Udicya Syamilaka: Padataditaka Based on the ed. by G.H. Schokker 1966 Input by Somadeva Vasudeva ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ UdÅcya ÁyÃmilaka: Pìatìitaka % [p.65] 0 ÓrÅmahÃkaviÓyÃmilakaviracitaæ pÃdatìitakam. (nÃndyante, tata÷ praviÓati sÆtradhÃra÷) (sÆtra#) l (a) dehatyÃgena Óambhor nayanahutavahe mÃnito yena kopa÷ (b) sendrà yasyÃnuÓi«Âiæ srajam iva vibudhà dhÃrayanty uttamÃÇgai÷ (c) pÃyÃt kÃma÷ sa yu«mÃn pravitatavanitÃlocanÃpÃÇgaÓÃrÇgo (d) bÃïà yasyendriyÃrthà munijanamanasÃæ sÃdakà bhedakÃÓ ca api ca 2 (a) sabhrÆk«epaæ sahÃsaæ stananihitakarÃm Åk«amÃïena devÅæ (b) saætrÃsÃk«iptavÃgbhi÷ saha gaïapatibhir nandinà vanditena (c) pÃyÃd va÷ pu«paketur v­«apatikakudÃpÃÓrayanyastado«ïà (d) yasya kruddhena bÃhyaæ karaïam apah­taæ Óambhunà na prabhÃva÷ evam ÃryamiÓrÃn Óirasà praïipatya vij¤ÃpayÃmi yad vayam ÃryaÓyÃmilakasya k­tiæ pÃdatìitakaæ nÃma bhÃïaæ prayoktuæ [p.66] vyavasitÃ÷ tat tasya kaver matipariÓramam avadhÃnadÃnenÃnugrahÅtum icchÃma÷ kuta÷ 3 (a) idam iha padaæ mà bhÆd evaæ bhavatv idam anyathà (b) k­tam idam ayaæ granthenÃrtho mahÃn upapÃdita÷ (c) iti manasi ya÷ kÃvyÃrambhe kaver bhavati Órama÷ (d) sanayanajalo romodbheda÷ satÃæ tam apohati kuta÷ 4 (a) nirgamyatÃæ bakabi¬ÃlasamapracÃrair (b) ÃryaiÓ ca rÃjasacivai÷ Óamav­ttibhiÓ ca (c) ti«Âhantu ¬iï¬ikavinarmakalÃvidagdhà (d) nirmak«ikaæ madhu pipÃsati dhÆrtago«ÂhÅ kuta÷ 5 (a) na prÃpnuvanti yatayo ruditena mok«aæ (b) svargÃyatiæ na parihÃsakathà ruïaddhi (c) tasmÃt pratÅtamanasà hasitavyam eva (d) v­ttiæ budhena khalu kaurukucÅæ vihÃya ko nu khalu mayi vij¤ÃpanÃvyagre Óabda iva ÓrÆyate (karïaæ dattvÃ) hanta vij¤Ãtam e«a hi sa viÂamaï¬apaæ praviÓya dhÆrtacÃkrika÷ khalatiÓyÃmilako ghaïÂÃm Ãhatya gho«ayati ya e«a÷ [p.67] 6 (a) vyatikarasukhabheda÷ kÃminÅkÃmukÃnÃæ (b) divasasamayadÆto dundubhÅnÃæ purodhÃ÷ (c) kalam u«asi kharatvÃd yasya kaïÂhÅravÃïÃæ (d) balavad abhinadanto gardabhà nÃnuyÃnti kiæ ca tÃvad anena ghu«yate (karïaæ dattvÃ) (naipathye) 7 (a) jayati madanasya ketu÷ kÃntaæ praty udyato vilÃsinyÃ÷ (b) Óirasà prÃrthayitavya÷ sÃlaktakanÆpura÷ pÃda÷ (ni«krÃnta÷) (sthÃpanÃ) (tata÷ praviÓati viÂa÷) vi -- mà tÃvad bho÷ -- kim atra gho«ayitavyam yad evam 8 (a) praïayakalahodyatena srastÃæÓukadarÓitorumÆlena (b) jitam eva madakalÃyà nÆpuramukhareïa pÃdena aye kenaitad dhasitam (vilokya) dadruïamÃdhavo 'py atraiva aægho dadruïamÃdhava kim atra hÃsyasthÃnam kiæ bravÅ«i - pratyak«aæ hi me tad yad atÅte 'hani tatrabhavatyà surëÂrÃïÃæ vÃramukhyayà samadanayà madanasenikayà tatrabhavÃæs tauï¬ikokir vi«ïunÃgaÓ caraïakamalena Óirasy anug­hÅta iti su«Âhu khalv idam ucyate - eti jÅvantam Ãnando naraæ var«aÓatÃd [p.68] apÅti vi«ïunÃgo 'pi nÃmaivaæ sarvakÃmijanasÃdhÃraïaæ caraïatìanasaæj¤akaæ Óirasy abhi«ekaæ prÃptavÃn kiæ bravÅ«ikuto 'sya tÃni bhÃgadheyÃni ya÷ sa Åd­ÓÃnÃæ praïayakalahotsavÃnÃæ pÃtraæ bhavi«yati sa hi tasyà veÓadevatÃyÃs taæ saæmÃnaviÓe«am avamÃnaæ manyamÃna÷ krodhaparivyaktanayanarÃga÷ prasphuritabhrukuÂÅvakraæ lalÃÂaæ k­tvà Óiro vinirdhÆya daÓanair o«Âham abhidaÓya pÃïinà pÃïim abhihatya dÅrghaæ ni÷ÓvasyoktavÃn hà dhik puæÓcali, anÃtmaj¤e, yayà tvayà mamÃsmin 9 (a) prayatakarayà mÃtrà yatnÃt prabaddhaÓikhaï¬ake (b) caraïavinate pitrÃghrÃte ÓiÓur guïavÃn iti (c) sakusumalavai÷ ÓÃntyambhobhir dvijÃtibhir uk«ite (d) Óirasi caraïo nyasto garvÃn na gauravam Åk«itam evaæ cÃnenoktà virajyamÃnasaædhyÃrÃgeva rajani varïÃntaram upagatà atiprabhÃtacandrani«prabhaæ vadanam udvahantÅ 10 (a) vyapagatamadarÃgà bhraÓyamÃnopacÃrà (b) kim idam iti vi«ÃdÃt svinnasarvÃÇgaya«Âi÷ (c) bhayavigalitaÓobhà vÃntapu«peïa mÆrdhnà (d) na punar iti vadantÅ pÃdayos tasya lagnà praïipÃtÃvanatà cÃnena nirdhÆyoktà car«aïi, mà sprÃk«Å÷, kardanena na mÃæ ¬haukitum arhasÅti ka«Âaæ bho÷, kokilà khalu kauÓikam anuvartate madanasenikÃpi taæ puru«avetÃlaæ [p.69] kadaryam apavÅryam anuvartata iti bhavati me vismaya÷ bhavati ca punar mahÃmÃtraputro rÃj¤a÷ ÓÃsanÃdhik­ta iti dÃnakÃmÃv upek«ate ÓabdakÃmÃ÷ khalv età bhavanti kÃme hi prayojanam anekavidham ity upadiÓyate kiæ bravÅ«i - labdhaæ khalu ÓabdakÃmayà ÓabdapradhÃnÃrjanÃc chabdasya vyasanam iti sà hi tapasvinÅ 11 (a) tiryaktrapÃvanatapak«mapuÂapravÃntair (b) dhautÃdharastanamukhÅ nayanÃmbupÃtai÷ (c) svÃÇge«v alÅyata navai÷ sahasà stanadbhir (d) udvejità jaladharair iva rÃjahaæsÅ iti na ca bho÷ citram idaæ Órotavyaæ Órutam na ca khalv asmÃbhir viditÃrthair apy atÅtaæ p­«Âam tatas tata÷ kiæ bravÅ«i-- tata÷ sa mayà nirbhartsyokta÷: aye vaiyÃkaraïakhasÆcin, sumanaso musalena mà k«autsÅr vallakÅm ulmukena mà vÃdÅr, vÃkk«ureïa kisalayaklÅbÃæ mà cchetsÅr mattakÃÓinÅm iti evam ukto mÃm anÃd­tya viÂamahattarabhaÂÂijÅmÆtag­haæ gata÷ tata÷ sà [p.70] tapasvinÅ karakisalayaparyastakapolam Ãnanaæ k­tvà prarudità tata utthÃpya mayoktÃ: sundari, na vÃnaro ve«Âanam arhati, gardabho và varapravahaïaæ vo¬hum alam alaæ ruditena hÃsya÷ khalv e«a tapasvÅ naivaæ mahÃntaæ Óira÷satkÃram arhati 12 (a) kiæ kÃmÅ na kacagrahair yam abalÃ÷ kliÓyanti mattà balÃd (b) yaæ badhnanti na mekhalÃbhir athavà na ghnanti karïotpalai÷ (c) pak«e tasya tu manmatha÷ suk­tinas tasyotsavo yauvanaæ (d) dÃseneva rahasy apetavinayÃ÷ krŬanti yenÃÇganÃ÷ evaæ coktà smitapura÷saram apÃÇgena me vaca÷ pratig­hya saÓira÷pÃdam avakuïÂhya vÃsasà Óayanatalam alaæk­tavatÅ aham api kÃmipratyavarasya duÓcaritam anucintayan prabhÃtam - iti raj¤a÷ prabhÃtanÃndÅsvanair utthÃpita÷ k­takartavyas tad eva du÷svapnadarÓanam ivÃpanetuæ brÃhmaïapÅÂhikÃæ gata÷ tasyÃæ ca brÃhmaïapÅÂhikÃyÃæ pÆrvagataæ kÅrïakeÓaæ vi«ïunÃ- [p.71] gam evÃrtarÆpam ÃtmakarmÃcak«amÃïam asÃv ahaæ bho÷ evaækarmà taæ mà v­«alyÃ÷ pÃdÃvadhÆtaÓiraskaæ trÃtum arhanti traividyav­ddhà ity uktavantam apaÓyam evaæ coktà brÃhmaïÃÓ calakapolasÆcitahÃsam anyonyam avalokya muhÆrtam iva dhyÃtvoktavanta÷ bho÷ sÃdho, avalokitÃny asmÃbhir manuyamavasi«ÂhagautamabharadvÃjaÓaÇkhalikhitÃpastambahÃrÅtapraceto devalav­ddhagÃrgyaprabh­tÅnÃæ mahar«ÅïÃæ dharmaÓÃstrÃïi nÃsyaivaævidhasya mahata÷ pÃtakasya prÃyaÓcittam avagacchÃma iti evaæ cokto vi«aïïataravaktra ucchritya hastÃv upÃkroÓat bho bho÷, caturtho varïa iti na mÃm arhatha bhÆmidevÃ÷ parityaktum kuta÷ 13 (a) Ãryo 'smi Óuddhacarito 'smi kulodgato 'smi (b) Óabde ca hetusamaye ca k­taÓramo 'smi (c) rÃj¤o 'smi ÓÃsanakaro na p­thagjano 'smi (d) trÃyadhvam Ãrtam agatiæ ÓaraïÃgato 'smi evaæ coktÃyÃæ tasyÃæ pari«adi [p.72] 14 (a) kaiÓcid gaur ayam ity aratnicalanair anyonyam ÃghaÂÂitaæ (b) syÃd unmatta iti sthitaæ smitamukhai÷ kaiÓcic ciraæ vÅk«itam (c) kaiÓcit kÃmapiÓÃca ity api t­ïaæ dattvÃntare dhikk­ta÷ (d) kaiÓcid du«k­takÃriïÅti ca puna÷ saivÃÇganà Óocità evamavasthÃyÃæ ca saæsadi tasyÃæ pratipattimƬhe«u brÃhmaïe«u prÃyaÓcittavipralambhavihvale kroÓati vi«ïunÃge te«Ãm ekatama ÃcÃryaputra÷ svayaæ cÃcÃryo daï¬anÅtyÃnvÅk«ikyor anyÃsu ca vidyÃsv abhivinÅta÷ kalÃsv api ca sarvÃsu paraæ kauÓalam anuprÃpto vÃgmÅ cÃntevÃsigaïapariv­ta÷ parihÃsaprak­ti÷ ÓÃï¬ilyo bhavasvÃmÅ nÃma brÃhmaïa÷ savyetaraæ hastam udyamya smitodagrayà vÃcà pari«adam ÃmantryoktavÃn aye bho vi«ïunÃga, na bhetavyam alam alaæ vi«Ãdena astÅdaæ dharmavacanaæ yathà deÓajÃtikulatÅrthasamayadharmÃÓ cÃmnÃyair aviruddhÃ÷ pramÃïam iti ato viÂajÃtiæ saænipÃtya viÂamukhyebhya÷ prÃyaÓcittaæ m­gyatÃm te hi tvÃm asmÃt kilbi«Ãn mocayi«yanti ity ukte sÃdhuvÃdÃnuyÃtram ÆrdhvÃÇgulipran­ttam avartata [p.73] tasyÃæ pari«adi tac chrutvà vi«ïunÃgo 'py anug­hÅta iti prasthita÷ tvaæ cÃpi viÂasaænipÃtakarmaïi niyukta iti bìham. kiæ bravÅ«i - ke punar iha bhavato viÂÃ÷ saæmatà iti nanu bhavÃn eva tÃvad agre viÂa÷ kiæ bravÅ«i - katham aham api nÃma viÂaÓabdenÃnug­hÅta iti ka÷ saæÓaya÷? ÓrÆyatÃm 15 (a) divasam akhilaæ k­tvà vÃdaæ saha vyavahÃribhir (b) divasavigame bhuktvà bhojyaæ suh­dbhavane kvacit (c) nisi ca ramase veÓastrÅbhi÷ k«ipasy api cÃyudhaæ (d) jalam api ca te nÃsty ÃvÃse tathÃpi ca katthase tat kathaæ tvam aviÂa÷ kiæ bravÅ«i - yady evam anug­hÅta÷ saænipÃtayi«yasi viÂÃn viÂalak«aïaæ tÃvac chrotum icchÃma iti prathama÷ kalpa÷ ÓrÆyatÃm 16 (a) svai÷ prÃïair api vidvi«a÷ praïayiïÃm Ãpatsu yo rak«ità (b) yasyÃrtau bhavati sva eva Óaraïaæ kha¬gadvitÅyo bhuja÷ (c) saæghar«Ãn madanÃturo m­gayate yaæ vÃramukhyÃjana÷ (d) sa j¤eyo viÂa ity apÃv­tadhano yo nityam evÃrthi«u api ca 17 (a) caraïakamalayugmair arcitaæ sundarÅïÃæ [p.74] (b) samakuÂam iva tu«Âyà yo bibharty uttamÃÇgam (c) sa viÂa iti viÂaj¤ai÷ kÅrtyate yasya cÃrthÃn (d) salilam iva t­«ÃrtÃ÷ pÃïiyugmair haranti kiæ bravÅ«i - uktaæ viÂalak«aïaæ, viÂÃn idÃnÅm upade«Âum arhasÅti ÓrÆyatÃæ: tatrabhavÃn kÃmacÃro bhÃïur, lomaÓo gupto 'mÃtyo vi«ïudÃsa÷, Óaibya Ãryarak«ito, dÃÓerako rudravarmÃvantika÷ skandasvÃmÅ, hariÓcandro bhi«ag, ÃbhÅraka÷ kumÃro mayÆradatto, mÃrdaÇgika÷ sthÃïur gÃndharvasenaka, upÃyanirantakatha÷, pÃrvatÅya÷ prathamo 'parÃntÃdhipatir indravarmÃnandapuraka÷ kumÃro makhavarmÃ, saurëÂriko jayanandako, maudgalyo dayitavi«ïur ity evamÃdayo yathÃsaæbhavaæ saænipÃtyÃ÷ kiæ [p.75] bravÅ«i - sarvaæ tÃvat ti«Âhatu dayitavi«ïur api bhavato viÂa÷ saæmata iti ka÷ saædeha÷ kiæ bravÅ«i - e«a yo 'yaæ rÃj¤o bale«vadhik­ta÷ pÃraÓava÷ kavir iti bìham evam evaitat kiæ bravÅ«i - mà tÃvad bho÷ 18 (a) ya÷ saækucaty upahitapraïayo 'pi rÃj¤o (b) yo maÇgalai÷ svapiti ca pratibudhyate ca (c) devÃrcanÃd api ca gulgulugandhavÃsà (d) yo 'sau kiïatrayakaÂhoralalÃÂajÃnu÷ api ca 19 (a) devakulÃd rÃjakulaæ rÃjakulÃd yÃti devakulam eva (b) iti yasya yÃnti divasÃ÷ kuladvaye saæprasaktasya katham asÃv api viÂa iti à evam etat astÅdam asya viÂabhÃvapratyanÅkabhÆtaæ purÃïagh­tagandha iva kiæ tu 20 (a) pÆrvÃvanti«u yasya veÓakalahe hastÃgraÓÃkhà h­tà [p.76] (b) sakthno÷ saæyati yasya padmanagare dvi¬bhir nikhÃtÃv i«Æ (c) bÃhÆ yasya vibhidya bhÆr adhigatà yantre«uïà vaidiÓe (d) yo vÃjÅkaraïÃrtham ujjhati vasÆny adyÃpi vaidyÃdi«u 21 (a) yasmÃd dadÃti sa vasÆni vilÃsinÅbhya÷ (b) k«Åïendriyo 'pi ramate ratisaækathÃbhi÷ (c) tasmÃl likhÃmi dhuri taæ viÂapuægavÃnÃæ (d) rÃgo hi ra¤jayati vittavatÃæ na Óakti÷ katham asÃv aviÂa÷ kiæ bravÅ«i - evaæ ced agraïÅr viÂÃnÃm iti tasmÃd evÃyaæ dhuri likhita÷ gacchatu bhavÃn svasti bhavate sÃdhayÃmas tÃvat (parikramya) e«o 'smi nagararathyÃm avatÅrïa÷ aho nu khalu jambÆdvÅpatilakabhÆtasya sarvaratnÃvi«k­tavibhÆte÷ sÃrvabhaumanarendrÃdhi«Âhitasya sÃrvabhaumanagarasya parà sri÷ iha hi 22 (a) saægÅtair vanitÃvibhÆ«aïaravai÷ krŬÃÓakuntasvanai÷ (b) svÃdhyÃyadhvanibhir dhanu÷svanayutai÷ sÆnÃsiÓabdair api (c) pÃtrÅïÃæ g­hasÃrasapratirutai÷ kak«yÃntare«u svanai÷ [p.77] (d) saæjalpÃn iva kurvate vyatikarÃt prÃsÃdamÃlÃ÷ sitÃ÷ api ca 23 (a) giribhyo 'raïyebhya÷ salilanidhikacchÃd api maror (b) narendrair ÃyÃtair diÓi disi nivi«Âais ca Óatasa÷ (c) vicitrÃm ekasthÃm anavagatapÆrvÃm avikalÃm (d) iha sra«Âu÷ s­«Âer bahuvi«ayatÃæ pasyati jana÷ 24 (a) ÓakayavanatukhÃrapÃrasÅkair (b) magadhakirÃtakaliÇgavaÇgakÃÓai÷ (c) nagaram atimudÃyutaæ samantÃn (d) mahi«akacolakapÃï¬yakeralaiÓ ca (vilokya) aye ko nu khalv e«o 'vamuktaka¤cukayà dhavalaÓibikayebhyavidhavÃlÅlÃæ vi¬ambayann ita evÃbhivartate (vim­Óya) bhavatu vij¤Ãtam e«a hi sa vetradaï¬akuï¬ikÃbhÃï¬asÆcito v­«alacauk«o 'mÃtyo vi«ïudÃsa÷ anena hy evaæ mahaty api prìvivÃkakarmaïi niyuktena dhyÃnÃbhyÃsaparavattayopek«ÃvihÃriïeva bhik«uïà nÃtyarthaæ rÃjakÃryÃïi kriyante tathà hi [p.78] 25 (a) karavicalitajÃnu÷ kaiÓcid ardhÃsanasthai÷ (b) samavanataÓirobhi÷ kaiÓcid Ãk­«ÂapÃda÷ (c) adhikaraïagato 'pi kroÓatÃæ kÃryakÃïÃæ (d) vipaïiv­«a ivai«a dhyÃti nidrÃæ ca yÃti tat kÃmaæ viÂajanapratyanÅkabhÆtam asya darÓanam tathÃpi dharmam upadiÓann abhigamya eva kà gatir? upasarpÃmy enam e«a khalu dÆrÃd eva mÃm avalokya ÓibikÃm avatÃryÃvatarati aye bho÷, mar«ayatu bhavÃn nÃrhasy asmÃn upacÃrayantraïayà vijanikartum kiæ bravÅ«i - kaÓ ca bhavantam upacarati ÃcÃro 'yam asmÃbhir anuvartyata iti mà tÃvad bho÷ - evam upacaratà yuktaæ nÃma bhavatà tatrabhavatÅm anaÇgasenÃm anaÇgasenÃm iva praïayÃbhimukhÅæ tathà vimukhayitum kiæ bravÅ«i - kiæ mayà na tasyÃ÷ praïayÃnurÆpa÷ saæparigraha÷ k­ta÷ paÓyatu bhavÃn sà hi mayà 26 (a) svastÅty uktvà vandanÃyÃæ k­tÃyÃm (b) ÃsÅnÃyÃæ vÃcitaæ yogaÓÃstram (c) netre cÃsyà vÃyuneveryamÃïe [p.79] (d) saæprek«yoktà putri sarpi÷ pibeti tat kathaæ na saæpratig­hÅtà mayeti aho kÃminyà lalitasaæparigraha÷ k­ta÷ e«a mÃæ prahasya cauk«opÃyanena bÅjapÆrakeïa prasÃdayati aye bho, yu«madantevÃsina eva vayam Åd­Óe«u prayojane«u notkoÂanÃbhir va¤cayituæ sakyÃ÷ sarvathà \dots - Åd­sa evÃstu bhavÃn sÃdhayÃmas tÃvat (parikramya) e«a bho anekadesasthalajajalajasÃraphalgupaïyakrayavi kra yo pasthitastri puru«asaæ bÃdhÃntarà païÃæ sÃrvabhaumasya vipaïim anuprÃpta÷ aho batÃsyÃ÷ 27 (a) sakunÅnÃm ivÃvÃse pracÃre«u gavÃm iva (b) janÃnÃæ vyavahÃre«u saænipÃto mahÃdhvani÷ tathà hi 28 (a) svara÷ sÃnusvÃra÷ paripatati karmÃravipaïau (b) bhramÃrƬhaæ kÃæsyaæ kuraravirutÃnÅva kurute (c) dh­taæ ÓaÇkhe Óastraæ rasati turagasvÃsapiÓunaæ (d) samantÃc cÃpnoti krayam api jano vikrayam api api cedÃnÅm 29 (a) sumanasa imà vikrÅyante hasantya iva sriyà [p.80] (b) carati ca«aka÷ pÃnÃgÃre«v ata÷ paripÅyate (c) karadh­tat­ïair mÃæsakrÃyair apÃÇganirÅk«ità (d) nagaravihagÃ÷ sÆnÃm ete patanty asimÃlinÅm api ca 30 (a) aæsenÃæsam abhighnatÃæ vivadatÃæ tat tac ca saækrÅïatÃæ (b) sasyÃnÃm iva paÇktaya÷ pracalità nÂïÃm amÅ rÃÓaya÷ (c) dyÆtÃd Ãh­tamëakÃÓ ca kitavà veÓÃya gacchanty amÅ (d) saæprÃptÃ÷ paricÃrakai÷ sakusumai÷ sÃpÆpamÃæsÃsavai÷ tad yÃvad aham apÅdÃnÅæ mahÃjanasaæmardadurgamaæ vipaïimÃrgam uts­jyemÃæ pu«pavÅthikÃm antareïa pÃnÃgÃrÃïy apasavyam upÃvartamÃna÷ pÆrïabhadraÓ­ÇgÃÂakam avatÅrya makararathyayà veÓamÃrgam avagÃhi«ye tat kÃmam asaæg­hÅtamëakasya veÓapraveÓo nirÃyudhasya saægrÃmÃvataraïam ity ubhayam apÃrthakaæ kevalam ayaÓase cÃnarthÃya ca kiæ tu suh­nnideÓo 'yam asmÃbhir avaÓyaæ nirvartayitavya÷ viÓe«eïa hi bhÆyÃd veÓe viÂasaænipÃta÷ (parikramya) aye ko nu khalv e«a rohitakÅyair mÃrdaÇgikai÷ kaæsapÃtraveïumiÓrair yodheyaka- [p.81] varïair upagÅyamÃna ekaÓravaïÃvalambitakuraïÂakaÓekharo viralam apasavyam ÃkuladaÓam uttarÅyam apavartikayà saæk«ipan muhur muhu÷ prakaÂaikasphik savyena pÃïinà madyabhÃjanam utk«ipya n­tyann ÃpÃnamaï¬apaæ hÃsayati (nirvarïya) Ã÷ j¤Ãtam e«a hi sa bÃlhikaputra÷ sarvadhÆrtaparihÃsaikabhÃjanabhÆto veÓakukkuÂo bëpo dhÃntra÷ bho÷ yat satyaæ na kadÃcid apy enam amattam apÅtaæ và paÓyÃmi samaæ cÃyam am­k«itahasto mëakÃrdhenÃpi tat kuto 'syaitad upapadyate (vitarkya) hanta vij¤Ãtam. e«a hi purobhÃgÅ lajjÃviyukta÷ sarvaæka«a÷ sÃrvajanÅnatvÃt 31 (a) Ãbaddhamaï¬alÃnÃæ (b) pibatÃm upadaæÓamu«Âim ÃdÃya (c) pravisati bëpo madhyaæ [p.82] ( d) naÂanaÂiceÂÃÓvabandhÃnÃm aho nu khalv asya pÃnopÃrjane vij¤Ãnam tad alam anenÃbhibhëitena ito vayam (parikramya) idam aparaæ jaÇgamaæ jÅrïodyÃnaæ viÂajanasya e«Ã hi purÃïapuæÓcalÅ dharaïiguptà nÃma kÃmadevÃyatanÃd devatÃyà upayÃcitaæ nirvartya sphuÂitakÃÓavallarÅÓvetam Ãgalitam aæsadeÓÃd upari keÓahastaæ vinyasyantÅ sadyodhautanivasanà vigalitam uttarÅyam ekÃæse pratisamÃdadhÃnà balivik«epopanipatitair balibh­tai÷ pariv­taæ mayÆraæ n­tyantam apÃÇgenÃvalokayantÅ makaraya«Âiæ pradak«iïÅkaroti bho÷ yat satyam adyÃpy asyÃÓ cirÃtikrÃntaæ yauvanavibhramaæ vilÃsaÓe«aæ kathayati tathà hi 32 (a) ÓvetÃbhir nakharÃjibhi÷ pariv­tau vyÃv­ttamÆlau stanau (b) s­kvaïyo÷ ÓithilaÓ ca madhyaga¬ulo ni«pÅtapÆrvo 'dhara÷ [p.83] (c) sabhrÆk«epam udÃh­taæ paricayÃd adyÃpi yuktottaraæ (d) rÆpaæ hi prah­taæ prasahya jarayà nÃsyà vilÃsà h­tÃ÷ tan na Óakyam enÃm anabhibhëyÃtikramitum e«Ã hy asmÃkaæ priyavayasyaæ mÃrdaÇgikaæ sthÃïumitraæ mitraæ vyapadiÓantÅ krau¤carasÃyanopayogam Ãtmana÷ prakÃÓayati tat katham enÃm upasarpÃmi (vicintya) Ãj¤Ãtam asyà hi \dots --itas t­tÅye 'hani tapasvÅ sthÃïumitraÓ cumbanÃtiprasaÇgÃt tathà bÅbhatsam anubhÆtavÃn aho dhig akaruïo rÃga÷ 33 (a) cumbanarakta÷ so 'syà daÓanaæ cyutamÆlam Ãtmano vadane (b) jihvÃmÆlasp­«Âaæ khì iti k­tvà nira«ÂhÅvat [p.84] tat kamaæ veÓam avatitÅr«us tÅrtham idam atikrÃman va¤cita÷ syÃm tathÃpi tv Ãvi«k­tam asyÃ÷ sthÃïumitravadane dantanipatanam tan nÃbhigamanena vrŬÃæ punaruktÅkaromi sarvathà namo 'syai sÃdhayÃmy aham (parikramya) eso 'smi veÓam avatÅrïa÷ aho nu