Jiva Gosvami: Gopalacampu - Uttaracampu 29 Input by ... ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ uathaikonatriæÓaæ pÆraïam bhÃvi-kathÃ-pramÃïa-prathanam [1] atha bhÃvi-kathÃntarÃvatÃraïÃya kramÃt pramÃïaæ nirÆpyate | tad evaæ tatra maÇgala-bhajane sthite vraja-jane punar atra du÷sthite pÆrïimÃ-v­nde'pÆrïa-manastayà viviktam anu viviktavatyau | [2] tathà hi-yadà keÓi-mathanasya vrajÃn mathurÃgamana-samanantaram anantaram eva taj-jana-du÷kham Åk«itum ak«amatayà tad-atidÆra-k«iti-sthitiÃæ gatayor madhumaÇgala-saÇgata-v­ndÃ-pÆrïimayoÓ ciram ekÃnta-vana-niÓÃntatÃsÅt | tadà ca nÃnÃ-saævadamÃnayor anayo÷ saæprati saævadanam evaæ babhÆva | [3] yathÃ-yadà sÃlva-yuddham udbuddhaæ tad-du÷khena ca go«Âhaæ ruddham | tadà tat-tad-v­ttaæ vidnamÃnà v­ndà sa-ruditam uditavatÅ-bhagavati ! kim anantaram antaraæ bhaviteti na praviÓati me h­dayam | [4] atha pÆrïimà gadgada-pÆrïaæ gadati sma-mama ca vigamita-sarvÃlokena Óokena vapur api na sphurati, kiim uta pura÷-sthitam ÃstÃæ tÃvad apura÷sthitam ? [5] v­ndÃha-yogamÃyayà bhavatyÃ÷ sva-gopanÃrtham eva tapasvi-ve«eïa bhavantyÃ÷ kathaæ madhye madhye j¤Ãnaæ parÃhanyate ? [6] pÆrïimÃha-lÅlÃ-Óakti-rÆpavatyà bhavatyà yathà | [7] v­ndÃha-tac ca katham ? [8] pÆrïimÃha-yà kÃcid ekà rati-prema-praïaya-rÃgÃnurÃga-mahÃbhÃva-paryanta-v­tti-mayÅ prÅti-nÃmnÅ hare÷ Óaktir virÃjate, sà sarvatra pravalÃyÃsmad-ÃdÅnÃæ paramÃÓraya-rÆpaæ ÓrÅ-k­«ïam api ÓaÓvan mohayati | yathÃ- tato vatsÃn ad­«Âvaitya puline'pi ca vatsapÃn | ubhÃv api vane k­«ïo vicikÃya samantata÷ || [BhP 10.13.16] iti | [9] v­ndÃha-tad etad api sÃrvatrikaæ na d­Óyate, kÃraïaæ tu na parÃm­Óyate || [10] pÆrïimÃha-sa-prema-bhaktÃnÃæ nikaÂÅbhÃvata eva sà Óakti÷ ÓrÅ-k­«ïe'pi ruciæ prakaÂayya prakaÂÅbhavati | [11] v­ndÃha-prastute kim ÃyÃtam ? [12] pÆrïimÃha-parama-premavatÃæ ÓrÅmati vraje vasatÃæ saÇgÃd vayam api |kiæ bahunÃ, ÓrÅ-k­«ïa÷ svayam api prema-gaÇgÃ-pravÃham anu magnà unmagnÃÓ ca bhavanta÷ saævidam asaævidaæ ca pratipadyÃmahe iti | [13] v­ndÃha-tarhi kÃsmad ÃÓÃyà gati÷ ? [14] pÆrïimÃha-bhavatyà iva svapne'pi paridevanÃm eva sevamÃnÃyÃ÷ k­ta-k«apaïÃyÃm anantara-k«apÃyÃæ ko'pi gopitÃtmà puru«a÷ pustakam idaæ mama hasta-vinyastaæ cakÃra |vicÃraya tad idam iti vadan punar avadann eva kutrÃpi cacÃra ca | tatas tvam atra kÃca-kÃmalÃmala-kÃra-du«pÃra bëpÃnumocana-para-locanÃyÃæ mayi locanÃyamÃnà bhava | [15] v­ndà tu tad-vandamÃnà provÃca- parïe«u svarïa-varïe«v amara-pati-maïi-prakhyatÃvarïya-varïair nirvarïyair ga¬hatamyÃm api citam abhito ratna-saÇkÅrïa-gÃtram | Ãmukta-svaccha-muktà guïam idam anu yat pustakaæ k­«ïa-ÓobhÃæ tad-vastrÃdi-prayuktÃæ svayam iha sa iva prÃdurastÅti vidma÷ ||GC_2,3.1|| (srag) [16] pÆrïimà sÃnandam Ãha-tarhi paramam arhitam eva tad idam asman-mana÷ saævidaæ viditÃæ kari«yatÅti tvaritam eva vÃcaya | [17] v­ndà sa-pramada-v­ndaæ tad-vÃcanÃspadam ÃcacÃra |prathamaæ tÃvad bahir vihitÃn nÃma-varïÃn nirvarïayantÅ varïayÃmÃsa-atra kalita-tvad-bhÃga-dheyaæ ÓrÅmad-bhÃgavata-bhÃga-sambhÃga-jÃgarÆkaæ pÃdmottara-khaï¬asya khaï¬aæ nidhyeyam |madhye madhye tat-tat-po«aïÃya saæcitaæ ki¤cid anyad anyad api iti | [18] atha prathamaæ paÂhyatÃm iti pÆrïimÃ-kathanÃnantaraæ v­ndà papÃÂha--[19] atha ÓrÅ-bhÃgavata-padyÃni- tasmin nipatite pÃpe saubhe ca gadayà hate | nedur dundubhayo rÃjan vyomni deva-gaïeritÃ÷ | sakhÅnÃm apacitiæ kurvan dantavakro ru«ÃbhyagÃt || (10.77.37) ÓrÅ-Óuka uvÃca- ÓiÓupÃlasya ÓÃlvasya pauï¬rakasyÃpi durmati÷ | para-loka-gatÃnÃæ ca kurvan pÃrok«ya-sauh­dam || eka÷ padÃti÷ saÇkruddho gadÃ-pÃïi÷ prakampayan | padbhyÃm imÃæ mahÃ-rÃja mahÃ-sattvo vyad­Óyata || taæ tathÃyÃntam Ãlokya gadÃm ÃdÃya satvara÷ | avaplutya rathÃt k­«ïa÷ sindhuæ veleva pratyadhÃt || (10.38.1-3) ity Ãdi | [19] tad-ante ca- k­«ïo'pi tam ahan gurvyà kaumodakyà stanÃntare | gadÃ-nirbhinna-h­daya udvaman rudhiraæ mukhÃt || prasÃrya keÓa-bÃhv-aÇghrÅn dharaïyÃæ nyapatad vyasu÷ | tata÷ sÆk«mataraæ jyoti÷ k­«ïam ÃviÓad adbhutam | paÓyatÃæ sarva-bhÆtÃnÃæ yathà caidya-vadhe n­pa || vidÆrathas tu tad-bhrÃtà bhrÃt­-Óoka-paripluta÷ | Ãgacchad asi-carmÃbhyÃm ucchvasaæs taj-jighÃæsayà || tasya cÃpatata÷ k­«ïaÓ cakreïa k«ura-neminà | Óiro jahÃra rÃjendra sa-kirÅÂaæ sa-kuï¬alam || evaæ saubhaæ ca ÓÃlvaæ ca dantavakraæ sahÃnujam | hatvà durvi«ahÃn anyair Ŭita÷ sura-mÃnavai÷ || v­taÓ ca v­«ïi-pravarair viveÓÃlaÇk­tÃæ purÅm || (10.78.8-13,15) [20] pÆrïimà prÃha sma-atredam adhigatam | yadà sÃlva-vadha÷ sambaddhas tadà gadÃm ÃdÃya dantavakra÷ sannaddhas tatra caÇkramyate sma | ÓrÅ-k­«ïa-gadayÃpy utkramyate sma iti | [21] atha tad-ante tad-antevÃsinÅ v­ndà sandideha-bhagavati ! tad idaæ mama matim atÅtam | kadà nÃmÃvadhÃritavÃn vidÆra-dhÃmà dantavakra-nÃmà tat-k«aïÃrabdha-sÃlva-vadhÃbhidhÃnam ? avadhÃrayatu và kathaæ tadaiva daivatam iva dÆra-nija-deÓÃt tad-deÓaæ praviveÓa | tatrÃpi gadÃ-pÃïi÷ san padÃtir eva kevala eva ceti katham iva ? [22] pÆrïimà prÃha sma-utk­«Âaæ p­«Âam | kintu tad-anantara-vÃcanayÃpi rocaya nija-vÃcam | [23] v­ndà tad api vÃcayati sma-atha pÃdmottara-khaï¬a-gadyÃni-atha ÓiÓupÃlaæ nihataæ Órutvà dantavaktra÷ k­«ïena yoddhuæ mathurÃm ÃjagÃma | k­«ïas tu tac chrutvà ratham Ãruhya tena yoddhuæ mathurÃm Ãyayau | dantavaktra-vÃsudevayor ahorÃtraæ mathurÃ-pura-dvÃri yamunÃ-tÅre saÇgrÃma÷ samavartata k­«ïas tu gadayà taæ jaghÃna | sa tu cÆrïita-sarvÃÇgo vajra-nirbhinna-mahÅdhara iva gatÃsur avani-tale papÃta | iti | [24] tad evaæ vÃcayitvà v­ndà papraccha-tad idaæ purÃïa-dvayaæ pratyuta parasparaæ viruddham iva buddham iti | [25] etad-uttaraæ pÆrïimÃyÃ÷ punas tat-tad-vacana-labdha-vij¤Ãna-pÆrïitÃyà uttaram-na hi na hi ! kintu ÓrÅmad-bhÃgavatasya tÃvad asaæbaddha-bhëità na sambhavati | tathà purÃïÃntareïa sambhavati caika-vÃkyatve vÃkya-bhedo na nyÃyya iti vÃkyaika-vÃkyatÃnyathÃnupapattyà tad idaæ gamyate | yatra prathamaæ sÃlvasyeva ÓiÓupÃlena saha rÃjasÆyam anÃgatasya tasya p­thvÅ-prakampana-gati-sampattayà prasiddhatayà mahÃ-sattvatayà sindhutayà vajra-nirbhinna-mahÅdharatayà ca paÂhitayà sahasà prabalatamatÃæ prÃpta÷ so'yam ity avagatasya smara-harÃrÃdhanaæ tarkyate | yatra eva varÃbhÃsena nirvÃsyata÷ pÃda-ghÃta-pratÅka-saÇghÃtayor anusandhÃnam adu÷sandhÃnam avadhÅyate | tatra ca sati manoratha-gati-prathakasya muramathana-rathasya ca vaibhavaæ susambhavam avagamyate | tathà hari-lipsita-saæprahÃra-lÅlÃæ valayitur manojavatÃæ kalayitus tat-tad-v­tta-saæcÃraïÃviÓÃradasya ÓrÅ-nÃradasya ca sÃhÃyakam udÅk«yate | [26] tad evam eva ÓrÅ-bhÃgavate- sakhÅnÃm apacitiæ kurvan dantavakro ru«ÃbhagÃt | ÓiÓupÃlasya ÓÃlvasya pauï¬rakasyÃpi durmati÷ || ity atra ÓÃlvo'pi gaïita÷ | pÃdme ca-k­«ïas tu tac chrutvà iti gaditam | kintu-mahÃ-sattvo vyad­Óyata [BhP 10.78.2] iti yac chrÅ-bhÃgavata-vacanaæ tat tu d­«Âo'py asau ÓrÅ-nÃrada-vacanena vij¤Ãta-tattva iti gamyate | tathà ca sati nihata-ÓiÓupÃlaæ ÓrÅ-gopÃlam indraprasthÃd ak­ta-prasthÃnaæ niÓamya mathurÃm Ãgamya pathi nirdvandvaæ taæ prati dvandva-yuddhena paripanthitÃcaraïÃya sthita÷ | prÃg eva taæ dvÃrakÃæ prasthitam Ãkalayya saæÓayya k­ta-vicÃra-cakra÷ sa khalu dantavakras tac cakrapÃïi÷ svayaæ lÅlÃ-sukha-sÃradena ÓrÅ-nÃradena sÃlva-vadhÃdikam avadhÃrayÃmÃse | dvÃrakÃ-nÃthaÓ ca tathà tat-kathanayà tad-Ãgamana-sÃk«ÃtkÃra-prathanayà ca manovad atÅta-pathena tena rathena tatrÃpayÃmÃse | nÆnam iti mata-dvayam anÆnam eka-mataæ syÃt | tad idam api vyaktam adya Óva eva viÓe«Ãd vyaktaæ bhavi«yati | punar uttaram uttara-vi«ayÅ-kriyatÃm | [27] atha v­ndà paÂhati sma | paÂhantiÅ ca naÂantÅvÃsÅt | tatra pÆrvavat tad-gadyaæ, yathÃ- k­«ïo'pi taæ hatvà yamunÃm uttÅrya nanda-vrajaæ gatvà prÃktanau pitarÃv abhivÃdya ÃÓvÃsya tÃbhyÃæ sÃÓrukaïÂham ÃliÇgita÷ sakala-gopa-v­ddhÃn praïamyÃÓvÃsya ratnÃbharaïÃdibhis tatrasthÃn santarpayÃmÃsa | iti | [28] tad etat paÂhitvà ca v­ndà punar ucchalad-bëpaæ papraccha-tad idam api kiæ ÓrÅmad-bhÃgavata-saæmatam ? [29] pÆrïimà pÆrïa-manÃ÷ prÃha sma-d­ÓyatÃm uttara-vibhÃga÷ | [30] v­ndà puna÷ ÓrÅ-bhÃgavata iti paÂhitvà papÃÂha- tÃs tathà tapyatÅr vÅk«ya sva-prasthÃne yadÆttama÷ | sÃntvayÃm Ãsa sa-premair ÃyÃsya iti dautyakai÷ || [BhP 10.38.35] iti | [31] pÆrïimovÃca-mathurÃ-prasthÃna-sthÃnam idaæ vacanam | [32] v­ndà puna÷ papÃÂha- yÃta yÆyaæ vrajaæ tÃta vayaæ ca sneha-du÷khitÃn | j¤ÃtÅn vo dra«Âum e«yÃmo vidhÃya suh­dÃæ sukham || [BhP 10.45.23] [33] pÆrïimà jagÃda-kaæsa-vadhÃd dina-katipayÃnantaraæ ÓrÅ-vrajeÓÃdi-vraja-vrÃje tad idaæÓrÅ-k­«ïa-vÃkyam | [34] v­ndà puna÷ papÃÂha- hatvà kaæsaæ raÇga-madhye pratÅpaæ sarva-sÃtvatÃm | yad Ãha va÷ samÃgatya k­«ïa÷ satyaæ karoti tat || [10.46.35] iti | Ãgami«yaty adÅrgheïa kÃlena vrajam acyuta÷ | priyaæ vidhÃsyate pitror bhagavÃn sÃtvatÃæ pati÷ || [10.46.34] iti ca | [35] pÆrïimovÃca-tad idam uddhava-sandeÓatayà buddham | atra ca dra«Âum iti darÓanam eva puru«Ãrtha ity artha÷ | pitro÷ priyaæ vidhÃsyate iti tad-eka-puru«Ãrthatve'pi tayor abhÅ«Âaæ nitya-nija-lÃlanÃ-rÆpam ity artha÷ | [36] pÆrïimÃha-punar vÃcyatÃm | [37] v­ndà vÃcayati sma- mayy ÃveÓya mana÷ k­tsnaæ vimuktÃÓe«a-v­tti yat | anusmarantyo mÃæ nityam acirÃn mÃm upai«yatha || [BhP 10.47.36] [38] pÆrïimÃha-so'py e«a ÓrÅmad-uddhava-sandeÓa eva | atrÃsmac-chabda-padÃnÃæ mayi ity-Ãdinà trir-Ãv­ttis tatra ca prathamata÷ k­«ïe iti viÓi«ya Ói«yamÃïayor api mà mÃæ ity anayor vibhakti-vipariïÃmenÃnuv­ttim abhipretya k­«ïÃkÃreïaiva sva-prÃpti÷ prakaraïa-nigamanÃyÃm abhipretà | kintv anyad vÃcyatÃm | [39] v­ndà prÃha-asti cÃtra kiæcana harivaæÓa-vacanam- ahaæ sa eva go-madhye gopai÷ saha vanecara÷ | prÅtimÃn vicari«yÃmi kÃmacÃrÅ yathà gaja÷ || iti | [40] pÆrïimà cÃha-tad idaæ kaæsa-vadhÃd uttaram ugrasenaæ prati ÓrÅ-kaæsa-jit pratyuttaraæ mad-vyÃkhyÃna-sÃk«itayà lak«itam | [41] atha v­ndà tadaitad-ukti-vi«ayÅ-k­tya n­tyantÅva tad idam uktavatÅ-satyaæ satya-saÇkalpasya tasya vacanaæ nÃsatyatÃm ­cchet | yadi ca ÓrÅ-bhÃgavatÃd eva punar vrajÃgamana-vacanaæ sÃk«Ãt karïa-sukha-racanam ÃlocayÃmi, tadà tat-param eva rocanaæ syÃt | [42] pÆrïimÃpy utsukatÃ-pÆrïam uvÃca-ullekhaya tad-uttara-lekham | kadÃcit tad api sampradÃya kalpeta | [43] v­ndà sÃnandam Æce-asti kiæcit | yathà ÓrÅ-bhÃgavata eva- yarhy ambujÃk«ÃpasasÃra bho bhavÃn kurÆn madhÆn vÃtha suh­d-did­k«ayà | tatrÃbda-koÂi-pratima÷ k«aïo bhaved raviæ vinÃk«ïor iva nas tavÃcyuta || [BhP 1.11.9] [44] pÆrïimovÃca-tad idaæ bhÃvi-bhÃrata-yuddhÃnantaraæ ÓrÅ-dvÃrakÃ-pater dvÃrakÃ-praveÓo dvÃrakÃ-prajÃ-vacanam | [45] atra v­ndà nivedayÃmÃsa-padyam idaæ viÓadyatÃm | [46] pÆrïimÃtha varïayÃmÃsa yathÃ-kurÆn iti kuru-deÓasya, tathà madhÆn iti mathurÃ-deÓasya samuddeÓa÷ | suh­do'py atra dvÃrakÃ-prasthÃnÃt parastÃd vrajasthà eveti vyavasthÃpayan | yathÃ- balabhadra÷ kuru-Óre«Âha bhagavÃn ratham Ãsthita÷ | suh­d-did­k«ur utkaïÂha÷ prayayau nanda-gokulam || [BhP 10.65.1] [47] v­ndovÃca-tad idaæ kÃlÃntara-bhÃvÅti ca sambhÃvitaæ syÃt | na tu paraæ dantavakra-saæyad-anantara-bhÃvi iti | [48] pÆrïimà vim­Óya punar d­ÓyatÃm ity upadideÓa | [49] v­ndà punar uvÃca-Ãæ Ãæ puna÷ ÓrÅ-bhÃgavatÅyaæ padyam ekaæ pratipadyate | api smaratha na÷ sakhya÷ svÃnÃm artha-cikÅr«ayà | gatÃæÓ cirÃyitä chatru-pak«a-k«apaïa-cetasa÷ || [BhP 10.82.41] [50] tad etad vÃcayitvà v­ndà punar uvÃca-kim anena samunneyam ? [51] pÆrïimà prÃha sma-tad idaæ kuruk«etra-yÃtrÃyÃæ ÓrÅ-rÃma-bhrÃtà nija-sneha-pÃtrÃïÃæ vraja-tanu-gÃtrÃïÃæ du÷kha-trÃïÃya bhaÇgyà Óatru-pak«a-k«apaïam evÃvadhitayà pratij¤Ãtam | Óatru-pak«a-k«apaïaæ ca svadÆratha-dantavakra-saæyad-antam eva | tad-anantaraæ hi svayaæ Óastra-hastatà saænyastà syÃt | tasmÃd idam api sarva-sukha-sadma-padma-purÃïa-mataæ ÓrÅmad-bhÃgavata-bhÃg avagatam | [52] tata÷ kaÓcid dantavakra-vadhaæ kutracin manyatÃæ nÃma | tad-anantaraæ tu ÓrÅ-k­«ïasya vrajÃgamanam avaÓyam eva mantavyam | itÅdaæ procya bhagavatÅ puna÷ provÃca-kiæcid anyad asti ? [53] v­ndovÃca-tathaivÃdhvanya-ve«eïa ity Ãdinà pÆrvaæ darÓitaæ ÓrÅ-rÃmasya vrajÃd Ãgatasya ÓrÅ-k­«ïena saævÃda-rÆpaæ harivaæÓa-vacanam eva papÃÂha | [54] atha tad-abhiprÃyaæ pÆrïimà prÃha-atra yad-vrajÃd Ãgataæ rÃmam agrajaæ rahasi rÃmÃnuja÷ pratyeka-vraja-jÅva-kuÓalaæ p­«ÂavÃn | yac ca sarve«Ãæ kuÓalaæ k­«ïa ye«Ãæ kuÓalam icchasi iti | tasmÃd uttaraæ labdhavÃæs tasmÃd bhÃvi-nija-saÇgama-maÇgalam api tatra dvayor api bhÃvitaæ babhÆva | tatrodÃsÅnatÃyÃæ tatrÃpy udÃsÅnatà syÃd iti | [55] atha tena nidigdha-dhÅr api v­ndà sandigdham ÃcacÃra-padma-purÃïam iva katham acchadma na tad vraja-pratyÃgamanaæ vacana-sadma cakÃra sa ca purÃïa-sÃra÷ | [56] pÆrïimà babhëe-ÓrÅmad-bhÃgavataæ khalv idaæ ÓrÅ-k­«ïa-bhÃg-avataæsa iti Óaæsanti | tac ca nija-rahasyam idaæ na vyaktaæ vaktuæ vyavasyati | tac ca garva-sthemnà svatantraæ-manyatayà nÃnÃnya-sampat-kÃmanÃdhÅnÃnÃæ tad-udÃsÅnÃnÃæ maty-avaguïÂhanÃrthaæ premïà gokula-lokaæ-manyatayà tam upÃsÅnÃnÃæ viÓi«Âa-tan-nijÃbhÅ«Âa-spa«Âa-Óravaïa-vihÅnÃnÃæ bìham utkaïÂhanÃrthaæ ca iti | [57] v­ndovÃca-pÆrve«Ãæ maty-avaguïÂhanà samucità | pare«Ãm utkaïÂhanà tu kim arthaæ samudità ? [58] pÆrïimà vadati sma- utkaïÂhayà saha premà dhatte mithunatÃæ yadà | aÇgajaæ hari-saÇgÃkhyaæ tadà bhajati nÃnyadà ||GC_2,3.2|| [59] v­ndà viramÃnandÃn nirÅhatayà smitvà prÃha-janmÃrabhya kiyad var«Ãnantaraæ kaæsÃntakasya yad-upattanÃd vrajÃgamana-Óantamam idaæ janità | [60] pÆrïimà sa-praïidhÃnam Ãha-bhÃrata-rÅtyà bhÃrata-yuddhÃnantaraæ yudhi«Âhirasya prÃjyaæ rÃjyaæ tasya «a«Âhi-var«ata eva janità | ÓrÅ-vi«ÂaraÓravÃÓ cÃrjuna-savayaskatÃ-viÓi«Âatayà yudhi«Âhirasya var«a-traya-kani«Âhas tadÃnÅæ sapta-pa¤cÃÓad-var«atÃm ÃpsyatÅti lak«yate | tatra tu tad-yuddhata÷ pÆrvÃd vanÃj¤Ãta-vÃsa-maya-var«a-trayodaÓakÃt pÆrvaæ sÃlva-dantavakra-dhÆrvaïam iti tasya vrajÃgamana-samaya-vicÃraïÃyÃæ var«ÃïÃæ catuÓ-catvariæÓad evÃvaÓi«yate | tad-uttara-kÃlata÷ prakÃÓÃntareïa puryÃæ sthitasya p­thivÅ-pÃlane tu bhÃratÃc chrÅ-bhÃgavataæ mataæ vilak«aïam iti tad-eka-vÃkyatÃyÃm aÓakyatayÃkalpa-bheda-kalpanam eva kalpate | na tu tad atra prayojakam | tatas tad astu, prastutaæ tu prastÆyatÃm | [61] v­ndovÃca-k­«ïo'pi taæ hatvà iti gadyÃnantaraæ pÃdma-padya-dvayam iti likhitvà likhitam- kÃlindyÃ÷ puline ramye puïya-v­k«a-samÃv­te | gopa-nÃrÅbhir aniÓaæ krŬayÃmÃsa keÓava÷ || ramya-keli-sukhenaiva gopa-ve«a-dharo hari÷ | baddha-prema-rasenÃtra mÃsa-dvayam uvÃsa ha || [PadmaP 6.252.19-27] iti | [62] athÃsya v­ndà tÃtparyaæ paryanuyuktavatÅ | [63] pÆrïimà covÃca-gopa-nÃrÅbhi÷ ity atra n­-narayor v­ddhiÓ ceti jÃtÃv eva strÅ-pratyaya-vidhÃnÃd gopa-jÃtibhir nÃrÅbhir iti gamyam | t­tÅya-skandhe devahÆtim uddiÓya kardamaæ prati ÓrÅ-Óukla-vacane d­Óyate ca tad-anuvÃdi-m­tyu¤jaya-saæhitÃ-vacanam- smared v­ndÃvane ramye mohayantam anÃratam | govindaæ puï¬arÅkÃk«aæ gopa-kanyÃ÷ sahasraÓa÷ | muktÃhÃra-lasat-pÅna-tuÇga-stana-bharÃnanÃ÷ || iti | gautamÅye ca- gopa-kanyÃ-sahasrais tu padma-patrÃyatek«aïai÷ | arcitaæ bhÃva-kusumais trailokyaika-guruæ param || iti | brahma-rÃtra upÃv­tte ity Ãdy-uktÃd vilak«aïena aniÓaæ ity anena ca tat-patiæmanyÃdi«u vÃstavÃbhÅrÅïÃæ vivÃhÃdi-va¤canÃrthaæ nÃsÆyan khalu k­«ïÃya ity Ãdy-ukta-diÓà yà mayà yoga-mÃyayà s­«ÂÃs tÃsu punar vyaktÅ-kriyamÃïÃsu pÆrvÃsÃæ para-dÃratva-bhramÃpakramÃnantaraæ saÇkoca-mocanaæ gamyate | tac cÃvaÓyaæ tatrÃvagantavyam | tatra hi sarve guïà lajjÃnuguïà eva kÅrtyante | tathà hi hari-vaæÓe ÓrÅ-nÃradena tasya praÓaæseyaæ yÃdava-saæsadÃæ karïÃvataæsavad Ãcarati sma | yatra hrÅ÷ ÓrÅ÷ sthità tatra yatra ÓrÅs tatra sannati÷ | sannatir hrÅs tathà ÓrÅÓ ca nityaæ k­«ïe mahÃtmani || [HV 2.101.73] [64] tad evam eva ramya-keli-sukhenaiva ity anena, bahu-prema-rasena ity anena cÃtra vraje tat-keli-sukhasya sarva-manorathatvaæ nÃnÃ-prema-rasadatvaæ ca darÓitaæ syÃt | tad evam eva ca pÆrvaæ yad asÆyÃ-rÃhityaæ te«u mÃyayà sampÃditam, tac ca mahÃ-viraheïa vyakta-rahasyÃsv apy etÃsu nirvyƬhaæ syÃt | kiæ ca yà ÓrÅ-bhagavata÷ pratikalpam avaÓyambhÃvi-tÃd­ÓatÃ-svabhÃvÃvatÃra-lÅlÃt preyasÅ-prema-prabhÃva-vya¤janÃya tat-priya-jana-ra¤janÃya ca khelantÅ janaka-kanyÃyÃm iva gopa-kanyÃ-ÓreïyÃæ tasya nitya-kÃntÃsmÅti j¤Ãnaæ yadyapy Ãv­tavatÅ, tathÃpi premÃïÃm avarÅtuæ na ÓaktavatÅ | [65] ya÷ khalu premà tÃd­Óa-tal-lÅlÃ-paravaÓatayà tasyà iva tasyÃ÷ para-hasta-patanÃvasthÃyÃm api tat-pÃtivratyaæ pratipÃlayitÃ, sa evÃyatyÃm api tÃæ du÷kha-rÆpÃæ Óamayitvà melayità syÃd eveti mÃsmÃnyathà manyathÃ÷ | tathà hi, ye yathà mÃæ prapadyante tÃæs tathaiva bhajÃmy aham iti tat-tad-vacanaæ prasiddham | tat khalu para-dÃratÃpa-krama-racanÃ-pÆrvaka-tan-milanÃrtham eva tÃsÃæ sacate | bhaktÃnÃæ yÃd­Ç-manoratha-prakÃratÃ, tÃd­g eva mad-ÃkÃratÃvi«kÃra iti hi tatra vivak«itam | tat-prakÃratà ca tac-chreïÅnÃm ittham eva-aho kadÃcid evaæ bhÃgyam asmÃkaæ bhavità | yad anya-patnÅtva-pratÅtir ayatnÅbhÆya du÷svapnatayà mithyà syÃt tat-patnÅtvam eva jÃgaratayà tvarayà satyaæ syÃd iti | [66] ÃstÃm iha para-puru«e rÃgi-strÅïÃæ tathà rÅti÷ | anyatra ca tat-sad­ÓÃæ g­hiïÅ-bhÃva÷ sadÃpÅ«Âa÷ | tathà ca tÃbhir evÃbhipretam | gopya÷ kim Ãcarad ayaæ kuÓalaæ sma veïur dÃmodarÃdhara-sudhÃm api gopikÃnÃm bhuÇkte svayam iti | api bata madhu-puryÃm Ãrya-putro'dhunÃste smarati sa pit­-gehÃn saumya bandhÆæÓ ca gopÃn | kvacid api sa kathÃæ na÷ kiÇkarÅïÃæ g­ïÅte bhujam aguru-sugandhaæ mÆrdhny adhÃsyat kadà nu || [BhP 10.47.21] atra ya÷ khalv asmÃkam Ãrya-putra-Óabda-vÃcyasya pratyutas tasya svÅyÃ÷ sma÷ ity abhimÃnas tatra guptam asti | tadaiva tÃ÷ kiÇkarya iti matyÃpi kadà svayaæ vyaktam aÇgÅkÃriïà tenÃsmÃn aÇgÅkari«yata iti | ity atra Ãrya-putra÷ ity anena tatra patitvaæ vyajya na÷ kiÇkarÅïÃm ity Ãdinà tathà tadÅya-svÅkÃra÷ prakaÂam eva syÃd iti vya¤jitam | [67] tad etad Ãtmana÷ ÓrÅmad-vrajÃgamanam | vrajÃgamanam anu ca tÃsu svÅyatÃprakÂÅ-karaïam eva ÓubhaÇkaraïam iti ÓrÅmad-vrajendra-nandanena svayam eva vya¤jitam | dhÃrayanty ati-k­cchreïa prÃya÷ prÃïÃn katha¤cana | pratyÃgamana-sandeÓair ballavyo me mad-ÃtmikÃ÷ || iti tad-vacanaæ hi tÃsu svÅyatÃm | svÅyatÃyÃm api tad-eka-svarÆpatÃæ, tathÃpi vidÆra-sthitatayà visÆrita-pÆritatÃæ tat-pratyÃgamanam api pratyÃyayati | tathà ca sati yathà tÃsu virahasya du÷sahatà tathà parakÅyatÃkhyÃteÓ ceti khyÃpayati | athavÃ, tÃm imÃæ tato'py adhikÃm adhigamayati | tatas tÃm avaÓyam eva naÓyantÅæ kari«yÃmÅti paryavasÃyayati | [68] v­ndà prÃha-yu«mad-bhÃvitam evÃyu«mad bhavità | [69] pÆrïimÃpy Ãha- ÓrÅ-k­«ïÃsvÃditÃdharÃsu vijita-ÓrÅ«u vraja-strÅ«u sà mÃyÃ-mÃtra-mayÅ bhaved vivahanÃdy-utthà parocchi«Âatà | manyantÃm ubhayatra bhakti-rahitÃ÷ satyeti tÃæ durdaÓÃæ hà dhik tÃæ kim u tat-parÃ÷ sthiratayà vächanti Ó­ïvanti ca ||GC_2,3.3|| [70] v­ndà papraccha-mÃsa-dvayam iha vÃsaÓ cet kathaæ evaæ saubhaæ ca sÃlvaæ ca [BhP 10.78.13] ity-Ãdi-vÅk«ayà tasya pratÅk«ayà raïa-raÇga-saÇgatair yadu-saÇghai÷ sahaiva dvÃrakÃnta÷-praveÓa÷ sadeÓa-rÆpa÷ syÃt ? [71] pÆrïimà sahÃsam ivÃha sma-na jÃnÃmi | tà imÃs tasya yogamÃyÃ÷ prakriyÃ÷ | yathà brahma-mohanÃnantaraæ tad idaæ darÓitam- ekasminn api yÃte'bde prÃïeÓaæ cÃntarÃtmana÷ | k­«ïa-mÃyÃ-hatà rÃjan k«aïÃrdhaæ menire'rbhakÃ÷ || [10.14.43] iti | [72] v­ndÃha-tarhi vrajam Ãgatya hariïà cirÃya yad yat k­tam | tat kiæ dvÃrakÃ-vÃsibhir na j¤Ãtam ? [73] pÆrïimÃha-pÆrvam aj¤Ãtam api dÃruka-mukhÃd avadhÃrya j¤Ãtam anubhÆtaæ ca yena tat-prajÃbhi÷ yarhy ambujÃk«ÃpasasÃra iti proktam | [74] atha v­ndà sÃnandÃpi samutkaïÂhayà tata÷ kaïÂakam uddhartum icchati sma | yathÃha yarhy ambujÃk«ÃpasasÃra ity-Ãdi-rÅtyà mÃsa-dvayam uvÃsa ha iti nÅtyà ca punar vrajÃd vrajanaæ vrajarÃja-sÆnor upalabhyate | [75] pÆrïimovÃca-vÃci Óe«aya | yad pÃdma-vÃcÃæ Óe«a÷ syÃt | [76] v­ndà ca vÃcayati sma- atha tatrasthà nandÃdaya÷ sarve janÃ÷ putra-dÃra-sahitÃ÷ paÓu-pak«i-m­gÃdayaÓ ca vÃsudeva-prasÃdena divya-rÆpa-dharà vimÃnam ÃrƬhà parama-vaikuïÂha-lokam avÃpur iti | k­«ïas tu nanda-gopa-vrajaukasÃæ sarve«Ãæ paramaæ nirÃmayaæ sva-padaæ dattvà divi deva-gaïai÷ saæstÆyamÃno dvÃravatÅæ viveÓa || [PadmaP 6.252.28-29] iti | [77] punar nibhÃlya v­ndà tad etad Ãha-tad etat padam eva mahÃ-golokÃkhyaæ tac ca sarvordhvam eva vartata iti brahma-saæhitÃ-vacanaæ cÃtra d­Óyate | yathÃ- goloka-nÃmni nija-dhÃmni tale ca tasya devi maheÓa-hari-dhÃmasu te«u te«u | te te prabhÃva-nicayà vihitÃÓ ca yena govindam Ãdi-puru«aæ tam ahaæ bhajÃmi || tathà mok«a-dharmasya nÃrÃyaïÅyopÃkhyÃna-vacanaæ ca- evaæ bahu-vidhai rÆpaiÓ carÃmÅha vasundharÃm | brahma-lokaæ ca kaunteya golokaæ ca sanÃtanam || [Mbh 12.330.68] iti | [78] atha punaÓ ca nirÆpya v­ndà savismayam Ãha-aho ! harivaæÓe govindÃbhi«ekaæ racayitum Ãgatasya ÓacÅpater vacanam idam iti likhitam | tasya sarvagatatÃm api Óaæsad d­Óyate, yathÃ- tasyopari gavÃæ loka÷ sÃdhyÃs taæ pÃlayanti hi | sa hi sarva-gata÷ k­«ïa mahÃkÃÓa-gato mahÃn || upary upari tatrÃpi gatis tava tapomayÅ | yÃæ na vidmo vayaæ sarve p­cchanto'pi pitÃmaham || [HV 2.19.31-2| iti | kintu tad idaæ viÓadyatÃm | [79] pÆrïimà prÃha-sÃdhyÃ÷ iti sarve«Ãm asmÃkaæ prasÃdanÅyà ity artha÷ | sarva-gata÷ iti ÓrÅ-k­«ïa-vigrahavad acintya-Óaktitayà vibhur ity artha÷ | tathÃpi sarvordhvatà tÃd­g-upÃsakÃnÃæ tathaiva sphuraïÃd iti gamyate | mahÃkÃÓo brahma ÃkÃÓas tal-liÇgÃt [Vs 1.1.22] iti nyÃyÃt | tad-gata÷ iti tad-anubhavopary