Ramodanta Input by Christophe Vielle TEXT WITH PADA MARKERS STRUCTURE OF REFERENCES RmUD_nn*n.nn = Ràmodanta_verse-number of Thrissur-ed.*kàõóa.verse of Palghat ed. CONTRIBUTOR'S NOTE: The Ràmodanta, an anonymous work of unknown date, is a short poetic rendering of the Ràma epics which was traditionally read by beginners in Sanskrit throughout South India (e.g. in Kerala). The present transliterated edition is mainly based on the text of the following edition in Malayàëam script: -- Siddharåpaü, Bàlaprabodhaü, Samàsacakraü, vyàkhyànavuü ørãràmodantavuü, ed. Si. Vi. Ravi÷armma Ràjàvu [C.V. Ravisarma Raja], Thrissur: Kerala Sahitya Akademi, 2010 (19481). According to the kañapayàdi system of writing the numbers, the last word of the work (cinmayaþ = 6 5 1) indicates that the original number of verses must have been 156, which is the precise number of verses in the Thrissur edition. Close to the text of this edition is the text (in 153 ÷lokas only) provided by the following two editions here also used: -- ørãràmodantaü (samãkùà vyàkhyànaü), ed. ôo. Påvattår Ràmakçùõa Piëëa [Dr. Poovattor Ramakrishna Pillai], Thiruvananthapuram - Kottayam: National Book Stall, 1990 [in Malayàëam script]; -- K.P.A. Menon, Nine Gems of Sanskrit Literature, vol. 3, Delhi: Nag Publishers, 1996, pp. 150-210 [in Devanàgarã script, with an English translation]. There exists another, rather different, version of the same work, which presents a longer text (due to a single passage of more than 50 additional or variant verses) divided into seven kàõóas. According to a quick check of a few available manuscripts of the work, it appears that both the kàõóa-division and the rewritten and expanded passage occurring within the 6th kàõóa, are recent, possibly made by one of the first editors. This interpolated version of the text is represented by the following popular edition: -- ørãràmodantam | lalitañippaõyàdisametam | Sriramodanta: A Simple Sanskrit Poetry Text, with exhaustive-notes, valuable grammatical instructions and model questions, edited with foot-notes by L. Anantarama Sastri, Kalpathi (Palghat): R.S. Vadhyar & Sons, 11nd rev. ed. 1982, repr. 2006 [199 ÷lokas, in Devanàgarã script]. Two parallel editions in e-book form have been made available on-line, which present the same text as the one of the Palghat edition, viz. represent also the expanded version with the kàõóa-division: -- ørãràmodantam | Story of Sri Rama (Sanskrit text and English Translation), E-book published by http://hinduebooks.blogspot.com, July 2010 [in Devanàgarã script]; -- ørãràmodantaü (arthasahitaü), E-book published by http://malayalamebooks.org, July 2010 [in Malayàëam script]. It was not possible for preparing the present edition to check several earlier listed editions such the ones published at the Venkateswara Sastrulu/Vavilla Press or at the Sri Balamanorama Press, Madras. The double numbering of the verses here used allows to have the numbers of the verses according to both versions (the second one being introduced by the sign *). The additional lines or verses from the secondary version are the indented ones with the * reference only. The verses without the sign * are the ones found only in the first version. [Christophe Vielle] ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ PADA MARKERS For a four-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ // For a six-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ \ ........ # ........ // ÷rãràmodantam | atha bàlakàõóaþ || RmUD_*1.a || ÷rãpatiü praõipatyàhaü $ ÷rãvatsàïkitavakùasam & ÷rãràmodantam àkhyàsye % ÷rãvàlmãkiprakãrtitam // RmUD_1*1.1 // purà vi÷ravasaþ putro $ ràvaõo nàma ràkùasaþ & àsãd asyànujau càstàü % kumbhakarõavibhãùaõau // RmUD_2*1.2 // te tu tãvreõa tapasà $ pratyakùãkçtya vedhasam & vavrire ca varàn iùñàn % asmàd à÷ritavatsalàt // RmUD_3*1.3 // ràvaõo mànuùàd anyair $ avadhyatvaü tathànujaþ & nirdevatvecchayà nidràü % kumbhakarõo 'vçõãta ca // RmUD_4*1.4 // vibhãùaõo viùõubhaktiü $ vavre sattvaguõànvitaþ & tebhya etàn varàn dattvà % tatraivàntardadhe prabhuþ // RmUD_5*1.5 // ràvaõas tu tato gatvà $ raõe jitvà dhanàdhipam & laïkàpurãü puùpakaü ca % hçtvà tatràvasat sukham // RmUD_6*1.6 // yàtudhànàs tataþ sarve $ rasàtalanivàsinaþ & da÷ànanaü samà÷ritya % laïkàyàü sukham àvasan // RmUD_7*1.7 // mandodarãü mayasutàü $ pariõãya da÷ànanaþ & tasyàm utpàdayàm àsa % meghanàdàhvayaü sutam // RmUD_8*1.8 // rasàü rasàtalaü caiva $ vijitya sa tu ràvaõaþ & lokàn àkramayan sarvठ% jahàra ca vilàsinãþ // RmUD_9*1.9 // dåùayan vaidikaü karma $ dvijàn ardayati sma saþ & àtmajenànvito yuddhe % vàsavaü càpy apãóayat // RmUD_10*1.10 // tadãyataruratnàni $ punar ànàyya kiïkaraiþ & sthàpayitvà tu laïkàyàm % avasac ca ciràya saþ // RmUD_11*1.11 // tatas tasminn avasare $ vidhàtàraü divaukasaþ & upagamyocire sarvaü % ràvaõasya viceùñitam // RmUD_12*1.12 // tad àkarõya suraiþ sàkaü $ pràpya dugdhodadhes tañam & tuùñàva ca hçùãke÷aü % vidhàtà vividhaiþ stavaiþ // RmUD_13*1.13 // àvirbhåyàtha daityàriþ $ papraccha ca pitàmaham & kim artham àgato 'si tvaü % sàkaü devagaõair iti // RmUD_14*1.14 // tato da÷ànanàt pãóàm $ ajas tasmai nyavedayat & tac chrutvovàca dhàtàraü % harùayan viùñara÷ravàþ // RmUD_15*1.15 // alaü bhayenàtmayone $ gaccha devagaõaiþ saha & ahaü dà÷arathir bhåtvà % haniùyàmi da÷ànanam // RmUD_16*1.16 // àtmàü÷ai÷ ca suràþ sarve $ bhåmau vànararåpiõaþ & jàyeran mama sàhàyyaü % kartuü ràvaõanigrahe // RmUD_17*1.17 // evam uktvà vidhàtàraü $ tatraivàntardadhe prabhuþ & padmayonis tu gãrvàõaiþ % samaü pràyàt prahçùñadhãþ // RmUD_18*1.18 // ajãjanat tataþ ÷akro $ vàlinaü nàma vànaram & sugrãvam api màrtàõóo % hanumantaü ca màrutaþ // RmUD_19*1.19 // puraiva janayàm àsa $ jàmbavantaü ca padmajaþ & evam anye ca vibudhàþ % kapãn ajanayan bahån // RmUD_20*1.20 // tato vànarasaüghànàü $ vàlã parivçóho 'bhavat & amãbhir akhilaiþ sàkaü % kiùkindhàm adhyuvàsa ca // RmUD_21*1.21 // àsãd da÷aratho nàma $ såryavaü÷e 'tha pàrthivaþ & bhàryàs tisro 'pi labdhvàsau % tàsu lebhe na saütatim // RmUD_22*1.22 // tataþ sumantravacanàd $ çùya÷çïgaü sa bhåpatiþ & ànãya putrakàmeùñim % àrebhe sapurohitaþ // RmUD_23*1.23 // athàgner utthitaþ ka÷ cid $ gçhãtvà pàyasaü carum & etat prà÷aya patnãs tvam % ity uktvàdàn nçpàya saþ // RmUD_24*1.24 // tad gçhãtvà tadaivàsau $ patnãþ prà÷ayad utsukaþ & tà÷ ca tatprà÷anàd eva % nçpàd garbham adhàrayan // RmUD_25*1.25 // pårõe kàle 'tha kausalyà $ sajjanàmbhojabhàskaram & ajãjanad ràmacandraü % kaikeyã bharataü tathà // RmUD_26*1.26 // tato lakùmaõa÷atrughnau $ sumitràjãjanat sutau & akàrayat pità teùàü % jàtakarmàdikaü dvijaiþ // RmUD_27*1.27 // tato vavçdhire 'nyonyaü $ snigdhà÷ catvàra eva te & sakalàsu ca vidyàsu % naipuõyam abhilebhire // RmUD_28*1.28 // tataþ kadà cid àgatya $ vi÷vàmitro mahàmuniþ & yayàce yaj¤arakùàrthaü % ràmaü ÷aktidharopamam // RmUD_29*1.29 // vasiùñhavacanàd ràmaü $ lakùmaõena samanvitam & kçcchreõa nçpatis tasya % kau÷ikasya kare dadau // RmUD_30*1.30 // tau gçhãtvà tato gacchan $ balàm atibalàü tathà & astràõi ca samagràõi % tàbhyàm upadide÷a saþ // RmUD_31*1.31 // gacchan sahànujo ràmaþ $ kau÷ikena pracoditaþ & tàñakàm avadhãd dhãmàül % lokapãóanatatparàm // RmUD_32*1.32 // tataþ siddhà÷ramaü pràpya $ kau÷ikaþ saharàghavaþ & adhvaraü ca samàrebhe % ràkùasà÷ ca samàgaman // RmUD_33*1.33 // ràghavas tu tato 'streõa $ kùiptvà màrãcam arõave & subàhupramukhàn hatvà % yaj¤aü càpàlayan muneþ // RmUD_34*1.34 // kau÷ikena tato ràmo $ nãyamànaþ sahànujaþ & ahalyà÷àpanirmokùaü % kçtvà saüpràpa maithilam // RmUD_35*1.35 // janakenàrcito ràmaþ $ kau÷ikena pracoditaþ & sãtànimittam ànãtaü % babha¤ja dhanur ai÷varam // RmUD_36*1.36 // tato da÷arathaü dåtair $ ànàyya mithilàdhipaþ & ràmàdibhyas tatsutebhyaþ % sãtàdyàþ kanyakà dadau // RmUD_37*1.37 // tato guruniyogena $ kçtodvàhaþ sahànujaþ & ràghavo niryayau tena % janakenoru mànitaþ // RmUD_38*1.38 // tad àkarõya dhanurbhaïgam $ àyàntaü roùabhãùaõam & vijitya bhàrgavaü ràmam % ayodhyàü pràpa ràghavaþ // RmUD_39*1.39 // tataþ sarvajanànandaü $ kurvàõa÷ ceùñitaiþ svakaiþ & tàm adhyuvàsa kàkutsthaþ % sãtayà sahitaþ sukham // RmUD_40*1.40 // iti ÷rãràmodante bàlakàõóaþ samàptaþ || RmUD_*1.c || _________________________________________________________________ atha ayodhyàkàõóaþ || RmUD_*2.a || etasminn antare gehaü $ màtulasya yudhàjitaþ & prayayau bharataþ prãtaþ % ÷atrughnena samanvitaþ // RmUD_41*2.1 // tataþ prakçtibhiþ sàkaü $ mantrayitvà sa bhåpatiþ & abhiùekàya ràmasya % samàrebhe mudànvitaþ // RmUD_42*2.2 // kaikeyã tu mahãpàlaü $ mantharàdåùità÷ayà & varadvayaü purà dattaü % yayàce satyasaügaram // RmUD_43*2.3 // vanavàsàya ràmasya $ ràjyàptyai bharatasya ca & tasyà varadvayaü kçcchram % anujaj¤e mahãpatiþ // RmUD_44*2.4 // ràmaü tadaiva kaikeyã $ vanavàsàya càdi÷at & anuj¤àpya gurån sarvàn % niryayau ca vanàya saþ // RmUD_45*2.5 // dçùñvà taü nirgataü sãtà $ lakùmaõa÷ cànujagmatuþ & saütyajya svagçhàn sarve % paurà÷ cànuyayur drutam // RmUD_46*2.6 // va¤cayitvà tu tàn pauràn $ nidràõàn ni÷i ràghavaþ & vàhyamànaü sumantreõa % ratham àruhya càgamat // RmUD_47*2.7 // ÷riïgiberapuraü gatvà $ gaïgàkåle 'tha ràghavaþ & guhena satkçtas tatra % ni÷àm ekàm uvàsa ca // RmUD_48*2.8 // sàrathiü saünimantryàsau $ sãtàlakùmaõasaüyutaþ & guhenànãtayà nàvà % saütatàra ca jàhnavãm // RmUD_49*2.9 // bharadvàjamuniü pràpya $ taü natvà tena satkçtaþ & ràghavas tasya nirde÷àc % citrakåñe 'vasat sukham // RmUD_50*2.10 // ayodhyàü tu tato gatvà $ sumantraþ ÷okavihvalaþ & ràj¤e nyavedayat sarvaü % ràghavasya viceùñitam // RmUD_51*2.11 // tad àkarõya sumantroktaü $ ràjà duþkhavimåóhadhãþ & ràma ràmeti vilapan % dehaü tyaktvà divaü yayau // RmUD_52*2.12 // mantriõas tu vasiùñhoktyà $ dehaü saürakùya bhåpateþ & dåtair ànàyayan kùipraü % bharataü màtulàlayàt // RmUD_53*2.13 // bharatas tu mçtaü ÷rutvà $ pitaraü kaikayãgirà & saüskàràdi cakàràsya % yathàvidhi sahànujaþ // RmUD_54*2.14 // amàtyai÷ codyamàno 'pi $ rajyàya bharatas tadà & vanàyaiva yayau ràmam % ànetuü nàgaraiþ saha // RmUD_55*2.15 // sa gatvà citrakåñasthaü $ ràmaü cãrajañàdharam & yayàce rakùituü ràjyaü % vasiùñhàdyair dvijaiþ saha // RmUD_56*2.16 // caturda÷a samà nãtvà $ punar aiùyàmy ahaü purãm & ity uktvà pàduke dattvà % taü ràmaþ pratyayàpayat // RmUD_57*2.17 // gçhãtvà pàduke tasmàd $ bharato dãnamànasaþ & nandigràme sthitas tàbhyàü % rarakùa ca vasuüdharàm // RmUD_58*2.18 // ràghavas tu gires tasmàd $ gatvàtriü samavandata & tatpatnã tu tadà sãtàü % bhåùaõaiþ svair abhåùayat // RmUD_59*2.19 // uùitvà tu ni÷àm ekàm $ à÷rame tasya ràghavaþ & vive÷a daõóakàraõyaü % sãtàlakùmaõasaüyutaþ // RmUD_60*2.20 // iti ÷rãràmodante ayodhyàkàõóaþ samàptaþ || RmUD_*2.c || _________________________________________________________________ atha àraõyakàõóaþ || RmUD_*3.a || vrajan vanena kàkutstho $ viràdhaü vidhicoditam & sadàrànujam àtmànaü % harantam avadhãt tadà // RmUD_61*3.1 // ÷arabhaïgà÷ramam pràpya $ svargatiü tasya vãkùya saþ & pratijaj¤e ràkùasànàü % vadhaü munibhir arthitaþ // RmUD_62*3.2 // tasmàd gatvà sutãkùõaü ca $ praõamyànena påjitaþ & agastyasyà÷ramaü