khalu veÓasya parà ÓrÅ÷ iha hi - etÃni p­thakp­thaÇnivi«ÂÃni ruciravapranemisÃlaharmyaÓikharakapotapÃlÅsiæhakarïagopÃnasÅvalabhÅpuÂÃÂÂÃlakÃvalokanapratolÅviÂaÇkaprÃsÃdasaæbÃdhÃny asaæbÃdhakak«yÃvibhÃgÃni bhÃge nimitÃni sunirmitarucirakhÃtapÆritasiktasu«iraphÆtk­totkoÂitaliptalikhitasÆk«masthÆlaviviktarÆ paÓatani baddhÃni baddhasaædhidvÃragavÃk«avitardisaæjavanavÅthÅnirvyÆhakÃny [p.85] ekadvitripÃdapÃlaæk­tamadhyakoddeÓÃny uddeÓyav­k«akaharitakaphalamÃlya«aï¬amaï¬itÃni puï¬arÅkaÓabalitavimalavÃpÅtoyÃni toyÃntaravihitadÃruparvatabhÆmilatÃg­hacitraÓÃlÃlaæk­tÃni parÃrdhyamuktÃpravÃlakiÇkiïÅjÃlÃvi«k­tapari«karÃïy ucchritasaubhÃgyavaijayantÅpatÃkÃny utpatantÅva gaganatalam avanitalÃd bhavanavarÃvataæsakÃni vÃramukhyÃnÃm yatraite 34 (a) ÃsÅnair avalŬhacakravalayair mÅladbhir Ãvantikair (b) dhÃryÃrƬhakirÃtasaægatadhurÃs ti«Âhanti karïÅrathÃ÷ (c) ete ca dviguïÅk­tottarakuthà nidrÃlasÃdhoraïÃ÷ (d) kÃmbojÃÓ ca kareïavaÓ ca kathayanty antargatÃn svÃmina÷ api cÃsmin veÓe 35 (a) nayanasalilair yair evaiko vrajann abhivÃhyate (b) pratatavis­tais tair evÃnyo g­hÃn atinÅyate (c) ak­Óavibhave«v ÃsÃm Ãsthà tathÃpi k­tavyayÃ÷ ( d) samanupatità nirbhartsyante balÃt kila mÃt­bhi÷ (parikramya) [p.86] 36-39 iyam anunayati priyaæ kruddham e«Ã priyeïÃnunÅtà prasÅdaty asau saptatantrÅr nakhair ghaÂÂayantÅ kalaæ kÃkalÅpa¤camaprÃyam utkaïÂhità valgugÅtÃpadeÓena vikroÓati iyam upahitadarpaïà kÃminà maï¬yate kÃminÅ kÃmino maulim e«Ã nibadhnÃty asau ÓÃrikÃæ spa«Âam ÃlÃpayaty e«a matto mayÆro 'nayà cÆtapu«peïa saætarjito n­tyati katham iyam atikandukakrŬayà madhyam ÃyÃsayaty alpam e«Ã priyeïopavi«Âà sahÃk«ai÷ parikrŬati prau¬hayà cÃnayaitat svayaæ likhyate citram ÃkhyÃyikÃsau punar vÃcyate alam alam atisaæbhrameïÃsyatÃæ vÃsu bhadre cirÃd d­Óyase kiæ bravÅ«y adya taæ pra«Âum arhasy ahaæ yena mugdhà tathà va¤citeti prasÃdyÃsi na÷ svasti te sarvathà sÃdhayÃmo vayam [p.87] (parikramya) idam aparaæ suh­tpattanam upasthitam e«a hi sa bÃlhika÷ kÃÇkÃyano bhi«ag aiÓÃnacandri÷ hariÓcandraÓ candra iva kumudavÃpÅæ veÓavÅthÅm avabhÃsayann ita evÃbhivartate tat kim asyeha prayojanam (vicintya) à j¤Ãtam e«a hi tasyÃ÷ pÆrvapraïayinyà yaÓomatyà bhaginÅæ priyaÇguya«ÂikÃæ kÃmayate asmÃn api rahasyenÃtisaædhatte tan na Óakyam enam apratipadya gantum yÃvad upasarpÃmi (upagamya) aægho veÓabisavanaikacakravÃka, kuto bhavÃn kiæ bravÅ«i - e«a hi tasyÃ÷ priyasakhyÃs te kanÅyasÅæ priyaÇguya«ÂikÃm au«adhena saæbhÃvyÃgacchÃmÅti na khalu tasyÃ÷ suratasubhik«Ãyà ÃmayÃvasanno madanÃgnis tasya dÅpanÅyakam uddi«ÂavÃn asi kiæ bravÅ«i - mukta÷ parihÃsa÷. ka«Âà khalu tasyÃ÷ Óirovedaneti vayasya yat sat yam kiæ bravÅ«i - ka÷ saædeha÷? k­cchrasÃdhyeti evam etat Óirovedanà nÃma gaïikÃjanasya lak«yavyÃdhiyautakam paÓyatu bhavÃn 40 (a) lalÃÂe vinyasya k«atajasad­Óaæ candanarasaæ (b) m­ïÃlai÷ krŬantÅ kuvalayapalÃÓai÷ sakamalai÷ [p.88] (c) salÅlaæ bhrÆk«epair anugatasukhaprÃÓnikakathà ( d) viraktà raktà và Óirasi rujam ÃkhyÃti gaïikà kiæ bravÅ«i - sadÃpi nÃma tvaæ karkaÓaparihÃsa÷ e«a khalu tÃm au«adhaæ prÃpÃyyÃgacchÃmÅti yuktam etat asaæÓayaæ hi 41 (a) dhÆnvantyÃ÷ karapallavaæ valayinaæ ghnantyÃ÷ padà kuÂÂimaæ (b) bibhrantyÃÓ cyutam aæÓukaæ saraÓanaæ nÃbher adha÷ pÃïinà (c) tasyà dÅrghatarÅk­tÃk«am apiba÷ keÓagrahair Ãnanaæ (d) sà và tvaddaÓanacchadau«adhamalaæ bÃlà tvayà pÃyità kiæ bravÅ«i - vayasya eva tathà vidhÃsyatÅti cora yadi na punar asmÃn rahasyenÃvak«epsyasi kiæ tv adya sarvaviÂai÷ sarvaviÂamahattarasya bhaÂÂijÅmÆtasya g­he kenacit prayojanena saænipatitavyam tad vayasyo 'py ahÅnakÃlam Ãgacchet kiæ bravÅ«i - viditam evaitad viÂajanasya yathà vi«ïunÃgaprÃyaÓcittadÃnÃyÃparÃhïe samÃgantavyam iti tad gacchatu bhavÃn aham apy ÃgacchÃmÅti tathà nÃma svasti bhavate sÃdhayÃmas tÃvat (parikramya) katham idaæ sarvaviÂair viditam tena hy alpapariÓramo 'smi saæjÃta÷ kevalaæ veÓyÃsuh­tsamÃgamai÷ [p.89] kÃlo 'nupÃlayitavya÷ aye kasya khalv ayam ahÆïo hÆïamaï¬anamaï¬ita ÃryaghoÂaka÷ pÃÂaliputrikÃyÃ÷ pu«padÃsyà bhavanadvÃram Ãvi«karoti (nirvarïya) à j¤Ãtam. ebhir ihÃbaddhaÓvetakëÂhaka­nikÃprahasitakapoladeÓair bad dhakarair asajjam apy asak­t sajjam iti säjaliprativÃdibhir lÃÂa¬iï¬ibhi÷ sÆcita÷ senÃpate÷ senakasyÃpatyaratnaæ bhaÂÂimakhavarmà bhavi«yati tan na Óakyam enam anabhibhëÃtikramitum atikrÃman hi snehamÃdhyasthaæ darÓayeyam yÃvad enam upasarpÃmi (upetya) bho÷ ka÷ suh­dg­he (karïaæ dattvÃ) e«a khalu bhaÂÂimakhavarmà mÃm Ãhvayati kiæ bravÅ«i - vayasya kim adyÃpy apÆrvapratihÃropasthÃnena cirotsanno rÃjabhÃvo 'smÃsv ÃdhÅyate sthÅyatÃæ muhÆrtam ÃgacchÃmÅti sakhe sthito 'smi (vilokya) ita ito bhavÃn e«a khalu pulinÃvatÅrïav­«abhapadoddharaïakhelaiÓ caraïavinyÃsair bhavanakak«yÃm alaækurvann ita evÃbhivartate bhaÂÂi÷ aho nu khalv asya vilÃse«v abhyÃsa÷ veÓo vilÃsa ity upapannam etad api ca 42 (a) vilolabhujagÃminà rucirapÅvarÃæsorasà (b) vilÃsacaturabhruvà muhur apÃÇgaviprek«iïà (c) anena hi narendrasadma viÓatà padair mantharair [p.90] (d) avÅïam am­daÇgam ekanaÂanÃÂakaæ nÃÂyate yÃvad enam ÃlapÃmi bhaÂÂimakhavarman, kim ayam atidivÃvihÃreïa suh­jjana utkaïÂhyate sÃdhu muhÆrtam api tÃvad yu«maddarÓanenÃnug­hyeta e«a khalu vihasann ÃkulÃpasavyaparidhÃnaæ ÓvÃsavi«amitÃk«araæ svÃgatam ity a¤jalinÃbhyupaiti bho yadaitÃvad anenÃdyaiva pu«padÃsÅ pu«pavatÅti mahyam ÃkhyÃtÃ, tathÃpi katham upabhuktaiva (vicintya) lÃÂa¬iï¬ino nÃmaite nÃtibhinnÃ÷ piÓÃcebhya÷ kuta÷ sarvo hi lÃÂa÷ 43 (a) nagna÷ snÃti mahÃjane 'mbhasi sadà nenekti vÃsa÷ svayaæ (b) keÓÃn Ãkulayaty adhautacaraïa÷ ÓayyÃæ samÃkrÃmati (c) yat tad bhak«ayati vrajann api pathà dhatte paÂaæ pÃÂitaæ (d) chidre cÃpi sak­t prah­tya sahasà lÃÂaÓ ciraæ katthate sarvathà k­tam anena svadeÓaupayikam mà tÃvad bho÷ 44 (a) avicintya phalaæ vallyÃs tvayà pu«pavadha÷ k­ta÷ kiæ bravÅ«i - katham iti (b) idaæ hi rajasà dhvastam uttarÅyaæ vilokyatÃm kiæ bravÅ«i - ÓayyÃntÃvalambitaæ tÃmbÆlÃvasiktam etad [p.91] avagacchÃmÅti mà tÃvat idaæ k«udramuktÃphalÃvakÅrïam iva lalÃÂaæ svedabindubhi÷ kim iti vak«yati e«a pÃrÓvam avadhÃyoccai÷ prahasita÷ haï¬e jaghanyakÃmuka katham anayà chalita÷ kiæ bravÅ«i - kaÓ chalito nÃma, nanv anug­hÅto 'smi ÓrÆyatÃm sà hi 45 (a) vipulataralalÃÂà saæyatÃgrÃlakatvÃd (b) racitajaghanabhÃrà vÃsasÃrdhorukeïa (c) viv­tatanur apo¬haprÃgalaækÃrabhÃrà (d) kathaya katham agamyà pu«pità strÅlatà syÃt api ca Órotum arhati bhavÃn 46 (a) pÃrÓvÃvartitalocanà nakhapadÃny ÃlokayantÅ mayà (b) d­«Âà ce«ad avÃÇmukhÅ svabhavanapratyÃtape 'vasthità (c) saæg­hyÃtha karadvayena kaÂhinÃv utkampamÃnau stanau (d) prÃviÓyÃntaragÃram argalavatà dvÃraæ kareïÃv­ïot tato 'ham anudrutaæ praviÓya 47 (a) kacanigrahadÅrghalocanÃæ (b) rabhasÃvartitavalgitastanÅm (c) kim asÅti nahÅti vÃdinÅæ ( d) samacumbaæ sahasà vilÃsinÅm iti bho÷, citra÷ khalu prastÃva÷ p­cchÃmas tÃvad enÃm [p.92] tatas tata÷ kiæ bravÅ«i - atha sakhe 48 (a) samupasthitasya jaghanaæ raÓanÃtyÃgÃd viviktatarabimbam (b) pÃïibhyÃæ vrŬitayà nimÅlite me 'nayà nayane iti dhik tvÃm astu avikatthana, udvejanÅyo hy asi nindyaÓ cÃryajanasya saæv­tta÷ kiæ bravÅ«i - evam apy anug­hÅto 'smi na tvayà mahÃbhÃrate ÓrutapÆrvam 49 (a) yasyÃmitrà na bahavo yasmÃn nodvijate jana÷ (b) yaæ sametya na nindanti sa pÃrtha puru«Ãdhama÷ iti bho, etat khalu ¬iï¬itvaæ nÃma tathÃpi - sÃdhu bho÷, prÅto 'smi bhavato 'nena ¬iï¬itvena sarvathà viÂe«v ÃdhirÃjyam arhasi ayam idÃnÅm ÃÓÅrvÃda÷ kiæ bravÅ«i - avahito'smÅti ÓrÆyatÃm 50 (a) prabhÃtam avagamya p­«Âham upagÆhya suptasya te (b) pragalbham adhiruhya pÃrÓvam apavÃsasaikoruïà (c) tathaiva hi kacagraheïa parivartya vaktrÃmbujaæ (d) pibatv atha ca pÃyayatv adharam Ãtmanas tvÃæ priyà [p.93] e«a khalv anug­hÅto 'smÅty uktvà palÃyate namo 'stu bhagavate sÃdhayÃmas tÃvat (parikramya) aye kà nu khalv e«Ã svabhavanÃvalokanam apsarà vimÃnam ivÃlaækaroti e«Ã hi sà kÃÓÅnÃæ vÃramukhyà parÃkramikà nÃma sukhamati÷ pi¤cholayà krŬantÅ rÆpalÃvaïyavibhramair locanam anug­hïÃti ÃÓcaryam 51 (a) viracitakucabhÃrà hemavaikak«yakeïa (b) sphuÂaviv­tanitambà vÃsasÃrdhorukeïa (c) vicarati calayantÅ kÃminÃæ cittam e«Ã (d) kisalayam iva lolà