Harsadeva: Priyadarsika Based on M.R. Kale's edition: PriyadarÓikà of ÁrÅ Har«adeva, edited with an exhaustive introduction, a short Sanskrit commentary, various readings, a literal English translation, copious notes and useful appendices, Bombay : Gopal Narayana & Co 1928 (repr. Delhi et al. : Motilal Banarsidass 1977). Input by a Paris-3 Sorbonne-Nouvelle University group of Master students in Indology : Pilar Altinier, Dominique Fradkine, Cl‚mentine Peroumal-Delavigne, Carmen Sylvia Spiers (checked and supervised by Nalini Balbir). [GRETIL-Version vom 4.9.2015] PLAIN TEXT VERSION (no separation of compounds) STRUCTURE OF REFERENCES (added): HPri_n.nn = HPri_aÇka.verse NOTE: Typos corrected, especially in Prakrit portions. The Prakrit sequence -hm- of Kale has been systematically replaced by -mh-. When applying, the Prakrit text comes first, followed by the Sanskrit chÃyà within square brackets. #<...># = BOLD for pagination of Kale's ed. %<...>% = ITALICS for chÃyà ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ ÓrÅHar«adevaviracità | || PriyadarÓikà || #<[p. 1]># dhÆmavyÃkulad­«Âir indukiraïair ÃhlÃditÃk«Å puna÷ paÓyantÅ varam utsukÃnatamukhÅ bhÆyo hriyà brahmaïa÷ / ser«yà pÃdanakhendudarpaïagate GaÇgÃæ dadhÃne hare sparÓÃdutpulakà karagrahavidhau GaurÅ ÓivÃyÃstu va÷ // HPri_1.1 // api ca | KailÃsÃdrÃv udaste paricalati gaïe«Ællasatkautuke«u kro¬aæ mÃtu÷ KumÃre viÓati vi«amuci prek«amÃïe saro«am / #<[p. 2]># pÃdÃva«ÂambhasÅdadvapu«i DaÓamukhe yÃti pÃtÃlamÆlaæ kruddho 'py ÃÓli«ÂamÆrtir bhayaghanam Umayà pÃtu tu«Âa÷ Áivo na÷ // HPri_1.2 // (nÃndyante sÆtradhÃra÷ parikramya) | adyÃhaæ vasantotsave sabahumÃnam ÃhÆya nÃnÃdigdeÓÃd Ãgatena rÃj¤a÷ ÓrÅHar«adevasya pÃdapadmopajÅvinà rÃjasamÆhenokta÷ yathÃsmatsvÃminà ÓrÅHar«adevenÃpÆrvavasturacanÃlaæk­tà PriyadarÓikà nÃma #<[p. 3]># nÃÂikà k­tety asmÃbhi÷ Órotraparaæparayà Órutam | na tu prayogato d­«Âà | tat tasyaiva rÃj¤a÷ sarvajanah­dayÃhlÃdino bahumÃnÃd asmÃsu cÃnugrahabuddhyà yathÃvat prayogena tvayà nÃÂayitavyeti | tad yÃvan nepathyaracanÃæ k­tvà yathÃbhila«itaæ saæpÃdayÃmi | parito 'valokya | ÃvarjitÃni sÃmÃjikamanÃæsÅti me niÓcaya÷ | kuta÷ | ÓrÅHar«o nipuïa÷ kavi÷ pari«ad apy e«Ã guïagrÃhiïÅ loke hÃri ca VatsarÃjacaritaæ nÃÂye ca dak«Ã vayam / vastv ekaikam apÅha vächitaphalaprÃpte÷ padaæ kiæ punar madbhÃgyopacayÃd ayaæ samudita÷ sarvo guïÃnÃæ gaïa÷ // HPri_1.3 // (nepathyÃbhimukham avalokya) | aye | kathaæ prastÃvanÃbhyudyate mayi viditÃsmadabhiprÃyo 'ÇgÃdhipater D­¬havarmaïa÷ ka¤cukino bhÆmikÃæ k­tvÃsmadbhrÃteta evÃbhivartate | tad yÃvad aham apy anantarabhÆmikÃæ saæpÃdayÃmi | (iti ni«krÃnta÷) | (iti prastÃvanÃ) | #<[p. 4]># prathamo 'Çka÷ | (tata÷ praviÓati ka¤cukÅ |) ka¤cukÅ - (saÓokaÓramaæ nÃÂayan | ni÷Óvasya) | ka«Âaæ bho÷ ka«Âam | rÃj¤o vipadbandhuviyogadu÷khaæ deÓacyutir durgamamÃrgakheda÷ / ÃsvÃdyate 'syÃ÷ kaÂuni«phalÃyÃ÷ phalaæ mayaitac cirajÅvitÃyÃ÷ // HPri_1.4 // (saÓokaæ savismayaæ ca) | tÃd­ÓasyÃpi nÃmÃpratihataÓaktitrayasya RaghuDilÅpaNalatulyasya devasya D­¬havarmaïo matprÃrthyamÃnÃpy anena svaduhità VatsarÃjÃya datteti baddhÃnuÓayena VatsarÃjo bandhanÃn na nivartata iti ca labdharandhreïa sahasÃgatya KaliÇgahatakena vipattir Åd­ÓÅ kriyata iti yat satyam upapannam api na Óraddadhe | katham ekÃntani«Âhuram Åd­Óaæ ca daivam asmÃsu | yena sÃpi rÃjaputrÅ yathÃkathaæcid enÃæ VatsarÃjÃyopanÅya svÃminam an­ïaæ kari«yÃmÅti matvà mayà tÃd­ÓÃd api pralayakÃladÃruïÃd avaskandasaæbhramÃd apavÃhya devasya D­¬havarmaïo mitrabhÃvÃnvitasyaivÃÂavikasya n­pater Vindhyaketor g­he sthÃpità satÅ snÃnÃya nÃtidÆram ity AgastyatÅrthaæ gate mayi k«aïÃt kair api nipatya hate Vindhyaketau rak«obhir iva nirmÃnu«Åk­te dagdhe sthÃne na j¤Ãyate kasyÃm avasthÃyÃæ vartata iti | nipuïaæ ca vicitam etan mayà sarvaæ sthÃnam | na ca j¤Ãtaæ kiæ tair eva dasyubhir nÅtÃthavà dagdheti | tat kiæ karomi mandabhÃgya÷ | (vicintya) | aye | Órutaæ mayà bandhanÃt paribhra«Âa÷ PradyotatanayÃm apah­tya VatsarÃja÷ KauÓÃmbÅm Ãgata iti | #<[p. 5]># kiæ tatraiva gacchÃmi | (ni÷ÓvasyÃtmano 'vasthÃæ paÓyan) | kim iva hi rÃjaputryà vinà tatra gatvà kathayi«yÃmi | aye | kathitaæ cÃdya mama Vindhyaketunà -- mà bhai«Å÷ | jÅvati tatrabhavÃn mahÃrÃjo D­¬havarmà gìhaprahÃrajarjarÅk­to baddhas ti«Âhati | iti | tad adhunà svÃminam eva gatvà pÃdaparicaryayà jÅvitaÓe«am Ãtmana÷ saphalayi«yÃmi (parikramyordhvam avalokya) | aho atidÃruïatà ÓaradÃtapasya | yad evam anekadu÷khasaætÃpitenÃpi mayà tÅk«ïo 'vagamyate | ghanabandhanamukto 'yaæ kanyÃgrahaïÃt paraæ tulÃæ prÃpya / ravir adhigatasvadhÃmà pratapati khalu VatsarÃja iva // HPri_1.5 // (iti ni«krÃnta÷) | (iti vi«kambhaka÷) | (tata÷ praviÓati rÃjà vidÆ«akaÓ ca) | rÃjà - bh­tyÃnÃm avikÃrità parigatà d­«Âà matir mantriïÃæ mitrÃïy apy upalak«itÃni vidita÷ paurÃnurÃgo 'dhikam / nirvyƬhà raïasÃhasavyasanità strÅratnam ÃsÃditaæ nirvyÃjÃd iva dharmata÷ kim iva na prÃptaæ mayà bandhanÃt // HPri_1.6 // #<[p. 6]># vidÆ«aka÷ - (saro«am) | bho vassa | kahaæ taæ evva dÃsÅe uttaæ bandhaïahadaaæ pasaæsesi | taæ dÃïiæ visumaridaæ | jaæ taha ïavaggaho via gaavaÅ khalakhalÃamÃïalohasiÇkhalÃbandhapa¬ikkhalantacalaïo suïïadukkharapisuïidahiaasaædÃvo rosavasuttambhidadiÂÂhÅ guruakarapho¬iadharaïimaggo raaïÅsu vi aïiddÃsuhaæ aïuhÆdo si | %<[bho vayasya | kathaæ tam eva dÃsyÃ÷ putraæ bandhanahatakaæ praÓaæsasi | tad idÃnÅæ vism­tam | yat tathà navagraha iva gajapati÷ khalakhalÃyamÃnalohaÓ­ÇkhalÃbandhapratiskhalaccaraïa÷ ÓÆnyamukhapu«karapiÓunitaddh­dayasaætÃpo ro«avaÓottambhitad­«Âir gurukakarasphoÂitadharaïimÃrgo rajanÅ«v apy anidrÃsukham anubhÆto 'si]>% | rÃjà - Vasantaka durjana÷ khalv asi | paÓya | d­«Âaæ cÃrakam andhakÃragahanaæ no tanmukhendudyuti÷ pŬà te nigalasvanena madhurÃs tasyà giro na ÓrutÃ÷ / krÆrà bandhanarak«iïo 'dya manasi snigdhÃ÷ kaÂÃk«Ã na te do«Ãn paÓyasi bandhanasya na puna÷ Pradyotaputryà guïÃn // HPri_1.7 // vidÆ«aka÷ - (sagarvam) | bho | jai dÃva bandhaïaæ suhaïibandhaïaæ hoi tà kÅsa tumaæ Di¬havammà baddho tti KaliÇgaraïïo uvari rosaæ bandhesi | %<[bho÷ | yadi tÃvad bandhanaæ sukhanibandhanaæ bhavati>% #<[p. 7]># %% rÃjà - (vihasya) | dhiÇ mÆrkha | na khalu sarvo VatsarÃjo ya evaæ VÃsavadattÃm avÃpya bandhanÃn niryÃsyati | tad ÃstÃæ tÃvad iyaæ kathà | Vindhyaketor upari bahÆny ahÃni Vijayasenasya pre«itasya na cÃdyÃpi tatsakÃÓÃt kaÓcid Ãgata÷ | tad ÃhÆyatÃæ tÃvad amÃtyo RumaïvÃn | tena saha kiæcid Ãlapitum icchÃmi | (praviÓya) | pratÅhÃrÅ - jedu jedu devvo | eso kkhu Vijaaseïo amacco Rumaïïo vi pa¬ihÃrabhÆmiæ uvaÂÂhio | %<[jayatu jayatu deva÷ | e«a khalu Vijayaseno 'mÃtyo RumaïvÃn api pratÅhÃrabhÆmim upasthitau] |>% rÃjà - tvaritaæ praveÓaya tau | pratÅhÃrÅ - jaæ devo Ãïavedi | %<[yad deva Ãj¤Ãpayati] |>% (iti ni«krÃntÃ) | (tata÷ praviÓati RumaïvÃn VijayasenaÓ ca) RumaïvÃn - (vicintya) | tat k«anam api ni«krÃntÃ÷ k­tado«Ã iva vinÃpi do«eïa / praviÓanti ÓaÇkamÃnà rÃjakulaæ prÃyaÓo bh­tyÃ÷ // HPri_1.8 // (upas­tya) | jayatu deva÷ | rÃjà - (Ãsanaæ nirdiÓya) | Rumaïvan | ita ÃsyatÃm | RumaïvÃn - (sasmitam upaviÓya | e«a khalu jitaVindhyaketur Vijayasena÷ praïamati | (Vijayasenas tathà karoti) | rÃjà - (sÃdaraæ pari«vajya) | api kuÓalÅ bhavÃn | Vijayasena÷ - adya svÃmina÷ prasÃdÃt | rÃjà - Vijayasena upaviÓyatÃm | #<[p. 8]># (Vijayasena upaviÓati) | rÃjà - Vijayasena kathaya Vindhyaketor v­ttÃntam | Vijayasena÷ - deva kim aparaæ kathayÃmi | yÃd­Óa÷ svÃmini kupite | rÃjà - tathÃpi vistarata÷ Órotum icchÃmi | Vijayasena÷ - deva ÓrÆyatÃm | ito vayaæ devapÃdÃdeÓÃd yathÃdi«Âena karituragapadÃtidainyena mahÃntam apy adhvÃnaæ divasatrayeïollaÇghya