Yves Codet data entry Yves Codet Toulouse june 2001 T. K. Ramachandra Iyer Kalpathi: Palghat, S. India R. S. Vadhyar and Sons 1981 C. R. Devadhar Delhi Motilal Banarsidass 1962, reprinted in 1987 The text is transcribed according to Frans Velthuis's encoding scheme for TeX and LaTeX. ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ Stage director Chamberlain: Badarayana, a servant of Duryodhana Duryodhana: eldest son of Dhrtarastra Vasudeva: Krsna, incarnation of Visnu Sudarsana: Vasudeva's discus Dhrtarastra: king of Hastinapura dåtavàkyam| nàndyante tataþ pravi÷ati såtradhàraþ| såtradhàraþ pàdaþ pàyàdupendrasya sarvalokotsavaþ sa vaþ| vyàviddho namuciryena tanutàmranakhena khe|| 1|| evamàryami÷ràn vij¤àpayàmi| aye kiü nu khalu mayi vij¤àpanavyagre ÷abda iva ÷råyate| aïga pa÷yàmi| nepathye| bho bhoþ pratihàràdhikçtàþ mahàràjo duryodhanaþ samàj¤àpayati| såtradhàraþ bhavatu vij¤àtam| utpanne dhàrtaràùñràõàü virodhe pàõóavaiþ saha| mantra÷àlàü racayati bhçtyo duryodhanàj¤ayà|| 2|| niùkràntaþ| sthàpanà| tataþ pravi÷ati kà¤cukãyaþ| kà¤cukãyaþ bho bhoþ pratihàràdhikçtàþ mahàràjo duryodhanaþ samàj¤àpayati| adya sarvapàrthivaiþ saha mantrayitumicchàmi| tadàhåyantàü sarve ràjàna iti|parikramyàvalokya|aye ayaü mahàràjo duryodhana ita evàbhivartate| ya eùaþ ÷yàmo yuvà sitadukålakçtottarãyaþ sacchattracàmaravaro racitàïgaràgaþ| ÷rãmànvibhåùaõamaõidyutira¤jitàïgo nakùatramadhya iva parvagataþ ÷a÷àïkaþ|| 3|| tataþ pravi÷ati yathànirdiùño duryodhanaþ| duryodhanaþ uddhåtaroùamiva me hçdayaü saharùaü pràptaü raõotsavamimaü sahasà vicintya| icchàmi pàõóavabale varavàraõànà- mutkçttadantamusalàni mukhàni kartum|| 4|| kà¤cukãyaþ jayatu mahàràjaþ| mahàràja÷àsanàtsamànãtaü sarvaràjamaõóalam| duryodhanaþ samyakkçtam| pravi÷a tvamavarodhanam| kà¤cukãyaþ yadàj¤àpayati mahàràjaþ| niùkràntaþ| duryodhanaþ àryau vaikarõavarùadevau ucyatàm| asti mamaikàda÷àkùauhiõãbalasamudayaþ| asya kaþ senàpatirbhavitumarhatãti| kimàhaturbhavantau| mahànkhalvayamarthaþ| mantrayitvà vaktavyamiti| sadç÷ametat| tadàgamyatàü mantra÷àlàmeva pravi÷àmaþ| àcàrya abhivàdaye| pravi÷atu bhavànmantra÷àlàm| pitàmaha abhivàdaye| pravi÷atu bhavànmantra÷àlàm| màtula abhivàdaye| pravi÷atu bhavànmantra÷àlàm| àryau vaikarõavarùadevau pravi÷atàü bhavantau| bho bhoþ sarvakùatriyàþ svairaü pravi÷antu bhavantaþ| vayasya karõa pravi÷àvastàvat| pravi÷ya|àcàrya etatkårmàsanam| àsyatàm| pitàmaha etatsiühàsanam| àsyatàm| màtula etaccarmàsanam| àsyatàm| àryau vaikarõavarùadevau àsàtàü bhavantau| bho bhoþ sarvakùatriyàþ svairamàsatàü bhavantaþ| kimiti kimiti| mahàràjo nàsta iti| aho sevàdharmaþ| nanvayamahamàse| vayasya