ca¤calaæ veÓavallyÃ÷ api ca 52 (a) gaï¬ÃntÃgalitaikakuï¬alamaïicchÃyÃnuliptÃnanÃm (b) anvabhyastatayà hikÃrapiÓunai÷ ÓvÃsair avÃktÃlubhi÷ (c) pi¤cholÃm adhare niveÓya madhurÃm ÃvÃdayantÅm imÃæ (d) maï¬ÆkasvanaÓaÇkito g­haÓikhÅ paryeti vakrÃnana÷ kiæ nu khalv asyà udavasitÃd indrasvÃmino rahasyasacivo hiraïyagarbhako ni«patyeta evÃbhivartate kim atrÃÓcaryam indrasvÃmÅ hiraïyagarbhako veÓa iti saæhitam idaæ taptaæ tapteneti e«a mÃm a¤jalinopasarpati haï¬e hiraïyagarbhaka, kim idaæ veÓadevÃyatanam aparÃntapiÓÃcair vidhvaæsayitum i«yate [p.94] kiæ bravÅ«i - e«a khalu svÃmino 'smi videÓarÃgeïaivaæ dhuri niyukta÷ e«Ã hi pÆrvaæ pa¤casuvarïaÓatÃni gaïayati adhunà sahasreïÃpy upanimantritÃpi mÃtrÃpi viniyujyamÃnà naiva Óakyate tÅrtham avatÃrayitum tad arhasi tvam api tÃvad enÃæ gamayitum iti atyÃrjava÷ khalv asi na hi ÓatasahasreïÃpi prÃïà labhyante kiæ bravÅ«i - kiæ cÃsyÃ÷ prÃïasaædehe kÃraïam asmÃsu paÓyasÅti Ãvi«k­taæ hi tatrabhavatyà bhart­svÃminaÓ cÃmaragrÃhiïyà kuÂaÇgadÃsyà svÃmina÷ saæsargÃt tathÃbhÆtaæ vyasanam anubhÆtam kiæ bravÅ«i - Ãlabhasva tÃvad idaæ me ÓarÅram sat yam evedam iti asatyena na svÃminam evaæ brÆyÃt kiæ bravÅ«i - cirÃbhyastam evedam asmatsvÃmipÃdÃnÃm iti ata eva na Óakyam anyathà kÃrayitum na caitad evam. paÓyatu bhavÃn 53 (a) kÃvye gÃndharve n­ttaÓÃstre vidhij¤aæ (b) dak«aæ dÃtÃraæ dak«iïaæ dÃk«iïÃtyam (c) veÓyà kà necchet svÃminaæ koÇkaïÃnÃæ (d) syÃc ced asya strÅ«v ÃrjavÃt saænipÃta÷ api ca [p.95] 54 (a) saæcÃrayan kalabhakaæ gajanartakaæ và (b) veÓyÃÇgaïe«u bhagadatta ivendradatta÷ (c) udvÅk«yate stananivi«ÂakarÃmbujÃbhir ( d) vyÃghro m­gÅbhir iva vÃravilÃsinÅbhi÷ api cai«Ã bhartur no 'dhirÃjasya syÃlaæ pÃraÓavaæ kauÓikaæ siæhavarmÃïaæ mitram apadiÓantÅ sarvÃn kÃmina÷ pratyÃkhyÃnena vrŬayati kiæ bravÅ«i - kiæ ca tasyai«ÃtikÃmitayÃvamanyata iti yu«maddeÓaupayikam eva kila satatam atisevanam kiæ bravÅ«i - deÓaupayikam adeÓaupayikam iti nÃvagacchÃmi vispa«Âam abhidhÅyatÃm iti evam anug­hÅta÷ kathaæ na kathayi«yÃmi ÓrÆyatÃm 55 (a) ÓravaïanikaÂajair nakhÃvapÃtair (b) vanagajadamya ivÃÇkita÷ pratodai÷ (c) viv­tajaghanabhÆ«aïÃæ vivastrÃæ (d) v­«a iva vatsatarÅm ihopayÃti kiæ bravÅ«i - tena hy anenaivopÃyanenainam upasthÃsyÃmÅti yady evam indrasvÃmÅ vij¤Ãpya÷ 56 (a) daÓanamaï¬alacitrakakundarÃæ (b) dayitamÃlyanivÃsitamekhalÃm [p.96] (c) tvadaparaæ prati sà jaghanasthalÅæ ( d) na viv­ïoti v­tÃpi ÓataæÓatai÷ svasti bhavate sÃdhayÃmas tÃvat (parikramya) aye ko nu khalv e«a ÓaurpakÃrikÃyà rÃmadÃsyà bhavanÃn ni«patya ¬iï¬igaïapariv­to veÓam Ãvi«karoti (vilokya) etaj jaÇgamaæ viÂatÅrtham udÅcyÃnÃæ bÃlhikÃnÃæ kÃrÆÓamaladÃnÃæ ceÓvaro mahÃpratÅhÃro bhadrÃyudha e«a÷ 57 (a) viracitakuntalamauli÷ Óra vaïÃrpitakëÂha vi pulasitakalaÓa÷ (b) janam Ãlapa¤ jakÃrair unnÃÂayatÅva lÃÂÃnÃm kà ca tÃvad asya lÃÂe«u sÃdhud­«Âir etÃvat sarvo hi lÃÂa÷ 58 (a) saæve«Âya dvÃv uttarÅyeïa bÃhÆ (b) rajjvà madhyaæ vÃsasà saænibadhya ( c) pratyudgacchan saæmukhÅnaæ ÓakÃrai÷ (d) pÃdÃpÃtair aæsakubja÷ prayÃti api ca [p.97] 59 (a) urasi k­takapotaka÷ karÃbhyÃæ (b) vadati jajeti yakÃrahÅnam uccai÷ (c) samayugalanibaddhamadhyadeÓo (d) vrajati ca paÇkam iva sp­Óan karÃgrai÷ sarvathà nÃsty apiÓÃcam aiÓvaryam athavÃsyaivaikasya deÓÃntaravihÃro yukta÷ kuta÷ 60 (a) yenÃparÃntaÓakamÃlavabhÆpatÅnÃæ (b) k­tvà Óira÷su caraïau caratà yathe«Âam (c) kÃle 'bhyupetya jananÅæ jananÅæ ca gaÇgÃm (d) Ãvi«k­tà magadharÃjakulasya lak«mÅ÷ api ca 61 (a) velÃnilair m­dubhir ÃkulitÃlakÃntà (b) gÃyanti yasya caritÃny aparÃntakÃntÃ÷ (c) utkaïÂhitÃ÷ samavalambya latÃs tarÆïÃæ (d) hintÃlamÃli«u taÂe«u mahÃrïavasya kiæ tad gÅtam 62 (a) u hi mÃïuso tti bha¬¬Ã- uheïa ïavi kovi licchai Ãuhe (b) ïa soïïÃri tassa kammasiddhiæ vi¬Ã hi khalu bhu¤janti sokarasiddhiæ [p.98] (parikramya) e«a khalu pradyumnadevÃyatanasya vaijayantÅm abhilikhati eta¬ ¬iï¬itvaæ nÃma bho÷ ¬iï¬ino hi nÃmaite nÃtiviprak­«Âà vÃnarebhya÷ bho÷ kiæ ca tÃvad asya ¬iï¬ike«u priyatvam ¬iï¬ino hi nÃma 63 (a) Ãlekhyam Ãtmalipibhir gamayanti nÃÓaæ (b) saudhe«u kÆrcakama«Åmalam arpayanti (c) ÃdÃya tÅk«ïataradhÃram ayovikÃraæ ( d) prÃsÃdabhÆmi«u ghuïakriyayà caranti kiæ ca tÃvad ayaæ likhati (vilokya) nirapek«a iti sthÃne khalv asyedaæ nÃma su«Âhu khalv idam ucyate - arthaæ nÃma ÓÅlasyopaharatÅti tathà hy e«a dhÃntras tÃæ na÷ priyasakhÅm anapek«ayà veÓatÃpasÅvratena karÓayati sà hi tapasvinÅ 64 (a) netrÃmbu pak«mabhir arÃlaghanÃsitÃgrair (b) netrÃmbudhautavalayena kareïa vaktram (c) Óokaæ guruæ ca h­dayena samaæ bibharti (d) trÅïi tridhà trivalijihmitaromarÃji÷ tad upÃlapsye tÃvad en am bho bhagavan nirapek«a, karuïÃtmakasya bhavato maitrÅm ÃdÃya vartamÃnasya tvayi muditÃyÃæ yo«iti yuktam upek«ÃvihÃritvam kiæ bravÅ«i - g­hÅto va¤citakasyÃrtha÷ sp­«Âo 'smy upÃsakatvena Åd­Óa÷ saæsÃradharma [p.99] ity uktaæ tathÃgateneti mà tÃvad bho÷ tasyÃm eva bhagavatas tathÃgatasya vacanaæ pramÃïaæ nÃnyatra kiæ bravÅ«i - kutra và kadà và mama tathÃgatasya vacanam apramÃïam iti iyaæ pratij¤Ã kiæ bravÅ«i - kuta÷ saædeha iti bhadramukha ÓrÆyatÃm 65 (a) Óramani÷s­tajihvam unmukhaæ (b) h­di ni÷saÇganikhÃtasÃyakam (c) samavek«ya m­gaætathÃgataæ (d) smarasi tvaæ na m­gaæ tathÃgatam e«a prahasita÷ kiæ bravÅ«i - na khalu tathÃgataÓÃsanaæ ÓaÇkitavyam anyad dhi ÓÃstram, anyà puru«aprak­tir, na vayaæ vÅtarÃgà iti yady evam arhati bhavÃæs tatrabhavatÅæ rÃdhikÃæ tathÃbhÆtÃæ ÓokasÃgarÃd uddhartum kiæ bravÅ«i - yad Ãj¤Ãpayati vayasyo 'yam a¤jali÷ sÃdhu mucyeyam iti sarvathà durlabhas te mok«a÷, kiæ tv iyam ÃÓÅ÷ pratig­hyatÃm 66 (a) vipro«yÃgata utsukÃm avanatÃm utsaÇgam Ãropaya (b) skandhe vaktram upopadhÃya rudatÅæ bhÆya÷ samÃÓvÃsaya (c) ÃbaddhÃæ mahi«Åvi«Ãïavi«amÃm unmucya veïÅæ tato ( d) lambaæ locanatoyaÓauï¬am alakaæ chindhi priyÃyÃ÷ svayam e«a prahasya gata÷ ito vayam (parikramya) aye ko nu khalv e«a ita evÃbhivartate [p.100] 67 (a) duÓcÅvarÃvayavasaæv­taguhyadeÓo (b) bastÃnana÷ kapilaromaÓapÅvarÃæsa÷ (c) ÃyÃti mÆlakam adan kapipiÇgalÃk«o ( d) dÃÓerako yadi na nÆnam ayaæ piÓÃca÷ bhavatu, d­«Âam e«a khalu bhrÃtur athavà vayasyasya tatrabhavato dÃÓerakÃdhipater apatyaratnasya guptakulasyÃvÃse d­«ÂapÆrva÷ tat kim asyeha prayojanam e«a mÃæ k­täjalir upasarpati kiæ bravÅ«i - guptakuleïa pekkhasi ovÃrida v(p)aïap(v)a¤cadiccu gaïikà (kÃvi?) kidepsayadi tahïÃ, ïaæ poravÅthÅe a«e«Ãayitaæ puæïi (puïïi) kÃvi gaïikà ïa dÅ«ai tahammi ta««a adÅye (ÃdÅye), teïayyuæ samaæ khelanto ïiyyudi««aye, ambà hi me «Ãvità tuyyaæ atthakeïa dÃïi gaïikà kÃmuppÆlida a««eïa kulonthiæ theïe(a)va kÃmà ïa ya««e (aæ«e), jai gacchÃmi [p.101] vi«ikkha(h?)e daï¬ituæ homi di«uvaÓovi«u eka evaæ ti. aho deÓave«abhëÃdÃk«iïyasampadupeto guptakulasya yuvarÃjasya madanadÆta÷. veÓa eva vartamÃno veÓam ÃpaïÃbhidhÃnena p­cchati tan na Óakyam Åd­Óaæ ratnam avabodhya vinÃÓayitum Åd­Óa evÃstu evaæ tÃvad enaæ vak«ye bhadra, rÃjavÅthyÃæ lÃvaïikÃpaïe«u m­gyatÃæ gaïikà e«a prahar«Ãt praïipatya gata÷ ito vayam (parikramya) kva nu khalv idÃnÅæ dÃÓerakadarÓanÃvadhÆtaæ cak«u÷ prak«Ãlayeyam (vilokya) bhavatu, d­«Âam etad dhi tad asmÃkaæ pÆrvapraïayinyÃ÷ ÓÆrasenasundaryà niveÓanam katham apÃv­tapak«advÃram eva yÃvad etat praviÓÃmi (pravi«Âakena) kva nu khalv imaæ pÃdapracÃraÓramam apanayeyam bhavatu, d­«Âam iyaæ khalu priyaÇguvÅthikà priyevotsaÇgena ÓilÃtalena mÃm upanimantrayate yÃvad atropaviÓÃmi (vilokya) kim ihÃbhilikhitam (vÃcayati) 68 (a) sakhi prathamasaægame na kalahÃspadaæ vidyate (b) na cÃsya vimanaskatÃm aÓ­ïavaæ na vÃkalyatÃm (c) yuvÃnam abhis­tya taæ ciramanorathaprÃrthitaæ ( d) kim asy am­dità ÇgarÃgaracanà tathaivÃgatà iti (vicintya) kasyÃÓcit khalv iyaæ kenÃpi pratyÃkhyÃtapraïayÃyà daurbhÃgyagho«aïà ghu«yate tat kaæ nu khalu p­ccheyam [p.102] (karïaæ dattvÃ) aye iyaæ caraïÃbharaïaÓabdasÆcità ÓÆrasenasundarÅta evÃbhivartate yai«Ã 69 (a) Ãlambyaikena kÃntaæ kisalayam­dunà pÃïinà chattradaï¬aæ (b) saæg­hyaikena nÅvÅæ calamaïiraÓanÃæ bhraÓyamÃnÃæÓukÃntà (c) ÃyÃty abhyutsmayantÅjvalitataravapur bhÆ«aïÃnÃæ prabhÃbhi÷ (d) sajyoti«kà sacandrà savihagavirutà ÓarvarÅdevateva bho yat satyam abhyutthÃpayatÅva mÃm apy asyÃs