Kalidasa: Meghaduta
Based on the edition by M.R. Kale



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________



ka÷cit kàntàvirahaguruõà svàdhikàràt pramattaþ  $
÷àpenàstaügamitamahimà varùabhogyeõa bhartuþ  &
yakùa÷ cakre janakatanayàsnànapuõyodakeùu  %
snigdhacchàyàtaruùu vasatiü ràmagiryà÷rameùu  // 1.1 //

tasminn adrau katicid abalàviprayuktaþ sa kàmã  $
nãtvà màsàn kanakavalayabhraü÷ariktaprakoùñhaþ  &
àùàóhasya prathamadivase megham à÷liùñasànuü  %
vaprakrãóàpariõatagajaprekùaõãyaü dadar÷a  // 1.2 //

tasya sthitvà katham api puraþ kautukàdhànahetor  $
antarbàùpa÷ ciram anucaro ràjaràjasya dadhyau  &
meghàloke bhavati sukhino 'py anyathàvçtti cetaþ  %
kaõñhà÷leùapraõayini jane kiü punar dårasaüsthe  // 1.3 //

pratyàsanne nabhasi dayitàjãvitàlambanàrthã  $
jãmåtena svaku÷alamayãü hàrayiùyan pravçttim  &
sa pratyagraiþ kuñajakusumaiþ kalpitàrghàya tasmai  %
prãtaþ prãtipramukhavacanaü svàgataü vyàjahàra  // 1.4 //

dhåmajyotiþsalilamarutàü saünipàtaþ kva meghaþ  $
sande÷àrthàþ kva pañukaraõaiþ pràõibhiþ pràpaõãyàþ  &
ity autsukyàd aparigaõayan guhyakas taü yayàce  %
kàmàrtà hi prakçtikçpaõà÷ cetanàcetaeùu  // 1.5 //

jàtaü vaü÷e bhuvanavidite puùkaràvartakànàü  $
jànàmi tvàü prakçtipuruùaü kàmaråpaü maghonaþ  &
tenàrthitvaü tvayi vidhiva÷àd dårabandhur gato 'haü  %
yàc¤à moghà varam adhiguõe nàdhame labdhakàmà  // 1.6 //

saütaptànàü tvamasi ÷araõaü tat payoda priyàyàþ  $
saüde÷aü me hara dhanapatikrodhavi÷leùitasya  &
gantavyà te vasatir alakà nàma yakùe÷varàõàü  %
bàhyodyànasthitahara÷ira÷candrikàdhautaharmyà  // 1.7 //

tvàm àråóhaü pavanapadavãm udgçhãtàlakàntàþ  $
prekùiùyante pathikavanitàþ pratyayàd à÷vasantyaþ  &
kaþ saünaddhe virahavidhuràü tvayy upekùeta jàyàü  %
na syàd anyo 'py aham iva jano yaþ paràdhãnavçttiþ  // 1.8 //

tvàü càva÷yaü divasagaõanàtatparàm ekapatnãm  $
avyàpannàm avihatagatir drakùyasi bhràtçjàyàm  &
à÷àbandhaþ kusumasadç÷aü pràya÷o hy aïganànàü  %
sadyaþ pàti praõayi hçdayaü viprayoge ruõaddhi  // 1.9 //

mandaü mandaü nudati pavana÷ cànukålo yathà tvàü  $
vàma÷ càyaü nadati madhuraü càtakas te sagandhaþ  &
garbhàdhànakùaõaparicayàn nånam àbaddhamàlàþ  %
seviùyante nayanasubhagaü khe bhavantaü balàkàþ  // 1.10 //

kartuü yac ca prabhavati mahãm ucchilãndhràm avandhyàü  $
tac chrutvà te ÷ravaõasubhagaü garjitaü mànasotkàþ  &
à kailàsàd bisakisalayacchedapàtheyavantaþ  %
saüpatsyante nabhasi bhavato ràjahaüsàþ sahàyàþ  // 1.11 //

àpçcchasva priyasakham amuü tuïgam àliïgya ÷ailaü  $
vandyaiþ puüsàü raghupatipadair aïkitaü mekhalàsu  &
kàle kàle bhavati bhavato yasya saüyogam etya  %
snehavyakti÷ ciravirahajaü mu¤cato bàùpamuùõam  // 1.12 //

margaü tàvac chçõu kathayatas tvatprayàõànuråpaü  $
saüde÷aü me tadanu  jalada ÷roùyasi ÷rotrapeyam  &
khinnaþ khinnaþ ÷ihariùu padaü nyasya gantàsi yatra  %
kùãõaþ kùãõaþ parilaghu payaþ srotasàü copabhujya  // 1.13 //

adreþ ÷çïgaü harati pavanaþ kiü svid ity unmukhãbhir  $
dçùñotsàha÷ cakitacakitaü mugdhasiddhàïganàbhiþ  &
sthànàd asmàt sarasaniculàd utpatodaïmukhaþ khaü  %
diïnàgànàü pathi pariharan sthålahastàvalepàn  // 1.14 //

ratnacchàyàvyatikara iva prekùyametatpurastàd  $
valmãkàgràt prabhavati dhanuþkhaõóam àkhaõóalasya  &
yena ÷yàmaü vapur atitaràü kàntim àpatsyate te  %
barheõeva sphuritarucinà gopaveùasya viùõoþ  // 1.15 //