karõa tvamapyàssva| upavi÷ya|àryau vaikarõavarùadevau ucyatàm| asti mamaikàda÷àkùauhiõãbalasamudayaþ| asya kaþ senàpatirbhavitumarhatãti| kimàhaturbhavantau| atrabhavàngàndhàraràjo vakùyatãti| bhavatu màtulenàbhidhãyatàm| kimàha màtulaþ| atrabhavati gàïgeye sthite ko.anyaþ senàpatirbhavitumarhatãti| samyagàha màtulaþ| bhavatu bhavatu pitàmaha eva bhavatu| vayamapyetadabhilaùàmaþ| senàninàdapañahasvana÷aïkhanàdai- ÷caõóànilàhatamahodadhinàdakalpaiþ| gàïgeyamårdhni patitairabhiùekatoyaiþ sàrdhaü patantu hçdayàni naràdhipànàm|| 5|| pravi÷ya| kà¤cukãyaþ jayatu mahàràjaþ| eùa khalu pàõóavaskandhàvàràddautyenàgataþ puruùottamo nàràyaõaþ| duryodhanaþ mà tàvat| bho bàdaràyaõa kiü kiü kaüsabhçtyo dàmodarastava puruùottamaþ| sa gopàlakastava puruùottamaþ| bàrhadrathàpahçtaviùayakãrtibhogastava puruùottamaþ| aho pàrthivàsannamà÷ritya bhçtyajanasya samudàcàraþ| sagarvaü khalvasya vacanam| à apadhvaüsa| kà¤cukãyaþ prasãdatu mahàràjaþ| saübhrameõa samudàcàro vismçtaþ|pàdayoþ patati| duryodhanaþ saübhrama iti| à manuùyàõàmastyeva saübhramaþ| uttiùñhotiùñha| kà¤cukãyaþ anugçhãto.asmi| duryodhanaþ idànãü prasanno.asmi| ka eùa dåtaþ pràptaþ| kà¤cukãyaþ dåtaþ pràptaþ ke÷avaþ| duryodhanaþ ke÷ava iti| evameùñavyam| ayameva samudàcàraþ| bho bho ràjànaþ dautyenàgatasya ke÷avasya kiü yuktam| kimàhurbhavantaþ| arghyapradànena påjayitavyaþ ke÷ava iti| na me rocate| grahaõamasyàtra hitaü pa÷yàmi| grahaõamupagate tu vàsubhadre hçtanayanà iva pàõóavà bhaveyuþ| gatimatirahiteùu pàõóaveùu kùitirakhilàpi bhavenmamàsapatnà|| 6|| api ca yo.atra ke÷avasya pratyutthàsyati sa mayà dvàda÷asuvarõabhàreõa daõóyaþ| tadapramattà bhavantu bhavantaþ|àtmagatam|ko nu khalvidànãü mamàpratyutthànasyopàyaþ| hanta dçùña upàyaþ|prakà÷am|bàdaràyaõa ànãyatàü sa citrapaño nanu yatra draupadãke÷àmbaràvakarùaõamàlikhitam|àtmagatam|tasmindçùñivinyàsaü kurvannotthàsyàmi ke÷avasya| kà¤cukãyaþ yadàj¤àpayati mahàràjaþ|niùkramya pravi÷ya|jayatu mahàràjaþ| ayaü sa citrapañaþ| duryodhanaþ mamàgrataþ prasàraya| kà¤cukãyaþ yadàj¤àpayati mahàràjaþ|prasàrayati| duryodhanaþ aho dar÷anãyo.ayaü citrapañaþ| eùa duþ÷àsano draupadãü ke÷ahaste gçhãtavàn| eùà khalu draupadã| duþ÷àsanaparàmçùñà saübhramotphullalocanà| ràhuvaktràntaragatà candralekheva ÷obhate|| 7|| eùa duràtmà bhãmaþ sarvaràjasamakùamavamànitàü draupadãü dçùñvà pravçddhàmarùaþ sabhàstambhaü tulayati| eùa yudhiùñhiraþ satyadharmaghçõàyukto dyåtavibhraùñacetanaþ| karotyapàïgavikùepaiþ ÷àntàmarùaü vçkodaram|| 8|| eùa idànãmarjunaþ| roùàkulàkùaþ sphuritàdharoùñhastçõàya matvà ripumaõóalaü tat| utsàdayiùyanniva sarvaràj¤aþ ÷anaiþ samàkarùati gàõóivajyàm|| 