Abhinanda: Ramacaritamahakavya, 1-3 (to be continued) Based on the edition by K.S. Ramaswami Sastri Siromani: Ramacarita of Abhinanda. Baroda: Oriental Institute, 1930. Gaekwad's Oriental Series No. XLVI. E-text prepared by Harunaga Isaacson PLAIN TEXT VERSION ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ prathamaþ sargaþ atha màlyavataþ prasthe kàkutsthasya viyoginaþ / durnivàrà÷rusaüvego jagàma jaladàgamaþ // Rc_1.1 // ÷a÷àma vçùñir meghànàm utsaïge tasya bhåbhçtaþ / viraràma na ràmasya dhàràsantatir a÷ruõaþ // Rc_1.2 // itas tataþ pariõatiü bheje barhiõakåjitam / hà priye ràjaputrãti na ràmaparidevitam // Rc_1.3 // kàpy abhikhyà virajasoþ såryàcandramasor abhåt / dà÷arathyos tathaivàsãd ayogopahatà ruciþ // Rc_1.4 // nirmalendu nabho reje vikacàbjaü babhau saraþ / paraü parya÷ruvadanau mamlaturbhràtaràvubhau // Rc_1.5 // smartavyakalikàjàlaü jaj¤e kuñajakànanam / àsãt tathaiva tu mano ràmasyotkalikàkulam // Rc_1.6 // prapede punar udbhedaþ ÷ucinà kacchaketakaiþ / upakriyàyàþ sadç÷aü nàrebhe ravisånunà // Rc_1.7 // àkçùñamàlatãgandhaþ siùeve ràghavaü marut / ànãtamaithilãvàrtas tam àrtaü na tu màrutiþ // Rc_1.8 // ràmàya påràpagamavyaktodde÷à÷ cakà÷ire / àste 'smàsu na sãteti ÷aüsantya iva nimnagàþ // Rc_1.9 // yadàrdraviraho ràmaþ pràpitaþ pràõasaü÷ayam / nånaü tenànutàpena jagmur jaladaràjayaþ // Rc_1.10 // dyaur muktameghàvaraõà savitarkonmukhaü muhuþ / yayàce sàrasarutair vicàram iva ràghavam // Rc_1.11 // di÷o dadç÷ire tena stenaü taü parimàrgatà / màrgadànàparàdhinyo gatà dåraü bhayàd iva // Rc_1.12 // tasyàkçtivi÷eùasya vi÷eùàt kaùñam ãdç÷am / kacchàþ kà÷acchalàd åhur itãva palitàgamam // Rc_1.13 // pa÷yantyà iva kaùñàü tàm avasthàü maithilãpateþ / ÷uùkapaïkacayavyàjàd vidadre hçdayaü bhuvaþ // Rc_1.14 // vçùñivicchedajàtena tànavenàsamàptinà / prapedire jaladharàs tasya sabrahmacàritàm // Rc_1.15 // yayau virahasaüvartaþ padminãràjahaüsayoþ / apàraduþkhàrõavayor na sãtàràmabhadrayoþ // Rc_1.16 // ÷àntanirjharajhàtkàradhàràþ ÷ikhariõo babhuþ / ràmasya vi÷adàlàpa÷u÷råùànibhçtà iva // Rc_1.17 // tasya cakru÷ camatkàraü vyatãtasamayà api / smitàbhamukulodbhedàþ kadambavanaràjayaþ // Rc_1.18 // adç÷yanta puras tena khelàþ kha¤janapaïktayaþ / asmaryanta ca ni÷vasya priyànayanavibhramàþ // Rc_1.19 // abravãd atha kàlaj¤as tatkàlapratipattaye / praõamya lakùmaõo ràmaü ràmàvirahaniþsaham // Rc_1.20 // jàtaü vibhàtam amalaü pa÷ya pràvçõõi÷à gatà / utsàhakamalasyàyaü vikàsàvasaras tava // Rc_1.21 // ucchrayaü tãrataravo raver årjam abhãùavaþ / madaü gopatayo gçhõanty abhiyogaü jigãùavaþ // Rc_1.22 // prasãda dãyatàü karõaþ kåjadbhiþ kurarair amã / pràrthayantãva saücàraü tañàþ kardamadurgatàþ // Rc_1.23 // bhuvi bhàsvadabhãùåõàü tvadiùåõàü ca ÷atruùu / ayaü sampatituü kàlaþ sa duùkàlo 'tivàhitaþ // Rc_1.24 // sudåronnataparyantàs tãryante saükramair iva / analpagàdhàþ saritas tarubhiþ pårapàtitaiþ // Rc_1.25 // àviùkçtavi÷uddhibhyàü nadyaþ sumahilà iva / kulàbhyàm iva kålàbhyàm àpatsv api cakàsati // Rc_1.26 // jalajànàü sumanasàü vayasàü jalasevinàm / asya pratijalàdhàraü sàmagryam avalokyate // Rc_1.27 // yuyutsàrabhasotkhàtasaritkhàtakarodhasaþ / kukudmanto madakalàþ kalayanti jaganty adhaþ // Rc_1.28 // vi÷ve÷a kuru vi÷vàsam àvartante na te ghanàþ / amã ÷yàmalayanty à÷àþ ÷ukàþ ÷àlivanonmukhàþ // Rc_1.29 // mçgàþ samprati ÷àleyaü sampannaü sampatanty amã / sàketam adhitiùñhantam arthinas tvàm ivonmukhàþ // Rc_1.30 // kàryadig gçhyatàü kàpi kim àrya sthãyate vçthà / evam evàyam asmàkam iùño 'pi kim upaiùyati // Rc_1.31 // vijayàya bhavàsãno mayy arpitavapurbharaþ / mårcchànuvalanavyastaþ prastaras tyajyatàm ayam // Rc_1.32 // pratãùñopatyakàsàladalàgrajalabindavaþ / sàryantàü kùaõam uddhåya sthagitàüsatañà jañàþ // Rc_1.33 // muhårtaü kriyatàm àrya kapolavirahã karaþ / vyuùito valkalagranthir aüsàd unmocyatàm ayam // Rc_1.34 // ito vitatya dãyantàm iùavaþ klinnayantraõàþ / nirmuktàrdrajaraccailam àdattàm àyataü dhanuþ // Rc_1.35 // ito 'vatãryatàü pràsthàd asvàsthyam idam ujjhyatàm / jahãùubhir da÷agrãvaü da÷adigvedha÷odhitaiþ // Rc_1.36 // çjur àdãyatàü panthàþ kàryakanthà garãyasã / utsàryatàm idaü dåraü tamaþ kiükàryatàmayam // Rc_1.37 // àryàyàþ ÷ivam evàsti ÷atrur nihata eva te / alaü dattvàvasàdàya trailokya÷araõaü vapuþ // Rc_1.38 // ràkùasàpa÷adaþ ko 'sau tvayi sajya÷aràsane / anena te 'vasàdena dåram àropitaþ punaþ // Rc_1.39 // a÷ruvegaiþ pramãlàbhir vilàpair akhilaþ sa te / àmçùñadehayàtrasya màsaþ prauùñhapado gataþ // Rc_1.40 // kriyatàm adhunotsàha÷ cintyatàü nidhanaü dviùaþ / kaþ svabàhusahàyànàü mahatàm àtmanigrahaþ // Rc_1.41 // bhadraü bhàdrapadacchedacchinnàbhràjinarajjave / tubhyaü puruùanàgàya nirvighnatarase 'dhunà // Rc_1.42 // prasãda kuru bhåyo 'pi dehayàtràü yathà tathà / anullaïghitavij¤aptir lakùmaõo 'varajeùu te // Rc_1.43 // agàdhaü dhairyam àryasya triùu lokeùu gãyate / janamàtrocitaþ ko 'yam àkalpakaparigrahaþ // Rc_1.44 // aropa÷amitodagrajàmadagnyàgnitejasaþ / pratãcchati ÷aràsàraü tavàrya ruùitasya kaþ // Rc_1.45 // svakçtyabhàrasannyàsã yàvad itthaü viùãdasi / tàvad antakadaüùñràõàm aràtir atithir na te // Rc_1.46 // àtatàyã sa vij¤àto jãvaty àryeti ca ÷rutam / pràpto yàtràsahaþ kàlaþ kàlakùepasya ko guõaþ // Rc_1.47 // na j¤àyate paraü vyaktam arer màyàvinaþ padam / tanmàrgaõaü ca suhçdà sugrãveõa prati÷rutam // Rc_1.48 // diïmukhàhåtavikhyàtakapiyåthaþ kapã÷varaþ / kùaõàn nånam asav àryapàdamåle patiùyati // Rc_1.49 // ÷àlipiïgamahãpçùñhaspardhayeva bhaviùyati / raühasviharisaüghàtasampàtakapilaü nabhaþ // Rc_1.50 // teùàm àroùarucirair aciràn mukhamaõóalaiþ / drakùyate taruõàditya÷atacchannam ivàmbaram // Rc_1.51 // aho dãptir aho kàntir aho ÷ãlam aho balam / aho ÷aktir aho bhaktir aho praj¤à hanåmataþ // Rc_1.52 // pragalbhenàpramattena tenàbhyantaramantriõà / nånam asmatkçte svaptuü sugrãvàya na dãyate // Rc_1.53 // sa ca pratyupakàràya tvarayaty enam àdçtaþ / dhruvaü buddhivayovçddhaþ sacivo jàmbavàn api // Rc_1.54 // tad evaü hetunà kena vànarendro vilambate / nàsau kçtaghnasya bhaved guõavadbhçtyasaügrahaþ // Rc_1.55 // àgantavyaü dhruvaü tena màrgitàryà pravçttinà / prapannaparakçtyànàm atyuùõo hi samudyamaþ // Rc_1.56 // tvatprasàdàptasambhogasukhasaümãlitena và / na tenàmår dadç÷ire di÷aþ proùitakàlikàþ // Rc_1.57 // kiyacciraü punar asau tasya na ÷rutim eùyati / krãóàtañàkahaüsànàü ninàdo madamårchitaþ // Rc_1.58 // uktaiþ kim atha bhåyobhir adya ÷vo vàgamiùyati / paryutsukitakiùkindhaþ satyasandho harã÷varaþ // Rc_1.59 // vyatireke 'pi yat kàryaü tadapyàrya pradhàryatàm / gçhyatàü kàryasiddhir nas tadvilambatiraskçtà // Rc_1.60 // yas tathopakçtaþ pårvam àryeõàryàkçte 'dhunà / sa ÷ãtalaþ syàd athavà paracittàni vetti kaþ // Rc_1.61 // sa prati÷rutam arthaü naþ sphãto vismçtavàn iva / gatvà÷u smàryatàm àrya kàryataptasya kà kùamà // Rc_1.62 // tam ahaü bodhayiùyàmi daõóagarbhàbhir uktibhiþ / sàma saümãlayaty eva sukhasaktàn pramàdinaþ // Rc_1.63 // prasãda jãyatàü mohaþ ko 'ham ity avadhãyatàm / drutam uttãrõa evàste vyasanàbdhiþ kiyàn ayam // Rc_1.64 // sånçtair iti saumitreþ prãtaþ pãyåùavarùibhiþ / tam antarvedanàvegaü jigàyeva raghådvahaþ // Rc_1.65 // unmãlayàmàsa dç÷au di÷aþ kiücid alokata / unnanàma ca talpàntàn mocayan pakùmalà jañàþ // Rc_1.66 // satvaraprahvasaumitricãrotsàritareõuni / ÷ucini kvacid àsanne niùasàda ÷ilàtale // Rc_1.67 // upaviùñas tadà ràmo na reje sãtayà vinà / dhvajo nirvaijayantãkaþ paurandara ivocchritaþ // Rc_1.68 // anåpaviùñam anujaü danujàrim ivàdrijit / pratyabhàùata vàtsalyagadgadàni padàni saþ // Rc_1.69 // ehy ehi priyasaülàpa hlàdayàliïgitena màm / ruddhaü ruddham upaity a÷ru tvàm apãkùe na lakùmaõa // Rc_1.70 // hà vatsa bhavato 'pãyam avasthàïgeùu vartate / dhriyatàü ràmahatakaþ kle÷ayann ekabàndhavam // Rc_1.71 // nàsti vatsa cikitsàsya vyàdher vidhurajanmanaþ / yasya yàpanayà kùãõam idaü te sàntvanàmçtam // Rc_1.72 // naikadurvàraghoràdhighaññanàcalità api / tavà÷vàsanayà vatsa na gacchanti mamàsavaþ // Rc_1.73 // pitur naþ priyamitrasya lånapakùasya maddviùà / saüsmaran notsahe vatsa marmacchedaü jañàyuùaþ // Rc_1.74 // tàtasya tàtamitrasya vatsavatsalayos tayoþ / aham eva gataþ pàpo nidhanàya nimittatàm // Rc_1.75 // priyàpahàrajaþ ÷àmyet samyag unmålite ripau / manyur dehàvadhir ayaü tàtamitravipattibhåþ // Rc_1.76 // nabhastalàt khagapatau patati cchinnapakùatau / ko 'paras tàü mama suhçn mà bhaiùãr ity abhàùata // Rc_1.77 // syàd vatsa ràmahatakàt klãbaþ kaþ puruùo 'paraþ / ekapatnãm anugatàm aràter yo na rakùati // Rc_1.78 // tayà teùu tapasvinyà sãdator àvayor api / daõóakàraõyakaùñeùu mukhaü na vidhurãkçtam // Rc_1.79 // videharàjasya sutà snuùà da÷arathasya sà / hataràmasya jàyeti bhramati sma vane vane // Rc_1.80 // svam apy apuùõatà kàyam api jàyàm arakùatà / mayà samaþ ÷rutaþ ko 'pi jàtaþ klãbo raghoþ kule // Rc_1.81 // tvaü kevalaü na subhràtà tathà vilapatà muhuþ / tirya¤co 'pi mayàmuùmin vane lakùmaõa roditàþ // Rc_1.82 // dikùu sannaddhameghàsu mama ghoràdhisàkùiõàm / avahan nirjharanibhàn nagànàm a÷runimnagàþ // Rc_1.83 // àràd àkarõitasnigdhanavàbdaninadair api / matkàruõyàd araõye 'pi nànçtyata kalàpibhiþ // Rc_1.84 // satyam eùyati sugrãvaþ satyaü jãvati jànakã / tvadvaco na viparyeti bhràtar bråhi punaþ punaþ // Rc_1.85 // tvadvàkya÷ãkarair ebhir niruddhabahirudgamaþ / mamàntar leóhi marmàõi sãtàvirahamurmuraþ // Rc_1.86 // tasmàd api dahaty uccair ayaü màm aparaþ ÷ikhã / yad vanaukasi nirvaire mukto vàlini màrgaõaþ // Rc_1.87 // gurvã puna÷ ca lajjeyam uttamarõair ivàdhunà / màrgitavyo yad asmàbhiþ plavagàþ pratyupakriyàm // Rc_1.88 // nàsti pratyupakàrà÷à tatra na÷ capale kapau / yenàtilaghunottuïgo laïghitaþ satyapàdapaþ // Rc_1.89 // uttiùñha vatsa gacchàvaþ sàdhayàmo 'nyato 'dhunà / navai÷varyasukhavyagraþ sugrãvo nàgam iùyati // Rc_1.90 // tapasvã ramatàm evaü ciràd dàraiþ samàgataþ / sa pãóyamànaþ praõayàd virasaþ kiü kariùyati // Rc_1.91 // kiü ca vatsa da÷àsàmyàj jàtàþ smaþ suhçdaþ purà / tasyàdhunà tu vistãrõavibhavàndhasya ke vayam // Rc_1.92 // gçhãtasàdhuvartmàpi sadyaþ sampràpya sampadam / patati skhalito 'tãva pramattaþ prahate pathi // Rc_1.93 // sa vatsa viralo jantur vipatkàlaprati÷rutam / sadyaþ sampanmado yasya na vilumpati cetasi // Rc_1.94 // astu sàdhur asàdhur và na vicàryaþ sa me 'dhunà / vatsa notsahate cetas tatra dogdhum upakriyàm // Rc_1.95 // asàv anàgataþ ÷reyàn àgacchan vatsa vàryatàm / prave÷ayanti suhçdaü na dhãràþ svàrthasaükañe // Rc_1.96 // kartavyopakçtiþ sadbhir yatra tatra vipadgate / avimç÷ya kçto 'smàbhiþ sa punaþ kçpaõaþ paõaþ // Rc_1.97 // kiü kùiptam acalapràntàd antaþsupta÷ivà÷atam / nirde÷apuruùeõeva kaïkàlaü dundubher mayà // Rc_1.98 // kasyàrthasya kçte viddhàþ sapta sàlàs tapasvinaþ / sa mà pratyetu vaidheyaþ kiü na sàdhitam anyataþ // Rc_1.99 // akùàtraü kùatriyayuvà ko nu ràma iva kùipet / vi÷ikhaü vàlini vyagre sugrãvasya pa÷oþ kçte // Rc_1.100 // na parityajyate màrgas tàvan nirvàcyakardamaþ / yàvat pihitakaùñàya kàryàyàtmà na dãyate // Rc_1.101 // iùvaikayà mayà viddho bàli÷ena valãmukhaþ / anuddhàràþ ÷aràs tena ropità mayi vàïmayàþ // Rc_1.102 // anavàptavipatpàraþ smariùyàmi kiyanti và / vatsa kàlocitaü ÷àdhi na ràmaþ kiücid ãkùate // Rc_1.103 // avalambasva màü bhràtaþ sãtàsmaraõanissaham / dåraü punaþ prabhavatà mano mohena lupyate // Rc_1.104 // sanàthobhayapàr÷vasya tvayà vatsa tayà ca me / vaneùu ca sataþ kaùñam ajaniùña na kiücana // Rc_1.105 // hà bhãru hà priyatame hà madvirahakàtare / kvàsãty ardhoktinissaüj¤o jagàma sa mahãtalam // Rc_1.106 // màtaþ kaikeyi tuùñàsi bhuïkùva ràjyam akaõñakam / vadann ity apatat tasya lakùmaõa÷ caraõàbjayoþ // Rc_1.107 // tatas tau sà÷runayanau mçgair vidhuravãkùitau / nipetatur diva iva bhraùñau vidhuravã kùitau // Rc_1.108 // iti nipatitayos tayor dvayor da÷arathanandanayor mahãtale / da÷abhir api digaïganàmukhair adhçtiva÷àd iva tatyaje ruciþ // Rc_1.109 // ete nikàmarasikasya jayanti pàdàþ ÷rãhàravarùayuvaràjamahãtalendoþ / yair dvàda÷àrkakiraõotkaradurnivàraþ sçùño 'bhinandakumudasya mahàvikàsaþ // Rc_1.110 // ity abhinandakçtau ràmacarite mahàkàvye prathamaþ sargaþ samàptaþ |/ *********************************************************************** dvitãyaþ sargaþ tàm anãkùitacarãm adhãratàm àtmano 'tha viniyamya lakùmaõaþ / sàntvanàrtham iti vàcam abravãt tãvramanyurayamåóham agrajam // Rc_2.1 // kàryam àrya pari÷iùñam ucyatàü mucyatàm idam ayogajaü tamaþ / ràjatådyamadivàkarodayasmeram à÷u mukhapaïkajaü tava // Rc_2.2 // àsituü samaya eùa nàvayor moham ittham avalambituü na ca / utsahasva nanu hçùyatàü ciràdiùv adhãnam adhunàbhikàïkùitam // Rc_2.3 // kevalaü phalabhujo na tasya nas taskarasya nilaye 'sti ni÷cayaþ / abhyupaitu ravinandanaþ kùaõàd andhakàram idam apy apaiùyati // Rc_2.4 // aurasàn api sutàn arãn iva ghnanti kàraõava÷àn mahãbhujaþ / nigrahàd anujavidviùaþ kapeþ kiü pçthagjana ivànutapyase // Rc_2.5 // krãóatàü mçgavaneùu dhanvinàü jãvakoñikadane 'pi kà kùatiþ / khidyase kim ani÷aü prayojanàd ekavànaravadhaþ kutaþ kçtaþ // Rc_2.6 // tasya ca pravayaso jañàyuùaþ svargiõaþ kim adhunànu÷ocyate / yena jarjarakalevaravyayàt krãtam indukiraõojjvalaü ya÷aþ // Rc_2.7 // etad ekam ativàhyatàm ahaþ ÷vo na sa plavagaràñpratãkùyate / tat prasãda parito vicãyatàtmanaiva sanagàrõavàvaniþ // Rc_2.8 // tat kabandha÷abarãhanåmatàm àvayor ajani saïgataü yathà / iùña÷aüsi vana÷ailapànthayoþ kiü tathànyad api nàpatet punaþ // Rc_2.9 // yatra yatra tava siddhir agrataþ kaþ kariùyati na te samãhitam / ujjvale kçtavidàü na kevalaü tena vartmani duràtmanà sthitam // Rc_2.10 // sambhavaty abhimaraþ pure 'thavà tasya tãvram aya÷aþ kim ucyate / duþkham utkhanati kaõñakàvalãr aïgasandhiùu navaþ kile÷varaþ // Rc_2.11 // samprati prathamam àrya gçhyatàü tatpravçttim upalabdhum udyamaþ / marùaõãyaparilambadåùaõaþ so 'dhunàpy akapaño ghañate cet // Rc_2.12 // mu¤ca moham avatãryatàm itaþ sevyatàm iyam anàvilà nadã / eùa gacchati javàj japàruõo vàruõãm aruõasàrathir di÷am // Rc_2.13 // unmimãla raghunandana÷ ciràt tan ni÷amya vacanaü camatkçtaþ / apy ayogavidhurà na ÷erate saümukhãnavidhayas tathàvidhàþ // Rc_2.14 // muktamoham avalokya lakùmaõas taü mçgàïkam iva meghanirgatam / àdade 'tha ÷a÷ikàntabhådharasyandabindu÷i÷iràü sarasvatãm // Rc_2.15 // eùa pa÷ya patito nabhastalàd asta÷ailagahaneùu na÷yati / sandhyayà caramadikpragalbhayà bhagnasàndrakarapa¤jaraþ khagaþ // Rc_2.16 // ÷akyam arcitum anuccapàõibhiþ pà÷apàõinagarãnivàsibhiþ / sànurodha iva dårabandhuro bandhujãvakusumàruõo raviþ // Rc_2.17 // eùa muktakarapàñavo ravir nàñayaty anuguõatvam appatau / àpadi prakçtir ujjhità varaü nà÷rayasya visadçg viceùñitam // Rc_2.18 // bimbamålarucirà raver amã recayanti gaganaü gabhastayaþ / pårayanti ca mahãü mahãruhàm àyatàþ prati÷arãrayaùñayaþ // Rc_2.19 // agrataþ ÷ikhara÷àkhisaühate÷ chàyayopacitayàpasàritaþ / pçùñhato 'tinibhçtaü mahãbhçtàm àtapaþ kañakam à÷u nojjhati // Rc_2.20 // svãkaroti ÷anakair anokahacchàyam adri÷ikharasthalãr api / hãyate nijavapuùy api kramàd àtapasya mamatà tapasvinaþ // Rc_2.21 // appater di÷i viceùñate ravir vyàkulàþ ÷akunayaþ svananty amã / dhvàntadçùñiviùadar÷anàd dine durnivàranidhane nimãlati // Rc_2.22 // kãryate kçtaravaiþ khagavrajair eùa tallatañacaityapàdapaþ / sàyam adhvanikañe nirargalaþ sajjanàlaya iva pravàsibhiþ // Rc_2.23 // yànti khinnajanasevyatàm amã saumya sormi÷ucivàlukàcayàþ / pràntasuptakalahaüsapaïktayaþ svairanãramaruto nadãtañàþ // Rc_2.24 // dhik tañàntavasatãn sitacchadàn pa÷yataþ kamalaùaõóavai÷asam / staumi taü divasam àrya kevalaü yo 'stam eti samam abjabandhunà // Rc_2.25 // dantamålanihitaikasallakãpallavo 'lasavilokitànugaþ / eùa muktagirikandaraþ ÷anair vàri vàraõapatiþ pratiùñhate // Rc_2.26 // ÷ãlayanti kariõaþ svavàsitàvàri sairibhasamåharecitam / màlatãvanavikàsavàsità vànti palvalatañàntavàyavaþ // Rc_2.27 // saütyajanti masçõaü saraþsarittallamålasalilàni sairibhàþ / sambhajanti sahasà bhayadrutair ãkùitàþ kurarasàrasairibhàþ // Rc_2.28 // saümukhãnaghanapatrabandhanàt pa÷ya païkajavanàd anàratam / pãtako÷amakarandasaücayàþ saücaranti madhupàþ kumudvatãm // Rc_2.29 // nopanãtamukhamudram ambujaü muktamudram atha naiva kairavam / etadãkùitaparasparaü punaþ patriyugmam apanidravai÷asam // Rc_2.30 // rodhasaþ pulinam abjinãü tatas tàm atãtya bhajate kumudvatãm / tatra tapta iva gàhate payaþ sàyam àrdraviraho vihaïgamaþ // Rc_2.31 // svãkçtaü na nalinair nimãlitaü na sphuñaü kumudakuómalasmitam / etadãkùitaparasparaü paraü måóham ambhasi vihaïgamadvayam // Rc_2.32 // jarjaraü tyajati vàsaraplavaü na prasàrayati mantharàn karàn / ety adçùñam avalambya kevalaü vyomavàrinidhi÷eùam aü÷umàn // Rc_2.33 // ÷ràvitàgamam iva dvijàravair dhvàntam oü iti jagat pratãcchati / tràtum åùmarahitaþ kùamo 'dhunà na svamaõóalam api prabhàkaraþ // Rc_2.34 // dç÷yatàm udayati sma yàdç÷as tàdç÷as taraõir astam ãyate / utsavavyasanayoþ prabhur vidhir vikriyàsu mahatàm anã÷varaþ // Rc_2.35 // sphãtam abjakulam ãkùyatàm itas tallam ullasitahaüsasàrasam / ni÷calàcchaparimaõóalodakapràntamantharamçõàlakaõñakam // Rc_2.36 // ÷ãlayanty acalamekhalàsv amã ÷ãtalàsu ruravo nirudyamàþ / pårva÷aùpakabalànuvartinaþ stokaca¤calamukhàþ sukhàsikàm // Rc_2.37 // dãdhitãþ paricitàþ parityajaty abjinãr api ca nànurudhyate / sandhyayà varuõadigvadhåm anupràpitaþ kam api ràgam aü÷umàn // Rc_2.38 // dyaå ravãndurahitàpi nirmalà bhår avçkùasalilàpi ÷ãtalà / antaràlam avalambya ÷obhate vàsarakùaõadayoþ kùaõaü jagat // Rc_2.39 // nirjharo 'yam iyam àpagà saraþ palvalaü ca vimalaü vibhàty adaþ / yatra cittam iha paryupàsyatàü tatra tatrabhavatã pitçprasåþ // Rc_2.40 // ity ubhau vyavahitàntaravyathau tau samàpya samayocitaü vidhim / satkçtiü dadhatur ànane mithaþ pràrthanàü kim api ràmalakùmaõau // Rc_2.41 // yatra vàti na kumudvatãmarut kaumudã bata na yatra vãkùyate / taü niråpitasamantam a¤jasà bhejatuþ parisaraü raghådvahau // Rc_2.42 // dçùñipàõitalappàta÷odhitàm uddhçtasthagitakaõñakàvañàm / astçõàn navatçõena medinàü ràmabhadra÷ayanàya lakùmaõaþ // Rc_2.43 // nirõineja sahasà suùupsataþ pàdapadmayugam agrajanmanaþ / svàü÷ukoddhçtajalaü karàbjayoþ kau÷alàc ca samavàhayat punaþ // Rc_2.44 // adhvajarjaritaràjalakùaõaü lakùmaõa÷ caraõam agrajanmanaþ / àmamar÷a ciram a÷ru vartayan kevalopakaraõena pàõinà // Rc_2.45 // svairam agrakarajair vivçtya ca vyàkulàü samanayaj jañàñavãm / aïgade÷am anayad vidhåya ca srastaràtisçtam a¤calaü tvacaþ // Rc_2.46 // pàr÷vayor upadadhe maheùudhã àdade ÷irasi påjitaü dhanuþ / unmamàrja dhutasaühçtena ca svà¤calena punaruktam àstaram // Rc_2.47 // ity ajasram anujàtasevayà jãyamànavanavàsayàtanaþ / svaptukàma iva sàlasendriyaþ saüvive÷a raghunandanaþ kùaõam // Rc_2.48 // mãlitonmiùitalocanaþ ÷anair jàgaråkam avalokya so 'nujam / uccavàmakarapaïkajodaranyastamaulir avadan mitaü vacaþ // Rc_2.49 // gaccha vatsa ÷ayanãyam àtmanaþ kli÷yase kç÷ataraþ kiyac ciram / nidrayà vi÷adatàü vraja kùaõaü na kùamaþ pratini÷ãthajàgaraþ // Rc_2.50 // pràtar asti bahu kçtyam àvayor bhràtar àtmani kim asy atatparaþ / cintyatàm uùasi tasya saügatiþ ÷ãtalasya kapicakravartinaþ // Rc_2.51 // àspadàdhigamagarvito 'stu vàpy astu vànuditabhåtivikriyaþ / àvayoþ samayabaddhayoþ puno ni÷cayàrtham adhigamya eva saþ // Rc_2.52 // tad vibhàtu rajanã sukhena te yàsyataþ plavagaràjamandiram / pakùayor yad anuråpamuktayos tat tadaiva ca samarthayiùyate // Rc_2.53 // åcivàn iti babhåva nirvacàþ kuómalãkçtavilocanotpalaþ / adhya÷eta caraõàmbujàntikaü tasya joùam anagho jaghanyajaþ // Rc_2.54 // tatra tatra ca ÷ayànayo÷ ciràd vãrayor vigatasàdhvasà iva / uddhatair dadur ulåkahuükçtair andhakàrajayaghoùaõàü drumàþ // Rc_2.55 // vyàtatoóuda÷anàpi mucyase na tvam arkacirasaüstutàdhunà / ity ariùñaripukåjitais tamo dyàü bruvàõam iva dåram udyayau // Rc_2.56 // kevalaü ÷akunayo na nãóagàþ ÷àkhino 'pi ÷ayitàþ samantataþ / jaj¤ire timirataskaràvalãlupyamànavibhavà÷ ca bhåbhçtaþ // Rc_2.57 // na sthalã na pulinaü na sindhavo nàcalà na tarava÷ cakà÷ire / dåùitadvitayavàdam udbabhàv ekam eva timiraü vibhåtimat // Rc_2.58 // tatra mugdhapçùatas tamoghane pàr÷vagàm api mçgãm ahàrayat / pràpa kokayuvatir yadçcchayà patyur àdhitaralasya saügamam // Rc_2.59 // vçddham aïkam anayac chi÷ubhramàc cumbati sma dayiteti yåthapam / svãyam apy uditasaü÷ayaþ ÷anair aïgam aïgam amç÷ad valãmukhaþ // Rc_2.60 // sarvataþ parigateva parvatair àciteva tarubhir nirantaram / àpluteva salilair itas tataþ ÷akyate sma cirasaüstutàpi bhåþ // Rc_2.61 // dikùu dakùam avanàv anàkulaü khe 'tikhelam añavãùu bhãùaõam / mattam adriùu darãùu durjayaü pràduràsa viùame samaü tamaþ // Rc_2.62 // bhejur aikyam iva tulyavai÷asàþ sàyam eva malinair mukhair di÷aþ / gçhyamàõa÷ikharà tama÷cayair dyauþ papàta vasudhàsakhãtale // Rc_2.63 // pratyabhàn na purato na pçùñhataþ pàr÷vayo÷ ca vi÷adaü na kiücana / vyàna÷e bhuvanam a¤janàcalaprasthapaïktinibióaü ni÷àtamaþ // Rc_2.64 // na dvitãyam anubhåyate sma vastv antikàd api tamas tiraskçtam / kevalàtmaviùayaü tadàbhavaj j¤ànam ulbaparivàsinàm iva // Rc_2.65 // dårami÷ritaparasparàïgakair apy ayogajanitajvarair iva / durlabhànanavilokanàmçtair dåyate sma mithunair mitho bhç÷am // Rc_2.66 // so 'ti÷ãtahima÷ãkaro marun nånam ulmukacayàn avàkirat / yac cukåja bhç÷am àrtikàhalaü cakravàkayuvatis tapasvinã // Rc_2.67 // uccacàra na vanasthalãùv asau marmaraþ patitapatranisvanaþ / nàviràsa karikçùñasallakãbhaïgayonir asakçc cañatkçtiþ // Rc_2.68 // tasthur àsthitamanuùyamårtayo yàmikà iva vidårato 'drayaþ / prahvabàlaviñapàgrapàõayas tau parãtya taravaþ siùevire // Rc_2.69 // dràï nidàgham anudadrajo 'dhunàd vi÷lathàü bçhatikàm asàrayat / pratyapadyata vanànilas tayor ekasannihitayàmikavratam // Rc_2.70 // sànujasya tamasi pramãlatas tasya bhàvimamatàhçtà iva / ujjvalàyataviùàõasåcità÷ cakrire parikaraü mataïgajàþ // Rc_2.71 // dãpakçtyam akarod upàntike niùprakamparuciroùadhãgaõaþ / tenur adrivanamadhyasuptayor maïgalàni vanadevatàs tayoþ // Rc_2.72 // ehi jànaki bhujàntaraü kharaþ prastaro 'yam asi kiü paràïmukhã / matkapolam upadhàya supyatàm aprasaktir iyatã kadà nu te // Rc_2.73 // kùiptam aü÷ukam idaü mayorasi prãyatàü tava nirànandaþ stanaþ / nãvinodini kare kuru kùamàm àyatàkùi nudasãva kiü punaþ // Rc_2.74 // suptavàkyam iti maithilãpater maithilãvirahadåyamànayà / diksakhãnivahavàritàsrayà ÷u÷ruve vasudhayopasannayà // Rc_2.75 // mad bibheti virahã raghådvaho mad vinà ca na jagat pramodate / tat karomi kim itãva cintayan nojjagàma sahasà ni÷àkaraþ // Rc_2.76 // na sma bhàti kim api sphuñaü puraþ kiücid ãritakareõa kevalam / dç÷yate sma divi dåravartinà tarjyamànam iva kenacit tamaþ // Rc_2.77 // jàyate sma ghanamàlatãguõa÷reõigarbhakabarãmanoharam / meghavàhanadigaïganàmukhe mugdhacandrakarakarburaü tamaþ // Rc_2.78 // sànuràgam upagåóham agrimair aü÷ubhiþ ÷a÷abhçto davãyasaþ / unnanàma namucidviùo di÷i srastastaütamasabhàram ambaram // Rc_2.79 // ujjvalàgrakiraõaprave÷akaproktasatvarasamàgamo 'pi san / prekùyate sma janitotsuka÷ ciràd vyomaraïgamukhasaümukhaþ ÷a÷ã // Rc_2.80 // audayena ÷a÷ino gabhastinà bhinna÷eùatimiraü vyaràjata / mçjyamànam iva ÷akradiïmukhaü kuïkumena mçganàbhoyogin // Rc_2.81 // taü babhàra na vidhur navodayaü kiü tu kuïkumavilepanàruõam / ekam utsukava÷àt payodharaü vyàcakàra haridigvilàsinã // Rc_2.82 // àttajaitranijapuùpadhanvano manmathasya bhuvanàni jeùyataþ / unnanàma purataþ ÷a÷icchalàt pårõarukmakala÷aþ payonidheþ // Rc_2.83 // diksaràgamukhasannidhàpitasphãtacandracaùakà ÷atakratoþ / kùãbabhàvam iva bibhratã babhau vi÷lathàcchatimiràü÷ukoccayà // Rc_2.84 // nandayan bhuvanam unmukhaü ciràn mandayan smaraviruddham udyamam / krandayan virahiõo vihaïgamàn sàndrayan pramadam indur udyayau // Rc_2.85 // locanàlinivahaikapaïkajaü cittahaüsa÷ayanãyasaikatam / ujjagàma ratikelimandiraü yàminãyuvatijãvitaü ÷a÷ã // Rc_2.86 // àliliïga rajanãm ahàsayad bidyamànamukulàü kumudvatãm / agrahãd uóuvadhåkaràn karair dyàü prasàdam anayat samaü ÷as÷ã // Rc_2.87 // àdade viyad alà¤chanavrataü là¤chanaü nijam agåhad aü÷ubhiþ / pràhiõod apasçtàsu kaumudãü dikùu dakùatanayàparigrahã // Rc_2.88 // vyàpya dåram atha nirmalaü viyad vãtapaïkam iva païkajàkaram / rejur agrakiraõàþ kùapàpateþ påtakokanadakandakomalàþ // Rc_2.89 // khe kakupsu bhuvi ca kùapàpateþ petur åóhanicayà marãcayaþ / yatra tatra kuharàõi kànicit kampamànam avi÷an ni÷àtamaþ // Rc_2.90 // kùiptam indurucibhir vyalambata tryambakasya ÷ikhina÷ ca diïmukhe / tatra nunnam anubandhaniþsahaü kàndi÷ãkam iva niùñhitaü tamaþ // Rc_2.91 // kandaràõi ca mahàmahãbhçtàü koñaràõi ca jaranmahãruhàm / adhyuvàsa kamalodaràõi ca dhvàntam adhvagavadhåmukhàni ca // Rc_2.92 // svãcakàra karakoñilàlanàlambitoóutatimekhalàü divam / ràgabhaïgam atisaüstavàd gatàü devaràjadi÷am indur atyajat // Rc_2.93 // àtatàna gaganàïgaõàdhikair medinãm amçtavarùibhir vidhuþ / viprayuktajanadhåmaketubhiþ ketakàgra÷ucibhir marãcibhiþ // Rc_2.94 // saükucadbhir abhiràmatàdhike sàdhu candramasi puùkaraiþ kçtam / udyatà jayini kàminãmukhe tena sàhasam anuùñhitaü punaþ // Rc_2.95 // uccakhàna ruùam uccamaõóalaþ khaõóanàm agamayad viùahyatàm / mànapaïkam apanãya kàminãþ kàntahastam anayan ni÷àpatiþ // Rc_2.96 // vyaktavartmabilavàhinãvanagràmagulmagahanàdribhedayà / saumyatàdhikavi÷eùayàjani jyotsnayà divasaniþspçho janaþ // Rc_2.97 // pãyate sma kumudaü na locanai÷ candrikà tapati rohitacchadam / pràduràsa param utpibann aliþ saurabhaü niravalambam ambuni // Rc_2.98 // ekikeva nijavçndamadhyagàpy uccukåja sabhayà sitacchadã / dantamålam asakçc ca saü÷ayàd àmamar÷a kariõaþ kareõukà // Rc_2.99 // ketakãùu kadalãùu vàlukàsv a÷masu sphuñitakairave 'mbhasi / lambhiteva laharãparamparàm ullalàsa ÷a÷ikàntivàhinã // Rc_2.100 // pràptasåkùmaghanapallavàntarai÷ citritàþ ÷a÷ikarair itas tataþ / bibhrati sma tarumåla÷àyinaþ ÷ambaràþ pçùatayåthavibhramam // Rc_2.101 // kçcchralabdhanaga÷çïgasandhayo dattamanmathajayàbhisandhayaþ / maithilãtaravadhåduràsadaü ràghavàïkam avi÷ac cha÷itviùaþ // Rc_2.102 // jàgarùi kà÷mari niùãdasi kovidàra kutràsi vatsa kçtamàla tamàla pa÷ya / kiü vartate raghupater iti satvaràbhir uktaü drumaugham avalokya vanasthalãbhiþ // Rc_2.103 // anyonyadårapariùaktavi÷àlasàndra÷àkhà÷atais