Yves Codet data entry Yves Codet Toulouse june 2001 T. K. Ramachandra Iyer Kalpathi: Palghat, S. India R. S. Vadhyar and Sons 1981 C. R. Devadhar Delhi Motilal Banarsidass 1962, reprinted in 1987 The text is transcribed according to Frans Velthuis's encoding scheme for TeX and LaTeX. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ Stage director Chamberlain: Badarayana, a servant of Duryodhana Duryodhana: eldest son of Dhrtarastra Vasudeva: Krsna, incarnation of Visnu Sudarsana: Vasudeva's discus Dhrtarastra: king of Hastinapura dÆtavÃkyam| nÃndyante tata÷ praviÓati sÆtradhÃra÷| sÆtradhÃra÷ pÃda÷ pÃyÃdupendrasya sarvalokotsava÷ sa va÷| vyÃviddho namuciryena tanutÃmranakhena khe|| 1|| evamÃryamiÓrÃn vij¤ÃpayÃmi| aye kiæ nu khalu mayi vij¤Ãpanavyagre Óabda iva ÓrÆyate| aÇga paÓyÃmi| nepathye| bho bho÷ pratihÃrÃdhik­tÃ÷ mahÃrÃjo duryodhana÷ samÃj¤Ãpayati| sÆtradhÃra÷ bhavatu vij¤Ãtam| utpanne dhÃrtarëÂrÃïÃæ virodhe pÃï¬avai÷ saha| mantraÓÃlÃæ racayati bh­tyo duryodhanÃj¤ayÃ|| 2|| ni«krÃnta÷| sthÃpanÃ| tata÷ praviÓati käcukÅya÷| käcukÅya÷ bho bho÷ pratihÃrÃdhik­tÃ÷ mahÃrÃjo duryodhana÷ samÃj¤Ãpayati| adya sarvapÃrthivai÷ saha mantrayitumicchÃmi| tadÃhÆyantÃæ sarve rÃjÃna iti|parikramyÃvalokya|aye ayaæ mahÃrÃjo duryodhana ita evÃbhivartate| ya e«a÷ ÓyÃmo yuvà sitadukÆlak­tottarÅya÷ sacchattracÃmaravaro racitÃÇgarÃga÷| ÓrÅmÃnvibhÆ«aïamaïidyutira¤jitÃÇgo nak«atramadhya iva parvagata÷ ÓaÓÃÇka÷|| 3|| tata÷ praviÓati yathÃnirdi«Âo duryodhana÷| duryodhana÷ uddhÆtaro«amiva me h­dayaæ sahar«aæ prÃptaæ raïotsavamimaæ sahasà vicintya| icchÃmi pÃï¬avabale varavÃraïÃnÃ- mutk­ttadantamusalÃni mukhÃni kartum|| 4|| käcukÅya÷ jayatu mahÃrÃja÷| mahÃrÃjaÓÃsanÃtsamÃnÅtaæ sarvarÃjamaï¬alam| duryodhana÷ samyakk­tam| praviÓa tvamavarodhanam| käcukÅya÷ yadÃj¤Ãpayati mahÃrÃja÷| ni«krÃnta÷| duryodhana÷ Ãryau vaikarïavar«adevau ucyatÃm| asti mamaikÃdaÓÃk«auhiïÅbalasamudaya÷| asya ka÷ senÃpatirbhavitumarhatÅti| kimÃhaturbhavantau| mahÃnkhalvayamartha÷| mantrayitvà vaktavyamiti| sad­Óametat| tadÃgamyatÃæ mantraÓÃlÃmeva praviÓÃma÷| ÃcÃrya abhivÃdaye| praviÓatu bhavÃnmantraÓÃlÃm| pitÃmaha abhivÃdaye| praviÓatu bhavÃnmantraÓÃlÃm| mÃtula abhivÃdaye| praviÓatu bhavÃnmantraÓÃlÃm| Ãryau vaikarïavar«adevau praviÓatÃæ bhavantau| bho bho÷ sarvak«atriyÃ÷ svairaæ praviÓantu bhavanta÷| vayasya karïa praviÓÃvastÃvat| praviÓya|ÃcÃrya etatkÆrmÃsanam| ÃsyatÃm| pitÃmaha etatsiæhÃsanam| ÃsyatÃm| mÃtula etaccarmÃsanam| ÃsyatÃm| Ãryau vaikarïavar«adevau ÃsÃtÃæ bhavantau| bho bho÷ sarvak«atriyÃ÷ svairamÃsatÃæ bhavanta÷| kimiti kimiti| mahÃrÃjo nÃsta iti| aho sevÃdharma÷| nanvayamahamÃse| vayasya karïa tvamapyÃssva| upaviÓya|Ãryau vaikarïavar«adevau ucyatÃm| asti mamaikÃdaÓÃk«auhiïÅbalasamudaya÷| asya ka÷ senÃpatirbhavitumarhatÅti| kimÃhaturbhavantau| atrabhavÃngÃndhÃrarÃjo vak«yatÅti| bhavatu mÃtulenÃbhidhÅyatÃm| kimÃha mÃtula÷| atrabhavati gÃÇgeye sthite ko.anya÷ senÃpatirbhavitumarhatÅti| samyagÃha mÃtula÷| bhavatu bhavatu pitÃmaha eva bhavatu| vayamapyetadabhila«Ãma÷| senÃninÃdapaÂahasvanaÓaÇkhanÃdai- Ócaï¬ÃnilÃhatamahodadhinÃdakalpai÷| gÃÇgeyamÆrdhni patitairabhi«ekatoyai÷ sÃrdhaæ patantu h­dayÃni narÃdhipÃnÃm|| 5|| praviÓya| käcukÅya÷ jayatu mahÃrÃja÷| e«a khalu pÃï¬avaskandhÃvÃrÃddautyenÃgata÷ puru«ottamo nÃrÃyaïa÷| duryodhana÷ mà tÃvat| bho bÃdarÃyaïa kiæ kiæ kaæsabh­tyo dÃmodarastava puru«ottama÷| sa gopÃlakastava puru«ottama÷| bÃrhadrathÃpah­tavi«ayakÅrtibhogastava puru«ottama÷| aho pÃrthivÃsannamÃÓritya bh­tyajanasya samudÃcÃra÷| sagarvaæ khalvasya vacanam| à apadhvaæsa| käcukÅya÷ prasÅdatu mahÃrÃja÷| saæbhrameïa samudÃcÃro vism­ta÷|pÃdayo÷ patati| duryodhana÷ saæbhrama iti| à manu«yÃïÃmastyeva saæbhrama÷| utti«Âhoti«Âha| käcukÅya÷ anug­hÅto.asmi| duryodhana÷ idÃnÅæ prasanno.asmi| ka e«a dÆta÷ prÃpta÷| käcukÅya÷ dÆta÷ prÃpta÷ keÓava÷| duryodhana÷ keÓava iti| evame«Âavyam| ayameva samudÃcÃra÷| bho bho rÃjÃna÷ dautyenÃgatasya keÓavasya kiæ yuktam| kimÃhurbhavanta÷| arghyapradÃnena pÆjayitavya÷ keÓava iti| na me rocate| grahaïamasyÃtra hitaæ paÓyÃmi| grahaïamupagate tu vÃsubhadre h­tanayanà iva pÃï¬avà bhaveyu÷| gatimatirahite«u pÃï¬ave«u k«itirakhilÃpi bhavenmamÃsapatnÃ|| 6|| api ca yo.atra keÓavasya pratyutthÃsyati sa mayà dvÃdaÓasuvarïabhÃreïa daï¬ya÷| tadapramattà bhavantu bhavanta÷|Ãtmagatam|ko nu khalvidÃnÅæ mamÃpratyutthÃnasyopÃya÷| hanta d­«Âa upÃya÷|prakÃÓam|bÃdarÃyaïa ÃnÅyatÃæ sa citrapaÂo nanu yatra draupadÅkeÓÃmbarÃvakar«aïamÃlikhitam|Ãtmagatam|tasmind­«ÂivinyÃsaæ kurvannotthÃsyÃmi keÓavasya| käcukÅya÷ yadÃj¤Ãpayati mahÃrÃja÷|ni«kramya praviÓya|jayatu mahÃrÃja÷| ayaæ sa