pràpya % taü nanàma raghåttamaþ // RmUD_63*3.3 // ràmàya vaiùõavaü càpam $ aindraü tåõãyugaü tathà & bràhmaü càstraü ca khaógaü ca % pradadau kumbhasaübhavaþ // RmUD_64*3.4 // tataþ sa gacchan kàkutsthaþ $ samàgamya jañàyuùam & vaidehyàþ pàlanàyainaü % ÷raddadhe pitçvallabham // RmUD_65*3.5 // tataþ pa¤cavañãü pràpya $ tatra lakùmaõanirmitàm & parõa÷àlàm adhyuvàsa % sãtayà sahitaþ sukham // RmUD_66*3.6 // tatràbhyetyaikadà ràmaü $ vavre ÷årpaõakhàbhikà & tannirastà lakùmaõaü ca % vavre so' pi niràkarot // RmUD_67*3.7 // ràmam eva tato vavre $ kàmàrtà kàmasaünibham & puna÷ ca dhikkçtà tena % sãtàm abhyadravad ruùà // RmUD_68*3.8 // lakùmaõena tadà roùàt $ kçtta÷ravaõanàsikà & sà tu gatvà janasthànaü % kharàyaitan nyavedayat // RmUD_69*3.9 // tad àkarõya kharaþ kruddho $ ràghavaü hantum àyayau & dåùaõatri÷iromukhyair % yàtudhànaiþ samanvitaþ // RmUD_70*3.10 // tat kùaõaü lakùmaõe sãtàü $ nidhàya raghunandanaþ & kharaü sahànugaü saükhye % jaghànàlaghuvikramaþ // RmUD_71*3.11 // tataþ ÷årpaõakhà gatvà $ laïkàü ÷okasamanvità & nyavedayad ràvaõàya % vçttàntaü sarvam àditaþ // RmUD_72*3.12 // tac chrutvà ràvaõaþ sãtàü $ hartuü kçtamatis tadà & màrãcasyà÷ramaü pràpya % sàhàyye tam acodayat // RmUD_73*3.13 // so 'pi svarõamçgo bhåtvà $ sãtàyàþ pramukhe 'carat & sà tu taü mçgam àhartuü % bhartàraü samayàcata // RmUD_74*3.14 // niyujya lakùmaõaü sãtàü $ rakùituü raghunandanaþ & anvagacchan mçgaü tårõaü % dravantaü kànanàntare // RmUD_75*3.15 // vivyàdha ca mçgaü ràmaþ $ sa nijaü råpam àsthitaþ & hà sãte lakùmaõety evaü % rudan pràõàn samatyajat // RmUD_76*3.16 // etad àkarõya vaidehyà $ lakùmaõa÷ codito bhç÷am & tadrakùàü devatàþ pràrthya % prayayau ràghavàntikam // RmUD_77*3.17 // tad antare samàsàdya $ ràvaõo yatiråpadhçt & sãtàü gçhãtvà prayayau % gaganena mudànvitaþ // RmUD_78*3.18 // tato jañàyur àlokya $ nãyamànàü tu jànakãm & pràharad ràvaõaü pràpya % tuõóapakùanakhair bhç÷am // RmUD_79*3.19 // chittvainam candrahàsena $ pàtayitvà ca bhåtale & gçhãtvà ràvaõaþ sãtàü % pràvi÷an nijamandiram // RmUD_80*3.20 // a÷okavanikàmadhye $ saüsthàpya janakàtmajàm & ràvaõo rakùituü cainàü % niyuyoja ni÷àcarãþ // RmUD_81*3.21 // hatvà ràmas tu màrãcam $ àgacchann anujeritàm & vàrttàm àkarõya duþkhàrtaþ % parõa÷àlàm upàgamat // RmUD_82*3.22 // adçùñvà tatra vaidehãü $ vicinvàno vanàntare & sahànujo gçdhraràjaü % chinnapakùaü dadar÷a saþ // RmUD_83*3.23 // tenoktàü jànakãvàrttàü $ ÷rutvà pa÷càn mçtaü ca tam & dagdhvà sahànujo ràma÷ % cakre tasyodakakriyàm // RmUD_84*3.24 // àtmano 'bhibhavaü pa÷càt $ kurvatãü pathi lakùmaõaþ & ayomukhãü cakàrà÷u % kçtta÷ravaõanàsikàm // RmUD_85*3.25 // gçhãtau tau kabandhena $ bhujau tasya nyakçntatàm & tatas tu yàcitau tena % taddehaü dehatu÷ ca tau // RmUD_86*3.26 // sa tu divyàkçtir bhåtvà $ ràmaü sãtopalabdhaye & sugrãvam çùyamåkasthaü % yàhãty uktvà divaü yayau // RmUD_87*3.27 // tataþ prãto raghu÷reùñhaþ $ ÷abaryà÷ramam abhyayàt & tayàbhipåjitaþ pa÷càt % pampàü pràpa salakùmaõaþ // RmUD_88*3.28 // iti ÷rãràmodante àraõyakàõóaþ samàptaþ || RmUD_*3.c || _________________________________________________________________ atha kiùkindhàkàõóaþ || RmUD_*4.a || hanåmàn atha sugrãva- $ nirdiùño ràmalakùmaõau & pràpya j¤àtvà tu vçttàntaü % tena tau samayojayat // RmUD_89*4.1 // tato ràmasya vçttàntaü $ sugrãvàya nivedya saþ & sakhyaü ca kàrayàm àsa % tayoþ pàvakasaünidhau // RmUD_90*4.2 // pratijaj¤e tadà ràmo $ haniùyàmãti vàlinam & dar÷ayiùyàmi vaidehãm % ity anyena ca saü÷rutam // RmUD_91*4.3 // sugrãveõàtha ràmàya $ bhràtçvairasya kàraõam & niveditam a÷eùaü ca % balàdhikyaü ca tasya tat // RmUD_92*4.4 // tat kùaõaü dundubheþ kàyaü $ sugrãveõa pradar÷itam & sudåraü preùayàm àsa % pàdàïguùñhena