Rupa Gosvami: Hamsaduta ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ haæsadÆtaæ dukÆlaæ bibhrÃïo dalitaharitÃladyutibharaæ javÃpu«paÓreïÅrucirucirapÃdÃmbujatala÷ | tamÃlaÓyÃmÃÇgo davahasitalÅläcitamukha÷ parÃnandÃbhoga÷ sphuratu h­di me ko.api puru«a÷ ||1 yadà yÃto gopÅh­dayamadano nandasadanÃn mukundo gÃndinyÃstanayamanuvindan madhupurÅm | tadÃmÃnk«ÅccintÃsariti ghanaghÆrïÃparicayair agÃdhÃyÃæ bÃdhÃmayapayasi rÃdhà virahiïÅ ||2 kadÃcit khedÃgniæ vighaÂayitumantargatamasau sahÃlÅbhirlebhe taralitamanà yÃmunataÂÅm | cirÃdasyÃÓcittaæ paricitakuÂÅrakalanÃd avasthà tastÃra sphuÂamatha su«upte÷ priyasakhÅ ||3 tadà ni«pandÃÇgÅ kalitanalinÅpallavakulai÷ parÅïÃhÃt premanÃmakuÓalaÓatÃÓaÇkih­dayai÷ | d­gambhogambhÅrÅk­tamihiraputrÅlaharÅbhi÷ vilÅnà dhulÅnÃmupari parivavre parijanai÷ ||4 tatastÃæ nyastÃÇgÅmurasi lalitÃyÃ÷ kamalinÅ palÃÓai÷ kÃlindÅsalilaÓiÓirairvÅjitatanum | parÃv­taÓvÃsÃÇkuracalitakaïÂhiæ kalayatÃæ sakhÅsandohÃnÃæ pramadabharaÓÃlÅ dhvanirabhÆt ||5 nidhÃyÃÇke paÇkeruhadalaviÂaÇkasya lalità tato rÃdhÃæ nÅrÃharaïasaraïau nyastacaraïà | milantaæ kÃlindÅpulinabhuvi kheläcitagatiæ dadarÓÃgre kaæcin madhuravirutaæ Óvetagarutam ||6 tadÃlokastokocchvasitah­dayà sÃdaramasau praïÃmaæ ÓaæsantÅ laghu laghu samÃsÃdya savidham | dh­totkaïÂhà sadyo harisadasi sandeÓaharaïe varaæ dÆtaæ mene tamatilalitaæ hanta lalità ||7 amar«Ãt premer«yÃæ sapadi dadhatÅ kaæsamathane prav­ttà haæsÃya svamabhila«itaæ Óaæsitumasau | na tasyà do«o.ayaæ yadiha vihagaæ prÃrthitavatÅ na kasmin viÓrambhaæ diÓati haribhaktipraïayità ||8 pavitre«u prÃyo viracayasi toye«u vasatiæ pramodaæ nÃlÅke vahasi viÓadÃtmà svayamasi | tato.ahaæ du÷khÃrtà Óaraïamabalà tvÃæ gatavatÅ na yÃc¤Ã satpak«e vrajati hi kadÃcidviphalatÃm ||9 ciraæ vism­tyÃsmÃn virahadahanajvÃlavikalÃ÷ kalÃvÃn sÃnandaæ vasati mukharÃyÃæ madhuripu÷ | tadetaæ sandeÓaæ svamanasi svamÃdhÃya nikhilaæ bhavÃn k«ipraæ tasya ÓaraïapadavÅæ saÇgamayatu ||10 nirastapratyÆhaæ bhavatu bhavato vartmani Óivaæ samutti«Âha k«ipraæ manasi mudamÃdhÃya sadaraæ | adhastÃddhÃvanto laghu laghu samuttÃnanayanair bhavantaæ vÅk«antÃæ kutukataralà gopaÓiÓava÷ ||11 sa vaidagdhÅsindhu÷ kaÂhinamatinà dÃnapatinà yayà ninye tÆrïaæ paÓupayuvatÅjÅvanapati÷ | tayà gantavyà te nikhilajagadekaprathitayà padavyà bhavyÃnÃæ tilaka kila dÃÓÃrhanagarÅ ||12 galadbëpÃsÃraplutadhavalagaï¬Ã m­gad­Óo vidÆyante yatra pramadamadanÃveÓavivaÓÃ÷ | tvayà vij¤Ãtavyà haricaraïasaÇgapraïayino dhruvaæ sà cakrÃÇkÅratisakha ÓatÃÇgasya padavÅ ||13 piban jambÆÓyÃmaæ mihiraduhiturvÃri madhuraæ m­ïÃlÅrbhu¤jÃno himakarakaïÃkomalaruca÷ | k«aïaæ h­«Âasti«Âhan nivi¬aviÂape ÓÃkhini sakhe sukhena prasthÃnaæ racayatu bhavÃn v­«ïinagare ||14 balÃdÃkrandantÅ ratapathikamakrÆramilitaæ vidÆrÃdÃbhÅrÅtatiranuyayau yena ramaïam | tamÃdau panthÃnaæ racaya caritÃrthà bhavatu te virÃjantÅ sarvopari paramahaæsasthitiriyam ||15 akasmÃdasmÃkaæ harirapaharann aæÓukacayaæ yamÃrƬho gƬhapraïayalaharÅæ kandalayitum | tavÃÓrÃntasyÃnta÷sthagitaravibimba÷ kisalayai÷ kadamba÷ kÃdamba tvaritamavalamba÷ sa bhavità ||16 kirantÅ lÃvaïyaæ diÓi diÓi Óikhaï¬astavakinÅ dadhÃnà sÃdhÅya÷ kanakavimalajyotivasanam | tamÃlaÓyÃmÃÇgÅ saralamuralÅcumbitamukhÅ jagau citraæ yatra prakaÂaparamÃnandalaharÅ ||17 tayà bhÆya÷ krŬÃrabhasavikasadvallavavadhÆr vapurvallÅ bhraÓyanm­gamadakaïaÓyÃmalikayà | vidhÃtavyo