Jiva Gosvami: Gopalacampu - Uttaracampu 29 Input by ... ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ long e ¹ 185 ³ ³ long o º 186 ³ ³ ³ ³ additional: ³ ³ l underbar × 215 ³ ³ r underbar Ÿ 159 ³ ³ n underbar ­ 173 ³ ³ k underbar É 201 ³ ³ t underbar  194 ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ athaikonatriü÷aü påraõam bhàvi-kathà-pramàõa-prathanam [1] atha bhàvi-kathàntaràvatàraõàya kramàt pramàõaü niråpyate | tad evaü tatra maïgala-bhajane sthite vraja-jane punar atra duþsthite pårõimà-vçnde'pårõa-manastayà viviktam anu viviktavatyau | [2] tathà hi-yadà ke÷i-mathanasya vrajàn mathuràgamana-samanantaram anantaram eva taj-jana-duþkham ãkùitum akùamatayà tad-atidåra-kùiti-sthitiàü gatayor madhumaïgala-saïgata-vçndà-pårõimayo÷ ciram ekànta-vana-ni÷àntatàsãt | tadà ca nànà-saüvadamànayor anayoþ saüprati saüvadanam evaü babhåva | [3] yathà-yadà sàlva-yuddham udbuddhaü tad-duþkhena ca goùñhaü ruddham | tadà tat-tad-vçttaü vidnamànà vçndà sa-ruditam uditavatã-bhagavati ! kim anantaram antaraü bhaviteti na pravi÷ati me hçdayam | [4] atha pårõimà gadgada-pårõaü gadati sma-mama ca vigamita-sarvàlokena ÷okena vapur api na sphurati, kiim uta puraþ-sthitam àstàü tàvad apuraþsthitam ? [5] vçndàha-yogamàyayà bhavatyàþ sva-gopanàrtham eva tapasvi-veùeõa bhavantyàþ kathaü madhye madhye j¤ànaü paràhanyate ? [6] pårõimàha-lãlà-÷akti-råpavatyà bhavatyà yathà | [7] vçndàha-tac ca katham ? [8] pårõimàha-yà kàcid ekà rati-prema-praõaya-ràgànuràga-mahàbhàva-paryanta-vçtti-mayã prãti-nàmnã hareþ ÷aktir viràjate, sà sarvatra pravalàyàsmad-àdãnàü paramà÷raya-råpaü ÷rã-kçùõam api ÷a÷van mohayati | yathà- tato vatsàn adçùñvaitya puline'pi ca vatsapàn | ubhàv api vane kçùõo vicikàya samantataþ || [BhP 10.13.16] iti | [9] vçndàha-tad etad api sàrvatrikaü na dç÷yate, kàraõaü tu na paràmç÷yate || [10] pårõimàha-sa-prema-bhaktànàü nikañãbhàvata eva sà ÷aktiþ ÷rã-kçùõe'pi ruciü prakañayya prakañãbhavati | [11] vçndàha-prastute kim àyàtam ? [12] pårõimàha-parama-premavatàü ÷rãmati vraje vasatàü saïgàd vayam api |kiü bahunà, ÷rã-kçùõaþ svayam api prema-gaïgà-pravàham anu magnà unmagnà÷ ca bhavantaþ saüvidam asaüvidaü ca pratipadyàmahe iti | [13] vçndàha-tarhi kàsmad à÷àyà gatiþ ? [14] pårõimàha-bhavatyà iva svapne'pi paridevanàm eva sevamànàyàþ kçta-kùapaõàyàm anantara-kùapàyàü ko'pi gopitàtmà puruùaþ pustakam idaü mama hasta-vinyastaü cakàra |vicàraya tad idam iti vadan punar avadann eva kutràpi cacàra ca | tatas tvam atra kàca-kàmalàmala-kàra-duùpàra bàùpànumocana-para-locanàyàü mayi locanàyamànà bhava | [15] vçndà tu tad-vandamànà provàca- parõeùu svarõa-varõeùv amara-pati-maõi-prakhyatàvarõya-varõair nirvarõyair gaóhatamyàm api citam abhito ratna-saïkãrõa-gàtram | àmukta-svaccha-muktà guõam idam anu yat pustakaü kçùõa-÷obhàü tad-vastràdi-prayuktàü svayam iha sa iva pràdurastãti vidmaþ ||GC_2,3.1|| (srag) [16] pårõimà sànandam àha-tarhi paramam arhitam eva tad idam asman-manaþ saüvidaü viditàü kariùyatãti tvaritam eva vàcaya | [17] vçndà sa-pramada-vçndaü tad-vàcanàspadam àcacàra |prathamaü tàvad bahir vihitàn nàma-varõàn nirvarõayantã varõayàmàsa-atra kalita-tvad-bhàga-dheyaü ÷rãmad-bhàgavata-bhàga-sambhàga-jàgaråkaü pàdmottara-khaõóasya khaõóaü nidhyeyam |madhye madhye tat-tat-poùaõàya saücitaü ki¤cid anyad anyad api iti | [18] atha prathamaü pañhyatàm iti pårõimà-kathanànantaraü vçndà papàñha--[19] atha ÷rã-bhàgavata-padyàni- tasmin nipatite pàpe saubhe ca gadayà hate | nedur dundubhayo ràjan vyomni deva-gaõeritàþ | sakhãnàm apacitiü kurvan dantavakro ruùàbhyagàt || (10.77.37) ÷rã-÷uka uvàca- ÷i÷upàlasya ÷àlvasya pauõórakasyàpi durmatiþ | para-loka-gatànàü ca kurvan pàrokùya-sauhçdam || ekaþ padàtiþ saïkruddho gadà-pàõiþ prakampayan | padbhyàm imàü mahà-ràja mahà-sattvo vyadç÷yata || taü tathàyàntam àlokya gadàm àdàya satvaraþ | avaplutya rathàt kçùõaþ sindhuü veleva pratyadhàt || (10.38.1-3) ity àdi | [19] tad-ante ca- kçùõo'pi tam ahan gurvyà kaumodakyà stanàntare | gadà-nirbhinna-hçdaya udvaman rudhiraü mukhàt || prasàrya ke÷a-bàhv-aïghrãn dharaõyàü nyapatad vyasuþ| tataþ såkùmataraü jyotiþ kçùõam àvi÷ad adbhutam | pa÷yatàü sarva-bhåtànàü yathà caidya-vadhe nçpa || vidårathas