Udicya Syamilaka: Padataditaka Based on the ed. by G.H. Schokker 1966 Input by Somadeva Vasudeva ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ Udãcya øyàmilaka: Pàóatàóitaka % [p.65] 0 ÷rãmahàkavi÷yàmilakaviracitaü pàdatàóitakam. (nàndyante, tataþ pravi÷ati såtradhàraþ) (såtra#) l (a) dehatyàgena ÷ambhor nayanahutavahe mànito yena kopaþ (b) sendrà yasyànu÷iùñiü srajam iva vibudhà dhàrayanty uttamàïgaiþ (c) pàyàt kàmaþ sa yuùmàn pravitatavanitàlocanàpàïga÷àrïgo (d) bàõà yasyendriyàrthà munijanamanasàü sàdakà bhedakà÷ ca api ca 2 (a) sabhråkùepaü sahàsaü stananihitakaràm ãkùamàõena devãü (b) saütràsàkùiptavàgbhiþ saha gaõapatibhir nandinà vanditena (c) pàyàd vaþ puùpaketur vçùapatikakudàpà÷rayanyastadoùõà (d) yasya kruddhena bàhyaü karaõam apahçtaü ÷ambhunà na prabhàvaþ evam àryami÷ràn ÷irasà praõipatya vij¤àpayàmi yad vayam àrya÷yàmilakasya kçtiü pàdatàóitakaü nàma bhàõaü prayoktuü [p.66] vyavasitàþ tat tasya kaver matipari÷ramam avadhànadànenànugrahãtum icchàmaþ kutaþ 3 (a) idam iha padaü mà bhåd evaü bhavatv idam anyathà (b) kçtam idam ayaü granthenàrtho mahàn upapàditaþ (c) iti manasi yaþ kàvyàrambhe kaver bhavati ÷ramaþ (d) sanayanajalo romodbhedaþ satàü tam apohati kutaþ 4 (a) nirgamyatàü bakabióàlasamapracàrair (b) àryai÷ ca ràjasacivaiþ ÷amavçttibhi÷ ca (c) tiùñhantu óiõóikavinarmakalàvidagdhà (d) nirmakùikaü madhu pipàsati dhårtagoùñhã kutaþ 5 (a) na pràpnuvanti yatayo ruditena mokùaü (b) svargàyatiü na parihàsakathà ruõaddhi (c) tasmàt pratãtamanasà hasitavyam eva (d) vçttiü budhena khalu kaurukucãü vihàya ko nu khalu mayi vij¤àpanàvyagre ÷abda iva ÷råyate (karõaü dattvà) hanta vij¤àtam eùa hi sa viñamaõóapaü pravi÷ya dhårtacàkrikaþ khalati÷yàmilako ghaõñàm àhatya ghoùayati ya eùaþ [p.67] 6 (a) vyatikarasukhabhedaþ kàminãkàmukànàü (b) divasasamayadåto dundubhãnàü purodhàþ (c) kalam uùasi kharatvàd yasya kaõñhãravàõàü (d) balavad abhinadanto gardabhà nànuyànti kiü ca tàvad anena ghuùyate (karõaü dattvà) (naipathye) 7 (a) jayati madanasya ketuþ kàntaü praty udyato vilàsinyàþ (b) ÷irasà pràrthayitavyaþ sàlaktakanåpuraþ pàdaþ (niùkràntaþ) (sthàpanà) (tataþ pravi÷ati viñaþ) vi -- mà tàvad bhoþ -- kim atra ghoùayitavyam yad evam 8 (a) praõayakalahodyatena srastàü÷ukadar÷itorumålena (b) jitam eva madakalàyà nåpuramukhareõa pàdena aye kenaitad dhasitam (vilokya) dadruõamàdhavo 'py atraiva aügho dadruõamàdhava kim atra hàsyasthànam kiü bravãùi - pratyakùaü hi me tad yad atãte 'hani tatrabhavatyà suràùñràõàü vàramukhyayà samadanayà madanasenikayà tatrabhavàüs tauõóikokir viùõunàga÷ caraõakamalena ÷irasy anugçhãta iti suùñhu khalv idam ucyate - eti jãvantam ànando naraü varùa÷atàd [p.68] apãti viùõunàgo 'pi nàmaivaü sarvakàmijanasàdhàraõaü caraõatàóanasaüj¤akaü ÷irasy abhiùekaü pràptavàn kiü bravãùikuto 'sya tàni bhàgadheyàni yaþ sa ãdç÷ànàü praõayakalahotsavànàü pàtraü bhaviùyati sa hi tasyà ve÷adevatàyàs taü saümànavi÷eùam avamànaü manyamànaþ krodhaparivyaktanayanaràgaþ prasphuritabhrukuñãvakraü lalàñaü kçtvà ÷iro vinirdhåya da÷anair oùñham abhida÷ya pàõinà pàõim abhihatya dãrghaü niþ÷vasyoktavàn hà dhik puü÷cali, anàtmaj¤e, yayà tvayà mamàsmin 9 (a) prayatakarayà màtrà yatnàt prabaddha÷ikhaõóake (b) caraõavinate pitràghràte ÷i÷ur guõavàn iti (c) sakusumalavaiþ ÷àntyambhobhir dvijàtibhir ukùite (d) ÷irasi caraõo nyasto garvàn na gauravam ãkùitam evaü cànenoktà virajyamànasaüdhyàràgeva rajani varõàntaram upagatà atiprabhàtacandraniùprabhaü vadanam udvahantã 10 (a) vyapagatamadaràgà bhra÷yamànopacàrà (b) kim idam iti viùàdàt svinnasarvàïgayaùñiþ (c) bhayavigalita÷obhà vàntapuùpeõa mårdhnà (d) na punar iti vadantã pàdayos tasya lagnà praõipàtàvanatà cànena nirdhåyoktà carùaõi, mà spràkùãþ, kardanena na màü óhaukitum arhasãti kaùñaü bhoþ, kokilà khalu kau÷ikam anuvartate madanasenikàpi taü puruùavetàlaü [p.69] kadaryam apavãryam anuvartata iti bhavati me vismayaþ bhavati ca punar mahàmàtraputro ràj¤aþ ÷àsanàdhikçta iti dànakàmàv upekùate ÷abdakàmàþ khalv età bhavanti kàme hi prayojanam anekavidham ity upadi÷yate kiü bravãùi - labdhaü khalu ÷abdakàmayà ÷abdapradhànàrjanàc chabdasya vyasanam iti sà hi tapasvinã 11 (a) tiryaktrapàvanatapakùmapuñapravàntair (b) dhautàdharastanamukhã nayanàmbupàtaiþ (c) svàïgeùv alãyata navaiþ sahasà stanadbhir (d) udvejità jaladharair iva ràjahaüsã iti na ca bhoþ citram idaü ÷rotavyaü ÷rutam na ca khalv asmàbhir viditàrthair apy atãtaü pçùñam tatas tataþ kiü bravãùi-- tataþ sa mayà nirbhartsyoktaþ: aye vaiyàkaraõakhasåcin, sumanaso musalena mà kùautsãr vallakãm ulmukena mà vàdãr, vàkkùureõa kisalayaklãbàü mà cchetsãr mattakà÷inãm iti evam ukto màm anàdçtya viñamahattarabhaññijãmåtagçhaü gataþ tataþ sà [p.70] tapasvinã karakisalayaparyastakapolam ànanaü kçtvà prarudità tata utthàpya mayoktà: sundari, na vànaro veùñanam arhati, gardabho và varapravahaõaü voóhum alam alaü ruditena hàsyaþ khalv eùa tapasvã naivaü mahàntaü ÷iraþsatkàram arhati 12 (a) kiü kàmã na kacagrahair yam abalàþ kli÷yanti mattà balàd (b) yaü badhnanti na mekhalàbhir athavà na ghnanti karõotpalaiþ (c) pakùe tasya tu manmathaþ sukçtinas tasyotsavo yauvanaü (d) dàseneva rahasy apetavinayàþ krãóanti yenàïganàþ evaü coktà smitapuraþsaram apàïgena me vacaþ pratigçhya sa÷iraþpàdam avakuõñhya vàsasà ÷ayanatalam alaükçtavatã aham api kàmipratyavarasya du÷caritam anucintayan prabhàtam - iti raj¤aþ prabhàtanàndãsvanair utthàpitaþ kçtakartavyas tad eva duþsvapnadar÷anam ivàpanetuü bràhmaõapãñhikàü gataþ tasyàü ca bràhmaõapãñhikàyàü pårvagataü kãrõake÷aü viùõunà- [p.71] gam evàrtaråpam àtmakarmàcakùamàõam asàv ahaü bhoþ evaükarmà taü mà vçùalyàþ pàdàvadhåta÷iraskaü tràtum arhanti traividyavçddhà ity uktavantam apa÷yam evaü coktà bràhmaõà÷ calakapolasåcitahàsam anyonyam avalokya muhårtam iva dhyàtvoktavantaþ bhoþ sàdho, avalokitàny asmàbhir manuyamavasiùñhagautamabharadvàja÷aïkhalikhitàpastambahàrãtapraceto devalavçddhagàrgyaprabhçtãnàü maharùãõàü dharma÷àstràõi nàsyaivaüvidhasya mahataþ pàtakasya pràya÷cittam avagacchàma iti evaü cokto viùaõõataravaktra ucchritya hastàv upàkro÷at bho bhoþ, caturtho varõa iti na màm arhatha bhåmidevàþ parityaktum kutaþ 13 (a) àryo 'smi ÷uddhacarito 'smi kulodgato 'smi (b) ÷abde ca hetusamaye ca kçta÷ramo 'smi (c) ràj¤o 'smi ÷àsanakaro na pçthagjano 'smi (d) tràyadhvam àrtam agatiü ÷araõàgato 'smi evaü coktàyàü tasyàü pariùadi [p.72] 14 (a) kai÷cid gaur ayam ity aratnicalanair anyonyam àghaññitaü (b) syàd unmatta iti sthitaü smitamukhaiþ kai÷cic ciraü vãkùitam (c) kai÷cit kàmapi÷àca ity api tçõaü dattvàntare dhikkçtaþ (d) kai÷cid duùkçtakàriõãti ca punaþ saivàïganà ÷ocità evamavasthàyàü ca saüsadi tasyàü pratipattimåóheùu bràhmaõeùu pràya÷cittavipralambhavihvale kro÷ati viùõunàge teùàm ekatama àcàryaputraþ svayaü càcàryo daõóanãtyànvãkùikyor anyàsu ca vidyàsv abhivinãtaþ kalàsv api ca sarvàsu paraü kau÷alam anupràpto vàgmã càntevàsigaõaparivçtaþ parihàsaprakçtiþ ÷àõóilyo bhavasvàmã nàma bràhmaõaþ savyetaraü hastam udyamya smitodagrayà vàcà pariùadam àmantryoktavàn aye bho viùõunàga, na bhetavyam alam alaü viùàdena astãdaü dharmavacanaü yathà de÷ajàtikulatãrthasamayadharmà÷ càmnàyair aviruddhàþ pramàõam iti ato viñajàtiü saünipàtya viñamukhyebhyaþ pràya÷cittaü mçgyatàm te hi tvàm asmàt kilbiùàn mocayiùyanti ity ukte sàdhuvàdànuyàtram årdhvàïguliprançttam avartata [p.73] tasyàü pariùadi tac chrutvà viùõunàgo 'py anugçhãta iti prasthitaþ tvaü càpi viñasaünipàtakarmaõi niyukta iti bàóham. kiü bravãùi - ke punar iha bhavato viñàþ saümatà iti nanu bhavàn eva tàvad agre viñaþ kiü bravãùi - katham aham api nàma viña÷abdenànugçhãta iti kaþ saü÷ayaþ? ÷råyatàm 15 (a) divasam akhilaü kçtvà vàdaü saha vyavahàribhir (b) divasavigame bhuktvà bhojyaü suhçdbhavane kvacit (c) nisi ca ramase ve÷astrãbhiþ kùipasy api càyudhaü (d) jalam api ca te nàsty àvàse tathàpi ca katthase tat kathaü tvam aviñaþ kiü bravãùi - yady evam anugçhãtaþ saünipàtayiùyasi viñàn viñalakùaõaü tàvac chrotum icchàma iti prathamaþ kalpaþ ÷råyatàm 16 (a) svaiþ pràõair api vidviùaþ praõayiõàm àpatsu yo rakùità (b) yasyàrtau bhavati sva eva ÷araõaü khaógadvitãyo bhujaþ (c) saügharùàn madanàturo mçgayate yaü vàramukhyàjanaþ (d) sa j¤eyo viña ity apàvçtadhano yo nityam evàrthiùu api ca 17 (a) caraõakamalayugmair arcitaü sundarãõàü [p.74] (b) samakuñam iva tuùñyà yo bibharty uttamàïgam (c) sa viña iti viñaj¤aiþ kãrtyate yasya càrthàn (d) salilam iva tçùàrtàþ pàõiyugmair haranti kiü bravãùi - uktaü viñalakùaõaü, viñàn idànãm upadeùñum arhasãti ÷råyatàü: tatrabhavàn kàmacàro bhàõur, loma÷o gupto 'màtyo viùõudàsaþ, ÷aibya àryarakùito, dà÷erako rudravarmàvantikaþ skandasvàmã, hari÷candro bhiùag, àbhãrakaþ kumàro mayåradatto, màrdaïgikaþ sthàõur gàndharvasenaka, upàyanirantakathaþ, pàrvatãyaþ prathamo 'paràntàdhipatir indravarmànandapurakaþ kumàro makhavarmà, sauràùñriko jayanandako, maudgalyo dayitaviùõur ity evamàdayo yathàsaübhavaü saünipàtyàþ kiü [p.75] bravãùi - sarvaü tàvat tiùñhatu dayitaviùõur api bhavato viñaþ saümata iti kaþ saüdehaþ kiü bravãùi - eùa yo 'yaü ràj¤o baleùvadhikçtaþ pàra÷avaþ kavir iti bàóham evam evaitat kiü bravãùi - mà tàvad bhoþ 18 (a) yaþ saükucaty upahitapraõayo 'pi ràj¤o (b) yo maïgalaiþ svapiti ca pratibudhyate ca (c) devàrcanàd api ca gulgulugandhavàsà (d) yo 'sau kiõatrayakañhoralalàñajànuþ api ca 19 (a) devakulàd ràjakulaü ràjakulàd yàti devakulam eva (b) iti yasya yànti divasàþ kuladvaye saüprasaktasya katham asàv api viña iti à evam etat astãdam asya viñabhàvapratyanãkabhåtaü puràõaghçtagandha iva kiü tu 20 (a) pårvàvantiùu yasya ve÷akalahe hastàgra÷àkhà hçtà [p.76] (b) sakthnoþ saüyati yasya padmanagare dvióbhir nikhàtàv iùå (c) bàhå yasya vibhidya bhår adhigatà yantreùuõà vaidi÷e (d) yo vàjãkaraõàrtham ujjhati vasåny adyàpi vaidyàdiùu 21 (a) yasmàd dadàti sa vasåni vilàsinãbhyaþ (b) kùãõendriyo 'pi ramate ratisaükathàbhiþ (c) tasmàl likhàmi dhuri taü viñapuügavànàü (d) ràgo hi ra¤jayati vittavatàü na ÷aktiþ katham asàv aviñaþ kiü bravãùi - evaü ced agraõãr viñànàm iti tasmàd evàyaü dhuri likhitaþ gacchatu bhavàn svasti bhavate sàdhayàmas tàvat (parikramya) eùo 'smi nagararathyàm avatãrõaþ aho nu khalu jambådvãpatilakabhåtasya sarvaratnàviùkçtavibhåteþ sàrvabhaumanarendràdhiùñhitasya sàrvabhaumanagarasya parà sriþ iha hi 22 (a) saügãtair vanitàvibhåùaõaravaiþ krãóà÷akuntasvanaiþ (b) svàdhyàyadhvanibhir dhanuþsvanayutaiþ sånàsi÷abdair api (c) pàtrãõàü gçhasàrasapratirutaiþ kakùyàntareùu svanaiþ [p.77] (d) saüjalpàn iva kurvate vyatikaràt pràsàdamàlàþ sitàþ api ca 23 (a) giribhyo 'raõyebhyaþ salilanidhikacchàd api maror (b) narendrair àyàtair di÷i disi niviùñais ca ÷atasaþ (c) vicitràm ekasthàm anavagatapårvàm avikalàm (d) iha sraùñuþ sçùñer bahuviùayatàü pasyati janaþ 24 (a) ÷akayavanatukhàrapàrasãkair (b) magadhakiràtakaliïgavaïgakà÷aiþ (c) nagaram atimudàyutaü samantàn (d) mahiùakacolakapàõóyakeralai÷ ca (vilokya) aye ko nu khalv eùo 'vamuktaka¤cukayà dhavala÷ibikayebhyavidhavàlãlàü vióambayann ita evàbhivartate (vimç÷ya) bhavatu vij¤àtam eùa hi sa vetradaõóakuõóikàbhàõóasåcito vçùalacaukùo 'màtyo viùõudàsaþ anena hy evaü mahaty api pràóvivàkakarmaõi niyuktena dhyànàbhyàsaparavattayopekùàvihàriõeva bhikùuõà nàtyarthaü ràjakàryàõi kriyante tathà hi [p.78] 25 (a) karavicalitajànuþ kai÷cid ardhàsanasthaiþ (b) samavanata÷irobhiþ kai÷cid àkçùñapàdaþ (c) adhikaraõagato 'pi kro÷atàü kàryakàõàü (d) vipaõivçùa ivaiùa dhyàti nidràü ca yàti tat kàmaü viñajanapratyanãkabhåtam asya dar÷anam tathàpi dharmam upadi÷ann abhigamya eva kà gatir? upasarpàmy enam eùa khalu dåràd eva màm avalokya ÷ibikàm avatàryàvatarati aye bhoþ, marùayatu bhavàn nàrhasy asmàn upacàrayantraõayà vijanikartum kiü bravãùi - ka÷ ca bhavantam upacarati àcàro 'yam asmàbhir anuvartyata iti mà tàvad bhoþ - evam upacaratà yuktaü nàma bhavatà tatrabhavatãm anaïgasenàm anaïgasenàm iva praõayàbhimukhãü tathà vimukhayitum kiü bravãùi - kiü mayà na tasyàþ praõayànuråpaþ saüparigrahaþ kçtaþ pa÷yatu bhavàn sà hi mayà 26 (a) svastãty uktvà vandanàyàü kçtàyàm (b) àsãnàyàü vàcitaü yoga÷àstram (c) netre càsyà vàyuneveryamàõe [p.79] (d) saüprekùyoktà putri sarpiþ pibeti tat kathaü na saüpratigçhãtà mayeti aho kàminyà lalitasaüparigrahaþ kçtaþ eùa màü prahasya caukùopàyanena bãjapårakeõa prasàdayati aye bho, yuùmadantevàsina eva vayam ãdç÷eùu prayojaneùu notkoñanàbhir va¤cayituü sakyàþ sarvathà \dots - ãdçsa evàstu bhavàn sàdhayàmas tàvat (parikramya) eùa bho anekadesasthalajajalajasàraphalgupaõyakrayavi kra yo pasthitastri puruùasaü bàdhàntarà paõàü sàrvabhaumasya vipaõim anupràptaþ aho batàsyàþ 27 (a) sakunãnàm ivàvàse pracàreùu gavàm iva (b) janànàü vyavahàreùu saünipàto mahàdhvaniþ tathà hi 28 (a) svaraþ sànusvàraþ paripatati karmàravipaõau (b) bhramàråóhaü kàüsyaü kuraravirutànãva kurute (c) dhçtaü ÷aïkhe ÷astraü rasati turagasvàsapi÷unaü (d) samantàc càpnoti krayam api jano vikrayam api api cedànãm 29 (a) sumanasa imà vikrãyante hasantya iva sriyà [p.80] (b) carati caùakaþ pànàgàreùv ataþ paripãyate (c) karadhçtatçõair màüsakràyair apàïganirãkùità (d) nagaravihagàþ sånàm ete patanty asimàlinãm api ca 30 (a) aüsenàüsam abhighnatàü vivadatàü tat tac ca saükrãõatàü (b) sasyànàm iva païktayaþ pracalità nñõàm amã rà÷ayaþ (c) dyåtàd àhçtamàùakà÷ ca kitavà ve÷àya gacchanty amã (d) saüpràptàþ paricàrakaiþ sakusumaiþ sàpåpamàüsàsavaiþ tad yàvad aham apãdànãü mahàjanasaümardadurgamaü vipaõimàrgam utsçjyemàü puùpavãthikàm antareõa pànàgàràõy apasavyam upàvartamànaþ pårõabhadra÷çïgàñakam avatãrya makararathyayà ve÷amàrgam avagàhiùye tat kàmam asaügçhãtamàùakasya ve÷aprave÷o niràyudhasya saügràmàvataraõam ity ubhayam apàrthakaü kevalam aya÷ase cànarthàya ca kiü tu suhçnnide÷o 'yam asmàbhir ava÷yaü nirvartayitavyaþ vi÷eùeõa hi bhåyàd ve÷e viñasaünipàtaþ (parikramya) aye ko nu khalv eùa rohitakãyair màrdaïgikaiþ kaüsapàtraveõumi÷rair yodheyaka- [p.81] varõair upagãyamàna eka÷ravaõàvalambitakuraõñaka÷ekharo viralam apasavyam àkulada÷am uttarãyam apavartikayà saükùipan muhur muhuþ prakañaikasphik savyena pàõinà madyabhàjanam utkùipya nçtyann àpànamaõóapaü hàsayati (nirvarõya) àþ j¤àtam eùa hi sa bàlhikaputraþ sarvadhårtaparihàsaikabhàjanabhåto ve÷akukkuño bàùpo dhàntraþ bhoþ yat satyaü na kadàcid apy enam amattam apãtaü và pa÷yàmi samaü càyam amçkùitahasto màùakàrdhenàpi tat kuto 'syaitad upapadyate (vitarkya) hanta vij¤àtam. eùa hi purobhàgã lajjàviyuktaþ sarvaükaùaþ sàrvajanãnatvàt 31 (a) àbaddhamaõóalànàü (b) pibatàm upadaü÷amuùñim àdàya (c) pravisati bàùpo madhyaü [p.82] ( d) nañanañiceñà÷vabandhànàm aho nu khalv asya pànopàrjane vij¤ànam tad alam anenàbhibhàùitena ito vayam (parikramya) idam aparaü jaïgamaü jãrõodyànaü viñajanasya eùà hi puràõapuü÷calã dharaõiguptà nàma kàmadevàyatanàd devatàyà upayàcitaü nirvartya sphuñitakà÷avallarã÷vetam àgalitam aüsade÷àd upari ke÷ahastaü vinyasyantã sadyodhautanivasanà vigalitam uttarãyam ekàüse pratisamàdadhànà balivikùepopanipatitair balibhçtaiþ parivçtaü mayåraü nçtyantam apàïgenàvalokayantã makarayaùñiü pradakùiõãkaroti bhoþ yat satyam adyàpy asyà÷ ciràtikràntaü yauvanavibhramaü vilàsa÷eùaü kathayati tathà hi 32 (a) ÷vetàbhir nakharàjibhiþ parivçtau vyàvçttamålau stanau (b) sçkvaõyoþ ÷ithila÷ ca madhyagaóulo niùpãtapårvo 'dharaþ [p.83] (c) sabhråkùepam udàhçtaü paricayàd adyàpi yuktottaraü (d) råpaü hi prahçtaü prasahya jarayà nàsyà vilàsà hçtàþ tan na ÷akyam enàm anabhibhàùyàtikramitum eùà hy asmàkaü priyavayasyaü màrdaïgikaü sthàõumitraü mitraü vyapadi÷antã krau¤carasàyanopayogam àtmanaþ prakà÷ayati tat katham enàm upasarpàmi (vicintya) àj¤àtam asyà hi \dots --itas tçtãye 'hani tapasvã sthàõumitra÷ cumbanàtiprasaïgàt tathà bãbhatsam anubhåtavàn aho dhig akaruõo ràgaþ 33 (a) cumbanaraktaþ so 'syà da÷anaü cyutamålam àtmano vadane (b) jihvàmålaspçùñaü khàó iti kçtvà niraùñhãvat [p.84] tat kamaü ve÷am avatitãrùus tãrtham idam atikràman va¤citaþ syàm tathàpi tv àviùkçtam asyàþ sthàõumitravadane dantanipatanam tan nàbhigamanena vrãóàü punaruktãkaromi sarvathà namo 'syai sàdhayàmy aham (parikramya) eso 'smi ve÷am avatãrõaþ aho