hallÅsakadalitamallalatikayà samantÃdullÃsastava manasi rÃsasthalikayà ||18 tadante vÃsantÅviracitamanaÇgotsavakalÃ- catu÷ÓÃlaæ Óaure÷ sphurati na d­Óau tatra vikire÷ | tadÃlokodbhedipramadabhavavismÃritagati- kriye jÃte tÃvat tvayi bata hatà gopavanità ||19 mama syÃdarthÃnÃæ k«atiriha vilambÃdyadapi te vilokethÃ÷ sarvaæ tadapi harikelisthalamidam | taveyaæ vyarthà bhavatu Óucità ka÷ sa hi sakhe guïo yaÓcÃïÆradvi«i matiniveÓÃya na bhavet ||20 sak­dvaæÓÅnÃdaÓravaïamilitÃbhÅrvanità raha÷krŬÃsÃk«Å pratipadalatÃsadmasubhaga÷ | sa dhenÆnÃæ bandhurmadhumathanakhaÂÂÃyitaÓila÷ kari«yaty Ãnandaæ sapadi tava govardhanagiri÷ ||21 tamevÃdriæ cakrÃÇkitakarapari«vaÇgirasikaæ mahÅcakre ÓaÇkemahi ÓikhariïÃæ Óekharatayà | arÃtiæ j¤ÃtÅnÃæ nanu hariharaæ ya÷ paribhavan yathÃrthaæ svaæ nÃma vyadhita govardhana iti ||22 tamÃlasyÃlokÃd giri-parisare santi capalÃ÷ pulindyo govinda-smaraïa-rabhasottapta-vapu«a÷ | Óanais tÃsÃæ tÃpaæ k«aïam apanayan yÃsyati bhavÃn avaÓyaæ kÃlindÅ-salila-ÓiÓirai÷ pak«a-pavanai÷ ||23 tadante ÓrÅkÃntasmaraïasamaraghÃÂÅpulakità kadambÃnÃæ vÃÂÅ rasikaparipÃÂÅ sphurayati | tvamÃsÅnastasyÃæ na yadi parito nandasi tato babhÆva vyarthà te ghanarasanivÃsavyasanità ||24 ÓaranmeghaÓreïÅpratibhaÂamari«ÂÃsuraÓiraÓ ciraæ Óu«kaæ v­ndÃvanaparisare drak«yati bhavÃn | yadÃro¬huæ dÆrÃn milati kila kailÃsaÓikhari- bhramÃkrÃntasvÃnto giriÓasuh­da÷ kiÇkaragaïa÷ ||25 ruvan yÃhi svairaæ caramadaÓayà cumbitaruco nitambinyo v­ndÃvanabhuvi sakhe santi bahava÷ | parÃvarti«yante tulitamurajinnÆpuraravÃt tavÃdhvÃnÃt tÃsÃæ bahirapi gatÃ÷ k«ipramasava÷ ||26 tvamÃsÅna÷ ÓÃkhÃntaramilitacaï¬atvi«i sukhaæ dadhÅthà bhÃï¬Åre k«aïamapi ghanaÓyÃmalarucau | tato haæsaæ bibhrannikhilanabhasaÓcitrami«ayà sa vardhi«ïuæ vi«ïuæ kalitadaracakraæ tulayità ||27 tvama«ÂÃbhirnetrairvigaladamalapremasalilair muhu÷ siktastambÃæ catura caturÃsyasthitibhuvam | jihÅthÃ÷ vikhyÃtÃæ sphutamiha bhavadbÃndhavarathaæ pravi«Âaæ maæsyante vidhimaÂavidevyastvayi gate ||28 uda¤cannetrÃmbha÷prasaralaharÅpicchilapatha- skhalatpÃdanyÃsapraïihitavilambÃkuladhiya÷ | harau yasmin magne tvaritayamunÃkulagamana- sp­hÃk«iptà gopyo yayuranupadaæ kÃmapi daÓÃm ||29 muhurlasyakrŬÃpramadamiladÃhopuru«ikà vikÃÓena bhra«Âai÷ phaïimaïikulairdhÆmalarucau | purastasmin nÅpadrumakusumaki¤jalkasurabhau tvayà puïye peyaæ madhuramudakaæ kÃliyahrade ||30 t­ïÃvartÃrÃtervirahadavasantÃpitatano÷ sadÃbhÅrÅv­ndapraïayabahumÃnonnativida÷ | vidhÃtavyo navyastavakabharasaævardhitaÓucas tvayà v­ndÃdevyÃ÷ paramavinayÃdvandanavidhi÷ ||31 iti krÃntvà kekÃk­tavirutamekÃdaÓavanaæ ghanÅbhÆtaæ cutairvraja madhuvanaæ dvÃdaÓamidam | purÅ yasminn Ãste yadukulabhuvÃæ nirmayayaÓo- bharÃïÃæ dhÃrÃbhirvalitadharitrÅparisarà ||32 niketairÃkÅrïà giriÓagiri¬imbhapratibhaÂair ava«ÂambhastambhÃvalivilasitai÷ pu«pitavanà | nivi«Âà kÃlindÅtaÂabhuvi tavÃdhÃsÃti sakhe samastÃdÃnandaæ madhurajalav­ndà madhupurÅ ||33 v­«a÷ ÓambhoryasyÃæ daÓati navamekatra yavasaæ viri¤ceranyasmin gilati kalahaæso visalatÃm | kvacit kro¤cÃrÃte÷ kavalayati kekÅ vi«adharaæ vilŬhe Óallakyà valaripukarÅ pallavamita÷ ||34 arodhi«ÂhÃ÷ kÃyÃn na hi vicalitÃæ pracchadapaÂÅæ vimuktÃmaj¤ÃsÅ÷ pathi pathi na muktÃvalimapi | ayi ÓrÅgovindasmaraïamadirÃmattah­daye satÅti khyÃtiste hasati kulaÂÃnÃæ kulamidam ||35 asavyaæ bibhrÃïà padamadhÆtalÃk«Ãrasamasau prayÃtÃhaæ mugdhe virama