ràghavaþ // RmUD_93*4.5 // puna÷ ca dar÷itàüs tena $ sàlàn sapta raghåttamaþ & bàõenaikena ciccheda % sàrdhaü tasyànu÷aïkayà // RmUD_94*4.6 // kiùkindhàü pràpya sugrãvas $ tato ràmasamanvitaþ & jagarjàtãva saühçùñaþ % kopayan vànaràdhipam // RmUD_95*4.7 // vàlã niùkramya sugrãvaü $ samare 'pãóayad bhç÷am & so 'pi saübhagnasarvàïgaþ % pràdravad ràghavàntikam // RmUD_96*4.8 // kçtacihnas tu ràmeõa $ punar eva sa vàlinam & raõàyàhvayata kùipraü % tasthau ràmas tirohitaþ // RmUD_97*4.9 // hemamàlã tato vàlã $ tàrayàbhihitaü hitam & nirasya kupito bhràtrà % raõaü cakre sudàruõam // RmUD_98*4.10 // bàõena vàlinaü ràmo $ viddhvà bhåmau nyapàtayat & so 'pi ràma iti j¤àtvà % tyaktvà dehaü divaü yayau // RmUD_99*4.11 // pa÷càt tapantaü sugrãvaü $ samà÷vàsya raghåttamaþ & vànaràõàm adhipatiü % cakàrà÷ritavatsalaþ // RmUD_100*4.12 // tato màlyavataþ pçùñhe $ ràmo lakùmaõasaüyutaþ & uvàsa caturo màsàn % sãtàvirahaduþkhitaþ // RmUD_101*4.13 // atha ràmasya nirde÷àl $ lakùmaõo vànaràdhipam & ànayat plavagaiþ sàrdhaü % hanåmatpramukhair girim // RmUD_102*4.14 // sugrãvo ràghavaü dçùñvà $ vacanàt tasya vànaràn & nyayuïkta sãtàm anveùñum % à÷àsu catasçùv api // RmUD_103*4.15 // tato hanumataþ pàõau $ dadau ràmo 'ïgulãyakam & vi÷vàsàya tu vaidehyàs % tad gçhãtvà sa niryayau // RmUD_104*4.16 // tato hanåmatpramukhà $ vànarà dakùiõàü di÷am & gatvà sãtàü vicinvantaþ % parvataü vindhyam àpnuvan // RmUD_105*4.17 // samayàtikramàt tatra $ cakruþ pràyopave÷anam & te 'tra sampàtinà proktàü % sãtàvàrttàü ca ÷u÷ruvuþ // RmUD_106*4.18 // tataþ pràpur udanvantam $ aïgadàdyàþ plavaïgamàþ & taü vilaïghayituü teùàü % na ka÷ cid abhavat kùamaþ // RmUD_107*4.19 // svaprabhàvapra÷aüsàbhis $ tadà jàmbavaduktibhiþ & saüvardhito mahendràdrim % àrurohànilàtmajaþ // RmUD_108*4.20 // iti ÷rãràmodante kiùkindhàkàõóaþ samàptaþ || RmUD_*4.c || _________________________________________________________________ atha sundarakàõóaþ || RmUD_*5.a || abhivandyàtha sakalàn $ amaràn pavanàtmajaþ & pupluve ca gires tasmàd % vilaïghayitum arõavam // RmUD_109*5.1 // sa samullaïghya mainàkaü $ surasàm abhivandya ca & nihatya siühikàü nãtyà % pàraü pràpa mahodadheþ // RmUD_110*5.2 // laïkàdhidevatàü jitvà $ tàü pravi÷yànilàtmajaþ & sãtàü vicinvann adràkùãn % nidràõaü ni÷i ràvaõaü // RmUD_111*5.3 // apa÷yaüs tatra vaidehãü $ vicinvànas tatas tataþ & a÷okavanikàü gatvà % kàü cid àrtàü dadar÷a saþ // RmUD_112*5.4 // pàdapaü kaü cid àruhya $ tatpalà÷aiþ susaüvçtaþ & àste sma màrutis tatra % sãteyam iti tarkayan // RmUD_113*5.5 // ràvaõas tu tadàbhyetya $ maithilãü madanàrditaþ & bhàryà bhava mamety evaü % bahudhà samayàcata // RmUD_114*5.6 // ahaü tvadva÷agà na syàm $ ity eùà taü niràkarot & kàmamanyuparãtàtmà % ràvaõo 'pi tadà yayau // RmUD_115*5.7 // nirgate ràvaõe sãtàü $ pralapantãü sa màrutiþ & uktvà ràmasya vçttàntaü % pradadau càïgulãyakam // RmUD_116*5.8 // tat samàdàya vaidehã $ vilapya ca bhç÷aü punaþ & cåóàmaõiü dadau tasya % kare jagràha so 'pi tam // RmUD_117*5.9 // mà viùàdaü kçthà devi $ ràghavo ràvaõaü raõe & hatvà tvàü neùyatãty enàm % à÷vàsya sa viniryayau // RmUD_118*5.10 // nãtimàn so 'pi saücintya $ babha¤jopavanaü ca tat & akùàdãni ca rakùàüsi % bahåni samare 'vadhãt // RmUD_119*5.11 // tataþ ÷akrajità yuddhe $ baddhaþ pavananandanaþ & pratàpaü raghunàthasya % ràvaõàya nyavedayat // RmUD_120*5.12 // rakùodãpitalàïgålaþ $ sa tu laïkàm a÷eùataþ & dagdhvà sàgaram uttãrya % vànaràn samupàgamat // RmUD_121*5.13 // sa gatvà vànaraiþ sàkaü $ ràghavàyàtmanà kçtam & nivedayitvà sakalaü % dadau cåóàmaõiü ca tam // RmUD_122*5.14 // iti ÷rãràmodante sundarakàõóaþ samàptaþ || RmUD_*5.c || _________________________________________________________________ atha