Abhisamayalankaravrttih sphutartha Based on the ed. by Ram Shankar Tripathi: Abhisamayalankaravrti sputartha. Sarnath: Central Institute of Higher Tibetan Studies, 1977, pp. 3-44. Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sastra section, text no. 31 The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. REFERENCE SYSTEM (added): Abhis_nn.nn = Abhisamayalankaravrttih sphutartha_adhikara.verse ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ Praj¤àpàramitopade÷a÷àstre àcaryaharibhadrakçtà Abhisamayàlaïkàravçttiþ sphuñàrthà sarvàkàraj¤atàdhikàraþ prathamaþ namaþ sarvabuddhabodhisattvebhyaþ maügalàcaraõam praj¤àpàramitàyai yasyàstadalaïkàrakàrikàõàm / sarvàlaïkaraõàrthaü kriyate vyàkhyà namastasyai // Abhis_0.1 // jagadàsaïgasaïgena tvàryàsaïgena tàyinà / àkarõyàjitanàthàttanmahà÷àstraü vyabhajyata // Abhis_0.2 // jagaddhitaparo bandhuþ vasubandhuþ svakà÷ayam / càntarj¤eyaü samà÷ritya tadvyàkhyàmakarottataþ // Abhis_0.3 // àryàntargaõitaþ khyàto vimuktiriti tatkçtàm / akçtàmiva tàü draùñvà cakre 'nyàü madhyayà dhiyà // Abhis_0.4 // tato vimuktisenena ÷àstràõyapràpya sarva÷aþ / ÷raddhàbhåmisthitenàpi vyàkhyàtà svamanãùayà // Abhis_0.5 // evaü vidvadvaraiþ prokte ki¤cannaiyånyamãkùyate / asmin sarvaü susampannaü mahadà÷caryakàrakam // Abhis_0.6 // ayaü sudurlabhaþ panthàþ gambhãra÷ca yathàrthakaþ / suvimç÷ya÷ca vidvadbhiþ pràpto buddhànukampayà // Abhis_0.7 // sarvathà mama nàstyeva gocaro 'pyahamutsahe / puõyavidhyanukålatvàt svaparopacikãrùayà // Abhis_0.8 // àryamaitreyaþ sadàcàrànuvçttimàtmanaþ prakhyàpayan svapratisaüvijj¤ànena praj¤àpàramitàviùayakaþ prasàda eva sarva÷reyaþ pràptipradhànaheturityavadhçtya paraü nirati÷ayànantaguõaratnàkarabhagavatyàü pravartayituü prasàdotpàdanàya tàvadàdau yathàguõàbhidhànapuraþsuraü jananãü namaskurvannàha - yà sarvaj¤atayà nayatyupa÷amaü ÷àntaiùiõaþ ÷ràvakàn yà màrgaj¤atayà jagaddhitakçtàü lokàrthasampàdikà / sarvàkàramidaü vadanti munayo vi÷vaü yayà saügatàs tasyai ÷ràvakabodhisattvagaõino buddhasya màtre namaþ // Abhis_1.1// anayà kàrikayà asyàþ ati÷ayamàhàtmyavattvam amihitam / tacchrutvà tàvacchraddhànusàriõaþ asyàü niþsaü÷ayamacireõa ÷raddhàmutpàdayanti / dharmànusàriõo 'pi ekànekasvabhàvaviyuktatvàdityàdipramàõena anutpannavastumàrgàkàraparij¤ànakàrikàrthalakùaõajananyàü bàdhàm adçùñvà trisarvaj¤atàsvaråpatrayàtmikà buddhàdinirmàtrã praj¤àpàramitàva÷yameva sambhavinãtyavadhçtya tasyàü prasàdamutpàdayanti / tasyàü prasàdena tadguõàbhilàùiõaþ ubhayavidhà api pudgalàþ tattadà÷ritapravacanadhàraõàdyarthaü sarvathà atyantamàdriyante / tataþ ÷rutamayàdij¤ànotpàdakrameõa su÷reyo 'dhigatàþbhavanti / ata eva bhagavatyàü pradàsa eva sarva÷reyo 'dhigamahetuþ / tatra tisçbhiþ sarvaj¤atàbhiraùñàvarthàþ saïgçhãtà bhavanti / tàbhi÷ca vakùamàõavidhinà sarvàrthàþ sampatsyanta iti manasi nidhàya trisarvaj¤atàbhiþ praj¤àpàramitàü stauti / ÷ràvakaþ, tatpakùanikùiptaþ ki¤cidvimokùàdhikaþ ekakrama nirdiùñaþ pratyekabuddha÷ca nirvàõabhilàùiõau, tayo anutpannasarvavastuj¤atayà sopadhinirupadhilakùaõadvividhanirvàõapràpikà yà, yàvatsaüsàraü jagaddhitakçtàü bodhisattvànàmanutpannasarvamàrgaj¤atayà sarvalokàrthasampàdikà yà, anutpannasarvàkàraj¤atayà yayà saïgatàþ saüyatakàyàþ pradhànayogã÷varà buddhàþ sarvathà caritapratipakùasarvadharmacakràn pravartayanti / tasyai ÷ràvakàdiparivçtabuddhànàmutpàyitryai màtre namaþ / evaü namaskàrastutipåvakeõàbhisamayàlaïkàra÷àstreõa vastupratipakùàkàreùu kasmiü÷cidekasmin (pakùe) saügçhãte, prathamapakùe tàvattadarthapari÷ramavaiyarthyam / tathà hi na hi tadasti iha praj¤àpàramitàyàü vastujàtaü yanna lakùaõa÷àstreùu uktapårvam / dvitãye vyavadànavastu (màtra) saïgrahàt sàükle÷ikavastvasaügrahàcca na j¤àyate kasyàyaü pratipakùa iti / tçtãte nirvastukàkàramàtrasaügrahàdarthàdhigama÷ånyàdiha ki¤cidapi noktamiti vyartha eva (÷àstraracanàyàsaþ) iti nàpare ÷aïkiùyante kim iti cet? tannaþ, yato hi yathàkramaü ÷ràvakapratyekabuddhabodhisattvànuttarabuddhànàü trisarvaj¤atàyàü samastàbhisamayànàü saügrahaõena pakùatrayasyàpi saügçhãtatvàt / yathà madhyamajinajananyàü - "subhåte ÷ràvakapratyekabuddhayoþ sarvaj¤atà, bodhisattvànàü màrgaj¤atà, tathàgatàrhatsamyaksambuddhànàü sarvàkàraj¤atà / bhagavan kimarthaü sarvaj¤atà ÷ràvakapratyekabuddhayoþ? subhåte sarve hi yàvanto bàhyàbhyantaradharmàþ, tàvata eva ÷ràvakapratyekabuddhà jànanti, na tu màrgeõa, nàpi sarvàkàreõa, ataþ sarvaj¤atà ÷ràvakapratyekabuddhayoriti / bhagavan, kimarthaü màrgaj¤atà bodhisattvànàm? subhåte bodhisattvaiþ, yaü ÷ràvakasya màrgaþ, yàþ pratyekabuddhasya màrgaþ, yo buddhasya màrgaþ sarve màrgà utpàdyante j¤àyante ca / te 'pi paripåryante, teùàü màrgàõàü kriyàpi kriyate / na yàvat praõidhànaparisamàptiþ, sattvaparipàkaþ, buddhakùetrapari÷uddhirvà kriyate, na tàvatteùàü samyagbhåtàntasàkùàtkàraþ, ataþ màrgaj¤atà bodhisattvànàm / bhagavan, kimarthaü sarvàkàraj¤atà tathàgatasyàrhataþ samyaksambuddhasya? subhåte, yena àkàreõa, yena liïgena, yena nimittena prakhyàtà dharmàþ, tamàkàraü talliïgaü tannimittaü tathàgatà avagacchanti, ataþ tathàgatasya arhataþ samyaksambuddhasya sarvàkàraj¤ateti / "evaü saükùiptàyàmapi (jinajananyàü) - "÷ràvakabhåmàvapi ÷ikùitukàmenàpi" ityàdikamàha / vistçtàyàmapi vistareõàbhihitam / tatra sarvaj¤atà hi råpàdidharmànityatàdyadhiùñhànà àtmamohaprahàõaphalà; màrgaj¤atà sarvayànaniryàõà tattvàsàkùàtkàràdhiùñhànà asaügçhãtasattvasaügrahàdiphalàþ; sarvàkàraj¤atà sarvadharmànutpàdàdhiùñhànà àkà÷adhàtuparyantàvicchinnasattvàrthaphalà bhåtàntàdhigamavàsanàpratisandhiprahàõàtmikà / itthamabhisamayàlaïkàre sarvavastupratipakùàkàrasaügrahaõenà÷eùàbhisamayanirde÷aþ kçta itãdamupapadyate / granthàrambhaprayojanam mandadhãjanànàü tu vistçtamadhmasaükùiptàsu bhagavatãùu (saükùiptamadhyavistçta) rucisampannasattvahitecchayà karuõàmayena tattajjinajananyàü sakalapraj¤àpàramitàrthàùñàbhisamayakramo de÷ita eva, bhagavata àryàjitajinasya tannidar÷ane kiü prayojanamiti÷aïkàniràkaraõàrthasandehotpàdanena pravçttyaïgaü svãya÷àstràbhidheyaprayojanaprayojanaprayojanàntarbhåtasambandhàü÷ca pradar÷ayannàha - sarvàkàraj¤atàmàrgaüþ ÷àsitrà yo 'tra de÷itaþ / dhãmanto vãkùiùãraüstamanàlãóhaü parairiti // Abhis_1.2 // smçtau càdhàya såtràrthaü dharmacaryàü da÷àtmikàm / sukhena pratipatsãrannityàrambhaprayojanam // Abhis_1.3 // iti / sarvàkàraj¤ataiva hi buddhatvamàrga iti sarveùàmabhisamayànàmupalakùaõatvàttasyàmeva tàtparyam / tripràtihàryaiþ sakalajanànu÷àsakena bhagavatà jinajananãtraye yo 'bhidheyo de÷itaþ, sa abhidhànàbhidheyopàyopeyapratipattiråpeõa sambaddhaþ, bàhyetaravãtaràgàdibhiþ sarvadharmanairàtmyànabhyastaiþ ÷rutamayàdipraj¤àkrameõànàlãóha iti suvyavasthàpite vàsanàsambhåtasmçtij¤àne bodhicittadànapratipattyàcàramaùñàbhisamayàtmakama÷eùapraj¤àpàramitàsåtràrthaü samyagàdhàya sarvatragadharmadhàtvadhigamalakùaõapramuditabhåmyàdyadhigamakrameõa sarvàkàraü sàkùàtkuryàditi prayojanaprayojanàya vineyà abhilaùitapraj¤àpàramitàrthabodhicittapratipattyàdilakùaõàni sukhena pratipatsãranniti ÷àstràrambhaprayojanam // praj¤àpàramitàyàþ kàyikavyavasthàpanam evaü sambandhàdãn vyàhçtya vineyànàü sukhena pratipattaye supravibhaktasyàpi ÷àstràrthasya asaülulitatvena vyàkhyànasaukaryamavalokya pa¤cada÷abhiþ kàrikàbhiþ samàsavyàsanirde÷ena praj¤àpàramitàyàþ kàyikavyavasthàpanamàha - praj¤àpàramitàùñàbhiþ padàrthaiþ samudãrità / sarvàkàraj¤atà màrgaj¤atà sarvaj¤atà tataþ // Abhis_1.4 // sarvàkàràbhisambodho mårdhapràpto 'nupårvikaþ / ekakùaõàbhisambodho dharmakàya÷ca te 'ùñadhà // Abhis_1.5 // cittotpàdo 'vavàda÷ca nirvedhàïgaü caturvidham / àdhàraþ pratipatte÷ca dharmadhàtusvabhàvakaþ // Abhis_1.6 // àlambanaü samudde÷aþ sannàhaprasthitikriye / sambhàrà÷ca saniryàõàþ sarvàkàraj¤atà muneþ // Abhis_1.7 // ÷yàmãkaraõatàdãni ÷iùyakhaógapathau ca yau / mahànu÷aüso dçïmàrga aihikàmutrikairguõaiþ // Abhis_1.8 // kàritramadhimukti÷ca stutastobhita÷aüsitàþ / pariõàme 'numode ca manaskàràvanuttamau // Abhis_1.9 // nirhàraþ ÷uddhiratyantamityayaü bhàvanàpathaþ / vij¤ànàü bodhisattvànàmiti màrgaj¤atodità // Abhis_1.10 // praj¤ayà na bhave sthànaü kçpayà na ÷ame sthitiþ / anupàyena dåratvapàyenàvidåratà // Abhis_1.11 // vipakùapratipakùau ca prayogaþ samatàsya ca / dçïmàrgaþ ÷ràvakàdãnàmiti sarvaj¤ateùyate // Abhis_1.12 // àkàràþ saprayogà÷ca guõà doùàþ salakùaõàþ / mokùanirvedhabhàgãye ÷aikùo 'vaivartiko gaõaþ // Abhis_1.13 // samatàbhava÷àntyo÷ca kùetra÷uddhiranuttarà / sarvàkàràbhisambodha eùa sopàyakau÷alaþ // Abhis_1.14 // liïgaü tasya vivçddhi÷ca niråóhi÷cittasaüsthitiþ / caturdhà ca vikalpasya pratipakùa÷caturvidhaþ // Abhis_1.15 // pratyekaü dar÷anàkhye ca bhàvanàkhye ca vartmani / ànantaryasamàdhi÷ca saha vipratipattibhiþ // Abhis_1.16 // mårdhàbhisamayastredhà da÷adhà cànupårvikaþ / ekakùaõàbhisambodho lakùaõena caturvidhaþ // Abhis_1.17 // svàbhàvikaþ sasàübhogo nairyàõiko 'parastathà / dharmakàyaþ sakàritra÷caturdhà samudãritaþ // Abhis_1.18 // iti / tatra prathamakàrikàdvayena aùñavastånàü saügrahàt samàsanirde÷aþ, tataþ trayoda÷akàrikàbhiþ tasyaivàrthaü saügçhya vistareõa vyàkhyànaü bhavati / itthaü saükùepavistaràbhyàü bhàùitatvena subhàùitam / piõóàrthakàrikàõàmeva ÷àstrapraõetrà 'cittotpàdaþ paràrthàya' - ityàdivakùyamàõasakala÷àstreõa vyàkhyàsyamànatvàt tadvyàkhyànenaiva vyàkhyànaü sa¤cintya vãpsàbhayena nàtraità vyàkhyàtàþ / sarvàkàraj¤atà 1 cittotpàdaþ itthaü sakalapiõóàrtha nirdi÷ya bodhiü pràptukàmairbodhisattvaiþ phalabhåtatvàt sarvàkàraj¤atàdhigantavyetyàdau sarvàkàraj¤atàsaügrahakàrikàü vyàkhyàtukàmaþ sàlambanaü cittotpàdasvaråpamàha - cittotpàdaþ paràrthàya samyaksambodhikàmatà / buddho bhåtvà yathàbhavyatayà paràrthaü prati yatnaü kuryàmiti paràrthàya samyaksambodhyadhikàmatàlakùaõaþ praõidhiprasthànasvabhàvo dvividha÷cittotpàdaþ / samyaksambodhikàmatà ca tatpràrthanà ku÷alo dharmacchanda÷caitasikaþ / vi÷iùñaviùayapratibhàsamutpadyamànaü cittaü "cittotpàdaþ" iti kathaü sa (caitasikaþ) cittotpàdo bhavet? satyametat / kintu ku÷aladharmacchandalakùaõàyàü pràrthanàyàü satyàü bodhicittamutpadyata iti kàraõenàtra kàryaü nirdiùñamevaü pràrthayituþ bodhisattvasya sarve ku÷alà dharmà vçddhiü yàntãti j¤àpanàya copacàraþ samà÷rita ityadoùaþ / anyaprakàreõa praõidhànaü pràrthanà và samyaksambodhikàmatà tatsahacaritacittotpàdaþ pràrthanayàtidi÷yate / eva¤ca praõidhànasahagataü taccittamutpadyata iti j¤àpanàya và // keyaü samyaksaübodhiþ? ka÷ca paràrtho yatkàmatàtmako yadartha÷cittotpàda iti cet? ucyate - samàsavyàsataþ sà ca yathàsåtraü sa cocyate // Abhis_1.19 // tisçùvapi jinajananãùu praj¤àpàramitàyàü dànàdau ca deyadàyakapratigràhakàdyanupalabdhiþ pratipattavyeti j¤àpanàrthakena; yathàbhavyasarvasattvàn nirvàõe, matsariõa÷ca dànàdau pratiùñhàpayitukàmenàsyàü praj¤àpàramitàyàü pratipattavyamitipradar÷anapareõa vacanena (vàkyena) såtràrthàviruddhena samàsavyàsataþ paràrthà samyaksambodhiþ nirdiùñà / itthaü 'cittotpàdaþ paràrthàya samyaksambodhikàmatà' j¤àtavyà / sarvàkaragranthatàtparyàrthanirde÷àvasare sarvaü kathitaü tathàpi bahuvaktavyamà÷aïkya na (atra pradhànataþ) samullikhitam / evaü sàlambanaü cittotpàdasvaråpamabhidhàyedànãü tasya dvàviü÷atiprabhedàn dvàbhyàmantara÷lokàbhyàmàha - bhåhemacandrajvalanairnidhiratnàkaràrõavaiþ / vajràcalauùadhãmitrai÷cintàmaõyarkagãtibhiþ // Abhis_1.20 // nçpaga¤jamahàmàrgayànaprasravaõodakaiþ / ànandoktinadãmaighairdvàviü÷atividhaþ sa ca // Abhis_1.21 // chanda-à÷aya-adhyà÷aya-prayoga-dàna-÷ãla-kùànti-vãrya-dhyàna-praj¤à-upàya-kau÷ala-praõidhàna-bala-j¤àna-abhij¤à-puõyaj¤àna-bodhipakùànukåladharma-karuõàvipa÷yanà-dhàraõãpratibhàna-dharmotsava-ekayàna-dharmakàyaiþ sahagataþ (cittotpàdaþ) yathàkramaü pçthivã-kalyàõasuvarõa-÷uklapakùavanacandra-jvalana-mahànidhàna-ratnàkara-mahàrõava-vajraparvataràja-bhaiùajya-kalyàõamitra-cintàmaõi-àditya-dharmamadhurasaügãti-mahàràja-koùñhàgàra-mahàmàrga-yàna prasravaõodaka-ànandokti-nadãdhàrà-meghaiþ-sadç÷aþ; sarva÷ukladharmapratiùñhàbhåtatvàt, bodhiparyàntàvikàritvàt, sakala÷ukladharmavivçddhigamanàt, trisarvaj¤atàvaraõendhanadàhakatvàt, sarvasattvasaütarpaõàt, guõaratnànàmà÷rayabhàvàt, sarvàniùñopanipàtairakùobhyatvàt, saüpratyayadàróhyenàbhedyatvàt, àlambanavikùepeõàniùkampyatvàt, kle÷aj¤eyàvaraõavyàdhipra÷amanàt, sarvàvasthàsu sattvàrthàparityàgàt, yathàpraõidhànaü phalasamçddheþ, vineyajanasya paripàcanàt, vineyàvarjana karadharmade÷akatvàt, avyàhataprabhàvatvena paràrthànuùñhànàt, bahupuõyaj¤ànasaübhàrako÷asthànatvàt, sarvàryayàtànuyàtatvàt, saüsàranirvàõànyataràpàtena sukhasaüvàhanàt, ÷rutà÷rutadharmadhàraõàdakùayatvàt, mokùakàmànàü vineyànàü priya÷ràvaõàt, asaübhinna-þ parakàryakriyàtvàt, tuùitabhavanavàsàdisandar÷anayogyatvàt yathàsaükhyaü bhavati / ityevaü 'bhåhemacandrajvalanaitira' tyàdibhiþ dvàviü÷ati÷cittotpàdà vyàkhyàtàþ / tatra prathamàstrayo mçdumadhyàdhimàtratayàdikarmikabhåmisaïgçhãtàþ / tataþ ekaþ prathamabhåmiprave÷amàrgasaïgçhãtaþ / tadantaraü da÷a pramuditàdida÷abhåmisaïgçhãtà dar÷anabhàvanàmàrgagocaràþ / tataþ pa¤ca vi÷eùamàrgasaïgçhãtàþ / tadantaraü trayaü cittotpàdàþ prayogamaulapçùñhadvàreõa buddhabhåmisaïgçhãtàþ / iti cittotpàdabhedaþ àdikarmikabhåmimàrabhya yàvad buddhabhåmi saïgçhãtaþ / 2 - avavàdaþ prasaïgàgata (cittotpàda)-bhedamabhidhàya utpàditaprathamàdibodhicittàya yathàkàlaü bodhisattvàya pràrthitàrthabodhicittotpàdàya tadàkùiptadharmasiddhaye pràptaguõaparirakùaõenàbhivçddhaye copade÷o 'vavàda ityata àha - pratipattau ca satyeùu buddharatnàdiùu triùu / asaktàvapari÷ràntau pratipatsamparigrahe // Abhis_1.22 // cakùuþùu pa¤casu j¤eyaþ ùaósvabhij¤àguõeùu ca / dçïmàrge bhàvanàkhye cetyavavàdo da÷àtmakaþ // Abhis_1.23 // yathoktaprabhedabodhicittapratipattau saüvçtiparamàrthasatyànatikrameõa ÷ràvakàdyasàdhàraõatayà'nupalambhayogena vartanamiti ÷ikùaõaü pratipattyavavàdaþ / duþkhe phalabhåtaråpàdi÷ånyatàpraj¤àpàramitayostathatàråpatvàdaikàtmyamiti / samudaye ÷ånyatàhetubhåtaråpàdyoravyatiriktatvena råpàdirna samudayanirodhasaükle÷avyavadànadharmã iti / nirodhe ÷ånyatàyàmutpàdanirodhasaükle÷avyavadànahànivçddhyàdirahitàyànna råpaü yàvannàvidyotpàdo nàvidyànirodho na buddho bodhiriti / màrge dànàdipàramitàbhiràtmano 'dhyàtma÷ånyatàdãnàü bahirdhà÷ånyatàdibhiþ pårvàntàparàntayo÷ca parasparaü na yuktàyuktatvena pratipattirityupade÷aþ satyàvavàdaþ / buddhe buddhabodhyorekatvalakùaõatvena buddhakaradharmalakùaõasarvàkàraj¤atàyà anupalambhe råpàdyayojanenàlambyàlambakasamatàj¤ànamiti / dharme trisarvaj¤atàsaügçhãtasamastavastupratipakùàkàrasaïgrahaiþ sarvadharmàõàü saïgçhãtànàü niþsvabhàvateti / saüghe buddharatnàntargatatvenàrhadvarjyeùu phalasthapratipannakabhedena saptasu mahàpuruùeùu pratyekabuddhena sahàùñàsu mçdvindriyàdibhedena viü÷atisaükhyàvacchinneùyàryàvaivarttikabodhisattva÷aikùeùvanutpàdatayà pravçttirityupade÷o ratnatrayàvavàdaþ / àrabdhavãryatayà yathoktàrthànuùñhànaü prati kàyàdisukhallikatvena kasyacidabhinive÷aþ syàdityasaktau kàyàdãnàmasvabhàvatayà de÷anàvavàdaþ / ciratarakàlàbhyàsenàpi samãhitàrthàniùpattàvuttrasanajàtãyasya parikhedaþ syàdityapari÷ràntau råpàderyàvat samyaksambodheramananatayà de÷anàvavàdaþ / da÷adigavasthitabuddhàdibhyaþ pratyarthaü màrgopade÷e gçhyamàõe cittàvalãnatà syàditi pratipatsamparigrahe dharmàõàü prakçtyajàtatvena ÷ikùaõamavavàdaþ / màüsavaipàkikadivyapraj¤àdharmabuddhacakùuùàü yathàsaükhyaü pratiniyatavastusarvasattvacyutyupapattisarvadharmàvikalpànàü sarvàryapudgalàdhigamasarvàkàrasarvadharmàbhisambodhaviùayàõàü tathatayaikatvena pratipattiriti ÷ikùaõaü pa¤cacakùuravavàdaþ / çddhidivya÷rotraparacittaj¤ànapårvanivàsànusmçtyabhisaüskàrikadivyacakùuràsravakùayaj¤ànàbhij¤ànàü pçthivãkampanàdisarvalokadhàtusthasåkùmatara÷abda÷ravaõasaràgàdiparacittaparij¤ànasvapara-pårvànekajàtyanusmaraõasarvaråpadar÷anakle÷aj¤eyàvaraõaprahàõakàritràõàmàdi÷àntatvenàvabodha iti de÷anà ùaóabhij¤àvavàdaþ / catuþsatyasaïgçhãtaùoóa÷akùaõasvabhàvaü dar÷anamàrgaü dharmànvayaj¤ànakùàntij¤ànàtmakaü sarvadharmaniþsvabhàvabodhena màyàkàra iva sarvatrànabhiniviùñamårtistatprahàtavyavastupratipakùatvena yogã vibhàvayatãti de÷anà dar÷anamàrgàvavàdaþ / saüskçtàsaüskçtayorekaråpatvena parasparama÷akyavyatirekapraj¤aptivad yathoktadar÷anamàrgasaümukhãkçtavastvavyatirekàlambanàd dar÷anabhàvanayorapçthagbhàva iti na làkùaõikaü bhàvanàmàrgavyavasthànam, atha ca sa tatprahàtavyavastupratipakùatvena vibhàvyate pratãtyasamutpàdadharmatayeti de÷anà bhàvanàmàrgàvavàda ityevaü bodhicittatadàkùitpadharmasvabhàvapraj¤àpàramitàyàü yà pratipattiranupalambhàkàrà, tasyà yadàlambanaü catvàryasatyàni, ya à÷rayastrãõi ÷araõàni, yo vi÷eùagamanaheturasaktiþ, yo 'vyàvçttigamanahetupari÷ràntiþ, yo 'nanyayànagamanahetuþ pratipatsaüparigrahaþ, yo 'parapratyagàmitvahetuþ pa¤ca cakùåüùiþ, yaþ sarvàkàraj¤atàparipårihetuþ ùaóabhij¤àþ, yau niùñhàhetå dar÷anabhàvanàmàrgau, tatsarvamavavàdaprakaraõe nirdiùñametàvataiva sarvo 'rthaþ sampanna iti da÷avidho 'vavàdaþ / saügharatnàdhikàre tatsubodhàya dvau antara÷lokau ityàha - mçdutãkùõendriyai ÷raddhàdçùñipràptau kulaïkulau / ekavãcyantarotpadya kàràkàràkaniùñhagàþ // Abhis_1.24 // plutàstrayo bhavasyàgraparamo råparàgahà / dçùñadharma÷amaþ kàyasàkùã khaóga÷ca viü÷atiþ // Abhis_1.25 // vakùyamàõamàrgaj¤atàsaïgçhãtaùoóa÷akùaõadar÷anamàrgam à÷ritya ÷raddhàdharmànusàribhedena prathamaphalapratipannako dvividhaþ / tataþ srota àpannaþ / tato devamanuùyakulaükulatvena sa evànyo dvividhaþ / tato dvitãyaphalapratipannako mçdutãkùõendriya evaikaþ ÷raddhàdçùñipràptaþ / tataþ sakçdàgàmã / tataþ sa ekavãciko 'paraþ / tataü tçtãyaphalapratipannakaþ pårvavacchaddhàdçùñipràptaþ / tataþ anàgàmã antaràbhave upapadya, abhisaüskàre anabhisaüskàre ca parinirvàyãti caturdhà / tataü evàkaniùñhagaþ plutàrdhaplutasarvasthànacyutatvenordhvàvakràntàparastrividhaþ / tataþ sa eva bhavàgragastu råpavãtaràgo dçùñadharma÷amaþ kàyasàkùãti aparo dvividhaþ / tato 'rhattvaphalapratipannakaþ / tataþ pratyekabuddha iti viü÷atiþ / 3 - nirvedhàïgam labdhàvavàdasyaivamàdikarmikasya nirvedhàïgabhavanamiti nirvedhàïgamàha - àlambanata àkàràddhetutvàtsamparigrahàt / caturvikalpasaüyogaü yathàsvaü bhajatàü satàm // Abhis_1.26 // ÷ràvakebhyaþ sakhaógebhyo bodhisattvasya tàyinaþ / mçdumadhyàdhimàtràõàmåùmàdãnàü vi÷iùñatà // Abhis_1.27 // bodhisattvànàü ÷rutàdiprakarùapràptamokùabhàgãya÷raddhàdilakùaõaku÷alamålàdårdhvaü catuþsatyaprativedhànukålàni ca caturnirvedhabhàgãyàni laukikabhàvanàmayàni åùmapràpta iti ku÷alamålam, tato mårdhapràptaþ, tataþ kùàntipràptaþ, tato 'gradharma iti mçdvàdikrameõa utpàdo 'thavà bodhisattvasambaddhamçdvindriyàdipudgalabhedena vakùyamàõamçdumadhyàdhimàtràlambanavi÷iùñavastvàtmakacatuþsatyàlambanadharmadar÷ana-pratipakùatvenànabhinive÷àdyàkàravi÷eùàt yànatrayàdhigamahetutvavi÷eùàdupàyakau÷alakalyàõamitralakùaõasamparigrahàd dar÷anabhàvanàmàrgàbhyàü prahàtavyà gràhyagràhakacaturvikalpàþ vakùamàõanayasambandhenotpannàþ ÷ràvakàdãnàmåùmàdibhyo vi÷iùñàþ / teùàmåùmàdiku÷alamålaü nyàye råpaõàdilakùaõavastvàtmakacatuþsatyàlambanamàtmadar÷anapratipakùatvenànityàdyàkàrapratipannaü svayànàdhigamahetubhåtaü samparigraharahitaü, caturvidho vikalpo 'saüsçùño bhavatãti vyavasthàpanàt / bodhisattvànàü nirvedhabhàgãyàni upàyakau÷alabalena kvacit hetunà, kvacit phalena, kvacit svaråpatayà, kvacid dharmatàkàreõa yathàbhavyatayà catuþsatyavastvàlambanamiti veditavyam / saükùiptavyàkhyàmàtraü vaktukàmena na prapa¤citam / yata idameva vyavasthàpanaü hyato 'nyayànamà÷ritya kutràpi dåùaõaü nàbhidhàtavyam / àlambanàkàrayoþ kà vi÷eùatà ityata àlambanàkàrau saptamiþ antara÷lokairàha - àlambanamanityàdi satyàdhàraü tadàkçtiþ / niùedho 'bhinive÷àderheturyànatrayàptaye // Abhis_1.28 // råpàdyàyavyayau viùñhàsthitã praj¤aptyavàcyate / tatra mçduna anityàdiùoóa÷àkàraü duþkhàdicatuþsatyàdhàramàlambanam / duþkhàdisatyàbhinive÷àlambanàdãnàü niùedhaþ tadàkçtiþ / yànatrayàdhigamapràptaye hetubhàvaþ sarveùàmevoùmàdãnàü veditavyaþ / adhimuktinà tattvamanaskàreõa ca yathàsaükhyaü råpàdãnàü pratipatteþ niùedhasya cànupalambhanaü na samanudar÷anamiti madhyasyàlambanam / sarvanàmadheyàbhàvena prabandhavisadç÷aprabandhasadç÷apravçttilakùaõayorabhàva ityàkçtiþ / råpamàrabhya yàvadbuddha iti sarvadharmasàïketiko vyàvahàrikadharma ityadhimàtrasyàlambanam / ku÷alàdidharmatà na kenacid vacanãyà ityàkçtiþ / ityàlambanàkàravannirvikalpaj¤ànàgneþ pårvaråpatvàdåùmagataü trividham / råpàdàvasthitisteùàü tadbhàvenàsvabhàvatà // Abhis_1.29 // tayormithaþsvabhàvatvaü tadanityàdyasaüsthitiþ / tàsàü tadbhàva÷ånyatvaü mithaþ svàbhàvyametayoþ // Abhis_1.30 // anudgraho yo dharmàõàü tannimittàsamãkùaõam / parãkùaõa¤ca praj¤àyàþ sarvaüsyànupalambhataþ // Abhis_1.31 // iti / atra svabhàva÷ånyatayà råpàdãnàü råpàdisvabhàvenàpagatasvabhàvatà, tataþ råpàdyasthànamiti mçduna àlambanam / paramàrthena råpàdisarvadharma÷ånyatayoþ parasparamekaü råpamiti ÷ånyatàyàmanityatvàdãnàmabhàvena råpàdau na nityànityàdibhiþ sthànamityàkàraþ / dharmadhàturåpatayànityàdi÷ånyatànàü svaniþsvabhàvatvàdanityàdi÷ånyatànàü parasparamaikàtmyamiti madhyasyàlambanam / yaü svabhàvapratiùedhenàsvãkàro råpàdãnàü sa àkàra iti / svabhàvàbhàvatayaiva nãlàdinimittàdar÷anaü råpàdãnàmiti adhimàtrasyàlambanam / samyagdharmapravicayatvena praj¤àyàþ sarvavastuno 'nupalambhatayà niråpaõamityàkàraþ / ityàlambanàkàravaccalaku÷alamålamårdhatvànmårdhagataü trividham / råpàderasvabhàvatvaü tadabhàvasvabhàvatà / tadajàtiraniryàõaü ÷uddhistadanimittatà // Abhis_1.32 // tannimittànadhiùñhànànadhimuktirasaüj¤atàü / iti / atra ÷ånyatà råpalakùyalakùaõayorekatvenàsvabhàvo råpàdãnàmiti mçduna àlambanam / àlambakajanaü prati abhàvasvabhàvatà råpàdãnàmityàkàraþ / prakçtyasvabhàvatvena råpàdãnàmanutpàdànirodhàviti(madhyasya) àlambanam / sarvadharmasvaråpàvabodhena kàyàdãnàü sarvàkàravi÷uddhirityàkàraþ / svasàmànyalakùaõànupapattyà sarvadharmàõàmanimittatvamiti adhimàtrasyàlambanam / prakçtyaiva råpàdinimittànàmà÷rayarahitatvenàdhimokùamanaskàrànadhimokùatattvamanaskàràparij¤ànamiti àkàraþ / ityàlambanàkàravadapàyàbhàvenàdhimàtradharmakùamaõàt kùàntigataü trividham / samàdhistasya kàritraü vyàkçtirmananàkùayaþ // Abhis_1.33 // mithastrikasya svàbhàvyaü samàdheravikalpanà / iti nirvedhabhàgãyaü mçdumadhyàdhimàtrataþ // Abhis_1.34 // iti / atra sarvadharmàõàmanutpàdasya vãraügamàdãnà¤ca samàdhirbhàvanãya iti mçduna àlambanam / svapraõidhànapuõyaj¤ànadharmadhàtubalenànàbhogàtsarvalokadhàtuùu yathàbhavyatayà samàdhervyàpàraþ pravartata ityàkàraþ / dharmataiùà samyakpratipannasamàdheryogino buddhairvyàkaraõaü kriyata iti madhyasyàlambanam / sarvavikalpànupapattyà viditasamàdhisvaråpasya bodhisattvasyàhaü samàhitaü ityàdij¤ànaü na sambhavatãtyàkàraþ / dharmatayà samàdhibodhisattvapraj¤àpàramitàrthatrayasya parasparamekaü råpamityadhimàtrasyàlambanam / sarvadharmàvidyamànatvena samàdheravikalpanaü paramopàya ityàkàraþ / ityàlambanàkàravallaukikasarvadharmàgratvàdagradharmàkhyaü trividham / àlambanamanityàdi satyàdhàramatiricya àlambanavi÷iùñàkàrayoþ dharmadharmyabhidhàne satyapi àlambanavi÷iùñàkàrayoþ dharmàbhidhànena sarvatra ucyamàne çte vi÷iùñàntaraparihàràparihàrau nànayoþ ka÷cit prativi÷eùa iti nyàyàt / athavà kàrikàcchandànurodhena bhinnàbhidhàne 'pi abhinive÷àdiniùedhayuktayoþ tattvataþ vidhànapratiùedharahitatvàd duþkhàdisatyàntargatamevàlambanamàkàra÷ca kriyete / tathaivàparatràpi boddhavyam / caturvikalpasaüyogasya sphuñàrthàvabodhàya dvau antara÷lokau àha - dvaividhyaü gràhyakalpasya vastutatpratipakùataþ / moharà÷yàdibhedena pratyekaü navadhà tu saþ // Abhis_1.35 // iti / sàükle÷ikavastvadhiùñhànatvena pratipakùàdhiùñhànatvena ca prakàradvaye 'vidyàvyavadànaskandhàdiprabhedà navadhà / dravyapraj¤aptyadhiùñhàno dvividho gràhako mataþ / svatantràtmàdiråpeõa skandhàdyà÷rayatastathà // Abhis_1.36 // iti / atra pudgaladravyasatpuruùapraj¤aptisadupalambhatvena dvividho gràhakavikalpo 'pi / svatantràtmaskandhàdyupalambhena pratyekaü navaprakàro bhavati / tatràyameva saükùepàrthaþ-saükle÷avastvadhiùñhànàþ (yathà)-avidyà-råpàdi-skandha-nàmaråpàbhinive÷a-antadvayasakti-saükle÷avyavadànàj¤àna-àryamàrgàpratiùñhàna-upalambha-àtmàdi-vi÷uddhyutpàdàdigràhyavikalpàþ / pratipakùàdhiùñhànà-rà÷i-àyadvàra-gotra-utpàda-÷ånyatà-pàramitàrtha-dar÷ana-bhàvanà-a÷aikùamàrgà÷ceti gràhyavikalpàþ / pudgaladravyasadadhiùñhànàþ-svatantràtma-eka-kàraõa-draùñàdyàtma-saükle÷a-vairàgya-dar÷ana-bhàvanà-kçtàrthàdhàrà÷ceti gràhakavikalpàþ / praj¤aptisatpuruùàdhiùñhànàþ-skandha-àyatana-dhàtu-pratãtyasamutpàda-vyavadàna-dar÷ana-bhàvanà-vi÷eùa-a÷aikùamàrgà÷ceti gràhakavikalpàþ / ityevaü caturvikalpà÷caturnivedhabhàgãyairyathàkramaü saüyuktà bhavanti / sambaddhakàrikànusàram uktapårve 'pi samparigrahe tadbalena yathoktavi÷eùo bhavatãti dar÷anàya tadanantaramantara÷lokaþ - cittànavalãnatvàdi naiþsvàbhàvyàdide÷akaþ / tadvipakùaparityàgaþ sarvathà samparigrahaþ // Abhis_1.37 // cittànabalãnatvànuttràsàdinopàyakau÷alyena yathà÷ayaü màtsaryàdivipakùadharmaviyuktaþ samastavastunairàtmyàdide÷akaþ kalyàõamitramiti samparigrahaþ / 4 - pratipatteràdhàraþ pratipattimato yathoktanirvedhabhàgãyamanyadapi dar÷anamàrgàdikamiti pratipatteràdhàramàha - ùoóhàdhigamadharmasya pratipakùaprahàõayoþ / tayoþ paryupayogasya praj¤àyàþ kçpayà saha // Abhis_1.38 // ÷iùyàsàdhàraõatvasya paràrthànukramasya ca / j¤ànasyàyatnavçtte÷ca pratiùñhà gotramucyate // Abhis_1.39 // tatràdau tàvaccaturvidhalaukikanirvedhabhàgãyànàmutpàdàdhàraþ / tato lokottaradar÷anabhàvanàmàrgayoþ / tatastadutpattibalena cauraniùkàsanakapàñapidhànavat samakàlaü samastapratipakùotpàdavipakùanirodhayoþ / tatastadanupalabdhyà tadutpàdanirodhayuktavikalpàpagamasya / tataü pårvapraõidhànadànàdyupàyakau÷alyabalena saüsàranirvàõàpratiùñhànayoþ praj¤àkaruõayoþ / tatastadutpattyà ÷ràvakàdyasàdhàraõadharmasya / tato yathà÷ayamavatàraõàdyabhisandhidvàreõa yànatrayapratiùñhàpanalakùaõaparàrthànukramasya / tato yàvadàsaüsàraü nirnimittànàbhogaparàrthaj¤ànasya càdhàraþ / ayamevànukramaþ / anenaiva sarva puruùàrthàþ sampadyante / pratipattidharmàvasthàntarabhedena trayoda÷avidho bodhisattvo yathoktadharmàdhàro dharmadhàtusvabhàva eva gotramiti nirdiùñam / yadi dharmadhàtorevàryadharmàdhigamàya hetutvàttadàtmako bodhisattvaþ prakçtisthamanuttarabuddhadharmàõàü gotram, tadà tatsàmànyavartitvàd 'na bodhisattva eveti' mandabuddhi puruùaü pratyà÷aükya antara÷lokamàha - dharmadhàtorasambhedàd gotrabhedo na yujyate / yathà ÷ràvakayànàdyadhigamakrameõàlambeta tathàryadharmàdhigamàya dharmadhàtorhetubhàvena vyavasthàpanàd gotratvena vyapade÷a ityapi samàdhiþ dç÷yate, tathàpi saukaryàt laukikadçùñàntenàpi samàdhyantaramàha - àdheyadharmabhedàttu tadbhedaþ parigãyate // Abhis_1.40 // yathaikamçddravyàbhinirvçttaikatejaþparipakvàdhàraghañàderàdheyakùaudra÷arkaràdibhàjanatvena bhedastadbad yànatrayasaïgçhãtàdhigantavyàdheyadharmanànàtvenàdhàranànàtvaü nirdiùñamiti / 5 - àlambanam yathoktapratipattyàdhàrasya kimàlambanamityàha - àlambanaü sarvadharmàste punaþ ku÷alàdayaþ / laukikàdhigamàkhyà÷ca ye ca lokottarà matàþ // Abhis_1.41 // sàsravànasravà dharmàþ saüskçtàsaüskçtà÷ca ye / ÷iùyasàdhàraõà dharmà ye càsàdhàraõà muneþ // Abhis_1.42 // tatràdau tàvat sàmànyena (sarvadharmàþ) ku÷alàku÷alàvyàkçtàþ yathàkramaü ÷ràmaõyatàpràõàtipàtàdyavyàkçtakàyakarmàdayaþ / tatasteùàmeva laukikàdidvividhasyàva÷iùñà÷cattvàro bhedàþ, yathàsaükhyaü bàlapçthagjanasambaddhàþ pa¤ca skandhàþ, sarvàryajanasaügçhãtàni catvàri dhyànàni, àtmadar÷anàpratipakùatvena pa¤copàdànaskandhàþ / taddar÷anapratipakùatvena catvàri smçtyupasthànàni / hetupratyayàdhãnàþ kàmàdidhàtavaþ / kàraõànapekùàþ tathatà / sarvàryajanasantànaprabhavàni caturdhyànàni / samyaksambuddhasantànodayadharmãõi da÷abalàni ityevamadhigamànukrameõa sarvadharmà yathàvadàlambyanta ityàlambanamekàda÷avidham / 6 - samudde÷aþ tàdç÷àlambanapratipatteþ kaþ samudde÷a iti samudde÷amàha - sarvasattvàgratà cittaprahàõàdhigamatraye / tribhirmahattvairudde÷o vij¤eyo 'yaü svayambhuvàm // Abhis_1.43 // sarvathà sarvàkàraj¤atàparij¤ànena bhaviùyadbuddhabodhisattvànàü sarvasattva (rà÷i)-akhilasattva (nikàya)-agratàcittamahattvaü prahàõamahattvamadhigamamahattva¤càdhikçtya pratipattau pravçttatvànmahattvànmahattvatrayayuktatvàcca trividhaþ samudde÷o j¤àtavyaþ / 7 - sannàhapratipattiþ ityevaü pratipattyàdhàràdãn abhidhàya ki¤ca tatsvaråpamiti cet? sà trisarvaj¤atàviùaye sàmànyena ÷ukladharmàdhiùñhànà, sarvàkàràbhisambodhàdau caturvidhe 'bhisamaye pratyabhisamayaü ùañpàramitàdhiùñhànà ca kriyà paripattiþ / evaü yathàvat prayogadar÷anabhàvanàvi÷eùamàrgasvabhàvànàü pratipattilakùaõànàü sannàhaprasthànasambhàraniryàõànàü madhye vãryaråpatayà sannàhapratipattiü prathamàmàha - dànàdau ùaóvidhe teùàü pratyekaü saügraheõa yà / sannàhapratipattiþ ùà ùaóbhiþ ùañkairyathodità // Abhis_1.44 // iti / dharmadànàdidàne ÷ràvakàdimanaskàraparivarjanam, sarvajanàpriyavàditvakùàntiþ, chandajananam, yànàntaràvyavakãrõaikàgratànuttarasamyaksambodhipariõàmanà yathàkramaü deyàdyanupalambhasannàhatvena kriyante / tathaiva ÷ãlasya rakùaõam, kùànteþ sampàdanam, vãryasya pràrambhaþ, dhyànasya àràdhanam, praj¤àyà bhàvanà ityevaü dànàdiùañpàramitàsu pratyekaü dànàdau saügçhãtàsu ùaóbhiþ ùañkaiþ ùañtriü÷advidyà bhavanti dànàdisàdharmyàcca ùañ sannàhapratipattayo bhavanti / 8 - prasthànapratipattiþ kçtasannàhasyaivaü prasthànamiti prasthànapratipattiü dvitãyàmàha - dhyànàråpyeùu dànàdau màrgai maitryàdikeùu ca / gatopalambhayoge ca trimaõóalavi÷uddhiùu // Abhis_1.45 // udde÷e ùañsvabhij¤àsu sarvàkàraj¤atànaye / prasthànapratipajj¤eyà mahàyànàdhirohiõo // Abhis_1.46 // dhyànàråpyasamàpatti-dànàdiùañpàramità-dar÷anabhàvanà÷aikùavi÷eùamàrga-caturapramàõa-anupalambhayoga-sarvavastutrimaõóalavi÷uddhi-udde÷a-ùaóabhij¤à-sarvàkàraj¤atàsu samyagvyavasthitilakùaõà hi samastamahàyànadharmàkramaõasvabhàvà prasthànapratipattiþ navadhà / 9 - sambhàrapratipattiþ kçtaprasthànasyaivaü sambhàra iti sambhàrapratipattiü tçtãyàmàha - dayà dànàdhikaü ùañkaü ÷amathaþ savidar÷anaü / yuganaddha÷ca yo màrgaü upàye yacca kau÷alam // Abhis_1.47 // j¤ànaü puõyaü màrga÷ca dhàraõã bhåmayo da÷a / pratipakùa÷ca vij¤eyaþ sambhàrapratipatkramaþ // Abhis_1.48 // mahàkaruõa-dàna-÷ãla-vãrya-dhyàna-praj¤à-÷amatha-vidar÷anà-yuganaddhamàrga-upàyakau÷ala-j¤àna-puõya-dar÷anàdimàrga-vacanàdidhàraõã-bhåmi-pratipakùàõàmanupalambhena saüvçtisatyànatikrameõa samastamahàyànàrthapratipatterebhiþ karuõàdibhiþ samyak-pratipatsvàbhàvyàt mahàbodhigrahaõàt mahàkaruõàdisambhàrà iti saptada÷a sambhàrapratipattayaþ / tatra j¤ànasambhàraþ àdhyàtmika-bàhya-tadubhaya-÷ånyatà-mahat-paramàrtha-saüskçta-asaüskçta-atãtànanta-anavaràgra-anavakàra-prakçti-sarvadharma-lakùaõa-anupalambha-abhàvasvabhàva-bhàva-abhàva-svabhàva-parabhàva÷ånyatànàü bhedena viü÷atidhà / àdhyàtmikatvabàhyatvobhaya÷ånyatvatastathà / diïnirvàõàrthata÷caiva saüskçtàsaüskçtatvataþ // 1 // atyantànavaràgratvànavakàràkçtàtvataþ / sarvadharmatvalakùmatvàbhyatãtàditvataþ punaþ // 2 // sàüyogikatvabhàvatvàkà÷a÷ånyasvabhàvataþ / svasvabhàvaviyuktatvàd viü÷atiþ ÷ånyatà matàþ // 3 // bhåmisambhàreõa da÷abhåbhaya iti pariùkriyamàõànàü dharmàõàü saüdar÷anàya trayoviü÷atirantara÷lokà kathyante - 1. pramudità bhåmiþ labhyate prathamà bhåmirda÷adhà parikarmaõà / à÷ayo hitavastutvaü sattveùu samacittatà // Abhis_1.49 // tyàgaþ sevà ca mitràõàü saddharmàlambanaiùaõà / sadà naiùkramyacittatvaü buddhakàyagatà spçhà // Abhis_1.50 // dharmasya de÷anà satyaü da÷amaü vàkyamiùyate / j¤eya¤ca parikarmaiùàü svabhàvànupalambhataþ // Abhis_1.51 // iti / yathàvat sarvavastuùu akauñilyà÷ayaþ, sva-paraprayojane hitatvam, sarvasattveùu samacittatà, sarvasvaparityàgaþ, kalyàõamitràràgaõam, yànatrayasaïgçhãta saddharmàlambanaparyeùñiþ, gçhavàsànabhiratiþ, anuttarabuddhakàyagatà spçhà, saddharmaprakà÷anam, satyavàditetyevamebhirda÷abhirlakùaõadharmaiþ sarvathotpadyamànattvàt parikarmabhiþ kàraõavi÷eùaiþ svabhàvànupalambhatayà kçtavi÷eùalakùaõaparikarmabhireva prathamà pramudità bhåmiþ pràpyate / 2 - vimalà bhåmiþ ÷ãlaü kçtaj¤atà kùànti pramodyaü mahatã kçpà / gauravaü guru÷u÷råùà vãryaü dànàdike 'ùñamam // Abhis_1.52 // iti ku÷aladharma-sattvàrthakriyà-saüvara÷ãlàni, parakçtopakàrasya avismaraõam (avipraõà÷anam), parakçtàpakàràdau kùàntiþ, ku÷aladharmasyàràdhane 'vipratisàraþ, sarvajaneùu maitrã, upàdhyàyàdiùu praõamanam, kalyàõamitranirdiùñadharmasàdhanà, dànàdiùañpàramitàsu paryeùñirityevaü kçtaparikarmavi÷eùeõàùñaprakàradharmeõa dvitãyà vimalà bhåmiradhigamyate / 3. prabhàkarã bhåmiþ atçptatà ÷rute dànaü dharmasya ca niràmiùam / buddhakùetrasya saü÷uddhiþ saüsàràparikhedità // Abhis_1.53 // hrãrapatràpyamityetat pa¤cadhà mananàtmakam / iti / saddharma÷ravaõe tçpteraj¤ànam, làbhàdinirapekùacittena saddharmaprakà÷anam, svabuddhakùetrà÷rayà÷ritasaü÷odhanam, upakçtasattvavaiparãtyàdidar÷anena na parikhedàpattiþ, svaparàpekùayà aku÷aladharmàkaraõamityevaü pa¤cadhà parikarmaõà pårvavat kçtànavabudhyamànasvabhàvaparikarmaõà tçtãyà prabhàkarã bhåmiravabudhyate / 4. arciùmatã bhåmiþ vanà÷à 'lpecchatà tuùñirdhåtasaülekhasevanam // Abhis_1.54 // ÷ikùàyà aparityàgaþ kàmànàü vijugupsanam / nirvitsarvàstisantyàgo 'navalãnànapekùate // Abhis_1.55 // iti / araõyàvàsaþ, apràptalàbheùu anabhilàùaþ, pràptalàbheùvanadhikàbhyarthanà, bhikùàdidhautaguõasaüvaraõam, gçhãta÷ikùàõàü pràõàdibhyo 'pi aparityajanam, kàmaguõeùu doùopalambhadar÷anena nindanam, vineyànusàreõa nirvàõe pravaõatvam, sarvasvaparityàgaþ, ku÷alasàdhane cittàsaükocaþ, sarvavastvanapekùaõamityevaü pårvavadda÷aprakàreõa caturthã arciùmatã bhåmirabhiråhyate / 5. sudurjayà bhåmiþ saüstavaü kulamàtsaryaü sthànaü saïgaõikàvaham / àtmotkarùaparàvaj¤e karmamàrgàn da÷à÷ubhàn // Abhis_1.56 // mànaü stambhaü viparyàsaü vimatiü kle÷amarùaõam / vivarjayan samàpnoti da÷aitàn pa¤camãü bhuvam // Abhis_1.57 // iti / làbhàdyarthaü gçhipravrajitàdibhiþ saüvàsaþ, ÷ràddhakulànupadar÷anam, janàkãrõanagaràdi, svapra÷aüsanaparanindane, da÷àku÷alakarmapathàþ, ÷rutàdyabhimànaþ, paràpraõamanam, ku÷alàku÷alaviparãtàbhãnive÷aþ, mithyàdçùñyàdikumatiþ, sarvaràgàdisarvakle÷àbhimukhãkaraõaü cetyevaülakùaõàn da÷adharmàn vivarjayan arthàdàkùiptaviparyayadharmeõa da÷aprakàraparikarmaõà pårvavat pa¤camã sudurjayà bhåmiràkramyate / 6. abhimukhã bhåmiþ dàna÷ãlakùamàvãryadhyànapraj¤àprapåraõàt / ÷iùyakhaógaspçhàtràsacetasàü parivarjakaþ // Abhis_1.58 // yàcito 'navalãna÷ca sarvatyàge 'pyadurmanàþ / kç÷o 'pi nàrthinàü kùeptà ùaùñhãü bhåmiü sama÷nute // Abhis_1.59 // dànàdiùañpàramitàparipåraõena ÷ràvakapratyekabuddhàbhilàùasya svabhàvànupalambhotttràsasya ca yàcakajanapràrthanàsaükocasya svarasapravçttasarvàrthatyàgadaurmanasyasya dàridryàdarthijanapratikùepacittasya ca varjanenetyevaü dvàda÷abhiþ parikarmabhiþ pårvavat ùaùñhã abhimukhã bhåmiràj¤àyate / 7. dåraïgamà bhåmiþ àtmasattvagraho jãvapudgaloccheda÷à÷vataþ / nimittahetvoþ skandheùu dhàtuùvàyataneùu ca // Abhis_1.60 // traidhàtuke pratiùñhànaü saktiràlãnacittatà / ratnatritaya÷ãleùu taddçùñyabhinive÷ità // Abhis_1.61 // ÷ånyatàyàü vivàda÷ca tadvirodha÷ca viü÷atiþ / kalaïkà yasya vicchinnàþ saptamãmetyasau bhuvam // Abhis_1.62 // iti / àtmasattvajãvapudgaloccheda÷à÷vatanimittahetuskandhadhàtvàyatanatraidhàtukàdhiùñhàna-saktyàlãnacittabuddhadharmasaügha÷ãladçùñyabhinive÷a÷ånyatàvivàdavirodhodbhàvanàgrahotsçùñaya÷cetyevaü viü÷atiprakàrakalaïkàpagamàdàkùiptaviparyayadharmeõa viü÷atiprakàreõa parikarmadharmeõa pårvavat saptamã dåraïgamà bhåmiþ samãyate / arthàkùiptadharmatànirde÷àyàha - trivimokùamukhaj¤ànaü trimaõóalavi÷uddhatà / karuõàmananà dharmasamataikanayaj¤atà // Abhis_1.63 // anutpàdakùamàj¤ànaü dharmàõàmekadheraõà / kalpanàyàþ samuddhàtaþ saüj¤àdçkkle÷avarjanam // Abhis_1.64 // ÷amathasya ca nidhyaptiþ kau÷ala¤ca vidar÷ane / cittasya dàntatà j¤ànaü sarvatràpratighàti ca // Abhis_1.65 // sakterabhåmiryatrecchaü kùetràntaragatiþ samam / sarvatra svàtmabhàvasya dar÷ana¤ceti viü÷atiþ // Abhis_1.66 // ÷ånyatà 'nimittàpraõihitavimokùamukhasamyagj¤ànam, da÷aku÷alakarmapatheùu vadhavadhyaghàtakànupalambhàdi, sarvasattvàlambanakaruõà, vastvanupalambhaþ, sarvadharmasamatàvabodhaþ, mahàyànaikayànàvabodhaþ, anutpàdaparij¤ànam, gambhãradharmanidhyànakùàntyavagamaþ, sarvaj¤eyànàü mahàyànopàyamukhena