tu tad-bhràtà bhràtç-÷oka-pariplutaþ | àgacchad asi-carmàbhyàm ucchvasaüs taj-jighàüsayà || tasya càpatataþ kçùõa÷ cakreõa kùura-neminà | ÷iro jahàra ràjendra sa-kirãñaü sa-kuõóalam || evaü saubhaü ca ÷àlvaü ca dantavakraü sahànujam | hatvà durviùahàn anyair ãóitaþ sura-mànavaiþ || vçta÷ ca vçùõi-pravarair vive÷àlaïkçtàü purãm || (10.78.8-13,15) [20] pårõimà pràha sma-atredam adhigatam | yadà sàlva-vadhaþ sambaddhas tadà gadàm àdàya dantavakraþ sannaddhas tatra caïkramyate sma | ÷rã-kçùõa-gadayàpy utkramyate sma iti | [21] atha tad-ante tad-antevàsinã vçndà sandideha-bhagavati ! tad idaü mama matim atãtam | kadà nàmàvadhàritavàn vidåra-dhàmà dantavakra-nàmà tat-kùaõàrabdha-sàlva-vadhàbhidhànam ? avadhàrayatu và kathaü tadaiva daivatam iva dåra-nija-de÷àt tad-de÷aü pravive÷a | tatràpi gadà-pàõiþ san padàtir eva kevala eva ceti katham iva ? [22] pårõimà pràha sma-utkçùñaü pçùñam | kintu tad-anantara-vàcanayàpi rocaya nija-vàcam | [23] vçndà tad api vàcayati sma-atha pàdmottara-khaõóa-gadyàni-atha ÷i÷upàlaü nihataü ÷rutvà dantavaktraþ kçùõena yoddhuü mathuràm àjagàma | kçùõas tu tac chrutvà ratham àruhya tena yoddhuü mathuràm àyayau | dantavaktra-vàsudevayor ahoràtraü mathurà-pura-dvàri yamunà-tãre saïgràmaþ samavartata kçùõas tu gadayà taü jaghàna | sa tu cårõita-sarvàïgo vajra-nirbhinna-mahãdhara iva gatàsur avani-tale papàta | iti | [24] tad evaü vàcayitvà vçndà papraccha-tad idaü puràõa-dvayaü pratyuta parasparaü viruddham iva buddham iti | [25] etad-uttaraü pårõimàyàþ punas tat-tad-vacana-labdha-vij¤àna-pårõitàyà uttaram-na hi na hi ! kintu ÷rãmad-bhàgavatasya tàvad asaübaddha-bhàùità na sambhavati | tathà puràõàntareõa sambhavati caika-vàkyatve vàkya-bhedo na nyàyya iti vàkyaika-vàkyatànyathànupapattyà tad idaü gamyate | yatra prathamaü sàlvasyeva ÷i÷upàlena saha ràjasåyam anàgatasya tasya pçthvã-prakampana-gati-sampattayà prasiddhatayà mahà-sattvatayà sindhutayà vajra-nirbhinna-mahãdharatayà ca pañhitayà sahasà prabalatamatàü pràptaþ so'yam ity avagatasya smara-haràràdhanaü tarkyate | yatra eva varàbhàsena nirvàsyataþ pàda-ghàta-pratãka-saïghàtayor anusandhànam aduþsandhànam avadhãyate | tatra ca sati manoratha-gati-prathakasya muramathana-rathasya ca vaibhavaü susambhavam avagamyate | tathà hari-lipsita-saüprahàra-lãlàü valayitur manojavatàü kalayitus tat-tad-vçtta-saücàraõàvi÷àradasya ÷rã-nàradasya ca sàhàyakam udãkùyate | [26] tad evam eva ÷rã-bhàgavate- sakhãnàm apacitiü kurvan dantavakro ruùàbhagàt | ÷i÷upàlasya ÷àlvasya pauõórakasyàpi durmatiþ || ity atra ÷àlvo'pi gaõitaþ | pàdme ca-kçùõas tu tac chrutvà iti gaditam | kintu-mahà-sattvo vyadç÷yata [BhP 10.78.2] iti yac chrã-bhàgavata-vacanaü tat tu dçùño'py asau ÷rã-nàrada-vacanena vij¤àta-tattva iti gamyate | tathà ca sati nihata-÷i÷upàlaü ÷rã-gopàlam indraprasthàd akçta-prasthànaü ni÷amya mathuràm àgamya pathi nirdvandvaü taü prati dvandva-yuddhena paripanthitàcaraõàya sthitaþ | pràg eva taü dvàrakàü prasthitam àkalayya saü÷ayya kçta-vicàra-cakraþ sa khalu dantavakras tac cakrapàõiþ svayaü lãlà-sukha-sàradena ÷rã-nàradena sàlva-vadhàdikam avadhàrayàmàse | dvàrakà-nàtha÷ ca tathà tat-kathanayà tad-àgamana-sàkùàtkàra-prathanayà ca manovad atãta-pathena tena rathena tatràpayàmàse | nånam iti mata-dvayam anånam eka-mataü syàt | tad idam api vyaktam adya ÷va eva vi÷eùàd vyaktaü bhaviùyati | punar uttaram uttara-viùayã-kriyatàm | [27] atha vçndà pañhati sma | pañhantiã ca nañantãvàsãt | tatra pårvavat tad-gadyaü, yathà- kçùõo'pi taü hatvà yamunàm uttãrya nanda-vrajaü gatvà pràktanau pitaràv abhivàdya à÷vàsya tàbhyàü sà÷rukaõñham àliïgitaþ sakala-gopa-vçddhàn praõamyà÷vàsya ratnàbharaõàdibhis tatrasthàn santarpayàmàsa | iti | [28] tad etat pañhitvà ca vçndà punar ucchalad-bàùpaü papraccha-tad idam api kiü ÷rãmad-bhàgavata-saümatam ? [29] pårõimà pårõa-manàþ pràha sma-dç÷yatàm uttara-vibhàgaþ | [30] vçndà punaþ ÷rã-bhàgavata iti pañhitvà papàñha- tàs tathà tapyatãr vãkùya sva-prasthàne yadåttamaþ | sàntvayàm àsa sa-premair àyàsya iti dautyakaiþ || [BhP 10.38.35] iti | [31] pårõimovàca-mathurà-prasthàna-sthànam idaü vacanam | [32] vçndà punaþ papàñha- yàta yåyaü vrajaü tàta vayaü ca sneha-duþkhitàn | j¤àtãn