9|| eùa yudhiùñhiro.arjunaü nivàrayati| etau nakulasahadevau kçtaparikarabandhau carmanistriü÷ahastau paruùitamukharàgau spaùñadaùñàdharoùñhau| vigatamaraõa÷aïkau satvaraü bhràtaraü me harimiva mçgapotau tejasàbhiprayàtau|| 10|| eùa yudhiùñhiraþ kumàràvupetya nivàrayati| nãco.ahameva viparãtamatiþ kathaü và roùaü parityajatamadya nayànayaj¤au| dyåtàdhikàramavamànamamçùyamàõàþ sattvàdhikeùu vacanãyaparàkramàþ syuþ|| 11|| iti| eùa gàndhàraràjaþ akùànkùipansa kitavaþ prahasansagarvaü saükocayanniva mudaü dviùatàü svakãrtyà| svairàsano drupadaràjasutàü rudantãü kàkùeõa pa÷yati likhatyapi gàü nayaj¤aþ|| 12|| etàvàcàryapitàmahau tàü dçùñvà lajjàyamànau pañàntàntarhitamukhau sthitau| aho asya varõàóhyatà| aho bhàvopapannatà| aho yuktalekhatà| suvyaktamàlikhito.ayaü citrapañaþ| prãto.asmi| ko.atra| kà¤cukãyaþ jayatu mahàràjaþ| duryodhanaþ bàdaràyaõa ànãyatàü sa vihagavàhanamàtravismito dåtaþ| kà¤cukãyaþ yadàj¤àpayati mahàràjaþ| niùkràntaþ| duryodhanaþ vayasya karõa pràptaþ kilàdya vacanàdiha pàõóavànàü dautyena bhçtya iva kçùõamatiþ sa kçùõaþ| ÷rotuü sakhe tvamapi sajjaya karõa karõau nàrãmçdåni vacanàni yudhiùñhirasya|| 13|| tataþ pravi÷ati vàsudevaþ kà¤cukãya÷ca| vàsudevaþ adya khalu dharmaràjavacanàddhanaüjayàkçtrimamitratayà càhavadarpamanuktagràhiõaü suyodhanaü prati mayàpyanucitadautyasamayo.anuùñhitaþ| atha ca kçùõàparàbhavabhuvà ripuvàhinãbha- kumbhasthalãdalanatãkùõagadàdharasya| bhãmasya kopa÷ikhinà yudhi pàrthapattri- caõóànilai÷ca kuruvaü÷avanaü vinaùñam|| 14|| idaü suyodhana÷ibiram| iha hi àvàsàþ pàrthivànàü surapurasadç÷àþ svacchandavihità vistãrõàþ ÷astra÷àlà bahuvidhakaraõaiþ ÷astrairupacitàþ| heùante manduràsthàsturagavaraghañà bçühanti kariõa ai÷varyaü sphãtametatsvajanaparibhavàdàsannavilayam|| 15|| bhoþ duùñavàdã guõadveùã ÷añhaþ svajananirdayaþ| suyodhano hi màü dçùñvà naiva kàryaü kariùyati|| 16|| bho bàdaràyaõa kiü praveùñavyam| kà¤cukãyaþ atha kimatha kim| praveùñumarhati padmanàbhaþ| vàsudevaþ pravi÷ya| kathaü kathaü màü dçùñvà saübhràntàþ sarvakùatriyàþ| alamalaü saübhrameõa| svairamàsatàü bhavantaþ| duryodhanaþ kathaü kathaü ke÷avaü dçùñvà saübhràntàþ sarvakùatriyàþ| alamalaü saübhrameõa| smaraõãyaþ pårvamà÷ràvito daõóaþ| nanvahamàj¤aptà| vàsudevaþ upagamya|bhoþ suyodhana kimàsse| duryodhanaþ àsanàtpatitvàtmagatam|suvyaktaü pràpta eva ke÷avaþ| utsàhena matiü kçtvàpyàsãno.asmi samàhitaþ| ke÷avasya prabhàvena calito.asmyàsanàdaham|| 17|| aho bahumàyo.ayaü dåtaþ|prakà÷am|bho dåta etadàsanamàsyatàm| vàsudevaþ àcàrya àsyatàü| gàïgeyapramukhà ràjànaþ svairamàsatàü bhavantaþ| vayamapyupavi÷àmaþ|upavi÷ya|aho dar÷anãyo.ayaü citrapañaþ| mà