Dandin: Dasakumaracarita Input by members of the Sansknet project (formerly: www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. STRUCTURE OF REFERENCES (added): Dkc_n,n.n = Dasakumaracarita_pithika,ucchvasa.paragraph ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ daÓakumÃracaritam pÆrvapÅÂhikà prathamocchvÃsa÷ START Dkc 1,1.1: brahmÃï¬acchatradaï¬a÷ Óatadh­tibhavanÃmbhoruho nÃladaï¬a÷ k«oïÅnaukÆpadaï¬a÷ k«aradamarasaritpaÂÂikÃketudaï¬a÷ / jyotiÓcakrÃk«adaï¬astribhuvanavijayastambhadaï¬o 'Çghridaï¬a÷ Óreyastraivikramaste vitaratu vibudhadve«iïÃæ kÃladaï¬a÷ // asti samastanagarÅnika«ÃyamÃïà ÓaÓvadagaïyapaïyavistÃritamaïigaïÃdivastujÃtavyÃkhyÃtaratnÃkaramÃhÃtmyà magadhadeÓaÓekharÅbhÆtà pu«papurÅ nÃma nagarÅ // Dkc_1,1.1 // __________ START Dkc 1,1.2: tatra vÅrabhaÂapaÂalottaraÇgaturaÇgaku¤jaramakarabhÅ«aïasakalaripugaïakaÂakajalanidhi mathanamandarÃyamÃïasamuddaï¬abhujadaï¬a÷, purandarapurÃÇgaïavanaviharaïaparÃyaïataruïagaïikÃgaïajegÅyamÃnayÃtimÃnayà ÓaradindukundaghanasÃranÅhÃrahÃram­ïÃlamarÃlasuragajanÅrak«Åragiri ÓÃÂÂahÃsakailÃsakÃÓanÅkÃÓamÆrtyà racitadigantarÃlapÆrtyà kÅrtyÃbhita÷ surabhita÷ svarlokaÓikharoruruciraratnaratnÃkaravelÃmekhalÃyitadharaïÅramaïÅsaubhÃgyabhogabhÃgyavÃn, anavaratayÃgadak«iïÃrak«itaÓi«ÂaviÓi«ÂavidyÃsambhÃrabhÃsurabhÆsuranikara÷, viracitÃrÃtisaætÃpena pratÃpena satatatulitaviyanmadhyahaæsa÷, rÃjahaæso nÃma ghanadarpakandarpasaundaryasodaryah­dyaniravadyarÆpo bhÆpo babhÆva // Dkc_1,1.2 // __________ START Dkc 1,1.3: tasya vasumatÅ nÃma sumatÅ lÅlÃvatÅkulaÓekharamaïÅ ramaïÅ babhÆva // Dkc_1,1.3 // __________ START Dkc 1,1.4: ro«arÆk«eïa niÂilÃk«eïa bhasmÅk­tacetane makaraketane tadà bhayenÃnavadyà vaniteti matvà tasya rolambÃvalÅ keÓajÃlam, premÃkaro rajanÅkaro vijitÃravindavadanam, jayadhvajÃyamÃno mÅno jÃyÃyuto 'k«iyugalam, sakalasainikÃÇgavÅro malayasamÅro ni÷ÓvÃsa÷, pathikah­ddalanakaravÃla÷ pravÃlaÓcÃdhÃrabimbam, jayaÓaÇkho bandhurà lÃvaïyadharà kandharÃ, pÆrïakumbhau cakravÃkÃnukÃrau payodharau;jyÃyamÃne mÃrdavÃsamÃne bilasate ca bÃhÆr, i«adutphullalÅlÃvataæsakahlÃrakorakau gaÇgÃvartasanÃbhirnÃbhi÷, dÆrÅk­tayogimanoratho jaitraratho 'tighanaæ jaghanam, jayastambhabhÆte saundaryabhÆte vighnitayatijanÃrambhe rambhe coruyugam, Ãtapatrasahasrapatraæ pÃdadvayam astrabhÆtÃni prasÆnÃni tÃnÅtarÃïyaÇgÃni ca samabhÆvanniva // Dkc_1,1.4 // __________ START Dkc 1,1.5: vijitÃmarapure pu«papure nivasatà sÃnantabhogalÃlità vasumatÅ vasumatÅva magadharÃjena yathÃsukhamanvabhÃvi // Dkc_1,1.5 // __________ START Dkc 1,1.6: tasya rÃj¤a÷ paramavidheyà dharmapÃlapadmodbhavasitavarmanÃmadheyà dhÅradhi«aïÃvadhÅritavibudhÃcÃryavicÃryakÃryasÃhityÃ÷ kulÃmÃtyÃstrayo 'bhÆvan // Dkc_1,1.6 // __________ START Dkc 1,1.7: te«Ãæ sitavarmaïa÷ sumatÅ-satyavarmÃïau, dharmapÃlasya sumantra-sumitra-kÃmapÃlÃ÷ padmodbhavasya suÓruta-ratnodbhavÃviti tanayÃ÷ samabhÆvan // Dkc_1,1.7 // __________ START Dkc 1,1.8: te«u dharmaÓÅla÷ satyavarmà saæsÃrÃsÃratÃæ buddhvà tÅrthayÃtrÃbhilëŠdeÓÃntaramagamat // Dkc_1,1.8 // __________ START Dkc 1,1.9: viÂanaÂavÃranÃrÅparÃyaïo durvinÅta÷ kÃmapÃlo janakÃgrajanmano÷ ÓÃsanamatikramya bhuvaæ babhrÃma // Dkc_1,1.9 // __________ START Dkc 1,1.10: ratnodbhavo 'pi vÃïijyanipuïatayà pÃrÃvÃrataraïamakarot // Dkc_1,1.10 // __________ START Dkc 1,1.11: itare mantrisÆnava÷ purandarapurÃtithi«u pit­«u yathÃpÆrvamanvati«Âhan // Dkc_1,1.11 // __________ START Dkc 1,1.12: tata÷ kadÃcinnÃnÃvidhamahadÃyudhanaipuïyaracitÃgaïyajanyarÃjanyamaulipÃlinihi taniÓitasÃyako magadhanÃthako mÃlaveÓvaraæ pratyagrasaÇgrÃmaghasmaraæ samutkaÂamÃnasÃraæ mÃnasÃraæ prati sahelaæ nyakk­tajaladhinirgho«ÃhaÇkÃreïa bherÅjhaÇkÃreïa haÂhikÃkarïanÃkrÃntabhayacaï¬imÃnaæ digdantÃvalavalayaæ vighÆrïannijabharanamanmedinÅbhareïÃkrÃntabhujagarÃjamastakabalena caturaÇgabalena saæyuta÷ saÇgrÃmÃbhilëeïa ro«eïa mahatÃvi«Âo niryayau // Dkc_1,1.12 // __________ START Dkc 1,1.13: mÃlavanÃtho 'pyanekÃnekayÆthapasanÃtho vigraha÷ savigraha iva sÃgraho 'bhimukhÅbhÆya bhÆyo nirjagÃma // Dkc_1,1.13 // __________ START Dkc 1,1.14: tayoratha rathaturagakhurak«uïïak«oïÅsamudbhÆte karighaÂÃkaÂasravanmadadhÃrÃdhautamÆle navyavallabhavaraïÃgatadivyakanyÃjanajavanikÃpaÂamaï¬apa iva viyattalavyÃkule dhÆlÅpaÂale divi«addhvani dhikk­tÃnyadhvanipaÂahadhvÃnabadhiritÃÓe«adigantarÃlaæ ÓastrÃÓastri hastÃhasti parasparÃbhihatasainyaæ janyamajani // Dkc_1,1.14 // __________ START Dkc 1,1.15: tatra magadharÃja÷ prak«Åïasakalasainyamaï¬alaæ mÃlavarÃjaæ jÅvagrÃhamabhig­hya k­pÃlutayà punarapi svarÃjye prati«ÂhÃpayÃmÃsa // Dkc_1,1.15 // __________ START Dkc 1,1.16: tata÷ sa ratnÃkaramekhalÃmilÃmananyaÓÃsanÃæ ÓÃsadanapatyatayà nÃrÃyaïaæ sakalalokaikakÃraïaæ nirantaramarcayÃmÃsa // Dkc_1,1.16 // __________ START Dkc 1,1.17: atha kadÃcittadagramahi«Å "devi! devena kalpavallÅphalamÃpnuhi' iti prabhÃtasamaye susvapnamavalokitavatÅ // Dkc_1,1.17 // __________ START Dkc 1,1.18: sà tadà dayitamanorathapu«pabhÆtaæ garbhamadhatta // Dkc_1,1.18 // __________ START Dkc 1,1.19: rÃjÃpi sampannyakk­tÃkhaï¬ala÷ suh­nn­pamaï¬alaæ samÃhÆya nijasampanyanorathÃnurÆpaæ devyÃ÷ sÅmantotsavaæ vyadhatta // Dkc_1,1.19 // __________ START Dkc 1,1.20: ekadà hitai÷ suh­nmantripurohitai÷ sabhÃyÃæ siæhÃsanÃsÅno guïairahÅno lalÃÂataÂanyastäjalinà dvÃrapÃlena vyaj¤Ãpi-"deva! devasandarÓanalÃlasamÃnasa÷ ko 'pi devena viracyÃrcanÃrhe yatirdvÃradeÓamadhyÃste'iti // Dkc_1,1.20 // __________ START Dkc 1,1.21: tadanuj¤Ãtena tena saæyamÅ n­pasamÅpamanÃyi // Dkc_1,1.21 // __________ START Dkc 1,1.22: bhÆpatirÃyÃntaæ taæ vilokya samyagj¤ÃtatadÅyagƬhacÃrabhÃvo nikhilamanucaranikaraæ vis­jya mantrijanasameta÷ praïatamenaæ mandahÃsamabhëata-"nanu tÃpasa! deÓaæ sÃpadeÓaæ bhramanbhavÃæstatra tatra bhavadabhij¤Ãtaæ kathayatu'iti // Dkc_1,1.22 // __________ START Dkc 1,1.23: tenÃbhëi bhÆbhramaïabalinà präjalinÃ-"deva! Óirasi devasyÃj¤ÃmÃdÃyainaæ nirde«aæ ve«aæ svÅk­tya mÃlavendranagaraæ praviÓya tatra gƬhataraæ vartamÃnastasya rÃj¤a÷ samastamudantajÃtaæ viditvà pratyÃgamam // Dkc_1,1.23 // __________ START Dkc 1,1.24: mÃnÅ mÃnasÃra÷ svasainikÃyu«mattÃntarÃye saæparÃye bhavata÷ parÃjayamanubhÆya vailak«yalak«yah­dayo vÅtadayo mahÃkÃlanivÃsinaæ kÃlÅvilÃsinamanaÓvaraæ maheÓvaraæ samÃrÃdhya tapa÷ prabhÃvasantu«ÂÃdasmÃdekavÅrÃrÃtighnÅæ bhayadÃæ gadÃæ labdhvÃtmÃnamapratibhaÂaæ manyamÃno mahÃbhibhÃno bhavantamabhiyoktumudyuÇkte / tata÷ paraæ deva eva pramÃïam' iti // Dkc_1,1.24 // __________ START Dkc 1,1.25: tadÃlocya niÓcitatatk­tyairamÃtyai rÃjà vij¤Ãpito 'bhÆt-deva, nirupÃyena devasahÃyena yoddhumarÃtirÃyÃti / tasmÃdasmÃkaæ yuddhaæ sÃæpratamasÃmpratam / sahasà durgasaæÓraya÷ kÃrya÷'iti // Dkc_1,1.25 // __________ START Dkc 1,1.26: tairbahudhà vij¤Ãpito 'pyakharveïa garveïa virÃjamÃno rÃjà tadvÃkyamak­tyamityanÃd­tya pratiyoddhumanà babhÆva // Dkc_1,1.26 // __________ START Dkc 1,1.27: ÓitikaïÂhadattaÓaktisÃro mÃnasÃro yoddhumanasÃmagrÅbhÆya sÃmagrÅsameto 'kleÓaæ magadhadeÓaæ praviveÓa // Dkc_1,1.27 // __________ START Dkc 1,1.28: tadà tadÃkarïya mantriïo bhÆmahendraæ magadhendraæ katha¤cidanunÅyaripubhirasÃdhye vindhyÃÂavÅmadhye 'varodhÃnmÆlabalarak«itÃnniveÓayÃmÃsu÷ // Dkc_1,1.28 // __________ START Dkc 1,1.29: rÃjahaæsastu praÓastavÅtadainyasainyasametastÅvragatyà nirgatyÃdhikaru«aæ dvi«aæ rurodha // Dkc_1,1.29 // __________ START Dkc 1,1.30: parasparabaddhavairayoretayo÷ ÓÆrayostadà tadÃlokanakutÆhalÃgatagaganacarÃÓcaryakÃraïe raïe vartamÃne jayÃkÃÇk«Å mÃlavadeÓarak«Å vividhÃyudhasthairyacaryäcitasamaratulitÃmareÓvarasya magadheÓvarasya tasyopari purà purÃrÃtidattÃæ gadÃæ prÃhiïot // Dkc_1,1.30 // __________ START Dkc 1,1.31: niÓitaÓaranikaraÓakalÅk­tÃpi sà paÓupatiÓÃsanasyÃvandhyatayà sÆtaæ nihatya rathasthaæ rÃjÃnaæ mÆrchitamakÃr«Åt // Dkc_1,1.31 // __________ START Dkc 1,1.32: tato vÅtapragrahà ak«atavigrahà vÃhà rathamÃdÃya daivagatyÃnta÷puraÓaraïyaæ mahÃraïyaæ prÃviÓan // Dkc_1,1.32 // __________ START Dkc 1,1.33: mÃlavanÃtho jayalak«mÅsanÃtho magadharÃjyaæ prÃjyaæ samÃkramya pu«papuramadhyati«Âhat // Dkc_1,1.33 // __________ START Dkc 1,1.34: tatra hetitatihatiÓrÃntà amÃtyà daivagatyÃnutkrÃntajÅvità niÓÃntavÃtalabdhasaæj¤Ã÷ katha¤cidÃÓvasya rÃjÃnaæ samantÃdanvÅk«yÃnavalokitavanto dainyavanto devÅmavÃpu÷ // Dkc_1,1.34 // __________ START Dkc 1,1.35: vasumatÅ tu tebhyo nikhilasainyak«atiæ rÃj¤o 'd­Óyatvaæ cÃkarïyodvignà ÓokasÃgaramagnà ramaïÃnugamane matiæ vyadhatta // Dkc_1,1.35 // __________ START Dkc 1,1.36: `kalyÃïi, bhÆramaïamaraïamaniÓcitam / ki¤ca daivaj¤akathito mathitoddhatÃrÃti÷ sÃrvabhaumo 'bhirÃmo bhavità sukumÃra÷ kumÃrastvadudare vasati / tasmÃdadya tava maraïamanucitam' iti bhÆ«itabhëitairamÃtyapurohitairanunÅyamÃnayà tayà k«aïaæ k«aïahÅnayà tÆ«ïÅmasthÃyi // Dkc_1,1.36 // __________ START Dkc 1,1.37: athÃrdharÃtre nidrÃnilÅnanetre parijane vijane ÓokapÃrÃvÃramapÃramuttartumaÓaknuvatÅ senÃniveÓadeÓaæ ni÷ÓabdaleÓaæ Óanairatikramya yasmin rathasya saæsaktatayà tadÃnayanapalÃyanaÓrÃntà gantumak«amÃ÷ k«amÃpatirathyÃ÷ pathyÃkulÃ÷ pÆrvamati«Âhaæstasya nikaÂavaÂataro÷ ÓÃkhÃyÃæ m­tirekhÃyÃmiva kvaciduttarÅyÃrddhena bandhanaæ m­tisÃdhanaæ viracya martukÃmÃbhirÃmà vÃÇmÃdhurÅvirasÅk­takala-kaïÂha-kaïÂhà sÃÓrukaïÂhà vyalapat-"lÃvaïyopamitapu«pasÃyaka, bhÆnÃyaka, bhavÃneva bhÃvinyapi janmani vallabho bhavatu' iti // Dkc_1,1.37 // __________ START Dkc 1,1.38: tadÃkarïya nÅhÃrakarakiraïanikarasaæparkalabdhÃvabodho mÃgadho 'gÃdharudhiravik«araïana«Âace«Âo devÅvÃkyameva niÓcinvÃnastanvÃna÷ priyavacanÃni ÓanaistÃmÃhvayat // Dkc_1,1.38 // __________ START Dkc 1,1.39: sà sasaæbhramamÃgatyÃmandah­dayÃnandasaæphullavadanÃravindà tamupo«itÃbhyÃmivÃnimi«itÃbhyÃæ locanÃbhyÃæ pibantÅ vikasvareïa svareïa purohitÃmÃtyajanamuccairÃhÆya tebhyastamadarÓayat // Dkc_1,1.39 // __________ START Dkc 1,1.40: rÃjà niÂilataÂacumbitanijacaraïÃmbujai÷ praÓaæsitadaivamÃhÃtmyairamÃtyairabhÃïi-"deva, rathyacaya÷ sÃrathyapagame rathaæ rabhasÃdaraïyamanayat'iti // Dkc_1,1.40 // __________ START Dkc 1,1.41: `tatra nihatasainikagrÃme saægrÃme mÃlavapatinÃrÃdhitapurÃrÃtinà prahitayà gadayà dayÃhÅnena tìito mÆrchÃmÃgatyÃtra vane niÓÃntapavanena bodhito 'bhavam' iti mahÅpatirakathayat // Dkc_1,1.41 // __________ START Dkc 1,1.42: tato viracitamahena mantrinivahena viracitadaivÃnukÆlyena kÃlena ÓiviramÃnÅyÃpanÅtÃÓe«aÓalyo vikasita-nijÃnanÃravindo rÃjà sahasà viropitavraïo 'kÃri // Dkc_1,1.42 // __________ START Dkc 1,1.43: virodhidaivadhikk­tapuru«akÃro dainyavyÃptÃkÃro magadhÃdhipatiradhikÃdhiramÃtyasaæmatyà m­dubhëitayà tayà vasumatyà matyà kalitayà ca samabodhi // Dkc_1,1.43 // __________ START Dkc 1,1.44: `deva, sakalasya bhÆpÃlakulasya madhye tejovari«Âho gari«Âho bhavÃnadya vindhyavanamadhyaæ nivasatÅti jalabudbudasamÃnà virÃjamÃnà sampatta¬illateva sahasaivodeti naÓyati ca / tannikhilaæ daivÃyattamevÃvadhÃrya kÃryam // Dkc_1,1.44 // __________ START Dkc 1,1.45: ki¤ca purà hariÓcandrarÃmacandramukhyà asaækhyà mahÅndrà aiÓvaryopamitamahendrà daivatantraæ du÷khayantraæ samyaganubhÆya paÓcÃdanekakÃlaæ nijarÃjyamakurvan / tadvadeva bhavÃnbhavi«yati / ka¤cana kÃlaæ viracitadaivasamÃdhirvigalitÃdhisti«Âhatu tÃvat iti // Dkc_1,1.45 // __________ START Dkc 1,1.46: tata÷ sakalasainyasamanvito rÃjahaæsastapovibhrÃjamÃnaæ vÃmadevanÃmÃnaæ tapodhanaæ nijÃbhilëÃvÃptisÃdhanaæ jagÃma // Dkc_1,1.46 // __________ START Dkc 1,1.47: taæ praïamya tena k­tÃtithyastasmai kathitakathyastadÃÓrame dÆrÅk­taÓrame ka¤cana kÃlamu«itvà nijarÃjyÃbhilëŠmitabhëŠsomakulÃvataæso rÃjahaæso munimabhëata-"bhagavan, mÃnasÃra÷ prabalena daivabalena mÃæ nirjitya madbhogyaæ rÃjyamanubhavati / tadvadahamapyugraæ tapo viracya tamarÃtimunmÆlayi«yÃmi lokaÓaraïyena bhavatkÃruïyeneti niyamavantaæ bhavantaæ prÃpnavam' iti // Dkc_1,1.47 // __________ START Dkc 1,1.48: tatastrikÃlaj¤astapodhano rÃjÃnamavocat-sakhe! ÓarÅrakÃrÓyakÃriïà tapasÃlam / vasumatÅgarbhastha÷ sakalaripukulamardano rÃjanandano nÆnaæ sambhavi«yati, ka¤cana kÃlaæ tÆ«ïÅmÃssva'iti // Dkc_1,1.48 // __________ START Dkc 1,1.49: gaganacÃriïyÃpi vÃïyà "satyametat' iti tadevÃvÃci / rÃjÃpi munivÃkya maÇgÅk­tyÃti«Âhat // Dkc_1,1.49 // __________ START Dkc 1,1.50: tata÷ sampÆrïagarbhadivasà vasumatÅ sumuhÆrte sakalalak«aïalak«itaæ sutamasÆta / brahmavarcasena tulitavedhasaæ purodhasaæ purask­tya k­tyavinmahÅpati÷ kumÃraæ sukumÃraæ jÃtasaæskÃreïa bÃlÃlaÇkÃreïa ca virÃjamÃnaæ rÃjavÃhananÃmÃnaæ vyadhatta // Dkc_1,1.50 // __________ START Dkc 1,1.51: tasminneva kÃle sumatisumitrasumantrasuÓrutÃnÃæ mantriïÃæ pramatimitraguptayantraguptaviÓrutÃkhyà mahÃbhikhyÃ÷ sÆnavo navodyadindurucaÓcirÃyu«a÷ samajÃyanta / rÃjavÃhano mantriputrairÃtmamitrai÷ saha bÃlakelÅranubhavannavardhata // Dkc_1,1.51 // __________ START Dkc 1,1.52: atha kadÃcidekena tÃpasena rasena rÃjalak«aïavirÃjitaæ kaccinnayanÃnandakaraæ sukumÃraæ kumÃraæ rÃj¤e samarpyÃvoci-bhÆvallabha, kuÓasamidÃnayanÃya vanaæ gatena mayà kÃcidaÓaraïyà vyaktakÃrpaïyÃÓru mu¤cantÅ vanità vilokità // Dkc_1,1.52 // __________ START Dkc 1,1.53: nirjane vane kiænimittaæ rudyate tvayà iti p­«Âà sà karasaroruhairaÓru pram­jya sagadgadaæ mÃmavocat-mune, lÃvaïyajitapu«pasÃyake mithilÃnÃyake kÅrtivyÃptasudharmaïi nijasuh­do magadharÃjasya sÅmantinÅsÅmantamahotsavÃya putradÃrasamanvite pu«papuramupetya ka¤cana kÃlamadhivasati samÃrÃdhitagirÅÓo mÃlavÃdhÅÓo magadharÃjaæ yoddhumabhyagÃt // Dkc_1,1.53 // __________ START Dkc 1,1.54: tatra prakhyÃtayoretayorasaÇkhye saÇkhye vartamÃne suh­tsÃhÃyyakaæ kurvÃïo nijabale sati videhe videheÓvara÷ prahÃravarmà jayavatà ripuïÃbhig­hya kÃruïyena puïyena vis­«Âo hatÃvaÓe«eïa ÓÆnyena sainyena saha svapuragamanamakarot // Dkc_1,1.54 // __________ START Dkc 1,1.55: tato vanamÃrgeïa durgeïa gacchannadhikabalena Óabarabalena rabhasÃdabhihanyamÃno mÆlabalÃbhirak«itÃvarodha÷ sa mahÃnirodha÷ palÃyi«Âa / tadÅyÃrbhakayoryamayordhÃtrÅbhÃvena parikalpitÃhaæ madduhitÃpi tÅvragatiæ bhÆpatimanugantumak«ame abhÆva / tatra viv­tavadana÷ ko 'pi rÆpÅkopa iva vyÃghra÷ ÓÅghraæ mÃmÃghrÃtumÃgatavÃn / bhÅtÃhamudagragrÃvïi skhalantÅ paryapatam / madÅyapÃïibhra«Âo bÃlaka÷ kasyÃpi kapilÃÓavasya kro¬amabhyalÅyata // Dkc_1,1.55 // __________ START Dkc 1,1.56: tacchavÃkar«iïo 'mar«iïo vyÃghrasya prÃïÃnbÃïo bÃïÃsanayantramukto 'pÃharat / lolÃlako bÃlako 'pi ÓabarairÃdÃya kutracidupÃnÅyata / kumÃramaparamudvahantÅ madduhità kutra gatà na jÃne / sÃhaæ mohaæ gatà kenÃpi k­pÃlunà v­«ïipÃlena svakuÂÅramÃveÓya viropitavraïÃbhavam / tata÷ svasthÅbhÆya k«mÃbharturantikamupati«ÂhÃsurasahÃyatayà duhituranabhij¤atayà ca vyÃkulÅbhavÃmi-ityabhidadhÃnà "ekÃkinyapi svÃminaæ gami«yÃmi' iti sà tadaiva niragÃt // Dkc_1,1.56 // __________ START Dkc 1,1.57: ahamapi bhavanmitrasya videhanÃthasya vipannimittaæ vi«ÃdamanubhavaæstadanvayÃÇkuraæ kumÃramanvi«yaæstadaikaæ caï¬ikÃmandiraæ sundaraæ prÃgÃm // Dkc_1,1.57 // __________ START Dkc 1,1.58: tatra saætatamevaævidhavijayasiddhaye kumÃraæ devatopahÃraæ kari«yanta÷ kirÃtÃ÷ "mahÃruhaÓÃkhÃvalambitamenamasilatayà vÃ, saikatatale khanananik«iptacaraïaæ lak«Åk­tya ÓitaÓaranikareïa vÃ, anekacaraïai÷ palÃyamÃnaæ kukkurabÃlakairvà daæÓayitvà saæhani«yÃma÷' iti bhëamÃïà mayà samabhyabhëanta "nanu kirÃtottamÃ÷, ghorapracÃre kÃntÃre skhalitapatha÷ sthavirabhÆsuro 'haæ mama putrakaæ kvacicchÃyÃyÃæ nik«ipya mÃrgÃnve«aïÃya ki¤cidantaramagaccham // Dkc_1,1.58 // __________ START Dkc 1,1.59: sa kutra gata÷, kena và g­hÅta÷, parÅk«yÃpi na vÅk«yate tanmukhÃvalokanena vinÃnekÃnyahÃnyatÅtÃni / kiæ karomi, kva yÃmi bhavadbhirna kimadarÓi iti // Dkc_1,1.59 // __________ START Dkc 1,1.60: `dvijottama! kaÓcidatra ti«Âhati / kime«a tava nandana÷ satyameva / tadenaæ g­hÃïa' ityuktvà daivÃnukÆlyena mahyaæ taæ vyataran // Dkc_1,1.60 // __________ START Dkc 1,1.61: tebhyo dattÃÓÅrahaæ bÃlakamaÇgÅk­tya ÓiÓirodakÃdinopacÃreïÃÓvÃsya ni÷ÓaÇkaæ bhavadaÇkaæ samÃnÅtavÃnasmi / enamÃyu«mantaæ pit­rÆpo bhavÃnabhirak«atÃt'iti // Dkc_1,1.61 // __________ START Dkc 1,1.62: rÃjà suh­dÃpannimittaæ Óokaæ tannandanavilokanasukhena ki¤cidadharÅk­tya tamupahÃravarmanÃmnÃhÆya rÃjavÃhanamiva pupo«a // Dkc_1,1.62 // __________ START Dkc 1,1.63: janapatirekasmin puïyadivase tÅrthasnÃnÃya pakvaïanikaÂamÃrgeïa gacchannabalayà kayÃcidupalÃlitamanupamaÓarÅraæ kumÃraæ ka¤cidavalokya kutÆhalÃkulastÃmap­cchat-"bhÃmini! ruciramÆrti÷ sarÃjaguïasaæpÆrtirasÃvarbhako bhavadanvayasaæbhavo na bhavati kasya nayanÃnanda÷, nimittena kena bhavadadhÅno jÃta÷ kathyatÃæ yÃthÃtathyena tvayÃ' iti // Dkc_1,1.63 // __________ START Dkc 1,1.64: praïatayà tayà Óabaryà salÅlamalÃpi-"rÃjan! ÃtmapallÅsamÅpe padavyÃæ vartamÃnasya ÓakrasamÃnasya mithileÓvarasya sarvasvamapaharati Óabarasainye maddayitenÃpah­tya kumÃra e«a mahyamarpito vyavardhata iti // Dkc_1,1.64 // __________ START Dkc 1,1.65: tadavadhÃrya kÃryaj¤o rÃjà munikathitaæ dvitÅyaæ rÃjakumÃrameva niÓcitya sÃmadÃnÃbhyÃæ tÃmanunÅyÃpahÃravarmetyÃkhyÃya devyai "vardhaya' iti samarpitavÃn // Dkc_1,1.65 // __________ START Dkc 1,1.66: kadÃcidvÃmadevaÓi«ya÷ somadevaÓarmà nÃma ka¤cidekaæ bÃlakaæ rÃj¤a÷ puro nik«ipyÃbhëata-deva! rÃmatÅrthe snÃtvà pratyÃgacchatà mayà kÃnanÃvanau vanitayà kayÃpi dhÃryamÃïamenamujjvalÃkÃraæ kumÃraæ vilokya sÃdaramabhÃïi--"sthavire! kà tvam? etasminnaÂavÅmadhye bÃlakamudvahantÅ kimarthamÃyÃsena bhramasi' iti // Dkc_1,1.66 // __________ START Dkc 1,1.67: v­ddhayÃpyabhëi-"munivara! kÃlayavananÃmni dvÅpe kÃlagupto nÃma dhanìhyo vaiÓyavara÷ kaÓcidasti / tannandinÅæ nayanÃnandakÃriïÅæ suv­ttÃæ nÃmaitasmÃd dvÅpÃdÃgato magadhanÃthamantrisaæbhavo ratnodbhavo nÃma ramaïÅyaguïÃlayo bhrÃntabhÆvalayo manohÃrÅ vyavahÃryupayamya suvastusaæpadà ÓvaÓureïa saæmÃnito 'bhÆt / kÃlakrameïa natÃÇgÅ garbhiïÅ jÃtà // Dkc_1,1.67 // __________ START Dkc 1,1.68: tata÷ sodaravilokanakautÆhalena ratnodbhava÷ katha¤cicchvaÓuramanunÅya capalalocanayà saha pravahaïamÃruhya pu«papuramabhipratasthe / kallolamÃlikÃbhihata÷ pota÷ samudrÃmbhasyamajjat // Dkc_1,1.68 // __________ START Dkc 1,1.69: garbhabharÃlasÃæ tÃæ lalanÃæ dhÃtrÅbhÃvena kalpitÃhaæ karÃbhyÃmudvahantÅ phalakamekamadhiruhya daivagatyà tÅrabhÆmimagamam / suh­jjanapariv­to ratnodbhavastatra nimagno và kenopÃyena tÅramagamadvà na jÃnÃmi / kleÓasya parÃæ këÂhÃmadhigatà suv­ttÃsminnaÂavÅmadhye 'dya sutamasÆta / prasavavedanayà vicetanà sà pracchÃyaÓÅtale tarutale nivasati / vijane vane sthÃtumaÓakyatayà janapadagÃminaæ mÃrgamanve«Âumudyuktayà mayà vivaÓÃyÃstasyÃ÷ samÅpe bÃlakaæ nik«ipya gantumanucitamiti kumÃro 'pyanÃyi iti // Dkc_1,1.69 // __________ START Dkc 1,1.70: tasminneva k«aïe vanyo vÃraïa÷ kaÓcidad­Óyata / taæ vilokya bhÅtà sà bÃlakaæ nipÃtya prÃdravat / ahaæ samÅpalatÃgulmake praviÓya parÅk«amÃïo 'ti«Âham, nipatitaæ bÃlakaæ pallavakavalamivÃdadati gajapatau kaïÂhÅravo mahÃgraheïa nyapatat / bhayÃkulena dantÃvalena jhaÂiti viyati samutpÃtyamÃno bÃlako nyapatat / cirÃyu«mattayà sa connatataruÓÃkhÃsamÃsÅnena vÃnareïa kenacitpakvaphalabuddhyà parig­hya phaletaratayà vitataskandhamÆle nik«ipto 'bhÆt / so 'pi markaÂa÷ kvacidagÃt // Dkc_1,1.70 // __________ START Dkc 1,1.71: bÃlakena sattvasaæpannatayà sakalakleÓasahenÃbhÃvi / kesariïà kariïaæ nihatya kutracidagÃmi / latÃg­hÃnnirgato 'hamapi teja÷pu¤jaæ bÃlakaæ ÓanairavanÅruhÃdavatÃrya vanÃntare vani tÃmanvi«yÃvilokyainamÃnÅya gurave nivedya tannideÓena bhavannikaÂamÃnÅtavÃnasmi'iti // Dkc_1,1.71 // __________ START Dkc 1,1.72: sarve«Ãæ suh­dÃmekadaivÃnukÆladaivÃbhÃvena mahadÃÓcaryaæ vibhrÃïo rÃjà "ratnodbhava÷ kathamabhavat' iti cintayaæstannandanaæ pu«podbhavanÃmadheyaæ vidhÃya tadudantaæ vyÃkhyÃya suÓrutÃya vi«Ãdasaæto«Ãvanubhavaæstadanujatanayaæ samarpitavÃn // Dkc_1,1.72 // __________ START Dkc 1,1.73: anyedyu÷ ka¤cana bÃlakamurasi dadhatÅ vasumatÅvallabhamabhigatà / tena "kutratyo 'yam iti p­«Âà samabhëata-"rÃjan! atÅtÃyÃæ rÃtrau kÃcana divyavanità matpurata÷ kumÃramenaæ saæsthÃpya nidrÃmudritÃæ mÃæ vibodhya vinÅtÃbravÅt-"devi! tvanmantriïo dharmapÃlanandanasya kÃmapÃlasya vallabhà yak«akanyÃhaæ tÃrÃvalÅ nÃma, nandinÅ maïibhadrasya / yak«eÓvarÃnumatyà madÃtmajametaæ bhavattanÆjasyÃmbhonidhivalayave«Âitak«oïÅmaï¬aleÓvarasya bhÃvino viÓuddhayaÓonidhe rÃjavÃhanasya paricaryÃkaraïÃyÃnÅtavatyasmi / tvamenaæ manojasaænibhamabhivardhaya, iti vismayavikasitanayanayà mayà savinayaæ satk­tà svak«Å yak«Å sÃpyad­ÓyatÃmayÃsÅt' iti // Dkc_1,1.73 // __________ START Dkc 1,1.74: kÃmapÃlasya yak«akanyÃsaægame vismayamÃnamÃnaso rÃjahaæso ra¤jitamitraæ sumitraæ mantriïamÃhÆya tadÅyabhrÃt­putramarthapÃlaæ vidhÃya tasmai sarvaæ vÃrtÃdikaæ vyÃkhyÃyÃdÃt // Dkc_1,1.74 // __________ START Dkc 1,1.75: tata÷ parasmin divase vÃmadevÃntevÃsÅ tadÃÓramavÃsÅ samÃrÃdhitadevakÅrtiæ nirbhartsitamÃramÆrtiæ kusumasukumÃraæ kumÃramekamavagamayya narapatimavÃdÅt "deva! vilolÃlakaæ bÃlakaæ nijotsaÇgatale nidhÃya rudatÅæ sthavirÃmekÃæ vilokyÃvocam "sthavire! kà tvam, ayamarbhaka÷ kasya nayanÃnandakara÷ kÃntÃraæ kimarthamÃgatÃ, ÓokakÃraïaæ kim'iti // Dkc_1,1.75 // __________ START Dkc 1,1.76: sà karayugena vëpajalamunm­jya nijaÓokaÓaÇkÆtpÃÂanak«amamiva mÃmavalokya Óokahetumavocat-dvijÃtmaja! rÃjahaæsamantriïa÷ sitavarmaïa÷ kanÅyÃnÃtmaja÷ satyavarmà tÅrthayÃtrÃmi«eïa deÓamenamÃgacchat / sa kasmiæÓcidagrahÃre kÃlÅæ nÃma kasyacid bhÆsurasya nandinÅæ vivÃhya tasyà anapatyatayà gaurÅæ nÃma tadbhaginÅæ käcanakÃntiæ pariïÅya tasyÃmekaæ tanayamalabhata / kÃlÅ sÃsÆyamekadà dhÃtryà mayà saha bÃlamenamekena mi«eïÃnÅya taÂinyÃmetasyÃmak«ipat / kareïaikena bÃlamuddh­tyÃpareïa plavamÃnà nadÅvegÃgatasya kasyacittaro÷ ÓÃkhÃmavalambya tatra ÓiÓuæ nidhÃya nadÅvegenohyamÃnà kenacittarulagnena kÃlabhoginÃhamadaæÓi / madavalambÅbhÆto bhÆruho 'yamasmin deÓe tÅramagamat / garalasyoddÅpanatayà mayi m­tÃyÃmaraïye kaÓcana Óaraïyo nÃstÅti mayà Óocyate iti // Dkc_1,1.76 // __________ START Dkc 1,1.77: tato vi«amavi«ajvÃlÃvalŬhÃvayavà sà dharaïÅtale nyapatat / dayÃvi«Âah­dayo 'haæ mantrabalena vi«avyathÃmapanetumak«ama÷ samÅpaku¤je«vau«adhiviÓe«amanvi«ya pratyÃgato vyutkrÃntajÅvitÃæ tÃæ vyalokayam // Dkc_1,1.77 // __________ START Dkc 1,1.78: tadanu tasyÃ÷ pÃvakasaæskÃraæ viracya ÓokÃkulacetÃ÷ bÃlamenamagatimÃdÃya satyavarmav­ttÃntavelÃyÃæ tannivÃsÃgrahÃranÃmadheyasyÃÓrutatayà tadanve«aïamaÓakyamityÃlocya bhavadamÃtyatanayasya bhavÃnevÃbhirak«iteti bhavantamenamÃnayam' iti // Dkc_1,1.78 // __________ START Dkc 1,1.79: tanniÓamya satyavarmasthite÷ samyaganiÓcitatayà khinnamÃnaso narapati÷ sumataye mantriïe somadattaæ nÃma tadanujatanayamarpitavÃn / so 'pi sodaramÃgatamiva manyamÃno viÓe«eïa pupo«a // Dkc_1,1.79 // __________ START Dkc 1,1.80: evaæ militena kumÃramaï¬alena saha bÃlakelÅranubhavannadhirƬhÃnekavÃhano rÃjavÃhano 'nukrameïa caulopanayanÃdisaæskÃrajÃtamalabhata / tata÷ sakalalipij¤Ãnaæ nikhiladeÓÅyabhëÃpÃï¬itya«a¬aÇgasahitavedasamudÃyakovidatvaæ kÃvyanÃÂakÃkhyÃnakÃkhyÃyiketihÃsacitrakathÃsahitapurÃïagaïanaipuïyaæ dharmaÓabdajyotistarkamÅmÃæsÃdi samastaÓÃstranikaracÃturyaæ kauÂilyakÃmandakÅyÃdinÅtipaÂalakauÓalaæ vÅïÃdyaÓe«avÃdyadÃk«yaæ saægÅtasÃhityahÃritvaæ maïimantrau«adhÃdimÃyÃprapa¤cacu¤cutvaæ mÃtaÇgaturaÇgÃdivÃhanÃrohaïapÃÂavaæ vividhÃyudhaprayogacaïatvaæ cauryadurodarÃdikapaÂakalÃprau¬hatvaæ ca tattadÃcÃryebhya÷ samyaglabdhvà yauvanena vilasantaæ kumÃranikaraæ nirÅk«ya mahÅvallabha÷ sa÷ "ahaæ Óatrujanadurlabha÷' iti paramÃnandamamandamavindata // Dkc_1,1.80 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite kumÃrotpattirnÃma prathama ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ dvitÅyocchvÃsa÷ __________ START Dkc 1,2.1: athaikadà vÃmadeva÷ sakalakalÃkuÓalena kusumasÃyakasaæÓayitasaundaryeïa kalpita sodaryeïa sÃhasÃpahasitakumÃreïa sukumÃreïa jayadhvajÃtapavÃraïakuliÓÃÇkitakareïa kumÃranikareïa parive«Âitaæ rÃjÃnamÃnataÓirasaæ samabhigamya tena tÃæ k­tÃæ paricaryÃmaÇgÅk­tya nijacaraïakamalayugalamilanmadhukarÃyamÃïakÃkapak«aæ vidali«yamÃïavipak«aæ kumÃracayaæ gìhamÃliÇgya mitasatyavÃkyena vihitÃÓÅrabhyabhëata // Dkc_1,2.1 // __________ START Dkc 1,2.2: bhÆvallabha, bhavadÅyamanorathaphalamiva sam­ddhalÃvaïyaæ tÃruïyaæ nutamitro bhavatputro 'nubhavati / sahacarasametasya nÆnametasya digvijayÃrambhasamaya÷ e«a÷ / tadasya sakalakleÓasahasya rÃjavÃhanasya digvijayaprayÃïaæ kriyatÃm iti // Dkc_1,2.2 // __________ START Dkc 1,2.3: kumÃrà mÃrÃbhirÃmà rÃmÃdyapauru«Ã ru«Ã bhasmÅk­tÃrayo rayopahasitasamÅraïà raïÃbhiyÃnena yÃnenÃbhyudayÃÓaæsaæ rÃjÃnamakÃr«u÷ / tatsÃcivyamitare«Ãæ vidhÃya samucitÃæ buddhimupadiÓya Óubhe muhÆrte saparivÃraæ kumÃraæ vijayÃya visasarja // Dkc_1,2.3 // __________ START Dkc 1,2.4: rÃjavÃhano maÇgalasÆcakaæ ÓubhaÓakunaæ vilokayandeÓaæ ka¤cidatikramya vindhyÃÂavÅmadhyamaviÓat / tatra hetihatikiïÃÇkaæ kÃlÃyasakarkaÓakÃyaæ yaj¤opavÅtenÃnumeyaviprabhÃvaæ vyaktakirÃtaprabhÃvaæ locanaparu«aæ kamapi puru«aæ dadarÓa // Dkc_1,2.4 // __________ START Dkc 1,2.5: tena vihitapÆjano rÃjavÃhano 'bhëata-"nanu mÃnava, janasaÇgarahite m­gahite ghorapracÃre kÃntÃre vindhyÃÂavÅmadhye bhavÃnekÃkÅ kimiti nivasati / bhavadaæsopanÅtaæ yaj¤opavÅtaæ bhÆsurabhÃvaæ dyotayati / hetihatibhi÷ kirÃtarÅtiranumÅyate / kathaya kimetat' iti // Dkc_1,2.5 // __________ START Dkc 1,2.6: `tejomayo 'yaæ mÃnu«amÃtrapauru«o nÆnaæ na bhavati' iti matvà sa puru«astadvayasya mukhÃnnÃmajanane vij¤Ãya tasmai nijav­ttÃntamakathayat-"rÃjanandana, kecidasyÃmaÂavyÃæ vedÃdividyÃbhyÃsamapahÃya nijakulÃcÃraæ dÆrÅk­tya satyaÓaucÃdidharmavrÃtaæ parih­tya kilvi«amanvi«yanta÷ pulindapurogamÃstadannamupabhu¤jÃnÃbahavo brÃhmaïabruvà nivasanti te«u kasyacitputro nindÃpÃtracÃritro mÃtaÇgonÃmÃhaæ sahakirÃtabalena janapadaæ praviÓya grÃme«u dhanina÷ strÅbÃlasahitÃnÃnÅyÃÂavyÃæ bandhane nidhÃya te«Ãæ sakaladhanamapaharannuddhato vÅtadayo vyacaram / kadÃcidekasmin kÃntÃre madÅyasahacaragaïena jighÃæsyamÃnaæ bhÆsuramekamavalokya dayÃyattacitto 'bravam-"nanu pÃpÃ÷, na hantavyo brÃhmaïa' iti // Dkc_1,2.6 // __________ START Dkc 1,2.7: te ro«Ãruïanayanà mÃæ bahudhà nirabhartsayan / te«Ãæ bhëaïapÃru«yamasahi«ïurahamavanisurarak«aïÃya ciraæ prayudhya tairabhihato gatajÅvito 'bhavam // Dkc_1,2.7 // __________ START Dkc 1,2.8: tata÷ pretapurÅmupetya tatra dehadhÃribhi÷ puru«ai÷ parive«Âitaæ sabhÃmadhye ratnakhacitasiæhÃsanÃsÅnaæ Óamanaæ vilokya tasmai daï¬apraïÃmamakaravam / so 'pi mÃmavek«ya citraguptaæ nÃma nijÃmÃtyamÃhÆya tamavocat "saciva, nai«o 'mu«ya m­tyusamaya÷ / ninditacarito 'pyayaæ mahÅsuranimittaæ gatajÅvito 'bhÆt / ita÷prabh­ti vigalitakalma«asyÃsya puïyakarmakaraïe rucirude«yati / pÃpi«ÂhairanubhÆyamÃnamatra yÃtanÃviÓe«aæ vilokya punarapi pÆrvaÓarÅramanena gamyatÃm' iti // Dkc_1,2.8 // __________ START Dkc 1,2.9: citragupto 'pi tatra tatra santapte«vÃyasastambhe«u badhyamÃnÃn, atyu«ïÅk­te vitataÓarÃve taile nik«ipyamÃïÃn, lagu¬airjarjarÅk­tÃvayavÃn, niÓitaÂaÇkai÷ paritak«yamÃïÃnapi darÓayitvà puïyabuddhimupadiÓya mÃmamu¤cat / tadeva pÆrvaÓarÅramahaæ prÃpto mahÃÂavÅmadhye ÓÅtalopacÃraæ racayatà mahÅsureïa parÅk«yamÃïa÷ ÓilÃyÃæ Óayita÷ k«aïamati«Âham // Dkc_1,2.9 // __________ START Dkc 1,2.10: tadanu viditodanto madÅyavaæÓabandhugaïa÷ sahasÃgatya mandiramÃnÅya mÃmapakrÃntavraïamakarot / dvijanmà k­taj¤o mahyamak«araÓik«Ãæ vidhÃya vividhÃgamatantramÃkhyÃya kalma«ak«ayakÃraïaæ sadÃcÃramupadiÓya j¤Ãnek«aïagamyamÃnasya ÓaÓikhaï¬aÓekharasya pÆjÃvidhÃnamabhidhÃya pÆjÃæ matk­tÃmaÇgÅk­tya niragÃt // Dkc_1,2.10 // __________ START Dkc 1,2.11: tadÃrabhyÃhaæ kirÃtak­tasaæsargaæ bandhuvargamuts­jya sakalalokaikagurumindukalÃvataæsaæ cetasi smarannasminkÃnane dÆrÅk­takalaÇko vasÃmi / "deva, bhavate vij¤ÃpanÅyaæ rahasyaæ ki¤cidasti / ÃgamyatÃm iti // Dkc_1,2.11 // __________ START Dkc 1,2.12: sa vayasyagaïÃdapanÅya rahasi punarenamabhëata-"rÃjan, atÅte niÓÃnte gaurÅpati÷ svapnasannihito nidrÃmudritalocanaæ vibodhya prasannavadanakÃnti÷ praÓrayÃnataæ mÃmavocat-mÃtaÇga, daï¬akÃraïyÃntarÃlagÃminyÃstaÂinyÃstÅrabhÆmau siddhasÃdhyÃrÃdhyamÃnasya sphaÂikaliÇgasya paÓcÃdadripatikanyÃpadapaÇkticihnitasyÃÓmana÷ savidhe vidherÃnanamiva kimapi bilaæ vidyate / tatpraviÓya tatra nik«iptaæ tÃmraÓÃsanaæ ÓÃsanaæ vidhÃturiva samÃdÃya vidhiæ tadupadi«Âaæ di«Âavijayamiva vidhÃya pÃtÃlalokÃdhÅÓvareïa bhavatà bhavitavyam / bhavatsÃhÃyyakaro rÃjakumÃro 'dya Óvo và samÃgami«yati' iti / tadÃdeÓÃnuguïameva bhavadÃgamanamabhÆt / sÃdhanÃbhilëiïo mama to«iïo racaya sÃhÃyyam' iti // Dkc_1,2.12 // __________ START Dkc 1,2.13: `tathÃ' iti rÃjavÃhana÷ sÃkaæ mÃtaÇgena namitottamÃÇgena vihÃyÃrdharÃtre nidrÃparatantraæ mitragaïaæ vanÃntaramavÃpa / tadanu tadanucarÃ÷ kalyena sÃkalye rÃjakumÃramanavalokayanto vi«aïïah­dayÃste«u te«u vane«u samyaganvi«yÃnavek«amÃïà etadanve«aïamanÅ«ayà deÓÃntaraæ cari«ïavo 'tisahi«ïavo niÓcitapuna÷saæketasthÃnÃ÷ parasparaæ viyujya yayu÷ // Dkc_1,2.13 // __________ START Dkc 1,2.14: lokaikavÅreïa kumÃreïa rak«yamÃïa÷ santu«ÂÃntaraÇgo mÃtaÇgo 'pi bilaæ ÓaÓiÓekharakathitÃbhij¤Ãnaparij¤Ãtaæ ni÷ÓaÇkaæ praviÓya g­hÅtatÃmraÓÃsano rasÃtalaæ pathà tenaivopetya tatra kasyacitpattanasya nikaÂe kelÅkÃnanakÃsÃrasya vitatasÃrasasya samÅpe nÃnÃvidheneÓaÓÃsanavidhÃnopapÃditena havi«Ã homaæ viracya pratyÆhaparihÃriïi savismayaæ vilokayati rÃjavÃhane samidhÃjyasamujjvalite jvalane puïyagehaæ dehaæ mantrapÆrvakamÃhutÅk­tya ta¬itsamÃnakÃntiæ divyÃæ tanumalabhata // Dkc_1,2.14 // __________ START Dkc 1,2.15: tadanu maïimayamaï¬anamaï¬alamaï¬ità sakalalokalalanÃkulalalÃmabhÆtà kanyakà kÃcana vinÅtÃnekasakhÅjanÃnugamyamÃnà kalahaæsagatyà ÓanairÃgatyÃvanisurottamÃya maïimekamujjvalÃkÃramupÃyanÅk­tya tena "kà tvam' iti p­«Âà sotkaïÂhà kalakaïÂhasvanena mandaæ mandamuda¤jalirabhëata // Dkc_1,2.15 // __________ START Dkc 1,2.16: `bhÆsurottama, ahamasurottamanandinÅ kÃlindÅ nÃma / mama pitÃsya lokasya ÓÃsità mahÃnubhÃvo nijaparÃkramÃsahi«ïunà vi«ïunà dÆrÅk­tÃmare samare yamanagarÃtithirakÃri / tadviyogaÓokasÃgaramagnÃæ mÃmavek«ya ko 'pi kÃruïika÷ siddhatÃpaso 'bhëata // Dkc_1,2.16 // __________ START Dkc 1,2.17: `bÃle, kaÓciddivyadehadhÃrÅ mÃnavo navo vallabhastava bhÆtvà sakalaæ rasÃtalaæ pÃlayi«yati' iti / tadÃdeÓaæ niÓamya ghanaÓabdonmukhÅ cÃtakÅ var«Ãgamanamiva tavÃlokanakÃÇk«iïÅ ciramati«Âham / manmanorathaphalÃyamÃnaæ bhavadÃgamanamavagamya madrÃjyÃvalambabhÆtÃmÃtyÃnumatyà madanak­tasÃrathyena manasà bhavantamÃgaccham / lokasyÃsya rÃjalak«mÅmaÇgÅk­tya mÃæ tatsapatnÅæ karotu bhavÃn' iti // Dkc_1,2.17 // __________ START Dkc 1,2.18: mÃtaÇgo 'pi rÃjavÃhanÃnumatyà tÃæ taruïÅæ pariïÅya divyÃÇganÃlÃbhena h­«Âataro rasÃtalarÃjyamurarÅk­tya paramÃnandamÃsasÃda // Dkc_1,2.18 // __________ START Dkc 1,2.19: va¤cayitvà vayasyagaïaæ samÃgato rÃjavÃhanastadavalokanakautÆhalena bhuvaæ gami«ïu÷ kÃlindÅdattaæ k«utpipÃsÃdikleÓanÃÓanaæ maïiæ sÃhÃyyakaraïasantu«ÂÃnmataÇgÃllabdhvà ka¤canÃdhvÃnamanuvartamÃnaæ taæ vis­jya bilapathena tena niryayau / tatra ca mitragaïamavalokya bhuvaæ babhrÃma // Dkc_1,2.19 // __________ START Dkc 1,2.20: bhramaæÓca viÓÃlopaÓalye kamapyÃkrŬamÃsÃdya tatra viÓaÓrami«urÃndolikÃrƬhaæ ramaïÅsahitamÃptajanapariv­tamudyÃne samÃgatamekaæ puru«amapaÓyat / so 'pi paramÃnandena pallavitacetà vikasitavadanÃravinda÷ "mama svÃmÅ somakulÃvataæso viÓuddhayaÓonidhÅ rÃjavÃhana÷ e«a÷ / mahÃbhÃgyatayÃkÃï¬a evÃsya pÃdamÆlaæ gatavÃnasmi / samprati mahÃnnayanotsavo jÃta÷' iti sasaæbhramamÃndolikÃyà avatÅrya sarabhasapadavinyÃsavilÃsihar«otkar«acaritastricaturapadÃnyudgatasya caraïakamalayugalaæ galadullasanmallikÃvalayena maulinà pasparÓa // Dkc_1,2.20 // __________ START