tarubhir antarayàübabhåve / udbhåtaghoravirahajvaralaïghitasya candràtapaþ sa khalu dà÷arather apathyaþ // Rc_2.104 // kumudavanam ahetu tyaktanidraü tadàsãd gaganam uóuvitànair dhig vçthaiva praphullam / ajani jagad adhã÷asyàgçhãtes tadànãü vidhur api vidhavastrãyauvanodbheda÷ocyaþ // Rc_2.105 // ÷vasiti janakaputrã satvaro bhànuputraþ kapipatir upasannaü suprabhàtaü taveti / jagur iva raghunàthàyàrdhabuddhàþ svananto madhuram apararàtre patriõaþ ke 'pi ke 'pi // Rc_2.106 // ity abhinandakçtau ràmacarite mahàkàvye sandhyàtama÷candrodayavarõano nàma dvitãyaþ sargaþ samàptaþ // kavãnàü kiü dattair nçpapa÷ubhir anyair avasare paraü pçthvãpàlaþ kùaõam api sa karõo vitaratu / anàttaü tattvaj¤air api suvipulàrthavyayabhiyà pratiùñhàü yenoccair jagati gamitaü ràmacaritam // % NB /msC/ reads here (instead of this verse?) pàlànvayàmbujavanaikavirocanàya tasmai namo 'stu yuvaràjanare÷varàya / koñipradànaghañitojjvalakãrtimårtir yenàmaratvapadavãü gamito 'bhinandaþ // *********************************************************************** tçtãyaþ sargaþ atha prabuddhaþ prathamaü vibuddham àsãnam àdàya tadaïghriyugmam / prakàmanidràbhigamàbhiràmo ràmaþ sumitràsutam ity uvàca // Rc_3.1 // kim ittham eva kùapito ni÷ãthaþ kaccin muhåràrdham asi prasuptaþ / asmin prasàdàvasare dhiyàü ca pratiùñhita÷ cetasi kas tavàrthaþ // Rc_3.2 // vanaukasas tasya nave÷varasya bhàvàvabodhàya punar vimç÷ya / yat pràptakàlaü tad udàharà÷u prasthànakàlo 'yam atipra÷astaþ // Rc_3.3 // svakàryalàbhastimitaþ kapi÷ cen na ka÷cid artho 'nusçtena tena / ripaåpetaü varam arthibhàvàd vikàrasaüdehasahe na mitre // Rc_3.4 // kàryàntarà÷àrahitena tena vyaktaü khalenàdya vayaü nirastàþ / dattaþ pradãrghàgrahaõàbhidhàno yenàyam àràd api no 'rdhacandraþ // Rc_3.5 // ruddhas tapasvã sa kathaü na kai÷cin mohàndhakåpe nipatan madàndhaþ / kiü de÷akàs te 'pi hanåmadàdyàþ sadyaþ padaü pràpya samaü vipannàþ // Rc_3.6 // riùñaü na dçùñaü pavamànasånor na càgnisånor na ca vàlisånoþ / sarve 'pi kiükàraõam ekadaiva pramãtakalpàþ kapidàrakàs te // Rc_3.7 // sa durnivàro harir adya ÷etàm àsvàditai÷varyamadhur madena / kathaü punar jàgarakàla eva suptàs tadàptà iti me vitarkaþ // Rc_3.8 // devàt prasåtena himetaràü÷or årjasvalais taiþ sakhibhir vçtena / udàradehadyutinàsmadarthe niranvayaü tena tamaþ prapannam // Rc_3.9 // aho mahan mohajam andhakàraü yenàdya madhyesabham uddhureõa / utsàrya tàn mantrimaõipradãpàn plavaïgaràjaþ prasabhaü gçhãtaþ // Rc_3.10 // lobhasya mohasya manobhavasya madasya càtiprasaro na ruddhaþ / ruddhaþ paraü pårõamanorathena tenàdya naþ pratyupakàravegaþ // Rc_3.11 // samràñpadasthasya padàd apetàþ samprãtaye samprati mà sma bhåmaþ / dçùñàstrasàrà api tasya bhãroþ kiü bhãtaye vatsa vayaü na bhåtàþ // Rc_3.12 // sthàne nirastaþ sudhiyàgrajena sa tena màyàmasçõo duràtmà / mayà madàndhena punar vçthaiva kroùñà mçgendrasya pade 'bhiùiktaþ // Rc_3.13 // nirve÷aniryàtana÷àñhyanidràü nãceùu daõóaþ paruùo nihanti / tathàpi dàkùiõyavilambitavyam idaü dhanus taü prati màmakãnam // Rc_3.14 // yàvan na vi÷ràmyati vegajanmà dikùu dhvanir vàlibhidaþ ÷arasya / tàvat punas taïka iha trilokyàm àkràntakiùkindham upakrameta // Rc_3.15 // asmàsu nàvedayati sma garvàt kurvãta ÷eùàrivadhaü bhujàbhyàm / vidhàya sauràjyam asaåpeyàd ity arthità pa÷yati na pramàõam // Rc_3.16 // tad eùa me nirmalasargasargaþ ùaóvargaruddho ripuvat sa heyaþ / nàsau niùiddhas tava yànapakùo mayà bata pràg asamàhitena // Rc_3.17 // asaü÷ayaü sa pratihàrapàlãsasambhramàveditasannikarùam / tvàü praty asåyàü hçdayena dhàsyaty upasthitàntaþpuraviprayogaþ // Rc_3.18 // tadvaktram àrkes taruõàrkatàmraü tvatprãtivàkyair akçtapramodam / bhaviùyati pratyupakàrabhàranirvàhacintàgamasàndhakàram // Rc_3.19 // smariùyati tvàü na sa bodhyamàno 'py àlokayiùyaty athavà na pçùñaþ / pratyeùi kàntàjanamadhyavartã sa cintayàsmadgatayàdhunàste // Rc_3.20 // àvàü yadaivàdritañe niviùñau sa kàlikàü vãkùya purãü praviùñaþ / àmçùñam àsãc capalena tena sauhàrdam asmadviùayaü tadaiva // Rc_3.21 // ahaþsv amãùu kùaõa eva nàsãd àsãn na saüde÷aharo 'nuråpaþ / ityàdi sa vyaktam alãkam eva tvatprãtyupàlambhapadeùu vaktà // Rc_3.22 // kçtàvahelaþ praõayaprasannaü niruttaraþ satvarakàryavàdam / prekùiùyate roùalavànuraktaü valãmukhaþ ÷uùkamukho mukhaü te // Rc_3.23 // tasyàgamàd yaþ sahasà bhaviùyaty arthasya tasyàbhavanaü mamàstu / bàdhiùyate vàlivadhàtiriktas tadve÷mayàtrànu÷ayaþ sadà nau // Rc_3.24 // sa pràktano nånam anarthabhàjà nãtas talaü tena hitaiùivargaþ / utthàpitair dåram asàv idànãü divàni÷aü dãvyati durvidagdhaiþ // Rc_3.25 // akùà mçgàkùyo mçgayà madhåni prekùà÷ ca tasyàdya haranti kàlam / na pràpnuvanti kùaõam àptavàcaþ sadàdçtà÷ càraõacàñuvàdàþ // Rc_3.26 // vadanti bhãtàþ sacivà na kiücit kiü cintayàsmadgatayà viñànàm / svayaü na sampraty anusaüdadhàti pårvàparaü kàmaparaþ sa ràjà // Rc_3.27 // na sårayo na sthavirà na dhãràþ puraþsthitàþ prà÷nikatàü prayànti / saütiùñhate saüsadi saü÷ayànaþ pçùñhopaviùñàsu vilàsinãùu // Rc_3.28 // itthaügate tatra gatasya kena manyus tavodãrõarayo nivàryaþ / vicàyamàõo na guõàya naþ syàd asau kapãnàü kadanànubandhaþ // Rc_3.29 // prapanna÷àñhyasya hañhopanàmàd àneùyamàõasya guõaü na vãkùe / tathàvidhà hi dviùatàü