prabhÃtavelÃyÃm atarkità eva Vindhyaketor upari nipatitÃ÷ sma÷ | rÃjà - tatas tata÷ | Vijayasena÷ - tata÷ so 'py asmadbalatumulakalakalÃkarïanena pratibuddha÷ kesarÅva VindhyakandarÃn nirgatya Vindhyaketur anapek«itabalavÃhano yathÃsaænihita katipayasahÃya÷ sahasà svanÃmodgho«ayann asmÃn abhiyoddhuæ prav­tta÷ | rÃjà - (Rumaïvantam avalokya sasmitam) | Óobhitaæ Vindhyaketunà | tatas tata÷ | Vijayasena÷ - tato 'smÃbhir ayam asÃv iti dviguïatarabaddhamatsarotsÃhair mahatà vimardena ni÷Óe«itasahÃya eka eva vimarditÃdhikabalakrodhavego dÃruïataraæ saæprahÃram akarot | rÃjà - sÃdhu Vindhyaketo | sÃdhu sÃdhu | Vijayasena÷ - kiæ và varïyate deva | saæk«epato vij¤ÃpayÃmi | pÃdÃtaæ pÃtter eva prathamataram ura÷pe«amÃtreïa pi«Âvà dÆrÃn nÅtvà Óaraughair hariïakulam iva trastam aÓvÅyam ÃÓÃ÷ / #<[p. 9]># sarvatrots­«Âasarvapraharaïanivahas tÆrïam utkhÃya kha¬gaæ paÓcÃt kartuæ prav­tta÷ karikarakadalÅkÃnanacchedalÅlÃm // HPri_1.9 // evaæ balatritayam Ãkulam eka eva kurvan k­pÃïakiraïacchuritÃæsakÆÂa÷ / ÓastraprahÃraÓatajarjaritoruvak«Ã÷ ÓrÃntaÓ cirÃd vinihato yudhi Vindhyaketu÷ // HPri_1.10 // rÃjà - Rumaïvan | satpuru«ocitaæ mÃrgam anugacchato yat satyaæ vrŬità eva vayaæ Vindhyaketor maraïena | RumaïvÃn - deva tvadvidhÃnÃm evaæ guïaikapak«apÃtinÃæ ripor api guïÃ÷ prÅtiæ janayanti | rÃjà - Vijayasena apy asti Vindhyaketor apatyaæ yatrÃsya parito«asya phalaæ darÓayÃmi | Vijayasena÷ - deva idam api vij¤ÃpayÃmi | evaæ sabandhuparivÃre hate Vindhyaketau tam anus­tÃsu sahadharmacÃriïÅ«u VindhyaÓikharÃÓrite«u janapade«u ÓÆnyÅbhÆte tatsthÃne hà tÃta hà mÃta÷ iti k­tak­païapralÃpà Vindhyaketor veÓmany ÃbhijÃtyÃnurÆpà kanyakà tadduhitety asmÃbhir ÃnÅtà dvÃri ti«Âhati | tÃæ prati deva÷ pramÃïam | #<[p. 10]># rÃjà - YaÓodhare gaccha | tvam eva VÃsavadattÃyÃ÷ samarpaya | vaktavyà ca devÅ | bhaginÅbuddhyà tvayaiva sarvadà dra«Âavyà | gÅtan­ttavÃdyÃdi«u viÓi«Âakanyakocitaæ sarvaæ Óik«ayitavyà | yadà varayogyà bhavi«yati tadà mÃæ smÃrayeti | pratÅhÃrÅ - jaæ devo Ãïavedi | %<[yad deva Ãj¤Ãpayati]>% | (iti ni«krÃntÃ) | (nepathye vaitÃlika÷) | lÅlÃmajjanamaÇgalopakaraïasnÃnÅyasampÃdina÷ sarvÃnta÷puravÃravibhramavatÅlokasya te saæprati / ÃyÃsaskhaladaæÓukÃvyavahitacchÃyÃvadÃtai÷ stanair utk«iptÃparaÓÃtakumbhakalaÓevÃlaæk­tà snÃnabhÆ÷ // HPri_1.11 // rÃjà - (Ærdhvam avalokya) | aye kathaæ nabhomadhyam adhyÃste bhagavÃn sahasradÅdhiti÷ | saæprati hi | ÃbhÃty arkÃæÓutÃpakvathad iva Óapharodvartanair dÅrghikÃmbhaÓ chatrÃbhaæ n­ttalÅlÃÓithilam api ÓikhÅ barhabhÃraæ tanoti / #<[p. 11]># chÃyÃcakraæ tarÆïÃæ hariïaÓiÓur upaityÃlavÃlÃmbulubdha÷ sadyas tyaktvà kapolaæ viÓati madhukara÷ karïapÃlÅæ gajasya // HPri_1.12 // Rumaïvan | utti«Âhotti«Âha | praviÓyÃbhyantaram eva k­tayathocitakriyÃ÷ satk­tya Vijayasenaæ KaliÇgocchittaye pre«ayÃma÷ | (iti ni«krÃntÃ÷ sarve) | (iti prathamo 'Çka÷) || * vidÆ«aka÷ - ïaæ bhaïido mhi IndÅvariÃe jaha ajja uvavÃsaïiamaÂÂhià devÅ VÃsavadattà sotthivÃaïaïimittaæ saddÃvedi tti | tà jÃva dhÃrÃgharujjÃïadigghiÃe ïhÃia devÅpÃsaæ gadua kukkuÂavÃdaæ karissaæ | aïïahà kahaæ amhÃïaæ sarisà brahmaïà (sic) rÃakule pa¬iggahaæ karenti | (nepathyÃbhimukham avalokya) kahaæ eso piavaasso ajja devÅe virahukkaïÂhaviïodaïÃïimittaæ dhÃrÃgharujjÃïe evva patthido | tà jÃva vaasseïa saha evva gadua jahodidaæ aïuciÂÂhissaæ | [%% | %% | %% |]%< >% #<[p. 12]># (tata÷ praviÓati sotkanïÂho rÃjÃ) rÃjà - k«ÃmÃæ maÇgalamÃtramaï¬anabh­taæ mandodyamÃlÃpinÅm ÃpÃïducchavinà mukhena vijitaprÃtastanendudyutim / sotkaïthÃæ niyamopavÃsavidhinà ceto mamotkaïÂhate tÃæ dra«Âuæ prathamÃnurÃgajanitÃvasthÃm ivÃdya priyÃm // HPri_2.1 // vidÆ«aka÷- (upas­tya) sotthi hode | va¬¬hadu bhavaæ | [%% | %% |] rÃjà -(vilokya) Vasantaka | kasmÃt prah­«Âa iva lak«yase | vidÆ«aka÷ - accadi kkhu devÅ bamhaïaæ | [%% |] rÃjà - yady evaæ tata÷ kim | vidÆ«aka÷ - (sagarvam) bho | Åriso kkhu bamhaïo jo cauvvedapa¤cavedachaÂÂhavedabamhaïasahassapajjÃule rÃaule pa¬hamaæ (Kale : pu) ahaæ evva devÅsaÃsado sotthiÃvÃÃïaæ lahemi | [%% | %<Åd­Óa÷ khalu brÃhmaïa÷>% | %% |] rÃjà - (vihasya) vedasaækhyayaivÃveditaæ brÃhmaïyam | tad Ãgaccha mahÃbrÃhmaïa | dhÃrÃg­hodyÃnam eva gacchÃva÷ | vidÆ«aka÷ - jaæ devo Ãïavedi | [%% |] rÃjà - gacchÃgrata÷ | #<[p. 13]># vidÆ«aka÷ - bho ehi gacchamha | (parikramyÃvalokya ca) bho vaassa pekkha pekkha | aviradapa¬antavivihakusumasuumÃlasilÃalucchangassa parimalaïilÅïamahuarabharabhaggabaulamÃladÅladÃjÃlaassa kamalagandhagahaïuddÃmamÃrudapajjava (Kale : parjava)buddhabandhÆabandhaïassa aviralatamÃlatarupihidÃtapapaÃsassa assa dhÃrÃgharujjÃïassa sassarÅaaæ | [%% | %<(parikramyÃvalokya ca) bho vayasya paÓya paÓya>% | %% %% |] rÃjà - vayasya sÃdhv abhihitam | atra hi | v­ntai÷ k«udrapravÃlasthagitam iva talaæ bhÃti ÓephÃlikÃnÃæ gandha÷ saptacchadÃnÃæ sapadi gajamadÃmodamohaæ karoti / ete connidrapadmacyutabahalaraja÷pu¤japiÇgÃÇgarÃgà gÃyanty avyaktavÃca÷ kim api madhuliho vÃruïÅpÃnamattÃ÷ // HPri_2.2 // vidÆ«aka÷ - bho vaassa | edaæ pi dÃva pekkha pekkha | jo eso aviralapa¬antakusumaïiaro ajja vi pattantaragaÊantavarisÃvasÃïasalilabindÆ via lakkhÅadi #<[p. 14]># sattavaïïapÃÃvo | [%% | %% |] rÃjà - vayasya samyag utprek«itam | bahv eva sad­Óaæ jaladasamayasya | tathà hi | bibhrÃïà m­dutÃæ ÓirÅ«akusumaÓrÅhÃribhi÷ ÓÃdvalai÷ sadya÷ kalpitakuÂÂimà marakatak«odair iva k«Ãlitai÷ / e«Ã saæprati bandhanÃd vigalitair bandhÆkapu«potkarai÷ adyÃpi k«itir indragopakaÓataiÓ cchanneva saælak«yate // HPri_2.3 // (tata÷ praviÓati ceÂÅ) ceÂÅ - Ãïatta mhi devÅe VÃsavadattÃe | hanje IndÅvarie ajja mae Agatthimahesiïo aggho dÃdavvo | tà gaccha tumaæ | sehÃliÃkusumamÃlaæ lahu geïhia Ãacchetti | esà vi ùraïïià dhÃrÃgharujjÃïadÅhiÃe jÃva evva viÃsiÃiæ kamalÃiæ ïa atthÃhilÃsiïà #<[p. 15]># sujjeïa maulÃvijjanti tÃva evva lahuaæ avaciïua Ãacchadu tti | esà tavassiïÅ taæ dÅhiaæ ïa jÃïÃdi | tà geïhia taæ gamissaæ | (nepathyÃbhimukham avalokya) ido ido ùraïïie ehi | [%<Ãj¤ÃptÃsmi devyà VÃsavadattayÃ>% | %% | %% | %<ÓephalikÃkusumamÃlÃæ laghu g­hÅtvÃgaccheti>% | %% | %% | %%] (tata÷ praviÓaty ùraïyikÃ) ùraïyikà - (sabëpodvegam Ãtmagatam) taha ïÃma tÃrise vaæse uppaïïÃe aïïajaïaæ ÃïïÃvia ÂÂhiyÃe saæpadaæ parassa mae ÃïattÅ kÃdavvetti ïatthi kkhu dukkharaæ devvassa | ahavà maha evva eso doso jeïa jÃïantÅe vi ïa vÃvÃdio appà | tà kiæ saæpadaæ karissaæ | ahavà dukkharaæ dÃïiæ mae cintidaæ | varaæ evva edaæ vi ïa uïa appaïo mahagghaæ vaæsaæ paÃsaantÅe lahÆkido appà | tà kà gaÅ | jahabhaïidaæ aïuciÂÂhissaæ | [%<(sabëpodvegam Ãtmagatam) tathà nÃma tÃd­Óe vaæÓa utpannayÃnyajanam Ãj¤Ãpya sthitayà sÃæprataæ parasya mayÃj¤apti÷ kartavyeti nÃsti khalu du«karaæ daivasya>% | %% | %% | %% | %% | %% | %% | %% |] ceÂÅ - ido ehi ùraïïie | %% | ùraïyikà - iaæ ÃacchÃmi | (Óramaæ nÃÂayantÅ) hanje dÆre kiæ ajja vi digghià | [%% | %<(Óramaæ nÃÂayantÅ) ha¤je dÆre kim adyÃpi dÅrghikÃ>% |] ceÂÅ - esà sehÃliÃgummantarià | tà ehi odaramha | (avataraïaæ nÃÂayata÷) [%% | %% | (%%)] rÃjà - vayasya kim anyad iva cintayasi | nanu bravÅmi bahv eva sad­Óaæ jaladasamayasyeti | (bibhrÃïà m­dutÃm ityÃdi puna÷ paÂhati) vidÆ«aka÷ - (sakrodham) bho tumaæ dÃva edaæ aïïaæ a pekkhanto ukkaïÂhaïibbharaæ viïodesi appÃïaæ | mama uïa bamhaïassa sotthivÃaïavelà adikkamadi | tà jÃva ahaæ tuvariaæ dÅhiÃe ïhÃia devÅe saÃsaæ gamissaæ | [%<(sakrodham) bho÷ tvaæ tÃvad etad anyac ca paÓyann utkaïÂhÃnirbharaæ vinodayasyÃtmÃnam>% | %% | %% |] #<[p. 16]># rÃjà -nanu mÆrkha pÃraægatà eva vayaæ dÅrghikÃyÃ÷ | evam anekendriyasukhÃtiÓayam anubhavann api nopalak«ayasi | paÓya | Órotraæ haæsasvano 'yaæ sukhayati dayitÃnÆpurahrÃdakÃrÅ d­«ÂiprÅtiæ vidhatte taÂataruvivarÃlak«ità saudhapÃlÅ / gandhenÃmbhoruhÃïÃæ parimalapaÂunà jÃyate ghrÃïasaukhyaæ gÃtrÃïÃæ hlÃdam ete vidadhati maruto vÃrisaæparkaÓÅtÃ÷ // HPri_2.4 // tadehi dÅrghikÃtaÂam upasarpÃva÷ | (parikramyÃvalokya ca) vayasya paÓya paÓya | udyÃnadevatÃyÃ÷ sphuÂapaÇkajakÃntihÃriïÅ svacchà / d­«Âir iva dÅrghikeyaæ ramayati mÃæ darÓanenaiva // HPri_2.5 // vidÆ«aka÷ - (sakautukam) bho vaassa pekkha pekkha | kà esà kusumaparimalasuandhaveïÅmahuarÃvalÅ viddumalaÃruïahatthapallavà ujjalantataïukomalabÃhuladà saccaæ paccakkhacarÅ via ujjÃïadevadà itthià dÅsai | [%<(sakautukam) bho vayasya paÓya paÓya>% | %% |] rÃjà - (sakautukaæ vilokya) vayasya niratiÓayasvarÆpaÓobhÃjanitabahuvikalpeyam | yat satyam aham api nÃvagacchÃmi | paÓya | #<[p. 17]># pÃtÃlÃd bhuvanÃlokanaparà kiæ nÃgakanyotthità mithyà tat khalu d­«Âam eva hi mayà tasmin kuto 'stÅd­ÓÅ / mÆrtà syÃd iha kaumudÅ na ghaÂate tasyà divà darÓanaæ keyaæ hastatalasthitena kamalenÃlokyate ÓrÅr iva // HPri_2.6 // vidÆ«aka÷ - (nirÆpya) esà kkhu devÅe pariÃrià IndÅvarià | tà gummantarià bhavia pekkha mha | [%<(nirÆpya) e«Ã khalu devyÃ÷ paricÃrikendÅvarikÃ>% | %% |] (ubhau tathà kuruta÷) ceÂÅ - (kamalinÅpatragrahaïaæ nÃÂayantÅ) ùraïïie avaiïu (Kale : avaiïuæ) tumaæ padumÃiæ | ahaæ vi edassiæ ïaliïÅpattammi sehÃliÃkusumÃÅæ avaiïua devÅsaÃsaæ gamissaæ | [%<(kamalinÅpatragrahaïaæ nÃÂayantÅ)>% %<ùraïyike avacinu tvaæ padmÃni>% | %% |] rÃjà - vayasya saælÃpa iva vartate | tad avahitÃ÷ Ó­ïuma÷ | kadÃcid ita eva vyaktÅbhavi«yati | (ceÂÅ gamanaæ nÃÂayati) ùraïyikà - halà IndÅvarie ïa sakkuïomi tue viïà muhuttaæ vi ettha Ãsiduæ | [%% | %% |] ceÂÅ - (vihasya) jÃdisaæ ajja mae devÅe mantidaæ sudaæ tÃriseïa ciraæ evva mae viïà tue Ãsidavvaæ | [(%% %% |] #<[p. 18]># ùraïyikà - (savi«Ãdam) kiæ devÅe mantidaæ | [%% |] ceÂÅ - evaæ | tadà esà ahaæ mahÃrÃeïa bhaïidà jaha jadà esà Vi¤jhakeduduhidà varajoggà bhavissadi tadà ahaæ sumarÃidavvetti | tà saæpadaæ sumarÃvemi jeïa se varacintÃpajjÃulo bhavissadi | [%% | %% | %% |] rÃjà - (sahar«am) iyaæ sà Vindhyaketor duhità | (sÃnutÃpam) ciraæ mu«itÃ÷ smo vayam | vayasya nirdo«adarÓanà kanyakà khalv iyam | viÓrabdham idÃnÅæ paÓyÃma÷ | ùraïyikà - (saro«aæ karïau pidhÃya) tà gaccha tumaæ | ïa maha tue asaæbaddhappalÃviïÅe paoaïaæ | [%% | %% |] (ceÂy apas­tya pu«pÃvacayaæ nÃÂayati) rÃjà - aho sutarÃæ prakaÂÅk­tam ÃbhijÃtyaæ dhÅratayà | vayasya dhanya÷ khalv asau ya etad aÇgasparÓasukhabhÃjanaæ bhavi«yati | (ùraïyikà kamalÃvacayaæ nÃÂayati) vidÆ«aka÷ - bho vaassa pekkha pekkha | accariaæ accariaæ | esà salilacalantakarapallavappahÃvitthideïa ohasiasohaæ karedi kamalavaïaæ avaciïantÅ | [%% | %<ÃÓcaryam ÃÓcaryam>% | %% |] rÃjà - vayasya satyam evaitat | paÓya | #<[p. 19]># acchinnÃm­tabinduv­«Âisad­ÓÅæ prÅtiæ dadatyà d­ÓÃæ yÃtÃyà vigalatpayodharapaÂÃdra«ÂavyatÃæ kÃm api / asyÃÓ candramasas tanor iva karasparÓÃspadatvaæ gatà naite yan mukulÅbhavanti sahasà padmÃs tad evÃdbhutam // HPri_2.7 // ùraïyikà - (bhramarabÃdhaæ nÃÂayantÅ) ha ddhi ha ddhi | ede kkhu avare pariccaia kamaliïiæ ïÅluppalavaïÃiæ samÃpa¬antà ïiuïaaraæ bÃdhantà ÃÃsaanti maæ duÂÂhamahuarà | (uttarÅyeïa mukhaæ pidhÃya sabhayam) halà IndÅvarie parittÃehi maæ parittÃehi maæ | ede kkhu duÂÂhamahuarà paribhavissanti | [%<(bhramarabÃdhaæ nÃÂayantÅ) hà dhik hà dhik>% | %% | %% |] vidÆ«aka÷ - bho vaassa puïïà de maïorahà | jÃva evva gabbhadÃsÅe sudà ïa Ãacchadi dÃva evva tumaæ vi tuïhÅko bhavia uvasappa | esà vi salilasaddasÆideïa paasaæcÃreïa IndÅvarià Ãacchadi tti jÃïia tumaæ evva olambissadi | [%% | %% | %% |] rÃjà - sÃdhu vayasya sÃdhu | kÃlÃnurÆpam upadi«Âam | (ity ùraïyikÃsamÅpam upasarpati) #<[p. 20]># ùraïyikà - (padaÓabdÃkarïanaæ nÃÂayantÅ) IndÅvarie | lahu uvasappa lahu uvasappa | ÃulÅkida mhi duÂÂhamahuarehiæ (rÃjÃnam avalambate) | [%% | %% |] (rÃjà kaïÂhe g­hïÃti | ùraïyikottarÅyaæ mukhÃd apanÅya rÃjÃnam apaÓyantÅ bhramarÃvalokanaæ nÃÂayati) rÃjà - (svottarÅyeïa bhramarÃn nivÃrayan) ayi vis­ja vi«Ãdaæ bhÅru bh­ÇgÃs tavaite parimalarasalubdhà vaktrapadme patanti / vikirasi yadi bhÆyas trÃsalolÃyatÃk«Å kuvalayavanalak«mÅæ tat kutas tvÃæ tyajanti // HPri_2.8 // ùraïyikà - (rÃjÃnaæ d­«Âvà sÃdhvasaæ nÃÂayantÅ) kahaæ ïa esà IndÅvarià | (sabhayaæ rÃjÃnaæ tyaktvÃpasarantÅ) IndÅvarie lahu Ãaccha lahu Ãaccha | parittÃehi mÃæ | [%% | %<(sabhayaæ rÃjÃnaæ tyaktvÃpasarantÅ) IndÅvarike>% | %% | %% |] vidÆ«aka÷ - hodi saalapu¬havÅparittÃïasamattheïa VaccharÃeïa parittÃantÅ ce¬iæ IndÅvariaæ akkandasi | [%% |] (rÃjà ayi vis­ja ityÃdi puna÷ paÂhati) ùraïyikà - (rÃjÃnam avalokya sasp­haæ salajjaæ cÃtmagatam) aaæ kkhu so mahÃrÃo jassa ahaæ tÃdeïa diïïà | ÂhÃïe kkhu tÃdassa pakkhavÃdo (ÃkulatÃæ nÃÂayati) | [%% | %% |] #<[p. 21]># ceÂÅ - ÃÃsià kkhu ùraïïià duÂÂhamahuarehiæ | tà jÃva uvasappia samassÃsemi | ùraïïie mà bhaÃhi | esà uvaada mhi | [%<ÃyÃsità khalu ùraïyikà du«Âamadhukarai÷>% | %% | %<ùraïyike mà bibhihi>% | %% |] vidÆ«aka÷ - bho osara osara | esà kkhu IndÅvarÅà Ãadà | edaæ uttantaæ pekkhia devÅe ïivedaissadi | (aÇgulyà nirdiÓya) tà imaæ evva kadalÅgharaæ pavisia muhuttaæ ciÂÂamha | [%% | %% | %% | %<(aÇgulyà nirdiÓya) tad idam eva kadalÅg­haæ praviÓya muhÆrtaæ ti«ÂhÃva÷>% |] (ubhau tathà kuruta÷) ceÂÅ -(upas­tya kapolau sp­ÓantÅ) hanje ùraïïie kamalasarisassa tuha vaaïassa aaæ doso jaæ mahuarà evvaæ avarajjhanti | (haste g­hÅtvÃ) tà ehi gacchamha | pariïado diaho | [%% | %% | %% |] (gamanaæ nÃÂayata÷) ùraïyikà - (kadalÅgrhÃbhimukham avalokya) hanje IndÅvarie adisisiradÃe salilassa ÆrÆtthambho via samuppaïïo | tà saïiaæ saïiaæ gacchamha | [%% | %% |] ceÂÅ - taha | %% | (iti ni«krÃnte) vidÆ«aka÷ - bho ehi ïikkamamha | taæ geïhia esà dÃsÅe sudà IndÅvarià gadà | [%% | %% |] rÃjà -(ni÷Óvasya) kathaæ gatà | sakhe Vasantaka| na khalv avighnam abhila«itam adhanyai÷ prÃpyate | (vilokya) sakhe paÓya paÓya | #<[p. 22]># Ãbaddhamukham apÅdam kaïÂakitaæ kamalakÃnanaæ tasyÃ÷ / sukumÃrapÃïipallavasaæsparÓasukhaæ kathayatÅva // HPri_2.9 // (ni÷Óvasya) sakhe | ka idÃnÅm upÃya÷ punas tÃæ dra«Âum | vidÆ«aka÷ - bho tume evva puttaliaæ bha¤jia dÃïiæ rodisi | ïa maha kkhu bamhaïassa vaaïaæ karesi | [%% | %% |] rÃjà - kiæ mayà na k­tam | vidÆ«aka÷ - taæ dÃïiæ visumaridaæ | jaha tuïhÅko bhavia uvasappetti mae bhaïidaæ | adisaæka¬e jaæ bhavaæ pavisia aliapaæ¬iccaduvvidaddhadÃe ai visija visÃdetti edehiæ aïïehiæ a ka¬uavaaïehiæ ïibbhacchia (Kale : -ccia) saæpadaæ kiæ rodisi | puïo vi uvÃaæ pucchasi | [%% | %% | %% | %% |] rÃjà - kathaæ samÃÓvÃsanam api nirbhartsitam iti bhaïitaæ mÆrkheïa | vidÆ«aka÷ - jÃïidaæ evva ko ettha mukkho tti | tà kiæ edeïa | atthamaÃhilÃsÅ bhaavaæ sahassarassÅ | tà ehi abbhantaraæ evva pavisamha | [%% | %% | %% |] rÃjà - (vilokya) aye pariïataprÃyo divasa÷ | ahaha | saæprati hi h­tvà padmavana dyutiæ priyatameveyaæ dinaÓrÅr gatà rÃgo 'smin mama cetasÅva savitur bimbe 'dhikaæ lak«yate / #<[p. 23]># cakrÃhvo 'ham iva stitha÷ sahacarÅæ dhyÃyan nalinyë taÂe saæjÃtà sahasà mameva bhuvanasyÃpy andhakÃrà diÓa÷ // HPri_2.10 // (iti ni«krÃntÃ÷ sarve |) (iti dvitÅyo 'Çka÷) || * t­tÅyo 'Çka÷ | (tata÷ praviÓati Manoramà |) Manoramà - Ãïatta mhi devÅe VÃsavadattÃe hanje Maïorame jaæ taæ SaækiccÃyaïÅe ajjauttassa mama a uttantaæ ïìaovaïibaddhaæ tassa ïaccidavvasesaæ #<[p. 24]># ajja tumhehiæ komudÅmahÆsave ïaccidavvaæ ti | hio kkhu ùraïïiÃe piasahÅe suïïahiaÃe aïïahà evva ïaccidaæ | ajja uïa VÃsavadattÃbhÆmiÃe tÃe jai taha karÅadi tado avassaæ devÅ kuppadi | tà kahiæ dÃva tÃæ pekkhia uvÃlambhissaæ | (vilokya |)esà ùraïïià appaïà evva kiæ vi kiæ vi mantaantÅ digghiÃtÅle kadalÅgharaaæ pavisadi | tà gummantarià bhavia suïissaæ dÃva se vÅsaddhajappidÃïiæ | [%<Ãj¤aptÃsmi devyà VÃsavadattayà ha¤je Manorame ya÷ sa SÃÇk­tyÃyany Ãryaputrasya mama ca v­ttÃnto nÃÂakopanibaddhas tasya nartitavyaÓe«am adya yu«mÃbhi÷ kaumudÅmahotsave nartitavyam iti | hya÷ khalv ùraïyikayà priyasakhyà ÓÆnyah­dayayÃnyathaiva nartitam | adya punar VÃsavadattÃbhÆmikayà tayà yadi tathà kriyate tato 'vaÓyaæ devÅ kupyati | tat kutra tÃvat tÃæ prek«yopÃlapsye | (vilokya |) e«ÃraïyikÃtmanaiva kim api kim api mantrayamÃïà dÅrghikÃtÅre kadalÅg­haæ praviÓati | tad gulmÃntarità bhÆtvà Óro«yÃmi tÃvad asyà viÓrabdhajalpitÃni |>%] (tata÷ praviÓaty Ãsanasthà kÃmÃvasthÃæ nÃÂayanty ùraïyikà |) ùraïyikà - (ni÷Óvasya |) hiaa dullahajaïaæ patthaanto tumaæ kÅsa maæ dukkhidaæ karesi | [%% Manoramà - taæ edaæ edassa suïïahiaattaïassa kÃraïaæ | kiæ uïa esà patthedi | avahidà dÃva suïissaæ | [%%] ùraïyikà - (sÃsram |) kahaæ taha ïÃma sommadaæsaïo bhavia mahÃrÃo evvaæ saædÃvedi maæ | acchariaæ acchariam | ahavà maha evva esà abhÃaheadà | ïa uïa mahÃrÃassa doso | [%%] Manoramà - (sabëpam |) kaham mahÃrÃo evva se patthaïijjo | sÃhu piasahÅ sÃhu | abhijÃasariso de ahilÃso | [%%] ùraïyikà - kassa dÃva edaæ uttantaæ ïivedia sajjhaveaïaæ via dukkhaæ kÃraissaæ | (vicintya |) ahavà atthi me hiaaïivvisesa piasahÅ Manoramà | tÃe vi edaæ lajjÃe ïa pÃremi kahiduæ | savvahà maraïaæ vajjia kudo me hiaassa aïïa ïivvudÅ | [%%] #<[p. 25]># Manoramà - (sÃsram |) haddhi haddhi | adibhÆmiæ gado se tavassiïÅe aïurÃo | tà kiæ dÃïiæ ettha karissaæ [%%] ùraïyikà - (sÃbhilëam |) aaæ so uddeso jassiæ mahuarehiæ ÃÃsijjantÅ olambia mahÃrÃeïa samassÃsida mhi bhÅru mà bhaÃhi tti | [%%] Manoramà - (sahar«am |) kahaæ esà vi diÂÂhà mahÃrÃeïa | savvahà atthi se jÅvidassa uvÃo | jÃva uvasappia samassÃsemi ïaæ | (sahasopas­tya |) juttaæ ïÃma hiaassa vi lajjiduæ | [%%] ùraïyikà - (salajjam Ãtmagatam |) haddhi haddhi | savvaæ sudaæ edÃe | tà ettha juttaæ evva paÃsaiduæ | (prakÃÓaæ haste g­hÅtvà |) piasahi mà kuppa mà kuppa | lajjà evva ettha avarajjhadi | [%%] Manoramà - (sahar«am |) sahi alaæ saækÃe | edaæ me Ãakkha | saccaæ evva tumaæ mahÃrÃeïa diÂÂhà ïa vetti | [%%] ùraïyikà - (salajjam adhomukhÅ |) sudaæ evva piasahÅe savvaæ | [%<Órutam eva priyasakhyà sarvam |>%] Manoramà - jai diÂÂhà mahÃrÃeïa tumaæ tà alaæ saætappideïa | so evva dÃïiæ daæsaïovÃapajjÃulo bhavissadi | [%% #<[p. 26]># ùraïyikà - ahaæ sahÅaïo pakkhavÃdeïa mantedi | ai sahipakkhavÃdiïi | devÅguïaïialaïibaddhe kkhu tassiæ jaïe kudo edaæ | [%%] Manoramà - (vihasya |) halà apaï¬ide kamaliïÅbaddhÃïurÃo vi mahuaro mÃladÅæ pekkhia ahiïavarasÃssÃdalampa¬o kudo taæ aïÃsÃdia ÂÂhidiæ karedi | [%%] ùraïyikà - kiæ ediïa asaæbhÃvideïa | tà ehi | ahiaæ kkhu saradÃdaveïa saætappÃiæ ajja vi ïa me aÇgÃiæ saædÃvaæ mu¤candi | [%%] Manoramà - ai lajjÃlue ïa juttam edÃvatthaæ gadÃe vi de appà pacchÃdiduæ | [%%] (ùraïyikà mukham avanamayati |) Manoramà - ai avisambhasÅle kiæ dÃïiæ pacchÃdesi | ïÅsÃsaïihaviïiggao diahaæ ratiæ vi tujjha aïurÃo aviradapa¬antakusumasarasaraïivahapauttahuækÃrasaddo via ïa bhaïai | (Ãtmagatam |)ahavà ïa hu aaæ kÃlo uvÃlambhassa | tà jÃva ïaliïÅpattÃiæ se hiae dÃissaæ | (utthÃya #<[p. 27]># dÅrghikÃya nalinÅpattrÃïi g­hÅtvÃraïyikÃyà h­daye dadatÅ |)samassasadu sahÅ samassasadu sahÅ | [%%] (tata÷ praviÓati vidÆ«aka÷) vidÆ«aka÷ - adimahaïto kkhu piavaassassa ùraïïiÃe uvari aïurÃo | jeïa pariccattarÃakajjo tÃe evva daæsaïovÃaæ cintaanto appÃïaæ viïodei | (vicintya) kahiæ dÃïiæ taæ pekkhe | ahavà tahiæ evva dÃva digghiÃe aïïesÃmi | [%%] Manoramà - (Ãkarïya |) padasaddo via suïÅadi | tà kadalÅgummantaridà bhavia pekkhamha dÃva ko eso tti | [%% |] (ubhe tathà k­tvà paÓyata÷ |) ùraïyikà - kahaæ so evva mahÃrÃassa pasaparivaÂÂa (sic) bamhaïo | [%% Manoramà - kahaæ Vasantao evva | avi ïÃma taha have | [%%]%< >% vidÆ«aka÷ - (diÓo 'valokya |) kiæ dÃïiæ ùraïïià saccaæ evva saævuttà | [%% |]%< >% Manoramà - (sasmitam |) sahi rÃavaasso kkhu bamhaïo tumaæ uddissia mantedi | tà dÃva avahidà suïamha | [%% |]%< >%(ùraïyikà sasp­haæ salajjaæ ca Ó­ïoti |) vidÆ«aka÷ - (sodvegam |) #<[p. 28] >#jadà dÃva mae garumaaïasaædÃvaïÅsahasarÅrassa piavaassassa vaaïeïa devÅïaæ VÃsavadattÃPadumÃvadÅïaæ aïïaïam a devÅïaæ bhavaïÃiæ aïïesanteïa ïa sà diÂÂhà tadà jahiæ digghiÃe diÂÂhà idaæ vi dÃva pekkhissaæ ti Ãado mhi | tà jÃva iha vi ïatthi | kiæ dÃïiæ karissaæ | [%% |] Manoramà -sudaæ piasahÅe | [%<Órutaæ priyasakhyÃ>% |]%< >%vidÆ«aka÷ - (vicintya |) ahavà bhaïido evva ahaæ vaasseïa | jai taæ aïïesanto ïa pekkhasi tà tado vi dÃva digghiÃdo tÃe karaalapparisadiuïiasuhassÅalÃiæ ïaliïÅpattÃiæ geïhia Ãaccha tti | tà kahaæ edÃiæ jÃïidavvÃiæ | [%%] Manoramà - aaæ me avasaro | Vasantaa ehi | ahaæ de jÃïÃvemi | [%%]%< >% vidÆ«aka÷ - (sabhayam |) kassa tumaæ jÃïÃvesi | kiæ devÅe | ïa hu mae kiæ vi mantidaæ | [%% Manoramà - Vasantaa alaæ saækÃe | jÃdisÅ ùraïïiÃe kide attaïo piavaassassa avatthà tue vaïïidà tado diuïadarà bhaÂÂiïo vi kide mama piasahÅe avatthà | tà pekkha pekkha | (upas­tya ùraïyikÃæ darÓayati |) [%%] #<[p. 29]># vidÆ«aka÷ - (d­«Âvà sahar«am |) saphalo me parissamo | sotthi hodÅe | [%%]%< >%(ùraïyikà salajjaæ kamalinÅpattrÃïy apanÅyotti«Âhati |) Manoramà - ajja Vasantaa tuha daæsaïena evva avagado piasahÅe saædÃvo jeïa saaæ evva ïaliïÅpattÃiæ avaïei | tà aïugaïhÃdu ajjo imÃiæ | [%<Ãrya Vasantaka | tava darÓanenaivÃpagata÷ priyasakhyÃ÷ saætÃpo yena svayam eva nalinÅpatrÃïy apanayati | tad anug­hïÃtv Ãrya imÃni>% |] ùraïyikà - (sÃvegam |) ai parihÃsasÅle | kÅsa maæ lajjÃvesi | (kiæcit parÃÇmukhÅti«Âhati |) [%%] vidÆ«aka÷ - (savi«Ãdam |) ciÂÂhaædu dÃva ïaliïÅpattÃiæ | adilajjÃluà de piasahÅ | tà kahaæ edÃïaæ samÃamo bhavissadi | [%%] Manoramà - (k«aïaæ vicintya sahar«am |) Vasantaa evvaæ via | (karïe kathayati |) [%%] vidÆ«aka÷ - sÃhu piasahi sÃhu | (apavÃrya |) jÃva evva tumhe ïevacchaggahaïaæ karettha dÃva evva ahaæ vi vaassaæ geïhia ÃacchÃmi | [%%] (iti ni«krÃnta÷ |) Manoramà - adikovaïe | uÂÂhehi uÂÂhehi | ïaccidavvaæ amhehiæ tassa evva ïìaassa ïaccidasesaæ | tà ehi | pekkhÃgharaæ evva gacchamha | (parikramyÃvalokya |) idaæ pekkhÃgÃraæ | jÃva ehi pavisamha | sÃhu sÃhu | savvaæ sajjÅkidaæ | devÅe Ãantavvaæ | [%% (tata÷ praviÓati devÅ SÃÇk­tyÃyanÅ vibhavataÓ ca parivÃra÷ |) #<[p. 30]># VÃsavadattà - bhavaadi aho de kavittaïaæ | jeïa edaæ gƬhauttantaæ ïìaovaïibaddhaæ sÃïubhavaæ vi amhÃïaæ ajjauttacaridaæ adiÂÂhapuvvaæ via disantaæ ahiaaraæ kodÆhalaæ va¬¬haadi | [%%] SÃÇk­tyÃyanÅ - Ãyu«mati ÃÓrayaguïa evÃyam Åd­Óo yad asÃram api kÃvyam avaÓyam eva Ó­ïvatÃæ Óravaïasukham utpÃdayati | paÓya | prÃyo yat kiæ cid api prÃpnoty utkar«am ÃÓrayÃn mahata÷ / mattebhakumbhataÂagatam eti hi Ó­ÇgÃratÃm bhasma // HPri_3.1 // VÃsavadattà -(sasmitam) bhaavadi savvassa vallaho jÃmÃdo hodi tti jÃïiadi evva edaæ | tà kiæ ediïà kahÃïubandheïa | varaæ taæ evva ïaccidavvaæ daÂÂhuæ | [%%] SÃÇk­tyÃyanÅ - evam | IndÅvarike prek«Ãg­ham ÃdeÓaya | ceÂÅ - edu edu bhaÂÂiïÅ | [%% |] (sarvÃ÷ parikrÃmanti |) SÃÇk­tyÃyanÅ - (vilokya |) aho prek«aïÅyatà prek«Ãg­hasya | ÃbhÃti ratnaÓataÓobhitaÓÃtakumbha- stambhÃvasaktap­thumauktikadÃmaramyam / adhyÃsitaæ yuvatibhir vijitÃpsarobhi÷ prek«Ãg­haæ suravimÃnasamÃnam etat // HPri_3.2 // #<[p. 31]># ManoramÃraïyake -(upas­tya |) jedu jedu bhaÂÂiïÅ | [%% |] VÃsavadattà -Maïorame adikkandà khu saæjjhà | tà gacchaha | lahu gaïhaha ïevacchaæ | [%%] ubhe - jaæ devÅ Ãïavedi | [%% |] (iti prasthite |) VÃsavadattà - ùraïïie edehiæ evva madangapiïaddhehiæ Ãbharaïehiæ ïevacchabhÆmiæ gadua