tàvat| draupadãke÷àmbaràkarùaõamatràlikhitam| aho nu khalu suyodhano.ayaü svajanàvamànaü paràkramaü pa÷yati bàli÷atvàt| ko nàma loke svayamàtmadoùamudghàñayennaùñaghçõaþ sabhàsu|| 18|| àþ apanãyatàmeùa citrapañaþ| duryodhanaþ bàdaràyaõa apanãyatàü kila citrapañaþ| kà¤cukãyaþ yadàj¤àpayati maharàjaþ|apanayati| duryodhanaþ bho dåta dharmàtmajo vàyusuta÷ca bhãmo bhràtàrjuno me trida÷endrasånuþ| yamau ca tàva÷visutau vinãtau sarve sabhçtyàþ ku÷alopapannàþ|| 19|| vàsudevaþ sadç÷ametadgàndhàrãputrasya| atha kimatha kim| ku÷alinaþ sarve| bhavato ràjye ÷arãre bàhyàbhyantare ca ku÷alamanàmayaü ca pçùñvà vij¤àpayanti yudhiùñhiràdayaþ pàõóavàþ| anubhåtaü mahadduþkhaü saüpårõaþ samayaþ sa ca| asmàkamapi dharmyaü yaddàyàdyaü tadvibhajyatàm|| 20|| iti| duryodhanaþ kathaü kathaü dàyàdyamiti| bhoþ vane pitçvyo mçgayàprasaügataþ kçtàparàdho muni÷àpamàptavàn| tadàprabhçtyeva sa dàraniþspçhaþ paràtmajànàü pitçtàü kathaü vrajet|| 21|| vàsudevaþ puràvidaü bhavantaü pçcchàmi| vicitravãryo viùayã vipattiü kùayeõa yàtaþ punarambikàyàm| vyàsena jàto dhçtaràùñra eva labheta ràjyaü janakaþ kathaü te|| 22|| mà mà bhavàn| evaü parasparavirodhavivardhanena ÷ãghraü bhavetkurukulaü nçpa nàma÷eùam| tatkartumarhati bhavànapakçtya roùaü yattvàü yudhiùñhiramukhàþ praõayàdbruvanti|| 23|| duryodhanaþ bho dåta na jànàti bhavànràjyavyavahàram| ràjyaü nàma nçpàtmajaiþ sahçdairjitvà ripånbhujyate talloke na tu yàcyate na tu punardãnàya và dãyate| kàïkùà cennçpatitvamàptumaciràtkurvantu te sàhasaü svairaü và pravi÷antu ÷àntamatibhirjuùñaü ÷amàyà÷ramam|| 24|| vàsudevaþ bhoþ suyodhana alaü bandhujane paruùamabhidhàtum| puõyasaücayapràptàmadhigamya nçpa÷riyam| va¤cayedyaþ suhçdbandhånsa bhavedviphala÷ramaþ|| 25|| duryodhanaþ bho dåta syàlaü tava gurorbhåpaü kaüsaü na te dayà| kathamasmàkamevaü syàtteùu nityàpakàriùu|| 26|| vàsudevaþ alaü tanmaddoùato j¤àtum| kçtvà putraviyogàrtàü bahu÷o jananãü mama| vçddhaü svapitaraü baddhvà hato.ayaü mçtyunà svayam|| 27|| duryodhanaþ sarvathà va¤citastvayà kaüsaþ| alamàtmastavena| na ÷auryametat| pa÷ya| jàmàtçnà÷avyasanàbhitapte roùàbhibhåte magadhe÷vare.atha| palàyamànasya bhayàturasya ÷auryaü tadetatkva gataü tavàsãt|| 28|| vàsudevaþ bhoþ suyodhana de÷akàlàvasthàpekùitaü khalu ÷auryaü nayànugàminàm| iha tiùñhatu tàvadasmadgataþ parihàsaþ| svakàryamanuùñhãyatàm| kartavyo bhràtçùu sneho vismartavyà guõetaràþ| saübandho bandhubhiþ ÷reyànlokayorubhayorapi|| 29|| duryodhanaþ devàtmajairmanuùyàõàü kathaü và bandhutà bhavet| piùñapeùaõametàvatparyàptaü chidyatàü kathà|| 30|| vàsudevaþ àtmagatam| prasàdyamànaþ sàmnàyaü na svabhàvaü vimu¤cati| hanta saükùobhayàmyenaü