tejasvità e«Ã mÃæ kapotakenopasarpati alam asmÃn upacÃreïa pratyÃde«Âum kim Ãha bhavatÅ - cirÃd api tÃvat svÃminÃm upagatÃnÃm upacÃreïa tÃvad ayaæ jana ÃtmÃnam anug­hïÅyÃd iti alam alam atyupÃlambhena idam ucitam utsaÇgÃsanam anug­hyatÃm e«Ã me Óirasà pratig­hÅtam ity uktvà ÓilÃtalÃrdhaæ ÓroïÅbimbenÃk«ipantÅvopaviÓati aye na khalv atropave«Âavyam kim Ãha bhavatÅ - kimartham iti nanv idaæ kasyÃpi caritaæ kenÃpi pratyÃkhyÃtapraïayÃyÃ÷ Ólokasaæj¤akam ayaÓo 'smÃbhir d­«Âam kathaæ hastÃbhyÃæ pramÃr«Âi cori na Óakyam idaæ pramÃr«Âum idaæ hi me h­di likhitam e«Ã kiæ vÃrayati kim Ãha bhavatÅ - jÃnÅta evÃsmatsvÃmÅ yathÃsmatsakhyÃ÷ kusumÃvatikÃyÃ÷ priyavayasyaæ citrÃcÃryaæ ÓivasvÃminaæ prati [p.103] mahÃn madanonmÃda iti su«Âhu jÃnÅma÷ kiæ ca tatrabhavatyà kusumÃvatikayà tatrabhavÃn abhigamanenÃnug­hÅta÷ kim Ãha bhavatÅ - madanaviklavasya strÅh­dayasyÃyaæ svabhÃva÷ k­tam anayà strÅcÃpalyam iti citra÷ khalu prastÃva÷ p­cchÃmas tÃvad enÃm bhavati, visrambha÷ p­cchati na pararahasyakutÆhalatà tat katham anayoÓ cirÃbhila«itasamÃgamotsavo nirv­tto 'bhÆt kim Ãha bhavatÅ - ÓrÆyatÃm iti avahito 'smi kim Ãha bhavatÅ - tasyÃæ kila vÃruïÅmadalak«yeïa tatrabhavatÃnug­hÅtÃyÃæ tatrabhavato vayasyasya 70 (a) gata÷ pÆrvo yÃma÷ Órutivirasayà mallakathayà (b) dvitÅyo vik«ipta÷ palalagu¬abÃhyavyatikarai÷ (c) t­tÅyo gÃtrÃïÃm upacayakathÃbhir vigalitas (d) tatas tan nirv­ttaæ kathayitum alaæ tvayy api yadi iti sundari, kutas tvayaitad upalabdham kim Ãha bhavatÅ - tasyaiva sakhyur udavasitÃd ÃgatÃt pratihÃrapadmapÃlÃd upalabdhav­ttÃntayà mayai«a Óloka÷ sukhaprÃÓnikahastenÃnupre«ita÷ tata÷ sà tenaiva paricÃrakeïa saha mÃm upasthità lajjÃvilak«am upahasantÅva [p.104] mÃm uktavatÅ na ca rahasyÃnÃkhyÃnena bhavatÅm avak«eptum arhÃmi ÓrÆyatÃm idam apÆrvam iti tato 'nayà yathÃv­ttaæ sarvaæ mahyam ÃkhyÃtam tena hi tvam apy anena ÓrotrÃm­tena saævibhaktum arhasÅti e«Ã satalaghÃtaæ prahasya kathayati sundari, kiæ bravÅ«i - ÓrÆyatÃm idÃnÅæ yan mama priyasakhyà kathitam sà hi mÃm uktavatÅ: priyasakhi, sa hi mayà 71 (a) ÃliÇgito 'pi bahudhà paricumbito 'pi (b) Óroïyarpito 'pi karajair upacodito 'pi (c) khinnÃsmi dÃrv iva yadà na sa mÃm upaiti (d) ÓayyÃÇgam ekam upagÆhya tato 'smi suptà iti tato mayoktÃ: k­cchraæ batÃnubhÆtavaty asi kim etan nÃvagacchÃmÅti tato ni÷Óvasya mÃm uktavatÅ 72 (a) yadà sarvopÃyaiÓ caÂubhir upayÃto 'pi sa mayà (b) na yatnaæ kurvÃïo mayi manasijecchÃm alabhata (c) tatas tasmin sarvapratihatavidhÃnÃsmi sahasà (d) svadaurbhÃgyaæ matvà stanataÂavikampaæ prarudità tata÷ sa mÃæ rudatÅm utsaÇgam Ãropya muhur muhur vyarthaiÓ cumbanapari«vaÇgair ÃÓvÃsayan nÃma d­¬ham ÃtmÃnam ÃyÃsitavÃn uktaæ ca mayà kiæ te pÃïibhyÃæ sp­«Âayeti tato [p.105] vrŬÃrjitasÃdhvasasvedavepathu÷ Óu«yateva mukhena nÃtipragalbhÃk«aram uktavÃn 73 (a) na ninditum anindite subhagatÃæ nijÃm arhasi (b) cyutaæ hi mama cak«ur etad abhito nidhiæ paÓyata÷ (c) vadhÃya kila medaso yad apibaæ purà gulguluæ (d) tad etad upahanti me vyatikarÃm­taæ tvadgatam iti tato mayà cintitam 74 (a) meda÷k«ayÃya pÅto yadi gulgulur indriyak«ayaæ kurute (b) dhÆpÃrtho 'pi na kÃryo gulgulunà kÃmayÃnena iti evam ÃvayoÓ ciraprÃrthitam apÃrthakaæ samÃgamanaæ prÃptakÃlam icchato÷ 75 (a) rajanÅvyapayÃnasÆcako (b) n­pater dundubhipÃripÃrÓvika÷ (c) apaÂhat stutimaÇgalÃny alaæ (d) sakhi ghaïÂÃm abhihatya ghÃïÂika÷ tatas tenaiva dak«iïeneva suh­dà tasmÃt saækaÂÃt parimocità kÃminà savrŬaæ muhÆrtam anugamya pre«ità svag­ham Ãgatà [p.106] ca tvayà ca sukhaprÃÓnikÃbhidhÃnenopahasitÃsmi tad etat te sarvam aÓe«ata÷ kathitam aham idÃnÅæ mithyÃprajÃgaraæ divÃsvapnenÃpane«yÃmÅty uktvà mayÃnuj¤Ãtà gatà tadanantarÃgatena svÃminÃpy etac chrutam iti tena hy anenaiva parihÃsaplavena tatrabhavata÷ Óivadattasya putraæ ÓivasvÃminaæ puru«adambhagambhÅrakÅrtisÃgaram avagÃhi«ye paÓyatu bhavatÅ 76 (a) yo gulguluæ pibati medasi saæprav­ddhe (b) tasya k«ayaæ vrajati caï¬y acireïa meda÷ (c) strÅïÃæ bhavaty atha sa yauvanaÓÃlinÅnÃm (d) Ãlekhyayak«a iva darÓanamÃtraramya÷ e«Ã prahasyotthità yÃsyÃmÅti bhavatv alam a¤jalinà ito vayam (parikramya) kiæ nu khalv imÃny uddaï¬apuï¬arÅkavana«aï¬aÓobhÃnukÃrÅïy udgrÅvavadanapuï¬arÅkÃïi vismayavitatÃk«imÃlÃÓabalÃny urasi nihitakarapallavÃny anyonyasaæj¤ÃparivartakÃni niv­ttakandukapi¤cholÃk­takaputrakaduhit­kÃkrŬanakÃni veÓarathyÃyÃæ pratibhavanacchÃyÃsu veÓakanyakÃv­ndakÃny avalokayanti aye kiæ nu khalv idam [p.107] 77 (a) ara¤jaram idaæ luÂhaty atha d­ti÷ samÃk­«yate (b) kabandham idam utthitaæ vrajati kiæ kusÆladvayam (c) bhavet kim idam adbhutaæ bhavatu sÃæprataæ lak«itaæ (d) tad etad upaguptasaæj¤am udaraæ samutsarpati bho÷ su«Âhu khalv idam ucyate dhÆrtapari«atsu 78 (a) karabhogair guptagalo harik­«ïa÷ k­«ïa eva vanamahi«a÷ (b) gomahi«o haribhÆtir d­tir upagupto 'nilÃdhmÃta÷ iti kathaæ ca tÃvad imaæ sà tapasvinÅ gaÇgÃyamunayoÓ cÃmaragrÃhiïÅ pustakavÃcikà madayantÅ priyavayasyaæ nas tatrabhavantaæ traividyav­ddhaæ pustakavÃcakam uts­jyopaguptam anuraktà tathà cÃsya komalÃbhyÃæ bhujÃbhyÃæ pari«vajyate athavà na tasyÃ÷ pari«vaÇgena prayojanaæ sà hi tapasvinÅ niv­ttakÃmatantrà rajo 'parodhÃt kevalaæ kuÂumbatantrÃrthaæ ÓabdakÃmam anuvartate gamyaÓ cÃyam asyÃ÷ apumä ÓabdakÃma iti [p.108] dÃttakÅyÃ÷ (vilokya) kiæ ca tÃvad ayam Ãvigna iva à j¤Ãtam tasyà eva mÃtrà païÃrtham adhikaraïÃyÃk­«yata iti veÓe mayopalabdham tata÷ ÓvaÓrvà saha k­tavivÃdenÃnena bhavitavyam mahad idaæ parihÃsavastu na Óakyam asyÃtikramaïÃd ÃtmÃnaæ va¤cayitum yÃvad en am upasarpÃmi (upetya) haï¬e veÓavÅthÅyak«a, kuto bhavÃn e«a pÃdacÃrakhedÃt kÃkocchvÃsaÓramavi«amitÃk«aram ayam a¤jalir ity uktvà sthita÷ svasti bhavate kiæ bravÅ«i - e«a khalu tayà v­ddhapuæÓcalyà saha vivÃdÃrthaæ gatvà kumÃrÃmÃtyÃdhikaraïÃd ÃgacchÃmÅti kathaæ bhavantaæ jayena vardhayÃma÷ utÃhosvid daï¬asÃhÃyyena saæbhÃvayÃma÷ kim Ãha bhavÃn - kuto jayadaï¬ÃbhyÃæ saha saæyoga÷ kevalaæ kleÓo 'nubhÆyata iti kasmÃt kiæ bravÅ«i - 79 (a) pradhyÃti vi«ïudÃso bhrÃtrà kila tarjito 'smi koÇkena (b) drÃk tenÃbhihato 'haæ kroÓati vi«ïu÷ svapiti cÃtra api ca 80 (a) m­gayante tadadhik­tà m­gayante pustapÃlakÃyasthÃ÷ (b) këÂhakamahattarair api [p.109] vidh­to 'smi ciraæ m­gayamÃnai÷ api ca tato mayÃvadh­tam 81 (a) gaïikÃyÃ÷ kÃyasthÃn kÃyasthebhyaÓ ca vim­Óato gaïikÃ÷ (b) gaïikÃyai dÃtavyaæ ratir api tÃvad bhavaty asyÃm iti di«Âyà kÃyasthavÃgurÃtÅtaæ bhavantam ak«ataæ paÓyÃmi sarvathà pratibuddho 'si idÃnÅm iyam ÃÓÅ÷ 82 (a) kalamadhuraraktakaïÂhÅ Óayane madirÃlasà samadanà ca (b) vaktrÃparavaktrÃbhyÃm upati«Âhatu vÃramukhyà tvÃm e«a satalaghÃtaæ prahasya prasthita÷ ito vayam (parikramya) aye ayam apara÷ 83 (a) sraste«v aÇge«v ìhakÃæl lÃÂabhaktyà (b) dattvà citrÃn ko 'yam ÃyÃti matta÷ (c) vibhrÃntÃk«o gaï¬avichinnahÃso (d) veÓasvargaæ kiæk­te 'yaæ pravi«Âa÷ bhavatu vij¤Ãtam 84 (a) ÓarkarapÃlasya g­he jÃta÷ kÅreïa carmakÃreïa (b) e«a khalu koÇkaceÂyÃæ [p.110] piÓÃcikÃyÃæ t­ïapiÓÃca÷ api ca 85 (a) ÓarkarapÃlaæ pitaraæ vyapadiÓati bhrÃtaraæ ca nirapek«am (b) prÃyeïa dau«kuleyÃ÷ sahaiva dambhena jÃyante (parikramya) bho÷ kiæ nu khalu p­ccheyam kim asya veÓapraveÓe prayojanam iti aye ayaæ jaradviÂo bhaÂÂiravidatta ita evÃbhivartate yÃvad enaæ p­cchÃmi aægho bhaÂÂiravidatta, kaccij jÃnÅte bhavÃn asya puru«avetÃlasya veÓapraveÓaprayojanam kiæ bravÅ«i - bhavÃn eva jÃnÅta iti tad gacchatu bhavÃn (parikramya) kva nu khalv idaæ puru«akÃntÃrÃvagÃhanaÓrÃntaæ mano vinodayeyam bhavatu, d­«Âam 86 (a) idam aparaæ priyasuh­da÷ suh­dbhayÃd arpitÃrgalaæ bhavanam (b) veÓyÃsuratavimarde«v ak­tavirÃmasya rÃmasya [p.111] tat kathaæ praviÓÃmi (karïaæ dattvÃ) 87 (a) yathà käcÅÓabdaÓ carati vikalo nÆpuraravair yathà mu«ÂyÃghÃta÷ patati valayodghÃtapiÓuna÷ (b) yathà ni÷ÓÆtkÃraæ Óvasitam api cÃntarg­hagataæ dhruvaæ rÃmà rÃmaæ yuvativiparÅtaæ ramayati tad alam iha pravi«Âakena ka÷ suratarathÃk«abhaÇgaæ kari«yati ito vayam (parikramya) aye ayam apara÷ ka÷ 88 (a) dagdha÷ ÓÃlmaliv­k«a÷ katipayaviÂapÃgraÓe«atanuÓÃkha÷ (b) k­«ïa÷ k­Óo viÂabako veÓanalinyà marupiÓÃca÷ bhavatu vij¤Ãtam e«a hi sauparas tauï¬ikoki÷ sÆryanÃga÷ tata÷ kim ihÃsya