Nilakantha Diksita: Kalividambana Based on : PIFI 36 , Pondichery 1967 5 Nãl 1 (Trivandrum ed.); 5 misc 34 NSP ed.; Vani Vilas Press, Srirangaü; ed. Sankararama Sastri, Balamanorama Series 35, Madras 1942; ed. Kalyanasundara Sastri, Sastra Sanjeevinee Press Madras 1920; ed. Vaidika Vardhini Press Kumbakonam L = lithograph Bod. 5.D.8, ed. by Keralavarma, Trivandrum 1886 Input by Somadeva Vasudeva ANALYTIC TEXT VERSION (BHELA conventions) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ ANALYTIC VERSION according to BHELA conventions: Sandhi markers: (. =short vowel, - =long vowel) in word-sandhi: 1: . . e.g.: veda+anta = vedà1nta 2: - . 3: . - 4: - - in sentence-sandhi: 7: . . e.g.: ca+api = cà7pi 8: . - 9: - . 0: - - PADA MARKERS For a four-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ // For a six-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ \ ........ # ........ // na bhetavyaü na boddhavyaü $ na ÷ràvyaü vàdino vacaþ & jhañiti prativaktavyaü % sabhàsu vijigãùubhiþ // NKv_1 // asaübhramo vilajjatvam $ avaj¤à prativàdini & hàso ràj¤aþ stava÷ ce7ti % pa¤cai7te jaya-hetavas // NKv_2 // uccair udghoùya jetavyaü $ madhya-stha÷ ced apaõóitas & paõóito yadi tatrai7va % pakùa-pàto 'dhiropyatàm // NKv_3 // *VAR. 3b: udghoùya; ed.: udghuùya (L) lobho hetur dhanaü sàdhyaü $ dçùñàntas tu purohitas & àtmotkarùo nigamanam % anumàneùv ayaü vidhis // NKv_4 // abhyàsyaü lajjamànena $ tattvaü jij¤àsunà ciram & jigãùunà hriyaü tyaktvà % kàryaþ kolàhalo mahàn // NKv_5 // pàñhanair grantha-nirmàõaiþ $ pratiùñhà tàvad àpyate & evam ca tathya-vyutpattir % àyuùo 'nte bhaven na và // NKv_6 // stotàraþ ke bhaviùyanti $ mårkhasya jagatã-tale & na stauti cet svayaü ca svaü % kadà tasyà7stu nirvçtis // NKv_7 // vàcyatàü samayo 'tãtaþ $ spaùñam agre bhaviùyati & iti pàñhayatàü granthe % kàñhinyaü kutra vartate // NKv_8 // agatitvam ati÷raddhà $ j¤ànà3bhàsena tçptatà & trayaþ ÷iùya-guõà hy ete % mårkhà3càryasya bhàgya-jàs // NKv_9 // yadi na kvà7pi vidyàyàü $ sarvathà kramate matis & màntrikàs tu bhaviùyàmo % yogino yatayo 'pi và // NKv_10 // avilambena saüsiddhau $ màntrikair àpyate ya÷as & vilambe karma-bàhulyaü % vikhyàpyà7vàpyate dhanam // NKv_11 // sukhaü sukhiùu duþkhe 'pi $ jãvanaü duþkha-÷àliùu & anugrahàyate yeùàü % te dhanyàþ khalu màntrikàs // NKv_12 // *VAR.: 12b em: sukhe sukhiùu yàvad aj¤ànato maunam $ àcàro và vilakùaõas & tàvan màhàtmya-råpeõa % paryavasyati màntrike // NKv_13 // càràn vicàrya daivaj¤air $ vaktavyaü bhåbhujàü phalam & graha-càra-parij¤ànaü % teùàm àva÷yakaü yatas // NKv_14 // putra ity eva pitari $ kanyake9ty eva màtari & garbha-pra÷neùu kathayan % daivaj¤o vijayã bhavet // NKv_15 // àyus-pra÷ne dãrgham àyur $ vàcyaü mauhårtikair janais & jãvanto bahumanyante % mçtàþ prakùyanti kaü punas // NKv_16 // sarvaü koñi-dvayo1petaü $ sarvaü kàla-dvayà1vadhi & sarvaü vyàmi÷ram iva ca % vaktavyaü daiva-cintakais // NKv_17 // nirdhanànàü dhanà1vàptiü $ dhaninàm adhikaü dhanam & bruvàõàþ sarvathà gràhyà % lokair jyautiùikà janàs // NKv_18 // ÷atasya làbhe tàmbålaü $ sahasrasya tu bhojanam & daivaj¤ànàm upàlambho % nityaþ kàrya-viparyaye // NKv_19 // api sàgara-paryantà $ vicetavyà vasuüdharà & de÷o hy aratni-màtre 'pi % nàsti daivaj¤a-varjitas // NKv_20 // vàràn ke cid grahàn ke cit $ ke cid çkùàõi jànate & tritayaü ye vijànanti % te vàcas-patayaþ svayam // NKv_21 // naimittikàþ svapna-dç÷o $ devatànàm [[amã trayaþ]] & nisarga-÷atravaþ sçùñà % daivaj¤ànàm amã trayas // NKv_22 // svasthair asàdhya-rogai÷ ca $ jantubhir nà7sti kiü cana & kàtarà dãrgha-rogà÷ ca % bhiùajàü bhàgya-hetavas // NKv_23 // nà7tidhairyaü pradàtavyaü $ nà7tibhãti÷ ca rogiõi & nai÷cintyàn nà8dime dànaü % nairà÷yàd eva nà7ntime // NKv_24 // bhaiùajyaü tu yathàkàmaü $ pathyaü tu kañhinaü vadet & àrogyaü vaidya-màhàtmyàd % anyathàtvam apathyatas // NKv_25 // nidànaü roga-nàmàni $ sàtmyà1sàtmye cikitsitam & sarvam apy upadekùyanti % rogiõaþ sadane striyas // NKv_26 // jçmbhamàõeùu rogeùu $ mriyamàõeùu jantuùu & roga-tattveùu ÷anakair % vyutpadyante cikitsakàs // NKv_27 // pravartanà1rtham àrambhe $ madhye tv auùadha-hetave & bahumànà1rtham ante ca % jihãrùanti cikitsakàs // NKv_28 // lipsamàneùu vaidyeùu $ ciràd àsàdya rogiõam & dàyàdàþ saüprarohanti % daivaj¤à màntrikà api // NKv_29 // rogasyo7pakrame sàntvaü $ madhye kiü cid dhana-vyayas & ÷anair anàdaras ÷àntau % snàto vaidyaü na pa÷yati // NKv_30 // daivaj¤atvaü màntrikatà $ bhaiùajyaü càñu-kau÷alam & ekai1kam artha-làbhàya % dvi-tri-yogas tu durlabhas // NKv_31 // ançtaü càñuvàda÷ ca $ dhana-yogo mahàn ayam & satyaü vaiduùyam ity eùa % yogo dàridrya-kàrakas // NKv_32 // kàtaryaü durvinãtatvaü $ kàrpaõyam avivekatàm & sarvaü màrjanti kavayaþ % ÷àlãnàü muùñi-kiükaràs // NKv_33 // na kàraõam apekùante $ kavayaþ stotum udyatàs & kiü cid astuvatàm teùàü % jihvà phuraphuràyate // NKv_34 // stutaü stuvanti kavayo $ na svato guõa-dar÷inas & kãtaþ ka÷ cid alir nàma % kiyatã tatra varõanà // NKv_35 // ekai9va kavità puüsàü $ gràmàyà7÷vàya hastine & antato 'nnàya vastràya % tàmbålàya ca kalpate // NKv_36 // ÷abdà3khyam aparaü brahma $ saüdarbheõa pariùkçtam & vikrãyate katipayair % vçthà9nyair viniyujyate // NKv_37 // varõayanti narà3bhàsàn $ vàõãü labdhvà9pi ye janàs & labdhvà9pi kàma-dhenuü te % làïgale viniyu¤jate // NKv_38 // pra÷aüsanto narà3bhàsàn $ pralapanto 'nyathà9nyathà & kathaü tarantu kavayaþ % kàma-pàramya-vàdinas // NKv_39 // yat sandarbhe yad ullekhe $ yad vyaïgye nibhçtaü manas & samàdher api taj jyàyàþ % ÷aükaro yadi varõyate // NKv_40 // __________________________________________________ [bandhavaþ] gçhiõã bhaginã tasyàþ $ ÷va÷urau ÷yàla ity api & pràõinàm kalinà sçùñàþ % pa¤ca pràõà ime 'pare // NKv_41 // jàmàtaro bhàgineyà $ màtulà dàra-bàndhavàs & aj¤àtà eva gçhiõàü % bhakùayanty àkhu-vad gçhe // NKv_42 // màtulasya balaü màtà $ jàmàtur duhità balam & ÷va÷urasya balaü bhàryà % svayam evà7tither balam // NKv_43 // jàmàtur vakratà tàvad $ yàvac chyàlasya bàlatà & prabudhyamàne sàralyaü % prabuddhe 'smin palàyanam // NKv_44 // bhàryà jyeùñhà ÷i÷uþ ÷yàlaþ $ ÷va÷råþ svàtantrya-vartinã & ÷va÷uras tu pravàsã9ti % jàmàtur bhàgya-dhoraõã // NKv_45 // bhåùaõair vàsanaiþ pàtraiþ $ putràõàm upalàlanais & sakçd àgatya gacchantã % kanyà nirmàrùñi mandiram // NKv_46 // gçhiõã sva-janaü vakti $ ÷uùkà3hàraü mità3÷anam & pati-pakùyàüs tu bahv-à÷àn % kùãra-pàüs taskaràn api // NKv_47 // bhàrye dve putra-÷àlinyau $ bhaginã pati-varjità & a÷rànta-kalaho nàma % yogo 'yaü gçha-medhinàm // NKv_48 // bhàrye dve bahavaþ putrà $ dàridryaü roga-saübhavas & jãrõau ca màtà-pitaràv % ekaikaü narakà1dhikam // NKv_49 // __________________________________________________ [uttama-çõàþ] smçte sãdanti gàtràõi $ dçùñe praj¤à vina÷yati & aho mahad idaü bhåtam % uttama-rõà1bhi÷àbdhitam // NKv_50 // antako 'pi hi jantånàm $ anta-kàlam apekùate & na kàla-niyamaþ ka÷ cid % uttamàrõasya vidyate // NKv_51 // na pa÷yàmo mukhe daüùñràü $ na pà÷aü và karà1¤jale & uttamàrõam avekùyai7va % tathà9py udvejite manas // NKv_52 // __________________________________________________ [dàridryam] ÷atrau sàntvaü pratãkàraþ $ sarva-rogeùu bheùajam & mçtyau mçtyu¤jaya-dhyànaü % dàridrye tu na kiü cana // NKv_53 // ÷aktiü karoti saücàre $ ÷ãto1ùõe marùayaty api & dãpayaty udare vahniü % dàridryaü paramau3ùadham // NKv_54 // giraü skhalantãü mãlantãü $ dçùñiü pàdau visaüsthulau & protsàhayati yàc¤àyàü % ràjà3j¤e9va daridratà // NKv_55 // *VAR. 55b: em.: visaüsthulau; ed.: visaüsphuñau jãryanti ràja-vidveùà $ jãryanty avihitàny api & àkiücanya-balà3óhyànàm % antato '÷mà9pi jãryati // NKv_56 // nà7sya corà na pi÷unà $ na dàyàdà na pàrthivàs & dainyaü ràjyàd api jyàyo % yadi tattvaü prabudhyate // NKv_57 // __________________________________________________ [dhaninaþ] prakà÷ayaty ahaükàraü $ pravartayati taskaràn & protsàhayati dàyàdàül % làkùmãþ kiü cid upasthità // NKv_58 // vióambayanti ye nityaü $ vidagdhàn dhanino janàs & ta eva tu