Ksemendra: Bharatamanjari
14. Asvamedhikaparvan


Input by members of the Sansknet project
(sansknet.ac.in)



This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding.
Therefore, many word boundaries are not marked by blanks.



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________




//à÷vamedhikaü parva//


nàràyaõaü namaskçtya naraü caiva narottamam  /
devãü sarasvatãü vyàsaü tato jayamudãrayet  // Bhmj_14.1 //

ya÷aþ ÷a÷àïko÷eùe 'staü prayàte bhãùmabhàsvati  /
papàta dharmatanayaþ ÷okamlànamukhàmbujaþ  // Bhmj_14.2 //

mohamårcchàkule tasminviùaõõe saha bàndhavaiþ  /
÷ucaü saüstambhya ÷anakairdhçtaràùñrastamabravãt  // Bhmj_14.3 //

uttiùñha pçthivãpàla na dhairyaü hàtumarhasi  /
saüsàràsàracaritaü munibhyaþ ÷rutavànasi  // Bhmj_14.4 //

÷okasyàvasaro nàyaü svadharmàdacyutasya te  /
pàhi sattvasudhàsindho prajàpatiriva prajàþ  // Bhmj_14.5 //

÷ocitavyo mamaivàyaü kàlaþ samucito 'dhunà  /
vidurasya giro yena na ÷rutàþ sunayojjvalàþ  // Bhmj_14.6 //

ityukte dhçtaràùñreõa kçùõaþ kùmàpàlamabhyadhàt  /
mà ÷ucaþ kùatradharmeõa labdhàü bhuïkùva mahãmimàm  // Bhmj_14.7 //

duþkhibhyo hi palàyante dhairyàyattà vibhåtayaþ  /
yajasva vijayã ràjanpàpa÷aïkàpanuttaye  // Bhmj_14.8 //

a÷vamedhena vidhinà yàtastadyogyatàmasi  /
etanmunivacaþ ÷rutvà yaj¤e baddhamanorathaþ  // Bhmj_14.9 //

dhanamålàü kriyaü matvà ràjyako÷amacintayat  /
so 'tha sarvànsamàhåya ko÷àdhyakùànmakhotsukaþ  // Bhmj_14.10 //

tebhyaþ ÷u÷ràva sarvasvaü kùayitaü yudhi kauravaiþ  /
a÷vamedhe nirà÷aü taü vij¤àya draviõaü vinà  // Bhmj_14.11 //

uvàca karuõàsindhurvyàso nirvàpayanniva  /
maruttasya kùitipateryaj¤a÷eùaü himàcale  // Bhmj_14.12 //

kà¤canaü vidyate bhåri yaj¤àrthaü tadavàpsyasi  /
÷rutvaitatpàõóuputreõa maruttasya mahãpateþ  // Bhmj_14.13 //

mahàyaj¤akathàü pçùñaþ provàca munipuügavaþ  /
mahãyasi manorvaü÷e mahatàü ya÷asàü nidhiþ  // Bhmj_14.14 //

karaüdhamakule ÷rãmànmarutto 'bhånmahãpatiþ  /
tamandraþ spardhate nityaü na sa ÷aknoti ceùñitaiþ  // Bhmj_14.15 //

yadà tadà manyutapto rahaþ pràha bçhaspatim  /
karaüdhamo 'bhavadyàjyastvatpituþ pçthivãpatiþ  // Bhmj_14.16 //

kramàttavàpi tatsånurmaruttastadguõàdhikaþ  /
kiütu taddarpasaügharùàdbhavantamahamarthaye  // Bhmj_14.17 //

na yàjakapadaü tasya gantavyaü bhavatàdhunà  /
ityarthito maghavatà tathetyåce bçhaspatiþ  // Bhmj_14.18 //

adyaprabhçti martyo me na yàjya iti saüvidà  /
atràntare narapatirmarutto vipulaü kratum  // Bhmj_14.19 //

àhartuü kçtasaükalpo bçhaspatimupàyayau  /
sa tenàbhyarthito yatnàdyàjako 'stu bhavàniti  // Bhmj_14.20 //

na cakàràbhyupagamaü ÷akrapraõayayantritaþ  /
pratyàkhyàtaþ sa guruõà ràjà lajjànatànanaþ  // Bhmj_14.21 //

vrajanvinaùñasaükalpo dadar÷a pathi nàradam  /
nàrado 'pi tamàlokya pçùñvà ÷rutvà ca tatkathàm  // Bhmj_14.22 //

uvàca tyaja saütàpaü mà ràjanvimanà bhava  /
saüvartàkhyo nidhirdhàmnàmanujo 'sti bçhaspateþ  // Bhmj_14.23 //

svacchandacàrã yogãndro vàràõasyàü sa vartate  /
saüvartaþ sa parij¤eyo vrajethàþ ÷araõaü tu tam  // Bhmj_14.24 //

nivedito 'haü keneti pçùñastena tvamànataþ  /
bravãthà nàrado mahyaü tvàmihasthaü nyavedayat  // Bhmj_14.25 //

kathayitvà prahçùña÷ca jvalitaü jàtavedasam  /
ityuktvà pràrthayethàstaü yàjakaü yajvanàü varaþ  // Bhmj_14.26 //

nàradenetyabhihite bhåpàlo harùanirbharaþ  /
taduktaü vidadhe sarvaü gatvà vàraõasãü svayam  // Bhmj_14.27 //

saütyaktonmattaråpaü sa pràpya taü yàjakaü nçpaþ  /
cakàra tadanuj¤àtastapo himagirestañe  // Bhmj_14.28 //

tapasà yaj¤avittàrthã devamàràdhya ÷aükaram  /
anekameruvipulaü lebhe hema sa pàrthivaþ  // Bhmj_14.29 //

haimeùu sarvabhàõóeùu raciteùvatha ÷ilpibhiþ  /
saüpårõo yaj¤asaübhàraþ pràvartata mahãbhujaþ  // Bhmj_14.30 //

samçddhimatulàü tasya yaj¤e j¤àtvà bçhaspatiþ  /
saüvartakaü yàjakaü ca saütaptastanutàü yayau  // Bhmj_14.31 //

sa ÷okakàraõaü pçùñaþ ÷akreõa mlànamànasaþ  /
maruttayaj¤avibhavaü bhràtçspardhàkulo 'vadat  // Bhmj_14.32 //

tataþ ÷atakratustasya prãtye guruvatsalaþ  /
uvàca vahnimàhåya maruttaü vraja pàrthivam  // Bhmj_14.33 //

gatvà madvacasà vàcyaþ sa ca ràjà tvayà kratau  /
yathà saüvartakaü tyaktvà bhavedyàjyo bçhaspateþ  // Bhmj_14.34 //

ityuktaþ suraràjena gatvà vahnirnaràdhipam  /
÷akrasaüde÷amavadanna ca ràjàbhyamanyata  // Bhmj_14.35 //

tataþ pratinivçtto 'tha punargaccheti vajriõà  /
preritaþ pàvako 'vàdãtsaüvartabhayakampitaþ  // Bhmj_14.36 //

sa tatra brahmacàrã màmåce saüvartakaþ krudhà  /
tejorà÷iþ ÷apeyaü tvàü sameùyasi punaryadi  // Bhmj_14.37 //

÷rutvaitatkàtaro 'sãti taü jagàda puraüdaraþ  /
jvalanaþ pratyuvàcàtha taü kopahaviùà jvalan  // Bhmj_14.38 //

aho nu brahmakopàgnirahalyàvallabhasya te  /
pramàdàdatha kopàdvà mohàdvà ÷akra vismçtaþ  // Bhmj_14.39 //

sa yadà cyavanaþ kopànmahàdaüùñraü mahàsuram  /
asçjattvadvadhàyograü tadà dhairyaü kva te gatam  // Bhmj_14.40 //

duþsahà bràhmaõaruùo nirdahanti jagatkùaõàt  /
ukte hutà÷aneneti na ÷aktaþ kiücidabravãt  // Bhmj_14.41 //

visçùñaþ punarindreõa gandharvàdhipatirnçpam  /
åce guruü bhajasveti na ca ràjà tamagrahãt  // Bhmj_14.42 //

tataþ kruddhaþ svayaü vajrã garjangambhãraniþsvanaþ  /
yaj¤àïganaü narapatervyomnà meghairvçto yayau  // Bhmj_14.43 //

prabhàvenàtha mahatà saüvartasyogratejasaþ  /
÷atamanyusamutsçùñaü vajraü meghànsamàvi÷at  // Bhmj_14.44 //

tanmantra÷aktyà viva÷aþ samàhåto 'tha vçtrahà  /
àyayau saha bhàgàrhaistrida÷aiþ somapãthibhiþ  // Bhmj_14.45 //

påjito 'tha maruttena ÷àntamanyuþ ÷atakratuþ  /
yaj¤akriyàparikare paricaryàparo 'bhavat  // Bhmj_14.46 //

tadàj¤ayà suràþ sarve yaj¤asaübhàrakàriõaþ  /
babhåvurbhåmipàlasya nide÷ava÷agà÷ciram  // Bhmj_14.47 //

evaü tasyendrajayino ràj¤aþ saüvartatejasà  /
nirvighnaþ pårõatàü pràpa yaj¤aþ kanakavarùiõaþ  // Bhmj_14.48 //

taccheùadviõena tvaü hayamedhamahàmakham  /
prayataþ pràpnuhãtyuktàva viraràma munã÷varaþ  // Bhmj_14.49 //

***** saüvartamaruttãyam  || 1 || *****

kçùõenà÷vàrasyamàno 'tha munibhirbhràtçbhistathà  /
a÷vamedhadhçtodyogo dhçtiü lebhe yudhiùñhiraþ  // Bhmj_14.50 //

draùñuü tataþ prajàkàryaü pravçtte dharmanandane  /
antardadhe tamàmantrya sarvaü tanmunimaõóalam  // Bhmj_14.51 //

hemaratnalatàkànte vikàsikanakàmbuje  /
atha kçùõau sabhodyàne svairaü prãtyà vijahvatuþ  // Bhmj_14.52 //

kathànte tatra kaüsàriü subhadràvallabho 'vadat  /
yuddhàrambhe tvayoktaü yatsarvaü tanmama vismçtam  // Bhmj_14.53 //