Dkc 1,2.21: pramodÃÓrupÆrïo rÃjà pulakitÃÇgaæ taæ gìhamÃliÇgya "aye saumya somadatta!' iti vyÃjahÃra / tata÷ kasyÃpi punnÃgabhÆruhasya chÃyÃÓÅtale tale saævi«Âena manujanÃthena sapraïayamabhÃïi-"sakhe! kÃlametÃvantaæ, deÓe kasmin, prakÃreïa kenÃsthÃyi bhavatÃ, saæprati kutra gamyate, taruïÅ keyaæ, e«a parijana÷ sampÃdita÷ kathaæ, kathaya iti // Dkc_1,2.21 // __________ START Dkc 1,2.22: so 'pi mitrasaædarÓanavyatikarÃpagatacintÃjvarÃtiÓayo mukulitakarakamala÷ savinayamÃtmÅyapracÃraprakÃramavocat // Dkc_1,2.22 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite dvijopak­tirnÃma dvitÅya ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ t­tÅyocchvÃsa÷ __________ START Dkc 1,3.1: `deva, bhavaccaraïakamalasevÃbhilëÅbhÆto 'haæ bhramannekasyÃæ vanÃvanau pipÃsÃkulo latÃpariv­taæ ÓÅtalaæ nadasalilaæ pibannujjvalÃkÃraæ ratnaæ tatraikamadrÃk«am / tadÃdÃya gatvà ka¤canÃdhvÃnamambaramaïeratyu«ïatayà gantumak«amo vane 'sminneva kimapi devatÃyatanaæ pravi«Âo dÅnÃnanaæ bahutanayasametaæ sthaviramahÅsuramekamavalokya kuÓalamuditadayo 'hamap­ccham // Dkc_1,3.1 // __________ START Dkc 1,3.2: kÃrpaïyavivarïavadano madÃÓÃpÆrïamÃnaso 'vocadagrajanmÃ-"mahÃbhÃga sutÃnetÃnmÃt­hÅnÃnanekairupÃyai rak«annidÃnÅmasminkudeÓe bhaik«yaæ saæpÃdya dadadetebhyo vasÃmi ÓivÃlaye 'smin'iti // Dkc_1,3.2 // __________ START Dkc 1,3.3: `bhÆdeva, etatkaÂakÃdhipatÅ rÃjà kasya deÓasya, kiæ nÃmadheya÷, kimatrÃgamanakÃraïamasya' iti p­«Âo 'bhëata mahÅsura÷-"saumya, mattakÃlo nÃma lÃÂeÓvaro deÓasyÃsya pÃlayiturvÅraketostanayÃæ vÃmalocanÃæ nÃma taruïÅratnamasamÃnalÃvaïyÃæ ÓrÃvaæ ÓrÃvamavadhÆtaduhit­prÃrthanasya tasya nagarÅmarautsÅt / vÅraketurapi bhÅto mahadupÃyanamiva tanayÃæ mattakÃlÃyÃdÃt / taruïÅlÃbhah­«Âacetà lÃÂapati÷ "pariïeyà nijapura eva' iti niÓcitya gacchannijadeÓaæ prati saæprati m­gayÃdareïÃtra vane sainyÃvÃsamakÃrayat // Dkc_1,3.3 // __________ START Dkc 1,3.4: kanyÃsÃreïa niyukto mÃnapÃlo nÃma vÅraketumantrÅ mÃnadhanaÓcturaÇgabala samanvito 'nyatra racitaÓibirastaæ nijanÃthÃvamÃnakhinnamÃnaso 'ntarbibheda iti // Dkc_1,3.4 // __________ START Dkc 1,3.5: vipro 'sau bahutanayo vidvÃnnirdhana÷ sthaviraÓca dÃnayogya iti tasmai karuïÃpÆrïamanà ratnamadÃm / paramÃhlÃdavikasitÃnano 'bhihitÃnekÃÓÅ÷ kutracidagrajanmà jagÃma / adhvaÓramakhinnena mayà tatra niraveÓi nidrÃsukham / tadanu paÓcÃnniga¬itabÃhuyugala÷ sa bhÆsura÷ kaÓÃghÃtacihnitagÃtro 'nekanaistriæÓikÃnuyÃto 'bhyetya mÃm "asau dasyu÷' ityadarÓayat // Dkc_1,3.5 // __________ START Dkc 1,3.6: parityaktabhÆsurà rÃjabhaÂà ratnÃvÃptiprakÃraæ maduktamanÃkarïya bhayarahitaæ mÃæ gìhaæ niyamya rajjubhirÃnÅya kÃrÃgÃram "ete tava sakhÃya÷' iti niga¬itÃnkÃæÓcinnirdi«Âavanto mÃmapi niga¬itacaraïayugalamakÃr«u÷ / ki¬kartavyatÃmƬhena nirÃÓakleÓÃnubhavenÃvÃci mayÃ-"nanu puru«Ã vÅryaparu«Ã÷, nimittena kena niviÓatha kÃrÃvÃsadu÷khaæ dustaram / yÆyaæ vayasyà iti nirdi«Âametai÷, kimidam iti // Dkc_1,3.6 // __________ START Dkc 1,3.7: tathÃvidhaæ mÃmavek«ya bhÆsurÃnmayà Órutaæ lÃÂapativ­ttÃntaæ vyÃkhyÃya coravÅrÃ÷ punaravocan-"mahÃbhÃga! vÅraketumantriïo mÃnapÃlasya kiÇkarà vayam / tadÃj¤ayà lÃÂeÓvaramÃraïÃya rÃtrau suraÇgadvÃreïa tadagÃraæ praviÓya tatra rÃjÃbhÃvena vi«aïïà bahudhanamÃh­tya mahÃÂavÅæ prÃviÓÃma / aparedyuÓca padÃnve«iïo rÃjÃnucarà bahavo 'bhyetya dh­tadhanacayÃnasmÃnparita÷ pariv­tya d­¬hataraæ baddhvà nikaÂamÃnÅya samastavastuÓodhanavelÃyÃmekasyÃnarghyaratnasyÃbhÃvenÃsmadvadhÃya mÃïikyÃdÃnÃdasmÃn kilÃÓ­Çkhalayan iti // Dkc_1,3.7 // __________ START Dkc 1,3.8: ÓrutaratnaratnÃvalokasthÃno 'ham "idaæ tadeva mÃïikyam' iti niÓcitya bhÆdevadÃnanimittÃæ duravasthÃmÃtmano janma nÃmadheyaæ yu«madanve«aïaparyaÂanaprakÃraæ cÃbhëya samayocitai÷ saælÃpairmaitrÅmakÃr«am / tator'dharÃtre te«Ãæ mama ca Ó­ÇkhalÃbandhanaæ nirbhidya tairanugamyamÃno nidritasya dvÃ÷sthagaïasyÃyudhajÃlamÃdÃya purarak«Ãnpurato 'bhimukhÃgatÃnpaÂuparÃkramalÅlayÃbhidrÃvya mÃnapÃlaÓibiraæ prÃviÓam / mÃnapÃlo nijakiÇkarebhyo mama kulÃbhimÃnav­ttÃntaæ tatkÃlÅnaæ vikramaæ ca niÓamya mÃmÃrcayat // Dkc_1,3.8 // __________ START Dkc 1,3.9: paredyurmattakÃlena pre«itÃ÷ kecana puru«Ã mÃnapÃlamupetya "mantrin, madÅyarÃjamandire suraÇgayà bahudhanamapah­tya coravÅrà bhavadÅyaæ kaÂakaæ prÃviÓan tÃnarpaya / no cenmahÃnanartha÷ bhavi«yati iti krÆrataraæ vÃkyamabruvan / tadÃkarïya ro«Ãruïitanetro mantrÅ lÃÂapati÷ ka÷, tena maitrÅ kÃ, punarasya varÃkasya sevayà kiæ labhyam iti tÃnnirabhartsayat, te ca mÃnapÃlenoktaæ vipralÃpaæ mattakÃlÃya tathaivÃkathayan / kupito 'pi lÃÂapatirdervÅryagarveïÃlpasainikasameto yoddhumabhyagÃt / pÆrvameva k­taraïaniÓcayo mÃnÅ mÃnapÃla÷ saænaddhayodho yuddhakÃmo bhÆtvà ni÷ÓaÇkaæ niragÃt / ahamapi sabahumÃnaæ mantridattÃni bahulaturaÇgamopetaæ caturasÃrathiæ rathaæ d­¬hataraæ kavacaæ madanurÆpaæ cÃpaæ ca vividhabÃïapÆrïaæ tÆïÅradvayaæ raïasamucitÃnyÃyudhÃni g­hÅtvà yuddhasaænaddho madÅyabalaviÓvÃsena ripÆddharaïodyuktaæ mantriïamanvagÃm / parasparamatsareïa tumulasaÇgarakaramubhayasainyamatikramya samullasadbhujÃÂopena bÃïavar«aæ tadaÇge vimu¤cannarÃtÅn prÃharam // Dkc_1,3.9 // __________ START Dkc 1,3.10: tato 'tirayaturaÇgamaæ madrathaæ tannikaÂaæ nÅtvà ÓÅghralaÇghanopetatadÅyaratho 'hamarÃte÷ Óira÷kartanamakÃr«am / tasminpatite tadavaÓi«Âasainike«u palÃyite«u nÃnÃvidhahayagajÃdivastujÃtamÃdÃya paramÃnandasaæbh­to mantrÅ mamÃnekavidhÃæ saæbhÃvanÃmakÃr«Åt // Dkc_1,3.10 // __________ START Dkc 1,3.11: mÃnapÃlapre«itÃttadanucarÃdenamakhilamudantajÃtamÃkarïya santu«Âamanà rÃjÃbhyudgato madÅyaparÃkrame vismayamÃna÷ samahotsavamamÃtyabÃndhavÃnumatyà Óubhadine nijatanayÃæ mahyamadÃt / tato yauvarÃjyÃbhi«ikto 'hamanudinamÃrÃdhitamahÅpÃlacitto vÃmalocanayÃnayà saha nÃnÃvidhaæ saukhyamanubhavanbhavadvirahavedanÃÓalyasulabhavaikalyah­daya÷ siddhÃdeÓena suh­jjanÃvalokanaphalaæ pradeÓaæ mahÃkÃlanivÃsina÷ parameÓvarasyÃrÃdhanÃyÃdya patnÅsameta÷ samÃgato 'smi / bhaktavatsalasya gaurÅpate÷ kÃruïyena tvatpadÃravindasaædarÓanÃnandasaædoho mayà labdha÷' iti // Dkc_1,3.11 // __________ START Dkc 1,3.12: tanniÓamyÃbhinanditaparÃkramo rÃjavÃhanastanniraparÃdhadaï¬e daivamupÃlabhya tasmai krameïÃtmacaritaæ kathayÃmÃsa / tasminnavasare purata÷ pu«podbhavaæ vilokya sasaæbhramaæ nijaniÂilataÂasp­«ÂacaraïÃÇgulimuda¤jalimamuæ gìhamÃliÇgyÃnandabëpasaækulasaæphullalocana÷ "saumya somadatta, ayaæ sa÷ pu«podbhava÷' iti tasmai taæ darÓayÃmÃsa // Dkc_1,3.12 // __________ START Dkc 1,3.13: tau ca ciravirahadu÷khaæ vis­jyÃnyonyÃliÇganasukhamanvabhÆtÃm / tatastasyaiva mahÅruhasya chÃyÃyÃmupaviÓya rÃjà sÃdarahÃsamabhëata-"vayasya, bhÆsurakÃryaæ kari«ïurahaæ mitragaïo viditÃrtha÷ sarvathÃntarÃyaæ kari«yatÅti nidritÃnbhavata÷ parityajya niragÃm / tadanu prabuddho vayasyavarga÷ kimiti niÓcitya madanve«aïÃya kutra gatavÃn / bhavÃnekÃkÅ kutra gata÷' iti / so 'pi lalÃÂataÂacumbada¤jalipuÂa÷ savinayamalapat // Dkc_1,3.13 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite somadattacaritaæ nÃma t­tÅya ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ caturthocchvÃsa÷ __________ START Dkc 1,4.1: `deva, mahÅsuropakÃrÃyaiva devo gatavÃniti niÓcityÃpi devena gantavyaæ deÓaæ nirïetu maÓaknuvÃno mitragaïa÷ parasparaæ viyujya dik«u devamanve«Âumagacchat // Dkc_1,4.1 // __________ START Dkc 1,4.2: ahamapi devasyÃnve«aïÃya mahÅmaÂankadÃcidambaramadhyagatasyÃmbaramaïe÷ kiraïamasahi«ïurekasya giritaÂamahÅruhasya pracchÃyaÓÅtale tale k«aïamupÃviÓam / mama purobhÃge dinamadhyasaækucitasarvÃvayavÃæ kÆrmÃk­tiæ mÃnu«acchÃyÃæ nirÅk«yonmukho gaganatalÃnmahÃrayeïa patantaæ puru«aæ ka¤cidantarÃla eva dayopanatah­dayo 'hamavalambya Óanairavanitale nik«ipya dÆrÃpÃtavÅtasaæj¤aæ taæ ÓiÓiropacÃreïa vibodhya ÓokÃtirekeïodgatabëpalocanaæ taæ bh­gupatanakÃraïamap­ccham // Dkc_1,4.2 // __________ START Dkc 1,4.3: so 'pi kararuhairaÓrukaïÃnapanayannabhëata--"saumya, magadhÃdhinÃthÃmÃtyasya padmodbhavasyÃtmasaæbhavo ratnodbhavo nÃmÃham / vÃïijyarÆpeïa kÃlayavanadvÅpamupetya kÃmapi vaïikkanyakÃæ pariïÅya tayà saha pratyÃgacchannambudhau tÅrasyÃnatidÆra eva pravahaïasya bhagnatayà sarve«u nimagne«u kathaÇkathamapi daivÃnukÆlyena tÅrabhÆmimabhigamya nijÃÇganÃviyogadu÷khÃrïave plavamÃna÷ kasyÃpi siddhatÃpasasyÃdeÓÃdareïa «o¬aÓa hÃyanÃni katha¤cinnÅtvà du÷khasya pÃramanavek«amÃïa÷ giripatanamakÃr«am' iti // Dkc_1,4.3 // __________ START Dkc 1,4.4: tasminnevÃvasare kimapi nÃrÅkÆjitamaÓrÃvi-"nakhalu samucitamidaæ yatsiddhÃdi«Âe patitatanayamilane virahamasahi«ïurvaiÓvÃnaraæ viÓasi' iti // Dkc_1,4.4 // __________ START Dkc 1,4.5: tanniÓamya manoviditajanakabhÃvaæ tamavÃdi«am-"tÃta, bhavate vij¤ÃpanÅyÃni bahÆni santi / bhavatu / paÓcÃdakhilamÃkhyÃtavyam / adhunà nÃrÅkÆjitamanupek«aïÅyaæ mayà / k«aïamÃtram bhavatà sthÅyatÃm'iti // Dkc_1,4.5 // __________ START Dkc 1,4.6: tadanu so 'haæ tvarayà ki¤cidantaramagamam / tatra purato bhayaÇkarajvÃlÃkulahutabhugavagÃhanasÃhasikÃæ mukulitäjalipuÂÃæ vanitÃæ käcidavalokya saæbhramamanalÃdapanÅya kÆjantyà v­ddhayà saha matpiturabhyarïamabhigamayya sthavirÃmavocam-"v­ddhe, bhavatyau kutratye / kÃntÃre nimittena kena duravasthÃnubhÆyate / kathyatÃm' iti // Dkc_1,4.6 // __________ START Dkc 1,4.7: sà sagadgadamavÃdÅt-"putra, kÃlayavanadvÅpe kÃlaguptanÃmno vaïija÷ kasyacide«Ã sutà suv­ttà nÃma ratnodbhavena nijakÃntenÃgacchantÅ jaladhau magne pravahaïe nijadhÃtryà mayà saha phalakamekamavalambya daivayogena kÆlamupetÃsannaprasavasamayà kasyäcidaÂavyÃmÃtmajamasÆta / mama tu mandabhÃgyatayà bÃle vanamÃtaÇgena g­hÅte maddvitÅyà paribhramantÅ "«o¬aÓavar«Ãnantaraæ bhart­putrasaÇgamo bhavi«yati' iti siddhavÃkyaviÓvÃsÃdekasminpuïyÃÓrame tÃvantaæ samayaæ nÅtvà ÓokamapÃraæ so¬humak«amà samujjvalite vaiÓvÃnare ÓarÅramÃhutÅkartumudyuktÃsÅt' iti // Dkc_1,4.7 // __________ START Dkc 1,4.8: tadÃkarïya nijajananÅæ j¤Ãtvà tÃmahaæ daï¬avatpraïamya tasyai madudantamakhilamÃkhyÃya dhÃtrÅbhëaïaphullavadanaæ vismayavikasitÃk«aæ janakamadarÓayam / pitarau tau sÃbhij¤Ãnamanyonyaæ j¤Ãtvà muditÃntarÃtmÃnau vinÅtaæ mÃmÃnandÃÓruvar«eïÃbi«icya gìhamÃÓli«ya ÓirasyupÃghrÃya kasyäcinmahÅruhacchÃyÃyÃmupÃviÓatÃm // Dkc_1,4.8 // __________ START Dkc 1,4.9: `kathaæ nivasati mahÅvallabho rÃjahaæsa÷' iti janakena p­«Âo 'haæ tasya rÃjyacyutiæ tvadÅyajananaæ sakalakumÃrÃvÃptiæ tava digvijayÃrambho bhavata÷ mÃtaÇgÃnuyÃnamasmÃkaæ yu«madanve«aïakÃraïaæ sakalamabhyadhÃm / tatastau kasyacidÃÓrame munerasthÃpayam / tato devasyÃnve«aïaparÃyaïo 'hamakhilakÃryanimittaæ vittaæ niÓcitya bhavadanugrahÃllabdhasya sÃdhakasya sÃhÃyyakaraïadak«aæ Ói«yagaïaæ ni«pÃdya vindhyavanamadhye purÃtanapattanasthÃnÃnyupetya vividhasÆcakÃnÃæ mahÅruhÃïÃmadhonik«iptÃn vasupÆrïÃn kalaÓÃn siddhäjanena j¤Ãtvà rak«i«u parita÷ sthite«u khananasÃdhanairutpÃÂya dÅnÃrÃnasaækhyÃn rÃÓÅk­tya tatkÃlÃgatamanatidÆre niveÓitaæ vaïikkaÂakaæ ka¤cidabhyetya tatra balino balÅvardÃn goïÅæÓca krÅtvÃnyadravyami«eïa vasu tadgoïÅsa¤citaæ tairuhyamÃnaæ Óanai÷ kaÂakamanayam // Dkc_1,4.9 // __________ START Dkc 1,4.10: tadadhikÃriïà candrapÃlena kenacidvaïikputreïa viracitasauh­do 'hamamunaiva sÃkamujjayinÅmupÃviÓam / yatpitarÃvapi tÃæ purÅmabhigamayya sakalaguïanilayena bandhupÃlanÃmnà candrapÃlajanakena nÅyamÃno mÃlavanÃthadarÓanaæ vidhÃya tadanumatyà gƬhavasatimakaravam / tata÷ kÃnanabhÆmi«u bhavantamanve«Âumudyuktaæ mÃæ paramamitraæ bandhupÃlo niÓamyÃvadat-"sakalaæ dharaïitalamapÃramanve«Âumak«amo bhavÃnmanoglÃniæ vihÃya tÆ«ïÅæ ti«Âhatu / bhavannÃyakÃlokanakÃraïaæ ÓubhaÓakunaæ nirÅk«ya kathayi«yÃmi, iti // Dkc_1,4.10 // __________ START Dkc 1,4.11: tallapitÃm­tÃÓvÃsitah­dayo 'hamanudinaæ tadupakaïÂhavartÅ kadÃcidindumukhÅæ navayauvanÃlŬhÃvayavÃæ nayanacandrikÃæ bÃlacandrikÃæ nÃma taruïÅratnaæ vaïiÇmandiralak«mÅæ mÆrtÃmivÃvalokya tadÅyalÃvaïyÃvadhÆtadhÅrabhÃvo latÃntabÃïabÃïalak«yatÃmayÃsi«am // Dkc_1,4.11 // __________ START Dkc 1,4.12: cakitabÃlakuraÇgalocanà sÃpi kusumasÃyakasÃyakÃyamÃnena kaÂÃk«avÅk«aïena mÃmasak­nnirÅk«ya mandamÃrutÃndolità latevÃkampata / manasÃbhimukhai÷ samÃku¤citai rÃgalajjÃntarÃlavartibhi÷ sÃÇgavartibhirÅk«aïaviÓe«airnijamanov­ttimakathayat // Dkc_1,4.12 // __________ START Dkc 1,4.13: caturagƬhace«ÂÃbhirasyà mano 'nurÃgaæ samyagj¤Ãtvà sukhasaægamopÃyamacintayam / anyadà bandhupÃla÷ Óakunairbhavadgatiæ praik«i«yamÃïa÷ puropÃntavihÃravanaæ mayà sahopetya kasmiæÓcinmahÅruhe ÓakuntavacanÃni Ó­ïvannati«Âhat // Dkc_1,4.13 // __________ START Dkc 1,4.14: ahamutkalikÃvinodaparÃyaïo vanÃntare paribhramansarovaratÅre cintÃkrÃntacittÃæ dÅnavadanÃæ manmanorathaikabhÆmiæ bÃlacandrikÃæ vyalokayam // Dkc_1,4.14 // __________ START Dkc 1,4.15: tasyÃ÷ sasaæbhramapremalajjÃkautukamanoramaæ lÅlÃvilokanasukhamanubhavan sudatyà vadanÃravinde vi«aïïabhÃvaæ madanakadanakhedÃnubhÆtaæ tannimittaæ j¤ÃsyaællÅlayà tadupakaïÂhamupetyÃvocam-"sumukhi, tava mukhÃravindasya dainyakÃraïaæ kathaya' iti // Dkc_1,4.15 // __________ START Dkc 1,4.16: sà rahasyasaæjÃtaviÓrambhatayà vihÃya lajjÃbhaye Óanairabhëata-"saumya, mÃnasÃro mÃlavÃdhÅÓvaro vÃrdhakyasya prabalatayà nijanandanaæ darpasÃramujjayinyÃmabhya«i¤cat / sa kumÃra÷ saptasÃgaraparyantaæ mahÅmaï¬alaæ pÃlayi«yannijapait­«vasreyà uddaï¬akarmÃïau caï¬avarmadÃruvarmÃïau dharaïÅbharaïe niyujya tapaÓcaraïÃya rÃjarÃjagirimabhyagÃt // Dkc_1,4.16 // __________ START Dkc 1,4.17: rÃjyaæ sarvamasapatnaæ ÓÃsati caï¬avarmaïi dÃruvarmà mÃtulÃgrajanmano÷ ÓÃsanamatikramya pÃradÃryaparadravyÃpaharaïÃdidu«karma kurvÃïo manmathasamÃnasya bhavato lÃvaïyÃttacittÃæ mÃmekadà vilokya kanyÃdÆ«aïado«aæ dÆrÅk­tya balÃtkÃreïa rantumudyuÇkte / taccintayà dainyamagaccham' iti// Dkc_1,4.17 // __________ START Dkc 1,4.18: tasyà manogatam, rÃgodrekaæ manmanorathasiddhyantarÃyaæ ca niÓamya vëpapÆrïalocanÃæ tÃmÃÓvÃsya dÃruvarmaïo maraïopÃyaæ ca vicÃrya ballabhÃmavocam "taruïi, bhavadabhilëiïaæ du«Âah­dayamenaæ nihantuæ m­durupÃya÷ kaÓcin mayà cintyate / yak«a÷ kaÓcidadhi«ÂhÃya bÃlacandrikÃæ nivasati / tadÃkÃrasaæpadÃÓÃÓ­Çkhalitah­dayo ya÷ saæbandhayogya÷ sÃhasiko ratimandire taæ yak«aæ nirjitya tayà ekasakhÅsametayà m­gÃk«yà saælÃpÃm­tasukhamanubhÆya kuÓalÅ nirgami«yati, tena cakravÃkasaæÓayÃkÃrapayodharà vivÃhanÅyeti siddhenaikenÃvÃdÅti purajanasya purato bhavadÅyai÷ satyavÃkyairjanairasak­t kathanÅyam / tadanu dÃruvarmà vÃkyÃnÅtthaævidhÃni ÓrÃvaæÓrÃvaæ tÆ«ïÅæ yadi bhiyà sthÃsyati tarhi varam, yadi và daurjanyena tvayà saægamaÇgÅkari«yati, tadà sa bhavadÅyairitthaæ vÃcya÷ // Dkc_1,4.18 // __________ START Dkc 1,4.19: `saumya, darpasÃravasudhÃdhipÃmÃtyasya bhavato 'smannivÃse sÃhasakaraïamanucitam / paurajanasÃk«ikabhavanmandiramÃnÅtayà anayà toyajÃk«yà saha krŬannÃyu«mÃn yadi bhavi«yati tadà pariïÅya taruïÅæ manorathÃn nirviÓa' iti / so 'pyetadaÇgÅkari«yati / tvaæ sakhÅve«adhÃriïà mayà saha tasya mandiraæ gaccha / ahamekÃntaniketane mu«ÂijÃnupÃdÃghÃtaistaæ rabhasÃnnihatya punarapi vayasyÃmi«eïa bhavatÅmanuni÷ÓaÇkaæ nirgami«yÃmi / tadenamupÃyamaÇgÅk­tya vigatasÃdhvasalajjà bhavajjanakajananÅsahodarÃïÃæ purata Ãvayo÷ premÃtiÓayamÃkhyÃya sarvathÃsmatpariïayakaraïe tÃnanunaye÷ / te 'pi vaæÓasaæpallÃvaïyìhyÃya yÆne mahyaæ tvÃæ dÃsyantyeva / dÃruvarmaïo mÃraïopÃyaæ tebhya÷ kathayitvà te«ÃmuttaramÃkhyeyaæ mahyam' iti // Dkc_1,4.19 // __________ START Dkc 1,4.20: sÃpi ki¤cidutphullasarasijÃnanà mÃmabravÅt--"subhaga, krÆrakarmÃïaæ dÃruvarmÃïaæ bhavÃneva hantumarhati / tasmin hate sarvathà yu«manmanoratha÷ phali«yati / evaæ kriyatÃm / bhavaduktaæ sarvamahamapi tathà kari«ye' iti mÃmasak­dviv­ttavadanà vilokayantÅ mandaæ mandamagÃramagÃt / ahamapi bandhupÃlamupetya Óakunaj¤ÃttasmÃt triæÓaddivasÃnantarameva bhavatsaÇga÷ saæbhavi«yati ityaÓ­ïavam / tadanu madanugamyamÃno bandhupÃlo nijÃvÃsaæ praviÓya mÃmapi nilayÃya visasarja // Dkc_1,4.20 // __________ START Dkc 1,4.21: manmÃyopÃyavÃgurÃpÃÓalagnena dÃruvarmaïà ratimandire rantuæ samÃhÆtà bÃlacandrikà taæ gami«yantÅdÆtikÃæ mannikaÂamabhipre«itavatÅ / ahamapi maïinÆpuramekhalÃkaÇkaïakaÂakataÂaÇkahÃrak«aumakajjalaæ vanitÃyogyaæ maï¬anajÃtaæ nipuïatayà tattatsthÃne«u nik«ipya samyagaÇgÅk­tamanoj¤aveÓo vallabhayà tayà saha tadÃgÃradvÃropÃntamagaccham // Dkc_1,4.21 // __________ START Dkc 1,4.22: dvÃ÷sthakathitÃsmadÃgamanena sÃdaraæ vihitÃbhyudgatinà tena dvÃropÃntanivÃritÃÓe«aparivÃreïa madanvità bÃlacandrikà saÇketÃgÃramanÅyata / nagaravyÃkulÃæ yak«akathÃæ parÅk«amÃïo nÃgarikajano 'pi kutÆhalena dÃruvarmaïa÷ pratÅhÃrabhÆmimagamat // Dkc_1,4.22 // __________ START Dkc 1,4.23: vivekaÓÆnyamatirasau rÃgÃtirekeïa ratnakhacitahemaparyaÇke haæsatÆlagarbhaÓayanamÃnÅya taruïÅæ, tasyai mahyaæ tamisrÃsamyaganavalokitapuæbhÃvÃya manoramastrÅveÓÃya ca cÃmÅkaramaïimaï¬anÃni sÆk«mÃïi citravastrÃïi kastÆrikÃmilitaæ haricandanaæ karpÆrasahitaæ tÃmbÆlaæ surabhÅïi kusumÃnÅtyÃdivastujÃtaæ samarpya muhÆrtadvayamÃtraæ hÃsavacanai÷ saælapannati«Âhat // Dkc_1,4.23 // __________ START Dkc 1,4.24: tato rÃgÃndhatayà sumukhÅkucagrahaïe matiæ vyadhatta / ro«Ãruïito 'hamenaæ paryaÇkatalÃnni÷ÓaÇko nipÃtya mu«ÂijÃnupÃdaghÃtai÷ prÃharam / niyuddharabhasavikalÃlaÇkÃraæ pÆrvavanmelayitvà bhayakampitÃæ natÃÇgÅmupalÃlayanmandirÃÇgaïamupeta÷ sÃdhvasakampita ivoccairakÆjamaham--"hÃ, bÃlacandrikÃdhi«Âhitena ghorÃkÃreïa yak«eïa dÃruvarmà nihanyate / sahasà samÃgacchata / paÓyatemam iti // Dkc_1,4.24 // __________ START Dkc 1,4.25: tadÃkarïya milità janà samudyadvëpà hÃhÃnidÃnena diÓo badhirayanta÷ bÃlacandrikÃmadhi«Âhitaæ yak«aæ balavantaæ Ó­ïvannapi dÃruvarmà madÃndhastÃmevÃyÃcata / tadasau svakÅyena karmaïà nihata÷ / "kiæ tasya vilÃpena' iti mitho lapanta÷ prÃviÓan / kolÃhale tasmiæÓcalalocanayà saha naipuïyena sahasà nirgato nijÃnuvÃsamagÃm // Dkc_1,4.25 // __________ START Dkc 1,4.26: tato gate«u katipayadine«u paurajanasamak«aæ siddhÃdeÓaprakÃreïa vivÃhya tÃmindumukhÅæ pÆrvasaækalpitÃn surataviÓe«Ãn yathe«ÂamanvabhÆvam / bandhupÃlaÓakunanirdi«Âe divase 'sminnirgatya purÃdbahirvartamÃno netrotsavakÃri bhavadavalokanasukhamanubhavÃmi iti // Dkc_1,4.26 // __________ START Dkc 1,4.27: evaæ mitrav­ttÃntaæ niÓamyÃmlÃnamÃnaso rÃjavÃhana÷ svasya ca somadattasya ca v­ttÃntamasmai nivedya somadattaæ "mahÃkÃleÓvarÃrÃdhanÃnantaraæ bhavadvallabhÃæ saparivÃrÃæ nijakaÂakaæ prÃpayyÃgaccha' iti niyujya pu«podbhavena sevyamÃno bhÆsvargÃyamÃnamavantikÃpuraæ viveÓa / tatra "ayaæ mama svÃmikumÃra÷' iti bandhupÃlÃdaye bandhujanÃya kathayitvà tena rÃjavÃhanÃya bahuvidhÃæ saparyÃæ kÃrayan sakalakalÃkuÓalo mahÅsuravara iti puri prakaÂayan pu«podbhavo 'mu«yarÃj¤o majjanabhojanÃdikamanudinaæ svamandire kÃrayÃmÃsa // Dkc_1,4.27 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite pu«podbhavacaritaæ nÃma caturtha ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ pa¤camocchvÃsa÷ __________ START Dkc 1,5.1: atha mÅnaketanasenÃnÃyakena malayagirimahÅruhanirantarÃvÃsibhujaÇgamabhuktÃvaÓi«Âeneva sÆk«matareïa dh­taharicandanaparimalabhareïeva mandagatinà dak«iïÃnilena viyogih­dayasthaæ manmathÃnalamujjvalayan, sahakÃrakisalayamakarandÃsvÃdanaraktakaïÂhÃnÃæ madhukarakalakaïÂhÃnÃæ kÃkalÅkalakalena dikcakraæ vÃcÃlayan mÃninÅmÃnasotkalikÃmupanayan mÃkandasinduvÃraraktÃÓokakiæÓukatilake«u kalikÃmupapÃdayan, madanamahotsavÃya rasikamanÃæsi samullÃsayan, vasantasamaya÷ samÃjagÃma // Dkc_1,5.1 // __________ START Dkc 1,5.2: tasminnatiramaïÅye kÃle 'vantisundarÅ nÃma mÃnasÃranandinÅ priyavayasyayà bÃlacandrikayà saha nagaropÃntaramyodyÃne vihÃrotkaïÂhayà paurasundarÅsamavÃyasamanvità kasyaciccÆtapotakasya chÃyÃÓÅtale saikatatale gandhakusumaharidrÃk«atacÅnÃmbarÃdinÃnÃvidhena parimaladravyanikareïa manobhavamarcayantÅ reme // Dkc_1,5.2 // __________ START Dkc 1,5.3: tatra ratipratik­timavantisundarÅæ dra«ÂukÃma÷ kÃma iva vasantasahÃya÷ pu«podbhavasamanvito rÃjavÃhanastadupavanaæ praviÓya tatra tatra malayamÃrutÃndolitaÓÃkhÃnirantarasamudbhinnakisalayakusumaphalasamullasite«u rasÃlataru«u kokilakÅrÃlikulamadhukarÃïÃmÃlÃpäÓrÃvaæ ÓrÃvaæ ki¤cidvikasadindÅvarakahlÃrakairavarÃjÅvarÃjÅkelilola-kalahaæsa-sÃrasa-kÃraï¬ava-cakravÃka-cakravÃla-kalaravavyÃkulavimalaÓÅtalasal ilalalitÃni sarÃæsi darÓandarÓamamandalÅlayà lalanÃsamÅpamavÃpa // Dkc_1,5.3 // __________ START Dkc 1,5.4: bÃlacandrikayà 'ni÷ÓaÇkamita ÃgamyatÃm' iti hastasaæj¤ayà samÃhÆto nijatejonirjitapuruhÆto rÃjavÃhana÷ k­Óodaryà avantisundaryà antikaæ samÃjagÃma // Dkc_1,5.4 // __________ START Dkc 1,5.5: yà vasantasahÃyena samutsukatayà rate kelÅÓÃlabha¤jikÃvidhitsayà ka¤cana nÃrÅviÓe«aæ viracyÃtmana÷ krŬÃkÃsÃraÓÃradÃravindasaundaryeïa pÃdadvayam, udyÃnavanadÅrghikÃmattamarÃlikÃgamanarÅtyà lÅlÃlasagativilÃsam, tÆïÅralÃvaïyena jaÇghe, lÅlÃmandiradvÃrakadalÅlÃlityena manoj¤amÆruyugam, jaitrarathacÃturyeïa ghanaæ jaghanam ki¤cidvikasallÅlÃvataæsakahlÃrakorakakoÂarÃnuv­ttyà gaÇgÃvartasanÃbhiæ nÃbhim, saudhÃrohaïaparipÃÂyà valitrayam, maurvÅmadhukarapaÇktinÅlimalÅlayà romÃvalim pÆrïasuvarïakalaÓaÓobhayà kucadvandvam,(latÃmaï¬apasaukumÃryeïa bÃhÆ), jayaÓaÇkhÃbhikhyayà kaïÂham, kamanÅyakarïapÆrasahakÃrapallavarÃgeïa pratibimbÅk­tabimbaæ radanacchadanaæ bÃïÃyamÃnapu«palÃvaïyena Óuci smitam, agradÆtikÃkalakaïÂhikÃkalÃlÃpamÃdhuryeïa vacanajÃtam, sakalasainikanÃyakamalayamÃrutasaurabhyeïa ni÷ÓvÃsapavanam jayadhvajamÅnadarpeïa locanayugalam, cÃpaya«ÂiÓriyà bhrÆlate, prathamasuh­dasudhÃkarasyÃpanÅtakalaÇkayà kÃntyà vadanam, (lÅlÃmayÆrabarhabhaÇgyà keÓapÃÓaæ) ca vidhÃya samastamakarandakastÆrikÃsammitena malayajarasena prak«Ãlya karpÆraparÃgeïa samm­jya nirmiteva rarÃja // Dkc_1,5.5 // __________ START Dkc 1,5.6: sà mÆrtimatÅva lak«mÅrmÃlaveÓakanyakà svenaivÃrÃdhyamÃnaæ saÇkalpitavarapradÃnÃyÃvirbhÆtaæ mÆrtimantaæ manmathamiva tamÃlokya mandamÃrutÃndolità lateva madanÃveÓavatÅ cakampe / tadanu krŬÃviÓrambhÃnniv­ttà lajjayà kÃni kÃnyapi bhÃvÃntarÃïi vyadhatta // Dkc_1,5.6 // __________ START Dkc 1,5.7: lalanÃjanaæ s­jatà vidhÃtrà nÆname«Ã ghuïÃk«aranyÃyena nirmità / no cedabjabhÆrevaævidho nirmÃïanipuïo yadi syÃttarhi tatsamÃnalÃvaïyÃmanyÃæ taruïÅæ kiæ na karoti' iti savismayÃnurÃgaæ vilokayatastasya samak«aæ sthÃtuæ lajjità satÅ ki¤citsakhÅjanÃntaritagÃtrà tannayananÃbhimukhai÷ ki¤cidÃku¤citabhrÆlatairapÃÇgavÅk«itairÃtmana÷kuraÇgasyÃnÃyamÃnalÃvaïyaæ rÃjavÃhanaæ vilokayantyati«Âhat // Dkc_1,5.7 // __________ START Dkc 1,5.8: so 'pi tasyÃstadotpÃditabhÃvarasÃnÃæ sÃmagryà labdhabalasyeva vi«amaÓarasya ÓaravyÃyamÃïamÃnaso babhÆva // Dkc_1,5.8 // __________ START Dkc 1,5.9: sà manasÅtthamacintayat-"ananyasÃdhÃraïasaundaryeïÃnena kasyÃæ puri bhÃgyavatÅnÃæ taruïÅnÃæ locanotsava÷ kriyate / putraratnenÃmunà purandhrÅïÃæ putravatÅnÃæ sÅmantinÅnÃæ kà nÃma sÅmantamauktikÅkriyate / kÃsya devÅ / kimatrÃgamanakÃraïamasya / manmatho mÃmapahasitanijalÃvaïyamenaæ vilokayantÅmasÆyayevÃtimÃtraæ mathnannijanÃma sÃnvayaæ karoti / kiæ karomi / kathamayaæ j¤Ãtavya' iti // Dkc_1,5.9 // __________ START Dkc 1,5.10: tato bÃlacandrikà tayorantaraÇgav­ttiæ bhÃvavivekairj¤Ãtvà kÃntÃsamÃjasannidhau rÃjanandanodantasya samyagÃkhyÃnamanucitamiti lokasÃdhÃraïairvÃkyairabhëata-"bhart­dÃrike, ayaæ sakalakalÃpravÅïo devatÃsÃnnidhyakaraïa Ãhavanipuïo bhÆsurakumÃro maïimantrau«adhij¤a÷ paricaryÃrhe bhavatyà pÆjyatÃm' iti // Dkc_1,5.10 // __________ START Dkc 1,5.11: tadÃkarïya nijamanorathamanuvadantyà bÃlacandrikayà santu«ÂÃntaraÇgà taraÇgÃvalÅ mandÃnileneva saÇkalpajenÃkulÅk­tà rÃjakanyà jitamÃraæ kumÃraæ samucitÃsÅnaæ vidhÃya sakhÅhastena Óastena gandhakusumÃk«ataghanasÃratÃmbÆlÃdinÃnÃjÃtivastunicayena pÆjÃæ tasmai kÃrayÃmÃsa / rÃjavÃhano 'pyevamacintayat-"nÆname«Ã pÆrvajanmani me jÃyà yaj¤avatÅ / no cedetasyÃmevaævidho 'nurÃgo manmanasi na jÃyeta / ÓÃpÃvasÃnasamaye taponidhidattaæ jÃtismaratvamÃvayo÷ samÃnameva / tathÃpi kÃlajanitaviÓe«asÆcakavÃkyairasyà j¤ÃnamutpÃdayi«yÃmi'iti // Dkc_1,5.11 // __________ START Dkc 1,5.12: tasminneva samaye ko 'pi manoramo rÃjahaæsa÷ kelÅvidhitsayà tadupakaïÂhamagamat / samutsukayà rÃjakanyayà marÃlagrahaïe niyuktÃæ bÃlacandrikÃmavalokya samucito vÃkyÃvasara iti sambhëaïanipuïo rÃjavÃhana÷ salÅlamalapat--"sakhi, purà ÓÃmbo nÃma kaÓcinmahÅvallabho manovallabhayà saha vihÃravächayà kamalÃkaramavÃpya tatra kokanadakadambasamÅpe nidrÃdhÅnamÃnasaæ rÃjahaæsaæ Óanairg­hÅtvà bisaguïena tasya caraïayugalaæ niga¬ayitvà kÃntÃmukhaæ sÃnurÃgaæ vilokayanmandasmitavikasitaikakapolamaï¬alastÃmabhëata-"indumukhi, mayà baddho marÃla÷ ÓÃnto munivadÃste / svecchayÃnena gamyatÃm'iti // Dkc_1,5.12 // __________ START Dkc 1,5.13: so 'pi rÃjahaæsa÷ ÓÃmbamaÓapat-"mahÅpÃla, yadasminnambujakhaï¬e 'nu«ÂhÃnaparÃyaïatayà paramÃnandena ti«Âhantaæ nai«Âhikaæ mÃmakÃraïaæ rÃjyagarveïÃvamÃnitavÃnasi tadetatpÃpmanà ramaïÅvirahasantÃpamanubhava' iti / vi«aïïavadana÷ ÓÃmbo jÅviteÓvarÅvirahasahi«ïurbhÆmau daï¬avatpraïamya savinayamabhëata-"mahÃbhÃga, yadaj¤ÃnenÃkaravam tatk«amasva' iti / sa tÃpasa÷ karuïÃk­«ÂacetÃstamavadat-"rÃjan !iha janmani bhavata÷ ÓÃpaphalÃbhÃvo bhavatu / madvacanasyÃmoghatayà bhÃvini janane ÓarÅrÃntaraæ gatÃyÃ÷ asyÃ÷ sarasijÃk«yà rasena ramaïo bhÆtvà muhÆrtadvayaæ maccaraïayugalabandhakÃritayà mÃsadvayaæ Ó­ÇkhalÃniga¬itacaraïo ramaïÅviyogavi«ÃdamanubhÆya paÓcÃdanekakÃlaæ vallabhayà saha rÃjyasukhaæ labhasva'iti // Dkc_1,5.13 // __________ START Dkc 1,5.14: tadanu jÃtismaratvamapi tayoranvag­hïÃt / "tasmÃnmarÃlabandhanaæ na karaïÅyaæ tvayÃ' iti / sÃpi bhart­dÃrikà tadvacanÃkarïanÃbhij¤ÃtasvapurÃtanajananav­ttÃntà nÆnamayaæ matprÃïavallabha÷' iti manasi jÃnatÅ rÃgapallavitamÃnasà samandahÃsamavocat--"saumya, purà ÓÃmbo yaj¤avatÅsandeÓaparipÃlanÃya tathÃvidhaæ haæsabandhanamakÃr«Åt / tathÃhi loke paï¬ità api dÃk«iïyenÃkÃryaæ kurvanti' iti / kanyÃkumÃrÃvevamanyonyapurÃtanajanananÃmadheye paricite parasparaj¤ÃnÃya sÃbhij¤amuktvà manojarÃgapÆrïamÃnasau babhÆvatu÷ // Dkc_1,5.14 // __________ START Dkc 1,5.15: tasminnavasare mÃlavendramahi«Å parijanapariv­tà duhit­kelÅvilokanÃya taæ deÓamavÃpa / bÃlacandrikà tu tÃæ dÆrato vilokya sasambhramaæ rahasyanirbhedabhiyà hastasaæj¤ayà pu«podbhavasevyamÃnaæ rÃjavÃhanaæ v­k«avÃÂikÃntaritagÃtramakarot / sà mÃnasÃramahi«Å sakhÅsametÃyà duhiturnÃnÃvidhÃæ vihÃralÅlÃmanubhavantÅ k«aïaæ sthitvà duhitrà sametà nijÃgÃragamanÃyodyuktà babhÆva / mÃtaramanugacchantÅ avantisundarÅ rÃjahaæsakulatilaka, vihÃravächayà kelivane madantikamÃgataæ bhavantamakÃï¬e eva vis­jya mayà samucitamiti jananyanugamanaæ kriyate--tadanena bhavanmanorÃgo 'nyathà mà bhÆt' iti marÃlamiva kumÃramuddiÓya samucitÃlÃpakalÃpaæ vadantÅ puna÷ puna÷ pariv­ttadÅnanayanà vadanaæ vilokayantÅ nijamandiramagÃt // Dkc_1,5.15 // __________ START Dkc 1,5.16: tatra h­dayavallabhakathÃprasaÇge bÃlacandrikÃkathitatadanvayanÃmadheyà manmathabÃïapatanavyÃkulamÃnasà virahavedanayà dine dine bahulapak«aÓaÓikaleva k«Ãmak«ÃmÃhÃrÃdisakalaæ vyÃpÃraæ parih­tya rahasyamandire malayajarasak«ÃlitapallavakusumakalpitatalpalatÃvartitanulatà babhÆva // Dkc_1,5.16 // __________ START Dkc 1,5.17: tatra tathÃvidhÃvasthÃmanubhavantÅæ manmathÃnalasantaptÃæ sukumÃrÅæ kumÃrÅæ nirÅk«ya khinno vayasyagaïa÷ käcanakalaÓasa¤citÃni haricandanoÓÅraghanasÃramilitÃni tadabhi«ekakalpitÃni salilÃni bisatantumayÃni vÃsÃæsi ca nalinÅdalamayÃni tÃlav­ntÃni ca santÃpaharaïÃni bahÆni saæpÃdya tasyÃ÷ ÓarÅramaÓiÓirayat / tadapi ÓÅtalopacaraïaæ salilamiva taptataile tadaÇgadahanameva samantÃdÃviÓcakÃra / kiÇkartavyatÃmƬhÃæ vi«aïïÃæ bÃlacandrikÃmÅ«adunmÅlitena kaÂÃk«avÅk«itena bëpakaïÃkulena virahÃnalo«ïani÷ÓvÃsaglapitÃdharayà natÃÇgyà Óanai÷ Óanai÷ sagadgadaæ vyalÃpi-"priyasakhi !' kÃma÷ kusumÃyudha÷ pa¤cabÃïa iti nÆnamasatyamucyate / iyamahamayomayairasaækhyairi«ubhiranena hanye / sakhi, candramasaæ va¬avÃnalÃdatitÃpakaraæ manye / yadasminnanta÷praviÓati Óu«yati pÃrÃvÃra÷, sati nirgate tadaiva vardhate / do«Ãkarasya du«karma kiæ varïyate mayà / yadanena nijasodaryÃ÷ padmÃlayÃyÃ÷ gehabhÆtamapi kamalaæ vihanyate // Dkc_1,5.17 // __________ START Dkc 1,5.18: virahÃnalasaætaptah­dayasparÓena nÆnamu«ïÅk­ta÷ svalpÅbhavati malayÃnila÷ / navapallavakalpitaæ talpamidamanaÇgÃgniÓikhÃpaÂalamiva santÃpaæ tanostanoti / haricandanamapi purà nijaya«ÂisaæÓle«avaduragaradanaliptolvaïagaralasaækalitamiva tÃpayati ÓarÅram / tasmÃdalamalamÃyÃsena ÓÅtalopacÃre / lÃvaïyajitamÃro rÃjakumÃra evÃgadaÇkÃro manmathajvarÃpaharaïe / so 'pi labdhumaÓakyo mayà / kiæ karomi' iti // Dkc_1,5.18 // __________ START Dkc 1,5.19: bÃlacandrikà manojajvarÃvasthÃparamakëÂhÃæ gatÃæ komalÃÇgÅæ tÃæ rÃjavÃhanalÃvaïyÃdhÅnamÃnasÃmananyaÓaraïÃmavek«yÃtmanyacintayat-- "kumÃra÷ satvaramÃnetavyo mayà / no cedenÃæ smaraïÅyÃæ gatiæ ne«yati mÅnaketana÷ / tatrodyÃne kumÃrayoranyonyÃvalokanavelÃyÃmasamasÃyaka÷ samaæ muktasÃyako 'bhÆt / tasmÃtkumÃrÃnayanaæ sukaram' iti / tato 'vantisundarÅrak«aïÃya samayocitakaraïÅyacaturaæ sakhÅgaïaæ niyujya rÃjakumÃramandiramavÃpa / pu«pabÃïabÃïatÆïÅrÃyamÃnamÃnaso 'naÇgataptÃvayavasaæparkaparimlÃnapallavaÓayanamadhi«Âhito rÃjavÃhana÷ prÃïeÓvarÅmuddiÓya saha pu«podbhavena saælapannÃgatÃæ priyavayasyÃmÃlokya pÃdamÆlamanve«aïÅyà lateva bÃlacandrikÃgateti saætu«Âamanà niÂilataÂamaïÇanÅbhavadambujakorakÃk­tilasada¤jalipuÂÃm "ito ni«Åda' iti nirdi«ÂasamucitÃsanÃsÅnÃmavantisundarÅpre«itaæ sakarpÆraæ tÃmbÆlaæ vinayena dadatÅæ tÃæ kÃntÃv­ttÃntamap­cchat / tayà savinayamabhÃïi-"deva, krŬÃvane bhavadavalokanakÃlamÃrabhya manmathamathyamÃnà pu«patalpÃdi«u tÃpaÓamanamalabhamÃnà vÃmanenevonnatataruphalamalabhyaæ tvadura÷ sthalÃliÇganasaukhyaæ smarÃndhatayà lipsu÷ sà svayameva patrikÃmÃlikhya "vallabhÃyainÃmarpaya' iti mÃæ niyuktavatÅ' / rÃjakumÃra÷ patrikÃæ tÃmÃdÃya papÃÂha- // Dkc_1,5.19 // __________ START Dkc 1,5.20: `subhaga kusumasukumÃraæ jagadanavadyaæ vilokya te rÆpam / mama mÃnasamabhila«ati tvaæ cittaæ kuru tathà m­dulam' // Dkc_1,5.20 // __________ START Dkc 1,5.21: iti paÂhitvà sÃdaramabhëata-"sakhi, chÃyÃvanmÃmanuvartamÃnasya pu«podbhavasya vallabhà tvameva tasyà m­gÅd­Óo bahiÓcarÃ÷ prÃïà iva vartase / tvaccÃturyamasyÃæ kriyÃlatÃyÃmÃlavÃlamabhÆt / yattavÃbhÅ«Âaæ yena priyÃmanoratha÷ phali«yati tadakhilaæ kari«yÃmi / natÃÇgyà manmana÷ kÃÂhinyamÃkhyÃtam / yadà kelivane kuraÇgalocanà locanapathamavartata tadai«Ãpah­tamadÅyamÃnasà sà svamandiramagÃt / sà cetaso mÃdhuryakÃÂhinye svayameva jÃnÃti / du«kara÷ kanyÃnta÷purapraveÓa÷ / tadanurÆpamupÃyamupapÃdya Óva÷ paraÓvo và matÃÇgÅæ saÇgami«yÃmi / madudantamevamÃkhyÃya ÓirÅ«akusumasukumÃrÃyà yathà ÓarÅrabÃdhà na jÃyeta tathÃvidhamupÃyamÃcara' iti // Dkc_1,5.21 // __________ START Dkc 1,5.22: bÃlacandrikÃpi tasya premagarbhitaæ vacanamÃkarïya saætu«Âà kanyÃpuramagacchat / rÃjavÃhano 'pi yatra h­dayavallabhÃvalokanasukhamalabhata tadudyÃnaæ virahavinodÃya pu«podbhavasamanvito jagÃma / tatra cakoralocanÃvacitapallavakusumanikurambaæ mahÅruhasamÆhaæ Óaradindumukhyà manmathasamÃrÃdhanasthÃnaæ ca natÃÇgÅpadapaÇkticihnitaæ ÓÅtalasaikatatalaæ ca sudatÅbhuktamuktaæ mÃdhavÅlatÃmaï¬apÃntarapallavatalpaæ ca vilokayaællalanÃtilakavilokanavelÃjanitaÓe«Ãïi smÃraæsmÃraæ mandamÃrutakampitÃni navacÆtapallavÃni madanÃgniÓikhà iva cakito darÓandarÓaæ manojakarïejapÃnÃmiva kokilakÅramadhukarÃïÃæ kvaïitÃni ÓrÃvaæ ÓrÃvaæ mÃravikÃreïa kvacidapyavasthÃtumasahi«ïu÷ paribabhrÃma // Dkc_1,5.22 // __________ START Dkc 1,5.23: tasminnavasare dharaïÅsura eka÷ sÆk«macitranivasanaæ sphuranmaïikuï¬alamaï¬ito muï¬itamastakamÃnavasametaÓcaturaveÓamanoramo yad­cchayà samÃgata÷ samantato 'bhyullasattejomaï¬alaæ rÃjavÃhanamÃÓÅrvÃdapÆrvakaæ dadarÓa / rÃjavÃhana÷ sÃdaram ko bhavÃn, kasyÃæ vidyÃyÃæ nipuïa÷' iti taæ papraccha / sa ca "vidyeÓvaranÃmadheyo 'hamaindrajÃlikavidyÃkovido