DANDIN: DASAKUMARACARITA Ucchvasas 3, 5 & 6 Text analysis adapted to BHELA conventions: Sandhi markers: (. =short vowel, - =long vowel) in word-sandhi: 1: . . e.g.: veda+anta = vedà1nta 2: - . 3: . - 4: - - in sentence-sandhi: 7: . . e.g.: ca+api = cà7pi 8: . - 9: - . 0: - - ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):³ ³ ³ ³ description character =ASCII³ ³ ³ ³ long a à 195³ ³ long A â 249³ ³ long i ã 197³ ³ long I ä 253³ ³ long u å 198³ ³ long U æ 244³ ³ vocalic r ç 173³ ³ vocalic R è 227³ ³ long vocalic r é 204³ ³ vocalic l ë 202³ ³ long vocalic l í 203³ ³ velar n ï 199³ ³ velar N ð 167³ ³ palatal n ¤ 164³ ³ palatal N ¥ 165³ ³ retroflex t ñ 194³ ³ retroflex T ò 232³ ³ retroflex d ó 172³ ³ retroflex D ô 214³ ³ retroflex n õ 239³ ³ retroflex N ö 215³ ³ palatal s ÷ 211³ ³ palatal S ø 193³ ³ retroflex s ù 171³ ³ retroflex S ú 229³ ³ anusvara ü 230³ ³ capital anusvara ý 245³ ³ visarga þ 247³ ³ capital visarga 234³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ / da÷a-kumàra-caritam - tçtãyo1cchvàsaþ / eùo 'smi paryañann ekadà gato videheùu | mithilàm a-pravi÷yai7va bahiþ kva=cin mañhi kàyà vi÷ramitum etya kayà api vçddha-tàpasyà datta-pàdyaþ kùaõam alinda-bhåmàv avàsthiùi | tasyàs tu mad-dar÷anàd eva kim apy àbaddha-dhàram a÷ru pràvartata | ' kim etad amba kathaya kàraõam ' iti pçùñà sa-karuõam àcaùña - 'jaivàtçka nanu ÷råyate patir asyà mithilàyàþ prahàra-varmà nàmà8sãt | tasya khalu magadha-ràjo ràja-hamsaþ paraü mitram àsãt | tayo÷ ca vallabhe bala-÷ambalayor iva vasumatã-priyamvade sakhyam a-pratimam adhattàm | atha prathama-garbhà1bhinanditàü tàü ca priya-sakhãü didçkùuþ priyamvadà vasumatãü saha bhartrà puùpa-puram agamat | tasminn eva ca samaye màlavena magadha-ràjasya mahaj janyam ajani | tatra le÷ato 'pi dur-lakùàü gatim agaman magadha-ràjaþ | maithile1ndras tu màlave1ndra-prayatna-pràõitaþ sva-viùayaü prati nivçtto jyeùñhasya samhàra-varmaõaþ sutair vikaña-varma-prabhçtibhir vyàptaü ràjyam àkarõya svasrãyàt suhma-pater daõóà1vayavam àditsur añavã-patham avagàhya lubdhaka-lupta-sarva-svo 'bhåt | tat-sutena ca kanãyasà hasta-vartinà sahai7kàkinã vana-cara-÷ara-varùa-bhaya-palàyità vanam agàhiùi | tatra ca me ÷àrdåla-nakhà1valãóha-nipatitàyàþ pàõi-bhraùñaþ sa bàlakaþ kasya api kapilà-÷avasya kroóam abhyalãyata | tac-chavà3karùiõa÷ ca vyàghrasya asån iùur iùv-asana-yantra-muktaþ kùaõàd alikùat | bhilla-dàrakaiþ sa bàlo 'pàhàri | sà tv ahaü moha-suptà kena api vçùõi-pàleno7panãya svaü kuñãram àve÷ya kçpayo9pakrànta-vraõà svasthãbhåya sva-bhartur anti kam upatiùñhàsur a-sahàyatayà yàvad vyàkulãbhavàmi tàvan mamai7va duhità saha yånà kena api tam evo7dde÷am àgamat | sà bhç÷aü ruroda | rudità1nte ca sà sàrtha-ghàte sva-hasta-gatasya ràja-putrasya kiràta-bhartç-hasta-gamanam àtmana÷ ca kena api vana-careõa vraõa-viropaõam svasthàyà÷ ca punas teno7payantuü cintità yà nikçùña-jàti-samsarga-vaiklavyàt pratyàkhyàna-pàruùyam tad a-kùameõa ca amunà vivikte vipine sva-÷iraþ kartano1dyamam anena yånà yad-çcchayà dçùñena tasya dur-àtmano hananam àtmana÷ co7payamanam ity akathayat | sa tu pçùño maithile1ndrasyai7va ko 'pi sevakaþ kàraõa-vilambã tan-màrgà1nusàrã jàtaþ | saha tena bhartur antikam upasçtya putra-vçttà ntena ÷rotram asya devyàþ priyamvadàyà÷ ca adahàva | sa ca ràjà diùña-doùàj jyeùñha-putrai÷ ciraü vigçhya punar a-sahiùõutayà atimàtraü ciraü prayudhya baddhaþ | devã ca bandhanaü gamità | dagdhà punar aham asminn api vàrddhake hata-jãvitam a-pàrayantã hàtuü pravrajyàü kila agrahãùam | duhità tu mama hata-jãvità3kçùñà vikaña-varma-mahà-devãü kalpa-sundarãü kila a÷i÷riyat | tau ced ràja-putrau nir-upadravàv eva avardhiùyetàm iyatà kàlena tave7màü vayo-avasthàm asprakùyetàm | tayo÷ ca sator na dàyàdà nare1ndrasya prasahya-kàriõo bhaveyuþ ' iti pra-manyur abhiruroda | ÷rutvà ca tàpasã-giram aham api pravçddha-bàùpo nigåóham abhyadhàm -- 'yady evam amba samà÷vasihi | nanv asti ka÷ cin munis tvayà tad-avasthayà putrà1bhyupapàdanà1rthaü yàcitas tena sa labdho vardhita÷ ca | vàrte9yam atimahatã | kim anayà | so 'ham asmi | ÷akya÷ ca mayà asau vikaña-varmà yathà-kathaü-cid upa÷liùya vyàpàdayitum | anujàþ punar atibahavaþ tair api ghañante paura-jànapadàþ | màü tu na ka÷=cid ihatya ãdçktayà jano jànàti | pitaràv api tàvan màü na samvidàte kim ute7tare | tad enam artham upàyena sàdhayiùyàmi ' ity agàdiùam | sà tu vçddhà sa-ruditaü pariùvajya muhuþ ÷irasy upàghràya prasnuta-stanã sa-gadgadam agadat - 'vatsa ciraü jãva | bhadraü tava | prasanno 'dya bhagavàn vidhiþ | adyai7va prahàra-varmaõy adhi videhà jàtàþ yataþ pralambamàna-pãna-bàhur bhavàn apàram etac choka-sàgaram adyo7ttàrayituü sthitaþ | aho mahad bhàgadheyaü devyàþ priyamvadàyàþ ' iti harùa-nirbharà snàna-bhojanà3dinà màm upàcarat | a÷i÷riyaü ca asmin mañhai1kade÷e ni÷i kaña-÷ayyàm | acintayaü ca - 'vino9padhinà ayam artho na sàdhyaþ | striya÷ co7padhãnàm udbhava-kùetram | ato 'ntaþ-pura-vçttàntam asyà avagamya tad-dvàreõa ki¤=cij jàlam àcareyam ' iti cintayaty eva mayi mahà2rõavo1nmagna-màrtaõóa-turaïgama-÷vàsa-rayà1vadhåte9va vyàvartata tri-yàmà | samugra-garbha-vàsa-jaóãkçta iva manda-pratàpo divasa-karaþ pràdur àsãt | utthàya avasàyita-dina-mukha-niyama-vidhis tàü me màtaram avàdiùam -- ' amba jàlmasya vikaña-varmaõaþ kac=cid antaþ-pura-vçttàntam abhijànàsi ' ity an-avasita-vacanae eva mayi kà=cid aïganà pratyadç÷yata | tàü ca avekùya sà me dhàtrã harùà1÷ru-kuõñhita-kaõñham àcaùña -- 'putri puùkarike pa÷ya bhartç-dàrakam | ayam asàv a-kçpayà mayà vane parityaktaþ punar apy evam àgataþ ' iti | sà tu harùa-nirbhara-nipãóità ciraü prarudya bahu vilapya ÷àntà punaþ sva-màtrà ràjà1ntaþ-pura-vçttàntà3khyàne nyayujyata | uktaü ca tayà -- 'kumàra kàma-råpe3÷varasya kalinda-varma-nàmnaþ kanyà kalpa-sundarã kalàsu råpe ca apsaraso 'py atikràntà patim abhibhåya vartate | tad-eka-vallabhaþ sa tu bahv-avarodho 'pi vikaña-varmà ' iti | tàm avocam -- ' upasarpai7nàü mat-prayuktair gandha-màlyaiþ | upajanaya ca a-samàna-doùa-nindà4dinà sva-bhartari dveùam | anuråpa-bha rtç-gàminãnàü ca vàsava-dattà4dãnàü varõanena gràhaya anu÷ayam | avarodhà1ntareùu ca ràj¤o vilasitàni su=gåóhàny api prayatnena anviùya prakà÷ayantã mànam asyà vardhaya ' iti | punar idam ambàm avocam -- ' ittham eva tvayà apy an=anya-vyàpàrayà nçpà1ïganà asàv upasthàtavyà | praty-ahaü ca yad yat tatra vçttaü tad asmi tvayai9va bodhyaþ | mad-uktà punar iyam udarka-svàduno 'smat-karmaõaþ prasàdhanàya cchàye9va an=apàyinã kalpa-sundarãm anuvartatàm ' iti | te ca tam arthaü tathai9va anvatiùñhatàm | keùu-cid dineùu gateùv àcaùña màü mad-ambà -- 'vatsa màdhavã9va picumandà3÷leùiõã yathà asau ÷ocyam àtmànaü manyeta tatho9papàdya sthàpità | kiü bhåyaþ kçtyam ' iti | punar aham abhilikhyà8tmanaþ pratikçtim ' iyam amuùmai neyà | nãtàü cai7nàü nirvarõya sà niyatam evaü vakùyati -- ' nanv asti ka÷ cid ãdç÷à3kàraþ pumàn ' iti | pratibråhy enàm -- ' yadi syàt tataþ kim ' iti | tasya yad uttaraü sà dàsyati tad aham asmi pratibodhanãyaþ ' iti | sà ' tathà ' iti ràja-kulam upasaïkramya pratinivçttà màm ekànte nyavedayat -- 'vatsa dar÷ito 'sau citra-pañas tasyai matta-kà÷inyai | citrãyamàõà ca asau ' bhuvanam idaü sa-nàthãkçtaü yad deve 'pi kusuma-dhanvani ne8dç÷ã vapuþ-÷rãþ samnidhatte | citram etac citrataram | na ca tam avaimi ya ãdç÷am ihatyo nirmimãte | kene7dam àlikhitam ' ity àdçtavatã vyàhçtavatã ca | mayà ca smerayo9dãritam -- ' devi sadç÷am àj¤àpayasi | bhagavàn makara-ketur apy evaü sundara iti na ÷akyam eva sambhàvayitum | atha ca vistãrõe9yam arõava-nemiþ | kvacid ãdç ÷am api råpaü daiva-÷aktyà