visçùñaü paramàrthaj¤a j¤ànaü tatpunarucyatàm  /
ityuktaþ pàõóuputreõa viùaõõaþ ke÷avo 'bravãt  // Bhmj_14.54 //

aho tvayàvadhànena na ÷rutaü tadabuddhinà  /
na ÷akyate punarvaktuü tathàpi ÷råyatàmidam  // Bhmj_14.55 //

bràhmaõena purà ka÷cijjãvanmuktada÷àü ÷ritaþ  /
siddhaþ pçùño 'vadatsarvaü vij¤àya bhavavibhramam  // Bhmj_14.56 //

asminnasatyasaüghàte bhåtànàü pà¤cabhautike  /
guõairnibaddhaþ pakùãva jãvastiùñhati pa¤jare  // Bhmj_14.57 //

ahaükàraikasàràõàü dehinàü vismçtàtmanàm  /
cakravatparivartante sukhaduþkhakùayodayàþ  // Bhmj_14.58 //

dehànte karmasaüsargàjjantavaþ ÷ubhaduùkçtaiþ  /
tàràråpà vimànàni bhajante narakàõi và  // Bhmj_14.59 //

tato bhogakùaye garbhaü jaràyupariveùñitam  /
÷ukraråpo vi÷atyàtmà yonyàü ÷oõitasaüplutaþ  // Bhmj_14.60 //

niþ÷vàsàgrairyathà vàri lãyate darpaõodare  /
nirdhåtasya yathà vahneråùmà vyomni prasarpati  // Bhmj_14.61 //

yathà và kusumàmodaþ pravi÷atyantare 'nile  /
ràgaþ saükràntimàyàti sarandhre sphañike yathà  // Bhmj_14.62 //

tathà durlakùyasaücàro garbhamàtmà pradhàvati  /
bibhràõo vàsanàmantaþ ÷ãtaspar÷amivànilaþ  // Bhmj_14.63 //

jàtasya jàyate tasya vardhamànasya vardhate  /
tçùõàtanturbhi(rvi)sasyeva ÷uùyato na tu ÷uùyati  // Bhmj_14.64 //

vivekàdduþkhasaüyogàdvairàgyaü gàóhamà÷ritaþ  /
nàhamasasmãti mantreõa mucyate brahmadãkùitaþ  // Bhmj_14.65 //

pårvaü bhàveùu nirvàõastataþ kàraõavçttiùu  /
niràlambada÷àmetya yogã brahmaõi lãyate  // Bhmj_14.66 //

sarvataþ pàõicaraõaü sarvavyàpinamavyayam  /
àtmànaü sa parij¤àya satyàmetàü bhavasthitim  // Bhmj_14.67 //

ityuktvà bràhmaõaü siddhaþ sahasàntaradhãyata  /
idamanyacca kaunteya ÷reyase prayataþ ÷çõu  // Bhmj_14.68 //

uvàca bràhmaõã kàcidbhartàraü vijane purà  /
gamiùyàmi gatiü sàdhvã kàmahaü tvatparàyaõà  // Bhmj_14.69 //

iti pçùñastayà viprastàmuvàca smitànanaþ  /
agnirvai÷vànaro nàma sthito 'ntaþ kila dehinàm  // Bhmj_14.70 //

indriyàõi manobuddhistasya saptàrciùa smçtàþ  /
viùayà÷càsya samidho bhoktàraþ sapta cartvijaþ  /
tasminhate sarvamidaü jàyate ca punaþ punaþ  // Bhmj_14.71 //

indriyàõãva manaso manasteùàü ca sarvadà  /
parasparopakàreõa prãyate dehasaügame  // Bhmj_14.72 //

manobuddhiprabhçtayaþ saptendriyamçgàþ purà  /
atarkeõaiva nihatà ràj¤à yogamayaiþ ÷araiþ  // Bhmj_14.73 //

jitendriyasya no kiücididaü tasyaiva càkhilam  /
viùayà viùayasyeti janako vipramabhyadàt  // Bhmj_14.74 //

tasmàdasaktamanasà dçùñvà sarvamidaü mayà  /
tyaktaü paràvaraj¤ena bhavàvirbhàva÷àntaye  // Bhmj_14.75 //

gatistavàpi kalyàõi madbhàvasadç÷ã sadà  /
brahmàraõãsamudbhåtaü jànãhi j¤ànapàvakam  // Bhmj_14.76 //

etatpatyurvacaþ ÷rutvà bràhmaõã tattvadar÷inã  /
kùetrakùetraj¤avij¤ànaü paraü pràvãõyamàyayau  // Bhmj_14.77 //