vacobhiþ paruùàkùaraiþ|| 31|| prakà÷am|bhoþ suyodhana kiü na jànãùe.arjunasya balaparàkramam| duryodhanaþ na jàne| vàsudevaþ bhoþ ÷råyatàm| kairàtaü vapuràsthitaþ pa÷upatiryuddhena saütoùito vahneþ khàõóavama÷nataþ sumahatã vçùñiþ ÷arai÷chàdità| devendràrtikarà nivàtakavacà nãtàþ kùayaü lãlayà nanvekena tadà viràñanagare bhãùmàdayo nirjitàþ|| 32|| api ca tavàpi pratyakùamaparaü kathayàmi| nanu tvaü citrasenena nãyamàno nabhastalam| vikro÷anghoùayàtràyàü phalgunenaiva mokùitaþ|| 33|| kiü bahunà| dàtumarhasi madvàkyàdràjyàrdhaü dhçtaràùñraja| anyathà sàgaràntàü gàü hariùyanti hi pàõóavàþ|| 34|| duryodhanaþ kathaü kathaü| hariùyanti hi pàõóavàþ| praharati yadi yuddhe màruto bhãmaråpã praharati yadi sàkùàtpàrtharåpeõa ÷akraþ| paruùavacanadakùa tvadvacobhirna dàsye tçõamapi pitçbhukte vãryagupte svaràjye|| 35|| vàsudevaþ bhoþ kurukulakalaïkabhåta aya÷olubdha vayaü kila tçõàntaràbhibhàùakàþ| duryodhanaþ bho gopàlaka tçõànyabhibhàùyo bhavàn| avadhyàü pramadàü hatvà hayaü govçùameva ca| mallànapi sunirlajjo vaktumicchasi sàdhubhiþ|| 36|| vàsudevaþ bhoþ suyodhana nanu kùipasi màm| duryodhanaþ nanu satyamevaitat| vàsudevaþ gacchàmi tàvat| duryodhanaþ gaccha gaccha pa÷ukhuroddhatareõuråpitàïgo vrajameva| viphalãkçtaþ kàlaþ| vàsudevaþ evamastu| na vayamanuktasaüde÷à gantumicchàmaþ| tadàkarõyatàü yudhiùñhirasya saüde÷aþ| duryodhanaþ àþ abhàùyastvam| ahamavadhçtapàõóaràtapatro dvijavarahastadhçtàmbusiktamårdhà| avanatançpamaõóalànuyàtraiþ saha kathayàmi bhavadvidhairna bhàùe|| 37|| vàsudevaþ na vyàharati kila màü suyodhanaþ| bhoþ ÷añha bàndhavaniþsneha kàka kekara piïgala| tvadarthàtkuruvaü÷o.ayamacirànnà÷ameùyati|| 38|| bho bho ràjànaþ gacchàmastàvat| duryodhanaþ kathaü yàsyati kila ke÷avaþ| duþ÷àsana durmarùaõa durmukha durbuddhe duùñe÷vara dåtasamudàcàramatikràntaþ ke÷avo badhyatàm| kathama÷aktàþ| duþ÷àsana na samarthaþ khalvasi| karituraganihantà kaüsahantà sa kçùõaþ pa÷upakulanivàsàdànujãvyànabhij¤aþ| hçtabhujabalavãryaþ pàrthivànàü samakùaü svavacanakçtadoùo badhyatàmeùa ÷ãghram|| 39|| ayama÷aktaþ| màtula badhyatàmayaü ke÷avaþ| kathaü paràïmukhaþ patati| bhavatu| ahameva pà÷airbadhnàmi|pà÷amudyamyopasarpati| vàsudevaþ kathaü baddhukàmo màü kila suyodhanaþ| bhavatu| suyodhanasya sàmarthyaü pa÷yàmi|vi÷varåpamàsthitaþ| duryodhanaþ bho dåta sçjasi yadi samantàddevamàyàþ svamàyàþ praharasi yadi và tvaü durnivàraiþ suràstraiþ| hayagajavçùabhàõàü pàtanàjjàtadarpo narapatigaõamadhye badhyase tvaü mayàdya|| 40|| àþ tiùñhedànãm| kathaü na dçùñaþ ke÷avaþ| ayaü ke÷avaþ| aho hrasvatvaü ke÷avasya| àþ tiùñhedànãm| kathaü na dçùñaþ ke÷avaþ| ayaü ke÷avaþ| aho dãrghatvaü