vo draùñum eùyàmo vidhàya suhçdàü sukham || [BhP 10.45.23] [33] pårõimà jagàda-kaüsa-vadhàd dina-katipayànantaraü ÷rã-vraje÷àdi-vraja-vràje tad idaü÷rã-kçùõa-vàkyam | [34] vçndà punaþ papàñha- hatvà kaüsaü raïga-madhye pratãpaü sarva-sàtvatàm | yad àha vaþ samàgatya kçùõaþ satyaü karoti tat || [10.46.35] iti | àgamiùyaty adãrgheõa kàlena vrajam acyutaþ | priyaü vidhàsyate pitror bhagavàn sàtvatàü patiþ || [10.46.34] iti ca | [35] pårõimovàca-tad idam uddhava-sande÷atayà buddham | atra ca draùñum iti dar÷anam eva puruùàrtha ity arthaþ | pitroþ priyaü vidhàsyate iti tad-eka-puruùàrthatve'pi tayor abhãùñaü nitya-nija-làlanà-råpam ity arthaþ | [36] pårõimàha-punar vàcyatàm | [37] vçndà vàcayati sma- mayy àve÷ya manaþ kçtsnaü vimuktà÷eùa-vçtti yat | anusmarantyo màü nityam aciràn màm upaiùyatha || [BhP 10.47.36] [38] pårõimàha-so'py eùa ÷rãmad-uddhava-sande÷a eva | atràsmac-chabda-padànàü mayi ity-àdinà trir-àvçttis tatra ca prathamataþ kçùõe iti vi÷iùya ÷iùyamàõayor api mà màü ity anayor vibhakti-vipariõàmenànuvçttim abhipretya kçùõàkàreõaiva sva-pràptiþ prakaraõa-nigamanàyàm abhipretà | kintv anyad vàcyatàm | [39] vçndà pràha-asti càtra kiücana harivaü÷a-vacanam- ahaü sa eva go-madhye gopaiþ saha vanecaraþ | prãtimàn vicariùyàmi kàmacàrã yathà gajaþ || iti | [40] pårõimà càha-tad idaü kaüsa-vadhàd uttaram ugrasenaü prati ÷rã-kaüsa-jit pratyuttaraü mad-vyàkhyàna-sàkùitayà lakùitam | [41] atha vçndà tadaitad-ukti-viùayã-kçtya nçtyantãva tad idam uktavatã-satyaü satya-saïkalpasya tasya vacanaü nàsatyatàm çcchet | yadi ca ÷rã-bhàgavatàd eva punar vrajàgamana-vacanaü sàkùàt karõa-sukha-racanam àlocayàmi, tadà tat-param eva rocanaü syàt | [42] pårõimàpy utsukatà-pårõam uvàca-ullekhaya tad-uttara-lekham | kadàcit tad api sampradàya kalpeta | [43] vçndà sànandam åce-asti kiücit | yathà ÷rã-bhàgavata eva- yarhy ambujàkùàpasasàra bho bhavàn kurån madhån vàtha suhçd-didçkùayà | tatràbda-koñi-pratimaþ kùaõo bhaved raviü vinàkùõor iva nas tavàcyuta || [BhP 1.11.9] [44] pårõimovàca-tad idaü bhàvi-bhàrata-yuddhànantaraü ÷rã-dvàrakà-pater dvàrakà-prave÷o dvàrakà-prajà-vacanam | [45] atra vçndà nivedayàmàsa-padyam idaü vi÷adyatàm | [46] pårõimàtha varõayàmàsa yathà-kurån iti kuru-de÷asya, tathà madhån iti mathurà-de÷asya samudde÷aþ | suhçdo'py atra dvàrakà-prasthànàt parastàd vrajasthà eveti vyavasthàpayan | yathà- balabhadraþ kuru-÷reùñha bhagavàn ratham àsthitaþ | suhçd-didçkùur utkaõñhaþ prayayau nanda-gokulam || [BhP 10.65.1] [47] vçndovàca-tad idaü kàlàntara-bhàvãti ca sambhàvitaü syàt | na tu paraü dantavakra-saüyad-anantara-bhàvi iti | [48] pårõimà vimç÷ya punar dç÷yatàm ity upadide÷a | [49] vçndà punar uvàca-àü àü punaþ ÷rã-bhàgavatãyaü padyam ekaü pratipadyate | api smaratha naþ sakhyaþ svànàm artha-cikãrùayà | gatàü÷ ciràyitठchatru-pakùa-kùapaõa-cetasaþ || [BhP 10.82.41] [50] tad etad vàcayitvà vçndà punar uvàca-kim anena samunneyam ? [51] pårõimà pràha sma-tad idaü kurukùetra-yàtràyàü ÷rã-ràma-bhràtà nija-sneha-pàtràõàü vraja-tanu-gàtràõàü duþkha-tràõàya bhaïgyà ÷atru-pakùa-kùapaõam evàvadhitayà pratij¤àtam | ÷atru-pakùa-kùapaõaü ca svadåratha-dantavakra-saüyad-antam eva | tad-anantaraü hi svayaü ÷astra-hastatà saünyastà syàt | tasmàd idam api sarva-sukha-sadma-padma-puràõa-mataü ÷rãmad-bhàgavata-bhàg avagatam | [52] tataþ ka÷cid dantavakra-vadhaü kutracin manyatàü nàma | tad-anantaraü tu ÷rã-kçùõasya vrajàgamanam ava÷yam eva mantavyam | itãdaü procya bhagavatã punaþ provàca-kiücid anyad asti ? [53] vçndovàca-tathaivàdhvanya-veùeõa ity àdinà pårvaü dar÷itaü ÷rã-ràmasya vrajàd àgatasya ÷rã-kçùõena saüvàda-råpaü harivaü÷a-vacanam eva papàñha | [54] atha tad-abhipràyaü pårõimà pràha-atra yad-vrajàd àgataü ràmam agrajaü rahasi ràmànujaþ pratyeka-vraja-jãva-ku÷alaü pçùñavàn | yac ca sarveùàü ku÷alaü kçùõa yeùàü ku÷alam icchasi iti | tasmàd uttaraü labdhavàüs tasmàd bhàvi-nija-saïgama-maïgalam api tatra dvayor api bhàvitaü babhåva | tatrodàsãnatàyàü tatràpy udàsãnatà syàd iti | [55] atha tena nidigdha-dhãr api vçndà sandigdham àcacàra-padma-puràõam iva katham acchadma na tad vraja-pratyàgamanaü vacana-sadma cakàra sa ca puràõa-sàraþ | [56] pårõimà babhàùe-÷rãmad-bhàgavataü khalv