vividhadeÓe«u rÃjamanora¤janÃya bhramannujjayinÅmadyÃgato 'smi' iti ÓaÓaæsa / punarapi rÃjavÃhanaæ samyagÃlokya "asyÃæ lÅlÃvanau pÃï¬uratÃnimittaæ kim' iti sÃbhiprÃyaæ vihasyÃp­cchat / pu«podbhavaÓca nijakÃryakaraïaæ tarkayannenamÃdareïa babhëe-"nanu satÃæ sakhyasyÃbhëaïapÆrvatayà ciraæ rucirabhëaïo bhavÃnasmÃkaæ priyavayasyo jÃta÷ / suh­dÃmakathyaæ ca kimasti? kelivane 'sminvasantamahotsavÃyÃgatÃyà mÃlavendrasutÃyà rÃjanandanasyÃsya cÃkasmikadarÓane 'nyonyÃnuragÃtireka÷ samajÃyata / satatasaæbhogasiddhyapÃyÃbhÃvenÃsÃvÅd­ÓÅmavasthÃmanubhavati iti / vidyeÓvaro lajjÃbhirÃmaæ rÃjakumÃramukhamabhivÅk«ya viracitamandahÃso vyÃjahÃra-"deva !bhavadanucare mayi ti«Âhati tava kÃryamasÃdhyaæ kimasti / ahamindrajÃlavidyayà mÃlavendraæ mohayan paurajanasamak«ameva tattanayÃpariïayaæ racayitvà kanyÃnta÷purapraveÓaæ kÃrayi«yÃmÅti v­ttÃnta e«a rÃjakanyakÃyai sakhÅmukhena pÆrvameva kathayitavya÷' iti / saætu«Âamanà mahÅpatiranimittaæ mitraæ prakaÂÅk­tak­trimakriyÃpÃÂavaæ vipralambhak­trimapremasahajasauhÃrdavedinaæ taæ vidyeÓvaraæ sabahumÃnaæ visasarja // Dkc_1,5.23 // __________ START Dkc 1,5.24: atha rÃjavÃhano vidyeÓvarasya kriyÃpÃÂavena phalitamiva manorathaæ manyamÃna÷ pu«podbhavena saha svamandiramupetya sÃdaraæ bÃlacandrikÃmukhena nijavallabhÃyai mahÅsurakriyamÃïaæ saægamopÃyaæ vedayitvà kautukÃk­«Âah­daya÷ "kathamimÃæ k«apÃæ k«apayÃmi' ityati«Âhat / paredyu÷ prabhÃte vidyeÓvaro rasabhÃvarÅtigaticaturastÃd­Óena mahatà nijaparijanena saha rÃjabhavanadvÃrÃntikamupetya dauvÃrikaniveditanijav­ttÃnta÷ sahasopagamya sapraïÃmam "aindrajÃlika÷ samÃgata÷' iti dvÃsthairvij¤Ãpitena taddarÓanakutÆhalÃvi«Âena samutsukÃvarodhasahitena mÃlavendreïa samÃhÆyamÃno vidyeÓvara÷ kak«Ãntaraæ praviÓya savinayamÃÓi«aæ dattvà tadanuj¤Ãta÷ parijanatìyamÃne«u vÃdye«u nadatsu gÃyakÅ«u madanakalakokilÃma¤juladhvani«u, samadhikarÃgara¤jitasÃmÃjikamanov­tti«u picchikÃbhramaïe«u, saparivÃraæ pariv­ttaæ bhrÃmayanmukulitanayana÷ k«aïamati«Âhat / tadanu vi«amaæ vi«amulbaïaæ vamanta÷ phaïÃlaÇkaraïà ratnarÃjinÅrÃjitarÃjamandirÃbhogà bhogino bhayaæ janayanto niÓceru÷ / g­dhrÃÓca bahavastuï¬airahipatÅnÃdÃya divi samacaran // Dkc_1,5.24 // __________ START Dkc 1,5.25: tato 'grajanmà narasiæhasya hiraïyakaÓipordaityeÓvarasya vidÃraïamabhinÅya mahÃÓcaryÃnvitaæ rÃjÃnamabhëata-rÃjan !avasÃnasamaye bhavatà ÓubhasÆcakaæ dra«Âumucitam / tata÷ kalyÃïaparamparÃvÃptaye bhavadÃtmajÃkÃrÃyÃstaruïyà nikhilalak«aïopetasya rÃjanandanasya vivÃha÷ kÃrya÷' iti / tadavalokanakutÆhalena mahÅpÃlenÃnuj¤Ãta÷ sa÷ saækalpitÃrthasiddhisaæbhÃvanasamphullavadana÷ sakalamohajanakama¤janaæ locanayornik«ipya parito vyalokayat / sarve«u "tadaindrajÃlikameva karma' iti sÃdbhutaæ paÓyatsu rÃgapallavitah­dayena rÃjavÃhanena pÆrvasaÇketasamÃgatÃmanekabhÆ«aïabhÆ«itÃÇgÅmavantisundarÅæ vaivÃhikamantratantranaipuïyenÃgniæ sÃk«Åk­tya saæyojayÃmÃsa / kriyÃvasÃne sati "indrajÃlapuru«Ã÷, sarve gacchantu bhavanta÷' iti dvijanmanoccairucyamÃne sarve mÃyÃmÃnavà yathÃyathamantarbhÃvaæ gatÃ÷ / rÃjavÃhano 'pi pÆrvakalpitena gƬhopÃyacÃturyeïendrajÃlikapuru«avatkanyÃnta÷puraæ viveÓa / mÃlavendro 'pi tadadbhutaæ manyamÃnastasmai vìavÃya pracurataraæ dhanaæ dattvà vidyeÓvaram "idÃnÅæ sÃdhaya' iti vis­jya svayamantarmandiraæ jagÃma / tato 'vantisundarÅ priyasahacarÅvaraparivÃrà ballabhopetà sundaraæ mandiraæ yayau / evaæ daivamÃnu«abalena manorathasÃphalyamupeto rÃjavÃhana÷ sarasamadhurace«ÂÃbhi÷ Óanai÷ÓanairhariïalocanÃyà lajjÃmapanayan suratarÃgamupanayan raho viÓrambhamupajanayan saælÃpe tadanulÃpapÅyÆ«apÃnalolaÓcitracitraæ cittahÃriïaæ caturdaÓabhuvanav­ttÃntaæ ÓrÃvayÃmÃsa // Dkc_1,5.25 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite 'vantisundarÅpariïayo nÃma pa¤cama ucchvÃsa÷ iti pÆrvapÅÂhikà ================================================================================== ÓrÅ÷ daÓakumÃracaritam uttarapÅÂhÅkÃyÃ÷ START Dkc 2,1: prathamocchvÃsa÷ Órutvà tu bhuvanav­ttÃntamuttamÃÇganà vismayavikasitÃk«Å sasmitamidamabhëata-"dayita, tvatprasÃdÃdadya me caritÃrthà Órotrav­tti÷ / adya me manasi tamo 'pahastvayà datto j¤ÃnapradÅpa÷ / pakkamidÃnÃæ tvatpÃdapadmaparicaryÃphalam / asya ca tvatprasÃdasya kimupak­tya pratyupak­tavatÅ bhaveyam / abhavadÅyaæ hi naiva ki¤cinmatsaæbaddham / athavÃstyevÃsyÃpijanasya kvacitprabhutvam / aÓakyaæ hi mÃdicchayà vinà sarasvatÅmukhagrahaïocche«aïÅk­to daÓanacchada e«a cumbayitum / ambujÃsanÃstanataÂopabhuktamura÷sthalaæ cedamÃliÇgayitum' iti priyorasi prÃv­¬iva nabhasyupÃstÅrïagurupayodharamaï¬alà prau¬hakandalÅku¬malamiva rƬharÃgarÆ«itaæ cak«urullÃsayantÅ varhivarhÃvalÅæ vi¬ambayatà kusumacandrakaÓÃreïa madhukarakulavyÃkulena keÓakalÃpena sphuradaruïakiraïakesarakarÃlaæ kadambamukulamiva kÃntasyÃdharamaïimadhÅramÃcucumba / tadÃrambhasapharitayà ca rÃgav­ttyà bhÆyo 'pyÃvartatÃtimÃtracitropacÃraÓÅpharo ratiprabandha÷ / suratakhedasuptayostu tayo÷ svapne bisaguïaniga¬itapÃdo jaraÂha÷ kaÓcijjÃlapÃdo 'd­Óyata / pratyabudhyetÃæ caubhau / atha tasya rÃjakumÃrasya kamalamƬhaÓaÓikiraïarajjudÃmanig­hÅtamiva rajataÓ­ÇkhalopagƬhaæ caraïayugalamÃsÅt / upalabhyaiva ca "kimetat' ityatiparitrÃsavihvalà muktakaïÂhamÃcakranda rÃjakanyà / yana ca tatsakalameva kanyÃnta÷puramagniparÅtamiva piÓÃcopahatamiva vepamÃnamanirÆpyamÃïatadÃtvÃyativibhÃgamagaïyamÃnarahasyarak«ÃsamayamavanitalavipravidhyamÃnagÃtramÃkrandavidÅryamÃïakaïÂhamaÓrusroto 'vaguïÂhitakapolatalamÃkulÅbabhÆva / tumule cÃsminsamaye 'niyantritapraveÓÃ÷ "kiæ kim' iti sahasopas­tya viviÓurantarvaæÓikapuru«Ã÷ / dad­ÓuÓca tadavasthaæ rÃjakumÃram / tadanubhÃvaniruddhanigrahecchÃstu sadya eva te tamarthaæ caï¬avarmaïe nivedayäcakru÷ / so 'pi kopÃdÃgatya nirdahanniva dahanagarbhayà d­Óà niÓÃmyotpannapratyabhij¤a÷ "kathaæ sa evëa madanujamaraïanimittabhÆtÃyÃ÷ pÃpÃyà bÃlacandrikÃyÃ÷ patyuratyabhinivi«Âavittadarpasya vaideÓikavaïikputrasya pu«podbhavasya mitraæ rÆpamatta÷ kalÃbhimÃnÅ naikavidhaviparalambhopÃyapÃÂavÃvarjitamƬhapaurajanamithyÃropitavitathadevatÃnubhÃva÷ kapaÂadharmaka¤cuko nigƬhapÃpaÓÅlaÓcapalo brÃhmaïabruva÷ / kathamivainamanuraktà mÃd­Óe«vapi puru«asiæhe«u sÃvamÃnà pÃpeyamavantisundarÅ / paÓyatu patimadyaiva ÓÆlÃvataæsitamiyamanÃryaÓÅlà kulapÃæsanÅ' iti nirbhartsayanbhÅ«aïabhrukuÂidÆ«atalalÃÂa÷ kÃla iva kÃlalohadaï¬akarkaÓena bÃhudaï¬enÃvalambya hastÃmbuje rekhÃmbujarathÃÇgalächane rÃjaputraæ sarabhasamÃcakar«a / sa tu svabhÃvadhÅra÷ sarvapauru«ÃtibhÆmi÷ sahi«ïutaikapratikriyÃæ daivÅmeva tÃmÃpadamavadhÃrya "smara tasyà haæsagÃmini, haæsakathÃyÃ÷ / sahasva vÃsu, mÃsadvayam'iti prÃïaparityÃgarÃgiïÅæ prÃïasamÃæ samÃÓvÃsyÃrivaÓyatÃmayÃsÅt / atha viditavÃrtÃvÃrtau mahÃdevÅmÃlavendrau jÃmÃtaramÃkÃrapak«apÃtinÃvÃtmaparityÃgopanyÃsenÃriïà jighÃæsyamÃnaæ rarak«atu÷ / na Óekatustu tamaparabhutvÃduttÃrayitumÃpada÷ / sa kila caï¬aÓÅlaÓcaïjavarmà sarvamidamudantajÃtaæ rÃjarÃjagirau tapasyate darpasÃrÃya saædiÓya sarvameva pu«podbhavakuÂumbakaæ sarvasvaharaïapÆrvakaæ sadya eva bandhane k«iptvà k­tvà ca rÃjavÃhanaæ rÃjakesarikiÓorakamiva dÃrupa¤jaranibaddhaæ mÆrdhajajÃlavalÅnacƬhÃmaïiprabhÃvavik«iptak«utpipÃsÃdikhedaæ ca tamavadhÆtaduhit­prÃrthanasyÃÇgarÃjasyoddharaïÃyÃÇgÃnabhiyÃsyannyaviÓvÃsÃnninÃya / rurodha ca balabharadattakampaÓcampÃm / campeÓvaro 'pi siæhavarmà siæha ivÃsahyavikrama÷ prÃkÃraæ bhedayitvà mahatà balasamudÃyena nirgatya svaprahitadÆtavrÃtÃhÆtÃnÃæ sÃhÃyyadÃnÃyÃtisatvaramÃpatatÃæ dharÃpatÅnÃmacirakÃlabhÃvinyapi saænidhÃvadattÃpek«a÷sa sÃk«ÃdivÃvalepo vapu«mÃnak«amÃparÅta÷ pratibalaæ pratijagrÃha÷ / jag­he ca mahati saæparÃye k«Åïasakalasainyamaï¬ala÷ pracaï¬apraharaïaÓatabhinnamarmà siæhavarmà kariïa÷ kariïamavaplutyÃtimÃnu«aprÃïabalena caï¬avarmaïà / sa ca tadduhitaryambÃlikÃyÃmabalÃratnasamÃkhyÃtÃyÃmatimÃtrÃbhilëa÷ prÃïairenaæ na vyayÆyujat / avapi tvanÅnayadapanÅtÃÓe«aÓalyamakalyasaædho bandhanam / ajÅgaïacca gaïakasaæghai÷ "adyaiva k«apÃvasÃne vivÃhanÅyà rÃjaduhitÃ' iti / k­takautukamaÇgale ca tasminnekapiÇgÃcalÃtpratiniv­ttyaiïajaÇgho nÃma jaÇghÃkarika÷ prabhavato darpasÃrasya pratisaædeÓamÃvedayat--"ayi mƬha, kimasti kanyÃnta÷puradÆ«ake 'pi kaÓcitk­pÃvasÃra÷ / sthavira÷ sa rÃjà jarÃviluptamÃnÃvamÃnacitto duÓcaritaduhit­pak«apÃtÅ yadeva ki¤citpralapati tvayÃpi kiæ tadanumatyà sthÃtavyam / avilambitameva tasya kÃmonmattasya citravadhavÃrtÃpre«aïena Óravaïotsavo 'smÃkaæ vidheya÷ / sà ca du«Âakanyà sahÃnujena kÅrtisÃreïa niga¬itacaraïà cÃrake niroddhavyÃ' iti / taccÃkarïya "prÃtareva rÃjabhavanadvÃre sa ca durÃtmà kanyÃnta÷puradÆ«aka÷ saænidhÃpayitavya÷ / caï¬apotaÓca mÃtaÇgapatirupacitakalpanopapannastatraiva samupasthÃpanÅya÷ / k­tavivÃhak­tyaÓcotthÃyÃhameva tamanÃryaÓÅlaæ tasya hastina÷ k­tvà krŬanakaæ tadadhirƬha eva gatvà ÓatrasÃhÃyyakÃya pratyÃsÅdato rÃjanyakasya sakoÓavÃhanasyÃvagrahaïaæ kari«yÃmi' iti pÃrÓvacarÃnavek«Ã¤cakre / ninye cÃsÃvahanyanyasminnunmi«atyevo«Ãroge rÃjaputro rÃjÃÇgaïaæ rak«ibhi÷ / utasthe ca k«aritagaï¬aÓcaï¬apota÷ / k«aïe ca tasminmumuce tadaÇghriyugalaæ rajataÓ­Çkhalayà / sà cainaæ candralekhÃcchavi÷ kÃcidapsarà bhÆtvà pradak«iïÅk­tya präjalirævyajij¤apat--"deva, dÅyatÃmanugrahÃrdraæ cittam / ahamasmi somaraÓmisaæbhavà suratama¤jarÅ nÃma surasundarÅ / tasyà me nabhasi nalinalubdha mugdhakalahaæsÃnubaddhavaktrÃyÃstannivÃraïak«obhavicchinnavigalità hÃraya«Âiryad­cchayà jÃtu haimavate mandodake magnonmagnasya mahar«ermÃrkaï¬eyasya mastake maïikiraïadviguïitapalitamapatat / pÃtitaÓca kopitena ko 'pi tena mayi ÓÃpa÷--"pÃpe, bhajasva lohajÃtimajÃtacaitanyà satÅ' iti / sa puna÷ prasÃdyamÃnastvatpÃdapadmadvayasya mÃsadvayamÃtraæ saædÃnatÃmetya nistaraïÅyÃmimÃmÃpadamaparik«ÅïaÓaktitvaæ cendriyÃïÃmakalpayat / analpena ca pÃpmanà rajataÓ­ÇkhalÅbhÆtÃæ mÃmaik«vÃkasya rÃj¤o vegavata÷ pautra÷, putro mÃnasavegasya, vÅraÓekharo nÃma vidyÃdhara÷ ÓaÇkaragirau samadhyagamat / ÃtmasÃtk­tà ca tenÃhamÃsam / athÃsau pit­prayuktavaire pravartamÃne vidyÃdharacakravartini vatsarÃjavaæÓavardhane naravÃhanadatte virasÃÓayastadapakÃrak«amo 'yamiti tapasyatà darpasÃreïa saha samas­jyata / pratiÓrutaæ ca tena tasmai svasuravantisundaryÃ÷ pradÃnam / anyadà tu viyati vyavadÃyamÃnacandrike manorathapriyatamÃmavantisundarÅæ did­k«uravaÓendriyastadindramandiradyuti kumÃrÅpuramupÃsarat / antaritaÓca tiraskariïyà vidyayà / sa ca tÃæ tadà tvadaÇkÃpÃÓrayÃæ suratakhedasuptagÃtrÅæ tribhuvanasargayÃtrÃsaæhÃrasaæbaddhÃbhi÷ kathÃbhiram­tasyandinÅbhi÷ pratyÃnÅyamÃnarÃgapÆrÃæ nyarÆpayat / sa tu prakupito 'pi tvadanubhÃvapratibaddhaniprahÃntarÃdhyavasÃya÷ samÃliÇgyetaretaramatyantasukhasuptayoryuvayordaivadattotsÃha÷ pÃï¬ulohaÓ­ÇkhalÃtmanà mayà pÃdapadmayoryugalaæ tava niga¬ayitvà saro«arabhasamapÃsarat / avasitaÓca mamÃdya ÓÃpa÷ / tacca mÃsadvayaæ tava pÃratantryam / prasÅdedÃnÅm / kiæ tava karaïÅyam' iti praïipatantÅ "vÃrtayÃnayà matprÃïasamÃæ samÃÓvÃsaya' iti vyÃdiÓya visasarja / tasminneva k«aïÃntare "hato hataÓcaï¬avarmà siæhavarmaduhiturambÃlikÃyÃ÷ pÃïisparÓarÃgaprasÃrite bÃhudaï¬a eva balavadalambya sarabhasamÃk­«ya kenÃpi du«karakarmaïà taskareïa nakhaprahÃreïa rÃjamandiroddeÓaæ ca ÓavaÓatamayamÃpÃdayannacakitagatirasau viharati' iti vÃca÷ samabhavan / Órutvà caitattameva mattahastinamudastÃdhoraïo rÃjaputro 'dhiruhya raæhasottamena rÃjabhavanamabhyavartata / stamberamarayÃvadhÆtapadÃtidattartmà ca praviÓya veÓyÃbhyantaramadabhrÃbhranirgho«agambhÅreïa svareïÃbhyadhÃt--"ka÷ sa mahÃpuru«o yainaitanmÃnu«amÃtradu«karaæ mahatkarmÃnu«Âhitam / Ãgacchatu / mayà sahemaæ mattahastinamÃrohatu / abhayaæ madupakaïÂhavartino devadÃnavairapi vig­hïÃnasya' iti / niÓamyaivaæ sa pumÃnupo¬hahar«o nirgatya k­tà ¤jalirÃkramya saæj¤Ãsaækucitaæ ku¤jaragÃtramasaktamadhyaruk«at / Ãrohantamevainaæ nirvarïyahar«otphullad­«Âi÷ "aye, priyasakho 'yamapahÃravarmaiva' iti paÓcÃnni«Ådato 'sya bÃhudaï¬ayugalamubhayabhujamÆlapraveÓitamagre 'valambya svamaÇgamÃliÇgayÃmÃsa / svayaæ ca p­«Âhato valitÃbhyÃæ bhujÃbhyÃæ paryave«Âayat / tatk«aïopasaæh­tÃliÇganavyatikaraÓcÃpahÃravarmà cÃpacakrakaïapakarpaïaprÃsapaÂÂiÓamusalatomarÃdipraharaïajÃtamupayu¤jÃnÃn balÃvaliptÃnpratibalavÅrÃnbahuprakÃrÃyodhina÷ parik«ipata÷ k«itau vicik«epa / k«aïena cÃdrÃk«Åttadapisainyamanyena samantato 'bhimukhamabhidhÃvatà balanikÃyena parik«iptam / anantaraæ ca kaÓcitkarmikÃragaura÷ kuruvindasavarïakuntala÷ kamalakomalapÃïipÃda÷ karïacumbidugdhadhavalasnigdhanÅlalocana÷ kaÂitaÂanivi«Âaratnanakha÷ paÂÂanivasana÷ k­ÓÃk­Óodarora÷sthala÷ k­tahastatayà ripukulami«uvar«eïÃbhivar«anpÃdÃÇgu«Âhani«ÂharÃvagh­«ÂakarïamÆlena prajavinà gajena saænik­«ya pÆrvopadeÓapratyayÃt "ayameva sa devo rÃjavÃhana÷' ti präjali÷ praïamyÃpahÃravarmaïi nivi«Âad­«ÂirÃca«ÂatvadÃdi«Âena mÃrgeïa saænipÃtitametadaÇgarÃjasahÃyyadÃnÃyopasthitaæ rÃjakam / aribalaæ ca vihitavidhvastaæ strÅbÃlahÃryaÓastraæ vartate / kimanyatk­tyam' iti / h­«Âastu vyÃjahÃrÃpahÃraævarmÃ--"deva, d­«ÂidÃnenÃnug­hyatÃmayamÃj¤ÃkÃra÷ / so 'yameva hyamunà rÆpaïe dhanamitrÃkhyayà cÃntarito mantavya÷ sa evÃyaæ nirgamapyabandhanÃdaÇgarÃjamapavarjitaæ ca koÓavÃhanamekÅk­tyÃsmadg­hyeïÃmunà saha rÃjanyakenaikÃnte sukhopavi«Âamiha devamupati«Âhatu yadi na do«a÷' iti / devo 'pi "yathà te rocate' iti tamÃbhëya gatvà ca tannirdi«Âena mÃrgeïa nagarÃdvahiratimahato rohiïadrumasya kasyacitk«aumÃvadÃtasaikate gaÇgÃtaraÇgapavanapÃtaÓÅtale tale dviradÃdavatatara / prathamasamavatÅrïenÃpahÃravarmaïà ca svahastasatvarasamÅk­te mÃtaÇga iva bhÃgÅrathÅpulinamaïaa¬ale sukhaæ ni«asÃda / tathà ni«aïmaæ ca tamupahÃravarmÃrthapÃlapramatimitrraguptamantraguptaviÓrutairmaithilena ca prahÃravarmaïÃ, kÃÓÅbhartrà ca kÃmapÃlena campeÓvareïa siæhavarmaïà sahopÃgataya dhanamitra÷ praïipapÃta / devo 'pi har«Ãviddhamabhyutthita÷ "kathaæ samasta e«a mitragaïa÷ samÃgata÷ ko nÃmÃyamabhyudaya÷' iti k­tayathocitopacÃrÃnnirbharataraæ parirebhe / kÃÓapitimaithilÃÇgarÃjÃæÓcasuh­nniveditÃnpit­vadapaÓyat / taiÓca har«akampitapalitaæ sarabhasopagƬha÷ paramabhinananda / tata÷ prav­ttÃsu prÅtisaækathÃsu priyavayamyagaïÃnuyukta÷ svasya ca somadattapu«podbhevayÃÓcaritamanuvaraïya suh­dÃmapi v­ttÃntaæ krameïa Órotuæ k­taprastÃvastÃæÓca taduktÃvanvayuÇkta / te«u prathamaæ prÃha sma kilÃpahÃravarmÃ-- // Dkc_2,1 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite rÃjavÃhanacarita nÃma prathama ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,2: dvitÅyocchvÃsa÷ "deva, tvayi tadÃvatÅrïe dvijopakÃrÃyÃsuravivaraæ tvadanve«aïapras­te ca mitragaïa ahamapi mahÅmaÂannaÇge«u gaÇgÃtaÂe bahiÓcampÃyÃ÷ "kaÓcidasti tapa÷prabhÃvotpannadivyacak«urmarÅcirnÃma mahar«i÷' iti / kutaÓcitsaælapato janasamÃjÃdupalabhyÃmutobubhutsustvadgatiæ tamuddeÓamagamam / nyaÓÃmayaæ ca tasminnÃÓrame kasyÃciccÆtapotakasya chÃyÃyÃæ kamapyudvignavarïaæ tÃpasam / amunà cÃtithivadupacarita÷ k«aïaæ viÓrÃnta÷ "kvÃsau bhagavÃnmaraci÷, tasmÃdahamupalipsu÷ prasaÇgapro«itasya suh­do gatima ÃÓcaryaj¤Ãnavibhavo hi sa mahar«irmahyÃæ viÓruta÷' ityavÃdipam / athÃsÃvu«ïamÃyataæ ca ni÷ÓvasyÃÓaæsata-"ÃsÅttÃd­Óo munirasminnÃÓrame / tamekadà kÃmama¤jarÅ nÃmÃÇgapurÅvataæsasthÃnÅyà bÃrayuvatiraÓrubindutÃrakitapayodharà sanirvedamabhyetya kÅrïaÓikhaï¬ÃstÅrïabhÆmirabhyavandi«Âa / tasminneva ca k«aïe mÃt­pramukhastadÃptavarga÷ sÃnukroÓamanupradhÃvitastatraivÃvicchinnapÃtamapatat / sa kila k­pÃlustaæ janamÃrdrayà girÃÓvÃsyÃrtikÃraïaæ tÃæ gaïikÃmap­cchat / sà tu savrŬeva sÃrvapÃdeva sagÃraiveva cÃvravÅt / "bhagavan! aihikasya sukhasyÃbhÃjanaæ jano 'yamÃmu«mikÃya ÓvovasÅyÃyÃrtÃbhyupapattivittayorbhagavatpÃdayormÆlaæ Óaraïamabhiprapanna÷' iti / tasyÃstu jananyuda¤jali÷ paritaÓÃraÓikhaï¬abandhasp­«ÂamuktabhÆmirabhëata--"bhagavan, asyà me do«ame«Ã vo dÃsÅ vij¤Ãpayati / do«aÓca mama svÃdhikarÃrÃnu«Âhà panam / e«a hi gaïikÃmÃturadhikÃro yadduhiturjanmana÷ prabh­tyevÃÇgakriyÃ, tejobalavarïamedhÃsaævardhanena do«ÃgnidhÃtusÃmyak­tà mitenÃhÃreïa ÓarÅrapo«aïam, Ãpa¤camÃdvar«ÃtpiturapyanatidarÓanam, janmadine pumyadine cotsavottaro maÇgalavidhi÷, adhyÃpanamanaÇgavidyÃnÃæ sÃÇgÃnÃm, n­tyagÅtavÃdyanÃÂyacitrÃsvÃdyagandhapu«pakalÃsu lipij¤ÃnavacanakauÓalÃdi«u ca samyagvinayanam, ÓabdahetusamayavidyÃsu vÃrtÃmÃtrÃvabodhanam, ÃjÅvaj¤Ãne krŬÃkauÓale sajÅvanirjÅvÃsu ca dyÆtakalÃsvabhyantarÅkaraïam, abhyantarakalÃsu vaiÓvÃsikajanÃtprayatnena prayogagrahaïam, yÃtrotsavÃdi«vÃdaraprasÃdhitÃyÃ÷ sphÅtaparibarhÃyÃ÷ prakÃÓanam, prasaÇgavatyÃæ saægÅtÃdipriyÃyÃæ pÆrvasaæg­hÅtairgrÃhyavÃgbhi÷ sidvilambhanam, diÇmukhe«u tattacchilpavittakairyaÓa÷prakhyÃpanam, kÃrtÃntikÃdibhi÷ kalyÃïalak«aïoddho«aïam, pÅÂhamardaviÂavidÆ«akairbhik«ukyÃdibhiÓca nÃgarikapuru«asamavÃye«u rÆpaÓÅlaÓilpasaundaryamÃdhuryaprasthÃvanÃ, yuvajanamanorathalak«yabhÆtÃyÃ÷ prabhÆtatamena ÓulkenÃvasthÃpanam svato rÃgÃndhÃya tadbhÃvadarÓanonmÃditÃya và jÃtirÆpavayor'thaÓaktiÓaucatyÃgadÃk«iïyaÓilpaÓÅlamÃdhuryopapannÃya svatantrÃya pradÃnam, adhikaguïÃyÃsvatantrÃya prÃj¤atamÃyÃlpenÃpi bahuvyapadeÓenÃrpaïam, asvatantreïa và gandharvasamÃgamena tadgurubhya÷ ÓulkÃpahaïam, alÃbher'thasya kÃmasvÅk­te svÃminyadhikaraïe ca sÃdhanam, raktasya duhitraikacÃriïÅvratÃnu«ÂhÃpanam, nityanaimitikaprÅtidÃyakatayà h­taÓi«ÂÃnÃæ gamyadhanÃnÃæ citrairupÃyairapaharaïam, adadatà lubdhaprÃyeïa ca vig­hyÃsanam pratihastiprotsÃhanena lubdhasya rÃgiïastyÃgaÓaktisaædhuk«aïam, asÃrasya vÃksaætak«aïairlokopakroÓanairduhit­nirodhanaivrŬotpÃdanairanyÃbhiyogairavamÃnaiÓcÃpavÃhanam, arthadairanarthapratighÃtibhiÓcÃnindyairibhyairanubaddhÃrthÃnarthasaæÓayÃnvicÃrya bhÆyobhÆya÷ saæyojanamiti / gaïikÃyÃÓca gamyaæ prati sajjataiva na saÇga÷ / satyÃmapi prÅtau na mÃturmÃt­kÃyà và ÓÃsanÃtiv­tti÷ / evaæ sthite 'nayà prajÃpativihitaæ svadharmamullaÇghya kvacidÃgantukaæ rÆpamÃtradhane viprayÆni svenaiva dhanavyayena ramamÃïayà mÃsamÃtramatyavÃhi / gamyajanaÓca bhÆyÃnarthayogya÷ pratyÃcak«aïayÃnayà prakopita÷ / svakuÂumbakaæ cÃvasÃditam "e«Ã kumatirna kalyÃïo' iti nivÃrayantyÃæ mayi vanavÃsÃya kopÃt prasthità / sà cediyamahÃryÃniÓcayà sarva e«a jano 'traivÃnanyagatiranaÓanena saæsthÃsyate' ityarodÅt / atha sà vÃrayuvatistena tÃpasena "bhadre! nanu du÷khÅkare 'yaæ vanavÃsa÷ / tasya phalamapavarga÷ svargo và / prathamastu tayo÷ prak­«Âaj¤ÃnasÃdhya÷ prÃyo dussaæpÃda eva, dvitÅyastu sarvamasyaiva sulabha÷ kuladharmÃnu«ÂhÃyina÷ / tadaÓakyÃrambhÃduparamya mÃturmate vartasva' iti sÃnukampamabhihità yadiha bhagavatpÃdamÆlamaÓaraïam, Óaraïamastu mamama k­païÃyà hiraïyaretà deva eva ityudamanÃyata / sa tu muniranuvim­Óya gaïikÃmÃtaramavadat--"saæprati gaccha g­hÃn / pratÅk«amva kÃni cihinÃni yÃvadiyaæ sukumÃrà sukhopabhogasamucità satyaraïyavÃsavyasanenodvejità bhÆyobhÆyaÓcÃsmÃbhirvibodhyamÃnà prak­tÃveva sthÃmyati' iti / "tathÃ' iti tasyÃ÷ pratiyÃte svajane sà gaïikà tam­«imalaghubhaktirdhautodgamanÅyavÃsinÅ nÃtyÃd­taÓarÅrasaæskÃrà vanatarupotÃlavÃlapÆraïairdevatarcanakusumoccayÃvacayaprayÃsairnaikavikalpopahÃrakarmabhi÷ kÃmaÓÃsanÃrthe ca gandhamÃlyadhÆpadÅpan­tyagÅtavÃdyÃdibhi÷ kriyÃbhirekante ca trivargasaæbandhanÅbhi÷ kathÃbhiradhyÃtmavÃdaiÓcÃnurÆpairalpÅyasaiva kÃlenÃnvara¤jayat / ekadà ca rahasi raktaæ tamupalak«ya mƬha÷ khalu loko yatsaha dharmeïÃrthakÃmÃvapi gaïayati' iti ki¤cidasmayata / "kathaya vÃsu, kenÃæÓenÃrthakÃmÃtiÓÃyÅ dharmastavÃbhipreta÷' iti prerità marÅcinà lajjÃmantharamÃrabhatÃbhidhÃtum--"ita÷ kima janÃdbhagavatastrivargabalÃbalaj¤Ãnam / athavaitadapi prakÃrÃntaraæ dÃsajanÃnugrahasya / bhavatu, ÓrÆyatÃm / nanu dharmÃd­ter'thakÃmayoranutpattireva / tadanapek«a eva dharmo niv­ttisukhaprasÆtiheturÃtmasamÃdhÃnamÃtrasÃdhyaÓca / sor'thakÃmavadbÃhyasÃdhane«u nÃtyÃyatate / tattvadarÓanopab­æhitaÓca yathÃkatha¤cida«yanu«ÂhÅyamÃnabhyÃæ nÃrthakÃmÃbhyÃæ bÃdhyate / bÃdhito 'pi cÃlpÃyÃsapratisamÃhitastamapi do«aæ nirh­tya Óreyase 'nalpÃya kalpate / tathÃhi pitÃmahasaya tilottamÃbhilëa÷, bhavÃnÅpatermunipatnÅsahasrasaædrÆ«aïam, padmanÃbhasya «o¬aÓamahasrÃnta÷puravihÃra÷, prajÃpate÷ svaduhitaryapi praïayaprav­tti÷, ÓacÅpaterahalyÃjÃratÃ, ÓaÓÃÇkasya gurutalpagamanam, aæÓumÃlino va¬avÃlaÇghanam, anilasya kesarikalatrasamÃgama÷, b­haspaterutathyabhÃryÃbhisaraïam, parÃÓarasya dÃÓakanyÃdÆ«aïam, pÃrÃÓaryasya bhrÃt­dÃrasaægati÷, atrerm­kagÅsamÃgama ti / amarÃïÃæ ca te«u te«u kÃrye«vÃsuravipralambhanÃni j¤ÃnabalÃnna dharmapŬÃmÃvahanti / dharmapÆte ca manasi nabhasÅva na jÃtu rajo 'nu«ajyate / tanmanye nÃrthakÃmau dharmasya ÓatatamÅmapi kalÃæ sp­Óata÷' iti / Órutvaitad­«irudÅrïarÃgav­ttirabhyadhÃt--"ayi vilÃsin, sÃdhu paÓyasi na dharmastattvadarÓinÃæ vi«ayopabhogenoparudhyata iti / kintu janmana÷ prabh­tyarthakÃmavÃrtÃnabhij¤Ã vayam / j¤eyau cemau kiærÆpau kiæparivÃrau kiæphalau ca' iti / sÃtvavÃdati--"arthastÃvadarjanavardhanarak«aïÃtmaka÷, k­«ipÃÓupÃlyavÃïijyasaædhivigrahÃdiparivÃra÷ tÅrthapratipÃdanaphalaÓca / kÃmastu vi«ayÃtisaktacetaso÷ strÅpuæsayorniratiÓayasukhamparÓaviÓe«a÷ / parivÃrastvasya yÃvadiha ramyamujjavalaæ ca / phalaæ puna÷ paramÃhlÃdanam paramparavimardajanma, smaryamÃïamadhuram, udÅritÃbhimÃnamanuttamam lukhamaparok«aæ svasaævedyameva / tasyaiva k­te viÓi«ÂasthÃnavartina÷ ka«ÂÃni ta«Ãæsi, mahÃnti dÃnÃni, dÃruïÃni yuddhÃni, bhÅmÃni samudralaÇghanÃdÅni ca narÃ÷ samÃcaranti' iti / niÓasyaitanniyativalÃnnu tatpÃÂavÃnnu svabuddhimÃndyÃnnu svaniyamamanÃd­tya tasyÃmasau prÃsajat / sà sudÆraæ mƬhÃtmÃnaæ ca taæ pravahaïena nÅtvà puramudÃraÓobhayà rÃjavÅthyà svabhavanamanaipÅt / abhÆcca gho«aïà "Óva÷ kÃmotsava÷' iti / uttare dyu÷ snÃtÃnulipramÃracitama¤jumÃlamÃrabdhakÃmijanav­ttaæ niv­ttasvav­ttÃbhilëaæ k«aïamÃtre gate 'pi tayà vinà dÆyamÃnaæ tam­ddhimatà rÃjamÃrgeïotsavasamÃjaæ nÅtvà kvacidupavanoddeÓe yuvatijanaÓatapariv­tasya rÃj¤a÷ saænidhau smitamukhena tena "bhadre, bhagavatà saha ni«Åda' ityÃdi«Âà savibhramaæ k­tapraïÃmà sasmitaæ nya«Ådat / tatra kÃcidutthÃya baddhäjaliruttamÃÇganà "deva, jitÃnayÃham, asyai dÃsyamadyaprabh­tyabhyupetaæ mayÃ' iti prabhuæ prÃïaæsÅt / vismayahar«amÆlaÓcakolÃhalo lokasyodajihÅta / h­«Âena ca rÃj¤Ã mahÃrhai ratnÃlaÇkÃrermahatà ca paribarheïÃnug­hya vis­«Âà vÃramukhyÃbhi÷ pauramukhyaiÓca gaïaÓa÷ praÓasyamÃnà svabhavanamagatvaiva tam­«imabhëata--"bhagavan, ayama¤jali÷, ciramanug­hÅto 'yaæ dÃsajana÷, svÃrtha idÃnÅmanu«Âheya÷' iti / sa tu rÃgÃdaÓanihata ivodbhÃmyÃbravÅt--"priye' kimetat / kuta idamaudÃsÅnyam / kva gatastava mayyasÃdhÃraïo 'nurÃga÷' iti / atha sà sasmitamavÃdÅt--"bhagavan, yayÃdya rÃjakale matta÷ parÃjayo 'byupetastasyÃÓca mama ca kasmiæÓcitsaæghar«e "marÅcimÃvarjitavatÅva ÓlÃghase' iti tayÃsmyahamadhik«iptà / dÃsyaïïabandhena cÃsminnarthe prÃvarti«i / siddhÃrthà cÃsmitvatprasÃdÃt' iti / samasthà tathÃvadhÆto durmati÷ k­tÃnuÓaya÷ ÓÆnyavananyavarti«Âa / yastayaivaæ k­tastapasvÅ tameva mÃæ mahÃbhÃga, manyasva / svaÓaktini«iktaæ rÃgamuddh­tya tatyaiva banadhakyà mahadvairÃgyamarpitam / acirÃdeva Óakya Ãtmà tvadarthasÃdhanak«ama÷ kartum / asyÃmeva tÃvadvasÃÇgapuryÃæ campÃyÃm' iti / atha tanamanaÓcyutatama÷sparÓabhiyevÃstaæ raviragÃt / ­«imuktaÓca rÃga÷ saædhyÃtvenÃsphurat / tatkathÃdattavairÃgyÃïÅva kamalavanÃni samakucan / anumatamuniÓÃsanastvamamunaiva sahopÃsya saædhyÃmanurÆpÃbhi÷ kathÃbhistamanuÓayya nÅtarÃtri÷ pratyunmi«atyudayaprasthadÃvakalpe kalpadrumakisalayÃvadhÅriïyaruïÃrci«i taæ namask­tya nagarÃyodacalam / adraÓaæ ca mÃrgÃbhyÃÓavartina÷ kasyÃpi k«apaïakavihÃrasya bahirvivikte raktÃÓoka«aï¬e ni«aïïamasp­«ÂasamÃdhimÃdhik«ÅïamagragaïyamanabhirÆpÃïÃæ k­païavarïaæ kamapi k«apaïakam / urasi cÃsya ÓithilitamalanicayÃnmukhÃnnipatato 'ÓrubindÆnalak«ayam / aprÃk«aæ cÃntikopavi«Âa÷--"kva tapa÷, kva ca ruditam / na cedrahasyamicchÃmi Órotuæ Óokahetum' iti / so 'brÆta-"saumya, ÓrÆyatÃm / ahamasyÃmeva campÃyÃæ nidhipÃlitanÃmna÷ Óro«Âhino jye«ÂhasÆnurvasupÃlito nÃma / vairÆpyÃnmama nirÆpaka iti prasiddhirÃsÅt / anyaÓcÃtra sundaraka iti yathÃrthanÃmÃkalÃguïai÷ sam­ddho vasunà nÃtipu«Âo 'bhavat / tasya ca mama ca vapurvasunÅ nimittÅk­tya vairaæ vairopajÅvibhi÷ pauradhÆrtairudapÃdyata / ta eva kadÃcidÃvayorutsavasamÃje svayamutpÃditamanyonyÃvamÃnamÆlamadhik«epavacanavyatikaramupaÓamayya "na vapurvasu và puæstvamÆlam, api tu prak­«ÂagaïikÃprÃrthyayauvano hi ya÷ sa pumÃn / ato yuvatilalÃmabhÆtà kÃmama¤jarÅ yaæ và kÃmayate sa haratu subhagapatakÃm' iti vyavÃsthÃpayan / abhyupetyÃvÃæ prÃhiïuva tasyai dÆtÃn / ahameva kilÃmu«yÃ÷ smaronmÃdaheturÃsam / ÃsÅnayoÓcÃvayormÃmevÃpagamya sà nÅlotpalamayamivÃpÃÇgadÃmÃÇge mama mu¤cantÅ taæ janamapatrapayÃdhomukhaæ vyadhatta / subhagaæmanyena ca mayà svadhanasya svag­hasya svagaïasya svadehasya svajÅvitasya ca saiveÓvarÅk­tà / k­ÓcÃhamanayà malamallakaÓe«a÷ h­tasarvasvatayà cÃpavÃhita÷ prapadya lokopahÃsalak«yatÃmak«amaÓca so¬huæ dhikv­-tÃni paurav­ddhÃnÃmiha jainÃyatane muninaikenopadi«Âamok«avartmà sukara e«a ve«o veÓanirgatÃnÃmityudÅrïavairÃgyastadapi kau«ÅnamajahÃm / atha puna÷ prakÅrïamalapaÇka÷ prabalakeÓalu¤canavyatha÷ prak­«Âatamak«utpipÃsÃdidu÷kha÷ sthÃnÃsanaÓayanabhojane«vapi dvipa iva navagraho balavatÅbhiryantraïÃbhirudvejita÷ pratyavÃm­Óam / "ahamasmi dvijÃti÷ / asvadharmo mamai«a pÃkhÃï¬ipathÃvatÃra÷ / Órutism­tivihitenaiva vartmanà mama pÆrvajÃ÷ prÃvartanta / mama tu mandabhÃgyasya nindyave«amamandadu÷svÃyatanaæ hariharahiraïyagarbhÃdidevatÃpavÃdak«aÓravaïanairantaryÃtpretyÃpi nirayaphalam aphalaæ vipralambhaprÃyamÅd­Óamidamadharmavartma dharmavatsamÃcaraïÅyamÃsÅt' iti pratyÃkalitasvadurnaya÷ piï¬Å«aï¬aæ viviktametadÃsÃdya paryÃptamaÓrumu¤cÃmi' iti / Órutvà caitadanukampamÃno 'bravam-"bhadra, k«amasva / ka¤citkÃlamatraiva nivasa / nijena dyumnenÃsÃveva veÓyà yathà tvÃæ yojayi«yati tathà yati«ye / santyupÃyÃstÃd­ÓÃ÷' ityÃÓvÃsya tamanutthito 'ham / nagaramÃviÓanneva copalabhya lokavÃdÃllubdhasam­ddhapÆrïaæ puramityarthÃnÃæ naÓvaratvaæ ca pradarÓya prak­tisthÃnamÆnvidhÃsyankarmÅsutaprahite tathi matimakaravam / anupraviÓya ca dyÆtasabhÃmak«adhÆrtai÷ samagaæsi / te«Ãæ ca pa¤caviæÓatiprakÃrÃsu sarvÃsu dyÆtÃÓrayÃsu kalÃsu kauÓalamak«abhÆmihastÃdi«u cÃtyantadurupalak«yÃïi kÆÂakarmÃïi tanmÆlÃni sÃvalepÃnyadhik«epavacanÃni jÅvitanirapek«Ãïi saærambhavice«ÂitÃni sabhikapratyayavyavahÃrÃnnyÃyabalapratÃpaprÃyÃnaÇgÅk­tÃrthasÃdhanak«amÃnbali«u sÃntvanÃni durbale«u bhartsitÃni pak«aracanÃnaipuïamuccÃvacÃni pralobhanÃni glahaprabhedavarïanÃni dravyasaævibhÃgaudÃryamantarÃntarÃÓvÅlaprÃyÃnkalakalÃnityetÃni cÃnyÃni cÃnubhavanna t­ptimadhyagaccham / ahasaæ ca ki¤citpramÃdadattaÓÃre kvacitkitave / pratikitavastu nirdahanniva krodhatÃmrayà d­Óà mÃmabhivÅk«ya "Óik«ayasi re dyÆtavartma hÃsavyÃjena / ÃstÃmayamaÓik«ito varÃka÷ / tvayaiva tÃvadvicak«aïena devi«yÃmi' iti dyÆtÃdhyak«Ãnumatyà vyatya«ajat / mayà jitaÓcÃsau «o¬aÓasahasrÃïi dÅnÃrÃïÃm / tadardhaæ sabhikÃya sabhyebhyaÓca dattvÃrdhaæ svÅk­tyodati«Âham / udati«ÂhaæÓca tatragatÃnÃæ har«agarbhÃ÷ praÓaæsÃlÃpÃ÷ / prÃrthayamÃnasabhikÃnurodhÃcca tadagÃre 'tyudÃramabhyavahÃravidhimakaravam / yanmÆlaÓca me durodarÃvatÃra÷ sa me vimardako nÃma viÓvÃsyataraæ dvitÅyaæ h­dayamÃsÅt / tanmukhena ca sÃrata÷ karmata÷ ÓÅlataÓca sakalameva nagaramavadhÃrya dÆrjaÂikaïÂhakalmëakÃlatame tamasi nÅlanivasanÃrdhorukaparihito badadhatÅk«ïakauk«eyaka÷ phaïimukhakÃkalÅsaædaæÓakapuru«aÓÅr«akayogacÆrïayogavartikÃmÃnasÆtrakarkaÂakarajjudÅpabhÃjanabhramarakaraï¬hakaprabh­tyanekopakaraïayukto gatvà kasyacillabdheÓvarasya g­he saædhiæ chittvà paÂabhÃsasÆk«mÃcchidrÃlak«itÃntarg­haprav­ttiravyatho nijag­hamivÃnupraviÓya nÅvÅæ sÃramahatÅmÃdÃya niragÃm / nÅlanÅradanikarapÅvaratamonibi¬itÃyÃæ rÃjavÅthyÃæ jhaÂiti ÓatahradÃsaæpÃtamiva k«aïamÃlokamalak«ayam / athÃsau nagaradevateva nagaramo«aro«ità ni÷saæbÃdhavelÃyÃæ ni÷s­tà saænik­«Âà kÃcidunmi«adbhÆ«aïà yuvatirÃvirÃsÅt / "kÃsi vÃsu, kvayÃsi' iti sadayamuktà trÃsagadgadamagÃdÅt-"Ãrya, paryusyÃmaryavarya÷ kuberadattanÃmà vasati / Ãsmyahaæ tasya kanyà / mÃæ jÃtamÃtrÃæ dhanamitranÃmne 'tratyÃyaiva kasmaicidibhyakumÃrÃyÃnvajÃnÃdbhÃryÃæ me pità / sa pinarasminnatyudÃratayà pitrorante vittairnijai÷ krÅtvevÃrthivargÃddÃrid«aæ daridrati satyathodÃraka iti ca prÅtalokÃdhiropitÃparaÓlÃdhyanÃmani varayatyeva tasminmÃæ taruïÅbhÆtÃmadhana ityadattvÃrthapatinÃmne kasmaiciditarasmai yathÃrthanÃmne sÃrthavÃhÃya ditsati me pità / tadamaÇgalamadya kila prabhÃte bhÃvÅti j¤Ãtvà prÃgeva priyatamadattasaæketà va¤citasvajanà nirgatya bÃlyÃbhyastena vartmanà manmathÃbhisarÃtadagÃramabhisarÃbhi tanmÃæ mu¤ca / g­hÃïaitadbhÃï¬am' ityunmucya mahyamarpitavatÅ / dayamÃnaÓcÃhamabravam--"ehi sÃdhvi, tvÃæ nayeyaæ tvatpriyÃvasatham' iti tricaturÃïi padÃnyudacalam / Ãpatacca dÅpikÃlokaparilupyamÃnatimirabhÃraæ ya«Âik­pÃïapÃïi nÃgÃrikabalamanalpam / d­«Âvaiva pravepamÃnÃæ kanyakÃmavadam--"bhedre, mà bhai«Å÷ / astyayamasidvitÅyo me bÃhu÷ api tu m­durayamupÃyastvadapek«ayà cintita÷ / Óaye 'haæ bhÃvitavi«avegavikriya÷ / tvayÃpyamÅ vÃcyÃ÷ "niÓi vayamimÃæ purÅ pravi«ÂÃ÷ / da«ÂaÓca mamai«a nÃyako darvÅkareïÃmu«minsabhÃg­hakoïe / yadi va÷ kaÓcinmantravit k­pÃlu÷ sa enamujjÅvayanmama prÃïÃnÃharedanÃthÃyÃ÷' iti / sÃpi bÃlà gatyantarÃbhÃvÃdbhayagadgadasvarà bÃpyadurdinÃk«Å baddhavepathu÷ kathaÇkathamapi gatvà maduktamanvati«Âhan, aÓayiti cÃdaæ bhÃvitavi«avikriya÷ te«u kaÓcannirendrÃbhimÃnÅ mÃæ nirïyaæ mudrÃtantatramantradhyÃnÃdibhiÓcopakramyÃk­tÃrtha÷ "gata evÃyaæ kÃlada«Âa÷ / tathà hi stabdhaÓyÃvamaÇgam, ruddhà d­«Âi÷, ÓÃnta evopmà / ÓucÃlaæ vÃsu, Óvo 'gnisÃtkari«yÃma÷ / ko 'tivartate daivam' iti sahetarai÷ prÃyÃt / utthitaÓcÃhamudÃrakÃya tÃæ nÅtvÃbravam--"ahamasmi ko 'pi taskara÷ / tvadgatenaiva cetasà sahÃyabhÆtena tvÃmimÃmabhisarantÅmantaropalabhya k­payà tvatsamÅpamanai«am / bhÆ«aïamidamasyÃ÷' ityaæÓupaÂalapÃÂitadhvÃntajÃlaæ tadapyarpitavÃn / udÃrakastu tadÃdÃya salajjaæ ca sahar«aæ ca sasaæbhramaæ ca mÃmabhëata-"Ãrya, tvayeveyamasyÃæ niÓi priyà me dattà / vÃkpunarmamÃpah­tà / tathà hi na jÃne vaktuæ tvatkarmaitadadbhutamiti / na te svaÓÅlamadbhutavatpratibhÃti / naivamanyenÃpi k­tapÆrvamiti pratiniyataiva vastuÓakti÷ / na hi tvayyanyadÅyà lobhÃdaya÷ / tvayÃdya sÃdhutonmÅliteti tatprÃyastvatpÆrvÃvadÃnebhyo na rocate / tvayÃmunà suk­tena krÅto 'yaæ dÃsajana ityasÃramatigarÅyasà krÅïÃsÅti sa te praj¤Ãdhik«epa÷ / priyÃdÃnasya pratidÃnamidaæ ÓarÅramiti tadalÃbhe nidhanonmukhamidamapi tvayaiva dattam / athavaitÃvadatra prÃptarÆpam / adyaprabh­ti bharatavyo 'yaæ dÃsajana÷' iti mama pÃdayorapat / atthÃpya cainamurasopaÓli«yÃbhëi«i-"bhadra, kÃdya te pratipatti÷' iti / so 'bhyadhatta--"na Óaknomi cainÃmatra pitroranabhyanuj¤ayopayamya jÅvitum / ato 'syÃmeva yÃminyÃæ deÓamimaæ jihÃsÃmi' ko vÃham, yathà tvamÃj¤apayasi' iti / atha mayoktam-"astyetat / svadeÓo deÓÃntaramiti neyaæ gaïanà vidagdhasya puru«asya / kintu bÃleyamanalpasaukumÃryà / ka«ÂÃ÷ pratyavapÃyabhÆyi«ÂhÃÓca kÃntÃrapathÃ÷ / Óaithilyamiva ki¤citpraj¤Ãsattvayoranarthened­Óena deÓatyÃgena saæbhavyate / tatsahÃnayà sukhamihaiva vÃstavyam / ehi nayÃvainÃæ svamevÃvÃsam' iti / avicÃrÃnumatena tena sadya evainÃæ tadg­hamupanÅya tayaivÃpasarpabhÆtayà tatra m­dbhÃï¬ÃvaÓe«amacorayÃva / tato ni«patya kvacinmu«itakaæ nidhÃya samuccalantau nÃgarikasaæpÃte mÃrgapÃrÓvaÓÃyinaæ ka¤cinmattavÃrayaïamuparipuru«amÃk­«yÃdhyÃrohÃva / graiveyaprotapÃdayugalena ca mayotthÃpyamÃna eva pÃtitÃdhoraïap­thulora÷sthalapariïata÷ purÅtallatÃparÅdantakÃï¬a÷ sa rak«ikabalamak«iïot / adhvaæsayÃva cÃmunaivÃrthapatibhavanam / apavÃhya ca kvacana jÅrïodyÃne ÓÃkhÃgrÃhikayà cÃvÃtarÃva / svag­hagatau ca snÃtau ÓayanamadhyÅÓaÓriyÃva / tÃvadevodagÃdudadherudayÃcalendrapadmarÃgaÓ­Çgakalpaæ kalpadrumahemapallavÃpŬapÃÂalaæ pataÇgamaï¬alam / utthÃya ca dhautavaktrau pragetanÃni maÇgalÃnyanu«ÂhÃyÃsmatkarmatumulaæ puramanuvicarantÃvaÓ­ïuva varavadhÆg­he«u