prakà÷anam, sarvakalpanocchedaþ, nimittodgrahaõavikalpàbhàvasatkàyàdipa¤cadçùñisantyàgaþ, ràgàdikle÷avarjanàni, ÷amathabhàvanà, praj¤àkau÷alyam, cittopa÷amaþ, råpàdyapratighàtaj¤ànam, abhinive÷àsthànam, yatheùñasamakàlabuddhakùetragamanam, vineyànuråpaü sarvatra svakàyaprakà÷anamiti viü÷atiprakàreõànena parikarmadharmeõàpi pårvavat saptamã bhåmiþ samãyate / 8. acalà bhåmiþ sarvasattvamanoj¤ànamabhij¤àkrãóanaü ÷ubhà / buddhakùetrasya niùpattirbuddhasevàparãkùaõe // Abhis_1.67 // akùaj¤ànaü jinakùetra÷uddhirmàyopamà sthitiþ / sa¤cintya ca bhavàdànamidaü karmàùñaghoditam // Abhis_1.68 // iti / yathàvatsarvasattvacittacaritaj¤ànam, lokadhàtau çddhyabhij¤àbhiþ krãóanam, àdhàrabuddhakùetrasuvarõàdibhàvapariõàmaþ, sarvàkàradharmaparãkùaõena buddharàgaõam, divyacakùuùo niùpattiþ, àdheyabuddhakùetrasattvapari÷odhanam, sarvatra màyopamatàvasthànam, sarvasattvàrthadar÷anàda buddhipårvakajanmagrahaõa¤cetyevamaùñaprakàradharmeõa parikarmaõà pårvavadaùñamã acalà bhåmiranubhåyate / 9. sàdhumatã bhåmiþ praõidhànànyanantàni devàdãnàü råtaj¤atà / nadãva pratibhànànàü garbhàvakràntiruttamà // Abhis_1.69 // kulajàtyo÷ca gotrasya parivàrasya janmanaþ / naiùkramyabodhivçkùàõàü guõapåre svasampadaþ // Abhis_1.70 // iti / anantapraõidhànam, devàdisarvasattvarutaj¤ànam, nadyupamitàkùayapratibhànam, sarvajanapra÷astagarbhàvakramaõam, ràjàdisthànam, àdityàdyanvayaþ, màtràdisusambandhaj¤àtiþ, svavidheyaparivàraþ, ÷akràdyabhinanditotpàdaþ, buddhàdisa¤codananiùkramaõam, cintàmaõisadç÷à÷vatthavçkùàdiþ, buddhabuddhadharmasvabhàvaguõaparipåraõa¤cetyevaü sampattilakùaõairdvàda÷abhiþ parikarmabhiþ pårvavatkçtaparikarmavi÷eùairnavamã sàdhumatã bhåmiþ sàkùàtkriyate / 10. dharmameghà bhåmiþ hetubhåmitvena tatparikarmàõyevaü nirdi÷ya phalabhåmitvena pçthak tànyanabhidhàya saïgrahaõena da÷amabhåmilakùaõamàha - navabhåmãratikramya buddhabhåmau pratiùñhate / yena j¤ànena sà j¤eyà da÷amã bodhisattvabhåþ // Abhis_1.71 // iti / ÷ràvakàdigotra-prathamaphalapratipannaka-srota-àpanna-sakçdàgàmi-anàgàmi-arhatàmiti ùaõõàü nayatrayavyavasthàpanàbhipràyeõa ÷eùasaïgçhãtàpannakatrayasya pratyekabuddhasya ca yathàkramaü gotra-aùñamaka-dar÷ana-tanu-vãtaràga-kçtavikalpa-÷ràvaka-pratyekabuddhabhåmayaþ, bodhisattvànàü yathoktà navavidhetyevaü navabhåmãratikramya da÷amyàü punaþ bhåmau bodhisattvo buddha eva vaktavyo na tu samyaksambuddha iti vacanàt buddhabhåmau yena praõidhànaj¤ànenàvatiùñhate sà eva da÷amã bodhisattvabhåmiþ j¤eyà / (pratipakùasambhàraþ) pratipakùasambhàràrthaü antara÷lokamàha - pratipakùo 'ùñadhà j¤eyo dar÷anàbhyàsamàrgayoþ / gràhyagràhakavikalpànàmaùñànàmupa÷àntaye // Abhis_1.72 // iti / sàükle÷ikavastumàtrapratipakùàdhiùñhànagràhyavikalpadvayasya dravyapudgalapraj¤aptipuruùàdhiùñhànagràhakavikalpadvayasya ca dar÷anamàrgabhàvanàmàrgayoþ prahàõàd gràhyagràhakàùñavikalpopa÷àntaye satyadvayamà÷ritya sàkùàtkaraõãyà vipakùabhedena màrgadvayàvasthàyàmeva aùñavidhàþ pratipakùàþ / 10. niryàõapratipatiþ sambhçtasambhàrasyaivaü niryàõamiti niryàõapratipattiü caturthãümàha - udde÷e samatàyà¤ca sattvàrthe yatnavarjane / atyantàya ca niryàõaü niryàõaü pràptilakùaõam // Abhis_1.73 // sarvàkàraj¤atàyà¤ca niryàõaü màrgagocaram / niryàõapratipajj¤eyà seyamaùñavidhàtmikà // Abhis_1.74 // iti / yathokta udde÷aþ , sarvadharmasamatà, sattvàrthakaraõam, animittasarvakriyàkàritvenànàbhogaþ, ÷à÷vatocchedarahitàvasthàvi÷eùaþ, triyànasarvàrthapràptiþ, yathoktasarvàkàraj¤atà tadvi÷iùñamàrga ityevaü niryàtavyavastuùu prativi÷iùñànyadharmàbhàvena sarvànupalambhatayà ebhiraùñàbhirniryàõapratipattiþ aùñadhà bhavati / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramità÷àstre prathamàdhikàravçttiþ / ________________________________________________________________ Màrgaj¤atàdhikàraþ dvitãyaþ 1 - dhyàmãkaraõatàdãni sarvàkàraj¤atàdhigamo na vinà màrgaj¤atàparij¤àneneti màrgaj¤atàmàha - dhyàmãkaraõatà bhàbhirdevànàü yogyatàü prati / viùayo niyato vyàptiþ svabhàvastasya karma ca // Abhis_2.1 // màrgaj¤atotpattiü prati yogyatàpàdanàya devàdãnàü svakarmajaprabhàyàstathàgataprakçtiprabhàbhirmalinãkaraõatà nihatamànasantàne 'dhigama utpadyata iti j¤àpanàya kçtà, ato vakroktyàdhàraþ kathitaþ / sa cotpàditabodhicitta eveti viùayapratiniyato bhavati / triyànavyavasthànamàbhipràyikam, na làkùaõikamiti nyàyàdanuttarasamyaksambodhiparyavasàna eva sarvo jana ityato vãtaràgetarayoginàpi buddhatvapràptaye màrgaj¤atà bhàvanãyeti vyàptirbhavati / sattvàrthakaraõapravçttatvenotpàditabodhicittasya sarvathà kle÷àprahàõamiti svabhàvo bhavati / tàdç÷asvabhàvasya bhåtakoñerasàkùàtkaraõena prayopàyakau÷alena càparigçhãtasattvasya parigrahaõàdineti kàritram / 2 - ÷ràvakamàrgaþ àdhàràdikamevamamidhàya màrgaj¤atàdhikàre sarve màrgàþ paripårayitavyà iti ÷ràvakamàrgamàha - caturõàmàyasatyànàmàkàrànupalambhataþ / ÷ràvakàõàmayaü màrgo j¤eyo màrgaj¤atànaye // Abhis_2.2 // iti / tatra duþkhasatyasyànukrameõa anityaü duþkhaü ÷ånyamanàtmetyetàni catvàri ÷àntàkàralakùaõàni / samudayasatyasya hetu-samudaya-prabhava-pratyayaråpatvena roga-gaõóa-÷alya-aghàkàràþ / nirvide viràgàya nirodhàya ca pratipanno bhavatãtyatastayoþ duþkhasamudayayoþ pratyekaþ para-pralopadharmasvaråpau nirvidàkàrau, cala-prabhaïgurasvaråpau viràgàkàrau; bhaya-upasarga-upadravasvaråpà nirodhàkàràþ / nirodhasatyasya nirodharåpa-niràtma-÷ànta-praõãtaråpavivikta-niryàõaråpa÷ånyànimittàpraõihitànabhisaüskàrà nirodhasatyàkàràþ / màrgasatyasya màrga-nyàya-pratipatti-nairyàõikà iti màrgasatyàkàràþ / tata÷caiùàü svabhàvànupalambhabhàvanayà màrgaj¤atàdhikàre ÷ràvakàõàü màrgo bodhisatvenaivaü parij¤eyaþ / nirvedhabhàgãyàdhigamapårvakaü catuþsatvaparij¤ànamiti màrgamamidhàya nirvedhabhàgãyamàha- råpàdiskandha÷ånyatvàcchånyatànàmabhedataþ / åùmàõo 'nupalambhena teùàü mårdhagataü matam // Abhis_2.3 // kùàntayasteùu nityàdigosthànaniùedhataþ / da÷a bhåmãþ samàrabhya vistaràsthànade÷anàt // Abhis_2.4 // agradharmagataü proktamàrya÷ràvakavartmani / tatkasya hetorbuddhena buddhvà dharmàsamãkùaõàt // Abhis_2.5 // råpàdiskandhànàü svasvaråpa÷ånyatvàcchånyatànàmabhedena, råpàdãnàü pårvavadanupambhena, evaü råpàdãnàü 'na nityaü nànityam' ityupalambhayogataþ sthànaniùedhena, yasmàt tathàgatena bodhimabhisambudhya dharmà na samãkùità iti pramàõapuruùàdar÷anakàraõopapattyà pramuditabhåmyàdau vistaràsthànade÷anayà ceti ebhiràkàrairyathàkramaü satyànàmupalabdhau nirvedhabhàgãyà utpadyante / 3 - pratyekabuddhamàrgaþ ÷ràvakamàrgànantaraü pratyekabuddhànàü màrgàbhidhàne nyàyapràpte 'pi ÷ràvakebhyaþ kathaü prativi÷iùñàste yena teùàü màrgabheda ityà÷aïkya vai÷iùñyapratipàdanàrthaü tàvadàha - paropade÷avaiyarthyaü svayambodhàt svayambhuvàm / gambhãratà ca j¤ànasya khaógànàmabhidhãyate // Abhis_2.6 // iti / ÷ràvakàþ paropade÷asàpekùàþ svabodhiü budhyante; sàlàpadharmade÷anayà ca parànapi ku÷ale pravartayantãtyàgamaþ / pratyekabuddhàþ punaþ svayaü pårva÷rutàdyabhisaüskàreõa paropade÷aü pratyanapekùàþ svabodhisamadhigacchantyatasteùàü buddhàdyupade÷anairarthakyamityekaü vai÷iùñyam / ÷abdoccàraõadharmade÷anayà ÷rotçbhiþ kriyate vaktçj¤ànasàmarthyàvabodhaþ / te (pratyekabuddhàþ) punaþ a÷abdoccàraõadharmade÷anayà svàdhigataj¤ànàdisàmarthyena paràn da÷aku÷alàdau pravartayantyatasteùàü j¤ànasyànavabodhatayà dvitãyaü vai÷iùñyamiti / kathama÷abdoccàraõadharmade÷anetyà÷aükyàha - ÷u÷råùà yasya yasyàrthe yatra yatra yathà yathà / sa so 'rthaþ khyàtya÷abdo 'pi tasya tasya tathà tathà // Abhis_2.7 // iti / nàvitarkya nàvicàrya vàcaü bhàùata ityàlàpo vikùepaþ / sa ca santànakùobhamàdadhàtãti yathà yathà bodhisattvena 'buddho bhåtvà àlàpamantareõa dharmade÷anàü kuryàm' iti praõidhànaü pravartitam, tathà buddhatvasàmyàt pratyekabuddhàvasthàyà¤ca praõidhànàdisàmarthyena yasminnarthe yena prakàreõa yasya ÷ravaõecchà, tasya vij¤àne tenaiva prakàreõa a÷abdo 'pi so 'rthaþ pratibhàtãtya÷abdadharmade÷anocyate / ityevaü vakùyamàõadharmasya ÷rotçvij¤àne sunirmàõamutpàda÷cetyayaü bhavati dharmade÷anà ÷abdàrthaþ / vai÷iùñyamevamabhidhàya vi÷iùñànàü vi÷iùña eva màrga iti prakçtapratyekabuddhamàrgamàha - gràhyàrthakalpanàhànàd gràhakasyàprahàõataþ / àdhàrata÷ca vij¤eyaþ khaógamàrgasya saïgrahaþ // Abhis_2.8 // ityuktam / pratyekabuddhasya màrgaþ yathoktasatyabhàvanayà eva, yathàavastu pratãtyasamutpàdabhàvanayà ca / gràhyagràhakàrthavikalpayoryathàkramaü prahàõàprahàõe pratyekabuddhayànasaïgçhãtàdhàradharmavastuno vi÷eùavi÷iùñadharmàdhigama÷ca bodhisattvena parij¤eyo na sarvàkàraj¤àneneti pratyekabuddhamàrgaþ / nirvedhabhàgãyàdhigame sati yathoktamàrga utpadyata iti nirvedhabhàgãyamàha - praj¤apteravirodhena dharmatàsåcanàkçtiþ / åùmagaü mårdhaügaü råpàdyahànàdiprabhàvitam // Abhis_2.9 // adhyàtma÷ånyatàdyàbhã råpàderaparigrahàt / kùàntã råpàdyanutpàdàdyàkàrairagradharmatà // Abhis_2.10 // iti / råpàdisàïketikadharmapraj¤apteravirodhena dharmatàyàþ pratipàdanenaþ, råpàdeþ paramàrthato na hànivçddhyàdyarthaü ÷ikùaõena, svabhàva÷ånyatvàt råpàderadhyàtmabahirdhàdi÷ånyatayà aparigrahaõena, råpàderanutpàdànirodhàdyàkàrai÷ca yathàkramaü catuþsatyàlambane nirvedhabhàgãyo bhavati / 4 - bodhisattvamàrgaþ pratyekabuddhamàrgànantaraü bodhisattvamàrgamàha - kùàntij¤ànakùaõaiþ satyaü satyaü prati caturvidhaiþ / màrgaj¤atàyàü dçïmàrgaþ sànu÷aüso 'yamucyate // Abhis_2.11 // iti / màrgaj¤atàdhikàre bodhisattvena dharmaj¤ànakùàntirdharmaj¤ànamanvayaj¤ànakùàntiranvayaj¤ànaü ceti catvàraþ kùàntij¤ànakùaõàþ pratyekaü duþkhàdisatyasambandhayuktà aihikàmutrikairguõairyuktà vimàvanãyà iti dar÷anamàrgo mahànu÷aüsa ityucyate / kathamàkàro bhàvanãya ityàha - àdhàràdheyatàbhàvàttathatàbuddhayormithaþ / paryàyeõànanuj¤ànaü mahattà sà 'pramàõatà // Abhis_2.12 // parimàõàntatàbhàvo råpàderavadhàraõam / tasyàü sthitasya buddhatve 'nudgrahàtyàgatàdayaþ // Abhis_2.13 // maitryàdi ÷ånyatàpràptirbuddhatvasya parigrahaþ / sarvasya vyavadànasya sarvàdhivyàdhi÷àtanam // Abhis_2.14 // nirvàõagràha÷àntatvaü buddhebhyo rakùaõàdikam / apràõivadhamàrabhya sarvàkàraj¤atànaye // Abhis_2.15 // svayaü sthitasya sattvànàü sthàpanaü pariõàmanam / dànàdãnà¤ca sambodhàviti màrgaj¤atàkùaõàþ // Abhis_2.16 // paramàrthataþ tathatàbuddhayoràdhàràdheyabhàvo na vidyata ityatastayoþ paryàyeõàvasthiterananuj¤ànam / råpàdãnàü dharmadhàtusvabhàvatayà mahattà tathaiva teùàmapramàõatà / pårvavadàkà÷àparimàõatayà teùàmaparimàõatetyevaü duþkhasatyàkàrà bhavanti / råpàdãnàü niþsvabhàvatvena ÷à÷vatocchedàdyantàbhàvaþ / praj¤àpàramitàyàü sthitasya dharmadhàtusvabhàvatayà råpàdãnàü tathàgatatvàvadhàraõam / tathaiva tasyàü sthitasya sarvadharmàõàü nodgrahatyàgabhàvanàdikam / niþsvabhàvàdhimokùapårvakaü caturapramàõaü vibhàvanãyamityevaü samudayasatyàkàrà bhavanti / råpàdernijaråpà prakçtyaiva ÷ånyatà / dharmadhàtupariõàmitaku÷alamålànàü phalaü tathàgatatvasya pràpaõam / praj¤àpàramitayà sarvàkàrapratipakùàõàü saügrahaþ / tayaiva bàhyàbhyantaropadravapra÷amanamityevaü nirodhasatyàkàrà bhavanti / niþsvabhàvatàbhàvanayaiva råpàdinirvàõàbhinive÷asya ÷àntiþ / praj¤opàyakau÷alapravçttasya buddhebhyo rakùàvaraõaguptayo bhavanti / buddhatvàbhilàùiõà svayaü pràõàtipàtaviratyàdipårvakaü sarvàkàraj¤atàyàü sthitvà tatraiva pareùàü sthàpanam / dànàdãnàmakùayaü kartumicchatà samyaksambodhau pariõàmanamityevaü màrgasatyasyàkàrà bhavanti / ityevameva màrgaj¤atàyàþ kùaõà bhavanti / kecidiha kàrikàrthopalakùaõapareõa granthena àkàràrthamanuktvà dar÷anamàrgaùoóa÷akùaõopalakùaõameva kevalamanukçtamiti varõayanti, evamuktànuktanirvedhabhàgãyàdyarthakàrikàsvapi draùñavyamiti / tairbhàvanànukramàdyanirde÷àt kàcidabhisamayànupårvã na pratipàdità / 'àlambanamanityàdi satyàdhàraü tadàkçtiþ' ityàdikàrikàrtha÷ca kathaü vyàkhyeya ityapare / 5 - bhàvanàmàrgakàritram dar÷anamàrgànantaraü bhàvanàmàrgàbhidhàne sati svalpavaktatvena phalanimnatvena ca vineyapravçtteþ tatkàritraü tàvat - sarvato damanaü nàa sarvataþ kle÷anirjayaþ / upakramàviùahyatvaü bodhiràdhàrapåjyatà // Abhis_2.17 // ityuktam / sarvaprakàracittasvavidheyãkaraõam, kalyàõamitràdisarvajananamanam, ràgàdyabhibhavaþ, parakçtàghàtànanupratipatteþ aviùahyatvam, samyaksambodhipratipattiþ, àdhàraviùayapåjyatàkàritra¤ceti ùaóvidhameva kàritram / sàsravo bhàvanàmàrgaþ 6 - bhàvanàmàrgàdhimuktiþ kàritrànantaraü bhàvanàmàrgaþ / sa ca sàsravànàsravabhedena dvividhaþ / ataþ sàsravabhàvanàmàrgàdhimuktipariõàmanànumodanàmanaskàreùu prathamaü bhàvanàmàrgàdhimuktimanaskàramàha - adhimuktistridhà j¤eyà svàrthà ca svaparàrthikà / paràrthikaivetyeùà ca pratyekaü trividheùyate // Abhis_2.18 // mçdvã madhyàdhimàtrà ca mçdumçdvàdibhedataþ / sà punastrividhetyevaü saptaviü÷atidhà matà // Abhis_2.19 // iti / svobhayaparàrthopalambhatayà yathàdhimokùaü dçùñaku÷aladharmadhiùñhànà bhàvanàmàrgàdhikàràdàdau asàkùàtkriyàråpàdhimuktiþ trividhà satã pratyekaü mçdvàdibhedena trividhà / evameùàpi pratyekaü mçdumçdvàdibhedena trividhà / evaü navabhistribhiradhimuktiþ saptaviü÷atiprakàrà bhavati / 7 - bhàvanàmàrgàdhimuktasya stutiþ stobhaþ pra÷aüsà ca tadbhàvakabodhisattvasyotsàhavardhanàya tadadhimokùasya styutyàdayo buddhàdibhiþ kriyanta iti stutiü, stobhaü pra÷aüsà¤càha - stutiþ stobhaþ pra÷aüsà ca praj¤àpàramitàü prati / adhimokùasya màtràõàü navakaistribhiriùyate // Abhis_2.20 // iti / yathàdhimokùadçùñadharmalakùaõàü praj¤àpàramitàü prati pravçttasyàdhimokùamanaskàrasya prathamadvitrinavàvasthànàü pratyekaü navabhiþ prakàrairuttarottaràbhinandanaü stutiþ stobhaþ pra÷aüsà ca iùyate / ataste stutyàdayo yathàbhåtàrthàdhigamamàtralakùaõà nàrthavàdaråpàþ / 8 - pariõàmanà evamadhimokùasya pariõàmanàsambhavàd dvitãyaü pariõàmanàmanaskàramàha - vi÷eùaþ pariõàmastu tasya kàritramuttamam / nopalambhàkçti÷càsàvaviparyàsalakùaõaþ // Abhis_2.21 // vivikto buddhapuõyaughasvabhàvasmçtigocaraþ / sopàya÷cànimitta÷ca buddhairabhyanumoditaþ // Abhis_2.22 // traidhàrukàprapanna÷ca pariõàmo 'parastridhà / mçdurmadhyo 'dhimàtra÷ca mahàpuõyodayàtmakaþ // Abhis_2.23 // iti / yathokto vi÷eùàdhimokùaþ, anupalambhaþ, aviparyàsaþ, viviktaþ, tathàgataku÷alamålaudhasvabhàvasmçtiþ, sopàyakau÷alaþ, animittaþ, buddhànuj¤àtaþ, traidhàtukàprapannaþ, mçdumadhyàdhimàtra÷ca mahàpuõyodaya ityevamadhyàropitamanaskàrà yathàkramamanuttarasamyaksambodhiþ ÷ãlàdiskandha-pariõàmanàcitta-àtmàdiyuktavastu-trikàlabuddhaku÷ala-dànàdi-nimitta-sarvamàrga-kàmàdidhàtu-da÷aku÷alakarmapatha-srota-àpannàdyanuttarasambodhiprasthitànàmanupalabdhànàmupalambhà iti triyànavineyasattvànàü màrgopade÷ahetubhàvavyàpàrayuktaiþ sarvasattvàrthamakùayàya cànuttarasamyaksambodhau dvàda÷a pariõàmanàþ kriyante / 9 - anumodanà evaü pariõàmayitavastu abhivardhayitavyamiti tçtãyamanumodanàmanaskàramàha - upàyànupalambhàbhyàü ÷ubhamålànumodanà / anumode manaskàrabhàvaneha vidhãyate // Abhis_2.24 // iti / saüvçtyupàyena ku÷alamålànyupalabhya pramuditacittena paramàrthato 'nupalambhatayànumodanãyànãti / tatràyaü samàsàrthaþ-àkarànniùkçùñaþ svarõapiõóa ivàdhimokùamanaskàraþ, svarõakàreõa tato 'laïkàrakaraõamiva samyaksambodheraïgakaraõaü pariõàmanàmanaskàraþ, svaparapuõyasamatàpràpti anumodanàmanaskàra iti / anàsravo bhàvanàmàrgaþ 10 - abhinirhàraþ sàsravànantaramanàsravo bhàvanàmàrgaþ / sa ca dvividha iti prathamamabhinirhàralakùaõaü bhàvanàmàrgamàha - svabhàvaþ ÷reùñhatà tasya sarvasyànabhisaüskçtiþ / nopalambhena dharmàõàmarpaõà ca mahàrthatà // Abhis_2.25 // iti / råpàdyaviparãtadar÷anaü svabhàvaþ / nànyathà buddhatvasaüpràptiriti ÷reùñhatà / sarvadharmavi÷eùànutpàdanena adhigamaprayogo 'nabhisaüskàraþ / tàdç÷asvabhàvàdiyuktamàrgadharmàõàmanupalambhatayà yogisantàne samutpàdanamarpaõà / buddhatvamahàrthasàdhanànmahàrthatà / 11 - atyantavi÷uddhiþ tadanantaraü yaþ parigrahatyàgena pràpsyamànaþ kastasyotpàdànutpàdaheturiti àkàükùàniràsadvàreõa dvitãyamatyantavi÷uddhilakùaõamàha - buddhasevà ca dànàdirupàye yacca kau÷alam / hetavo 'tràdhimokùasya dharmavyasanahetavaþ // Abhis_2.26 // màràdhiùñhànagambhãradharmatànadhimuktate / skandhàdyabhinive÷a÷ca pàpamitraparigrahaþ // Abhis_2.27 // iti / buddhasamàràdhanam, dànàdipàramitàparipåraõam, ÷amathakau÷ala¤ceti utpàdahetavaþ / màrabàdhitam, gambhãradharmànadhimokùaþ, bhàvagrahaþ, pàpamitrasaügatiriti anutpàdahetavaþ / adhigamànadhigamahetånevamuktvà prakçtasya sàmànyena vi÷uddhimàha - phala÷uddhi÷ca råpàdi÷uddhireva tayordvayoþ / abhinnàcchinnatà yasmàditi ÷uddhirådãrità // Abhis_2.28 // iti / àryapudgalasya yat ÷ràmaõyatàphalaü tasya sarvavipakùarahitatvena yà vi÷uddhiþ saiva råpàdivi÷uddhiþ, phalaråpàdivi÷uddhiþ råpàderàtmàbhinive÷àdivigamàt / prabhedatvena yasmàt tadvi÷uddhiþ abhinnà acchinnà tasmàt svasàmànyalakùaõanànàtvavirahàd evaü vi÷uddhirabhidhãyate / sàmànyena vi÷uddhimevamabhidhàya vi÷eùeõàha - kle÷aj¤eyatrimàrgasya ÷iùyakhaógajinaurasàm / hànàdvi÷uddhiràtyantikã tu buddhasya sarvathà // Abhis_2.29 // iti / ràgàdikle÷aprahàõàt, etasya j¤eyàvaraõaikade÷agràhyavikalpasya ca prahàõàt, yànatrayamàrgàvaraõaprahàõàd yathàkramaü ÷ràvaka-pratyekabuddha-bodhisattvànàü ÷uddhirbhavati / sarvathà savàsanakle÷aj¤eyàvaraõaprahàõàt dharmadhàtådbhavànuttarabuddhànàü vi÷uddhiriùyate / màrgaj¤atàdhikàre vi÷uddikathanaprasaïgàdàtyantikã cetarà ca buddhànàü ÷ràvakàdãnàü ca yathàkramaü vi÷uddhiþ / saþ kathamityàha - mçdumçdvàdiko màrgaþ ÷uddhirnavasu bhåmiùu / adhimàtràdhimàtràdermalasya pratipakùataþ // Abhis_2.30 // iti / kàradhàtudhyànàråpyasamàpattaya iti navabhåmiùvadhimàtràdinavaprakàravipakùasya pratipakùabhàvena mçdumçdvàdimàrgo yathàkramaü navaprakàraþ / sarvathànyathà ca vi÷uddhihetutvàdàtyantikã cetarà ca vi÷uddhiriti / kathamàtyantikãtyàha - tridhàtupratipakùatvaü samatà mànameyayoþ / màrgasya ceùyate tasya codyasya parihàrataþ // Abhis_2.31 // iti / tatràdhimàtràdhimàtràdiþ pratipakùo mçdumçdvàdirvipakùa iti bhavitavyamiticodyasya vastraliptasåkùmamalàpakaùarõe rajakamahàyatnodàharaõena parihàrataþ yathànirdiùñabhàvanàmàrgasyàtyantikã / traidhàtukàkàraj¤ànaj¤eyànupalambhàd yà samatà saiva samastapratipakùatvàdàtyantikã vi÷uddhirbuddhasya vyavasthàpyata iti // abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramitopade÷a÷àstre dvitãyàdhikàravçttiþ ________________________________________________________________ Sarvaj¤atàdhikàraþ tçtãyaþ 1 - praj¤ayà na bhave sthànam 2 - kçpayà na ÷ame sthitiþ sarvavastuparij¤ànaü vinà na màrgaj¤atàparij¤ànaü samyag iti sarvaj¤atàmàha - nàpare na pare tãre nàntaràle tayoþ sthità / adhvanàü samatàj¤ànàt praj¤àpàramità matà // Abhis_3.1 // iti / traiyadhvikadharmàõàmanutpàdàkàreõa tulyatàvabodhàt buddhabodhisattvànàü yà àsannãbhåtà matà praj¤àpàramità, sà khalu praj¤ayà punarnàpare tãre saüsàre, na pare tãre nirvàõe ca yathàkramaü ÷à÷vatocchedalakùaõe, na tayormadhye 'pi vyavasthiteti na saüsàranirvàõayoþ vyavasthità / 3 - anupàyena dåratvam 4 - upàyenàvidåratà sarvaj¤atàdhikàràd vyatirekanirde÷ena ÷ràvakàdãnàü tryadhvasamatàj¤ànàbhàvàt samyak praj¤àpàramità dårãbhåteti / svàdhigamamàtràtmikà tu praj¤àpàramità kçpàpraj¤àvaikalyànnirvàõe saüsàre càvasthità vastvaståpalambhatayeti j¤eyà / 'yaþ pratãtyasamutpàdaþ ÷ånyatà saiva te matà' iti nyàyàdadhvatrayasamatàj¤ànaü padàrthàvabodha eva, nanu sa ca sarveùàmeva samastãti kathaü ÷ràvakabodhisattvàdãnàü samyak praj¤àpàramitàdårãbhàvaþ, na cetareùàü bhavatãti cet? àha - anupàyena dåraü sà sanimittopalambhataþ / upàyakau÷alenàsyàþ samyagàsannatodità // Abhis_3.2 // iti / màyàkàranirmitavastunaþ pratibhàse aviditatatsvaråpasya bhàvàbhinive÷ità naiþsvàbhàvyàpratibhàsa iva kalyàõamitràdyupàyakau÷alavaikalyàd vastu nimittayogena pratipattau tatsamatàparij¤ànamavij¤àtabhàvaråpàõàü ÷ràvakàdãnàü nàstãtyatasteùàü dårãbhàvo jinajananyà iti / bodhisattvànàü tu samàràdhitakalyàõamitropade÷atayà aviparãtasatyadvayà÷rita÷rutàdij¤ànotpattyupàyakau÷alena ca utsàritabhàvàbhinive÷abhràntinimittànàü råpàdisarvadharmaparij¤ànameva tatsamatàparij¤ànamityatasteùàü samyagàsannãbhàvo 'syà màturiti anupàyena eva dåratà, upàyena tu adåratà bhavati / 5 - vipakùaþ ÷ràvakàdãnàmevaü màturdårãbhàvenànuùñhànaü vipakùamàha råpàdiskandha÷ånyatve dharmeùu tryadhvageùu ca / dànàdau bodhipakùeùu caryàsaüj¤à vipakùatà // Abhis_3.3 // iti / sarveùàü råpàdãnàü traiyadhvikànà¤ca dharmàõàü sàsravànàsravobhayasthànãyànàmanupalambhasvaråpàõàü sarvatra bhàvopalambhatayà te paraparikalpitàtmàdi÷ånyatvena dçùñàþ / anuùñhànasaüj¤à tu eteùàü pratipakùabhåtàni viparyàsapravçttatvena heyatvàt vipakùo bhavati / 6 - pratipakùaþ viparyayeõa bodhisattvànàü paripakùa ityàha - dànàdiùvanahaïkàraþ pareùàü tanniyojanam / saïgakoñãniùedho 'yaü såkùmaþ saïgo jinàdiùu // Abhis_3.4 // iti / trimaõóalavi÷uddhyà dànàdàvanàtmàvabodhena svaparayorniyojanaü samyak pravçttatvàt sarvasaktinicayasthànapratiùedhena copàdeyatvàt sarvathà pratipakùaþ / tathàgatàdiùu namaskàràdiþ puõyasambhàrahetutvena pratipakùo 'pi san såkùmasaktiråpatayà na sarvathà pratipakùa iti vipakùo bhavati / kathaü punaþ sukùmasaktirvipakùa iti cedàha - tadgàmbhãryaü prakçtyaiva vivekàddharmapaddhateþ / iti / yasmàt svabhàvenaiva dharmagotràõàü ÷ånyatvàt teùàü gàmbhãryam, tasmàt tathàgatopalambho 'pi vipakùaþ / kathaü tarhi tasya varjanamityàha - evaprakçtikaü j¤ànaü dharmàõàü saïgavarjanam // Abhis_3.5 // iti / råpàdisarvadharmàõàmekaiva prakçtiþ yaduta niþsvabhàva iti j¤ànaj¤eyasamataikaparij¤àne saktirvarjità bhavati / katha punaþ prakçtyà dharmagàmbhãryamityàha - dçùñàdipratiùedhena tasyà durbodhatodità / iti / yasmàt sarvavij¤ànopalavdhàrthaniràkaraõena tasyàþ prakçterdurbodhatà kathità, atastasyà gàmbhãryam / kathaü punarevaü durbodhatetyàha - råpàdibhiravij¤ànàt tadacintyatvamiùyate // Abhis_3.6 // råpàdyàveõikabuddhadharmàdyàkàraiþ prakçtestathatàsvàbhàvyàdanabhisambodhena yasmàccintàtikràntatvamiùyate, ato 'syà durbodhateti yàvat / vipakùàdi evamabhidhàya upasaühàramàha - evaü kçtvà yathokto vai j¤eyaþ sarvaj¤atànate / ayaü vibhàgo niþ÷eùo vipakùapratipakùayoþ // Abhis_3.7 // iti / sarvaj¤atàdhikàre yathoktanayena yathàkramaü ÷ràvakabodhisattvàdãnàü vipakùapratipakùayorayaü prabhedo 'vasàtavyaþ / 7 - prayogaþ vipakùàdi evamabhidhàya tayorvibhàvanàyàü kaþ prayoga iti cet prayogamàha - råpàdau tadanityàdau tadapåriprapårayoþ / tadasaïgatve caryàyàþ prayogaþ pratiùedhataþ // Abhis_3.8 // avikàro na karttà ca prayogo duùkarastridhà / yathàbhavyaü phalapràpterabandhyo 'bhimata÷ca saþ // Abhis_3.9 // aparapratyayo ya÷ca saptadhà khyàtivedakaþ / råpàdisarvadharmàþ, teùàmevànityatà÷ånyatàdayaþ, pratipårõàpårõatà, asaïgaþ, anyathà 'vikàraþ, akartçtvam, trisarvaj¤atàtmakànàü yathàkramaü udde÷aprayogakàritràõàü duùkaratà, yathàbhavyaphalapràptyà avandhyatà, parapratyayànirgàmitvam, pariõàmasamàhàra-virodha-pratyaya-asaïkrànti-niràdhàra-akàrakàtmaka-saptakhyàtisiddhaparij¤ànasya niràkaraõam, tadevamanvayamukhena bodhisattvànàü da÷avidhaþ prayogaþ kathitaþ, arthàd yathoktaviparyayeõa ÷ràvakàdãnàü prayogo bhavati / 8 - samatà samatàdvàreõa prayogo bhàvanãya iti prayogànantaraü samatàmàha - caturdhà 'mananà tasya råpàdau samatà matà // Abhis_3.10 // iti / råpàdyabhinive÷anãlàdinimittaprapa¤càdhigamamananànàü sarvathànupalabdhiriti prayogasamatàtvàt samatà bhavati / 9 - dar÷anamàrgaþ prayogasamatàü pratividhya dar÷anamàrgo bhàvanãya iti dar÷anamàrgamàha - dharmaj¤ànànvayaj¤ànakùàntij¤ànakùaõàtmakaþ / duþkhàdisatye dçïmàrga eùa sarvaj¤atànaye // Abhis_3.11 // iti / pratisatyaü dharmaj¤ànakùàntirdharmaj¤ànamanvayaj¤ànakùàntiranvayaj¤ànamityevaü ùoóa÷akùaõàtmakaþ sarvaj¤atàdhikàre dar÷anamàrgo bhavati / nanu kaþ satyasyàkàra ityàha - råpaü na nityaü nànityamatãtàntaü vi÷uddhakam / anutpannàniruddhàdi vyomàbhaü lepavarjitam // Abhis_3.12 // parigraheõa nirmuktamavyàhàraü svabhàvataþ / pravyàhàreõa nàsyàrthaþ pareùu pràptaye yataþ // Abhis_3.13 // nopalambhakçdatyantavi÷uddhirvyàdhyasambhavaþ / apàyocchittyakalpatve phalasàkùàtkriyàü prati // Abhis_3.14 // asaüsargo nimittai÷ca vastuni vya¤jane dvaye / j¤ànasya yà cànutpattiriti sarvaj¤atàkùaõàþ // Abhis_3.15 // naiþsvàbhàvyena råpàdi nityànityaviyogànna nityaü nànityam, duþkhàduþkhavigamatvena apagata÷à÷vatocchedàntam, ÷ånyà÷ånyarahitatvàd vi÷uddham, àtmànàtmasvabhàvàbhàvànnotpannaü na niruddhaü na saükliùñaü na vyavadàtamityàdayo duþkhasatyàkàrà bhavanti / hetvahetutucchatvàdàkà÷asadç÷am, samudayàsamudayavisaüyogàt sarvakle÷opakle÷anirupaliptam, prabhavàprabhavàsambaddhatvàt parigraheõa nirmuktam, pratyayàpratyayavimuktatvàt svaråpato 'vacanãyamiti samudayasatyàkàrà bhavanti / yasmànnirodhànirodhenàsambandhaþ, tasmànnirodhasatyàrtho vacanodàharaõena santànàntare 'pràpaõãyaþ, ÷àntà÷àntàbhàvànnopalambhakaraõam, praõãtàpraõãtavikalatvàdatikràntobhayàntà vi÷uddhiþ, niþsaraõàniþsaraõaviviktatvàt sarvavyàdhyanutpàda iti nirodhasatyàkàrà bhavanti / màrgàmàrgarahitatvàdapàyocchittiþ, nyàyànyàyàsaü÷leaùàt phalasàkùàtkaraõaü pratyupàyo 'vikalpatvam, pratipattyapratipattivinirmuktatvena sarvadharmàõàü nimittairasaüsargaþ, nairyàõikànairyàõikavikalpatvenobhaye vàcyavàcakabhàvalakùaõe j¤eye ÷abde j¤ànasyànutpattiriti màrgasatyàkàrà bhavanti / evamete àkàràþ sarvaj¤atàkùaõà iti bodhisattvànàü dar÷amàrgaþ, tadviparyayeõa ÷ràvakadãnàmanityàdibhiràkàraiþ sarvaj¤atàyàü dar÷anamàrgo vibhàvanãyaþ / ÷ràvakamàrgo bodhisattvena parij¤àtavyo na sàkùàtkaraõãya iti bhàvanàmàrgo na nirdiùñaþ / vistareõa evaü nirdi÷ya sakalàrthasaïgràhakatvena trisarvaj¤atàmupasaüharannàha - iti seyaü punaþ seyaü khalu punastridhà / adhikàratrayasyaiùà samàptiþ paridãpità // Abhis_3.16 // iti / yathoktanãtyà iyaü sarvàkàraj¤atà, iyaü màrgaj¤atà, iyaü sarvaj¤atà cetyevaü parivartatrayeõa prakàratrayaü parisamàptam / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramità÷àstre tçtãyàdhikàravçttiþ / ________________________________________________________________ Sarvàkàràbhisambodhàdhikàraþ caturthaþ 1 - àkàràþ parij¤àtatrisarvaj¤atàva÷itvàrthaü punaþ sarvàkàramàrgavastuj¤ànasaïgraheõa trisarvaj¤atàü bhàvayatãti sarvàkàràbhisambodha ityàha - vastuj¤ànaprakàràõàmàkàrà iti lakùaõam / sarvaj¤atànàü traividhyàt trividhà eva te matàþ // Abhis_4.1 // nityàdigràhavipakùasya pratipakùadharmatàsvabhàvànàmanityàdyàlambanaj¤ànaprakàràõàmàkàratvena vyavasthànaü lakùaõam / te càkàràstrisarvaj¤atàbhedàt triprakàrà eva matàþ / sàmànyenàkàràn nirdi÷ya idànãü vi÷eùeõàha - asadàkàramàrabhya yàvanni÷calatàkçtiþ / catvàraþ pratisatyaü te màrge pa¤cada÷a smçtàþ // Abhis_4.2 // iti / tatra trisarvaj¤atàmadhikçtya asad-anutpàda-viveka-anavamardanãya-apada-àkà÷a-apravyàhàra-anàma-agamana-asaühàrya-akùaya-anutpattaya iti dvàda÷a àkàrà hi yathàkramaü duþkhàdisatyatrayasya anityàdilakùaõà bhavanti / kle÷àvaraõapratipakùatvenaikaþ anàsravamàrgaþ, sarvaj¤atayà pratyekabuddhàþ saïgçhãtà iti teùàü j¤eyàvaraõapratipakùatvena dvau sàsravànàsravabhàvanàmàrgau ceti màrgàþ triprakàràþ / tatra prathame akàrakàjànakàsaükràntyavinayàkàrà iti catvàro yathàkramaü màrgàdilakùaõàþ (kle÷àvaraõapratipakùe) bhavanti / dvitãye svapna-prati÷rutkà-pratibhàsa-màyàkàrà iti pa¤ca yathàkramaü niþsvabhàva-anutpanna-aniruddha-àdi÷ànta-prakçtiparinirvçtilakùaõàþ sàmànyato j¤eyàvaraõapratipakùabhåtàþ santi / tçtãye asaükle÷a-avyavadàna-anupalepa-aprapa¤ca-amanana-acalàkàràü ùañ yathàkramaü saükle÷a-vyavadàna-kle÷avàsanà-råpàdiprapa¤ca-svàdhigama-parihàõi-vikalpànàü pratiniyataj¤eyàvaraõànàü pratipakùabhåtà bhavanti / ityevaü màrgasatyasya pa¤cada÷a àkàràþ / samudàyena saptaviü÷atiriti sarvaj¤atàkàrà bhavanti / tadanantaraü màrgaj¤atàyà àkàrà ityàha - hetau màrge ca duþkhe ca nirodho ca yathàkramam / aùñau te sapta pa¤ceti ùoóa÷eti ca kãrtitàþ // Abhis_4.3 // tatra saükle÷etarapakùà÷rayeõa samudayamàrgasatye kàraõam, duþkhanirodhasatye ca phalamityarthadvàreõa nirdiùñe samudayamàrgaduþkhanirodhasatyeùu yathàsaükhyamaùñàdyàkàrà boddhavyàþ // tatra viràga-asamutthàna-÷ànta-aràga-adveùa-amoha-niþkle÷a-niþsattvàkàrà eva yathàkramaü yo hetuþ chando ràgo nandã ca, yaþ samudayaþ ràgo dveùo moha÷ca, yaþ prabhavaþ parikalpaþ, ya÷ca pratyayaþ sattvàbhinive÷a iti eteùàü pratipakùabhåtatvena trayastraya eka eka ityaùñàvàkàràþ samudayasatye bhavanti / apramàõa-antadvayànanugama-asambhinna-aparàmçùña-avikalpa-aprameya-asaïgàkàrà-yathàkramaü yaþ sarvasattvàvakà÷ado màrgaþ yathà va sarvasattvàvakà÷adaþ, yo nyàyo yathà ca nyàyaþ, yà pratipattiryathà ca pratipattiþ, yacca niryàõamiti tatsvabhàvà dvau dvau dvàveka iti saptàkàrà màrgasatye bhavanti / anitya-duþkha-÷ånya-anàtmàkàràþ pa¤camàlakùaõàkàrasvabhàvà ityevaü pa¤càkàrà duþkhasatye bhavanti / adhyàtmabahirdhobhayavastånàü nirodhenàdhyàtmabahirdhobhaya÷ånyatàkàràstrayaþ nirodhàkàrasvabhàvàþ, ÷ånyatàyàü bhàjanaloke paramàrthe saüskçte 'saüskçte ÷à÷vatocchedànte 'navaràgrasaüsàre adhigatadharmànavakàre abhinive÷asya praj¤aptyàtmakasya nirodhena yathàkramaü ÷ånyatà-mahat-paramàrtha-saüskçta-asaüskçta-atyanta-anavaràgra-anavakàra÷ånyatàkàrà aùñau ÷àntàkàrasvabhàvàþ, praõãtàkàraþ paraparikalpitakàrakanirodhena prakçti÷ånyatàkàraþ, viùayabhràntyàtmikànàü praj¤aptilakùaõakàlabhràntãnàü ca nirodhena sarvadharmasvalakùaõànupalambha÷ånyatàkàràstrayo niþsaraõàkàrasvabhàvàþ, svabhàvanirodhena abhàvasvabhàva÷ånyatàkàra ekaþ niþsaraõàkàràtmaka ityevaü ùoóa÷àkàrà nirodhasatye bhavanti / samudàyena ùañtriü÷aditi màrgaj¤atàkàràþ / tadanantaraü sarvàkàraj¤atàkàrà ityàha- smçtyupasthànamàrabhya buddhatvàkàrapa÷cimàþ / ÷iùyàõàü bodhisattvànàü buddhànàü ca yathàkramam // Abhis_4.4 // saptatriü÷accatustriü÷attriü÷annava ca te mayàþ / trisarvaj¤atvabhedena màrgasatyànurodhataþ // Abhis_4.5 // smçtyupasthànamàrabhya buddhàkàraparyantànàü hi trisarvaj¤atàsaïgçhãtamàrgadvàreõa sarvàkàraj¤atayà sarveùàmàryapudgalànàü saïgrahaõena ca yathàsaükhyaü ÷ràvakàõàü saptatriü÷at, bodhisattvànàü catustriü÷at, buddhànàü triü÷annava ceti matàþ / tatra sarvaj¤atàyàmàdau catuþsatyàvatàràya svasàmànyalakùaõaparãkùitakàyavedanàcittadharmasmçtyupasthànàkàrà÷catvàro vastuparãkùàmàrgaþ / tato 'vatãrõasya vãryamiti utpannànutpannasya aku÷alasya ku÷alasya ca yathàkramaü samyakprahàõànutpàdanàrthaü vardhana (bhåyobhàva)-utpàdanàrthaü ca hetubhåtavãryàtmakàþ samyakprahàõàkàrà÷catvàro vyàvasàyikamàrgaþ / vãryavata÷cittakarmaõyatàpàdanamiti chandavãryacittamãmàüsàsamàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgatarddhipàdàkàrà÷catvàraþ samàdhiparikarmamàrgaþ / kçtacittaparikarmaõo 'nantaramåùmamårdhaprayogaþ iti åùmamårdhasvabhàvàþ ÷raddhàvãryasmçtisamàdhipraj¤endriyàkàràþ pa¤ca samyagabhisamayapràyogikamàrgaþ / adhigatoùmàdeþ kùàntyagradharmaprayoga iti kùàntyagradharmasvabhàvàþ ÷raddhàvãryasmçtisamàdhipraj¤àbalàkàràþ pa¤ca abhisamayasaü÷leùamàrgaþ / viditoùmàdicatuùkasya satyadar÷anamàrgotpàda iti smçtidharmapravicayavãryaprãtiprasrabdhisamàdhyupekùàkàràþ sapta bodhyaïgànyabhisamayamàrgaþ / parij¤àtasatyadar÷anasya bhàvanàmàrgotpàda iti samyagdçùñisaükalpavàkkarmàntàjãvavyàyàmasmçtisamàdhyàryàùñàïgamàrgàkàrà vi÷uddhanairyàõikamàrga iti ÷iùyàõàü sarvaj¤atàmàrgàdhiùñhànàþ saptatriü÷adàkàrà bhavanti / màrgaj¤atàyàü dçùñikçtapratipakùaþ, tannimittavikalpapratipakùaþ, traidhàtukapraõidhànapratipakùaþ iti tatsvabhàvà yathàkramaü ÷ånyànàtmàkàrasvabhàvaü prathamaü vimokùamukham, nirodhamàrgasatyàkàrasvabhàvaü dvitãyam, anityaduþkhasamudayasatyàkàrasvabhàvaü tçtãyamityevaü trivimokùamukhàkàràstrayaþ pratipakùamàrgaþ / avibhàvitavibhàvitaråpasaüj¤atvàd yathàkramamadhyàtmaü råpyaråpãti bahirdhà råpàõi pa÷yatãtyetau nirmàõàvaraõapratipakùeõa dvau vimokùau / ÷ubhà÷ubharåpanirmàõe ca yathàkramamàbhogaþ pràtikålya¤ca saükle÷aþ tatpratipakùeõa ÷ubhaü vimokùamukhaü kàyena sàkùàtkçtvopasampadya viharatãtyeko vimokùa iti vimokùàkàràþ trayo niryàõamàrgaþ / mokùànukålavihàramàrgasvabhàvà÷caturàråpyasamàpattyàkàràþ ÷àntavihàrasvabhàvaþ saüj¤àveditanirodhàkàra eka iti pa¤càkàrà dçùñadharmasukhavihàramàrgaþ / caturdhyànàråpyanirodhasamàpatyàkàrà nava lokottaramàrgaþ / catuþsatyasaïgçhãtàþ kle÷avisaüyogalakùaõànantaryamàrgàkàrà÷catvàraþ prahàõamàrgaþ / dànàdipàramitàkàrà da÷a buddhatvamàrgaþ / tadevaü bodhisattvànàü màrgaj¤atàmàrgàdhiùñhànà÷catustriü÷adàkàrà bhavanti / sarvàkàraj¤atàkàrastu nirati÷ayatvàdeka eva kevalamasàdhàraõamàrgaþ / tatra sthànàsthàna-karmavipàkaþ-nànàdhimukti-anekalokadhàtu-indriyaparàpara-sarvatragàminã-pratipat-saükle÷avyavadàna-pårvanivàsànusmçti-cyutyupapatti-àsravakùayaj¤ànabalàkàrà da÷a / buddho 'hamityàtmapratij¤àne ràgàdãnàmantaràyatvàkhyàne sarvaj¤atàdimàrgasya niryàõatvaprakà÷ane kùãõàsravatvenàtmano 'bhyupagame ca paryanuyokturabhàvena vai÷àradyàkàrà÷catvàraþ / paryàye dharmalakùaõe janapadabhàùàyàü dharmaprabhede ca yathàkramaü dharmàrthaniruktipratibhànapratisaüvidàkàrà÷catvàraþ / nàsti skhalitaþ ravitaü muùitasmçtirasamàhitaü cittaü nànàtvasaüj¤à apratisaükhyàyopekùà cetyevamàkàràþ ùañ / nàstichandato vãryataþ smçtitaþ samàdheþ praj¤àyàþ vimukte÷ca parihàõirityevamàkàràþ ùañ / kàyavàïmanaskarmaõàü j¤ànapårvaïgamànuparivartanàkàràstrayaþ / atãtànàgatapratyutpanneùu asaïgàpratihataj¤ànàkàràstraya iti aùñàda÷àveõikabuddhadharmàkàràþ / sarvabuddhabhàùitatathatà-satvadharmava÷avartanasvayambhå-sarvàkàràbhisambodhibuddhatvàkàràþ traya÷ca / ityekonacatvàriü÷adàkàràþ sarvàkàraj¤atàmàrgàdhiùñhànà bhavanti / tatrànàsravàþ sàsravà÷ca sarvaj¤atàkàrà yathàkramaü ÷ràvakabodhisattvabhedena / màrgaj¤atàkàràþ sàsravà eva, bodhisattvànàmatyantakle÷àprahàõàt / anàsravà eva sarvàkàraj¤atàkàràþ sarvathà savàsanasarvakle÷aj¤eyàvaraõaprahàõena samyaksambuddhasya sarvadharmava÷avartitvàd, ityekatra gaõyamànaü trisaptatyuttara÷atamityàkàràþ / vi÷iùñaprayogairàkàrà bhàvayitavyàþ, te ca prayoktàraü vinà kathayituma÷akyà iti ÷ravaõàdibhàjanaü prayoktàramàha - kçtàdhikàrà buddheùu teùåpta÷ubhamålakàþ / mitraiþ sanàthàþ kalyàõairasyàþ ÷ravaõabhàjanam // Abhis_4.6 // buddhopàsanasampra÷nadàna÷ãlàdicaryayà / udgrahadhàraõàdãnàü bhàjanatvaü satàü matam // Abhis_4.7 // atãtapratyutpannabuddheùu sàmànyenopta÷odhita÷ubhamålakàþ, kàyàdyupasthànàràdhanàt kçtatathàgataparyupàsanàþ, kçta÷aükàsthànaparipra÷nàþ, kçtadànàdida÷apàramitàpratipattyanuùñhànàþ, kalyàõamitrairadhiùñhità÷ca yathàkramamàkàralakùaõàyà màturasyà grantha÷ravaõadhàraõàmuùitàrthayathànayamanaskàràõàü bhàjanaü buddhàdibhiþ matamiti / 2 - prayogàþ prayoktàraü nirdi÷ya prayoga ityàha - råpàdiùvanavasthànàt teùu yoganiùedhataþ / tattathatàgambhãratvàt teùàü duravagàhataþ // Abhis_4.8 // tadapràmàõyataþ kçcchràccireõa pratibodhataþ / vyàkçtàvavivartyatve niryàõe sanirantare // Abhis_4.9 // àsannabodhe kùipra¤ca paràrthe 'vçddhyahànitaþ / dharmàdharmàdyadçùñau ca råpàcintyàdyadar÷ane // Abhis_4.10 // råpàdestannimittasya tadbhàvasyàvikalpakaþ / phalaratnapradàtà ca ÷uddhakaþ sàvadhi÷ca saþ // Abhis_4.11 // råpàdiùu niþsvabhàvatayà 'navasthànam, ayoga eva teùu prayogo bhavati, tàveva råpàditathatàsvaråpatvena gambhãraþ, duravagàhaþ, apramàõa÷cetyevamabhisambodhànàü yathàsaükhyaü råpàdiùvanavasthànaayogagambhãraduravagàhaapramàõànãti pa¤ca prayogàþ / praj¤àpàramitàyà uttràsaanuttràsasamyagudgrahaõaàntaràyikadharmavarjanasatatadharmabhàvanà abhinavànàsravadharmàdhàratvadharmakàyaphalàbhinirvartanadharmacakrapravartanavçddhi parihàõyadar÷anakàmadhàtvanupalambharåpàdyacintyàkàràmananaråpatannimittatatsva bhàvàvikalpaprathamaphaladar÷anaråpavi÷uddhisaüvatsaràbhiyogànutsargàdipratipattimatàü yathàkramaü mahatkçcchraciràbhisambodhavyàkaraõalàbhaavinivartanãyaniryàõanirantaraàsannàbhisambodhakùipràbhisambodhaparàrthaavçddhyaparihàõidharmàdharmàdyanupalambharåpàdyacintyàkàranirodharåpàdibhàvàvikalpaphalaratnadànavi÷uddhiavadhiprayogàþ pa¤cada÷adhà iti viü÷atiprayogà bhavanti / 3 - guõàþ prayogànantaraü guõadar÷anapårvakaü sutaràmabhyasyante prayogà iti tadguõàn àha - màràõàü ÷aktihànyàdi÷caturda÷avidho guõaþ / màra÷aktivyàghàtabuddhasamanvàhàraj¤àtatvabuddhapratyakùãkaraõasamyaksambodhyàsannãbhàvamahàrthatàdide÷aniråpaõasarvànàsravadharmaparipåriguõakathàpuruùatàabhedyatàasàdhàraõaku÷alamålotpattipratij¤àyàthàrthyasampàdanaudàraphalaparigrahaõasattvàrthapratipattiniyatilàbhà - iti guõà yathàsaükhyaü buddhàdhiùñhànaànubhàvaj¤ànadar÷anaü - àsannãbhàvamahànu÷aüsakçtyakaraõapratipakùadharmaparipåraõasarvàkàraj¤atàkathàkathanasànàthyakaraõamahodàraprãtisampàdanatatpratij¤àvacanànumodanagambhãradharmàbhilàùasattvàrthakaraõaavikalapraj¤àpàramitàpràpakà ityetadaviparãtaprayogànumodanàt - sattvàrthakaraõa - avikalapraj¤àpàramitàpràpakà ityetadaviparãtaprayogànumodanàt caturda÷a guõà utpadyante