citrapaÂa÷| duryodhana÷ mamÃgrata÷ prasÃraya| käcukÅya÷ yadÃj¤Ãpayati mahÃrÃja÷|prasÃrayati| duryodhana÷ aho darÓanÅyo.ayaæ citrapaÂa÷| e«a du÷ÓÃsano draupadÅæ keÓahaste g­hÅtavÃn| e«Ã khalu draupadÅ| du÷ÓÃsanaparÃm­«Âà saæbhramotphullalocanÃ| rÃhuvaktrÃntaragatà candralekheva Óobhate|| 7|| e«a durÃtmà bhÅma÷ sarvarÃjasamak«amavamÃnitÃæ draupadÅæ d­«Âvà prav­ddhÃmar«a÷ sabhÃstambhaæ tulayati| e«a yudhi«Âhira÷ satyadharmagh­ïÃyukto dyÆtavibhra«Âacetana÷| karotyapÃÇgavik«epai÷ ÓÃntÃmar«aæ v­kodaram|| 8|| e«a idÃnÅmarjuna÷| ro«ÃkulÃk«a÷ sphuritÃdharo«Âhast­ïÃya matvà ripumaï¬alaæ tat| utsÃdayi«yanniva sarvarÃj¤a÷ Óanai÷ samÃkar«ati gÃï¬ivajyÃm|| 9|| e«a yudhi«Âhiro.arjunaæ nivÃrayati| etau nakulasahadevau k­taparikarabandhau carmanistriæÓahastau paru«itamukharÃgau spa«Âada«ÂÃdharo«Âhau| vigatamaraïaÓaÇkau satvaraæ bhrÃtaraæ me harimiva m­gapotau tejasÃbhiprayÃtau|| 10|| e«a yudhi«Âhira÷ kumÃrÃvupetya nivÃrayati| nÅco.ahameva viparÅtamati÷ kathaæ và ro«aæ parityajatamadya nayÃnayaj¤au| dyÆtÃdhikÃramavamÃnamam­«yamÃïÃ÷ sattvÃdhike«u vacanÅyaparÃkramÃ÷ syu÷|| 11|| iti| e«a gÃndhÃrarÃja÷ ak«Ãnk«ipansa kitava÷ prahasansagarvaæ saækocayanniva mudaæ dvi«atÃæ svakÅrtyÃ| svairÃsano drupadarÃjasutÃæ rudantÅæ kÃk«eïa paÓyati likhatyapi gÃæ nayaj¤a÷|| 12|| etÃvÃcÃryapitÃmahau tÃæ d­«Âvà lajjÃyamÃnau paÂÃntÃntarhitamukhau sthitau| aho asya varïìhyatÃ| aho bhÃvopapannatÃ| aho yuktalekhatÃ| suvyaktamÃlikhito.ayaæ citrapaÂa÷| prÅto.asmi| ko.atra| käcukÅya÷ jayatu mahÃrÃja÷| duryodhana÷ bÃdarÃyaïa ÃnÅyatÃæ sa vihagavÃhanamÃtravismito dÆta÷| käcukÅya÷ yadÃj¤Ãpayati mahÃrÃja÷| ni«krÃnta÷| duryodhana÷ vayasya karïa prÃpta÷ kilÃdya vacanÃdiha pÃï¬avÃnÃæ dautyena bh­tya iva k­«ïamati÷ sa k­«ïa÷| Órotuæ sakhe tvamapi sajjaya karïa karïau nÃrÅm­dÆni vacanÃni yudhi«Âhirasya|| 13|| tata÷ praviÓati vÃsudeva÷ käcukÅyaÓca| vÃsudeva÷ adya khalu dharmarÃjavacanÃddhanaæjayÃk­trimamitratayà cÃhavadarpamanuktagrÃhiïaæ suyodhanaæ prati mayÃpyanucitadautyasamayo.anu«Âhita÷| atha ca k­«ïÃparÃbhavabhuvà ripuvÃhinÅbha- kumbhasthalÅdalanatÅk«ïagadÃdharasya| bhÅmasya kopaÓikhinà yudhi pÃrthapattri- caï¬ÃnilaiÓca kuruvaæÓavanaæ vina«Âam|| 14|| idaæ suyodhanaÓibiram| iha hi ÃvÃsÃ÷ pÃrthivÃnÃæ surapurasad­ÓÃ÷ svacchandavihità vistÅrïÃ÷ ÓastraÓÃlà bahuvidhakaraïai÷ ÓastrairupacitÃ÷| he«ante