tvayy àyantaü kçùiphalam iti bhråvikàràn abhij¤aiþ  $
prãtisnigdhairjanapadavadhålocanaiþ pãyamànaþ  &
sadyaþsãrotkaùaõasurabhi kùetram àruhya màlaü  %
kiücit pa÷càd vraja laghugatir bhåya evottareõa  // 1.16 //

tvàm àsàrapra÷amitavanopaplavaü sàdhu mårdhnà  $
vakùyaty adhva÷ramaparigataü sànumàn àmrakåñaþ  &
na kùudro 'pi prathamasukçtàpekùayà saü÷rayàya  %
pràpte mitre bhavati vimukhaþ kiü punar yas tatthoccaiþ  // 1.17 //

channopàntaþ pariõataphaladyotibhiþ kànanàmrais  $
tvayy àråóhe ÷ikharam acalaþ snigdhaveõãsavarõe  &
nånaü yàsyaty amaramithunaprekùaõãyàm avasthàü  %
madhye ÷yàmaþ stana iva bhuvaþ ÷eùavistàrapàõóuþ  // 1.18 //

sthitvà tasmin vanacaravadhåbhuktaku¤je muhårtaü  $
toyotsargadrutataragatis tatparaü vartma tãrõaþ  &
revàü drakùyasy upalaviùame vindhyapàde vi÷ãrõàü  %
bhakticchedair iva viracitàü bhåtim aïge gajasya  // 1.19 //

{adhvaklàntaü pratimukhagataü sànumànàmrakåñas  $
tuïgena tvàü jalada ÷irasà vakùyati ÷làghamànaþ  &
àsàreõa tvam api ÷amayes tasya naidàgham agniü  %
sadbhàvàrdraþ phalati na cireõopakàro mahatsu  // 1.19a} //

tasyàs tiktair vanagajamadair vàsitaü vàntavçùñir  $
jambåku¤japratihatarayaü toyam àdàya gaccheþ  &
antaþsàraü ghana tulayituü nànilaþ ÷akùyati tvàü  %
riktaþ sarvo bhavati hi laghuþ pårõatà gauravàya  // 1.20 //

nãpaü dçùñvà haritakapi÷aü kesarair ardharåóhair  $
àvirbhåtaprathamamukulàþ kandalã÷ cànukaccham  &
jagdhvàraõyeùv adhikasurabhiü gandham àghràya corvyàþ  %
sàraïgàs te jalalavamucaþ såcayiùyanti màrgam  // 1.21 //

ambhobindugrahaõacaturàü÷ càtakàn vãkùamàõàþ  $
÷reõãbhåtàþ parigaõanayà nirdi÷anto balàkàþ  &
tvàm àsàdya stanitasamaye mànayiùyanti siddhàþ  %
sotkampàni priyasahacarãsaübhramàliïgitàni  // 1.22 //

utpa÷yàmi drutamapi sakhe matpriyàrthaü yiyàsoþ  $
kàlakùepaü kakubhasurabhau parvate parvete te  &
÷uklàpàïgaiþ sajalanayanaiþ svàgatãkçtya kekàþ  %
pratudyàtaþ katham api bhavàn gantum à÷u vyavasyet  // 1.23 //

pàõóucchàyopavanavçtayaþ ketakaiþ såcibhinnair  $
nãóàrambhair gçhabalibhujàm àkulagràmacaityàþ  &
tvayy àsanne pariõataphala÷yàmajambåvanàntàþ   %
saüpatsyante katipayadinasthàyihaüsà da÷àrõàþ  // 1.24 //

teùàü dikùu prathitavidi÷àlakùaõàü ràjadhànãü  $
gatvà sadyaþ phalam avikalaü kàmukatvasya labdhà  &
tãropàntastanitasubhagaü pàsyasi svàdu yasmàt  %
sabhråbhaïgaü mukham iva payo vetravatyà÷ calormi  // 1.25 //

nãcairàkhyaü girim adhivases tatra vi÷ràmahetos  $
tvatsamparkàt pulakitam iva prauóhapuùpaiþ kadambaiþ  &
yaþ puõyastrãratiparimalodgàribhir nàgaràõàm  %
uddàmàni prathayati ÷ilàve÷mabhir yauvanàni  // 1.26 //

vi÷ràntaþ san vraja vananadãtãrajànàü niùi¤cann  $
udyànànàü navajalakaõair yåthikàjàlkàni  &
gaõóasvedàpanayanarujàklàntakarõotpalànàü  %
chàyàdànàt kùaõaparicitaþ puùpalàvãmukhànàm  // 1.27 //

vakraþ panthà yadapi bhavataþ prasthitasyottarà÷àü  $
saudhotsaïgapraõayavimukho mà sma bhår ujjayinyàþ  &
vidyuddàmasphuritacakritais tatra pauràïganànàü  %
lolàpàïgair yadi na ramase locanair va¤cito 'si  // 1.28 //

vãcikùobhastanitavihaga÷reõikà¤cãguõàyàþ  $
saüsarpantyàþ skhalitasubhagaü dar÷itàvartanàbhaþ  &
nirvindhyàyàþ pathi bhava rasàbhyantaraþ saünipatya  %
strãõàm àdyaü praõayavacanaü vibhramo hi priyeùu  // 1.29 //