vióambyante % ÷riyà kim-cid-upekùitàs // NKv_59 // pràmàõya-buddhiþ stotreùu $ devatà-buddhir àtmani & kãña-buddhir manuùyeùu % nåtanàyàþ ÷riyaþ phalam // NKv_60 // ÷çõvanta eva pçcchanti $ pa÷yanto 'pi na jànate & vióambanàni dhanikàþ % stotràõã7ty eva manvate // NKv_61 // àvçtya ÷rã-madenà7ndhàn $ anyonya-kçta-saüvidas & svairaü hasanti+pàr÷va-sthà % bàlo1nmatta-pi÷àca-vat // NKv_62 // stotavyaiþ ståyante nityaü $ sevanãyai÷ ca sevyate & na bibheti na jihreti % tathà9pi dhaniko janas // NKv_63 // kùaõa-màtraü grahà3ve÷o $ yàma-màtraü surà-madas & lakùmã-madas tu mårkhàõàm % à-deham anuvartate // NKv_64 // ÷rãr màsam ardha-màsaü và $ ceùñitvà vinivartate & vikàras tu tad-àrabdho % nityaü la÷una-gandha-vat // NKv_65 // kaõñþe madaþ kodrava-jo $ hçdi tàmbåla-jo madas & lakùmã-madas tu sarvàïge % putra-dàra-mukheùv api // NKv_66 // yatrà8sãd asti và lakùmãs $ tatro7nmadaþ pravartatàm & kule 'py avataraty eùa % kuùñhà2pasmàra-vat katham // NKv_67 // adhyàpayanti ÷àstràõi $ tçõãkurvanti paõóitàn & vismàrayanti jàtiü svàü % varàñàþ pa¤caùà kare // NKv_68 // bibhartu bhçtyàn dhaniko $ dattàü và deyam arthiùu & yàvad yàcaka-sàdharmyaü % tàval loko na mçùyati // NKv_69 // __________________________________________________ [pi÷unàþ] dhana-bhàro hi lokasya $ pi÷unair eva dhàryate & kathaü te taü laghåkartuü % yatante 'parathà svatas // NKv_70 // ÷ramà1nuråpaü pi÷une $ kim upakriyate nçpais & dvi-guõaü tri-guõaü cai7va % kçtà1nto làlayiùyati // NKv_71 // Gokarõe Bhadrakarõe ca $ japo duùkarma-nà÷anas & ràja-karõe japaþ sadyaþ % sarva-karma-vinà÷anas // NKv_72 // na svà1rthaü kim-cid icchanti $ na preryante ca kena cit & parà1rtheùu pravartante % ÷añhàþ santa÷ ca tulya-vat // NKv_73 // kàlà1ntare hy anarthàya $ gçdhro geho1pari sthitas & khalo gçha-samãpa-sthaþ % sadyo 'narthàya dehinàm // NKv_74 // __________________________________________________ [lobhinaþ] ÷uùko1pavàso dharmeùu $ bhaiùajyeùu ca laïghanam & japa-yaj¤a÷ ca yaj¤eùu % rocate lobha-÷àlinàm // NKv_75 // kiü vakùyatã7va dhanikàd $ yàvad udvijate 'dhanas & kiü prakùyatã7ti lubdho 'pi % tàvad udvijate tatas // NKv_76 // sarvam àtithya-÷àstrà1rthaü $ sàkùàt kurvanti lobhinas & bhikùàkabalam ekai1kaü % ye hi pa÷yanti meru-vat // NKv_77 // dhana-pàlaþ pi÷àco hi $ datte svàminy upasthite & dhana-lubdhaþ pi÷àcas tu % na kasmai cana ditsate // NKv_78 // dàtàro 'rthibhir arthyante $ dàtçbhiþ puno 'rthinas & kartç-karma-vyatãhàràd % aho nimno1nnataü kiyat // NKv_79 // svasminn asati nà7rthasya $ rakùakaþ saübhaved iti & ni÷cityai7vaü svayam api % bhuïkte lubdhaþ kathaü cana // NKv_80 // prasthàsyamànaþ pravi÷et $ pratiùñheta dine