prayojanam katham e«a mÃæ d­«ÂvaivottarÅyÃvakuïÂhanena mukham apavÃrya kÃmadevÃyatanam apasavyaæ k­tvà prasthita÷ bho yadà tÃvad adya t­tÅye 'hani bahi÷Óivike kuÂaÇkÃgÃraniketanÃbhi÷ patÃkÃveÓyÃbhi÷ saæprayukto mlecchÃÓvabandhakair vyavahÃrÃrthaæ ÓrÃvaïikair adhikaraïam [p.112] upanÅyamÃna÷ skandakÅrtinà baladarÓakena svÃmino me vi«ïo÷ syÃlÅpatir iti k­tvà k­cchrÃt pramocita iti vayasyavi«ïunà me kathitam tat kim ayam idÃnÅm asmÃd veÓasaæsargÃd vrŬita ivÃtmÃnaæ pariharati (vicintya) pÃrthivakumÃrasaænikar«a enam anayà prav­ttyà vrŬayati ÃÓcaryam guïavÃn khalu guïavatÃæ saænikar«a÷ yad ayam api nÃmaivaæ guïÃbhimukha÷ tan na Óakyam enam apratyabhij¤Ãnena sakÃmaæ kartum yÃvad aham apy Ãyatanaæ pradak«iïÅkurvan nÃma saæmukhÅnam enaæ parihÃsÃvaskandena hanmi (parikramya) e«a mÃæ pratimukham evÃvalokya prahasita÷ haï¬e sÆryanÃga, kim ayaæ veÓanavÃvatÃro 'ndhakÃran­ttam iva suh­davak«epeïa viphalÅkriyate kiæ bravÅ«i - ka iva mamehÃrtha÷ ahaæ hi kÃrÃyÃm avaruddhasya mÃtulasya maudgalyasya pÃraÓavasya [p.113] haridattasya pÆrvapraïayinÅm akalyarÆpÃm adya vÃrttÃæ pra«Âuæ tenaiva prahito 'smi tvaæ tu mÃæ katham apy avagacchasÅti ÃÓcaryam idaæ hi bhavata÷ suh­dvyÃpÃre«u sthairyaæ tasyÃÓ ca vÃramukhyÃyÃ÷ pÆrvapraïayi«v Ãpadgate«v api pratipattiÓ ca ataÓ cainÃm 89 (a) varïÃnurÆpojjvalacÃruve«Ãæ (b) lak«mÅm ivÃlekhyapaÂe nivi«ÂÃm (c) sÃpahnavÃæ kÃmi«u kÃmavanto (d) 'rÆpÃæ virÆpÃm api kÃmayante api ca - atidu«karakÃriïÅæ cainÃm avagacchÃmi kuta÷ asaæÓayaæ hi sà 90 (a) kÃrÃnirodhÃd avikÃragauraæ (b) devÃrcanÃjÃtakiïaæ lalÃÂe (c) Ãsyaæ b­hacchmaÓruvitÃnanaddhaæ (d) kÃlÃsthinirbhugnam ivÃvale¬hi kim Ãha bhavÃn - ata evÃsyÃm asmÃkam Ãdara iti bhavatv evam suh­danuraktaæ bhavantaæ khyÃpayÃmo vayam e«a [p.114] khalu prasÅdatu svÃmÅti pÃdamÆlayor upag­hïÃti kiæ bravÅ«i - nÃrhati svÃmÅ mamaivaæ veÓapraveÓaæ kvacid api prakÃÓÅkartum iti bho vayasya, kaÓ candrodayaæ prakÃÓayati nanu yadaiva bhavÃæs tatrabhavatyà rÆpadÃsyÃ÷ paricÃrikÃæ kubjÃæ prati baddhamadanÃnurÃgas tadaivaitasmin pradeÓa udakatailabinduv­ttyà vikasitaæ yaÓo mà tÃvad bho÷ 91 (a) pari«vaktà vak«a÷ k«ipati ga¬unà yà 'tib­hatà (b) trike bhugnà ne«Âe jaghanam upadhÃtuæ samadanà (c) sarÆpà ÂiÂÂibhyà bhavati Óayità yà ca Óayane (d) kathaæ tÃæ tvaæ kubjÃm avanatamukhÃbjÃæ ramayasi kiæ bravÅ«i - ÓÃntaæ pÃpaæ ÓÃntaæ pÃpaæ pratihatam ani«Âaæ svÃgatam anvÃkhyÃnÃya paÓyatu bhavÃn 92 (a) savibhrÃntair yÃtai÷ karabhalalitaæ yà prakurute (b) muhur vik«iptÃbhyÃæ jalam iva bhujÃbhyÃæ tarati yà (c) mukhasyottÃnatvÃd gagana iva tÃrà gaïayati [p.115] (d) sp­Óet kas tÃæ prÃj¤a÷ k­mijanitarogÃm iva latÃm iti aho dhik ka«Âam evaæ dharmaj¤asya bhavato na yuktam upayuktastrÅnindÃæ kartum api ca 93 (a) yady api vayasya kubjà nìÅnalikÃk­Óà ca ga¬ulà ca (b) asatÃm iva saæprÅtir mukharamaïÅyà bhavati yÃvat na ceyaæ tÃbhyo 'raïyavÃsinÅbhya÷ patÃkÃveÓyÃbhya÷ pÃpÅyasÅ kiæ bravÅ«i - kÃbhya iti kathaæ na jÃnÅ«e 94 (a) yÃs tvaæ mattÃ÷ kÃkiïÅmÃtrapaïyà (b) nÅcair gamyÃ÷ sopacÃrair niyamyÃ÷ (c) lokaiÓ channaæ kÃmam icchan prakÃmaæ (d) kÃmodrekÃt kÃminÅr yÃsy araïye kiæ bravÅ«i - kutas tvayaitad upalabdham iti sahasracak«u«o hi vayam Åd­Óe«u prayojane«u api ca padÃt padam Ãrok«yati bhavÃn 95 (a) tyaktvà rÆpÃjÅvÃæ yas tvaæ kubjÃæ vayasya kÃmayase (b) kubjÃm api hi tyaktvà [p.116] gantÃsi svÃminÅm asyÃ÷ e«a prahasya prasthita÷ ito vayaæ sÃdhayÃma÷ (parikramya) aye ayam apara÷ ka÷ siæhalikÃyà mayÆrasenÃyà g­hÃn ni«patya skandhavinyastanivasano vimalakuÂilÃsipÃïibhir dÃk«iïÃtyai÷ pariv­to bhadrÃÇkaæ viralam uttarÅyam Ãkar«ann Ãndhrakaæ kÃr«ïÃyasaæ nivasita÷ kuÇkumÃnuraktacchavis tÃmbÆlasamÃdÃnavyagrapÃïir ita evÃbhivartate bhavatu, d­«Âam e«a hi vidarbhavÃsÅ talavaro hariÓÆdra÷ bho yadà tÃvad ayaæ tÃæ kÃverikÃm anurakta iti mamaiva samak«aæ sapÃdaparigraham anunayann apy uktas tayà 96 (a) tÃm ehi kiæ tava mayà jyotsnà yadi ka iva dÅpaÓikhayÃrtha÷ (b) virama saha saægrahÅtuæ bilvadvayam ekahastena iti tat katham aneneyam anunÅtà bhavi«yati kim ayam anuraktÃm api tyaktvà 'nyÃæ prakÃÓaæ kÃmayata iti veÓapratyak«am Ãtmano daurbhÃgyam ayaÓasyam iti svayam eva prasannà [p.117] Ãhosvit kÃmyamÃnaæ kÃmayante striya iti strÅsvabhÃvÃd asyÃ÷ saæghar«a utpanna÷ utÃho parivyayÃrthakarÓitayà matraivÃnuniyukta bhavi«yati sarvatha prak«yamas tÃvad enam (upas­takenäjaliæ k­tva) 97 (a) tÃæ sundarÅæ darÅm iva siæhasya manu«yasiæha siæhalikam (b) yuktaæ bhavato moktuæ dramiÊÅs uratÃbhila«eïa kiæ bravÅ«i - anunÅtà mayà mayÆrasena e«a tasyà eva g­hÃd ÃgacchÃmÅti kathaya kathaya katham avaÓÅrïaprÃya÷ saædhir anu«Âhita÷ kiæ bravÅ«i - adya t­tÅye 'hany aham api veÓyÃdhyak«apratihÃradrauïilakag­he prek«ÃyÃm upanimantritas tatra ca mayÆrasenÃyà lÃsyavÃro buddhipÆrvaka ity avagacchÃmi tata÷ prasÃrite«v Ãtodye«u devatÃmaÇgalaæ pÆrvam upohya prastute gÅtake pran­ttÃyÃæ nartakyÃæ prathamavastuny eva [p.118] mayÆrasenÃyÃ÷ khalu n­tte prayogado«Ã g­hÅtà iti mà tÃvad bho÷- mayÆrasenÃyÃ÷ khalu n­tte prayogado«Ã g­hyante kasyÃyam ataÂaprapÃta÷ kiæ bravÅ«i - bhagavatyà vÃruïyà iti yuktaæ nityasaænihità bhagavatÅ surÃdevÅ pratihÃrag­he atha kam antarÅk­tyÃyaæ surÃvibhrama÷ kiæ bravÅ«i - vayasyam eva te lÃsakam upacandrakam iti upapannam Ãyatanaæ hi sa Åd­ÓÃnÃm api tu sa vi«ayas tasyai«a÷ tatas tata÷ kiæ bravÅ«i - tata upacandrapak«e sarvasÃmÃjikajana÷. mayÃpi mayÆrasenÃyÃ÷ pak«a÷ parig­hÅta iti sÃdhu vayasya, deÓakÃlaupayikam anu«Âhitam tatas tata÷ kiæ bravÅ«i - tato na te«Ãæ buddhiæ paribhavÃmi aparibhÆtà me sadasyà ÃgamapradhÃnatayà mama prÃÓnikÃnumate prati«Âhita÷ pak«a iti [p.119] sÃdhu vayasya (em: vayasyà Ed.) ananyasÃdhÃraïena païyena krÅtà tatrabhavatÅ tatas tata÷ kiæ bravÅ«i - tata÷ sarvagaïikÃjanapratyak«aæ datte pÃrito«ike mayÆrasenÃyÃ÷ smitapura÷sareïÃpÃÇgapÃtinà kaÂÃk«eïa prasÃdita ivÃsmi kÃverikÃyÃs tu punar asÆyÃpiÓunam utthÃya gacchantyà ÃkÃreïa bahÆpÃlabdha ivÃsmi tayoÓ ca kopaprasÃdayo÷ pratyak«atayobhayataÂabhra«Âa iva saædehasrotasà hriyamÃïas tasmÃt saækaÂÃt kathaæcid g­hÃn Ãgata÷ upavi«ÂaÓ ca kÃnayo÷ kiæ pratipatsyata iti vitarka¬olÃæ vÃhayÃmi tata÷ sahasaiva me priyayà sametya netre nimÅlite tato vihasya mayoktà 98 (a) netranimÅlananipuïe kiæ te hasitena cori gƬhena (b) sÆcayati tvÃ[æ] pÃïyor ananyasÃdhÃraïa÷ sparÓa÷ evam uktayÃnayà surabhitani÷ÓvÃsasÆcitamadaskhalitÃk«aram abhihito 'ham Ãcak«va mà kÃham iti tato mayoktà 99 (a) romäcakarkaÓÃbhyÃæ [p.120] pratyuktÃsi nanu me kapolÃbhyÃm (b) yad vadasi punar mugdhe svayam evÃcak«va sÃham iti tata unmÅlya mÃm uktavatÅ anenaiva romäcasaæj¤akena kaitavenÃyaæ jana Ãk­«yata ity uktvà mà kapole cumbitvà prasthità tato mayoktà 100 (a) cumbitenedam ÃdÃya h­dayaæ kva gami«yasi (b) cori pÃdÃv imau mÆrdhnà dh­tau me sthÅyatÃæ nanu evaæ coktà Óayanam upagamyopavi«Âà tato mayÃsyÃ÷ svayaæ pÃdau prak«Ãlitau anayà cÃsmy ukta÷: g­hÅtaæ pÃdyam ehÅdÃnÅæ kitava÷ khalv asÅti tato vikoÓamukulajÃlakeneva mÃlatÅlatà vikasitenaikahastà valambitasaraÓananivasanà paryaÇkÃve«ÂanadviguïamadhyabÃhum­ïÃlikÃtrikaparivartanasÃcÅk­tadarÓanÅyatarà tadÃnÅæ ve«ÂamÃnamadhyavi«amavaliprana«ÂanÃbhimaï¬alavi«amÅk­taromarÃjir [p.121] ekastanÃvagalitahÃrÃpÃÓritetarastanakalaÓapÃrÓvà 'vagalitakapolaparyastakuï¬alamakarÃdhi«ÂhitaviÓe«akakÃntatareïÃæsaparÃvartaÓobhinÃvasthÃnena lajjÃdvitÅyà ratir iva rÆpiïÅ samutthitaikabhrÆlatikena kuvalayaÓabalaæ jalam ivÃkirantÅ d­«Âivik«epeïa mam uktavatÅ : yat te rocata iti tato 'ham Ãsannam ÃlekhyavarïakapÃtraæ gavÃk«Ãd Ãk«ipya caraïanalinarÃgÃyopasthita÷ atha vayasya, alaktakavinyÃsavinyastacak«ur utk«iptapÃr«ïigulphanÆpurÃdhi«ÂhitajaÇghÃkÃï¬ÃyÃs tasyà asaæbhuktatvÃd anÆrugrÃhiïo marmarasyopasaæhÃrabhaÇgÃbhogÃnukÃriïa÷ kauÓeyasyÃsaæyatatvÃd gajakalabhadaÓanacchadÃntaram iva kadalÅgarbham iva cÃntarÆrum Åk«e Åk«amÃïaæ cÃpohyÃvinÅtacak«ur asÅty uktvà pÃdam Ãk«ipyorasi mà [p.122] tìitavati tato romäcakavacakarkaÓatvacà mayoktÃ: sundari, nÃrhasi mÃm asamÃptarÃgam avak«eptum iti tatas tayÃham ukta÷, sÃdhu khalu nimÅlitÃk«a÷ samÃpayainam iti tatas tasyà lÃk«Ãrasaæ nimÅlitÃk«o 'rpayÃmi caraïÃbhyÃæ sakacagraham adharo«Âhe g­hÅto 'smi tatas tathaiva viv­taromäcaæ mà samabhivÅk«yÃÓokasamadohalo 'si namo 'stu te ÓÃÂhyÃyeti mÃæ pari«vajya Óayanam upagatà tata÷ paraæ devÃnÃæpriya evaj¤ÃsyatÅti yady evam arhatibhavÃn api tauï¬ikokivi«ïunÃgaprÃyaÓcittÃrthaæ saænipatitÃn viÂÃn upasthÃtum kiæ bravÅ«i - ÓÃntam etat punar api, yadi Óiro me tasyÃÓ caraïakamalatìanenÃnug­hyeta tad eva me prÃyaÓcittam iti yady evaæ yamunÃhradanilayo yadupaticaraïÃÇkitalalÃÂo nÃga÷ kÃliya iva vainateyasyÃvadhya idÃnÅæ sarvaviÂÃnÃm asi e«a vihasyÃyam a¤jalir iti prasthita÷ yÃvad aham api viÂasamÃjaæ gacchÃmi aho nu khalu suh­tkathÃvyagrair asmÃbhir atÅtam apy aho na vij¤Ãtaæ saæprati hi 101 (a) sotkaïÂhair iva gacchatÅti kamalair mÅladbhir Ãlokita÷ (b) pracchÃyair adhiruhya veÓmaÓikharÃïy utsÃryamÃïÃtapa÷ [p.123] (c) tai÷ sp­«Âvà ciram unmukhÅ«u kiraïair udyÃnaÓÃkhÃsv asau (d) yÃty astaæ valabhÅkapotanayanair Ãk«iptarÃgo ravi÷ api cedÃnÅm 102 (a) prÃkÃrÃgre gavÃk«ai÷ patati khagarutai÷ sÆcyamÃno bi¬Ãla÷ (b) prÃsÃdebhyo niv­tto vrajati samucitÃæ vÃsaya«Âiæ mayÆra÷ (c) sÃædhyaæ pu«popahÃraæ pariharati m­ga÷ sthaï¬ile svaptukÃmas (d) toyÃd uttÅrya cÃsau bhavanakamalinÅvedikÃæ yÃti haæsa÷ (parikramya) 103 (a) ete prayÃnti ghanatÃæ valabhÅ«u dhÆpà (b) vai¬Æryareïava ivotpatità gavÃk«ai÷ (c) rathyÃsu caitam avagìham udagram etya (d) snÃnodakaugham anu «aÂcaraïà bhramanti aho nu khalv idÃnÅm asya saæm­«ÂasiktÃvakÅrïakusumapradvÃrÃjirasya prÃdo«ikopacÃravyagraparicÃrakajanasya deÓavayovibhavÃnurÆpÃlaækÃravyÃp­tavÃramukhyÃjanasya pracaritamadanadÆtÅsaæcÃraramaïÅyasya prav­ttamattaviÂavidagdhaparihÃsarasÃntarasya snÃtÃnuliptapÅtapratÅtataruïajanÃvakÅrïacatu«pathaÓ­ÇgÃÂakasya veÓamahÃpathasya parà srÅ÷ iha hi 104 (a) e«Ã rauty upaveÓità gajavadhÆr ÃruhyamÃïà Óanair [p.124] (b) etat kambalavÃhyakaæ pramadayà dvÃ÷sthaæ samÃruhyate (c) Ói¤jannÆpuramekhalÃm upavahan veÓyÃæ calatkuï¬alÃæ (d) ÓroïÅbhÃram apÃrayann iva hayo gacchaty asau dhauritam api cÃsminn imÃ÷ 105 (a) pradÅpakaravallarÅjaÂilacÃruvÃtÃyanà (b) mayÆragalamecakair anus­tÃs tamobhi÷ kvacit (c) vibhÃnti g­habhittayo navasudhÃvadÃtÃntarÃs ( d) tamÃlaharitÃlapaÇkak­tapattralekhà iva (parikramya) sarvathà ramaïÅyas tÃvad ayam udbhidyamÃnacandrasanÃtha utsava÷ prado«asaæj¤ako jÅvalokasya saæprati hy e«a bhagavÃæÓ cak«u«Ãæ sÃdhÃraïaæ rasÃyanaæ hasitam iva kumudavÃpÅnÃm udayati ÓÅtaraÓmi÷ ya e«a÷ 106 (a) kiæ nÅlotpalapattracakravivarair abhye«i mà cumbituæ (b) na tvÃæ paÓyati rohiïÅ kathaya me saætyajyatÃæ vepathu÷ (c) mattÃnÃæ madhubhÃjane«v itikathÃ÷ Órotuæ sahÃsà iva (d) strÅïÃæ kuï¬alakoÂibhinnakiraïaÓ candra÷ samutti«Âhati (parikramya) 107 (a) gÃyaty e«Ã valgu kÃntadvitÅyà (b) suprakvÃïà sp­Óyate 'sau vipa¤cÅ (c) baddhvà go«ÂhÅæ pÅyate pÃnam etad (d) dharmyÃgre«u prÃptacandrodaye«u api cedÃnÅm e«a bhagavÃn 108 (a) viracayati mayÆkhair dÅrghikÃmbha÷su setuæ [p.125] (b) vis­jati kadalÅ«u svÃ÷ prabhÃdaï¬arÃjÅ÷ (c) punar api ca sudhÃbhir varïayan saudhamÃlÃ÷ (d) k«arati kisalayebhyo mauktikÃnÅva candra÷ (parikramya) aho nu khalu k«Årodenevodvelaprav­ttavikÅryamÃïavÅcirÃÓinà jyotsnÃsaæj¤akena payasà prasarpatÃnug­hÅta iva jÅvaloka÷ saæprati hi 109 (a) ete vrajanti turagaiÓ ca kareïubhiÓ ca (b) karïÅrathair api ca kambalavÃhyakaiÓ ca (c) ÃliÇgità yuvatibhir m­dità yuvÃno (d) gandharvasiddhamithunÃni vihÃyasÅva (parikramya) 110 (a) asÃv anvÃrƬho madalalitace«Âa÷ pramadayà (b) pari«vakta÷ p­«Âhe nibi¬ataranik«iptakucayà (c) parÃv­ttaÓ cumban vrajati dayitÃæ yasya turago (d) g­hÃn e«o 'bhyÃsÃd anupatati notkrÃmati patha÷ kaÓ ca tÃvad ayam asmiæÓ candrÃtape 'py andhakÃra iva vartamÃno veÓarathyÃyÃæ garbhag­habhogena ti«Âhan nairlajyam Ãvi«karoti Ã÷ j¤Ãtam e«a saurëÂrika÷ ÓakakumÃro jayanandaka imÃæ ghaÂadÃsÅæ barbarikÃm anurakta÷ kiæ ca tÃvad anenaitasmÃt [p.126] sarvaveÓyÃpattanÃd veÓavad veÓabarbaryà guïavattvam avalokitam kiæ ca tÃvat 111 (a) adhidevateva tamasa÷ k­«ïà Óuklà dvije«u cÃk«ïoÓ ca (b) asakalaÓaÓÃÇkalekheva ÓarvarÅ barbarÅ bhÃti athavà saurëÂrikà vÃnarà barbarà ity eko rÃsi÷ kim atrÃÓcaryam tathà hi 112 (a) gavalapratimÃyÃm api barbaryÃæ saktacak«u«o hy asya (b) alasasaka«Ãyad­«Âer jyotsnÃpÅyaæ tamisreva tad alam, ayam asya panthÃ÷ ito vayam (parikramya) iyam aparà kà 113 (a) karïadvayÃvanatakäcanatÃlapattrà (b) veïyantalambimaïimauktikahemagucchà (c) kÆrpÃsakotkavacitastanabÃhumÆlà (d) lÃÂÅ nitambapariv­ttadaÓÃntanÅvÅ [p.127] (vicÃrya) bhavatu vij¤Ãtam e«Ã hi sà rÃkà rÃj¤a÷ syÃlam ÃbhÅrakaæ mayÆrakumÃraæ mayÆram iva n­tyantam ÃliÇgantÅ candraÓÃlÃgre veÓavÅthyÃm Ãtmana÷ saubhÃgyaæ prakÃÓayati ayam api cÃrjavenÃnayà tapasvÅ krÅta iva 114 (a) api ca mayÆrakumÃraæ gaurÅ k­«ïam atidurbalaæ sthÆlà (b) svam iva pracchÃyÃgrakam urasi vilagnaæ vahaty e«Ã (parikramya) iyam aparà kà (vicÃrya) iyaæ hi sà tatrabhavata÷ sug­hÅtanÃmna÷ ÓÃrdÆlavarmaïa÷ putrasya na÷ priyavayasyasya varÃhadÃsasya priyatamà yavanÅ karpÆraturi«Âhà nÃma praticandrÃbhimukhaæ madhuna÷ kÃæsyam aÇgulitrayeïa dhÃrayantÅ kapolatalaskhalitabimbam avalambya kuï¬alaæ kiraïai÷ preÇkholitam aæsadeÓe ÓaÓinam ivodvahantÅ yai«Ã 115 (a) cakoracikurek«aïà madhuni vÅk«amÃïà mukhaæ vikÅrya yavanÅ nakhair alakavallarÅm ÃyatÃm (b) madhÆkakusumÃvadÃtasukumÃrayor gaï¬ayo÷ pramÃr«Âi madarÃgam utthitam alaktakÃÓaÇkayà api ca yavanÅ gaïikà vÃnarÅ nartakÅ mÃlava÷ kÃmuko gardabho gÃyaka iti guïata÷ sÃdhÃraïam avagacchÃmi sarvathà sad­Óayoge«u nipuïa÷ khalu prajÃpati÷ tathà hi [p.128] 116 (a) khadiratarum Ãtmaguptà paÂolavallÅ samÃÓrità nimbam (b) Óli«Âo bata saæyogo yadi yavanÅ mÃlave saktà tat kÃmam iyam api me sakhÅ, na tv enÃm abhibhëi«ye ko hi nÃma tÃni vÃnarÅni«kÆjitopamÃni sÅtkÃrabhÆyi«ÂhÃny apratyabhij¤eyavya¤janÃni kiæcitkÃraïÃntarÃïi pradeÓinÅlÃlanamÃtrasÆcitÃni svayaæ veÓayavanÅkathitÃni Óro«yati tad alam anayà (parikramya) ayam apara÷ ka÷ 117 (a) pratimukhapavanair vegÃd utk«i ptÃgrÃlakottarÅ yÃn tÃm (b) kÃntÃæ harati kareïvà vÃsavadattÃm ivodayana÷ (vicÃrya) à viditam e«a sa ibhyaputro viÂapravÃla iti ¬iï¬ibhir abhyastanÃmà surataraïapaÂakaÂyambarÃïÃm adhipatis tÃæ veÓasundarÅm asmadbÃlikÃæ madanaparavaÓa÷ pitur mÃtuÓ ca ÓÃsanam upek«yÃnurakta eva kÃmam ati¬iï¬Å khalv ayam ÓvaÓuraÓabdÃvakuïÂhanÃs tu vayam tad alam anenÃbhibhëitena [p.129] ayam asyäjalir. itas tÃvad vayam (parikramya) yÃvad aham api viÂasamÃjaæ gacchÃmi e«o 'smi bho÷ suv­thÃtivÃhite veÓamahÃpathe viÂamahattarasya bhaÂÂijÅmÆtasya samantÃt saænipÃtitaviÂajanavÃhanasahasrasaæbÃdhapradvÃrÃÇgaïam utk«iptarajatakalaÓapÃdyaparicÃrakopasthitatoraïaæ bhavanam anuprÃpta÷ su«Âhu khalv idam ucyate - mahÃnta÷ khalu mahatÃm Ãrambhà iti sÃæprataæ hy etad daÓÃrdhavarïaæ pu«pam utkÅryate muktam Ãsajyate grathitam saæcÃryante dhÆpÃ÷ prajvÃlyante dÅpà ucyate svÃgataæ mucyate yÃnaæ d­Óyate vibhrama upagÅyate gÅtam upavÃdyate vÃdyaæ dÅyate hasta÷ kathyate Ólak«ïam ÃliÇgyate snigdham avalambyate sapraïayam avanamyate savinayaæ sp­Óyate p­«Âham Ãnatasya gamyate sabhrÆk«epam ÃghrÃyate Óira÷ sthÅyate savibhramam upaviÓyate salÅlaæ viÓrÃïyate candanam Ãlipyate varïakaæ vinyasyate vilepanam utkÅryate cÆrïa÷ parihÃsyate viÂai÷ pratig­hyate vilÃsinÅbhir iti kiæ bahunà 118 (a) pu«pe«v ete jÃnudaghne«u lagnÃ÷ (b) k­cchrÃt pÃdà vÃmanair uddhriyante [p.130] (c) vibhrÃntÃk«ya÷ ketakÅnÃæ palÃÓÃn (d) sÅtkurvÃïÃ÷ pÃdalagnÃn haranti api caite viÂamukhyÃ÷ 119 (a) ÓrÅmanta÷ sakhibhir alaæk­tÃsanÃrdhÃ÷ (b) kurvantaÓ caturam amarmavedhi narma (c) veÓyÃbhi÷ samupagatÃ÷ samaæ samantÃd (d) uk«Ãïo vraja iva bhÃnti sopasaryÃ÷ api cai«Ãm etat sada÷ 120 (a) nabha ivaÓatacandraæ yo«itÃæ vaktracandrai÷ (b) k­taÓabaladigantaæ saæpatadbhi÷ kaÂÃk«ai÷ (c) saparigraham iva yÆnÃæ bÃhubhi÷ saæprahÃrair (d) nicitam iva ÓilÃbhiÓ candanÃrdrair urobhi÷ api cÃsmin 121 (a) ete vibhÃnti gaïikÃjanakalpav­k«Ãs (b) tÃdÃtvikÃÓ ca khalu mÆlaharÃÓ ca vÅrÃ÷ (c) bÃlye 'pi këÂhakalahÃn kathayanti ye«Ãæ ( d) v­ddhÃ÷ suyodhanav­kodarayor ivoccai÷ tad etÃvad aham api suh­nnideÓave«Âane Óirasi bhagavate citteÓvarÃyäjaliæ k­tvà suh­nnideÓÃd imam adhikÃraæ purask­tya prÃyaÓcittÃrthaæ tatrabhavatas tauï¬ikoker