pràpyante ca / 4 - doùàþ tadanantaraü ke punaþ prayogàntaràyakarà doùàþ, yeùàü parivarjanena prayogà bhàvayitavyà ityantaràyakaràn doùànàha - doùà÷ca ùaó viboddhavyà÷caturbhirda÷akaiþ saha // Abhis_4.12 // mahàkçcchrapràptiþ, atyà÷upratibhànatà, kàyadauùñhulyam, cittadauùñhulyam, ayogavihitasvàdhyàyàdikam, vaimukhyanimittagràhità, hetvabhinive÷abhraü÷aþ, praõãtàsvàdabhraü÷aþ, sarvathà uttamayànasaügrahabhraü÷aþ, sarvadodde÷abhraü÷a iti prathamaü da÷akam / hetuphalasambandhabhraü÷aþ, niruttarabhraü÷aþ, bahuvidhaviùayavikalpapratibhànotpàdaþ, akùaralikhanàbhinive÷aþ, abhàvàbhinive÷aþ, akùaràbhinive÷aþ, anakùaràbhinive÷aþ, janapadàdimanaskàraþ, làbhasatkàra÷lokàsvàdanam, amàrgopàyakau÷alamàrgaõamiti dvitãyaü da÷akam / yathàsaükhyaü ÷rotàvaktroþ pårvàparayoþ kasyacidabhisambandhena chandakilàsavaidhuryam, chandaviùayabhedavaidhuryam, alpecchatànalpecchatàvaidhuryam, dhåtaguõayogàyogau, kalyàõàkalyàõadharmatvam, tyàgamàtsaryam, dànàgrahaõam, uddhañitaj¤avipa¤citaj¤atvam, såtràdidharmàbhij¤ànabhij¤atvam, ùañpàramitàsamanvàgamàsamanvàgamàviti tçtãyaü da÷akam / tathaiva upàyànupàyakau÷ale, dhàraõãpratilambhàpratilambhau, likhitukàmatà'likhitukàmate, vigatàvigatakàmacchandatve ceti catvàri; apàyagativaimukhyam, sugatigamanasaumanasyamiti dve; yathàsaükhyaü ÷rotàvaktroþ pårvàparayoþ kasyacidabhisambandhena ekàkiparùadabhiratiþ, anubandhakàmànavakà÷adànatvam, àmiùaki¤citkàbhilàùatadadàtukàmatà, sadasajjãvitàntaràyadiggamanamiti catvàri ca caturthaü da÷akam / tathaiva durbhikùadiggamanàgamanam, cauràdyàkulitadiggamanàgamanam, kulàvalokanadaurmanasyamiti trãõi; màrabhedaprayogaþ, prativarõikopasaühàraþ, ayathàviùaya-spçhotpàdanamiti aparàõi trãõi / ityevaü ùañcatvàriü÷addoùà bhavanti / 5 - lakùaõàni doùànantaraü yathàsaükhyaü guõadoùàdànatyàgena prayogà bhàvanãyà lakùaõaj¤àna pårvakamiti teùàü lakùaõamàha - lakùyate yena tajj¤eyaü lakùaõaü trividhaü ca tat / j¤ànaü vi÷eùa kàritraü svabhàvo ya÷ca lakùyate // Abhis_4.13 // prayogàõàü lakùaõaü karaõasàdhanaparigraheõa j¤ànavi÷eùakàritrasvaråpam, karmasàdhanaparigraheõa ca svabhàvàtmakamiti lakùaõaü caturvidhaü boddhavyam / tatra tàvat j¤ànalakùaõaü trisarvaj¤atàbhedena bhidyamànaü sarvaj¤atàdvàreõàha - tathàgatasya nirvçttau loke càlujyanàtmake / sattvànàü cittacaryàsu tatsaükùepe bahirgatau // Abhis_4.14 // akùayàkàratàyàü ca saràgàdau pravistçte / mahadgate 'pramàõe ca vij¤àne cànidar÷ane // Abhis_4.15 // adç÷yacittaj¤àne ca tadunmi¤jàdisaüj¤akam / punastathatàkàreõa teùàü j¤ànamataþ param // Abhis_4.16 // tathatàyàü munerbodhatatparàkhyànamityayam / sarvaj¤atàdhikàreõa j¤ànalakùaõasaügraha // Abhis_4.17 // tathàgatanirvçttilokàlujyatàsattvacittacaritacittasaükùepacittavikùepacittàkùayàkàrasaràgàdicittaàdi÷abdasaïgçhãtavigataràgacittavipulacittamahadgatacittaapramàõacittaanidar÷anacittaþadç÷acittacittonmi¤jitàdiunmi¤jitàditathatàkàratathàgatatathatàvabodhatatparasamàkhyànapraj¤apana¤cetyebhiþ ùoóa÷abhiþ j¤ànàkàraprakàraiþ yathànayaü sarvaj¤atàprayogàþ samyag lakùyanta iti j¤ànalakùaõaü sarvaj¤atayà saïgçhãtam / tadanantaraü màrgaj¤atàdhikàreõàha - ÷ånyatve sànimitte ca praõidhànavivarjite / anutpàdànirodhàdau dharmatàyà akopane // Abhis_4.18 // asaüskàre 'vikalpe ca prabhedàlakùaõatvayoþ / màrgaj¤atàdhikàreõa j¤ànalakùaõamiùyate // Abhis_4.19 // ÷ånyatànimittàpraõihitànutpàdànirodhàtmakàni / àdi÷abdena asaükle÷àvyavadànàbhàvasvabhàvàni÷ritàkà÷alakùaõàni etàni ùañ saïgçhãtàni / dharmatà 'vikopanàsaüskàràvikalpaprabhedàlakùaõàni cetyebhiþ ùoóa÷abhiþ j¤ànàkàraprakàraiþ yathàvat màrgaj¤atàprayogà lakùyanta iti j¤ànalakùaõaü màrgaj¤atàsaïgçhãtam / tadanantaraü sarvàkàraj¤atàdvàreõàha - svadharmamupani÷ritya vihàre tasya satkçtau / gurutve mànanàyà¤ca tatpåjà 'kçtakatvayoþ // Abhis_4.20 // sarvatra vçttimajj¤ànamadçùñasya ca dar÷akam / lokasya ÷ånyatàkàrasåcakaj¤àpakàkùagam // Abhis_4.21 // acintya÷àntatàdar÷i lokasaüj¤ànirodhi ca / j¤ànalakùaõamityuktaü sarvàkàraj¤atànaye // Abhis_4.22 // iti / tathàgatasvadharmopani÷rayavihàra-satkàra-gurukàra-mànanà-påjanà-akçta-katva-sarvatraga-adçùñàrthadar÷aka-loka÷ånyatàkàra-loka÷ånyatàsåcakaþ-loka÷ånyatàj¤àpaka-loka÷ånyatàdar÷aka-acintyatàde÷anà-÷àntatàde÷anà-lokanirodha-saüj¤ànirodhàkhyaiþ ebhiþ ùoóa÷abhirj¤ànàkàraprakàraiþ yathàvat sarvàkàraj¤atàprayogà lakùyanta iti j¤ànalakùaõaü sarvàkàraj¤atàsaügçhãtaü bhavati / navabhirantara÷lokairevaü j¤ànalakùaõamabhidhàya j¤ànàkàreõa paricchinnànàü vi÷eùo j¤eya iti j¤ànalakùaõànantaram antara÷lokena vi÷eùalakùaõamàha - acintyàdivi÷eùeõa vi÷iùñaiþ satyagocaraiþ / vi÷eùalakùaõaü ùaóbhirda÷abhi÷coditaü kùaõaiþ // Abhis_4.23 // iti / acintyàtulyàdivi÷eùavi÷iùñairduþkhàdisatyaviùayaiþ ùoóa÷abhirdharmànvayaj¤ànakùàntij¤ànakùaõairmàrgaj¤atàdiprayogà lakùyanta iti vi÷eùalakùaõam / kaþ punaracintyàdivi÷eùa ityantara÷lokatrayamàha - acintyàtulyate meyasaükhyayoþ samatikramau / sarvàryasaügraho vij¤avedyàsàdhàraõaj¤ate // Abhis_4.24 // kùipraj¤ànyånapårõatve pratipatsamudàgamau / àlambana¤ca sàdhàraü sàkalyaü samparigrahaþ // Abhis_4.25 // anàsvàda÷ca vij¤eyo vi÷eùaþ ùoóa÷àtmakaþ / vi÷eùamàrgo màrgebhyo yenànyebhyo vi÷iùyate // Abhis_4.26 // iti / samyaksambuddhàdeþ susaügçhãtapraj¤àbalena acintyatà, atulyatà, prameyasamatikramaþ, saükhyeyasamatikramaþ, sarvàryapudgalasaügrahaþ, vij¤apuruùavedanãyatà, ÷ràvakàdyagocaravastuparij¤ànam, svamatàpekùakùipràbhij¤atàj¤ànam, saüvçtiparamàrthasatyà÷ritasarvadharmànyånàpårõatà, trimaõóalavi÷uddhadànàdiùañpàramitàpratipattiþ, samyakprayogenànekakalpeùu àsàditapuõyaj¤ànasamudàgamau, avikalpena sarvadharmàlambanam, dharmadhàtusvabhàvabodhisattvàdhàraþ, praõidhànàdiùañpàramitàparisamàptihetusambhàraþ, kalyàõamitropàyena saüparigrahaþ, abhinive÷ànàsvàda iti ùoóa÷àtmakaþ yathàkramaü duþkhàdisatyakùaõànàü vi÷eùaþ, yena ÷ràvakàdimàrgebhyo bodhisattvàdãnàü màrgaj¤atàdidvaye vi÷eùamàrgo vi÷iùyate / atasteùàü yathoktavi÷eùavikalo 'bhinive÷àdyutpàdanalakùaõatvena sugamatvànnoktaþ / vi÷eùalakùaõenàvacchinnànàü kiü kàritramiti antara÷lokadvayena kàritralakùaõamàha - hitaü sukhaü ca tràõaü ca ÷araõaü layanaü nçõàm / paràyaõa ca dvãpaü ca pariõàyakasaüj¤akam // Abhis_4.27 // anàbhogaü tribhiryànaiþ phalàsàkùàtkriyàtmakam / pa÷cimaü gatikàritramidaü kàritralakùaõam // Abhis_4.28 // iti / anàgatahita-aihikasukhaþ-duþkharahitàvipàkadharmatopasthàpanàrthena hitàditrayaü sarvaj¤atàkàritram / àtyantikahita-duþkhahetunivartana-saüsàranirvàõa-samatàdhigama-svaparàrthàdhigamàdhàrabhàva-paràrthapratipati-anàbhogapravçttasattvàrtha-yànatrayaniryàõaphalàsàkùàtkàrà iti yathàkàlamupasaühàràrthena ÷araõàdãni sapta màrgaj¤atàkàritràõi / sarvàkàraj¤atayà sarvadharmadai÷ikatvena sarvàkàraj¤atàyà ekameva gatikàritram / kàritràkàrairevaü yathàvad sarvaj¤atàtrayasya prayogà lakùyanta iti kàritralakùaõam / kàritralakùaõenàvacchinnànàü kaþ svabhàva iti antara÷lokatrayeõa svabhàvalakùaõamàha - kle÷aliïganimittànàü vipakùapratipakùayoþ / viveko duùkaraikàntàvudde÷o 'nupalambhakaþ // Abhis_4.29 // niùiddhàbhinive÷a÷ca ya÷càlambanasaüj¤akaþ / vipratyayo 'vighàtã ca so 'padàgatyajàtikaþ // Abhis_4.30 // tathatànupalambha÷ca svabhàvaþ ùoóa÷àtmakaþ / lakùãva lakùyate ceti caturthaü lakùaõaü matam // Abhis_4.31 // iti / ràgàdikle÷a-talliïgakàyadauùñhulya-tannimittàyoni÷omanasikàràdiràgàràgàdivipakùapratipakùàõàü ÷ånyatvena sarvaj¤atàvivekasvabhàvacatuùñayam / paramàrthàsatsattvaparinirvàõaduùkarakàraka-anyayànàpàtalakùaõaikàntika-cirasàdhyottamodde÷a-bhàvyabhàvakadharmànupalambha-samastabhàvàbhinive÷aniùedhà ityete pa¤ca màrgaj¤atàsvabhàvàþ / sarvaj¤atàmàrgaj¤atàsaïgçhãtavastuvi÷eùàlambanam, lokapratipattigrahaõàdiviparãtanirde÷àt vipratyayaþ, råpàdyavighàtij¤ànam, j¤ànaj¤eyànupalambhena apratiùñham, tathatayà agatiþ, råpàdiniþsvabhàvatvena ajàtikaþ, bhàvàbhàvàdisvabhàvatrayànupalambha iti ete sarvàkàraj¤atàyàþ sapta svabhàvàþ / ityevaü ùoóa÷abhiþ svabhàvairyathàvat trisarvaj¤atàprayogà lakùãva lakùyante iti caturthaü svabhàvalakùaõaü matam / ityevaü sàmànyena ekatra kçtàni ekanavatiþ lakùaõàni bhavanti / 6 - mokùabhàgãyam yathoktaprayogaparij¤ànaü mokùabhàgãyaku÷alamålavataþ eva bhavatãti mokùabhàgãyamàha - animittapradànàdisamudàgamakau÷alam / sarvàkàràvabodhe 'smin mokùabhàgãyamiùyate // Abhis_4.32 // iti / animittàlambanaj¤ànàkàreõa dànàdipàramità àrabhya sarvàkàraj¤atàparyantaü svasantàne samudàgame kau÷alamevàsmin sarvàkàràbhisambodhe mokùabhàgãyamiùñam / ki¤ca tatkau÷alamiti taddar÷anàyàntara÷lokau àha - buddhàdyàlambanà ÷raddhà vãryaü dànàdigocaram / smçtirà÷ayasampattiþ samàdhiravikalpanà // Abhis_4.33 // dharmeùu sarvairàkàrairj¤ànaü praj¤eti pa¤cadhà / tãkùõaiþ subodhà sambodhirdurbodhà mçdubhirmatà // Abhis_4.34 // iti / anindriyasvabhàvàþ ÷raddhàvãryasmçtisamàdhivi÷iùñapraj¤àþ yathàsaükhyaü buddha-dàna-à÷ayasampatti-avikalpa-sarvadharmasarvàkàraparij¤àdiùu pa¤cavidhaviùayeùu kau÷alam / evamapi na sarvairanuttarà samyaksambodhiþ pràpyà / dharmateyaü yato 'dhimàtraiþ ÷raddhàdibhiþ samyaksambodhiþ subodhà, mçdubhistaireva durbodhetyarthàdidamàkùiptam / madhyaiþ pratyekabuddhabodhirmçdubhiþ ÷ràvakabodhi÷càdhigamyata iti // 7 - nirvedhabhàgãyam utpannamokùabhàgãyasyotsàhino nirvedhabhàgãyamutpadyata ityàha - àlambanaü sarvasattvà åùmaõàmiha ÷asyate / samacittàdiràkàrasteùveva da÷adhoditaþ // Abhis_4.35 // svayaü pàpànnivçttasya dànàdyeùu sthitasya ca / tayorniyojanànyeùàü varõavàdànukålate // Abhis_4.36 // mårdhagaü svaparàdhàraü satyaj¤ànaü tathà kùamà / tathàgradharmà vij¤eyàþ sattvànàü pàcanàdibhiþ // Abhis_4.37 // iti / asyàü sarvàkàràbhisambodhau samamaitrahitàpratighàviheñhanàcittàkàraiþ pa¤cabhirmàtàpitçcittabhràtçbhaginãcittaputraduhitçcittamitràmàtyacittaj¤àtisàlohitacittàkàraiþ ànyaiþ pa¤cabhiþ sattvàlambane åùmagatimiùyate / saükùepato 'ku÷alaku÷alayoryathàsaükhyaü hànopàdànàbhyàü svayaü nivçttasya pravçttasya ca, taddvàrà anyeùàü pàpànnivartanaü ku÷ale ca pravartanamiti dvàvàkàrau / tathaiva anyeùàü svayampravçttau varõavàdo 'nukålatà ceti dharmaprabhedadvaividhyena hi anantàkàrà iti sattvàlambane mårdhagato bhavati / yathà mårdhagate svaparàdhiùñhànabhedena àlambanàkàràþ, tathà niyojanavarõavàdànukålatàdyàkàraiþ svaparàdhiùñhànaduþkhàdisatyeùvàlambanameva kùàntirbhavati / pårvavat svaparàdhiùñhànapàcanamocanàdyàkàraiþ sattvàlambanameva agradharmà bhavantãtyevaü nirvedhabhàgãyà bhavanti / sarvàkàramàrgavastuvibhàvanàbhedena yathàkramaü sarvàkàraj¤atàditrividhe 'bhisamaye laukikanirvedhabhàgãyàdhigamapårvako lokottaradar÷anabhàvanàmàrgàdhigamaþ / sarvàkàràbhisambodhàdau tu trividhe 'bhisamaye bhàvanottarottaràvasthàvi÷eùeõa sarvàkàravi÷eùamàrgasaügçhãtaü j¤ànamanàsravaü mçdumadhyàdhimàtrakrameõotpadyata iti sakçdutpattiniràsàya nirvedhabhàgãyàdivyapade÷o 'bhihita iti veditavyam / 8 - avaivartiko gaõaþ avaivartikabodhisattvasaüghasya yathoktanirvedhabhàgãyamutpadyata ityavaivartikabodhisattvasaüghalakùaõamàha - nirvedhàïgànyupàdàya dar÷anàbhyàsamàrgayoþ / ye bodhisattvà vartante so 'tràvaivartiko gaõaþ // Abhis_4.38 // iti / ye vãràþ caturùu nirvedhabhàgãyeùu vakùyamàõadar÷anamàrgabhàvanàmàrgayoþ tattadadhigamanayena sthitàþ, te eva avaivartika÷aikùyabodhisattvasaüghà bhavanti / ki¤ca teùàmàveõikalakùaõamiti cet tàvadekena antara÷lokena nirvedhabhàgãyasthitànàü lakùaõamàha - råpàdibhyo nivçttyàdyairliïgairviü÷atidheritaiþ / nirvedhàïgasthitasyedamavaivarttikalakùaõam // Abhis_4.39 // iti / råpàdinivçttinirvicikitsàdyàkàrairviü÷atiprakàrairnirvedhabhàgãyasthànàmavaivartikalakùaõaü j¤eyam / kàni ca nivçttyàderlakùaõàni iti cet ùaóbhiþ antara÷lokaiþ pratipàdayitumàha - råpàdibhyo nivçtti÷ca vicikitsàkùaõakùayau / àtmanaþ ku÷alasthasya pareùàü tanniyojanam // Abhis_4.40 // paràdhàra¤ca dànàdi gambhãre 'rthepyakàükùaõam / maitraü kàyàdyasaüvàsaþ pa¤cadhàvaraõena ca // Abhis_4.41 // sarvànu÷ayahàna¤ca smçtisaüpraj¤atà ÷uci / cãvaràdi ÷arãre ca kçmãõàmasamudbhavaþ // Abhis_4.42 // cittàkauñilyamàdànaü dhåtasyàmatsaràdità / dharmatàyuktagàmitvaü lokàrthaü narakaiùaõà // Abhis_4.43 // parairaneyatà màrasyànyamàrgopade÷inaþ / màra ityeva bodha÷ca caryà buddhànumodità // Abhis_4.44 // åùmamårddhasu sakùàntiùvagradharmeùvavasthitaþ / liïgairamãbhirviü÷atyà sambodherna nivartate // Abhis_4.45 // iti / asvabhàvatvàd råpàdidharmebhyo nivçttiþ, avetya prasàdalàbhena vicikitsàkùayaþ, praõidhànasamçddhyà mithyàdçùñi-naraka-preta-tiryagupapatti-buddhavacanà-÷ravaõa-pratyantajanapadotpàda-indriyavaikalyajaóamåkabhàva-dãrghàyuùkadevopapattãtyaùñà-kùaõakùayaþ, kàruõikatayà svaparaku÷aladharmaniyojanam, paràtmaparivarttakatvena parasattvaviùayapariõàmitadànàdiþ, samyagdharmàvabodhena gambhãradharmàrthàkàükùaõam, parahitapratipannatvena maitrakàyavàïmanaskarma, prayogasampattyà kàmacchando vyàpàdaþ styànamiddhamauddhatyakaukçtyaü vicikitsà ceti pa¤canãvaraõairasaüvàsaþ, vibhàvitapratipakùatvena avidyàdisarvànu÷ayavidhvaüsaþ, nityasamàhitatvena smçtisampraj¤ànayogaþ, caukùasamudàcàratvena ÷uciparibhogyacãvaràdãti ekàda÷a àkàràþ / sarvalokàbhyupagataku÷alamålatvena kàye a÷ãtikçmikulasahasràsambhavaþ, ku÷alamålavi÷uddhyà cittàkauñilyam, làbhasatkàràdinirapekùatvena pàü÷ukålikatvàdidhåtaguõasamàdànam, dànàdivi÷eùapratipatipattyà tadvipakùamàtsaryabhraùña÷ãlàderabhàvaþ, sarvadharmasaügrahàd dharmatà 'viruddhapraj¤àpàramitàyogagamanam, svàtmãkçtasattvadhàtutvena paràrthanarakàbhilàùa iti ùaóàkàràþ / adhigatasampratyayadharmatvena aparapraõayanam, viditabuddhatvopàyakau÷alatvena pratiråpamàrgopadekamàrasya màratvàvabodha÷ceti dvàvàkàrau / trimaõóalavi÷uddhyà sarvàsu caryàsu buddhànumoditatvamiti eva àkàraþ / yathàkramaü åùmamårdhakùàntyagradharmeùvavasthito bodhisattvo 'nuttarabodherna nivartata iti ebhirviü÷atiliïgairvij¤eyam / nirvedhabhàgãyàvaivartikalakùaõànantaraü dar÷anamàrgàvaivartikalakùaõamekena antara÷lokenàha - kùàntij¤ànakùaõàþ ùañ ca pa¤ca pa¤ca ca dçkpathe / bodhisattvasya vij¤eyamavaivartikalakùaõam // Abhis_4.46 // iti / duþkhàdisatyadvàrà dharmànvayaj¤ànakùàntyàdayaþ ùoóa÷a kùaõàþ dar÷anamàrgasthabodhisattvasyàvaivartikalakùaõaü bhavati / kãdç÷akùaõàkàralakùaõamiti cet pa¤cabhirantara÷lokairàkàrànàha - råpàdisaüj¤àvyàvçttirdàróhyaü cittasya hãnayoþ / yànayorvinivçtti÷ca dhyànàdyaïgaparikùayaþ // Abhis_4.47 // kàyacetolaghutva¤ca kàmasevàbhyupàyikã / sadaiva brahmacàritvamàjãvasya vi÷uddhatà // Abhis_4.48 // skandhàdàvantaràyeùu sambhàre sendriyàdike / samare matsaràdau ca neti yogànuyogayoþ // Abhis_4.49 // vihàrapratiùedha÷ca dharmasyàõoralabdhatà / ni÷citatvaü svabhåmau ca bhåmitritayasaüsthitiþ // Abhis_4.50 // dharmàrthaü jãvitatyàga ityamã ùoóa÷a kùaõàþ / avaivartikaliïgàni dçïmàrgasthasya dhãmataþ // Abhis_4.51 // iti / svalakùaõa÷ånyatayà råpàdidharmàvabodhavyàvartanam, buddhàderadhiùñhànena anuttarabodhicittadçóhatà, mahàyànavi÷eùadharmapratipattyà ÷ràvakapratyekabuddhayànacittavinivartanam, dharmapravicayasàmarthyàd dhyànàråpyasamàpattyàdyudayàïgaparikùaya iti catvàra eva duþkhasyàkàrà bhavanti / apagatàku÷alatvena kàyacetolàghavam, sattvadamanopàyakau÷alasàmarthyena anabhinive÷akàmopabhogaþ, viùayàdãnavadar÷anena sadà brahmacàritvam, satpuruùadharmatayà samyagupakaraõàjãvavi÷uddhatvamiti catvàra eva samudayàkàrà bhavanti / ÷ånyatàvasthitatvena skandhadhàtvàyatanayogànuyogayorakaraõamityevaü yogànuyogavihàrapratiùedhaþ, nirastavipakùatvena adhigamàntaràyadharmàõàü pårvavadyogànuyogavihàrapratiùedhaþ, parij¤àtavikalpadoùatvena bodhisambhàradànàdãnàü pårvavat kathàyogànuyogavihàrapratiùedhaþ, gràhyagràhakayorheyatvenendriyà÷rayanagaràdiyuddheùu pårvavadyogànuyogavihàrapratiùedha iti catvàro nirodhàkàrà bhavanti / dànàdivi÷eùàvabodhena màtsaryadauþ÷ãlyàdiyogànuyogavihàrapratiùedhaþ, sarvadharmatrivimokùamukhasvabhàvatvena aõumàtraj¤eyadharmànupalambhaþ, abhisampratyayalàbhena trisarvaj¤atàtmakasvabhåmitrayayathàvanni÷citàvasthànam, ekàntaniùñhatvena sarvàkàraj¤atàdidharmàrthaü jãvitatyàga iti catvàro màrgàkàrà bhavanti / evaü kùàntij¤ànakùaõàþ ùoóa÷abhiràkàraiþ samyagadhigatàþ santo 'nabhiniviùñagràhyagràhakàkàra÷uddhalaukikapçùñhacittasaügçhãtaü svànuråpakàryaü råpàdisaüj¤àvyàvartanàdikaü parapratipattiviùayaü janayantãtyato dar÷anamàrgasthàvaivartikabodhisattvalakùaõàni bhavanti / adhigamànuråpa eva sarvatra yoginàü vyavahàraþ anyatra sattvavinayaprayojanava÷àditi j¤àpanàyopacàreõoktam, anyathà yogisantànapratyàtmavedyakùaõàþ kathaü parapratipattaye lakùaõànãti? tadanantaraü satyapi bhàvanàmàrgasthàvaivartikalakùaõe 'nàgçhãtavi÷eùaõà vi÷eùye buddhirutpadyate ' iti nyàyàt tàvadbhàvanàmàrgaü vi÷eùayannàha - gambhãro bhàvanàmàrgo gàmbhãryaü ÷ånyatàdikam / samàropàpavàdàntamuktatà sà gabhãratà // Abhis_4.52 // iti / ÷ånyatàdike na råpàdikam, na tato 'nyacchånyatàdikamiti yathàkramaü yà samàropàpavàdàntamuktatà, sà ÷ånyatàdergàmbhãryaü ÷ånyatàdikamiti gàmbhãryayogàd gambhãro 'bhyàsapatha iti / vi÷eùaõaü nirdi÷yaivaü vi÷eùyaü vastu àha - cintàtulananidhyànànyabhãkùõaü bhàvanàpathaþ / nirvedhàïgeùu dçïmàrge bhàvanàmàrga eva ca // Abhis_4.53 // iti / ÷rutacintàbhàvanàmayapraj¤ayà samàdhau và prayogamaulapçùñhabhàvinyà praj¤ayà yathàkramaü triùu nirvedhàïgàdiùu nirdiùñànàmarthànàü punaþ puna÷cintàtulananidhyànàni bhàvanàmàrge pràbandhikàni bhavanti / tasya kati prakàrà iti cedàha - pràbandhikatvàdiùño 'sau navadhà ca prakàrataþ / mçdumadhyàdhimàtràõàü punarmçdvàdibhedataþ // Abhis_4.54 // iti / vikalpakle÷à bodhisattvà iti kçtvà yathaudàrika¤ca tamaþ såkùmeõàlokena hanyate sukùma¤càdhimàtreõeti mçdumadhyàdhimàtravikalpànàü pratyekaü mçdumadhyàdhimàtrabhedàt teùàü mçdumadhyàdhimàtrapratipakùàõàü pratyekaü mçdumadhyàdhimàtrabhedàt tathà paramàrthataþ ÷ånyatàlakùaõàkàradvàrà vikalpapratipakùayorbhedàd yathàsaükhyaü kàmadhàtvàdinavabhåmiùu navaprakàraþ prabandhena vartamànaþ bhàvanàmàrgo bhavati / tattajjinajananãnàmekaikaü prakàramadhikçtya asaükhyeyàprameyàpramàõapuõyaprasavavacanàd bahudhà bhedàt kathaü navaprakàra iti cedàha - asaükhyeyàdinirde÷à paramàrthena na kùamàþ / kçpàniùyandabhåtàste saüvçtyàbhimatà muneþ // Abhis_4.55 // iti / asaükhyeyàprameyàpramàõanirde÷à vàgabhilàpasvabhàvà vyàvçttyapekùopajanitanànàtvaråpeõa ekasminnarthe