Abhinanda: Ramacaritamahakavya, 1-3 (to be continued) Based on the edition by K.S. Ramaswami Sastri Siromani: Ramacarita of Abhinanda. Baroda: Oriental Institute, 1930. Gaekwad's Oriental Series No. XLVI. E-text prepared by Harunaga Isaacson TEXT IN PAUSA (sentence Sandhi resolved) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ prathamas+sargas+ atha màlyavatas+prasthe kàkutsthasya viyoginaþ & durnivàrà÷rusaüvegas+jagàma jaladàgamaþ // Rc_1.1 // ÷a÷àma vçùñis+meghànàm+utsaïge tasya bhåbhçtaþ & viraràma na ràmasya dhàràsantatis+a÷ruõaþ // Rc_1.2 // itas+tatas+pariõatim+bheje barhiõakåjitam & hà priye ràjaputri+iti na ràmaparidevitam // Rc_1.3 // kà+api+abhikhyà virajasos+såryàcandramasos+abhåt & dà÷arathyos+tathà+eva+àsãt+ayogopahatà ruciþ // Rc_1.4 // nirmalendu nabhas+reje vikacàbjam+babhau saraþ & param+parya÷ruvadanau mamlaturbhràtaràvubhau // Rc_1.5 // smartavyakalikàjàlam+jaj¤e kuñajakànanam & àsãt+tathà+eva tu manas+ràmasya+utkalikàkulam // Rc_1.6 // prapede punar+udbhedas+÷ucinà kacchaketakaiþ & upakriyàyàs+sadç÷am+na+àrebhe ravisånunà // Rc_1.7 // àkçùñamàlatãgandhas+siùeve ràghavam+marut & ànãtamaithilãvàrtas+tam+àrtam+na tu màrutiþ // Rc_1.8 // ràmàya påràpagamavyaktodde÷às+cakà÷ire & àste+asmàsu na sãtà+iti ÷aüsantyas+iva nimnagàþ // Rc_1.9 // yadàrdravirahas+ràmas+pràpitas+pràõasaü÷ayam & nånam+tena+anutàpena jagmus+jaladaràjayaþ // Rc_1.10 // dyaus+muktameghàvaraõà savitarkonmukham+muhuþ & yayàce sàrasarutais+vicàram+iva ràghavam // Rc_1.11 // di÷as+dadç÷ire tena stenam+tam+parimàrgatà & màrgadànàparàdhinyas+gatàs+dåram+bhayàt+iva // Rc_1.12 // tasya+àkçtivi÷eùasya vi÷eùàt+kaùñam+ãdç÷am & kacchàs+kà÷acchalàt+åhus+iti+iva palitàgamam // Rc_1.13 // pa÷yantyàs+iva kaùñàm+tàm+avasthàm+maithilãpateþ & ÷uùkapaïkacayavyàjàt+vidadre hçdayam+bhuvaþ // Rc_1.14 // vçùñivicchedajàtena tànavena+asamàptinà & prapedire jaladharàs+tasya sabrahmacàritàm // Rc_1.15 // yayau virahasaüvartas+padminãràjahaüsayoþ & apàraduþkhàrõavayos+na sãtàràmabhadrayoþ // Rc_1.16 // ÷àntanirjharajhàtkàradhàràs+÷ikhariõas+babhuþ & ràmasya vi÷adàlàpa÷u÷råùànibhçtàs+iva // Rc_1.17 // tasya cakrus+camatkàram+vyatãtasamayàs+api & smitàbhamukulodbhedàs+kadambavanaràjayaþ // Rc_1.18 // adç÷yanta puras+tena khelàs+kha¤janapaïktayaþ & asmaryanta ca ni÷vasya priyànayanavibhramàþ // Rc_1.19 // abravãt+atha kàlaj¤as+tatkàlapratipattaye & praõamya lakùmaõas+ràmam+ràmàvirahaniþsaham // Rc_1.20 // jàtam+vibhàtam+amalam+pa÷ya pràvçõõi÷à gatà & utsàhakamalasya+ayam+vikàsàvasaras+tava // Rc_1.21 // ucchrayam+tãrataravas+raves+årjam+abhãùavaþ & madam+gopatayas+gçhõanti+abhiyogam+jigãùavaþ // Rc_1.22 // prasãda dãyatàm+karõas+kåjadbhis+kurarais+amã & pràrthayanti+iva saücàram+tañàs+kardamadurgatàþ // Rc_1.23 // bhuvi bhàsvadabhãùåõàm+tvadiùåõàm+ca ÷atruùu & ayam+sampatitum+kàlas+sa duùkàlas+ativàhitaþ // Rc_1.24 // sudåronnataparyantàs+tãryante saükramais+iva & analpagàdhàs+saritas+tarubhis+pårapàtitaiþ // Rc_1.25 // àviùkçtavi÷uddhibhyàm+nadyas+sumahilàs+iva & kulàbhyàm+iva kålàbhyàm+àpatsu+api cakàsati // Rc_1.26 // jalajànàm+sumanasàm+vayasàm+jalasevinàm & asya pratijalàdhàram+sàmagryam+avalokyate // Rc_1.27 // yuyutsàrabhasotkhàtasaritkhàtakarodhasaþ & kukudmantas+madakalàs+kalayanti jaganti+adhaþ // Rc_1.28 // vi÷ve÷a kuru vi÷vàsam+àvartante na te ghanàþ & amã ÷yàmalayanti+à÷às+÷ukàs+÷àlivanonmukhàþ // Rc_1.29 // mçgàs+samprati ÷àleyam+sampannam+sampatanti+amã & sàketam+adhitiùñhantam+arthinas+tvàm+iva+unmukhàþ // Rc_1.30 // kàryadik+gçhyatàm+kà+api kim+àrya sthãyate vçthà & evam+eva+ayam+asmàkam+iùñas+api kim+upaiùyati // Rc_1.31 // vijayàya bhavàsãnas+mayi+arpitavapurbharaþ & mårcchànuvalanavyastas+prastaras+tyajyatàm+ayam // Rc_1.32 // pratãùñopatyakàsàladalàgrajalabindavaþ & sàryantàm+kùaõam+uddhåya sthagitàüsatañàs+jañàþ // Rc_1.33 // muhårtam+kriyatàm+àrya kapolavirahã karaþ & vyuùitas+valkalagranthis+aüsàt+unmocyatàm+ayam // Rc_1.34 // itas+vitatya dãyantàm+iùavas+klinnayantraõàþ & nirmuktàrdrajaraccailam+àdattàm+àyatam+dhanuþ // Rc_1.35 // itas+avatãryatàm+pràsthàt+asvàsthyam+idam+ujjhyatàm & jahi+iùubhis+da÷agrãvam+da÷adigvedha÷odhitaiþ // Rc_1.36 // çjus+àdãyatàm+panthàs+kàryakanthà garãyasã & utsàryatàm+idam+dåram+tamas+kiükàryatàmayam // Rc_1.37 // àryàyàs+÷ivam+eva+asti ÷atrus+nihatas+eva te & alam+dattvà+avasàdàya trailokya÷araõam+vapuþ // Rc_1.38 // ràkùasàpa÷adas+kas+asau tvayi sajya÷aràsane & anena te+avasàdena dåram+àropitas+punaþ // Rc_1.39 // a÷ruvegais+pramãlàbhis+vilàpais+akhilas+sa te & àmçùñadehayàtrasya màsas+prauùñhapadas+gataþ // Rc_1.40 // kriyatàm+adhunà+utsàhas+cintyatàm+nidhanam+dviùaþ & kas+svabàhusahàyànàm+mahatàm+àtmanigrahaþ // Rc_1.41 // bhadram+bhàdrapadacchedacchinnàbhràjinarajjave & tubhyam+puruùanàgàya nirvighnatarase+adhunà // Rc_1.42 // prasãda kuru bhåyas+api dehayàtràm+yathà tathà & anullaïghitavij¤aptis+lakùmaõas+avarajeùu te // Rc_1.43 // agàdham+dhairyam+àryasya triùu lokeùu gãyate & janamàtrocitas+kas+ayam+àkalpakaparigrahaþ // Rc_1.44 // aropa÷amitodagrajàmadagnyàgnitejasaþ & pratãcchati ÷aràsàram+tava+àrya ruùitasya kaþ // Rc_1.45 // svakçtyabhàrasannyàsã yàvat+ittham+viùãdasi & tàvat+antakadaüùñràõàm+aràtis+atithis+na te // Rc_1.46 // àtatàyã sa vij¤àtas+jãvati+àryà+iti ca ÷rutam & pràptas+yàtràsahas+kàlas+kàlakùepasya