kolÃhalam / athÃrthairarthapati÷ kuberadattamÃÓvÃsya kulapÃlikÃvivÃhaæ mÃsÃvadhikamakalpayat / upahvare punarityaÓik«ayaæ dhanamitram--"upati«Âha sakhe, ekÃnta eva carmaratnabhastrikÃmimÃæ purask­tyÃÇgarÃjam / Ãcak«va ca jÃnÃtyeva devo naikakoÂisÃrasya vasumitrasya mÃæ dhanabhi nÃmaikaputram / so 'haæ mÆlaharatvametyÃrthivargÃdasmyavaj¤Ãta÷ / madarthameva saævardhitÃyÃæ kulapÃlikÃyÃæ maddÃrid«ado«Ãtpuna÷ kuberadattena duhitaryarthapataye ditsitÃyÃmudvegÃdujjhitumasÆnupanagarabhavaæ jaradvanamavagÃhya kaïÂhanyastaÓastrika÷ kenÃpi jaÂÃdhareïa nivÃryaivamukta÷-"kiæ te sÃhasasya mÆlam' iti / mayoktam--"avaj¤Ãsodaryaæ dÃrid«am' iti / sa punarevaæ k­pÃluranvagrahÅt--"tÃt, mƬho 'si / nÃnyatpÃpi«ÂhatamamÃtmatyÃgÃt / ÃtmÃnamÃtmanÃnavasÃdyaivoddharanti santa÷ / santyupÃyà dhanÃrjanasya bahava÷ naiko 'pi cchinnakaïÂhapratisaædhÃnabÆrvasya prÃïalÃbhasya / kimanena / so 'smyahaæ mantrasiddha÷ / sÃdhiteyaæ lak«agrÃhiïÅ carmaratnabhastrikà / ciramahamasyÃ÷ prasÃdÃtkÃmarÆpe«u kÃmaprada÷ prajÃnÃmavÃtsam / matsariïyÃæ jarasi bhÆmisvargamatroddeÓe pravek«yannÃgata÷ / tÃmimÃæ pratig­hÃïa / madanyatra ceyaæ vaïigbhyo vÃramukhyÃbhyo và dugdhe iti hi tadgatà pratÅti÷ / kintu yatsakÃÓÃdanyÃyÃpah­taæ tattasmai pratyarpaïÅyam / nyÃyÃrjitaæ tu devabrÃhmaïebhyastyÃjyam / atheyaæ devateva Óucau deÓe niveÓyÃrcyamÃnà prÃta÷ prÃta÷ suvarïapÆrïava d­Óyate / iyaæ ca ratnabhÆtà carmabhastrikà devÃyÃnivedya nopajÅvyetyÃnÅtà / parantu deva÷ pramÃïam' iti / rÃjà ca niyatamevaæ vak«yati--"bhedra, prÅto 'smi / gaccha / yathe«ÂamimÃmupabhuÇk«va' iti / bhÆyaÓca brÆhi-"yathà na kaÓcidenÃæ mu«ïÃti tathÃnug­hyatÃm' iti / tadapyavaÓyamasÃvabhyupai«yati / tata÷ svag­hametya yathoktamarthatyÃgaæ k­tvà dine dine varivasyamÃnÃæ steyalabdhairarthairnaktamÃpÆrya prÃhïe lokÃya darÓayi«yasi / tata÷ kuberadattast­ïÃyamatvÃrthapatimarthalubdha÷ kanyakayà svayameva tvÃmupsatÃsyÃti / atha kupitor'thapatirvyavahartumarthagarvÃdabhiyok«yate / taæ ca bhÆyaÓcitrairupÃyai÷ kaupÅnÃvaÓe«aæ kari«yÃva÷ / svakaæ cauryamanenaivÃbhyupÃyena supracchannaæ bhavi«yati' iti / h­«ÂaÓca dhanamitro yathoktamanvati«Âhat / tadahareva manniyogÃdvimardakor'thapatisevÃbhiyuktastasyodÃrake vairamabhyavardhayat / athalubdhaÓca kuberadatto niv­ttyÃrthapaterdhanamitrÃyaiva tanayÃæ sÃnunayaæ prÃditsata / pratyabadhnÃccÃrthapati÷ / e«veva divase«u kÃmama¤jaryÃ÷ svasà yavÅyasÅ rÃgama¤jarÅ nÃma pa¤cavÅrago«Âhe saægÅtakamanu«ÂhÃsyatÅti sÃndrÃdara÷ samÃgamananÃgarajana÷ / sa cÃhaæ saha sakhyÃdhanamitreïa tatra saænyadhi«i / prav­ttan­tyÃyÃæ ca tasyÃæ dvitÅyaæ raÇgapÅÂhaæ mamÃbhÆnmana÷ / tadd­«ÂivibhramotpalavanasaccÃpÃÓrayaÓca pa¤caÓaro bhÃvarasÃnÃæ sÃmagryÃtsamuditabala iva mÃmatimÃtramavyathayat / athÃsau nagaradevateva nagaramo«aro«ità lÅlÃkaÂÃk«amÃlÃÓ­ÇkhalÃbhirnÅlotpalapalÃÓaÓyÃmalÃbhirmÃmabadhnÃt / n­tyotthità ca sà siddhilÃbhaÓobhinÅ-"kiæ vilÃsÃt, kimabhilëÃt, kimakasmÃdeva vÃ, na jÃne,-asak­tmÃæ sakhÅbhirapyanupalak«itenÃpÃÇgaprek«itena savibhramÃrecitabhrÆlatamabhirvÃk«ya, sÃpadesaæ ca ki¤cidÃvi«k­tadaÓanacandrikaæ smitvÃ, lokalocanamÃnasÃnuyÃtà prÃti«Âhata / so 'haæ svag­hametya durnivÃrayotkaïÂhayà dÆrÅk­tÃhÃrasp­ha÷ Óira÷ÓÆlasparÓanamapadiÓanvivikte talpe muktairavayavairaÓayi«i / atini«ïÃtaÓca madanatantre mÃmabhyupetya dhanamitro rahasyakathayat-"sakhe, saiva dhanyà gaïikÃdÃrikÃ, yÃmevaæ bhanmano 'biniviÓate / tasyÃÓca mayà sulak«ità bhÃvav­tti÷ / tÃmapyacirÃdayugmaÓara÷ ÓaraÓayane ÓÃyayi«yati / sthÃnÃbiniveÓinoÓca vÃmayatnasÃdhya÷ samÃgama÷ / kintu sà kila vÃrakanyakà gaïikÃsvadharmapratÅpagÃminà bhadrodÃreïÃÓayena samagirata-"guïaÓulkÃham, na dhanaÓulkà / na ca pÃïigrahaïÃd­te 'nyabhogyaæ yauvanam' iti / tacca muhu÷ prati«idhyÃk­tÃrthà tadbhaginÅ kÃmama¤jarÅmÃtà ca mÃdhavasenà rÃjÃnamaÓrukaïÂhyau vyajij¤apatÃm-"deva, yu«maddÃsÅ rÃgama¤jaro rÆpÃnurÆpaÓÅlaÓilpakauÓalà pÆrayi«yati manorathÃnityÃsÅdasmÃkamatimahatyÃÓà sÃdya mÆlacchinnà / yadiyamatikramya svakuladharmamarthanirapek«Ã guïebhya evaæ svaæ yauvanaæ vicikrÅ«ate kulastrÅv­ttamevÃcyutamanuti«ÂhÃsati / sà cediyaæ devapÃdÃj¤ayÃpi tÃvatprak­timÃpadyeta tadà peÓalaæ bhavet' iti / rÃj¤Ã ca tadanurodhÃttathÃnuÓi«Âà satyapyanÃÓravaiva sà yadÃsÅt, tadÃsyÃ÷ svasà mÃtà ca ruditanirbandhena rÃj¤e samagiratÃm-"yadi kaÓcidbhujaÇgo 'smadicchayà vinainÃæ bÃlÃæ vipralabhya nÃÓayi«yati sa taskaravadvadhya÷' iti / tadevaæ sthite dhanÃd­tena tatsvatano 'numanyate / na tu dhanadÃyÃsÃvabhyupagacchatÅti vicintyo 'trÃbhyupÃya÷' iti / atha moyaktam-"kimatra cintyam / guïaistÃmÃvarjya gƬhaæ dhanaistatsvajanaæ to«ayÃva÷' iti / tataÓca käcitkÃmama¤jaryÃ÷ pradhÃnadÆtÅæ dharmarak«itÃæ nÃma ÓÃkyabhik«ukÅæ cÅvarapiï¬adÃnÃdinopasaæg­hya tanmukhena tayà bandhakyà païabandhamakaravam--"ajinaratnamudÃrakÃnmu«itvà mayà tubhyaæ deyam, yadi pratidÃnaæ rÃgama¤jarÅ' iti / so 'haæsaæpratipannÃyÃæ ca tasyÃæ tathà tadarthaæ saæpÃdyamadguïonmÃditÃyà rÃgama¤jaryÃ÷ karakisalayamagrahÅ«am / yasyÃæ ca niÓi carmaratnasteyavÃdastasyÃ÷ prÃrambhe kÃryÃntarÃpadeÓenÃhÆte«u Ó­ïvatsveva nÃgaramukhye«u matpraïidhirvimardakor'thapatig­hyo nÃmabhÆtvà dhanamitramullaÇghya bahvartayat / uktaæ ca dhanamitreïa-"bhedra, kastavÃrtho yatparasya hetormÃmÃkroÓasi / na smarÃmi svalpamapi tavÃpakÃraæ matk­tam' iti / sa bhÆyo 'pi tarjayannivÃbravÅt--"sa e«a dhanagarvo nÃma, yatparasya bhÃryÃæ ÓulkakrÅtÃæ punastatpitarau dravyeïa vilobhya svÅcikÅr«asi / bravÅ«i ca-"kastavÃpakÃro matk­ta÷' iti, nanu pratÅtamevaitat "sÃrthavÃhasyÃrthapatervimardako bahiÓcarÃ÷ prÃïÃ÷' iti / so 'haæ tatk­te prÃïÃnapi parityajÃmi / brahmahatyÃmapi na pariharÃmi / "mamaikarÃtrajÃgarapratÅkÃrastavai«a carmaratnÃhaÇkÃradÃhajvara÷' iti / tathà bruvÃïaÓca pauramukhyai÷ sÃmar«aæ ni«idhyÃpavÃhito 'bhÆt / iyaæ ca vÃrtà k­trimÃrtinà dhanamitreïa carmaratnanÃÓamÃdÃvevopak«ipya pÃrthivÃya nivedità / sa cÃrthapatimÃhÆyopahvare p­«ÂavÃn "aÇga, kimasti kaÓcidvimardako nÃmÃtrabhavata÷' iti / tena ca mƬhÃtmanà "asti deva, paraæ mitram' / kaÓca tenÃrtha÷' iti kathite rÃj¤oktam-"api Óakno«i tamÃhvÃtum' iti / "bìhamasmi Óakta÷' iti nirgatya svag­he veÓavÃÂe dyÆtasabhÃyÃmÃpaïe ca nipuïamanvi«yannopalabdhavÃn / kathaæ vopalabhyeta sa varÃka÷ / sa khalu vimardako madgrÃhitatvadabhij¤Ãnacihno manniyogÃttvadanve«aïÃyojjayinÅæ tadahareva prÃti«Âhata / arthapatistu tamad­«Âvà tatk­tamaparÃdhamÃtmasaæbaddhaæ matvà mohÃdbhayÃdvà pratyÃkhyÃya punardhanamitreïa vibhÃvite kupitena rÃj¤Ã nig­hya niga¬abandhanamanÅyata / te«veva divase«u vidhinà kalpoktena carmaratnaæ dogdhukÃmà kÃmama¤jarÅ pÆrvadugdhaæ k«aïaïÅbhÆtaæ virÆpakaæ rahasyupas­tya tato 'pah­taæ sarvamarthajÃtaæ tasmai pratyarpya sapraÓrayaæ ca bahvanunÅya pratyÃgamat / so 'pi katha¤cinnirgranthikagrahÃnmocitÃtmà madanuÓi«Âo h­«Âatama÷ svadharmameva pratyapadyata / kÃmama¤jaryapi katipayairevÃhobhiraÓmantakaÓe«amajinaratnadohÃÓayà svamabhyudayamakarot / atha matprayukto dhanamitra÷ pÃrthivaæ bhitho vyaj¤Ãpayat-"deva, yeyaæ gaïikà kÃmama¤jarÅ lobhotkar«Ãllobhama¤jarÅti lokÃvakroÓapÃtramÃsÅt, sÃdya musaloÊkhalÃnyapi nirapek«aæ tyajati / tanmanye maccarmaratnÃlÃbhaæ hetum / tasya khalu kalpastÃd­Óa÷ / vaïigbhyo vÃramukhyÃbhyaÓca dugdhe nÃnyebhya iti hi tadgatà pratÅti÷ / ato 'mu«yÃmasti me ÓaÇkÃ' iti / sà sadya eva rÃj¤Ã saha jananyà samÃhÆyata / vyathitavarïeneva mayopahvare kathitam-"nÆnamÃrye, sarvasvatyÃgÃdatiprakÃÓÃdÃÓaÇkanÅyacarmaratnalÃbhà / tadanuyogÃyÃÇgarÃjena samÃhÆyase / bhÆyobhÆyaÓca nirbaddhayà tvayà niyatamasmi tadÃgatitvenÃhamapadeÓya÷ / tataÓca me bhÃvÅ citravadha÷ / m­te ca mayi na jÅvi«yatyeva te bhaginÅ / tvaæ ca ni÷svÅbhÆtà / camaratnaæ ca dhanamitrameva pratibhaji«yati / tadiyamÃpatsamantato 'narthÃnubandhinÅ / tatkimatra pratividheyam' iti / tayà tajjananyà cÃÓrÆïi vis­jyoktam-"astyevaitadasmadvÃliÓyÃnnirbhinnaprÃyaæ rahasyam / rÃj¤aÓca nirbandhÃddviÓtriÓcaturnihnutyÃpi niyatamÃgatirapadeÓyaiva coritasya tvayi / tvayi tvapadi«Âe sarvamasmatkuÂumbamavasÅdet / arthapatau ca tadapayaÓo rƬham / aÇgapuraprasiddhaæ ca tasya kÅnÃÓasyÃsmÃbhi÷ saægatam / amunaiva tadasmabhyaæ dattamityapadiÓya varamÃtmà gopÃyitum' iti mÃmabhyupagamayya rÃjakulamagamatÃm / rÃj¤Ãnuyukte ca "nai«a nyÃyo veÓakulasaya yaddÃturapadeÓa÷ / na hyarthairnyÃyÃrjitaireva puru«Ã veÓamupati«Âhanti'ityasak­tatipraïudya karïanÃsÃcchedopak«epabhÅ«itÃbhyÃæ dagdhabandhakÅbhyÃæ sa eva tapasvÅ taskaratvenÃrthapatiragrÃhyata / kupitena ca rÃj¤Ã tasya prÃïe«Ædyato daï¬a÷ / präjalinà dhanamitreïaiva pratya«idhyata-"Ãrya, mauryadatta e«a varo vaïijÃm rid­Óe«vaparÃdhe«vasubhiraviyoga÷ / yadi kupito 'si h­tasarvasvo nirvÃsanÅya÷ pÃpa e«a÷' iti / tanmÆlà ca dhanamitrasya kÅrtiraprathata / aprÅyata ca bhartà / paÂaccaracchedaÓe«or'thapatirarthamatta÷ sarvapaurajanasamak«aæ niravÃsyata / tasyaiva dravyÃïÃæ tu kenacidavayavena sà varÃkÅ kÃmama¤jarÅ carmaratnam­gat­«ïikÃpaviddhasarvasvà sÃnukampaæ dhanamitrÃbhinoditena bhÆpenÃnvag­hyata / dhanamitraÓcÃhani guïini kulapÃlikÃmupÃyaæsta / tadevaæ siddhasaækalpo rÃgama¤jarÅg­haæ hemaratnapÆrïamakaravam / asmiæÓca pure lubdhasam­ddhavargastathà mu«ito yathà kapÃlapÃïi÷ svaireva dhanairmadviÓrÃïitai÷ sam­ddhÅk­tasyÃrthavargasya g­he«u bhik«Ãrthamabhramat / na hyalamatinipuïo 'pi puru«o niyatilikhitÃæ lekhÃmatikramitum / yato 'hamekadà rÃgama¤jaryÃ÷ pamÃsvÃdamÃsvÃdaæ madenÃsp­Óye / ÓÅlaæ hi madonmÃdayoramÃrgeïÃpyucitakarmasveva pravartanam / yadahamupo¬hamada÷ "nagaramidamekayaiva Óarvaryà nirdhanÅk­tya tvadbhavanaæ pÆrayeyam' iti pravyathitapriyatamÃpraïÃmäjaliÓapathaÓatÃtivartÅ mattavÃraïa iva rabhasacchinnaÓ­Çkhala÷ kayÃpi dhÃtryà ӭgÃlikÃÇkhyayÃnugamyamÃno nÃtiparikaro 'siddhitÅyo raæhasà pareïodacalam / abhipatato 'pi nÃgarikapuru«ÃnaÓaÇkameva vig­hya taskara iti tairabhihanyamÃno 'pi nÃtikupita÷ krŬanniva madÃvasannahastapatitena nistriæÓena dvitrÃneva hatvÃvaghÆrïamÃnatÃmrad­«Âirapatam / anantaramÃrtaravÃnvis­jantÅ Ó­gÃlikà mamÃbhyÃÓamÃgamat / abadhye cÃhamaribhi÷ / Ãpadà tu madÃpahÃriïyà sadya eva bodhitastatk«aïopajÃtayà pratibhayà vyacÅcaram-"aho, mameyaæ mohamÆlà mahatyÃpadÃpatità / pras­tataraæ ca sakhyaæ mayà saha dhanamitrasya, matparigrahatvaæ ca rÃgama¤jaryÃ÷ / madena sà ca tau prorïutau Óvo niyataæ nigrahi«yete / tadiyamiha pratipattiryayÃnu«ÂhÅyamÃnayà manniyogatastau paritrÃsyete / mÃæ ca kadÃcidanarthÃditastÃrayi«yati' iti kamapyupÃyamÃtmanaiva nirïÅya Ó­gÃlikÃmargÃdi«am-"apehi jaratike, yà tÃmarthalubdhÃæ dagdhagaïikÃæ rÃjama¤jarikÃmajinaratnamattena Óatruïà me mitracachadmanà dhanamitreïa saægamitavatÅ, sà hatÃsi / tasya pÃpasya carmaratnamo«ÃdduhituÓca te sÃrÃbharaïÃpahÃrÃdahamadya ni÷Óalyamuts­jeyaæ jÅvitam' iti / sà punaruddhaÂitaj¤Ã paramadhÆrtà sÃÓrugadgadamuda¤jalistÃn puru«ÃnsapraïÃmamÃsÃditavatÅ sÃmapÆrvaæ mama purastÃdayÃcata-"bhadrakÃ÷, pratÅk«yatÃæ ka¤citkÃlaæ yÃvadasmÃdasmadÅyaæ sarvaæ mu«itamarthajÃtamavagaccheyam' iti / tatheti tai÷ pratipanne punarmatsamÅpamÃsÃdya "saumya, k«amasvÃsya dÃsÅjanasyaikamaparÃdham / astu sa kÃmaæ tvatkalatrÃbhimarÓÅ vairÃspadaæ dhanamitra÷ / smaraæstu cirak­tÃæ te paricaryÃmanugrahÅtumarhasi dÃsÅæ rÃgama¤jarÅm / ÃkalpasÃro hi rÆpÃjÅvÃjana÷ / tadbrÆhi kva nihitamasyÃæ bhÆ«aïam' iti pÃdayorapatat / tato dayamÃna ivÃhamavravam-"bhavatu, m­tyuhastavartina÷ kiæ mamÃmupyà vairÃnubandhena' iti tadvruvanniva karïa evainÃmaÓik«ayam-"evamevaæ pratipattavyam' iti / sà tu pratipannÃrtheva jÅva ciram, prasÅdantu te devatÃ÷, devo 'pyaÇgarÃja÷ pauru«aprÅto mocayatu tvÃm, ete 'pi bhadramukhÃstava dayantÃm, iti k«aïÃdapÃsarat / ÃnÅye cÃhamÃrak«akanÃyakasya ÓÃsanÃccÃrakam / athottaredyurÃgatya d­ptatara÷ subhagamÃnÅ sundaraæmanya÷ pituratyayÃdacirÃdhi«ÂhatÃdhikÃrastÃruïyamadÃdanatipakva÷ kÃntako nÃma nÃgÃreka÷ ki¤cidiva bhartsayitvà mÃæ samabhyadhatta--"na ceddhanamitrasyÃjinaratnaæ pratiprayacchasi, na cedvà nÃgarikebhyaÓcoritakÃni paratyarpayasi, drak«yasi pÃrama«ÂÃdaÓÃnÃæ kÃraïÃnÃmante ca m­tyumukham' iti mayà tu smayamÃnenÃbhihitam--"saumya, yadyapi dadyÃmÃjanmano mupitaæ dhanaæ na tvarthapatidÃrÃpahÃriïa÷ Óatrorme mitramukharaya dhananitrasya carmaratnapratyÃÓÃæ pÆrayeyam / adattvaiva tadayutamapi yÃtanÃnÃmanubhaveyam / iyaæ nesÃthÅyasÅ sandhÃ' iti / tenaiva krameïa vartamÃne sÃntnatarjanaprÃye pratidinamanuyogavyatikare 'nuguïÃnnapÃnalÃbhÃtkatipayairevahobhirviropi tatraïa÷ prak­tistho 'hamÃsam / atha kadÃcidacyutÃmbarapÅtÃtapatvipi k«ayiïi vÃsare h­«Âavarïà ӭgÃlikojjvalena ve«eïopas­tya dÆrasthÃnucarà mÃmupaÓli«yÃvravÅt--"Ãrya, di«Âyà vadhasa / phalità tava sunÅti÷ / yathà tvayÃdaÓye tathà dhanamitrametyÃtravam-- Ãrya tavaivamÃpanna÷ suh­dityuvÃca-"ahamadya veÓasaæsargasulabhÃtpÃnado«Ãdvaddha÷ / tvayà punaraviÓaÇkamadyaiva rÃjà vij¤ÃpanÅya÷--"deva, devaprasÃdÃdeva purÃpi tadajinaratnamarthapatimu«itamÃsÃditam / atha tu bhartà rÃgama¤jaryÃ÷ kaÓcidak«adhÆrta÷ kalÃsu kavitve«u lokavÃrtÃsu cÃtivaicak«aïyÃnmayà samas­jyata tatsambandhÃcca vastrÃbharaïapre«aïÃdinà tadbhÃryÃæ pratidinamanvavarte / tadasÃvaÓaÇki«Âa nik­«ÂÃÓaya÷ kitava÷ / tena ca kupitena h­taæ taccarmaratnamÃmaraïasamudgakaÓca tasyÃ÷ / sa tu bhÆya÷ steyÃya bhramannag­hyata nÃgarikapuru«ai÷ / Ãpannaina cÃmunÃnus­tya rudatyai rÃgama¤jarÅparicÃrikÃyai pÆrvapraïayÃnuvartinà tadbhÃïjanidhÃnoddeÓa÷ kathita÷ / mamÃpi carmaratnamupÃyopakrÃnto yadi prayacchedaha deva pÃda÷ prasÃda÷ kÃrya÷ iti / tathà niveditaÓca narapatirasubhirmÃmaviyojyopacchandanaireva saævaæ te dÃpayituæ prayati«yate tanna÷ pathyam' iti / Órutvaiva ca tvadanubhÃvapratyayÃdanatitrasnunà tena tattathaiva saæpÃditam / athÃhaæ tvadabhij¤ÃnapratyÃyitÃyà rÃgama¤jaryÃ÷ sakÃÓÃdyartha«sitÃni vasÆni labhamÃnà rÃjaduhiturambÃlikÃyà dhÃtrÅæ mÃÇgalikÃæ tvadÃdi«Âena mÃrgeïÃnvara¤jayam / tÃmeva ca saækramÅk­tya rÃgama¤jaryÃÓcÃmbÃlikÃyÃ÷ sakhyaæ paramavÅv­dham / aharaÇaÓca navanavÃni prÃbh­tÃnyupaharantÅ kathÃÓcitrÃÓcittahÃriïÅ÷ kathayantÅ tasyÃ÷ paraæ prasÃdapÃtramÃsam / ekadà ca harmyagatÃyÃstasyÃ÷ sthÃnasthitamapi karïakuvalayaæ srastamiti samÃdadhattÅ pramatteva pracyÃvya punarutk«i«ya bhÆmestenopakanyÃpuraæ kÃraïena kenÃpi bhavanÃÇgaïaæ pravi«Âasya kÃntakasyopari prav­ttikuharapÃrÃvatatrÃsanÃpadeÓÃtprahasantÅ prÃhr«am / so 'pi te dhanyaæmanya÷ ki¤cidunmukha÷ smayamÃno matkarmaprahÃsitÃyÃrÃjaduhitÃrvilÃsaprÃyamÃkÃramÃtmÃbhilëamÆlamiva yathà saækalpayettathà mayÃpi saæj¤ayaiva kimapi caturamÃce«Âitam / Ãk­«Âadhanvanà ca manasijena viddha÷ sandigdhaphalena patriïÃtimugdha÷ kathaÇkathamapyapÃsarat / sÃyaæ ca rÃjakanyÃÇgulÅyakamudritÃæ vÃsatÃmbÆlapaÂÂÃæÓukayugalabhÆ«aïÃvayavagarbhÃæ ca vaÇgerikÃæ kayÃcidvÃlikayà grÃhayitvà rÃgama¤jaryà iti nÅtvà kÃntakasyÃgÃramagÃm / agÃdhe ca rÃgasÃgare magno nÃvamiva mÃmupalabhya paramah­«yat avasthÃntarÃïi ca rÃjaduhitu÷ sudÃruïÃni vyÃvarïayantyà mayà sa durmati÷ sudÆramudamÃdyata / tatprÃrthità cÃhaæ tvatpriyÃprahitamiti mamaiva mukhatÃmbÆlocchi«ÂÃnulepanaæ nirmÃlyaæ malinÃæÓukaæ cÃnyedyurupÃharam / tadÅyÃni ca rÃjakanyÃrthamityupÃdÃya cchannamevÃpo¬hÃni / itthaæ ca sandhuk«itamanmathÃgni÷ sa evaikÃnte mayopamantrito 'bhÆt--"Ãrya, lak«aïÃnyeva tavÃvisaævÃdÅni / tathà hi matprÃtiveÓya÷ kaÓcitkÃrtÃntika÷ "kÃntakasya ca tvÃmiyaæ rÃjakanyakà kÃmayate / tadekÃpatyaÓca rÃjà tayà tvÃæ samÃgatamupalabhya kupito 'pi duhiturmaraïabhayÃnnocchetsyati / pratyuta prÃpayi«yatyeva yauvarÃjyam / itthaæ cÃyamarthor'thÃnubandhÅ / kimiti tÃt, nÃrÃdhyate / yadi kumÃrÅpurapraveÓÃbhyupÃyaæ nÃvabudhyase / nanu bandhanÃgÃrabhittevyamitrayamantarÃlamÃramaprÃkÃrasya kenacittu hastavataikÃgÃrikeïa tÃvatÅæ suraÇgÃæ kÃrayitvà pravi«Âasyopavanaæ tavopari«ÂÃdasmadÃyattaiva rak«Ã / "raktataro hi tasyÃ÷ parijano na rahasyaæ bhetsyati' iti / so 'vravÅt--"sÃdhu bhedra, darÓitam / asti kaÓcittaskara÷ khananakarmaïi sagarasutÃnÃmivÃnyatama÷ sa cellabdha÷ k«aïenaitatkarma sÃdhayi«yati' iti / "katamo 'sau, kimiti labhyate iti mayokta "yena taddhanamitrasya carmaratnaæ mu«itam' iti tvÃmeva niradik«at / yadyevamehi, tvayÃsminkarmaïi sÃdhita citrairupÃyaistvÃmahaæ mocayi«yÃmÅti ÓapathapÆrvaæ tenÃbhisandÃya siddher'the bhÆyo 'pi niga¬iyitvà "yo 'sau cÃre÷ sa sarvathopakrÃnta÷ na tu dhÃr«ÂyabhÆmi÷ prak­«Âavairastadajinaratnaæ darÓayi«yati' iti rÃj¤e vij¤Ãpya "citramenaæ hanipyasi, tathà ca satyartha÷ siddhyati, rahasyaæ ca na sravati' iti mayokte so 'tih­«Âa÷ pratipadya mÃneva tvadupapralobhane niyujya bariravasthita÷ prÃptamita÷ paraæ cintyatÃm' iti prÅtena ca mayoktam, "maduktamalpam, tvannaya evÃtra bhÆyÃn Ãnayainam' iti / athÃnÅtenÃmunÃmanmocanÃya Óapatha÷ k­ta÷, ahaæ ca rahasyÃnirbhedÃya vinigajÅk­taÓca snÃnabhojanavilopanÃnyanubhÆya nityÃndhakÃrÃdbhittikoïÃdÃrabhyoragÃsyena suraÇgÃmakaratram / acintayaæ caim-"hantumanasaivÃmunà manmocanÃya Óapatha÷ k­ta÷ tadenaæ hatvÃpi nÃsatyavÃdado«eïa sp­Óye' iti / ni«patataÓca me nigajanÃya prasÃryamÃïapÃïestasya pÃdenorasi nihatya patitasaya tasyaivÃsidhenvà Óiro nyak­ntam / akathayaæ ca Ó­gÃlikÃm-"bhaïa bhadre, kathaæbhÆta÷kanyÃpurasaæniveÓa÷? mahÃnayaæ prayÃso mà v­thaiva bhÆt / amutra ki¤ciccorayitvà nivarti«ye' iti / tadupadarÓitavibhÃge cÃvagÃhya kanyÃnta÷puraæ prajvalatsu maïipradÅpe«u naikakrŬÃkhedasuprasya parajanasya madhye mahitamahÃrgharatnapratyuptasiæhÃkÃradantapÃde haæsatÆlagarbhaÓayyopadhÃnaÓÃlini kusumavicchuritaparyante paryaÇkagale dak«iïapÃdapÃrpïyadhobhÃgÃnuvalitetaracaraïÃgrap­«Âam ri«adviv­ttamadhuragulaphasaædhi, parasparÃÓli«ÂajaÇghÃkÃï¬am, Ãku¤citakomalobhayajÃnuki¤cidvellitorudaï¬ayugalam, adhinitambasrastamuktaikabhujalatÃgrapeÓalam, apÃÓrayÃntanimitÃku¤citetarabhujalatottÃnatalakarakisalayam, ÃmugnaÓroïimaï¬alam, atiÓli«ÂacÅnÃæÓukÃntarÅyam, anativalitatanutarodaram, atanutarani÷ÓvÃsÃrambhakampamÃnakaÂhorakucakuÇmalam, atiraÓcÅnabandhuraÓirodharoddeÓad­ÓyÃmÃnani«ÂaptatapanÅyasÆtraparyastapadmarÃgarucakam, ardhalak«yÃdharakarïapÃÓanibh­takuï¬alam, upariparÃv­ttaÓravaïapÃÓaratnakarïikÃkiraïama¤jarÅpi¤jaritavi«ayavyÃviddhÃÓithilaÓikhaï¬abandham, ÃtmaprabhÃpaÂaladurlak«yapÃÂalottarÃdharavivaram, gaï¬asthalÅsaækrÃntahastapallavadarÓitakarïÃvataæsak­tyam, uparikapolÃdarÓatalani«aktacitravitÃnapatrajÃtajanitaviÓe«akakriyam, ÃmÅlitalocanendÅvaram, avibhrÃntabhrÆpatÃkam, udbhidyamÃnaÓramajalapulakabhinnaÓithilacandanatilakam, ÃnanendusaæmukhÃlakalataæ ca viÓrabdhaprasuptÃmatidhavalottaracchadanimagnaprayaikapÃrÓvatayà ciravilasanakhedaniÓcalÃæ ÓaradambhodharotsaÇgaÓÃyinÅmiva saudÃminÅæ rÃjakanyÃmapaÓyam / d­«Âvai sphuradanaÇgarÃgaÓcakitaÓcorayitavayanisp­hastayaiva tÃvacchoryamÃïah­daya÷ kiÇkartavyatÃmƬha÷ k«aïamati«Âham / atarkayaæ ca-"na cedimÃæ vÃmalocanÃmÃpnuyÃæ na m­«yati mÃæ jÅvitu vasantabandhu÷ asaæketitaparÃm­«Âà ceyamatibÃlà vyaktamÃrtasvareïa nihanyÃnme manoratham / tato 'hamevÃhanyeya / tadiyamatra pratipatti÷' iti / nÃgadantalagnaniryÃsakalkavarïitaæ phalakamÃdÃya maïisamudgakÃdvarïavartikÃmuddh­tya tÃæ tathÃÓayÃnÃæ tasyÃÓca mÃmÃvaddha¤jÃliæ caraïalagnamÃlikhamÃryÃæ caitÃm- "tvÃmayamÃbaddhäjali dÃsajanastamimamarthamarthayate / svapihi mayà saha suratavyatikarakhinneva mà maivam' // hemakaraï¬akÃccavÃsatÃmbÆlavÅÂikÃæ kapÆrasphuÂikÃæ pÃrijÃtakaæ copayujyÃlaktakapÃÂalena tadrasena sudhÃbhitau cakravÃkamithunaæ nira«ÂhÅvam / aÇgulÅyakavinimayaæ ca k­tvà kathaÇkathamapi niragÃm / suraÇgayà ca pratyetya bandhÃgÃraæ tatra baddhasya nÃgarikavarasya siæhagho«anÃmnaste«veva dine«u mitratvenopacaritasya "evaæ mayà hatastapasvÅ kÃntaka÷, tattvayà pratibhidya rahasyaæ labdhavyo mok«a÷' ityupadiÓya saha Ó­gÃlikayà nirakrÃmi«am / n­patipathe ca samÃgatya rak«ikapuru«airag­hye / acintayaæ ca-"alamasmi javenÃpasartumanÃm­«Âa evaibhi÷ / e«Ã punarvarÃkÅ g­hyeta / tadidamatra prÃptarÆpam' iti tÃneva capalamabhipatya svap­«ÂhasamarpitakÆrpara÷ parÃÇmukha÷ sthitvà "bhadrÃ÷, yadyahamasmi taskara÷ badhnÅta mÃm / yu«mÃkamayamadhikÃra÷, na punarasyà var«iyasyÃ÷' ityavÃdi«am / sà tu tÃvataivonnÅtamadabhiprÃyà tÃnsapraïÃmamabhyetya "bhadramukhÃ÷, mamai«a putro vÃyugrastaÓciraæ cikitsita÷ / pÆrvedya÷ prasannakalpa÷ prak­tiÓtha eva jÃta÷ / jÃtÃsthayà mayà bandhanÃnni«kramayya snÃpito 'nulepitaÓcaparidhÃpyani«pravÃïiyugalamabhyavahÃrya paramÃnnamauÓÅre 'dyakÃmacÃra÷ k­to 'bhÆt / atha niÓÅthe bhÆya eva vÃyunighna÷ "nihatya kÃntakaæ n­patiduhitrà rameya' iti raæhasà pareïa rÃjapathamabhyapatat / nirÆpya cÃhaæ putramevaÇgatamasyÃæ velÃyÃmanudhÃvÃmi / tatprasÅdata / baddhvainaæ mahyamarpayata' iti yÃvadasaukrandati tÃvadahaæ "sthavire, kena devo mÃtariÓvà baddhapÆrva÷ / kimete kÃkÃ÷ÓauÇgeyasya me nigrahÅtÃra÷ / ÓÃntaæ pÃpam' ityabhyadhÃvam / asÃvapyamÅbhi÷ "tvamevonmattà yÃnunmatta ityunmattaæ muktadavatÅ / kastamidÃnÅæ badhnÃti' iti nindità kadarthità rudatyevamÃmanvadhÃvat / gatvà ca rÃgama¤jarÅg­haæ ciravirahakhedavihvalÃmimÃæ bahuvidhaæ samÃÓvÃsya taæ niÓÃÓe«amanayam / pratyÆ«e punarudÃrakeïa ca samagacche / atha bhagavantaæ marÅciæ veÓak­cchudutthÃya puna÷ pratitaptatapa÷prabhÃvapratyÃpannÃdivyacak«u«amupasaægamya tenÃsmyevaæbhÆtatvaddarÓanamavagamita÷ / siæhagho«aÓca kÃntakÃpacÃraæ nirbhidya tatapade prasannena rÃj¤Ã prati«ÂhÃpita÷ tenaiva cÃrakasuraÇgÃpathena kanyÃpurapraveÓaæ bhÆyo 'pi me samapÃdayat / samagaæsi cÃhaæ Ó­gÃlikÃmukhani÷s­tavÃrtÃnuraktayà rÃjaduhitrà / ta«veve divase«u caï¬avarmà siæhavarmÃvadhÆtaduhit­prÃrthana÷ kupito 'bhiyujya puramavÃruïat / amar«aïaÓcÃÇgarÃjo yÃvadari÷ pÃragrÃmikaæ vidhimÃcikÅr«ati tÃvatsvayameva prÃkÃraæ nirbhidya pratyÃsannÃnapi sahÃyÃnapratÅk«amÃïo nirgatyÃbhyadhikabalena vidvi«Ã mahati saæparÃye bhinnavarmà siæhavarmà balÃdag­hyata / ambÃlikà ca balavadabhig­hya caï¬avarmaïà haÂhÃtpariïetumÃtmabhavanamanÅyat / kautukaæ ca sa kila k«apÃvasÃne vivÃha ityabadhnÃt / ahaæ ca dhanamitrag­he tadvivÃhÃyaiva pinaddhamaÇgalapratisarastamevamavocam-"sakhe, samÃpatitamevÃÇgarÃjÃbhisaraæ rÃjamaï¬alam / sugƬhameva saæbhÆya paurav­ddhaistadupÃvartaya / upÃv­ttaÓca k­ttaÓirasameva Óutruæ drak«yasi' iti / "tathÃ' iti tenÃbhyupagate gatÃyu«o 'mu«ya bhavanamutsavÃkulamupasamÃdhÅyamÃnapariïayopakaraïamistata÷ praveÓanirgamaprav­ttalokasaæbÃdhamalak«yaÓastrika÷ saha praviÓya maÇgalapÃÂhakairambalikÃpÃïipallavamagnau sÃk«iïyÃtharvaïena vidhinÃrpyamÃïamÃditsamÃnasyÃyÃminaæ bÃhuduï¬amÃk­«ya cchurikayorasi prÃhar«am / sphurataÓca katipayÃnanyÃnapi yamavi«ayamagamayam / hatavidhvastadaæ ca tadg­haman vicaranvepamÃnamadhuragÃtrÅæ viÓÃlalocanÃmabhiniÓÃmya tadÃliÇganasukhamanububhÆ«ustÃmÃdÃya garbhag­hamavik«am / asminneva k«aïe tavÃsmi navÃmbuvÃhastanitagambhÅreïa svareïÃnug­hÅta÷' iti / Órutvà ca smitvà ca devo 'pi rajavÃhana÷ "kathamasi kÃrkasyena karïÅsutamapyatikrÃnta÷' ityabhidhÃya punaravek«yopahÃravarmÃïam Ãcak«va, tavedÃnÅmavasara÷' ityabhëata / so 'pi sasmitaæ praïasyÃrabhatÃbhidhÃtum // Dkc_2,2 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite 'pahÃravarmacaritaæ nÃma dvitÅya ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,3: t­tÅyocchvÃsa÷ e«o 'smi paryaÂannekadà gato videhe«u / mitilÃmapraviÓyaiva bahi÷ kvacinmaÂhikÃyÃæ viÓramitumetya kayÃpi v­ddhatÃpasyà dattapÃdya÷ k«aïamalindabhÆmÃvavÃsthi«i / tasyÃstu maddarÓanÃdeva kimapyÃbaddhadhÃramaÓru prÃvartata / "kimetadamba, kathaya kÃraïam' iti p­«Âà sakaruïamÃca«Âa--"jaivÃt­ka, nanu ÓrÆyate pÃtirasyà mithilÃyÃ÷ prÃharavarmà nÃmÃsÅt / tasya khalu magadharÃjo rÃjahaæsa÷ paraæ mitramÃsÅt / tayoÓca vallabhe balaÓambalayoriva vasumatÅpriyaævade sakhyamapratimamadhattÃm / atha prathamagarbÃbhinanditÃæ tÃæ ca priyasakhÅæ did­k«u÷ priyaævadà vasumatÅæ saha bhartrà pu«papuramagamat / tasminneva ca samaye mÃlavena magadharÃjasya mahajjanyamajani / tatra leÓato 'pi durlak«yÃæ gatimagamanmagadharÃja÷, maithilendrastu mÃlavendraprayatnaprÃïita÷ svavi«ayaæ pratiniv­tto jye«Âhasya saæhÃravarmaïa÷ sutairvikaÂavarmaprabh­tibhirvyÃptaæ rÃjyamÃkarïya svasrÅyÃtsuhyapaterdaï¬ÃvayavamÃditsuraÂavÅpadamavagÃhyalubdhakaluptasarvasvo 'bhÆt / tatsutena ca kanÅyasà hastavartinà sahaikÃkinà vanacaraÓaravar«abhayapalÃyità vanamagÃhi«i / tatra ca me ÓÃrdÆlanakhÃvalÅjhanipatitÃyÃ÷ pÃïibhra«Âa÷ sa bÃlaka÷ kasyÃpi kapilÃÓavasya kro¬amabhyalÅyata / tacchavÃkar«iïaÓca vyÃghrasyÃsÆni«uri«vasanayantramukta÷ k«aïÃdalik«at / bhilladÃrakai÷sa bÃlo 'pÃhÃri / sÃtvahaæ mohasuptà kenÃpi v­«ïipÃlenopanÅya svaæ kuÂÅramÃveÓyak­payopakrÃntavraïà svasthÅbhÆya svabharturantikamupati«ÂhÃsurasahÃyatayà yÃvadvyÃkulÅbhavÃmi tÃvanmamaiva duhÅtà saha yÆnà kenÃpi tamevoddeÓamÃgamat / sà bh­Óaæ rÆroda / ruditÃnte ca sà sÃrthaghÃte svahastagatasya rÃjaputrasya kirÃtabhart­hastagamanam, ÃtmanaÓca kenÃpi vanacareïa vraïaviropaïam, svasthÃyÃÓca punastenopayantuæ cintitÃyà nik­«ÂajÃtisaæsargavaiklavyÃtpratyÃkhyÃnapÃru«yam, tadak«aïeïa cÃmunà vivikte vipine svaÓira÷- kartanodyamam, anena yÆnà yad­cchayà d­«Âena tasya durÃtmano hananam, ÃtmanaÓcopayamanamityakathayat / sa tu p­«Âo maithilendrasyaiva ko 'pi sevaka÷ kÃraïavilambÅ tanmÃrgÃnusÃri jÃta÷ / saha tena bharturantikamupas­tya putrav­ttÃntena Órotramasya devyÃ÷ priyaævadÃyÃÓcÃdahÃva / sa ca rÃjà di«Âado«Ãjjye«ÂhaputraiÓciraæ vig­hya punarasahi«ïutayÃtimÃtraæ ciraæ prayudhya baddha÷ / devÅ ca bandhanaæ gamità / dagdhà punarahamasminnapivÃrdhake hatajÅvitamapÃrayantÅ hÃtuæ pravrajyÃæ kilÃgrahÅpam / duhÅtà tu mama hatajÅvitÃk­«Âà vikaÂavarmamahÃdevÅ kalpasundarÅ kilÃÓiÓriyat / tau cedrÃjaputraunirupadravÃvevÃvardhi«yetÃm, iyatà kÃlena tavemÃæ vayovasthÃmamprak«yetÃm / tayoÓca satorna dÃyÃdà narendrasya prasahyakÃriïo bhaveyu÷' iti pramanyurabhiruroda / Órutvà ca tÃpasÅgiramahamapi prav­ddhavÃppo nig­¬hamabhyadhÃm-"yadyevamamba, samÃÓvasihi / nanvanti kaÓcinmunistvayà tadavasthayà putrÃbhyupapÃdanÃrthaæ yÃcitastena sa labdho vardhataÓca / vÃrteyamatimahatÅ / kimanayà / so 'hamasmi / ÓakyaÓca mayÃsau vikaÂavarmà yatÃkatha¤cidupaÓli«ya vyÃpÃdayitum / anujÃ÷ punaratibahava÷, tairapi ghaÂante paurajÃnapadÃ÷ / mÃæ tu na kaÓcidihatyar÷ id­ktayà jano jÃnÃti / pitarÃvapi tÃvanmÃæ na saævidÃte, kimutetare tamenamarthamupÃyena sÃdhayi«yÃmi' ityagÃdipam / sà tu har«anirbharanipŬità ciraæ prarudya bahuæ vilapya ÓÃntà puna÷ svamÃtrà rÃjÃnta÷purav­ttÃntÃkhyÃne nyayujyata / uktaæ ca tayÃ-"kumÃra,kÃmarÆpeÓvarasya kalindavarmanÃmna÷ kanyà kalpasundarÅ kalÃsu rÆpe cÃpsaraso 'payatikrÃntà patimabhibhÆya vartate / tadekavallabha÷, sa tu bahvavarodho 'pi vikaÂavarmÃ' iti / tÃmavocam-"upasarpainÃæ matprayuktairgandhamÃlyai÷ / upajanayacÃsamÃnado«anindÃdinà svabhartari dve«am / anurÆpabhart­gÃminÅnÃæ ca vÃsavadattÃdÅnÃæ varïanena grÃhayÃnuÓayam / avarodhanÃntare«u ca rÃj¤o vilasitÃni sugƬhÃnyapi prayatnenÃnvipya prakÃÓayantÅ mÃnasasyà vardhaya' iti / punaridamambÃmavocam-"itthameva tvayÃpyananyavyÃpÃrayà n­pÃÇganÃsÃvupasthÃtavyà / pratyahaæ ca yadyatra v­ttaæ tadasmi tvayaiva bodhya÷, maduktà punariyamudarkasvÃduno 'smatkarmaïa÷ prasÃdhanÃya cchÃyevÃnayÃyinÅ kalpasundarÅmanuvartatÃm' iti / tena ca tamarthaæ tathaivÃnvati«ÂhatÃm / ke«uciddine«u gate«vÃca«Âa mÃæ madambà "vatsa, mÃdhavÅva picumandÃÓle«iïÅ yathÃsau ÓocyamÃtmÃnaæ manyeta tathopapÃdya sthÃpità / kiæ bhÆya÷ k­tyam' iti / punarahamabhilikhyÃtmana÷ pratik­tam "ityamamu«yai neyà / nÅtÃæ cainÃæ nirvarïya sà niyatamevaæ vak«yati / "nanvasti kaÓcidÅd­ÓÃkÃra÷ pumÃn' iti / pratibrÆhyenÃm-"yadi syÃttata÷ kim' iti / tasya yaduttaraæ sà dÃsyati "tadahamasmi pratibodhanÅya÷' iti / sà "tathà iti rÃjakulamupasaækramya pratiniv­ttà mÃmekÃnte nyavedayat-"vatsa, darÓito 'sau citrapaÂastasyai mattakÃÓinyai / citrÅyamÃïà cÃsau bhuvanamidaæ sanÃthÅk­taæ yaddeve 'pi kusumadhanvani ned­ÓÅ vapu÷ÓrÅ÷ saænidhatte / citrametaccitrataram / na ca tamavaimi yar id­Óamidamihatyo nirmimÅte / kenedamÃlikhitam, ityÃd­tavatÅ vyÃh­tavatÅ ca / mayà ca smerayodÅritam-"devi, sad­ÓamÃj¤Ãpayasi / bhagavÃnmakaraketurapyevaæsundaraæ iti na Óakyameva saæbhavÃyitum / atha ca vistÅrïeyamarïavanemi÷ / kvacidÅd­Óamapi rÆpaæ daivaÓaktyà saæbhavet / atha tu yadyevaærÆpo rÆpÃnurÆpaÓilpaÓÅlavidayÃj¤ÃnakauÓalo yuvà mahÃkulÅnaÓca kaÓcitsaænihita÷ syÃt, sa kiæ lapsyate' iti / tayoktam-"amba, kiæ bravÅmi / ÓarÅraæ h­dayaæ jÅvitamiti sarvamidamalpamanarhaæ ca / tato na ki¤cillapsyate na cedayaæ vipralambhastasyÃmupya darÓanÃnubhavena yathedaæ cak«uÓcaritÃrthaæ bhavettathÃnugraha÷ kÃrya÷' iti / bhÆyo 'pi mayà d­¬hatarÅkartumupanyastam-"asti ko 'pi rÃjasÆnurnigƬhaæ caran / amupya vasantotsave sahasakhÅbhirnagaropavanavihÃriïÅratiriva vigrahiïÅ yad­cchayà darÓanapathaæ gatÃsi / gataÓcÃsau kÃmaÓaraikalak«yatÃæ mÃmanvavarti«Âa / mayà ca vÃmanyonyÃnurÆpairanyadurlabhairÃkÃrÃdibhirguïÃtiÓayaiÓca preryamÃïayà tadracitaireva kusumaÓekharasraganulepanÃdibhiÓciramupÃsitÃsi / sÃd­Óyaæ ca svamanena svayamevÃbhilikhya tvatsamÃdhigìhatvadarÓanÃya pre«itam / e«a cedartho niÓcitastasyÃmupyÃtimÃnu«aprÃïasattavapraj¤Ãprakar«asya na ki¤ciddu«karaæ nÃma / tamadyaiva darÓayeyam / saæketo deya÷' iti / tayà tadu ki¤cidiva dhyÃtvà punarabhihitam--"amba, tava naitadidÃnÅæ gopyatam / ata÷ kathayÃmi / mama tÃtasya rÃj¤a prahÃravarmaïà saha mahatÅ prÅtirÃsÅt / mÃtuÓca me mÃnavatyÃ÷ priyavayasyà devÅ priyaævadÃsÅt / tÃbhyÃæ punarajÃtÃpatyÃbhyÃmevak­ta÷ samayo 'bhÆt--"Ãvayo÷ putramatyÃ÷ putarÃya duhit­matyà duhità deyÃ' iti / tÃtastu mÃæ jÃtÃæ prana«ÂÃpatyà priyaævadeti prÃrthayamÃnÃya vikaÂavarmaïe daivÃddattavÃn / ayaæ ca ni«Âhura÷ pit­drohÅ nÃpyupapannasaæsthÃna÷ kÃmopacÃre«valabdhavaicak«aïya÷ kalÃsu kÃvyanÃÂakÃdi«u mandÃbhiniveÓa÷ sauryonmÃdÅ durvikatthano 'n­tavÃdÅ cÃsthÃnavarpÅ / nÃtirocate ma e«a bhartà viÓe«ataÓcai«u vÃsare«u yadayamudyÃne madantaraÇgabhÆtÃæ pu«karikÃmapyupÃntavartinÅmanÃd­tya mayi baddhasÃpatnyamatasarÃmanÃtmaj¤ÃmÃtmanÃÂakÅyÃæ ramayantikÃæ nÃmÃpatyanirviÓe«aæ matsaævardhitÃyÃÓcampakalatÃyÃæ svayamavacitÃbhi÷ sumanobhiralamakÃr«it / madupabhuktamukte citrakÆÂagarbhavedikÃgate ratnatasya tayà saha vyahÃr«it / ayogyaÓca pumÃnavaj¤Ãtaæ ca prav­tta÷ / tatkimityapek«yate paralokabhayaæ caihikena du÷khenÃntaritam / avi«ahyaæ hi yo«itÃmanaÇgaÓarani«aÇgÅbhÆtacetasÃmani«ÂajanasaævÃsayantraïÃdu÷kham / ato 'munà puru«eïa mamÃdyodyÃnamÃdhavÅg­he samÃgamaya / tadvÃrthÃÓravaïamÃtreïaiva hi mamÃtimÃtraæ mano 'nuraktam / asti cÃyamartharÃÓi÷ / anenÃmupya pade prati«ÂhÃpya tamevÃtyantamupacarya jÅvi«yÃmi' iti / mayÃpi tadabhyupetya pratyÃgatam / ata÷ paraæ bhart­dÃraka÷ pramÃïam' iti / tatastasyà eva sakÃÓÃdanta÷puraniveÓamantarvaæÓikapuru«asthÃn pramadavanapradeÓÃnapi vibhÃgenÃvagamya, astagirikÆÂapÃtak«ubhitaÓoïita iva ÓoïÅbhavati bhÃnubimbe, paÓcimÃmbudhi«aya÷pÃtanirvÃpitapataÇgÃÇgÃradhÆmasaæbhÃra iva bharitanabhasitamasi vij­mbhate, paradÃraparÃmarÓonmukhasya mamÃcÃryakamiva kartumutthite guruparigrahaÓlÃghini grahÃgresare k«apÃkare, kalpasundarÅvadanapuï¬arÅkeïeva maddarÓanÃtirÃgaprathamopanatena smayamÃnena candramaï¬alena saædhuk«yamÃïatejasi bhuvanavijigÅ«odyate deve kusumadhanvani, yatocitaæ ÓayanÅyamabhaje / vyacÅcaraæ ca-"siddhaprÃya evÃyamartha÷ / kintu parakalatralaÇghÃnÃddharmapŬà bhavet, sÃpyarthakÃmayordvayorupalambheÓÃstrakÃrairanumataiveti / gurujanabandhamok«opÃyasaædhinà mayà caipa vyatikrama÷ k­ta÷, tadapi pÃpaæ nirh­tya kiyatyÃpi dharmakalayà mÃæ samagrayediti / api tvetadÃkarïya devo rÃjavÃhana÷ suh­do và kiæ nu vak«yanti' iti cintÃparÃdhÅna eva nidrayà parÃm­Óye / ad­syata ca svapno hastivakro bhagavÃn / Ãhasma ca-"saumya upahÃravarman, mà sma te durvikalpo bhÆt / yatastvamasi madaæÓa÷ / ÓaÇkarajaÂÃbhÃralÃlanocità surasaridasau varavarïinÅ / sà ca kadÃcinmadvilo¬anÃsahi«ïurmÃmaÓapat-"ehi martyatvam' iti / aÓapyata mayà ca-"yatheha bahubhogyà tathà prÃpyÃpi mÃnupyakamanekasÃdhÃraïÅ bhava' iti / abyarthitaÓcÃnayà "ekapÆrvà punastvÃmevopacarya yÃvajjÅvaæ rameyam' iti / tadayamartho bhavya eva bhavatà nirÃÓaÇkya÷' iti / pratibudhya ca prÅtiyuktastadaharapi priyÃsaæketavyatikarÃdismaraïenÃhamanai«am / anyedyurananyathÃv­ttiranaÇgo mayyeve«uvar«amavar«at / aÓu«yacca jyoti«mata÷ prabhÃmayaæ sara÷ / prÃsaracca timiramaya÷ kardama÷ / kÃrdamikanivasanaÓca d­jhataraparikara÷ khaÇgapÃïirupah­taprak­topaskara÷ / smaranmÃt­dattÃnyabhij¤ÃnÃni rÃjamandiraparikhÃmudambhasamupÃti«Âham / athopakhÃtaæ mÃt­g­hadvÃre pu«karikayà prathamasaænidhÃpitÃæ vemuya«ÂimÃdÃya tayà ÓÃyitayà ca parikhÃm, sthÃpitayà ca prÃkÃrabhittimalaÇghayam / adhiruhya pakve«Âakacitena gopuroparitalÃdhiroheïa sopÃnapathena bhuvamavÃtaram / avatÅrïaÓca bakulavÅthÅmatikramya campakÃvalivartmanà manÃgivopas­tyottarÃhi karuïaæ cakravÃkamithunaravamaÓ­ïavam / punarudÅcà pÃÂalipathena sparÓalabhyaviÓÃlasaudhaku¬yodareïa Óarak«epamiva gatvà puna÷ prÃcà piï¬ÅbhÃï¬Åra«aï¬amaï¬itobhayapÃrÓvena saikatapathena ki¤cidunttaramatikramya punaravÃcÅæ cÆtavÅthÅmagÃhi«i / tataÓca gahanataramudaropacitaratnavedikaæ mÃdhavÅlatÃmaï¬apamÅ«adviv­tasamudgakonmi«itabhÃsà dÅpavartyà nyarÆpayam / praviÓya caikapÃrÓve phullapu«panirantarakuraïÂapotapaÇktibhittiparigataæ garbhag­ham, avanipatitÃruïÃÓokalatÃmayamabhinavakusumakorakapulakalächitaæ pratyagrapravÃlapaÂalapÃÂalaæ kapÃÂamuddhÃÂya prÃvik«am, tatra cÃsÅtsvÃstÅrïaæ kusumaÓayanam, suratopakaraïavastugarbhÃÓcabh­ÇgÃraka÷ / samupaviÓya muhÆrtaæ viÓrÃnta÷ parimalamatiÓayavantamÃghrÃsi«am / aÓrau«aæ ca mandamandaæ padaÓabdam / Órutvaiva saæketag­hÃnnirgatya raktÃÓokaskandhapÃrÓvavyavahitÃÇgaya«Âi÷ sthito 'smi / sà ca subhrÆ÷ su«ÅmakÃmà Óanairupetya tatra mÃmad­«Âvà balavadavyathi«Âa / vyas­jacca mattarÃjahaæsavi kaïÂharÃgavalgugadgadÃæ giram-"vyaktamasmi vipralabdhà / nÃstyupÃya÷ prÃïitum / ayi h­daya, kimidamakÃryaæ kÃryavadadhyavasÃya tadasaæbhavena kimevamuttÃmyasi / bhagavanpa¤cabÃïa, kastavÃparÃdha÷ k­to mayà yadevaæ dahasi, na ca bhasmÅkaro«i' iti / athÃhamÃvirbhÆya viv­tadÅpabhÃjana÷ "bhÃmini, nanu bahvaparÃddhaæ bhavatyà cittajanmano yadamu«ya jÅvitabhÆtà ratirÃk­tyà kadarthitÃ, dhanurya«ÂirbhrÆlatÃbhyÃm, bhramaramÃlÃmayÅ jyà nÅlÃlakadyutibhi÷, astrÃïyapÃÇgavÅk«itav­«Âibhi÷, mahÃrajanara¤jitadhvajapaÂÃæÓukaæ dantacchadamayÆkhajÃlai÷, prathamasuh­nmalayamÃruta÷ parimalapaÂÅyasà ni÷ÓvÃsapavanena, parabh­to 'tima¤julai÷ pralÃpai÷, pu«pamayÅ patÃkà bhujaya«ÂibhyÃm, digvijayÃrambhapÆrïakumbhamithunamurojakumbhayugalena, krÅjÃsaro nÃbimam¬alena, saænÃhyaratha÷ Óroïimaï¬alena, bhavanaratnatoraïastambhayugalamÆruyugalena, lÅlÃkarïakisalayaæ caraïatalaprabhÃbhi÷ / ata÷ sthÃna eva tvÃæ dunoti mÅnaketu÷ / mÃæ punaranaparÃdhamadhikamÃyÃsayatÅtye«a eva tasya do«a÷ / tatprasÅda sundari, jÅvaya mÃæ jÅvanau«adhibhiravÃpÃÇgairanaÇgabhujaÇgada«Âam' ityÃÓli«ÂavÃn / arÅramaæ cÃnaÇgarÃgapeÓalaviÓÃlalocanÃm / avasitÃrthÃæ cÃraktavalitek«aïÃmÅ«atsvedarekhodbhedajarjaritakapolamÆlÃmanargalakalakalapralÃpinÅmakaruïadaÓanakararuhÃrpaïavyatikarÃmatyarthapariÓlathÃÇgÅmÃrtÃmiva lak«ayitvà mÃnasÅæ ÓÃrÅrÅæ ca dhÃraïÃæ ÓithilayannÃtmÃnamapi tayà samÃnÃrthamÃpÃdayam / tatk«aïavimuktasaægatau ratÃvasÃnakaæ vidhimanubhavantau ciraparicitÃvivÃtirƬhaviÓrambhau k«aïamavÃti«ÂhÃvahi / punarahamu«ïamÃyataæ ca ni÷Óvasya ki¤ciddÅna d­«Âi÷ sacakitaprasÃritÃbhyÃæ bhujÃbhyÃmenÃmanatipŬaæ pari«vajya nÃtiviÓadamacumbi«am / aÓrumukhÅ tu sà "yadi prÃyÃsi nÃtha, prayÃtameva me jÅvitaæ gaïaya / naya mÃmapi / na cedasau dÃsajano ni«prayojana÷' itya¤jalimavataæsatÃmanai«Åt / avÃdi«aæ ca tÃm--"ayi mugdhe, ka÷ sacetana÷ striyamabhikÃmayamÃnÃæ nÃbhinandati / yadi madanugrahaniÓcalastavÃbhisaædhirÃcarÃvicÃraæ madupadi«Âam / ÃdarÓaya rahasi rÃj¤e matsÃd­Óyagarbhaæ citrapaÂam / Ãcak«va ca kimiyamÃk­ti÷ puru«asaundaryasya pÃramÃrƬhà na vÃ' iti / "bìhamÃrƬhÃ' iti nÆnamasau vak«yati / brÆhi bhÆya÷--"yadyevam, asti kÃpi tÃpasÅ deÓÃntarabhramaïalabdhaprÃgalbhyà mama ca mÃt­bhÆtÃ' / tayedamÃlekhyarÆpaæ purask­tyÃhamuktÃ-"so 'sti tÃd­Óo mantro yena tvamupo«ità parvaïi viviktÃyÃæ bhÆmau purohitairhutamukte saptÃrci«i naktamekÃkinÅ Óataæ candanasamidha÷, Óatamagurusamidha÷ karpÆramu«Âhi÷ paÂÂavastrÃïi ca prabhÆtÃni hutvà bhavi«yasyevamÃk­ti÷ / atha cÃlayi«yasi ghaïÂÃm / ghaïÂÃpuÂakvaïitÃhÆtaÓca bhartà bhavatyai sarvarahasyamÃkhyÃya nimÅlitÃk«o yadi tvÃmÃliÇget, iyamÃk­tiramumupasaækrÃmet / tvaæ tu bhavi«yasi yathÃpurÃkÃraiva yadi bhavatyai bhavatpriyÃya caivaæ roceta, na cÃsminvidhau visaævÃda÷ kÃya÷' iti / "vapuÓcodidaæ tavÃbhimataæ saha suh­nmantribhiranujai÷ paurajÃnapadaiÓca saæpradhÃrya te«Ãmapyanumate karmaïyabhimukhena steyam' iti / sa niyatamabhyupai«yati / punarasyÃmeva pramadavanavÃÂÅÓ­ÇgÃÂikÃyÃmÃtharvaïikena vidhinà saæj¤apitapaÓunÃbhihutya mukte hiraïyaretasi dhÆmapaÂena saæpravi«Âena mayÃsminneva latÃmaï¬ape sthÃtavyam / tvaæ puna÷ pragìhÃyÃæ prado«avelÃyÃmÃlapi«yasi karïe k­tanarmasmità vikaÂavarmÃïam--"dhÆrto 'si tvamak­taj¤aÓca / madanugrahalabdhenÃpi rÆpeïa lokalocanotsavÃyamÃnena matsapatnÅrabhiramayi«yasi / nÃhamÃtmavinÃÓÃya vetÃlotthÃpanamÃcareyam' iti / Órutvedaæ tvadvaca÷ sa yadvadi«yati tanmahyamekÃkinyupÃgatya nivedayi«yasi tata÷ paramahameva j¤ÃsyÃmi / matpadacihnÃni copavane pu«karikayà pramÃrjaya' iti / sà "tathÃ' iti ÓÃstropadeÓamiva maduktamÃd­tyÃt­ptasuratarÃgaiva kathaÇkathamapyagÃdanta÷puram / ahamapi yathÃpraveÓaæ nirgatya svamevÃvÃsamayÃsipam / atha sà mattakÃÓinÅ tathà tamarthamanvati«Âhat / ati«Âhacca tanmate sa durmati÷ / abhramacca paurajÃnapade«viyamadbhutÃyamÃnà vÃrtÃ-"rÃjà kila vikaÂavarmà devÅmantrabalena devayogyaæ vapurÃsÃdayi«yati / nÆname«a vipralambho nÃtikalyÃïa) / kaiva kathà pramÃdasya / svasminnevÃnta÷puropavane svÃgramahi«yaiva saæpÃdya÷ kilÃyamartha÷ / tathÃhi b­haspatipratimabuddhibhirmantribhirapyabhyÆhyÃnumata÷ / yadyevaæ bhÃvi nÃnyadata÷ paramasti ki¤cidadbhutam / acintyo hi maïimantraupadhÅnÃæ prabhÃva÷ iti pras­te«u lokapravÃde«u prÃpte parvadivase, pragìhÃyÃæ prau¬hatamasi prado«avelÃyÃmanta÷purodyÃnÃdudairayaddhÆrjaÂikaïÂhadhÆmro dhÆmodgama÷ / k«ÅrÃjyadadhitilagaurasarpapavasÃmÃæsarudhirÃhutÅnÃæ ca parimala÷ pavanÃnusÃrÅ diÓidiÓi prÃvÃtsÅt / praÓÃnte ca sahasà dhÆmodgame tasminnahamaviÓam / niÓÃntodyÃnamagÃcca gajagÃminÅ / ÃliÇgya ca mÃæ sasmitaæ samabhyadhatta--"dhÆrta, siddhaæ te samÅhetam / avasitaÓca paÓurasau / amu«ya pralobhanÃya tvadÃdi«Âayà diÓà mayoktam-"kitava, na sÃdhayÃmi te saundaryam / evaæ sundaro hi tvamapsarasÃmapi sp­haïÅyo bhavi«yasi, kimuta mÃnu«ÅïÃm / madhukara iva nisargacapalo yatra kvacidasajjati bhavÃd­Óo n­Óaæsa÷' iti / tena tu me pÃdayornipatyÃbhihitam-"rambhoru, sahasva matk­tÃni duÓcaritÃni / manasÃpi na cintayeyamita÷paramitaranÃram / tvarasva prastute karmaïi' iti / tadahamÅd­ÓenavaivÃhikenanepathyena tvÃmabhis­tavatÅ / prÃgapi rÃgÃgnisÃk«ikamanaÇgena guïarÆpà dattaiva tubhyame«Ã jÃyà / punarapÅmaæ jÃtavedasaæ sÃk«Åk­tya svah­dayena dattà iti prapadena caraïap­«Âhe ni«pŬyotk«iptapÃdapÃrpïiritaretaravyati«aktakomalÃÇgulidalena bhujalatÃdvayena kandharÃæ mamÃve«Âya salÅlamÃnanamÃnamayya svayamunnamitamukhakamalà vibhrÃntaviÓÃlad­«Âirasak­dabhyacumbat / athainÃm "ihaiva kuraïÂakagulmagarbhe ti«Âha yÃvadahaæ nirgatya sÃdhayeyaæ sÃdhyaæ samyak' iti vis­jya tÃmupas­tya homÃnalapradeÓamaÓokaÓÃkhÃvalambinÅæ ghaïÂÃmacÃlayam / akÆjacaca sà taæ janaæ k­tÃntad­tÅvÃhvayantÅ / prÃvarti«i cÃhamagurucandanapramukhÃni hotum / ÃyÃsÅcca rÃjà yathoktaæ deÓam / ÓaÇkÃpannamiva ki¤citsavismayaæ vicÃrya ti«Âhantamabravam--"brÆhi satyaæ bhÆyo 'pi me bhagavantaæ citrabhÃnumeva sÃk«Åk­tya / na cedanena rÆpeïa matsapatnÅrabhiramayi«yasi, tatastvayÅdaæ rÆpaæ saækrÃmayeyam' iti / sa tadaiva "devyaiveyam, nopadhi÷' iti sphuÂopajÃtasaæpratyaya÷ prÃvartata ÓapathÃya / smitvà punarmayoktam--"kiæ và Óapathena / kaiva hi mÃnupÅ mÃæ paribhavi«yati / yadyapsarobhi÷ saægacchase, saægacchasva kÃmam / kathaya kÃni te rahasyÃni / tatkathanÃnte hi tvatsvarÆpabhraæÓa÷' iti / so 'bravÅt--"asti baddho matpitu÷ kanÅyÃnbhrÃtà prahÃravarmà / taæ vi«Ãnnena vyÃpÃdyÃjÅrïado«aæ khyÃpayeyamiti mantribhi÷ sahà dhyavasitam / anujÃya viÓÃlavarmaïe daï¬acakraæ puï¬radeÓÃbhikramaïÃya ditsitam / paurav­ddhaÓca päcÃlika÷ paritrÃtaÓca sÃrthavÃha÷ svanatinÃmno yavanÃdvajramekaæ vasuædharÃmÆlyaæ ladhÅyasÃrdheïa labhyamiti mamaikÃnte 'mantrayetÃm / g­hapatiÓca mamÃntaraÇgabhÆto janapadamahattara÷ ÓatahaliralÅkavÃdaÓÅlamavalepavantaæ du«ÂagrÃmaïyamanantasÅraæ janapadakopena ghÃtayeyamiti daï¬adharÃnuddhÃrakarmaïi matprayogÃnniyoktumabhyupÃgamat / itthamidamaciraprastutaæ rahasyam' / ityÃkarïya-tam "iyattavÃyu÷ / upapadyasva svakarmocitÃæ gatim' iti cchurikayà dvidhÃk­tya k­ttamÃtraæ tasminneva prav­ttasphÅtasarpi«i hiraïyaretasyajÆhavam / abhÆccÃsau bhasmasÃt / atha strÅsvabhÃvÃdÅ«advihvalÃæ h­dayavallabhÃæ samÃÓvÃsya hastakisalaye 'valambya gatvà tadg­hamanuj¤ayÃsyÃ÷ sarvÃïyanta÷purÃïyÃhÆya sadya eva sevÃæ dattavÃn / savismitavilÃsinÅsÃrthamadhye ka¤cidvih­tya kÃlaæ vis­«ÂÃvarodhamaï¬alastÃmeva saæhatorÆmÆrÆpapŬaæ bhujopapŬaæ copaguhya talpe 'bhiramayannalpÃmiva tÃæ niÓÃmatyanai«am / alabhe ca tanmukhÃttadrÃjakulasya ÓÅlam / u«asi snÃtvà k­tamaÇgalo mantribhi÷ saha samagacche / tÃæÓcÃbravam--"ÃryÃ÷, rÆpeïaiva saha pariv­ttau mama svabhÃva÷ / ya eva vi«Ãnnena hantu cintita÷ patà me sa muktvà svametadrÃjyaæ bhÆya eva grÃhayitavya÷ / pit­vadamu«minvayaæ ÓuÓrÆ«ayaiva vartÃmahe / na hyasti pit­vadhÃtparaæ pÃtakam' iti / bhrÃtaraæ ca viÓÃlavarmÃïamÃhÆyoktavÃn--"vatsa, na subhik«Ã÷ sÃæprataæ puï¬rÃ÷ te du÷khamohopahatÃstyaktÃtmÃno rëÂraæ no na sam­ddhamabhidraveyu÷ / ato mu«Âivadha÷ sasyavadho và yadotpadyate tadÃbhiyÃsyasi, nÃdya yÃtrà yuktÃ' iti / nagarav­ddhÃvapyavalÃpi«am--"alpÅyasà mÆlyena mahÃrhaæ vastu mÃstu me labhyaæ dharmarak«Ãyai, tadanuguïenaiva mÆlyenÃda÷ krÅyatÃm' iti / Óatahaliæ ca rëÂramukhyamÃhÆyÃkhyÃtavÃn--"yo 'sÃvanantasÅra÷ prahÃravarmaïa÷ pak«a iti ninÃÓayi«ita÷, so 'pi pitari me prak­tisthi kimiti nÃÓyeta, tattvayÃpi tasminsaærambho na kÃrya÷' iti / ta ime sarvamÃbhij¤Ãnikamupalabhya "sa evÃyam' iti niÓcinvÃnà vismayamÃnÃÓca mÃæ mahÃdevÅæ ca praÓaæsanto mantrabalÃni coddhopayanto bandhanÃtpitarau ni«krÃmayya svaæ rÃjyaæ pratyapÃdayan / ahaæ ca tayà me dhÃtryà sarvamidaæ mamÃce«Âitaæ rahasi pitroravagamayya prahar«akëÂhÃdhirƬhayostayo÷ pÃdamÆlamabhaje / abhajye ca yauvarÃjyalak«myà tadanuj¤Ãtayà / prasÃdhitÃtmà devapÃdavirah­du÷khadurbhagÃnbhogÃnnirviÓanbhÆyo 'sya pit­sakhasya siæhavarmaïo lekhyÃccaï¬avarmaïaÓcampÃbhiyogamavagamya "Óatruvadho mitrarak«Ã cobhayamapi karaïÅyameva' ityalaghunà laghusamutthÃnena sainyacakreïÃbhyasaram / abhavaæ ca bhÆmitsvatpÃdalak«mÅsÃk«ÃtkriyÃmahotsavÃnandarÃÓe÷' iti / Órutvaitaddevo rÃjavÃhana÷ sanmitamavÃdÅt--"paÓyata pÃratalpikamupadhiyuktamapi gurujanÆndhavyasanamuktihetutayà du«ÂÃmitrapramÃpaïÃbhyupÃyatayà rÃjyopalabdhimÆlatayà ca pu«kalÃvarthadharmÃvapyarÅradhat / kiæ hi buddhimatprayuktaæ nÃbhyupaiti ÓobhÃm' iti / arthapÃlamukhe nidhÃya snigdhadÅrghÃæ d­«Âim "Ãca«ÂÃæ bhavÃnÃtmÅyacaritam' ityÃdideÓa / so 'pi baddhäjalirabhidadhe // Dkc_2,3 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ katau daÓakumÃracarite upahÃravarmacaritaæ nÃma t­tÅya ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,4: caturthocchvÃsa÷ deva, so 'hamapyobhireva suh­dbhirekakarmormimÃlinemibhÆmivalayaæ paribhramannupÃsaraæ kadÃcitkÃÓÅpurÅæ vÃrÃïasÅm / upasp­Óya maïibhaÇganirmalÃmbhasi maïikarïikÃyÃmavimukteÓvaraæ bhagavantamandhakamathanamabhipraïamya pradak«iïaæ paribhramanpuru«amekamÃyÃmavantamÃyasapari ghapÅvarÃbhyÃæ bhujÃbhyÃmÃbadhvamÃnaparikaramavirataruditocchÆnatÃmrad­«ÂimadrÃk«am / atarkayaæ ca-"karkaÓo 'yaæ puru«a÷ kÃrpaïyamiva var«api k«ÅïatÃraæ cak«u÷, ÃrambhaÓca sÃhasÃnuvÃdÅ, nÆnamasau prÃïani÷sp­ha÷ kimapi k­cchraæ priyajanavyasanamÆlaæ pratipatsyate / tatp­ccheyamenam / asti cenmamÃpi ko 'pi sÃhÃyyadÃnÃvakÃÓastamenamabhyupetyetyap­ccham-"bhadra, saænÃho 'yaæ sÃhasamavagamayati / na cedgopyamicchÃmi Órotuæ Óokahetum' iti / sa mÃæ sabahumÃnaæ nirvarïya "ko do«a÷, ÓrÆyatÃm' iti / kvacitkaravÅratale mayà saha ni«aïïa÷ kathÃmakÃra«it-"mahÃbhÃga, so 'hamasmi pÆrve«u kÃmacara÷ pÆrïabhadro nÃma g­hapatiputra÷ / prayatnasaævardhito 'pi pitrà daivacchandÃnuvartÅ cauryav­ttirÃsam / athÃsyÃæ kÃÓÅpuryÃmaryavaryasya kasyacidg­he corayitvà rÆpÃbhigrÃhito baddha÷ / vadhye ca mayi mattahastÅ m­tyuvijayo nÃma hiæsÃvihÃrÅ rÃjagopuroparitalÃdhirƬhasya paÓyata÷ kÃmapÃlanÃmna uttamÃmÃtyasya ÓÃsanÃjjanakaïÂharavadviguïitaghaïÂÃravo maï¬alitahastakÃï¬aæ samabhyadhÃvat / abhipatya ca mayà nibhayana nirbhartsita÷ pariïamandÃrukhaï¬asu«irÃnupravi«Âobhayabhujadaï¬aghaÂitapratimÃno bhÅtavannyavarti«Âa / bhÆyaÓca netrà jÃtasaærambheïa nikÃmadÃruïairvÃgaÇkuÓapÃdapÃtairabhimukhÅk­ta÷ / mayÃpi dviguïÃbaddhamanyunà nirbhartsyÃbhihato niv­tyÃpÃdravat / atha mayopetya sarabhasamÃkru«Âo ru«ÂaÓca yantà "hanta, m­to 'si ku¤jarÃpasada' iti niÓitena vÃraïena vÃraïaæ muhurmuhurabhighnanniryÃïabhÃge kathamapi madabhimukhamakarot / athÃvocyam--"apasaratu dvikakÅÂa e«a÷ / anya÷ kaÓcinmÃtaÇgaphatirÃnÅyatÃm / yenÃhaæ muhÆrtaæ vih­tya gacchÃmi gantavyÃæ gatim' iti / d­«Âaiva sa mÃæ ru«ÂamudgarjantamutkrÃntayant­ni«ÂhurÃj¤a÷ palÃyi«Âa / mantriïà punarahamÃhÆyÃbhyadhÃyi«i--"bhadra, m­tyurevai«a m­tyuvijayo nÃma hiæsÃvihÃrÅ / so 'yamapi tÃvattvayaivaæbhÆta÷ k­ta÷ / tadviram karmaïo 'smÃnmalÅmasÃtkimalamasi pratipadyÃsmÃnÃryav­ttyà vartitum' iti / "yathÃj¤Ãpito 'smi' iti vij¤Ãpito 'yaæ mayà mitravanmayyavarti«Âa / p­«ÂaÓca mayaikadà rahasi jÃtaviÓrambheïÃbhëata svacaritam--"ÃsÅtkusumapure rÃj¤o ripu¤jayasya mantrÅ dharmapÃlo nÃma viÓrutadhÅ÷ Óruta­«i÷ / amu«ya putra÷ sumitro nÃma pitraiva sama÷ praj¤Ãguïe«u / tasyÃsmi dvaimÃtura÷ kanÅyanbhrÃtÃham / veÓe«u vilasantaæ mÃmasau vinayaruciravÃrayat / avÃryadurnayaÓcÃhamapas­tya diÇmukhe«u bhramanyad­cchayÃsyÃæ vÃraïasyÃæ pramadavane madanadamanÃrÃdhanÃya nirgatya sahasakhÅbhi÷ kandukenÃnukrŬamÃnÃæ kÃÓÅbhartuÓcaï¬asiæhasya kanyÃæ kÃntimatÅæ nÃma cakame / kathamapi samagacche ca / atha channaæ ca viharatà kumÃrÅpure sà mayÃsÅdÃpannasattvà / ka¤citsutaæ ca prasÆtavatÅ / m­tajÃta iti so 'paviddho rahasyanirbhedabhayÃtparijanena krŬÃÓaile / Óabaryà ca smaÓÃnÃbhayÃÓaæ nÅta÷ / tayaiva nivartamÃnayà niÓÅthe rÃjyavidhyamÃrak«ikapuru«airabhig­haæya tarjitayà daï¬apÃrupyabhÅtayà nirbhinnaprÃyaæ rahasyam / rÃjaj¤ayà niÓÅthe 'hamÃkrÅjanagiridarÅg­he viÓrabdhaprasuptastayopadaraÓito yathopapannarajjubaddha÷ ÓmaÓÃnamupanÅya mÃtaÇgodyatena k­pÃïena prÃjihÅr«ye niyatibalÃllÆnabandhastamasimÃcchidyÃntyajaæ tamanyÃæÓca kÃæÓcitprah­tyÃpÃsaram / aÓaraïÓca bhramannaÂavyÃmekadÃÓrumukhyà kayÃpi divyÃkÃrayà saparicÃrayà kanyayopÃsthÃyipi / sà mÃma¤jalikisalayottaæsitena mukhavilolakuntalena mÆrdhnà praïamya mayà saha vanavaÂadrumasya kasyÃpi mahata÷ pracchÃyaÓÅtale tale ni«aïïÃ, "kÃsi vÃsu, kuto 'syÃgatÃ, kasya hetorasya me prasÅdasi' iti sÃbhilëamÃbhëità mayà vÃÇmayaæ madhuvar«amavar«at-"Ãrya, nÃthasya yak«ÃïÃæ maïibhadrasyÃsmi duhità tÃrÃvalÅ nÃma / sÃhaæ kadÃcidagastyapatnÅæ lopÃmudrÃæ namask­tyÃpÃvartamÃnà malayagire÷ paretÃvÃse vÃrÃïasyÃ÷ kamapi dÃrakaæ rudantamadrÃk«am / ÃdÃya cainaæ tÅvrasnehÃnmamapitro÷ saænidhimanai«am / anaipÅcca me pità devasyÃlakeÓvarasyÃsthÃnÅm / athÃhamÃhÆyÃj¤aptà harasakhena, "bÃle bÃle 'sminkÅd­Óaste bhÃva÷' iti / "aurasa ivÃsminvatse vatsalatÃ' iti mayà vij¤Ãpita÷ "satyamÃha varÃkÅ' iti tanmÆlÃmatimahatÅæ kathÃmakarot / tatraitÃvanmayÃvagatam "tvaæ kila Óaunaka÷ ÓÆdraka÷ kÃmapÃlaÓcÃbhinna÷ / bandhumatÅ vinayavatÅ kÃntimatÅ cÃbhinnà / vedimatyÃryadÃsÅ somadevÅ vaikaiva / haæsÃvalÅ ÓÆrasenà sulocanà cÃnanyà / nandinÅ raÇgapatÃkendrasenà cÃp­thagbhÆtà / yà kila ÓaunakÃvasthÃyÃmagnisÃk«ikamÃtmasÃtk­tà gopakanyà saiva kilÃryadÃsÅ punaÓcÃdya tÃrÃvalÅtyabhÆvam / bÃlaÓca kilaÓÆdrakÃvasthe tvayyÃryadÃsyavasthÃyÃæ mayyudabhÆt / avardhyata ca vinayavatyà snehavÃsanayà / sa tu tasyÃæ kÃntimatyavasthÃyÃmadyodabhÆt / evamanekam­tyumukhaparibhra«Âaæ daivÃnmayopalabdhaæ tamekapiÇgÃdeÓÃdvane tapasyato rÃjahaæsasya devyai vasumatyai tatsutasya bhÃvicakravartino rÃjavÃhanasya paricaryÃrthaæ samarpya gurubhirabhyanuj¤Ãtà k­tÃntayogÃtk­tÃntamukhabhra«Âasya te pÃdapadmaÓuÓrÆ«ÃrthamÃgatÃsmi' iti / Órutvà tÃmanekajanmaramaïÅmasak­dÃÓli«ya har«ÃÓrumukho muhurmuhu÷ sÃntvayitvà tatprabhÃvadarÓite mahati mandire 'harniÓaæ bhÆmidurlabhÃnbhogÃnanvabhÆvam / dvitrÃïi danÃnyatikramya mattakÃÓinÅæ tÃmavÃdi«am-"priye, pratyapak­tya matprÃïadgohiïaÓcaï¬asiæhasya vairaniryÃtanasukhamanububhÆ«Ãmi' iti tayà sasmitamabhihitam-"ehi kÃnta, kÃntimatÅdarÓanÃya nayÃmi tvÃm' iti / sthiter'dharÃtre rÃj¤o vÃsag­hanÅye / tatastacchirobhÃgavartinÅmÃdÃyÃsiya«Âiæ prabodhyainaæ prasphurantamabravam--"ahamasmi bhavajjÃmÃtà / bhavadanumatyà vinà tava kanyÃbhimarÓÅ / tamaparÃdhamanuv­ttyà pramÃr«ÂumÃgata÷' iti / so 'tibhÅtomÃmabhipraïamyÃha-"ahameva mƬho 'parÃddha÷ yastava duhit­saæsargÃnugrÃhiïo grahagrasta ivotkrÃntasÅmà bhavadadhÅnam' ityavÃdÅt / athÃparedyu÷ prak­tiï¬alaæ saænipÃtya vidhivadÃtmajÃyÃ÷ pÃïimagrÃhayat / aÓrÃvayacca tanayavÃrtÃæ tÃrÃvalÅ kÃntimatyai, somadevÅsulocanendrasenÃbhyaÓca pÆrvajÃtiv­ttÃntam / itthamahaæ mantripadÃpadeÓaæ yauvarÃjyamanubhavanviharÃmi vilÃsinÅbhi÷' iti / sa evaæ mÃd­Óe 'pi jantau paricaryÃnubandhÅ bandhureka÷ sarvabhÆtÃnÃmalasakena svargate ÓvaÓure, jyÃyasi jantau paricaryÃnubandhÅ bandhureka÷ sarvabhÆtÃnÃmalasakena svargate ÓvaÓure, jyÃyasi ca ÓyÃle caï¬agho«anÃmni strÅ«vatiprasaÇgÃtprÃgeva k«ayak«ÅïÃyu«i, pa¤cavar«adeÓÅyaæ sihagho«anÃmÃnaæ paiÓunyavÃdinÃæ durmantriïa÷ katicidÃsannantaraÇgabhÆtÃ÷ / tai÷ kilÃsÃvitthamagrÃhyata-"prasaÇyaiva svasà tavÃmunà bhujaÇgena saæg­hÅtà / puna÷ prasupte rÃjani prÃhartumadyutÃsirÃsÅt / tenÃsmai talk«aïaprav­ddhena bhÅtyÃnunÅya dattà kanyà / taæ ca devajye«Âhaæ caï¬agho«aæ vi«eïa hatvà bÃlo 'yamasamartha iti tvamadyÃpi prak­tiviÓrambhaïÃyopek«ita÷ / k«iïoti ca purà sa k­taghno bhavantam / tamevÃntakapuramabhigamayituæ yatasva' iti / sa tathà dÆ«ito 'pi yak«iïÅbhayÃnnÃmu«minpÃpamÃcaritumaÓakat / e«u kila divase«vayathÃpÆrvamÃk­tau kÃntimatyÃ÷ samupalak«ya rÃjamahi«Å sulak«aïà nÃma sapraïayamap­cchat-"devi, nÃhamÃyathÃtathyena vipralambhanÅyà / kathaya tathyaæ kenedamayathÃpÆrvamÃnanÃravinde tavai«u vÃsare«u' iti / sà tvavadÅt-"bhadre, smarasi kimadyÃpyÃyathÃtathyena ki¤cinmayoktapÆrvam / sakhÅ me tÃrÃvalÅ sapatnÅ ca kimapi kalu«itÃÓayà rahasi bhartrà madgotrÃpadi«Âà praïayamapyupek«ya praïamyamÃnÃpyasmabhirupo¬hamatsarà prÃvasat / avasÅdati ca na÷ pati÷ / ato me daurmanatyam' iti / tatprÃyeïaikÃnte sulak«aïayà kÃntÃya kathitam / "athÃsau nirbhayo 'dya priyatamÃvirahapÃï¬ubhiravayairghairyastambhitÃÓruparyÃkulena cak«u«o«maÓvÃsaÓo«itÃbhirivÃnatipeÓalÃbhirvÃgbhirviyogaæ darÓayantam, kathamapi rÃjakule kÃryÃïi kÃrayantam, pÆrvasaæketitai÷ puru«airabhigrÃhyÃbandhayat / tasya kila sthÃne sthÃne do«Ãnuddho«ya tathoddharaïÅye cak«u«Å yathà tanmÆlamevÃsya maraïaæ bhavet' iti / ato 'traikÃnte yathe«ÂamaÓru muktvà tasya sÃdho÷ pura÷ prÃïÃnmoktukÃmo badhnÃmi parikaram' iti / mayÃpi tatpit­vyasanamÃkarïya paryaÓruïà so 'bhihita÷-"saumya, kiæ tava gopÃyitvà / yastasya suto yak«akanyayà devasya rÃjavÃhanasya pÃdaÓuÓrÆ«Ãrthaæ devyà vasumatyà hastanyÃsa÷ k­ta÷ so 'hamasmi / Óak«yÃmi sahasramapi subhaÂÃnÃmudÃyudhÃnÃæ hatvà pitaraæ mocayitum / api tu saækule yadi kaÓcitpÃtayettadaÇge ÓastrikÃæ sarva eva me yatno bhasmÃni hutamiva bhavet' iti / anavasitavacana eva mayi mahÃnÃÓÅvi«a÷ prÃkÃrarandhreïodairayacchira÷ / tamahaæ mantrau«adhabalenÃbhig­hya pÆrïabhadramabravam-"bhadra, siddhaæ na÷ samÅhitam / anena tÃtamalak«yamÃïa÷ saækule yad­cchayà patitena nÃma daæÓayitvà tathà vi«aæ stambhavevaæ yathà m­ta ityudÃsyeta / tvayà tu muktasÃdhvasena mÃtà me bodhayitavyÃ-" yà yak«yà vane devyà vasumatyà hastÃrpito yu«matsÆnu÷ so 'nuprÃpta÷ pituravasthÃæ madupalabhya buddhibalÃditthÃmÃcari«yati / tvayà tu muktatrÃsayà rÃj¤e pre«aïÅyam-"e«a khalu k«Ãtradharmo yadbandhurabandhurvà du«Âa÷ sa nirapek«aæ nirgrÃhya iti / strÅdharmaÓcai«a yadadu«Âasya du«Âasya và bharturgatirgantavyeti / tadahamamunaiva saha citÃgnimÃrok«yÃmi / yuvatijanÃnukÆla÷ paÓcimo vidhiranuj¤Ãtavya÷' iti / sa eva nivedito niyatamanuj¤Ãsyati / tata÷ svamevÃgÃramÃnÅya kÃï¬apaÂÅparik«ipte viviktodderÓe darbhasastaraïamadhiÓÃyya svayaæ k­tÃnumaraïamaï¬anayà tvayà ca tatra saænidheyam / ahaæ ca bÃhyakak«Ãgatastvayà praveÓayi«ye / tata÷ pitaramujjÅvya tadabhirucitenÃbhyupÃyena ce«Âi«yÃmahe' iti / sa "tathÃ' iti h­«ÂatarastÆrïamagamat / ahaæ tu gho«aïasthÃne ci¤cÃv­k«aæ ghanataravipulaÓÃkhamÃruhya gƬhatanurati«Âham / ÃrƬhaÓca loko yathÃyathamuccaisthÃnÃni / uccÃvacapralÃpÃ÷ prastutÃ÷ / tÃvanme pitaraæ taskaramiva paÓcÃdbaddhabhujamuddhuradhvani mahÃjanÃnuyÃtamÃnÅya madabhyÃÓa eva sthÃpayitvà mÃtaÇgastriragho«ayat-"e«a mantrÅ kÃmapÃlo rÃjyalobhadbhartÃraæ caï¬asiæham, yuvarÃjaæ caï¬agho«aæ ca vi«ÃnnenopÃæÓu hatvà punardevo 'pi siæhagho«a÷ pÆrïayauvana ityamu«minpÃpamÃcari«yanviÓvÃsÃdrahasyabhÆmau punaramÃtyaæ ÓivanÃgamÃhÆya sthÆïamaÇgÃravar«aæ ca rÃjavadhÃyopajapya tai÷ svÃmibhaktyà viv­taguhyo rÃjyakÃmukasyÃsya brÃhmaïasyÃndhatamasapraveÓo nyÃyya iti prÃÇvivÃkavÃkyÃdak«yuddharaïÃya nÅyate / punaranyo 'pi yadi syÃdanyÃyav­ttistama«yevameva yathÃrheïa daï¬ena yojayi«yati deva÷' iti / Órutvaitadbhaddhakalakale mahÃjane pituraÇge pradÅptaÓirasamÃÓÅvi«aæ vyak«ipam / ahaæ ca bhÅto nÃmÃvaplutya tatraiva janÃdanulÅna÷ kruddhvayÃlada«Âasya tÃtasya vihitajÅvarak«o vi«ak«aïÃdastambhayam / apataccai«a bhÆmau m­takalpa÷ / prÃlapaæ ca "satyamidaæ rÃjÃvamÃninaæ daivo daï¬a eva sp­ÓatÅti / yadayamak«ibhyÃæ vinÃvanipena cikÅr«ita÷, prÃïaireva viyojito vidhinÃ' iti / maduktaæ ca kecidanvamanyanta, apare punarninindu÷ / darvÅkarastu tamapi caï¬Ãlaæ da«Âvà rƬhatrÃsadrutalokadattamÃrga÷ prÃdravat / atha madambà pÆrïabhadrabodhitÃrthà tÃd­Óe 'pi vyasane nÃtivihvalà kulaparijanÃnuyÃtà padbhyÃmeva dhÅramÃgatya matpituruttamÃÇgamutsaÇgena dhÃrayantyÃsitvà rÃj¤e samÃdiÓat-"e«a me patistavÃpakartà na veti daivameva jÃnÃti / na me 'nayÃsti cintayà phalam / asya tu pÃïigrÃhakasya gatimananuprapadyamÃnà bhavatkulaæ kalaÇkayeyam' ato 'numantumarhasi bhartrà saha citÃdhirohaïÃya mÃm' iti / Órutvà caitatprÅtiyukta÷ samÃdik«atk«itÅÓvara÷-"kriyatÃæ kulocita÷ saæskÃra÷ / utsavo ttaraæ ca paÓcimaæ vidhisaæskÃramanubhavatu me bhaginÅpati÷' iti caï¬Ãle tu matprati«iddhasakalamantravÃdiprayÃse saæsthite "kÃmapÃlo 'pi kÃlada«Âa eva' iti svabhavanopanayanamamu«ya svamÃhÃtmyaprakÃÓanÃya mahÅpatiranvamaæsta / ÃnÅtaÓca pità me viviktÃyÃæ bhÆmau darbhaÓayyÃmadhiÓÃyya sthito 'bhÆt / atha madambà maraïamaï¬anamanu«ÂhÃya sakaruïaæ sakhÅrÃmantrya, muhurabhiprÃïamya bhava nadevatà yatnanivÃritaparijanÃkrandità piturme ÓayanasthÃnamekÃkinÅ prÃvik«at / tatra ca pÆrvameva pÆrïabhadropasthÃpitena ca mayà vainateyatÃæ gatena nirvi«Åk­taæ bhartÃramaik«ata / h­«Âatamà patyu÷ pÃdayo÷ paryaÓrumukhÅ praïipatya mÃæ ca muhurmuhu÷ prasnutastanÅ pari«vajya sahar«abëpagadgadamagadat-"putra, yo 'si jÃtamÃtra÷ pÃpayà mayà parityakta÷, sa kimarthamevaæ mÃmatinirgh­ïÃmanug­hïÃsi / athavaipaniraparÃdha eva te jagayità / yuktamasya pratyÃnayanamantakÃnanÃt / krÆrà khalu tÃrÃvalÅ yà tvÃsupalabhyÃpi tattvata÷ kuberÃdasamarpya mahyamarpitavatÅ devyai vasumatyai saiva và sad­ÓakÃriïÅ / nahi tÃd­ÓÃdbhÃgyarÃÓervinà mÃd­Óo jano 'lpapuïyastavarhati kalapralÃpÃm­tÃni karïÃbhyÃæ pÃtum / ehi, pari«vajasva' iti bhÆyobhÆya÷ Óirasi jighranyaÇkamÃropayantÅ, tÃrÃvalÅæ garhayantyÃliÇgayantyaÓrubhirabhi«i¤catÅ cotkampitÃÇgaya«ÂiranyÃd­ÓÅva k«aïamajani«Âa / janayitÃpime narakÃdiva svargam, tÃd­ÓÃdavyasanÃttathÃbÆtamabhyudayamÃrƬha÷ pÆrïabhadreïa vistareïa yathÃva-ttÃntamÃvedito bhagavato maghavato 'pi bhÃgyavantamÃtmÃnamajÅgaïat / managiva ca matsaæbandhamÃkhyÃya harpavismitÃtmano÷ pitrorakathayam-"Ãj¤Ãpayataæ kÃdya na÷ pritapatti÷' iti / pità me prÃbravÅt-"vatsa, g­hamevedamasmadÅyamativiÓÃlaprÃkÃrabalayamak«ayyÃnudhasthÃnam / alaÇghyatamà ca gupti÷ / upak­tÃÓcamayÃtibahava÷ santi sÃmantÃ÷ / prak­tayaÓca bhÆyasyo na me vyasanamanurudhyante / subhaÂÃnÃæ cÃnekasahasramastyeva samuh­tputradÃram / ato 'traiva katapayÃnyahÃni sthitvà bÃhyabhyantaraÇgÃnkopÃnutpÃdayi«yÃma÷ / kupitÃæÓa¤ca saæg­hya protsÃhyÃsya prak­tyamitrÃnutthÃpya sahajÃæÓca dvi«a÷, durdÃntamenamucchetsyÃma÷' iti / "ko do«a÷, tathÃstu' iti tÃtasya matamanvamaæsi / tathÃsmÃsu pratividhÃya ti«Âhatsu rÃjÃpi vij¤Ãpitodanto jÃtÃnutÃpa÷ pÃraprÃmikÃnprayogÃnprÃya÷ prÃyuÇka / te cÃsmÃbhi÷ pratyahamahanyanta / asminnevÃvakÃÓa pÆrïabhadramukhÃcca rÃj¤a÷ ÓayyÃsthÃnamavagasya tadaiva svodavasitabhittikoïÃdÃrabhyoragÃsyena suraÇgÃmakÃr«am / gatà ca sà bhÆmisvargakalpamanalpakanyakÃjanaæ kamapyuddeÓam / avyathi«Âa ca d­«Âaiva sa mÃæ nÃrÅjana÷ / tatra kÃcidindukaleva svalÃvaïyena rasÃtalÃndhakÃrÃænahnuvÃnà vigrahiïÅva devÅ viÓvaæbharÃ÷harag­hiïÅvÃsuravijayÃyÃvatÅrïÃ, pÃtÃlamÃgatà g­hiïÅva bhagavata÷ kusumadhanvana÷ gatalak«mÅrivÃnekadurn­padarÓanaparihÃrÃya mahÅvivaraæ pravi«ÂÃ, ni«ÂaptakanakaputrikevÃvadÃtakÃnti÷ kanyakÃ, candanalateva malayamÃrutena, maddarÓanenodrakampatra / tathà bhÆte ca tasminnaÇganÃsamÃje, kusumiteva kÃÓaya«Âi÷, pÃï¬uÓirasij¤Ã nyavigakÃciccaraïayorme nipatya trÃsadÅnamabrÆta-"dÅyatÃmabhayadÃnamasmà ananyaÓaraïÃya strÅjanÃya / kimasi devakumÃro danujayuddhat­«ïayà rasÃtalaævivik«u÷ / Ãj¤Ãpayako 'si / kasya hetorÃgato 'si' iti / sÃtu mayà pratyavÃdi--"sudatya÷, mÃsma bhavatyo bhai«u÷ / ahamasmi dvijÃtiv­«ÃtkÃmapÃlÃddevyÃæ kÃntimatyÃmutpannor'tha pÃlo nÃma / satyarthe nijag­hÃnn­pag­haæ suraÇgayopasarasannihÃntare vo d­«ÂavÃn / kathayata ka stha yÆyam / kathamiha nivasatha' iti / soda¤jalirudÅritavatÅ-"bhart­dÃraka, bhÃgyavatyo vayam, yÃstvÃmebhireva cak«urbhiranaghamadrÃk«ma / ÓrÆyatÃm / yastavamÃtÃmahaÓcaïaa¬asiha÷, tenÃsyÃæ devyÃæ lÅlÃvatayÃæ caï¬agho«a÷ kÃntimatÅtyapatyadvayamudapÃdi / caï¬aghopastu yuvarÃjo 'tyÃsaÇgÃdaÇganÃsu rÃjayak«maïà surak«ayamagÃdantarvartnyÃæ devyÃmÃcÃravatyÃm / amuyà ceyaæ maïikarïikà nÃma kanyà pras­tà / atha prasavavedanayà muktajÅvitÃcÃravatÅ patyurantikamagamat / atha devaÓcaï¬asiho mÃmÃhÆyopahvare samÃj¤Ãpayat-"­ddhimati, kanyakeyaæ kalyÃïalak«aïà / tÃmimÃæ mÃlavendranandanÃya dar«asÃrÃya vidhivadvardhayitvà ditsÃmi / bibhemi ca kÃntimatÅb­ttÃntÃdÃrabhya kanyakÃnÃæ prakÃÓÃvasthÃpanÃt / ata iyamarÃtivayasanÃya kÃrite mahati bhÆmig­he k­trimaÓailagarbhotkÅrïanÃnÃmaïaa¬apaprek«Ãg­he pracuraparibarhayà bhavatyà saævardhyatÃm / astyatira bhogyavastu varpaÓatenÃpyak«ayyam' iti / sa tathoktvà nijavÃsag­hasya dvyaÇgulabhittÃvardhapÃdaæ ki«kuvi«kambhamuddh­tya tenaiva dvÃreïa tthÃnÃbhidamasmÃnavÅviÓat / iha ca no vasantÅnÃæ dvÃdaÓasamÃ÷ samatyayu÷ / iyaæ ca vatsà taruïÅbÆtà / na cÃdyÃpi smarati rÃjà / kÃmamiyaæ pitÃmahena darpasÃrÃya saækagalpità / tvadambayà kÃntimatyà ceyaæ garbhasthaiva dy­tajità svamÃtrÃtavaiva jÃyÃtvena samakalpyata / "tadatra prÃptarÆpaæ cintyatÃæ kumÃreïaiva' iti / tÃæ punaravocam-"adyaiva rÃjag­he kimapi kÃryaæ sÃdhayitvà pratiniv­tto yu«mÃsu yathÃrhaæ pratipatsye' iti / tenaiva dÅpadarÓitabilapathena gatvà sthiter'dharÃtre tadardhapÃdaæ pratyuddh­tya vÃsag­haæ pravi«Âo visrabdhasuptaæ sihagho«aæ jÅvagrÃhamagrahÅ«am / Ãk­«ya ca tamahimivÃhiÓatru÷ sphurantamamunaiva bhittirandhrapathena straiïasaænidhimanai«am / ÃnÅya ca svabhavanamÃyasaniga¬asaæditacaraïayugalamavanÃmitamalinavanamaÓrubahularaktacak«u«amekÃnte janayitroradarÓayam / akathayaæ ca bilakathÃm / atha pitarau prah­«Âatarau taæ nik­«ÂÃÓayaæ niÓamya bandhane niyamya tasyà dÃrikÃyà yathÃrheïa karmaïà mÃæ pÃïimagrÃhayetÃm / anÃthakaæ ca tadrÃjyamasmadÃyattameva jÃtam / prak­tikopabhayÃttu manmÃtrà mumuk«ito 'pi na mukta eva siæhagho«a÷ / tathÃsthitÃÓca vayamaÇgarÃja÷ siæhavarmà devapÃdÃnÃæ bhaktimÃnk­takarmà cetyamitrÃbhiyuktamenamabhyasarÃma / abhÆvaæ ca bhavatpÃdapaÇkajarajo 'nugrÃhyÃ÷ sa cedÃnÅæ bhavaccaraïapraïÃmaprÃyaÓcittamanuti«Âhatu sarvaduÓcaritak«ÃlanamanÃrya÷ siæhagho«a÷' ityarthapÃla÷ präjali÷ praïanÃma / devo 'pi rÃjavÃhana÷ "bahu parÃkrÃntam / bahÆpayuktà ca buddhi÷, muktabandhaste ÓvaÓura÷ paÓyatu mÃm' ityabhidhÃya bhÆya÷ pramatimeva paÓyanprÅtismera÷ "prastÆyatÃæ tÃvadÃtmÅyaæ caritam' ityÃj¤Ãpayat // Dkc_2,4 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracariter'thapÃlacaritaæ nÃma caturtha ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,5: pa¤camocchvÃsa÷ so 'pi praïamya vij¤ÃpayÃmÃsa-"deva devasyÃnve«aïÃyadik«u bhramannabhraÇkapasyÃpi vindhyapÃrÓvarƬhasya vanaspateradha÷, pariïatapataÇgabÃlapallavÃvataæsite paÓcimadigaÇganÃmukhe palvalÃmbhasyupaspupasp­ÓyopÃsaya saædhyÃm, tama÷samÅk­te«u nimnonnate«ugantumak«ama÷ k«amÃtale kisalayairuparacayya ÓayyÃæ ÓiÓayi«amÃïa÷, Óirasi kurvanna¤jalim, "yasminvanaspatau vasati devatà saiva ma Óaraïamastu ÓarÃrucakracÃrabhÅ«aïÃyÃæ ÓarvagalaÓyÃmaÓÃrvarÃndhakÃrapÆrÃdhmÃtagabhÅragahvarÃyÃmasyÃæ mahÃÂavyÃmekakasya prasuptasya' ityupadhÃya vÃmabhujamaÓayi«i / tata÷ k«aïÃdevÃvanidurlabhena sparÓenÃsukhÃyi«ata kimapi gÃtrÃïi, ÃhlÃdayi«atendriyÃïi, abhyamanÃyi«Âa cÃntarÃtmÃ, viÓe«ataÓca h­«itÃstanÆruhÃ÷, paryasphuranme dak«iïabhuja÷ / "kathaænvidam' iti mandamandamunmi«annuparyacchacandrÃtapacchedakalpaæ ÓuklÃæÓukavitÃnamaik«i«i / vÃmataÓcalitad­«Âi÷ samayà saudhabhittiæ citrÃstarayaïaÓÃyinamativiÓrabdhaprasupatamaÇganÃjanamalak«ayam / dak«iïato dattacak«urÃgalitastanÃæÓukÃm, am­taphenapaÂalapÃï¬uraÓayanaÓÃyinÅm, ÃdivarÃhadaæ«ÂrÃæÓujÃlalagnÃm, aæsasrastadugdhasÃgaradukÆlottarÅyÃm, bhayasÃdhvasamÆrcchitÃmiva dharaïim, aruïÃdharakiraïabÃlakisalayalÃsyahetubhirÃnanÃravindaparimalodvÃhibhi rni÷ÓvÃsamÃtariÓvabhirÅÓvarek«aïadahanadagdhaæ sphuliÇgaÓe«amanaÇgamiva saædhuk«ayantÅm, anta÷supta«aÂÆpadamambujamiva jÃtinidramÃmÅlitalocanendÅvaramÃnanaæ dadhÃnÃm, airÃvatamadÃvalepalÆnÃpaviddhÃmiva nandanavanakalpav­k«aratnavallarÅæ kÃmapi taruïÅmÃlokayam / atarkayaæ ca--"ka gatà sà mahÃÂavÅ, kuta idamÆrdhvÃï¬asaæpuÂollekhi ÓaktidhvajaÓikharaÓÆlotsedhaæ saudhamÃgatam, kva ca tadaraïyasthalÅsamÃstÅrïaæ pallavaÓayanam, kutastyaæ cedamindugabhastisaæbhÃrabhÃsuraæ haæsatÆladukÆlaÓayanam, e«a ca ko nu ÓÅtaraÓmikiraïarajjudolÃparibhra«ÂamÆrcchita ivÃpsarogaïa÷ svairasupta÷ sundarÅjana÷, kà ceyaæ devÅvÃravindahastà ÓÃradaÓaÓÃÇkamaï¬alÃmaladukalottaracchadamadhiÓete Óayanatalam / na tÃvade«Ã devayo«Ã, yato mandamandamindukiraïai÷ saævÃhyamÃnà kamalinÅva saækucati / bhagnav­ntacyutarasabinduÓabalitaæ pÃkapÃï¬u cÆtaphalamivodbhinnasvedarekhaæ gaï¬asthalamÃlak«yate, abhinavayauvanavidÃhanirbharo«maïi kucataÂe vaivarïyamupaiti vaïakam / vÃsasÅ ca parÅbhogÃnurÆpaæ dhÆsarimÃïamadarÓayata÷, tade«Ã mÃnu«yeva / di«Âyà cÃnucchi«ÂayauvanÃ, yata÷ saukumÃryamÃgatÃ÷ santo 'pi saæhatà ivÃvayavÃ÷, prasnigdhatamÃpi pÃï¬utÃnuvaddheva dehacchavi÷, smarapŬÃnabhij¤atayà nÃtiviÓadarÃgo mukhe, vidrumadyutiradharamaïicha÷ anatyÃpÆrïamÃraktamÆlaæ campakakuÇmaladalamiva kaÂhoraæ kapolatalam, anaÇgabÃïapÃtamuktÃÓaÇkaæ ca visrabdhamadhuraæ supyate, na caitadvak«a÷sthalaæ nirdayavimardavistÃritamukhastanayugalam, asti cÃnatikrÃntaÓi«ÂamaryÃdacetaso mamÃsyÃmÃsakti÷ / ÃsattyanurÆpaæ punarÃÓli«Âà yadi, spa«ÂamÃrtaraveïaiva saha nidrÃæ mok«yati / athÃhaæ na Óak«yÃmi cÃnupaÓli«ya Óayitum / ato yadbhÃvi tadbhavatu / "bhÃgyamatra parÅk«i«ye' iti spa«ÂÃsp­«Âameva kimapyÃviddharÃgasÃdhvattaælak«asupta÷ sthito 'smi / sÃpa