veõãbhåtapratanusalilà tàm atãtasya sindhuþ  $
pàõóucchàyà tañaruhatarubhraü÷ibhirjãrõaparõaiþ  &
saubhàgyaü te subhaga virahàvasthayà vya¤jayantã  %
kàr÷yaü yena tyajati vidhinà sa tvayaivopapàdyaþ  // 1.30 //

pràpyàvantãn udayanakathàkovidagràmavçddhàn  $
pårvoddiùñàm upasara purãü ÷rãvi÷àlàü vi÷àlàm  &
svalpãbhåte sucaritaphale svargiõàü gàü gatànàü  %
÷eùaiþ puõyair hçtam iva divaþ kàntimat khaõóam ekam  // 1.31 //

dãrghãkurvan pañu madakalaü kåjitaü sàrasànàü  $
pratyåùeùu sphuñitakamalàmodamaitrãkaùàyaþ  &
yatra strãõàü harati surataglànim aïgànukålaþ  %
÷ipràvàtaþ priyatama iva pràrthanàcàñukàraþ  // 1.32 //

hàràüs tàràüs taralaguñikàn koñi÷aþ ÷aïka÷uktãþ  $
÷aùpa÷yàmàn marakatamaõãn unmayåkhaprarohàn  &
dçùñvà yasyàü vipaõiracitàn vidrumàõàü ca bhaïgàn  %
saülakùyante salilanidhayas toyamàtràva÷eùàþ  // 1.33 //

pradyotasya priyaduhitaraü vatsaràjo 'tra jahre  $
haimaü tàladrumavanam abhåd atra tasyaiva ràj¤aþ  &
atrodbhràntaþ kila nalagiriþ stambham utpàñya darpàd  %
ity àgantån ramayati jano yatra bandhån abhij¤aþ  // 1.34 //

jàlodgãrõair upacitavapuþ ke÷asaüskàradhåpair  $
bandhuprãtyà bhavana÷ikhjibhir dattançtyopahàraþ  &
harmyeùv asyàþ kusumasurabhiùv adhavakhedaü nayethà  %
lakùmãü pa÷yaül lalitavanitàpàdaràgàïkiteùu  // 1.35 //

bhartuþ kaõñhacchavir iti gaõaiþ sàdaraü vãkùyamàõaþ  $
puõyaü yàyàs tribhuvanaguror dhàma caõóã÷varasya  &
dhåtodyànaü kuvalayarajogandhibhir gandhavatyàs  %
toyakrãóàniratayuvatisnànatiktair marudbhiþ  // 1.36 //

apy anyasmi¤ jaladhara mahàkàlam àsàdya kàle  $
sthàtavyaü te nayanaviùayaü yàvad atyeti bhànuþ  &
kurvan sandhyàvalipañahatàü ÷ålinaþ ÷làghanãyàm  %
àmandràõàü phalam avikalaü lapsyase garjitànàm  // 1.37 //

pàdanyàsaiþ kvaõitara÷anàs tatra lãlàvadhåtai  $
ratnacchàyàkhacitavalibhi÷ càmaraiþ klàntahastàþ  &
ve÷yàs tvatto nakhapadasukhàn pràpya varùàgrabindån  %
àmokùyante tvayi madhukara÷reõidãrghàn kañakùàn  // 1.38 //

pa÷càd uccairbhujataruvanaü maõóalenàbhlãnaþ  $
sàüdhyaü tejaþ pratinavajapàpuùparaktaü dadhànaþ  &
nçttàrambhe hara pa÷upater àrdranàgàjinecchàü  %
÷àntodvegastimitanayanaü dçùñabhaktir bhavànyà  // 1.39 //

gacchantãnàü ramàõavasatiü yoùitàü tatra naktaü  $
ruddhàloke narapatipathe såcibhedyais tamobhiþ  &
saudàmanyà kanakanikaùasnigdhayà dar÷ayorvãü  %
toyotsargastanitamuharo mà ca bhårviklavàstàþ  // 1.40 //

tàü kasyàücid bhavanavalabhau suptapàràvatàyàü  $
nãtvà ràtriü ciravilasanàt khinnavidyutkalatraþ  &
dçùñe sårye punarapi bhavàn vàhayedadhva÷eùaü  %
mandàyante na khalu suhçdàmabhyupatàrthakçtyàþ  // 1.41 //

tasmin kàle nayanasaliaü yoùitàü khaõóitànàü  $
÷àntiü neyaü praõayibhir ato vartma bhànos tyajà÷u  &
pràleyàstraü kamalavadanàt so.api hartuü nalinyàþ  %
pratyàvçttastvayi kararudhi syàdanalpabhyasåyaþ  // 1.42 //

gambhãràyàþ payasi sarita÷ cetasãva prasanne  $
chàyàtmàpi prakçtisubhago lapsyate te prave÷am  &
tasmàd asyàþ kumudavi÷adàny arhasi tvaü na dhairyàn  %
moghãkartuü cañula÷aphorodvartanaprekùitàni  // 1.43 //

tasyàþ kiücit karadhçtam iva pràptvàãra÷àkhaü  $
hçtvà nãlaü salilavasanaü muktarodhonitambam  &
prasthànaü te katham api sakhe lambamànasya bhàvi  %
j¤àtàsvàdo vivçtajaghanàü ko vihàtuü samarthà  // 1.44 //