nu khalu ve÷asya parà ÷rãþ iha hi - etàni pçthakpçthaïniviùñàni ruciravapranemisàlaharmya÷ikharakapotapàlãsiühakarõagopànasãvalabhãpuñàññàlakàvalokanapratolãviñaïkapràsàdasaübàdhàny asaübàdhakakùyàvibhàgàni bhàge nimitàni sunirmitarucirakhàtapåritasiktasuùiraphåtkçtotkoñitaliptalikhitasåkùmasthålaviviktarå pa÷atani baddhàni baddhasaüdhidvàragavàkùavitardisaüjavanavãthãnirvyåhakàny [p.85] ekadvitripàdapàlaükçtamadhyakodde÷àny udde÷yavçkùakaharitakaphalamàlyaùaõóamaõóitàni puõóarãka÷abalitavimalavàpãtoyàni toyàntaravihitadàruparvatabhåmilatàgçhacitra÷àlàlaükçtàni paràrdhyamuktàpravàlakiïkiõãjàlàviùkçtapariùkaràõy ucchritasaubhàgyavaijayantãpatàkàny utpatantãva gaganatalam avanitalàd bhavanavaràvataüsakàni vàramukhyànàm yatraite 34 (a) àsãnair avalãóhacakravalayair mãladbhir àvantikair (b) dhàryàråóhakiràtasaügatadhuràs tiùñhanti karõãrathàþ (c) ete ca dviguõãkçtottarakuthà nidràlasàdhoraõàþ (d) kàmbojà÷ ca kareõava÷ ca kathayanty antargatàn svàminaþ api càsmin ve÷e 35 (a) nayanasalilair yair evaiko vrajann abhivàhyate (b) pratatavisçtais tair evànyo gçhàn atinãyate (c) akç÷avibhaveùv àsàm àsthà tathàpi kçtavyayàþ ( d) samanupatità nirbhartsyante balàt kila màtçbhiþ (parikramya) [p.86] 36-39 iyam anunayati priyaü kruddham eùà priyeõànunãtà prasãdaty asau saptatantrãr nakhair ghaññayantã kalaü kàkalãpa¤camapràyam utkaõñhità valgugãtàpade÷ena vikro÷ati iyam upahitadarpaõà kàminà maõóyate kàminã kàmino maulim eùà nibadhnàty asau ÷àrikàü spaùñam àlàpayaty eùa matto mayåro 'nayà cåtapuùpeõa saütarjito nçtyati katham iyam atikandukakrãóayà madhyam àyàsayaty alpam eùà priyeõopaviùñà sahàkùaiþ parikrãóati prauóhayà cànayaitat svayaü likhyate citram àkhyàyikàsau punar vàcyate alam alam atisaübhrameõàsyatàü vàsu bhadre ciràd dç÷yase kiü bravãùy adya taü praùñum arhasy ahaü yena mugdhà tathà va¤citeti prasàdyàsi naþ svasti te sarvathà sàdhayàmo vayam [p.87] (parikramya) idam aparaü suhçtpattanam upasthitam eùa hi sa bàlhikaþ kàïkàyano bhiùag ai÷ànacandriþ hari÷candra÷ candra iva kumudavàpãü ve÷avãthãm avabhàsayann ita evàbhivartate tat kim asyeha prayojanam (vicintya) à j¤àtam eùa hi tasyàþ pårvapraõayinyà ya÷omatyà bhaginãü priyaïguyaùñikàü kàmayate asmàn api rahasyenàtisaüdhatte tan na ÷akyam enam apratipadya gantum yàvad upasarpàmi (upagamya) aügho ve÷abisavanaikacakravàka, kuto bhavàn kiü bravãùi - eùa hi tasyàþ priyasakhyàs te kanãyasãü priyaïguyaùñikàm auùadhena saübhàvyàgacchàmãti na khalu tasyàþ suratasubhikùàyà àmayàvasanno madanàgnis tasya dãpanãyakam uddiùñavàn asi kiü bravãùi - muktaþ parihàsaþ. kaùñà khalu tasyàþ ÷irovedaneti vayasya yat sat yam kiü bravãùi - kaþ saüdehaþ? kçcchrasàdhyeti evam etat ÷irovedanà nàma gaõikàjanasya lakùyavyàdhiyautakam pa÷yatu bhavàn 40 (a) lalàñe vinyasya kùatajasadç÷aü candanarasaü (b) mçõàlaiþ krãóantã kuvalayapalà÷aiþ sakamalaiþ [p.88] (c) salãlaü bhråkùepair anugatasukhaprà÷nikakathà ( d) viraktà raktà và ÷irasi rujam àkhyàti gaõikà kiü bravãùi - sadàpi nàma tvaü karka÷aparihàsaþ eùa khalu tàm auùadhaü pràpàyyàgacchàmãti yuktam etat asaü÷ayaü hi 41 (a) dhånvantyàþ karapallavaü valayinaü ghnantyàþ padà kuññimaü (b) bibhrantyà÷ cyutam aü÷ukaü sara÷anaü nàbher adhaþ pàõinà (c) tasyà dãrghatarãkçtàkùam apibaþ ke÷agrahair ànanaü (d) sà và tvadda÷anacchadauùadhamalaü bàlà tvayà pàyità kiü bravãùi - vayasya eva tathà vidhàsyatãti cora yadi na punar asmàn rahasyenàvakùepsyasi kiü tv adya sarvaviñaiþ sarvaviñamahattarasya bhaññijãmåtasya gçhe kenacit prayojanena saünipatitavyam tad vayasyo 'py ahãnakàlam àgacchet kiü bravãùi - viditam evaitad viñajanasya yathà viùõunàgapràya÷cittadànàyàparàhõe samàgantavyam iti tad gacchatu bhavàn aham apy àgacchàmãti tathà nàma svasti bhavate sàdhayàmas tàvat (parikramya) katham idaü sarvaviñair viditam tena hy alpapari÷ramo 'smi saüjàtaþ kevalaü ve÷yàsuhçtsamàgamaiþ [p.89] kàlo 'nupàlayitavyaþ aye kasya khalv ayam ahåõo håõamaõóanamaõóita àryaghoñakaþ pàñaliputrikàyàþ puùpadàsyà bhavanadvàram àviùkaroti (nirvarõya) à j¤àtam. ebhir ihàbaddha÷vetakàùñhakaçnikàprahasitakapolade÷air bad dhakarair asajjam apy asakçt sajjam iti sà¤jaliprativàdibhir làñaóiõóibhiþ såcitaþ senàpateþ senakasyàpatyaratnaü bhaññimakhavarmà bhaviùyati tan na ÷akyam enam anabhibhàùàtikramitum atikràman hi snehamàdhyasthaü dar÷ayeyam yàvad enam upasarpàmi (upetya) bhoþ kaþ suhçdgçhe (karõaü dattvà) eùa khalu bhaññimakhavarmà màm àhvayati kiü bravãùi - vayasya kim adyàpy apårvapratihàropasthànena cirotsanno ràjabhàvo 'smàsv àdhãyate sthãyatàü muhårtam àgacchàmãti sakhe sthito 'smi (vilokya) ita ito bhavàn eùa khalu pulinàvatãrõavçùabhapadoddharaõakhelai÷ caraõavinyàsair bhavanakakùyàm alaükurvann ita evàbhivartate bhaññiþ aho nu khalv asya vilàseùv abhyàsaþ ve÷o vilàsa ity upapannam etad api ca 42 (a) vilolabhujagàminà rucirapãvaràüsorasà (b) vilàsacaturabhruvà muhur apàïgaviprekùiõà (c) anena hi narendrasadma vi÷atà padair mantharair [p.90] (d) avãõam amçdaïgam ekanañanàñakaü nàñyate yàvad enam àlapàmi bhaññimakhavarman, kim ayam atidivàvihàreõa suhçjjana utkaõñhyate sàdhu muhårtam api tàvad yuùmaddar÷anenànugçhyeta eùa khalu vihasann àkulàpasavyaparidhànaü ÷vàsaviùamitàkùaraü svàgatam ity a¤jalinàbhyupaiti bho yadaitàvad anenàdyaiva puùpadàsã puùpavatãti mahyam àkhyàtà, tathàpi katham upabhuktaiva (vicintya) làñaóiõóino nàmaite nàtibhinnàþ pi÷àcebhyaþ kutaþ sarvo hi làñaþ 43 (a) nagnaþ snàti mahàjane 'mbhasi sadà nenekti vàsaþ svayaü (b) ke÷àn àkulayaty adhautacaraõaþ ÷ayyàü samàkràmati (c) yat tad bhakùayati vrajann api pathà dhatte pañaü pàñitaü (d) chidre càpi sakçt prahçtya sahasà làña÷ ciraü katthate sarvathà kçtam anena svade÷aupayikam mà tàvad bhoþ 44 (a) avicintya phalaü vallyàs tvayà puùpavadhaþ kçtaþ kiü bravãùi - katham iti (b) idaü hi rajasà dhvastam uttarãyaü vilokyatàm kiü bravãùi - ÷ayyàntàvalambitaü tàmbålàvasiktam etad [p.91] avagacchàmãti mà tàvat idaü kùudramuktàphalàvakãrõam iva lalàñaü svedabindubhiþ kim iti vakùyati eùa pàr÷vam avadhàyoccaiþ prahasitaþ haõóe jaghanyakàmuka katham anayà chalitaþ kiü bravãùi - ka÷ chalito nàma, nanv anugçhãto 'smi ÷råyatàm sà hi 45 (a) vipulataralalàñà saüyatàgràlakatvàd (b) racitajaghanabhàrà vàsasàrdhorukeõa (c) vivçtatanur apoóhapràgalaükàrabhàrà (d) kathaya katham agamyà puùpità strãlatà syàt api ca ÷rotum arhati bhavàn 46 (a) pàr÷vàvartitalocanà nakhapadàny àlokayantã mayà (b) dçùñà ceùad avàïmukhã svabhavanapratyàtape 'vasthità (c) saügçhyàtha karadvayena kañhinàv utkampamànau stanau (d) pràvi÷yàntaragàram argalavatà dvàraü kareõàvçõot tato 'ham anudrutaü pravi÷ya 47 (a) kacanigrahadãrghalocanàü (b) rabhasàvartitavalgitastanãm (c) kim asãti nahãti vàdinãü ( d) samacumbaü sahasà vilàsinãm iti bhoþ, citraþ khalu prastàvaþ pçcchàmas tàvad enàm [p.92] tatas tataþ kiü bravãùi - atha sakhe 48 (a) samupasthitasya jaghanaü ra÷anàtyàgàd viviktatarabimbam (b) pàõibhyàü vrãóitayà nimãlite me 'nayà nayane iti dhik tvàm astu avikatthana, udvejanãyo hy asi nindya÷ càryajanasya saüvçttaþ kiü bravãùi - evam apy anugçhãto 'smi na tvayà mahàbhàrate ÷rutapårvam 49 (a) yasyàmitrà na bahavo yasmàn nodvijate janaþ (b) yaü sametya na nindanti sa pàrtha puruùàdhamaþ iti bho, etat khalu óiõóitvaü nàma tathàpi - sàdhu bhoþ, prãto 'smi bhavato 'nena óiõóitvena sarvathà viñeùv àdhiràjyam arhasi ayam idànãm à÷ãrvàdaþ kiü bravãùi - avahito'smãti ÷råyatàm 50 (a) prabhàtam avagamya pçùñham upagåhya suptasya te (b) pragalbham adhiruhya pàr÷vam apavàsasaikoruõà (c) tathaiva hi kacagraheõa parivartya vaktràmbujaü (d) pibatv atha ca pàyayatv adharam àtmanas tvàü priyà [p.93] eùa khalv anugçhãto 'smãty uktvà palàyate namo 'stu bhagavate sàdhayàmas tàvat (parikramya) aye kà nu khalv eùà svabhavanàvalokanam apsarà vimànam ivàlaükaroti eùà hi sà kà÷ãnàü vàramukhyà paràkramikà nàma sukhamatiþ pi¤cholayà krãóantã råpalàvaõyavibhramair locanam anugçhõàti à÷caryam 51 (a) viracitakucabhàrà hemavaikakùyakeõa (b) sphuñavivçtanitambà vàsasàrdhorukeõa (c) vicarati calayantã kàminàü cittam eùà (d) kisalayam iva