pratyuktàstasmàt paramàrthena yathoktalakùaõasya bhàvanàmàrgasya bhedaü kartuü na kùamàþ / saüvçtyà tvanàlambanamahàkaruõàsvabhàvadharmadhàtuniùyandabhåtàste de÷anàdharmasvabhàvà yathoktanirde÷à bàlajanànàü mahàphalodayaprakà÷akatvenàbhimatàstathàgatasyeti bahutvaü na prasajyate / ÷ånyatàlakùaõatayà ati÷ayàdhànàbhàvàd ki¤cidapi mandabuddhipuruùaü prati na kriyata eveti à÷aïkyàha - hànivçddhã na yujyete niràlàpasya vastunaþ / bhàvanàkhyena kiü hãnaü vartmanà kimudàgatam // Abhis_4.56 // dharmatàsvaråpasya abhimatamàrgavastuno niþsvabhàvatayà tattvànyatvobhayànubhayatvairavàcyasya bhàvanàti÷ayàdhànàbhàvàt vipakùapratipakùayoryathàkramamapagamodayau na yujyete / yadyevaü bhàvanàsaüj¤akena màrgeõa kiü vipakùasvaråpaü parityaktam, ki¤ca vyavadàna svaråpaü pràptam, na ki¤cidapi kriyate, ataþ anupanyasanãya eveti cet? maivam / tathà coktam - yathà bodhistathaivàsàviùñasyàrthasya sàdhakaþ / tathatàlakùaõà bodhiþ so 'pi tallakùaõo mataþ // Abhis_4.57 // iti / yathà nirati÷ayàdhànà tathatàsvaråpà bodhiþ niùprapa¤caj¤ànàtmakadharmakàyàdibuddhasvabhàvà àdhipatyamàtreõa vineyajanànàü puõyaj¤ànànuråpatayà vi÷iùñàrthapratibhàsicittajananadvàreõàbhimatàrthasya sàdhikà, tadvadayamapyàgantukamalàpagamàd bhàvanayà sàkùàtkçto màrgaþ tathatàlakùaõo 'pi saüvçtyàbhimatàrthakriyàkàrã / paramàrthatastu hànivçddhyabhàva evàïgãkriyata iti aprayoga eva prayogatvàt na doùaþ / evaü sati saüvçtyà arthakriyàsàmarthyaü na ghañata ityà÷aïkayannàha - pårveõa bodhirno yuktà manasà pa÷cimena và / iti / ekaikasmiü÷citte pårvàparãbhåte buddhabodhiniùpàdakasarvàkàraj¤atàdisamastàrthàpratibhàsanànnaivaikena (pårveõa pa÷cimena và) bodhiryujyate / 'ekavij¤ànasantatayaþ sattvàþ' iti vacanàdasambhavitvena yugapadutpannasamãhitàrthaniùpàdakadharmapratibhàsena anekacittenàpi na (yujyate) / anuttarabuddhabodhiniùpàdakasmçtyupasthànàdyaùñàda÷àveõikabuddhadharmaparyantàdhigantçsvaråpa-pårvàparãbhåtànekacittena và na(yujyate) ; niranvayodayavinà÷ena parasparasambandhàt / kiü tarhi vi÷iùñàrthapratibhàsicittajananadvàreõa arthakriyàkàrãti? na, tadasamyaktvàt / ityàha - dãpadçùñàntayogena gambhãrà dharmatàùñadhà // Abhis_4.58 // prathame jvàlàvartyormãlanakùaõe dvitãyakùaõamantareõa svakàraõaparamparàkramàyàtasamànakàlasaühatotpattyavi÷iùñatvàt kàryakàraõalakùaõadàhyadàhakàbhàvaþ / tathaiva dvitãyakùaõe 'pi vi÷iùñajvàlàvartyoråtpattikùaõe prathamakùaõamantareõa nityasattvàdiprasaïgatayà saüvçtyutpàdàbhàvàt kàryakàraõalakùaõadàhyadàhakàbhàvaþ / yadyevaü tathàpi yadà idampratyayatàtmakapratãtyasamutpàdadharmatayà avicàraikaramyatvena hetuphalasambandhabalàd saühatavi÷iùñotpannaü prathamakùaõaü samapekùya tadàhitasàmarthyàti÷aya eva vi÷iùño dvitãyakùaõaþ syàt, tadà nirhetukavinà÷e 'pi kàraõakàryayoþ yathàkramaü tulyakàlaniranvayavinà÷odayàd dàhyadàhakabhàvaþ / tasmàt prathamakùaõe dvitãyàrciranapekùya vartã na dahyate, dvitãyakùaõenàpi prathamàrciranapekùya vartã na dahyata iti dãpadçùñàntanyàyena pårvàparãbhåtakùaõayorekaviùayopayogaj¤àpanapareõa pårvakùaõavat bodhiniùpàdakakatipayapadàrthapratibhàsi prathamavij¤ànaü pratãtya tatpratibhàsàbhyadhika vi÷iùñàrthapratibhàsipa÷cimavij¤ànodayàd bodhipràptiryujyate / yathoktenaiva ca dçùñàntena aùñaprakàrà gambhãradharmatà pratisartavyà iti bhàvanàmàrgasthabodhisattvànàmavaivartikalakùaõakathanàya yasmin viùaye aùñavidhagàmbhãryaü tatkathayannàha - utpàde ca nirodhe ca tathatàyàü gabhãratà / j¤eye j¤àne ca caryàyàmadvayopàyakau÷ale // Abhis_4.59 // iti / na pårvàparakùaõàbhyàü na ca niþsvabhàvatayà bhàvanàgamyavi÷iùñàrthotpàdanamiti pratãtyasamutpàdaþ / sarvabhàvodaya eva niþsvabhàva iti saüvçtyà nirudhyata iti nirodhaþ / sarvàvasthàsu tathatàbhyàse 'pi tasyà asàkùàtkaraõamiti tathatà / tathatàsvabhàvasarvadharmasya dànàdyanekavidhànuùñhànamiti j¤eyaþ / tathatàråpeõàdar÷anameva dar÷anamiti j¤ànam / dharmatayà sarvatràcaraõameva caraõamiti caryà / advayasvabhàve sarvasiddhirityadvayaþ / sarvasambhàrapariniùpattau tatphalabuddhatvasyàpràptirityupàyakau÷alam / acintyavimokùamukhalàbhàt parasparaviruddhàrthànuùñhànena gàmbhãryaü bhavati / evaü avaivartika÷aikùaþ salakùaõo 'bhihitaþ / 9 - bhava÷àntyoþ samatà ÷aikùasambhàradharmapràpto buddhatvapràptaye yatate, ataþ buddhatvapràptinimittasaüsàranirvàõasamatàü kathayannàha - svapnopamatvàddharmàõàü bhava÷àntyorakalpanà / karmàbhàvàdicodyànàü parihàrà yathoditàþ // Abhis_4.60 // iti / vipakùapratipakùasàüsàrikavaiyadànikadharmàõàü pratibhàsamàtrasvabhàvasvapnasadç÷atvena avagamàt saüsàranirvàõayornànàtvena avikalpa iti samatà / nanu svapnasadç÷atve sati da÷àku÷aladànàdãnàmabhàvaþ svapnàvasthàyàmiva jàgradda÷àyàmapi syàditicodyànàü parihàrà bàhyàrthavàdanaye kùaõikatayà nirhetukavinà÷e karmajaü lokavaicitryam iti siddhàntàt paramàrthato na ka÷cinna kenaciddhato nàpi kayacid dravyaü kenacid gçhãtamityàdyupagame pakùapravçttasantànaviruddhapadàrthotpàdanàt màraõàdyadhyavasàyadvàreõa ayoni÷omanaskàràdimato 'ku÷alàdivat pràõàtipàtàdayo vyavasthàpyante, tathaiva svapnasadç÷e vastuni tadanuråpàrthe bhàvàdyabhinive÷ena akhaõóitasakalaviparyàsabandhanànàmityevaü tatpatihàràþ tatpakùà÷cànyatra abhihità ityavagantavyàþ / ki¤camiddhenopahataü cittaü svapne tenàsamaü phalam / iti dçùñàntàsiddhiþ / ityeva svapne 'pyupacittaku÷alàku÷alasya prabuddhàvasthàyàmaho kçtaþ sukçta ityanumodane pçùñhàvasthàcittàbhinive÷aparipuùñyà paripoùaþ / ata÷ca dçùñàntàsiddheþ saüsàranirvàõasamatà eva / 10 - anuttarà kùetra÷uddhiþ ubhayasamatàvibhàvanayà svabuddhakùetre buddho bhaviùyatãti tadanantaraü buddhakùetrapari÷uddhirityàha - sattvalokasya yà '÷uddhistasyàþ ÷uddhyupahàrataþ / tathà bhàjanalokasya buddhakùetrasya ÷uddhatà // Abhis_4.61 // sattvabhàjanalokabhedena dvividhabuddhakùetrayoryathàkramaü jighatsàpipàsàsthàõukaõñakàdikà yà '÷uddhiþ, tasyàþ pratipakùeõa divyopabhogakanakabhåbhyàdi÷uddhijananadvàreõa vi÷uddhirbuddhakùetravi÷uddhiþ / 11 - upàyakau÷alam niùpàditasvabuddhakùetravi÷uddhinopàyakau÷alena yathàbhavyatayà buddhakçtyaü karaõãyamityupàyakau÷alamàha - viùayo 'sya prayoga÷ca ÷àtravàõàmatikramaþ / apratiùñho yathàvedhamasàdhàraõalakùaõaþ // Abhis_4.62 // asakto 'nupalambha÷ca nimittapraõidhikùataþ / talliïgaü càpramàõaü ca da÷adhopàyakau÷alam // Abhis_4.63 // iti / àntaràyikadharmasamatikramaõena devàdimàràtikramaþ, vibhàvitasarvadharmasamatvena apratiùñhitavihàraþ, praõidhànasamçddhyà yathàvedhaü paràrthakaraõam, svabhyastasarvaduùkaratvena asàdhàraõaþ, ÷ukladharmavi÷uddhyà sarvadharmasyàgrahaõam, ÷unyatàvimokùamukhatvena anupalambhaþ, animittavimokùamukhatvena animittaþ, apraõihitavimokùamukhatvena apraõidhànam, pra÷napårvakàvaivartikadharmakathanena avaivartikaliïgam, sarvaviùayaj¤ànatvena apramàõamiti praj¤àpàramitàyà da÷avidhaviùayàõàü sàkùàtkriyàyàü kàlàkàlaj¤ànaprayoga eva upàyakau÷alaü bhavatãti / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramitopade÷a÷àstre caturthàdhikàravçttiþ // ________________________________________________________________ Mårdhàbhisamayàdhikàraþ pa¤camaþ 1 - liïgam (åùmà mårdhaprayogaþ) pràptasarvàkàrabhisambodhasya prakarùaparyanto 'dhigamo bhavatãti tatsukhàvabodhàya liïgàdyabhidhànapuraþsaraü mårdhàbhisamayamàha - svapnàntare 'pi svapnàbhasarvadharmekùaõàdikam mårdhapràptasya yogasya liïgaü dvàda÷adhà matam // Abhis_5.1 // iti / svapnàvasthàyàmapyatyabhyàsàt svapnasadç÷asarvadharmekùaõam, ÷ràvakàdibhåmispçhàcittànutpàdanam, tathàgatàdidar÷anam, buddharddhivikurvitopalabdhiþ, dharmade÷anàdicittotpàdaþ, nairayikasattvàdãkùaõapuraþsarasvabuddhakùetràpàyaprahàõànusmaraõam, nagaràdidàhapra÷amanasatyàdhiùñhànasamçddhiþ, yakùàdyamanuùyàpagamasatyavàkyaniùpattiþ, svayamabhij¤àparàkramakalyàõamitrasevanam, sarvaprakàrapraj¤àpàramità÷ikùaõam, sarvadharmànabhinive÷aþ, buddhabodhyàsannãbhavanamiti dvàda÷a prakàràõi pràptàbhisamayàvasthàyà vi÷eùaliïgàni / 2 - vivçddhiþ (mårdhà mårdhaprayogaþ) liïgenaivaü lakùitasya katiprakàrà vivçddhiriti vivçddhimàha - jambudvãpajaneyattàbuddhapåjà÷ubhàdikàm / upamàü bahudhà kçtvà vivçddhiþ ùoóa÷àtmikà // Abhis_5.2 // iti / jambådvãpakàditrisàhasralokadhàtavãyasattveyattàtathàgatapåjàdhikatvam, vi÷iùñapraj¤àpàramitàmanaskàraþ, anutpattidharmakùàntilàbhaþ, bodhyabodhakadharmànupalambhaþ, da÷aku÷alàdyàråpyasamàpattiyogàd vi÷eùotkarùaþ, sarvadevanikàyopasaükramaþ, sarvamàràbhibhavaþ, ÷àstçsadç÷ajanasamànàvasthà iti aùñaprakàràõi puõyàni / punaþ sarvathopàyakau÷alapari÷uddha÷ikùà, buddhagotrãbhavanam, buddhatvaphalapràptinimittam, pàramitàvipakùacittànutpàdaþ, råpàdiyogàdhigamacittànutpàdaþ, sarvapàramitàsaügrahaj¤ànam, sarvasampatpratilambhaþ, samyaksambodhyàsannãbhàva ityanyàni aùñaprakàràõi puõyàni / puùpàdibhiþ buddhapåjàyàþ ÷ubhàdikàü bahudhà upamàü kçtvà uttarottaravi÷eùotkarùeõa ùoóa÷àvasthàtmikà vivçddhirbhavati / 3 - niråóhiþ (kùàntiþ mårdhaprayogaþ) vivçddhyaivaü vardhitasya àtmãbhàvagamanaparyantalakùaõàü niråóhiü vaktumàha - trisarvaj¤atvadharmàõàü paripåriranuttarà / aparityaktasattvàrthà niråóhirabhidhãyate // Abhis_5.3 // iti / samyagupàyakau÷alabalenaivaü nirvikalpàdhigamàvasthàyàü mahàkaruõàdisammukhãkaraõabhàvena aparityaktasattvàrthalakùaõà yathoktasarvàkàraj¤atàditrisarvaj¤atàdharmàõàü cittotpàdàdãnàmuparyuktànàmanuttarà paripårirniråóhiriti / 4 - cittasaüsthitiþ (agradharmàkhyaþ mårdhaprayogaþ) niråóhyaivaü viråóhasya sthirãbhàvalakùaõà cittasaüsthitiriti cittasaüsthitimàha - caturdvãpakasàhasradvitrisàhasrakopamaþ / kçtvà puõyabahutvena samàdhiþ parikãrtitaþ // Abhis_5.4 // iti / sambhavatpramàõasya palapramàõena parimàõaü pramàtuü ÷akyata iti nyàyàt caturdvãpàditrisàhasralokadhàtånàü sarveùàü pàramitàdãnàü samàdhipuõyaj¤ànasvaråpàõàü pçthak pçthak upamàü kçtvà tebhyo vi÷iùñà pramàõàtikràntapuõyabahutvena samàdhilakùaõà cittasaüsthitiþ kathiteti / etàni ca liïgàdãni yathàkramamåùmàdicaturnirvedhabhàgãyasvaråpàõi veditavyàni / 5 - dar÷anamàrgaþ (mårdhaprayogaþ) nirvedhabhàgãyànantaraü dar÷amàrgaþ / tatra caturvidho vipakùaþ sapratipakùaþ / vipakùaü tàvad gràhyavikalpadvayamàha - pravçtau ca nivçtau ca pratyekaü tau navàtmakau / gràhyau vikalpau vij¤eyàvayathàviùayàtmakau // Abhis_5.5 // iti / anupalambhopalambhasvabhàvo pravçttinivçttipakùau yathàkramaü ÷ràvakabodhisattvàdãnàü dharmasyàdànasantyàgàkàreõa gràhyàviti kle÷avad vipakùau gràhyavikalpau vastunyapratibaddhavçttitvena vitathapratibhàsitvàdayathàsvaråpau viùayaprabhedena pratyekaü navaprakàrau j¤eyàviti / gràhyavikalpapakùadvayamevaü nirdi÷ya gràhakavikalpadvayamàha - dravyapraj¤aptisatsattvavikalpau gràhakau matau / pçthagjanàryabhedena pratyekaü tau navàtmakau // Abhis_5.6 // gràhau cenna tathà sto 'rthau kasya tau gràhakau matau / iti gràhakabhàvena ÷ånyatàlakùaõaü tayoþ // Abhis_5.7 // iti / pçthagjanàryapudgalayoryathàkramaü dravyapraj¤aptisatpuruùàdhiùñhànau gràhakavikalpau vibandhakatvàd vipakùau viùayabhedena pratyekaü navaprakàràviti / yadà viùayabhàvàpannagràhyàvarthau na tathà gràhyaråpeõa bhavatastadà na kasyacit tau gràhakàviti, gràhakaråpeõànayorviviktaü råpamiti vitathapratibhàsitvàdayathàviùayasvaråpau j¤eyàviti / kathaü pravçtyadhiùñhànaþ prathamo gràhyavikalpo navadhàþ? ityàha - eùa svabhàve gotre ca pratipatsamudàgame / j¤ànasyàlambanàbhràntau pratipakùavipakùayoþ // Abhis_5.8 // svasminnadhigame kartçtatkàritrakriyàphale / pravçttipakùadhiùñhàno vikalpo navadhà mataþ // Abhis_5.9 // iti / viviktena viviktànavabodhasvabhàve, acalàdibhåmiprave÷ena niyatabuddhagotre, màyopamapratipattyà dar÷anàdimàrgasamudàgame, pratibhàsamàtreõa abhràntaj¤ànàlambane, guõadoùapårvakopàdeyaheyatvena pratipakùavipakùe, sarvamalarahitatvena svàdhigame, hãnàpraõãtatvena ÷ràvakàdibhåmidårãkaraõe, yathà÷ayànuråpanirmàõena sattvàrthavyàpàre, samyagupàyakau÷alabalena sarvajananirvàõapratiùñhàpanakriyàphale ca nirdoùatayà upàdeyatvena pravçttiþ kàryà, ityevaü pravçttipakùàdhiùñhànaþ prathamo gràhyavikalpo navaprakàro dar÷anamàrgaprayogàvasthàyàü praheyo mata iti / kathaü nivçttipakùadhiùñhàno dvitãyo gràhyavikalpo navadheti? àha - bhava÷àntiprapàtitvànnyunatve 'dhigamasya ca / parigrahasyàbhàve ca vaikalye pratipadgate // Abhis_5.10 // parapratyayagàmitve samudde÷anivartane / pràde÷ikatve nànàtve sthànaprasthànamohayoþ // Abhis_5.11 // pçùñhato gamane ceti vikalpo 'yaü navàtmakaþ / nivçttipakùadhiùñhànaþ ÷ràvakàdimanobhavaþ // Abhis_5.12 // iti / saüsàranirvàõànyataraprapàtitvena nyunatàdhigame, kalyàõamitropàyakau÷alavikalatvena saüparigrahàbhàve, samastaj¤eyàvaraõàpratipakùatvena pratipadvaikalye, tathàgatàdyupade÷asàpekùatvena parapratyayagàmitve, sarvasattvàgratàcittamahattvàdyapravçttatvena udde÷anivçtau, kle÷àvaraõapratipakùatvena pràde÷ikamàrgavyàpàre, sopalambhatvena prathamaphalàdyadhigamanànàtve, sarvàvidyànu÷ayàprahãõatvena sthànagamanàj¤àne, mahàyànasarvasaügràhakatvena sarvàkàraj¤atàsarvanirvàõapa÷càdanugamane ca sadoùatayà gràhyatvena vinivçttiþ kàryà / ityevaü dvitãyo gràhyavikalpo nivçttipakùàdhiùñhànaþ ÷ràvakapratyekabuddhasantànopàdeyatvasamudbhavo navadhà bodhisattvànàü dar÷anamàrge cittacaittapravçttyavasthàyàü praheyo mata iti / kathaü dravyasatpçthagjanapuruùàdhiùñhànaþ prathamo gràhakavikalpo navadhà? ityàha - gràhakaþ prathamo j¤eyo grahaõapratimokùaõe / manaskriyàyàü dhàtånàmupa÷leùe trayasya ca // Abhis_5.13 // sthàne càbhinive÷e ca praj¤aptau dharmavastunaþ / saktau ca pratipakùe ca yathecchaü ca gatikùatau // Abhis_5.14 // iti / saüvçtyà màyàvad grahaõamokùaõe, tattvato 'manaskàreõa manaskaraõe, dharmatayà traidhàtukopa÷leùaõe, ÷ånyatà 'navasthànena avasthàne, vastvanabhinive÷ena sarvàbhinive÷e, dravyasadbhàvena sarvadharmapraj¤aptau, tattvaj¤ànàsaktyà anabhinive÷apårvakasaktau, samatàbhàvanàpratipakùatayà pratipakùe, samyagavij¤àtapraj¤àpàramitatvena yathecchagamanavyàghàte ca pàramàrthikabhàvàbhinive÷ena prathamo gràhakavikalpo navaprakàro dar÷anamàrgaprayogàvasthàyàü praheyo mata iti / kathaü praj¤aptisatpuruùàdhiùñhàno dvitãyo gràhakavikalpo navadhà? ityàha - yathodde÷amaniryàõe màrgàmàrgàvadhàraõe / sanirodhe samutpàde vastuyogaviyogayoþ // Abhis_5.15 // sthàne gotrasya nà÷e ca pràrthanàhetvabhàvayoþ / pratyarthikopalambhe ca vikalpo gràhako 'paraþ // Abhis_5.16 // iti / ÷ràvakàdiniryàõatvena yathoktodde÷àniryàõe, svàbhãùñamàrgàbhàvena itaramàrgàmàrgàvadhàraõe, saüvçtikàryakàraõabhàvena utpàdanirodhe, nirantaretarapratibhàsatvena samastavastusaüyogaviyoge, vyomàvasthita÷akunisadç÷atvena råpàdisthàne, bodhicittotpàdàdidvàreõa ÷ràvakàdigotravinà÷e, tathatàprativi÷iùñadharmatàbhàvena abhilàùàbhàve, paramàrthasatyà÷rayeõa hetvabhàve, abhyastamàtsaryadharmatayà pratyarthikamàràdivaståpalambhe ca praj¤aptibhàvàbhinive÷ena dvitãyo gràhakavikalpo navaprakàro dar÷anamàrgacittacaittapravçttyavasthàyàü praheyo mata iti / dar÷anamàrge vipakùaü sapratipakùamevaü nirdi÷ya yanmahàbodhiniùpattaye dar÷anamàrgo yena kàraõena sahita iùyate, tatkàraõapradar÷anàyàntara÷lokamàha - bodhau sandar÷anànyeùàü taddheto÷ca parãndanà / tatpràptyanantaro hetuþ puõyabàhulyalakùaõaþ // Abhis_5.17 // iti / vakùyamàõalakùaõabodhau dar÷anàdimàrgasandar÷anena anyeùàü pratiùñhàpanaü prathamam (kàraõam) / bodhinimittamevànyeùàü samyag granthàrthàdidvàreõa praj¤àpàramitàpratyarpaõaü dvitãyam (kàraõam) / bodhipràptaye càvyavahitakàraõaü svataþ pracuratarapraj¤àpàramitàbhàvanàdipuõyalakùaõaü tçtãyam (kàraõam) / kà punariyaü mahàbodhiryadarthaü yathoktakàraõasahàyo dar÷anamàrgo 'bhipreta ityantara÷lokena mahàbodhimàha - kùayànutpàdayorj¤àne malànàü bodhirucyate / kùayàbhàvàdanutpàdàtte hi j¤eye yathàkramam // Abhis_5.18 // iti / kle÷aj¤eyàvaraõamalànàmutpannànutpannatvena kalpitànàü - dharmadhàtuvinirmukto yasmàddharmo na vidyate / iti dharmadhàtusvabhàvànàmàkà÷asyeva nirodhotpàdàbhàvàd ekànesvabhàvakàryakàraõapramàõàdyupapannabhàvavaidhuryàd gaganakamalavadvà yathàkramaü malànàü kùayotpàdàbhàvàd akùayànutpàdaj¤ànàtmikà sarvadharmàviparãtàdhigatilakùaõà yathàvad dhamakàyàdyàtmikà mahàbodhirabhidhãyata iti / yasmàdevaü ato ye bhàvavinà÷àbhisandhinà kùãõe kùãõamiti j¤ànaü kùayaj¤ànam, bhàvànutpàdàbhisandhinà ca anutpanne 'nutpannamiti j¤ànamanutpàdaj¤ànaü varõayanti / bodhi¤ca kùayànutpàdaj¤ànaü varõayanti / teùàü kùayànutpàdavaikalyàd etajj¤ànaü na ghañata ityantara÷lokenàha - prakçtàvaniruddhàyàü dar÷anàkhyena vartmanà / vikalpajàtaü ki kùãõaü kiü vànutpattimàgatam // Abhis_5.19 // iti / utpannànutpannayorthathàkramaü kùayotpattivighàtalakùaõanirodhena aniruddhàyàü paramàrthatastathatàråpàyàü prakçtau satyàü katarad vikalpàdiråpamutpannaü kùãõaü, kataraccànutpannam anutpattidharmakaü jàtaü dar÷anamàrgabalena vitathabhàvàbhinive÷inàü bhavatàm? yàvatà naiva ki¤cit / tasmàdasmàkaü matamevàïgãkartavyamityabhipràyaþ / anyathà tàttvikadharmasattvopagame bhagavataþ sarvathà vikalpakle÷aj¤eyàvaraõaprahàõaü mahadvismayasthànãyaü syàdityantara÷lokenàha - sattvà ca nàma dharmàõàü j¤eye càvaraõakùayaþ / kathyate yatparaiþ ÷àsturatra vismãyate mayà // Abhis_5.20 // iti / tatra hyadayavyaya÷ånyatvànnàstyàtmeti vibhàvayannàtmàbhinive÷aü parityajya tadviviktaskandhàdikaü pratãtyasamutpannam udayavyayadharmakaü samupalabhya nãlataddhiyoþ sahopalabhbhaniyamàccittamàtramevedaü na bàhyàrtho 'stãti manasikurvan aparityaktagràhakàkàracittàbhinive÷o bàhyàrthàbhinive÷aü tiraskçtya gràhyàbhàve gràhakàbhàva iti nidhyàyaüstàmapi gràhakàkàralakùaõàü vij¤aptimàtratàmavadhåya advayaj¤ànameva kevalaü bhàvato bhàvaråpamiti ni÷citya tadapi pratãtyasamutpannatvànmàyàniþsvabhàvaü tattvato 'pagataikàntabhàvàbhàvàdiparàmar÷aråpamiti bhàvayan bhàvanàbalaniùpattau keùà¤cinmaõiråpyàdij¤ànavad utsàritasakalabhràntinimittàyà màyopamàtmapratibhàsadhiyo nirvikalpàyàþ katha¤cit pratyàtmavedyàyàþ samutpàde j¤eyàvaraõaü samyag yogã prajahyàt / anyathà paraiþ sarvadà àkà÷asya dravyàbhàvamàtraråpadhàraõavad anàdheyànapaneyasvaråpadhàraõàd dharmàõàü kùaõikànàü j¤ànamàtraråpàõàü j¤eyalakùaõànà¤ca yadi paramàrthato vidyamànatà syàt tadà pratipakùabhàvanayà àkà÷asyeva teùàü na ki¤cit kriyate / ato bhàvàbhinive÷aviparyàsàvinivçtyà yad bhagavataþ sarvathàþ j¤eyàvaraõaprahàõaü dharmàõà¤ca yatsattopagamyate paraiþ tatparasparaviruddhàrthàbhyupagame