vi«ïunÃgasya gho«aïÃpÆrvakaæ viÂÃn vij¤ÃpayÃmi (parikramya) bho bho÷ [p.131] sakalak«ititalasamÃgatÃ÷ priyakalahÃ÷ kalahÃnÃæ ca niveditÃro dhÆrtamiÓrÃ÷ Ó­ïvantu Ó­ïvantu bhavanta÷ 122 (a) kÃmas tapasvi«u jayaty adhikÃrakÃmo (b) viÓvasya cittavibhur indriyavÃjyadhÅÓa÷ (c) bhÆtÃni bibhrati mahÃnty api yasya Ói«Âiæ ( d) vyÃv­ttamaulimaïiraÓmibhir uttamÃÇgai÷ (parikramya) 123 (a) atha jayati mado vilÃsinÅnÃæ (b) sphuÂahasitapravikÅrïakarïapÆra÷ (c) skhalitagatir adhÅrad­«ÂipÃtas (d) tadanu ca yauvanavibhramà jayanti tad evaæ vÃramukhyÃjanacaraïaraja÷pavitrÅk­tena Óirasà dhÆrtamiÓrÃn praïipatya vij¤ÃpayÃmi kiæ caitad vij¤Ãpyam iti ÓrÆyatÃm 124 (a) nÃgavad vi«ïunÃgo 'sÃv urasà ve«Âate k«itau (b) prÃyaÓcittÃrtham udvignaæ tam enaæ trÃtum arhatha kiæ mÃæ p­cchanti bhavanta÷- ko 'syÃpanaya iti ÓrÆyatÃm 125 (a) utk«iptÃlakam Åk«aïÃntagalitaæ kopäcitÃntabhruvà (b) da«ÂÃrdho«Âham adhÅradantakiraïaæ protkampayantyà mukham (c) Ói¤jannÆpurayà vik­«ya vigaladraktÃæÓukaæ pÃïinà (d) mÆrdhany asya sanÆpura÷ samadayà pÃdo 'rpita÷ kÃntayà kiæ kiæ vadanti bhavanta÷ - kasyÃ÷ punar idam avij¤Ãtapuru«ÃntarÃyÃ÷ [p.132] pramÃdasaæj¤akam ayaÓo vistÅryata iti nanu tatrabhavatyÃ÷ saurëÂrikÃyà madanasenikÃyÃ÷ ete viÂà di«Âyà neha kaÓcid iti saæbhrÃntà iva ya ete 126 (a) nirdhÆtahastà vinigƬhahÃsà (b) dhigvÃdino dhÅramukhÃni baddhvà (c) dhyÃyanti saæprek«ya parasparasya (d) jÃtÃnukampà iva nÃma dhÆrtÃ÷ ete«Ãæ tÃvad ÃsÅnÃnÃæ niyukto viÂamahattaro bhaÂÂijÅmÆta÷ k­payà nÃma paraæ vaiklavyam upagata÷ ya e«a÷ 127 (a) ka«Âaæ ka«Âam iti ÓvÃsÃn mu¤can klÃnta iva dvipa÷ (b) jÅmÆta iva jÅmÆto netrÃbhyÃæ vÃri var«ati e«a mÃm Ãhvayati ayam Ãgato 'smi kim Ãj¤Ãpayati bhaÂÂi÷ - srutapÆrvaæ mayà bhÆyo 'pi vadasi. evaæ prÃyascittÃrthaæ brÃhmaïopagamanam tasmÃd evÃham upavi«Âas, tat samayapÆrvakam upag­hyantÃæ tatrabhavanto viÂà iti yad Ãj¤Ãpayati bhaÂÂi÷ bho bho÷ Ó­ïvantu Ó­ïvantu bhavanta÷ 128 (a) dyÆte«u mà sma vijayi«Âa païaæ kadÃcin (b) mÃtu÷ Ó­ïotu pitaraæ vinayena yÃtu [p.133] (c) k«Åraæ Ó­taæ pibatu modakam at tu mohÃd (d) vyƬhÃpatir bhavatu yo 'tra vaded ayuktam api ca 129 (a) paricaratu gurÆn apaitu go«Âhyà (b) bhavatu ca v­ddhasamo yuvà vinÅta÷ (c) palitam abhisamÅk«ya yÃtu ÓÃntiæ ( d) ya idam ayuktam udÃharen ni«aïïa÷ (viv­tyÃvalokya) e«a dhÃrayakir anantakatha÷ sahasotthÃya mÃm Ãhvayati kiæ bravÅ«i - tasyà evedam avij¤ÃtapraïayÃyÃ÷ pÃtakaæ nÃtrabhavata÷ Órotum arhati bhavÃn 130 (a) aÓokaæ sparÓena drumam asamaye pu«payati ya÷ (b) svayaæ yasmin kÃmo vitataÓaracÃpo nivasati (c) sa pÃdo vinyasta÷ paÓuÓirasi mohÃd iva yayà (d) nanu prÃyaÓcittaæ caratu suciraæ saiva capalà iti samyag Ãha bhavÃn tathà hi 131 (a) upavÅïita e«a gardabha÷ (b) samupaÓlokita e«a vÃnara÷ (c) payasi Ó­ta e«a mÃhi«e (d) sahakÃrasya raso nipÃtita÷ api tv ÃrtÃnupÃtÃni prÃyascittÃni ÃrtaÓ cÃyam upÃgatas, tad anugrahÅtum arhantibhavanta÷ tat kva nu khalv e«Ãæ goglanaptà [p.134] ya e«a madarabhasacalitamaulim ekahastena pratisamÃbadhya k«udramuktÃvakÅrïam iva svedabindubhir lalÃÂadeÓaæ pradeÓinyà parim­jya ÓrÆyatÃm asya prÃyaÓcittam iti mÃm Ãhvayati yÃvad upasarpÃmi ete viÂÃ÷ kaÓ ca tÃvad ayaæ viÂabhÃvadÆ«itÃkÃra÷ prathamataro ViÂo viÂapari«ady utthÃya prÃyaÓcittam upadiÓatÅti kupitÃ÷ haï¬e mallasvÃmin, Órutam evam Ãhur atrabhavanta÷ kiæ bravÅ«i - mà tÃvan, nanÆcyantÃm atrabhavanta÷ 132 (a) tÃte pa¤catvaæ pa¤carÃtre prayÃte (b) mitre«v Ãrte«u vyÃkule bandhuvarge (c) ekaæ kroÓantaæ bÃlam ÃdhÃya putraæ (d) dÃsyà sÃrdhaæ pÅtavÃn asmi madyam katham aham aviÂa iti evaæ cet tvÃm anujÃnanti viÂamukhyo 'sÅti ÃsyatÃm kiæ bravÅ«i - dÅyatÃm asmai prÃyascittam iti bìhaæ bhÆya÷ ÓrÃvayÃmi tat kiæ nu khalv e«a mÃæ Óaibya÷ kavir Ãryarak«ito vÃyuvai«amyanipŬitÃk«aro mÃm Ãhvayan [p.135] na khalu na khalv idaæ prÃyaÓcittam iti prati«edhayati ativiÂaÓ cai«a dhÃntra÷ kuta÷ 133 (a) vikrÅïÃti hi kÃvyaæ Órotriyabhavane«u madyaca«akeïa (b) ya÷ Óibikule prasÆto bhart­sthÃne jarÃæ yÃta÷ api ca 134 (a) vikrÅïanti hi kavayo yady evaæ kÃvyam adya ca«akeïa (b) kÃÓi«u ca kosale«u ca bharge«u ni«Ãdanagare«u yÃvad enam upasarpÃmi sakhe, ayam asmi kiæ bravÅ«i - 135 (a) dh­to gaï¬Ãbhoge kamala iva baddho madhukaro (b) vilÃsinyà mukto bakulatarum Ãpu«payati ya÷ (c) vilÃso netrÃïÃæ taruïasahakÃrapriyasakha÷ (d) sa gaï¬Æ«a÷ sÅdho÷ katham iva Óira÷ prÃpsyati paÓo÷ iti ayam aparo bhavakÅrtir baddhakara÷ prÃyaÓcittÃrthaæ mÃm Ãhvayati ativiÂaÓ cai«a mÃïavaka÷ kuta÷ 136 (a) muï¬Ãæ v­ddhÃæ jÅrïakëÃyavastrÃæ (b) bhik«Ãhetor nirviÓaÇkaæ pravi«ÂÃm (c) bhÆmÃv ÃrtÃæ pÃtayitvà sphurantÅæ (d) yo 'yaæ kÃmÅ kÃmakÃraæ karoti [p.136] yÃvad enam upasarpÃmi kiæ bravÅ«i - idam asyÃ÷ prÃyaÓcittam l37 (a) badhyatÃæ mekhalÃdÃmnà samÃk­«ya kacagrahai÷ (b) atha tasyÃ÷ prasuptÃyÃ÷ pÃdau saævÃhayatv ayam iti bho etad api pratihatam e«a ibhyaputraÓ ceÂaputrair abhyastanÃmà gÃndharvasenako hastam udyamya mÃm Ãhvayati yasyai«a hasta÷ l38 (a) vÃdye«u trividhe«v anekakaraïai÷ saæcÃritÃgrÃÇgulis (b) tÃmrÃmbhoruhapattrav­«Âir iva yas tantrÅ«u paryasyate (c) kolambÃnugatena yena dadhatà ÓroïÅtaÂe vallakÅm (d) ibhyÃnta÷purasundarÅkararuhak«epÃ÷ samÃsvÃditÃ÷ yÃvad enam upasarpÃmi (upetya) kiæ brÃvÅ«i - 139 (a) jaghanarathanitambavaijayantÅ (b) surataraïavyati«aÇgayogavÅïà (c) kva ca maïiraÓanà varÃÇganÃnÃæ (d) kva ca caraïÃv aÓubhasya gardabhasya iti (parivartakena) ayam idÃnÅæ dÃk«iïÃtya÷ kavir Ãryaka÷ prÃyaÓcittam upadiÓati kiæ bravÅ«i - 140 (a) vibhramÃce«Âitenaiva d­«Âik«epeïa bhÆyasà (b) Óira÷ karïotpalenÃsya [p.137] (d) tìyatÃæ mattayà tayà iti etad api pratihatam anena gÃndhÃrakeïa hastimÆrkheïa kim idam ucyate bhavatà - l41 (a) nakhavilikhitaæ karïe nÃryà niveÓitabandhanaæ (b) khacitaÓabalaæ d­«Âik«epair apÃÇgavilambibhi÷ (c) yadi narapaÓor asyedaæ bho÷ Óirasy abhipÃtyate (d) surabhirajasà prÃyaÓcittaæ kim asya bhavi«yati iti bìham evam etad iti pratipannà viÂamukhyÃ÷ (parivartakena) imÃv aparau mÃm Ãhvayata÷ 142 (a) guptamaheÓvaradattau suh­dÃv ekÃsanasthitÃv etau (b) upagatakÃvyapratibhau vararucikÃvyÃnusÃreïa yÃvad upasarpÃmi (upas­tya) haï¬e guptaromaÓa, kim Ãha bhavÃn - 143 (a) pÃdaprak«ÃlanenÃsyÃ÷ Óira÷ prak«ÃlyatÃm iti katham etad api prati«iddhaæ traividyav­ddhair atisuh­dbhir anug­hÅtanÃmnà maheÓvaradattena (b) pÃdaprak«Ãlanaæ tasyÃ÷ pÃtum apy e«a nÃrhati iti [p.138] ayam aparo 'smatsuh­t sauvÅrako v­ddhaviÂa÷ svacchandasmitodagrayà vÃcà mantrayate kim Ãha bhavÃn - 144 (a) nirbhÆ«aïÃvayavacÃrutarÃÇgaya«Âiæ (b) snÃnÃrdramuktajaghanasthitakeÓahastÃm (c) tÃm ÃnayÃmy aham ayaæ tu dadhÃtu tasyÃ÷ (d) netraprabhÃÓabalamaï¬alam ÃtmadarÓam iti idam api prati«iddham anena kavinà dÃÓerakeïa rudravarmaïà kiæ bravÅ«i - l45 (a) vidvÃn ayaæ mahati kokikule prasÆto (b) mantrÃdhikÃrasacivo n­pasattamasya (c) veÓyÃÇganÃcaraïapÃtarajo'vadhÆtÃn (d) keÓÃn na dhÃrayitum arhati muï¬yatÃæ sa iti e«a khalv anug­hÅto 'smÅty uktvà vi«ïunÃgo vij¤Ãpayati kiæ kila sadÃnandam idaæ dÃsÅpadanyÃsadhar«itaæ Óiro vicchinnam icchÃmi prÃg eva tu ÓiroruhÃïÅti katham etad apy asya pratihatam anena viÂamahattareïa bhaÂÂijÅmÆtena kim Ãha bhavÃn - 146 (a) skhalitavalayaÓabdair a¤citabhrÆlatÃnÃæ (b) khacitanakhamayÆkhair aÇgulÅyaprabhÃbhi÷ (c) kisalayasukumÃrai÷ pÃïibhi÷ sundarÅïÃæ (d) suciram anabhim­«ÂÃn dhÃrayatv e«a keÓÃn api cedam asya prÃyaÓcittaæ ÓrÆyatÃm 147 (a) tasyà madÃlasavighÆrïitalocanÃyÃ÷ (b) ÓroïyarpitaikakarasaæhatamekhalÃyÃ÷ [p.139] (c) sÃlaktakena caraïena sanÆpureïa ( d) paÓyatv ayaæ Óirasi mÃm anug­hyamÃïam iti ete viÂÃ÷ sÃdhuvÃdÃnuyÃtrà etad eva prÃyaÓcittam iti vÃdina÷ saæbhÃvayanti viÂamahattaraæ bhaÂÂijÅmÆtam e«a sarvathÃnug­hÅto 'smÅty uktvà prasthitas tauï¬ikokir vi«ïunÃga÷ e«a mÃm Ãhvayati viÂamahattaro bhaÂÂijÅmÆta÷ ayam asmi kim Ãha bhavÃn - anu«Âhitam idam kiæ te bhÆya÷ priyam upaharÃmÅti bho÷ ÓrÆyatÃm 148 (a) kuÂÂinyaÓ caturakathà bhavantv arogà (b) dhÆrtÃnÃm adhikaÓatÃ÷ païà bhavantu (c) bhÆyÃsu÷ priyaviÂasaægamÃ÷ pure 'smin (d) vÃrastrÅpraïayamahotsavÃ÷ prado«Ã÷ (ni«krÃnto viÂa÷) iti kaver udÅcyasya viÓveÓvaradattaputra- syÃryaÓyÃmilakasya k­ti÷ pÃdatìitakaæ nÃma bhÃïa÷ samÃpta÷ //