÷rutvaitadarjunaþ kçùõaü babhàùe vismayàkulaþ  /
yogãndro bràhmaõaþ ko 'sau kvàste và sà ca tadvadhåþ  // Bhmj_14.78 //

ityuktaþ kaiñabhàràtiþ punaråce dhanaüjayam  /
÷iùyeõa pçùñaþ sarvaj¤aþ purà gururabhàùata  // Bhmj_14.79 //

bçhaspatiprabhçtibhirmunãndraiþ sarvadar÷ibhiþ  /
÷ruteyaü bhavavicchedakathà proktà svayaübhuvà  // Bhmj_14.80 //

guõatrayanibaddhànàü karmabhedavikàriõàm  /
bhàvo 'yaü pràõinàü ÷a÷vadalpo 'pyàyàtyanalpatàm  // Bhmj_14.81 //

vicitraþ kila sargo 'yamahaükàràdvinirgataþ  /
tasminneva layaü yàti ÷vabhre puùpacayo yathà  // Bhmj_14.82 //

janmàntara÷atàbhyàsàdantaraïgatvamàgataþ  /
ahaükàraþ sa manaso lãlayà kena bhedyate  // Bhmj_14.83 //

avidyà tànavenaiva ÷anaiþ saünyastakarmaõaþ  /
vikalpadvaüdvaviratau j¤ànàlokaþ prajàyate  // Bhmj_14.84 //

j¤ànàgninà pravçddhena dagdhvà bhavaviùadrumam  /
sarvagranthivinirmuktaþ paramàmçtama÷nute  // Bhmj_14.85 //

iti brahmoditaü j¤ànaü ÷iùyàya guruõà purà  /
nànànidar÷anopetaü kathitaü bhava÷àntaye  // Bhmj_14.86 //

ahameva guruþ pàrtha ÷iùya÷ca tvaü samo mama  /
ityuktvà j¤ànasarvasvaü viraràma janàrdanaþ  // Bhmj_14.87 //

***** anugãtàþ  || 2 || *****

tato vihçtya suciraü prãtyà kçùõaþ kirãñinà  /
dvàrakàgamane cakre matiü bandhujanotsukaþ  // Bhmj_14.88 //

sa gatvà nçpamàmantrya dhçtaràùñraü ca sànugam  /
à÷vàsya kçùõàü kuntãü ca praõamyàdàya cànujàm  // Bhmj_14.89 //

a÷vamedhe sameùyàmi punaþ kçtveti saüvidam  /
dàrukapreritarathaþ pratasthe garuóadhvajaþ  // Bhmj_14.90 //

sa vrajansàtyakisakhastejora¤jitadiïmukhaþ  /
uttaïkaü tapasàü rà÷imàluloke muniþ pathi  // Bhmj_14.91 //

taü dçùñvà sàdaraü ÷auriþ praõamya racità¤jaliþ  /
ku÷alaü vãtavairàõàü papracchà÷ramavàsinàm  // Bhmj_14.92 //

uttaïko 'pi hariü dçùñvà prãtipårvamanàmayam  /
åce kaccittvayà sàmnà rakùitaü bhàrataü kulam  // Bhmj_14.93 //

kaccidduryodhano ràjà dharmaputra÷ca sànugau  /
sthitau vigatasaügharùau tvadbuddhyà paitrike pade  // Bhmj_14.94 //

ityuttaïkena govindaþ pçùñastaü pratyabhàùata  /
bhàratànàü mune yatnaþ paraþ saüdhau kçto mayà  // Bhmj_14.95 //

hitamukto 'pi bahu÷aþ kauravo viduràdibhiþ  /
na jagràha kçtàntena daivena ca vimohitaþ  // Bhmj_14.96 //

nirbandhàtkururàjasya ràdheyamunivartinaþ  /
nihatàþ pàrthivàþ sarve ÷eùàþ pa¤caiva pàõóavàþ  // Bhmj_14.97 //

etcchrutvà muniþ kopàjjvalitànalasaünibhaþ  /
tamåce vakramanasà te tvayaiva nipàtitàþ  // Bhmj_14.98 //

÷aktenàpi tvayà kçùõa yasmàtpàrthahitaiùiõà  /
upekùitaþ kùayo ghorastasmàcchàpaü dadàni te  // Bhmj_14.99 //

uttaïkenetyabhihite babhàùe kaiñabhàntakaþ  /
jànàmi tejasàü rà÷iü tvàmuttaïka taponidhim  // Bhmj_14.100 //

kiütu nàrhasi kopena tãvraü kartuü tapovyayam  /
tamo hi duþsahaü ghoraü krodho mçtyuþ ÷arãriõàm  // Bhmj_14.101 //

nàdyàpi naùñamoho 'si nanu nàdyàpi pa÷yasi  /
kiü na jànàsi màü sarvaü sarvavyàpinamavyayam  // Bhmj_14.102 //

sarvadevamayaþ kartà vi÷vàtmà jagatàmaham  /
ityukte puùkaràkùeõa ÷àntakopo 'bravãnmuniþ  // Bhmj_14.103 //

jàne tvàü kiü tu taddivyaü draùñumicchàmi te vapuþ  /
ityarthito munãndreõa vi÷vàviùkàralãlayà  // Bhmj_14.104 //