apy anubhavanÅya ity artha÷ | tapomayÅ iti pÃramaiÓvaryamayÅty artha÷ | yÃæ na vidma÷ iti brahmÃpi durj¤eyatayà na samyak prakÃÓayatÅti bhÃva÷ | [80] atha v­ndà punar vÃcitavatÅ ÓrÅ-bhÃgavate- nandas tv atÅndriyaæ d­«Âvà loka-pÃla-mahodayam | k­«ïe ca sannatiæ te«Ãæ j¤Ãtibhyo vismito'bravÅt || te cautsukya-dhiyo rÃjan matvà gopÃs tam ÅÓvaram | api na÷ svagatiæ sÆk«mÃm upÃdhÃsyad adhÅÓvaram || iti svÃnÃæ sa bhagavÃn vij¤ÃyÃkhila-d­k svayam | saÇkalpa-siddhaye te«Ãæ k­payaitad acintayat || jano vai loka etasminn avidyÃ-kÃma-karmabhi÷ | uccÃvacÃsu gati«u na veda svÃæ gatiæ bhraman || iti sa¤cintya bhagavÃn mahÃ-kÃruïiko hari÷ | darÓayÃmÃsa lokaæ svaæ gopÃnÃæ tamasa÷ param || satyaæ j¤Ãnam anantaæ yad brahma-jyoti÷ sanÃtanam | yad dhi paÓyanti munayo guïÃpÃye samÃhitÃ÷ || te tu brahma-hradaæ nÅtà magnÃ÷ k­«ïena coddh­tÃ÷ | dad­Óur brahmaïo lokaæ yatrÃkrÆro'dhyagÃt purà || nandÃdayas tu taæ d­«Âvà paramÃnanda-nirv­tÃ÷ | k­«ïaæ ca tatra cchandobhi÷ stÆyamÃnaæ suvismitÃ÷ || [10.28.10-17] [81] atha v­ndà vadati sma-kim atra sukha-satram ÃyÃtam ? [82] pÆrïimovÃca-tad evaæ yan-nija-padaæ te«Ãm evÃspadatayà te«Ãm eva d­«Âi-padam akÃr«Åt tad eva paÓcÃd vyatÃrÅd iti tatra parÃm­Óyate | tatra te tu brahma-hradaæ nÅtÃ÷ ity atra yatrÃkrÆra÷ stutavÃæs taæ brahma-hradaæ k­«ïena tat-tÅrtha-mahimÃnaæ lak«yaæ vidhÃtuæ nÅtà magnÃÓ ca puna÷ k­«ïenaivoddh­tya v­ndÃvanam ÃnÅtÃs tasminn eva narÃk­ti-para-brahmaïas tasya lokaæ dad­Óur na tv akrÆravaj jala-madhya iti na cÃnyatheti ca gamyate | purà ity etat-prasaÇgÃd bhÃvi-kÃla ity artha÷ | purà purÃïe nikaÂe prabandhÃtÅta-bhÃvi«u iti hi ko«a-kÃrÃ÷ | loka÷ sa ca sÆk«mam iti tamasa÷ param iti | satyaæ j¤Ãnam ity Ãdi-svarÆpa iti ca prak­ti-guïÃsp­«Âatayà cic-chakti-vilÃsa eveti labhyate | [83] tathà api na÷ sva-gatim iti, na veda svÃæ gatim iti, gopÃnÃæ tamasa÷ param iti, k­«ïaæ ca tatra iti ca | na parama-vyomÃdi-rÆpa÷ | kintu brahma-saæhitÃdi-k­ta-Óloka÷ sphuÂam aprÃk­ta-goloka-svarÆpa evÃyaæ ÓrÅmad-vrajeÓa-Óloka iti paryavasÅyate | tatra chandobhi÷ stÆyamÃnam iti taj-janmÃdi-lÅlÃ-varïanÅnÃæ Óruti-vara-varïinÅnÃæ sÃk«ità tu tatrÃpi pura÷ sphurati k­«ïe te«Ãæ nija-sutatÃdi-mÃtratÃ-j¤ÃnÃya pÃr«adÃntara-darÓanÃnuktis te«Ãæ gopÃnÃm eva tatratya-tat-parikaratÃ-vya¤janÃyeti j¤eyam | yata eva tad-eka-rucÅnÃæ ÓrÅ-nandÃdÅnÃæ paramÃnanda-nirv­tir vismitiÓ ca ghaÂate | [84] sva-lokatÃyÃm apy avatÃrÃvasare te«Ãæ tasyÃdarÓane kÃraïaæ jano vai iti | sÃlokya-sÃr«Âi ity Ãdi-padye janà itivaj-jana-Óabdo'yaæ tadÅya-svajana-para÷ | tasmÃn mac-charaïaæ go«Âhaæ man-nÃthaæ mat-parigraham | gopÃye svÃtma-yogena so'yaæ me vrata Ãhita÷ || [BhP 10.25.18] [85] ÓrÅ-k­«ïasyaiva tatra ca manasaiva sva-ni«ÂhÃ-prati«ÂhÃ-racanÃd vacanÃd atra sa tu vraja-jana÷ parama-svajana eva spa«Âa÷ | sÃdhÃraïa-jana-vÃcitve tat-k­pà sarvasyÃpi janasya vyÃpiny abhavi«yat | svÃæ gatim ity api na samagaæsyata | tataÓ ca parama-svajano'yaæ mama vraja-vÃsi-jana÷ prÃpa¤cike loke yÃ÷ svÃvidyÃdibhir deva-tiryag-Ãdi-rÆpà tgatayas tÃsu bhramaæs tan-nirviÓe«atayÃtmÃnaæ manvÃna÷ svÃæ gatiæ goloka-lak«aïÃæ na jÃnÃtÅty artha÷ | atra kÃraïaæ tu-- iti nandÃdayo gopÃ÷ k­«ïa-rÃma-kathÃæ mudà | kurvanto ramamÃïÃÓ ca nÃvindan bhava-vedanÃm || [BhP 10.11.58] iti | ity anusÃreïa madÅya-laukika-lÅlÃ-Óaktir eveti bhÃva÷ | tad-aj¤ÃnÃd eva ca nandas tv atÅndriyam ity Ãdikaæ ghaÂata iti | tasmÃd yad eva khalv idaæ darÓitam | tad eva tebhya÷ paÓcÃd dattam iti gamyate | [86] v­ndà prÃha-hanta ! kathaæ ta ete mad-vanÃd antarhitatÃm Ãpsyanti | ÓrÅ-k­«ïena punar viyogaæ ca lapsyante ? [87] pÆrïimà prÃha-kiæcid anyad asti ced vÃcyatÃm | [88] v­ndà prÃha sma-atha vÃrÃha-vacanam iti kiæcid anyad api saæcitam asti | tad yathÃ- tatrÃpi mahad ÃÓcaryaæ paÓyanti paï¬ità narÃ÷ | kÃlÅya-hrada-pÆrveïa kadambo mahito druma÷ | Óata-ÓÃkhaæ viÓÃlÃk«i puïyaæ surabhi-gandhi ca | sa ca dvÃdaÓa-mÃsÃni manoj¤a÷ Óubha-ÓÅtala÷ | pu«pÃyati viÓÃlÃk«i prabhÃsanto diÓo daÓa || iti | tathÃ- tatrÃÓcaryaæ pravak«yÃmi tac ch­ïu tvaæ vasundhare | labhante manujÃ÷ siddhiæ mama karma-parÃyaïÃ÷ || tasya tatrottare pÃrÓve'Óoka-v­k«a÷ sita-prabha÷ | vaiÓÃkhasya tu mÃsasya Óukla-pak«asya dvÃdaÓÅ || sa pu«pati ca madhyÃÇge mama