lolà ca¤calaü ve÷avallyàþ api ca 52 (a) gaõóàntàgalitaikakuõóalamaõicchàyànuliptànanàm (b) anvabhyastatayà hikàrapi÷unaiþ ÷vàsair avàktàlubhiþ (c) pi¤cholàm adhare nive÷ya madhuràm àvàdayantãm imàü (d) maõóåkasvana÷aïkito gçha÷ikhã paryeti vakrànanaþ kiü nu khalv asyà udavasitàd indrasvàmino rahasyasacivo hiraõyagarbhako niùpatyeta evàbhivartate kim atrà÷caryam indrasvàmã hiraõyagarbhako ve÷a iti saühitam idaü taptaü tapteneti eùa màm a¤jalinopasarpati haõóe hiraõyagarbhaka, kim idaü ve÷adevàyatanam aparàntapi÷àcair vidhvaüsayitum iùyate [p.94] kiü bravãùi - eùa khalu svàmino 'smi vide÷aràgeõaivaü dhuri niyuktaþ eùà hi pårvaü pa¤casuvarõa÷atàni gaõayati adhunà sahasreõàpy upanimantritàpi màtràpi viniyujyamànà naiva ÷akyate tãrtham avatàrayitum tad arhasi tvam api tàvad enàü gamayitum iti atyàrjavaþ khalv asi na hi ÷atasahasreõàpi pràõà labhyante kiü bravãùi - kiü càsyàþ pràõasaüdehe kàraõam asmàsu pa÷yasãti àviùkçtaü hi tatrabhavatyà bhartçsvàmina÷ càmaragràhiõyà kuñaïgadàsyà svàminaþ saüsargàt tathàbhåtaü vyasanam anubhåtam kiü bravãùi - àlabhasva tàvad idaü me ÷arãram sat yam evedam iti asatyena na svàminam evaü bråyàt kiü bravãùi - ciràbhyastam evedam asmatsvàmipàdànàm iti ata eva na ÷akyam anyathà kàrayitum na caitad evam. pa÷yatu bhavàn 53 (a) kàvye gàndharve nçtta÷àstre vidhij¤aü (b) dakùaü dàtàraü dakùiõaü dàkùiõàtyam (c) ve÷yà kà necchet svàminaü koïkaõànàü (d) syàc ced asya strãùv àrjavàt saünipàtaþ api ca [p.95] 54 (a) saücàrayan kalabhakaü gajanartakaü và (b) ve÷yàïgaõeùu bhagadatta ivendradattaþ (c) udvãkùyate stananiviùñakaràmbujàbhir ( d) vyàghro mçgãbhir iva vàravilàsinãbhiþ api caiùà bhartur no 'dhiràjasya syàlaü pàra÷avaü kau÷ikaü siühavarmàõaü mitram apadi÷antã sarvàn kàminaþ pratyàkhyànena vrãóayati kiü bravãùi - kiü ca tasyaiùàtikàmitayàvamanyata iti yuùmadde÷aupayikam eva kila satatam atisevanam kiü bravãùi - de÷aupayikam ade÷aupayikam iti nàvagacchàmi vispaùñam abhidhãyatàm iti evam anugçhãtaþ kathaü na kathayiùyàmi ÷råyatàm 55 (a) ÷ravaõanikañajair nakhàvapàtair (b) vanagajadamya ivàïkitaþ pratodaiþ (c) vivçtajaghanabhåùaõàü vivastràü (d) vçùa iva vatsatarãm ihopayàti kiü bravãùi - tena hy anenaivopàyanenainam upasthàsyàmãti yady evam indrasvàmã vij¤àpyaþ 56 (a) da÷anamaõóalacitrakakundaràü (b) dayitamàlyanivàsitamekhalàm [p.96] (c) tvadaparaü prati sà jaghanasthalãü ( d) na vivçõoti vçtàpi ÷ataü÷ataiþ svasti bhavate sàdhayàmas tàvat (parikramya) aye ko nu khalv eùa ÷aurpakàrikàyà ràmadàsyà bhavanàn niùpatya óiõóigaõaparivçto ve÷am àviùkaroti (vilokya) etaj jaïgamaü viñatãrtham udãcyànàü bàlhikànàü kàrå÷amaladànàü ce÷varo mahàpratãhàro bhadràyudha eùaþ 57 (a) viracitakuntalamauliþ ÷ra vaõàrpitakàùñha vi pulasitakala÷aþ (b) janam àlapa¤ jakàrair unnàñayatãva làñànàm kà ca tàvad asya làñeùu sàdhudçùñir etàvat sarvo hi làñaþ 58 (a) saüveùñya dvàv uttarãyeõa bàhå (b) rajjvà madhyaü vàsasà saünibadhya ( c) pratyudgacchan saümukhãnaü ÷akàraiþ (d) pàdàpàtair aüsakubjaþ prayàti api ca [p.97] 59 (a) urasi kçtakapotakaþ karàbhyàü (b) vadati jajeti yakàrahãnam uccaiþ (c) samayugalanibaddhamadhyade÷o (d) vrajati ca païkam iva spç÷an karàgraiþ sarvathà nàsty api÷àcam ai÷varyam athavàsyaivaikasya de÷àntaravihàro yuktaþ kutaþ 60 (a) yenàparànta÷akamàlavabhåpatãnàü (b) kçtvà ÷iraþsu caraõau caratà yatheùñam (c) kàle 'bhyupetya jananãü jananãü ca gaïgàm (d) àviùkçtà magadharàjakulasya lakùmãþ api ca 61 (a) velànilair mçdubhir àkulitàlakàntà (b) gàyanti yasya caritàny aparàntakàntàþ (c) utkaõñhitàþ samavalambya latàs taråõàü (d) hintàlamàliùu tañeùu mahàrõavasya kiü tad gãtam 62 (a) u hi màõuso tti bhaóóà- uheõa õavi kovi licchai àuhe (b) õa soõõàri tassa kammasiddhiü vióà hi khalu bhu¤janti sokarasiddhiü [p.98] (parikramya) eùa khalu pradyumnadevàyatanasya vaijayantãm abhilikhati etaó óiõóitvaü nàma bhoþ óiõóino hi nàmaite nàtiviprakçùñà vànarebhyaþ bhoþ kiü ca tàvad asya óiõóikeùu priyatvam óiõóino hi nàma 63 (a) àlekhyam àtmalipibhir gamayanti nà÷aü (b) saudheùu kårcakamaùãmalam arpayanti (c) àdàya tãkùõataradhàram ayovikàraü ( d) pràsàdabhåmiùu ghuõakriyayà caranti kiü ca tàvad ayaü likhati (vilokya) nirapekùa iti sthàne khalv asyedaü nàma suùñhu khalv idam ucyate - arthaü nàma ÷ãlasyopaharatãti tathà hy eùa dhàntras tàü naþ priyasakhãm anapekùayà ve÷atàpasãvratena kar÷ayati sà hi tapasvinã 64 (a) netràmbu pakùmabhir aràlaghanàsitàgrair (b) netràmbudhautavalayena kareõa vaktram (c) ÷okaü guruü ca hçdayena samaü bibharti (d) trãõi tridhà trivalijihmitaromaràjiþ tad upàlapsye tàvad en am bho bhagavan nirapekùa, karuõàtmakasya bhavato maitrãm àdàya vartamànasya tvayi muditàyàü yoùiti yuktam upekùàvihàritvam kiü bravãùi - gçhãto va¤citakasyàrthaþ spçùño 'smy upàsakatvena ãdç÷aþ saüsàradharma [p.99] ity uktaü tathàgateneti mà tàvad bhoþ tasyàm eva bhagavatas tathàgatasya vacanaü pramàõaü nànyatra kiü bravãùi - kutra và kadà và mama tathàgatasya vacanam apramàõam iti iyaü pratij¤à kiü bravãùi - kutaþ saüdeha iti bhadramukha ÷råyatàm 65 (a) ÷ramaniþsçtajihvam unmukhaü (b) hçdi niþsaïganikhàtasàyakam (c) samavekùya mçgaütathàgataü (d) smarasi tvaü na mçgaü tathàgatam eùa prahasitaþ kiü bravãùi - na khalu tathàgata÷àsanaü ÷aïkitavyam anyad dhi ÷àstram, anyà puruùaprakçtir, na vayaü vãtaràgà iti yady evam arhati bhavàüs tatrabhavatãü ràdhikàü tathàbhåtàü ÷okasàgaràd uddhartum kiü bravãùi - yad àj¤àpayati vayasyo 'yam a¤jaliþ sàdhu mucyeyam iti sarvathà durlabhas te mokùaþ, kiü tv iyam à÷ãþ pratigçhyatàm 66 (a) viproùyàgata utsukàm avanatàm utsaïgam àropaya (b) skandhe vaktram upopadhàya rudatãü bhåyaþ samà÷vàsaya (c) àbaddhàü mahiùãviùàõaviùamàm unmucya veõãü tato ( d) lambaü locanatoya÷auõóam alakaü chindhi priyàyàþ svayam eùa prahasya gataþ ito vayam (parikramya) aye ko nu khalv eùa ita evàbhivartate [p.100] 67 (a) du÷cãvaràvayavasaüvçtaguhyade÷o (b) bastànanaþ kapilaroma÷apãvaràüsaþ (c) àyàti målakam adan kapipiïgalàkùo ( d) dà÷erako yadi na nånam ayaü pi÷àcaþ bhavatu, dçùñam eùa khalu bhràtur athavà vayasyasya tatrabhavato dà÷erakàdhipater apatyaratnasya guptakulasyàvàse dçùñapårvaþ tat kim asyeha prayojanam eùa màü kçtà¤jalir upasarpati kiü bravãùi - guptakuleõa pekkhasi ovàrida v(p)aõap(v)a¤cadiccu gaõikà (kàvi?) kidepsayadi tahõà, õaü poravãthãe aùeùàayitaü puüõi (puõõi) kàvi gaõikà õa dãùai tahammi taùùa adãye (àdãye), teõayyuü samaü khelanto õiyyudiùùaye, ambà hi me ùàvità tuyyaü atthakeõa dàõi gaõikà kàmuppålida aùùeõa kulonthiü theõe(a)va kàmà õa yaùùe (aüùe), jai gacchàmi [p.101] viùikkha(h?)e daõóituü homi diùuva÷oviùu eka evaü ti. aho de÷aveùabhàùàdàkùiõyasampadupeto guptakulasya yuvaràjasya madanadåtaþ. ve÷a eva vartamàno ve÷am àpaõàbhidhànena pçcchati tan na ÷akyam ãdç÷aü ratnam avabodhya vinà÷ayitum ãdç÷a evàstu evaü tàvad enaü vakùye bhadra, ràjavãthyàü làvaõikàpaõeùu mçgyatàü gaõikà eùa praharùàt praõipatya gataþ ito vayam (parikramya) kva nu khalv idànãü dà÷erakadar÷anàvadhåtaü cakùuþ prakùàlayeyam (vilokya) bhavatu, dçùñam etad dhi tad asmàkaü pårvapraõayinyàþ ÷årasenasundaryà nive÷anam katham apàvçtapakùadvàram eva yàvad etat pravi÷àmi (praviùñakena) kva nu khalv imaü pàdapracàra÷ramam apanayeyam bhavatu, dçùñam iyaü khalu priyaïguvãthikà priyevotsaïgena ÷ilàtalena màm upanimantrayate yàvad atropavi÷àmi (vilokya) kim ihàbhilikhitam (vàcayati) 68 (a) sakhi prathamasaügame na kalahàspadaü vidyate (b) na càsya vimanaskatàm a÷çõavaü na vàkalyatàm (c) yuvànam abhisçtya taü ciramanorathapràrthitaü ( d) kim asy amçdità ïgaràgaracanà tathaivàgatà iti (vicintya) kasyà÷cit khalv iyaü kenàpi pratyàkhyàtapraõayàyà daurbhàgyaghoùaõà ghuùyate tat kaü nu khalu pçccheyam [p.102] (karõaü dattvà) aye iyaü caraõàbharaõa÷abdasåcità ÷årasenasundarãta evàbhivartate yaiùà 69 (a) àlambyaikena kàntaü kisalayamçdunà pàõinà chattradaõóaü (b) saügçhyaikena nãvãü calamaõira÷anàü bhra÷yamànàü÷ukàntà (c) àyàty abhyutsmayantãjvalitataravapur bhåùaõànàü prabhàbhiþ (d) sajyotiùkà sacandrà savihagavirutà ÷arvarãdevateva bho yat satyam abhyutthàpayatãva màm apy asyàs