÷aktiprakà÷aparipåritasaüvidagre rekhàsphuraddruhiõarudramahendracandram  /
dhàmatrayottaramana÷varamai÷varaü ta ddçùñvà vapurmunivaro 'bhavadastamohaþ  // Bhmj_14.105 //

tataþ stotrairuttaïkena viùõurbhaktyà namaskçtaþ  /
tadgirà svavapuþ saumyaü tadeva punaràdade  // Bhmj_14.106 //

saünidhi te vidhàsyàmi sarvataþ smaraõànmune  /
ityuktvà taü samàmantrya pràyàdgaruóaketanaþ  // Bhmj_14.107 //

tataþ kadàcitsa munirjalàrthã marudhanvasu  /
carandadar÷a caõóàlaü dhanuùpàõiü jalapradam  // Bhmj_14.108 //

gçhàõetyasakçttena pràrthito 'pi muniryadà  /
na jagràhà÷uci jalamuttaïko 'ntardadhe tadà  // Bhmj_14.109 //

tataþ sametya bhagavànsvayaü viùõustamabravãt  /
mune madvacasà ÷akraþ sudhàü tvàü dàtumàyayau  // Bhmj_14.110 //

jalado na sa càõóàlo mithyà ÷aïkà tavàbhavat  /
pratyàkhyàtaþ sa yanmohànna tadyuktaü tvayà kçtam  // Bhmj_14.111 //

adhunà madvaràtte 'stu sàmçtairjalanirjharaiþ  /
påriteyaü marumahã nigadyeti yayau hariþ  // Bhmj_14.112 //

evaü mahàprabhàvo 'sàvuttaïko ya÷asàü nidhiþ  /
durlabhaü dar÷anaü viùõoþ sànugrahamavàptavàn  // Bhmj_14.113 //

àsàdya paramaü j¤ànaü yaþ purà gurusevayà  /
taddakùiõàrthã prayayau ràj¤aþ pauùasya mandiram  // Bhmj_14.114 //

kuõóale pràpya rucire vitãrõe pauùabhàryayà  /
hçte ca dçùñvà nà÷ena jãvite÷arasàtalam  // Bhmj_14.115 //

jitvà nàgànsamàsàdya te purà ratnakuõóale  /
yo dadau gurubhàryàyai kçtakçtyo babhåva ca  // Bhmj_14.116 //

***** uttaïkavi÷varåpadar÷anam  || 3 || *****

yàte dvàravatãü kçùõe yàdavànandadàyini  /
yudhiùñhiraþ sahàmàtyo yaj¤akàryamacintayat  // Bhmj_14.117 //

sa gatvà sànujaþ ÷ailaü ÷rãkaõñhadayitaü ÷anaiþ  /
àràdhya tapasà rudraü devadevaü pinàkinam  // Bhmj_14.118 //

upahàreõa vidhinà muhårte ÷ubha÷aüsini  /
abhyarcya guhyakàdhã÷aü maõibhadraü ca sànugam  // Bhmj_14.119 //

munibhistarpite vahnau dhaumyena ca purodhasà  /
lebhe pàõaóusutaþ ÷rãmànmaruttanihitaü nidhim  // Bhmj_14.120 //

pçthupramàõaråpàõi bhàsvanti vividhàni ca  /
hemabhàõóasahasràõi ratnabhàra÷atàni ca  // Bhmj_14.121 //

uùñràõàü ÷akañànàü ca hayànàü kariõàü tathà  /
da÷alakùàõi tadvittamanayaddhastinàpuram  // Bhmj_14.122 //

mahiùàõàü svaràõàü ca puruùàõàü gavàü tathà  /
na babhåva tadà saükhyà vahatàü bhåri kà¤canam  // Bhmj_14.123 //

akùayyaü ko÷amàdàya pràpte 'tha svapuraü nçpe  /
sahito vçùõibhiþ sarvairàyayau madhusådanaþ  // Bhmj_14.124 //

etasminneva samaye saubhadramahiùã sutam  /
droõaputràstranirdagdhamasåta gatajãvitam  // Bhmj_14.125 //

uttaràyàþ suto jàtaþ strãõàmityutsavasvanaþ  /
vyasurvyasu÷cetyabhavatsa eva rodanadhvaniþ  // Bhmj_14.126 //

bàlapravàlakalikàkomalàvayave ÷i÷au  /
jàte nirjãvite ÷okànmumoha jananãjanaþ  // Bhmj_14.127 //

tataþ kuntã subhadrà ca sametya karuõànidhim  /
bàùpasaüdigdhayà vàcà rukmiõãpatimåcatuþ  // Bhmj_14.128 //

svasreyasya ya÷omårterabhimanyoþ priyasya te  /
bàlasya bàlastanayo jàto 'dya gatajãvanaþ  // Bhmj_14.129 //

karuõàrdre ni÷amyaitadbhagavànbhåtabhàvanaþ  /
vive÷a såtikàve÷ma ÷auriþ kala÷abhåùitam  // Bhmj_14.130 //

ratnadãptàü÷ukapi÷aü dãptauùadhi÷atàcitam  /
mantrairbhiùagbhiþ ÷ikhinà ÷astrairastrai÷ca rakùitam  // Bhmj_14.131 //

athottarà pràpya saüj¤àü ÷ãtavàribhirukùità  /
tamaïke ÷i÷umàdàya vilalàpa hareþ puraþ  // Bhmj_14.132 //

tato jaladagambhãraghoùaþ ÷aurirabhàùata  /
dç÷à pãyåùavarùiõyà vilokya ÷anakaiþ ÷i÷um  // Bhmj_14.133 //

satyàddvijebhyo dharmàcca yathà nànyatpriyaü mama  /
tena satyena bàlo 'yamastramukto 'dya jãvatu  // Bhmj_14.134 //

màdhavenetyabhihite labdhajãvaþ sa bàlakaþ  /
såryàü÷ubhiriva spçùño babhåvàmbujakorakaþ  // Bhmj_14.135 //

tataþ pravçtte vipule sahasà nagarotsave  /
nabha÷caràõàmapyàsãtyasàdhu sàdhviti niþsvanaþ  // Bhmj_14.136 //

parikùãõe kurulaye yasmàjjàto 'yamarbhakaþ  /
tasmàtparãkùinnàmnàstu jagàdetyatha ke÷avaþ  // Bhmj_14.137 //