bhakta-sukhÃvaha÷ | na kaÓcid api jÃnÃti vinà bhÃgavataæ Óucim || ity Ãdi | [89] atra tasya iti brahma-kuï¬asyety artha÷ ity uktvà puna÷ pÆrïimovÃca-kiæcid anyad apy asti ? [90] v­ndà sÃnandam uvÃca-asti cÃnyat skÃnda-mathurÃ-mÃhÃtmye- tato v­ndÃvanaæ puïyaæ v­ndÃ-devÅ-samÃÓritam | hariïÃdhi«Âhitaæ tac ca brahma-rudrÃdi-sevitam || iti | vatsair vatsatarÅbhiÓ ca sadà krŬati mÃdhava÷ | v­ndÃvanÃntara-gata÷ sa-rÃmo bÃlakair v­ta÷ || iti ca | athÃdi-vÃrÃha-vacanaæ ca- k­«ïa-krŬÃ-setu-bandhaæ mahÃ-pÃtaka-nÃÓanam | valabhÅæ tatra krŬÃrthaæ k­tvà devo gadÃdhara÷ || gopakai÷ sahitas tatra k«aïam ekaæ dine dine | tatraive ramaïÃrthaæ hi nitya-kÃlaæ sa gacchati || iti | v­ndÃvane vased dhÅmÃn yÃvat k­«ïasya darÓanam || iti | [92] athÃtra v­ndà papraccha-samprati cirÃya pro«itatvena parÃm­ÓyamÃnasya tasya sadà krŬanam atra katha ghaÂate ? [93] pÆrïimà prÃha-vaikuïÂhÃd gajendra-dhruvÃdi-k­pÃrthaæ madhye madhye p­thviÅm Ãgatasya ca yathà tan-nÃthasya tatra nityÃvasthÃnaæ procyate | tadvad atrÃpi sacyate | anÃdy-ananta-kÃlaæ tatra viharatas tasya nime«a-mÃtram eva tat-tat-kÃla iti | ata÷ paraæ kiæcid asti, tat tu vada | [94] v­ndà prÃha-etad-anantaraæ b­had-gautamÅya-padyÃni pratipadyante | [95] pÆrïimÃha-vÃcyantÃm | [96] v­ndà ca vÃcitavatÅ | yathÃ, nÃrada uvÃca- kim idaæ dvÃdaÓÃbhikhyaæ v­ndÃraïyaæ viÓÃmpate | Órotum icchÃmi bhagavan yadi yogo'smi me vada || ÓrÅ-k­«ïa uvÃca- idaæ v­ndÃvanaæ ramyaæ mama dhÃmaiva kevalam | atra ye paÓava÷ pak«i-v­k«Ã kÅÂà narÃmarÃ÷ | ye vasanti mamÃdhi«ïye m­tà yÃnti mamÃlayam || atra yà gopa-kanyÃÓ ca nivasanti mamÃlaye | kÃlindÅyaæ su«umnÃkhyà paramÃm­ta-vÃhinÅ || atra devÃÓ ca bhÆtÃni vartante sÆk«ma-rÆpata÷ | sarva-deva-mayaÓ cÃhaæ na tyajÃmi vanaæ kvacit || ÃvirbhÃvas tirobhÃvo bhaven me'tra yuge yuge | tejo-mayam idaæ ramyam ad­Óyaæ carma-cak«u«Ã || iti | [97] pÆrïimà prÃha-ÃyÃtam atra ca prakaÂÃprakaÂa-lÅlÃvakÃÓatÃm ayaæ prakÃÓa-dvaividhyam | atra me paÓava÷ iti, tejomayam iti coktavÃn | [98] tad evaæ jÃta-sukha-v­ndà v­ndà puna÷ papraccha-tad idaæ ca sarvaæ paryak tÃtparyÃya-paryÃlocyatÃm | [99] pÆrïimovÃca-anenedaæ gamyate | golokÃkhyaæ tad vaibhavaæ sadaiva v­ndÃvana-bhavam | kintu tvaæ vraja-vÃsin-janavad eva samprati na tad avagacchasi | yathà p­thvyà api tad-aj¤Ãnaæ vÃrÃha-vacanÃl labhyate | tad etad eva ca nitya-dhÃma tebhyas tena darÓitaæ, tad eva ca te«Ãæ nitya-prÃpyatayà varïitam | akke cen madhu vindeta kim arthaæ pravataæ vrajet iti-nyÃyena dÆre te«Ãæ gamanaæ ca vyartham iti | [100] v­ndÃha-satyaæ satyam | dvayor abhedenaiva vyavasthÃ-racanaæ harivaæÓa-stha-tat-prasaÇga-saÇgata-Óakra-vacanaæ cÃtra d­Óyate- sa tu lokas tvayà k­«ïa sÅdamÃna÷ k­tÃtmanà | dh­to dh­timatà vÅra nighantopdadravÃn gavÃm || [HV 2.19.35] [101] kintu, atha tatrasthà nandÃdaya÷ ity Ãdi-pÃdma-gadya-dvayaæ viÓadyatÃm | [102] pÆrïimà vyÃcacak«a-ÓrÅman-nandÃdyà vraja-sthitÃ÷ sva-sva-putrai÷ svayaæ k­«ïÃdibhi÷ sva-sva-dÃrai÷ ÓrÅ-yaÓodÃdibhi÷ sahità vasudevÃd Ãgatasya tasya k­ta-nijÃgamana-saÇkalpa-saævÃdena prasÃdena pÆrvato'pi paramÃpÆra-rÆpa-dharÃ÷ parasapara-d­k-sukha-karà sarvatra manoratha-patha-prÃpaka-tadÅya-ratham ÃrƬhÃs tattva-mÃtrÃnabhij¤e«u tattvÃntara-vij¤e«u ca tat tejasà gƬhÃ÷ |mahasÃdha÷-k­tÃÓe«aæ ÓrÅ-v­ndÃvanasya pÆrvokta-prakÃÓa-viÓe«aæ parÃbhir mÃbhir akuïÂhaæ golokÃkhya-vaikuïÂhaæ tatra ca gokula-kamalaæ yamunÃyà uttara-pÃrÃd dak«iïa-pÃram avÃpya prÃpu÷ iti | [103] tac ca nirÃmayaæ kuta-punar-viraha-vyÃdhi-vilayaæ sva-padaæ nija-nityÃspadaæ putra-dÃra-sahitÃ÷ iti pÆrva-sÆcita-tat-putratocita-rÆpeïÃtra sthitir eva yadu-pura-samucita-svarÆpeïa tu dvÃravatÅ-praveÓa iti sarvam eva sadeÓa-rÆpam | kintu gopanÃrthaæ loke«u camatkriyÃropaïÃrtham eva ca seyaæ vimÃna-prakriyà | pÃre'vÃre và vasatu | sa tu gho«as tÃæ vinÃpi brahma-hrada-majjanÃnataravat tatra sajjanaæ labheta | nÃdhyÃti«Âhed yadi yadu-purÃt prÃpya go«Âhaæ sa bhÆya÷ sarvaæ tarhi pratihata-rasaæ sarvathà syÃd v­thà ca | janmÃnanda÷ pratilava-vaya÷ ÓrÅ-citi÷ sneha-v­ddhir lÅlÃ-pÆrtir viraha-mathita÷ sÃntvanaæ cÃtra tasya ||GC_2,3.4|| [104] atha v­ndà papraccha-yady evaæ paÓcÃd api sarva-vraja-prÃïas tat-trÃïam ÃcaritavÃæs tadà purà mathurÃ-prasthÃna eva na kathaæ và racitavÃn ? [105] pÆrïimà prÃha-rasa-po«Ãya pratikalpam Åd­Óam eva labdha-sÃtatyena lÅlÃ-naiyatyena sthÃpitam api tad idaæ p­cchatyà bhavatyà nijam utkaïÂhitam eva mac-chrotrayor upakaïÂhÅk­taæ vÃdarÃyaïÃdibhir api k­ta-lÃlasÃ-saækramasya ÓrÅ-bhagaval-lÅlÃ-kramasya vaiyarthyaæ tu na samarthanÅyam | punar udayaja-Óarma-po«a-dharma svayam upaÓarma hare÷ pravÃsa-mÃtram | vrajam api tad-­te rasasya pÆrtir yadi valayeta tadà tad eva na syÃt ||GC_2,3.5|| [106] tasmÃd vraja-rasa-sampad-arthaæ tad apy arthanÅyam iti | tad evam eva svayam uktam-nÃhaæ tu sakhyo bhajato'pi jantÆn [BhP 10.32.20] iti | [107] tad etad vyÃkhyÃya pÆrïimà papraccha-kiæcid asti vÃnyat ? [108] v­ndà sÃnandam uvÃca-bhagavati ÓrÅ-bhÃgavatÅyam ante kiæcid a¤citaæ d­Óyate | [109] purïimà prÃha-kÃmaæ vÃcyatÃm | [110] v­ndà tac ca vÃcayÃmÃsa, yathÃ- jayati jananivÃso devakÅ-janma-vÃdo yadu-vara-pari«at svair dorbhir asyann adharmam | sthira-cara-v­jina-ghna÷ susmita-ÓrÅ-mukhena vraja-pura-vanitÃnÃæ vardhayan kÃma-devam || (10.90.48) [111] pÆrïimovÃca-tad ittham ÃkhyÃtà mama vyÃkhyà | yat khalv ayaæ daÓama-skandhÃntarvartÅ ÓrÅ-Óuka-siddhÃntas tatra cÃtra ca tasya viccchedaæ nirasya nita-vihÃram eva vyÃharati | [112] yata÷ sva-dos-tulyair yadukulyair adharma-bahula-rÃja-kula-vyÃkulatÃrthaæ devakÅ-janma-prasiddhim urÅk­tya k­ta-k­tya÷ susmita-ÓrÅ-mukhena vrajasya purasya ca vanitÃnÃæ kÃma-prÃya-prema-vardhana-sukhena sarvato'pi ÓaÓvad utkar«eïa sadà virÃjata iti labhyate | tatra hetu÷-tatra tatra sthÃvara-jaÇgama-mÃtrÃïÃæ viraha-du÷kha-hantà tat-tad-upÃsaka-svajana-h­daye tathà sphuraæÓ ceti | [113] tad etad-ukti-kauÓalÃd bhÃvi-mausalÃdi-lÅlÃnÃm api mÃyikatvam eva pratyÃyitam | k«Åra-nÅra-nidhi-ÓÃyina eva tad etad-rÆpÃvatÃra ity Ãdi-vyavahÃraÓ ca tÃd­Óa-nitya-vihÃra-gopanÃrtha eveti ca | [114] atha ÓrÅ-bhÃgavatÅyaæ padya-dvayaæ sà paÂhati sma- dvÃrakÃæ hariïà tyaktÃæ samudro'plÃvayat k«aïÃt | varjayitvà mahÃrÃja ÓrÅmad-bhagavad-Ãlayam || sm­tyÃÓe«ÃÓubha-haraæ sarva-maÇgala-maÇgalam | nityaæ sannihitas tatra bhagavÃn madhusÆdana÷ || (11.31.23-24) [115] atra vi«ïu-purÃïÅyaæ tu kiæcid viÓi«Âam api-yadu-deva-g­haæ tv ekaæ nÃplÃvayat iti | vi«ïu-krŬÃnvitaæ sthÃnam iti ca | [116] pÆrïimà prÃha-tad idaæ v­ndÃvana-nitya-vihÃrasya d­«ÂÃntatayÃpi ghaÂitam | [117] atha v­ndà ÓrÅ-bhÃgavatÅyaæ (10.14.35) padyaæ puna÷ papÃÂha, yathÃ- e«Ãæ gho«a-nivÃsinÃm uta bhavÃn kiæ deva rÃteti naÓ ceto viÓva-phalÃt phalaæ tvad-aparaæ kutrÃpy ayan muhyati | sad-ve«Ãd api pÆtanÃpi sakulà tvÃm eva devÃpità yad dhÃmÃrtha-suh­t-priyÃtma-tanaya-prÃïÃÓayÃs tvat-k­te || iti | [118] pÆrïimà pÆrïam idam uvÃca-tad etat kaimutya-vidhinà prastutya vraja-vÃsinÃæ tena saævÃsaæ satya-loka-pariv­¬ha÷ parama-d­¬haæ cakÃreti sarvaæ ÓÃntam | [119] puna÷ pÆrïimà prÃha-kim apy anyad vacanam asti ? [120] v­ndÃha-tad api ÓrÆyatÃm- tad bhÆri-bhÃgyam iha janma kim apy aÂavyÃæ yad gokule'pi katamÃÇghri-rajo'bhi«ekam | yaj jÅvitaæ tu nikhilaæ bhagavÃn mukundas tv adyÃpi yat-pada-raja÷ Óruti-m­gyam eva || (10.14.34) [121] pÆrïimà sahar«am Ãha-pÆrva-nirïayÃd eva tad idaæ brahmà sva-puru«Ãrthatayà varïayÃmÃsa | punar d­ÓyatÃm- aho bhÃgyam aho bhÃgyaæ nanda-gopa-vrajaukasÃm | yan-mitraæ paramÃnandaæ pÆrïaæ brahma sanÃtanam || (10.14.32) [122] v­ndà sÃnandam Ãha [BhP 10.26.25]- deve var«ati yaj¤a-viplava-ru«Ã vajrÃÓma-var«Ãnilai÷ sÅdat-pÃla-paÓu-striy Ãtma-Óaraïaæ d­«ÂvÃnukampy utsmayan | utpÃÂyaika-kareïa Óailam abalo lÅlocchilÅndhraæ yathà bibhrad go«Âham apÃn mahendra-mada-bhit prÅyÃn na indro gavÃm || [123] atha pÆrïimà varïayÃmÃsa-tad evaæ ÓrÅ-bÃdarÃyaïir api tasya gavendratÃæ nijÃÓrayatayà ÓrÃvayÃmÃsa | so'yaæ yatra gopÃlÃdÅnÃæ tenÃparityÃjyatÃæ vya¤jayÃmÃsa | tathaiva hi tatra ÓrÅ-gavendrasyÃnta÷-pratij¤Ã tasmÃn mac-charaïaæ go«Âham ity Ãdi | [124] atha punar vÃcyatÃm | [125] v­ndà tÃæ vandamÃnà prÃha-granthanà pÆrïatayà mayà pÆrïÅk­tÃsmÅti kiævÃnyad vÃcyatà yÃcyatÃm ÃsÅdatu ? kintu samÃj¤Ãpayantu tatrabhavatyas tad idaæ pustakaæ nÃyakam iva hÃra-vinyastaæ karomi iti | [126] pÆrïimÃha-sÃmpratam | [127] atha v­ndà ca tathà k­tavatÅ | iti ÓrÅ-ÓrÅmaduttara-gopÃla-campÆmanu bhÃvi-kathÃ-pramÃïa-prathanaæ nÃma ekonatriæÓaæ pÆraïam ||29||