stavena kaùanti karõau param antikasthàþ // Rc_3.30 // spçù.o na ced vikriyayà kayàpi nopasthitaþ kàryava÷àd idànãm / etu svayaü na kriyate vçthaiva sa tvadbalàtkàraniruddha÷obhaþ // Rc_3.31 // yathàvayos tàtajañàyuùoktam uktaü kabandhena yathà ca tena / tathopayàsyaty aciràd ava÷yam àhåtacakro haricakravartã // Rc_3.32 // yat satyam àdityasamudbhavatvàd udbhåtim eùyanti guõàs tadãyàþ / tulàgrasampàtavilambadoùe tasmin visaüvàdam ahaü na ÷aïke // Rc_3.33 // viropataptasya vide÷avàsàd àjagmuùas tasya nijàdhivàsam / iyanty ahàny utsukabandhuvargasaüvargaõavyagratayaiva yànti // Rc_3.34 // sa nånam àyàsyati vànarendraþ saüde÷akàrpaõyam asaümataü me / sarvasvabhåtaü visçjanti vatsa kàryàtipàte 'pi na dhairyam àryàþ // Rc_3.35 // vyatãtavighnaþ suhçdarthanighno na ÷ãtalaþ sthàsyati kiü gatena / sa tvaryamàõas tvaramàõa eva dhairyasya naþ pàram avàpsyatãva // Rc_3.36 // dhig astu màü taü prati vipratãpam à÷aïkitaü tad bahu yena yad và / svakàryadolàsu jano 'lpabhàgyaþ pràï ni÷cinoti vyatirekam eva // Rc_3.37 // itthaü na màü pratyupapattim eti tatràdyapakùadvitaye 'pi yàtrà / varaü visoóhàni kiyanty apãha saïkhyàtakàlàbhyadhikàny ahàni // Rc_3.38 // svàlocitaü vaktu bhavàn idànãm ity anuùñheyam asaü÷ayaü yat / bàlyàt prabhçty eva tavottarà dhãr na pårvapakùe 'bhinive÷am eti // Rc_3.39 // iti prasannàü giram agrajasya ÷rutvà ciràd vãtaviùàdapaïkaþ / mukha÷riyaivojjvalayàbhinandann idaü sumitràtanayo jagàda // Rc_3.40 // samarthitaü sàdhu samastam eva kçtã kapiþ kiü bahunoditena / pravyaktam apy etad adoùadçùñyà gçhãtam àryeõa na yat tadàgaþ // Rc_3.41 // tasyorjitenàtiraver avadyaü naivekùate 'ntaþkaraõaü mamàpi / ayaü punas tena kuto na jànàmy atikramaþ kàlakçto na dçùñaþ // Rc_3.42 // visarjità và punaràgamàya samàpatanty adya na te nalàdyàþ / samàharatiudyatavittavarùo varùàntarebhyaþ pravaràn harãn và // Rc_3.43 // aùñàda÷advãpakapãndramaulir maulàn asau vàlivadhapralãnàn / naikàbhyupàyopahitàn idànãm uta pratãcchaty atisatkriyàbhiþ // Rc_3.44 // apràptasaütoùam asaüvibhaktasambhuktasarvasvam anuplaveùu / athàdi÷aty arpitasàrako÷aþ prakàmapàtheyaparigrahàya // Rc_3.45 // atho sa bhãtàturabàlavçddhàn vçddhopasevã sanibhaü niyuïkte / yathàyathaü sadmani padmasaükhyàsameta÷àkhàmçgayåthanàthaþ // Rc_3.46 // tad ittham utthànasamàkulatvàn na tvaryamàõo 'pi sa dåùaõàya / àryeõa tatràpy asamàgatasya chàyàcyutiþ kaiva niråpità me // Rc_3.47 // j¤eyo 'sti naþ pårvam arer udantas tatas tadantàya vidheyam asti / ity àkulatvàn mama tàvad àrya kàryopataptiþ kùamate na dhairyam // Rc_3.48 // anarthibhàvàd upacàravàdàd àkàragupte÷ ca parãbhavanti / yathàtathàrthapratipàdanena prayànti mitràõi nirantaratvam // Rc_3.49 // mithaþ prasàdaskhalanàd upàdher upaiti sakhyaü khalayoþ khilatvam / gçhõàti satpåruùayor na doùam audàryasaüvàdakçtà tu maitrã // Rc_3.50 // niryantraõaü yatra na vartitavyaü na moditavyaü praõayàtivàde / vi÷aïkitànyonyabhayaü vidåràn namaskriyàm arhati sauhçdaü tat // Rc_3.51 // visrabdham àj¤àpaya kiü karomi kathaü ghañena plavagàdhiràjaþ / yat kiücid àdi÷ya nibhena kiü màü niùedhasi kle÷am ivekùamàõaþ // Rc_3.52 // sthito 'smi tàvad dinam etad eùyaty anyedyur àj¤àü tava na pratãkùe / àryo 'nurodhàn na yunakti yatra tatràham ambàniyamàt svatantraþ // Rc_3.53 // tad eùa niùkramya tathà karomi tatpårvasaïgaþ plavago yathà÷u / taü vairisaühàramahopakàram àryàya niryàtayituü yatena // Rc_3.54 // dhik taü dhanuùpàõim anuplavaü màü mudhà manaþparyuùitàvalepam / anvãkùate yasya mamàvasàdàd àryaþ sahàyàntaram antaraj¤aþ // Rc_3.55 // dhik÷àtatàü sannataparvatàü dhig dhik pàtavegaü ca mamà÷ugànàm / alakùitodde÷am api dviùantaü nihatya nàyànti hi yat kùaõena // Rc_3.56 // kharàdirakùaþkadaneùu dãrgham amã parij¤àtarasàþ kim anyat / asçgbhujàü bhoktum asçk tvarantàü bhåyo 'pi bhåcandra tavàrdhacandràþ // Rc_3.57 // àtàñakàsaüj¤apanàt prapannas tvayaiùa varõà÷ramarakùaõàya / samàpyatàü ÷eùanibarhaõena kùapàcaràõàü nidhanàdhikàraþ // Rc_3.58 // uddhçtya ghoràyudhavçndavçùñim anuùñhitàm ogha÷aravyayena / sa ràkùasebhyo 'mbaragocarebhyas tràtas tvayaikena makho maharùeþ // Rc_3.59 // taü kàlakalpaü kiyatà ÷rameõa tathàvadhãr màrgarudhaü viràdham / àsan muhårtàþ kati ca ghnatas te sainyaü janasthànapateþ svarasya // Rc_3.60 // àsãt kùuraprasya kiyàn vilambaþ kråreùu teùu tri÷iraþ÷iraþsu / katãùavo dåùaõadehayàtrànivàraõàrthaü ca raõe visçùñàþ // Rc_3.61 // kasyàvalambàd akarot paràsuü màrãcam uccàvacamàyam àryaþ / j¤àtà ca diksaüj¤apitas tvayaiva kùapàcaràõàm adhipa÷ ca so 'pi // Rc_3.62 // ity aprapa¤coditakàraõàni mithas tayos tathyaguõagrahàõi / neduþ stuvànà iva sånçtàni khagàþ kulàyeùu kçtaikamatyàþ // Rc_3.63 // àropya sandhyàü di÷i vajrapàõeþ paryasya candraü kakubhi pratãcyàm / utsaïgitoóuprakarà khagànàm àdàya nidràü rajanã jagàma // Rc_3.64 // kavi÷ ca jãva÷ ca suta÷ ca bhåmeþ sa dakùiõà÷àtilako muni÷ ca / àsannasåryàü÷ubhayadrutasya kùaõaü rarakùur bhagaõasya pçùñham // Rc_3.65 // dig dar÷ayàmàsa mukhaü saràgaü na yàvad aindrã gaõikeva mattà / tàvad dvije÷o 'ïkam iyàya sindhoþ sandhyàsurà÷ãkaraseka÷aïkã // Rc_3.66 // visarjitoóuþ kùaõam indur àsãd àsãd upànteùv api nàndhakàram / bhç÷aü di÷ãndrasya raràja sandhyà sindåriõãva graharàjamudrà // Rc_3.67 // uccetum