***** pirakùijjanma  || 4 || *****

vyàsàj¤ayà tato ràj¤o yaj¤ayogyo mahàdhanaþ  /
pràvartatoruratnàóhyaþ saübhàro bahukautukaþ  // Bhmj_14.138 //

athotsçjya vidhànena kçùõa÷àraü turaïgamam  /
rakùitaü pàõóuputreõa svayaü gàõóãvadhanvanà  // Bhmj_14.139 //

babhåva caitra÷uklànte dãkùito dharmanandanaþ  /
hemamàlàdharo daõóã muõóaþ kçùõàjinàvçtaþ  // Bhmj_14.140 //

tatastrigartaviùayaü pràpte yaj¤aturaïgame  /
ràjaputrairabhådyuddhaü tumulaü savyasàcinaþ  // Bhmj_14.141 //

yudhiùñhiràj¤à tasyàbhånna hantavyà nçpà iti  /
tàü smarannàvadhãdbhåpànsa vijigye tu kevalam  // Bhmj_14.142 //

pràgjyotiùe÷varaü vãraü bhagadattàtmajaü yudhi  /
tribhirdinairvajradattaü jitvà ku¤jarayodhinm  // Bhmj_14.143 //

saindhavairakarodyuddhaü suciraü krårayodhibhiþ  /
pàdacàrã raõe pàrtho rathaku¤jaravartibhiþ  // Bhmj_14.144 //

pautraü jayadrathasyàtha ÷i÷umàdàya duþ÷alà  /
savyasàcinamàsàdya babhàùe sà÷rulocanà  // Bhmj_14.145 //

bhràtastvayi samàyàte tvannàmaiva ni÷amya me  /
putro jàyadrathiryàtaþ pa¤catàü sphañità÷ayaþ  // Bhmj_14.146 //

tatsuto mama pautro 'yaü svasrayatanayastava  /
rakùyaþ sarvàtmanetyuktvà ruroda dhçtaràùñrajà  // Bhmj_14.147 //

viùaõõàstàü samà÷vàsya pàrtho bàùpàrdralocanaþ  /
nindannijàü kùattrajàtiü jagàma turagànugaþ  // Bhmj_14.148 //

÷vetà÷vama÷vagoptàraü maõipårapuraü tataþ  /
pràptaü pratyudyayau ràjà tatputro babhruvàhanaþ  // Bhmj_14.149 //

påjàmàdàya tanayaü namraü dçùñvà puraþ sthitam  /
yuddhàrthã ÷akratanayo nàbhyanandatkçtà¤jalim  // Bhmj_14.150 //

dçùñvà màü sàyudhaü pràptaü sàmnà pratyudyato 'si kim  /
dhiktvàmakùattriyaü bhãrumityåce taü dhanaüjayaþ  // Bhmj_14.151 //

atràntare mahãü bhittvà samutthàyoragàïganà  /
bhartuþ pàõóusutasyàgre babhàùe babhruvàhanam  // Bhmj_14.152 //

yuddhena tuùyati pità tavàyaü subhañapriyaþ  /
vãrasaütànasaphalà ÷aurya÷rãrabhimàninàm  // Bhmj_14.153 //

ityuktaþ sa tayà dhanvã rathaü hemaharidhvajam  /
àruhyàmuktakavacaþ pitaraü yoddhumàyayau  // Bhmj_14.154 //

tataþ ÷ara÷atairviddhastena ÷rànto dhanaüjayaþ  /
ànandanirbharastasya pra÷a÷aüsa paràkramam  // Bhmj_14.155 //

gàõóãvadhanvanà muktànnàràcànvajragauravàn  /
apràptàneva ciccheda ÷arai÷citràïgadàsutaþ  // Bhmj_14.156 //

athonmamàtha putrasya syandanaü ÷akranandanaþ  /
hemapattralatàcitramudyànamiva màrutaþ  // Bhmj_14.157 //

vilokya virathaü putraü yudhyamànamasaübhramam  /
mandaprayatna÷ithilànpràhiõodvijayaþ ÷aràn  // Bhmj_14.158 //

atha tãkùõena hçdaye pattriõà babhruvàhanaþ  /
vajreõevàcalabhidà jaghàna ÷vetavàhanam  // Bhmj_14.159 //

avadhye sarvabhåtànàü putreõa nihater'june  /
nàdo babhåva gagane hà heti tridivaukasàm  // Bhmj_14.160 //

pitaraü patitaü dçùñvà ÷akraketumiva kùitau  /
mumoha nindannàtmànaü tyaktacàpor'junàtmajaþ  // Bhmj_14.161 //

atha citràïgadàbhyetya putreõa nihataü patim  /
vilokya ÷okasaüpannà vilalàpa sumadhyamà  // Bhmj_14.162 //

aho bata ciràdetya jàyàyà mama mandiram  /
àryaputra tvayàtithyaü pràptaü putràdbalãyasaþ  // Bhmj_14.163 //