tejasvità eùà màü kapotakenopasarpati alam asmàn upacàreõa pratyàdeùñum kim àha bhavatã - ciràd api tàvat svàminàm upagatànàm upacàreõa tàvad ayaü jana àtmànam anugçhõãyàd iti alam alam atyupàlambhena idam ucitam utsaïgàsanam anugçhyatàm eùà me ÷irasà pratigçhãtam ity uktvà ÷ilàtalàrdhaü ÷roõãbimbenàkùipantãvopavi÷ati aye na khalv atropaveùñavyam kim àha bhavatã - kimartham iti nanv idaü kasyàpi caritaü kenàpi pratyàkhyàtapraõayàyàþ ÷lokasaüj¤akam aya÷o 'smàbhir dçùñam kathaü hastàbhyàü pramàrùñi cori na ÷akyam idaü pramàrùñum idaü hi me hçdi likhitam eùà kiü vàrayati kim àha bhavatã - jànãta evàsmatsvàmã yathàsmatsakhyàþ kusumàvatikàyàþ priyavayasyaü citràcàryaü ÷ivasvàminaü prati [p.103] mahàn madanonmàda iti suùñhu jànãmaþ kiü ca tatrabhavatyà kusumàvatikayà tatrabhavàn abhigamanenànugçhãtaþ kim àha bhavatã - madanaviklavasya strãhçdayasyàyaü svabhàvaþ kçtam anayà strãcàpalyam iti citraþ khalu prastàvaþ pçcchàmas tàvad enàm bhavati, visrambhaþ pçcchati na pararahasyakutåhalatà tat katham anayo÷ ciràbhilaùitasamàgamotsavo nirvçtto 'bhåt kim àha bhavatã - ÷råyatàm iti avahito 'smi kim àha bhavatã - tasyàü kila vàruõãmadalakùyeõa tatrabhavatànugçhãtàyàü tatrabhavato vayasyasya 70 (a) gataþ pårvo yàmaþ ÷rutivirasayà mallakathayà (b) dvitãyo vikùiptaþ palalaguóabàhyavyatikaraiþ (c) tçtãyo gàtràõàm upacayakathàbhir vigalitas (d) tatas tan nirvçttaü kathayitum alaü tvayy api yadi iti sundari, kutas tvayaitad upalabdham kim àha bhavatã - tasyaiva sakhyur udavasitàd àgatàt pratihàrapadmapàlàd upalabdhavçttàntayà mayaiùa ÷lokaþ sukhaprà÷nikahastenànupreùitaþ tataþ sà tenaiva paricàrakeõa saha màm upasthità lajjàvilakùam upahasantãva [p.104] màm uktavatã na ca rahasyànàkhyànena bhavatãm avakùeptum arhàmi ÷råyatàm idam apårvam iti tato 'nayà yathàvçttaü sarvaü mahyam àkhyàtam tena hi tvam apy anena ÷rotràmçtena saüvibhaktum arhasãti eùà satalaghàtaü prahasya kathayati sundari, kiü bravãùi - ÷råyatàm idànãü yan mama priyasakhyà kathitam sà hi màm uktavatã: priyasakhi, sa hi mayà 71 (a) àliïgito 'pi bahudhà paricumbito 'pi (b) ÷roõyarpito 'pi karajair upacodito 'pi (c) khinnàsmi dàrv iva yadà na sa màm upaiti (d) ÷ayyàïgam ekam upagåhya tato 'smi suptà iti tato mayoktà: kçcchraü batànubhåtavaty asi kim etan nàvagacchàmãti tato niþ÷vasya màm uktavatã 72 (a) yadà sarvopàyai÷ cañubhir upayàto 'pi sa mayà (b) na yatnaü kurvàõo mayi manasijecchàm alabhata (c) tatas tasmin sarvapratihatavidhànàsmi sahasà (d) svadaurbhàgyaü matvà stanatañavikampaü prarudità tataþ sa màü rudatãm utsaïgam àropya muhur muhur vyarthai÷ cumbanapariùvaïgair à÷vàsayan nàma dçóham àtmànam àyàsitavàn uktaü ca mayà kiü te pàõibhyàü spçùñayeti tato [p.105] vrãóàrjitasàdhvasasvedavepathuþ ÷uùyateva mukhena nàtipragalbhàkùaram uktavàn 73 (a) na ninditum anindite subhagatàü nijàm arhasi (b) cyutaü hi mama cakùur etad abhito nidhiü pa÷yataþ (c) vadhàya kila medaso yad apibaü purà gulguluü (d) tad etad upahanti me vyatikaràmçtaü tvadgatam iti tato mayà cintitam 74 (a) medaþkùayàya pãto yadi gulgulur indriyakùayaü kurute (b) dhåpàrtho 'pi na kàryo gulgulunà kàmayànena iti evam àvayo÷ cirapràrthitam apàrthakaü samàgamanaü pràptakàlam icchatoþ 75 (a) rajanãvyapayànasåcako (b) nçpater dundubhipàripàr÷vikaþ (c) apañhat stutimaïgalàny alaü (d) sakhi ghaõñàm abhihatya ghàõñikaþ tatas tenaiva dakùiõeneva suhçdà tasmàt saükañàt parimocità kàminà savrãóaü muhårtam anugamya preùità svagçham àgatà [p.106] ca tvayà ca sukhaprà÷nikàbhidhànenopahasitàsmi tad etat te sarvam a÷eùataþ kathitam aham idànãü mithyàprajàgaraü divàsvapnenàpaneùyàmãty uktvà mayànuj¤àtà gatà tadanantaràgatena svàminàpy etac chrutam iti tena hy anenaiva parihàsaplavena tatrabhavataþ ÷ivadattasya putraü ÷ivasvàminaü puruùadambhagambhãrakãrtisàgaram avagàhiùye pa÷yatu bhavatã 76 (a) yo gulguluü pibati medasi saüpravçddhe (b) tasya kùayaü vrajati caõóy acireõa medaþ (c) strãõàü bhavaty atha sa yauvana÷àlinãnàm (d) àlekhyayakùa iva dar÷anamàtraramyaþ eùà prahasyotthità yàsyàmãti bhavatv alam a¤jalinà ito vayam (parikramya) kiü nu khalv imàny uddaõóapuõóarãkavanaùaõóa÷obhànukàrãõy udgrãvavadanapuõóarãkàõi vismayavitatàkùimàlà÷abalàny urasi nihitakarapallavàny anyonyasaüj¤àparivartakàni nivçttakandukapi¤cholàkçtakaputrakaduhitçkàkrãóanakàni ve÷arathyàyàü pratibhavanacchàyàsu ve÷akanyakàvçndakàny avalokayanti aye kiü nu khalv idam [p.107] 77 (a) ara¤jaram idaü luñhaty atha dçtiþ samàkçùyate (b) kabandham idam utthitaü vrajati kiü kusåladvayam (c) bhavet kim idam adbhutaü bhavatu sàüprataü lakùitaü (d) tad etad upaguptasaüj¤am udaraü samutsarpati bhoþ suùñhu khalv idam ucyate dhårtapariùatsu 78 (a) karabhogair guptagalo harikçùõaþ kçùõa eva vanamahiùaþ (b) gomahiùo haribhåtir dçtir upagupto 'nilàdhmàtaþ iti kathaü ca tàvad imaü sà tapasvinã gaïgàyamunayo÷ càmaragràhiõã pustakavàcikà madayantã priyavayasyaü nas tatrabhavantaü traividyavçddhaü pustakavàcakam utsçjyopaguptam anuraktà tathà càsya komalàbhyàü bhujàbhyàü pariùvajyate athavà na tasyàþ pariùvaïgena prayojanaü sà hi tapasvinã nivçttakàmatantrà rajo 'parodhàt kevalaü kuñumbatantràrthaü ÷abdakàmam anuvartate gamya÷ càyam asyàþ apumठ÷abdakàma iti [p.108] dàttakãyàþ (vilokya) kiü ca tàvad ayam àvigna iva à j¤àtam tasyà eva màtrà paõàrtham adhikaraõàyàkçùyata iti ve÷e mayopalabdham tataþ ÷va÷rvà saha kçtavivàdenànena bhavitavyam mahad idaü parihàsavastu na ÷akyam asyàtikramaõàd àtmànaü va¤cayitum yàvad en am upasarpàmi (upetya) haõóe ve÷avãthãyakùa, kuto bhavàn eùa pàdacàrakhedàt kàkocchvàsa÷ramaviùamitàkùaram ayam a¤jalir ity uktvà sthitaþ svasti bhavate kiü bravãùi - eùa khalu tayà vçddhapuü÷calyà saha vivàdàrthaü gatvà kumàràmàtyàdhikaraõàd àgacchàmãti kathaü bhavantaü jayena vardhayàmaþ utàhosvid daõóasàhàyyena saübhàvayàmaþ kim àha bhavàn - kuto jayadaõóàbhyàü saha saüyogaþ kevalaü kle÷o 'nubhåyata iti kasmàt kiü bravãùi - 79 (a) pradhyàti viùõudàso bhràtrà kila tarjito 'smi koïkena (b) dràk tenàbhihato 'haü kro÷ati viùõuþ svapiti càtra api ca 80 (a) mçgayante tadadhikçtà mçgayante pustapàlakàyasthàþ (b) kàùñhakamahattarair api [p.109] vidhçto 'smi ciraü mçgayamànaiþ api ca tato mayàvadhçtam 81 (a) gaõikàyàþ kàyasthàn kàyasthebhya÷ ca vimç÷ato gaõikàþ (b) gaõikàyai dàtavyaü ratir api tàvad bhavaty asyàm iti diùñyà kàyasthavàguràtãtaü bhavantam akùataü pa÷yàmi sarvathà pratibuddho 'si idànãm iyam à÷ãþ 82 (a) kalamadhuraraktakaõñhã ÷ayane madiràlasà samadanà ca (b) vaktràparavaktràbhyàm upatiùñhatu vàramukhyà tvàm eùa satalaghàtaü prahasya prasthitaþ ito vayam (parikramya) aye ayam aparaþ 83 (a) srasteùv aïgeùv àóhakàül làñabhaktyà (b) dattvà citràn ko 'yam àyàti mattaþ (c) vibhràntàkùo gaõóavichinnahàso (d) ve÷asvargaü kiükçte 'yaü praviùñaþ bhavatu vij¤àtam 84 (a) ÷arkarapàlasya gçhe jàtaþ kãreõa carmakàreõa (b) eùa khalu koïkaceñyàü [p.110] pi÷àcikàyàü tçõapi÷àcaþ api ca 85 (a) ÷arkarapàlaü pitaraü vyapadi÷ati bhràtaraü ca nirapekùam (b) pràyeõa dauùkuleyàþ sahaiva dambhena jàyante (parikramya) bhoþ kiü nu khalu pçccheyam kim asya ve÷aprave÷e prayojanam iti aye ayaü jaradviño bhaññiravidatta ita evàbhivartate yàvad enaü pçcchàmi aügho bhaññiravidatta, kaccij jànãte bhavàn asya puruùavetàlasya ve÷aprave÷aprayojanam kiü bravãùi - bhavàn eva jànãta iti tad gacchatu bhavàn (parikramya) kva nu khalv idaü puruùakàntàràvagàhana÷ràntaü mano vinodayeyam bhavatu, dçùñam 86 (a) idam aparaü priyasuhçdaþ suhçdbhayàd arpitàrgalaü bhavanam (b) ve÷yàsuratavimardeùv akçtaviràmasya ràmasya [p.111] tat kathaü pravi÷àmi (karõaü dattvà) 87 (a) yathà kà¤cã÷abda÷ carati vikalo nåpuraravair yathà muùñyàghàtaþ patati valayodghàtapi÷unaþ (b) yathà niþ÷åtkàraü ÷vasitam api càntargçhagataü dhruvaü ràmà ràmaü yuvativiparãtaü ramayati tad alam iha praviùñakena kaþ suratarathàkùabhaïgaü kariùyati ito vayam (parikramya) aye ayam aparaþ kaþ 88 (a) dagdhaþ ÷àlmalivçkùaþ katipayaviñapàgra÷eùatanu÷àkhaþ (b) kçùõaþ kç÷o viñabako ve÷analinyà marupi÷àcaþ bhavatu vij¤àtam eùa hi sauparas tauõóikokiþ såryanàgaþ tataþ kim ihàsya prayojanam katham eùa màü dçùñvaivottarãyàvakuõñhanena mukham apavàrya kàmadevàyatanam apasavyaü kçtvà prasthitaþ bho yadà tàvad adya tçtãye 'hani bahiþ÷ivike kuñaïkàgàraniketanàbhiþ patàkàve÷yàbhiþ saüprayukto mlecchà÷vabandhakair vyavahàràrthaü ÷ràvaõikair adhikaraõam [p.112] upanãyamànaþ skandakãrtinà baladar÷akena svàmino me viùõoþ syàlãpatir iti kçtvà kçcchràt pramocita iti vayasyaviùõunà me kathitam tat kim ayam idànãm asmàd ve÷asaüsargàd vrãóita ivàtmànaü pariharati (vicintya) pàrthivakumàrasaünikarùa enam anayà pravçttyà vrãóayati à÷caryam guõavàn khalu guõavatàü saünikarùaþ yad ayam api nàmaivaü guõàbhimukhaþ tan na ÷akyam enam apratyabhij¤ànena sakàmaü kartum yàvad aham apy àyatanaü pradakùiõãkurvan nàma saümukhãnam enaü parihàsàvaskandena hanmi (parikramya) eùa màü pratimukham evàvalokya prahasitaþ haõóe såryanàga, kim ayaü ve÷anavàvatàro 'ndhakàrançttam iva suhçdavakùepeõa viphalãkriyate kiü bravãùi - ka iva mamehàrthaþ ahaü hi kàràyàm avaruddhasya màtulasya maudgalyasya pàra÷avasya [p.113] haridattasya pårvapraõayinãm akalyaråpàm adya vàrttàü praùñuü tenaiva prahito 'smi tvaü tu màü katham apy avagacchasãti à÷caryam idaü hi bhavataþ suhçdvyàpàreùu sthairyaü tasyà÷ ca vàramukhyàyàþ pårvapraõayiùv àpadgateùv api pratipatti÷ ca ata÷ cainàm 89 (a) varõànuråpojjvalacàruveùàü (b) lakùmãm ivàlekhyapañe niviùñàm (c) sàpahnavàü kàmiùu kàmavanto (d) 'råpàü viråpàm api kàmayante api ca - atiduùkarakàriõãü cainàm avagacchàmi kutaþ asaü÷ayaü hi sà 90 (a) kàrànirodhàd avikàragauraü (b) devàrcanàjàtakiõaü lalàñe (c) àsyaü bçhacchma÷ruvitànanaddhaü (d) kàlàsthinirbhugnam ivàvaleóhi kim àha bhavàn - ata evàsyàm asmàkam àdara iti bhavatv evam suhçdanuraktaü bhavantaü khyàpayàmo vayam eùa [p.114] khalu prasãdatu svàmãti pàdamålayor upagçhõàti kiü bravãùi - nàrhati svàmã mamaivaü ve÷aprave÷aü kvacid api prakà÷ãkartum iti bho vayasya, ka÷ candrodayaü prakà÷ayati nanu yadaiva bhavàüs tatrabhavatyà råpadàsyàþ paricàrikàü kubjàü prati baddhamadanànuràgas tadaivaitasmin prade÷a udakatailabinduvçttyà vikasitaü ya÷o mà tàvad bhoþ 91 (a) pariùvaktà vakùaþ kùipati gaóunà yà 'tibçhatà (b) trike bhugnà neùñe jaghanam upadhàtuü samadanà (c) saråpà ñiññibhyà bhavati ÷ayità yà ca ÷ayane (d) kathaü tàü tvaü kubjàm avanatamukhàbjàü ramayasi kiü bravãùi - ÷àntaü pàpaü ÷àntaü pàpaü pratihatam aniùñaü svàgatam anvàkhyànàya pa÷yatu bhavàn 92 (a) savibhràntair yàtaiþ karabhalalitaü yà prakurute (b) muhur vikùiptàbhyàü jalam iva bhujàbhyàü tarati yà (c) mukhasyottànatvàd gagana iva tàrà gaõayati [p.115] (d) spç÷et kas tàü pràj¤aþ kçmijanitarogàm iva latàm iti aho dhik kaùñam evaü dharmaj¤asya bhavato na yuktam upayuktastrãnindàü kartum api ca 93 (a) yady api vayasya kubjà nàóãnalikàkç÷à ca gaóulà ca (b) asatàm iva saüprãtir mukharamaõãyà bhavati yàvat na ceyaü tàbhyo 'raõyavàsinãbhyaþ patàkàve÷yàbhyaþ pàpãyasã kiü bravãùi - kàbhya iti kathaü na jànãùe 94 (a) yàs tvaü mattàþ kàkiõãmàtrapaõyà (b) nãcair gamyàþ sopacàrair niyamyàþ (c) lokai÷ channaü kàmam icchan prakàmaü (d) kàmodrekàt kàminãr yàsy araõye kiü bravãùi - kutas tvayaitad upalabdham iti sahasracakùuùo hi vayam ãdç÷eùu prayojaneùu api ca padàt padam àrokùyati bhavàn 95 (a) tyaktvà råpàjãvàü yas tvaü kubjàü vayasya kàmayase (b) kubjàm api hi tyaktvà [p.116] gantàsi svàminãm asyàþ eùa prahasya prasthitaþ ito vayaü sàdhayàmaþ (parikramya) aye ayam aparaþ kaþ siühalikàyà mayårasenàyà gçhàn niùpatya skandhavinyastanivasano vimalakuñilàsipàõibhir dàkùiõàtyaiþ parivçto bhadràïkaü viralam uttarãyam àkarùann àndhrakaü kàrùõàyasaü nivasitaþ kuïkumànuraktacchavis tàmbålasamàdànavyagrapàõir ita evàbhivartate bhavatu, dçùñam eùa hi vidarbhavàsã talavaro hari÷ådraþ bho yadà tàvad ayaü tàü kàverikàm anurakta iti mamaiva samakùaü sapàdaparigraham anunayann apy uktas tayà 96 (a) tàm ehi kiü tava mayà jyotsnà yadi ka iva dãpa÷ikhayàrthaþ (b) virama saha saügrahãtuü bilvadvayam ekahastena iti tat katham aneneyam anunãtà bhaviùyati kim ayam anuraktàm api tyaktvà 'nyàü prakà÷aü kàmayata iti ve÷apratyakùam àtmano daurbhàgyam aya÷asyam iti svayam eva prasannà [p.117] àhosvit kàmyamànaü kàmayante striya iti strãsvabhàvàd asyàþ saügharùa utpannaþ utàho parivyayàrthakar÷itayà matraivànuniyukta bhaviùyati sarvatha prakùyamas tàvad enam (upasçtakenà¤jaliü kçtva) 97 (a) tàü sundarãü darãm iva siühasya manuùyasiüha siühalikam (b) yuktaü bhavato moktuü dramiëãs uratàbhilaùeõa kiü bravãùi - anunãtà mayà mayårasena eùa tasyà eva gçhàd àgacchàmãti kathaya kathaya katham ava÷ãrõapràyaþ saüdhir anuùñhitaþ kiü bravãùi - adya tçtãye 'hany aham api ve÷yàdhyakùapratihàradrauõilakagçhe prekùàyàm upanimantritas tatra ca mayårasenàyà làsyavàro buddhipårvaka ity avagacchàmi tataþ prasàriteùv àtodyeùu devatàmaïgalaü pårvam upohya prastute gãtake prançttàyàü nartakyàü prathamavastuny eva [p.118] mayårasenàyàþ khalu nçtte prayogadoùà gçhãtà iti mà tàvad bhoþ- mayårasenàyàþ khalu nçtte prayogadoùà gçhyante kasyàyam atañaprapàtaþ kiü bravãùi - bhagavatyà vàruõyà iti yuktaü nityasaünihità bhagavatã suràdevã pratihàragçhe atha kam antarãkçtyàyaü suràvibhramaþ kiü bravãùi - vayasyam eva te làsakam upacandrakam iti upapannam àyatanaü hi sa ãdç÷ànàm api tu sa viùayas tasyaiùaþ tatas tataþ kiü bravãùi - tata upacandrapakùe sarvasàmàjikajanaþ. mayàpi mayårasenàyàþ pakùaþ parigçhãta iti sàdhu vayasya, de÷akàlaupayikam anuùñhitam tatas tataþ kiü bravãùi - tato na teùàü buddhiü paribhavàmi aparibhåtà me sadasyà àgamapradhànatayà mama prà÷nikànumate pratiùñhitaþ pakùa iti [p.119] sàdhu vayasya (em: vayasyà Ed.) ananyasàdhàraõena paõyena krãtà tatrabhavatã tatas tataþ kiü bravãùi - tataþ sarvagaõikàjanapratyakùaü datte pàritoùike mayårasenàyàþ smitapuraþsareõàpàïgapàtinà kañàkùeõa prasàdita ivàsmi kàverikàyàs tu punar asåyàpi÷unam utthàya gacchantyà àkàreõa bahåpàlabdha ivàsmi tayo÷ ca kopaprasàdayoþ pratyakùatayobhayatañabhraùña iva saüdehasrotasà hriyamàõas tasmàt saükañàt kathaücid gçhàn àgataþ upaviùña÷ ca kànayoþ kiü pratipatsyata iti vitarkaóolàü vàhayàmi tataþ sahasaiva me priyayà sametya netre nimãlite tato vihasya mayoktà 98 (a) netranimãlananipuõe kiü te hasitena cori gåóhena (b) såcayati tvà[ü] pàõyor ananyasàdhàraõaþ spar÷aþ evam uktayànayà surabhitaniþ÷vàsasåcitamadaskhalitàkùaram abhihito 'ham àcakùva mà kàham iti tato mayoktà 99 (a) romà¤cakarka÷àbhyàü [p.120] pratyuktàsi nanu me kapolàbhyàm (b) yad vadasi punar mugdhe svayam evàcakùva sàham iti tata unmãlya màm uktavatã anenaiva romà¤casaüj¤akena kaitavenàyaü jana àkçùyata ity uktvà mà kapole cumbitvà prasthità tato mayoktà 100 (a) cumbitenedam àdàya hçdayaü kva gamiùyasi (b) cori pàdàv imau mårdhnà dhçtau me sthãyatàü nanu evaü coktà ÷ayanam upagamyopaviùñà tato mayàsyàþ svayaü pàdau prakùàlitau anayà càsmy uktaþ: gçhãtaü pàdyam ehãdànãü kitavaþ khalv asãti tato viko÷amukulajàlakeneva màlatãlatà vikasitenaikahastà valambitasara÷ananivasanà paryaïkàveùñanadviguõamadhyabàhumçõàlikàtrikaparivartanasàcãkçtadar÷anãyatarà tadànãü veùñamànamadhyaviùamavalipranaùñanàbhimaõóalaviùamãkçtaromaràjir [p.121] ekastanàvagalitahàràpà÷ritetarastanakala÷apàr÷và 'vagalitakapolaparyastakuõóalamakaràdhiùñhitavi÷eùakakàntatareõàüsaparàvarta÷obhinàvasthànena lajjàdvitãyà ratir iva råpiõã samutthitaikabhrålatikena kuvalaya÷abalaü jalam ivàkirantã dçùñivikùepeõa mam uktavatã : yat te rocata iti tato 'ham àsannam àlekhyavarõakapàtraü gavàkùàd àkùipya caraõanalinaràgàyopasthitaþ atha vayasya, alaktakavinyàsavinyastacakùur utkùiptapàrùõigulphanåpuràdhiùñhitajaïghàkàõóàyàs tasyà asaübhuktatvàd anårugràhiõo marmarasyopasaühàrabhaïgàbhogànukàriõaþ kau÷eyasyàsaüyatatvàd gajakalabhada÷anacchadàntaram iva kadalãgarbham iva càntarårum ãkùe ãkùamàõaü càpohyàvinãtacakùur asãty uktvà pàdam àkùipyorasi mà [p.122] tàóitavati tato romà¤cakavacakarka÷atvacà mayoktà: sundari, nàrhasi màm asamàptaràgam avakùeptum iti tatas tayàham uktaþ, sàdhu khalu nimãlitàkùaþ samàpayainam iti tatas tasyà làkùàrasaü nimãlitàkùo 'rpayàmi caraõàbhyàü sakacagraham adharoùñhe gçhãto 