sambhavet | atha tu yady evaü-råpo råpà1nuråpa-÷ilpa-÷ãla-vidyà-j¤àna-kau÷alo yuvà mahà-kulãna÷ ca ka÷=cit samnihitaþ syàt sa kiü lapsyate ' iti | tayo9ktam -- ' amba kiü bravãmi | ÷arãraü dçdayaü jãvitam iti sarvam idam alpam an-arhaü ca | tato na ki¤=cil lapsyate | na ced ayaü vipralambhas tasya amuùya dar÷anà1nubhavena yathe9daü cakùu÷ carità1rthaü bhavet tathà anugrahaþ kàryaþ ' iti | bhåyo 'pi mayà dçóhatarãkartum upanyastam - ' asti ko 'pi ràja-sånur nigåóhaü caran | amuùya vasanto1tsave saha sakhãbhir nagaro1pavana-vihàriõã ratir iva vigrahiõã yad-çcchayà dar÷ana-pathaü gatà asi | gata÷ ca asau kàma-÷arai1ka-lakùya tàü màm anvavartiùña | mayà ca vàm anyo-anyà1nuråpair dur-labhair àkàrà3dibhir guõà1ti÷ayai÷ ca preryamàõayà tad-racitair eva kusuma-÷ekhara-srag-anulepanà3dibhi÷ ciram upàsità asi | sàdç÷yaü ca svam anena svayam eva abhilikhya tvat-samàdhi-gàóhatva-dar÷anàya preùi tam | eùa ced artho ni÷citas tasya amuùya atimànuùa-pràõa-sattva-praj¤à-prakarùasya na ki¤=cid duùkaraü nàma | tam adyai7va dar÷ayeyam | saïketo deyaþ ' iti | tayà tu ki¤=cid iva dhyàtvà punar abhihitam - ' amba tava nai7tad idànãü gopya-tamam | ataþ kathayàmi | mama tàtasya ràj¤à prahàra-varmaõà saha mahatã prãtir àsãt | màtu÷ ca me mànavatyàþ priya-vayasyà devã priyamvadà0sãt | tàbhyàü punar a-jàtà1patyàbhyàm eva kçtaþ samayo abhåt -- ' àvayoþ putravatyàþ putràya duhitçmatyà duhità deyà ' iti | tàtas tu màü jàtàü pranaùñà1patyà priyamvade9ti pràrthayamànàya vikaña-varmaõe daivàd dattavàn | ayaü ca niùñhuraþ pitç-drohã na atyupasanna-saüsthànaþ kàmo1pacàreùv a-labdha-vaicakùaõyaþ kalàsu kàvya-nàñakà3diùu mandà1bhinive÷aþ ÷auryo1nmàdã dur-vikatthano an-çta-vàdã ca a-sthàna-varùã | na atirocate me eùa bhartà vi÷eùata÷ cai7ùu vàsareùu | yad ayam udyàne mad-antaraïga-bhåtàü puùkarikàm apy upànta-vartinãm an-àdçtya mayi baddha-sàpatnya-matsaràm an-àtma-j¤àm àtma-nàñakãyàü ramayantikà nàma apatya-nir=vi÷eùaü mat-samvardhitàyà÷ campaka-latàyàþ svayam avacitàbhiþ su=manobhir alam akàrùãt | mad-upabhukta-mukte citra-kåña-garbha-vedikà-gate ratna-talpe tayà saha vyahàrùãt | a-yogya÷ ca pumàn avaj¤àtuü ca pravçttaþ | tat kim ity apekùyate | para-loka-bhayaü ca aihikena duþkhena antaritam | a=viùahyaü hi yoùitàm an=aïga-÷ara-niùaïgã bhåta-cetasàm an=iùña-jana-samvàsa-yantraõà-duþkham | ato 'munà puruùeõa màm adyo7dyàna-màdhavã-gçhe samàgamaya | tad-vàrtà-÷ravaõa-màtreõai7va hi mama atimàtraü mano 'nuraktam | asti ca ayam artha-rà÷iþ | anena amuùya pade pratiùñhàpya tam eva atyantam upacarya jãviùyàmi ' iti | mayà api tad abhyupetya pratyàgatam | ataþ paraü bhartç-dàrakaþ pramàõam ' iti | tatas tasyà eva sakà÷àd antaþ-pura-nive÷am antar-vam÷ika-puruùa-sthànàni pramada-vana-prade÷àn api vibhàgena avagamya asta-giri-kåña-pàta-kùubhita-÷oõita iva ÷oõãbhavati bhànu-bimbe pa÷cimà1mbudhi-payaþ-pàta-nirvàpita-pataïgà1ïgàra-dhåma-sambhàra iva bharita-nabhasi tamasi vijçmbhite para-dàra-paràmar÷o1nmukhasya mamà8càryakam iva kartum utthite guru-parigraha-÷làghini grahà1gre-sare kùapà-kare kalpa-sundarã-vadana-puõóarãkeõe7va mad-dar÷anà1tiràga-prathamo1panatena smayamànena candra-maõóalena sandhukùamàõa-tejasi bhuvana-vijigãùo2dyate deve kusuma-dhanvani yatho2citaü ÷ayanãyam abhaje | vyacãtaraü ca - ' siddha-pràya eva ayam arthaþ | kiü tu para-kalatra-laïghanàd dharma-pãóà bhavet | sà apy artha-kàmayor dvayor upalambhe ÷àstra-kàrair anumatai9ve7ti | guru-jana-bandha-mokùo1pàya-sandhinà mayà cai7ùa vyatikramaþ kçtas tad api pàpaü nirhçtya kiyatyà api dharma-kalayà màü samagrayed iti | api tv etad àkarõya devo ràja-vàhanaþ su-hçdo và kiü nu vakùyanti ' iti cintà-parà1dhãna eva nidrayà paràmç÷ye | adç÷yata ca svapne hasti-vaktro bhagavàn | àha sma ca - ' saumya upahàra-varman mà sma te dur-vikalpo bhåt | yatas tvam asi mad-am÷aþ | ÷aïkara-jañà-bhàra-làlano1cità sura-sarid asau vara-varõinã | sà ca kadà=cin mad-viloóanà1=sahiùõur màm a÷apat - - ' ehi martyatvam ' iti | a÷apyata mayà ca - ' yathe9ha bahu-bhogyà tathà pràpya api mànuùyakam an=eka-sàdhàraõã bhava ' iti | abhyarthita÷ ca anayà ' eka-pårvàü punas tvàm evo7pacarya yàvaj-jãvaü rameyam ' iti | tad ayam artho bhavya eva bhavatà nir=à÷aïkyaþ ' iti | pratibudhya ca prãti-yuktas tad-ahar api priyà-saïketa-vyatikarà3di-smaraõena aham anaiùam | anye-dyur an-anyathà-vçttir an-aïgo mayy eve7ùu-varùam avarùat | a÷uùyac ca jyotiùmataþ prabhà-mayaü saraþ | pràsarac ca timira-mayaþ kardamaþ | kàrdamika-nivasana÷ ca dçóhatara-parikaraþ khaóga-pàõir upahçto1paskaraþ smaran màtç-dattàny abhij¤ànàni ràja-mandira-parikhàm ud-ambhasam upàtiùñham | atho7pa khàtaü màtç-gçha-dvàre puùkarikayà prathama-samnidhàpitàü veõu-yaùñim àdàya tayà ÷àyitayà ca parikhàü sthàpitayà ca pràkàra-bhittim alaïghayam | adhiruhya pakve1ùñaka-citena gopuro1pari-talà1dhirohiõà sopàna-pathena bhuvam avàtaram | avatãrõa÷ ca vakula-vãthãm atikramya campakà3vali-vartmanà manàg ivo7pasçtyo7ttaràhi karuõaü cakra-vàka-mithuna-ravam a÷çõavam | punar udãcà pàñali-pathena spar÷a-labhya-vi÷àla-saudha-kuóyo1dareõa ÷ara-kùepam iva gatvà punaþ pràcà piõóã-bhàõóãra-khaõóa-maõóito1bhaya-pàr÷vena saikata-pathena ki¤=cid uttaram atikramya punar avàcãü cåta-vãthãm agàhiùi | tata÷ ca gahanataram udaro1paracita-ratna-vedikaü màdhavã-latà-maõóapam ãùad-vivçta-samudgako1nmiùita-bhàsà dãpa-vartyà nyaråpayam | pravi÷ya cai7ka-pà r÷ve phulla-puùpa-nirantara-kuraõña-pota-païkti-bhitti-parigataü garbha-gçham avani-patità1ruõà1÷oka-latà-mayam abhinava-kusuma-koraka-pulaka-là¤chitaü pratyagra-pravàla-pañala-pàñalaü kapàñam udghàñya pràvikùam | tatra cà8sãt sv-àstãrõaü kusuma-÷ayanam surato1pakaraõa-vastu-garbhà÷ ca kamalinã-palà÷a-sampuñàþ danta-mayas tàla-vçntaþ surabhi-salila-bharita÷ ca bhçïgàrakaþ | samupavi÷ya muhårtaü vi÷ràntaþ parimalam ati÷ayavantam àghràsiùam | a÷rauùaü ca manda-mandaü pada-÷abdam | ÷rutvai9va saïketa-gçhàn nirgatya raktà1÷oka-skandha-pàr÷va-vyavahità1ïga-yaùñiþ sthito 'smi | sà ca su-bhrår a=suùãma-kàmà ÷anair upetya tatra màm a-dçùñvà balavad avyathiùña | vyasçjac ca matta-ràja-hamsã9va kaõñha-ràga-valgu-gadgadàü giram -- ' vyaktam asmi vipralabdhà | na asty upàyaþ pràõitum | ayi hçdaya kim idam a=kàryaü kàryavad adhyasya tad-a=sambhavena kim evam uttàmyasi | bhagavan pa¤ca-bàõakas tava aparàdhaþ kçto mayà yad evaü dahasi na ca bhasmãkaroùi ' iti | atha aham àvirbhåya vivçta-dãpa-bhàjanaþ ' bhàmini nanu bahv aparàddhaü bhavatyà citta-janmano yad amuùya jãvita-bhåtà ratir àkçtyà kadarthità dhanur-yaùñir bhrå-latàbhyàm bhramara-màlà-mayã jyà nãlà1laka-dyutibhiþ astràõy apàïga-vãkùita-vçùñibhiþ mahà-rajana-dhvaja-pañà1m÷ukaü danta-cchada-mayåkha-jàlaiþ prathama-suhçn malaya-màrutaþ parimala-pañãyasà niþ÷vàsa-pavanena parabhçta-rutam ati-ma¤julaiþ pralàpaiþ puùpa-mayã patàkà bhuja-yaùñibhyàm dig-vijayà3rambha-pårõa-kumbha-mithunam uroja-kumbha-yugalena krãóà-saro nàbhi-maõóalena samnàhya-rathaþ ÷roõi-maõóalena bhava-ratna-toraõa-sta mbha-yugalam åru-yugalena lãlà-karõa-kisalayaü caraõa-tala-prabhàbhiþ | ataþ sthànae eva tvàü dunoti mãna-ketuþ | màü punar an=aparàdham adhikam àyàsayatã7ty eùa eva tasya doùaþ | tat prasãda sundari jãvaya màü jãvanau3ùadhibhir iva apàïgair an=aïga-bhujaïga-daùñam | ' ity à÷liùñavàn | arãramaü ca an=aïga-ràga-pe÷ala-vi÷àla-locanàm | avasità1rthàü cà8rakta-valite3kùaõàm ãùat-sveda-rekho2dbheda-jarjarita-kapola-målàm an=argala-kala-pralàpinãm aruõa-da÷ana-kara-ruhà1rpaõa-vyatikaràm atyartha-pari÷lathà1ïgãm àrtàm iva lakùayitvà mànasãü ÷àrãrãü ca dhàraõàü ÷ithilayann àtmànam api tayà samànà1rtham àpàdayam | tat-kùaõa-vimukta-saïgatau ratà1vasànikaü vidhim anubhavantau cira-paricitàv iva atigåóha-vi÷rambhau kùaõam avàtiùñhàvahi | punar aham uùõam àyataü ca niþ÷vasya ki¤=cid-dãna-dçùñiþ sa-cakita-prasàritàbhyàü bhujàbhyàm enàm an=atipãóaü pariùvajya na ativi÷adam acumbiùam | a÷ru-mukhã tu sà ' yadi prayàsi nàtha prayàtam eùa me jãvitaü gaõaya | naya màm api | na ced asau dàsa-jano niù-prayojanaþ | ' ity a¤jalim avatamsatàm anaiùãt | avàdiùaü ca tàm -- ' ayi mugdhe kaþ sa-cetanaþ striyam abhikàmayamànàü na abhinandati | yadi mad-anugraha-ni÷calas tava abhisandhir àcara a=vicàraü mad-upadiùñam | àdar÷aya rahasi ràj¤e mat-sàdç÷ya-garbhaü citra-pañam | àcakùva ca - ' kim iyam àkç tiþ puruùa-saundaryasya pàram àråóhà na và ' iti | ' bàóham àråóhà ' iti nånam asau vakùyati | bråhi bhåyaþ -- ' yady evam asti kà api tàpasã de÷à1ntara-bhramaõa-labdha-pràgalbhyà mama ca màtç-bhåtà | taye9dam àlekhya-råpaü puraskçtya aham uktà -- ' so 'sti tàdç÷o mantro yena tvam upoùità parvaõi viviktàyàü bhåmau puro-hitair huta-mukte saptà1rciùi naktam ekàkinã ÷ataü candana-samidhaþ karpåra-muùñãþ pañña-vastràõi ca prabhåtàni hutvà bhaviùyasy evam-àkçtiþ | atha càlayiùyasi ghaõñàm | ghaõñà-puña-kvaõità3håta÷ ca bhartà bhavatyai sarva-rahasyam àkhyàya nimãlità1kùo yadi tvàm àliïget iyam àkç tir amum upasaïkràmet | tvaü tu bhaviùyasi yathà purà4kàrai9va | yadi bhavatyai bhavat-priyàya cai7vaü roceta na ca asmin vidhau visamvàdaþ kàryaþ ' iti | vapu÷ ced idaü tava abhimataü saha suhçn-mantribhir anujaiþ paura-jànapadai÷ ca saüpradhàrya teùàm apy anumate karmaõy abhimukhena stheyam ' iti | sa niyatam abhyupaiùyati | punar asyàm eva pramada-vana-vàñã-÷çïgàñikàyàm àtharvaõikena vidhinà sa¤j¤apita-pa÷unà abhihutya mukte hiraõya-retasi tad-dhåma-÷amalena sampraviùñena mayà asminn eva latà-maõóape sthàtavyam | tvaü punaþ pragàóhàyàü pradoùa-velàyàm àlapiùyasi karõe kçta-narma-smità vikaña-varmàõam -- ' dhårto 'si tvam a=kçta-j¤a÷ ca | mad-anugraha-labdhena api råpeõa loka-locano1tsavàyamànena mat-sapatnãr abhiramayiùyasi | na aham àtma-vinà÷àya vetàlo1tthàpanam àcareyam ' iti | ÷rutve9daü tvad-vacaþ sa yad vadiùyati tan mahyam ekàkiny upàgatya nivedayiùyasi | tataþ param aham eva j¤àsyàmi | mat-pada-cihnàni co7pavane puùkarikayà pramàrjaya ' iti | sà ' tathà ' iti ÷àstro1pade÷am iva mad-uktam àdçtya a=tçpta-surata-ràgai9va kathaü=katham apy agàd antaþ-puram | aham api yathà-prave÷aü nirgatya svam evà8vàsam ayàsiùam | atha sà matta-kà÷inã tathà tam artham anvatiùñhat | atiùñhac ca tan-mate sa dur-matiþ | abhramac ca paura-jànapadeùv iyam adbhutàyamànà vàrtà -- ' ràjà kila vikaña-varmà devã-mantra-balena deva-yogyaü vapur àsàdayiùyati | nånam eùa vipralambho na ati-kalyàõaþ | kai9va kathà pramàdasya | svasminn eva antaþ-puro1pavane svà1gra-mahiùyai9va sampàdyaþ kila ayam arthaþ | tathà hi bçhaspati-pratima-buddhibhir mantribhir apy abhyåhya anumataþ | yady evaü bhàvi na anyad ataþ param asti ki¤=cid adbhutam | a=cintyo hi maõi-mantrau3ùadhãnàü prabhàvaþ | ' iti prasçteùu loka-pravàdeùu pràpte parva-divase pragàóhàyàü prauóha-tamasi pradoùa-velàyàm antaþ-puro1dyànàd udairayad dhårjañi-kaõñha-dhåmro dhåmo1dgamaþ | kùãrà3jya-dadhi-tila-gaura-sarùapa-vasà-màmsa-rudhira -àhutãnàü ca parimalaþ pavanà1nusàrã di÷i di÷i pràvàtsãt | pra÷ànte ca sahasà dhåmo1dgame tasminn aham avi÷am | ni÷ànto1dyànam àgamac ca gaja-gàminã | àliïgya ca màü sa-smitaü samabhyadhatta -- ' dhårta siddhaü te samãhitam | avasita÷ ca pa÷ur asau | amuùya pralobhanàya tvad-àdiùñayà di÷à mayo9ktam -- ' kitava na sàdhayàmi te saundaryam | evaü sundaro hi tvam apsarasàm api spçhaõãyo bhaviùyasi kim uta mànuùãõàm | madhu-kara iva nisarga-capalo yatra kva=cid àsajjati bhavàdç÷o nç-÷amsaþ ' iti | tena tu me pàdayor nipatya abhihitam -- ' rambho4ru sahasva mat-kçtàni du÷-caritàni | manasà api na cintayeyam itaþ param itara-nàrãm | tvarasva prastute karmaõi ' iti | tad aham ãdç÷ena vaivàhikena nepathyena tvàm abhisçtavatã | pràg api ràgà1gni-sàkùikam an-aïgena guruõà dattai9va tubhyam eùà jàyà | punar apã7maü jàta-vedasaü sàkùãkçtya sva-hçdayena dattà ' iti prapadena caraõa-pçùñhe niùpãóyo7tkùipta-pàda-pàrùõir itare1tara-vyatiùakta-komalà1ïguli-dalena bhuja-latà-dvayena kandharàü mamà8veùñya sa-lãlam ànanam ànamayya svayam unnamita-mukha-kamalà1-vibhrànta-vi÷àla-dçùñir a-sakçd abhyacumbat | athai7nàm ' ihai7va kuraõñaka-gulma-garbhe tiùñha yàvad ahaü nirgatya sàdhayeyaü sàdhyaü samyak iti visçjya tàm upasçtya homà1nala-prade÷am a÷oka-÷àkhà2valambinãü ghaõñàm acàlayam | akåjac ca sà taü janaü kçtànta-dåtã9và8hvayantã | pràvartiùi ca aham a-guru-candana-pramukhàni hotum | àyàsãc ca ràjà yatho2ktam de÷am | ÷aïkà4pannam iva ki¤-cit sa-vismayaü vicàrya tiùñhantam abravam - ' bråhi satyaü bhåyo 'pi me bhagavantaü citra-bhànum eva sàkùãkçtya | na ced anena råpeõa mat-sapatnãr abhiramayiùyasi tatas tvayã7daü råpaü saïkràmayeyam ' iti | sa tadai9va devy eve7yam no7padhiþ iti sphuño1pajàta-sampratyayaþ pràvartata ÷apathàya | smitvà punar mayo9ktam - ' kiü và ÷apathena | kai9va hi mànuùã màü paribhaviùyati | yady apsarobhiþ saïgacchase saïgacchasva kàmam | kathaya kàni te rahasyàni | tat-kathanà1nte hi tvat-sva-råpa-bhraü÷aþ ' iti | so 'bravãt - ' asti baddho mat-pituþ kanãyàn bhràtà prahàra-varmà | taü viùà1nnena vyàpàdya a-jãrõa-doùaü khyàpayeyam iti mantribhiþ saha adhyavasitam | anujàya vi÷àla-varmaõe daõóa-cakraü puõóra-de÷à1bhikramaõàya ditsitam | paura-vçddha÷ ca pà¤càlikaþ paritràta÷ ca sàrtha-vàhaþ khanati-nàmno yavanàd vajram ekaü vasundharà-målyaü laghãyasà argheõa labhyam iti mamai7kànte amantrayetàm | gçha-pati÷ ca mama antaraïga-bhåto janapada-mahattaraþ ÷ata-halir alãka-vàda-÷ãlam avalepavantaü duùña-gràmaõyam ananta-sãraü janapada-kopena ghàtayeyam iti daõóa-dharàn uddhàra-karmaõi mat-prayogàn niyoktum abhyupàgamat | ittham idam a-cira-prastutaü rahasyam ity àkarõya tam ' iyat tavà8yuþ | upapadyasva sva-karmo1citàü gatim ' iti cchurikayà dvidhà kçtya kçtta-màtraü tasminn eva pravçtta-sphãta-sarpiùi hiraõya-retasy ajuhavam | abhåc ca asau bhasmasàt | atha strã-svabhàvàd ãùad-vihvalàü hçdaya-vallabhàü samà÷vàsya hasta-kisalaye avalambya gatvà tad-gçham anuj¤ayà asyàþ sarvàõy antaþ-puràõy àhåya sadya eva sevàü dattavàn | sa-vismita-vilàsinã-sàrtha-madhye ka¤-cid vihçtya kàlaü visçùñà1varodha-maõóalas tàm eva samhato3råm årå1papãóaü bhujo1papãóaü co7pagåhya talpe 'bhiramayann alpàm iva tàü ni÷àm atyanaiùam | alabhe ca tan-mukhàt tad-ràja-kulasya ÷ãlam | uùasi snàtvà kçta-maïgalo mantribhiþ saha samagacche | tàm÷ ca abravam -- ' àryàþ råpeõai7va saha parivçtto mama svabhàvaþ | ya eùa viùà1nnena hantuü cintitaþ pità me sa muktvà svam etad ràjyaü bhåya eva gràhayitavyaþ | pitçvad amuùmin vayaü ÷u÷råùayai9va vartàmahe | na hy asti pitç-vadhàt paraü pàtakam ' iti | bhràtaraü ca vi÷àla-varmàõam àhåyo7ktavàn -- ' vatsa na su-bhikùàþ sàmprataü puõóràþ | te duþkha-moho1pahatàs tyaktà3tmàno ràùñraü naþ samçddham abhidraveyuþ | ato muùñi-vadhaþ sasya-vadho và yado9tpadyate tadà abhiyàsyasi | na adya yàtrà yuktà ' iti | nagara-vçddhàv apy alàpiùam -- ' alpãyasà målyena mahà2rhaü vajra-vastu mà astu me labhyaü dharma-rakùàyai tad-anuguõenai7va målyena adaþ krãyatàm ' iti | ÷ata-haliü ca ràùñra-mukhyam àhåya àkhyàtavàn -- ' yo 'sàv ananta-sãraþ prahàra-varmaõaþ pakùa iti ninà÷ayiùitaþ so 'pi pitari me prakçti-sthe kim iti nà÷yeta tat tvayà api tasmin samrambho na kàryaþ ' iti | tae ime sarvam àbhij¤ànikam upalabhya ' sa eva ayam iti ni÷cinvànà vismayamànà÷ ca tàü mahà-devãü ca pra÷amsanto mantra-balàni co7dghoùayanto bandhanàt pitarau niùkràmayya svaü ràjyaü pratya pàdayan | ahaü ca tayà me dhàtryà sarvam idaü mama ceùñitaü rahasi pitror avagamayya praharùa-kàùñhà2dhiråóhayos tayoþ pàda-målam abhaje | abhajye ca yauvaràjya-lakùmyà tad-anuj¤àtayà | prasàdhità3tmà deva-pàda-viraha-duþkha-durbhagàn bhogàn nirvi÷an bhåyo 'sya pitç-sakhasya simha-varmaõo lekhyàc caõóa-varmaõa÷ campà2bhiyogam avagamya ' ÷atru-vadho mitra-rakùà co7bhayam api karaõãyam eva ' ity a-laghunà laghu-samutthànena sainya-cakreõa abhyasaram | abhåvaü ca bhåmis tvat-pàda-lakùmã-sàkùàt-kriyà-maho2tsavà3nanda-rà÷eþ ' iti | ÷rutvai9tad devo ràja-vàhanaþ sa-smitam avàdãt -- ' pa÷yata pàra-talpikam upadhi-yuktam api guru-jana-bandha-vyasana-mukti-hetutayà duùñà1-mitra-pramàpaõà1bhyupàyatayà ràjyo1palabdhi-målatayà ca puùkalàv artha-dharmàv apy arãradhat | kiü hi buddhimat-prayuktaü na abhyupaiti ÷obhàm ' iti | artha-pàla-mukhe nidhàya snigdha-dãrghàü dçùñim ' àcaùñàü bhavàn àtmãya-caritam ' ity àdide÷a | so 'pi baddhà1¤jalir abhidadhe -- / iti ÷rãdaõóinaþ kçtau da÷a-kumàra-caritae upahàra-varma caritaü nàma tçtãya ucchvàsaþ / / pa¤cama ucchvàsaþ / so 'pi praõamya vij¤àpayàmàsa - ' deva devasya anveùaõàya dikùu bhramann abhraü-kaùasya api vindhya-pàr÷va-råóhasya vanaspater adhaþ pariõata-pataïga-bàla-pallavà1vatamsite pa÷cima-dig-aïganà-mukhe palvalà1mbhasy upaspç÷yo7pàsya sandhyàü tamaþ-samãkçteùu nimno1nnateùu gantum a-kùamaþ kùamà-tale kisalayair uparacayya ÷ayyàü ÷i÷ayiùamàõaþ ÷irasi kurvann a¤jalim ' yà asmin vanaspatau vasati devatà sai9va me ÷araõam astu ÷aràru-cakra-càra-bhãùaõàyàü ÷arva-gala-÷yàma-÷àrvarà1ndhakàra-pårà3dhmàta-gabhãra-gahvaràyàm asyàü mahà2ñavyàm ekakasya me prasuptasya ' ity upadhàya vàma-bhujam a÷ayiùi | tataþ kùaõàd eva avani-durlabhena spar÷ena asu khàyiùata kim àpa gàtràõi àhlàdayiùate7ndriyàõi abhyamanàyiùña ca antar-àtmà vi÷eùata÷ ca hçùitàs tanå-ruhàþ paryasphuran me dakùiõa-bhujaþ | ' kathaü nv idam ' iti manda-mandam unmiùann upary accha-candrà3tapa-ccheda-kalpaü ÷uklà1m÷uka-vitànam aikùiùi | vàmato valita-dçùñiþ samayà saudha-bhittiü citrà3staraõa-÷àyinam ati-vi÷rabdha-prasuptam aïganà-janam alakùayam | dakùiõato datta-cakùur àgalita-stanà1m÷ukàm amçta-phena-pañala-pàõóura-÷ayana-÷àyinãm àdi-varàha-damùñrà2m÷u-jàla-lagnàm amsa-srasta-dugdha-sàgara-dukålo1ttarãyàü bhaya-sàdhvasa-mårchitàm iva dharaõãm aruõà1dhara-kiraõa-bàla-kisalaya-làsya-hetubhir ànanà1ravinda-parimalo1dvàhibhir niþ÷vàsa-màtari÷vabhir ã÷vare3kùaõa-dahana-dagdhaü sphuliïga-÷eùam an-aïgam iva sandhukùayantãm antaþ-supta-ùañ-padam ambujam iva jàta-nidraü sa-rasam àmãlita-locane1ndãvaram ànanaü dadhànàm airàvata-madà1valepa-lånà1paviddhàm iva nandana-vana-kalpa-vçkùa-ratna-vallarãm kàm api taruõãm àlokayam | atarkayaü ca - ' kva gatà sà mahà2ñavã kuta idam årdhvà1õóa-kapàla-saü puño1daro1llekhi ÷akti-dhvaja-÷ikhara-÷ålo1tsedhaü saudham àgatam kva ca tad-araõya-sthalã-samàstãrõaü pallava-÷ayanam kutastyaü ce7dam indu-gabhasti-sambhàra-bhàsuraü hamsa-tåla-dukåla-÷ayanam | eùa ca ko nu ÷ãta-ra÷mi-kiraõa-rajju-dolà-paribhraùña-mårchita iva apsaro-gaõaþ svaira-suptaþ sundarã-janaþ kà ce7yaü devã9va aravinda-hastà ÷àrada-÷a÷à1ïka-maõóalà1mala-dukålo1ttara-cchadam adhi÷ete ÷ayana-talam | na tàvad eùà deva-yoùà yato manda-mandam indu-kiraõaiþ samvàhyamànà kamalinã9va saïkucati | bhagna-vçnta-cyuta-rasa-bindu-÷abalitaü pàka-pàõóu-cåta-phalam ivo7dbhinna-sveda-rekham àlakùyate gaõóa-sthalam | abhinava-yauvana-vidàha-nirbharo3ùmaõi kuca-tañe vaivarõyam upaiti varõakam | vàsasã ca paribhogà1nuråpaü dhåsarimàõam àdar÷ayataþ | tad eùà mànuùy- eva | diùñyà ca an-ucchiùña-yauvanà yataþ saukumàryam àgatàþ samhatà iva avayavàþ prasnigdhatamà api pàõóutà2nuviddhe9va deha-cchaviþ danta-pãóà2n-abhij¤atayà na ati-vi÷ada-ràgo mukhe vidruma-dyutir adhara-maõiþ an-aty-àpårõam àrakta-målaü campaka-kuómala-dalam iva kañhoraü kapola-talam an-aïga-bàõa-pàta-muktà3÷aïkaü ca vi÷rabdha-madhuraü supyate na cai7tad-vakùaþ-sthalaü nir-daya-vimarda-vistàrita-mukha-stana-yugalam asti ca an-ati krànta-÷iùña-maryàda-cetaso mama asyàm àsaktiþ | àsakty-anuråpaü punar à÷liùñà yadi spaùñam àrta-raveõai7va saha nidràü mokùyati | atha ahaü na ÷akùyàmi ca an-upa÷liùya ÷ayitum | ato yad bhàvi tad bhavatu | bhàgyam atra parãkùiùye | ' iti spçùñà1-spçùñam eva kim apy àviddha-ràga-sàdhvasaü lakùya-suptaþ sthito 'smi | sà api kim apy utkampinà romo1dbhedavatà vàma-pàr÷vena sukhàyamànena manda-manda-jçmbhita-kàrambha-mantharà1ïgã tvaïgad-agra-pakùmaõo÷ cakùuùor alasa-tànta-tàrakeõa an-atipakva-nidrà-kaùàyità1pàïga-para-bhàgeõa yugalene8ùad unmilantã tràsa-vismaya-harùa-ràga-÷aïkà-vilàsa-vibhrama-vyavahitàni vrãóà2ntaràõi kàni kàny api kàmena adbhutà1nubhàvena avasthà2ntaràõi kàryamàõà parijana-prabodhano1dyatà giraü kàmà3vega-para-va÷aü hçdayam aïgàni ca sàdhvasà3yàsa-sambadhyamàna-sveda-pulakàni kathaü katham api nigçhya sa-spçheõa madhura-kåõita-tri-bhàgeõa manda-manda-pracàritena cakùuùà mad-aïgàni nirvarõya dåro1tsarpita-pårva-kàyà api tasminn eva ÷ayane sa-cakitam a÷ayiùña | ajaniùña me ràgà3viùña-cetaso 'pi kim api nidrà | punar an-anukåla-spar÷a-duþkhà3yatta-gàtraþ pràbudhye | prabuddhasya ca me sai9va mahà2ñavã tad eva taru-talaü sa eva patrà3staro 'bhåt | vibhàvarã ca vyabhàsãt | abhåc ca me manasi - ' kim ayaü svapnaþ kiü vipralambho và kim iyam àsurã daivã và kà api màyà | yad bhàvi tad bhavatu | na aham idaü tatvato na avabudhya mokùyàmi bhåmi-÷ayyàm | yàvad-àyur atratyàyai devatàyai prati÷ayito bhavàmi ' iti ni÷cita-matir atiùñham | athà8virbhåya kà api ravi-karà1bhitapta-kuvalaya-dàma-tàntà1ïga-yaùñiþ kliùña-nivasano1ttarãyà nir-alaktaka-råkùa-pàñalena niþ÷vàso3ùma-jarjarita-tviùà danta-cchadena vamantã9va virahà1nalam an-avarata-salila-dhàrà-visarjanàd rudhirà1va÷eùam iva lohitataraü dvitayam akùõor udvahantã kula-càritra-bandhana-pà÷a-vibhrameõai7ka-veõãbhåtena ke÷a-pà÷ena nãlà1m÷uka-cãra-cåóikà-parivçtà pati-vratà-patàke9va sa¤carantã kùàma-kùàmà api devatà2nubhàvàd an-atikùãõa-varõà1vakà÷à sãmantinã praõipatantaü màü praharùo1tkampitena bhuja-latà-dvayeno7tthàpya putra-vat pariùvajya ÷irasy upàghràya vàtsalyam iva stana-yugalena stanya-cchalàt prakùarantã ÷i÷ireõa a÷ruõà niruddha-kaõñhã sneha-gadgadaü vyàhàrùãt -- ' vatsa yadi vaþ kathitavatã magadha-ràja-mahiùã vasumatã mama haste bàlam artha-pàlaü nidhàya kathàü ca kà¤-cid àtma-bhartç-putra-sakhã-janà1nubaddhàü ràja-ràja-pravartitàü kçtvà antar-dhànam agàd àtmajà maõi-bhadrasye7ti sà aham asmi vo jananã | pitur vo dharma-pàla-sånoþ sumitrà2nujasya kàma-pàlasya pàda-målàn niù-kàraõa-kopa-kaluùità3÷ayà proùya anu÷aya-vidhurà svapne kena api rakùo-råpeõo7petya ÷aptà asmi -- ' caõóikàyàü tvayi varùa-màtraü vasàmi pravàsa-duþkhàya ' iti bruvatai9va aham àviùñà pràbudhye | gataü ca tad varùaü varùa-sahasra-dãrgham | atãtàyàü tu yàminyàü deva-devasya try-ambakasya ÷ràvastyàm utsava-samàjam anubhåya bandhu-janaü ca sthàna-sthànebhyaþ samnipatitam abhisamãkùya mukta-÷àpà patyuþ pàr÷vam abhisaràmã7ti prasthitàyàm eva mayi tvam atra abhyupetya ' prapanno asmi ÷araõam ihatyàü devatàm ' iti prasuptoasi | evaü ÷àpa-duþkhà3viùñayà tu mayà tadà na tatvataþ paricchinno bhavàn | api tu ÷araõà3gatam a-virala-pramàdàyàm asyàü mahà2ñavyàm a-yuktaü parityajya gantum iti mayà tvam api svapann eva asi nãtaþ | pratyàsanne ca tasmin deva-gçhe punar acintayam -- ' katham iha taruõena anena saha samàjaü gamiùyàmi ' iti | atha ràj¤aþ ÷ràvastã4÷varasya yathà2rtha-nàmno dharma-vardhanasya kanyàü nava-màlikàü gharma-kàla-subhage kanyà-pura-vimàna-harmya-tale vi÷àla-komalaü ÷ayyà-talam adhi÷ayànàü yad-çcchayo9palabhya ' diùñye9yaü suptà parijana÷ ca gàóha-nidraþ | ÷etàm ayam atra muhårta-màtraü bràhmaõa-kumàro yàvat kçta-kçtyà nivarteya ' iti tvàü tatra ÷àyayitvà tam udde÷am agamam | dçùñvà co7tsava-÷riyam nirvi÷ya ca sva-jana-dar÷ana-sukham abhivàdya ca tri-bhuvane3÷varam àtmà1lãka-pratyàkalano1pàråóha-sàdhvasaü ca namaskçtya bhakti-praõata-hçdayà bhagavatãm ambikàü tayà giri-duhitrà devyà sa-smitam ' ayi bhadre mà bhaiùãþ | bhave7dànãü bhartç-pàr÷va-gàminã | gatas te ÷àpaþ ity anugçhãtà sadya eva pratyàpanna-mahimà pratinivçtya dçùñvai9va tvàü yathàvad abhyajànàm - ' kathaü mat-suta eva ayaü vatsasya artha-pàlasya pràõa-bhåtaþ sakhà pramatir iti | pàpayà mayà asminn a-j¤ànàd audàsãnyam àcaritam api ca ayam asyàm àsakta-bhàvaþ | kanyà cai7naü kàmayate yuvànam | ubhau ce7mau lakùya-suptau trapayà sàdhvasena và anyo-anyam àtmànaü na vivçõvàte | gantavyaü ca mayà | kàmà3ghràtayà apy anayà kanyayà rahasya-rakùaõàya na samàbhàùitaþ sakhã-janaþ parijano và | nayàmi tàvat kumàram | punar apã7mam arthaü labdha-lakùo yatho9papannair upàyaiþ sàdhayiùyati ' iti mat-prabhàva-prasvàpitaü bhavantam etad eva patra-÷ayanam pratyanaiùam | evam idaü vçttam | eùà ca ahaü pitus te pàda-målaü pratyupasarpeyam ' iti prà¤jaliü màü bhåyo bhåyaþ pariùvajya ÷irasy upàghràya kapolayo÷ cumbitvà sneha-vihvalà gatà0sãt | ahaü ca pa¤ca-bàõa-va÷yaþ ÷ràvastãm abhyavartiùi | màrge ca mahati nigame naigamànàü tàmra-cåóa-yuddha-kolàhalo mahàn àsãt | ahaü ca tatra samnihitaþ ki¤-cid asmeùi | samnidhi-niùaõõas tu me vçddha-viñaþ ko 'pi bràhmaõaþ ÷anaiþ smita-hetum apçcchat | abravaü ca - ' katham iva nàrikela-jàteþ pràcya-vàña-kukkuñasya pratãcya-vàñaþ puruùair a-samãkùya balàkà-jàtis tàmra-cåóo bala-pramàõà1dhikasyai7va prativisçùñaþ iti | so 'pi taj-j¤aþ ' kim a-j¤air ebhir vyutpàditaiþ | tåùõãm àssva ' ity upahastikàyàs tàmbålaü karpåra-sahitam uddhçtya mahyaü datvà citràþ kathàþ kathayan kùaõam atiùñhat | pràyudhyata ca ati-samrabdham anuprahàra-pravçtta-sva-pakùa-mukta-kaõñhãrava-ravaü vihaïgama-dvayam | jita÷ ca asau pratãcya-vàña-kukkuñaþ | so 'pi viña-bràhmaõaþ sva-vàña-kukkuña-vijaya-hçùño mayi vayo-viruddhaü sakhyam upetya tad-ahaþ sva-gçhae eva snàna-bhojanà3di kàrayitvo9ttare-dyuþ ÷ràvastãü prati yàntaü màm anugamya ' smartavyo 'si saty arthe iti mitravad visçjya pratyayàsãt | ahaü ca gatvà ÷ràvastãm adhva-÷rànto bàhyo1dyàne latà-maõóape ÷ayito 'smi | hamsaka-rava-prabodhita÷ co7tthàya kàm api kvaõita-nåpura-mukharàbhyàü caraõàbhyàü mad-antikam upasarantãü yuvatãm adràkùam | sà tv àgatya sva-hasta-vartini citra-pañe likhitaü mat-sadç÷aü kim api puü-råpaü màü ca paryàyeõa nirvarõayantã sa-vismayaü sa-vitarkaü sa-harùaü ca kùaõam avàtiùñhata | mayà api tatra citra-pañe mat-sàdç÷yaü pa÷yatà tad-dçùñi-ceùñitam an-àkasmikaü manyamànena ' nanu sarva-sàdhàraõo 'yaü ramaõãyaþ puõyà3ràma-bhåmi-bhàgaþ | kim iti cira-sthiti-kle÷oanubhåyate | nanå7paveùñavyam ' ity abhihità sà sa-smitam ' anugçhãtà asmi ' iti nyaùãdat | saïkathà ca de÷a-vàrtà2nubaddhà kàcanà8vayor abhåt | kathà-sam÷rità ca sà ' de÷à1tithir asi | dç÷yante ca te 'dhva-÷ràntànã7va gàtràõi | yadi na doùo mad-gçhe 'dya vi÷ramitum anugrahaþ kriyatàm ' ity a÷amsat | ahaü ca ' ayi mugdhe nai7ùa doùo guõa eva ' iti tad-anu-màrga-gàmã tad-gçha-gato ràjà1rheõa snàna-bhojanà3dino9pacaritaþ sukhaü niùaõõo rahasi paryapçcchye -- ' mahà-bhàga dig-antaràõi bhramatà kac-cid asti ki¤-cid adbhutaü bhavato9palabdham ' iti | mama abhavan manasi -- ' mahad idam à÷à4spadam | eùà khalu nikhila-parijana-sambàdha-samlakùitàyàþ sakhã ràja-dàrikàyàþ citra-pañe ca asminn api tad-upari-viracita-sita-vitànaü harmya-talam tad-gataü ca prakàma-vistãrõaü ÷arad-abhra-pañala-pàõóuraü ÷ayanam tad-adhi÷àyinã ca nidrà4lãóha-locanà mamai7ve7yaü pratikçtiþ | ato nånam an-aïgena sà api ràja-kanyà tàvatãü bhåmim àropità yasyàm a-sahya-madana-jvara-vyathito1nmàdità satã sakhã-nirbandha-pçùña-vikriyà-nimittà càturyeõai7tad-råpa-nirmàõenai7va samartham uttaraü dattavatã | råpa-samvàdàc ca sam÷ayànayà anayà pçùño bhindyàm asyàþ sam÷ayaü yathà2nubhava-kathanena ' iti jàta-ni÷cayo 'bravam -- ' bhadre dehi citra-pañam ' iti | sà tv arpitavatã mad-dhaste | punas tam àdàya tàm api vyàja-suptàm ullasan-madana-ràga-vihvalàü vallabhàm ekatrai7va abhilikhya ' kà-cid evaü-bhåtà yuvatir ãdç÷asya pumsaþ pàr÷va-÷àyiny- araõyànã-prasuptena mayo9palabdhà | kilai7ùa svapnaþ ' ity àlapaü ca | hçùñayà tu tayà vistarataþ pçùñaþ sarvam eva vçttàntam akathayam | asau ca sakhyà man-nimittàny avasthà2ntaràõy avarõayat | tad àkarõya ca ' yadi tava sakhyà mad-anugraho1nmukhaü mànasam gamaya kàni-cid ahàni | kam api kanyà-pure nir-à÷aïka-nivàsa-karaõam upàyam àracayyà8gamiùyàmi ' iti katha¤-cid enàm abhyupagamayya gatvà tad eva kharvañaü vçddha-viñena samagaüsi | so 'pi sa-sambhramaü vi÷ramayya tathai9va snàna-bhojanà3di kàrayitvà rahasy apçcchat -- ' àrya kasya hetor a-cireõai7va pratyàgato 'si | ' pratyavàdiùam enam - ' sthànae eva aham àryeõa asmi pçùñaþ | ÷råyatàm | asti hi ÷ràvastã nàma nagarã | tasyàþ patir apara iva dharma-putro dharma-vardhano nàma ràjà | tasya duhità pratyàde÷a iva ÷riyaþ pràõà iva kusuma-dhanvanaþ saukumàrya-vióambita-nava-màlikà vana-màlikà nàma kanyà | sà mayà samàpatti-dçùñà kàma-nàràca-païktim iva kañàkùa-màlàü mama marmaõi vyakirat | tac-chalyo1ddharaõa-kùama÷ ca dhanvantari-sadç÷as tvad çte ne7taro 'sti vaidya iti pratyàgato 'smi | tat prasãda ka¤-cid upàyam àcaritum | ayam ahaü parivartita-strã-veùas te kanyà nàma bhaveyam | anugata÷ ca mayà tvam upagamya dharmà3sana-gataü dharma-vardhanaü vakùyasi -- ' mame7yam ekai9va duhità | jàta-màtràyàü tv asyàü janany asyàþ saüsthità | màtà ca pità ca bhåtvà aham eva vyavardhayam | etad-artham eva vidyà-mayaü ÷ulkam arjituü gato abhåd avanti-nagarãm ujjayinãm asmad-vaivàhya-kulajaþ ko 'pi vipra-dàrakaþ | tasmai ce7yam anumatà dàtum itarasmai na yogyà | taruõã bhåtà ce7yam | sa ca vilambitaþ | tena tam ànãya pàõim asyà gràhayitvà tasmin nyasta-bhàraþ samnyasiùye | dur-abhirakùatayà tu duhit-rõàü mukta-÷ai÷avànàü vi÷eùata÷ ca a-màtçkàõàm iha devaü màtç-pitç-sthànãyaü prajànàm àpanna-÷araõam àgato 'smi | yadi vçddhaü bràhmaõam adhãtinam a-gatim atithiü ca màm anugràhya-pakùe gaõayaty àdi-ràja-carita-dhuryo devaþ sai9ùà bhavad-bhuja-cchàyàm a-khaõóita-càritrà tàvad adhyàstàü yàvad asyàþ pàõi-gràhakam ànayeyam ' iti | sa evam ukto niyatam abhimanàyamànaþ sva-duhitç-samnidhau màü vàsayiùyati | gatas tu bhavàn àgàmini màsi phàlgune phalgunãùå7ttaràsu bhàvini ràjà1ntaþ-pura-janasya tãrtha-yàtro2tsave tãrtha-snànàt pràcyàü di÷i go-rutà1ntaram atikramya vànãra-valaya-madhya-vartini kàrttikeya-gçhe kara-tala-gatena ÷uklà1mbara-yugalena sthàsyasi | sa khalv aham an-abhi÷aïka evai7tàvantaü kàlaü saha abhivihçtya ràja-kanyayà bhåyas tasminn utsave gaïgà2mbhasi viharan vihàra-vyàkule kanyakà-samàje magno1pasçtas tvad-abhyàsae evo7nmaïkùyàmi | punas tvad-upahçte vàsasã paridhàya apanãta-dàrikà-veùo jàmàtà nàma bhåtvà tvàm eva anugaccheyam | nçpà3tmajà tu màm itas-tato 'nviùya an-àsàdayantã ' tayà vinà na bhokùye ' iti rudaty eva avarodhane sthàsyati | tan-måle ca mahati kolàhale krandatsu parijaneùu rudatsu sakhã-janeùu ÷ocatsu paura-janeùu kiïkartavyatà-måóhe sà1màtye pàrthive tvam àsthànãm etya màü sthàpayitvà vakùyasi - ' deva sa eùa me jàmàtà tava arhati ÷rã-bhujà3ràdhanam | adhãtã caturùv àmnàyeùu gçhãtã ùañsv aïgeùu ànvãkùikã-vicakùaõaþ catuþ-ùaùñi-kalà4gama-prayoga-caturaþ vi÷eùeõa gaja-ratha-turaïga-tantra-vit iùv-asanà1stra-karmaõi gadà-yuddhe ca nir-upamaþ puràõe1tihàsa-ku÷alaþ kartà kàvya-nàñakà3khyàyikànàm vettà so1paniùado 'rtha-÷àstrasya nir-matsaro guõeùu vi÷rambhã su-hçtsu ÷akyaþ samvibhàga-÷ãlaþ ÷ruta-dharo gata-smaya÷ ca | na asya doùam aõãyàüsam apy upalabhe | na ca guõeùv a-vidyamànam | tan màdç÷asya bràhmaõa-màtrasya na labhya eùa sambandhã | duhitaram asmai samarpya vàrddhako1citam antyam à÷ramaü saïkrameyam yadi devaþ sàdhu manyate ' iti | sa idam àkarõya vaivarõyà3krànta-vaktraþ param upeto vailakùyam àrapsyate 'nunetum a-nityatà4di-saïkãrtanena atra-bhavantaü mantribhiþ saha | tvaü tu teùàm a-datta-÷rotro mukta-kaõñhaü ruditvà cirasya bàùpa-kuõñha-kaõñhaþ kàùñhàny àhçtya agniü sandhukùya ràja-mandira-dvàre cità2dhirohaõàyo7pakramiùyase | sa tàvad eva tvat-pàdayor nipatya sà1màtyo nara-patir a-nånair arthais tvàm upacchandya duhitaraü mahyaü datvà mad-yogyatà-samàràdhitaþ samastam eva ràjya-bhàraü mayi samarpayiùyati | so 'yam abhyupàyo 'nuùñheyaþ yadi tubhyaü rocate ' iti | so 'pi pañu-viñànàm agra-õãr a-sakçd-abhyasta-kapaña-prapa¤caþ pà¤càla-÷armà yatho2ktam abhyadhikaü ca nipuõam upakràntavàn | àsãc ca mama samãhitànàm a-hãna-kàla-siddhiþ | anvabhavaü ca madhu-kara iva nava-màlikàm àrdra-sumanasam | asya ràj¤aþ simha-varmaõaþ sàhàyya-dànaü su-hçt-saïketa-bhåmi-gamanam ity ubhayam apekùya sarva-bala-sandohena campàm imàm upagato daivàd deva-dar÷ana-sukham anubhavàmi ' iti | ÷rutvai9tat-pramati-caritaü smita-mukulita-mukha-nalinaþ ' vilàsa-pràyam årjitam mçdu-pràyaü ceùñitam iùña eùa màrgaþ praj¤àvatàm | athe7dànãm atra bhavàn pravi÷atu iti mitra-guptam aikùata kùitã3÷a-putraþ | / iti ÷rã daõóinaþ kçtau da÷a-kumàra-carite pramati-caritaü nàma pa¤cama ucchvàsaþ | / / ùaùñha ucchvàsaþ / so 'py àcacakùe -- ' deva so 'ham api su-hçt-sàdhàraõa-bhramaõa-kàraõaþ suhmeùu dàma-liptà3hvayasya nagarasya bàhyo1dyàne mahàntam utsava-samàjam àlokayam | tatra kva-cid atimukta-latà-maõóape kam=api vãõà-vàdenà8tmànaü vinodayantam utkaõñhitaü yuvànam adràkùam | aprà kùaü ca -- ' bhadra ko nàma ayam utsavaþ kim arthaü và samàrabdhaþ kena và nimitteno7tsavam an-àdçtyai7kànte bhavàn utkaõñhita iva parivàdinã-dvitãyas tiùñhati ' iti | so 'bhyadhatta - ' saumya suhma-patis tuïga-dhanvà nàma an-apatyaþ pràrthitavàn amuùminn àyatane vismçta-vindhya-vàsa-ràgaü vasantyà vindhya-vàsinyàþ pàda-målàd apatya-dvayam | anayà ca kila asmai prati÷ayitàya svapne samàdiùñam -- ' samutpatsyate tavai7kaþ putraþ janiùyate cai7kà duhità | sa tu tasyàþ pàõi-gràhakam anujãviùyati | sà tu saptamàd varùàd àrabhyà8pariõayanàt prati-màsaü kçttikàsu kanduka-nçtyena guõavad-bhartç-làbhàya màü samàràdhayatu | yaü ca abhilaùet sà amuùmai deyà | sa co7tsavaþ kanduko1tsava-nàmà astu ' iti | tato 'lpãyasà kàlena ràj¤aþ priya-mahiùã medinã nàmai7kaü putram asåta | samutpannà cai7kà duhità | sà adya kanyà kandukàvatã nàma somà3pãóàü devãü kanduka-vihàreõà3ràdhayitum àgamiùyati | tasyàs tu sakhã candra-senà nàma dhàtreyikà mama priyà0sãt | sà cai7ùu divaseùu ràja-putreõa bhãma-dhanvanà balavad anuruddhà | tad aham utkaõñhito manmatha-÷ara-÷alya-duþkho1dvigna-cetàþ kalena vãõà-raveõà8tmànaü ki¤=cid à÷vàsayan viviktam adhyàse iti | asminn eva kùaõe kim api nåpura-kvaõitam upàtiùñhat | àgatà ca kà-cid aïganà | dçùñvai9va sa enàm utphulla-dçùñir utthàyo7pagåhya gàóham upagåóha-kaõñha÷ ca tayà tatrai7vo7pàvi÷at | a÷amsac ca -- ' sai9ùà me pràõa-samà yad-viraho dahana iva dahati màm | idaü ca me jãvitam apaharatà ràja-putreõa mçtyune9va nir-uùmatàü nãtaþ | na ca ÷akùyàmi ràja-sånur ity amuùmin pàpam àcaritum | ato 'nayà0tmànaü su-dçùñaü kàrayitvà tyakùyàmi niù-pratikriyàn pràõàn ' iti | sà tu parya÷ru-mukhã samabhyadhàt -- ' mà sma nàtha mat-kçte 'dhyavasyaþ sàhasam | yas tvam uttamàt sàrtha-vàhàd artha-dàsàd utpadya ko÷a-dàsa iti gurubhir abhihita-nàmadheyaþ punar mad-atyàsaïgàd ve÷a-dàsa iti dviùadbhiþ prakhyàpito 'si tasmims tvayy uparate yady ahaü jãveyaü nç÷amso ve÷a iti samarthayeyaü loka-vàdam | ato 'dyai7va naya màm ãpsitaü de÷am ' iti | sa tu màm abhyadhatta -- ' bhadra bhavad-dçùñeùu ràùñreùu katamat samçddhaü sampanna-sasyaü sat-puruùa-bhåyiùñhaü ca ' iti | tam aham ãùad-vihasya abravam -- ' bhadra vistãrõe9yam arõavà1mbarà | na paryanto 'sti sthàna-sthàneùu ramyàõàm janapadànàm | api tu na ced iha yuvayoþ sukha-nivàsa-kàraõaü kam=apy upàyam utpàdayituü ÷aknuyàü tato 'ham eva bhaveyam adhva-dar÷ã iti | tàvato9dairata raõitàni maõi-nåpuràõàm | atha asau jàta-sambhramà ' pràptai9ve7yaü bhartç-dàrikà kandukàvatã kanduka-krãóitena devãü vindhya-vàsinãm àràdhayitum | a-niùiddha-dar÷anà ce7yam asmin kanduko1tsave | sa-phalam astu yuùmac-cakùuþ | àgacchataü draùñum | aham asyàþ sakà÷a-vartinã bhaveyam ' ity ayàsãt | tàm anvayàva cà8vàm | mahati ratna-raïga-pãñhe sthitàü prathamaü tàmrau1ùñhãm apa÷yam | atiùñhac ca sà sadya eva mama hçdaye | na mayà anyena và antaràle dçùñà | citrãyà4viùña-cit ta÷ ca acintayam -- ' kim iyaü lakùmãþ | na hi na hi | tasyàþ kila haste vinyastaü kamalam asyàs tu hasta eva kamalam | bhukta-pårvà tu sà puràtanena pumsà pårva-ràjai÷ ca asyàþ punar an-avadyam a-yàta-yàmaü ca yauvanam ' iti cintayaty eva mayi sà an-agha-sarva-gàtrã vyatyasta-hasta-pallavà1gra-spçùña-bhåmir àlola-nãla-kuñilà1lakà sa-vibhramaü bhagavatãm abhivandya kandukam a-manda-ràga-råùità1kùam an-aïgam ivà8lambata | lãlà-÷ithilaü ca bhåmau muktavatã | mando1tthitaü ca ki¤=cit-ku¤cità1ïguùñhena prasçta-komalà1ïgulinà pàõi-pallavena samàhatya hasta-pçùñhena co7nnãya cañula-dçùñi-là¤chitaü stabakam iva bhramara-màlà2nuviddham avapatantam àkà÷ae eva agrahãt | amu¤cac ca | madhya-vilambita-laye druta-laye mçdu-mçdu ca praharantã tat-kùaõaü cårõa-padam adar÷ayat | pra÷àntaü ca taü nir-daya-prahàrair udapàdayat | viparyayeõa ca prà÷amayat | pakùam çjv-àgataü ca vàma-dakùiõàbhyàü karàbhyàü paryàyeõa abhighnatã ÷akuntam ivo7dasthàpayat | dåro1tthitaü ca prapatantam àhatya gãta-màrgam àracayat | prati-di÷aü ca gamayitvà pratyàgamayat | evam an-eka-karaõa-madhuraü viharantã raïga-gatasya rakta-cetaso janasya prati-kùaõam uccà1vacàþ pra÷amsà-vàcaþ pratigçhõatã tat-kùaõà3råóha-vi÷rambhaü ko÷a-dàsam amse avalambya kaõñakita-gaõóam utphulle3kùaõaü ca mayy abhimukhãbhåya tiùñhati tat-prathamà1vatãrõa-kandarpa-kàrita-kañàkùa-dçùñis tad-anumàrga-vilasita-lãlà2¤cita-bhrå-latà ÷vàsà1nila-vegà3ndolitair danta-cchada-ra÷mi-jàlair lãlà-pallavair iva mukha-kamala-parimala-grahaõa-lolàn àlinas tàóayantã maõóala-bhramaõeùu kandukasya ati-÷ãghra-pracàritayà vi÷antã9va mad-dar÷ana-lajjayà puùpa-mayaü pa¤jaram pa¤ca-bindu-prasçteùu pa¤ca api pa¤ca-bàõa-bàõàn yugapad iva abhipatatas tràsena avaghaññayantã gomåtrikà-pracàreùu ghana-dar÷ita-ràga-vibhramà vidyul-latàm iva vióambayantã bhåùaõa-maõi-raõita-datta-laya-samvàdi-pàda-càram apade÷a-smita-prabhà-niùikta-bimbà1dharam apasramsita-pratisamàhita-÷ikhaõóa-bhàram samàghaññita-kvaõita-ratna-mekhalà-guõam a¤cito1tthita-pçthu-nitamba-lambi-vicalad-am÷uko1jjvalam àku¤cita-prasçta-vellita-bhuja-latà2bhihata-lalita-kandukam àvarjita-bàhu-pà÷am parivartita-trika-vilagna-lola-kuntalam avagalita-karõa-påra-kanaka-patra-prati samàdhàna-÷ãghratà2n-atikramita-prakçta-krãóam a-sakçd-utkùipyamàõa-hasta-pàda-bàhyà3bhyantara-bhrànta-kandukam avanamano1nnamana-nairantarya-naùña-dçùña-madhya-yaùñikam avapatano1tpatana-viparyasta-muktà-hàram aïkurita-gharma-salila-dåùita-kapola-patra-bhaïga-÷oùaõà1dhikçta-÷ravaõa-pallavà1ni lam àgalita-stana-tañà1m÷uka-niyamana-vyàpçtai1ka-pàõi-pallavaü ca niùadyo7tthàya nimãlyo7nmãlya sthitvà gatvà cai7va ati-citraü paryakrãóata ràja-kanyà | abhihatya bhå-talà3kà÷ayor api krãóà2ntaràõi dar÷anãyàny ekenai7va an-ekene7va kandukena adar÷ayat | candra-senà4dibhi÷ ca priya-sakhãbhiþ saha vihçtya vihçtà1nte ca abhivandya devãü manasà me sà1nuràgeõe7va parijanena ca anugamyamànà kuvalaya-÷aram iva kusuma-÷arasya mayy apàïgaü samarpayantã sà1pade÷am a-sakçd-àvartyamàna-vadana-candra-maõóalatayà sva-hçdayam iva mat-samãpe preritaü pratinivçttaü na ve9ty àlokayantã saha sakhãbhiþ kumàrã-puram agamat | ahaü ca an-aïga-vihvalaþ sva-ve÷ma gatvà ko÷a-dàsena yatnavad aty-udàraü snàna-bhojanà3dikam anubhàvito 'smi | sàyaü co7pasçtya candra-senà rahasi màü praõipatya patyur amsam amsena praõaya-pe÷alam àghaññayanty upàdi÷at | àcaùña ca hçùñaþ ko÷a-dàsaþ -- ' bhåyàsam evam yàvad-àyur àyatà1kùi tvat-prasàdasya pàtram iti | mayà tu sa-smitam abhihitam -- ' sakhe kim etad à÷àsyam | asti ki¤=cid a¤janam | anayà tad-akta-netrayà ràja-sånur upasthito vànarãm ivai7nàü drakùyati virakta÷ cai7nàü punas tyakùyati ' iti | tayà tu smerayà asmi kathitaþ -- ' so 'yam àryeõà8j¤à-karo jano 'tyartham anugçhãtaþ yad asminn eva janmani mànuùaü vapur apanãya vànarãkariùyate | tad àstàm idam | anyathà api siddhaü naþ samãhitam | adya khalu kanduko1tsave bhavantam avahasita-mano-bhavà3kàram abhilaùantã roùàd iva ÷ambara-dviùà atimàtram àyàsyate ràja-putrã | so 'yam artho vidita-bhàvayà mayà sva-màtre tayà ca tan-màtre mahiùyà ca manuje1ndràya nivedayiùyate | vidità1rthas tu pàrthivas tvayà duhituþ pàõiü gràhayiùyati | tata÷ ca tvad-anujãvinà ràja-putreõa bhavitavyam | eùa hi devatà-samàdiùño vidhiþ | tvad-àyatte ca ràjye na alam eva tvàm atikramya màm avaroddhum bhãma-dhanvà | tat sahatàm ayaü tri-caturàõi dinàni | ' iti màm àmantrya priyaü co7pagåhya pratyayàsãt | mama ko÷a-dàsasya ca tad-uktà1nusàreõa bahu vikalpayatoþ katha¤=cid akùãyata kùapà | kùapà2nte ca kçta-yatho2cita-niyamas tam eva priyà-dar÷ana-subhagam udyàno1dde÷am upagato 'smi | tatrai7va co7pasçtya ràja-putro nir-abhimànam anukålàbhiþ kathàbhir màm anuvartamàno muhårtam àsta | nãtvà co7pakàryàm àtma-samena snàna-bhojana-÷ayanà3di-vyatikareõo7pàcarat | talpa-gataü ca svapnena anubhåyamàna-priyà-dar÷anà3liïgana-sukham àyasena nigaóena ati-balavad-bahu-puruùaiþ pãvara-bhuja-daõóo1paruddham abandhayan màm | pratibuddhaü ca sahasà samabhyadhàt -- ' ayi dur-mate ÷rutam àlapitaü hatàyà÷ candra-senàyà jàla-randhra-niþsçtaü tad-ekà1vabodha-prayuktayà anayà kubjayà | tvaü kila abhilaùito varàkyà kandukavatyà tava kila anujãvinà mayà stheyam tvad-vacaþ kila an-atikramatà mayà candra-senà ko÷a-dàsàya dàsyate ity uktvà pàr÷va-caraü puruùam ekam àlokya akathayat -- ' prakùipai7naü sàgare ' iti | sa tu labdha-ràjya iva ati-hçùñaþ ' deva yad àj¤àpayasi ' iti yathà4diùñam akarot | ahaü tu nir-àlambano bhujàbhyàm itas-tataþ spandamànaþ kim=api kàùñhaü daiva-dattam uraso9pa÷liùya tàvad aploùi yàvad apàsarad vàsaraþ ÷arvarã ca sarvà | pratyuùasy adç÷yata kim=api vahitram | amutrà8san yavanàþ | te màm uddhçtya ràme1ùu-nàmne nàvika-nàyakàya kathitavantaþ -- ' ko 'py ayam àyasa-nigaóa-baddha eva jale labdhaþ puruùaþ | so 'yam api si¤cet sahasraü dràkùàõàü kùaõenai7kena iti | asminn eva kùaõe nai1ka-naukà-parivçtaþ ko 'pi madgur abhyadhàvat | abibhayur yavanàþ | tàvad ati-javà naukàþ ÷vàna iva varàham asmat-potaü paryarutsata | pràvartata ca samprahàraþ | paràjàyiùata yavanàþ | tàn aham a-gatãn avasãdataþ samà÷vàsya alapiùam -- ' apanayata me nigaóa-bandhanam | ayam aham avasàdayàmi vaþ sapatnàn ' iti | amã tathà akurvan | sarvàm÷ ca tàn pratibhañàn bhalla-varùiõà bhãma-ñaïkçtena ÷àrïgeõa lava-lavãkçtà1ïgàn akàrùam | avaplutya hata-vidhvasta-yodham asmat-pota-samsakta-potam amutra nàvika-nàyakam an-abhisaram abhipatya jãva-gràham agrahãùam | asau cà8sãt sa eva bhãma-dhanvà | taü ca aham avabudhya jàta-vrãóam abravam -- ' tàta kiü dçùñàni kçtànta-vilasitàni ' iti | te tu sàmyàtrikà madãyenai7va ÷çïkhalena tam ati-gàóhaü baddhvà harùa-kilakilà-ravam akurvan màü ca apy apåjayan | dur-vàrà tu sà naur an-anukàla-vàta-nunnà dåram abhipatya kam api dvãpaü nibióam à÷liùñavatã | tatra ca svàdu pànãyam edhàmsi kanda-måla-phalàni ca sa¤jighçkùavo gàóha-pàtita-÷ilà-valayam avàtaràma | tatra cà8sãn mahà-÷ailaþ | so 'ham -- ' aho ramaõãyo 'yaü parvata-nitamba-bhàgaþ kàntatare9yaü gandha-pàùàõavaty upatyakà ÷i÷iram idam indãvarà1ravinda-makaranda-bindu-candrako1ttaraü gotra-vàri ramyo 'yam an-eka-varõa-kusuma-ma¤jarã-ma¤julataras taru-vanà3bhogaþ ity a-tçptatarayà dç÷à bahu bahu pa÷yann a-lakùità1dhyàråóha-kùoõã-dhara-÷ikharaþ ÷oõãbhåtam utprabhàbhiþ padma-ràga-sopàna-÷ilàbhiþ kim api nàlãka-paràga-dhåsaraü saraþ samadhyagamam | tatra snàta÷ ca kàm÷=cid amçta-svàdån bisa-bhaïgàn àsvàdya amsa-lagna-kalhàras tàra-vartinà kena api bhãma-råpeõa brahma-ràkùasena abhipatya ' ko 'si kutastyo 'si ' iti nirbhartsayatà abhyadhãye | nir-bhayena ca mayà so 'bhyadhãyata -- ' saumya so aham asmi dvi-janmà | ÷atru-hastàd arõavam arõavàd yavana-nàvam yavana-nàva÷ citra-gràvàõam enaü parvata-pravaraü gato yad-çcchayà asmin sarasi vi÷ràntaþ | bhadraü tava ' iti | so 'bråta -- ' na ced bravãùi pra÷nàn a÷nàmi tvàm ' iti | mayo9ktam -- ' pçcchà tàvad bhavatu ' iti | athà8vayor ekayà0ryayà0sãt samlàpaþ -- kiü kråraü strã-hçdayaü kiü gçhiõaþ priya-hitàya dàra-guõàþ | kaþ kàmaþ saïkalpaþ kiü duù-kara-sàdhanaü praj¤à || ' tatra dhåminã-gominã-nimbavatã-nitambavatyaþ pramàõam | ' ity upadiùño mayà so 'bråta -- ' kathaya kãdç÷yas tàþ ' iti | atro7dàharam -- ' asti tri-garto nàma janapadaþ | tatrà8san gçhiõas trayaþ sphãta-sàra-dhanàþ sodaryà dhanaka-dhànyaka-dhanyakà3khyàþ | teùu jãvatsu na vavarùa varùàõi dvàda÷a da÷a-÷atà1kùaþ | kùãõa-sàraü sasyam oùadhyo vandhyàþ na phalavanto vanaspatayaþ klãbà meghàþ kùãõa-srotasaþ sravantyaþ païka-÷eùàõi palvalàni nir-nisyandàny utsa-maõóalàni viralãbhåtaü kanda-måla-phalam avahãnàþ kathàþ galitàþ kalyàõo1tsava-kriyàþ bahulãbhåtàni taskara-kulàni anyo-anyam abhakùayan prajàþ paryaluñhann itas-tato balàkà-pàõóuràõi nara-÷iraþ-kapàlàni paryahiõóanta ÷uùkàþ kàka-maõóalyaþ ÷ånyãbhåtàni nagara-gràma-kharvaña-puña-bhedanà3dãni | tae ete gçha-patayaþ sarva-dhànya-nicayam upayujya ajà1vikaü gavala-gaõaü gavàü yåthaü dàsã-dàsa-janam apatyàni jyeùñha-madhyama-bhàrye ca krameõa bhakùayitvà ' kaniùñha-bhàryà dhåminã ÷vo bhakùaõãyà ' iti samakalpayan | ayaü kaniùñho dhanyakaþ priyàü svàm attum a-kùamas tayà saha tasyàm eva ni÷y apàsarat | màrga-klàntàü co7dvahan vanaü jagàhe | sva-màmsà1sçg-apa nãta-kùut-pipàsàü tàü nayann antare kam api nikçtta-pàõi-pàda-karõa-nàsikam avani-pçùñhe viceùñamànaü puruùam adràkùãt | tam apy àrdrà3÷ayaþ skandheno7dvahan kanda-måla-mçga-bahule gahano1dde÷e yatna-racita-parõa-÷àla÷ ciram avasat | amuü ca ropita-vraõam iïgudã-tailà3dibhir àmiùeõa ÷àkenà8tma-nir-vi÷eùaü pupoùa | puùñaü ca tam udrikta-dhàtum ekadà mçgà1nveùaõàya ca prayàte dhanyake sà dhåminã riramsayo9pàtiùñhat | bhartsità api tena balàtkàram arãramat | nivçttaü ca patim udakà1bhyarthinam ' uddhçtya kåpàt piba rujati me ÷iraþ ÷iro-rogaþ ' ity uda¤canaü sa-rajjuü pura÷ cikùepa | uda¤cantaü ca taü kåpàd apaþ kùaõàt pçùñhato gatvà praõunoda | taü ca vikalaü skandheno7duhya de÷àd de÷à1ntaraü paribhramantã pati-vratà-pratãtiü lebhe bahu-vidhà÷ ca påjàþ | punar avanti-ràjà1nugrahàd ati-mahatyà bhåtyà nyavasat | atha pànãyà1rthi-sàrtha-jana-samàpatti-dçùño1ddhçtam avantiùu bhramantam àhàrà1rthinaü bhartàram upalabhya sà dhåminã ' yena me patir vikalãkçtaþ sa dur-àtmà ayam ' iti tasya sàdho÷ citra-vadham a-j¤ena ràj¤à samàde÷ayàü cakàra | dhanyakas tu datta-pa÷càd-bandhaþ vadhya-bhåmiü