aho nu hatabhàgyàhaü ciraviproùitaü patim  /
tvàü pràptaü nayanànandaü pa÷yàmi nihataü kùitau  // Bhmj_14.164 //

ityuktvà gàóhamàliïgya sà patiü bàùpagadgadà  /
ulåpã nàgatanayà bhuvi citràïgadàpatat  // Bhmj_14.165 //

labdhasaüj¤o 'tha ÷okàrtaþ pralapanbabhruvàhanaþ  /
÷arãratyàganiyamaü cakre kilbiùakåõitaþ  // Bhmj_14.166 //

tataþ pradadhyau manasà nàgã saüjãvanaü maõim  /
sa ca dhyàtastayà satyà nàgalokàtsamàyayau  // Bhmj_14.167 //

spçùño 'tha hçdaye tena jãvitaü pràpya phalguõaþ  /
citràïgadà ca sahasà ÷okaü tyaktvà hriyaü yayau  // Bhmj_14.168 //

tato nivedya vçttàntaü jagàda bhujagàtmajà  /
ulåpã dhairyaladhiü suptotthicamivàrjunam  // Bhmj_14.169 //
÷àpo bhãùmavadhàdeùa dattaste vasubhiþ purà  /
ko 'nyathà tvàü raõe ÷akto jetuü nirjitadhårjañim  // Bhmj_14.170 //

matpità mayi vàtsalyàcchàpità vasava÷ca te  /
åcustvacchàpanirvàõaü ratnametanmahàprabham  // Bhmj_14.171 //

÷rutvaitadvismitaþ pàrtho nàgãü citràïgadàü tathà  /
parisàntvya ÷anaiþ påjàü jagràha tanayàrpitàm  // Bhmj_14.172 //

tatastaü dayitaü vãraþ putramàmantrya pàõóavaþ  /
hayànusàrã babhràma vasudhàmabdhimekhalàm  // Bhmj_14.173 //

sa jitvà magadhàdhã÷aü jaràsaüdhàtmajàtmajam  /
vaïgànpuõórànkiràtàü÷ca dàkùiõàtyànsamàgadhàn  // Bhmj_14.174 //

gàndhàrànsaubalasutànràjaputrànprahàriõaþ  /
àgantavyaü makhe ràj¤aþ sarvairityàdide÷a tàn  // Bhmj_14.175 //

tataþ pratinivçttena turagena sahàrjunaþ  /
vive÷a påjitaþ pauraurvijayã hastinàpuram  // Bhmj_14.176 //

***** hayotsargaþ  || 5 || *****

tataþ pravçtte vidhivadyaj¤e kanakavarùiõaþ  /
ràj¤o munijanàkãrõe pràpteùvakhilaràjasu  // Bhmj_14.177 //

jananyà saha bhåpàle saüpràpte babhruvàhane  /
sàdaraü phalguõaprãtyà påjite pàõóunandanaiþ  // Bhmj_14.178 //

niþ÷eùakalmaùaploùadivyadãkùàkçtakùaõaþ  /
kriyàmahãnàü vidadhe svayaü satyavatãsutaþ  // Bhmj_14.179 //

haimaü tatràbhavatsarvamiùñakàcayanàdikam  /
yåpabhàõóaghanasthàlãparyaïkagçhatoraõam  // Bhmj_14.180 //

devarùisiddhagandharvakiünarà maïgalaü jaguþ  /
karmàntareùu yaj¤asya nançtu÷càpsarogaõàþ  // Bhmj_14.181 //

÷amite pa÷usaïghe ca turagaü bràhmaõottamàþ  /
àlabhanta yathà÷àstramupasaürodhya pàrùatãm  // Bhmj_14.182 //

tataste yàjakàstatra vapàmuddhçtya vàjinaþ  /
÷rapayitvà ÷ubhaü dhåmaü pàõóavebhyo nyavedayan  // Bhmj_14.183 //

tataþ pårõe na vidhinà vyàsàya pçthivãpatiþ  /
catuþsamudrarasanàü pçthivãü dakùiõàü dadhau  // Bhmj_14.184 //

dattvàtha hemakoñãnàü koñiü tadvacasà nçpaþ  /
bràhmaõebhyaþ punaþ kùoõãü jagràha muninàrpitàm  // Bhmj_14.185 //

påjayitvà narendreõa mànàrheùvatha ràjasu  /
visçùñeùvabhavatko 'pi brahmasaïghamahotsavaþ  // Bhmj_14.186 //

babhåvustatra vàhinyo madhunaþ kùãrasarpiùàm  /
babhu÷ca kula÷ailàbhà bhakùyà modakarà÷ayaþ  // Bhmj_14.187 //

dvijebhyo dãyamàneùu hemaratneùu bhåbhujà  /
÷akràyudhairiva vyàptà di÷o da÷a cakà÷ire  // Bhmj_14.188 //

dhçtaràùñraþ saviduraþ sa¤jayaþ subalàtmajàþ  /
tasthurdaivatavattatra påjyamànà mahãbhujà  // Bhmj_14.189 //