mandurÃsthÃsturagavaraghaÂà b­æhanti kariïa aiÓvaryaæ sphÅtametatsvajanaparibhavÃdÃsannavilayam|| 15|| bho÷ du«ÂavÃdÅ guïadve«Å ÓaÂha÷ svajananirdaya÷| suyodhano hi mÃæ d­«Âvà naiva kÃryaæ kari«yati|| 16|| bho bÃdarÃyaïa kiæ prave«Âavyam| käcukÅya÷ atha kimatha kim| prave«Âumarhati padmanÃbha÷| vÃsudeva÷ praviÓya| kathaæ kathaæ mÃæ d­«Âvà saæbhrÃntÃ÷ sarvak«atriyÃ÷| alamalaæ saæbhrameïa| svairamÃsatÃæ bhavanta÷| duryodhana÷ kathaæ kathaæ keÓavaæ d­«Âvà saæbhrÃntÃ÷ sarvak«atriyÃ÷| alamalaæ saæbhrameïa| smaraïÅya÷ pÆrvamÃÓrÃvito daï¬a÷| nanvahamÃj¤aptÃ| vÃsudeva÷ upagamya|bho÷ suyodhana kimÃsse| duryodhana÷ ÃsanÃtpatitvÃtmagatam|suvyaktaæ prÃpta eva keÓava÷| utsÃhena matiæ k­tvÃpyÃsÅno.asmi samÃhita÷| keÓavasya prabhÃvena calito.asmyÃsanÃdaham|| 17|| aho bahumÃyo.ayaæ dÆta÷|prakÃÓam|bho dÆta etadÃsanamÃsyatÃm| vÃsudeva÷ ÃcÃrya ÃsyatÃæ| gÃÇgeyapramukhà rÃjÃna÷ svairamÃsatÃæ bhavanta÷| vayamapyupaviÓÃma÷|upaviÓya|aho darÓanÅyo.ayaæ citrapaÂa÷| mà tÃvat| draupadÅkeÓÃmbarÃkar«aïamatrÃlikhitam| aho nu khalu suyodhano.ayaæ svajanÃvamÃnaæ parÃkramaæ paÓyati bÃliÓatvÃt| ko nÃma loke svayamÃtmado«amudghÃÂayenna«Âagh­ïa÷ sabhÃsu|| 18|| Ã÷ apanÅyatÃme«a citrapaÂa÷| duryodhana÷ bÃdarÃyaïa apanÅyatÃæ kila citrapaÂa÷| käcukÅya÷ yadÃj¤Ãpayati maharÃja÷|apanayati| duryodhana÷ bho dÆta dharmÃtmajo vÃyusutaÓca bhÅmo bhrÃtÃrjuno me tridaÓendrasÆnu÷| yamau ca tÃvaÓvisutau vinÅtau sarve sabh­tyÃ÷ kuÓalopapannÃ÷|| 19|| vÃsudeva÷ sad­ÓametadgÃndhÃrÅputrasya| atha kimatha kim| kuÓalina÷ sarve| bhavato rÃjye ÓarÅre bÃhyÃbhyantare ca kuÓalamanÃmayaæ ca p­«Âvà vij¤Ãpayanti yudhi«ÂhirÃdaya÷ pÃï¬avÃ÷| anubhÆtaæ mahaddu÷khaæ saæpÆrïa÷ samaya÷ sa ca| asmÃkamapi dharmyaæ yaddÃyÃdyaæ tadvibhajyatÃm|| 20|| iti| duryodhana÷ kathaæ kathaæ dÃyÃdyamiti| bho÷ vane pit­vyo m­gayÃprasaægata÷ k­tÃparÃdho muniÓÃpamÃptavÃn| tadÃprabh­tyeva sa dÃrani÷sp­ha÷ parÃtmajÃnÃæ pit­tÃæ kathaæ vrajet|| 21|| vÃsudeva÷ purÃvidaæ bhavantaæ p­cchÃmi| vicitravÅryo vi«ayÅ vipattiæ k«ayeïa yÃta÷ punarambikÃyÃm| vyÃsena jÃto dh­tarëÂra eva labheta rÃjyaæ janaka÷ kathaæ te|| 22|| mà mà bhavÃn| evaæ parasparavirodhavivardhanena ÓÅghraæ bhavetkurukulaæ n­pa nÃmaÓe«am| tatkartumarhati bhavÃnapak­tya ro«aæ yattvÃæ yudhi«ÂhiramukhÃ÷ praïayÃdbruvanti|| 23|| duryodhana÷ bho dÆta na