idaü ÷rã-kçùõa-bhàg-avataüsa iti ÷aüsanti | tac ca nija-rahasyam idaü na vyaktaü vaktuü vyavasyati | tac ca garva-sthemnà svatantraü-manyatayà nànànya-sampat-kàmanàdhãnànàü tad-udàsãnànàü maty-avaguõñhanàrthaü premõà gokula-lokaü-manyatayà tam upàsãnànàü vi÷iùña-tan-nijàbhãùña-spaùña-÷ravaõa-vihãnànàü bàóham utkaõñhanàrthaü ca iti | [57] vçndovàca-pårveùàü maty-avaguõñhanà samucità | pareùàm utkaõñhanà tu kim arthaü samudità ? [58] pårõimà vadati sma- utkaõñhayà saha premà dhatte mithunatàü yadà | aïgajaü hari-saïgàkhyaü tadà bhajati nànyadà ||GC_2,3.2|| [59] vçndà viramànandàn nirãhatayà smitvà pràha-janmàrabhya kiyad varùànantaraü kaüsàntakasya yad-upattanàd vrajàgamana-÷antamam idaü janità | [60] pårõimà sa-praõidhànam àha-bhàrata-rãtyà bhàrata-yuddhànantaraü yudhiùñhirasya pràjyaü ràjyaü tasya ùaùñhi-varùata eva janità | ÷rã-viùñara÷ravà÷ càrjuna-savayaskatà-vi÷iùñatayà yudhiùñhirasya varùa-traya-kaniùñhas tadànãü sapta-pa¤cà÷ad-varùatàm àpsyatãti lakùyate | tatra tu tad-yuddhataþ pårvàd vanàj¤àta-vàsa-maya-varùa-trayoda÷akàt pårvaü sàlva-dantavakra-dhårvaõam iti tasya vrajàgamana-samaya-vicàraõàyàü varùàõàü catu÷-catvariü÷ad evàva÷iùyate | tad-uttara-kàlataþ prakà÷àntareõa puryàü sthitasya pçthivã-pàlane tu bhàratàc chrã-bhàgavataü mataü vilakùaõam iti tad-eka-vàkyatàyàm a÷akyatayàkalpa-bheda-kalpanam eva kalpate | na tu tad atra prayojakam | tatas tad astu, prastutaü tu praståyatàm | [61] vçndovàca-kçùõo'pi taü hatvà iti gadyànantaraü pàdma-padya-dvayam iti likhitvà likhitam- kàlindyàþ puline ramye puõya-vçkùa-samàvçte | gopa-nàrãbhir ani÷aü krãóayàmàsa ke÷avaþ || ramya-keli-sukhenaiva gopa-veùa-dharo hariþ | baddha-prema-rasenàtra màsa-dvayam uvàsa ha || [PadmaP 6.252.19-27] iti | [62] athàsya vçndà tàtparyaü paryanuyuktavatã | [63] pårõimà covàca-gopa-nàrãbhiþ ity atra nç-narayor vçddhi÷ ceti jàtàv eva strã-pratyaya-vidhànàd gopa-jàtibhir nàrãbhir iti gamyam | tçtãya-skandhe devahåtim uddi÷ya kardamaü prati ÷rã-÷ukla-vacane dç÷yate ca tad-anuvàdi-mçtyu¤jaya-saühità-vacanam- smared vçndàvane ramye mohayantam anàratam | govindaü puõóarãkàkùaü gopa-kanyàþ sahasra÷aþ | muktàhàra-lasat-pãna-tuïga-stana-bharànanàþ || iti | gautamãye ca- gopa-kanyà-sahasrais tu padma-patràyatekùaõaiþ | arcitaü bhàva-kusumais trailokyaika-guruü param || iti | brahma-ràtra upàvçtte ity àdy-uktàd vilakùaõena ani÷aü ity anena ca tat-patiümanyàdiùu vàstavàbhãrãõàü vivàhàdi-va¤canàrthaü nàsåyan khalu kçùõàya ity àdy-ukta-di÷à yà mayà yoga-màyayà sçùñàs tàsu punar vyaktã-kriyamàõàsu pårvàsàü para-dàratva-bhramàpakramànantaraü saïkoca-mocanaü gamyate | tac càva÷yaü tatràvagantavyam | tatra hi sarve guõà lajjànuguõà eva kãrtyante | tathà hi hari-vaü÷e ÷rã-nàradena tasya pra÷aüseyaü yàdava-saüsadàü karõàvataüsavad àcarati sma | yatra hrãþ ÷rãþ sthità tatra yatra ÷rãs tatra sannatiþ | sannatir hrãs tathà ÷rã÷ ca nityaü kçùõe mahàtmani || [HV 2.101.73] [64] tad evam eva ramya-keli-sukhenaiva ity anena, bahu-prema-rasena ity anena càtra vraje tat-keli-sukhasya sarva-manorathatvaü nànà-prema-rasadatvaü ca dar÷itaü syàt | tad evam eva ca pårvaü yad asåyà-ràhityaü teùu màyayà sampàditam, tac ca mahà-viraheõa vyakta-rahasyàsv apy etàsu nirvyåóhaü syàt | kiü ca yà ÷rã-bhagavataþ pratikalpam ava÷yambhàvi-tàdç÷atà-svabhàvàvatàra-lãlàt preyasã-prema-prabhàva-vya¤janàya tat-priya-jana-ra¤janàya ca khelantã janaka-kanyàyàm iva gopa-kanyà-÷reõyàü tasya nitya-kàntàsmãti j¤ànaü yadyapy àvçtavatã, tathàpi premàõàm avarãtuü na ÷aktavatã | [65] yaþ khalu premà tàdç÷a-tal-lãlà-parava÷atayà tasyà iva tasyàþ para-hasta-patanàvasthàyàm api tat-pàtivratyaü pratipàlayità, sa evàyatyàm api tàü duþkha-råpàü ÷amayitvà melayità syàd eveti màsmànyathà manyathàþ | tathà hi, ye yathà màü prapadyante tàüs tathaiva bhajàmy aham iti tat-tad-vacanaü prasiddham | tat khalu para-dàratàpa-krama-racanà-pårvaka-tan-milanàrtham eva tàsàü sacate | bhaktànàü yàdçï-manoratha-prakàratà, tàdçg eva mad-àkàratàviùkàra iti hi tatra vivakùitam | tat-prakàratà ca tac-chreõãnàm ittham eva-aho kadàcid evaü bhàgyam asmàkaü bhavità | yad anya-patnãtva-pratãtir ayatnãbhåya duþsvapnatayà mithyà syàt tat-patnãtvam eva jàgaratayà tvarayà satyaü syàd iti | [66] àstàm iha para-puruùe ràgi-strãõàü tathà rãtiþ | anyatra ca tat-sadç÷àü gçhiõã-bhàvaþ sadàpãùñaþ | tathà ca tàbhir evàbhipretam | gopyaþ kim àcarad ayaü ku÷alaü sma veõur dàmodaràdhara-sudhàm api gopikànàm bhuïkte svayam iti | api bata madhu-puryàm àrya-putro'dhunàste smarati sa pitç-gehàn saumya bandhåü÷ ca gopàn | kvacid api sa kathàü naþ kiïkarãõàü gçõãte bhujam aguru-sugandhaü mårdhny adhàsyat kadà nu || [BhP 10.47.21] atra yaþ khalv asmàkam àrya-putra-÷abda-vàcyasya pratyutas tasya svãyàþ smaþ ity abhimànas tatra guptam asti | tadaiva tàþ kiïkarya iti matyàpi kadà svayaü vyaktam aïgãkàriõà tenàsmàn aïgãkariùyata iti | ity atra àrya-putraþ ity anena tatra patitvaü vyajya naþ kiïkarãõàm ity àdinà tathà tadãya-svãkàraþ prakañam eva syàd iti vya¤jitam | [67] tad etad àtmanaþ ÷rãmad-vrajàgamanam | vrajàgamanam anu ca tàsu svãyatàprakñã-karaõam eva ÷ubhaïkaraõam iti ÷rãmad-vrajendra-nandanena svayam eva vya¤jitam | dhàrayanty ati-kçcchreõa pràyaþ pràõàn katha¤cana | pratyàgamana-sande÷air ballavyo me mad-àtmikàþ || iti tad-vacanaü hi tàsu svãyatàm | svãyatàyàm api tad-eka-svaråpatàü, tathàpi vidåra-sthitatayà visårita-påritatàü tat-pratyàgamanam api pratyàyayati | tathà ca sati yathà tàsu virahasya duþsahatà tathà parakãyatàkhyàte÷ ceti khyàpayati | athavà, tàm imàü tato'py adhikàm adhigamayati | tatas tàm ava÷yam eva na÷yantãü kariùyàmãti paryavasàyayati | [68] vçndà pràha-yuùmad-bhàvitam evàyuùmad bhavità | [69] pårõimàpy àha- ÷rã-kçùõàsvàditàdharàsu vijita-÷rãùu vraja-strãùu sà màyà-màtra-mayã bhaved vivahanàdy-utthà parocchiùñatà | manyantàm ubhayatra bhakti-rahitàþ satyeti tàü durda÷àü hà dhik tàü kim u tat-paràþ sthiratayà và¤chanti ÷çõvanti ca ||GC_2,3.3|| [70] vçndà papraccha-màsa-dvayam iha vàsa÷ cet kathaü evaü saubhaü ca sàlvaü ca [BhP 10.78.13] ity-àdi-vãkùayà tasya pratãkùayà raõa-raïga-saïgatair yadu-saïghaiþ sahaiva dvàrakàntaþ-prave÷aþ sade÷a-råpaþ syàt ? [71] pårõimà sahàsam ivàha sma-na jànàmi | tà imàs tasya yogamàyàþ prakriyàþ | yathà brahma-mohanànantaraü tad idaü dar÷itam- ekasminn api yàte'bde pràõe÷aü càntaràtmanaþ | kçùõa-màyà-hatà ràjan kùaõàrdhaü menire'rbhakàþ || [10.14.43] iti | [72] vçndàha-tarhi vrajam àgatya hariõà ciràya yad yat kçtam | tat kiü dvàrakà-vàsibhir na j¤àtam ? [73] pårõimàha-pårvam aj¤àtam api dàruka-mukhàd avadhàrya j¤àtam anubhåtaü ca yena tat-prajàbhiþ yarhy ambujàkùàpasasàra iti proktam | [74] atha vçndà sànandàpi samutkaõñhayà tataþ kaõñakam uddhartum icchati sma | yathàha yarhy ambujàkùàpasasàra ity-àdi-rãtyà màsa-dvayam uvàsa ha iti nãtyà ca punar vrajàd vrajanaü vrajaràja-sånor upalabhyate | [75] pårõimovàca-vàci ÷eùaya | yad pàdma-vàcàü ÷eùaþ syàt | [76] vçndà ca vàcayati sma- atha tatrasthà nandàdayaþ sarve janàþ putra-dàra-sahitàþ pa÷u-pakùi-mçgàdaya÷ ca vàsudeva-prasàdena divya-råpa-dharà vimànam àråóhà parama-vaikuõñha-lokam avàpur iti | kçùõas tu nanda-gopa-vrajaukasàü sarveùàü paramaü niràmayaü sva-padaü dattvà divi deva-gaõaiþ saüståyamàno dvàravatãü vive÷a || [PadmaP 6.252.28-29] iti | [77] punar nibhàlya vçndà tad etad àha-tad etat padam eva mahà-golokàkhyaü tac ca sarvordhvam eva vartata iti brahma-saühità-vacanaü càtra dç÷yate | yathà- goloka-nàmni nija-dhàmni tale ca tasya devi mahe÷a-hari-dhàmasu teùu teùu | te te prabhàva-nicayà vihità÷ ca yena govindam àdi-puruùaü tam ahaü bhajàmi || tathà mokùa-dharmasya nàràyaõãyopàkhyàna-vacanaü ca- evaü bahu-vidhai råpai÷ caràmãha vasundharàm | brahma-lokaü ca kaunteya golokaü ca sanàtanam || [Mbh 12.330.68] iti | [78] atha puna÷ ca niråpya vçndà savismayam àha-aho ! harivaü÷e govindàbhiùekaü racayitum àgatasya ÷acãpater vacanam idam iti likhitam | tasya sarvagatatàm api ÷aüsad dç÷yate, yathà- tasyopari gavàü lokaþ sàdhyàs taü pàlayanti hi | sa hi sarva-gataþ kçùõa mahàkà÷a-gato mahàn || upary upari tatràpi gatis tava tapomayã | yàü na vidmo vayaü sarve pçcchanto'pi pitàmaham || [HV 2.19.31-2| iti | kintu tad idaü vi÷adyatàm | [79] pårõimà pràha-sàdhyàþ iti sarveùàm asmàkaü prasàdanãyà ity arthaþ | sarva-gataþ iti ÷rã-kçùõa-vigrahavad acintya-÷aktitayà vibhur ity arthaþ | tathàpi sarvordhvatà tàdçg-upàsakànàü tathaiva sphuraõàd iti gamyate | mahàkà÷o