tvanniùyandocchvasitavasudhàgandhasamparkaramyaþ  $
srotorandhradhvanitasubhagaü dantibhiþ pãyamànaþ  &
nãcair vàsyaty upajigamiùor devapårvaü giriü te  %
÷ãto vàyuþ pariõamayità kànanodumbaràõàm  // 1.45 //

tatra skandaü niyatavasatiü puùpameghãkçtàtmà  $
puùpàsàraiþ snapayatu bhavàn vyomagaïgàjalàrdraiþ  &
rakùàhetor nava÷a÷ibhçtà vàsavãnàü camånàm  %
atyàdityaü hutavahamukhe saübhçtaü tad dhi teyaþ  // 1.46 //

jyotirlekhàvalayi galitaü yasya barhaü bhavànã  $
putrapremõà kuvalayadalapràpi karõe karoti  &
dhautàpàïgaü hara÷a÷irucà pàvakes taü mayåraü  %
pa÷càd adrigrahaõagurubhir garjitair nartayethàþ  // 1.47 //

àràdyainaü ÷aravaõabhavaü devam ullaïghitàdhvà  $
siddhadvandvair jalakaõabhayàd vãõibhir muktamàrgaþ  &
vyàlambethàþ surabhitanayàlambhajàü mànayiùyan  %
srotomårtyà bhuvi pariõatàü rantidevasya kãrtim  // 1.48 //

tvayy àdàtuü jalam avanate ÷àrïgiõo varõacaure  $
tasyàþ sindhoþ pçthum api tanuü dårabhàvàt pravàham  &
prekùiùyante gaganagatayo nånam àvarjya dçùñir  %
ekaü bhuktàguõam iva bhuvaþ sthålamadhyendranãlam  // 1.49 //

tàm uttãrya vraja paricitabhrålatàvibhramàõàü  $
pakùmotkùepàd uparivilasatkçùõa÷àraprabhàõàm  &
kundakùepànugamadhukara÷rãmuùàm àtmabimbaü  %
pàtrãkurvan da÷apuravadhånetrakautåhalànàm  // 1.50 //

brahmàvartaü janapadam atha cchàyayà gàhamànaþ  $
kùetraü kùatrapradhanapi÷unaü kauravaü tad bhajethàþ  &
ràjanyànàü ÷ita÷ara÷atair yatra gàõóãvadhanvà  %
dhàràpàtais tvam iva kamalàny abhyavarùan mukhàni  // 1.51 //

hitvà hàlàm abhimatarasàü revatãlocanàïkàü  $
bandhuprãtyà samaravimukho làïgalã yàþ siùeve  &
kçtvà tàsàm adhigamam apàü saumya sàrasvatãnàm  %
antaþ ÷uddhas tvam api bhavità varõamàtreõa kçùõaþ  // 1.52 //

tasmàd gaccher anukanakhalaü ÷ailaràjàvatãrõàü  $
jàhnoþ kanyàü sagaratanayasvargasopànapaïktim  &
gaurãvaktrabhrukuñiracanàü yà vihasyeva phenaiþ  %
÷ambhoþ ke÷agrahaõam akarod indulagnormihastà  // 1.53 //

tasyàþ pàtuü suragaja iva vyomni pa÷càrdhalambã  $
tvaü ced acchasphañikavi÷adaü tarkayes tiryag ambhaþ  &
saüsarpantyà sapadi bhavataþ srotasi cchàyayàsau  %
syàd asthànopagatayamunàsaügamevàbhiràmà  // 1.54 //

àsãnànàü surabhita÷ilaü nàbhigandhair mçgàõàü  $
tasyà eva prabhavam acalaü pràpya gauraü tuùàraiþ  &
vakùyasy adhva÷ramavinayena tasya ÷çïge niùaõõaþ  %
÷obhàü ÷ubhràü trinayanavçùotkhàtapaïkopameyam  // 1.55 //

taü ced vàyau sarati saralaskandhasaüghaññajanmà  $
bàdhetolkàkùapitacamarãbàlabhàro davàgniþ  &
arhasy enaü ÷amayitum alaü vàridhàràsahasrair  %
àpannàrtipra÷amanaphalàþ saüpado hy uttamànàm  // 1.56 //

ye saürambhotpatanarabhasàþ svàïgabhaïgàya tasmin  $
muktàdhvànaü sapadi ÷arabhà laïghayeyur bhavantam  &
tàn kurvãthàs tumulakarakàvçùñipàtàvakãrõan  %
ke và na syuþ paribhavapadaü niùphalàrambhayatnàþ  // 1.57 //

tatra vyaktaü dçùadi caraõanyàsam ardhendumauleþ  $
÷a÷vat siddhair upacitabaliü bhaktinamraþ parãyàþ  &
yasmin dçùñe karaõavigamàd årdhvam uddhåtapàpàþ   %
kalpiùyante sthiragaõapadapràptaye ÷raddadhànàþ  // 1.58 //