jÃnÃti bhavÃnrÃjyavyavahÃram| rÃjyaæ nÃma n­pÃtmajai÷ sah­dairjitvà ripÆnbhujyate talloke na tu yÃcyate na tu punardÅnÃya và dÅyate| kÃÇk«Ã cenn­patitvamÃptumacirÃtkurvantu te sÃhasaæ svairaæ và praviÓantu ÓÃntamatibhirju«Âaæ ÓamÃyÃÓramam|| 24|| vÃsudeva÷ bho÷ suyodhana alaæ bandhujane paru«amabhidhÃtum| puïyasaæcayaprÃptÃmadhigamya n­paÓriyam| va¤cayedya÷ suh­dbandhÆnsa bhavedviphalaÓrama÷|| 25|| duryodhana÷ bho dÆta syÃlaæ tava gurorbhÆpaæ kaæsaæ na te dayÃ| kathamasmÃkamevaæ syÃtte«u nityÃpakÃri«u|| 26|| vÃsudeva÷ alaæ tanmaddo«ato j¤Ãtum| k­tvà putraviyogÃrtÃæ bahuÓo jananÅæ mama| v­ddhaæ svapitaraæ baddhvà hato.ayaæ m­tyunà svayam|| 27|| duryodhana÷ sarvathà va¤citastvayà kaæsa÷| alamÃtmastavena| na Óauryametat| paÓya| jÃmÃt­nÃÓavyasanÃbhitapte ro«ÃbhibhÆte magadheÓvare.atha| palÃyamÃnasya bhayÃturasya Óauryaæ tadetatkva gataæ tavÃsÅt|| 28|| vÃsudeva÷ bho÷ suyodhana deÓakÃlÃvasthÃpek«itaæ khalu Óauryaæ nayÃnugÃminÃm| iha ti«Âhatu tÃvadasmadgata÷ parihÃsa÷| svakÃryamanu«ÂhÅyatÃm| kartavyo bhrÃt­«u sneho vismartavyà guïetarÃ÷| saæbandho bandhubhi÷ ÓreyÃnlokayorubhayorapi|| 29|| duryodhana÷ devÃtmajairmanu«yÃïÃæ kathaæ và bandhutà bhavet| pi«Âape«aïametÃvatparyÃptaæ chidyatÃæ kathÃ|| 30|| vÃsudeva÷ Ãtmagatam| prasÃdyamÃna÷ sÃmnÃyaæ na svabhÃvaæ vimu¤cati| hanta saæk«obhayÃmyenaæ vacobhi÷ paru«Ãk«arai÷|| 31|| prakÃÓam|bho÷ suyodhana kiæ na jÃnÅ«e.arjunasya balaparÃkramam| duryodhana÷ na jÃne| vÃsudeva÷ bho÷ ÓrÆyatÃm| kairÃtaæ vapurÃsthita÷ paÓupatiryuddhena saæto«ito vahne÷ khÃï¬avamaÓnata÷ sumahatÅ v­«Âi÷ ÓaraiÓchÃditÃ| devendrÃrtikarà nivÃtakavacà nÅtÃ÷ k«ayaæ lÅlayà nanvekena tadà virÃÂanagare bhÅ«mÃdayo nirjitÃ÷|| 32|| api ca tavÃpi pratyak«amaparaæ kathayÃmi| nanu tvaæ citrasenena nÅyamÃno nabhastalam| vikroÓangho«ayÃtrÃyÃæ phalgunenaiva mok«ita÷|| 33|| kiæ bahunÃ| dÃtumarhasi madvÃkyÃdrÃjyÃrdhaæ dh­tarëÂraja| anyathà sÃgarÃntÃæ gÃæ hari«yanti hi pÃï¬avÃ÷|| 34|| duryodhana÷ kathaæ kathaæ| hari«yanti hi pÃï¬avÃ÷| praharati yadi yuddhe mÃruto bhÅmarÆpÅ praharati yadi sÃk«ÃtpÃrtharÆpeïa Óakra÷| paru«avacanadak«a tvadvacobhirna dÃsye t­ïamapi pit­bhukte vÅryagupte svarÃjye|| 35|| vÃsudeva÷ bho÷ kurukulakalaÇkabhÆta ayaÓolubdha vayaæ kila t­ïÃntarÃbhibhëakÃ÷| duryodhana÷ bho gopÃlaka t­ïÃnyabhibhëyo bhavÃn| avadhyÃæ pramadÃæ hatvà hayaæ gov­«ameva ca| mallÃnapi sunirlajjo vaktumicchasi sÃdhubhi÷|| 36|| vÃsudeva÷ bho÷ suyodhana nanu k«ipasi mÃm| duryodhana÷ nanu satyamevaitat| vÃsudeva÷ gacchÃmi tÃvat| duryodhana÷ gaccha gaccha paÓukhuroddhatareïurÆpitÃÇgo vrajameva| viphalÅk­ta÷ kÃla÷| vÃsudeva÷ evamastu| na vayamanuktasaædeÓà gantumicchÃma÷| tadÃkarïyatÃæ yudhi«Âhirasya saædeÓa÷| duryodhana÷ Ã÷ abhëyastvam| ahamavadh­tapÃï¬arÃtapatro dvijavarahastadh­tÃmbusiktamÆrdhÃ| avanatan­pamaï¬alÃnuyÃtrai÷ saha kathayÃmi bhavadvidhairna bhëe|| 37|| vÃsudeva÷ na vyÃharati kila mÃæ suyodhana÷| bho÷ ÓaÂha bÃndhavani÷sneha kÃka kekara piÇgala| tvadarthÃtkuruvaæÓo.ayamacirÃnnÃÓame«yati|| 38|| bho bho rÃjÃna÷ gacchÃmastÃvat| duryodhana÷ kathaæ yÃsyati kila keÓava÷| du÷ÓÃsana durmar«aïa durmukha durbuddhe du«ÂeÓvara dÆtasamudÃcÃramatikrÃnta÷ keÓavo badhyatÃm| kathamaÓaktÃ÷| du÷ÓÃsana na samartha÷ khalvasi| karituraganihantà kaæsahantà sa k­«ïa÷ paÓupakulanivÃsÃdÃnujÅvyÃnabhij¤a÷| h­tabhujabalavÅrya÷ pÃrthivÃnÃæ samak«aæ svavacanak­tado«o badhyatÃme«a ÓÅghram|| 39|| ayamaÓakta÷| mÃtula badhyatÃmayaæ keÓava÷| kathaæ parÃÇmukha÷ patati| bhavatu| ahameva pÃÓairbadhnÃmi|pÃÓamudyamyopasarpati| vÃsudeva÷ kathaæ baddhukÃmo mÃæ kila suyodhana÷| bhavatu| suyodhanasya sÃmarthyaæ paÓyÃmi|viÓvarÆpamÃsthita÷| duryodhana÷ bho dÆta s­jasi yadi samantÃddevamÃyÃ÷ svamÃyÃ÷ praharasi yadi và tvaæ durnivÃrai÷ surÃstrai÷| hayagajav­«abhÃïÃæ pÃtanÃjjÃtadarpo narapatigaïamadhye badhyase tvaæ mayÃdya|| 40|| Ã÷ ti«ÂhedÃnÅm| kathaæ na d­«Âa÷ keÓava÷| ayaæ keÓava÷| aho hrasvatvaæ keÓavasya| Ã÷ ti«ÂhedÃnÅm| kathaæ na d­«Âa÷ keÓava÷| ayaæ keÓava÷| aho dÅrghatvaæ keÓavasya| kathaæ na d­«Âa÷ keÓava÷| ayaæ keÓava÷| sarvatra mantraÓÃlÃyÃæ keÓavà bhavanti| kimidÃnÅæ kari«ye| bhavatu d­«Âam| bho bho rÃjÃna÷ ekenaika÷ keÓavo badhyatÃm| kathaæ svayameva pÃÓairbaddhÃ÷ patanti rÃjÃna÷| sÃdhu bho jambhaka sÃdhu| matkÃrmukodaravini÷s­tabÃïajÃlai- rviddhaæ k«aratk«atajara¤jitasarvagÃtram| paÓyantu pÃï¬utanayÃ÷ ÓibiropanÅtaæ tvÃæ bëparuddhanayanÃ÷ pariniÓvasanta÷|| 41|| ni«krÃnta÷| vÃsudeva÷ bhavatu pÃï¬avÃnÃæ kÃryamahameva sÃdhayÃmi| bho÷ sudarÓana itastÃvat| tata÷ praviÓati sudarÓana÷| sudarÓana÷ e«a bho÷| Órutvà giraæ bhagavato vipulaprasÃdÃ- nnirdhÃvito.asmi parivÃritatoyadaugha÷| kasminkhalu prakupita÷ kamalÃyatÃk«a÷ kasyÃdya mÆrdhani mayà pravij­mbhitavyam|| 42|| kva nu khalu bhagavÃnnÃrÃyaïa÷| avyaktÃdiracintyÃtmà lokasaærak«aïodyata÷| eko.anekavapu÷ ÓrÅmÃndvi«adbalani«Ædana÷|| 43|| vilokya|aye ayaæ bhagavÃnhastinapuradvÃre dÆtasamudÃcÃreïopasthita÷| kuta÷ khalvÃpa÷ kuta÷ khalvÃpa÷| bhagavati ÃkÃÓagaÇge ÃpastÃvat| hanta sravati|Ãcamyopas­tya|jayatu bhagavÃnnÃrÃyaïa÷|praïamati| vÃsudeva÷ sudarÓana apratihataparÃkramo bhava| sudarÓana÷ anug­hÅto.asmi| vÃsudeva÷ di«Âyà bhavÃnkarmakÃle prÃpta÷| sudarÓana÷ kathaæ kathaæ karmakÃla iti| Ãj¤Ãpayatu bhagavÃnÃj¤Ãpayatu| kiæ merumandarakulaæ parivartayÃmi saæk«obhayÃmi sakalaæ makarÃlayaæ vÃ| nak«atravaæÓamakhilaæ bhuvi pÃtayÃmi nÃÓakyamasti mama deva tava prasÃdÃt|| 44|| vÃsudeva÷ bho÷ sudarÓana itastÃvat| bho÷ suyodhana yadi lavaïajalaæ và kandaraæ và girÅïÃæ grahagaïacaritaæ và vÃyumÃrgaæ prayÃsi| mama bhujabalayogaprÃptasaæjÃtavegaæ bhavatu capala cakraæ kÃlacakraæ tavÃdya|| 45|| sudarÓana÷ bho÷ suyodhanahataka ti«Âha ti«Âha|punarvicÃrya|prasÅdatu bhagavÃnnÃrÃyïa÷| mahÅbhÃrÃpanayanaæ kartuæ jÃtasya bhÆtale| asminnevaæ gate deva nanu syÃdviphalaÓrama÷|| 46|| vÃsudeva÷ sudarÓana ro«ÃtsamudÃcÃro nÃvek«ita÷| gamyatÃæ svanilayameva| sudarÓana÷ yadÃj¤Ãpayati bhagavÃnnÃrÃyaïa÷| kathaæ kathaæ gopÃlaka iti| tricaraïÃtikrÃntatriloko nÃrÃyaïa÷ khalvatra bhagavÃn| Óaraïaæ vrajantu bhavanta÷| yÃvadgacchÃmi| aye etadbhagavadÃyudhavaraæ ÓÃrÇgaæ prÃptam| tanum­dulalitÃÇgaæ strÅsvabhÃvopapannaæ harikaradh­tamadhyaæ ÓatrusaæghaikakÃla÷| kanakakhacitap­«Âhaæ bhÃti k­«ïasya pÃrÓve navasaliladapÃrÓve cÃruvidyullekheva|| 47|| bho bho÷ ÓÃrÇga praÓÃntaro«o bhagavÃnnÃrÃyaïa÷| gamyatÃæ svanilayameva| hanta niv­tta÷| yÃvadgacchÃmi| aye iyaæ kaumodakÅ prÃptÃ| maïikanakavicitrà citramÃlottarÅyà suraripugaïagÃtradhvaæsane jÃtat­«ïÃ| girivarataÂarÆpà durnivÃrÃtivÅryà vrajati nabhasi ÓÅghraæ meghav­ndÃnuyÃtrÃ|| 48|| he kaumodaki praÓÃntaro«o bhagavÃnnÃrÃyaïa÷| hanta niv­ttÃ| yÃvadgacchÃmi| aye ayaæ päcajanya÷ prÃpta÷| pÆrïendukundakumudodarahÃragauro nÃrÃyaïÃnanasarojak­taprasÃda÷| yasya svanaæ pralayasÃgaragho«atulyaæ garbhà niÓamya nipatantyasurÃÇganÃnÃm|| 49|| he päcajanya praÓÃntaro«o bhagavÃn| gamyatÃæ svanilayameva| hanta niv­tta÷| aye nandakÃsi÷ prÃpta÷| vanitÃvigraho yuddhe mahÃsurabhayaækara÷| prayÃti