brahma àkà÷as tal-liïgàt [Vs 1.1.22] iti nyàyàt | tad-gataþ iti tad-anubhavopary apy anubhavanãya ity arthaþ | tapomayã iti pàramai÷varyamayãty arthaþ | yàü na vidmaþ iti brahmàpi durj¤eyatayà na samyak prakà÷ayatãti bhàvaþ | [80] atha vçndà punar vàcitavatã ÷rã-bhàgavate- nandas tv atãndriyaü dçùñvà loka-pàla-mahodayam | kçùõe ca sannatiü teùàü j¤àtibhyo vismito'bravãt || te cautsukya-dhiyo ràjan matvà gopàs tam ã÷varam | api naþ svagatiü såkùmàm upàdhàsyad adhã÷varam || iti svànàü sa bhagavàn vij¤àyàkhila-dçk svayam | saïkalpa-siddhaye teùàü kçpayaitad acintayat || jano vai loka etasminn avidyà-kàma-karmabhiþ | uccàvacàsu gatiùu na veda svàü gatiü bhraman || iti sa¤cintya bhagavàn mahà-kàruõiko hariþ | dar÷ayàmàsa lokaü svaü gopànàü tamasaþ param || satyaü j¤ànam anantaü yad brahma-jyotiþ sanàtanam | yad dhi pa÷yanti munayo guõàpàye samàhitàþ || te tu brahma-hradaü nãtà magnàþ kçùõena coddhçtàþ | dadç÷ur brahmaõo lokaü yatràkråro'dhyagàt purà || nandàdayas tu taü dçùñvà paramànanda-nirvçtàþ | kçùõaü ca tatra cchandobhiþ ståyamànaü suvismitàþ || [10.28.10-17] [81] atha vçndà vadati sma-kim atra sukha-satram àyàtam ? [82] pårõimovàca-tad evaü yan-nija-padaü teùàm evàspadatayà teùàm eva dçùñi-padam akàrùãt tad eva pa÷càd vyatàrãd iti tatra paràmç÷yate | tatra te tu brahma-hradaü nãtàþ ity atra yatràkråraþ stutavàüs taü brahma-hradaü kçùõena tat-tãrtha-mahimànaü lakùyaü vidhàtuü nãtà magnà÷ ca punaþ kçùõenaivoddhçtya vçndàvanam ànãtàs tasminn eva naràkçti-para-brahmaõas tasya lokaü dadç÷ur na tv akråravaj jala-madhya iti na cànyatheti ca gamyate | purà ity etat-prasaïgàd bhàvi-kàla ity arthaþ | purà puràõe nikañe prabandhàtãta-bhàviùu iti hi koùa-kàràþ | lokaþ sa ca såkùmam iti tamasaþ param iti | satyaü j¤ànam ity àdi-svaråpa iti ca prakçti-guõàspçùñatayà cic-chakti-vilàsa eveti labhyate | [83] tathà api naþ sva-gatim iti, na veda svàü gatim iti, gopànàü tamasaþ param iti, kçùõaü ca tatra iti ca | na parama-vyomàdi-råpaþ | kintu brahma-saühitàdi-kçta-÷lokaþ sphuñam apràkçta-goloka-svaråpa evàyaü ÷rãmad-vraje÷a-÷loka iti paryavasãyate | tatra chandobhiþ ståyamànam iti taj-janmàdi-lãlà-varõanãnàü ÷ruti-vara-varõinãnàü sàkùità tu tatràpi puraþ sphurati kçùõe teùàü nija-sutatàdi-màtratà-j¤ànàya pàrùadàntara-dar÷anànuktis teùàü gopànàm eva tatratya-tat-parikaratà-vya¤janàyeti j¤eyam | yata eva tad-eka-rucãnàü ÷rã-nandàdãnàü paramànanda-nirvçtir vismiti÷ ca ghañate | [84] sva-lokatàyàm apy avatàràvasare teùàü tasyàdar÷ane kàraõaü jano vai iti | sàlokya-sàrùñi ity àdi-padye janà itivaj-jana-÷abdo'yaü tadãya-svajana-paraþ | tasmàn mac-charaõaü goùñhaü man-nàthaü mat-parigraham | gopàye svàtma-yogena so'yaü me vrata àhitaþ || [BhP 10.25.18] [85] ÷rã-kçùõasyaiva tatra ca manasaiva sva-niùñhà-pratiùñhà-racanàd vacanàd atra sa tu vraja-janaþ parama-svajana eva spaùñaþ | sàdhàraõa-jana-vàcitve tat-kçpà sarvasyàpi janasya vyàpiny abhaviùyat | svàü gatim ity api na samagaüsyata | tata÷ ca parama-svajano'yaü mama vraja-vàsi-janaþ pràpa¤cike loke yàþ svàvidyàdibhir deva-tiryag-àdi-råpà tgatayas tàsu bhramaüs tan-nirvi÷eùatayàtmànaü manvànaþ svàü gatiü goloka-lakùaõàü na jànàtãty arthaþ | atra kàraõaü tu-- iti nandàdayo gopàþ kçùõa-ràma-kathàü mudà | kurvanto ramamàõà÷ ca nàvindan bhava-vedanàm || [BhP 10.11.58] iti | ity anusàreõa madãya-laukika-lãlà-÷aktir eveti bhàvaþ | tad-aj¤ànàd eva ca nandas tv atãndriyam ity àdikaü ghañata iti | tasmàd yad eva khalv idaü dar÷itam | tad eva tebhyaþ pa÷càd dattam iti gamyate | [86] vçndà pràha-hanta ! kathaü ta ete mad-vanàd antarhitatàm àpsyanti | ÷rã-kçùõena punar viyogaü ca lapsyante ? [87] pårõimà pràha-kiücid anyad asti ced vàcyatàm | [88] vçndà pràha sma-atha vàràha-vacanam iti kiücid anyad api saücitam asti | tad yathà- tatràpi mahad à÷caryaü pa÷yanti paõóità naràþ | kàlãya-hrada-pårveõa kadambo mahito drumaþ | ÷ata-÷àkhaü vi÷àlàkùi puõyaü surabhi-gandhi ca | sa ca dvàda÷a-màsàni manoj¤aþ ÷ubha-÷ãtalaþ | puùpàyati vi÷àlàkùi prabhàsanto di÷o da÷a || iti | tathà- tatrà÷caryaü pravakùyàmi tac chçõu tvaü vasundhare | labhante manujàþ siddhiü mama karma-paràyaõàþ || tasya tatrottare pàr÷ve'÷oka-vçkùaþ sita-prabhaþ | vai÷àkhasya tu màsasya ÷ukla-pakùasya dvàda÷ã || sa puùpati ca madhyàïge mama bhakta-sukhàvahaþ | na ka÷cid api jànàti vinà bhàgavataü ÷ucim || ity àdi | [89] atra tasya iti brahma-kuõóasyety arthaþ ity uktvà punaþ pårõimovàca-kiücid anyad apy asti ? [90] vçndà sànandam uvàca-asti cànyat skànda-mathurà-màhàtmye- tato vçndàvanaü puõyaü vçndà-devã-samà÷ritam | hariõàdhiùñhitaü tac ca brahma-rudràdi-sevitam || iti | vatsair vatsatarãbhi÷ ca sadà krãóati màdhavaþ | vçndàvanàntara-gataþ sa-ràmo bàlakair vçtaþ || iti ca | athàdi-vàràha-vacanaü ca- kçùõa-krãóà-setu-bandhaü mahà-pàtaka-nà÷anam | valabhãü tatra krãóàrthaü kçtvà devo gadàdharaþ || gopakaiþ sahitas tatra kùaõam ekaü dine dine | tatraive ramaõàrthaü hi nitya-kàlaü sa gacchati || iti | vçndàvane vased dhãmàn yàvat kçùõasya dar÷anam || iti | [92] athàtra vçndà papraccha-samprati ciràya proùitatvena paràmç÷yamànasya tasya sadà krãóanam atra katha ghañate ? [93] pårõimà pràha-vaikuõñhàd gajendra-dhruvàdi-kçpàrthaü madhye madhye pçthviãm àgatasya ca yathà tan-nàthasya tatra nityàvasthànaü procyate | tadvad atràpi sacyate | anàdy-ananta-kàlaü tatra viharatas tasya nimeùa-màtram eva tat-tat-kàla iti | ataþ paraü kiücid asti, tat tu vada | [94] vçndà pràha-etad-anantaraü bçhad-gautamãya-padyàni pratipadyante | [95] pårõimàha-vàcyantàm | [96] vçndà ca vàcitavatã | yathà, nàrada uvàca- kim idaü dvàda÷àbhikhyaü vçndàraõyaü vi÷àmpate | ÷rotum icchàmi bhagavan yadi yogo'smi me vada || ÷rã-kçùõa uvàca- idaü vçndàvanaü ramyaü mama dhàmaiva kevalam | atra ye pa÷avaþ pakùi-vçkùà kãñà naràmaràþ | ye vasanti mamàdhiùõye mçtà yànti mamàlayam || atra yà gopa-kanyà÷ ca nivasanti mamàlaye | kàlindãyaü suùumnàkhyà paramàmçta-vàhinã || atra devà÷ ca bhåtàni vartante såkùma-råpataþ | sarva-deva-maya÷ càhaü na tyajàmi vanaü kvacit || àvirbhàvas tirobhàvo bhaven me'tra yuge yuge | tejo-mayam idaü ramyam adç÷yaü carma-cakùuùà || iti | [97] pårõimà pràha-àyàtam atra ca prakañàprakaña-lãlàvakà÷atàm ayaü prakà÷a-dvaividhyam | atra me pa÷avaþ iti, tejomayam iti coktavàn | [98] tad evaü jàta-sukha-vçndà vçndà punaþ papraccha-tad idaü ca sarvaü paryak tàtparyàya-paryàlocyatàm | [99] pårõimovàca-anenedaü gamyate | golokàkhyaü tad vaibhavaü sadaiva vçndàvana-bhavam | kintu tvaü vraja-vàsin-janavad eva samprati na tad avagacchasi | yathà pçthvyà api tad-aj¤ànaü vàràha-vacanàl labhyate | tad etad eva ca nitya-dhàma tebhyas tena dar÷itaü, tad eva ca teùàü nitya-pràpyatayà varõitam | akke cen madhu vindeta kim arthaü pravataü vrajet iti-nyàyena dåre teùàü gamanaü ca vyartham iti | [100] vçndàha-satyaü satyam | dvayor abhedenaiva vyavasthà-racanaü harivaü÷a-stha-tat-prasaïga-saïgata-÷akra-vacanaü càtra dç÷yate- sa tu lokas tvayà kçùõa sãdamànaþ kçtàtmanà | dhçto dhçtimatà vãra nighantopdadravàn gavàm || [HV 2.19.35] [101] kintu, atha tatrasthà nandàdayaþ ity àdi-pàdma-gadya-dvayaü vi÷adyatàm | [102] pårõimà vyàcacakùa-÷rãman-nandàdyà vraja-sthitàþ sva-sva-putraiþ svayaü kçùõàdibhiþ sva-sva-dàraiþ ÷rã-ya÷odàdibhiþ sahità vasudevàd àgatasya tasya kçta-nijàgamana-saïkalpa-saüvàdena prasàdena pårvato'pi paramàpåra-råpa-dharàþ parasapara-dçk-sukha-karà sarvatra manoratha-patha-pràpaka-tadãya-ratham àråóhàs tattva-màtrànabhij¤eùu tattvàntara-vij¤eùu ca tat tejasà gåóhàþ |mahasàdhaþ-kçtà÷eùaü ÷rã-vçndàvanasya pårvokta-prakà÷a-vi÷eùaü paràbhir màbhir akuõñhaü golokàkhya-vaikuõñhaü tatra ca gokula-kamalaü yamunàyà uttara-pàràd dakùiõa-pàram avàpya pràpuþ iti | [103] tac ca niràmayaü kuta-punar-viraha-vyàdhi-vilayaü sva-padaü nija-nityàspadaü putra-dàra-sahitàþ iti pårva-såcita-tat-putratocita-råpeõàtra sthitir eva yadu-pura-samucita-svaråpeõa tu dvàravatã-prave÷a iti sarvam eva sade÷a-råpam | kintu gopanàrthaü lokeùu camatkriyàropaõàrtham eva ca seyaü vimàna-prakriyà | pàre'vàre và vasatu | sa tu ghoùas tàü vinàpi brahma-hrada-majjanànataravat tatra sajjanaü labheta | nàdhyàtiùñhed yadi yadu-puràt pràpya goùñhaü sa bhåyaþ sarvaü tarhi pratihata-rasaü sarvathà syàd vçthà ca | janmànandaþ pratilava-vayaþ ÷rã-citiþ sneha-vçddhir lãlà-pårtir viraha-mathitaþ sàntvanaü càtra tasya ||GC_2,3.4|| [104] atha vçndà papraccha-yady evaü pa÷càd api sarva-vraja-pràõas tat-tràõam àcaritavàüs tadà purà