mama veÓai÷ kimadhunà | amandÃdÃÓaÇke sakhi purapurandhrikalakalÃd alindÃgre v­ndÃvanakusumadhanvà vijayate ||36 ayaæ lÅlÃpÃÇgasnapitapuravÅthÅparisaro navÃÓokottaæsaÓcalati purata÷ kaæsavijayÅ | kimasmÃn etasmin maïibhavanap­«ÂhÃdvinudatÅ tvamekà stabdhÃk«Å sthagayasi gavÃk«Ãvalimapi ||37 muhu÷ ÓÆnyÃæ d­«Âiæ vahasi dhyÃyasi sadà ӭïo«i pratyak«aæ navaparijanavij¤ÃpanaÓataæ | tata÷ ÓaÇke paÇkeruhamukhi yayau ÓyÃmalaruci÷ sa yÆno mÆrtaæ sambhava nayanavÅthÅpathikatÃm ||38 vilajjaæ mà rodÅriha sakhi punaryÃsyati hari- stavÃpaÇgakrŬÃnivi¬aparicaryÃgrahilatÃm | iti svairaæ yasyÃæ pathi pathi murÃrerabhinava- praveÓe nÃrÅïÃæ ratirabhasajalpà vav­dhire ||39 sakhe sÃk«ÃddÃmodaravadanacandrÃvakalana- sphuratpremÃnandaprakaralaharÅcumbitadhiya÷ | muhuratrÃbhÅrÅsamudayaÓironyastavipada- stavÃk«ïorÃnandaæ vidadhÅta purà pauravanitÃ÷ ||40 atha bhrÃmaæ bhrÃmaæ kramaghaÂanayà saÇkaÂatarÃn nivÃsÃn v­«ïÅnÃmanusara purÅmadhavasitam | murÃrÃteryatra sthagitagagaïÃbhirvijayate patÃbhi÷ santÃpitabhuvanamanta÷puravaram ||41 yadutsaÇge tuÇgasphaÂikaracitÃ÷ santi parito marÃlÃmÃïikyaprakaraghaÂitatrauÂicaraïÃ÷ | suh­dbuddhyà haæsÃ÷ kalitamadhurasyÃmbujabhuva÷ samaryÃdaæ ye«Ãæ sapadi paricaryÃæ vidadhÅta ||42 cirÃn m­gyantÅnÃæ paÓuparamaïÅnÃmapi kulair alabdhaæ kÃlindÅpulinavipine {lÅnamaï¬ita÷} | sadà lokollÃsismitaparicitÃsyaæ sahacari sphurantaæ vÅk«i«ye punarapi kimagre murabhidam ||43 vi«Ãdaæ mà kÃr«ÅdrutimavitatthavyÃh­tirasau samÃgantà rÃdhe dh­tanavaÓikhaï¬astava sakhà | iti brÆte yasyÃæ ÓukamithunamindrÃnujak­te yadÃbhÅriv­ndairupadh­tamabhÆduddhavakare ||44 ghanaÓyÃmà bhrÃmyaty upari hariharmasya Óikhibhi÷ k­tastotrà mugdhairagururacità dhÆmalatikà | tadÃlokÃddhÅra sphurati tava cen mÃnasarucir jitaæ tarhi svairaæ jalasahanivÃsapriyatayà ||45 tato madhye kak«aæ prati navagavÃk«astavakinaæ calanmuktÃlambasphuritamamalastambhanivaham | bhavÃn dra«Âà hemollikhitadaÓamaskandhacarito- llasadbhittiprÃntaæ muravijayina÷ kelinilayam ||46 alinde yasyÃste marakatamayÅ ya«Âiramalà ÓayÃluryÃæ rÃtrau madakalakalÃpÅ kalayati | nirÃÂaÇkastsyÃ÷ Óikharamadhiruhya Óramanudaæ pratÅk«ethà bhrÃtarvaramavasaraæ yÃdavapate÷ ||47 nivi«Âa÷ palÃÇke m­dulataratulÅdhavalite trilokalak«mÅïÃæ kakudi darasÃtÅk­tatanÆ÷ | amandaæ pÆrïendupratimamupadhÃnaæ pramudito nidhÃyÃgre tasminn upahitakaphonidvayabharam ||48 uda¤cat kÃlindÅsalilasubhagaæ bhÃvukaruci÷ kapolÃnta÷ prek«yanmaïimakaramudrÃmadhurimà | vasÃna÷ kauÓeyaæ jitakanakalak«mÅ parimalaæ mukundaste sÃk«Ãt pramadasudhayà sek«yati d­Óo÷ ||49 vikadru÷ paurÃïÅrakhilakulav­ddho yadupater adÆrÃdÃsÅno madhurabhanitÅrgÃsyati sadà | purastÃdÃbhÅrÅgaïabhayadanÃmà sa kaÂhino maïistambhÃlambÅ kurukulakathÃæ saÇkalayità ||50 ÓinÅnÃmuttaæsa÷ kalitak­tavarmÃpy ubhayata÷ praïe«yate bÃlavyajanayugalÃndolanavidhim | sa jÃnubhyÃma«ÂÃpadabhuvanamava«Âabhya bhavità guro÷ Ói«yo nÆnaæ padakamalasaævÃhanarata÷ ||51 vihaÇgendro yugmÅk­takarasarojo bhuvi pura÷ k­tÃsaÇgo bhÃvÅ prajavini nirdeÓe.arpitamanÃ÷ | chadadvandve yasya dhvanati mathurÃvÃsibaÂavo vyadasyante sÃmasvarajanitamanyonyakalaham ||52 na nirvaktuæ dÃmodarapadakani«ÂhÃÇgulinakha- dyutÅnÃæ lÃvaïyaæ bhavati caturÃsyo.api catura÷ | tathÃpi strÅpraj¤ÃsulabhataralatvÃdahamasau prav­ttà tanmÆrtistavaratimahÃsÃhasavaÓe ||53 virÃjante yasyavrajaÓiÓukulasteyavikala- svayambhÆcƬÃgrairlulitaÓikharÃ÷ pÃdanakharÃ÷ | k«aïaæ yÃn Ãlokya prakaÂaparamÃnandavivaÓa÷ sa devar«irmuktÃn api tanubh­ta÷ Óocati bh­Óam ||54 sarojÃnÃæ vyÆha÷ Óriyamabhila«an yasya padayo- ryayau rÃgìhyÃnÃæ vidhuramudavÃsavratavidhim | himaæ vande nÅcairanucitavidhÃnavyasaninÃæ yade«Ãæ prÃïÃntaæ damanamanuvar«aæ praïayati ||55 rucÅnamullÃsairmarakatamayasthÆlakadalÅ- kadambÃhaækÃraæ kavalayati yasyoruyugalam | yadÃlÃnastambhadyÆutimavalalambe kalavatÃæ madÃduddÃmÃnÃæ paÓuparamaïÅcittakariïÅm ||56 sakhe yasyÃbhÅrÅnayanasapharÅjÅvanavidhau nidÃnaæ gÃmbhÅryaprasarakalità nÃbhisarasÅ | yata÷ kalpasyÃdau sajalajanakotpattiva¬abhÅ- gabhÅrÃnta÷ kak«Ãdh­tabhuvanamambhoruhamabhÆt ||57 dyutiæ dhatte yasya trivalilatikÃsaÇkaÂataraæ sakhe dÃmaÓreïÅk«apaïaracanÃbhij¤amudaram | yaÓodà yasyÃnta÷ suranarabhujaÇgai÷ pariv­taæ mukhadvÃrà vÃradvayamavaluloke tribhuvanam ||58 urau yasya sphÃraæ sphurati vanamÃlÃvalayitaæ vitanvÃnaæ tanvÅjanamanasi sadyo manasijam | marÅcÅbhiryasmin ravinivahatulyo.api vahate sadà khadyotÃbhÃæ bhuvanamadhura÷ kaustubhamaïi÷ ||59 samantÃdunmÅladvalabhidupalastambhayugala- prabhÃjaitraæ keÓidvijadalitakeyÆralalitam | madaklÃmyadgopÅpaÂalahaÂakaïÂhagrahaparaæ bhujadvandva,æ yasya sphuÂasurabhigandhaæ vijayate ||60 jihÅte sÃmrÃjyaæ jagati navalÃvaïyalaharÅ parÅpÃkasyÃntarmuditamadanÃveÓamadhuram | naÂadbhrÆvallÅkaæ smitanavasudhÃkelisadanaæ sphuranmuktÃpaÇktipratimaradanaæ yasya vadanam ||61 kimebhirvyÃhÃrai÷ kalaya kathayÃmi sphuÂamahaæ sakhe ni÷sandehaæ paricayapadaæ kevalamidam | parÃnando yasmin nayanapadavÅbhrÃji bhavità tvayà vij¤Ãtavyà madhurarava so.ayaæ madhuripu÷ ||62 vilokethÃ÷ k­«ïa÷ madakalamarÃlÅratikalÃ- vimugdha vyÃmugdhaæ yadi puravadhÆvibhramabharai÷ | tadà nÃsmÃn grÃmyÃ÷ pravaïapadavÅæ tasya gamaye÷ sudhÃpÆrïaæ ceta÷ kathamapi na takraæ m­gayate ||63 yadà v­ndÃraïyasmaraïalaharÅheturamaïaæ pikÃnÃæ veve«Âi pratiharitamuccai÷ kuhurutam | vahante và vÃtÃ÷ sphurati girimallÅparimalÃ- stadaivÃsmÃkÅnÃæ giramupaharethà murabhidi ||64 purÃti«Âhan go«ÂhÃn nikhilaramaïÅbhya÷ priyatayà bhavÃn yasyÃæ gopÅramaïa vidadhe gauravabharam | sakhÅ tasyà vij¤Ãpayati lalità dhÅralalita praïamya ÓrÅpÃdÃmbujakanakapÅÂhÅparisare ||65 prayatnÃdÃbÃlyaæ navakamalinÅpallavakulai- stvayà bhÆyo yasyÃ÷ k­tamahaha saævardhanamabhÆt | cirÃdÆdhobhÃraæ sphuraïaparamÃkrÃntajaghanà babhÆva pra«ÂhauhÅ muramathana seyaæ kapalikà ||66 samÅpe nÅpÃnÃæ tricaturadalà hanta gamità tvayà yà mÃkandapriyasahacarÅbhÃvaniyatim | iyaæ sà vÃsantÅ galadamalamÃdhvÅkapaÂalÅ- mi«Ãdagre gopÅramaïa rudatÅ rodayatÅ na÷ ||67 prasÆto devakyà madhumathana ya÷ ko.api puru«a÷ sa yÃto gopÃlÃbhyudayaparamÃnandavasatim | dh­to yo gÃndhinyà kaÂhinajaÂhare samprati tata÷ samantÃdevÃstaæ Óiva Óiva gatà gokulakathà ||68 ari«ÂenoddhatÃ÷ paÓupasud­Óo yÃti vipadaæ t­ïÃvartÃkrÃnto racayati bhayaæ catvaracaya÷ | amÅ vyomÅbhÆtà vrajavasatibhÆmÅ parisarà vahante santÃpaæ murahara vidÆraæ tvayi gate ||69 tvayà nÃgantavyaæ kathamapi hare go«Âhamadhunà latà ÓreïÅ v­ndÃvanabhuvi yato.abhÆdvi«amayÅ | prasÆnÃnÃæ gandhaæ madhumathana tadà vÃtanihitaæ bhajan sadyo mÆrcchÃæ vahati nivaho gopasud­ÓÃm ||70 kathaæ saÇgo.asmÃbhi÷ saha samucita÷ samprati hare- rayaæ grÃmyà nÃryastvamasi n­pakanyÃrcitapada÷ | gata÷ kÃlo yasmin paÓuparamaïÅsaÇgamak­te bhavÃn vyagrastasthau tamasi g­havÃÂiviÂapini ||71 vayaæ tyaktÃ÷ svÃmin