gagane ÓÅghraæ maholkeva vibhÃtyayam|| 50|| he nandaka praÓÃntaro«o bhagavÃn| gamyatÃæ svanilayameva| hanta niv­tta÷| yÃvadgacchÃmi| aye etÃni bhagavadÃyudhavarÃïi| so.ayaæ kha¬ga÷ kharÃæÓorapahasitatanu÷ svai÷ karairnandakÃkhya÷ seyaæ kaumodakÅ yà suraripukaÂhinora÷sthalak«odadak«Ã| sai«Ã ÓÃrÇgÃbhidhÃnà pralayaghanaravajyÃravà cÃpaya«Âi÷ so.ayaæ gambhÅragho«a÷ ÓaÓikaraviÓada÷ ÓaÇkharÃÂpäcajanya÷|| 51|| he ÓÃrÇga kaumodaki päcajanya daityÃntak­nnandaka Óatruvahne| praÓÃntaro«o bhagavÃnmurÃri÷ svasthÃnamevÃtra hi gaccha tÃvat|| 52|| hanta niv­ttÃ÷| yÃvadgacchÃmi| aye atyuddhÆto vÃyu÷| atitapatyÃditya÷| calitÃ÷ parvatÃ÷| k«ubdhÃ÷ sÃgarÃ÷| patità v­k«Ã÷| bhrÃntà meghÃ÷| pralÅnà vÃsukiprabh­tayo bhujaægeÓvarÃ÷| kiæ nu khalvidam| aye ayaæ bhagavato vÃhana÷ garu¬a÷ prÃpta÷| surÃsurÃïÃæ parikhedalabdhaæ yenÃm­taæ mÃt­vimok«aïÃrthaæ| ÃcchinnamÃsÅddvi«ato murÃrestvÃmudvahÃmÅti varo.api datta÷|| 53|| he kÃÓyapapriyasuta garu¬a praÓÃntaro«o bhagavÃndevadeveÓa÷| gamyatÃæ svanilayameva| hanta niv­tta÷| yÃvadgacchÃmi| ete sthità viyati kiænarayak«asiddhÃ÷ devÃÓca saæbhramacalanmukuÂottamÃÇgÃ÷| ru«Âe.acyute vigatakÃntiguïÃ÷ praÓÃntaæ Órutvà Órayanti sadanÃni niv­ttatÃpÃ÷|| 54|| yÃvadahamapi kÃntÃæ meruguhÃmeva yÃsyÃmi| ni«krÃnta÷| vÃsudeva÷ yÃvadahamapi pÃï¬avaÓibirameva yÃsyÃmi| nepathye| na khalu na khalu gantavyam| vÃsudeva÷ aye v­ddharÃjasvara iva| bho rÃjan e«a sthito.asmi| tata÷ praviÓati dh­tarëÂra÷| dh­tarëÂra÷ kva nu khalu bhagavÃnnÃrÃyaïa÷| kva nu khalu bhagavÃnpÃï¬avaÓreyaskara÷| kva nu khalu bhagavÃnviprapriya÷| kva nu khalu bhagavÃndevakÅnandana÷| mama putrÃparÃdhÃttu ÓÃrÇgapÃïe tavÃdhunÃ| etanme tridaÓÃdhyÃk«a pÃdayo÷ patitaæ Óira÷|| 55|| patati| vÃsudeva÷ hà dhik| patito.atrabhavÃn| utti«Âhotti«Âha| dh­tarëÂra÷ anug­hÅto.asmi| bhagavan idamarghyaæ pÃdyaæ ca pratig­hyatÃm| vÃsudeva÷ sarvaæ g­hïÃmi| kiæ te bhÆya÷ priyamupaharÃmi| dh­tarëÂra÷ yadi me bhagavÃnprasanna÷ kimata÷ paramicchÃmi| vÃsudeva÷ gacchatu bhavÃnpunardarÓanÃya| dh­tarëÂra÷ yadÃj¤Ãpayati bhagavannÃrÃyaïa÷| ni«krÃnta÷| bharatavÃkyam| imÃæ sÃgaraparyantÃæ himavadvindhyakuï¬alÃm| mahÅmekÃtapatrÃÇkÃæ rÃjasiæha÷ praÓÃstu na÷|| 56|| ni«krÃntÃ÷ sarve| dÆtavÃkyaæ samÃptam| ka iti| tricaraïÃtikrÃntatriloko nÃrÃyaïa÷ khalvatra bhagavÃn| Óaraïaæ vrajantu bhavanta÷| yÃvadga