'smi tatas tathaiva vivçtaromà¤caü mà samabhivãkùyà÷okasamadohalo 'si namo 'stu te ÷àñhyàyeti màü pariùvajya ÷ayanam upagatà tataþ paraü devànàüpriya evaj¤àsyatãti yady evam arhatibhavàn api tauõóikokiviùõunàgapràya÷cittàrthaü saünipatitàn viñàn upasthàtum kiü bravãùi - ÷àntam etat punar api, yadi ÷iro me tasyà÷ caraõakamalatàóanenànugçhyeta tad eva me pràya÷cittam iti yady evaü yamunàhradanilayo yadupaticaraõàïkitalalàño nàgaþ kàliya iva vainateyasyàvadhya idànãü sarvaviñànàm asi eùa vihasyàyam a¤jalir iti prasthitaþ yàvad aham api viñasamàjaü gacchàmi aho nu khalu suhçtkathàvyagrair asmàbhir atãtam apy aho na vij¤àtaü saüprati hi 101 (a) sotkaõñhair iva gacchatãti kamalair mãladbhir àlokitaþ (b) pracchàyair adhiruhya ve÷ma÷ikharàõy utsàryamàõàtapaþ [p.123] (c) taiþ spçùñvà ciram unmukhãùu kiraõair udyàna÷àkhàsv asau (d) yàty astaü valabhãkapotanayanair àkùiptaràgo raviþ api cedànãm 102 (a) pràkàràgre gavàkùaiþ patati khagarutaiþ såcyamàno bióàlaþ (b) pràsàdebhyo nivçtto vrajati samucitàü vàsayaùñiü mayåraþ (c) sàüdhyaü puùpopahàraü pariharati mçgaþ sthaõóile svaptukàmas (d) toyàd uttãrya càsau bhavanakamalinãvedikàü yàti haüsaþ (parikramya) 103 (a) ete prayànti ghanatàü valabhãùu dhåpà (b) vaióåryareõava ivotpatità gavàkùaiþ (c) rathyàsu caitam avagàóham udagram etya (d) snànodakaugham anu ùañcaraõà bhramanti aho nu khalv idànãm asya saümçùñasiktàvakãrõakusumapradvàràjirasya pràdoùikopacàravyagraparicàrakajanasya de÷avayovibhavànuråpàlaükàravyàpçtavàramukhyàjanasya pracaritamadanadåtãsaücàraramaõãyasya pravçttamattaviñavidagdhaparihàsarasàntarasya snàtànuliptapãtapratãtataruõajanàvakãrõacatuùpatha÷çïgàñakasya ve÷amahàpathasya parà srãþ iha hi 104 (a) eùà rauty upave÷ità gajavadhår àruhyamàõà ÷anair [p.124] (b) etat kambalavàhyakaü pramadayà dvàþsthaü samàruhyate (c) ÷i¤jannåpuramekhalàm upavahan ve÷yàü calatkuõóalàü (d) ÷roõãbhàram apàrayann iva hayo gacchaty asau dhauritam api càsminn imàþ 105 (a) pradãpakaravallarãjañilacàruvàtàyanà (b) mayåragalamecakair anusçtàs tamobhiþ kvacit (c) vibhànti gçhabhittayo navasudhàvadàtàntaràs ( d) tamàlaharitàlapaïkakçtapattralekhà iva (parikramya) sarvathà ramaõãyas tàvad ayam udbhidyamànacandrasanàtha utsavaþ pradoùasaüj¤ako jãvalokasya saüprati hy eùa bhagavàü÷ cakùuùàü sàdhàraõaü rasàyanaü hasitam iva kumudavàpãnàm udayati ÷ãtara÷miþ ya eùaþ 106 (a) kiü nãlotpalapattracakravivarair abhyeùi mà cumbituü (b) na tvàü pa÷yati rohiõã kathaya me saütyajyatàü vepathuþ (c) mattànàü madhubhàjaneùv itikathàþ ÷rotuü sahàsà iva (d) strãõàü kuõóalakoñibhinnakiraõa÷ candraþ samuttiùñhati (parikramya) 107 (a) gàyaty eùà valgu kàntadvitãyà (b) suprakvàõà spç÷yate 'sau vipa¤cã (c) baddhvà goùñhãü pãyate pànam etad (d) dharmyàgreùu pràptacandrodayeùu api cedànãm eùa bhagavàn 108 (a) viracayati mayåkhair dãrghikàmbhaþsu setuü [p.125] (b) visçjati kadalãùu svàþ prabhàdaõóaràjãþ (c) punar api ca sudhàbhir varõayan saudhamàlàþ (d) kùarati kisalayebhyo mauktikànãva candraþ (parikramya) aho nu khalu kùãrodenevodvelapravçttavikãryamàõavãcirà÷inà jyotsnàsaüj¤akena payasà prasarpatànugçhãta iva jãvalokaþ saüprati hi 109 (a) ete vrajanti turagai÷ ca kareõubhi÷ ca (b) karõãrathair api ca kambalavàhyakai÷ ca (c) àliïgità yuvatibhir mçdità yuvàno (d) gandharvasiddhamithunàni vihàyasãva (parikramya) 110 (a) asàv anvàråóho madalalitaceùñaþ pramadayà (b) pariùvaktaþ pçùñhe nibióataranikùiptakucayà (c) paràvçtta÷ cumban vrajati dayitàü yasya turago (d) gçhàn eùo 'bhyàsàd anupatati notkràmati pathaþ ka÷ ca tàvad ayam asmiü÷ candràtape 'py andhakàra iva vartamàno ve÷arathyàyàü garbhagçhabhogena tiùñhan nairlajyam àviùkaroti àþ j¤àtam eùa sauràùñrikaþ ÷akakumàro jayanandaka imàü ghañadàsãü barbarikàm anuraktaþ kiü ca tàvad anenaitasmàt [p.126] sarvave÷yàpattanàd ve÷avad ve÷abarbaryà guõavattvam avalokitam kiü ca tàvat 111 (a) adhidevateva tamasaþ kçùõà ÷uklà dvijeùu càkùõo÷ ca (b) asakala÷a÷àïkalekheva ÷arvarã barbarã bhàti athavà sauràùñrikà vànarà barbarà ity eko ràsiþ kim atrà÷caryam tathà hi 112 (a) gavalapratimàyàm api barbaryàü saktacakùuùo hy asya (b) alasasakaùàyadçùñer jyotsnàpãyaü tamisreva tad alam, ayam asya panthàþ ito vayam (parikramya) iyam aparà kà 113 (a) karõadvayàvanatakà¤canatàlapattrà (b) veõyantalambimaõimauktikahemagucchà (c) kårpàsakotkavacitastanabàhumålà (d) làñã nitambaparivçttada÷àntanãvã [p.127] (vicàrya) bhavatu vij¤àtam eùà hi sà ràkà ràj¤aþ syàlam àbhãrakaü mayårakumàraü mayåram iva nçtyantam àliïgantã candra÷àlàgre ve÷avãthyàm àtmanaþ saubhàgyaü prakà÷ayati ayam api càrjavenànayà tapasvã krãta iva 114 (a) api ca mayårakumàraü gaurã kçùõam atidurbalaü sthålà (b) svam iva pracchàyàgrakam urasi vilagnaü vahaty eùà (parikramya) iyam aparà kà (vicàrya) iyaü hi sà tatrabhavataþ sugçhãtanàmnaþ ÷àrdålavarmaõaþ putrasya naþ priyavayasyasya varàhadàsasya priyatamà yavanã karpåraturiùñhà nàma praticandràbhimukhaü madhunaþ kàüsyam aïgulitrayeõa dhàrayantã kapolatalaskhalitabimbam avalambya kuõóalaü kiraõaiþ preïkholitam aüsade÷e ÷a÷inam ivodvahantã yaiùà 115 (a) cakoracikurekùaõà madhuni vãkùamàõà mukhaü vikãrya yavanã nakhair alakavallarãm àyatàm (b) madhåkakusumàvadàtasukumàrayor gaõóayoþ pramàrùñi madaràgam utthitam alaktakà÷aïkayà api ca yavanã gaõikà vànarã nartakã màlavaþ kàmuko gardabho gàyaka iti guõataþ sàdhàraõam avagacchàmi sarvathà sadç÷ayogeùu nipuõaþ khalu prajàpatiþ tathà hi [p.128] 116 (a) khadiratarum àtmaguptà pañolavallã samà÷rità nimbam (b) ÷liùño bata saüyogo yadi yavanã màlave saktà tat kàmam iyam api me sakhã, na tv enàm abhibhàùiùye ko hi nàma tàni vànarãniùkåjitopamàni sãtkàrabhåyiùñhàny apratyabhij¤eyavya¤janàni kiücitkàraõàntaràõi prade÷inãlàlanamàtrasåcitàni svayaü ve÷ayavanãkathitàni ÷roùyati tad alam anayà (parikramya) ayam aparaþ kaþ 117 (a) pratimukhapavanair vegàd utkùi ptàgràlakottarã yàn tàm (b) kàntàü harati kareõvà vàsavadattàm ivodayanaþ (vicàrya) à viditam eùa sa ibhyaputro viñapravàla iti óiõóibhir abhyastanàmà surataraõapañakañyambaràõàm adhipatis tàü ve÷asundarãm asmadbàlikàü madanaparava÷aþ pitur màtu÷ ca ÷àsanam upekùyànurakta eva kàmam atióiõóã khalv ayam ÷va÷ura÷abdàvakuõñhanàs tu vayam tad alam anenàbhibhàùitena [p.129] ayam asyà¤jalir. itas tàvad vayam (parikramya) yàvad aham api viñasamàjaü gacchàmi eùo 'smi bhoþ suvçthàtivàhite ve÷amahàpathe viñamahattarasya bhaññijãmåtasya samantàt saünipàtitaviñajanavàhanasahasrasaübàdhapradvàràïgaõam utkùiptarajatakala÷apàdyaparicàrakopasthitatoraõaü bhavanam anupràptaþ suùñhu khalv idam ucyate - mahàntaþ khalu mahatàm àrambhà iti sàüprataü hy etad da÷àrdhavarõaü puùpam utkãryate muktam àsajyate grathitam saücàryante dhåpàþ prajvàlyante dãpà ucyate svàgataü mucyate yànaü dç÷yate vibhrama upagãyate gãtam upavàdyate vàdyaü dãyate hastaþ kathyate ÷lakùõam àliïgyate snigdham avalambyate sapraõayam avanamyate savinayaü spç÷yate pçùñham ànatasya gamyate sabhråkùepam àghràyate ÷iraþ sthãyate savibhramam upavi÷yate salãlaü vi÷ràõyate candanam àlipyate varõakaü vinyasyate vilepanam utkãryate cårõaþ parihàsyate viñaiþ pratigçhyate vilàsinãbhir iti kiü bahunà 118 (a) puùpeùv ete jànudaghneùu lagnàþ (b) kçcchràt pàdà vàmanair uddhriyante [p.130] (c) vibhràntàkùyaþ ketakãnàü palà÷àn (d) sãtkurvàõàþ pàdalagnàn haranti api caite viñamukhyàþ 119 (a) ÷rãmantaþ sakhibhir alaükçtàsanàrdhàþ (b) kurvanta÷ caturam amarmavedhi narma (c) ve÷yàbhiþ samupagatàþ samaü samantàd (d) ukùàõo vraja iva bhànti sopasaryàþ api caiùàm etat sadaþ 120 (a) nabha iva÷atacandraü yoùitàü vaktracandraiþ (b) kçta÷abaladigantaü saüpatadbhiþ kañàkùaiþ (c) saparigraham iva yånàü bàhubhiþ saüprahàrair (d) nicitam iva ÷ilàbhi÷ candanàrdrair urobhiþ api càsmin 121 (a) ete vibhànti gaõikàjanakalpavçkùàs (b) tàdàtvikà÷ ca khalu målaharà÷ ca vãràþ (c) bàlye 'pi kàùñhakalahàn kathayanti yeùàü ( d) vçddhàþ suyodhanavçkodarayor ivoccaiþ tad etàvad aham api suhçnnide÷aveùñane ÷irasi bhagavate citte÷varàyà¤jaliü kçtvà suhçnnide÷àd imam adhikàraü puraskçtya pràya÷cittàrthaü tatrabhavatas tauõóikoker