kas+guõaþ // Rc_1.47 // na j¤àyate param+vyaktam+ares+màyàvinas+padam & tanmàrgaõam+ca suhçdà sugrãveõa prati÷rutam // Rc_1.48 // diïmukhàhåtavikhyàtakapiyåthas+kapã÷varaþ & kùaõàt+nånam+asau+àryapàdamåle patiùyati // Rc_1.49 // ÷àlipiïgamahãpçùñhaspardhayà+iva bhaviùyati & raühasviharisaüghàtasampàtakapilam+nabhaþ // Rc_1.50 // teùàm+àroùarucirais+aciràt+mukhamaõóalaiþ & drakùyate taruõàditya÷atacchannam+iva+ambaram // Rc_1.51 // aho dãptis+aho kàntis+aho ÷ãlam+aho balam & aho ÷aktis+aho bhaktis+aho praj¤à hanåmataþ // Rc_1.52 // pragalbhena+apramattena tena+abhyantaramantriõà & nånam+asmatkçte svaptum+sugrãvàya na dãyate // Rc_1.53 // sa ca pratyupakàràya tvarayati+enam+àdçtaþ & dhruvam+buddhivayovçddhas+sacivas+jàmbavàn+api // Rc_1.54 // tat+evam+hetunà kena vànarendras+vilambate & na+asau kçtaghnasya bhavet+guõavadbhçtyasaügrahaþ // Rc_1.55 // àgantavyam+dhruvam+tena màrgità+àryà pravçttinà & prapannaparakçtyànàm+atyuùõas+hi samudyamaþ // Rc_1.56 // tvatprasàdàptasambhogasukhasaümãlitena và & na tena+amås+dadç÷ire di÷as+proùitakàlikàþ // Rc_1.57 // kiyacciram+punar+asau tasya na ÷rutim+eùyati & krãóàtañàkahaüsànàm+ninàdas+madamårchitaþ // Rc_1.58 // uktais+kim+atha bhåyobhis+adya ÷vas+và+àgamiùyati & paryutsukitakiùkindhas+satyasandhas+harã÷varaþ // Rc_1.59 // vyatireke+api yat+kàryam+tadapyàrya pradhàryatàm & gçhyatàm+kàryasiddhis+nas+tadvilambatiraskçtà // Rc_1.60 // yas+tathà+upakçtas+pårvam+àryeõa+àryàkçte+adhunà & sa ÷ãtalas+syàt+athavà paracittàni vetti kaþ // Rc_1.61 // sa prati÷rutam+artham+nas+sphãtas+vismçtavàn+iva & gatvà+à÷u smàryatàm+àrya kàryataptasya kà kùamà // Rc_1.62 // tam+aham+bodhayiùyàmi daõóagarbhàbhis+uktibhiþ & sàma saümãlayati+eva sukhasaktàn+pramàdinaþ // Rc_1.63 // prasãda jãyatàm+mohas+kas+aham+iti+avadhãyatàm & drutam+uttãrõas+eva+àste vyasanàbdhis+kiyàn+ayam // Rc_1.64 // sånçtais+iti saumitres+prãtas+pãyåùavarùibhiþ & tam+antarvedanàvegam+jigàya+iva raghådvahaþ // Rc_1.65 // unmãlayàmàsa dç÷au di÷as+kiücit+alokata & unnanàma ca talpàntàt+mocayan+pakùmalàs+jañàþ // Rc_1.66 // satvaraprahvasaumitricãrotsàritareõuni & ÷ucini kvacit+àsanne niùasàda ÷ilàtale // Rc_1.67 // upaviùñas+tadà ràmas+na reje sãtayà vinà & dhvajas+nirvaijayantãkas+paurandaras+iva+ucchritaþ // Rc_1.68 // anåpaviùñam+anujam+danujàrim+iva+adrijit & pratyabhàùata vàtsalyagadgadàni padàni saþ // Rc_1.69 // ehi+ehi priyasaülàpa hlàdayà+àliïgitena màm & ruddham+ruddham+upaiti+a÷ru tvàm+api+ãkùe na lakùmaõa // Rc_1.70 // hà vatsa bhavatas+api+iyam+avasthà+aïgeùu vartate & dhriyatàm+ràmahatakas+kle÷ayan+ekabàndhavam // Rc_1.71 // na+asti vatsa cikitsà+asya vyàdhes+vidhurajanmanaþ & yasya yàpanayà kùãõam+idam+te sàntvanàmçtam // Rc_1.72 // naikadurvàraghoràdhighaññanàcalitàs+api & tava+à÷vàsanayà vatsa na gacchanti mama+asavaþ // Rc_1.73 // pitus+nas+priyamitrasya lånapakùasya maddviùà & saüsmaran+na+utsahe vatsa marmacchedam+jañàyuùaþ // Rc_1.74 // tàtasya tàtamitrasya vatsavatsalayos+tayoþ & aham+eva gatas+pàpas+nidhanàya nimittatàm // Rc_1.75 // priyàpahàrajas+÷àmyet+samyak+unmålite ripau & manyus+dehàvadhis+ayam+tàtamitravipattibhåþ // Rc_1.76 // nabhastalàt+khagapatau patati cchinnapakùatau & kas+aparas+tàm+mama suhçt+mà bhaiùãs+iti+abhàùata // Rc_1.77 // syàt+vatsa ràmahatakàt+klãbas+kas+puruùas+aparaþ & ekapatnãm+anugatàm+aràtes+yas+na rakùati // Rc_1.78 // tayà teùu tapasvinyà sãdatos+àvayos+api & daõóakàraõyakaùñeùu mukham+na vidhurãkçtam // Rc_1.79 // videharàjasya sutà snuùà da÷arathasya sà & hataràmasya jàyà+iti bhramati sma vane vane // Rc_1.80 // svam+api+apuùõatà kàyam+api jàyàm+arakùatà & mayà samas+÷rutas+kas+api jàtas+klãbas+raghos+kule // Rc_1.81 // tvam+kevalam+na subhràtà tathà vilapatà muhuþ & tirya¤cas+api mayà+amuùmin+vane lakùmaõa roditàþ // Rc_1.82 // dikùu sannaddhameghàsu mama ghoràdhisàkùiõàm & avahan+nirjharanibhàn+nagànàm+a÷runimnagàþ // Rc_1.83 // àràt+àkarõitasnigdhanavàbdaninadais+api & matkàruõyàt+araõye+api na+ançtyata kalàpibhiþ // Rc_1.84 // satyam+eùyati sugrãvas+satyam+jãvati jànakã & tvadvacas+na viparyeti bhràtar+bråhi punas+punaþ // Rc_1.85 // tvadvàkya÷ãkarais+ebhis+niruddhabahirudgamaþ & mama+antar+leóhi marmàõi sãtàvirahamurmuraþ // Rc_1.86 // tasmàt+api dahati+uccair+ayam+màm+aparas+÷ikhã & yat+vanaukasi nirvaire muktas+vàlini màrgaõaþ // Rc_1.87 // gurvã punas+ca lajjà+iyam+uttamarõais+iva+adhunà & màrgitavyas+yat+asmàbhis+plavagàs+pratyupakriyàm // Rc_1.88 // na+asti pratyupakàrà÷à tatra nas+capale kapau & yena+atilaghunà+uttuïgas+laïghitas+satyapàdapaþ // Rc_1.89 // uttiùñha vatsa gacchàvas+sàdhayàmas+anyatas+adhunà & navai÷varyasukhavyagras+sugrãvas+nàgam+iùyati // Rc_1.90 // tapasvã ramatàm+evam+ciràt+dàrais+samàgataþ & sa pãóyamànas+praõayàt+virasas+kim+kariùyati // Rc_1.91 // kim+ca vatsa da÷àsàmyàt+jàtàs+smas+suhçdas+purà & tasya+adhunà tu vistãrõavibhavàndhasya ke vayam // Rc_1.92 // gçhãtasàdhuvartmà+api sadyas+sampràpya sampadam & patati skhalitas+atãva pramattas+prahate pathi // Rc_1.93 // sa vatsa viralas+jantus+vipatkàlaprati÷rutam & sadyas+sampanmadas+yasya na vilumpati cetasi // Rc_1.94 // astu sàdhus+asàdhus+và na vicàryas+sa me+adhunà & vatsa na+utsahate cetas+tatra dogdhum+upakriyàm // Rc_1.95 // asau+anàgatas+÷reyàn+àgacchan+vatsa vàryatàm & prave÷ayanti suhçdam+na