yuddhakàõóaþ || RmUD_*6.a || athàsaükhyaiþ kapigaõaiþ $ sugrãvapramukhaiþ saha & niryayau ràghavas tårõaü % tãraü pràpa mahodadheþ // RmUD_123*6.1 // tadà vibhãùaõo bhràtrà $ tyakto ràmam upàgamat & laïkàdhipatye 'bhyaùi¤cad % enaü ramo 'rimardanaþ // RmUD_124*6.2 // dattamàrgaþ samudreõa $ tatra setuü nalena saþ & kàrayitvà tena gatvà % suvelaü pràpa parvatam // RmUD_125*6.3 // tato ràghavanirdiùñà $ nãlamukhyàþ plavaïgamàþ & rurudhuþ sarvato laïkàü % vçkùapàùàõapàõayaþ // RmUD_126*6.4 // ràvaõasya niyogena $ nirgatàn yudhi ràkùasàn & prahastapramukhàn hatvà % nedus te siühavikramàþ // RmUD_127*6.5 // sugrãva÷ ca hanåmàü÷ ca $ tathà ràghavalakùmaõau & ràkùasàn subahån yuddhe % jaghnur bhãmaparàkramàþ // RmUD_128*6.6 // ràvaõis tu tadàbhyetya $ samare ràmalakùmaõau & nanàha nàgapà÷ena % nàgàris tau vyamocayat // RmUD_129*6.7 // ràvaõo 'pi tato yuddhe $ ràghaveõa paràjitaþ & kumbhakarõaü prabodhyà÷u % ràmaü hantuü nyayuïkta ca // RmUD_130*6.8 // rakùobhiþ saha niryàya $ bhakùayantaü plavaïgamàn & sahànugaü kumbhakarõaü % jaghànà÷u sa ràghavaþ // RmUD_131 // indrajit punar apy àjau $ sànujaü ca raghåttamam & amohayad vànaràü÷ ca % brahmàstreõàstrakovidaþ // RmUD_132 // tadaiva gatvà hanumàn $ ànãyauùadhiparvatam & tàn sarvàn bodhayitvà÷u % tatsthàne 'sthàpayac ca tam // RmUD_133 // tato nikumbhilàü gatvà $ saumitriþ savibhãùaõaþ & niùiddhyendrajito homaü % saüyuge taü jaghàna ca // RmUD_134 // tac chrutvà ràvaõaþ kruddho $ niryàya ÷aravçùñibhiþ & plavaïgamàn pãóayitvà % ràmeõa yuyudhe bhç÷aü // RmUD_135 // ràmo 'pi suciraü tena $ kçtvà yuddhaü sudàruõaü & brahmàstreõa jaghànainaü % brahmadattavaraü ripum // RmUD_136 // tadà ÷akràdayo devà $ hçùñà ràvaõanigrahàt & raghåttamasyottamàïge % puùpavçùñim akurvata // RmUD_137 // ràkùasànàm adhipatiü $ kçtvà ràmo vibhãùaõam & agniprave÷asaü÷uddhàü % parijagràha maithilãm // RmUD_138 // purandaravareõà÷u $ jãvayitvà plavaïgamàn & atoùayad raghu÷reùñho % vividhair dhanasaücayaiþ // RmUD_139 // tataþ puùpakam àruhya $ sasãtaþ sahalakùmaõaþ & niryayau vànaraiþ sàkaü % ràmo rakùo'dhipena ca // RmUD_140 // ayodhyàü praty asau gacchan $ preùayitvànilàtmajam & bharatasya mataü j¤àtvà % nandigràmam upàgamat // RmUD_141 // bhràtçbhiþ saha saügamya $ veùaü saütyajya tàpasaü & ayodhyàü pràvi÷ad ràmaþ % prãtair bandhujanaiþ saha // RmUD_142 // vasiùñho 'tha dvijaiþ sàkaü $ mantrisàmantasaünidhau & sãtayà sahitaü ràmam % abhyaùi¤cad yathàvidhi // RmUD_143 // àhlàdaya¤ jagat sarvaü $ paurõamàsyàü ÷a÷ã yathà & ayodhyàm avasad ràmaþ % sãtayà sahita÷ ciram // RmUD_144 // tato vànarasaüghàü÷ ca $ bhakùayantaü ni÷àcaram & aindreõàstreõa ràmo 'pi % nijaghàna raõe bhç÷am // RmUD_*6.9 // tato ràvaõasaüdiùñau $ devàntakanaràntakau & hanåmadaïgadàbhyàü tu % nihatau raõamårdhani // RmUD_*6.10 // athàtikàyam àyàntaü $ ratham àruhya vàhinãm & ardayantaü mahàkàyaü % lakùmaõa÷ càvadhãc charaiþ // RmUD_*6.11 // tato ràvaõasaüdiùñaþ $ ÷akrajid ràghavau raõe & brahmàstreõa ca tau baddhvà % vànaràü÷ càvadhãc charaiþ // RmUD_*6.12 // atha jàmbavato vàkyàd $ gatvà cauùadhiparvatam & màruti÷ cauùadhãs tatrà- % dçùñvà kopaü cakàra saþ // RmUD_*6.13 // bhådharaü taü samutpañya $ gçhãtvà punar àgataþ & tàsàü gandhena vai sarvàn % ràghavàdãn ajãvayat // RmUD_*6.14 // ràvaõaþ kapibhir dagdhàü $ purãü vãkùya ruùànvitaþ & nyayuïkta kumbhakarõasya % putrau hantuü ca ràghavau // RmUD_*6.15 // athàrdayantau tat sainyaü $ vãkùya tau bala÷àlinau & kumbhaü ràmo 'vadhãd bàõair % nikumbhaü càtmajo raveþ // RmUD_*6.16 // tataþ kharàtmajaü tena $ ràvaõena pracoditam & pãóayantaü kapãn bàõair % jaghànàstreõa ràghavaþ // RmUD_*6.17 // tataþ saütaptahçdayo $ ràvaõo yuddhadurmadam & pracodayàm àsa sutam % yuddhe hantuü sa