÷abdàyante madhuram anilaiþ kãcakàþ påryamàõàþ  $
saüraktàbhis tripuravijayo gãyate kiünaràbhiþ  &
nirhràdas te muraja iva cet kandareùu dhvaniþ syàt  %
saügãtàrtho nanu pa÷upates tatra bhàvã samagraþ  // 1.59 //

pràleyàdrer upatañam atikramya tàüs tàn vi÷eùàn  $
haüsadvàraü bhçgupatiya÷ovartma yat krau¤carandhram  &
tenodãcãü di÷am anusares tiryag àyàma÷obhã  %
÷yàmaþ pàdo baliniyamanàbhyudyatasyeva viùõoþ  // 1.60 //

gatvà cordhvaü da÷amukhabhujocchvàsitaprasthasaüdheþ  $
kailàsasya trida÷avanitàdarpaõasyàtithiþ syàþ  &
÷çïgocchràyaiþ kumudavi÷adair yo vitatya sthitaþ khaü  %
rà÷ãbhåtaþ pratidinam iva tryambakasyaññahàsaþ  // 1.61 //

utpa÷yàmi tvayi tañagate snigdhabhinnà¤janàbhe  $
sadyaþ kçttadviradada÷anacchedagaurasya tasya  &
÷obhàm adreþ stimitanayanaprekùaõãyàü bhavitrãm  %
aüsanyaste sati halabhçto mecake vàsasãva  // 1.62 //

hitvà tasmin bhujagavalayaü ÷ambhunà dattahastà  $
krãóà÷aile yadi ca vicaret pàdacàreõa gaurã  &
bhaïgãbhaktyà viracitavapuþ stambhitàntarjalaughaþ  %
sopànatvaü kuru maõitañàrohaõàyàgrayàyã  // 1.63 //

tatràva÷yaü valayakuli÷oddhaññanodgãrõatoyaü  $
neùyanti tvàü surayuvatayo yantradhàràgçhatvam  &
tàbhyo mokùas tava yadi sakhe gharmalabdhasya na syàt  %
krãóàlolàþ ÷ravaõaparuùair garjitair bhàyayes tàþ  // 1.64 //

hemàmbhojaprasavi salilaü mànasasyàdadànaþ  $
kurvan kàmaü kùaõamukhapañaprãtim airàvatasya  &
dhunvan kalpadrumakisalayàn yaü÷ukànãva vàtair  %
nànàceùñair jaladalalitair nirvi÷es taü nagendram  // 1.65 //

tasyotsaïge praõayina iva srastagaïgàdukålàü  $
na tvaü dçùñvà na punar alakàü j¤àsyase kàmacàrin  &
yà vaþ kàle vahati salilodgàram uccair vimànà  %
muktàjàlagrathitam alakaü kàminãvàbhravçndam  // 1.66 //

{åttarameghaþ}

vidhunvantaü lalitavanitàþ sendracàpaü sacitràþ   $
saügãtàya prahatamurajàþ snigdhagambhãraghoùam  &
antastoyaü maõimayabhuvas tuïgam abhraülihàgràþ  %
pràsàdàs tvàü tulayitum alaü yatra tais tair vi÷eùaiþ  // 2.1 //

haste lãlàkamalam alake bàlakundànuviddhaü  $
nãtà lodhraprasavarajasà pàõóutàm ànane ÷rãþ  &
cåóàpà÷e navakuravakaü càru karõe ÷irãùaü  %
sãmante ca tvadupagamajaü yatra nãpaü vadhånàm  // 2.2 //

yatronmattabhramaramukharàþ pàdapà nityapuùpà  $
haüsa÷reõãracitara÷anà nityapadmà nalinyaþ  &
kekotkaõñhà bhuvana÷ikhino nityabhàsvatkalàpà  %
nityajyotsnàþ prahitatamovçttiramyàþ pradoùàþ  // 2.3 //

ànandotthaü nayanasalilamyatra nànyair nimittair  $
nànyas tàpaü kusuma÷arajàd iùñasaüyogasàdhyàt  &
nàpy anyasmàt praõayakalahàd viprayogopapattir  %
vitte÷ànàü na ca khalu vayo yauvanàd anyad asti  // 2.4 //

yasyàü yakùàþ sitamaõimayàny etya harmyasthalàni  $
jyoti÷chàyàkusumaracitàny uttamastrãsahàyàþ  &
àsevante madhu ratiphalaü kalpavçkùaprasåtaü  %
tvadgambhãradhvaniùu ÷anakaiþ puùkareùv àhateùu  // 2.5 //

mandàkinyàþ salila÷i÷iraiþ sevyamànà marudbhir  $
mandàràõàm anutañaruhàü chàyayà vàritoùõàþ  &
anveùñavyaiþ kanakasikatàmuùñinikùepagåóhaiþ  %
saükrãóante maõibhiramarapràrthitayà yatra kanyàþ  // 2.6 //

nãvãbandhocchvàsita÷ithilaü yatra bimbàdharàõàü  $
kùaumaü ràgàdanibhçtakareùv àkùipatsu priyeùu  &
arcistuïgàn abhimukham api pràpya ratnapradãpàn  %
hrãmåóhànàü bhavati viphalapreraõà cårõamuùñiþ  // 2.7 //

netrà nãtàþ satatagatinà yadvimànàgrabhåmãr  $
àlekhyànàü salilakaõikàdoùam utpàdya sadyaþ  &
÷aïkàspçùñà iva jalamucas tvàdç÷à jàlamàrgair  %
dhåmodgàrànukçtinipuõà jarjarà niùpatanti  // 2.8 //

yatra strãõàü priyatamabhujocchvàsitàliïgitànàm  $
aïgaglàniü suratajanitàü tantujàlàvalambàþ  &
tvatsaürodhàpagamavi÷ada÷ candrapàdair ni÷ãthe  %
vyàlumpanti sphuñajalalavasyandina÷ candrakàntàþ  // 2.9 //