dhãràs+svàrthasaükañe // Rc_1.96 // kartavyà+upakçtis+sadbhis+yatra tatra vipadgate & avimç÷ya kçtas+asmàbhis+sa punas+kçpaõas+paõaþ // Rc_1.97 // kim+kùiptam+acalapràntàt+antaþsupta÷ivà÷atam & nirde÷apuruùeõa+iva kaïkàlam+dundubhes+mayà // Rc_1.98 // kasya+arthasya kçte viddhàs+sapta sàlàs+tapasvinaþ & sa mà pratyetu vaidheyas+kim+na sàdhitam+anyataþ // Rc_1.99 // akùàtram+kùatriyayuvà kas+nu ràmas+iva kùipet & vi÷ikham+vàlini vyagre sugrãvasya pa÷os+kçte // Rc_1.100 // na parityajyate màrgas+tàvat+nirvàcyakardamaþ & yàvat+pihitakaùñàya kàryàya+àtmà na dãyate // Rc_1.101 // iùvà+ekayà mayà viddhas+bàli÷ena valãmukhaþ & anuddhàràs+÷aràs+tena ropitàs+mayi vàïmayàþ // Rc_1.102 // anavàptavipatpàras+smariùyàmi kiyanti và & vatsa kàlocitam+÷àdhi na ràmas+kiücit+ãkùate // Rc_1.103 // avalambasva màm+bhràtas+sãtàsmaraõanissaham & dåram+punas+prabhavatà manas+mohena lupyate // Rc_1.104 // sanàthobhayapàr÷vasya tvayà vatsa tayà ca me & vaneùu ca satas+kaùñam+ajaniùña na kiücana // Rc_1.105 // hà bhãru hà priyatame hà madvirahakàtare & kva+asi+iti+ardhoktinissaüj¤as+jagàma sa mahãtalam // Rc_1.106 // màtas+kaikeyi tuùñà+asi bhuïkùva ràjyam+akaõñakam & vadan+iti+apatat+tasya lakùmaõas+caraõàbjayoþ // Rc_1.107 // tatas+tau sà÷runayanau mçgais+vidhuravãkùitau & nipetatus+divas+iva bhraùñau vidhuravã kùitau // Rc_1.108 // iti nipatitayos+tayos+dvayos+da÷arathanandanayos+mahãtale & da÷abhis+api digaïganàmukhais+adhçtiva÷àt+iva tatyaje ruciþ // Rc_1.109 // ete nikàmarasikasya jayanti pàdàs+÷rãhàravarùayuvaràjamahãtalendoþ & yais+dvàda÷àrkakiraõotkaradurnivàras+sçùñas+abhinandakumudasya mahàvikàsaþ // Rc_1.110 // iti+abhinandakçtau ràmacarite mahàkàvye prathamas+sargas+samàptaþ || *********************************************************************** dvitãyas+sargas+ tàm+anãkùitacarãm+adhãratàm+àtmanas+atha viniyamya lakùmaõaþ & sàntvanàrtham+iti vàcam+abravãt+tãvramanyurayamåóham+agrajam // Rc_2.1 // kàryam+àrya pari÷iùñam+ucyatàm+mucyatàm+idam+ayogajam+tamaþ & ràjatu+udyamadivàkarodayasmeram+à÷u mukhapaïkajam+tava // Rc_2.2 // àsitum+samayas+eùa na+àvayos+moham+ittham+avalambitum+na ca & utsahasva nanu hçùyatàm+ciràdiùu+adhãnam+adhunà+abhikàïkùitam // Rc_2.3 // kevalam+phalabhujas+na tasya nas+taskarasya nilaye+asti ni÷cayaþ & abhyupaitu ravinandanas+kùaõàt+andhakàram+idam+api+apaiùyati // Rc_2.4 // aurasàn+api sutàn+arãn+iva ghnanti kàraõava÷àt+mahãbhujaþ & nigrahàt+anujavidviùas+kapes+kim+pçthagjanas+iva+anutapyase // Rc_2.5 // krãóatàm+mçgavaneùu dhanvinàm+jãvakoñikadane+api kà kùatiþ & khidyase kim+ani÷am+prayojanàt+ekavànaravadhas+kutas+kçtaþ // Rc_2.6 // tasya ca pravayasas+jañàyuùas+svargiõas+kim+adhunà+anu÷ocyate & yena jarjarakalevaravyayàt+krãtam+indukiraõojjvalam+ya÷aþ // Rc_2.7 // etat+ekam+ativàhyatàm+ahas+÷vas+na sa plavagaràñ+pratãkùyate & tat+prasãda paritas+vicãyatà+àtmanà+eva sanagàrõavà+avaniþ // Rc_2.8 // tat+kabandha÷abarãhanåmatàm+àvayos+ajani saïgatam+yathà & iùña÷aüsi vana÷ailapànthayos+kim+tathà+anyat+api na+àpatet+punaþ // Rc_2.9 // yatra yatra tava siddhis+agratas+kas+kariùyati na te samãhitam & ujjvale kçtavidàm+na kevalam+tena vartmani duràtmanà sthitam // Rc_2.10 // sambhavati+abhimaras+pure+athavà tasya tãvram+aya÷as+kim+ucyate & duþkham+utkhanati kaõñakàvalãs+aïgasandhiùu navas+kila+ã÷varaþ // Rc_2.11 // samprati prathamam+àrya gçhyatàm+tatpravçttim+upalabdhum+udyamaþ & marùaõãyaparilambadåùaõas+sas+adhunà+api+akapañas+ghañate cet // Rc_2.12 // mu¤ca moham+avatãryatàm+itas+sevyatàm+iyam+anàvilà nadã & eùa gacchati javàt+japàruõas+vàruõãm+aruõasàrathis+di÷am // Rc_2.13 // unmimãla raghunandanas+ciràt+tat+ni÷amya vacanam+camatkçtaþ & api+ayogavidhuràs+na ÷erate saümukhãnavidhayas+tathàvidhàþ // Rc_2.14 // muktamoham+avalokya lakùmaõas+tam+mçgàïkam+iva meghanirgatam & àdade+atha ÷a÷ikàntabhådharasyandabindu÷i÷iràm+sarasvatãm // Rc_2.15 // eùa pa÷ya patitas+nabhastalàt+asta÷ailagahaneùu na÷yati & sandhyayà caramadikpragalbhayà bhagnasàndrakarapa¤jaras+khagaþ // Rc_2.16 // ÷akyam+arcitum+anuccapàõibhis+pà÷apàõinagarãnivàsibhiþ & sànurodhas+iva dårabandhuras+bandhujãvakusumàruõas+raviþ // Rc_2.17 // eùa muktakarapàñavas+ravis+nàñayati+anuguõatvam+appatau & àpadi prakçtis+ujjhità varam+na+à÷rayasya visadçk+viceùñitam // Rc_2.18 // bimbamålaruciràs+raves+amã recayanti gaganam+gabhastayaþ & pårayanti ca mahãm+mahãruhàm+àyatàs+prati÷arãrayaùñayaþ // Rc_2.19 // agratas+÷ikhara÷àkhisaühates+chàyayà+upacitayà+apasàritaþ & pçùñhatas+atinibhçtam+mahãbhçtàm+àtapas+kañakam+à÷u na+ujjhati // Rc_2.20 // svãkaroti ÷anakais+anokahacchàyam+adri÷ikharasthalãs+api & hãyate nijavapuùi+api kramàt+àtapasya mamatà tapasvinaþ // Rc_2.21 // appates+di÷i viceùñate ravis+vyàkulàs+÷akunayas+svananti+amã & dhvàntadçùñiviùadar÷anàt+dine durnivàranidhane nimãlati // Rc_2.22 // kãryate kçtaravais+khagavrajais+eùa tallatañacaityapàdapaþ & sàyam+adhvanikañe nirargalas+sajjanàlayas+iva pravàsibhiþ // Rc_2.23 // yànti khinnajanasevyatàm+amã saumya sormi÷ucivàlukàcayàþ & pràntasuptakalahaüsapaïktayas+svairanãramarutas+nadãtañàþ // Rc_2.24 // dhik+tañàntavasatãn+sitacchadàn+pa÷yatas+kamalaùaõóavai÷asam & staumi tam+divasam+àrya kevalam+yas+astam+eti samam+abjabandhunà // Rc_2.25 // dantamålanihitaikasallakãpallavas+alasavilokitànugaþ & eùa