ke÷avasya| kathaü na dçùñaþ ke÷avaþ| ayaü ke÷avaþ| sarvatra mantra÷àlàyàü ke÷avà bhavanti| kimidànãü kariùye| bhavatu dçùñam| bho bho ràjànaþ ekenaikaþ ke÷avo badhyatàm| kathaü svayameva pà÷airbaddhàþ patanti ràjànaþ| sàdhu bho jambhaka sàdhu| matkàrmukodaraviniþsçtabàõajàlai- rviddhaü kùaratkùatajara¤jitasarvagàtram| pa÷yantu pàõóutanayàþ ÷ibiropanãtaü tvàü bàùparuddhanayanàþ parini÷vasantaþ|| 41|| niùkràntaþ| vàsudevaþ bhavatu pàõóavànàü kàryamahameva sàdhayàmi| bhoþ sudar÷ana itastàvat| tataþ pravi÷ati sudar÷anaþ| sudar÷anaþ eùa bhoþ| ÷rutvà giraü bhagavato vipulaprasàdà- nnirdhàvito.asmi parivàritatoyadaughaþ| kasminkhalu prakupitaþ kamalàyatàkùaþ kasyàdya mårdhani mayà pravijçmbhitavyam|| 42|| kva nu khalu bhagavànnàràyaõaþ| avyaktàdiracintyàtmà lokasaürakùaõodyataþ| eko.anekavapuþ ÷rãmàndviùadbalaniùådanaþ|| 43|| vilokya|aye ayaü bhagavànhastinapuradvàre dåtasamudàcàreõopasthitaþ| kutaþ khalvàpaþ kutaþ khalvàpaþ| bhagavati àkà÷agaïge àpastàvat| hanta sravati|àcamyopasçtya|jayatu bhagavànnàràyaõaþ|praõamati| vàsudevaþ sudar÷ana apratihataparàkramo bhava| sudar÷anaþ anugçhãto.asmi| vàsudevaþ diùñyà bhavànkarmakàle pràptaþ| sudar÷anaþ kathaü kathaü karmakàla iti| àj¤àpayatu bhagavànàj¤àpayatu| kiü merumandarakulaü parivartayàmi saükùobhayàmi sakalaü makaràlayaü và| nakùatravaü÷amakhilaü bhuvi pàtayàmi nà÷akyamasti mama deva tava prasàdàt|| 44|| vàsudevaþ bhoþ sudar÷ana itastàvat| bhoþ suyodhana yadi lavaõajalaü và kandaraü và girãõàü grahagaõacaritaü và vàyumàrgaü prayàsi| mama bhujabalayogapràptasaüjàtavegaü bhavatu capala cakraü kàlacakraü tavàdya|| 45|| sudar÷anaþ bhoþ suyodhanahataka tiùñha tiùñha|punarvicàrya|prasãdatu bhagavànnàràyõaþ| mahãbhàràpanayanaü kartuü jàtasya bhåtale| asminnevaü gate deva nanu syàdviphala÷ramaþ|| 46|| vàsudevaþ sudar÷ana roùàtsamudàcàro nàvekùitaþ| gamyatàü svanilayameva| sudar÷anaþ yadàj¤àpayati bhagavànnàràyaõaþ| kathaü kathaü gopàlaka iti| tricaraõàtikràntatriloko nàràyaõaþ khalvatra bhagavàn| ÷araõaü vrajantu bhavantaþ| yàvadgacchàmi| aye etadbhagavadàyudhavaraü ÷àrïgaü pràptam| tanumçdulalitàïgaü strãsvabhàvopapannaü harikaradhçtamadhyaü ÷atrusaüghaikakàlaþ| kanakakhacitapçùñhaü bhàti kçùõasya pàr÷ve navasaliladapàr÷ve càruvidyullekheva|| 47|| bho bhoþ ÷àrïga pra÷àntaroùo bhagavànnàràyaõaþ| gamyatàü svanilayameva| hanta nivçttaþ| yàvadgacchàmi| aye iyaü kaumodakã pràptà| maõikanakavicitrà citramàlottarãyà suraripugaõagàtradhvaüsane jàtatçùõà| girivaratañaråpà durnivàràtivãryà vrajati nabhasi ÷ãghraü meghavçndànuyàtrà|| 48|| he kaumodaki pra÷àntaroùo bhagavànnàràyaõaþ| hanta nivçttà| yàvadgacchàmi| aye ayaü