dine & vicitràn ullikhed vighnàüs % tiùñhàsur atithi÷ ciram // NKv_81 // __________________________________________________ [dhàrmikàþ] pradãyate viduùy ekaü $ kavau da÷a nañe ÷atam & sahasraü dàmbhike loke % ÷rotriye tu na kim-cana // NKv_82 // ghañakaü samyag-àràdhya $ vairàgyaü paramaü vahet & tàvad arthàþ prasiddhyanti % yàvac càpalam àvçtam // NKv_83 // ekataþ sarva-÷àstràõi $ tulasã-kàùñham ekatas & vaktavyaü kiü cid ity uktaü % vastutas tulasã parà // NKv_84 // vismçtaü vàhañene7daü $ tulasyàþ pañhatà guõan & vi÷va-saümohinã vitta- % dàyinã9ti guõa-dvayam // NKv_85 // kaupãnaü bhasità3lepo $ darbhà+rudrà1kùa-màlikà & maunam ekà3sikà ce7ti % mårkha-saüjãvanàni ùañ // NKv_86 // vàsaþ puõyeùu tãrtheùu $ prasiddha÷ ca mçto gurus & adhyàpanà3vçttaya÷ ca % kãrtanãyà dhanà1rthibhis // NKv_87 // mantra-bhraü÷e saüpradàyaþ $ prayoga÷ cyuta-saükçtau & de÷a-dharmas tv anàcàre % pçcchatàü siddham uttaram // NKv_88 // yathà jànanti bahavo $ yathà vakùyanti dàtari & tathà dharmaü caret sarvaü % na vçthà kiü cid àcaret // NKv_89 // sadà japa-paño haste $ madhye madhye 'kùi-mãlanam & sarvaü brahme7ti vàda÷ ca % sadyas-pratyaya-hetavas // NKv_90 // à-madhyà1hnaü nadã-vàsaþ $ samàje devatà2rcanam & satataü ÷uci-veùa÷ cety % etad dambhasya jãvitam // NKv_91 // tàvad dãrghaü nitya-karma $ yàvat syàd draùñç-melanam & tàvat-saükùipyate sarvaü % yàvad draùñà na vidyate // NKv_92 // ànanda-bàùpa-romà¤cau $ yasya svecchà-va÷aüvadau & kiü tasya sàdhanair anyaiþ % kiükaràþ sarva-pàrthivàs // NKv_93 // __________________________________________________ [durjanàþ] daõóyamànà vikurvanti $ làlyamànàs tatas taràm & durjanànàm ato nyàyyaü % dåràd eva visarjanam // NKv_94 // adànam ãùad-dànaü ca $ kim-cit-kopàya durdhiyàm & saüpårõa-dànaü prakçtir % viràmo vaira-kàraõam // NKv_95 // jyàyàn asaüstavo duùñair $ ãrùyàyai saüstavaþ punas & apatya-saübandha-vidhiþ % svà1narthàyai7va kevalam // NKv_96 // j¤àte9yaü j¤àna-hãnatvaü $ pi÷unatvaü daridratà & milanti yadi catvàri % tad di÷e 'pi namo namas // NKv_97 // para-chidreùu hçdayaü $ para-vàrtàsu ca ÷ravas & para-marmàsu vàcaü ca % khalànàm asçjad vidhis // NKv_98 // viùeõa puccha-lagnena $ vç÷cikaþ pràõinàm iva & kalinà da÷amà1ü÷ena % sarvaþ kàlo 'pi dàruõas // NKv_99 // yatra bhàryà-giro vedà $ yatra dharmo 'rtha-sàdhanam & yatra sva-pratibhà mànaü % tasmai ÷rã-kalaye namas // NKv_100 // kàmam astu jagat sarvaü $ kàlasyà7sya va÷aüvadam & kàla-kàlaü prapannànàü % kàlaþ kiü naþ kariùyati? // NKv_101 // kavinà nãlakaõñhena $ kaler etad vióambanam & racitaü viduùàü prãtyai % ràjàsthànà1numodanam // NKv_102 // iti Nãlakaõñha-viracitaü Kalivióambanaü saüpårõam