muktagirikandaras+÷anais+vàri vàraõapatis+pratiùñhate // Rc_2.26 // ÷ãlayanti kariõas+svavàsitàvàri sairibhasamåharecitam & màlatãvanavikàsavàsitàs+vànti palvalatañàntavàyavaþ // Rc_2.27 // saütyajanti masçõam+saraþsarittallamålasalilàni sairibhàþ & sambhajanti sahasà bhayadrutais+ãkùitàs+kurarasàrasairibhàþ // Rc_2.28 // saümukhãnaghanapatrabandhanàt+pa÷ya païkajavanàt+anàratam & pãtako÷amakarandasaücayàs+saücaranti madhupàs+kumudvatãm // Rc_2.29 // na+upanãtamukhamudram+ambujam+muktamudram+atha na+eva kairavam & etadãkùitaparasparam+punas+patriyugmam+apanidravai÷asam // Rc_2.30 // rodhasas+pulinam+abjinãm+tatas+tàm+atãtya bhajate kumudvatãm & tatra taptas+iva gàhate payas+sàyam+àrdravirahas+vihaïgamaþ // Rc_2.31 // svãkçtam+na nalinais+nimãlitam+na sphuñam+kumudakuómalasmitam & etadãkùitaparasparam+param+måóham+ambhasi vihaïgamadvayam // Rc_2.32 // jarjaram+tyajati vàsaraplavam+na prasàrayati mantharàn+karàn & eti+adçùñam+avalambya kevalam+vyomavàrinidhi÷eùam+aü÷umàn // Rc_2.33 // ÷ràvitàgamam+iva dvijàravais+dhvàntam+oü+iti jagat+pratãcchati & tràtum+åùmarahitas+kùamas+adhunà na svamaõóalam+api prabhàkaraþ // Rc_2.34 // dç÷yatàm+udayati sma yàdç÷as+tàdç÷as+taraõis+astam+ãyate & utsavavyasanayos+prabhus+vidhis+vikriyàsu mahatàm+anã÷varaþ // Rc_2.35 // sphãtam+abjakulam+ãkùyatàm+itas+tallam+ullasitahaüsasàrasam & ni÷calàcchaparimaõóalodakapràntamantharamçõàlakaõñakam // Rc_2.36 // ÷ãlayanti+acalamekhalàsu+amã ÷ãtalàsu ruravas+nirudyamàþ & pårva÷aùpakabalànuvartinas+stokaca¤calamukhàs+sukhàsikàm // Rc_2.37 // dãdhitãs+paricitàs+parityajati+abjinãs+api ca na+anurudhyate & sandhyayà varuõadigvadhåm+anupràpitas+kam+api ràgam+aü÷umàn // Rc_2.38 // dyaus+ravãndurahità+api nirmalà bhås+avçkùasalilà+api ÷ãtalà & antaràlam+avalambya ÷obhate vàsarakùaõadayos+kùaõam+jagat // Rc_2.39 // nirjharas+ayam+iyam+àpagà saras+palvalam+ca vimalam+vibhàti+adaþ & yatra cittam+iha paryupàsyatàm+tatra tatrabhavatã pitçprasåþ // Rc_2.40 // iti+ubhau vyavahitàntaravyathau tau samàpya samayocitam+vidhim & satkçtim+dadhatus+ànane mithas+pràrthanàm+kim+api ràmalakùmaõau // Rc_2.41 // yatra vàti na kumudvatãmarut+kaumudã bata na yatra vãkùyate & tam+niråpitasamantam+a¤jasà bhejatus+parisaram+raghådvahau // Rc_2.42 // dçùñipàõitalappàta÷odhitàm+uddhçtasthagitakaõñakàvañàm & astçõàt+navatçõena medinàm+ràmabhadra÷ayanàya lakùmaõaþ // Rc_2.43 // nirõineja sahasà suùupsatas+pàdapadmayugam+agrajanmanaþ & svàü÷ukoddhçtajalam+karàbjayos+kau÷alàt+ca samavàhayat+punaþ // Rc_2.44 // adhvajarjaritaràjalakùaõam+lakùmaõas+caraõam+agrajanmanaþ & àmamar÷a ciram+a÷ru vartayan+kevalopakaraõena pàõinà // Rc_2.45 // svairam+agrakarajais+vivçtya ca vyàkulàm+samanayat+jañàñavãm & aïgade÷am+anayat+vidhåya ca srastaràtisçtam+a¤calam+tvacaþ // Rc_2.46 // pàr÷vayos+upadadhe maheùudhã àdade ÷irasi påjitam+dhanuþ & unmamàrja dhutasaühçtena ca svà¤calena punaruktam+àstaram // Rc_2.47 // iti+ajasram+anujàtasevayà jãyamànavanavàsayàtanaþ & svaptukàmas+iva sàlasendriyas+saüvive÷a raghunandanas+kùaõam // Rc_2.48 // mãlitonmiùitalocanas+÷anais+jàgaråkam+avalokya sas+anujam & uccavàmakarapaïkajodaranyastamaulis+avadat+mitam+vacaþ // Rc_2.49 // gaccha vatsa ÷ayanãyam+àtmanas+kli÷yase kç÷ataras+kiyat+ciram & nidrayà vi÷adatàm+vraja kùaõam+na kùamas+pratini÷ãthajàgaraþ // Rc_2.50 // pràtar+asti bahu kçtyam+àvayos+bhràtar+àtmani kim+asi+atatparaþ & cintyatàm+uùasi tasya saügatis+÷ãtalasya kapicakravartinaþ // Rc_2.51 // àspadàdhigamagarvitas+astu và+api+astu và+anuditabhåtivikriyaþ & àvayos+samayabaddhayos+punas+ni÷cayàrtham+adhigamyas+eva saþ // Rc_2.52 // tat+vibhàtu rajanã sukhena te yàsyatas+plavagaràjamandiram & pakùayos+yat+anuråpamuktayos+tat+tadà+eva ca samarthayiùyate // Rc_2.53 // åcivàn+iti babhåva nirvacàs+kuómalãkçtavilocanotpalaþ & adhya÷eta caraõàmbujàntikam+tasya joùam+anaghas+jaghanyajaþ // Rc_2.54 // tatra tatra ca ÷ayànayos+ciràt+vãrayos+vigatasàdhvasàs+iva & uddhatais+dadus+ulåkahuükçtais+andhakàrajayaghoùaõàm+drumàþ // Rc_2.55 // vyàtatoóuda÷anà+api mucyase na tvam+arkacirasaüstutà+adhunà & iti+ariùñaripukåjitais+tamas+dyàm+bruvàõam+iva dåram+udyayau // Rc_2.56 // kevalam+÷akunayas+na nãóagàs+÷àkhinas+api ÷ayitàs+samantataþ & jaj¤ire timirataskaràvalãlupyamànavibhavàs+ca bhåbhçtaþ // Rc_2.57 // na sthalã na pulinam+na sindhavas+na+acalàs+na taravas+cakà÷ire & dåùitadvitayavàdam+udbabhau+ekam+eva timiram+vibhåtimat // Rc_2.58 // tatra mugdhapçùatas+tamoghane pàr÷vagàm+api mçgãm+ahàrayat & pràpa kokayuvatis+yadçcchayà patyus+àdhitaralasya saügamam // Rc_2.59 // vçddham+aïkam+anayat+÷i÷ubhramàt+cumbati sma dayità+iti yåthapam & svãyam+api+uditasaü÷ayas+÷anais+aïgam+aïgam+amç÷at+valãmukhaþ // Rc_2.60 // sarvatas+parigatà+iva parvatais+àcità+iva tarubhis+nirantaram & àplutà+iva salilais+itas+tatas+÷akyate sma cirasaüstutà+api bhåþ // Rc_2.61 // dikùu dakùam+avanau+anàkulam+khe+atikhelam+añavãùu bhãùaõam & mattam+adriùu darãùu durjayam+pràduràsa viùame samam+tamaþ // Rc_2.62 // bhejus+aikyam+iva tulyavai÷asàs+sàyam+eva malinais+mukhais+di÷aþ & gçhyamàõa÷ikharà tama÷cayais+dyaus+papàta vasudhàsakhãtale // Rc_2.63 // pratyabhàt+na puratas+na pçùñhatas+pàr÷vayos+ca vi÷adam+na kiücana & vyàna÷e bhuvanam+a¤janàcalaprasthapaïktinibióam+ni÷àtamaþ // Rc_2.64 // na dvitãyam+anubhåyate sma vastu+antikàt+api