yadi tava kiæ dÆ«aïamidaæ nisarga÷ ÓyÃmÃnÃmayamatitarÃæ du«parihara÷ | kuhÆkaïÂhairaï¬Ãvadhi saha nivÃsÃt paricità vis­jyante sadya÷ kalitanavapak«airvalibhuja÷ ||72 ayaæ pÆrvo raÇga÷ kila paricito yasya tarasà rasÃdÃkhyÃtavyaæ parikalaya tan nÃÂakamidam | mayà pra«Âavyo.asi prathamamiti v­ndÃvanapate kimÃhà rÃdheti smarasi hatakaæ varïayugalam ||73 aye ku¤jadroïÅkuharag­hamedhin kimadhunà parok«aæ vak«yante paÓuparamaïÅdurniyataya÷ | pravÅïà gopÅnÃæ tava caraïapadme.api yadiyaæ yayau rÃdhà sÃdhÃraïasamucitapraÓnapadavÅm ||74 tvayà go«Âhaæ go«ÂhÅtilaka kila cedvism­tamidaæ na tÆrïaæ dhÆmorïÃpatirapi vidhatte yadi k­pÃm | aharv­ndaæ v­ndÃvanakusumapÃlÅparimalair darÃlokaæ ÓokÃspadamiva kathaæ ne«yati sakhÅ ||75 taraÇgai÷ kurvÃïà ÓamanabhaginÅlÃghavamasau nadÅæ kÃæcidgo«Âhe nayanajalapÆrairajanayat | itÅvÃsyà dve«ÃdabhimatadaÓÃprÃrthanamayÅæ murÃre vij¤aptiæ niÓamayati mÃnÅ na Óamana÷ ||76 k­tÃk­«ÂikrŬaæ kimapi tava rÆpaæ mama sakhÅ sak­dd­«Âvà dÆrÃdahitahitabodhojjhitamati÷ | hatà seyaæ premÃnalamanu viÓantÅ sarabhasaæ pataÇgÅvÃtmÃnaæ murahara muhurdÃhitavatÅ ||77 mayà vÃcya÷ kiæ và tvamiha nijado«Ãt paramasau yayau mandà v­ndÃvanakusumabandho vidhuratÃm | yadarthaæ du÷khÃgnirvik­Óati tamadyÃpi h­dayÃn na yasmÃddurmedhà lavamapi bhavantaæ davayati ||78 trivakrÃho dhanyà h­dayamiva te svaæ puramasau samÃsÃdya svairaæ yadiha vilasantÅ nivasati | dhruvaæ puïyabhraæÓÃdajani saraleyaæ mama sakhÅ praveÓastatrÃbhÆt k«aïamapi yadasyà na sulabha÷ ||79 kimÃvi«Âà bhÆtai÷ sapadi yadi vÃkrÆraphaïinà k«atÃpasmÃreïa cyutamatirakasmÃt kimapatat | iti vyagrairasyÃæ gurubhirabhita÷ kÅcakarava- ÓravÃdaspandÃyÃæ murahara vikalpà vidadhire ||80 navÅneyaæ sampratyakuÓalaparÅpÃkalaharÅ- nirÅïarti svairaæ mama sahacarÅcittakuhare | jagannetraÓreïÅmadhuramathurÃyÃæ nivasata- ÓcirÃdÃrtà vÃrtÃmapi tava yade«Ã na labhate ||81 janÃn siddhÃdaÓÃn namati bhajate mÃntrikagaïÃn vidhatte ÓuÓrÆ«Ãmadhikavinayenau«adhavidÃm | tvadÅk«ÃdÅk«Ãyai paricarati bhaktyà girisutÃæ manÅ«Ã hi vyagrà kimapi Óubhahetuæ na manute ||82 paÓÆnÃæ pÃtÃraæ bhujagaripuputrapraïayinaæ smarodvardhikrŬaæ nivi¬aghanasÃradyutiharam | sadÃbhyarïe nandÅÓvaragiribhuvo raÇgarasikaæ bhavantaæ kaæsÃre bhajati bhavadÃptyai mama sakhÅ ||83 bhavantaæ santaptà vidalitatamÃlÃÇkurarasai- rvilikhya bhrÆbhaÇgÅk­tamadanakodaï¬akadanam | nidhÃsayantÅ kaïÂhe tava nijabhujÃvallarÅmasau dharanyÃmunmÅlajjìimanivi¬ÃÇgÅ viluÂhati ||84 kadÃcin mƬheyaæ nivi¬abhavadÅyasm­timadÃ- damandÃdÃtmÃnaæ kalayati bhavantaæ mama sakhÅ | tathÃsyà rÃdhÃyà virahadahanÃkalpitadhiyo murÃre du÷sÃdhyà k«aïamapi na bÃdhà viramati ||85 tvayà santÃpÃnÃmupari parimuktÃtirabhasÃ- didÃnÅmÃpede tadapi tava ce«ÂÃæ priyasakhÅ | yade«Ã kaæsÃre bhidurah­dayaæ tvÃmavayati satÅnÃæ mÆrdhanyà bhidurah­dayÃbhÆdanudinam ||86 samak«aæ sarve«Ãæ viharasi madÃdhipraïayinÃm iti Órutvà nÆnaæ gurutarasamÃdhiæ kalayati | sadà kaæsÃrÃte bhajasi yaminÃæ netrapadavÅm iti vyaktaæ sajjÅbhavati yamamÃlocitumapi ||87 murÃre kÃlindÅsaliladaladindÅvararuce mukunda ÓrÅv­ndÃvanamadana v­ndÃrakamaïe | vrajÃnandin nandÅÓvaradayita nandÃtmaja hare sadeti krandantÅ parijanaÓucaæ kandalayati ||88 samantÃduttaptastava virahadÃvÃgniÓikharayà k­todvega÷ pa¤cÃÓugam­gayuvedha vyatikarai÷ | tanÆbhÆtaæ sadyastanuvanamidaæ hÃsyati hare haÂhÃdadya Óvo và mama sahacarÅprÃïahariïa÷ ||89 