ràghavau // RmUD_*6.18 // nagaràn niryayau tårõam $ indrajit samiti¤jayaþ & màyàsãtàü vinikùipya % sarveùàü mohanàya vai // RmUD_*6.19 // vànareùv api pa÷yatsu $ hanåmatpramukheùu ca & jaghàna sãtàü khaógena % ÷itena samiti¤jayaþ // RmUD_*6.20 // yuddhaü tyaktvà tataþ sarvair $ vànaraiþ sa parãvçtaþ & duþkhito hanumàüs tatra % yatra ramo 'vrajal laghu // RmUD_*6.21 // upagamyàbravãd ràmaü $ hanåmàn nikhilaü tadà & ÷rutvà vçttàntam akhilaü % ràmo moham avàpa saþ // RmUD_*6.22 // vibhãùaõo 'tha saüpràpya $ dçùñvà ràmaü ca mårchitam & viùaõõàn vànaràn vàcà % sàntvayann idam abravãt // RmUD_*6.23 // mithyà viùàdaü saütyajya $ jagannàyaka he prabho & ÷çõu me 'bhihitaü vàkyaü % j¤àtvà ràvaõimànasam // RmUD_*6.24 // duràtmanà kçtà màyà $ ràkùasendrasutena vai & nikumbhilàyàü homaü tu % kçtaü tenàdhunà kila // RmUD_*6.25 // lakùmaõaü preùayàdyaiva $ mayà saha samantriõà & kçte home tatra ripur % ajeyo bhavati dhruvam // RmUD_*6.26 // uvàca ràmaþ saumitriü $ ràkùasendrasutaü jahi & gaccheti ÷ãghraü suhçdà % ràvaõasyànujena saþ // RmUD_*6.27 // lakùmaõas tu tadà ràmam $ àmantrya savibhãùaõaþ & nikumbhilàü pràpa tårõam % indrajid yatra vartate // RmUD_*6.28 // adar÷ayad bhràtçputraü $ dharmàtmà sa vibhãùaõaþ & lakùmaõo bhedayàm àsa % ràkùasठ÷arasaücayaiþ // RmUD_*6.29 // kçtvà ciraü tatra yuddham $ aindreõàstreõa vai ruùà & ÷ira÷ ciccheda saumitrir % da÷ànanasutasya hi // RmUD_*6.30 // sa sutasya vadhaü ÷rutvà $ ràvaõaþ sokakar÷itaþ & naùñadhairyo vihvalàïgo % vilalàpàkulendriyaþ // RmUD_*6.31 // nirarthakaü tu majjanma $ jalpitaü ca nirarthakam & yenàham adya pa÷yàmi % hatam indrajitaü raõe // RmUD_*6.32 // kva gato 'si hataþ ÷åra $ mànuùeõa padàtinà & ràjyàd bhraùñena dãnena % tyaktvà màü putra jãvitam // RmUD_*6.33 // indraü jitvà tu taü baddhvà $ laïkàm ànãya vai balàt & akaros tvaü pratàpena % kàràgçhanivàsinam // RmUD_*6.34 // mocayàm àsa brahmà tvàü $ sàntvayitvàmaràdhipam & tàdçk tvaü kutra màü tyaktvà % gato 'dya suduràsadaþ // RmUD_*6.35 // kiü kariùyàmy aham putra $ kva gacchàmi vadàdhunà & naya màü yatra gantàsi % tatra te na vilambanam // RmUD_*6.36 // lokeùu tvatsamo nàsti $ tàdç÷asya pitàsmy aham & ityà÷ayà sthitaü putra % garvitena mayàtra hi // RmUD_*6.37 // dhåmràkùo vajradaüùñra÷ ca $ kumbhakarõaþ pratàpavàn & ràkùasà nihatàþ sarve % prahastapramukhà api // RmUD_*6.38 // anàdçtya tu tàn sarvàn $ ràkùasàn prahçtàn api & avaùñabhya balaü putra % sukhenàvasthitaü tava // RmUD_*6.39 // ity evaü bahudhà tatra $ vilapya sa tu ràvaõaþ & antarniyamya duþkhàni % kopaü cakre sudàruõam // RmUD_*6.40 // rathaü såta mamàgre tvaü $ kùipraü kuru jayaiùiõaþ & ràmaü salakùmaõaü hantuü % nirgamiùyàmy ahaü gçhàt // RmUD_*6.41 // ity uktvà ratham àruhya $ ÷ãghraü sàrathivàhitam & ràmeõa saha saügamya % yuddhaü cakre sudàruõam // RmUD_*6.42 // tato màtalinànãtaü $ ratham aindraü samàruhan & raràja ràmo dharmàtmà hy % udayastho yathà raviþ // RmUD_*6.43 // cakàra yuddham tumulaü $ devavçnde ca pa÷yati & sãtàharaõajàt kopàd % ràmo dharmabhçtàü varaþ // RmUD_*6.44 // athàgastyasya vacanàd $ ràvaõaü lokakaõñakam & jaghàna ràmo lakùmãvàn % bràhmeõàstreõa taü raõe // RmUD_*6.45 // mandodarã vadhaü ÷rutvà $ bhartuþ priyatarasya sà & vilalàpa raõaü gatvà % kurarãva bhç÷àturà // RmUD_*6.46 // vibhãùaõo 'tha ràmeõa $ saüdiùñaþ saha ràkùasaiþ & cakàra dahanaü tasya % ràvaõasya gatàyuùaþ // RmUD_*6.47 // athàgnivacanàt sãtàü $ ràmo vãkùya sunirmalàm & saüdiùño devavçndai÷ ca % jagràha pitçsaünidhau // RmUD_*6.48 // tavaiva yuktaü karmaitat $ sarvalokabhayaïkaram & tad vaidehyàþ kçte ràma % sà tu lakùmãr bhavàn svabhåþ // RmUD_*6.49 // ity evaü devasaüghai÷ ca $ munibhi÷ càbhipåjitaþ & lakùmaõa÷ ca tutoùàtha % ràmo vi÷vàsam àyayau // RmUD_*6.50 // vibhãùaõasya dharmàtmà $ satyasaüdha udàradhãþ & kàrayàm àsa lakùmãvàn % anujenàbhiùecanam // RmUD_*6.51 // tataþ puùpakam àruhya $ saha mitrair jagatpatiþ & bhàryànujàbhyàü sahitaþ % kiùkindhàü pràpa ràghavaþ // RmUD_*6.52 // kiùkindhànilayàþ sarvàþ $ kapãnàü yoùitaþ priyàþ & sãtàkutåhalàt puùpaü % vimànaü tàþ samàruhan // RmUD_*6.53 // atha dà÷arathiþ ÷rãmàn $ bharataü draùñum icchayà & bharadvàjà÷ramaü pràptas % tatra tena nivàritaþ // RmUD_*6.54 // bharatasyàntikaü ràmaþ $ preùayàm àsa màrutim & ràmasyàdar÷anàd vahni- % prave÷aü kàïkùato bhç÷aü // RmUD_*6.55 // tatra tena munãndreõa $ sànujaþ sasuhçdgaõaþ & saütoùaviva÷enàtha % ràmo 'pi vidhipåjitaþ // RmUD_*6.56 // ràmo 'tha saha saügamya $ bharatenàrighàtinà & ayodhyàü pràvi÷at tårõaü % màtçbhi÷ càbhinanditaþ // RmUD_*6.57 // athàyodhyànivàsàs te $ janàþ sarve 'pi toùitàþ & abhigamyàbruvan ràmaü % dhanyà vayam iti drutam // RmUD_*6.58 // càtakàs tu ghanàn dçùñvà $ mayårà÷ ca yathà ÷i÷ån & àsàdya màtaras toùaü % tathà pràpur janà bhuvi // RmUD_*6.59 // athàbhiùekaü ràmasya $ vasiùñhàdyà mudànvitàþ & sahità mantribhi÷ cakrur % vasavo vàsavaü yathà // RmUD_*6.60 // abhiùekotsave sarve $ sugrãvàdyàþ kapã÷varàþ & yathàrhaü påjità÷ càsan % sraggandhàmbarabhåùaõaiþ // RmUD_*6.61 // vi÷iùya muktàhàreõa $ sãtayà hanumàn mudam & påjita÷ ca tathà lebhe % yathà sãtàvalokane // RmUD_*6.62 // sarvàsàü vànarãõàü ca $ kausalyà putravatsalà & bhåùaõair bhåùayàm àsa % vastracandanakuïkumaiþ // RmUD_*6.63 // ràmàj¤ayàtha sarve 'pi $ sugrãvàdiplavaïgamàþ & kiùkindhàü lebhire kçcchràc % chrãràmavirahàturàþ // RmUD_*6.64 // atibhakto dãrghajãvã $ laïkàsamarasàdhakaþ & anuj¤àtaþ sa ràmeõa % laïkàü pràyàd vibhãùaõaþ // RmUD_*6.65 // pituþ siühàsanaü pràpya $ bhràtçbhiþ sahito 'naghaþ & viraràja tathà ràmo % yathà viùõus triviùñape // RmUD_*6.66 // lakùmaõànumate ràmo $ yauvaràjyaü tu dattavàn & bharatàyàprameyàya % pràõàt priyataràya saþ // RmUD_*6.67 // catvàras te mahàtmànaþ $ sabhàryà raghusattamàþ & khe satàro yathà candras % tathà rejuþ svapattane // RmUD_*6.68 // iti ÷rãràmodante yuddhakàõóaþ samàptaþ || RmUD_*6.c || _________________________________________________________________ atha uttarakàõóaþ || RmUD_*7.a || ràjà paryagrahãd eva $ bhàryàü ràvaõadåùitàm & ity aj¤ajanavàdena % ràmas tatyàja maithilãm // RmUD_145*7.1 // tad viditvàtha vàlmãkir $ ànãyainàü nijà÷ramam & antarvatnãü samà÷vàsya % tatraivàvàsayat sukham // RmUD_146*7.2 // çùibhiþ pràrthitasyàtha $ ràghavasya niyogataþ & ÷atrughno lavaõaü yuddhe % nihatyainàn apàlayat // RmUD_147*7.3 // tapasyantaü tataþ ÷ådraü $ ÷ambåkàkhyaü raghåttamaþ & hatvà viprasya kasyàpi % mçtaü putram ajãvayat // RmUD_148 // ràme hemamayãü patnãü $ kçtvà yaj¤aü vitanvati & ànãya sasutàü sãtàü % tasmai pràcetaso dadau // RmUD_149*7.4 // ÷aïkyamànà puna÷ caivaü $ ràmeõa janakàtmajà & bhåmyà pràrthitayà dattaü % vivaraü pravive÷a sà // RmUD_150*7.5 // lakùmaõaþ sabhayabhraü÷àd $ ràmeõa samupekùitaþ & mànuùaü deham utsçjya % svakaü råpaü samàvi÷at // RmUD_151 // atha ràmasya nirde÷àt $ pauraiþ saha vanaukasaþ & nimajjya sarayåtãrthe % dehaü tyaktvà divaü yayuþ // RmUD_152*7.6 // tato bharata÷atrughnau $ nijaü råpam avàpatuþ & ràmo 'pi mànuùaü dehaü % tyaktvà dhàmàvi÷at svakam // RmUD_153*7.7 // ÷rãràmodantam àkhyàtam $ idaü mandadhiyà mayà & samãkùya nipuõaiþ sadbhiþ % saü÷odhya parigçhyatàm // RmUD_154*7.8 // yeùàü prasàdàd ràmasya $ caritaü kãrtitaü mayà & tàn gurån sarvadà naumi % nàràyaõaparàyaõàn // RmUD_155 // yas tu dà÷arathir bhåtvà $ raõe hatvà ca ràvaõam & rarakùa lokàn vaikuõñhaþ % sa màü rakùatu cinmayaþ // RmUD_156*7.9 // iti ÷rãràmodante uttarakàõóaþ samàptaþ || RmUD_*7.c || ÷rãràmodantaü samàptam |