akùayyàntarbhavananidhayaþ pratyahaü raktakaõñhair  $
udgàyadbhir dhanapatiya÷aþ kiünarair yatra sàrdham  &
vaibhràjàkhyaü vibudhavanitàvàramukhyasahàyà  %
baddhàlàpà bahirupavanaü kàmino nirvi÷anti  // 2.10 //

gatyutkampàd alakapatitair yatra mandàrapuùpaiþ  $
putracchedaiþ kanakakamalaiþ karõavisraü÷ibhi÷ ca  &
muktàjàlaiþ stanaparisaracchinnasåtrai÷ ca hàrair  %
nai÷o màrgaþ savitur udaye såcyate kàminãnàm  // 2.11 //

vàsa÷ citraü madhu nayanayor vibhramàde÷adakùaü  $
puùpodbhedaü saha kisalayair bhåùaõànàü vikalpam  &
làkùàràgaü caraõakamalanyàsayogyaü ca yasyàm  %
ekaþ såte sakalam abalàmaõóanaü kalpavçkùaþ  // 2.12 //

patra÷yàmà dinakarahayaspardhino yatra vàhàþ  $
÷ailodagràs tvam iva kariõo vçùñimantaþ prabhedàt  &
yodhàgraõyaþ pratida÷amukhaü saüyuge tasthivàüsaþ  %
pratyàdiùñàbharaõarucaya÷ candrahàsavraõàïkaiþ  // 2.13 //

matvà devaü dhanapatisakhaü yatra sàkùàd vasantaü  $
pràya÷ càpaü na vahati bhayàn manmathaþ ùañpadajyam  &
sabhråbhaïgaprahitanayanaiþ kàmilakùyeùv amoghais  %
tasyàrambha÷ caturavanitàvibhramair eva siddhaþ  // 2.14 //

tatràgàraü dhanapatigçhàn uttareõàsmadãyaü  $
dåràl lakùyaü surapatidhanu÷càruõà toraõena  &
yasyopànte kçtakatanayaþ kàntayà vardhito me  %
hastapràpyastavakanamito bàlamandàravçkùaþ  // 2.15 //

vàpã càsmin marakata÷ilàbaddhasopànamàrgà  $
haimai÷channà vikacakamalaiþ snigdhavaidåryanàlaiþ  &
yasyàs toye kçtavasatayo mànasaü saünikçùñaü  %
nàdhyàsyanti vyapagata÷ucas tvàm api prekùya haüsàþ  // 2.16 //

tasyàs tãre racita÷ikharaþ pe÷alair indranãlaiþ  $
krãóà÷ailaþ kanakakadalãveùñanaprekùaõãyaþ  &
madgehinyàþ priya iti sakhe cetasà kàtareõa  %
prekùyopàntasphuritataóitaü tvàü tam eva smaràmi  // 2.17 //

raktà÷oka÷ calakisalayaþ kesara÷ càtra kàntaþ  $
pratyàsannau kuruvakavçter màdhavãmaõóapasya  &
ekaþ sakhyàs tava saha mayà vàmapàdàbhilàùã  %
kàïkùaty anyo vadanamadiràü dohadacchadmanàsyàþ  // 2.18 //

tanmadhye ca sphañikaphalakà kà¤canã vàsayaùñir  $
måle baddhà maõibhir anatiprauóhavaü÷aprakà÷aiþ  &
tàlaiþ ÷i¤jàvalayasubhagair nartitaþ kàntayà me   %
yàm adhyàste divasavigame nãlakaõñhaþ suhçd vaþ  // 2.19 //

ebhiþ sàdho hçdayanihitair lakùaõair lakùayethà  $
dvàropànte likhitavapuùau ÷aïkhapadmau ca dçùñvà  &
kùàmacchàyàü bhavanam adhunà madviyogena nånaü  %
såryàpàye na khalu kamalaü puùyati svàmabhikhyàm  // 2.20 //

gatvà sadyaþ kalabhatanutàü ÷ãghrasaüpàtahetoþ  $
krãóà÷aile prathamakathite ramyasànau niùaõõaþ  &
arhasy antarbhavanapatitàü kartum alpàlpabhàsaü  %
khadyotàlãvilasitanibhàü vidyudunmeùadçùñim  // 2.21 //

tanvã ÷yàmà ÷ikharãda÷anà pakvabimbàdharauùñhã  $
madhye kùàmà cakitahariõãprekùaõà nimnanàbhiþ  &
÷roõãbhàràd alasagamanà stokanamrà stanàbhyàü  %
yà tatra syàd yuvatãviùaye sçùñir àdyaiva dhàtuþ  // 2.22 //

tàü jànãthàþ parimitakathàü jãvitaü me dvitãyaü  $
dårãbhåte mayi sahacare cakravàkãm ivaikàm  &
gàóhotkaõñhàü guruùu divaseùv eùu gacchatsu bàlàü  %
jàtàü manye ÷i÷iramathitàü padminãü vànyaråpàm  // 2.23 //

nånaü tasyàþ prabalaruditocchånanetraü priyàyà  $
niþ÷vàsànàm a÷i÷iratayà bhinnavarõàdharoùñham  &
hastanyastaü mukham asakalavyakti lambàlakatvàd  %
indor dainyaü tvadanusaraõakliùñakànter bibharti  // 2.24 //