kima«yutkampinà romodbedavatà vÃmapÃrÓvena sukhÃyamÃnena mandamandaj­mbhikÃrambhamantharÃÇgÅ, tvaÇgadagrapak«maïoÓcak«u«oralasatÃntatÃrakeïÃnatipakvanidrÃka«Ãy itÃpÃÇgaparabhÃgena yugalene«adunmi«antÅ, trÃsavismayahar«arÃgaÓaÇkÃvilÃsavibhramavyavahitÃni vrŬÃntarÃïi kÃni kÃnyapi kÃmenÃdbhutÃnubhÃvenÃvasthÃntarÃïi kÃryamÃïÃ, parijanaprabodhanodyatÃæ giraæ kÃmÃvegaparavaÓaæ h­dayamaÇgÃni ca sÃdhvasÃyÃsasaæbadhyamÃnasvedapulakÃni kathaÇkathamapi nig­hya, sasp­heïa madhurakÆïitatribhÃgena mandamandapracÃritena cak«u«Ã madaÇgÃni nirvarïya, dÆrotsarpitapÆrvakÃyÃpi tasminneva Óayane sacakitamaÓayi«Âa / ajani«Âa me rÃgÃvi«Âacetaso 'pi kimapi nidrà / punarananukÆlasparÓadu÷khÃyattagÃtra÷ prÃbudhye / prabuddhasya ca save me mahÃÂavÅ, tadeva tarutalam, sa eva patrÃstara÷ mamÃbhÆt / vibhÃvarÅ ca vyayÃsÅt / abhÆcca me manasi kimayaæ svapna÷ kiæ vipralambho vÃ, kimiyamÃsurÅ daivÅ và kÃpi mÃyà / yadbhÃvi tadbhavatu / nÃhamidaæ tattvato nÃvabudhyamok«yÃmi bhÆmiÓayyÃm / yÃvadÃyuratratyÃyai devatÃyai pratiÓayito bhavÃmi' iti niÓcitamatirati«Âham / athÃvirbhÆya kÃpi ravikarÃbhitaptakuvalayadÃmatÃntÃÇgaya«Âi÷, kli«ÂanivasanottarÅyÃ, niralaktakarÆk«apÃÂalena ni÷ÓvÃso«majarjaritatvi«Ã dantacchadena vamantÅva kapiladhÆmadhÆmraæ virahÃnalam, anavaratasaliladhÃrÃvisarjanÃdrudhirÃvaÓe«amiva lohitataraæ dvitayamak«ïorudvahantÅ, kulacÃritrabandhanapÃÓavibhrameïaikaveïÅbhÆtena keÓapÃÓena, nÅlÃæÓukacÅracƬikÃpariv­tà pativratÃpatÃkeva saæcarantÅ, k«Ãmak«ÃmÃpi devatÃnubhÃvÃdanatik«ÅïavarmaÃvakÃÓà sÅmantinÅ, praïipatantaæ mÃæ prahar«etkampitena bhujalatÃdvayenotthÃpya putravatpari«vajya ÓirasyupaghrÃya vÃtsalyamiva stanayugalena stanyacchalÃtprak«arantÅ, ÓiÓireïÃÓruïà nirudvakaïÂhÅ snehagadgadaæ vyÃhÃr«Åt--"vatsa, yadi va÷ kathitavatÅ magadharÃjamahi«Å vasumatÅ mama haste vÃlamarthapÃlaæ nidhÃya kathÃæ ca käcidÃtmabhart­putrasakhÅjanÃnubaddhÃæ rÃjarÃjapravartitÃæ k­tvÃntardhÃnamagÃdÃtmajà maïbhadrasyeti' sÃhamasmi vo jananÅ / piturvo dharmapÃlasÆno÷ sumantrÃnujasya kÃmapÃlasya pÃdamÆlÃnni«kÃraïakopakalu«itÃÓayà pro«yÃnuÓayavidhurà svapne kenÃpi rak«orupeïopetya ÓaptÃsmi--"caï¬ikÃyÃæ tvayivar«amÃtraæ vasÃmi pravÃsadu÷khÃya' iti vruvataivÃhamÃvi«Âà prÃbudhye / gataæ ca tadvar«aæ var«asahasradÅrgham / atÅtÃyÃæ tu yÃminyÃæ devadevasya tryambakasya ÓrÃvastyÃmutsavasamÃjamanubhÆya bandhujanaæ ca sthÃnasthÃnebhya÷ saænipÃtitamabhisamÅk«ya muktaÓÃpÃpatyu÷ pÃrÓvamabhisarÃmÅti prasthitÃyÃmeva mayi, tvamatrÃbhyupetya "pratipanno 'smiÓaraïamihatyÃæ devatÃm' iti prasupto 'si / evaæ ÓÃpadu÷khÃvi«Âayà tu mayà tadà na tattvata÷ paricchinno bhavÃn api tu ÓaraïÃgatastvaviralapramÃdÃyÃmasyÃæ mahÃÂavyÃmayuktaæ parityajya gantumiti mayà tvamapi svapannevÃsi nÅta÷ / pratyÃsanne ca tasmindevag­he punaracintayam--"kathamiha taruïenÃnena saha samÃjaæ gami«yÃmi' iti / atha rÃj¤a÷ ÓrÃvastÅÓvarasya yathÃrthanÃmno dharmavardhanasya kanyÃæ navamÃlikÃæ gharmakÃlasubhage kanyÃpuravimÃnaharmyatale viÓÃlakomalatalaæ ÓayyÃtalamadhiÓayÃnÃæ yad­cchayopalabhya "di«Âyeyaæ suptÃ, parijanaÓca gìhanidra÷ / ÓetÃmayamatra muhÆrtamÃtraæ brÃhmaïakumÃro yÃvatk­tak­tyà nivarteya' iti tvÃæ tatra ÓÃyayitvà tamuddeÓamagamam / d­«Âvà cotsavaÓriyam, nirviÓya ca svajanadarÓanasukhamabhivÃdya ca tribhuvaneÓvaramÃtmÃlÅkaparatyÃkalanopÃrƬhasÃdhvasaæ ca namask­tya bhaktipraïatah­dayÃæ bhagavatÅmbikÃm, tayà giriduhitrà devyà sasmitam ayi bhadre, mà bhai«Å÷ / bhavedÃnÅæ bhart­«ÃrÓvagÃminÅ / gataste ÓÃpa÷' ityanug­hÅtà sadya eva pratyÃpannamahimà pratiniv­ttya d­«Âvaiva tvÃæ yathÃvadabhyajÃnÃm--"kathaæ matsuta evÃyaæ vatsasyÃrthapÃlasya prÃïabhÆta÷ sakhà pramatiriti pÃpayà mayÃsminnaj¤ÃnÃdaudÃsÅnyamÃcaritam / api cÃyamasyÃmÃsaktabhÃva÷ / kanyà cainaæ kÃmayate / yuvÃnam / ubhau cemau lak«asuptau trapayà sÃdhvasena vÃnyonyamÃtmÃnaæ na viv­ïvÃte / gantavyaæ ca mayà / kÃmÃghrÃtayÃpyanayà kanyayà rahasyarak«aïÃya na samÃbhëita÷ sakhÅjana÷ parijano và / nayÃmi tÃvatkumÃram / punarapÅmamarthaæ labdhalak«o yathopapannairupÃyai÷ sÃdhayi«yati' iti matprabhÃvaprasvÃpitaæ bhavantametadeva patraÓayanaæ pratyanai«am / evamidaæ v­ttam / "e«Ã cÃhaæ pituste pÃdamÆlaæ pratyupasarpeyam' iti präjaliæ mÃæ bhÆyobhÆya÷ pari«vajya ÓirasyupÃghrÃya kapolayoÓcumbitvà snehavihvalÃgatÃsÅt / ahaæ ca pa¤cabÃïavaÓya÷ ÓrÃvastÅmabhyavarti«i / mÃrge ca mahati nigame naigamÃnÃæ tÃmracƬanuddhakolÃhalo mahÃnÃsÅt / ahaæ ca tatra saænihita÷ ki¤cidasme«i / saænidhini«aïïastu me v­ddhaviÂa÷ ko 'pi brÃhmaïacha Óanakai÷ smatahatemap­cchat / avravaæ ca-"kathamiva nÃrikelajÃte÷ prÃcyavÃÂakukkuÂasya pratÅcyavÃÂa÷ puru«airasamak«yi balÃkÃjÃtistÃmracƬo balapramÃïÃdhikasyaivaæ prativis­«Âa÷' iti / so 'pi tajj¤a÷"kimaj¤airebhirvyutpÃditai÷ / tÆ«ïÅmÃssva'ityupahastikÃyÃstÃmbÆlaæ karpÆrasahitamuddh­tya mahyaæ dattvà citrÃ÷ kathà kathayank«aïamati«Âhat / prÃyudhyata cÃtisaærabdhamanuprahÃraprav­ttasvapak«amuktakaïÂhÅravaravaæ vihaÇgamadvayam / jitaÓcÃsau pratÅcyavÃÂakukkuÂa÷ / so 'pi viÂa÷ svavÃÂakukkuÂavijayah­«Âa÷, mayi vayoviruddhaæ sakhyamupetya tadahareva svag­he snÃnabhojanÃdi kÃrayitvottaredyu÷ k«ÃvastÅæ prati yÃntaæ mÃmanugamya "smartavyo 'smi satyarthe' iti mitravadvis­jya pratyayÃsÅt / ahaæ ca gatvà ÓrÃvastÅmadhvaÓrÃnto bÃhmodyÃne latÃmaï¬ape Óayito 'smi / haæsaravaprabodhitaÓcotthÃya kÃmapi kvaïitanÆpuramukharÃbhyÃæ caraïÃbhyÃæ madantikamupasantÅæ yuvatÅmadrÃk«am / sà tvÃgatya svahastavartini citrapaÂe likhitaæ matsad­Óaæ kamapi puærÆpaæ mÃæ ca paryÃyeïa nirvarïayantÅ savismayaæ savitarkaæ sahar«aæ ca k«aïamavÃti«Âhat / mayÃpi tatra citrapaÂe matsÃd­Óyaæ paÓyatà tadd­«Âice«ÂitamanÃkasmikaæ manyamÃnena "nanu sarvasÃdhÃraïo 'yaæramaïÅya÷ puïyÃrÃmabhÆmibhÃga÷ / kimiti cirasthitikleÓo 'nubhÆyate / nanÆpave«Âavyam' ityabhihità sà sasmitam "anug­hÅtÃsmi' iti nyapÅdat / saækathà ca deÓavÃrtÃnuviddhà kÃcanÃvayorabhÆt / kathÃsaæÓrità ca sà "deÓÃtithirasi / d­Óyante ca te 'dhvaÓrÃntÃnÅva gÃtrÃïi / yadi na do«o madg­he 'dya viÓramitumanugraha÷ kriyatÃm' ityasaæsat / ahaæ ca "ayi mugdhe, nai«a do«a÷, guïa eva' iti tadanumÃrgagÃmÅ tadg­hagato rÃjÃrheïa snÃnabhojanÃdinopacarita÷, sukhaæ ni«aïïo rahasi paryap­cchye-mahÃbhÃga, digantarÃïi bhramatà kaccidasti ki¤cidadbhutaæ bhavatopalabdham' iti / mamÃbhavanmanasi "mahadidamÃÓÃspadam / e«Ã khalu nikhilaparijanasaæbÃdhasaælak«itÃyÃ÷ sakhÅ rÃjadÃrikÃyÃ÷ / citrapaÂe cÃsminnapi tadupari viracitasitavitÃnaæ harmyatalam, tadgataæ ca prakÃmavistÅrïaæ ÓaradabhrapaÂalapÃï¬uraæ Óayanam, tadadhiÓÃyinÅ ca nidrÃlŬhalocanà mamaiveyaæ pratik­ti÷ ato nÆnamanaÇgena sÃpi rÃjakanyà tÃvatÅæ bhÆmimÃropità / yasyÃmasahyamadanajvaravyathitonmÃdità satÅ sakhÅnarbandhap­«ÂavikriyÃnimittà cÃturyeïaitadrÆpanirmÃïenaiva samarthamuttaraæ dattavatÅ / rÆpasaævÃdÃcca saæÓayÃdanayà p­«Âo bhindyÃmasyÃ÷ saæÓayaæ yathÃnubhavakathanena' iti jÃtaniÓcayo 'bravam-"bhadre, dehi citrapaÂam' iti / sà tvarpitavatÅ maddhaste / punastamÃdÃya tÃmapi vyÃjasuptÃmullasanmadanarÃgavihvalÃæ vallabhÃæ tatraivÃbhilikhya "kÃcidevaæbhÆtà yuvatirÅd­Óasya puæsa÷ pÃrÓvaÓÃyinyaraïyÃnÅprasuptena mayopalabdhà / kilai«a svapna÷' ityÃlapaæ ca / h­«Âayà tu tayà vistarata÷ p­«Âa÷ sarvameva v­ttÃntamakathayam / asau ca sakhyà mannimittÃnyavasthÃntarÃïyavarïayat / tadÃkarïya ca yadi tatra sakhyà madanugrahonmukhaæ mÃnasam / gamaya kÃnicidahÃni / kamapi kanyÃpure nirÃÓaÇkanivÃsakaraïamupÃyamÃracayyÃgami«yÃmi' iti katha¤cidenÃmabhyupagamayya gatvà tadeva kharvaÂaæ v­ddhaviÂena samagaæsi / sasaæbhramaæ so 'pi viÓramayya tathaiva snÃnabhojanÃdi kÃrayitvà rahasyap­ccham-"Ãrya, kasya hetoracireïaivapratyÃgato 'si' / pratyavÃdi«amenam-"sthÃna evÃhamÃryeïÃsmi p­«Âa÷ / ÓrÆyatÃm / asti hi ÓrÃvastÅnÃma nagarÅ / tasyÃ÷ patirapara iva dharmaputro dharmavardhano nÃma rÃjà / tasya duhitÃ, pratyÃdeÓa iva Óriya÷, prÃïà iva kusumadhanvana÷ saukumÃryÃvi¬ambitanavamÃlikÃ, navamÃlikà nÃma kanyakà / sà mayà samÃpattid­«Âà kÃmanÃrÃcapaÇktimiva kaÂÃk«amÃlÃæ mama marmaïi vyakirat / tacchalyoddharaïÃk«amaÓca dhanvantarisad­Óastvad­te netaro 'sti vaidya iti pratyÃgato 'smi / tatprasÅda ka¤cidupÃyamÃcaritum / ayamahaæ parivartitastrÅve«aste kanyà nÃma bhaveyam / anugataÓca mayà tvamupagamya dharmÃsanagataæ dharmavardhanaæ vak«yasi--"mameyamekaiva duhità / jÃtamÃtrÃyÃæ tvasyÃæ jananyasyÃ÷ saæsthità / mÃtà ca pità ca bhÆtvÃhameva vyavardhayam / etadarthameva vidyÃmayaæ Óulkamarjituæ gato 'bÆdavantinagarÅmajjayinÅmasmadvaivÃhyakulaja÷ ko 'pi vipradÃraka÷ / tasmai ceyamanumatà dÃtumitarasmai na yogyà / taruïÅbhÆtà ceyam / sa ca vilambita÷ / tena tamÃnÅya pÃïimasyà grÃhayitvà tasmin nyastabhÃra÷ saænyasi«ye / durabhirak«atayà tu duhitÌïÃæ muktaÓaiÓavÃnÃm, viÓe«ataÓcÃmÃt­kÃïÃm, iha devaæ mÃt­pit­sthÃnÅyaæ prajÃnÃmÃpannaÓaraïamÃgato 'smi / yadi v­ddhaæ brÃhmaïamadhÅtinamagatimatithiæ ca mÃmanugrÃhyapak«e gaïayatyÃdirÃjacaritadhuyo deva÷, sai«Ã bhavadbhujatarucchÃyÃmakhaï¬itacÃritrà tÃvadadhyÃstÃæ yÃvadasyÃ÷ pÃïigrÃhakamÃnayeyam' iti / sa evamukto niyatamabhimanÃyamÃna÷ svaduhit­saænidhau mÃæ vÃsayi«yati / gatastu bhavÃnÃgÃmini mÃsi phÃlgune phalgunÅ«ÆttarÃsu rÃjÃnta÷purajanasya tÅrthayÃtrotsavo bhavi«yati / tÅrthasthÃnÃtprÃcyÃæ diÓigorutÃntaramatikramya, vÃnÅravalayamadhyavartini kÃrttikeyag­he karatalagatena ÓuklÃmbarayugalena sthÃsyasi / sa khalvahamanabhiÓaÇka evaitÃvantaæ kÃlaæ sahÃbhivih­tya rÃjakanyayà bhÆyastasminnutsave gaÇgÃmbhasi viharanvihÃravyÃkule kanyakÃsamÃjemagnopas­tastvadabhyÃÓa evonmaÇk«yÃmi / pinastvadupah­te vÃsasÅ paridhÃyÃpanÅtadÃrikÃve«o jÃmÃtà nÃma bhÆtvà tvÃmevÃnugaccheyam / n­pÃtmajà tu mÃmitastato 'nvi«yÃnÃsÃdayantÅ "tayà vinà na bhok«ye' iti rudantyevÃvarodhane sthÃsyati / tanmÆle ca mahati kolÃhale, krandatsu parijane«u, rudatsu sakhÅjane«u, Óocatsu paurajane«u, kiÇkartavyatÃmƬhe sÃmÃtye pÃrthive, tvamÃsthÃnÅmetya mÃæ sthÃpayitvà vak«yasi-"deva, sa e«a me jÃmÃtà tavÃrhati ÓrÅbhujÃrÃdhanam / adhÅti catur«vÃmnÃye«u, g­hÅtÅ «aÂsvaÇge«u, ÃnvÅk«ikÅvicak«aïa÷, catu÷«a«ÂikalÃgamaprayogacatura÷, viÓe«eïa gajarathaturaÇgatantravit, i«vasanÃstrakarmaïi gadÃyuddhe ca nirÆpama÷, purÃïetihÃsakuÓala÷, kartà kÃvyanÃÂakÃkhyÃyikÃnÃm, vettà sopani«ador'thaÓÃstrasya, nirmatsaro guïe«u, viÓrambhÅ suh­tsu, Óakla÷, saævibhÃgaÓÅla÷, Órutadhara÷, gatasmayaÓca / nÃsya do«amaïÅyÃæsamapyupalabhe / na ca guïe«vavidyamÃnam / tanmÃd­Óasya brÃhmaïamÃtrasya na labhya eva sambandhÅ / duhitaramasmai samarpya bÃrdhakocitamantyamÃÓramaæ saækrameyam, yadi deva÷ sÃdhu manyate' iti / sa idamÃkarïya vaivarïyÃkrÃntavakra÷ paramupeto vailak«yamÃrapsyate 'nunetumanityatÃdisaækÅrtanenaitrabhavantaæ mantribhi÷ saha / tvaæ tu te«ÃmadattaÓrotro muktakaïÂhaæ ruditvà cirasya bÃppÃkuïÂhakaïÂha÷ këÂhÃnyÃh­tyÃgniæ saædhuk«ya rÃjamandiradvÃre citÃdhirohaïÃyopakrami«yase / sa tÃvadeva tvatpÃdayornipatya sÃmÃtyo narapatiranÆnairthaistvÃmupacchandya duhitaraæ mahyaæ dattvà madyogyatÃsamÃrÃdhita÷ samastameva rÃjyabhÃraæ mayi samarpayi«yati / so 'yamabhyupÃyo 'nu«Âheyo yadi tubhyaæ rocate' iti / so 'pi paÂurviÂÃnÃmagraïÅrasak­dabhyastakapaÂaprapa¤ca÷ päcÃlaÓarmà yathoktamabhyadhikaæ ca nipuïamupakrÃntavÃn / ÃsÅcca mama samÅhitÃnÃmahÅnakÃlasiddhi÷ / anvabhavaæ ca madhukara iva navamÃlikÃmÃrdrasumanasam / asya rÃj¤a÷ siæhavarmaïa÷ sÃhÃyyadÃnaæ suh­tsaæketabhÆmigamanamityubhayamapek«ya sarvabalasaædohena campÃmimÃmupagato daivÃddevadarÓanasukhamanubhavÃmi' iti / Órutvaitatapramaticaritaæ smitamukulitamukhanalina÷ vilÃsaprÃyamÆrjitam, m­duprÃyaæ ce«Âitam, i«Âa e«a mÃrga÷ praj¤ÃvatÃm / "athedÃnÅmatrabhavÃnpraviÓatu' iti mitraguptamaik«ata k«itÅÓaputra÷ // Dkc_2,5 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracaritaæ nÃma pa¤cama ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,6: «a«ÂhocchvÃsa÷ so 'pyÃcacak«e-deva, so 'hamapi suh­tsÃdhÃraïabhramaïakÃraïa÷ suhme«u dÃmaliptÃhvayasya nagarasya bÃhmodyÃne mahÃntamutsavasamÃjamÃlokayam / tatra kvacidatimuktakalatÃmaï¬ape kamapi vÅïÃvÃdenÃtmÃnaæ vinodayantamutkaïÂhitaæ yuvÃnamadrÃk«am / aprÃk«aæ ca-"bhadra, ko nÃmÃyamutsava÷, kimarthaæ và samÃrabdha÷, "kena và nimittenotsavamanÃd­tyaikÃnte bhavÃnutkaïÂhita iva parivÃdinÅdvitÅyasti«Âhati' iti / so 'bhyadhatta-"saumya, suhyapatistuÇgadhanvanÃmÃnapatya÷ pÃrthitavÃnamu«minnÃyatane vism­tavindhyavÃsarÃgaæ vasantyà vindhyavÃsinyÃ÷ pÃdamÆlÃdapatyadvayam' / anayà ca kilÃsmai pratiÓayitÃya svapne samÃdi«Âam-"samutpatsyate tavaika÷ putra÷, jani«yate caikà duhità / sa tu tasyÃ÷ pÃïigrÃhakamanujÅvi«yati / sà tu saptamÃdvar«ÃdarabhyÃpariïayanÃtpratimÃsaæ k­ttikÃsu kandukan­tyena guïavadbhart­lÃbhÃya mÃæ samÃrÃdhayatu / yaæ cÃbhila«etsÃmu«mai deyà / sa cotsava÷ kandukotsavanÃmÃstu' iti / tato 'lpÅyasà kÃlena rÃj¤a÷ priyamahi«Å medinÅ nÃmaikaæ putramasÆta / samutpannà caikà duhità / sÃdya nÃma kanyà kandukÃvatÅ somÃpŬÃæ devÅæ kandukavihÃreïÃrÃdhayi«yati / tasyÃstu sakhÅ candrasenà nÃma dhÃtreyikà mama priyÃsÅt / sà cai«u divase«u rÃjaputreïa bhÅmadhanvanà balavadanuruddhà / tadahamutkaïÂhito manmathaÓaraÓalyadu÷ khodvignacetÃ÷ kalena vÅïÃravemÃtmÃnaæ ki¤cidÃÓvÃsayanviviktamadhyÃse' iti / asminneva ca k«aïe kimapi nÆpurakvaïitamupÃti«Âhat / Ãgatà ca kÃcidaÇganà d­«Âaiva sa enÃmutphullad­«ÂirutthÃyopagƬhakaïÂhaÓca tayà tatraivopÃviÓat / aÓaæsacca-"sai«Ã me prÃïasamÃ, yadviraho dahana iva dahati mÃm / idaæ ca me jÅvitamapaharatà rÃjaputreïa m­tyuneva niru«matÃæ nÅta÷ / na ca Óak«yÃmi rÃjasÆnurityamu«min pÃpamÃcaritum / ato 'nayÃtmÃnaæ sud­«Âaæ kÃrayitvà tyak«yÃmi ni«pratikriyÃn prÃïÃn' iti / sà tu paryaÓrumukhÅ samabhyadhÃt-"mà sma nÃtha, matk­te 'dhyavasya÷ sÃhasam / yastvamuttamÃtsÃrthavÃhÃdarthadÃsÃdutpadya koÓadÃsa iti gurubhirabhihitanÃmadheya÷ punarmadatyÃsaÇgÃdveÓadÃsa iti dvi«adbhi÷ prakhyÃpito 'su, tasmiæstvayyuparate yadyahaæ jÅveyaæ n­Óaæso veÓa iti samarthayeyaæ lokavÃdam / ato 'dyaiva naya mÃmÅpsitaæ deÓam' iti / sa tu mÃmabhyadhatta-"bhadra, bhavadd­«Âe«u rëÂre«u katamatsam­ddhaæ saæpannasasyaæ satpuru«abhÆyi«Âaæ ca' iti / tamahamÅ«advihasyÃbravam-"bhadra, vistÅrïeyamarïavÃmbarà / na paryanto 'sti sthÃnasthÃne«u ramyÃïÃæ janapadÃnÃm / apitu na cehide yuvayo÷ sukhanivÃsakÃraïaæ kama«yupÃyamutpÃdayituæ ÓaknuyÃm / tato 'hameva bhaveyamadhvadarÓÅ / tÃvatodairata raïitÃni maïinÆpurÃïÃm / athÃsau jÃtasaæbhramà "prÃptaiveyaæ bhart­dÃrikà kandukÃvatÅ kandukakrŬitena devÅæ vindhyavÃsinÅmÃrÃdhayitum / ani«iddhadarÓanà ceyamasminkandukotsave / saphalamastu yu«maccak«u÷ / Ãgacchataæ dra«Âum / ahamasyÃ÷ sakÃÓavartinÅ bhaveyam' ityayÃsÅt / tÃmanvayÃva cÃvÃm / mahati ratnaraÇgapÅÂhe sthitÃæ prathamaæ tÃmro«ÂhÅmapaÓyam / ati«Âhacca sà sadya eva mama h­daye / na mayÃnyena vÃntarÃle d­«Âà / citrÅyÃvi«ÂhacittaÓcÃcintayam-"kimiyaæ lak«mÅ÷ / nahi nahi / tasyÃ÷ kila haste vinyastaæ kamalam, asyÃstu hasta eva kamalam / abhuktapÆrvà cÃsau purÃtanena puæsà pÆrvarÃjaiÓca, asyÃ÷ punaranavadyamayÃtayÃmaæ ca yauvanam' iti cintayatyeva mayi, sÃnaghasarvagÃtrÅ vyatyastahastapallavÃgrasp­«ÂabhÆmirÃlolanÅlakuÂilÃlakà savibhramaæ bhagavatÅmabhivandya kandukamamandarÃgarÆ«itÃk«amanaÇgamivÃlambata / lÅlÃÓithilaæ ca bhÆmau muktavatÅ / mandotthitaæ ca ki¤citku¤citÃÇgu«Âhena pras­takomalÃÇgulinà pÃïipallavena samÃhataya hastap­«Âena connÅya, caÂulad­«Âilächataæ stabakamiva bhramaramÃlÃnuviddhamavapatantamÃkÃÓa evÃgrahÅt / amu¤cacca / madhyavilambitadrutalaye m­dumudu ca praharantÅ tatk«aïaæ cÆrïapadamadarÓayat / praÓÃntaæ ca taæ nirdayaprahÃrairudapÃtayat / viparyayeïa ca prÃÓamayat / pak«am­jvÃgataæ ca vÃmadak«iïÃbhyÃæ karÃbhyÃæ paryÃyeïÃbhighnatÅ ÓakuntamivodasthÃpayat / dÆrotthitaæ ca prapatantamÃh­tya gÅtamÃrgamÃracayat / pratidiÓaæ ca gamayitvà pratyÃgamayat / evamanekakaraïamadhuraæ viharantÅ raÇgagatasya raktacetaso janasya pratik«aïamuccÃvacÃ÷ praÓaæsÃvÃca÷ pratig­hïatÅ, pratik«aïÃrƬhavibhramaæ koÓadÃsamaæse 'valambya kaïÂakitagaï¬amutphullek«aïaæ ca mayyabhimukhÅbhÆya ti«Âhati tatprathamÃvatÅrïakandarpakÃritakaÂÃk«ad­«ÂistadanumÃrgavilasitalÅläcitabhrÆlatÃ, ÓvÃsÃnilavegÃndolitairdantacchadaraÓmijÃlairlÅlÃpallavairiva mukhakamalaparimalagrahaïalolÃnalinastìayantÅ, maï¬alabhramaïe«u kandukasyÃtiÓÅghrapracÃratayà viÓantÅva maddarÓanalajjayà pu«pamaya pa¤jaram, pa¤cabindupras­te«u pa¤cÃpi pa¤cabÃïabÃïaÃnyugapadivÃbhipatatastrÃsenÃvaghaÂÂayantÅ, gomÆtrikÃpracÃra«u ghanadarÓitarÃgavibhramà vidyullatÃmiva vi¬ambayantÅ, bhÆ«aïamaïiraïitadattalasaævÃdipÃdacÃram, apadeÓasmitaprabhÃni«iktabimbÃdharam, aæsasraæsitapratisamÃhitaÓikhaï¬habhÃram, samÃghaÂÂitakvaïitaratnamekhalÃguïam, a¤citotthitap­thunitambavilambitavicaladaæÓukojjvalam, Ãku¤citapras­tavellitabhujalatÃbhihatalalitakandukam, ÃvarjitabÃhupÃÓam, upariparivartitatrikavilagnalolakuntalam, avagalitakarïapÆrakanakapatrapratisamÃdhÃnaÓÅghratÃnatikramitaprak­takrŬanam, asak­dutk«i«yamÃïahastapÃdabÃhmÃbhyantarabhrÃntakandukam, avanamanonnamananairantaryana«Âad­«Âamadhyaya«Âikam, avapatanotpatananirvyavasthamuktÃhÃram, aÇkuritagharmasaliladÆ«itakapolapatrabhaÇgaÓo«aïÃdhik­taÓravaïapallavÃnilam, ÃgalitastanataÂÃæÓukaniyamanavyÃp­taikapÃïipallavaæ ca ni«adyotthÃya nimÅlyonmÅlya sthitvà gatvà caivÃticitraæ paryakrŬata rÃjakanyà / abhihatya bhÆtalÃkÃÓayorapi krÅjÃntarÃïi darÓanÅyÃnyekenaiva vÃnekenaiva kandukenÃdarÓayat / candrasenÃdibhiÓca priyasakhÅbhi÷ saha vih­tya vih­tÃnte cÃbhivandya devÅæ manasà me sÃnurÃgeïeva parijanenÃnugamyamÃnÃ, kuvalayaÓaramiva kusumaÓarasya mayyapÃÇgaæ samarpayantÅ, sÃpadeÓamasak­dÃrtyamÃnavadanacandramaï¬alatayà svah­dayamiva matsamÅpe preritaæ pratiniv­ttaæ na vetyÃlokayantÅ, saha sakhÅbhi÷ kumÃrÅpuramagamat / ahaæ cÃnaÇgavihvala÷ svaveÓma gatvà koÓadÃsena yatnavadatyudÃraæ snÃnabhojanÃdikamanubhÃvito 'smi / sÃyaæ copas­tya candrasenà rahasi mÃæ praïipatya patyuraæsamaæsena praïayapeÓalamÃghaÂÂayantyupÃviÓat / Ãca«Âa ca h­«Âa÷ koÓadÃsa÷-"bhÆyÃsamevaæ yÃvadÃyurÃyatÃk«i, tvatprasÃdasya pÃtram' iti / mayà tu sasmitamabhihitam--"sakhe, kimetadÃÓÃsyam / asti ki¤cida¤janam / anayà tadaktanetrayà rÃjasÆnurupasthito vÃnarÅmivainÃæ drak«yati, viruktaÓcainÃæ punastyak«yati' iti / tayà tu smerayÃsmi kathita÷-"so 'yamÃryeïÃj¤Ãkaro jano 'tyarthamanug­hÅta÷, yadasminmanneva janmani mÃnu«aæ vapurapanÅya vÃnarÅkari«yate / tadÃstÃmidam / anyathÃpi siddhaæ na÷ samÅhitam / adya khalu kandukotsave bhavantamapahasitamanobhavÃkÃramabhila«antÅ ro«Ãdiva Óambaradvi«ÃtimÃtramÃyÃsyate rÃjaputrÅ / so 'yamartho viditabhÃvayà mayà svamÃtre tayà ca tanmÃtre, mahi«yà ca manujendrÃya, nivedayi«yate / viditÃrthastu pÃrthivastvayà duhitu÷ pÃïiæ grÃhayi«yati / tataÓca tvadanujÅvinà rÃjaputreïa bhavitavyam / e«a hi devatÃsamÃdi«Âo vidhi÷ / tvadÃyatte ca rÃjye nÃlameva tvÃmatikramya mÃmavaroddhuæ bhÅmadhanvà / tatsahatÃmayaæ tricaturÃïi dinÃni' iti mÃmÃmantrya priyaæ copagÆhya pratyayÃsÅt / mama ca koÓadÃsasya ca taduktÃnusÃreïa bahuvikalpayato÷ katha¤cidak«Åyata k«apà / k«apÃnte ca k­tayathocitaniyamastameva priyÃdarÓanasubhagamudyÃnoddeÓamupÃgato 'smi / tatraiva copas­tya rÃjaputro nirabhimÃnamanukÆlÃbhi÷ kathÃbhirmÃmanuvartamÃno muhÆrtamÃsta / nÅtvà copakÃryÃmÃtmasamena snÃnabojanaÓayanÃdivyatikareïopÃcaram / talpagataæ ca svapnenÃnubhÆyamÃnapriyÃdarÓanÃliÇganasukhamÃyasena niga¬enÃtibalavadbahupuru«ai÷ pÅvarabhujadaï¬oparuddhamabandhayanmÃm / pratibuddhaæ ca sahasà samabhyadhÃt--"ayi durmate, ÓrutamÃlapitaæ hatÃyÃÓcandrasenÃyà jÃlarandhrani÷s­taæ tacce«ÂÃvabodhaprayuktayÃnayà kubjayà tvaæ kilÃbhila«ito varÃkyà kandukÃvatyà tava kilÃnujÅvinà mayà sthadheyam, tvadvaca÷ kilÃnatikramatà mayà candrasenà koÓadÃsÃya dÃsyate' ityuktvà pÃrÓvacaraæ puru«amekamÃlokyÃkathayat--"prak«ipainaæ sÃgare' iti / sa tu labdharÃjya ivÃtih­«Âa÷ "deva, yadÃj¤Ãpayasi' iti yathÃdi«Âamakarot / ahaæ tu nirÃlambano bhujÃbhyÃmitastata÷ spandamÃna÷ kimapi këÂaæ daivadattamurasopaÓli«ya tÃvadaplo«i, yÃvadapÃsaradvÃsara÷ ÓarvarÅ ca sarvà / pratyu«asyad­syata kimapi vahitram / amutrÃsanyavanÃ÷ te mÃmuddh­tya rÃme«unÃmre nÃvikÃnÃyakÃya kathitavanta÷-"ko '«yayamÃyasanigalabaddha eva jale labdha÷ puru«a÷ / so 'yamapi si¤cetsahasaraæ drÃk«ÃïÃæ k«aïenaikena' iti / asminneva k«aïe naikanaukÃpariv­ta÷ ko 'pi madgurabhyadhÃvat / abhibhayuryavanÃ÷ / tÃvadatijavÃnaukÃ÷ ÓvÃna iva varÃhamasmatpotaæ paryarutsata / prÃvartata saæprahÃra÷ / parÃjayi«ata yavanÃ÷ / tÃnahamagatÅnavasÅdata÷ samÃÓvÃsyÃlapi«am-"apanayata me nigalabandhanam / ayamahamavasÃdayÃmi va÷ sapatnÃn' iti / amÅ tathÃkurvan sarvÃæÓca tÃnpratibhaÂÃnbhallavar«iïà bhÅmaÂaÇk­tena ÓÃrÇgeïa lavalavÅk­tÃÇgÃnakÃr«am / avaplutya hatavidhvastayodhamasmatpotasaæsaktapotamamutra nÃvikanÃyakamanabhisaramabhipatya jÅvagrÃhamagrahÅ«am / asau cÃsÅtsa eva bhÅmadhanvà / taæ cÃhamavabudhya jÃtavrŬamabravam-"tÃta, kiæ d­«ÂÃni k­tÃntavilasitÃni' iti / te tu sÃæyÃtrikà madÅyenaiva Ó­Çkhalena tamatigìhaæ baddhvà har«ikalakilÃravamakurvanmÃæ cÃpÆjayan / durvÃrà tu sà naurananukÆlavÃtanunnà dÆramabhipatya kamapi dvÅpaæ nibi¬hamÃÓli«ÂavatÅ / tatra ca svÃdu pÃnÅyamedhÃæsi kandamÆlaphalÃni saæjigh­k«avo gìhapÃtitaÓilÃvalayamabÃtarÃma / tatra casÅnmahÃÓaila÷ / so 'ham "aho ramaïÅyo 'yaæ parvatanitambabhÃga÷, kÃntatareyaæ gandhapëÃïavatyupatyakÃ, ÓiÓiramidamindÅvarÃravindamakarandabinducandrakottaraæ gotravÃri, ramyo 'yamanekavarïakusumama¤jarÅbharastaruvanÃbhoga÷' ityat­ptatarayà d­Óà bahubahu paÓyannalak«itÃdhyÃrƬhak«oïÅdharaÓikhara÷ ÓoïÅbhÆtamutprabhÃbhi÷ padmarÃgasopÃnaÓilÃbhi÷ kimapi nÃlÅkaparÃgadhÆsaraæ sara÷ samadhyagÃm / snÃtaÓca kÃæÓcidam­tasvÃdÆnbisabhaÇgÃnÃsvÃdya, aæsalagnakahlÃrastÅravartinà kenÃpi bhÅmarÆpeïa brahmÃrÃk«asenÃbhipatya "ko 'si, kutastyo 'si' iti nirbhartsayatÃbhyadhÅye / nirbhayena ca mayà so 'byadhÅyata-"saumya, so 'hamasmi dvijanmà / ÓutrahastÃdarïavam, arïavÃdyavananÃvam, yavananÃvaÓcitragrÃvÃïamenaæ parvatapravaraæ gata÷, yad­cchayÃsminsarasi viÓrÃnta÷, bhadraæ tava' iti / so 'brÆta-"na cedbravÅ«i praÓnÃn, aÓnÃmitvÃm' iti / mayoktam-"p­ccha tÃvat / bhavatu' iti / athÃvayorekayÃryayÃsÅtsaælÃpa:- "kiæ krÆraæ strÅh­dayaæ kiæ g­hiïa÷ priyahitÃya dÃraguïÃ÷ / ka÷ kÃma÷ saækalpa÷ kiæ du«karasÃdhanaæ praj¤Ã // tatra dhÆminÅgominÅnimbavatÅnitambavatya÷ prÃmÃïam' ityupadi«Âo mayà so 'brÆta-"kathaya, kÅd­ÓyastÃ÷' iti / atrodÃharaïam-"asti trigarto nÃma janapada÷ / tatrÃsang­hiïastraya÷' sphÅtasÃradhanÃ÷ sodaryà dhanakadhÃnyakadhanyakÃkhyÃ÷ / te«u jÅvatsu na vavar«a var«Ãïi dvÃdaÓa daÓaÓatÃk«a÷, k«ÅïasÃraæ sasyam, o«adhyo bandhyÃ÷, na phalavanto vanaspataya÷, klÅvà medhÃ÷ k«Åïasrotasa÷ sravantya÷, paÇkaÓe«Ãïi palvalÃni, nirnisyandÃnyutsamaï¬alÃni, viralÅbhÆtaæ kandamÆlaphalam, avahÅnÃ÷ kathÃ÷, galitÃ÷ kalyÃïotsavakriyÃ÷, bahulÅbhÆtÃni taskarakulÃni, anyonyamabhak«ayanprajÃ÷, paryaluÂhannitastato balÃkÃpÃï¬urÃïi naraÓira÷kapÃlÃni, paryahiï¬anta Óu«kÃ÷ kÃkamaï¬alya÷, ÓÆnyÅbhÆtÃni nagaragrÃmakharvaÂapuÂabhedanÃdÅni / ta ete g­hapataya÷ sarvadhÃnyanicayamupayujyÃjÃvikaÂaæ gavalagaïaæ gavÃæ v­thaæ dÃsÅdÃsajanamapatyÃni jye«ÂhamadhyamabhÃrye ca krameïa bhayitvà "kani«ÂhabhÃryà dhÆminà Óvo bhak«aïÅyÃ' iti samakalpayan / atha kani«Âho dhanyaka÷ priyÃæ svÃmattumak«amastayà saha tasyÃmeva niÓyapÃsarat / mÃrgaklÃntÃæ codvahanvanaæ jagÃhe / svamÃæsÃs­gapanÅtak«utpipÃsÃæ tÃæ nayannantare kamapi nik­ttapÃïipÃdakarïanÃsikamavanip­«Âe vice«ÂamÃnaæ puru«amadrÃk«Åt / tamapyÃrdrÃÓaya÷ skandhenodvahankandamÆlam­gabahule gahanoddeÓe yatnaracitaparïaÓÃlaÓciramavasat / amuæ ca ropitavraïamigudÅtailÃdibhirÃmi«eïa ÓÃkenÃtmanirviÓe«aæ pupo«a / pu«Âaæ ca tamudriktadhÃtumekadÃm­gÃnve«aïÃya ca prayÃte dhanyake sà dhÆminÅ riraæsayopÃti«Âhata / bhartsitÃpi tena balÃtkÃramarÅramat / niv­ttaæ ca patimudakÃbhyarthinam "uddh­tya kÆpÃtpiba, rujÃti me Óira÷ Óiroroga÷' ityuda¤canaæ sarajjuæ puraÓcik«epa / uda¤cayantaæ ca taæ kÆpÃdapa÷, k«aïÃtp­«Âhato gatvà praïunoda / taæ ca vikalaæ skandhenoduhya deÓÃddeÓÃntaraæ paribhramantÅ pativratÃpratÅtiæ lebhe, bahuvidhÃÓca pÆjÃ÷ / punaravantirÃjÃnugrahÃdatimahatyà bhÆtyà nyavasat / atha pÃnÅyÃrthisÃrthajanasamÃpattid­«Âoddh­tamavanti«u bhramantamÃhÃrÃrthinaæ bhartÃramupalabhya sà dhÆminÅ yena me patirvikalÅk­ta÷ sa durÃtmÃyam' iti tasya sÃdhoÓcitravadhamaj¤ena rÃj¤Ã samÃdeÓayäcakÃra / dhanyakastu dattapaÓcÃdbando badhyabhÆmiæ nÅyamÃna÷ saÓe«atvÃdÃyu«a÷ "yo mayà vikalÅk­to 'bhimato bhik«u÷, sa cenme pÃpamÃcak«Åta, yukto me daï¬a' ityadÅnamadhik­taæ jagÃda / "ko do«a÷' ityupanÅya darÓite 'mu«minsa vikala÷ paryaÓru÷ pÃdapatitastatasya sÃdostatsuk­tamasatyÃÓca tasyÃstathÃbhÆtaæ duÓcaritamÃryabuddhirÃcacak«e / kupitena rÃj¤Ã virÆpitamukhÅ sà du«k­takÃrimÅ k­tà Óvabhya÷ pÃcikà / k­taÓca dhanyaka÷ prasÃdabhÆmi÷ tadbravÅmi-"strÅh­dayaæ krÆram' iti / pinaranuyukto gominÅv­ttÃntamÃkhyÃtavÃn-"asti dravi¬e«u käco nÃmanagarÅ / tasyÃmanekakoÂisÃra÷ Óre«Âhiputra÷ ÓaktikumÃro nÃmÃsÅt / so '«ÂÃdaÓavar«adeÓÅyaÓcintÃmÃpede-"nÃstyadÃrÃïÃmanuguïadÃrÃïÃæ và sukhaæ nÃma / tatkathaæ nu guïavadvindeyaæ kalatram' ti / atha varapratyayÃh­te«u dÃre«u yÃd­cchikÅæ saæpattimanabhisamÅk«ya kÃrtÃntiko nÃma bhÆtvà vastrÃntapinaddhaÓÃliprastho bhuvaæ babhrÃma / "lak«aïaj¤o 'yam' ityamu«mai kanyÃ÷ kanyÃvanta÷ pradarÓayÃæbabhÆvu÷ / yÃæ kÃcillak«aïavatÅæ savarïÃæ kanyÃæ d­«Âvà sa kila sma bravÅti-"bhadre, Óaknopi kimanena ÓÃliprasthena guïavadannamasmÃnabhyavahÃrayitum' iti / sa hasitÃvadhÆto g­hÃdg­haæ praviÓyÃbhramat / ekadà tu Óibi«u paÂÂane saha pit­byÃmavasitamahardhimavaÓÅrïabhavanasÃrÃæ dhÃtryà pradarÓyamÃnÃæ kÃcana viralabhÆ«aïÃæ kumÃrÅæ dadarÓa / asyÃæ saæsaktacak«uÓcÃtarkayat-"asyÃ÷ khalu kanyakÃyÃ÷ sarva evÃvayavà nÃtisthÆlà nÃtik­Óà nÃtihrasvà nÃtidÅrghà na vikaÂà m­jÃvantaÓca / raktatalÃÇgulÅyavamatsyakamalakalaÓÃdyanekapuïyalekhÃlächitau karau, samagulphasaædhÅ mÃæsalÃvaÓirÃlau cÃÇghrÅ, jaÇghe cÃnupÆrvav­tte, pÅvarorugraste iva durupalak«ye jÃnunÅ, sak­dvibhaktaÓcaturasra÷ kakundaravibhÃgaÓobhÅ rathÃÇgÃkÃrasaæsthitaÓca nitambabhÃga÷ tanutaramÅ«annimnaæ gambÅraæ nÃbhimaï¬alam, valitrayeïa cÃlaÇk­tamudaram, urobhÃgavyÃpinÃvunmagnacÆcukau viÓÃlÃrambhaÓobhinau payodharau, dhanadhÃnyaputrabhÆyastvacihnalekhÃlächitatale snigdhodagrakomalanakhamaïÅ ­jvanupÆrvav­ttatÃmrÃÇgulÅ saænnatÃæsadeÓesaukumÃryavatyau nimagnaparvasaædhÅ ca bÃhulate, tanvÅ kambuv­ttabandhurà ca kandharÃ, v­ttamadhyavibhaktarÃgÃdharam, asaæk«iptacÃrucibukam, ÃpÆrïakaÂhinagaï¬amaï¬alam, saægatÃnuvakranÅlasnigdhabhrÆlatam, anatiprau¬hatilakusumasad­ÓanÃsikam, atyasitadhavalaraktatribhÃgabhÃsuramadhurÃdhÅrasaæcÃramantharÃyatek«aïam, induÓakalasundaralalÃÂam, indranÅlaÓilÃkÃraramyÃlakapaÇkti dviguïakuï¬alitamlÃnanÃlÅkanÃlalalitalambaÓravaïapÃÓayugalamÃnanakamalam, anatibhaÇguro bahula÷ paryante 'pyakapilarucirÃyÃmavÃnekaikanisargasamasnigdhanÅlo gandhagrÃhÅ ca mÆrdhajakalÃpa÷ / seyamÃk­tirna vyabicarati ÓÅlam / Ãsajjati ca me h­dayamasyÃmeva / tatparÅk«yainÃmudvaheyam / avim­ÓyakÃriïÃæ hi niyatamanekÃ÷ patantyanuÓayaparamparÃ÷' iti snigdhad­«ÂirÃca«Âa-"bhadre, kaccidasti kauÓalaæ ÓÃliprasthenÃnena saæpannamÃhÃramasmÃnabhyabahÃrayitum' iti / tatastayà v­ddhadÃsÅ sÃkÆtamÃlokità / tasya hastÃtprasthamÃtraæ dhÃnyamÃdÃya kvacidalindoddeÓe susiktasaæm­«Âe dattapÃdaÓaucamupÃveÓayat / sÃkanyà tÃn gandhaÓÃlÅnsaæk«udya mÃtrayà viÓo«yÃtape muhurmuhu÷ parivartya sthirasamÃyà bhÆmau nÃlÅp­«Âena m­dum­du ghaÂÂayantÅ tu«airakhaï¬aistaï¬ulÃnp­thakcakÃra / jagÃda ca dhÃtrÅm-"mÃta÷, ebhistu«airarthino bhÆ«aïam­jÃkriyÃk«amai÷ svarïakÃrÃ÷ / jagÃda ca dhÃtrÅm-"mÃta÷, ebhistu«airarthino bhÆ«aïam­jÃkriyÃk«amai÷ svarïakÃrÃ÷ / tebhya imÃndattvà labdhÃbhi÷ kÃkiïÅbhi÷ sthiratarÃïyanatyÃrdrÃïi nÃtiÓu«kÃïi këÂhÃni mitaæpacÃæ sthÃlÅmubhe ÓarÃve cÃhara' iti / tathÃk­te tayà tÃæstaï¬ulÃnanatinimnottÃnavistÅrïakuk«au kakubholÆkhale lohapatrave«Âitamukhena samaÓarÅreïa vibhÃvyamÃnamadhyatÃnavena vyÃyatena guruïà khÃdireïa musalena caturalalitak«epapaïotk«epaïÃyÃsitabhujamasak­daÇgulÅbhiruddh­tyoddh­tyÃvahatya ÓÆrpaÓodhitakaïakiæÓÃrukÃæstaï¬ulÃnasak­dadbhi÷ prak«Ãlya kvathitapa¤caguïe jale dattacullÅpÆjà prÃk«ipat / praÓlathÃvayave«u prasphuratsu taï¬ule«u mukulÃvasthÃmativaratamÃne«u saæk«ipyÃnalamupahitamukhapidhÃnayà sthÃlyÃnnamaï¬amagÃlayat / darvyà cÃvaghaÂya mÃtrayà parivartya samapakve«u sikthe«u tÃæ sthÃlÅmadhomukhÅmavÃti«Âhipat / indhanÃnyanta÷sÃrÃïyambhasà samabhyuk«ya praÓamitÃgnÅni k­«ïÃÇgÃrÅk­tya tadarthibhya÷ prÃhiïot / "ebhirlabdhÃ÷ kÃkiïÅrdattvà ÓÃkaæ dh­taæ dadhi tailamÃmakalaæ ci¤cÃphalaæ ca yathÃlÃbhamÃnaya' iti / tathÃnu«Âhite ca tayà dvitrÃnupadaæÓÃnupapÃdya tadannamaï¬amÃrdra vÃlukopahitanavaÓarÃvagatamiti m­dunà tÃlav­ntÃnilena ÓÅtalÅk­tya salavaïasaæbhÃraæ dattÃÇgÃradhÆpavÃsaæ ca saæpÃdya, tadapyÃmalakaæ Ólak«ïapi«Âamutpalagandhi k­tvà dhÃtrÅmukhena snÃnÃya tamacodayat / tayà ca snÃnaÓuddhayà dattatailÃmalaka÷ krameïa sasnau / snÃta÷ siktam­«Âe kuÂÂime phalakamÃruhya pÃï¬uharatasya tribhÃgaÓe«alÆnasyÃÇgaïakadalÅpalÃÓasyopari dattaÓarÃvadvayamÃrdramabhim­Óannati«Âhat / sà tu tÃæ peyÃmevÃgre samupÃharat / pÅtvà cÃpanÅtÃdhvaklama÷ prah­«Âa÷ praklinnasakalagÃtra÷ sthito 'bhÆt / tatastasya ÓÃlyodanasya darvÅdvayaæ dattvà sarpirmÃtrÃæ sÆpamupadaæÓaæ copajahÃra / imaæ ca dadhnà ca trijÃtakÃvacÆrïitena surabhiÓÅtalÃbhyÃæ ca kÃlaÓeyakäjikÃbhyÃæ Óe«amannamabhojayat / saÓe«a evÃndhasyasÃvat­«yat / ayÃcata ca pÃnÅyam / atha navabh­ÇgÃrasaæbh­tamagurudhÆpadhÆpitamabhinavapÃÂalÃkusumavasitamutphullotpalagrathitasaurabhaæ vÃri nÃlÅdhÃrÃtmanà pÃtayÃæbabhÆva / so 'pi mukhopahitaÓarÃveïa himaÓiÓirakaïakarÃlitÃruïÃyamÃnÃk«ipak«mà dhÃrÃravÃbhinanditaÓravaïa÷ sparÓasukhodbhinnaromäcakarkaÓakapola÷ pravÃlotpŬaparimalaphullaghrÃïÃrandhro mÃdhuryaprakar«Ãvarjitarasanendriyastadacchaæ pÃnÅyamÃkaïÂhaæ papau / Óira÷kampasaæj¤ÃvÃrità ca punaraparakarakeïÃcamanamadatta kanyà / v­ddhayà tu taducchi«Âamapohya haritagomayopalipte kuÂÂime svamevottarÅyakarpaÂaæ vyavadhÃya k«aïamaÓeta / paritu«ÂaÓca vidhivadupayamya kanyÃæ ninye / nÅtvaitadanapek«a÷ kÃmapi gaïikÃmavarodhamakarot / tÃmapayasau priyasakhÅmivopÃcarat / patiæ ca daivatamiva muktatanadrà paryacarat / g­hakÃryÃïi cÃhÅnamanvati«Âhat / parijanaæ ca dÃk«iïyanidhirÃtmÃdhÅnamakarot / tadguïavaÓÅk­taÓca bhartà sarvameva kuÂumbaæ tadÃyattameva k­tvà tadekÃdhÅnajÅvitaÓarÅrastrivargaæ nirvaveÓa / tadbravÅmi-"g­hiïa÷ priyahitÃya dÃraguïÃ÷' iti / tatastenÃnuyukto nimbavatav­ttamÃkhyÃtavÃn-"asti saurëÂre«u valabhÅ nÃma nagarÅ / tasyÃæ guhaguptanÃmno guhyakendratulyavibhavasya nÃvikapaterduhità ratanavatÅ nÃma / tÃæ kila madhumatyÃ÷ samupÃgamya balabhadro nÃma sÃrthavÃhaputra÷ paryaïai«Åt / tayÃpi navavadhvà rahasi rabhasavighnitasuratasukho jhaÂiti dve«amalpetaraæ babandha / na tÃæ punardra«Âumi«ÂavÃn / tadg­hÃgamanamapi suh­dvÃkyaÓatÃtivartÅ lajjayà parijahÃra / tÃæ ca durbhagÃæ tadÃprabh­tyeva "neyaæ ratnavatÅ, nimbavatÅ ceyam' iti svajana÷ parijanaÓca paribabhÆva / gate ca kasmiæÓcitkÃlÃntare sà tvanutapyamÃnà "kà me gati÷' iti vim­ÓantÅ kÃmapi v­ddhapravrÃjikÃæ mÃt­sthÃnÅyÃæ devaÓe«akusumairupasthitÃmapaÓyat / tasyÃ÷ puro rahasi sakaruïaæ ruroda / tayÃpyaÓrumukhyà bahuprakÃramanunÅya ruditakÃraïaæ p­«Âà trapamÃïÃpi kÃryagauravÃtkathaævivravÅt-"amba, kiæ bravÅmi daurbhÃgyaæ nÃma jÅvanmaraïamevÃÇganÃnÃm, viÓe«ataÓca kulavadhÆnÃm / tasyÃhamasmyudÃharaïabhÆtà / mÃt­pramukho 'pi j¤Ãtivargo mÃmavaj¤ayaiva paÓyati / tena sud­«ÂÃæ mÃæ kuru / na cettyajeyamadyaiva ni«prayojanÃnprÃïÃn / ÃvirÃmÃcca me rahasyaæ nÃÓrÃvyam' iti pÃdayo÷ papÃta / sainÃmutthÃpyodvëpovÃca-"vatse, mÃdhyavasya sÃhasam / iyamasmi tvannideÓavartinÅ / yÃvati mayopayogastÃvati bhavÃmyananyÃdhÅnà / yadyevÃsi nirviïïà tapaÓcara tvaæ madadhi«Âhità pÃlalaukikÃya kalyÃïÃya / nanvayamudarka÷ prÃktanasya du«k­tasya, yadanenÃkÃreïed­Óena ÓÅlena jÃtyà caivaæbhÆtayà samanugatà satÅ asmÃdeva bhart­dve«yatÃæ gatÃsi / yadi kaÓcidastyupÃya÷ patadrohapratikriyÃyai darÓayÃmum, matirhi te paÂÅyasÅ' iti / athÃsau katha¤citk«aïamadhomukhÅ dhyÃtvà dÅrgho«ïaÓvÃsapÆrvamavocat-"bhagavati, patirekadaivataæ vanitÃnÃm, viÓe«ata÷ kulajÃnÃm / atastacchuÓrÆ«aïÃbhyupÃyahetubhÆtaæ ki¤cidÃcaraïÅyam / astyasmatprÃtiveÓyo vaïigabhijanena vibhavena rÃjÃntaraÇgabhÃvena ca sarvapaurÃnatÅtya vartate / tasya kanyà kanakavatÅ nÃma matsamÃnarÆpÃvayavayà mamÃtisnigdhà sakhÅ / tayà saha tadvimÃnaharmyatale tato 'pi dviguïamaï¬ità vihari«yÃmi / tvayà tu tanmÃt­prÃrthanaæ sakaruïamabhidhÃya matpatiretadg­haæ katha¤canÃveya÷ / samÅpagate«u ca yu«mÃsu krŬÃmattà nÃma kandukaæ bhraæÓayeyam / atha tamÃdÃya tasya haste dattvà vak«yasi-"putra, taveyaæ bhÃryÃsakhÅ nidhipatidattasya sarvaÓre«Âhimukhyasya kanyà kanakavatÅ nÃma / tvÃmiyamanavastho ni«karuïaÓceti ratnavatÅnimittamatyarthaæ nindati / tade«a kanduko vipak«adhanaæ pratyarpaïÅyam' iti / sa tathokto niyatamunmukhÅbhÆya tÃmeva priyasakhÅæ manyamÃno mÃæ baddhäjali yÃcamÃnÃyai mahyaæ bhÆyastvatprÃrthita÷ sÃbhilëamarpayi«yati / "tena randhreïopaÓli«ya rÃgamujjvalÅk­tya yathÃsà k­tasaÇketo deÓÃntaramÃdÃya mÃæ gami«yati tathopapÃdanÅyam' iti / har«Ãbhyutepayà cÃnayà tathaiva saæpÃditam / athaitÃæ kanakavatÅti v­ddhatÃpasÅvipralabdho balabhadra÷ saratnasÃrÃbharaïÃmÃdÃya niÓi nÅrandhre tamasi prÃvasat / sà tu tÃpasÅ vÃrtÃmÃpÃdayat-"mandena mayà nirnimittamupek«ità ratnavatÅ, ÓvaÓurau ca paribhÆtau, suh­daÓcÃtivartitÃ÷ / tadatraiva saæs­«Âo jivituæ jihnemÅti balabhadra÷ pÆrvedyurmÃmakathayat / nÆnamasau tena nÅtà vyaktiÓcÃcirÃdbhavi«yati' iti / tacchrutvà tadbÃndhavÃstadanve«aïÃæ prati ÓithilayatnÃstasthu÷ / ratnavatÅ tu mÃrge käcitpaïyadÃsÅæ saæg­hya tayohyamÃnapÃtheyÃdyupaskarà khaÂakapuramagamat / amutra ca vyavahÃrakuÓalo balabhadra÷ svalpenaiva mÆlena mahadvanamupÃrjayat / paurÃgragaïyaÓcÃsÅt / parijanaÓca bhÆyÃnarthavaÓÃtsamÃjagÃma / tatastÃæ prathamadÃsÅm "na karma karo«i, d­«Âaæ mu«ïÃsi, apriyaæ bravÅ«i' iti paru«amuktvà bahvatìayat / ceÂÅ tu prasÃdakÃlopÃkhyÃtarahasyasya v­ttÃntaikadeÓamÃttaro«Ã nirbibheda / tacchutvà lubdhena tu daï¬avÃhinà paurav­ddhasaænidhau nidhipatidattasya kanyÃæ kanakavatÅæ mo«eïÃpah­tyÃsmatpure nivasatye«a durmatirbalabhadra÷ / tasya sarvasvaharaïaæ na bhavadbhi÷ pratibandhanÅyam' iti nitarÃmabhartsyata / bhÅtaæ ca balabhadramabhijagÃda ratnavatÅ-"na bhetavyam / brÆhi, neyaæ nidhipatidattakanyà kanakavatÅ / balabhyÃmeva g­hagupataduhità ratnavatÅ nÃmeyaæ dattà pit­bhyÃæ mayà ca nyÃyo¬hà / na cetpratÅtha praïidhiæ prahiïutÃsyà bandhupÃrÓavam' iti / balabhadrastu tathoktvà ÓreïÅprÃtibhÃvyena tÃvadavÃti«Âhata yÃvattatpurav­ddhalekhyalabdhav­ttÃnto g­hagupta÷ kheÂakapuramÃgatya saha jÃmÃtrà duhitaramatiprÅta÷ pratyanai«Åt / tathà d­«Âvà ratnavatÅæ kanakavatÅti bhÃvayatastasyaiva balabhadrasyÃtivallabhà jÃtà / tadvravÅmi-"kÃmo nÃma saækalpa÷' iti / tadanantaramasau nitambavatav­ttÃntamaprÃk«Åt / so 'hamabravam-"asti ÓÆrasene«u mathurà nÃma nagarÅ / tatra kaÓcitkulaputra÷ kalÃsu gaïikÃsu cÃtirakta÷ mitrÃrthaæ svabhujamÃtranirvyƬhÃnekakalaha÷, kalahakaïÂaka iti karkaÓairabhikhyÃpitÃkhya÷ pratyavÃtsÅt / sa caikadà kasyacidÃgantoÓcitrakarasya haste citrapaÂaæ dadarÓa / tatra kÃcidalekhyagatà yuvatirÃlokamÃtreïaiva kalahakaïÂhakasya kÃmÃturaæ cetaÓcakÃra / sa ca tamabravÅt-"bhadra, viruddhamivaitatpratibhÃti yata÷ kulajÃdurlabhaæ vapu÷, ÃbhijÃtyaÓaæsinÅ ca namratÃ, pÃïaa¬urà ca mukhacchavi÷, anatiparibhuktasubhagà ca tanu÷, prau¬hatÃnuviddhà ca d­«Âi÷ / na cai«Ã pro«itabhart­kÃ, pravÃsacihnasya veïyÃderadarÓanÃt / lak«ma caitaddak«iïapÃrÓvavarti / tadiyaæ v­ddhasya kasyacidvaïijo nÃtipuæstvasya yathÃrhasaæbhogÃlÃbhapŬità g­hiïÅ tvayÃtikauÓalÃdyathÃd­«ÂamÃlikhità bhavitumarhati' iti / sa tamabhipraÓasyÃÓaæsat-"satyamidam / avantipuryÃmujjayinyÃmanantakÅrtinÃmna÷ sÃrthavÃhasya bhÃryà yathÃrthanÃmà nitambavatÅ nÃmai«Ã saundaryavismitena mayaivamÃlikhitÃ' iti / sa tadaivonmanÃyamÃnasatadarÓanÃya parivavrÃjojjayinÅm / bhÃrgavo nÃma bhÆtvà bhik«Ãnibhena tadg­haæ praviÓya tÃæ dadarÓa / d­«Âvà cÃtyÃrƬhamanmatho nirgatya pauramukhyebhye÷ ÓmaÓÃnarak«ÃmayÃcata / alabhata ca / tatra labdhaiÓca ÓavÃvaguïÂhanapaÂÃdibhi÷ kÃmapyarhantikÃæ nÃma ÓramaïikÃmupÃsÃæcakre / tanmukhena ca nitambavatÅmupÃæÓu mantrayÃmÃsa / sà cainÃæ nirbhartsayantÅ pratyÃcacak«e / ÓramaïikÃmukhÃcca du«karaÓÅlabhraæÓÃæ kulastriyamupalabhya rahasi dÆtikÃmaÓik«ayat-"bhÆyo 'pyupati«Âha sÃrvÃhabhÃryÃm / brÆhi copahvare saæsÃrado«adarÓanÃtsamÃdhimÃsthÃya mumuk«amÃïo mÃd­Óo jana÷ kulavadhÆnÃæ ÓÅlapÃtane ghaÂata iti kva ghaÂate / etadapi tvÃma«yudÃrayà sam­ddhyà rÆpeïÃtimÃnu«eïa prathamena vayasopapannÃæ kimitaranÃrÅsulabhaæ cÃpala sp­«Âaæ na veti parÅk«Ã k­tà / tu«ÂÃsmi tathaivamadu«ÂabhÃvatayà / tvÃmidÃnÅmutpannÃpatyÃæ dra«ÂumicchÃmi / bhartà tu bhavatyÃ÷ kenacidgraheïÃdhi«Âhita÷ pÃï¬urogadurbalo bhoge cÃsamartha÷ sthito 'bhÆt / na ca Óakyaæ tasya vighnamapratik­tyÃpatyamasmÃllabdhum / ata÷ prasÅda / v­k«avÃÂikÃmekÃkinÅ praviÓya madupanÅtasya kasyÃcinmantravÃdinaÓchannameva haste caraïamarpayitvà tadabhimantritena praïayukupità nÃma bhÆtvà bhartÃramurasi prahartumarhasi / uparyasÃvuttamadhÃtupu«ÂimÆrjitÃpatyotpÃdanak«amÃmÃsÃdayi«yati / anuvarti«yate devÅmivÃtra bhavatÅm / nÃtra ÓaÇkà kÃryÃ' iti / sà tathoktà vyaktamabhyupai«yati naktaæ mÃæ v­k«avÃÂikÃæ praveÓya tÃmapi praveÓayi«yasi tÃvataiva tvayÃhamanug­hÅto bhaveyam' iti / sà tathaivopagrÃhitavatÅ / so 'tiprÅtastasyÃmeva k«apÃyÃæ v­k«avÃÂikÃyÃæ gato nitambavatÅæ nirgranthikÃprayatnenopanÅtÃæ pÃda parÃm­Óanniva hemanÆpuramekamÃk«ipya churikayorumÆle ki¤cidÃlikhya drutataramapÃsarat / sà tu sÃndratrÃsà svameva durïayaæ garhamÃïà jidhÃæsantÅva ÓramaïikÃæ tadvraïaæ bhavanadÅrghikÃyÃæ prak«Ãlya dattvà paÂabandhanamÃmayÃpadeÓÃdaparaæ cÃpanÅya nÆpuraæ Óayanaparà tricaturÃïi dinÃnyekÃnte ninye / sa dhÆrta÷ "nikre«ye' iti tena nÆpureïa tamanantakÅrtimupÃsasada / sa d­«Âvà " mama g­hiïyà evai«a nÆpura÷, kathamayamupalabdhastvayÃ' iti tamabruvÃïaæ nirbandhena papraccha / sa tu "vaïiggramasyÃgre vak«yÃmi' iti sthito 'bhÆt / punarasau g­hiïyai "svanÆpurayugalaæ pre«aya' iti saædideÓa / sa ca salajjaæ sasÃdhvasaæ cÃdya rÃtrau viÓrÃmapravi«ÂÃyÃæ v­k«avÃÂikÃyÃæ prabhra«Âo mamaika÷ praÓithilabandho nÆpura÷ / so 'dyÃpyanvi«Âo na d­«Âa÷ sa punarayaæ dvitÅya ityaparaæ prÃhiïot / anayà ca vÃrtayÃmuæ purask­tya sa vaïik vaïigjanasamÃjamÃjagÃma / sa cÃnuyukto dhÆrta÷ savinayamÃvedayat--"viditameva khalu va÷, yathÃhaæ yu«madÃj¤ayà pit­vanamabhirak«ya tadupajÅvÅ prativasÃmi / lubdhÃÓca kadÃcinmaddarÓanabhÅravo niÓi daheyurapi ÓavÃnÅti niÓÃsvapiÓmaÓÃnamadhiÓaye / aparedyurdagdhÃdagdhaæ m­takaæ citÃyÃ÷ prasabhamÃkar«antÅ ÓyÃmÃkÃrÃæ nÃrÅmapaÓyam / arthalobhÃttu nig­hya sÃdhvasaæ sà g­hÅtà ÓastrikayorumÆle yad­cchayà ki¤cidullikhitam / eva ca nÆpuraÓcaraïÃdÃk«ipta÷ / tÃvatyeva drutagati÷ sà palÃyi«Âa / so 'yamasyÃgama÷ / paraæ bhavanta÷ pramÃïam' iti / vimarÓena ca tasyÃ÷ ÓÃkinÅtvamaikamatyena paurÃïÃmabhimatamÃsÅt / bhartrà ca parityaktà tasminneva ÓmaÓÃne bahu vilapya pÃÓenodbadhya kartukÃmà tena dhÆrtena naktamag­hyata / anunÅtà ca sundari, tvadÃkÃronmÃditena mayà tvadÃvarjane bahÆnupÃyÃnbhik«ukÅmukhenopanyasya te«vasiddhe«u punarayamupÃyo yÃvajjÅvamasÃdhÃraïÅk­tya rantumÃcarita÷ / tatprasÅdÃnanyaÓaraïÃyÃsmai dÃsajanÃya' iti muhurmuhuÓcaraïayornipatya, prayujya sÃntvaÓatÃni, tÃmagatyantarÃmÃtmavaÓyÃmakarot / tadidamuktam-"du«karasÃdhanaæ praj¤Ã' iti / idamÃkarïya brahmarÃk«aso mÃmapÆpujat / asmanneva k«aïe nÃtiprau¬hapuænÃgamukulasthÆlÃni muktÃphalÃni saha salilabindubhirambaratalÃdapatan / ahaæ tu "kiæ nvidam' ityuccak«urÃlokayankamapi rÃk«asaæ käcidaÇganÃæ vice«ÂamÃnagÃtrÅmÃkar«antamapaÓyam / kathamapaharatyakÃmÃmapi striyamanÃcÃro nair­ta÷ iti gaganagamanamandaÓaktiraÓastraÓcÃtapye / sa tu matsaæbandhÅ brahmÃrÃk«asa÷ "ti«Âha ti«Âha pÃpa, kvÃpaharasi' iti bhartsayannutthÃya rÃk«asena samas­jyata / tÃæ tu ro«Ãdanapek«ÃpaviddhÃmamarav­k«ama¤jarÅmivÃntarik«ÃdÃpatantÅmunmukhaprasÃritobhayakara÷ karÃbhyÃmagraha«im / upag­hya ca ve«amÃnÃæ saæmÅlitÃk«Åæ madaÇgasparÓasukhonodbhinnaromäcÃæ tÃd­ÓÅmeva tÃmanavatarayannati«Âham / tÃvattÃvubhÃvapi ÓailaÓ­ÇgabhaÇgai÷ pÃdapaiÓca rabhasonmÆlitairmu«ÂipÃdaprahÃraiÓca parasparamak«apayetÃm / punarahamatim­duni pulinavati kusumalavalächite sarastÅre 'varopya sasp­haæ nirvarïayaæstÃæ matprÃïaikavallabhÃæ rÃjakanyÃæ kandukÃvatÅmalak«ayam / sà hi mayà samÃÓvÃsyamÃnà tiryaÇmÃmabhinirÆpya jÃtapratyabhij¤Ã sakarumarodÅt / avÃdÅcca-"nÃtha, tvaddarÓanÃdu«o¬harÃgà tasminkandukotsave puna÷sakhyà candrasenÃya tvatkathÃbhireva samÃÓvÃsitÃsmi / tvaæ kila samudramadhye majjita÷ pÃpena madbhÃtrà bhÅmadhanvanÃ' iti Órutvà sakhÅjanaæ parijanaæ ca va¤cayitvà jÅvitaæ jihÃsurekÃkinÅ krŬÃvanamupÃgamam / tatra ca mÃmacakamata kÃmarÆpa e«a rÃk«asÃdhama / so 'yaæ mayà bhÅtayÃvadhÆtaprÃrthana÷ sphurantÅæ mÃæ nig­hyÃbhyadhÃvat / atraivamavasito 'bhÆt / "ahaæ ca daivÃttavaiva jÅviteÓasya haste patità / bhadraæ tava' iti / Órutvà ca tayà sahÃvaruhya, nÃvamadhyÃroham / muktà ca nau÷ prativÃtaprerità tÃmeva dÃmaliptÃæ pratyupÃti«Âhat / avarƬhÃÓca vayamaÓrameïa "tanayasya ca tanayÃyÃÓca nÃÓÃdananyÃpatyastuÇgadhanvà suhyapatirni«kala÷ svayaæ sakalatra eva ni«kalaÇkagaÇgÃrodhasyanaÓanenoparantu prati«Âhate / saha tena martumicchatyananyanÃtho 'nurakta÷ paurav­ddhaloka÷' ityaÓrumukhÅnÃæ prajÃnÃmÃkrandamaÓ­ïum / athÃhamasmai rÃj¤e yathÃv­ttamÃkhyÃya tadapatyadvayaæ pratyarpitavÃn / prÅtena tena jÃmÃtà k­to 'smi dÃmÃlipteÓvareïa / tatputro madanujÅvà jÃta÷ / madÃj¤aptena cÃmunà prÃïavadujjhità candrasenà koÓadÃsamabhajat / tataÓca siæhavarmasÃhÃyyÃrthamatrÃgatyaæ bharturatava darÓanotsavasukhamanubhavÃmi' iti / Órutvà "citreyaæ daivagati÷ / avasare«u pu«kala÷ puru«akÃra-' ityabhidhÃya bhÆya÷ smitÃbhi«iktadantacchado mantragupte har«otphullaæ cak«u÷ pÃtayÃmÃsa devo rÃjavÃhana÷ sa kila karakamalena ki¤citsaæv­tÃnano lalitavallabhÃrabhasadattadantak«atavyasanavihvaladharamaïirniro«ÂhyavarïamÃtmacaritamÃcacak«e // Dkc_2,6 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite mitraguptacaritaæ nÃma «a«Âha ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,7: saptamocchvÃsa÷ rÃjÃdhirÃjanandana, nagarandhragatasya te gatiæ j¤Ãsyannahaæ ca gata÷ kadÃcitkaliÇgona / kaliÇganagarasya nÃtyÃsannasaæsthitajanadÃhasthÃnasaæsaktasya kasyacitkÃntÃradharaïijasyÃstÅrïasarasakisalayasaæstare tale nipadya nidrÃlŬhad­«ÂiraÓayi«i / galati ca kÃlarÃtriÓikhaï¬ajÃlakÃlÃndhakÃre, calitarak«isi k«aritanÅhÃre nijanilayanilÅnani÷ Óe«ajane nitÃntaÓÅte niÓÅthe ghanatarasÃlaÓÃkhÃntarÃlanirhrÃdini netraniæsinÅæ nidrÃæ nig­hïat, karïadeÓaæ gataæ "kathaæ khalenÃnena dagdhasiddhena riærasÃkÃle nideÓaæ ditsatà jana e«a rÃgeïÃnargalenÃrdita itthaæ khalÅk­ta÷ / kriyetÃmyÃïakanarendrasya kenacidanantaÓaktinà siddhyantarÃya' iti kiÇkarasya kiÇkaryÃÓcÃtikÃrataraæ raÂitam / tadÃkarïya "ka e«a siddha÷, kiæ cÃnena kiÇkareïa kari«yate' iti did­k«ÃkrÃntah­daya÷ kiÇkaragatayà diÓà ki¤cidantaraæ gatastaralataranarÃsthiÓakalaracitÃlaÇkÃrÃkrÃntakÃyam, dahanadagdhakëÂhani«ÂhÃÇgÃraraja÷k­tÃÇgarÃgam, ta¬illatÃkÃrajaÂÃdharam, hiraïyaretasyaraïyacakrÃndhakÃrarÃk«ase k«aïag­hÅtanÃnendhanagrÃsaca¤cadarci«i dak«iïetareïa kareïa tilasiddhÃrthakÃdÅnnirantaracaÂacaÂÃyitÃnÃkirantaæ ka¤cidadrÃk«am / tasyÃgre sa k­täjali÷ kiÇkara÷ "kiæ karaïÅyam, dÅyatÃæ nideÓa÷' ityati«Âhat / Ãdi«ÂaÓcÃyaæ tenÃtinik­«ÂÃÓayena-"gaccha, kaliÇgarÃjasya kardanasya kanyÃæ kanakalekhÃæ kanyÃg­hÃdihÃnaya' iti / sa ca tathÃkÃr«it / tataÓcainÃæ trÃsenÃladhÅyasÃsrajarjareïa ca kaïÂhena raïaraïikÃg­hÅtena ca h­dayena "hà tÃta, hà janani' ti krandantÅæ kÅrïaglÃnaÓekharasraji ÓÅrïanahane ÓirasijÃnÃæ saæcaye nig­hyÃsinà ÓilÃÓitena ÓiraÓcikarti«ayÃce«Âata / jhaÂiti cÃcchidya tasya hastÃttÃæ ÓastrikÃæ tayà nik­tya tasya tacchira÷ sajaÂÃjÃlam, nikaÂasthasya kasyacijjÅrïasÃlasya skandharandhrenyadadhÃm / tannidhyÃya h­«Âatara÷ sa rÃk«asa÷ k«ÅïÃdhirakathayat-"Ãrya, kadaryasyÃsya kadarthanÃnna kadÃcinnidrÃyÃti netre / tarjayati trÃsayati ca ak­tye cÃj¤Ãæ dadÃti / tadatra kalyÃïarÃÓinà sÃdhÅya÷ k­tam / yade«a narakÃka÷ kÃraïÃnÃæ nÃrakiïÃæ rasaj¤ÃnÃya nÅta÷ ÓÅtetaradÅdhitidehajasya nagaram, tadatra dayÃnidheranantatejasaste 'yaæ jana÷ käcidÃj¤Ãæ cikÅr«ati / ÃdiÓa, alaæ kÃlaharaïena' ityanaæsÅt / ÃdiÓaæ ca tam-"sakhe, sai«Ã sajjanÃcarità saraïi÷, yadaïÅyasikÃraïe 'naïÅyÃnÃdara÷ saæd­Óyate / na cedidaæ necchasi seyaæ saænatÃÇgaya«ÂirakleÓÃrhÃsatyanenÃk­tyakÃriïÃtyarthaæ kleÓitÃ, tannayainÃæ nijanilayam / nÃnyadita÷ ki¤cidasti cittÃrÃdhanaæ na÷' iti / atha tadÃkarïya karïaÓekharanilÅnanÅlanÅrajÃyitÃæ dhÅratalatÃrakÃæ d­Óaæ tiryakki¤cida¤citÃæ saæcÃrayantÅ, salilacaraketanaÓarÃsanÃnatÃæ cillikÃlatÃæ lalÃÂaraÇgasthalÅnartakÅæ lÅlÃlasaæ lÃlayantÅ, kaïÂakitaraktagaï¬alakhÃ, rÃgalajjÃntarÃlacÃriïÅ, caraïÃgreïa tiraÓcÅnanakhÃrciÓcandrikeïa dharaïitalaæ sÃcÅk­tÃnanasarasijaæ likhantÅ, dantacchadakisalayalaÇghinà har«ÃsrasaliladhÃrÃÓÅkarakaïajÃlakleditasya stanataÂacandanasyÃrdratÃæ nirasyatÃsyÃntarÃlani÷-s­tena tanÅyasÃnilena h­dayalak«yadalanadak«iïaratisahacaraÓarasyadÃyitena taraÇgitadaÓanacandrikÃïi kÃnicidetÃnyak«arÃïi kalakaïÂhÅkalÃnyas­jat-"Ãrya, kena kÃraïenainaæ dÃsajanaæ kÃlahastÃdÃcchidyÃnantaraæ rÃgÃnilacÃlitaraïaraïikÃtaraÇgiïyanaÇgasÃgare kirasi / yathà te caraïasarasijaraja÷kaïikà tathÃhaæ cintanÅyà / yadyasti dayà te 'trajane, ananyasÃdhÃraïa÷ karaïÅya÷ sa eva caraïÃrÃdhanakriyÃyÃm / yadi ca kanyÃgÃrÃdhyÃsanerahasyak«araïÃdanartha ÃÓaÇkyeta, naitadasti / raktatarà hi nastatrasakhyaÓceÂyaÓca / yatà na kaÓcidetajj¤Ãsyati tathà yati«yante' iti / sa cÃhaæ dehajenÃkarïÃk­«ÂasÃyakÃsanena cetasyatinirdayaæ tìitastatkaÂÃk«akÃlÃyasaniga¬agìhasaæyata÷ kiÇkarÃnananihitad­«ÂiragÃdi«am-"yatheyaæ rathacaraïajaghanà kathayati tathà cennÃcareyam, nayeta nakrakatena÷ k«aïenaikenÃkÅrtanÅyÃæ daÓÃm / janaæ cainaæ saha nayÃnayà kanyayà kanyÃg­haæ hariïanayanayÃ' iti / nÅtaÓcÃhaæ niÓÃcareïa ÓÃradajaladharajÃlakÃnti kanyakÃniketanam«a tatra ca käcitkÃlakalÃæ candrÃnanÃnideÓÃccandraÓÃlaikadeÓe taddarÓanacalitadh­tirati«Âham / sà ca svacchandaæ ÓayÃnÃ÷ karatalÃlasasaæghaÂanÃpanÅtanidrÃ÷ kÃÓcidadhigatÃrthÃ÷ sakhÅrakÃr«Åt / athÃgatya tÃÓcaraïanihitaÓirasa÷ k«aradasrakarÃlitek«aïà nijaÓekharakesarÃgrasaælagnapaÂcaraïagaïaraïitasaæÓayitakalag ira÷ Óanairakathayan-"Ãrya, yadatyÃdityatejasasta e«Ã tayanalak«yatÃæ gatÃ, tata÷ k­tÃntena g­hÅtà / dattà ceyaæ cittajena garÅyasà sÃk«Åk­tya rÃgÃnalam / tadanenÃÓcaryaratnena nalinÃk«asya te ratnaÓailaÓilÃtalasthiraæ rÃgataralenÃlaÇkriyÃtÃæ h­dayam / asyÃÓcaritÃrthaæ stanataÂaæ gìhÃliæÇganai÷ sad­Óatarasya sahacarasya ca' iti / tata÷ sakhÅjanenÃtidak«iïena d­¬hatarÅk­tasnehanigalastayà saænatÃÇgyà saægatyÃraæsi / atha kadÃcidÃyÃsitajÃyÃrahitacetasi, lÃlasÃlilaÇghanaglÃnaghanakesare, rÃjadaraïyasthalÅlalÃÂÃlÅlÃyitatilake, lalitÃnaÇgarÃjÃÇgÅk­tanirnidrakarïikÃrakäcanacchatre, dak«iïadahanasÃrathirayÃh­tasahakÃraca¤carÅkakalike, kÃlÃï¬ajakaïÂharÃgaraktaraktÃdharÃratiraïÃgrasaænÃhaÓÅlini, ÓÃlinakanyakÃnta÷karaïasaækrÃntarÃgalaÇghitalajje, darduragiritaÂacandanÃÓle«aÓÅtalÃnilÃcÃryadattanÃnÃlatÃn­tyalÅle kÃle, kaliÇgarÃja÷ sahÃÇganÃjanena saha ca tanayayà sakalena ca nagarajanena daÓa trÅïi ca dinÃdi dinakarakiraïajÃlalaÇghanÅye, raïadalisaÇghalaÇghitanatalatÃgrakisalayÃlŬhasaikatataÂe, taralataraÇgaÓÅkarÃsÃrasaÇgaÓÅtale sÃgaratÅrakÃnane krÅjÃrasajÃtÃsaktisasÅt / atha saætatagÅtasaægÅtasaægatÃÇganÃsahasraÓ­ÇgÃrahalÃnirargalÃnaÇgasaæghar«ahar«itaÓca rÃgat­«ïaikatantrastatra randhra ÃndhranÃthana jayasiæhenasalilataraïasÃdhanÃnÅtenÃnenÃnekasaækhyenÃnÅkena drÃgÃgatyÃg­hyata sakalatra÷ sà dyÃnÅyata trÃsataralÃk«Å dayità na÷ saha sakhÅjanena kanakalekhà / tadÃhaæ dÃhenÃnaÇgadahanajanitenÃntaritÃhÃracintaÓcintayandayitÃæ galitagÃtrakÃntirityatarkayam-"gatà sà kaliÇgarÃjatanayà janayitrà janayitryà ca sahÃrihastam / nirastadhairyastÃæ sa rÃjà niyataæ saæjigh­k«et / tadasahà ca sà satÅ gararasÃdinà sadya÷ saæti«Âheta / tasyÃæ ca tÃd­ÓÅæ daÓÃæ gatÃyÃæ janasyÃsyÃnanyajena hanyeta ÓarÅradhÃraïà / sà kà syÃdgati÷' iti / atrÃntara ÃndhranagarÃdÃgacchannagraja÷ kaÓcidaik«yata / tena ceyaæ kathà kathitÃ-"yathà kila jayasiæhenÃnekanikÃradatatasaæghar«aïajighÃæsita÷ sa kardana÷ kanakalekhÃdarÓanaidhitena rÃgeïÃrak«yata / sà ca dÃrikà yak«eïa kenacidadhi«Âhità na ti«Âhatyagre narÃntarasya / Ãyasyati ca narendrasÃrthasaægrahaïena tannirÃkari«yannarendro na cÃsti siddhi÷' iti / tena cÃhaæ darÓatÃÓa÷ ÓaÇkaran­tyaraÇgadeÓajÃtasya jaratsÃlasyatkandharandrÃntarjaÂÃjÃlaæ ni«k­«ya tena jaÂilatÃæ gata÷ kanthÃcÅrasaæcayÃntaritasakalagÃtra÷ kÃæÓcicchi«yÃnagrahÅ«am / tÃæÓcanÃnÃÓcaryakriyÃtisaæhitÃjjanÃdÃk­«ÂÃnnacelÃdityÃgÃnnityah­«ÂÃnakëram / ayÃsi«aæ ca dinai÷ kaiÓcidÃndhranagaram / tasya nÃtyÃsanne salilarÃÓisad­Óasya kalahaæsagaïadalitanalinadalasaæhatigalitÃki¤jalkaÓakalaÓÃrasya sÃrasaÓreïiÓekharasaya sarasastÅrakÃnane k­tÃniketana÷ sthita÷ Ói«yajanakathitacitrace«ÂÃk­«ÂasakalanÃgarajanÃbhisaædhÃnadak«a÷ sandiÓidiÓÅtyakÅrtye janena-"ya e«a jaradaraïyasthalÅsarastÅre sthaï¬ilaÓÃyÅ yatistasya kila sakalÃni sarahasyÃni sa«a¬aÇgÃni ca chandÃæsirasanÃgre saænihitÃti, anyÃni ca ÓÃstrÃïi, yena yÃni na j¤Ãyante sa te«Ãæ tatsakÃÓÃdarthanirïayaæ kari«yati / asatyena nÃsyÃsyaæ saæs­jyate / saÓarÅraÓcai«a dayÃrÃÓi÷ / etatsaægraheïÃdya ciraæ caritÃrthà dÅk«Ã / taccaraïaraja÷ kaïai÷ kaiÓcanaÓirasi kÅrïairanekasyÃneka ÃtaÇkaÓciraæ cikitsakairasaæhÃrya÷ saæh­ta÷ tadaÇghik«Ãlanasalilasekairni«kalaÇkaÓirasÃæ naÓyanti k«aïenaikenÃkhilanarendrayantralaÇghinaÓcaï¬atÃrà grahÃ÷ / na tasya Óakyaæ ÓakteriyattÃj¤Ãnam / na cÃsyÃhaÇkÃrakaïikÃ' iti / sà ceyaæ kathÃnekajanÃsyasaæcÃriïÅ tasya kanakalekhÃdhi«ÂhÃnadhanadÃj¤ÃkaranirÃkriyÃkriyÃtisaktaceta÷ k«atrriyasyÃkar«aïÃyÃÓakat sa cÃharaharÃgatyÃdareïÃtigarÅyasÃrcayannarthaiÓca Ói«yÃnsaæg­hïannidhigatak«aïa÷ kadÃcitkÃÇk«itÃrthasÃdhanÃya ÓanaraiyÃci«Âa / dhyÃnadhÅra÷ sthÃnadarÓitaj¤ÃnasaænidhiÓcainaæ nirÅk«ya nicÃyyÃkathayam-"tÃt sthÃna e«a hi yatna÷ / tasya hi kanyÃratnasya sakalakalyÃïalak«aïaikarÃÓerÃdhigati÷ k«ÅrasÃgararaÓanÃlaÇk­tÃyà gaÇgÃdinadÅsahasrahÃrayëÂirÃjitÃyà dharÃÇganÃyà evÃsÃdanÃya sÃdhanam / na ca sa yak«astadadhi«ÂhÃyÅ kenacinnarendreïa tasyà lÅläcitanÅlanÅrajadarÓanÃyà darÓanaæ sahate, tadatra sahyatÃæ trÅïyahÃni, yairahaæ yati«yer'thasyÃsya sÃdhanÃya' iti / tathÃdi«Âe ca h­«Âe k«itÅÓe gate niÓi niÓi nirniÓÃkarÃrci«i nÅrandhrÃndhakÃrakaïanikaranigÅrïadaÓadiÓi nidrÃniga¬itanikhilajanad­Ói nirgataya jalatalanilÅnagÃhanÅyaæ nÅrandhraæ k­cchrÃcchidrÅk­tÃntarÃlaæ tadekata÷ sarastaÂaæ tÅrthÃsaænik­«Âaæ kenacitkhananasÃdhanenÃkÃr«am / ghanaÓile«ÂakÃcchannacchidrÃnanaæ tattÅradeÓaæ janairaÓaÇkanÅyaæ niÓcitya, dinÃdisnà nanirïiktagÃtraÓca nak«atrasaætÃnahÃraya«Âyagragrathitaratnam / k«aïadÃndhakÃragandhahastidÃraïaikakesÃriïam, kanakaÓailaÓ­ÇgaraÇgalÃsyalÅlÃnaÂam, gaganasÃgaraghanataraÇgarÃjilaÇghanaikanakram, kÃryÃkÃryasÃk«iïam, sahasrÃrci«aæ sahasrÃk«adigaÇganÃÇgarÃgarÃgÃyitakiraïajÃlam, raktanÅrajäjalinÃrÃdhya nijaniketanaæ nyaÓiÓriyam / yÃte ca dinatraye, astagiriÓikharagairikataÂasÃdhÃraïacchaye / acalarÃjakanyakÃkadarthanayÃntarik«Ãkhyena ÓaÇkaraÓarÅreïa saæs­«ÂÃyÃ÷ saædhyÃÇganÃyÃ÷ raktacandanacarcitaikastanakalaÓadarÓanÅye dinÃdhinÃthe, janÃdhinÃtha÷ sa Ãgatya janasyÃsya dharaïinyastacaraïanakhakiraïacchÃditakirÅÂa÷ k­täjalirati«Âhat / Ãdi«ÂaÓca-"di«Âyà d­«Âe«Âasiddhi÷ / iha jagati hi na nirÅhaæ dehinaæ Óriya÷ saæÓrayante / ÓreyÃæsi ca sakalÃnyanalasÃnÃæ haste nityasÃænidhyÃni / yataste sÃdhÅyasà saccaritenÃnÃkalitakalaÇkenÃrcitenÃtyÃdararacitenÃk­«Âacetasà janenÃnena sarastathà saæsk­tam, yatheha te 'dya siddhi÷ syÃt / tadetasyÃæ nisi galÃdardÃyÃæ gÃhanÅyam / gÃhanÃnantaraæ ca salilatale satatagatÅnanta÷saæcÃriïa÷ saænig­hya yathÃÓakti ÓayyÃkÃryà / tataÓca taÂaskhalitajalasthagitajalajakhaï¬hacalitadaï¬akaïÂakÃgradalitadeharÃjahaæsatrÃsajarjararasitasaædattakarïasya janasya k«aïÃdÃkarïanÅyaæ jani«yate jalasaæghÃtasya ki¤cidÃraÂitam / ÓÃnte ca tatra salilaraÂite klinnagÃtra÷ ki¤cidÃraktad­«ÂiryenÃkÃreïa niryÃsyati nicÃyya taæ nikhilajananetrÃnandakÃriïaæ na yak«a÷ Óak«yatyagrata÷ sthitaye / sthirataranihitasnehaÓ­ÇkhalÃniga¬itaæ ca kanyakÃh­dayaæ k«aïenaikenÃsahanÅyadarÓanÃntarÃyaæ syÃt / asyÃÓca dharÃÇganÃyà nÃtyÃd­tanirÃk­tÃricakraæ cakraæ karatalagataæ cintanÅyaæ na tatra saæÓaya÷ / taccedicchasyanekaÓÃstraj¤ÃnadhÅradhi«aïairadhik­tairitaraiÓca hitai«igaïairÃkalayya jÃlikaÓataæ cÃnÃyya, antaraÇganaraÓatairyathe«Âad­«ÂÃntarÃlaæ sara÷ kriyeta, rak«Ã ca tÅrÃtrriæÓaddaï¬ÃntarÃle sainikajanena sÃdaraæ racanÅyà / kastatra tajjÃnÃti yacchidreïÃrayaÓcikÅr«anti' iti / tattvasya h­dayahÃri jÃtam, tadadhik­taiÓca tatra k­tye randhradarÓanÃsahericchÃæ ca rÃj¤Ã kanyakÃtirÃgajanitÃæ nitÃntaniÓcalÃæ niÓcityÃrtha e«a na ni«iddha÷ / tathÃsthitaÓca tadÃsÃdanad­¬hatarÃÓayaÓca sa ÃkhyÃyata-"rÃjan, atra te janÃnte ciraæ sthitam, na caikatra cirasthÃnaæ na÷ Óastam / k­tak­tyaÓceha na dra«ÂÃsi / yasya te rëÂre grÃsÃdyÃsÃditaæ tasya te ki¤cidanÃcarya kÃryaæ gatirÃryagarhyÃ' iti / tatraitaccirasthÃnasya kÃraïam / taccÃdya siddham / gaccha g­hÃn / yathÃrhajalena h­dyagandhena snÃta÷ sitasragaÇgarÃga÷ Óaktisad­Óena dÃnenÃrÃdhitadharaïitalataitilagaïastilasnehasiktaya«ÂyagragrathitavartikÃgniÓikhÃsahasragrastanaiÓÃndhakÃrarÃÓirÃgatyÃrthasiddhaye yatethÃ÷' iti / sa kila k­taj¤atÃæ darÓayan-"asiddhire«Ã siddhi÷, yadasaænidhirihÃryÃïÃm / ka«Âà ceyaæ ni÷saÇgatÃ, yà nirÃgasaæ dÃsajanaæ tyÃjayati / na ca ni«edhanÅyà garÅyasÃæ gira÷' iti snÃnÃya g­hÃnayÃsÅt / ahaæ ca nirgatya nirjane niÓÅthe sarastÅrarandhranilÅna÷ sannÅ«acchidradattakarïa÷ sthita÷ / sthite cÃrdharÃtre k­tayathÃdi«Âakriya÷ sthÃnasthÃnaracitarak«a÷ sa rÃjà jÃlikajanÃnÃnÅya nirÃk­tÃnta÷Óalyaæ ÓaÇkÃhÅna÷ sara÷salilaæ salÅlagatiragÃhata / gataæ ca kÅrïakeÓaæ saæhatakarïanÃsaæ sarasastalaæ hÃstinaæ nakralÅlayà nÅrÃtinilÅnatayà taæ tathà ÓayÃnaæ kandharÃyÃæ kanyatà vyagrahÅ«am / kharatarakÃladaï¬aghaÂÂanÃticaï¬aiÓca karacaraïaghÃtairnirdayadattanigraha÷ k«aïenaikenÃjahÃtsa ce«ÂÃm / tataÓcà k­«ya taccharÅraæ chidre nidhÃya nÅrÃnnirayÃsi«am / saÇgatÃnÃæ ca sainikÃnÃæ tadatyacitrÅyatÃkÃrÃntaragrahaïam / gajaskandhagata÷ sitacchatrÃdisakalarÃjacihnarÃjitaÓcaï¬ataradaï¬idaï¬atìanatrastajanadattÃntarÃlayà rÃjavÅthyà yÃtastÃæ niÓÃæ rasanayananirastanidrÃratiranai«am / nÅte ca janÃk«ilak«yatÃæ lÃk«ÃrasadigdhadhiggajaÓira÷sad­k«e ÓakradigaÇganÃratnÃdarÓer'kacakre k­takaraïÅya÷ kiraïajÃlakarÃlaratnarÃjirÃjitarÃjÃrhÃsanÃdhyÃsÅ yathÃsad­ÓÃcÃradarÓina÷ ÓaÇkÃyantritÃÇgÃnsaænidhini«Ãdina÷ sahÃyÃnagÃhi«am-"d­ÓyatÃæ ÓaktirÃr«Å, yattasya yaterajeyarayendriyÃïÃæ saæskÃreïa nÅrajasà nÅrajasÃænidhyaÓÃlini sahar«Ãlini sarasi sarasijadalasaænikÃÓacchÃyasyÃdhikataradarÓanayinyÃkÃrÃntarasya siddhirÃsÅt / adya sakalanÃstikÃnÃæ jÃyeta lajjÃnataæ Óira÷ / tadidÃnÅæ candraÓekharanarakaÓÃsanasarasijÃsanÃdÅnÃæ tridaÓeÓÃnÃæ sthÃnÃnyÃdararacitan­tyagÅtÃrÃdhanÃni kriyantÃm / hniyantÃæ ca g­hÃdita÷ kleÓanirasanasahÃnyarthisÃrthairdhanÃni' iti / ÃÓcaryarasÅtirekah­«Âad­«Âayaste jaya jagadÅÓa, jayena sÃtiÓayaæ daÓa diÓa÷ sthagayannijena yaÓasÃdirÃjayaÓÃæsi' ityasak­dÃÓÃsyÃracayanyathÃdi«ÂÃ÷ kriyÃ÷ / sa cÃhaæ dayitÃyÃ÷ sakhÅæ h­dayasthÃnÅyÃæ ÓaÓÃÇkasenÃæ kanyakÃæ kadÃcitkÃryÃntarÃgatÃæ rahasyÃcak«i-"kaccidayaæ jana÷ kadÃcidÃsÅdd­«Âa÷' iti / atha sà har«akëÂhÃæ gatena h­dayene«adÃlak«ya daÓanadÅdhitilatÃæ lÅlÃlasaæ lÃsayantÅ, lalitäcitakaraÓÃkhÃntaritadantacchadakisalayÃ, har«ajalakledajarjaranira¤janek«aïÃ, racitäjali÷ "nitarÃæ jÃne yadi na syÃdaindrajÃlikasya jÃlaæ ki¤cidetÃd­Óam / kathaæ caitat / kathaya, iti snehaniryantraïaæ ÓanairagÃdÅt / ahaæ cÃsyai kÃrtsnyenÃkhyÃya, tadÃnanasaækrÃntena saædeÓena saæjanayyasahacaryà niratiÓayaæ h­dayÃhlÃdam, tataÓcaitayà dayitayà nirargalÅk­tÃtisatk­takaliÇganÃthanyÃyadattayà saægatyÃndhrakaliÇgarÃjarÃjyaÓÃsÅ tasyÃsyÃriïà lilaÇkhayi«itasyÃÇgarÃjasya sÃhÃyyakÃyÃlaghÅyasà sÃdhanenÃgatyÃtra te sakhijanasaægatasya yÃd­cchikadarÓanÃnandarÃÓilaÇghitacetà jÃta÷' iti / tasya tatkauÓalaæ smitajyotsnÃbhi«iktadantacchada÷ saha suh­dbhirabhinandya "citramidaæ mahÃmunerv­ttam / atraiva khalu phalitamatika«Âaæ tapa÷ ti«Âhatu tÃvannarma / har«aprakar«asp­Óo÷ praj¤Ãsattvayord­«Âamiha svarÆpam' ityabhidhÃya, puna÷ "avataratu bhavÃn' iti bahuÓrute viÓrute vikacarÃjÅvasad­Óaæ d­Óaæ cik«epa devo rÃjavÃhana÷ // Dkc_2,7 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite mantraguptacaritaæ nÃma saptama ucchvÃsa÷ __________________________________________________________________________________ START Dkc 2,8: a«ÂamocchvÃsa÷ atha so 'pyÃcacak«e-"deva, mayÃpi paribhramatà vindhyÃÂavyÃæ ko 'pi kumÃra÷ k«udhà t­«Ã ca kliÓyannakleÓÃrha÷ kvacitkÆpÃbhyÃÓe '«Âavar«adeÓÅyo d­«Âa÷ / sa ca trÃsagadgadamagadat-"mahÃbhÃga, kli«Âasya me kriyatÃmÃrya, sÃhÃyyakam / asya me prÃïÃpahÃriïÅæ pipÃsÃæ pratikartumudakamuda¤canniha kÆpe ko 'pi ni«kalo mamaikaÓaraïabhÆta÷ patita÷ / tamalamasmi nÃhamuddhartum, / iti athÃhamabhyetya vratatyà kayÃpi v­ddhamuttÃrya, taæ ca bÃlaæ vaæÓanÃlÅmukoddh­tÃbhiradbhi÷ phalaiÓca pa¤capai÷ Óarak«epocchritasya lakucav­k«asya ÓikharÃtpëÃïapÃtitai÷ prÃtyÃnÅtaprÃïav­ttimÃpÃdya, tarutalani«aïïastaæ jarantamabravam-"tÃta, ka e«a bÃla÷, ko và bhavÃnan, kathaæ ceyamÃpadÃpannÃ' iti / so 'Órugadgadamagadat-"ÓrÆyatÃæ mahÃbhÃga vidarbho nÃma janapada÷ tasminbhojavaæÓabhÆ«aïam, aæÓÃvatÃra iva dharmasya, atisattva÷, satyavÃdÅ, vadÃnya÷, vinÅta÷, ninetà prajÃnÃm, ra¤jitabh­tya÷, kÅrtimÃn, udagra÷, buddhimÆrtibhyÃmutthÃnaÓÅla÷, ÓÃstrapramÃïaka÷, ÓakyabhavyakalpÃrambhÅ, saæbhÃvayità budÃn prabhÃvayità sevakÃn, udbhÃvayità bandhÆn, nyagbhÃvayità ÓatrÆn, asaæbaddhapralÃpe«vadattakarïa÷, kadÃcidapyavit­«ïo guïe«u, atinadÅ«ïa÷ kalÃsu, nedi«Âo dharmÃrthasaæhitÃsu, svalpe 'pi suk­te sutarÃæ pratyupakartÃ, pratyavek«ità koÓavÃhanayo÷, yatnena parÅk«ità sarvÃdhyak«ÃïÃm, «Ã¬guïyopayoganipuïa÷ manumÃrgeïa praïetà cÃturvarïyasya, puïyaÓloka÷, puïyavarmà nÃmÃsÅt / sa puïyai÷ karmabhi÷ prÃïya puru«Ãyu«am, punarapuïyena prÃjÃnÃmagaïyatÃmare«u / tadanantaramanantavarmà nÃma tadÃyatiravanimadhyati«Âhat / sa sarvaguïai÷ sam­ddho 'pi daivÃddaï¬hanÅtyÃæ nÃtyÃd­to 'bhÆt / tamekadà rahasi vasurak«ito nÃma mantriv­ddha÷ piturasya bahumata÷ pragalbhavÃgabhëata-"tÃta, sarvaivÃtmasaæpadabhijanÃtprabh­tyanyÆnaivÃtrabhavati lak«yate / buddhiÓca nisargapaÂvÅ, kalÃsu n­tyagÅtÃdi«u citre«u ca kÃvyavistare«u prÃptavistarà tavetarebhya÷ prativiÓi«yate / tathÃpyasÃvapratipadyÃtmasaæskÃramarthaÓÃstre«u, anagnisaæÓodhitena hemajÃtirnÃtibhÃti buddhi÷ / buddhihÅno hi bhÆbh­datyucchrito 'pi parairadhyÃruhyamÃïamÃtmÃnaæ na cetayate / na ca Óakta÷ sÃdhyaæ sÃdhanaæ và vibhjya vartitum / ayathÃv­ttaÓca karmasu pratihanyamÃna÷ svai÷ paraiÓca paribhÆyate / na cÃvaj¤ÃtasyÃj¤Ã prabhavati prajÃnÃæ yogak«emÃrÃdhanÃya / atikrÃntaÓÃsanÃÓca prajà yatki¤canavÃdinyo yatÃkatha¤cidvartinya÷ sarvÃ÷ sthitÅ÷ saækireyu÷ nirmaryÃdaÓca loko lokÃdito 'mutaÓca svÃminamÃtmÃnaæ ca bhraæÓayeta / ÃgamadÅpad­«Âena khalvadhvanà sukhena vartate lokayÃtrà / divyaæ hi cak«urbhÆtabhavadbhavi«yatsu vyavahitaviprak­«ÂÃdi«u ca vi«aye«u ÓÃstraæ nÃmÃpratihatav­tti / tena hÅna÷ satorapyÃyataviÓÃlayorlocanayorandha eva janturarthadarÓane«vasÃmarthyÃt' ato vihÃya bÃhmavidyÃsvabhi«aÇgamÃgamaya daï¬anÅtiæ kulavidyÃm / tadarthÃnu«ÂhÃnana cÃvarjitaÓaktisiddhiraskhalitaÓÃsana÷ ÓÃdhi ciramudadhimekhalÃmurvÅm iti / etadÃkarïya sthÃna eva gurubhiranuÓi«Âham / tathà kriyate' ityanta÷puramaviÓat / tÃæ ca vÃrtÃæ pÃrthivena pramadÃsaænidhau prasaÇgenodÅritÃmupaniÓamya samÅpopavi«ÂaÓcittÃnuv­ttikuÓala÷ prasÃdavitto gÅtan­tyavÃdyÃdi«vabÃhmo bÃhmanÃrÅparÃyaïa÷ paÂurayantritamukho bahubhaÇgiviÓÃrada÷ paramarmÃnve«aïapara÷ parihÃsayità parivÃdaruci÷ paiÓunyapaï¬hita÷ sacivamaï¬alÃdapyutkocahÃrÅ sakaladurnayopÃdhyÃya÷ kÃmatantrakarïadhÃra÷ kumÃrasevako vihÃrabhadro nÃma smitapÆrvaæ vyaj¤apayat-"deva, daivÃnugraheïa yadi kaÓcidbhÃjanaæ bhavati vibhÆte÷, tamakasmÃduccÃvacairupapralobhanai÷ kadarthayanta÷ svÃrthaæ sÃdhayanti Óira÷, baddhvà da--bhi÷, ajinenÃcchÃdya, navanÅtenopalipya, anaÓanaæ ca ÓÃyayitvÃ, sarvasvaæ svÅkari«yanti / tebhyo 'pi ghoratarÃ÷ pëaï¬hina÷ putradÃraÓarÅrajÅvitÃnyapi mocayanti / yadi kaÓcitpaÂujÃtÅyo nÃsyai m­gat­«ïikÃyai hastagataæ tyaktumicchet / tamanye parivÃryÃhu÷--"ekÃmapi kÃkiïÅæ kÃr«Ãpaïalak«amÃpÃdayema, ÓastrÃd­te sarvaÓatrun ghÃtayem, ekaÓarÅriïamapi martyaæ cakravartinaæ vidadhÅmahi, yadyasmaduddi«Âena mÃrgeïÃcaryate' iti / sa punarimÃnpratyÃha-"ko 'sau mÃrga÷' iti / punarime bruvate-"nanu catasro rÃjavidyÃstrayÅ vÃrtÃnvÅk«ikÅ daï¬anÅtiriti / tÃsu tisrastrayÅvÃrtÃnvÅk«ikyo mahatyo mandaphalÃÓca, tÃstÃvadÃsatÃm / adhÅ«va tÃvad­ï¬anÅtim / iyamidÃnÅmÃcÃryavi«ïuguptena mauryÃrthe «a¬Æbhi÷ Ólokasahasrai÷ saæk«iptà / saiveyamadhÅtya samyaganu«ÂhÅyamÃnà yathoktakarmak«amÃ' iti / sa "tathÃ' ityadhÅte / Ó­ïoti ca / tatraiva jarÃæ gacchati / tattu kila ÓÃstraæ ÓÃstrÃntarÃnubandhi / sarvameva vÃÇmayamaviditvà na tattvato 'dhigaæsyate / bhavatu kÃlena bahunÃlpena và tadarthÃdhigati÷ / adhigataÓÃstreïa cÃdÃveva putradÃramapi na viÓvÃsyam / Ãtmak­k«erapi k­te taï¬ulairiyadbhiriyÃnodana÷ saæpadyate / iyata odanasya pÃkÃyetÃvadindhanaæ paryÃptamiti mÃnonmÃnapÆrvakaæ deyam / utthitena ca rÃj¤Ã k«ÃlitÃk«Ãlite mukhe mu«Âimardhamu«Âiæ vÃbhyantarÅk­tya k­tsnamÃyavyayajÃtamahna÷ prathame '«Âame và bhÃge Órotavyam / Ó­ïvata evÃsya dviguïamapaharanti te 'dhyak«adhÆrtÃÓcatvÃriæÓataæ cÃkyopadi«ÂÃnÃharaïopÃyÃnsahasradhÃtmabuddhyaiva te vikalpayitÃra÷ / dvitÅye 'nyonyaæ vivadamÃnÃnÃæ janÃnÃmÃkroÓÃddahyamÃnakarïa÷ ka«Âaæ jÅvati÷ tatrÃri prìvivÃkÃdaya÷ svecchayà jayaparaujayà vidadhÃnÃ÷ pÃpenÃkÅrtyà ca bhartÃramÃtmanaÓcÃrthairyojayanti / t­tÅye snÃtuæ ca labhate / bhuktasya yÃvadandha÷pariïaÃmastÃvadasya vi«abhayaæ na ÓÃmyatyeva / caturthe hiraïyapratihÃya hastaæ prasÃrayannevotti«Âhati / pa¤came mantracintayà mahÃntamÃyÃsamanubhavati / tatrÃpi mantriïo madhyasthà ivÃnyonyaæ mitha÷ saæbhÆya do«aguïau dÆtacÃrahavÃkyÃni ÓakyÃÓakyatÃæ deÓakÃlakÃryÃvasthÃÓca svecchayà viparivartayanta÷, svaparimitramaï¬alÃnyupajÅvanti / bÃhmÃbhyantarÃæÓca kopÃn gƬhamutpÃdya prakÃÓaæ praÓamayanta iva svÃminamavaÓamavag­hïanti / «a«Âhe svairavihÃro mantro và sevya÷ // so 'syaitÃvÃnsvairavihÃrakÃlo yasya tisrastripÃdottarà nìÅkÃ÷ / saptame caturaÇgabalapratyavek«aïaprayÃsa÷ / a«Âame 'sya senÃpatisakhasya vikramacintÃkleÓa÷ / punarupÃsyaiva saædhyÃm, prathame rÃtribhÃge gƬhapuru«Ã dra«ÂavyÃ÷ / tanmukhena cÃtin­ÓaæsÃ÷ ÓastrÃgnirasapraïidhayo 'nu«ÂheyÃ÷ / dvitÅye bhojanÃnantaraæ Órotriya iva svÃdhyÃyamÃrabheta / t­tÅye tÆryagho«eïa saævi«ÂaÓcaturthapa¤camau ÓayÅta kila / kathamivÃsyÃjasracintÃyÃsavihvalamanaso varÃkasya nidrÃsukhamupanamet / puna÷ «a«Âhe ÓÃstracintÃkÃryacintÃrambha÷ / saptame tu mantragraho dÆtÃbhipre«aïÃni ca / dÆtÃÓca nÃmobhayatra priyÃkhyÃnalabdhÃnarthÃnvÅtaÓulkabÃdhavartmani vÃïijyayà vardhayanta÷, kÃryamavidyÃmÃnamapi leÓenotpÃdyÃnavarataæ bhramanti / a«Âame purohitÃdayo 'bhyetadyainamÃhu÷-"adya d­«Âo du÷svapna÷ / du÷sthà grahÃ÷ ÓakunÃni cÃÓubhÃni / ÓÃntaya÷ kriyantÃm / sarvamastu sauvarïameva homasÃdhanam / evaæ sati karma guïavadbhavati / brahmakalpà ime brÃhmÃïÃ÷ / k­tamebhi÷ svastyayanaæ kalyÃïataraæ bhavati / te