mathurà-prasthàna eva na kathaü và racitavàn ? [105] pårõimà pràha-rasa-poùàya pratikalpam ãdç÷am eva labdha-sàtatyena lãlà-naiyatyena sthàpitam api tad idaü pçcchatyà bhavatyà nijam utkaõñhitam eva mac-chrotrayor upakaõñhãkçtaü vàdaràyaõàdibhir api kçta-làlasà-saükramasya ÷rã-bhagaval-lãlà-kramasya vaiyarthyaü tu na samarthanãyam | punar udayaja-÷arma-poùa-dharma svayam upa÷arma hareþ pravàsa-màtram | vrajam api tad-çte rasasya pårtir yadi valayeta tadà tad eva na syàt ||GC_2,3.5|| [106] tasmàd vraja-rasa-sampad-arthaü tad apy arthanãyam iti | tad evam eva svayam uktam-nàhaü tu sakhyo bhajato'pi jantån [BhP 10.32.20] iti | [107] tad etad vyàkhyàya pårõimà papraccha-kiücid asti vànyat ? [108] vçndà sànandam uvàca-bhagavati ÷rã-bhàgavatãyam ante kiücid a¤citaü dç÷yate | [109] purõimà pràha-kàmaü vàcyatàm | [110] vçndà tac ca vàcayàmàsa, yathà- jayati jananivàso devakã-janma-vàdo yadu-vara-pariùat svair dorbhir asyann adharmam | sthira-cara-vçjina-ghnaþ susmita-÷rã-mukhena vraja-pura-vanitànàü vardhayan kàma-devam || (10.90.48) [111] pårõimovàca-tad ittham àkhyàtà mama vyàkhyà | yat khalv ayaü da÷ama-skandhàntarvartã ÷rã-÷uka-siddhàntas tatra càtra ca tasya viccchedaü nirasya nita-vihàram eva vyàharati | [112] yataþ sva-dos-tulyair yadukulyair adharma-bahula-ràja-kula-vyàkulatàrthaü devakã-janma-prasiddhim urãkçtya kçta-kçtyaþ susmita-÷rã-mukhena vrajasya purasya ca vanitànàü kàma-pràya-prema-vardhana-sukhena sarvato'pi ÷a÷vad utkarùeõa sadà viràjata iti labhyate | tatra hetuþ-tatra tatra sthàvara-jaïgama-màtràõàü viraha-duþkha-hantà tat-tad-upàsaka-svajana-hçdaye tathà sphuraü÷ ceti | [113] tad etad-ukti-kau÷alàd bhàvi-mausalàdi-lãlànàm api màyikatvam eva pratyàyitam | kùãra-nãra-nidhi-÷àyina eva tad etad-råpàvatàra ity àdi-vyavahàra÷ ca tàdç÷a-nitya-vihàra-gopanàrtha eveti ca | [114] atha ÷rã-bhàgavatãyaü padya-dvayaü sà pañhati sma- dvàrakàü hariõà tyaktàü samudro'plàvayat kùaõàt | varjayitvà mahàràja ÷rãmad-bhagavad-àlayam || smçtyà÷eùà÷ubha-haraü sarva-maïgala-maïgalam | nityaü sannihitas tatra bhagavàn madhusådanaþ || (11.31.23-24) [115] atra viùõu-puràõãyaü tu kiücid vi÷iùñam api-yadu-deva-gçhaü tv ekaü nàplàvayat iti | viùõu-krãóànvitaü sthànam iti ca | [116] pårõimà pràha-tad idaü vçndàvana-nitya-vihàrasya dçùñàntatayàpi ghañitam | [117] atha vçndà ÷rã-bhàgavatãyaü (10.14.35) padyaü punaþ papàñha, yathà- eùàü ghoùa-nivàsinàm uta bhavàn kiü deva ràteti na÷ ceto vi÷va-phalàt phalaü tvad-aparaü kutràpy ayan muhyati | sad-veùàd api påtanàpi sakulà tvàm eva devàpità yad dhàmàrtha-suhçt-priyàtma-tanaya-pràõà÷ayàs tvat-kçte || iti | [118] pårõimà pårõam idam uvàca-tad etat kaimutya-vidhinà prastutya vraja-vàsinàü tena saüvàsaü satya-loka-parivçóhaþ parama-dçóhaü cakàreti sarvaü ÷àntam | [119] punaþ pårõimà pràha-kim apy anyad vacanam asti ? [120] vçndàha-tad api ÷råyatàm- tad bhåri-bhàgyam iha janma kim apy añavyàü yad gokule'pi katamàïghri-rajo'bhiùekam | yaj jãvitaü tu nikhilaü bhagavàn mukundas tv adyàpi yat-pada-rajaþ ÷ruti-mçgyam eva || (10.14.34) [121] pårõimà saharùam àha-pårva-nirõayàd eva tad idaü brahmà sva-puruùàrthatayà varõayàmàsa | punar dç÷yatàm- aho bhàgyam aho bhàgyaü nanda-gopa-vrajaukasàm | yan-mitraü paramànandaü pårõaü brahma sanàtanam || (10.14.32) [122] vçndà sànandam àha [BhP 10.26.25]- deve varùati yaj¤a-viplava-ruùà vajrà÷ma-varùànilaiþ sãdat-pàla-pa÷u-striy àtma-÷araõaü dçùñvànukampy utsmayan | utpàñyaika-kareõa ÷ailam abalo lãlocchilãndhraü yathà bibhrad goùñham apàn mahendra-mada-bhit prãyàn na indro gavàm || [123] atha pårõimà varõayàmàsa-tad evaü ÷rã-bàdaràyaõir api tasya gavendratàü nijà÷rayatayà ÷ràvayàmàsa | so'yaü yatra gopàlàdãnàü tenàparityàjyatàü vya¤jayàmàsa | tathaiva hi tatra ÷rã-gavendrasyàntaþ-pratij¤à tasmàn mac-charaõaü goùñham ity àdi | [124] atha punar vàcyatàm | [125] vçndà tàü vandamànà pràha-granthanà pårõatayà mayà pårõãkçtàsmãti kiüvànyad vàcyatà yàcyatàm àsãdatu ? kintu samàj¤àpayantu tatrabhavatyas tad idaü pustakaü nàyakam iva hàra-vinyastaü karomi iti | [126] pårõimàha-sàmpratam | [127] atha vçndà ca tathà kçtavatã | iti ÷rã-÷rãmaduttara-gopàla-campåmanu bhàvi-kathà-pramàõa-prathanaü nàma ekonatriü÷aü påraõam ||29||