àloke te nipatati purà sà balivyàkulà và  $
matsàdç÷yaü virahatanu và bhàvagamyaü likhantã  &
pçcchantã và madhuravacanàü sàrikàü pa¤jarasthàü  %
kaccid bhartuþ smarasi rasike tvaü hi tasya priyeti  // 2.25 //

utsaïge và malinavasane saumya nikùipya vãõàü  $
madgotràïkaü viracitapadaü geyam udgàtukàmà  &
tantrãm àrdràü nayanasalilaiþ sàrayitvà kathaücid  %
bhåyo bhåyaþ svayam api kçtàü mårcchanàü vismarantã  // 2.26 //

÷eùàn màsàn virahadivàsasthàpitasyàvadher và  $
vinyasyantã bhuvi gaõanayà dehalãdattapuùpaiþ  &
sambhogaü và hçdayanihitàrambham àsvàdayantã  %
pràyeõaite ramaõaviraheùv aïganànàü vinodàþ  // 2.27 //

savyàpàram ahani na tathà pãóayed viprayogaþ  $
÷aïke ràtrau gurutara÷ucaü nirvinodàü sakhãü te  &
matsande÷aþ sukhayitum alaü pa÷ya sàdhvãü ni÷ãthe  %
tàm unnidràm avani÷ayanàü saudhavàtàyanasthaþ  // 2.28 //

àdhikùàmàü viraha÷ayane saüniùaõõaikapàr÷vàü  $
pràcãmåle tanum iva kalàmàtra÷eùàü himàü÷oþ  &
nãtà ràtriþ kùaõa iva mayà sàrdham icchàratair yà  %
tàm evoùõair virahamahatãm a÷rubhir yàpayantãm  // 2.29 //

pàdàn indoramçta÷i÷irà¤jalamàrgapraviùñàn  $
pårvaprãtyà gatamabhumukhaü saünivçttaü tathaiva  &
cakùuþ khedàt salilagurubhiþ pakùmabhi÷chàdayantãü  %
sàbhre.ahnãva sthalakamalinã na prabhuddhàü na suptàm  // 2.30 //

niþ÷vàsenàdharakisalayakle÷inà vikùipantãü  $
÷uddhasnànàt paruùamalakaü nånamàgaõõdalambam  &
matsaübhogaþ kathamupanamet svapnajo.apãti nidràm  %
àkàïkùantãü nayanasalilotpãóaruddhàvakà÷am  // 2.31 //

àdye baddhà virahadivase yà ÷ikhà dàma hitvà  $
÷àpasyànte vigalita÷ucà tàü mayodveùñanãyàm  &
spar÷akliùñàm ayamitanakhenàsakçtsàrayantãü  %
gaõóàbhogàt kañhinaviùamàm ekaveõãü kareõa  // 2.32 //

sà saünyastàbharaõam abalà pe÷alaü dhàrayantã  $
÷ayyotsaïge nihitam asakçd duþkhaduþkhena gàtram  &
tvàm apy asraü navajalamayaü mocayiùyaty ava÷yaü  %
pràyaþ sarvo bhavati karuõàvçttir àrdràntaràtmà  // 2.33 //

jàne sakhyàs tava mayi manaþ saübhçtasnehamasmàd  $
itthaübhåtàü prathamavirahe tàm ahaü tarkayàmi  &
vàcàlaü màü na khalu subhagaümanyabhàvaþ karoti  %
pratyakùaü te nikhilam aciràd bhràtar uktaü mayà yat  // 2.34 //

ruddhàpàïgaprasaram alakair a¤janasneha÷ånyaü  $
pratyàde÷àd api ca madhuno vismçtabhråvilàsam  &
tvayy àsanne nayanam uparispandi ÷aïke mçgàkùyà  %
mãnakùobhàc calakuvalaya÷rãtulàm eùyatãti  // 2.35 //

vàma÷ càsyàþ kararuhapadair mucyamàno madãyair  $
muktàjàlaü ciraparicitaü tyàjito daivagatyà  &
saübhogànte mama samucito hastasaüvàhamànàü  %
yàsyaty åruþ sarasakadalãstambhagaura÷ calatvam  // 2.36 //

tasmin kàle jalada yadi sà labdhanidràsukhà syàd  $
anvàsyainàü stanitavimukho yàmamàtraü sahasva  &
mà bhåd asyàþ praõayini mayi svapnalabdhe kathaücit  %
sadyaþ kaõñhacyutabhujalatàgranthi gàóhopagåóham  // 2.37 //

tàm utthàpya svajalakaõikà÷ãtalenànilena  $
pratyà÷vastàü samam abhinavair jàlakair màlatãnàm  &
vidyudgarbhaþ stimitanayanàü tvatsanàthe gavàkùe  %
vaktuü dhãraþ stanitavacanair màninãü prakramethàþ  // 2.38 //

bhartur mitraü priyam avidhave viddhi màm ambuvàhaü  $
tatsaüde÷air hçdayanihitair àgataü tvatsamãpam  &
yo vçndàni tvarayati pathi ÷ramyatàü proùitànàü  %
mandrasnigdhair dhvanibhir abalàveõimokùotsukàni  // 2.39 //

ity àkhyàte pavanatanayaü maithilãvonmukhã sà  $
tvàm utkaõñhocchvasitahçdayà vãkùya sambhàvya caiva  &
÷roùyaty asmàt param avahità saumya sãmantinãnàü  %
kàntodantaþ suhçdupanataþ saügamàt kiücid ånaþ  // 2.40 //

tàm àyuùman mama ca vacanàd àtmana÷ copakartuü  $
bråyà evaü tava sahacaro ràmagiryà÷ramasthaþ  &
avyàpannaþ ku÷alam abale pçcchati tvàü viyuktaþ  %
pårvàbhàùyaü sulabhavipadàü pràõinàm etad eva  // 2.41 //

aïgenàïgaü pratanu tanunà gàóhataptena taptaü  $
sàsreõà÷rudrutam aviratotkaõñham utkaõñhitena  &
uùõocchvàsaü samadhikatarocchvàsinà dåravartã  %
saükalpais tair vi÷ati vidhinà vairiõà ruddhamàrgaþ  // 2.42 //