viùõunàgasya ghoùaõàpårvakaü viñàn vij¤àpayàmi (parikramya) bho bhoþ [p.131] sakalakùititalasamàgatàþ priyakalahàþ kalahànàü ca niveditàro dhårtami÷ràþ ÷çõvantu ÷çõvantu bhavantaþ 122 (a) kàmas tapasviùu jayaty adhikàrakàmo (b) vi÷vasya cittavibhur indriyavàjyadhã÷aþ (c) bhåtàni bibhrati mahànty api yasya ÷iùñiü ( d) vyàvçttamaulimaõira÷mibhir uttamàïgaiþ (parikramya) 123 (a) atha jayati mado vilàsinãnàü (b) sphuñahasitapravikãrõakarõapåraþ (c) skhalitagatir adhãradçùñipàtas (d) tadanu ca yauvanavibhramà jayanti tad evaü vàramukhyàjanacaraõarajaþpavitrãkçtena ÷irasà dhårtami÷ràn praõipatya vij¤àpayàmi kiü caitad vij¤àpyam iti ÷råyatàm 124 (a) nàgavad viùõunàgo 'sàv urasà veùñate kùitau (b) pràya÷cittàrtham udvignaü tam enaü tràtum arhatha kiü màü pçcchanti bhavantaþ- ko 'syàpanaya iti ÷råyatàm 125 (a) utkùiptàlakam ãkùaõàntagalitaü kopà¤citàntabhruvà (b) daùñàrdhoùñham adhãradantakiraõaü protkampayantyà mukham (c) ÷i¤jannåpurayà vikçùya vigaladraktàü÷ukaü pàõinà (d) mårdhany asya sanåpuraþ samadayà pàdo 'rpitaþ kàntayà kiü kiü vadanti bhavantaþ - kasyàþ punar idam avij¤àtapuruùàntaràyàþ [p.132] pramàdasaüj¤akam aya÷o vistãryata iti nanu tatrabhavatyàþ sauràùñrikàyà madanasenikàyàþ ete viñà diùñyà neha ka÷cid iti saübhràntà iva ya ete 126 (a) nirdhåtahastà vinigåóhahàsà (b) dhigvàdino dhãramukhàni baddhvà (c) dhyàyanti saüprekùya parasparasya (d) jàtànukampà iva nàma dhårtàþ eteùàü tàvad àsãnànàü niyukto viñamahattaro bhaññijãmåtaþ kçpayà nàma paraü vaiklavyam upagataþ ya eùaþ 127 (a) kaùñaü kaùñam iti ÷vàsàn mu¤can klànta iva dvipaþ (b) jãmåta iva jãmåto netràbhyàü vàri varùati eùa màm àhvayati ayam àgato 'smi kim àj¤àpayati bhaññiþ - srutapårvaü mayà bhåyo 'pi vadasi. evaü pràyascittàrthaü bràhmaõopagamanam tasmàd evàham upaviùñas, tat samayapårvakam upagçhyantàü tatrabhavanto viñà iti yad àj¤àpayati bhaññiþ bho bhoþ ÷çõvantu ÷çõvantu bhavantaþ 128 (a) dyåteùu mà sma vijayiùña paõaü kadàcin (b) màtuþ ÷çõotu pitaraü vinayena yàtu [p.133] (c) kùãraü ÷çtaü pibatu modakam at tu mohàd (d) vyåóhàpatir bhavatu yo 'tra vaded ayuktam api ca 129 (a) paricaratu gurån apaitu goùñhyà (b) bhavatu ca vçddhasamo yuvà vinãtaþ (c) palitam abhisamãkùya yàtu ÷àntiü ( d) ya idam ayuktam udàharen niùaõõaþ (vivçtyàvalokya) eùa dhàrayakir anantakathaþ sahasotthàya màm àhvayati kiü bravãùi - tasyà evedam avij¤àtapraõayàyàþ pàtakaü nàtrabhavataþ ÷rotum arhati bhavàn 130 (a) a÷okaü spar÷ena drumam asamaye puùpayati yaþ (b) svayaü yasmin kàmo vitata÷aracàpo nivasati (c) sa pàdo vinyastaþ pa÷u÷irasi mohàd iva yayà (d) nanu pràya÷cittaü caratu suciraü saiva capalà iti samyag àha bhavàn tathà hi 131 (a) upavãõita eùa gardabhaþ (b) samupa÷lokita eùa vànaraþ (c) payasi ÷çta eùa màhiùe (d) sahakàrasya raso nipàtitaþ api tv àrtànupàtàni pràyascittàni àrta÷ càyam upàgatas, tad anugrahãtum arhantibhavantaþ tat kva nu khalv eùàü goglanaptà [p.134] ya eùa madarabhasacalitamaulim ekahastena pratisamàbadhya kùudramuktàvakãrõam iva svedabindubhir lalàñade÷aü prade÷inyà parimçjya ÷råyatàm asya pràya÷cittam iti màm àhvayati yàvad upasarpàmi ete viñàþ ka÷ ca tàvad ayaü viñabhàvadåùitàkàraþ prathamataro Viño viñapariùady utthàya pràya÷cittam upadi÷atãti kupitàþ haõóe mallasvàmin, ÷rutam evam àhur atrabhavantaþ kiü bravãùi - mà tàvan, nanåcyantàm atrabhavantaþ 132 (a) tàte pa¤catvaü pa¤caràtre prayàte (b) mitreùv àrteùu vyàkule bandhuvarge (c) ekaü kro÷antaü bàlam àdhàya putraü (d) dàsyà sàrdhaü pãtavàn asmi madyam katham aham aviña iti evaü cet tvàm anujànanti viñamukhyo 'sãti àsyatàm kiü bravãùi - dãyatàm asmai pràyascittam iti bàóhaü bhåyaþ ÷ràvayàmi tat kiü nu khalv eùa màü ÷aibyaþ kavir àryarakùito vàyuvaiùamyanipãóitàkùaro màm àhvayan [p.135] na khalu na khalv idaü pràya÷cittam iti pratiùedhayati ativiña÷ caiùa dhàntraþ kutaþ 133 (a) vikrãõàti hi kàvyaü ÷rotriyabhavaneùu madyacaùakeõa (b) yaþ ÷ibikule prasåto bhartçsthàne jaràü yàtaþ api ca 134 (a) vikrãõanti hi kavayo yady evaü kàvyam adya caùakeõa (b) kà÷iùu ca kosaleùu ca bhargeùu niùàdanagareùu yàvad enam upasarpàmi sakhe, ayam asmi kiü bravãùi - 135 (a) dhçto gaõóàbhoge kamala iva baddho madhukaro (b) vilàsinyà mukto bakulatarum àpuùpayati yaþ (c) vilàso netràõàü taruõasahakàrapriyasakhaþ (d) sa gaõóåùaþ sãdhoþ katham iva ÷iraþ pràpsyati pa÷oþ iti ayam aparo bhavakãrtir baddhakaraþ pràya÷cittàrthaü màm àhvayati ativiña÷ caiùa màõavakaþ kutaþ 136 (a) muõóàü vçddhàü jãrõakàùàyavastràü (b) bhikùàhetor nirvi÷aïkaü praviùñàm (c) bhåmàv àrtàü pàtayitvà sphurantãü (d) yo 'yaü kàmã kàmakàraü karoti [p.136] yàvad enam upasarpàmi kiü bravãùi - idam asyàþ pràya÷cittam l37 (a) badhyatàü mekhalàdàmnà samàkçùya kacagrahaiþ (b) atha tasyàþ prasuptàyàþ pàdau saüvàhayatv ayam iti bho etad api pratihatam eùa ibhyaputra÷ ceñaputrair abhyastanàmà gàndharvasenako hastam udyamya màm àhvayati yasyaiùa hastaþ l38 (a) vàdyeùu trividheùv anekakaraõaiþ saücàritàgràïgulis (b) tàmràmbhoruhapattravçùñir iva yas tantrãùu paryasyate (c) kolambànugatena yena dadhatà ÷roõãtañe vallakãm (d) ibhyàntaþpurasundarãkararuhakùepàþ samàsvàditàþ yàvad enam upasarpàmi (upetya) kiü bràvãùi - 139 (a) jaghanarathanitambavaijayantã (b) surataraõavyatiùaïgayogavãõà (c) kva ca maõira÷anà varàïganànàü (d) kva ca caraõàv a÷ubhasya gardabhasya iti (parivartakena) ayam idànãü dàkùiõàtyaþ kavir àryakaþ pràya÷cittam upadi÷ati kiü bravãùi - 140 (a) vibhramàceùñitenaiva dçùñikùepeõa bhåyasà (b) ÷iraþ karõotpalenàsya [p.137] (d) tàóyatàü mattayà tayà iti etad api pratihatam anena gàndhàrakeõa hastimårkheõa kim idam ucyate bhavatà - l41 (a) nakhavilikhitaü karõe nàryà nive÷itabandhanaü (b) khacita÷abalaü dçùñikùepair apàïgavilambibhiþ (c) yadi narapa÷or asyedaü bhoþ ÷irasy abhipàtyate (d) surabhirajasà pràya÷cittaü kim asya bhaviùyati iti bàóham evam etad iti pratipannà viñamukhyàþ (parivartakena) imàv aparau màm àhvayataþ 142 (a) guptamahe÷varadattau suhçdàv ekàsanasthitàv etau (b) upagatakàvyapratibhau vararucikàvyànusàreõa yàvad upasarpàmi (upasçtya) haõóe guptaroma÷a, kim àha bhavàn - 143 (a) pàdaprakùàlanenàsyàþ ÷iraþ prakùàlyatàm iti katham etad api pratiùiddhaü traividyavçddhair atisuhçdbhir anugçhãtanàmnà mahe÷varadattena (b) pàdaprakùàlanaü tasyàþ pàtum apy eùa nàrhati iti [p.138] ayam aparo 'smatsuhçt sauvãrako vçddhaviñaþ svacchandasmitodagrayà vàcà mantrayate kim àha bhavàn - 144 (a) nirbhåùaõàvayavacàrutaràïgayaùñiü (b) snànàrdramuktajaghanasthitake÷ahastàm (c) tàm ànayàmy aham ayaü tu dadhàtu tasyàþ (d) netraprabhà÷abalamaõóalam àtmadar÷am iti idam api pratiùiddham anena kavinà dà÷erakeõa rudravarmaõà kiü bravãùi - l45 (a) vidvàn ayaü mahati kokikule prasåto (b) mantràdhikàrasacivo nçpasattamasya (c) ve÷yàïganàcaraõapàtarajo'vadhåtàn (d) ke÷àn na dhàrayitum arhati muõóyatàü sa iti eùa khalv anugçhãto 'smãty uktvà viùõunàgo vij¤àpayati kiü kila sadànandam idaü dàsãpadanyàsadharùitaü ÷iro vicchinnam icchàmi pràg eva tu ÷iroruhàõãti katham etad apy asya pratihatam anena viñamahattareõa bhaññijãmåtena kim àha bhavàn - 146 (a) skhalitavalaya÷abdair a¤citabhrålatànàü (b) khacitanakhamayåkhair aïgulãyaprabhàbhiþ (c) kisalayasukumàraiþ pàõibhiþ sundarãõàü (d) suciram anabhimçùñàn dhàrayatv eùa ke÷àn api cedam asya pràya÷cittaü ÷råyatàm 147 (a) tasyà madàlasavighårõitalocanàyàþ (b) ÷roõyarpitaikakarasaühatamekhalàyàþ [p.139] (c) sàlaktakena caraõena sanåpureõa ( d) pa÷yatv ayaü ÷irasi màm anugçhyamàõam iti ete viñàþ sàdhuvàdànuyàtrà etad eva pràya÷cittam iti vàdinaþ saübhàvayanti viñamahattaraü bhaññijãmåtam eùa sarvathànugçhãto 'smãty uktvà prasthitas tauõóikokir viùõunàgaþ eùa màm àhvayati viñamahattaro bhaññijãmåtaþ ayam asmi kim àha bhavàn - anuùñhitam idam kiü te bhåyaþ priyam upaharàmãti bhoþ ÷råyatàm 148 (a) kuññinya÷ caturakathà bhavantv arogà (b) dhårtànàm adhika÷atàþ paõà bhavantu (c) bhåyàsuþ priyaviñasaügamàþ pure 'smin (d) vàrastrãpraõayamahotsavàþ pradoùàþ (niùkrànto viñaþ) iti kaver udãcyasya vi÷ve÷varadattaputra- syàrya÷yàmilakasya kçtiþ pàdatàóitakaü nàma bhàõaþ samàptaþ //