tamas+tiraskçtam & kevalàtmaviùayam+tadà+abhavat+j¤ànam+ulbaparivàsinàm+iva // Rc_2.65 // dårami÷ritaparasparàïgakais+api+ayogajanitajvarais+iva & durlabhànanavilokanàmçtais+dåyate sma mithunais+mithas+bhç÷am // Rc_2.66 // sas+ati÷ãtahima÷ãkaras+marut+nånam+ulmukacayàn+avàkirat & yat+cukåja bhç÷am+àrtikàhalam+cakravàkayuvatis+tapasvinã // Rc_2.67 // uccacàra na vanasthalãùu+asau marmaras+patitapatranisvanaþ & na+aviràsa karikçùñasallakãbhaïgayonis+asakçt+cañatkçtiþ // Rc_2.68 // tasthus+àsthitamanuùyamårtayas+yàmikàs+iva vidåratas+adrayaþ & prahvabàlaviñapàgrapàõayas+tau parãtya taravas+siùevire // Rc_2.69 // dràk+nidàgham+anudadrajas+adhunàt+vi÷lathàm+bçhatikàm+asàrayat & pratyapadyata vanànilas+tayos+ekasannihitayàmikavratam // Rc_2.70 // sànujasya tamasi pramãlatas+tasya bhàvimamatàhçtàs+iva & ujjvalàyataviùàõasåcitàs+cakrire parikaram+mataïgajàþ // Rc_2.71 // dãpakçtyam+akarot+upàntike niùprakamparuciroùadhãgaõaþ & tenus+adrivanamadhyasuptayos+maïgalàni vanadevatàs+tayoþ // Rc_2.72 // ehi jànaki bhujàntaram+kharas+prastaras+ayam+asi kim+paràïmukhã & matkapolam+upadhàya supyatàm+aprasaktis+iyatã kadà nu te // Rc_2.73 // kùiptam+aü÷ukam+idam+mayà+urasi prãyatàm+tava nirànandas+stanaþ & nãvinodini kare kuru kùamàm+àyatàkùi nudasi+iva kim+punaþ // Rc_2.74 // suptavàkyam+iti maithilãpates+maithilãvirahadåyamànayà & diksakhãnivahavàritàsrayà ÷u÷ruve vasudhayà+upasannayà // Rc_2.75 // mat+bibheti virahã raghådvahas+mat+vinà ca na jagat+pramodate & tat+karomi kim+iti+iva cintayan+na+ujjagàma sahasà ni÷àkaraþ // Rc_2.76 // na sma bhàti kim+api sphuñam+puras+kiücit+ãritakareõa kevalam & dç÷yate sma divi dåravartinà tarjyamànam+iva kenacit+tamaþ // Rc_2.77 // jàyate sma ghanamàlatãguõa÷reõigarbhakabarãmanoharam & meghavàhanadigaïganàmukhe mugdhacandrakarakarburam+tamaþ // Rc_2.78 // sànuràgam+upagåóham+agrimais+aü÷ubhis+÷a÷abhçtas+davãyasaþ & unnanàma namucidviùas+di÷i srastastaütamasabhàram+ambaram // Rc_2.79 // ujjvalàgrakiraõaprave÷akaproktasatvarasamàgamas+api san & prekùyate sma janitotsukas+ciràt+vyomaraïgamukhasaümukhas+÷a÷ã // Rc_2.80 // audayena ÷a÷inas+gabhastinà bhinna÷eùatimiram+vyaràjata & mçjyamànam+iva ÷akradiïmukham+kuïkumena mçganàbhoyogin // Rc_2.81 // tam+babhàra na vidhus+navodayam+kim+tu kuïkumavilepanàruõam & ekam+utsukava÷àt+payodharam+vyàcakàra haridigvilàsinã // Rc_2.82 // àttajaitranijapuùpadhanvanas+manmathasya bhuvanàni jeùyataþ & unnanàma puratas+÷a÷icchalàt+pårõarukmakala÷as+payonidheþ // Rc_2.83 // dik+saràgamukhasannidhàpitasphãtacandracaùakà ÷atakratoþ & kùãbabhàvam+iva bibhratã babhau vi÷lathàcchatimiràü÷ukoccayà // Rc_2.84 // nandayan+bhuvanam+unmukham+ciràt+mandayan+smaraviruddham+udyamam & krandayan+virahiõas+vihaïgamàn+sàndrayan+pramadam+indus+udyayau // Rc_2.85 // locanàlinivahaikapaïkajam+cittahaüsa÷ayanãyasaikatam & ujjagàma ratikelimandiram+yàminãyuvatijãvitam+÷a÷ã // Rc_2.86 // àliliïga rajanãm+ahàsayat+bidyamànamukulàm+kumudvatãm & agrahãt+uóuvadhåkaràn+karais+dyàm+prasàdam+anayat+samam+÷as÷ã // Rc_2.87 // àdade viyat+alà¤chanavratam+là¤chanam+nijam+agåhat+aü÷ubhiþ & pràhiõot+apasçtàsu kaumudãm+dikùu dakùatanayàparigrahã // Rc_2.88 // vyàpya dåram+atha nirmalam+viyat+vãtapaïkam+iva païkajàkaram & rejus+agrakiraõàs+kùapàpates+påtakokanadakandakomalàþ // Rc_2.89 // khe kakupsu bhuvi ca kùapàpates+petus+åóhanicayàs+marãcayaþ & yatra tatra kuharàõi kànicit+kampamànam+avi÷at+ni÷àtamaþ // Rc_2.90 // kùiptam+indurucibhis+vyalambata tryambakasya ÷ikhinas+ca diïmukhe & tatra nunnam+anubandhaniþsaham+kàndi÷ãkam+iva niùñhitam+tamaþ // Rc_2.91 // kandaràõi ca mahàmahãbhçtàm+koñaràõi ca jaranmahãruhàm & adhyuvàsa kamalodaràõi ca dhvàntam+adhvagavadhåmukhàni ca // Rc_2.92 // svãcakàra karakoñilàlanàlambitoóutatimekhalàm+divam & ràgabhaïgam+atisaüstavàt+gatàm+devaràjadi÷am+indus+atyajat // Rc_2.93 // àtatàna gaganàïgaõàdhikais+medinãm+amçtavarùibhis+vidhuþ & viprayuktajanadhåmaketubhis+ketakàgra÷ucibhis+marãcibhiþ // Rc_2.94 // saükucadbhis+abhiràmatàdhike sàdhu candramasi puùkarais+kçtam & udyatà jayini kàminãmukhe tena sàhasam+anuùñhitam+punaþ // Rc_2.95 // uccakhàna ruùam+uccamaõóalas+khaõóanàm+agamayat+viùahyatàm & mànapaïkam+apanãya kàminãs+kàntahastam+anayat+ni÷àpatiþ // Rc_2.96 // vyaktavartmabilavàhinãvanagràmagulmagahanàdribhedayà & saumyatàdhikavi÷eùayà+ajani jyotsnayà divasaniþspçhas+janaþ // Rc_2.97 // pãyate sma kumudam+na locanais+candrikà tapati rohitacchadam & pràduràsa param+utpiban+alis+saurabham+niravalambam+ambuni // Rc_2.98 // ekikà+iva nijavçndamadhyagà+api+uccukåja sabhayà sitacchadã & dantamålam+asakçt+ca saü÷ayàt+àmamar÷a kariõas+kareõukà // Rc_2.99 // ketakãùu kadalãùu vàlukàsu+a÷masu sphuñitakairave+ambhasi & lambhità+iva laharãparamparàm+ullalàsa ÷a÷ikàntivàhinã // Rc_2.100 // pràptasåkùmaghanapallavàntarais+citritàs+÷a÷ikarais+itas+tataþ & bibhrati sma tarumåla÷àyinas+÷ambaràs+pçùatayåthavibhramam // Rc_2.101 // kçcchralabdhanaga÷çïgasandhayas+dattamanmathajayàbhisandhayaþ & maithilãtaravadhåduràsadam+ràghavàïkam+avi÷at+÷a÷itviùaþ // Rc_2.102 // jàgarùi kà÷mari niùãdasi kovidàra kutra+asi vatsa kçtamàla tamàla pa÷ya & kim+vartate raghupates+iti satvaràbhis+uktam+drumaugham+avalokya vanasthalãbhiþ // Rc_2.103 // anyonyadårapariùaktavi÷àlasàndra÷àkhà÷atais+tarubhis+antarayàübabhåve & udbhåtaghoravirahajvaralaïghitasya candràtapas+sa khalu dà÷arathes+apathyaþ // Rc_2.104 // kumudavanam+ahetu tyaktanidram+tadà+àsãt+gaganam+uóuvitànais+dhik+vçthà+eva praphullam & ajani jagat+adhã÷asya+agçhãtes+tadànãm+vidhus+api vidhavastrãyauvanodbheda÷ocyaþ // Rc_2.105 // ÷vasiti janakaputrã satvaras+bhànuputras+kapipatis+upasannam+suprabhàtam+tava+iti & jagus+iva raghunàthàya+ardhabuddhàs+svanantas+madhuram+apararàtre patriõas+ke+api ke+api // Rc_2.106 // iti+abhinandakçtau ràmacarite mahàkàvye sandhyàtama÷candrodayavarõanas+nàma dvitãyas+sargas+samàptaþ || kavãnàm+kim+dattais+nçpapa÷ubhis+anyais+avasare param+pçthvãpàlas+kùaõam+api sa karõas+vitaratu & anàttam+tattvaj¤ais+api suvipulàrthavyayabhiyà pratiùñhàm+yena+uccais+jagati gamitam+ràmacaritam // % NB \msC\ reads here (instead of this verse?) pàlànvayàmbujavanaikavirocanàya tasmai namas+astu yuvaràjanare÷varàya & koñipradànaghañitojjvalakãrtimårtis+yena+amaratvapadavãm+gamitas+abhinandaþ // *********************************************************************** tçtãyas+sargas+ atha prabuddhas+prathamam+vibuddham+àsãnam+àdàya tadaïghriyugmam & prakàmanidràbhigamàbhiràmas+ràmas+sumitràsutam+iti+uvàca // Rc_3.1 // kim+ittham+eva kùapitas+ni÷ãthas+kaccit+muhåràrdham+asi prasuptaþ & asmin+prasàdàvasare dhiyàm+ca pratiùñhitas+cetasi kas+tava+arthaþ // Rc_3.2 // vanaukasas+tasya nave÷varasya bhàvàvabodhàya punar+vimç÷ya & yat+pràptakàlam+tat+udàhara+à÷u prasthànakàlas+ayam+atipra÷astaþ // Rc_3.3 // svakàryalàbhastimitas+kapis+cet+na ka÷cit+arthas+anusçtena tena & ripau+upetam+varam+arthibhàvàt+vikàrasaüdehasahe na mitre // Rc_3.4 // kàryàntarà÷àrahitena tena vyaktam+khalena+adya vayam+nirastàþ & dattas+pradãrghàgrahaõàbhidhànas+yena+ayam+àràt+api nas+ardhacandraþ // Rc_3.5 // ruddhas+tapasvã sa katham+na kai÷cit+mohàndhakåpe nipatan+madàndhaþ & kim+de÷akàs+te+api hanåmadàdyàs+sadyas+padam+pràpya samam+vipannàþ // Rc_3.6 // riùñam+na dçùñam+pavamànasånos+na ca+agnisånos+na ca vàlisånoþ & sarve+api kiükàraõam+ekadà+eva pramãtakalpàs+kapidàrakàs+te // Rc_3.7 // sa durnivàras+haris+adya ÷etàm+àsvàditai÷varyamadhus+madena & katham+punar+jàgarakàle+eva suptàs+tadàptàs+iti me vitarkaþ // Rc_3.8 // devàt+prasåtena himetaràü÷os+årjasvalais+tais+sakhibhis+vçtena & udàradehadyutinà+asmadarthe niranvayam+tena tamas+prapannam // Rc_3.9 // aho mahat+mohajam+andhakàram+yena+adya madhyesabham+uddhureõa & utsàrya tàn+mantrimaõipradãpàn+plavaïgaràjas+prasabham+gçhãtaþ // Rc_3.10 // lobhasya mohasya manobhavasya madasya ca+atiprasaras+na ruddhaþ & ruddhas+param+pårõamanorathena tena+adya nas+pratyupakàravegaþ // Rc_3.11 // samràñpadasthasya padàt+apetàs+samprãtaye samprati mà sma bhåmaþ & dçùñàstrasàràs+api tasya bhãros+kim+bhãtaye vatsa vayam+na bhåtàþ // Rc_3.12 // sthàne nirastas+sudhiyà+agrajena sa tena màyàmasçõas+duràtmà & mayà madàndhena punar+vçthà+eva kroùñà mçgendrasya pade+abhiùiktaþ // Rc_3.13 // nirve÷aniryàtana÷àñhyanidràm+nãceùu daõóas+paruùas+nihanti & tathà+api dàkùiõyavilambitavyam+idam+dhanus+tam+prati màmakãnam // Rc_3.14 // yàvat+na vi÷ràmyati vegajanmà dikùu dhvanis+vàlibhidas+÷arasya & tàvat+punas+taïkas+iha trilokyàm+àkràntakiùkindham+upakrameta // Rc_3.15 // asmàsu na+àvedayati sma garvàt+kurvãta ÷eùàrivadham+bhujàbhyàm & vidhàya sauràjyam+asau+upeyàt+iti+arthità pa÷yati na pramàõam // Rc_3.16 // tat+eùa me nirmalasargasargas+ùaóvargaruddhas+ripuvat+sa heyaþ & na+asau niùiddhas+tava yànapakùas+mayà bata pràk+asamàhitena // Rc_3.17 // asaü÷ayam+sa pratihàrapàlãsasambhramàveditasannikarùam & tvàm+prati+asåyàm+hçdayena dhàsyati+upasthitàntaþpuraviprayogaþ // Rc_3.18 // tadvaktram+àrkes+taruõàrkatàmram+tvatprãtivàkyais+akçtapramodam & bhaviùyati pratyupakàrabhàranirvàhacintàgamasàndhakàram // Rc_3.19 // smariùyati tvàm+na sa bodhyamànas+api+àlokayiùyati+athavà na pçùñaþ & pratyeùi kàntàjanamadhyavartã sa cintayà+asmadgatayà+adhunà+àste // Rc_3.20 // àvàm+yadà+eva+adritañe niviùñau sa kàlikàm+vãkùya purãm+praviùñaþ & àmçùñam+àsãt+capalena tena sauhàrdam+asmadviùayam+tadà+eva // Rc_3.21 // ahaþsu+amãùu kùaõas+eva na+àsãt+àsãt+na saüde÷aharas+anuråpaþ & ityàdi sa vyaktam+alãkam+eva tvatprãtyupàlambhapadeùu vaktà // Rc_3.22 // kçtàvahelas+praõayaprasannam+niruttaras+satvarakàryavàdam & prekùiùyate roùalavànuraktam+valãmukhas+÷uùkamukhas+mukham+te // Rc_3.23 // tasya+àgamàt+yas+sahasà bhaviùyati+arthasya tasya+abhavanam+mama+astu & bàdhiùyate vàlivadhàtiriktas+tadve÷mayàtrànu÷ayas+sadà nau // Rc_3.24 // sa pràktanas+nånam+anarthabhàjà nãtas+talam+tena hitaiùivargaþ & utthàpitais+dåram+asau+idànãm+divàni÷am+dãvyati durvidagdhaiþ // Rc_3.25 // akùàs+mçgàkùyas+mçgayà madhåni prekùàs+ca tasya+adya haranti kàlam & na pràpnuvanti kùaõam+àptavàcas+sadàdçtàs+càraõacàñuvàdàþ // Rc_3.26 // vadanti bhãtàs+sacivàs+na kiücit+kim+cintayà+asmadgatayà viñànàm & svayam+na samprati+anusaüdadhàti pårvàparam+kàmaparas+sa ràjà // Rc_3.27 // na sårayas+na sthaviràs+na dhãràs+puraþsthitàs+prà÷nikatàm+prayànti & saütiùñhate saüsadi saü÷ayànas+pçùñhopaviùñàsu vilàsinãùu // Rc_3.28 // itthaügate tatra gatasya kena manyus+tava+udãrõarayas+nivàryaþ & vicàyamàõas+na guõàya nas+syàt+asau kapãnàm+kadanànubandhaþ // Rc_3.29 // prapanna÷àñhyasya hañhopanàmàt+àneùyamàõasya guõam+na vãkùe & tathàvidhàs+hi