vismayasthànãyaü bhavet / ityevaü bhàvapakùaü niràkçtya niþsvabhàvapakùadçóhãkàreõa mumukùubhiridamevàïgãkarttavyamityantara÷lokena sthànapakùamàha - nàpaneyamataþ ki¤cit pakùeptavyaü na ki¤cana / draùñavyaü bhåtato bhåtaü bhåtadar÷ã vimucyate // Abhis_5.21 // iti / yasmàdevaü bhàvàbhinive÷ena mukteranupapattirato apavàdasamàroparåpamapanayanaprakùepaü kasyaciddharmasyàkçtvà idameva pratãtyasamutpannaü saüvçtyà tathyaråpaü råpàdiniþsvabhàvàdiråpato niråpaõãyam, eva¤ca màyàgajena aparamàyàgajaparàjayavad viparyàsanivçtyà tatvadar÷ã vimucyata iti / ityevaü pràsaïgikamabhidhàya prakçtaü dar÷anamàrgamàha - ekaikasyaiva dànàdai teùàü yaþ saïgraho mithaþ / sa ekakùaõikaþ kùàntisaïgçhãto 'tra dçkpathaþ // Abhis_5.22 // iti / dànàdiùañpàramitànàü pratyekamekaikabhàve dànàdau yaþ parasparaü sarvapàramitàsaïgrahaþ, so 'traikakùaõiko mårdhàbhisamaye duþkhadharmaj¤ànakùàntisaügçhãtaþ trimaõóalavi÷uddhiprabhàvitaþ ùañtriü÷adàkàranirjàto dar÷anamàrgaþ / asmiü÷ca (dar÷anamàrge) samutpanne kàmaråpàråpyadhàtubhedena pratyekaü caturvikalpanavaprakàratayà aùñottara÷atagràhyagràhakavikalpaprahàõena tatsaügçhãtavikalpajanakavàsanàkle÷àùñottara÷ataprahàõaü pratãtyasamutpàdadharmatayopalabhyate / tatra va÷itvàrthaü tàmeva punaþ punarbhàvayatãti antara÷lokenàha - sa samàdhiü samàpadya tataþ siühavijçmbhitam / anulomaü viloma¤ca pratãtyotpàdamãkùate // Abhis_5.23 // iti / sa dar÷anamàrgapràpto yogã kle÷aj¤eyàvaraõabhayàbhàvàt siühavijçmbhitaü (nàma) samàdhiü samàpadya uttarakàlamavidyàpratyayàþ saüskàrà ityàdyanulomaü jaràmaraõanirodho jàtinirodhàd ityàdipratilomaü pratãtyasamutpàdaü niråpayati / 6 - bhàvanàmàrgaþ (mårdhaprayogaþ) dar÷anamàrgamevamabhidhàya vipakùaprahàõàdikam àdhàrapratipattipårvakaü subodhamiti àdhàraü bhàvanàmàrgamàha - kàmàptamavadhãkçtya vij¤ànamasamàhitam / sanirodhàþ samàpattãrgatvàgamya nava dvidhà // Abhis_5.24 // ekadvitricatuþpa¤caùañsaptàùñavyatikramàt / avaskandasamàpattiranirodhamatulyatà // Abhis_5.25 // iti / bodhisattvàþ prathamadhyànamàrabhya yàvannirodhaü gatvà tato nirodhamàrabhya yàvat prathamadhyànamàgamya evamanulomapratiloma (krama)-dvayena caturdhyàna caturàråpyanirodhalakùaõà nava samàpattãrgatvà àgamya punaþ prathamaü dhyànaü samàpadya tato vyutthàya nirodham, evaü yàvannaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanànnirodhaü samàpadya, tato vyutthàya anantarasamàpattimàlambya kàmàvacaraü vij¤ànaü maryàdàråpeõàvasthàpya upàyakau÷alyabalena vyutthàya tadeva vij¤ànamasamàhitamàmukhãkçtya, tato nirodhaü tato 'samàhitaü tato nirodhamekaü parityajya naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanaü tato 'samàhim tato dvayaü parityajya àki¤canyàyatanaü tato 'samàhitam, evaü yàvadaùñau parityajya prathamaü dhyànaü tato 'samàhitam, ityekàdiparityàgenànirodhasamàpattiü yàvad visadç÷advàreõa gacchatãtyatulyagàm avaskandasamàpattiü va÷itvalakùaõàm àmukhãkçtya bhàvanàmàrgo bhavati / bhàvanàmàrgamevamabhidhàya tatra praheyaþ caturvidho vipakùo vaktavyaþ / prathamaü tàvad gràhyavikalpamàha - saükùepe vistare buddhaiþ sànàthyenàparigrahe / traikàlike guõàbhàve ÷reyasastrividhe pathi // Abhis_5.26 // eko gràhyavikalpo 'yaü prayogàkàragocaraþ / iti saükùiptaråcisattvànugraheõa dharmasaükùepe, vistararucisattvànukampayà dharmavistare, yathàvihitàrthànanuùñhànena buddhasànàthyàparigrahe, samutpannaniruddhatvena prayogamàrgaguõàbhàve, samyagutpattihetuvaidhuryàd dar÷anamàrgaguõàbhàve, anàgatàsattvena bhàvanàmàrgaguõàbhàve, viparyàsa÷àntatvàdinà nirvàõaprayogamàrge, ÷ånyatàbhinirhàratvena dar÷anamàrge, naiþsvàbhàvyabhàvakatvena bhàvanàmàrge ca prathamo gràhyavikalpaþ asyàmavasthàyàü praheyatvena bhàvanàmàrgaprayogàvasthàyàü navavidho viùayã / prathamamevaü nirdi÷ya dvitãyaü gràhyavikalpamàha - dvitãya÷cittacaittànàü pravçttiviùayo mataþ // Abhis_5.27 // anutpàdastu cittasya bodhimaõóàmanaskriyà / hãnayànamanaskàrau sambodheramanaskçtiþ // Abhis_5.28 // bhàvane 'bhàvane caiva tadviparyaya eva ca / ayathàrtha÷ca vij¤eyo vikalpo bhàvanàpathe // Abhis_5.29 // iti / kalyàõamitràdivaikalyàd bodhicittànutpàde, vi÷iùñabuddhàlambanapuõyàbhàvàd bodhimaõóàmanaskàre, ÷ràvakagotratvàt tadyànamanaskaraõe, pratyekabuddhagotratvàt tadyànàmukhãkaraõe, praj¤àpàramitàpratipattivaidhuryàt samyaksambodhyamanaskaraõe, sopalambhatvena bhàvanàyàü nirupalambhavattvena abhàvanàyàm, anupalambhànanupalambhatvàt nabhàvanànàbhàvane, viparãtàbhinive÷àd ayathàrthatve ca dvitãyo gràhyavikalpaþ tasyàmavasthàyàü praheyatvena bhàvanàmàrge cittacaittapravçtyavasthàyàü navavidho viùayã / dvitãyamevaü nirdi÷ya prathamaü gràhakavikalpamàha - gràhakaþ prathamo j¤eyaþ sattvapraj¤aptigocaraþ / dharmapraj¤atya÷ånyatvasaktipravicayàtmakaþ // Abhis_5.30 // kçte ca vastuno yànatritaye ca sa kãrttitaþ / dakùiõàyà a÷uddhau và caryàyà÷ca vikopane // Abhis_5.31 // iti / dravyasadanupapattyà sattvapraj¤aptau, pratibhàsamàtratvàt (sarva)-dharmapraj¤aptau, sarvatragatvàt sarvàkàraj¤atàdidharmà÷ånyatve, sarvathàbhinive÷àprahàõàd dharmasaktau, niþsvabhàvàvabodhena dharmapravicaye, samudde÷àkaraõena vastådde÷akaraõe, råpàdyupalambhatvàd yànatrayaniryàõe, samyagapratipannatvena dakùiõà÷uddhau, dànàdyupalambhapratiùattyà caryàvikopane ca pårvavad gràhakavikalpo bhàvanàmàrgaprayogàvasthàyàü navavidho viùayã / prathamamevaü nirdi÷ya dvitãyaü gràhakavikalpamàha - sattvapraj¤aptitaddhetuviùayo navadhà 'paraþ / bhàvanàmàrgasambaddho vipakùastadvighàtataþ // Abhis_5.32 // iti / vipakùo dvitãyo gràhakavikalpaþ sattvapraj¤aptitadvyavasthàpanapratibhàsamàtrahetuviùayo bhàvanàmàrgeõa sampraheyatvàt tatsambaddho navaprakàraþ / kathaü navaprakàra iti ced? dvàbhyàmantara÷lokàbhyàmàha - sarvaj¤atànàü tisçõàü yathàsvaü trividhàvçtau / ÷àntimàrgatathatàdisaüprayogaviyogayoþ // Abhis_5.33 // asamatve ca duþkhàdau kle÷ànàü prakçtàvapi / dvayàbhàve ca saümohe vikalpaþ pa÷cimo mataþ // Abhis_5.34 // iti / sarvàkàràparij¤ànena sarvàkàraj¤atàvaraõasaümohe, sarvamàrgàparij¤ànena màrgaj¤atàvaraõasaümohe, sarvavastvaparij¤ànena sarvaj¤atàvaraõasaümohe, praj¤àpàramità 'parij¤ànena sarva÷àntamàrgasaümohe, tathatàj¤eyaråpàdyaparij¤ànena tathatàdisaüyogaviyogasaümohe, màràdisvaråpàparij¤ànena asamatvasaümohe, yathàråtàrthagràhitvena duþkhàdisatyasaümohe, ràgàdisvabhàvàparij¤ànena kle÷aprakçtisaümohe, gràhyagràhakalakùaõàparij¤ànena advayasaümohe ca pårvavat pa÷cimo gràhakavikalpo bhàvanàmàrgacittacaittapravçttyavasthàyàü navaprakàro viùayã mataþ // teùàü bhàvanàmàrgavipakùàõàü prahàõe caturvidhapratipakùo 'pi tadbhedena bhinno 'vagantavyaþ / pårvavad aùñottara÷atavikalpaprahàõasamakàlameva tatsaügçhãtàùñottara÷atakle÷ànàü prahàõena sarvaguõasampado bhàvanàmàrgasthaü bodhisattvamà÷rayanta iti dvàbhyàm antara÷lokàbhyàmàha - àsàü kùaye satãtãnàü ciràyocchvasità iva / sarvàkàrajagatsaukhyasàdhanà guõasampadaþ // Abhis_5.35 // sarvàþ sarvàbhisàreõa nikàmaphala÷àlinam / bhajante taü mahàsattvaü mahodadhimivàpagàþ // Abhis_5.36 // iti / bhàvanàmàrgàbhyàsàd àsàü caturvikalpajàtãnàmupadravatvena itãnàü kùaye sati saürodhavaikalyena saüharùocchvàsapràptà iva sarvàstriyànasaügçhãtà guõasampadaþ kçpàpàratantryàt sarvaprakàrajagatsaukhyotpàdanadakùà sarvathàbhimukhyàgamanaprakàreõa prakarùaparyantàdhigamaphalaiþ pràta÷obhaü bhàvanàmàrgasthaü bodhisattvamà÷rayante mahàsamudramiva nadya iti / 7 - ànantaryasamàdhiþ (mårdhaprayogaþ) bhàvanàmàrgànantaramànantaryamàrgamàha - trisàhasrajanaü ÷iùyakhaógàdhigamasaüpadi / bodhisattvasya ca nyàme pratiùñhàpya ÷ubhopamàþ // Abhis_5.37 // kçtvà puõyabahutvena buddhatvàpteranantaraþ / ànantaryasamàdhiþ sa sarvàkàraj¤atà ca tat // Abhis_5.38 // iti / ÷ràvakapratyekabuddhabodhisattvànàü nyàme trisàhasramahàsàhasralokadhàtavãyasattvàn pratiùñhàpya ka÷cid yatpuõyaü prasravati, tadupamãkçtya tadvi÷iùñapuõyabahutvena yà sarvàkàraj¤atà tad buddhatvamiti buddhatvapràpteravyavahito yaþ samàdhiþ so 'trànantaryasamàdhiþ / tadàlambanàdayaþ kãdç÷à iti ced? antara÷lokena àlambanàdãnàha - àlambanamabhàvo 'sya smçti÷càdhipatirmataþ / àkàraþ ÷àntatà càtra jalpàjalpipravàdinàm // Abhis_5.39 // iti / asya cànantaryasamàdheþ sarvadharmàbhàvopalabdhiþ àlambanapratyayaþ, smaraõaü càdhiparipratyayaþ, prakçti÷àntatà càkàraþ / atra ca sthàne duravagàhatvàd aviditopàyakau÷alànàü pravàdinàü (nànà)-codyamukhaparamparàprasarpiõã (vipratipattiþ) iti upàyakau÷alena sà niràkartavyeti / anenàsya gabhãratà abhihitetyabhipràyaþ / 8 - vipratipattiþ (mårdhaprayogaþ) viparyastamatãnàü kãdç÷ãþ vipratipattãþ niràkçtya sa samàdhirutpàdayitavya iti cet? samàdheranantaraü vipratipattãràha - àlambanopapattau ca tatsvabhàvàvadhàraõe / sarvàkàraj¤atàj¤àne paramàrthe sasaüvçtau // Abhis_5.40 // prayoge triùu ratneùu sopàye samaye muneþ / viparyàse samàrge ca pratipakùavipakùayoþ // Abhis_5.41 // lakùaõe bhàvanàyà¤ca matà vipratipattayaþ / sarvàkàraj¤atàdhàrà ùoóhà da÷a ca vàdinàm // Abhis_5.42 // iti saüskçtàsaüskçtadhàtvorabhàvatvena àlambanopapattau, sarvathà nãråpatvàd àlambanasvabhàvàvadhàraõe, bhàvàbhàvànupalambhena sarvàkàraj¤atàj¤àne, tathatàsvabhàvatvena saüvçtiparamàrthasatyadvaye, dànàdyanupalambhena prayoge, boddhavyàbhàvàd buddharatne, nàmadheyamàtratvàd dharmaratne, råpàdyàlambanapratiùedhàt saügharatne, dànàdyanupalambhena upàyakau÷ale, bhàvàbhàvobhayaråpàdhigamapratiùedhàt tathàgatàbhisamaye, prapa¤cavyavasthàpitànityàditvena nityàdiviparyàse, vibhàvitamàrgaphalàsàkùàtkaraõena màrge, hànopàdànàbhàvena vipakùe pratipakùe ca, dharmyabhàvàd dharmalakùaõe, svasàmànyalakùaõànupapattyà bhàvanàyà¤ca parasparaviruddhà bhàùàrthànuùñhànena ayujyamànatayà saü÷ayaråpàþ ùoóa÷a vipratipattãryathànirdiùñaviùayatvena sarvàkàraj¤atàdhiùñhànàþ sarveùàmeva aviditabodhisattvopàyakau÷alajanapravàdinàü yathàsambhavamubhayasatyà÷ritopàyakau÷alena niràkçtya samyak sarvathà ni÷cayamutpàdya kalyàõakàmairbodhisattvairànantaryasamàdhiradhigamyata iti / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramitopade÷a÷àstre pa¤camàdhikàravçttiþ / ________________________________________________________________ ânupårvikàdhikàraþ ùaùñhaþ pràptamårdhà 'bhisamayo vyastasamastatvena adhigatànarthàn anupurvãkçtya sthirãkaraõàya vibhàvayatãtyanupårvàbhisamayamàha - dànena praj¤ayà yàvad buddhàdau smçtibhi÷ca sà / dharmàbhàvasvabhàvenetyanupårvakriyà matà // Abhis_6.1 // iti / trimaõóalavi÷uddhiprabhàvitadànàdiùañpàramitàsarvàkàraparipåraõena praj¤àpàramitàntargatapàramitàcatuùñayatvàt samyag da÷abhåminiùpàdakena smçtyupasthànàdinà saptabodhyaïgàkàreõa àryàùñàïgamàrgatayà ca paramàrthataþ asmaraõalakùaõena trividhabuddhànusmaraõena yathàkramaü nirvedhabhàgãyadar÷anabhàvanàmàrgadyotakena tathaiva ku÷alàku÷alàvyàkçtadharmànusmaraõena pårvavad àryàvaivartikabodhisattvasaüghasmaraõena tathaiva ÷ãlatyàgadevatànusmaraõena råpàdisarvadharmàbhàve svabhàvàvabuddhena ca yo 'dhigamaþ sànupårvakriyeùyata iheti / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramitopade÷a÷àstre ùaùñhàdhikàravçttiþ / ________________________________________________________________ Ekakùaõàbhisambodhàdhikàraþ saptamaþ vibhàvitànupårvàbhisamayasya svabhyastãkaraõàya teùàmeva kùaõenaikenàdhigama ityekakùaõàbhisambodhaþ / so 'pi lakùaõena caturvidha iti / 1 - avipàkalakùaõaþ avipàkànàsravasarvadharmaikakùaõalakùaõena prathama ekakùaõàbhisambodhaþ / ityàha - anàsravàõàü sarveùàmekaikenàpi saügrahàt / ekakùaõàvabodho 'yaü j¤eyo dànàdinà muneþ // Abhis_7.1 // dharmadhàtusvabhàvaråpe - eko bhàvaþ sarvabhàvasvabhàvaþ sarve bhàvà ekabhàvasvabhàvàþ / eko bhàvastattvato yena dçùñaþ sarve bhàvàstattvatastena dçùñàþ // itinyàyànna kevalaü bahubhirekasya saügrahaþ, api tvekakùaõadànàdij¤ànena àlambyamànena apagatapratiniyatavastugrahaõaviparyayaråpeõa dànàdya÷ãtyanuvya¤janalakùaõànàü dharmàõàü saügraheõa muneþ bodhisattvasyàvabodho hi ekakùaõàbhisambodha iti j¤àtavyaþ / kimevaü punarekànàsravaj¤ànàlambane sarvànàsravasaügraha iti cet? laukikadçùñàntenàha - araghaññaü yathaikàpi padikà puruùerità / sakçtsarvaü calayati j¤ànamekakùaõe tathà // Abhis_7.2 // iti / yathaikàpi padikà puruùerità sakçdekavàraü sarvamaraghaññaü sacchilpipårvaparikarmasàmarthyàt calayati tathà pårvapraõidhànàvedhadharmadhàtusàmarthyàd ekasminneva kùaõe ekamanàsravamàlambyamànaü sarvaü sajàtãyamabhimukhãkàrayatãti / 2 - vipàkalakùaõaþ evaü prathamaü nirdi÷ya vipàkadharmatàvasthànàsravasarvadharmaikakùaõalakùaõo bhavatyekakùaõàbhisambodho dvitãyaþ / ityàha - vipàkadharmatàvasthà sarva÷uklamayã yadà / praj¤àpàramità jàtà j¤ànamekakùaõe tadà // Abhis_7.3 // yadà bodhisattvasya pratipakùabhàvanayà sarvavipakùàpagamanena sakalavyavadànapakùavipàkadharmatàvasthà sarvakalaïkàpagamena ÷aradindujyotsnàvat ÷uklasvabhàvà jàtà tadà ekasminnevakùaõe vipàkàvasthàpràptànàm anàsravadharmàõàü bodhàt j¤ànaü praj¤àpàramità ekakùaõàbhisambodha iti / 3 - alakùaõalakùaõaþ dvitãyamevaü nirdi÷ya alakùaõasarvadharmaikakùaõalakùaõaþ ekakùaõàbhisambodhastçtãyaþ / ityàha - svapnopameùu dharmeùu sthitvà dànàdicaryayà / alakùaõatvaü dharmàõàü kùaõenaikena vindati // Abhis_7.4 // pårvaü svapnopamasarvadharmàbhyàsena sambhàradvayamanubhåya adhigamàvasthàyàü svapnasvabhàveùu sarvadharmeùu upàdànaskandhàdiùu sthitvà dànàdiùañpàramitàpratipattyà dànàdiråpaniråpaõàkàreõa alakùaõàþ sarvadharmà iti saükle÷avyavadànaråpàõàü dharmàõàm ekenaiva kùaõenàlakùaõatvaü jànàtãtyevamekakùaõàbhisambodhaþ / 4 - advayalakùaõaþ tçtãyamevaü nirdi÷ya advayalakùaõasarvadharmaikakùaõalakùaõaþ ekakùaõàbhisambodha÷caturthaþ / ityàha - svapnaü taddar÷ina¤caiva dvayayogena nekùate / dharmàõàmadvayaü tattvaü kùaõenaikena pa÷yati // Abhis_7.5 // nirantaradãrghakàladvayapratibhàsaprahàõàbhyàsasàtmãbhàvàd unmålitadvayapratibhàsavàsano yadà bodhisattvo gràhyagràhakayogena svapnaü gràhyaü svapnada÷iünaü gràhakaü nekùate, tadà sarve 'pvevaüdharmàõo dharmà iti dharmàõàmadvayaü tattvam ekenaiva kùaõenàdhigacchatãtyekakùaõàbhisambodha iti / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramitopade÷a÷àstre saptamàdhikàravçttiþ / ________________________________________________________________ Dharmakàyàdhikàraþ aùñamaþ 1 - svabhàvakàyaþ vibhàvitaikakùaõàbhisambodhasya dvitãye kùaõe dharmakàyàbhisambodhaþ / sa ca svàbhàvikakàyàdibhedena caturvidhaþ / (tatra) prathamaþ svàbhàvikakàya ityàha - sarvàkàràü vi÷uddhiü ye dharmàþ pràptà niràsravàþ / svàbhàviko muneþ kàyasteùàü prakçtilakùaõaþ // Abhis_8.1 // smçtyupasthànàdayo j¤ànàtmakà lokottarà dharmadhàturåpatvàd anàsravàmalànàmàgantukatvena sarvaprakàràü vi÷uddhiü prakçtiviviktalakùaõàü pràptàsteùàü yà prakçtiþ svabhàvo 'nutpàdaråpaþ, ayaü munerbuddhasya bhagavato lokottareõa màrgeõa pràpyate, na kriyata ityakçtrimàrthena màyopamavij¤ànasarvadharmapratipattyàdhigataþ svàbhàvikaþ kàyaþ / pari÷iùñakàyatrayaü tathyasaüvçtyà pratibhàsamànaü paramàrthato dharmatàråpaü yathàdhimokùaprabhàvitaü buddhabodhisattva÷ràvakàdigocaratvena vyavasthàpitamiti kathanàya - viviktàvyatirekitvaü vivekasya yato matam / itinyàyàt tadavyatireke 'pi pçthag vyavasthàpyate / 2 - j¤ànadharmakàyaþ itthaü prathamaü kàyaü nirdi÷ya dvitãyo niùprapa¤caj¤ànàtmako dharmakàyaþ anàsravaþ smçtyupasthànàdyàtmaka iti tamàha - bodhipakùàpramàõàni vimokùà anupårva÷aþ / navàtmikà samàpattiþ kçtsnaü da÷avidhàtmakam // Abhis_8.2 // abhibhvàyatanànyaùñaprakàràõi prabhedataþ / araõà praõidhij¤ànamabhij¤àþ pratisaüvidaþ // Abhis_8.3 // sarvàkàrà÷catasro 'tha ÷uddhayo va÷ità da÷a / balàni da÷a catvàri vai÷àradyànyarakùaõam // Abhis_8.4 // trividhaü smutyupasthànaü tridhà 'saümoùadharmatà / vàsanàyàþ samuddhàto mahato karuõà jane // Abhis_8.5 // àveõikà munereva dharmà ye 'ùñàda÷eritàþ / sarvàkàraj¤atà ceti dharmakàyo 'bhidhãyate // Abhis_8.6 // iti / smçtyupasthànàdyàrabhya àryàùñàïgamàrgaparyantà bodhipakùàþ / pårvavadapramàõàni maitryàdicaturbrahmavihàràþ / adhyàtmaü råpyaråpã bahirdhà råpàõi pa÷yatãti dvauþ, ÷ubhaü vimokùaü kàyena sàkùàtkçtvopampadya viharatãtyekaþ, àkà÷avij¤ànàki¤canyanaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanànãti catvàraþ, saüj¤àveditanirodha ityekaþ ityaùñau vimokùàþ / råpadhàtucaturdhyànàni caturàråpyasamàpattayo nirodhasamàpattiriti nava samàpattayaþ / pçthivyaptejovàyunãlapãtalohitàvadàtavij¤ànàkà÷amiti kçtsnaü da÷avidham / adhyàtmaråpàråpasaüj¤inau pratyekaü parãttàdhimàtràkàràbhyàü bahirdhà råpàõi pa÷yatastànyabhibhåya jànãta iti catuùñayam, adhyàtmàråpasaüj¤ã eva nãlapãtalohitàvadàtànabhibhåya pa÷yatãti catuùñayamityaùñavidhamabhibhvàyatanam / parasantànagatakle÷araõaprabandhonmålanàt samàdhirityaraõà / samyagapagatasarvanimittasaïgavyàghàtaü saü÷ayàpanayanakàripraõidhànasamçddhyà àsaüsàramasamàhitàvasthàyàü pravartata iti praõidhij¤ànam, ùaóabhij¤à÷catasra÷ca pratisavidaþ pårvoktà à÷rayàlambanacittaj¤ànapari÷uddhaya iti catasraþ ÷uddhayaþ / àyu÷cittapariùkàrakarmopapattyadhimuktipraõidhànarddhij¤ànadharmava÷ità iti da÷a va÷itàþ / pårvoktàni da÷a balàni, catvàri vai÷àradyàni ca / pari÷uddhakàyavàïmanaþsamudàcàrastathàgataþ, nàstyasya viparãtasamudàcàratà, yàü paraparij¤ànabhayàt pracchàdayitavyàü manyeta ityarakùaõaü trividham / dharmade÷anàyàü ÷rotukàmà÷rotukàmobhayakàmeùu yathàkramamanunayapratighobhayavivikta evopakùekaþ smçtimàn viharatãti smçtyupasthànaü tridhà / sattvàrthakriyàkàlànatikramalakùaõetyasaümoùadharmatà / kle÷aj¤eyàvaraõànu÷ayaråpabãjaprahàõàd vàsanàyàþ samuddhàtaþ sakalajanahità÷ayatà, mahatã karuõà jane 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmà sarvàkàraj¤atà / 'ca' iti ÷abdena saügçhãtàþ màrgaj¤atàdayo 'pi pràguktàþ / sarve cà÷rayaparàvçttyà paràvçttà bodhipakùàdayo niùprapa¤caj¤ànàtmakà dharmakàyo 'bhidhãyata iti kecit / anye tu - sarvàkàràü vi÷uddhiü ye dharmàþ pràptà niràsravàþ / svàbhàviko muneþ kàyasteùàü prakçtilakùaõaþ // iti yathàrutattvena lokottarànevànàsravàn dharmànabhyupagamya teùàü yàü prakçtiranutpàdatà tallakùaõaþ svàbhàvikaþ kàyaþ, sa eva ca dharmatàkàyo dharmakàya iti bhàvapratyayalopàd vyapadi÷yata iti vyàkhyàya, ke punaste 'nàsravà dharmà yeùàü prakçtilakùaõo dharmakàya ityà÷aïkya 'bodhipakùàpramàõànã' tyàdikàrikàmavatàrayanti / teùàü yogisaüvçtyà vi÷iùñàrthapratibhàsajananadvàreõà÷rayaparàvçttyà