***** yaj¤aþ  || 6 || *****

atràntare hemacitrapàr÷vo bilamukhodgataþ  /
nakulo laghusaücàro yaj¤abhåmimupàyayau  // Bhmj_14.190 //

sa manuùyagirà pràha janaya¤janakautukam  /
aho nu saktçprasthena na tulyo 'yaü mahàmakhaþ  // Bhmj_14.191 //

nånaü dànakaõaþ ÷uddhaþ kç÷o 'pi prathate nçõàm  /
nånaü bahudraviõatà mithyaivotsavaóambaraþ  // Bhmj_14.192 //

iti bruvàõaþ pçùño 'sau viprairvismayanirbharaiþ  /
uvàca sraktuprasthasya màhàtmyaü ÷råyatàü dvijàþ  // Bhmj_14.193 //

÷ilocchavçttirabhavatkurukùetre purà dvijaþ  /
vi÷uddhasattvadraviõaþ kç÷o bahukuñumbakaþ  // Bhmj_14.194 //

ghore kadàciddurbhikùe kùãõavçtti÷cireõa saþ  /
kçcchràtkùetra÷ataü bhràntvà saktuprasthamavàptavàn  // Bhmj_14.195 //

bai÷vadevena vidhinà sa kçtvàva÷yakaü gçhe  /
kalatrasahito bhoktuü prasthito 'pa÷yadarthinam  // Bhmj_14.196 //

kùutparãtaþ kùudhàkràntaü sa taü dçùñvàtithiü dvijaþ  /
dadau svama÷anaü tasmai saütoùaviùadà÷ayaþ  // Bhmj_14.197 //

tadbhuktvà nàbhavattasya kùunnavçttiryadàrthinaþ  /
tadbhàryà tatsuta÷càsmai tatsnuùà ca dadau tadà  // Bhmj_14.198 //

sarveùàü bhojanenàtha tçptaþ so 'tithirabravãt  /
dharmastuùño 'smi sattvena mahatã siddhirastu vaþ  // Bhmj_14.199 //

ityuktvàntarhite tasminvimànaistaraõiprabhaiþ  /
sa÷arãrà divaü pràpuþ sarve te ÷làghyavçttayaþ  // Bhmj_14.200 //

athàhaü saktugandhena samàhåto bilà÷rayaþ  /
tàmucchiùñabhuvaü pràpto bhuktavànyatra so 'tithiþ  // Bhmj_14.201 //

tatpàtrasalilaspçùñamekaü pàr÷vamidaü mama  /
luñhitaü hemaruciraü jàtaü puõyairivàplutam  // Bhmj_14.202 //

dvitãyapàr÷vacintà me kathaü haimaü bhavediti  /
babhåva suciraü tasmàtpràpto 'haü vasudhàdhipam  // Bhmj_14.203 //

dvijalakùasahasràõàmiha bhojanabhåmiùu  /
bhràntasyàpi na saüjàtaþ ko 'pi kànto lavastanau  // Bhmj_14.204 //

tasmànna saktuprasthasya samatàmarhati kratuþ  /
ityuktvà nakulaþ pràyàccitrakàntiradar÷anam  // Bhmj_14.205 //

evaü yaj¤asahasrebhyaþ ÷reyasã bhàva÷uddhatà  /
manasaþ kila vaimalyaü paraü brahma pracakùate  // Bhmj_14.206 //

agastyasya purà satre viprà dvàda÷avàrùike  /
÷a÷aüsurbhàvinãü ghoràmanàvçùñiü parasparam  // Bhmj_14.207 //

tato 'gastyaþ parityajya dravyayaj¤aü mahàmatiþ  /
cakàra stabdhamanasà dhyànayaj¤aü taponidhiþ  // Bhmj_14.208 //

sa eva vasusaüpannaþ sarvavitkçtasaünidhiþ  /
kraturbabhåva yenendro vavarùànandanirbharaþ  // Bhmj_14.209 //

÷reyànsattvavi÷uddhasya pàõóavasyàbhavatkratuþ  /
kiü tu svakàryànnakulastatra cakre vimànanàm  // Bhmj_14.210 //

jij¤àsurjamadagniü pràksvayaü krodhaþ ÷vavigrahaþ  /
paspar÷a jihvayà ÷ràddhe dhçtaü hi piñhire payaþ  // Bhmj_14.211 //

krodho 'yamiti vij¤àya munistaü j¤ànalocanaþ  /
na ÷a÷àpa tato bhãtaþ krodhaþ kampàkulo 'bhavat  // Bhmj_14.212 //

tataste pitaraþ kruddhà yeùàü ÷ràddhe dhçtaü payaþ  /
a÷apansuciraü yena krodho nakulatàü yayau  // Bhmj_14.213 //

avamànakathàü kçtvà svayaü yaudhiùñhire kratau  /
÷àpakùayaü pràpsyasãti tairevàsya kçto 'vadhiþ  // Bhmj_14.214 //

***** nakulopàkhyànam  || 7 || *****


iti sakalanarendrairvandyamànasya ràj¤o dvijajanaparipuùñaþ sattvapuùpaprakàraþ  /
÷ubhaphalanicayàdyo yaj¤asaübhàramåla÷caritatarurudàraþ satya÷àkho raràja  // Bhmj_14.215 //

iti ÷rãkùemendraviracitàyàü bhàratama¤jaryàmà÷vamedhikaü parva