dviùatàm+stavena kaùanti karõau param+antikasthàþ // Rc_3.30 // spçù.as+na cet+vikriyayà kayà+api na+upasthitas+kàryava÷àt+idànãm & etu svayam+na kriyate vçthà+eva sa tvadbalàtkàraniruddha÷obhaþ // Rc_3.31 // yathà+àvayos+tàtajañàyuùà+uktam+uktam+kabandhena yathà ca tena & tathà+upayàsyati+aciràt+ava÷yam+àhåtacakras+haricakravartã // Rc_3.32 // yat+satyam+àdityasamudbhavatvàt+udbhåtim+eùyanti guõàs+tadãyàþ & tulàgrasampàtavilambadoùe tasmin+visaüvàdam+aham+na ÷aïke // Rc_3.33 // viropataptasya vide÷avàsàt+àjagmuùas+tasya nijàdhivàsam & iyanti+ahàni+utsukabandhuvargasaüvargaõavyagratayà+eva yànti // Rc_3.34 // sa nånam+àyàsyati vànarendras+saüde÷akàrpaõyam+asaümatam+me & sarvasvabhåtam+visçjanti vatsa kàryàtipàte+api na dhairyam+àryàþ // Rc_3.35 // vyatãtavighnas+suhçdarthanighnas+na ÷ãtalas+sthàsyati kim+gatena & sa tvaryamàõas+tvaramàõas+eva dhairyasya nas+pàram+avàpsyati+iva // Rc_3.36 // dhik+astu màm+tam+prati vipratãpam+à÷aïkitam+tat+bahu yena yat+và & svakàryadolàsu janas+alpabhàgyas+pràk+ni÷cinoti vyatirekam+eva // Rc_3.37 // ittham+na màm+pratyupapattim+eti tatra+àdyapakùadvitaye+api yàtrà & varam+visoóhàni kiyanti+api+iha saïkhyàtakàlàbhyadhikàni+ahàni // Rc_3.38 // svàlocitam+vaktu bhavàn+idànãm+iti+anuùñheyam+asaü÷ayam+yat & bàlyàt+prabhçti+eva tava+uttarà dhãs+na pårvapakùe+abhinive÷am+eti // Rc_3.39 // iti prasannàm+giram+agrajasya ÷rutvà ciràt+vãtaviùàdapaïkaþ & mukha÷riyà+eva+ujjvalayà+abhinandan+idam+sumitràtanayas+jagàda // Rc_3.40 // samarthitam+sàdhu samastam+eva kçtã kapis+kim+bahunà+uditena & pravyaktam+api+etat+adoùadçùñyà gçhãtam+àryeõa na yat+tadàgaþ // Rc_3.41 // tasya+årjitena+atiraves+avadyam+na+eva+ãkùate+antaþkaraõam+mama+api & ayam+punas+tena kutas+na jànàmi+atikramas+kàlakçtas+na dçùñaþ // Rc_3.42 // visarjità và punaràgamàya samàpatanti+adya na te nalàdyàþ & samàharatiudyatavittavarùas+varùàntarebhyas+pravaràn+harãn+và // Rc_3.43 // aùñàda÷advãpakapãndramaulis+maulàn+asau vàlivadhapralãnàn & naikàbhyupàyopahitàn+idànãm+uta pratãcchati+atisatkriyàbhiþ // Rc_3.44 // apràptasaütoùam+asaüvibhaktasambhuktasarvasvam+anuplaveùu & atha+àdi÷ati+arpitasàrako÷as+prakàmapàtheyaparigrahàya // Rc_3.45 // atho sa bhãtàturabàlavçddhàn+vçddhopasevã sanibham+niyuïkte & yathàyatham+sadmani padmasaükhyàsameta÷àkhàmçgayåthanàthaþ // Rc_3.46 // tat+ittham+utthànasamàkulatvàt+na tvaryamàõas+api sa dåùaõàya & àryeõa tatra+api+asamàgatasya chàyàcyutis+kà+eva niråpità me // Rc_3.47 // j¤eyas+asti nas+pårvam+ares+udantas+tatas+tadantàya vidheyam+asti & iti+àkulatvàt+mama tàvat+àrya kàryopataptis+kùamate na dhairyam // Rc_3.48 // anarthibhàvàt+upacàravàdàt+àkàraguptes+ca parãbhavanti & yathàtathàrthapratipàdanena prayànti mitràõi nirantaratvam // Rc_3.49 // mithas+prasàdaskhalanàt+upàdhes+upaiti sakhyam+khalayos+khilatvam & gçhõàti satpåruùayos+na doùam+audàryasaüvàdakçtà tu maitrã // Rc_3.50 // niryantraõam+yatra na vartitavyam+na moditavyam+praõayàtivàde & vi÷aïkitànyonyabhayam+vidåràt+namaskriyàm+arhati sauhçdam+tat // Rc_3.51 // visrabdham+àj¤àpaya kim+karomi katham+ghañena plavagàdhiràjaþ & yat+kiücit+àdi÷ya nibhena kim+màm+niùedhasi kle÷am+iva+ãkùamàõaþ // Rc_3.52 // sthitas+asmi tàvat+dinam+etat+eùyati+anyedyus+àj¤àm+tava na pratãkùe & àryas+anurodhàt+na yunakti yatra tatra+aham+ambàniyamàt+svatantraþ // Rc_3.53 // tat+eùa niùkramya tathà karomi tatpårvasaïgas+plavagas+yathà+à÷u & tam+vairisaühàramahopakàram+àryàya niryàtayitum+yatena // Rc_3.54 // dhik+tam+dhanuùpàõim+anuplavam+màm+mudhà manaþparyuùitàvalepam & anvãkùate yasya mama+avasàdàt+àryas+sahàyàntaram+antaraj¤aþ // Rc_3.55 // dhik+÷àtatàm+sannataparvatàm+dhik+dhik+pàtavegam+ca mama+à÷ugànàm & alakùitodde÷am+api dviùantam+nihatya na+àyànti hi yat+kùaõena // Rc_3.56 // kharàdirakùaþkadaneùu dãrgham+amã parij¤àtarasàs+kim+anyat & asçgbhujàm+bhoktum+asçk+tvarantàm+bhåyas+api bhåcandra tava+ardhacandràþ // Rc_3.57 // àtàñakàsaüj¤apanàt+prapannas+tvayà+eùa varõà÷ramarakùaõàya & samàpyatàm+÷eùanibarhaõena kùapàcaràõàm+nidhanàdhikàraþ // Rc_3.58 // uddhçtya ghoràyudhavçndavçùñim+anuùñhitàm+ogha÷aravyayena & sa ràkùasebhyas+ambaragocarebhyas+tràtas+tvayà+ekena makhas+maharùeþ // Rc_3.59 // tam+kàlakalpam+kiyatà ÷rameõa tathà+avadhãs+màrgarudham+viràdham & àsan+muhårtàs+kati ca ghnatas+te sainyam+janasthànapates+svarasya // Rc_3.60 // àsãt+kùuraprasya kiyàn+vilambas+kråreùu teùu tri÷iraþ÷iraþsu & kati+iùavas+dåùaõadehayàtrànivàraõàrtham+ca raõe visçùñàþ // Rc_3.61 // kasya+avalambàt+akarot+paràsum+màrãcam+uccàvacamàyam+àryaþ & j¤àtà ca dik+saüj¤apitas+tvayà+eva kùapàcaràõàm+adhipas+ca sas+api // Rc_3.62 // iti+aprapa¤coditakàraõàni mithas+tayos+tathyaguõagrahàõi & nedus+stuvànàs+iva sånçtàni khagàs+kulàyeùu kçtaikamatyàþ // Rc_3.63 // àropya sandhyàm+di÷i vajrapàões+paryasya candram+kakubhi pratãcyàm & utsaïgitoóuprakarà khagànàm+àdàya nidràm+rajanã jagàma // Rc_3.64 // kavis+ca jãvas+ca sutas+ca bhåmes+sa dakùiõà÷àtilakas+munis+ca & àsannasåryàü÷ubhayadrutasya kùaõam+rarakùus+bhagaõasya pçùñham // Rc_3.65 // dik+dar÷ayàmàsa mukham+saràgam+na yàvat+aindrã gaõikà+iva mattà & tàvat+dvije÷as+aïkam+iyàya sindhos+sandhyàsurà÷ãkaraseka÷aïkã // Rc_3.66 // visarjitoóus+kùaõam+indus+àsãt+àsãt+upànteùu+api na+andhakàram & bhç÷am+di÷i+indrasya raràja sandhyà sindåriõã+iva graharàjamudrà // Rc_3.67 // uccetum+uccais+uóukuómalàni vyàkurvatã ràgam+atipragàóham & ÷àkhàm+iva+àlambya di÷am+maghonas+sandhyà viyat+bhåruham+àruroha // Rc_3.68 // ÷eùoóupuùpastabakoccayàya saüjàtaràgàti÷ayà+iva sandhyà & api+uccakais+pårvamahãdhramårdhni sthitvà viyadbhåruham+àruroha // Rc_3.69 // (tat+eva+idam) visçjya pàõóucchadanaughatulyam+tàràgaõam+vyomatarus+tadànãm & babhàra sandhyàrucima¤jarãõàm+jàlàni bàlàdharakomalàni // Rc_3.70 // utsàrità+iva+abhrakareõukumbhàt+jambhàriyugyàdhikçtais+marudbhiþ & tatàna sandhyà+iti samullasantã nabhoïgaõam+raïgavikàradhåliþ // Rc_3.71 // saüvittayas+tattvavigàha÷ubhràs+sàüsàrike ràge+iva+adhiråóhe & ÷anais+÷anais+mlànarucas+mamajjus+tàràs+prasarpati+aruõe cireõa // Rc_3.72 // kais+÷ikùitàs+vartayitum+tadà+àsãt+unmãlitam+tålikayà+iva citram & taraïgavat+tuïga÷aradghanàlãvisaüsthule vyomani bàlasandhyà // Rc_3.73 // pratyuptamàtram+di÷i devabhartus+abhyaktakhaõóàbhrataraïgamàlam & babhau visarpati+ayasi+iva tailam+nabhastale bàlapataïgatejaþ // Rc_3.74 // prasattinirvyåóhasudhàmayåkham+kham+uùõara÷mau+api raktim+åhe & bharam+pratãcchanti mahodayànàm+pàtràõi paryàyava÷aüvadàni // Rc_3.75 // tàpi¤chakalpas+kakubhi pratãcyàm+àcchàdayàmàsa mçgas+mçgàïkam & dåràdhiråóham+janam+àpadi+iva prakà÷amànas+ati÷ayàt+avarõaþ // Rc_3.76 // pradãptasandhyàgni nadaddvijaugham+niraü÷ukadhvastaparàïmukhendu & viyadviluptoóukulam+tadà+abhåt+cakràntaràkràntapuropameyam // Rc_3.77 // mithas+kçtàlokamahotsavànàm+kçtàravas+sàrasadampatãnàm & na bàlabhànos+kiraõàt+abhaiùãt+nadãùu nãhàramayas+andhakàraþ // Rc_3.78 // tatàra saütãrya himàndhakàram+tatà rasantã saritas+khagàlã & raktàravindasya rajobhis+àrdrais+aktà ravim+vàriõi vãkùamàõà // Rc_3.79 // smaravyayaklàntavalatpulindãsarvàïgasaüvàhakalàvidagdhaþ & vilambya ko÷eùu ku÷e÷ayànàm+sasàra kàsàrataraïgavàtaþ // Rc_3.80 // atãtya ÷aityam+tañavàlukànàm+koùõàsu sasnus+munayas+nadãùu & apàm+apåryanta ca nairjharãõàm+kuñàs+girigràmakuñumbinãbhiþ // Rc_3.81 // jàtaprakà÷àsu bahiþsthalãùu prakàmacàrotsavajàgaråkaþ & ibhas+bhuvi praskhaladagrahastas+sasmàra ÷ayyodaraku¤ja÷ayyàm // Rc_3.82 // sametya jçmbhànupadam+svayåthyais+mithas+kùaõam+lãóhatuùàralepàþ & pratasthire digvalayam+vilokya yathàyatham+kacchabhuvas+kuraïgàþ // Rc_3.83 // adç÷yata+àràt+taralais+sthalãùu vanecaràõàm+pçtanà kuraïgaiþ & papau raves+saüjvalitograbhàsam+bhujaïgam+aughas+÷ritanàkurandhraiþ // Rc_3.84 // sthalam+kuraïgãnayanais+anidrais+unmuktamudrais+jalajais+jalam+ca & vilolatàrais+taraladvirephais+uvàha bhedam+na mithas+tadànãm // Rc_3.85 // jçmbhàbharàt+dåravisaügatànàm+mudràvilambena dalàvalãnàm & nirvi÷ya niþ÷eùam+alis+paràgam+agàt+abaddhas+kumudàkarebhyaþ // Rc_3.86 // vive÷a gartam+gatam+uttamohis+uccais+padam+santatam+uttamas+hi & àsãt+mahas+sampadi tuïgatàyàm+nabhas+na kai÷cit+gaditum+gatàyàm // Rc_3.87 // naiþsaïgyam+àlambyata kairaveùu yais+÷àntimadbhis+÷anakais+raveùu & saujanyam+ambhojagçhe sametais+ciràt+dvirephais+jagçhe same taiþ // Rc_3.88 // reje+aravindais+aravindabandhos+saüdar÷ane dar÷itaharùavegaiþ & vidhos+viùehe virahas+kathaücit+nidràvalambàt+kumudàkareõa // Rc_3.89 // åhe jalais+àhitakoparàgas+kùobhàt+alnãnàm+nalinãparàgaþ & vyasarjayat+dyàm+vivçtàparàgas+÷a÷ã ciràt+adhyuùitàparàgaþ // Rc_3.90 // yathà viluptoóukadambakàyàm+bàlàrkapàdais+divi dãpyate sma & tathà+eva suptàkhilakairavàyàm+raktàravindais+abhitas+sarasyàm // Rc_3.91 // mukhena bhàti sma sahasrapatram+mitrodayàlokavikasvareõa & ma¤jusvanànàm+alimàrgaõànàm+svayaügrahàya+eav vimudrako÷am // Rc_3.92 // ÷lathena kecit+vivi÷us+mukhena talena kecit+dalasaühatãnàm & madhåtsukànàm+madhupavrajànàm+abjeùu na dvàravini÷cayas+abhåt // Rc_3.93 // luloñha dhålãùu papau madhåni pakùmàõi lãóhàni punar+lileha & àgantave stokam+api dvirephas+sthitas+dadau na+antaram+abjamadhye // Rc_3.94 // bheje vinidràm+nalinãm+na kålàn+na ÷ãlayàmàsa navàrkabhàsam & priyàm+pratãyàya tathà+eva måóhàm+khagas+svabodhàgamasàbhyasåyaþ // Rc_3.95 // bahån+asau patrarathas+tapasvã cakàra càñån+upakaõñhalãnaþ & dç÷am+pramãlàpagamàt+kaùàyàm+unmãlayàmàsa cireõa cakrã // Rc_3.96 // pàram+tuùàrakùaõasàndhakàram+api smaràrtitvaritas+pavitrã & ÷rutapriyàhnvànaravas+pratasthe sãmantayan+abjavanam+vinidram // Rc_3.97 // jagàma bha¤janKamalàni kokas+kokãpariùvaïgamanorathotkaþ & sà+api+utsukà tatkùaõam+àjagàma vilokayantã vanam+utpalànàm // Rc_3.98 // kurvàõayos+sarasi padmavanàvanaddhe bhinnàdhvanos+vitatham+eva gatàgatàni & saüvàdidikpatitayos+patatos+kathaücit+dvandvam+ciràt+ghañitam+ardhapathe babhåva // Rc_3.99 // vyasmaryatàm+çtamarãcikaràbhitàpas+pràtas+patatrimithunais+tapanam+vilokya & jàtyà+eva ÷ãtalam+atha+uùõam+alam+na kiücit+citrà gatis+jagati jantuda÷àva÷ena // Rc_3.100 // kartavyanirõayaviråóhamanaþprasàda÷aüsismitena mukhacandramasà viràjan & ràmas+prabhàtapavanàhitavãcikampàm+pampàm+iyàya sarasãm+saha lakùmaõena // Rc_3.101 // pàr÷vasthàvarajasasambhramopanãtapratyagrasphuñitavilohitàravindaþ & susnàtas+kçtavidhis+a¤jasà+upatasthe kàkutsthas+kanakarasàvadàtam+arkam // Rc_3.102 // tau dãrgham+vidhivat+upàsya pårvasandhyàm+påùõãùatprakañitara÷mibarbarãke & àsàtàm+rahitamahãruhopakaõñhau+udvellastimitajañàvanau vanànte // Rc_3.103 // iti+abhinandakavikçtau ràmacarite mahàkàvye mantravini÷cayapårvakapràtaþssandhyàvarõanas+nàma tçtãyas+sargas+samàptaþ ||