paràvçttà dharmade÷anàdyarthakriyàkàriõo 'va÷yamadvayà÷cittacaitàþ kathamabhyupagantavyàþ? saïgçhãtà ityapare / kecit (kàyacatuùñayavyàkhyàne) - svàbhàvikaþ sasàmbhogo nairmàõiko 'parastathà / dharmakàyaþ sakàritra÷caturdhà samudãritaþ // itikàrikàyàü svàbhàvika÷abdànantaraü dharmakàya÷abdasyàpàñhàt kàyatrayameveti / anye tåpadar÷itaprayojanasàmarthyàt kàrikàbandhànurodhena j¤ànasyaiva kàritreõa sambandhàrthaü caivamuktam, ato 'viruddhaü sarvaü prade÷àntaràbhihitaü kàyacatuùñayaü bhavatãti / ÷ràvakàdyaraõàsamàdheþ buddhasyàraõàsamàdheþ vai÷iùñyadar÷anàya antara÷lokenàha - ÷ràvakasyàraõàdçùñernçkle÷aparihàrità / tatkle÷asrotaucchittyai gràmàdiùu jinàraõà // Abhis_8.7 // iti / mà 'smaddar÷anàt kasyacit kle÷otpattiþ syàditi manuùyakle÷otpattiparihàrità ÷ràvakàdyaraõàsamàdhiþ / tathàgatànàü tu sakalajanakle÷aprabandhonmålanaü syàditi gràmàdiùu araõàsamàdhivi÷eùaþ / ÷ràvakàdipraõidhij¤ànàt tathàgatapraõidhij¤ànasya vai÷iùñyapradar÷anàya antara÷lokenàha - anàbhogamanàsaïgamavyàghàtaü sadà sthitam / sarvapra÷nàpanudbauddhaü praõidhij¤ànamiùyate // Abhis_8.8 // iti / nirnimittatvena svarasapravçttam, vastvanabhinive÷àd råpàdisaïgavigatam, savàsanakle÷aj¤eyàvaraõaprahàõàt sarvaj¤eyàvyàghàtam, àsaüsàramavasthànàt sadà sthitam, samyak pratisaüvillàbhàt pra÷navisarjanakàri tàthàgataü praõidhij¤ànamitãùñam / ÷ràvakàdãnàü viparãtatvena naivam / syàdevaü nityaü mahàkaruõàmayadharmakàyàvasthàne kathaü (sakalapràõabhçtàü) sadà nàthekriyeti? antara÷lokena samàdhànamàha - paripàkaü gate hetau yasya yasya yadà yadà / hitaü bhavati kartavyaü prathate tasya tasya saþ // Abhis_8.9 // iti / kalyàõamitràdisamavadhànàd buddhàdyàlambane paripoùaü gate hetau pårvàvaropitaku÷alamålabãje sati, yasya sattvasya yasmin kàle dharmade÷anàdikaü kriyamàõamàyatipathyaü bhavati, tadà tasyàrthakaraõàya pårvapraõidhànasamçddhyà tatpratibhàsànuråpeõàrthakriyàkàrã bhagavàniti (mahàkaruõàsvabhàvadharmakàyàvasthànena) sarvadà cintàmaõirivopasthito 'pi svakarmàparàdhajanitahetuvaidhuryànna phaladàyakaþ pratibhàsata ityabhipràyaþ / tatkathamiti ÷aükàyàmantara÷lokena dçùñàntamàha - varùatyapi hi parjanye naiva bãjaü prarohati / samutpàde 'pi buddhànàü nàbhavyo bhadrama÷nute // Abhis_8.10 // iti / yathà devaràje varùatyapi sati påtãbhàvàdinà abãjãbhåtaü bãjaü tilàdi na pràdurbhavati, tadvad buddhànàü sakalamanorathaparipåraõadakùàõàü samutpàde 'pi abhavyo na bhadraü saddharma÷ravaõàdikaü pràpnotãti / kathaü j¤ànàtmako dharmakàyaþ pratiniyatayogisantànàdhàravartã pratikùaõamutpadyamàno vyàpo nitya iti kathyata iti ced? antara÷lokenàha - iti kàritravaipulyàd buddho vyàpã niråcyate / akùayatvàcca tasyaiva nitya ityapi kathyate // Abhis_8.11 // iti / yathoktanyàyenaivaü sarvatra pratibhàsadvàreõàrthakriyàkaraõavaipulyàt prabandhatayà àsaüsàramavasthànena ca bhagavataþ kùayàbhàvàd yathàkramaü buddho vyàpã nitya ityabhidhãyate / 3 - sambhogakàyaþ kàyadvayamevaü nirdi÷ya lakùaõànuvya¤janaviràjitaþ sàmbhogikaþ råpakàyasvabhàvastçtãyaþ / tamàha - dvàtriü÷allakùaõà÷ãtivya¤janàtmà munerayam / sàübhogiko mataþ kàyo mahàyànopabhogataþ // Abhis_8.12 // iti / dvàtriü÷allakùaõà÷ãtyanuvya¤janàtmako 'yaü da÷abhåmipraviùñamahàbodhisattvaiþ paramànavadyamahàyànadharmasaübhogaprãtisukhopabhogàt buddhasya bhagavataþ sàmbhogikakàyaþ / kàni tàni dvàtriü÷allakùaõànãti cet? pa¤cabhirantara÷lokairàha - cakràïkahastaþ kramakårmapàdo jàlàvanaddhàïgulipàõipàdaþ / karau sapàdau taruõau mçdå ca samutsadaiþ saptabhirà÷rayo 'sya // Abhis_8.13 // dãrghàïgulirvyàyatapàrùõigàtraü pràjyaü tvçjåcchaïkhapadordhvaromà / eõeyajaïgha÷ca pañårubàhuþ ko÷àvanaddhottamabastiguhyaþ // Abhis_8.14 // suvarõavarõaþ pratanucchavi÷ca pradakùiõaikaikasujàtaromà / årõàïkitàsyo haripårvakàyaþ skandhau vçtàvasya citàntaràüsaþ // Abhis_8.15 // hãno rasaþ khyàti rasottamo 'sya nyagrodhavanmaõóalatulyamårtiþ / uùõãùamårdhà pçthucàrujihvo brahmasvaraþ siühahanuþsu÷uklàþ // Abhis_8.16 // tulyàþ pramàõe 'viralà÷ca dantà anyånasaükhyà da÷ikà÷catasraþ / nãlekùaõo govçùapakùmanetro dvàtriü÷adetàni hi lakùaõàni // Abhis_8.17// iti / (1) guråõàmanugamanapratyudgamanàdinà cakràïkahastapàdatà / (2) dçóhasaüvarasamàdànatvàt kårmavat supratiùñhitapàdatà / (3) catuþsaügrahavastusevanàd ràjahaüsavat jàlàvanaddhàïgulipàõipàdatà / (4) praõãtakhàdyabhojyàdidànàd mçdutaruõahastapàdatà / (5) praõãtataralehyàdidànena samucchritahastapàdaskandhagrãvàprade÷atvàt saptocchrayatà / (6) vadhyamokùaõatvàd dãrghàïgulità / (7) jãvitànugrahaõàd àyatapàrùõità / (8) pràõàtipàtaviratyà bçhadçjugàtratà / (9) ku÷aladharmasamàdànàd ucchaïkhapàdatà / (1)) gçhãtaku÷alasamàdànavardhanàt årdhvagaromatà / (11) satkçtya vidyà÷ilpàdidànàd eõeyajaïghatà / (12) saüvidyamànàrthayàcanakajanàpratyàkhyànàt pañåråbàhutà / (13) sarvajanabrahmacaryasamàdàpanaguhyamantràrakùaõàt ko÷agatabastiguhyatà / (14) praõãtopàstaraõadànàt suvarõavarõatà / (15) pràsàdàdivaradànàt ÷lakùõacchavità / (16) saïgaõikàdiparivarjanàt pradakùiõàvartaikaikaromatà / (17) sarvagurujanayathàsthànanive÷anàd årõàïkitamukhatà / (18) sarvathà mukharavacanànavasàdanàt siühapårvàrddhakàyatà / (19) priyavàditvasubhàùitànulomatvàt susaüvçtaskandhatà / (20) bhaiùajyàdidànàt citàntaràüsatà / (21) glànajanopasthànàd rasarasàgratà / (22) vanàràmàdikaraõasamàdàpanàt nyagrodhaparimaõóalatà / (23) vihàràdyabhyadhikapradànàduùõãùa÷iraskatà / (24) ÷lakùõàdivacanàt prabhåtajihvatà / (25) sarvalokadhàtusattvasaddharmavij¤apanàd brahmasvaratà / (26) sambhinnapralàpaviratyà siühahanutà / (27) sarvajanasammànàdinà ÷ukladantatà / (28) vi÷uddhàjãvatvàt samadantatà / (29) satyavacanasamudàcàràd aviraladantatà / (30) pi÷unavacanànabhyàsàt samacatvàriü÷addantatà / (31) sarvasattvaikaputradar÷anàd abhinãlanetratà / (32) pratighàtàdivivekadar÷anàd gopakùmanetratà / siddhakaraõàt lakùaõaü siddhaü bhavatãtyantara÷lokenàha - yasya yasyàtra yo heturlakùaõasya prasàdhakaþ / tasya tasya prayåryàyaü samudàgamalakùaõaþ // Abhis_8.18 // iti / yeùàü lakùaõànàü ye prasàdhakàþ, tàn prapårya tàni dvàtriü÷allakùaõàni pràdurbhavanti / kàni teùàü kàraõànãti cet? dvàbhyàmantara÷lokàbhyàmàha - guråõàmanuyànàdirdçóhatà saüvaraü prati / saïgrahàsevanaü dànaü praõãtasya ca vastunaþ // Abhis_8.19 // vadhyamokùasamàdànaü vivçddhiþ ku÷alasya ca / ityàdiko yathàsåtraü heturlakùaõasàdhakaþ // Abhis_8.20 // iti / ime dve kàrike uparyeva lakùaõavyàkhyànàvasare sphuñite, ato na punaþ vistãryeta iti / lakùaõànyevaü vyàkhyàya dvàda÷abhiþ antara÷lokaiþ a÷ãtyanuvya¤janànyàha - tàmràþ snigdhà÷ca tuïgà÷ca nakhà aügulayo muneþ / vçttà÷citànupårvà÷ca gåóhà nirgranthayaþ ÷iràþ // Abhis_8.21 // gåóhau gulphau samau pàdau siühebhadvijagopateþ / vikràntaü dakùiõaü càrugamanamçjuvçttatà // Abhis_8.22 // mçùñànupårvate medhyamçdutve ÷uddhagàtratà / pårvavya¤janatà càråpçthumaõóalagàtratà // Abhis_8.23 // samakramatvaü ÷uddhatvaü netrayoþ sukumàratà / adãnotsadagàtratve susaühatanagàtratà // Abhis_8.24 // suvibhaktàïgatà dhvàntapradhvastàloka÷uddhatà / vçttamçùñàkùatàkùàmakukùità÷ca gabhãratà // Abhis_8.25 // dakùiõàvartatà nàbheþ samantàddar÷anãyatà / samàcàraþ ÷uciþ kàlatilakàpagatà tanuþ // Abhis_8.26 // karau tålamçdå snigdhagambhãràyatalekhatà / nàtyàyataü vaco bimbapratibimbaupamauùñhatà // Abhis_8.27 // mçdvã tanvã ca raktà ca jihvà jãmåtaghoùatà / càruma¤jusvaro daüùñrà vçttàstãkùõàþ sitàþ samàþ // Abhis_8.28 // anupårvãü gatàstuïgà nàsikà paramaü ÷uciþ / vi÷àle nayane pakùmacitaü padmadalàkùità // Abhis_8.29 // àyata÷lakùõasusnigdhasamaromnau bhruvau bhujau / pãnàyatau samau karõàvupaghàtavivarjitau // Abhis_8.30 // lalàñamaparimlànaü pçthupårõottamàïgatà / bhrabharàbhà÷citàþ ÷lakùõà asaülulitamårtayaþ // Abhis_8.31 // ke÷à aparuùàþ puüsàü saurabhyàdapahàriõaþ / ÷rãvatsaþ svastika¤ceti buddhànuvya¤janaü matam // Abhis_8.32 // iti / (1) sarvasaüskàravãtaràgatvena tàmranakhatà / (2) sarvasattvahitàdhyà÷ayatvena snigdhanakhatà / (3) ÷reùñhavaü÷aprabhavatvena tuïganakhatà / (4) vçttànavadyatvena vçttàïgulità / (5) samupacitaku÷alamålatvena citàïgulità / (6) samyaganåpårvapravçtatvena anupårvàïgulità / (7) sunigåóhakàyàdikarmàntàjãvatvena gåóha÷iratà / (8) kle÷agranthibhedakatvena nirgranthi÷iratà / (9) sunigåóhadharmamatitvena gåóhagulphatà / (10) sarvadurgasthànajanottàrakatvena aviùamapàdatà / (11) naràbhibhavanaku÷alatayà siühavikràntagàmità / (12) nàgàbhibhavanaku÷alatayà nàgavikràntagàmità / (13) vaihàyasaïgamaku÷alatayà haüsavikràntagàmità / (14) puruùavçùabhaku÷alatayà vçùabhavikràntagàmità / (15) pradakùiõamàrgànuyàtatayà pradakùiõagàmità / (16) pràsàdikaku÷alatayà càrugàmità / (17) nityamavakracittatayà avakragàmità / (18) vi÷uddhaguõàkhyàpakatayà vçttagàtratà / (19) pramçùñapàpadharmatayà mçùñagàtratà / (20) vineyànuråpadharmade÷akatayà anupårvagàtratà / (21) kàyàdi÷ucisamudàcàratvàt ÷ucigàtratà / (22) karuõàcittatvàt mçdugàtratà / (23) vi÷uddhacittatvàt vi÷uddhagàtratà / (24) paripårõadharmavinayatvàt paripårõavya¤janatà / (25) pçthucàruguõàkhyànàt pçthucàrumaõóalagàtratà / (26) sarvatra samacittatvàt samakramatà / (27) suvi÷uddhadharmade÷anàd vi÷uddhanetratà / (28) sugamadharmade÷anàt sukumàragàtratà / (29) nityamadãnacittatvàd adãnagàtratà / (30) samudgataku÷alatvàd utsadagàtratà / (31) kùãõapunarbhavatvena susaühatagàtratà / (32) suvibhaktapratãtyasamutpàdade÷akatvena suvibhaktàïgapratyaïgatà / (33) suvi÷uddhapadàrthadar÷anàd vitimira÷uddhàlokatà / (34) vçttasampanna÷iùyasaüvartanãyatvena vçttakukùità / (35) pramçùñasaüsàradoùatvena mçùñakukùità / (36) bhagnamàna÷çïgatvena abhagnakukùità / (37) dharmakùayavinivartakatvena akùàmakukùità / (38) pratividdhadharmagambhãratvena gambhãranàbhità / (39) pradakùiõagràhi÷iùyasaüvartanãyatvena pradakùiõàvartanàbhità / (40) samantapràsàdikaparivàrasaüvartanãyatvena samantapràsàdikatà / (41) ÷ucicittatvena ÷ucisamudàcàratà / (42) vyapagatàkàladharmavinayatvena vyapagatatilakàlakagàtratà / (43) kàyàdilàghavapràpakadharmade÷akatvena tålasadç÷asukumàrapàõità / (44) pratilabdhasnigdhamahà÷ramaõatvena snigdhapàõilekhatà / (45) gambhãradharmasthànatvena gambhãrapàõilekhatà / (46) samyagàyatipari÷uddhadharmade÷akatvena àyatapàõilekhatà / (47) pracuratara÷ikùàde÷akatvena nàtyàyatavacanatà / (48) pratibimbavat viditasarvalokatvena bimbapratibimbopamauùñhatà / (49) mçduvacanavinayatvenamçdujihvatà / (50) prabhåtaguõopapannatvena tanujihvatà / (51) raktabàlajanaduravagàhadharmavinayatvena raktajihvatà / (52) sarvatràsàpagatatvena meghagarjitaghoùatà / (53) madhuràdyàlàpatvena madhuracàruma¤jusvaratà / (54) nivçttabhavasaüyojanatvena vçttadaüùñratà / (55) durdàntajanadamakatvena tãkùõadaüùñratà / (56) parama÷ukladharmavinayatvena ÷ukladaüùñratà / (57) samabhåtipratiùñhitatvena samadaüùñratà / (58) samyaganupårvàbhisamayaprakà÷akatvena anupårvadaüùñratà / (59) praj¤àprakarùasthàpakatvena tuïganàsatà / (60) ÷ucijanasampannatvena ÷ucinàsatà / (61) paramodàradharmatvenavi÷àlanayanatà / (62) samupacitasattvarà÷itvena cittapakùmatà / (63) sarvayuvatijanàbhinanditvena sitàsitakamaladalanayanatà / (64) nityamàyatidar÷itvena àyatabhråkatà / (65) ÷lakùõadharmavinayaku÷alatvena ÷lakùõabhrakatà / (66) ku÷alasnigdhasantànatvena susnigdhabhrakatà / (67) samantadoùadar÷itvena samaromabhråkatà / (68) paramapãóànivartakatvena pãnàyatabhujatà / (69) vijitaràgàdisamaratvena samakarõatà / (70) sarvasattvànupahatasantànasvena anupahatakarõendriyatà / (71) sarvadçùñikçtànyathàvipariõàmatvena aparimlànalalàñatà / (72) sarvavàdipramathanatvena pçthulalàñatà / (73) paripårõottamapraõidhànatvena pårõottamàïgatà / (74) viùayarativyàvartakatvena bhramarasadç÷ake÷atà / (75) prahãõadar÷anabhàvanàprahàtavyànu÷ayatvena citake÷atà / (76) ÷lakùõabuddhiparij¤àta÷àsanatvena ÷lakùõake÷atà / (77) ràgàdyasaüluñhitacetanatvena asaüluñhitake÷atà / (78) nityamaparuùavacanatvena aparuùake÷atà / (79) bodhyaïgakusumàvakãrõatvena surabhike÷atà / (80) sarvathà ÷obhàsaüvartanãyatvena ÷rãvatsasvastikanandyàvartalalitapàõipàdatalatà ceti / 4 - nairmàõikakàyaþ itthaü kàyatrayaü nirdi÷yaü caturthaþ nairmàõikakàyaþ sarvabàlajanasàdhàraõa iti / tamàha - karoti yena citràõi hitàni jagataþ samam / àbhavàtso 'nupacchinnaþ kàyo nairmàõiko mune // Abhis_8.33 // iti / yena ÷àkyamunitathàgatàdiråpeõa àsaüsàraü sarvalokadhàtuùu sattvànàü samãhitamarthaü samaü karoti, asau kàyaþ prabandhatayà anuparato nairmàõiko buddhasya bhagavataþ sarvabàlajanasàdhàraõa÷caturtho 'vasàtavyaþ / buddhakàritràõi ityevaü svàbhàvikakàyasvaråpabhàvanàprabhàvitabuddhàdiviùayatve j¤ànàdyapekùya parikalpitakàyatrayaü nirdi÷yaü saüvçtyà j¤ànameva sàmbhogikakàyàdipratibhàsotpàdadvàreõàrthakriyàkàrãti karma vineyajanapratibhàsabhàk tadàdhipatyà÷rayeõàyàtaü dharmakàya eveti / tathà karmàpyanucchinnamasyàsaüsàramiùyate / gatãnàü ÷amanaü karma saïgrahe ca caturvidhe // Abhis_8.34 // nive÷anaü sasaükle÷e vyavadànàvabodhane / sattvànàmarthayàthàtmye ùañsu pàramitàsu ca // Abhis_8.35 // buddhamàrge prakçtyaiva ÷ånyatàyàü dvayakùaye / saükete 'nupalambhe ca paripàke ca dehinàm // Abhis_8.36 // bodhisattvasya màrge 'bhinive÷asya nivàraõe / bodhipràptau jinakùetravi÷uddhau niyatiü prati // Abhis_8.37 // aprameye ca sattvàrthe buddhasevàdike guõe / bodheraïgeùvanà÷e ca karmaõàü satyadar÷ane // Abhis_8.38 // viparyàsaprahàõe ca tadavastukatànaye / vyavadàne sasambhàre saüskçtàsaüskçte prati // Abhis_8.39 // vyatibhedàparij¤àne nirvàõe ca nive÷anam / dharmakàyasya karmedaü saptaviü÷atidhà matam // Abhis_8.40 // iti / tatra prathamaü pra÷astàpra÷astagatyanabhinive÷àvasthànalakùaõaü gatipra÷amanaü karma kçtvà, dànàdicatuþsaïgrahavastuni pratiùñhàpya, ÷rutamayàdij¤ànena vipakùapratipakùaheyopàdeyadvàreõa bodhayitvà, màyàkàra ivànunayàdiviviktatayà maitryàdilakùaõe paràrthe sattvàrthayàthàtmye pratiùñhàpya, tadanu svàrthe trimaõóalavi÷uddhiprabhàvitaùañpàramitàbhyàse, tadanantaraü svaparàrthalakùaõe da÷aku÷alakarmapathe buddhamàrge, tataþ sarvadharmaprakçti÷ånyatàbhyàse, tadanu dànapàramitàdhiùñhànena prathamàyàü bhåmau sarvatragadharmadhàtuprativedhalakùaõe advayadharme, tato dvitãyàdibhåmau sambhàraparipårihetubhåte ÷ãlàdipàramitàsarvadharmasàïketikaj¤àne nive÷ayati / evamanukrameõa praj¤àpàramitàdhiùñhànena ùaùñhyàü bhåmau j¤ànaj¤eyabhàvànabhinive÷alakùaõe sarvadharmànupalambhe, tadanantaraü saptamyàmupàyapàramitàbalena sattvaparipàke, tato balapàramitàbalenàùñamyàü ÷ràvakàdyasàdhàraõe bodhisattvamàrge, punastatraiva sarvabhàvàbhinive÷aprahàõe, tadanu navamyàü praõidhànapàramitàsàmarthyàd bodhipràptau, tadanantaraü j¤ànapàramitàbalàd da÷amyàü bhåmau vividhabuddhakùetravi÷uddhau pratiùñhàpya, punastatraiva ekajàtipratibaddhasvaråpe samyak sambodhipratiniyame da÷adiglokadhàtavãyasattvàrthe sarvalokadhàtubuddhopasaïkramaõàdiguõe ca nive÷ayati / evamanukrameõa punastatraina vi÷eùamàrgasvaråpe samastabodhyàvàhakadharmalakùaõe bodhyaïge, karmaphalasambandhàvipraõà÷e, yathàbhåtapadàrthàdhigame, sarvaviparyàsaprahàõe, nirvastukaviparyàsaprahàõe j¤àne, prakçtipari÷uddhilakùaõe bodhisattvavyavadàne, sarvakalaïkàpagatavyavadànahetau sambhàre, ÷ånyatàsvabhàvena saüskçtàsaüskçtàvyatibhedaparij¤àne ca pratiùñhàpya tàthàgatyàü bhåmau nirvàõe nive÷ayati / evaü dharmakàyavadasya saptaviü÷atiprakàraü karma àsaüsàramiùyata iti kàritram / prathamacittotpàdasya antimakarmaõà¤ca anukramanirde÷ena ava÷iùñànàü madhyapadàrthànàmapi kramo veditavyaþ, vaktavyabàhulyabhayànmayà nollikhitaþ / iti abhisamayàlaïkàre nàma praj¤àpàramità÷àstre aùñamàdhikàravçttiþ / ________________________________________________________________ Madhyamarucisattvàrthaü vyàkhyànam evaü vistararucisattvànugraheõa aùñabhiþ padàrthaiþ (praj¤àpàramitàü) vyàkhyàya punaranyaprakàreõa vyàkhyànàyàha - lakùaõaü tatprayogastatprakarùastadanukramaþ / tanniùñhà tadvipàka÷cetyanyaþ ùoóhàrthasaügrahaþ // 1 // iti / prathamaü sarvàkàraj¤atàditrisarvaj¤atàbhilakùyasthànãyatvena lakùaõam / tato va÷itvàrthatrisarvaj¤atàbhàvanàü prati prayujyate 'neneti trisarvaj¤atàprayogaþ sarvàkàràbhisambodhaþ / tato 'tyabhyàsàt prakarùagamanamiti trisarvaj¤atàyàþ prakarùàvasthomårdhàbhisamayaþ / tato 'dhigatavastuni÷cayàya vyastasamastavibhàvitàrthapraguõãkaraõamiti trisarvaj¤atànukramàvastho 'nupårvàbhisamayaþ / tato vi÷eùagamanàbhàvàt trisarvaj¤atàniùñhàvasthaþ samyagekakùaõàbhisambodhaþ / tatastasya phalam, iti trisarvaj¤atàvipàko dharmakàyaþ sakàritraþ / evaü ùañprakàreõàrthasaügraheõa pårvavadeva jinajananã vyàkhyeyà / saükùiptaråcisattvàrthaü vyàkhyànam madhyamarucisattvànukampayà amunà ùañprakàreõàrthasaügraheõa vyàkhyàya punaþ saükùiptarucisattvànurodhenànyaprakàreõa vyàkhyànàyàha - viùayastritayo hetuþ prayoga÷caturàtmakaþ / dharmakàyaþ phalaü karmetyanyastredhàrthasaügrahaþ // 2 // iti / àdau sarvàkàraj¤atàditrisarvaj¤atàsvabhàvaþ pravçttiviùayahetuþ / sa kathaü prayujyata iti tadanantaraü sarvàkàràbhisambodhàdi÷caturvidho 'bhisamayaþ prayogaþ / tasyaivaü prayogavato viùayasya kiü phalamiti tadanu dharmakàyaþ sakarmà phalamityevaü trividhenàrthasaügraheõa tathaiva jinajananã vyàkhyeyà / pariõàmanà arthataþ padato vàpi nàmaparyàyataþ kvacit / tàvàneva budhairj¤eyaþ piõóàrthaþ sarvamàtçùu // 1 // anyathà na bhavetsamyak sarvàsàü kramasaügrahaþ / tatra piõóàdibhedena vai÷iùñyaü jàyate dhruvam // 2 // àryavimuktisenasyànubhàvenàtra dar÷itam / arthamàtraü subodhàya tyaktvà vacanavistaram // 3 // vairocanaü guruü natvà sadupàdhyàyaj¤àninam / kàrikàõàü sphuñà vçttirharibhadreõa racyate // 4 // etadgranthavidhànena yatpuõyamarjitaü mayà / nikhilàþ pràõinastena pràpnuyuþ saugatãü dhiyam // 5 // sarva÷àstrabahirbhåtaþ kvàhaü svalpamatiþ pumàn / kva càryagatigamyo 'yaü ÷àstràrtho mahimànvitaþ // 6 // tathàpyagocarãbhåte yatnamàsthitavànaham / paràtmahitabuddhyaiva kùamyatàmeùa sàdhubhiþ // 7 // aho mç÷aü mayà nànàmataiþ ÷ràntena vãkùitam / ÷amasthànaü cireõedaü praj¤àpàramitàmatam // 8 // iti praj¤àpàramitopade÷a÷àstre àcàryaharibhadrakçtà abhisamayàlaïkàravçttiþ samàptà / bhàratãyapaõóitena vidyàkaraprabheõa mahàlokacakùuùà vande÷rãkåñena cànådya nirõãtà / ÷rãpaõóitàmaragomyàdibhiþ bhikùudhãmatpraj¤ena ca pa÷càt sunirõãtà /