payorÃÓisphÅtatvi«i himakarottaæsamadhure dadhÃne d­gbhaÇgyà smaravijayirÆpaæ mama sakhÅ | hare dattasvÃntà bhavati tadimÃæ kiæ prabhavati smaro hantuæ kintu vyathayati bhavÃn eva kutukÅ ||90 vijÃnÅme bhÃvaæ paÓuparamaïÅnÃæ yadumaïe na jÃnÅma÷ kasmÃt tadapi tava mÃyà racayati | samantÃdadhyÃtmaæ yadiha pavanavyÃdheralapa- dbalÃdasyÃstena vyasanakulameva dviguïitam ||91 gurorantevÃsÅ sa bhajati yadÆnÃæ sacivatÃæ sakhÅyaæ kÃlindÅ kila bhavati kÃlasya bhaginÅ | bhavedanya÷ ko và narapatipure matparicito daÓÃmasyÃ÷ Óaæsan yadutilaka yastvÃmanunayet ||92 viÓÅrïÃÇgÅmantarvraïaviluÂhanÃdutkalikayà parÅtÃæ bhÆyasyà satatamuparÃgavyatikarÃm | paridhvastÃmodÃæ viramitasamastÃlikutukÃæ vidho pÃdasparÓÃdapi sukhaya rÃdhÃkumudinÅm ||93 vipattibhya÷ prÃïÃn kathamapi bhavatsaÇgamasukha- sp­hÃdhÅnà Óaure mama sahacarÅ rak«itavatÅ | atikrÃnte sampraty avadhidivase jÅvanavidhau hatÃÓà ni÷ÓaÇkaæ vitarati d­Óau cutamukule ||94 pratÅkÃrÃrambhaÓlathamatibhirudyatpariïate- rvimuktÃyà vyaktasmarakadanabhÃja÷ parijanai÷ | amu¤cantÅ saÇgaæ kuvalayad­Óa÷ kevalamasau kalÃdadya prÃïÃn avati bhavÃÓÃsahacarÅ ||95 aye rÃsakrŬÃrasika mama sakhyÃæ navanavà purà baddhà yena praïayalaharÅ hanta gahanà | sa cen muktÃpek«astvamapi dhig imÃæ tulaÓakalaæ yadetasyà nÃsÃnihitamidamadyÃpi calati ||96 mukunda bhrÃntÃk«Å kimapi yadasaækalpitaÓataæ vidhatte tadvaktuæ jagati manuja÷ ka÷ prabhavati | kadÃcit kalyÃïÅ vilapati ya utkaïÂhitamati- stadÃkhyÃmi svÃmin gamaya makarottaæsapadavÅm ||97 abhÆt ko.api premà mayi murariporya÷ sakhi purà parÃæ karmÃpek«Ãmapi tadavalambÃn na gaïayet | tathedÃnÅæ hà dhik samajani taÂastha÷ sphuÂamahaæ bhaje lajjÃæ yena k«aïamapi punarjÅvitumapi ||98 garÅyÃn me premà tvayi paramiti snehalaghutà na jÅvi«yÃmÅti praïayagarimakhyÃpanavidhi÷ | kathaæ nÃyÃsÅti smaraïaparipÃÂÅprakaÂanaæ harau sandeÓÃya priyasakhi na me vÃgavasara÷ ||99 amÅ ku¤ja÷ pÆrvaæ na mama dadhire kÃmapi mudaæ drumÃlÅyaæ ceta÷ sakhi na katiÓo nanditavatÅ | idÃnÅæ paÓyaite yugapadapatÃpaæ vidadhate prabho muktopek«e bhajati na hi ko và vimukhatÃm ||100 kadà premonmÅlanmadanamadirÃk«Å samudayÃt balÃdÃkar«antaæ madhuramuralÅkÃkalikayà | muhurbhrÃmyaccillÅculukitakulastrÅvratamahaæ vilokeyaæ lÅlÃmadamiladapÃÇgÅ murabhidam ||101 yayau kÃla÷ kalyÃïy adhikalitakelÅ parimalÃæ vilÃsÃrthÅ yasminn acalakuhare lÅnavapu«am | sa mÃæ dh­tvà dhÆrta÷ k­takapaÂaro«Ãæ sakhi haÂhÃ- dakÃr«ÅdÃkar«ann urasi ÓaÓilekhÃÓatav­tÃm ||102 rÃïadbh­ÇgaÓreïÅsuh­di ÓaradÃrambhamadhure vanÃnte cÃndrÅbhi÷ kiraïalaharÅbhirdhavalite | kadà premoddaï¬asmarakalahavaitaï¬ikamahaæ kari«ye govindaæ nivi¬abhujabandhapraïayinam ||103 mano me hà ka«Âaæ jvalati kimahaæ hanta karavai na pÃraæ nÃvÃraæ kimapi kalayÃmy asya jaladhe÷ | iyaæ vande mÆrdhnà sapadi tamupÃyaæ kathaya mÃæ {patÃm­«ye} yasmÃddh­tikaïikayÃpe k«aïikayà ||104 prayÃto mÃæ hitvà yadi kaÂhinacƬÃmaïirasau paryÃtu svacchandaæ mama samayadharma÷ kila gati÷ | idaæ so¬huæ kà và prabhavati yata÷ svapnakapaÂÃ- dihÃyÃto v­ndÃvanabhuvi kalÃn mÃæ ramayati ||105 anaucityaæ tasya vyathayati mano hanta mathurÃæ tvamÃsÃdya svairaæ capalah­dayaæ vÃraya harim | sakhi svapnÃrambhe punarapi yathà vibhrama madÃ- dihÃyÃto dhÆrta÷ k«apayati na me kiÇkiniguïam ||106 ayi svapno dÆre viramatu samak«aæ Ó­ïu haÂhÃ- daviÓvastà mà bhÆriha sakhi manovibhramadhiyà | vayasyaste govardhanavipinamÃsÃdya