pà¤cajanyaþ pràptaþ| pårõendukundakumudodarahàragauro nàràyaõànanasarojakçtaprasàdaþ| yasya svanaü pralayasàgaraghoùatulyaü garbhà ni÷amya nipatantyasuràïganànàm|| 49|| he pà¤cajanya pra÷àntaroùo bhagavàn| gamyatàü svanilayameva| hanta nivçttaþ| aye nandakàsiþ pràptaþ| vanitàvigraho yuddhe mahàsurabhayaükaraþ| prayàti gagane ÷ãghraü maholkeva vibhàtyayam|| 50|| he nandaka pra÷àntaroùo bhagavàn| gamyatàü svanilayameva| hanta nivçttaþ| yàvadgacchàmi| aye etàni bhagavadàyudhavaràõi| so.ayaü khaógaþ kharàü÷orapahasitatanuþ svaiþ karairnandakàkhyaþ seyaü kaumodakã yà suraripukañhinoraþsthalakùodadakùà| saiùà ÷àrïgàbhidhànà pralayaghanaravajyàravà càpayaùñiþ so.ayaü gambhãraghoùaþ ÷a÷ikaravi÷adaþ ÷aïkharàñpà¤cajanyaþ|| 51|| he ÷àrïga kaumodaki pà¤cajanya daityàntakçnnandaka ÷atruvahne| pra÷àntaroùo bhagavànmuràriþ svasthànamevàtra hi gaccha tàvat|| 52|| hanta nivçttàþ| yàvadgacchàmi| aye atyuddhåto vàyuþ| atitapatyàdityaþ| calitàþ parvatàþ| kùubdhàþ sàgaràþ| patità vçkùàþ| bhràntà meghàþ| pralãnà vàsukiprabhçtayo bhujaüge÷varàþ| kiü nu khalvidam| aye ayaü bhagavato vàhanaþ garuóaþ pràptaþ| suràsuràõàü parikhedalabdhaü yenàmçtaü màtçvimokùaõàrthaü| àcchinnamàsãddviùato muràrestvàmudvahàmãti varo.api dattaþ|| 53|| he kà÷yapapriyasuta garuóa pra÷àntaroùo bhagavàndevadeve÷aþ| gamyatàü svanilayameva| hanta nivçttaþ| yàvadgacchàmi| ete sthità viyati kiünarayakùasiddhàþ devà÷ca saübhramacalanmukuñottamàïgàþ| ruùñe.acyute vigatakàntiguõàþ pra÷àntaü ÷rutvà ÷rayanti sadanàni nivçttatàpàþ|| 54|| yàvadahamapi kàntàü meruguhàmeva yàsyàmi| niùkràntaþ| vàsudevaþ yàvadahamapi pàõóava÷ibirameva yàsyàmi| nepathye| na khalu na khalu gantavyam| vàsudevaþ aye vçddharàjasvara iva| bho ràjan eùa sthito.asmi| tataþ pravi÷ati dhçtaràùñraþ| dhçtaràùñraþ kva nu khalu bhagavànnàràyaõaþ| kva nu khalu bhagavànpàõóava÷reyaskaraþ| kva nu khalu bhagavànviprapriyaþ| kva nu khalu bhagavàndevakãnandanaþ| mama putràparàdhàttu ÷àrïgapàõe tavàdhunà| etanme trida÷àdhyàkùa pàdayoþ patitaü ÷iraþ|| 55|| patati| vàsudevaþ hà dhik| patito.atrabhavàn| uttiùñhottiùñha| dhçtaràùñraþ anugçhãto.asmi| bhagavan idamarghyaü pàdyaü ca pratigçhyatàm| vàsudevaþ sarvaü gçhõàmi| kiü te bhåyaþ priyamupaharàmi| dhçtaràùñraþ yadi me bhagavànprasannaþ kimataþ paramicchàmi| vàsudevaþ gacchatu bhavànpunardar÷anàya| dhçtaràùñraþ yadàj¤àpayati bhagavannàràyaõaþ| niùkràntaþ| bharatavàkyam| imàü sàgaraparyantàü himavadvindhyakuõóalàm| mahãmekàtapatràïkàü ràjasiühaþ pra÷àstu naþ|| 56|| niùkràntàþ sarve| dåtavàkyaü samàptam| ka iti| tricaraõàtikràntatriloko nàràyaõaþ khalvatra bhagavàn| ÷araõaü vrajantu bhavantaþ| yàvadga