uccair uóukuómalàni vyàkurvatã ràgam atipragàóham / ÷àkhàm ivàlambya di÷aü maghonaþ sandhyà viyad bhåruham àruroha // Rc_3.68 // ÷eùoóupuùpastabakoccayàya saüjàtaràgàti÷ayeva sandhyà / apy uccakaiþ pårvamahãdhramårdhni sthitvà viyadbhåruham àruroha // Rc_3.69 // (tad evedam) visçjya pàõóucchadanaughatulyaü tàràgaõaü vyomatarus tadànãm / babhàra sandhyàrucima¤jarãõàü jàlàni bàlàdharakomalàni // Rc_3.70 // utsàritevàbhrakareõukumbhàj jambhàriyugyàdhikçtair marudbhiþ / tatàna sandhyeti samullasantã nabhoïgaõaü raïgavikàradhåliþ // Rc_3.71 // saüvittayas tattvavigàha÷ubhràþ sàüsàrike ràga ivàdhiråóhe / ÷anaiþ ÷anair mlànaruco mamajjus tàràþ prasarpaty aruõe cireõa // Rc_3.72 // kaiþ ÷ikùità vartayituü tadàsãd unmãlitaü tålikayeva citram / taraïgavat tuïga÷aradghanàlãvisaüsthule vyomani bàlasandhyà // Rc_3.73 // pratyuptamàtraü di÷i devabhartur abhyaktakhaõóàbhrataraïgamàlam / babhau visarpaty ayasãva tailaü nabhastale bàlapataïgatejaþ // Rc_3.74 // prasattinirvyåóhasudhàmayåkhaü kham uùõara÷màv api raktim åhe / bharaü pratãcchanti mahodayànàü pàtràõi paryàyava÷aüvadàni // Rc_3.75 // tàpi¤chakalpaþ kakubhi pratãcyàm àcchàdayàmàsa mçgo mçgàïkam / dåràdhiråóhaü janam àpadãva prakà÷amàno 'ti÷ayàd avarõaþ // Rc_3.76 // pradãptasandhyàgni nadaddvijaughaü niraü÷ukadhvastaparàïmukhendu / viyadviluptoóukulaü tadàbhåc cakràntaràkràntapuropameyam // Rc_3.77 // mithaþ kçtàlokamahotsavànàü kçtàravaþ sàrasadampatãnàm / na bàlabhànoþ kiraõàd abhaiùãn nadãùu nãhàramayo 'ndhakàraþ // Rc_3.78 // tatàra saütãrya himàndhakàraü tatà rasantã saritaþ khagàlã / raktàravindasya rajobhir àrdrair aktà raviü vàriõi vãkùamàõà // Rc_3.79 // smaravyayaklàntavalatpulindãsarvàïgasaüvàhakalàvidagdhaþ / vilambya ko÷eùu ku÷e÷ayànàü sasàra kàsàrataraïgavàtaþ // Rc_3.80 // atãtya ÷aityaü tañavàlukànàü koùõàsu sasnur munayo nadãùu / apàm apåryanta ca nairjharãõàü kuñà girigràmakuñumbinãbhiþ // Rc_3.81 // jàtaprakà÷àsu bahiþsthalãùu prakàmacàrotsavajàgaråkaþ / ibho bhuvi praskhaladagrahastaþ sasmàra ÷ayyodaraku¤ja÷ayyàm // Rc_3.82 // sametya jçmbhànupadaü svayåthyair mithaþ kùaõaü lãóhatuùàralepàþ / pratasthire digvalayaü vilokya yathàyathaü kacchabhuvaþ kuraïgàþ // Rc_3.83 // adç÷yatàràt taralaiþ sthalãùu vanecaràõàü pçtanà kuraïgaiþ / papau raveþ saüjvalitograbhàsaü bhujaïgam aughaþ ÷ritanàkurandhraiþ // Rc_3.84 // sthalaü kuraïgãnayanair anidrair unmuktamudrair jalajair jalaü ca / vilolatàrais taraladvirephair uvàha bhedaü na mithas tadànãm // Rc_3.85 // jçmbhàbharàd dåravisaügatànàü mudràvilambena dalàvalãnàm / nirvi÷ya niþ÷eùam aliþ paràgam agàd abaddhaþ kumudàkarebhyaþ // Rc_3.86 // vive÷a gartaü gatam uttamohir uccaiþ padaü santatam uttamo hi / àsãn mahaþ sampadi tuïgatàyàü nabho na kai÷cid gadituü gatàyàm // Rc_3.87 // naiþsaïgyam àlambyata kairaveùu yaiþ ÷àntimadbhiþ ÷anakaã raveùu / saujanyam ambhojagçhe sametai÷ ciràd dvirephair jagçhe same taiþ // Rc_3.88 // reje 'ravindair aravindabandhoþ saüdar÷ane dar÷itaharùavegaiþ / vidhor viùehe virahaþ kathaücin nidràvalambàt kumudàkareõa // Rc_3.89 // åhe jalair àhitakoparàgaþ kùobhàd alnãnàü nalinãparàgaþ / vyasarjayad dyàü vivçtàparàgaþ ÷a÷ã ciràd adhyuùitàparàgaþ // Rc_3.90 // yathà viluptoóukadambakàyàü bàlàrkapàdair divi dãpyate sma / tathaiva suptàkhilakairavàyàü raktàravindair abhitaþ sarasyàm // Rc_3.91 // mukhena bhàti sma sahasrapatraü mitrodayàlokavikasvareõa / ma¤jusvanànàm alimàrgaõànàü svayaügrahàyaiav vimudrako÷am // Rc_3.92 // ÷lathena kecid vivi÷ur mukhena talena kecid dalasaühatãnàm / madhåtsukànàü madhupavrajànàm abjeùu na dvàravini÷cayo 'bhåt // Rc_3.93 // luloñha dhålãùu papau madhåni pakùmàõi lãóhàni punar lileha / àgantave stokam api dvirephaþ sthito dadau nàntaram abjamadhye // Rc_3.94 // bheje vinidràü nalinãü na kålàn na ÷ãlayàmàsa navàrkabhàsam / priyàü pratãyàya tathaiva måóhàü khagaþ svabodhàgamasàbhyasåyaþ // Rc_3.95 // bahån asau patrarathas tapasvã cakàra càñån upakaõñhalãnaþ / dç÷aü pramãlàpagamàt kaùàyàm unmãlayàmàsa cireõa cakrã // Rc_3.96 // pàraü tuùàrakùaõasàndhakàram api smaràrtitvaritaþ pavitrã / ÷rutapriyàhnvànaravaþ pratasthe sãmantayann abjavanaü vinidram // Rc_3.97 // jagàma bha¤janKamalàni kokaþ kokãpariùvaïgamanorathotkaþ / sàpy utsukà tatkùaõam àjagàma vilokayantã vanam utpalànàm // Rc_3.98 // kurvàõayoþ sarasi padmavanàvanaddhe bhinnàdhvanor vitatham eva gatàgatàni / saüvàdidikpatitayoþ patatoþ kathaücid dvandvaü ciràd ghañitam ardhapathe babhåva // Rc_3.99 // vyasmaryatàm çtamarãcikaràbhitàpaþ pràtaþ patatrimithunais tapanaü vilokya / jàtyaiva ÷ãtalam athoùõam alaü na kiücic citrà gatir jagati jantuda÷àva÷ena // Rc_3.100 // kartavyanirõayaviråóhamanaþprasàda÷aüsismitena mukhacandramasà viràjan / ràmaþ prabhàtapavanàhitavãcikampàü pampàm iyàya sarasãü saha lakùmaõena // Rc_3.101 // pàr÷vasthàvarajasasambhramopanãtapratyagrasphuñitavilohitàravindaþ / susnàtaþ kçtavidhir a¤jasopatasthe kàkutsthaþ kanakarasàvadàtam arkam // Rc_3.102 // tau dãrghaü vidhivad upàsya pårvasandhyàü påùõãùatprakañitara÷mibarbarãke / àsàtàü rahitamahãruhopakaõñhaådvellastimitajañàvanau vanànte // Rc_3.103 // ity abhinandakavikçtau ràmacarite mahàkàvye mantravini÷cayapårvakapràtaþssandhyàvarõano nàma tçtãyaþ sargaþ samàptaþ |/