cÃmÅ ka«Âadryà bahvapatyà yajvÃno vÅryavantaÓcÃdyÃpyaprÃptapratigrahÃ÷ / dattaæ caibhya÷ svargyamÃyu«yamari«ÂanÃÓanaæ ca bhavati' iti bahu bahu dÃpayitvà tanmukhena svayamupÃæÓu bhak«ayanti / tadevamaharniÓamavihitasukhaleÓamÃyÃsabahulamaviralakadarthanaæ ca nayato 'nayaj¤asyÃstÃæ cakravÃrtità svamaï¬alamÃtramapi durÃrak«yaæ bhavet / ÓÃstraj¤asamÃj¤Ãto hi yaddadÃti, yanmÃnayati, yatpriyaæ bravÅti, tatsarvamatisaædhÃtumityaviÓvÃsa÷ / aviÓvÃsatà hi janmabhÆmiralak«myÃ÷ / yÃvatà ca nayena vinà na lokayÃtrà sa loka eva siddha÷ nÃtra ÓÃstreïÃrtha÷ stanandhayo 'pi hi taistairupÃyai÷ stanapÃnaæ jananyà lipsate tadapÃsyÃtiyantraïÃmanubhÆyantÃæ yathe«ÂamindriyasukhÃni / ya'pyupadiÓanti "evamindriyÃïi jetavyÃni, evamari«a¬vargastyÃjya÷, sÃmÃdirupÃyavarga÷ sve«u pare«u cÃjasraæ prayojya÷, saædhivigrahacintayaiva neya÷ kÃla÷, svalpo 'pi sukhasyÃvakÃÓo na deya÷' iti, tairapyebhirmantribakairyu«mattÓcauryÃrjitaæ dhanaæ dÃsÅg­he«veva bhujyate / ke caite varÃkÃ÷ / ye 'pi mantrakarkaÓÃstantrakartÃra÷ ÓukrÃÇgirasaviÓÃlÃk«abÃhudantiputraparÃÓaraprabh­tayastai÷-kimari«a¬vargo jita÷, k­taæ và tai÷ ÓÃstrÃnu«ÂhÃnam / tairapi hi prÃrabdhe«u kÃrye«u d­«Âe siddhyasiddhÅ / paÂhantaÓcÃpaÂhadbhiratisaædhÅyamÃnà bahava÷ / nanvidamupapannaæ devasya, yaduta sarvalokasya vandyà jÃti÷, ayÃtayÃmaæ vaya÷, darÓanÅyaæ vapu÷, aparimÃïà vibhÆti÷ / tatsarvaæ sarvÃviÓvÃsahetunà sukhopabhogapratibandhinà bahumÃrgavikalpanÃtsarvakÃrye«vamuktasaæÓayena tantrÃvÃpena mà k­thà v­k«Ã / santi hi te dantinÃæ daÓasahasrÃïi, hayÃnÃæ lak«atrayam, anantaæ ca pÃdÃtam / api ca pÆrïÃnyeva haimaratnai÷ koÓag­hÃïi / sarvaÓcai«a jÅvaloka÷ samagramapi yugasahasraæ bhu¤jÃno na te ko«ÂhÃgÃrÃïi recayi«yati / kimidamaparyÃptaæ yadanyÃyÃrjitÃyÃsa÷ kriyate / jÅvitaæ hi nÃma janmavatÃæ catu÷pa¤cÃnyahÃni / tatrÃpi bhogayogyamalpÃlpaæ vaya÷-khaï¬am / apaï¬itÃ÷ punararjayanta eva dhvaæsante / nÃrjitasya vastuno lavamapyÃsvÃdayitumÅhante / kiæ bahunà rÃjyabhÃraæ bhÃrak«ame«vantaraÇge«u bhaktimatsu samarpya, apsara÷pratirÆpÃbhiranta÷purikÃbhÅ ramamÃïo gÅtasaægÅtapÃnago«ÂhÅÓca yathartu badhnanyathÃrhaæ kuru ÓarÅralÃbham' iti pa¤cÃÇgÅsp­«ÂabhÆmira¤jalicumbitacƬaÓciramaÓeta / prÃhasÅcca prÅtiphullalocano 'nta÷purapramadÃjana÷ / jananÃthaÓca sasmitam "utti«Âha, nanu hitopadeÓÃdguravo bhavanta÷ / kimiti gurutvaviparÅtamanu«Âhitam' iti tamutthÃpya krŬÅnirbharamati«Âhat / athai«u dine«u bhÆyobhÆya÷ prastuter'the preryamÃïo mantriv­ddhena, vacasÃbhyupepya manasaivÃcittaj¤a ityavaj¤ÃtavÃn / athaivaæ mantriïo manasyabhÆt--"aho me mohÃdbÃliÓyam / aruciter'the codayannarthÅvÃk«igato 'hamasya hÃsyo jÃta÷ / spa«Âamasya ce«ÂÃnÃmÃyathÃpÆrvyam / tathà hi / na mÃæ snigdhaæ paÓyati, na smitapÆrvaæ bhëate, na rahasyÃni viv­ïoti, na haste sp­Óati, na vyasane«vanukampate, notsave«vanug­hïÃti, na vilobhanavastu pre«ayati, na matsuk­tÃni pragaïayati, na me ga-havÃrtÃæ p­cchati, na matpak«Ãnpratyavek«ate, na mÃmÃsannakÃrye«vabhyantarÅkaroti, na mÃmanta÷puraæ praveÓayati / api ca mÃmanarhe«u karmasu niyuÇkte, madÃsanamanyairava«ÂabhyamÃnamanujÃnÃti, madvairi«u viÓrambhaæ darÓayati, maduktasyottaraæ na dadÃti, matsamÃnado«Ãnvigarhati, marmaïi mÃmupahasati, svamatamapi mayà varïyamÃnaæ pratik«ipati, mahÃrhÃïi vastÆni matprahitÃni nÃbhinandati, nayaj¤ÃnÃæ skhalitÃni matsamak«aæ mÆrkhairuddho«ayati, satyamÃhacÃïakya÷-"cittaj¤ÃnÃnuvartino 'narthà apa priyÃ÷ syu÷ / dak«iïà apa tadbhÃvabahi«k­tà dve«yà bhaveyu÷' iti / tathÃpi kà gati÷ / avinÅto 'pi na parityÃjya÷ pit­pitÃmahÃnuyÃtairasmÃd­Óairayamadhipati÷ / aparityajanto 'pi kamupakÃramaÓrÆyamÃïavÃca÷ kurma÷ / sarvathà nayaj¤asya vasantabhÃnoraÓmakendrasya haste rÃjyamidaæ patitam / api nÃmÃpado bhÃvinya÷ prak­tisthamenamÃpÃdayeyu÷ / anarthe«u sulabhavyalÅke«u kvacidutpanno 'pi dve«a÷ sadv­ttamasmairocayet / bhavatu bhavità tÃvadanartha÷ / stambhitapiÓunajihvo yathÃkatha¤cidabhra«Âapadasti«Âheyam' iti / evaæ gate mantriïi, rÃjani ca kÃmav­tte, candrapÃlito nÃmÃÓvakendrÃmÃtyasyendrapÃlitasya sÆnu÷, asadv­tta÷ pit­nirvÃsito nÃma bhÆtvÃ, bahubhiÓcÃraïagaïairbahvÅbhiranalpakauÓalÃbhi÷ ÓilpakÃriïÅbhiranekacchannakiÇkaraiÓca pariv­to 'byetya vividhÃbhi÷ krŬÃbhirvihÃrabhadramÃtmasÃdakarot / amunà caiva saækrameïa rÃjanyÃspadamalabhata / labdharandhraÓca sa yadyadvayyasanamÃrabhate tattathetyavarïayat--"deva, yathà m­gayà hyaupakÃrikÅ na tathÃnyat / atra hi vyÃyÃmotkar«ÃdÃpatsÆpakartà dÅrghÃdhvalaÇghanak«amo jaÇghÃjava÷, kaphÃpacayÃdÃrogyaikamÆlamÃÓayÃgnidÅpti÷, medopakar«ÃdaÇgÃnÃæ sthairyakÃrkaÓyÃtilÃghavÃdÅni, ÓÅto«ïavÃtavar«ak«utpipÃsÃsahatvam, sattvÃnÃmavasthÃntare«u cittace«Âitaj¤Ãnam, hariïagavalagavayÃdivadhena sasyalopapratikriyÃ, v­kavyÃghnÃdighÃtena sthalapathaÓalyaÓodhanam, ÓailÃÂavÅpradeÓÃnÃæ vividhakarmak«amÃïÃmÃlocanam, ÃÂavikavargaviÓrambhaïam, utsÃhaÓaktisaædhuk«aïena pratyanÅkavitrÃsanamiti bahutamà guïÃ÷ / dyÆte 'pi dravyarÃÓest­ïavattyÃgÃdanupamÃnamÃÓayaudÃryam, jayaparÃjayÃnavasthÃnÃddhar«avivÃdayoraviveyatvam, pauru«aikanimittasyÃmar«asya v­ddhi÷, ak«ahastabhÆmyÃdigocarÃïÃmatyantadurupalak«yÃïÃæ kÆÂakarmaïÃmupalak«aïÃdanantabuddhinaipuïyam, ekavi«ayopasaæhÃrÃccittasyÃticitramaikÃgryam, adhyavasÃyasahacare«u sÃhase«vatirati÷, atikarkaÓapuru«apratisaæsargÃdananyadhar«aïÅyatÃ, mÃnÃvadhÃraïam, ak­païaæ ca ÓarÅrayÃpanamiti / uttamÃÇganopabhoge 'pyarahthadharmayo÷ saphalÅkaraïam, phu«kala÷ puru«ÃbhimÃna÷ bhÃvaj¤ÃnakauÓalam, alobhakli«ÂamÃce«Âitam, akhilÃsu kalÃsu vaicak«aïyam, alabdhopalabdhilabdhÃnurak«aïarak«itopabhogabhuktÃnusaædhÃnaru«ÂÃnunayÃdi «vajasramabhyupÃyaracanayà buddhivÃco÷ pÃÂavam, utk­«ÂaÓarÅrasaæskÃrÃtsubhagave«atayà lokasaæbhÃvanÅyatÃ, paraæ suh­tpriyatvam, garÅyasÅ parijanavyapek«Ã, smitapÆrvÃbhibhëitvam, udriktasattvatÃ, dÃk«iïyÃnuvartanam / apatyotpÃdanenobhayalokaÓreyaskaratvamiti / pÃne 'pi nÃnÃvidharÃgabhaÇgapaÂÅyasÃmÃsavÃnÃmÃsevanÃtsp­haïÅyavayovyavasthÃpanam, ahaÇkÃraprakar«ÃdaÓe«adu÷-khatiraskaraïam, aÇgajarÃgadÅpanÃdaÇganopabhogaÓaktisaædhuk«aïam, aparÃdhapramÃrjanÃnmana÷ÓalyonmÃrjanam, aÇgajarÃgadÅpanÃdaÇganopabhogaÓaktisaædhuk«aïam, aparÃdhapramÃrjanÃnmana÷ÓalyonmÃrjanam, aÓrÃvyaÓaæsibhiranargalapralÃpairviÓvÃsopab­æhaïam, matsarÃnanubandhÃdÃnandaikatÃnatÃ, ÓabdÃdÅnÃmindriyÃrthÃnÃæ sÃtatyenÃnubhava÷, saævibhÃgaÓÅlatayà suh­dvargasaævargaïam, anupamÃnamaÇgalÃvaïyam, anuttarÃïi vilasitÃniæ, bhayÃrtiharaïÃcca sÃÇgramikatvamiti / vÃkpÃru«yaæ daï¬o dÃruïo dÆ«aïÃni cÃrthÃnÃmeva yathÃvakÃÓamaupakÃrikÃïi / nahi muniriva narapatirupaÓamaratirabhibhavitumarikulamalam, abalambituæ ca lokatantram' iti / asÃvapi gurupadeÓamivÃtyÃdareïa tasya matamanvavartata / tacchÅlÃnusÃriïyaÓca prak­tayo viÓ­Çkhalamasevanta vyasanÃni / sarvaÓca samÃnado«atayà na kasyacicchidrÃnve«aïÃyÃyati«Âa / samÃnabhart­prak­tayastantrÃdhyak«Ã÷ svÃni karmaphalÃnyabhak«ayan / tata÷ kramÃdÃyadvÃrÃïi vyaÓÅryanta / vyayamukhÃni viÂavidheyatayà vibhoraharaharvyavardhanta / sÃmantapaurajÃnapadamukhyÃÓca samÃnaÓÅlatayopÃrƬhaviÓrambheïa rÃj¤Ã sajÃnaya÷ pÃnago«ÂhÅ«vabhyantarÅk­tÃ÷ svaæsvamÃcÃramatyÃcÃri«u÷ / tadaÇgÃnÃsu cÃnekÃpadeÓapÆrvamapÃcarannarendra÷ / tadanta÷pure«u cÃmÅ bhinnav­tte«u mandratrÃsà bahusukhairavartanta / sarvaÓca kulÃÇganÃjana÷ sulabhabhaÇgibhëaïarato bhagnacÃritrayantraïast­ïÃyÃpi na gaïayitvà bhartÌndhÃt­ïamantraïÃnyaÓ­ïot / tanmÆlÃÓca kalahÃ÷ sÃmar«ÃïÃmudabhavan / ahanyanta durbalà balibhi÷ / apah­tÃni dhanavatÃæ dhanÃni taskarÃdibhi÷ / apah­taparibhÆtaya÷ prahatÃÓca pÃtakapathÃ÷ / hatabÃndhavà h­tavittà badhabandhÃturÃÓca muktakaïÂhamÃkroÓannaÓrukaïÂhya÷ prajÃ÷ / daï¬aÓcÃyathÃpraïÅto bhayakrodhÃvajanayat / k­ÓakuÂumbe«u lobha÷ padamadhatta÷ vimÃnitÃÓca tejasvino 'mÃnenÃdahyanta / te«u te«u cÃk­tye«u prÃsaranparo«ajÃpÃ÷ / tadà ca m­gayuve«am­gabÃhulyavarïanenÃdridroïÅranapasÃramÃrgÃ÷ su«kat­ïavaæÓagulmÃ÷ praveÓya dvÃrato 'gnivisargai÷, vyÃghrÃdivadhe protsÃhya tanmukhapÃtanai÷, i«ÂakÆpat­«ïotpÃdanenÃtidÆrahÃritÃnÃæ prÃïahÃribhi÷ k«utpipÃsÃbhivardhanai÷, t­ïagulmagƬhataÂapradarapÃtahetubhirvi«amamÃrgapradhÃvanai÷, vi«amukhÅbhi÷ k«urikÃbhiÓcaraïakaïÂakoddharaïai÷ vi«vagvisaravicchinnÃnuyÃt­tayaikÃkÅk­tÃnÃæ yathe«ÂaghÃtanai÷, m­gadehÃparÃddhairnÃme«umok«aïai÷, sapaïabandhamadhiruhyÃdriÓ­ÇgÃïi duradhirohÃïyananyalak«yai÷ prabhraæÓanai÷, ÃÂavikacchadmanà vipine«u viralasainikÃnÃæ pratirodhanai÷, ak«adyÆtapak«iyuddhayÃtrotsavÃdisaækule«u balabadanupraveÓanai÷, itare«Ãæ hiæsotpÃdanai÷, gƬhotpÃditavyalÅkebhyo 'priyÃïi prakÃÓaæ labdhvà sÃk«i«u tadvikhyÃpyÃkÅrtiguptihetubhi÷ parÃkramai÷, parakalatre«u suh­ttevanÃbhiyojya jÃrÃnbhartÌnumayaæ và prah­tya tatsÃhasopanyÃsai÷, yogyanÃrÅhÃritÃnÃæ saækete«u prÃgupanilÅya paÓcÃdabhidutyÃkÅrtanÅyai÷ pramÃpaïai÷, upapralobhya bilapraveÓe«u nidhÃnakhanane«u mantrasÃdhane«u ca vighnavyÃjasÃdhyairvyÃpÃdanai÷, mattagajÃdhirohaïÃya preya pratyapÃyanivartanai÷, vyÃlahastinaæ ko«ayitvà lak«yÅk­tamukyamaï¬ale«vapakramaïai÷, yogyÃÇganÃbhiraharniÓamabhiramayya rÃjayak«motpÃdanai÷, vastrÃbharaïamÃlyÃÇgarÃgÃdi«u rasavidhÃnakauÓalai÷, cikitsÃmukhenÃmayopabarhaïairanyaiÓcÃbhyupÃyeraÓmakendraprayuktÃstÅk«ïarasadÃdaya÷ prak«apitapravÅramanantavarmakaÂakaæ jarjaramakurvan / atha vasantabhÃnurbhÃnuvarmÃïaæ nÃma vÃnavÃsyaæ protsÃhyÃnantavarmaïà vyagrÃhayat / tatparÃm­«ÂarëÂraparyantaÓcÃnantavarmà tamabhiyoktuæ balasamutthÃnamakarot / sarvasÃmantebhyaÓcÃÓmakendra÷ prÃgupetyÃsya priyataro 'bhÆt / apare 'pi sÃmÃntÃ÷ sasagaæsata / gatvà cÃbhyarïe narmadÃrodhasi nyaviÓana / tasmiæÓcÃvasare mahÃsÃmantasya kuntalapateravantidevasyÃtmanÃÂakÅyÃæ k«mÃtalorvaÓÅæ nÃma candrapÃlitÃdibhiratipraÓastan­tyakauÓalÃmÃhÆyÃntavarmà n­tyamadrÃk«Åt / ÃtiraktaÓca bhuktavÃnimÃæ madhumattÃm / aÓmakendrastu kuntalapatimekÃnte samabhyadhatta-"pramatta e«a rÃjà kalatrÃïi na÷ parÃm­Óati / kiyatyavaj¤Ã so¬havyà / mama Óatamasti hastinÃm, pa¤caÓatÃni ca te / tadÃvÃæ saæbÆya muraleÓaæ vÅrasenam­cÅkeÓamekavÅraæ koÇkaïapatiæ kumÃraguptaæ sÃsikyanÃthaæ ca nÃgapÃlamupajapÃva / te cÃvaÓyamasyÃvinayamasahamÃnà asmanmatenaivopÃvarteran / ayaæ ca vÃnavÃsya÷ priyaæ me mitram / amunainaæ durvinÅtamagrato vyatipaktaæ p­«Âata÷ prÃharema / koÓavÃhanaæ ca vibhajya g­hïÅma÷' iti / h­«Âena cÃmunÃbhyupete, viæÓatiæ vaÓarÃæÓukÃnÃm, pa¤caviæÓatiæ käjanakuÇkumapalÃnÃm, prÃbh­tÅk­tyÃptamukhena tai÷ sÃmantai÷ saæmantrya tÃnapi svamatÃvasthÃpayat / uttaredyuste«Ãæ sÃmantÃnÃæ vÃnavÃsyasya ca anantavarmà nayadve«ÃdÃmipatvamagamat / vasantabhÃnuÓca tatkoÓavÃhanamavaÓÅrïamÃtmÃdhi«Âitameva k­tvà yathÃprayÃsaæ yathÃbalaæ ca vibhajya g­hïÅta / yu«madanuj¤ayà yenakenacidaæÓenÃhaæ tu«yÃmi' iti ÓÃÂhyÃtsarvÃnuvarttÅ, tenaivÃmi«eïa nimittÅk­tenotpÃditakalaha÷ sarvasÃmantÃnadhvaæsayat / tadÅyaæ ca sarvasvaæ svayamevÃgrasat / vÃnavÃmyaæ kenacidaæÓenÃnug­hya pratyÃv­tya sarvamanantavarmarÃjyamÃtmasÃdakarot / asmiæÓcÃntera mantriv­ddho vasurak«ita÷ kaiÓcinmaulai÷ saæbhÆya bÃlamenaæ bhÃskaravarmÃïam, asyaiva jyÃyasÅæ baginÅæ trayodaÓavar«Ãæ ma¤juvÃdinÅm, anayoÓca mÃtaraæ mahÃdevÅæ vasuædharÃmÃdÃyÃpasarpannÃpado 'syà bhÃvitayà dÃhajvareïa dehamajahÃt / asmÃd­Óairmitraistu nÅtvà mÃhi«matÅæ bhart­dvaimÃturÃya bhrÃtre mitravarmaïe sÃpatyà devÅ darÓitÃbhÆt / tÃæ cÃryÃmanÃryo 'sÃvanyathÃbhyamanyata / nirbhartsitaÓca tayà "sutamiyamakhaï¬acÃritrà rÃjyarhiæ cikÅr«ati' iti nairgh­ïyÃttamenaæ bÃlamajighÃæsÅt / idaæ tu j¤Ãtvà devyÃhamÃj¤apta÷-"tÃta, nÃlÅjaÇga÷, jÅvatÃnenÃrbhakeïa yatra kvacidavadhÃya jÅva / jÅveyaæ cedahamapyenamanusari«yÃmi / j¤Ãpaya mÃæ k«emaprav­tta÷ vyagÃhi«i / pÃdacÃriïaæ cainamÃÓvÃsayituæ gho«e kvacidahÃni kÃnicidviÓramayya, tatrÃpi rÃjapuru«asaæpÃtabhÅto duradhvamapÃsaram / tatrÃsya dÃruïapipÃsÃpŬitasya vÃri dÃtukÃma÷ kÆpe 'sminnapabhraÓya patitastvayaivamanug­hÅta÷ / svamevÃsyÃta÷ Óaraïamedhi viÓaraïasya rÃjasÆno÷' itya¤jalimabadhnÃt / "kimÅyà jÃtyÃsya mÃtÃ' ityanuyukte mayÃmunoktam-"itya¤jalimabadhnÃt / "kimÅyà jÃtyÃsya mÃtÃ' ityanuyukte mayÃmunoktam-"pÃÂaliputrasya vaïijo vaiÓravaïasya duhitari sÃgaradattÃyÃæ kosalendrÃtkusumadhanvano 'sya mÃtà jÃtÃ' iti / "yadyevametanmÃturmatpituÓcaiko mÃtÃmaha÷' iti sasnehaæ tamahaæ sasvaje / v­ddhenoktam-"sindhudattaputrÃïÃæ katamaste pitÃ' iti / "suÓruta÷' ityukte so 'tyah­«yat / ahaæ tu "tapanayÃvaliptamaÓmakanayenaivonmÆlya bÃlamenaæ pitrye pade prati«ÂhÃpayeyam' iti pratij¤Ãya kathamasyainÃæ k«udhaæ k«apayeyam' ityacintayam / tÃvadÃpatitau ca kasyÃpi vyÃdhasya trÅnipÆnatÅtya dvau m­gau sa ca vyÃdha÷ / tasya hastÃdavaÓi«Âami«udvayaæ kodaï¬aæ cÃk«i«yÃvadhi«am / ekaÓca sapatrÃk­to 'nyaÓca ni«patrÃk­to 'patat / taæ caikaæ m­gaæ dattvà m­gayave, anyasyÃpalomatvaca÷ klomÃpÃhye, ni«kulÃk­tya vik­tyorvaÇghrigrÅvÃdÅni ÓÆlÃk­tya dÃvÃÇgÃra«u«a taptenÃmi«eïa tayorÃtmanaÓca k«udhamatÃr«am / etasminkarmaïi matsau«ÂhavenÃtih­«Âaæ kirÃtamasmi p­«ÂavÃn-"api jÃnÃsi mÃhi«matÅv­ttÃntam' iti / asÃvÃca«Âa-" tatra vyÃghratvaco d­taÓci vikrÅyÃdaivÃgata÷ kiæ na jÃnÃmi / pracaï¬avarmà nÃma caï¬avarmÃnujo mitravarmaduhitaraæ ma¤juvÃdinÅæ vilipsurabhyetÅti tenotsavottarà purÅ' iti / atha karïe jÅrïamabravam-"dhÆrto mitravarmà duhitari samyakpratipattyà mÃtaraæ viÓvÃsya tanmukhena pratyÃk­«ya bÃlakaæ jighÃæsati / tatpratigatyaæ kuÓalamasya madvÃrtà ca devyai raho nivedya puna÷ kumÃra÷ ÓÃrdÆlabhak«ita iti prakÃÓamÃkroÓanaæ kÃryam / sa durmatiranta÷prÅto bahirdu÷khaæ darÓayandevÅmanune«yati / punastayà tvanmukhena sa vÃcya÷-"yadapek«ayà tvanmatamatyakrami«aæ so 'pi bÃla÷ pÃpena me paralokamagÃt / adya tu tvadÃdeÓakÃriïyevÃham' iti / sa tayokta÷ prÅtiæ pratipadyÃbhipatsyati / punaranena vatsanÃbhanÃmnà mahÃvi«eïa saænÅya toyaæ tatra mÃlÃæ majjayitvà tayà sa vak«asi mukhe ca hantavya÷ / "sa evÃyamasiprahÃra÷ pÃpÅyasastava bhavatu yadyasmi pativratÃ' / punaranenÃgadena saægamite 'mbhasi tÃæ mÃlÃæ majjayitvà svaduhitre deyà / m­te tu tasmiæstasyÃæ ca nirvikÃrÃyÃæ satyÃm, satÅtyevainÃæ prak­tayo 'nuvarti«yante / puna÷ pracaï¬avarmaïe saædeÓyam-"anÃyakamidaæ rÃjyam / anenaiva saha vÃlikeyaæ svÅkartavyÃ' iti / tÃvadÃvÃæ kÃpÃlikavepacchannau devyaiva dÅyamÃnabhik«au puro vahirupaÓmaÓÃnaæ vatsyÃva÷ / punarÃryaprÃyÃnpaurav­ddhÃnÃptÃæÓca mantriv­ddhÃnekÃnte bravÅtu devÅ-"svapne 'dya me devyà vindhyavÃsinyà k­ta÷ prasÃda÷ / adya caturthe 'hani pracaï¬avarmà mari«yati / pa¤came 'hani revÃtaÂavartini madbhavane parÅk«ya vaijanyam, jane«u nirgate«u kapÃÂamuddhÃÂya tvatsutena saha ko 'pi dvijakumÃro niryÃsyati / sa rÃjyamidamanupÃlya bÃlaæ te prati«ÂhÃpayi«yati / sa khalu bÃlo mayà vyÃghrÅrÆpayà tirask­tya sthÃpita÷ / sà ceyaæ vatsà ma¤juvÃdinÅ tasya dvijÃtidÃrakasya dÃratvenaiva kalpitÃ' iti / tadetadatirahasyaæ yu«mÃsveva guptaæ ti«Âhatu yÃvadetadupapatsyate' iti / sa sÃæpratamatiprÅta÷ prayÃtor'thaÓcayÃyaæ yathÃcintitamanu«Âhito 'bhÆt / pratidiÓaæ ca lokavÃda÷ prÃsarpat-"aho mÃhÃtmyaæ pativratÃnÃm / asiprahÃra eva hi sa mÃlÃprahÃrastasmai jÃta÷ / na Óakyamupadhiyuktametatkarmeti vaktum / yatastadeva dattaæ dÃma duhitre stanamaï¬anameva tasyai jÃtaæ na m­tyu÷ / yo 'syÃ÷ pativratÃyÃ÷ ÓÃsanamativartate sa bhasmaiva bhavet' iti / atha mahÃvrative«eïa mÃæ ca putraæ ca bhik«Ãyai pravi«Âau d­«Âvà prasnutastanÅ pratyutthÃya har«ÃkulamabravÅt-"bhagavan, ayama¤jali÷ anÃtho 'yaæ jano 'nug­hyatÃm / asati mamaika÷ svapna÷ sa kiæ satyo na vÃ' ti / mayoktam-"phalamasyÃdyaiva drak«yasi' iti / "yadyevaæ bahu bhÃgadheyamasyà vo dÃsyÃ÷ / sa khalvasyÃ÷ sÃnÃthyaÓaæsÅ svapna÷' iti maddarÓanarÃgabaddhasÃdhvasÃæ ma¤juvÃdinÅæ praïamayya, bhÆyo 'pi sà har«agarbhamabrÆta-"taccenmithyà so 'yaæ yu«madÅyo bÃlakapÃlÅ Óvo mayà niroddhavya÷' iti / mayÃpi sasmitaæ ma¤juvÃdinÅrÃgalÅnad­«ÂilŬhadhairyeïa "evamastu' iti labdhabhaik«a÷, nÃlÅjaÇghamÃkÃrya nirgamya tataÓca taæ cÃnuyÃntaæ Óanairap­ccham-"kvÃsÃvalyÃyu÷ prathita÷ pracaï¬avarmÃ' iti / so 'brÆta-"rÃjyamidaæ mametyapÃstaÓaÇko rÃjÃsthÃnamaï¬apa eva ti«ÂhatyupÃsyamÃna÷ kuÓÅlavai÷' iti / "yadyevamudyÃne ti«Âha' iti taæ jarantamÃdiÓya tatprakÃraikapÃrÓvaikvacicchÆnyamaÂhikÃyÃæ mÃtrÃ÷ samavatÃrya, tadrak«aïaniyuktarÃjaputra÷, k­takuÓÅlavave«alÅla÷ pracaï¬avarmÃïametyÃnvara¤jayam / anura¤jitÃtape tu samaye, janasamÃjaj¤ÃnopayogÅni saæh­tya n­tyagÅtanÃnÃruditÃdihastacaÇkramaïamÆrdhvapÃdÃlÃtapÃdapÅÂhav­ÓcikamakaralaÇghanÃdÅni mastyodvartanÃdÅni ca karaïÃni, punarÃdÃyÃdÃyÃsannavartinÃæ k«urikÃ÷ tÃbhirupÃhitavar«mà citradu«karÃïi karaïÃni ÓyenapÃtotkroÓapÃtÃdÅni darÓayan, viæÓaticÃpÃntarÃlÃvasthitasya pracaï¬avarmaïaÓchurikayaikayà pratyurasaæ prah­tya, "jÅvyÃdvar«asahasraæ vasantabhÃnu÷' ityabhigarjan, madgÃtramarukartumudyatÃse÷ kasyÃpi cÃrabhaÂasya pÅvarÃæsabÃhuÓikharamÃkramya, tÃvataiva taæ vicetÃkurvan, sÃkulaæ ca lokamuccak«Ækurvan, dvipuru«occhritaæ prÃkÃramatyalaÇghayam / avaplutya copavane "madanupÃtinÃme«a panthà d­Óyate' iti bruvÃïa eva nÃlÅjaÇghasamÅk­tasaikatasp­«ÂapÃdanyÃsayà tamÃlavÅthyà cÃnuprÃkÃraæ pracà pratipradhÃvita÷; punaravÃcoccite«ÂakacitatvÃdalak«yapÃtena pradrutya, laÇghitaprÃkÃravaprakhÃtavalaya÷, tasyÃæ ÓanyamaÂhikÃyÃæ tÆrïameva praviÓya, pratimuktapÆrvave«a÷ saha kumÃreïa matkarmatumularÃjadvÃradu÷khalabdhavartamà ÓmaÓÃnoddeÓamabhyagÃm / prÃgeva tasmindurgÃg­he prÃtimÃdhi«ÂhÃna eva mayà k­taæ bhagrapÃrÓvasthairyasthÆlaprastarasthagitabÃhmadvÃraæ bilam / atha galati madhyarÃtre var«avaropanÅtamahÃrharatnabhÆ«aïapaÂÂanivasanau tadbilamÃvÃæ praviÓya tÆ«ïÅmati«ÂhÃva / devÅ tu pÆrvedyureva yathÃrhamagnisaæskÃraæ mÃlavÃya dattvà pracaï¬avarmaïe caï¬avarmaïe ca tÃmavasthÃmaÓmakendropadhik­tÃmeva saædiÓya, uttaredyu÷ pratyu«asyeva pÆrvasaæketitapaurÃmÃtyasÃmantav­ddhai÷ sahÃbhyatya bhagavatÅmarcayitvà samarcanapratyak«aæ parÅk«itakuk«ivaijanyaæ tadbhavanaæ pidhÃya dattad­«Âi÷ saha janena sthitvÃ, paÂÅyÃæsaæ paÂahaÓabdamakÃrayat / aïutararandhrapravi«Âena tena nÃdenÃhaæ dattasaæj¤a÷ Óirasaivotk«ipya sapratimaæ lohapÃdapÅÂhamaæsalapuru«aprayatnaduÓcalamubhayakaravidh­tamekapÃÓvramekato niveÓya niragamam / niragamayaæ ca kumÃram / atha yathÃpÆrvamarcayitvà durgÃmuddhÃÂitakapÃÂa÷ pratyak«ÅbhÆya pratyayah­«Âad­«Âi / spa«ÂaromäcamudyatäjalirƬhavismayaæ ca praïipatantÅ÷ prak­tÅrabhyadhÃm-"itthaæ devÅ vindhyavÃsinÅ manmukhena yu«mÃnÃj¤Ãpayati-mayà sak­«ayà ÓÃrdÆlarÆpaiïa tirask­tyÃdya vo dattamenamadyaprabh­ti matputratayà mandamÃt­pak«a iti parig­hïantu bhavanta÷ / api ca durghaÂakÆÂakoÂighaÂanÃpÃÂavaprakaÂaÓÃÂhyani«ÂhurÃÓmakaghaÂaghaÂÂanÃtmÃnaæ mÃæ manyadhvamasya rak«itÃram / rak«ÃnirveÓaÓcÃsya svaseyaæ subhrÆrabhyanuj¤Ãtà mahyamÃryayÃ' iti / Órutvaitat "aho bhÃgyavÃnbhojavaæÓa÷, yasya tvamÃryÃdatto nÃtha÷' ityaprÅyanta prak­taya÷ / sà tu vÃcÃmagocarÃæ har«ÃvasthÃmasp­Óanme ÓvaÓrÆ÷ / tadahareva ca yathÃvadagrÃhayanma¤juvÃdinÅpÃïipallavam / prapannÃyÃæ ca yÃminyÃæ samyageva bilapratyapÆrayam / alabdharandhraÓca loko na«Âamu«ÂicintÃdikathanairabhyupÃyÃntaraprayuktairdvivyÃæÓatÃmeva mama samarthayamÃna÷, madÃj¤Ãæ nÃtyavartata / rÃjaputrasyÃryÃputra iti prabhÃvahetu÷ prasiddhirÃsÅt / taæ ca guïavatyahani bhadrÃk­tamupanÃyya purohitena pÃÂhayannÅtiæ rÃjakÃryÃïyanvati«Âham / acintayaæ ca-"rÃjyaæ nÃma ÓaktitrayÃyattama, ÓaktayaÓca mantraprabhÃvotsÃhÃ÷ parasparÃnug­hÅtÃ÷ k­tye«u kramante / mantreïa hi viniÓcayor'thÃnÃm, prabhÃveïa prÃrambha÷, utsÃhena nirvahaïam / ata÷ pa¤cÃÇgamantramÆla÷, dvirÆpaprabhÃvaskandha÷, caturgaïotsÃhaviÂapa÷, dvisaptatiprak­tipatra÷, «a¬guïakisalaya÷, Óaktisiddhipu«paphalaÓca, nayavanaspatirneturupakaroti / sa cÃyamanekÃdhikaraïatvÃdasahÃyena durupajÅvya÷ / yastvayamÃryaketurnÃma mitravarmamantrÅ sa kosalÃbhijanatvÃtkumÃramÃt­pak«o mantriguïaiÓca yukta÷ tanmatimavamatyaiva dhvasto mitravarmÃ, sa cellabdha÷ peÓalam' iti / atha nÃlÅjaÇghaæ rahasyaÓik«ayam-"tÃta, ÃryamÃryaketumekÃnte brÆhi-"ko mÃyÃpuru«o ya imÃæ rÃjyalak«mÅmanubhavati, sa cÃyamasmadbÃlo bhujaÇgenÃmunà parig­hÅta÷ / kimudgÅryeta grasyeta vÃ' iti / sa yadvadi«yati "tadasmi bodhya÷' iti / so 'nyadaivaæ mÃmÃvedayat-"muhurupÃsya prÃbh­tai÷ pravartya citrÃ÷ kathÃ÷, saævÃhya pÃïipÃdam, ati visrambhadattak«aïaæ tamaprÃk«aæ tvadupadi«Âena nayena / sÃpyevamakathayat-"bhadra, maivaæ vÃdÅ÷ / abijanasya ÓuddhidarÓanam, asÃdhÃraïaæ buddhinaipuïam, atimÃnu«aæ prÃïabalam, aparimÃïamaudÃryam, atyÃÓcaryamastrakauÓalam, analpaæ Óilpaj¤Ãnam, anugrahÃrdraæ ceta÷, tejaÓcÃpyavi«ahyamabhyamitrÅïam / ityasminneva saænipÃtino guïÃ÷ ye 'nyatraikaikaÓo 'pi durlabhÃ÷ / dvi«atÃme«a cirabilvadruma÷, prahvÃïÃæ tu candanataru÷, tamuddh­tya nÅtij¤aæmanyamaÓmakamimaæ ca rÃjaputraæ pitrye pade prati«Âhitameva viddhi / nÃtra saæÓaya÷ kÃrya÷' iti / taccÃpi Órutvà bhÆyobhÆyaÓcopadÃbhirviÓodhya taæ me matisahÃyamakaravam / tatsakhaÓca satyaÓaucayuktÃnamÃtyÃnvividhavya¤janÃæÓca gƬhapuru«ÃnudapÃdayam / tebhyaÓcopalabhya lubdhasam­ddhamatyutsiktamavidheyaprÃyaæ ca prak­timaï¬alamalubdhatÃmabhikhyÃpayan, dhÃrmikatvamudbhÃvayana, nÃstikÃnkadarthayan, kaïÂakÃnviÓodhayan, amitropadhÅnapaghnan, cÃturvarïyaæ ca svadharmakarmasu sthÃpayan, abhisamÃhareyamarthÃnarthamÆlà hi daï¬aviÓi«ÂakarmÃrambhà na cÃnyadasti pÃpi«Âhaæ tatra daurbalyÃt, ityÃkalayya yogÃnanvati«Âham / vyacintayaæ ca--sarvo 'pyatiÓÆra÷ sevakavargo mayi tathÃnurakto yathÃj¤ayà jÅvitamapi t­ïÃya manyate / rÃjyadvitayasainyasÃmagryà ca nÃhamaÓmakeÓÃdvasantabhÃnornyÆno nÅtyÃvi«ÂaÓca / ato vasantabhÃnu parÃjitya vidarbhÃdhipateranantavarmaïastanayaæ bhÃskaravarmÃïaæ pitrye pade sthÃpayitumalamasmi / ayaæ ca rÃjasÆnurbhavÃnyà putratvena parikaspita÷ / ahaæ cÃsya sÃhÃyye niyukta iti sarvatra kiævadantÅ saæjÃtÃsti / adyÃpi caitanmatkapaÂak­tyaæ na kenÃpi viditam, / atrasthÃÓcÃsminbhÃskaravarmaïi rÃjatanaye "ayamasmatsvÃmino 'nantavarmaïa÷ putro bhavÃnyÃ÷ prasÃdÃdetadrÃjyamavÃpsyati' iti baddhÃÓà vartante / aÓmakeÓasainyaæ ca rÃjasÆnorbhavÃnÅsÃhÃyyaæ viditvà "davyÃ÷ Óakte÷ puro na balavatÅ mÃnavÅ Óakti÷' ityasmÃbhirvigrahe calacittamivopalak«yate / atratyÃÓca maulÃ÷ prak­taya÷ prathamameva rÃjasutÃbhyudayÃbhilëiïya idÃnÅæ ca punarmayà dÃnamÃnÃdyÃvajarnana viÓvÃsità viÓe«eïa rÃjaputramevÃbhikÃÇk«anti / aÓmakendrÃntaraÇgÃÓca bh­tyà madÅyairviÓvÃsyatamai÷ puru«ai÷ prabhÆtÃæ prÅtimutpÃdya madÃj¤ayà rahasÅtyupajaptÃ÷--"yÆyamasmanmitrÃïi, ato 'smÃkaæ Óubhodarkaæ vaco vÃcyamava / atra bhavÃnyà rÃjasÆno÷sÃhÃyyakÃya viÓrutaæ viÓrutaæ mÃæ niyujya taddhastenÃÓmakendrasya vasantabhÃnostatpak«esthitvà ye cÃnena saha yostyanti te«ÃmapyantakÃtithibhavanaæ vihitam / yÃvadaÓmakendreïa sa janyav­ttirna jÃtastÃvadenamanantavarmatanayaæ bhÃskaravarmÃïamanusari«yatha / sa vÅtabhayo bhÆyasÅæ prav­ttamÃsÃdya saparijana÷ sukhana nivatsyati na cedbhavÃnÅtriÓÆlavaÓyo bhavi«yati / bhavÃnyà ca mametyÃj¤aptamasti yadekavaraæ sarve«Ãæ kathaya / ato mayà yu«mÃbhi÷ saæhamaitrÅmavabudhya sarvebhyo gaditam' ityÃkarïya te 'ÓmakendrÃntaraÇgabh­tyà rÃjasÆnorbhavÃnÅvaraæ viditvà pÆrvameva bhinnamanasa Ãsan / viÓe«ataÓca madÅyamiti vacanaæ Órutvà te sarve 'pi madvaÓe samabhavan / ena sarvamapi v­ttÃntabhavabudhyÃÓmakeÓena vyacinti--"yadrÃjasÆnormaulÃ÷ prajÃstÃ÷ sarvà apyenameva prabhumabhila«anti / madÅyaÓca bÃhma Ãbhyantaro bh­tyavargo bhinmanà iba lak«yate / evaæ yadyahaæ k«amÃmavalambya g­ha eva sthÃsyÃmi tata utpannopajÃpaæ svarÃjyamapi paritrÃtu na Óak«yÃmi / ato yÃvatà bhinnacittena madavabodhakaæ prakaÂayantà madbalena saha mithovacanaæ na saæjÃtaæ tÃvataiva tena sÃkaæ vigrahaæ racayÃmi ityevaæ vihite so 'vaÓyaæ madagre na k«aïamavasthÃsyate' iti niÓcityÃnyÃyena pararÃjyakramaïapÃpaprerita÷ sasainyo m­tyumukhamivÃsmatsainyamabhyayÃt / tamabhyÃyÃntaæ viditvà rÃjaputra÷ puro 'bhavat / ato 'Ómakendrameva turagÃdhirƬho yÃntamabhyasaram / tÃvat sarvà eva tatsenà "yadayametÃvato 'parimitasyÃsmatsainyasyoparyeka evÃbhyÃgacchati tatra bhavÃnÅvara evÃsÃdhÃraïaæ kÃraïaæ nÃnyat' iti niÓcityÃlekhyÃlikhità ivÃvasthitÃ÷ / tato mayÃbhigamya saægarÃya samÃhÆto vasantabhÃnu÷ sametya mÃmasiprahÃreïa d­¬hamabhyahan / ahaæ ca Óik«ÃviÓe«aviphalitatadasiprahÃra÷ pratiprahÃreïa taæ prah­tyÃvak­ttamaÓmakendraÓiro 'vanau vinipÃtya tatsainikÃnavadam--"ata÷ paramapi ye yuyutsavo bhavanti te sametya mayà yudhyantÃm / na cedrÃjatanayacaraïapraïÃmaæ vidhÃya tadÅyÃ÷ santa÷ svasvav­ttyupabhogapÆrvakaæ nijÃnnijÃnadhikÃrÃnni÷ÓaÇkaæ paripÃlayanta÷ sukhenÃvati«Âhantu' iti / madvacanaÓravaïÃnantaraæ sarve 'pyaÓmakendrasevakÃ÷ khakhavÃhanÃtsahasÃvatÅrya rÃjasÆnumÃnasya tadvaÓavartina÷ samabhavan / tato 'haæ tadaÓmakendrarÃjyaæ rÃjasÆnusÃdvidhÃya tadrak«aïÃrthaæ maulÃntvÃnadhikÃriïo niyujyÃtmÅbhÆtenÃÓmakendrasainyena ca sÃkaæ vidarbhÃnabhyetya rÃjadhÃnyÃæ taæ rÃjatanayaæ bhÃskaravarmÃïamabhi«icya pitrye pade nyaveÓayam / ekadà ca mÃtrà vasundharayà sahÃvasthitaæ taæ rÃjÃnaæ vapyajij¤apam--"mayaikasya kÃryasyÃrambhaÓcikÅr«ito 'sti / sa yÃvanna siddhyati tÃnavanmayà na kutrÃpyekatrÃvasthÃtuæ Óakyam / ata iyaæ madbhÃryà tvadbhaginÅ ma¤juvÃdinÅ kiyantyahÃni yu«madantikameva ti«Âhatu / ahaæ ca yÃvadi«Âajanopalambhaæ kiyantamapyanehasaæ bhuvaæ vibhramyaæ tamÃsÃdya punaratra same«yÃmi' ityÃkarïya mÃtrÃnumatena rÃj¤ÃhamagÃdi-"yadetadasmÃkametadarÃjyopalambhalak«aïasyaitÃvatobhyudayasyÃsÃdhÃraïo heturbhavÃneva / bhavantaæ vinà k«aïamapyasmÃbhiriyaæ rÃjyadhÆrna nirvÃhyà / ata÷ kimevaæ vakti bhavÃn' ityÃkarïya mayà pratyavÃdi-"yu«mÃbhirayaæ cintÃlavo 'pi na citte cintanÅya÷ / yu«madg­he ya÷ sacivaratnamÃryaketurasti sar id­gvidhÃnÃmaneke«Ãæ rÃjyÃnÃæ dhuramudvo¬huæ Óakta÷ / tatastaæ tatra niyujyÃhaæ gami«yÃmi' ityÃdivacanasaædohai÷ pralobhito 'pi sajananÅko n­po 'nekairÃgrahairmÃæ kiyantamapi kÃlaæ prayÃïopakramÃt nyavartayat / utkalÃdhipate÷ pracaï¬avarmaïo rÃjyaæ mahyaæ prÃdÃn / ahaæ ca tadrÃjyamÃtmasÃtk­tvà rÃjÃnamÃmantrya yÃvattvadanve«aïÃya prayÃïopakramaæ karomi tÃvadevÃÇganÃthena siæhavarmaïà svasÃhÃyyÃyÃkÃrito 'tra samÃgata÷ pÆrvapuïyaparipÃkÃtsvÃminà samagaæsi' iti // iti Óradaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite viÓrutacaritaæ nÃmëÂama ucchvÃsa÷ // 8. // atha kathopasaæhÃra÷ / tataste tatra saægatà apahÃravarmopahÃravarmÃrthapÃlapramatimitraguptamantraguptaviÓrutÃ÷ kumÃrÃ÷ pÃÂalipure yauvarÃjyamupabhu¤jÃnaæ samÃkÃraïe pÆrvak­tasaæketaæ vÃmalocanayà bhÃryayà saha kumÃraæ somadattaæ sevakairÃnÃyya sarÃjavÃhanÃ÷ saæbhÆyÃvasthità mitha÷ sapramodasaævalitÃ÷ kathà yÃvadvidadhati tÃvatpu«papurÃdrÃj¤o rÃjahaæsasyÃj¤ÃpatramÃdÃya samÃgatà rÃjapuru«Ã÷ praïamya rÃjavÃhanaæ vyajij¤apan-"svÃmin, etajjanakasya rÃjahaæsasyÃj¤Ãpatra g­hyatÃm' ityÃkarïya samutthÃya bhÆyobhÆya÷ sÃdaraæ praïamya sadasi tadÃj¤ÃpatramagrahÅt / Óirasi cÃdhÃya tata uttÃryotkÅlya rÃjà rÃjavÃhana÷ sarve«Ãæ Ó­ïvatÃmevÃvÃcayat-"svasti ÓrÅ÷ pu«papurarÃjadhÃnyÃ÷ ÓrÅrÃjahaæsabhÆpatiÓcampÃnagarÅmadhivasato rÃjavÃhanapramukhÃn kumÃrÃnÃÓÃsyÃj¤Ãpatraæ pre«ayati / yathà yÆyamito mÃmÃmantrya praïamya prasthitÃ÷ pathi kasmiæÓcidvanoddeÓa upaÓivÃlayaæ skandhÃvÃramavasthÃpya sthitÃ÷ / tatra rÃjavÃhanaæ ÓivapÆjÃrthaæniÓi ÓivÃlaye sthitaæ prÃtaranupalabhyÃvaÓi«ÂÃ÷ sarve 'pi kumÃrÃ÷ "sahaiva rÃjavÃhanena rÃjahaæsaæ praïaæsyÃmo na cetprÃïÃæstyak«yÃma÷' iti pratij¤Ãya sainyaæ parÃvartya rÃjavÃhanamanve«Âaæ p­thakprasthitÃ÷ / etaæ bhavadv­ttÃntaæ tatapratyÃv­ttÃnÃæ sainikÃnÃæ mukhÃdÃkarïyÃsahyadu÷khodanvati magnamanasÃvubhÃvahaæ yu«majjananÅ ca "vÃmadevÃÓramaæ gatvaitadv­ttÃntaæ tadviditaæ vidhÃya prÃïaparityÃyaæ kurva÷' iti niÓcitya tadÃÓramamupagatau taæ muniæ praïamya yÃvatsthitau tÃvadeva tena trikÃlavedinà muninà viditamevÃsmanmanÅ«itam / niÓcayamavabudhya prÃvÃci-"rÃjan, prathamamevaitatsarvaæ yu«manmanÅ«itaæ vij¤ÃnabalÃdaj¤Ãyi / yadata tvatkumÃrà rÃjavÃhananimitte kiyantamanehasamÃpadamÃsÃdya bhÃgyodayÃdasÃdhÃraïena vikrameïa vihitadigvijayÃ÷ prabhÆtÃni rÃjyÃnyupalabhya «o¬haÓÃbdÃnte vijayinaæ rÃjavÃhanaæ purask­tya pratyetya tava vasumatyÃÓca pÃdÃnabhivÃdya bhavadÃj¤ÃvidhÃyino bhavi«yanti / atastannimittaæ kimapi sÃhasaæ na vidheyam' iti / tadÃkarïya tatpratyayÃddhairyamavalambyÃdyaprabh­tyahaæ devÅ ca prÃïamadhÃrayÃva / idÃnÅmÃsannavartinyavadhau vÃmadevÃÓrame gatvà vij¤apti÷ k­tÃ-"svÃmin, tvaduktÃvadhi÷ pÆrïaprÃyo bhavati tatprav­ttistvayÃdyÃpi vij¤Ãyate' iti / Órutvà muniravadat-"rÃjan, rÃjavÃhanapramukhÃ÷ sarve 'pi kumÃrà anekÃndurjayäÓatrÆnvijitya digvijayaæ vidhÃya bhÆvalayaæ vaÓÅk­tya campÃyÃmekatra sthitÃ÷ / tavÃj¤ÃpatramÃdÃya tadÃnayanÃya pre«yantÃæ ÓÅghrameva sevakÃ÷' iti munivacanamÃkarïya bhavadÃkÃraïÃyÃj¤Ãpatraæ pre«itamasti / ata÷paraæ cetk«aïamapi yÆyaæ vilambaæ vidhÃsyatha tato mÃæ vasumatÅæ ca mÃtaraæ kathÃvaÓe«Ãveva Óro«yatheti j¤Ãtvà pÃnÅyamapi pathi bhÆtvà peyam' iti / evaæ piturÃj¤Ãpatraæ mÆrdhni vidh­tya gacchemeti niÓcayaæ cakru÷ / atha vaÓÅk­tarÃjyarak«ÃparyÃprÃni sainyÃni samarthatarÃnpuru«ÃnÃptÃnsthÃne sthÃne niyujya kiyatà sainyaina mÃrgarak«Ãæ vidhÃya pÆrvavariïaæ mÃlaveÓaæ mÃnasÃra parÃjatya tadapi rÃjyaæ vaÓÅk­tya pu«papure rÃj¤o rÃjahaæsasya devyà vasumatyÃÓca pÃdÃnnamasyÃma÷ / evaæ niÓcitya svasvabhÃryÃsaæyutÃ÷ parimitena sainyana mÃlaveÓaæ prati prasthitÃ÷ / prÃpya cojjayinÅæ tadaiva sahÃyabhÆtaistai÷ kumÃrai÷ parimitena rÃjavÃhanenÃtibalavÃnapi mÃlaveÓo mÃnasÃra÷ k«aïena parÃjigye nihataÓca / tatastaddahitaramavantisundarÅæ samÃdÃya caïjavarmaïà tanmantriïà pÆrvaæ kÃrÃg­he rak«itaæ pu«podbhavaæ kumÃraæ sakuÂumbaæ tata unmocitaæ saha nÅtvà mÃlavendrarÃjyaæ vaÓÅk­tya tadrak«aïÃya kÃæÓcitsainyasÃhitÃnmÃntriïo nityujyÃvaÓi«ÂaparimitasainyasahitÃste kumÃrÃ÷ pu«papuraæ sametya rÃjavÃhanaæ purask­tya tasya rÃjahaæsasya mÃturvasumatyÃÓca caraïÃnabhivanditavanta÷ / tau ca putrasamÃgamaæ prÃpya paramÃnandamadhigatau / tato rÃj¤o vasumatyÃÓca devyÃ÷ / samak«aæ vÃmadevo rÃjavÃhanapramukhÃnÃæ daÓÃnÃmapi kumÃrÃïÃmabhilëaæ vij¤Ãya tÃnÃj¤Ãpayat--bhavanta÷ sarve 'pyekavÃraæ gatvà svÃni svÃni rÃjyÃni nyÃyena paripÃlayantu / punaryadecchà bhavati tadà pitroÓcaraïÃbhivandanÃyÃgantavyam' iti / tataste sarve 'pi kumÃrÃstanmunivacanaæ ÓiramyÃdhÃyà taæ praïamya pitarau ca, gatvà digvijayaæ vidhÃya pratyÃgamanÃntaæ svasvav­ttaæ p­thakp­tha¬munisamak«aæ nyavedayan / pitarau ca kumÃrÃïÃæ nijaparÃkramÃvabodhakÃnyatidurghaÂÃni caritÃnyÃkarïya paramÃnandamÃpnutÃm / tato rÃjà muniæ savinayaæ vyajij¤apat--"bhagavat, tava prasÃdÃdagmÃbhirmanujamanorathÃdhikamavÃÇmanarasagocaraæ sukhamadhigatam / ata÷paraæ mama svÃbhicaraïasaænidhau vÃnaprasthÃÓramamau tyÃtmasÃdhanameva vidhÃtumucitam / ata÷ pu«papurarÃjhye mÃnasÃrarÃjye carÃjabÃhanamabhi«icyÃvaÓi«ÂÃnirÃjyÃni navabhya÷ kumÃrebhyo yathocitaæ sampradÃya te kumÃrà rÃjavÃhanÃj¤ÃbidhÃyinastadekamatyà vartamÃnÃÓcaturudadhimekhalÃæ vasuædharÃæ samuddh­tya kaïÂakÃnupabhu¤janti tathà vidheyaæ svÃminà iti / te«Ãæ tatpiturvÃnagrasthÃÓramaprahaïopakramani«edhe bhÆyÃæsamÃgrahaæ vilokya munistÃnabadat-"bho÷ kumÃrakÃ÷, ayaæ yu«majjanaka etadvaya÷samucite pathi varmÃna÷ kÃyakleÓaæ vinava madÃÓramastho vÃnapraÓthÃÓramÃÓrayaïaæ sarvathà bhavaddharni nivÃraïÅya÷ / atra sthitastvayaæ bhaÇgavadbhaktimupalapsyate / bhavantaÓca pit­saænidhau na sukhamavÃpsthanti' iti mahar«erÃj¤Ãmadhigamya te piturvÃnaprasthÃÓramÃdhigamaprati«edhÃgrahamatyajan / rÃjavÃhanaæ pu«papure 'vasthÃpya tadanuj¤ayà sarve 'pi parijanÃ÷ svÃni svÃni rÃjyÃni pratipÃlya svecchayà pitro samÅpa gatÃgatamakurvan / evamavasthitÃste rÃjavÃhanapramukhÃ÷ sarve 'pi kumÃrà rÃjavÃhanÃj¤ayà sarvamapi vasudhÃvalayaæ nyÃyena paripÃlayanta÷ parasparamaikamatyena vartamÃnÃ÷ purandaraprabh­tibhirapyatidurlabhÃni rÃjyasukhÃnyanvabhÆvan // Dkc_2,8 // iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite kathopasaæhÃra÷ iti ÓrÅmahÃmahopÃdhyÃyakavikulasÃrvabhaumanikhilavidyÃkumudinÅÓarvarÅÓvarasarasvatÅni÷Óvasitaka«idaï¬ipaï¬itaviracitaæ daÓakumÃracaritaæ saæpÆrïam