kutukÃ- dakÃï¬e yadbhÆya÷ smarakalahapÃï¬ityamatanot ||107 amar«ÃddhÃvantÅæ gahanakuhare sÆcitapathÃæ tulÃkoÂikvÃnaiÓcakitapadapÃtadviguïitai÷ | vidhÅr«an mÃæ har«ottaralanayanÃnta÷ sa kutukÅ na vaæÓÅmaj¤ÃsÅdbhuvi karasarojÃdvigalitÃm ||108 aÓaktÃæ gantavye kalitanavaceläcalatayà latÃlÅbhi÷ pu«pasmitaÓavalitÃbhirvirudatÅm | parÅhÃsÃrambhÅ priyasakhi sa mÃæ lambitamukhÅæ prapede cumbÃya sphuradadharabimbastava sakhà ||109 tato.ahaæ dhammille sthagitamuralÅkà sakhi Óanai- ralÅkÃmar«eïa bhramadaviralabhrÆrudacalam | kacÃk­«ÂikrŬÃkramaparicite cauryacarite harirlabdhopÃdhi÷ prasabhamanayan mÃæ giridarÅm ||110 kadÃcidvÃsantÅkuharabhuvi dh­«Âa÷ sarabhasaæ hasan p­«ÂhÃlambÅ sthagayati karÃbhyÃæ mama d­Óau | didhÅr«au jÃter«yaæ mayi sakhi tadÅyÃÇguliÓikhÃæ na jÃne kutrÃyaæ vrajati kitavÃnÃæ kila guru÷ ||111 atÅteyaæ vÃrtà viramatu pura÷ paÓya sarale vayasyaste so.ayaæ smitamadhurimonm­«Âavadana÷ | bhujastambhollÃsÃdabhimataparÅrambharabhasa÷ smarakrŬÃsindhu÷ k«ipati mayi bandhukakusumam ||112 tadutti«Âha vrŬÃvati nivi¬amuktÃlatikayà vadhÃnemaæ dhÆrtaæ sakhi madhupurÅæ yÃti na yathà | iti premonmÅladbhavadanubhavÃrƬhaja¬imà sakhÅnÃmÃkrandaæ na kila katiÓa÷ kandalayati ||113 aho ka«Â.aæ bÃlyÃdahamiha sakhÅæ du«Âah­dayà muhurmÃnagranthiæ sahajasaralÃæ grÃhitavatÅ | tadÃrambhÃdgopÅgaïaratiguro nirbharamasau na lebhe lubdhÃpi tvadamalabhujastambharabhasam ||114 alinde kÃlindÅkamalasurabhau ku¤javasate- rvasantÅæ vÃsantÅnavaparimalodgÃricikurÃm | tvadutsaÇge nidrÃsukhamukulitÃk«Åæ punarimÃæ kadÃhaæ sevi«ye kiÓalayakalÃpavyajaninÅ ||115 dh­tÃnandÃæv­ndÃvanaparisare ÓÃradaniÓÃ- vilÃsollÃsena glapitakavarÅphullakusumÃm | tava skandhopÃnte vinihitabhujÃvallarimahaæ kadà ku¤je lÅnà rahasi vihasi«yÃmi sumukhÅm ||116 vidÆrÃdÃhartuæ kusumamupayÃmi tvamadhunà purastÅre tÅre kalaya tulasÅpallavamidam | iti vyÃjÃdenÃæ viditabhavadÅyasthitirahaæ kadà ku¤je gopÅramaïa gamayi«yÃmi samaye ||117 iti ÓrÅkaæsÃre÷ padakamalayorgokulakathÃæ nivedya pratyekaæ bhaja parijane«u praïayitÃm | nijÃÇke kÃdambÅsahacara vahan maï¬anatayà na yÃn uccai÷ premapravaïamanujagrÃha bhagavÃn ||118 miladbhaÇgÅæ haæsÅramaïa vanamÃlÃæ prathamato mudà k«emaæ p­cchann idamupaharethà mama vaca÷ | ciraæ kaæsÃrÃterurasi sahavÃsapraïayinÅæ kimenÃmenÃk«Åæ guïavati visasmÃra bhavatÅ ||119 idaæ kiæ và hanta smarasi rasike khaï¬anaru«Ã parÅtÃÇgÅ govardhanagirinitambe mama sakhÅ | bhiyà sambhrÃntÃk«aæ yadiha vicakar«a tvayi balÃ- dg­hÅtvà vibhraÓyan navaÓikhiÓikhaæ gokulapatim ||120 tata÷ sambhëethÃ÷ ÓrutimakaramudrÃmiti mudà bhavatyÃæ kartavya÷ kimiti kuÓalapraÓnaja¬imà | rucismerà yà tvaæ racayasi sadà cumbanakalÃm apÃÇgena sp­«Âà sakhi murariporgaï¬amukure ||121 nivÃsaste devi ÓravaïalatikÃyÃmiti dhiyà prayatnÃt tvÃmeva praïayah­dayà yÃmi Óaraïam | parok«aæ v­«ïÅnÃæ nibh­tanibh­taæ karïakuhare hare÷ kÃkÆnmiÓrÃæ kathaya sakhi rÃdhÃvidhuratÃm ||122 parÅrambhaæ premïà mama savinayaæ kaustubhamaïau bruvÃïa÷ kurvÅthÃ÷ patagavara vij¤Ãpanamidam | agÃdhà rÃdhÃyÃmapi tava sakhe vism­tirabhÆt kathaæ và kalyÃïaæ vahati tarale hi praïayità ||123 muhu÷ kÆjatkäcÅmaïivalayama¤jÅramuralÅ- ravÃlambo bhrÃmyadyuvatÅkulagÅtai÷ suramaïe | sa kiæ sÃk«ÃdbhÃvÅ punarapi harestÃï¬avarasai- ramanda÷ kÃlindÅpulinabhuvi tauryÃtrikabhara÷ ||124 navÅnastvaæ kambo paÓuparamaïÅbhi÷ paricayaæ na dhatse rÃdhÃyÃ÷ guïagarimagandho.api na k­tÅ | tathÃpi tvÃæ yÃce h­dayanihitaæ dohadamahaæ vahante hi klÃnte praïayamavadÃtaprak­taya÷ ||125 g­hÅtvà govindaæ jaladhih­dayÃnandana sakhe sukhena ÓrÅv­ndÃvanaparisare nandatu bhavÃn | kathaæ và te go«Âhaæ bhavatu dayitaæ hanta balavÃn yadetasmin veïorjayati cirasaubhÃgyamahimà ||126 iti premodgÃrapravaïamanunÅya kramavaÓÃæ parÅvÃrÃn bhrÃtarniÓamayati cÃïÆramathane | puna÷ kopodbhinnapraïayacaÂulaæ tasya nikaÂe kathÃmÃcak«ÅthÃ÷ daÓabhiravatÃrairvilasitÃm ||127 grahÅtuæ tvÃæ premÃmi«apariv­taæ cittava¬iÓaæ mahÃmÅna k«ipraæ nÃdhita rasapÆre mama sakhÅ | vivekÃkhyaæ chittvà guïamatha tadagrÃsi bhavatà hatÃÓeyaæ kiæ và Óiva Óiva vidhÃtuæ prabhavati ||128 varÃkÅyaæ d­«Âvà subhagavapu«o vibhramabharaæ tavÃbhyarïaæ bheje paramakutukollÃsitamati÷ | tirodhÃya svÃÇgaæ prakaÂayasi yat tvaæ kaÂhinatÃæ tadetat kiæ na syÃt tava kamaÂhamÆrte÷ samucitam ||129 sadà kaæsÃrate sphurati ciramadyÃpi bhavata÷ sphuÂaæ kro¬ÃkÃre vapu«i nivi¬apremalaharÅ | yata÷ sà sairandhrÅ malayaruhapaÇkapraïayinÅ tvayà kro¬Åcakre paramarabhasÃdÃtmadayità ||130 cirÃdantarbhÆtà naraharimayÅ mÆrtirabhita- stadÅyo vyÃpÃrastava tu na yayau vism­tipatham | vinÅtaprahlÃdastvamiha paramakrÆracarite prasakto yadbhÆya÷ parah­dayabhedaæ janayasi ||131 yadÃtmÃnaæ darpÃdagaïitagururvÃmana mudà manorÃjyenìhyaæ tvayi valitayà kalpitavatÅ | prapede tasyedaæ phalamucitameva priyasakhÅ vidÆre yat k«iptà praïayamayapÃÓe niga¬ità ||132 iyaæ nÃtha krÆrà bh­gupatanamakaÇk«ati tato yadasyÃæ kaÂhinÃæ tava samucitaæ tadbh­gupate | asau te durbodhà k­tiriha bhavadvism­tipathaæ yato jÃta÷ sÃk«Ãdgururapi sa nandÅÓvarapati÷ ||133 nirÃnandà gÃvaÓciramupas­tà dÆ«aïakulai÷ kharÃyante sadyo raghutilaka govardhanataÂÅ÷ | virÃdhatvaæ gho«o vrajati bhavadÅyapravasanÃ- didÃnÅæ mÃrÅca÷ sphuÂamiha narÅïarti parita÷ ||134 prasanna÷ kÃlo.ayaæ punarudayituæ rÃsabhajanai- rvilÃsinn adyÃpi sphuÂamanaparÃdhà vayamapi | vitanvÃna÷ kÃntiæ vapu«i ÓaradÃkÃÓavalitÃæ k­to na tvaæ sÅradhvaja bhajasi v­ndÃvanamidam ||135 na rÃgaæ sarvaj¤a kvacidapi vidhatte ratipatiæ muhurdve«Âi drohaæ kalayati balÃdi«Âavidhaye | ciraæ dhyÃnÃsaktà nivasati sadà saugatarati- stathÃpyasyÃæ haæho sadayah­daya tvaæ na dayase ||136 parikleÓamlecchÃn samadamadhupÃlÅ madhurayà nik­ntatrontapraïayakalikÃkha¬galatayà | tvamÃsÅna÷ kalkinniha caturagopÃhitarati÷ sadeÓaæ kurvÅthÃ÷ pratimuditavÅrÃdhikamidam ||137 iti premodghÃÂasampuÂitavaco bhaÇgirakhilaæ tvamÃvedya klidyan mukhaparisaro locanajalai÷ | tato govindasya prativacanamÃdhvÅkapadapÅ- mupÃsÅno d­gbhyÃæ k«aïamavadhÅthÃ÷ khagapate ||138 praïetavyo d­«Âeranubhavapathaæ nandatanayo vidheyo gopÅnÃæ bhuvanamahitÃnÃmupak­ti÷ | iyaæ yÃmairgamyà catura mathurÃpi tricaturai- riti dvaidhaæ nÃnta÷ kalaya kalahaæsÅkulapate ||139 apÆrvà yasyÃntarvilasati mudà sÃralaruci- rvivektuæ Óakyete sapadi milite yena payasÅ | kathaæ kÃraæ yukto bhavatu bhavatastasya k­tinà vilamba÷ kÃdambÅramaïa mathurÃsaÇgamavidhau ||140 prapanna÷ premÃïaæ prabhavati sadà bhÃgavatabhÃk parÃcÅno janmÃvadhibhavarasÃdbhaktimadhura÷ | ciraæ ko.api ÓrÅmÃn jayati vidita÷ ÓÃkaratayà dhurÅïo dhÅrÃïÃmadhidharaïi vaiyÃsakiriva ||141 rasÃnÃmÃdhÃrairaparicitado«a÷ sah­dayai- rmurÃrÃte÷ krŬÃnivi¬aghaÂanÃrÆpamahita÷ | prabandho.ayaæ bandhorakhilajagatÃæ tasya sarasÃæ prabhoranta÷ sÃndrÃæ pramadalaharÅæ pallavayatu ||142