÷abdàkhyeyaü yadapi kila te yaþ sakhãnàü purastàt  $
karõe lolaþ kathayitum abhåd ànanaspar÷alobhàt  &
so 'tikràntaþ ÷ravaõaviùayaü locanàbhyàm adçùñas  %
tvàm utkaõñhàviracitapadaü manmukhenedam àha  // 2.43 //

÷yàmàsv aïgaü cakitahariõãprekùaõe dçùñipàtaü  $
vaktracchàyàü ÷a÷ini ÷ikhinàü barhabhàreùu ke÷àn  &
utpa÷yàmi pratanuùu nadãvãciùu bhråvilàsàn  %
hantaikasmin kvacid api na te caõói sàdç÷yam asti  // 2.44 //

tvàm àlikhya praõayakupitàü dhàturàgaiþ ÷ilàyàm  $
àtmànaü te caraõapatitaü yàvad icchàmi kartum  &
asrais tàvan muhur upacitair dçùñir àlupyate me  %
kråras tasminn api na sahate saügamaü nau kçtàntaþ  // 2.45 //

dhàràsiktasthalasurabhiõas tvanmukhasyàsya bàle  $
dårãbhåtaü pratanum api màü pa¤cabàõaþ kùiõoti  &
gharmànte 'smin vigaõaya kathaü vàsaràõi vrajeyur  %
diksaüsaktapravitataghanavyastasåryàtapàni  // 2.45a //

màm àkà÷apraõihitabhujaü nirdayà÷leùahetor  $
labdhàyàs te katham api mayà svapnasandar÷aneùu  &
pa÷yantãnàü na khalu bahu÷o na sthalãdevatànàü  %
muktàsthålàs tarukisalayeùv a÷rule÷àþ patanti  // 2.46 //

bhittvà sadyaþ kisalayapuñàn devadàrudrumàõàü  $
ye tatkùãrasrutisurabhayo dakùiõena pravçttàþ  &
àliïgyante guõavati mayà te tuùàràdrivàtàþ  %
pårvaü spçùñaü yadi kila bhaved aïgam ebhis taveti  // 2.47 //

saükùipyante kùana iva kathaü dãrghayàmà triyàmà  $
sarvàvasthàsv ahar api kathaü mandamandàtapaü syàt  &
itthaü ceta÷ cañulanayane durlabhapràrthanaü me  %
gàóhoùmàbhiþ kçtam a÷araõaü tvadviyogavyathàbhiþ  // 2.48 //

nanv àtmànaü bahu vigaõayann àtmanaivàvalambe  $
tatkalyàõi tvam api nitaràü mà gamaþ kàtaratvam  &
kasyàtyantaü sukham upanataü duþkham ekàntato và  %
nãcair gacchaty upari ca da÷à cakranemikrameõa  // 2.49 //

÷àpànto me bhujaga÷ayanàd utthite ÷àrïgapàõau  $
÷eùàn màsàn gamaya caturo locane mãlayitvà  &
pa÷càd àvàü virahaguõitaü taü tam àtmàbhilàùaü  %
nirvekùyàvaþ pariõata÷araccandrikàsu kùapàsu  // 2.50 //

bhåya÷càha tvam api ÷ayane kaõñhalagnà purà me  $
nidràü gatvà kim api rudatã sasvaraü viprabuddhà  &
sàntarhàsaü kathitam asakçt pçcchata÷ ca tvayà me  %
dçùñaþ svapne kitava ramayan kàm api tvaü mayeti  // 2.51 //

etasmàn màü ku÷alinam abhij¤ànadànàd viditvà  $
mà kaulãnàd asitanayane mayy avi÷vàsinã bhåþ  &
snehàn àhuþ kim api virahe dhvaüsinas te tv abhogàd  %
iùñe vastuny upacitarasàþ premarà÷ãbhavanti  // 2.52 //

à÷vàsyaivaü prathamavirahodagra÷okàü sakhãü te  $
÷ailàd à÷u trinayanavçùotkhàtakåñàn nivçttaþ  &
sàbhij¤ànaprahitaku÷alais tadvacobhir mamàpi  %
pràtaþ kundaprasava÷ithilaü jãvitaü dhàrayethàþ  // 2.53 //

kaccit saumya vyavasitam idaü bandhukçtyaü tvayà me  $
pratyàde÷àn na khalu bhavato dhãratàü kalpayàmi  &
niþ÷abdo 'pi pradi÷asi jalaü yàcita÷ càtakebhyaþ  %
pratyuktaü hi praõayiùu satàm ãpsitàrthakriyaiva  // 2.54 //