appÃïaaæ pasÃhehi | %<(>%ÃbharaïÃny aÇgÃd avatÃrya ùraïyikÃyÃ÷ samarpayati) Maïorame tumaæ vi ×alagiriggahaïaparituÂÂheïa tÃdeïa ajjauttassa diïïÃiæ ÃbharaïÃiæ IndÅvariÃsaÃsÃdo geïhia ïevacchabhÆmiaæ gadua appÃïaæ maï¬ehi jeïa susadisÅ dÅsasi mahÃrÃassa | [%<ùraïyike etair eva madaÇgapinaddhair Ãbharaïair nepathyabhÆmiæ gatvÃtmÃnaæ prasÃdhya | (ÃbharaïÃny aÇgÃd avatÃrya ùraïyikÃyÃ÷ samarpayati) Manorame tvam api Nalagirigrahaïaparitu«Âena tÃtenÃryaputrasya dattÃny ÃbharaïÃnÅndÅvarikÃsakÃÓÃd g­hÅtvà nepathyabhÆmiæ gatvÃtmÃnaæ maï¬aya yena susad­ÓÅ d­Óyase mahÃrÃjasya |>%] (Manoramà IndÅvarikÃsakÃÓÃd ÃbharaïÃni g­hÅtvà sahÃraïyakayà ni«krÃntà |) IndÅvarikà - edaæ Ãsaïaæ | uvavisadu bhaÂÂiïÅ | [%%] VÃsavadattà -(Ãsanaæ nirdiÓya |) uvavisadu bhaavadÅ | [%% |] (ubhe upaviÓata÷ |) (tata÷ praviÓati g­hÅtanepathya÷ ka¤cukÅ |) ka¤cukÅ - anta÷purÃïÃæ vihitavyavastha÷ pade pade 'haæ skhalitÃni rak«an / #<[p. 32] >#jarÃtura÷ samprati daï¬anÅtyà sarvaæ n­pasyÃnukaromi v­ttam // HPri_3.3 // bho÷ Ãj¤Ãpito 'smi vimÃnitÃÓe«aÓatrusainyena yathÃrthanÃmnà MahÃsenena samÃdiÓyatÃm anta÷pure«u yathà - Óvo vayam Udayanotsavam anubhavÃma÷ | ato yu«mÃbhir utsavÃnurÆpave«ojjvalena parijanena saha ManmathodyÃnaæ gantavyam iti | SÃÇk­tyÃyanÅ - (ka¤cukinaæ nirdiÓya |) rÃjaputri prav­ttà prek«Ã | d­ÓyatÃm | ka¤cukÅ - tad etad Ãde«Âavyam parijanena saha gantavyam iti | na g­hÅtanepathyeneti | kuta÷ | pÃdair nÆpuribhir nitambaphalakai÷ Ói¤jÃnakäcÅguïair hÃrÃpÃditakÃntibhi÷ stanataÂai÷ keyÆribhir bÃhubhi÷ / karïai÷ kuï¬alibhi÷ karai÷ savalayai÷ sasvastikair mÆrdhajair devÅnÃæ paricÃrikÃparijano 'py ete«u saæd­Óyate // HPri_3.4 // na khalu kiæcid atrÃpÆrvam anu«Âheyam | kevalaæ svÃmyÃdeÓa iti matvÃhaæ samÃdi«Âas tad Ãj¤ÃÓe«aæ rÃjaputryai nivedayÃmi | (parikramyÃvalokya ca |) iyaæ #<[p. 33]># sà VÃsavadattà vÅïÃhastayà KäcanamÃlayÃnugamyamÃnà gandharvaÓÃlÃm pravi«Âà | yÃvad asyÃ÷ kathayÃmi | (parikrÃmati |) (tata÷ praviÓati g­hÅtaVÃsavadattÃnepathyÃsanasthÃraïyikà vÅïÃhastà KäcanamÃlà ca |) ùraïyikà - halà KancaïamÃle kÅsa uïa cirÃadi ajja vi vÅïÃÃrio | [%%] KäcanamÃlà - bhaÂÂidÃrie diÂÂho deïa ekko ummatto | tassa vaaïaæ suïia citteïa bhÃvido ohasanto ciÂÂhai | [%% |] ùraïyikà - (sahastatÃlaæ vihasya |) hanje suÂÂhu edaæ pucchadi | sarisà sarise ranjanti tti duve ettha ummattà | [%%] SÃÇk­tyÃyanÅ - rÃjaputryÃ÷ sad­Óam ÃkÃram paÓyÃmy asyÃs tÃd­ÓenÃkÃreïÃvaÓyaæ tvadÅyÃæ bhÆmikÃæ saæbhÃvayi«yati | ka¤cukÅ - (upas­tya) rÃjaputri devas tvÃm Ãj¤Ãpayati | Óvo 'vaÓyam asmÃbhir vÅïÃæ vÃdayantÅ Órotavyà | tat tvayà navatantrÅsajjayà Gho«avatyà stheyam iti | ùraïyikà - ayya jai evvaæ lahu vÅïÃÃriaæ visajjehi | [%<Ãrya yady evaæ laghu vÅïÃcÃryaæ visarjaya>% |] ka¤cukÅ - e«a VatsarÃjaæ pre«ayÃmi | (iti ni«krÃnta÷ |) ùraïyikà - KancaïamÃle uvaïehi me GhosavadÅæ jÃva se taætÅo parikkhemi | [%% |] (KäcanamÃlà vÅïÃm arpayati | ùraïyikotsaÇge vÅïÃæ k­tvà sÃrayati |) (tata÷ praviÓati g­hÅtaVatsarÃjanepathyà Manoramà |) #<[p. 34]># Manoramà - (svagatam |) ciraadi kkhu mahÃrÃo kiæ ïa kahidaæ Vasantaeïa | ahavà devÅe bhÃadi | jai dÃïiæ Ãacche tado ramaïijjaæ have | [%% |] (tata÷ praviÓati rÃjÃvaguïÂhitaÓarÅro vidÆ«akaÓ ca |) rÃjà - saætÃpam prathamaæ tathà na kurute ÓÅtÃæÓur adyaiva me niÓvÃsà glapayanty ajasram adhunaivo«ïÃs tathà nÃdharam / saæpraty eva mano na ÓÆnyam alasÃny aÇgÃni no pÆrvavad du÷khaæ yÃti manorathe«u tanutÃæ saæcintyamÃne«v api // HPri_3.5 // vayasya satyam evoktam Manoramayà | yathai«Ã mama priyasakhÅ mahÃrÃjasya devyà darÓanapathÃd api rak«yate tad ayaæ samÃgamopÃya÷ | adya rÃtrÃv asmÃbhir Udayanacaritaæ nÃma nÃÂakaæ devyÃ÷ purato nartitavyam | tatra ùraïyikà VÃsavadattà bhavi«yati | aham api VatsarÃja÷ | tac caritenaiva sarvaæ Óik«itavyam | tad Ãgatya svayam eva svÃæ bhÆmikÃæ kurvÃïa÷ samÃgamotsavam anubhavatv iti | vidÆ«aka÷ - jai maæ ïa pattiÃasi esà Maïoramà tuha vesaæ dhÃraantÅ ciÂÂhai | tà uvasappia saaæ evva puccha | [%%]%< >% rÃjà - (ManoramÃm upas­tya |) Manorame satyam idaæ yad Vasantako 'bhidhatte | Manoramà - bhaÂÂà saccaæ evva | maï¬aa edehiæ Ãbharaïehiæ appÃïaaæ | [%%]%< >%(ity ÃbharaïÃny aÇgÃd avatÃrya rÃj¤e samarpayati |) (rÃjà paridadhÃti |) #<[p. 35]># vidÆ«aka÷ - ede kkhu rÃÃïo dÃsÅe vi evvaæ ïaccÃvianti | aho kajjassa garuadà | [%%] rÃjà - (vihasya |) mÆrkha nai«a kÃla÷ parihÃsasya | nibh­tena citraÓÃlÃm praviÓya Manoramayà sahÃsmann­ttam paÓyatà sthÅyatÃm | (ubhau tathà kuruta÷ |) ùraïyikà - KancaïamÃle ciÂÂhadu vÅïà | puccchissaæ dÃva kiæ vi | [%% |] rÃjà - Ó­ïomi tÃvat katamo 'yam uddeÓo vartate | (ity avahita÷ Ó­ïoti |) KäcanamÃlà - pucchadu bhaÂÂidÃrià | [%% |] ùraïyikà - saccaæ evva tÃdo mantedi evvaæ jahà jai vÅïaæ vÃdaanto avaharedi maæ VaccharÃo avassaæ bandhaïÃdo muncemi tti | [%%] rÃjà -(praviÓya paÂÃk«epeïa sahar«aæ vastrÃnte grathitam badhnÃti |) evam etat | ka÷ saædeha÷ | saparijanaæ Pradyotaæ vismayam upanÅya vÃdayan vÅïÃm / VÃsavadattÃm apaharÃmi na cirÃd eveti paÓyÃmy // HPri_3.6 // yata÷ susaævihitaæ sarvaæ YaugandharÃyaïena | VÃsavadattà -(sahasotthÃya |) jedu jedu accautto | [%% |] rÃjà - (svagatam |) kathaæ pratyabhij¤Ãto 'smi devyà | SÃÇk­tyÃyanÅ - (sasmitam |) rÃjaputri alam alaæ saæbhrameïa | prek«aïÅyakam etat | #<[p. 36]># rÃjà - (Ãtmagataæ sahar«am) idÃnÅm ucchvÃsito 'smi | VÃsavadattà -(savilak«asmitam upaviÓya |) kahaæ Maïoramà esà | mae uïa jÃïidaæ ajjautto eso tti | sÃhu Maïorame sÃhu | sohaïaæ ïaccidaæ | [%%] SÃÇk­tyÃyanÅ - rÃjaputri sthÃna eva k­tà bhrÃntis te Manoramayà | paÓya | rÆpaæ tan nayanotsavÃspadam idaæ ve«a÷ sa evojjvala÷ sà mattadviradocità gatir iyaæ tat sattvam atyÆrjitam / lÅlà saiva sa eva sÃndrajaladahrÃdÃnukÃrÅ svara÷ sÃk«Ãd darÓita e«a na÷ kuÓalayà VatseÓa evÃnayà // HPri_3.7 // VÃsavadattà -hanje IndÅvarie | baddheïa ajjautteïa ahaæ vÅïaæ sikkhÃvidà | tà se karehi ïÅluppaladÃmaeïa ïialaïam | [%%] (Óiraso 'panÅya nÅlotpaladÃmÃrpayati |) (IndÅvarikà tathà k­tvà punas tatraivopaviÓati |) ùraïyikà - KancaïamÃle kahehi kahehi | ïaæ saccaæ evva mantedi tÃdo jai vÅïaæ vÃdaanto avaharedi maæ VaccharÃo tado avassaæ bandhaïÃdo mu¤cemi tti | [%%] KäcanamÃlà - bhaÂÂhidÃrie saccaæ | taha karehi jaha VaccharÃassa avassaæ bahumadà hosi | [%% |] #<[p. 37]># rÃjà - ni«pÃditam eva KäcanamÃlayà yat tad ÃsmÃbhir abhila«itam | ùraïyikà - jai evvaæ tà Ãdareïa vÃdaissaæ | [%% |] (gÃyantÅvÃdayati) ghaïabandhaïasaæruddhaæ gaaïaæ daÂÂhÆïa mÃïasaæ eduæ / ahilasai rÃahaæso daiaæ gheÆïa appaïo vasaiæ // HPri_3.8 // [%%] (vidÆ«ako nidrÃæ nÃÂayati |) Manoramà - (hastena cÃlayantÅ |) Vasantaa pekkha pekkha piasahÅ me ïaccai | [%%] vidÆ«aka÷ - (saro«am |) dÃsÅe sude tumaæ vi ïa desi suviduæ | jadappahudi piavaasseïa ùraïïià diÂÂhà tadappahudi teïa saha mae rattiædivaæ ïiddà ïa diÂÂhà | tà aïïado ïikkamia suvissaæ | [%%] (ni«kramya Óete) (ùraïyikà punar gÃyati |) ahiïavarÃakkhittà mahuarià vÃmaeïa kÃmeïa / uttamai patthantÅdaÂÂhuæ piadaæsaïaæ daiaæ // HPri_3.9 // [%%/ %%] rÃjà - (tatk«aïaæ Órutvà sahasopas­tya |) sÃdhu rÃjaputri sÃdhu | aho gÅtam aho vÃditram | tathà hi | #<[p. 38]># vyaktir vya¤janadhÃtunà daÓavidhenÃpy atra labdhÃdhunà vispa«Âo drutamadhyalambitaparicchinnas tridhÃyaæ laya÷ / gopucchapramukhÃ÷ krameïa yatayas tisro 'pi saæpÃditÃs tatvaughÃnugatÃÓ ca vÃdyavidhaya÷ samyak trayo darÓitÃ÷ // HPri_3.10 // ùraïyikà - (vÅïÃæ pari«vajyÃsanÃd utthÃya rÃjÃnaæ sÃbhilëaæ paÓyantÅ |) uvÃjjhÃa païamÃmi | [%% |] rÃjà - (sasmitam |) yad aham icchÃmi tat te bhÆyÃt | #<[p. 39]># KäcanamÃlà - (ùraïyikÃyà Ãsanaæ nirdiÓya |) iha evva uvavisadu uvajjhÃo | [%%|] rÃjà - (upaviÓya |) rÃjaputrÅ kvedÃnÅm upaviÓatu | Ka¤canamÃlà -(sasmitam) dÃïiæ evva bhaÂÂidÃrià vijjÃmÃïena paritosidà tumhehiæ | tà aruhadi evva esà uvajjhÃapÅÂhiÃe | [%%] rÃjà - upaviÓatv arheyam ardhÃsanasya | rÃjaputri sthÅyatÃm | (ùraïyikà KäcanamÃlÃæ paÓyati |) KäcanamÃlà - (sasmitam |) bhaÂÂidÃrie uvavisa | ko ettha doso | sissavisesà khu tumaæ | [%%|] (ùraïyikà salajjam upaviÓati |) VÃsavadattà -(salajjam |) bhaavadÅe (Kale -Åye) ahiaæ kappidaæ kavvaæ | ïa hu ahaæ tassiæ kÃle ekkÃsaïe ajjautteïa saha uvaviÂÂhà | [%% |] rÃjà - rÃjaputri puna÷ Órotum icchÃmi | vÃdaya vÅïÃm | ùraïyikà - (sasmitam |) KancaïamÃle ciraæ khu mama vÃdaantÅe parissamo jÃdo | dÃïiæ ïissahÃiæ aÇgÃiæ | tà ïa sakkuïomi vÃdaiduæ | [%%|] KäcanamÃlà - uvajjhÃa suÂÂhu parissantà bhaÂÂidÃrià | kavolatalabaddhasealavÃe pekkha se vevanti aggahatthà | tà samassattà hotu muhuttaaæ | [%% |] rÃjà - KäcanamÃle yuktam abhihitam | (hastena grahÅtum icchati |) (ùraïyikà hastam apasÃrayati |) #<[p. 40]># VÃsavadattà - (sÃsÆyam |) bhaavadi ahiaæ edaæ vi tue kidaæ | ïa hu ahaæ (Kale aaæ) KancaïamÃlÃkavveïa vancaidavvà | [%%|] SÃÇk­tyÃyanÅ - (vihasya |) Ãyu«mati Åd­Óam eva kÃvyaæ bhavi«yati | ùraïyikà - (saro«am iva |) avehi KancaïamÃle avehi | ïa me bahumadÃsi | [%%|] KäcanamÃlà - (sasmitam |) jai ahaæ ciÂÂhantÅ ïà bahumadà tà esà gacchamhi | [%% |] (iti ni«krÃntà |) ùraïyikà - (sasambhraman |) KancaïamÃle ciÂÂha ciÂÂha | ahaæ se aggahattho samappido | [%% |] rÃjà - (ùraïyikÃyà hastaæ g­hÅtvà |) sadyo 'vaÓyÃyabinduvyatikaraÓiÓira÷ kiæ bhavet padmakoÓo hlÃditvaæ nÃsya manye sad­Óam idam u«asy eva vÅtÃtapasya / mu¤canty ete himaughaæ nakharajanikarÃ÷ pa¤ca kiæ so 'pi dÃhÅ j¤Ãtaæ svedÃpadeÓÃd aviratam am­taæ syandate vyaktam etat // HPri_3.11 // api ca | etena bÃlavidrumapallavaÓobhÃpahÃradak«eïa / h­daye mama tvayÃyaæ nyasto rÃga÷ svahastena // HPri_3.12 // #<[p. 41]># ùraïyikà - (sparÓaviÓe«aæ nÃÂayantÅ |) ha ddhi ha ddhi | edaæ Maïoramaæ parisantÅe aïatthaæ evva me aÇgÃiæ karenti | [%% |] VÃsavadattà -(sahasotthÃya |) bhaavadi pekkha tumaæ | ahaæ uïa aliaæ ïa pÃremi pekkhiduæ | [%% |] SÃÇk­tyÃyanÅ - rÃjaputri dharmaÓÃstravihita e«a gÃndharvo vivÃha÷ | kim atra lajjÃsthÃnam | prek«aïÅyakam idam | tan na yuktam asthÃne rasabhaÇgaæ k­tvà gantum | (VÃsavadattà parikrÃmati |) IndÅvarikà - (vilokya |) bhaÂÂiïi Vasantao cittasÃlÃduvÃre pasutto ciÂÂhai | [%% |] VÃsavadattà -(nirÆpya |) Vasantao evva eso | (vicintya |) raïïà vi ettha hodavvaæ | tà bodhia pucchissaæ dÃva ïaæ | [%%|] (prabodhayati |) vidÆ«aka÷ - (nidrÃja¬am utthÃya sahasà vilokya |) Maïorame kiæ ïaccia Ãado piavaasso | Ãdu ïaccadi evva | [%%] VÃsavadattà -(savi«Ãdam) kahaæ ajjautto ïaccadi | Maïoramà dÃïiæ kahiæ | [%%|] vidÆ«aka÷ - esà cittasÃlÃe ciÂÂhai | [%% |] Manoramà - (sabhayam Ãtmagatam |) kahaæ aïïahà evva hiae karia devÅe mantidaæ | edeïa vi mukkhaba¬ueïa aïïahà evva buddhia savvaæ ÃulÅkidaæ | #<[p. 42]># [%%|] VÃsavadattà -(saro«aæ hasantÅ |) sÃhu Maïorame sÃhu | sohaïaæ tue ïaccidaæ | [%% |] Manoramà - (sabhayaæ kampamÃnà pÃdayor nipatya |) bhaÂÂiïi ïa hu ahaæ ettha avarajjhÃmi | edeïa kkhu hadÃseïa balÃdo alaækaraïÃiæ geïhia duvÃraÂÂhideïa iha ïiruddhà | ïa uïa maha akkandantÅe saddo muraïigghosantarido keïa vi sudo | [%%|] VÃsavadattà - hanje uÂÂhehi | jÃïidaæ savvaæ | Vasantao kkhu ùraïïiÃvuttantaïìae suttadhÃro | [%%|] vidÆ«aka÷ - saaæ evva cintehi | kahiæ ùraïïià kahiæ Vasantao tti | [%%|] VÃsavadattà - Maïorame suggahÅdaæ karia ïaæ Ãaccha dÃva | pekkhaïÅaæ se pekkhamhi | [%% |] Manoramà - (svagatam |) dÃïiæ samassasida mhi | (vidÆ«akaæ kare badhnÃti | prakÃÓam |) hadÃsa dÃïiæ aïubhava attaïo duïïaassa phalaæ | [%% |] VÃsavadattà - (sasaæbhramam upas­tya |) ajjautta pa¬ihadaæ edaæ amaÇgalaæ | (iti pÃdayor nÅlotpaladÃmÃpanayantÅ sotprÃsam |) marisadu ajjautto jaæ Maïorame tti karia ïÅluppaladÃmaeïa bandhÃvido si | [%<Ãryaputra pratihastam etad a(maÇgalam | (iti pÃdayor nÅlotpaladÃmÃpanayantÅ sotprÃsam |) mar«atv Ãryaputro yan Manorameti k­tvà nÅlotpaladÃmakena bandhito 'si >%|] (ùraïyikà sabhayam apas­tya ti«Âhati |) #<[p. 43]># rÃjà - (sahasotthÃya vidÆ«akam ManoramÃæ ca d­«ÂvÃtmagatam |) kathaæ vij¤Ãto 'smi devyà | (vailak«yaæ nÃÂayati |) SÃÇk­tyÃyanÅ - (sarvÃn avalokya sasmitam |) katham anyad evedaæ prek«aïÅyakaæ saæv­ttam | abhÆmir iyam asmadvidhÃnÃm | (iti ni«krÃntà |) rÃjà - (svagatam |) apÆrvo 'yaæ kopaprakÃra÷ | durlabham atrÃnunayaæ paÓyÃmi | (vicintya |) evaæ tÃvat kari«ye | (prakÃÓam |) devi tyajyatÃæ kopa÷ | VÃsavadattà -ajjautta ko ettha kuvido [%<Ãryaputra ko 'tra kupita÷>% |] rÃjà - kathaæ na kupitÃsi | snigdhaæ yady api vÅk«itaæ nayanayos tÃmrà tathÃpi dyutir mÃdhurye 'pi sati skhalaty anupadaæ te gadgadà vÃg iyam / niÓvÃsà niyatà api stanabharotkampena saælak«itÃ÷ kopas te prakaÂaprayatnavidh­to 'py e«a sphuÂaæ lak«yate // HPri_3.13 // (pÃdayor nipatya) prasÅda priye prasÅda | VÃsavadattà - ùraïïie tumaæ kuvida tti saæbhÃvaanto ajjautto pie pasÅda tti pasÃdaadi | tà uvasappa | [%<ùraïyike tvaæ kupiteti saæbhÃvayann Ãryaputra÷ priye prasÅdeti prasÃdayati | tad upasarpa>% |] (iti hastenÃkar«ati |) ùraïyikà - (sabhayam |) bhaÂÂiïi ïa hu ahaæ kiæ vi jÃïÃmi | [%% |] VÃsavadattà - ùraïïie tumaæ kahaæ ïa ÃïÃsi | dÃïiæ de sikkhÃvemi | IndÅvarie geïha edaæ | [%<ùraïyike tvaæ kathaæ na jÃnÃsi | idÃnÅæ te Óik«ayÃmi | IndÅvarike g­hÃïainÃm >%|] vidÆ«aka÷ - hodi ajja komudÅmahÆsave tuha cittaæ avahariduæ vaasseïa pekkhaïÅaæ aïuciÂÂhidaæ | [%% |] #<[p. 44]># VÃsavadattà - edaæ tuæhÃïaæ duïïaaæ pekkhia hÃso me jÃadi | [%% |] rÃjà - devi alam anyathà vikalpitena | paÓya | bhrÆbhaÇgai÷ kriyate lalÃÂaÓaÓina÷ kasmÃt kalaÇko mudhà vÃtÃkampitabandhujÅvasamatÃæ nÅto 'dhara÷ kiæ sphuran / madhyaÓ cÃdhikakampitastanabhareïÃyam puna÷ khidyate kopam mu¤ca tavaiva cittaharaïÃyaitan mayà krŬitam // HPri_3.14 // devi prasÅda prasÅda | (iti pÃdayo÷ patati |) VÃsavadattà - hanje ïivuttaæ pekkhaïaaæ | tà ehi | abbhantaraæ evva pavisamha | [%%|] (iti ni«krÃntà |) iti garbhanÃÂakam | rÃjà - (vilokya |) katham ak­tvaiva prasÃdaæ gatà devÅ | svedÃmbha÷kaïabhinnabhÅ«aïatarabhrÆbhaÇgam ekaæ ru«Ã trÃsenÃparam utplutotplutam­gavyÃlolanetrotpalam / utpaÓyann aham agrato mukham idaæ devyÃ÷ priyÃyÃs tathà bhÅtaÓ cotsukamÃnasaÓ ca mahati k«ipto 'smy ahaæ saækaÂe // HPri_3.15 // tad yÃvad idÃnÅæ ÓayanÅyaæ gatvà devyÃ÷ prasÃdanopÃyaæ cintayÃmi | (iti ni«krÃntÃ÷ sarve |) iti t­tiyo 'Çka÷ | * #<[p. 45]># cathurtho 'Çka÷ (tata÷ praviÓati ManoramÃ) Manoramà - (sodvegam |) aho diggharosadà devÅe | ettiaæ kÃlaæ baddhÃe piasahÅe ùraïïiÃe uvari aïukampaæ ïa geïhai | sà tavassiïÅ attaïo bandhaïassa kileseïa taha ïa saætappadi jaha bhaÂÂiïo daæsaïaïirÃsadÃe | Årisaæ ca se dukkhaæ jeïa ajja evva attÃïaæ vÃvÃdaantÅ mae kahaæ vi ïivÃridà | edaæ uttantaæ bhaÂÂiïo ïivedehi tti Vasantaaæ bhaïia Ãada mhi | [%% | (tata÷ praviÓati KäcanamÃlà |) KäcanamÃlà - kahaæ aïïesantÅe vi mae bhaavaÅ SaækiccÃaïÅ ïa diÂÂhà | tà edaæ vi dÃva Maïoramaæ pucchissam | (upas­tya |) Maïorame avi jÃïÃsi kahiæ bhaavaÅ SaækiccÃaïi tti | [%% |] Manoramà - (vilokyÃÓrÆïi pram­jya |) halà KancaïamÃle diÂÂhà | kim uïa tÃe paoaïam | [%% |] KäcanamÃlà - Maïorame ajja devÅe AægÃravadÅe leho pesido | tassi vÃcide bappha- puïïaïaaïà di¬haæ saætappiduæ Ãraddhà devÅ | tà viïodaïaïimittaæ tÃe bhaavadiæ aïïesÃmi | [%% |] #<[p. 46] >#Manoramà - halà kiæ uïa tassiæ lehe Ãlihidaæ | [%% |] KäcanamÃlà - jà maha bhaiïÅ sà tava jaïaïÅ evva | tÃe bhattà Di¬havammà tÃdo de | tà tava kiæ edaæ Ãakkhidavvaæ | tassa samahiaæ saævaccharaæ Kaliægahadaeïa baddhassa | tà ïa juttaæ edaæ uttantaæ aïiÂÂhaæ suïia samÅvaÂÂhidassa samatthassa bhattuïo de evvam udÃsÅïattaïaæ olambiduæ tti | [%% |] Manoramà - halà KancaïamÃle | jadà dÃva aaæ uttanto bhaÂÂiïÅe ïa keïa vi viïïaviidavvo tti bhaÂÂiïà Ãïattaæ tà keïa uïa dÃïiæ so leho suïÃvido | [%% |] KäcanamÃlà - aïuvÃia tuïhÅæ (sic) bhÆdÃe maha hatthÃdo geïhia saaæ evva bhaÂÂiïÅe vÃido | [%% |] Manoramà - teïa gaccha tumaæ | esà kkhu devÅ tÃe evva saha dantavalahÅe ciÂÂhai | teïa gaccha tvaæ | [%% |] KäcanamÃlà - teïa hi bhaÂÂiïÅsaÃsaæ gamissaæ | [%% |] (iti ni«krÃntà |) Manoramà - ciraæ khu me ùraïïiÃsaÃsÃdo ÃadÃe | di¬haæ ca ïivviïïà sà tavassiïÅ attaïo jÅvideïa | kadÃi accÃhidaæ bhave | tà tahi evva gacchÃmi (Kale : -ahmi) | [%% | (iti ni«krÃntà |) (iti praveÓaka÷ |) #<[p. 47]># (tata÷ praviÓati sodvegÃsanasthà VÃsavadattà SÃÇk­tyÃyanÅ vibhavataÓ ca parivÃra÷) SÃÇk­tyÃyanÅ - rÃjaputri alam udvegena | ned­Óo VatsarÃja÷ | katham itthaæ gatam api bhavatyà mÃt­«vas­patiæ vij¤Ãya VatsarÃjo niÓcintaæ sthÃsyati | VÃsavadattà - (sÃsram|) bhaavadi adiujjuà dÃïiæ tumaæ | jassa mae ïa kajjaæ tassa mamakerayeïa kiæ kajjaæ | ajjuÃe juttaæ mama edaæ Ãlihiduæ | sà uïa ïa ÃïÃdi ajja vi tÃrisÅ ïa VÃsavadatte tti | tuha uïa edaæ ùraïïiÃe uttantaæ paccakkhaæ | tà kahaæ edaæ bhaïÃsi | [%% | SÃÇk­tyÃyanÅ - yata eva me pratyak«aæ tata eva bravÅmi | tena nanu kaumudÅmahotsave tvÃæ hÃsayituæ tathà krŬitam | VÃsavadattà - bhaavadi edaæ ettha saccaæ | taha hÃsida mhi jeïa bhaavadÅe purado lajjÃe kahaæ vi ciÂÂhÃmi | tà kiæ takkerakÃe kahÃe | ïam edeïa evva pakkhavÃdeïa ettiaæ bhÆmiæ ïÅda mhi | [%% | (iti roditi |) SÃÇk­tyÃyanÅ - alaæ rÃjaputri ruditena | ned­Óo VatsarÃja÷ | (vilokya |) athavà prÃpta evÃyaæ yas te manyupramÃrjanaæ karoti | VÃsavadattà - maïorahà dÃïiæ ede bhaavadÅe | [%% |] (tata÷ praviÓati rÃjà vidÆÓakaÓ ca |) rÃjà - vayasya ka idÃnÅm abhyupÃya÷ priyÃæ mocayitum | vidÆ«aka÷ - bho vaassa munca visÃdaæ | ahaæ de uvÃaæ kahaissaæ | [%% |] #<[p. 48]># rÃjà - (sahar«am) vayasya tvaritataram abhidhÅyatÃm | vidÆ«aka÷ - bho tumaæ dÃva aïeasamara saæghaÂÂhappahÃvabÃhusÃlÅ | puïo vi aïeagaaturaapaÃiduvvisahabalasamudido | tà savvabalasaædoheïa anteuraæ supŬiaæ karia dÃïim evva ùraïïiaæ muncÃvehi | [%% |] rÃjà - vayasya aÓakyam upadi«Âam | vidÆ«aka÷ - kim ettha asakkaæ | jado dÃva kujjavÃmaïabu¬¬haa¤cuivajjido maïusso avaro ïatthi tarhi | [%% |] rÃjà - (sÃvaj¤am) mÆrkha kim asaæbaddhaæ pralapasi | devyÃ÷ prasÃdaæ muktvà nÃnyas tasyà mok«aïÃbhyupÃya÷ | tat kathaya kathaæ devÅæ prasÃdayÃmi | vidÆ«aka÷ - bho mÃsovavÃsaæ karia jÅvidaæ dhÃrehi | evvaæ devÅ Caï¬Å pasÅdissadi | [%% |] rÃjà - (vihasya) alaæ parihÃsena | kathaya kathaæ devÅæ prasÃdayÃmi | dh­«Âa÷ kiæ purato 'varudhya vihasan g­hïÃmi kaïÂhe priyÃæ kiæ và cÃÂuÓataprapa¤caracanÃprÅtÃæ kari«yÃmi tÃm / kiæ ti«ÂhÃmi k­täjalir nipatito devyÃ÷ pura÷ pÃdayo÷ satyaæ satyam aho na vedmy anunayo devyÃ÷ kathaæ syÃd iti // HPri_4.1 // #<[p. 49]># tad ehi | devÅsakÃÓam eva gacchÃva÷ | vidÆ«aka÷ - bho gaccha tumaæ | ahaæ dÃïiæ evva bandhaïÃdo kahaæ vi paribbhaæsia Ãado mhi | to ïa gamissaæ | [%% |] rÃjà - (vihasya kaïÂhe g­hÅtvà balÃn nivartayati |) mÆrkha ÃgamyatÃm ÃgamyatÃm | (parikramyÃvalokya ca) iyaæ devÅ dantabalabhÅmadhyam adhyÃste | yÃvad upasarpÃmi | (salajjam upasarpati) (VÃsavadattà sakhedam ÃsanÃd utti«Âhati |) rÃjà - kiæ muktam Ãsanam alaæ mayi sambhrameïa notthÃtum ittham ucitaæ mama tÃntamadhye / d­«ÂiprasÃdavidhimÃtrah­to jano 'yam atyÃdareïa kim iti kriyate vilak«a÷ // HPri_4.2 // VÃsavadattà - (mukhaæ nirÆpya) ajjautta vilakkho dÃïiæ tumaæ hosi | [%<Ãryaputra vilak«a idÃnÅæ tvaæ bhavasi>% |] rÃjà - priye satyam ahaæ vilak«a÷ | yat pratyak«a 'd­«ÂÃparÃdho 'pi bhavatÅæ prasÃdayituæ vyavasito 'smi | SÃÇk­tyÃyanÅ - (Ãsanaæ nirdiÓya |) mahÃrÃja kriyatÃm Ãsanaparigraha÷ | rÃjà - (Ãsanaæ nirdiÓya |) ita ito devy upaviÓatu | (VÃsavadattà bhÆmÃv upaviÓati) rÃjà - Ã÷ kathaæ bhÆmÃv upavi«Âà devÅ | aham apy atraivopaviÓÃmi | (iti bhÆmÃv upaviÓya k­täjali÷ |) priye prasÅda prasÅda | kim evaæ praïate 'pi mayi gambhÅrataraæ kopam udvahasi | #<[p. 50]># bhrÆbhaÇgaæ na karo«i rodi«i muhur mugdhek«aïe kevalaæ nÃtiprasphuritÃdharÃnavarataæ ni÷ÓvÃsam evojjhasi / vÃcaæ nÃpi dadÃsi ti«Âhasi paraæ pradhyÃnanamrÃnanà kopas te stimito nipŬayati mÃæ gƬhaprahÃropama÷ // HPri_4.3 // priye prasÅda prasÅda | (iti pÃdayo÷ patati |) VÃsavadattà - adisuhido ïaæ si | kiæ dÃïiæ dukkhidaæ jaïaæ viÃresi | uÂÂhehi ko ettha kuvido | [%% | %% |] SÃÇk­tyÃyanÅ - utti«Âha mahÃrÃja | kim anena | anyad eva tÃvad udvegakÃraïam asyÃ÷ | rÃjà - (sasaæbhramam |) bhagavati kim anyat | (SÃÇkrtyÃyanÅ karïe kathayati |) rÃjà - (vihasya) yady evam alam udvegena mayÃpi j¤Ãtam | siddha evÃsmin prayojane devÅæ tu di«Âyà vardhayi«yÃmÅti noktam | anyathà katham ahaæ D­¬havarmav­ttÃnte visrabdhas ti«ÂhÃmi | tat katipayÃny ahÃni tad vÃrtÃyà ÃgatÃyÃ÷ | idaæ ca tatra vartate | asmadbalair Vijayasenapura÷sarais tair ÃkrÃntabÃhyavi«ayo vihatapratÃpa÷ / durgaæ KaliÇgahataka÷ sahasà praviÓya prÃkÃramÃtraÓaraïo 'Óaraïa÷ k­to 'sau // HPri_4.4 // #<[p. 51]># tad avasthaæ ca taæ nirdi«ÂÃkrÃntamandaæ pratidinaviramadvÅradÃserav­ttaæ ÓaÓvatsaæÓÅryamÃïadvipaturaganarak«Åïani÷Óe«asainyam / adya Óvo và vibhagne jhaÂiti mama balai÷ sarvatas tatra durge baddhaæ yuddhe hataæ và bhagavati na cirÃc chro«yasi tvaæ KaliÇgam // HPri_4.5 // SÃÇk­tyÃyanÅ - rÃjaputri prathamataram eva bhavatyÃ÷ kathitaæ mayà katham apratividhÃya VatsarÃja÷ sthÃsyatÅti | VÃsavadattà - jai evvaæ piaæ me | [%% |] (praviÓya |) pratÅhÃrÅ - jedu jedu bhaÂÂà | eso kkhu Viaaseïo Di¬havammaka¤cuÅsahido harisa- samupphullaloaïo piaæ ïivedidukÃmo duvÃre ciÂÂhai | [%% |] VÃsavadattà - (sasmitam |) bhaavadi jaha takkemi paridosida mhi ajjautteïetti [ %% |] SÃÇk­tyÃyanÅ - VatsarÃjapak«apÃtinÅ khalv ahaæ na kiæ cid api bravÅmi | rÃjà - ÓÅghraæ praveÓaya tau | pratÅhÃrÅ - taha | [%% |] (iti niÓkrÃntÃ) (tata÷ praviÓati Vijayasena÷ Ka¤cukÅ ca |) Vijayasena÷ - bho÷ ka¤cukin | adya svÃmipÃdà dra«Âavyà iti yat satyam anupamaæ kam api sukhÃtiÓayam anubhavÃmi | #<[p. 52]># ka¤cukÅ - Vijayasena avitatham etat | paÓya | sukhanirbharo 'nyathÃpi svÃminam avalokya bhavati bh­tyajana÷ / kiæ punar aribalavighaÂananirvyƬhaprabhuniyogabhara÷ // HPri_4.6 // ubhau - (upas­tya) jayatu jayatu svÃmÅ | (rÃjà ubhÃv api pari«vajate |) ka¤cukÅ - deva di«Âyà vardhase | hatvà KaliÇgahatakaæ hy asmatsvÃmÅ niveÓito rÃjye / devasya samÃdeÓo nirvyƬho Vijayasenena // HPri_4.7 // VÃsavadattà - ai bhaavai ahijÃïÃsi edaæ ka¤cuiæ | [%% |] SÃÇk­tyÃyanÅ - kathaæ nÃbhijÃnÃmi | nanu sa e«a yasya haste mÃt­«vasà te patrikÃm anupre«itavatÅ | rÃjà - sÃdhu Vijayasenena mahÃvyÃpÃro 'nu«Âhita÷ | (Vijayasena÷ pÃdayo÷ patati) rÃjà - devi di«Âyà vardhase | prati«Âhito rÃjye D­¬havarmà | VÃsavadattà - (sahar«am|) aïuggahida mhi | [%% |] vidÆ«aka÷ - Årise abbhudae assiæ rÃaule edaæ karaïijjaæ | (rÃjÃnaæ nirdiÓya vÅïÃvÃdanaæ nÃÂayan |) gurupÆà | (Ãtmano yaj¤opavÅtaæ darÓayan|) bamhaïassa sakkÃro | (ùraïyikÃæ sÆcayan|) savvabandhaïamokkho tti | [%<Åd­Óe 'bhyudaye 'smin rÃjakula etat karaïÅyam | (rÃjÃnaæ nirdiÓya vÅïÃvÃdanaæ nÃÂayan |) gurupÆjà | (Ãtmano yaj¤opavÅtaæ darÓayan|) brÃhmaïasya satkÃra÷ | (ùraïyikÃæ sÆcayan|) sarvabandhanamok«a iti>% |] rÃjà - (VÃsavadattÃm apavÃrya choÂikÃæ dadat |) sÃdhu vayasya sÃdhu | #<[p . 53]># vidÆ«aka÷ - hodi kahaæ tumaæ ïa kiæ vi ettha samÃdisasi | [%% |] VÃsavadattà - (SÃÇk­tyÃyaïÅm avalokya sasmitam |) moidà kkhu hadÃseïa ùraïïià | [%% |] SÃÇk­tyÃyanÅ - kiæ và tapasvinyÃnayà baddhayà | VÃsavadattà - jaha bhaavadÅe roadi | [%% |] SÃÇk­tyÃyanÅ - yady evam aham eva gatvà tÃæ mocayi«yÃmi | (iti ni«krÃntÃ) ka¤cukÅ - idam aparaæ saædi«Âaæ mahÃrÃjena D­¬havarmaïà | tvatprasÃdÃt sarvam eva yathÃbhila«itaæ saæpannaæ | tad ete prÃïÃs tvadÅyÃ÷ | yathe«Âam imÃn viniyoktuæ tvam eva pramÃïam iti | (rÃjà salajjam adhomukhas ti«Âhati |) Vijayasena÷ - deva na Óakyam eva devaæ prati prÅtiviÓe«aæ D­¬havarmaïa÷ kathayitum | ka¤cukÅ - yady api tubhyaæ pratipÃditÃyÃ÷ PriyadarÓikÃyà asmadduhitu÷ paribhraæÓÃn na me saæbandho jÃta iti du÷kham ÃsÅt tathÃpi VÃsavadattÃyÃ÷ pariïetrÃpi tvayà tad apanÅtam eva | VÃsavadattà - (sÃsram |) ajja ka¤cui kahaæ me bhaiïÅ paribbhaÂÂhà | [%<Ãrya ka¤cukin kathaæ me bhaginÅ paribhra«ÂÃ>% |] ka¤cukÅ - rÃjaputri tasmin KaliÇgahatakÃvaskande vidrute«v itas tato 'nta÷purajane«u di«Âyà d­«ÂÃm idÃnÅæ na yuktam atra sthÃtum iti tÃm ahaæ g­hÅtvà VatsarÃjÃntikaæ prasthita÷ | tata÷ saæcintya tÃæ Vindhyaketor haste nik«ipya nirgato 'smi | yÃvat pratÅpam ÃgacchÃmi tÃvat kair api tat sthÃnaæ saha Vindhyaketunà smartavyatÃæ nÅtam | #<[p. 54]># rÃjà - (sasmitam|) Vijayasena kiæ kathayasi | ka¤cukÅ - tatra cÃnvi«yatà mayà na prÃptà | tadÃprabh­ti nÃdyÃpi vij¤Ãyate kva vartata iti | (praviÓya Manoramà |) Manoramà - bhaÂÂiïÅ pÃïasaæsae vaÂÂai sà tavassiïÅ | [%% |] VÃsavadattà - (sÃsram |) kim uïa tumaæ PiadaæsaïÃuttantaæ jÃïÃsi | [%% |] Manoramà - ïa hu ahaæ PiadaæsaïÃuttantaæ jÃïÃmi | esà kkhu ùraïïià kalla- vvavadeseïa ÃïÅdaæ visaæ pÃia pÃïasaæsae vaÂÂadi tti evvaæ mae ïivedidaæ | tà parittÃadu bhaÂÂiïÅ | [%% |] (rudatÅ pÃdayo÷ patati |) VÃsavadattà - (svagatam|) ha ddhi ha ddhi | PiadaæsaïÃdukkhaæ vi me antaridaæ ùraïïiÃuttanteïa | adidujjaïo kkhu loo | kadÃi maæ aïïahà saæbhÃvaissadi | tà edaæ ettha juttaæ (prakÃÓam sasaæbhramam |)| Maïorame lahu iha evva Ãïehi taæ | ïÃaloÃdo gahidavisavijjo ajjautto ettha kusalo | [%% | (ni«krÃntà Manoramà | tata÷ praviÓati Manoramayà dh­tÃsavi«avegam ÃtmÃnaæ nÃÂayanty ùraïyikà |) ùraïyikà - halà Maïorame kÅsa dÃïiæ maæ andhaÃraæ pavesesi | %% | Manoramà - (savi«Ãdam |) haddhi haddhi | diÂÂhi vi se saækantà viseï' evva | (VÃsavadattÃæ d­«Âvà |) bhaÂÂini lahu parittÃehi lahu parittÃehi | gurubhÆdaæ se visaæ | [%% | %<(VÃsavadattÃæ d­«Âvà |) bhaÂÂini laghu paritrÃyasva laghu>% #<[p. 55]># %% |] VÃsavadattà - (sasaæbhramaæ rÃjÃnaæ haste g­hÅtvà |) ajjautta uÂÂhehi uÂÂhehi | lahu vivajajjai kkhu esà tavassiïÅ | [%<Ãryaputra utti«Âhotti«Âha | laghu vipadyate khalv e«Ã tapasvinÅ>% |] (sarve paÓyanti |) ka¤cukÅ - (vilokya |) susad­ÓÅ khalv iyaæ mama rÃjaputryÃ÷ PriyadarÓanÃyÃ÷ | (VÃsavadattÃæ nirdiÓya) rÃjaputri kuta iyaæ kanyakà | VÃsavadattà - ajja Vinjhakeuïo duhidà | taæ vÃvÃdia Vijayaseïeïa ÃïÅdà | [%<Ãrya Vindhyaketor duhità | taæ vyÃpÃdya VijayasenenÃnÅtÃ>% |] ka¤cukÅ - kutas tasya duhità | saiveyaæ mama rÃjaputrÅ | hà hato 'smi mandabhÃgya÷ | (iti nipatya bhÆmÃv utthÃya |) rÃjaputri iyaæ sà PriyadarÓikà bhaginÅ te | VÃsavadattà - ajjautta parittÃehi parittÃehi | mama bhaiïÅ vivajjai | [%<Ãryaputra paritrÃyasva paritrÃyasva | mama bhaginÅ vipadyate>% |] rÃjà - samÃÓvasihi samÃÓvasihi | paÓyÃmas tÃvat | ka«Âaæ bho÷ ka«Âam | saæjÃtasÃndramakarandarasÃæ krameïa pÃtuæ gataÓ ca kalikÃæ kamalasya bh­Çga÷ / dagdhà nipatya sahasaiva himena cÃsau vÃme vidhau na hi phalanty abhivächitÃni // HPri_4.8 // Manorame p­cchyatÃæ tÃvat kiæ te bodha iti | Manoramà - sahi kiæ de bodho | (sÃsraæ punaÓ cÃlayantÅ ) sahi ïaæ bhaïÃmi kiæ de bodho tti | [%% %<(sÃsraæ punaÓ cÃlayantÅ) sakhi nanu bhaïÃmi kiæ te bodha iti>% |] PriyadarÓikà - (avispa«Âam |) jaæ edaæ avasthÃnaæ (sic) gadÃe vi mae ïa mahÃrÃo diÂÂho | [%% |] (ity ardhokte bhÆmau patati |) #<[p. 56]># rÃjà - (sÃsram|) e«Ã mÅlayatÅdam Åk«aïayugaæ jÃtà mamÃndhà diÓa÷ kaïÂho 'syÃ÷ pratirudhyate mama giro niryÃnti k­cchrÃd imÃ÷ / etasyÃ÷ Óvasitaæ h­taæ mama tanur niÓce«ÂatÃm Ãgatà manye 'syà vi«avega eva hi paraæ sarve tu du÷khaæ mama // HPri_4.9 // VÃsavadattà - (sÃsram) Piadaæsaïe uÂÂhehi uÂÂhehi | pekkha eso mahÃrÃo ciÂÂhai | kahaæ veaïà vi se ïaÂÂhà | kiæ dÃïiæ mae avarajjhaæ aÃïantÅe jeïa kuvidà ïÃlavasi | tà pasÅda pasÅda | uÂÂhehi uÂÂhehi | ïa hu puïo avarajjhissaæ | (Ærdhvam avalokya) hà devva hadaa kiæ dÃïiæ mae avakidaæ jeïa edÃvatthaæ gadà me bhaiïÅ Ãdaæsidà | [%% |] (PriyadarÓikÃyà upari patati |) vidÆ«aka÷ - bho vaassa kahaæ tumaæ mƬho via ciÂÂhasi | ïa eso visÃdassa kÃlo | visamà kkhu gaÅ visassa | tà daæsehi appaïo vijjÃpahÃvaæ | [%% |] rÃjà - satyam evaitat | (PriyadarÓikÃm Ãlokya) mƬha evÃham etÃvatÅæ velÃm | tad aham enÃæ jÅvayÃmi | salilaæ salilam | vidÆ«aka÷ - (ni«kramya puna÷ praviÓya) bho | edaæ salilaæ | [%% |] (rÃjopas­tya PriyadarÓanÃyà upari hastaæ nidhÃya mantrasmaraïaæ nÃÂayati | PriyadarÓikà Óanair utti«Âhati |) VÃsavadattà - ajjautta diÂÂhià paccujjÅvidà me bhaiïÅ | [%<Ãryaputra di«Âyà pratyujjÅvità me bhaginÅ>% |] #<[p. 57]># Vijayasena÷ - aho devasya vidyÃprabhÃva÷ | ka¤cukÅ - aho sarvatrÃpratihatà narendratà devasya | PriyadarÓikà - (Óanair utthÃyopaviÓya ca j­mbhikÃæ nÃÂayantÅ savi«Ãdam avispa«Âam |) Maïorame ciraæ khu sutta mhi | [%% |] vidÆ«aka÷ - bho vaassa ïivvƬhaæ de vedittaïaæ | [%% |] (PriyadarÓikà sÃbhilëaæ rÃjÃnaæ nirÆpya salajjaæ kiæcid adhomukhÅ ti«Âhati |) VÃsavadattà - (sahar«am |) ajjautta | kiæ dÃïiæ vi esà aïïah' evva karedi | [%<Ãryaputra kim idÃnÅm apy e«Ãnyathaiva karoti>% |] rÃjà - (sasmitam |) svabhÃvasthà d­«Âir na bhavati giro nÃti viÓadÃs tanu÷ sÅdaty e«Ã prakaÂapulakasvedakaïikà / yathà cÃyaæ kampa÷ stanabharaparikleÓajananas tathà nÃdyÃpy asyà niyatam akhilaæ ÓÃmyati vi«am // HPri_4.10 // ka¤cukÅ - (PriyadarÓikÃæ nirdiÓya |) rÃjaputri e«a te pitur Ãj¤Ãkara÷ | (iti pÃdayo÷ patati |) PriyadarÓikà - (vilokya |) kahaæ ka¤cuÅ ajjaViïaavasÆ | (sÃsram |) hà tÃda | hà ajjÆe | [%% |] ka¤cukÅ - rÃjaputri alaæ ruditena | kuÓalinau te pitarau | VatsarÃjaprabhÃvÃt punas tad avastham eva rÃjyam | VÃsavadattà - (sÃsram |) ehi aliasÅle | dÃïiæ vi dÃva bhaiïià siïehaæ daæsehi | (kaïÂhe g­hÅtvà |) dÃïiæ samassattha mhi | [%% |] #<[p. 58]># vidÆ«aka÷ - hodi tumaæ bhaiïiæ geïhia kaïÂhe evvaæ parituÂÂhà si | vodiassa pÃridosiaæ visumaridaæ | [%% |] VÃsavadattà - Vasantaa ïa visumaridaæ | [%% |] vidÆ«aka÷ - (rÃjÃnaæ nirdiÓya sasmitam |) vodia pasÃrehi hatthaæ | bhaiïÅe aggahatthaæ de pÃridosiaæ dÃvissaæ | [%% |] (rÃjà hastaæ prasÃrayati |) (VÃsavadattà PriyadarÓikÃhastam arpayati |) rÃjà - (hastam upasaæh­tya |) kim anayà | sampraty eva katham api prasÃditÃsi | VÃsavadattà - ko tumaæ agaïhiduæ | pu¬hamaæ evva tÃdeïa iaæ diïïà | [%% |] vidÆ«aka÷ - bho mÃïaïÅà kkhu devÅ | mà se pa¬iÆlaæ karehi | [%% |] (VÃsavadattà rÃj¤o hastaæ balÃd Ãk­«ya PriyadarÓikÃm arpayati |) rÃjà - (sasmitam |) devÅ prabhavati | kuto 'smÃkam anyathà kartuæ vibhava÷ | VÃsavadattà - ajjautta ado vi paraæ kiæ de piaæ karÅadu | [%<Ãryaputra ato 'pi paraæ kiæ te priyaæ kriyatÃm |>%] rÃjà - kim ata÷ paraæ priyam | paÓya | ni÷Óe«aæ D­¬havarmaïà punar api svaæ rÃjyam adhyÃsitaæ tvaæ kopena sudÆram apy apah­tà sadya÷ prasannà mama / jÅvantÅ PriyadarÓanà ca bhaginÅ bhÆyas tvayà saÇgatà kiæ tat syÃd aparaæ priyaæ priyatame yat sÃmprataæ prÃrthyate // HPri_4.11 // #<[p. 59]># tathÃpÅdam astu | (bharatavÃkyam |) urvÅm uddÃmasasyÃæ janayatu vis­jan VÃsavo v­«Âim i«ÂÃm i«Âais traivi«ÂapÃnÃm vidadhatu vidhivat prÅïanaæ vipramukhyÃ÷ / ÃkalpÃntaæ ca bhÆyÃt sthirasamupacità saægati÷ sajjanÃnÃæ ni÷Óe«aæ yÃntu ÓÃntiæ piÓunajanagiro du÷sahà vajralepÃ÷ // HPri_4.12 // (iti ni«krÃntÃ÷ sarve |) iti caturtho 'Çka÷ samÃpteyaæ PriyadarÓikà nÃma nÃÂikà |