nãyamànaþ sa-÷eùatvàd àyuùaþ ' yo mayà vikalã kçto 'bhimato bhikùuþ sa cen me pàpam àcakùãta yukto me daõóaþ ' ity a-dãnam adhikçtaü jagàda | ' ko doùaþ ' ity upanãya dar÷ite 'muùmin sa vikalaþ parya÷ruþ pàda-patitas tasya sàdhos tat-sukçtam a-satyà÷ ca tasyàs tathà-bhåtaü du÷-caritam àrya-buddhir àcacakùe | kupitena ràj¤à viråpita-mukhã sà duùkçta-kàriõã kçtà ÷vabhyaþ pàcikà | kçta÷ ca dhanyakaþ prasàda-bhåmiþ | tad bravãmi -- ' strã hçdayaü kråram ' iti | punar anuyukto gominã-vçttàntam àkhyàtavàn - ' asti dravióeùu kà¤cã nàma nagarã | tasyàm an-eka-koñi-sàraþ ÷reùñhi-putraþ ÷akti-kumàro nàmà8sãt | so 'ùñàda÷a-varùa-de÷ã ya÷ cintàm àpede -- ' na asty a-dàràõàm an-anuguõa-dàràõàü và sukhaü nàma | tat kathaü nu guõavad vindeyaü kalatram ' iti | atha para-pratyayà3hçteùu dàreùu yàdçcchikãü sampattim an-abhisamãkùya kàrtàntiko nàma bhåtvà vastrà1nta-pinaddha-÷àli-prastho bhuvaü babhràma | ' lakùaõa-j¤o 'yam ' ity amuùmai kanyàþ kanyàvantaþ pradar÷ayàü babhåvuþ | yàü kà¤=cil lakùaõavatãü sa-varõàü kanyàü dçùñvà sa kila sma bravãti -- ' bhadre ÷aknoùi kim anena ÷àli-prasthena guõavad annam asmàn abhyavahàrayitum ' iti | sa hasità1vadhåto gçhàd gçhaü pravi÷ya abhramat | ekadà tu ÷ibiùu kàverã-tãra-pattane saha pitçbhyàm avasita-mahar2ddhim ava÷ãrõa-bhavana-sàràü dhàtryà pradar÷yamànàü kà¤=cana virala-bhåùaõàü kumàrãü dadar÷a | asyàü samsakta-cakùu÷ ca atarkayat -- ' asyàþ khalu kanyakàyàþ sarvae eva avayavà na ati-sthålà na ati-kç÷à na ati-hrasvà na ati-dãrghà na vikañà mçjàvanta÷ ca | rakta-talà1ïgulã yava-matsya-kamala-kala÷à3dy-an-eka-puõya-lekhà-là¤ch itau karau sama-gulpha-sandhã màmsalàv a-÷iràlau ca aïghrã jaïghe ca anu pårva-vçtte pãvaro3ru-graste iva dur-upalakùye jànunã sakçd-vibhakta÷ catur-asraþ kakundara-vibhàga-÷obhã rathà1ïgà3kàra-samsthita÷ ca nitamba-bhàgaþ tanu-taram ãùan-nimnaü gambhãraü nàbhi-maõóalaü vali-trayeõa ca alaü-kçtam udaram uro-bhàga-vyàpinàv unmagna-cåcukau vi÷àlà3rambha-÷obhinau payo-dharau dhana-dhànya-putra-bhåyastva-cihna-lekhà-là¤chita-tale snigdho1dagra-komala-nakha-maõã çjv-anupårva-vçtta-tàmrà1ïgulã-samnatà1msa-de÷e saukumàryavatyau nimagna-parva-sandhã ca bàhu-late tanvã kambu-vçtta-bandhurà ca kandharà vçtta-madhya-vibhakta-ràgà1dharam a-saïkùipta-càru-cibukam àpårõa-kañhina-gaõóa-maõóalam a-saïgatà1nuvakra-nãla-snigdha-bhrå-latam an-ati-prauóha-tila-kusuma-sadç÷a-nàsikam asita-dhavala-rakta-tri-bhàga-bhàsura-madhurà1dhãra- sa¤càra-mantharà3yate3kùaõam indu-÷akala-sundara-lalàñam indra-nãla-÷ilà4kàra-ramyà1laka-païkti-dvi-guõa-kuõóalita- mlàna-nàlãka-nàla-lalita-lamba-÷ravaõa-pà÷a-yugalam ànana-kamalam an-ati-bhaïguro bahulaþ paryante 'py a-kapila-rucir àyàma-vàn ekai1ka-nisarga-sama-snigdha-nãlo gandha-gràhã ca mårdhaja-kalàpaþ | se9yam àkçtir na vyabhicarati ÷ãlam | àsajjati ca me hçdayam asyàm eva | tat parãkùyai7nàm udvaheyam | a-vimç÷ya-kàriõà hi niyatam an-ekàþ patanty anu÷aya-paramparàþ ' iti snigdha-dçùñir àcaùña -- ' bhadre kac=cid asti kau÷alaü ÷àli-prasthena anena sampannam àhàram asmàn abhyavahàrayitum ' iti | tatas tayà vçddha-dàsã sà3kåtam àlokità | tasya hastàt prastha-màtraü dhànyam àdàya kva=cid alindo1dde÷e su-sikta-sammçùñe datta-pàda-÷aucam upàve÷ayat | sà kanyà tàn gandha-÷àlãn saïkùudya màtrayà vi÷oùyà8tape muhur muhuþ parivartya sthira-samàyàü bhåmau nàlã-pçùñhena mçdu-mçdu ghaññayantã tuùair a-khaõóais taõóulàn pçthak cakàra | jagàda ca dhàtrãm -- ' màtaþ ebhis tuùair arthino bhåùaõa-mçjà-kriyà-kùamaiþ svarõa-kàràþ | tebhya imàn datvà labdhàbhiþ kàkiõãbhiþ sthira-taràõy an-aty-àrdràõi na ati-÷uùkàõi kàùñhàni mitaü-pacàü sthàlãm ubhe ÷aràve cà8hara ' iti | tathà-kçte tayà tàms taõóulàn an-ati-nimno1ttàna-vistãrõa-kukùau kakubho1låkhale loha-patra-veùñita-mukhena sama-÷arãreõa vibhàvyamàna-madhya-tànavena vyàyatena guruõà khàdireõa musalena catura-lalito1tkùepaõà1vakùepaõà3yàsita-bhujam a-sakçd-aïgulãbhir uddhçtyo7ddhçtya avahatya ÷årpa-÷odhita-kaõa-kiü ÷àrukàms taõóulàn a-sakçd adbhiþ prakùàlya kvathita-pa¤ca-guõe jale datta-cullã-påjà pràkùipat | pra÷lathà1vayaveùu prasphuratsu taõóuleùu mukulà1vasthàm ati-vartamàneùu saïkùipya analam upahita-mukha-pidhànayà sthàlyà anna-maõóam agàlayat | darvyà ca avaghaññya màtrayà parivartya sama-pakveùu siktheùu tàü sthàlãm adho-mukhãm avàtiùñhipat | indhanàny antaþ-sàràõy ambhasà samabhyukùya pra÷amità1gnãni kçùõà1ïgàrãkçtya tad-arthibhyaþ pràhiõot -- ' ebhir labdhàþ kàkiõãr datvà ÷àkaü ghçtaü dadhi tailam àmalakaü ci¤cà-phalaü ca yathà-làbham ànaya ' iti | tathà anuùñhite ca tayà dvi-tràn upa-dam÷àn upapàdya tad-anna-maõóam àrdra-vàluko2pahita-nava-÷aràva-gatam ati-mçdunà tàla-vçntà1nilena ÷ãtalãkçtya sa-lavaõa-sambhàraü dattà1ïgàra-dhåpa-vàsaü ca sampàdya tad apy àmalakaü ÷lakùõa-piùñam utpala-gandhi kçtvà dhàtrã-mukhena snà nàya tam acodayat | tayà ca snàna-÷uddhayà datta-tailà3malakaþ krameõa sasnau | snàtaþ sikta-mçùñe kuññime phalakam àruhya pàõóu-haritasya tri-bhàga-÷eùa-lånasya aïgaõa-kadalã-palà÷asyo7pari ÷aràva-dvayaü dattam àrdram abhimç÷ann atiùñhat | sà tu tàü peyàm eva agre samupàharat | pãtvà ca apanatà1dhva-klamaþ prahçùñaþ praklinna-sakala-gàtraþ sthito 'bhåt | tatas tasya ÷àly-odanasya darvã-dvayaü datvà sarpir-mà tràü såpam upa-dam÷aü co7pajahàra | imaü ca dadhnà ca tri-jàtakà1vacårõitena surabhi-÷ãtalàbhyàü ca kàla÷eya-kà¤jikàbhyàü ÷eùam annam abhojayat | sa-÷eùae eva andhasy asàv atçpyat | ayàcata ca pànãyam | atha nava-bhçïgàra-sambhçtam aguru-dhåpa-dhåpitam abhinava-pàñalã-kusuma-vàsitam utphullo1tpala-grathita-saurabhaü vàri nàlã-dhàrà4tmanà pàtayàü babhåva | so 'pi mukho1pahita-÷aràveõa hima-÷i÷ira-kaõa-karàlità1ruõàyamànà1kùi-pakùmà dhàrà-ravà1bhinandita-÷ravaõaþ spar÷a-sukho1dbhinna-romà¤ca-karka÷a-kapolaþ parimala-pravàlo1tpãóa-phulla-ghràõa-randhro màdhurya-prakarùà3varjita-rasane2ndriyas tad acchaü pànãyam à-kaõñhaü papau | ÷iraþ-kampa-saüj¤à-vàrità ca punar apara-karakeõà8camanam adatta kanyà | vçddhayà tu tad-ucchiùñam apohya harita-gomayo1palipte kuññime svam evo7ttarãya-karpañaü vyavadhàya kùaõam a÷eta | parituùña÷ ca vidhivad upayamya kanyàü ninye | nãtvai9tad-an-apekùaþ kàm=api gaõikàm avarodham akarot | tàm apy asau priya-sakhãm ivo7pàcarat | patiü ca daivatam iva mukta-tandrà paryacarat | gçha-kàryàõi ca a-hãnam anvatiùñhat | parijanaü ca dàkùiõya-nidhir àtmà1dhãnam akarot | tad-guõa-va÷ãkçta÷ ca bhartà sarvam eva kuñumbaü tad-àyattam eva kçtvà tad-ekà1dhãna-jãvita-÷arãras tri-vargaü nirvive÷a | tad bravãmi --' gçhiõaþ priya-hitàya dàra-guõàþ ' iti | tatas tena anuyukto nimbavatã-vçttam àkhyàtavàn -- ' asti sauràùñreùu valabhã nàma nagarã | tasyàü gçha-gupta-nàmno guhyake1ndra-tulya-vibhavasya nàvika-pater duhità ratnavatã nàma | tàü kila madhumatyàþ samupàgamya bala-bhadro nàma sàrtha-vàha-putraþ paryaõaiùãt | tayà api nava-vadhvà rahasi rabhasa-vighnita-surata-sukho jhañiti dveùam alpe1taraü babandha | na tàü punar draùñum iùñavàn | tad-gçhà3gamanam api suhçd-vàkya-÷atà1tivartã lajjayà parijahàra | tàü ca dur-bhagàü tadà-prabhçty eva ' ne7yaü ratnavatã nimbavatã ce7yam iti sva-janaþ para-jana÷ ca paribabhåva | gate ca kasmim÷=cit kàle sà tv anutapyamànà ' kà me gatiþ iti vimç÷antã kàm api vçddha-pravràjikàü màtç-sthànãyàü deva-÷eùa-kusumair upasthitàm apa÷yat | tasyàþ puro rahasi sa-karuõaü ruroda | tayà apy uda÷ru-mukhyà bahu-prakàram anunãya rudita-kàraõaü pçùñà trapamàõà api kàrya-gauravàt katha¤=cid abravãt -- ' amba kiü bravãmi | daurbhàgyaü nàma jãvan-maraõam eva aïganànàm vi÷eùata÷ ca kula-vadhånàm | tasya aham asmy udàharaõabhåtà | màtç-pramukho 'pi j¤àti-vargo màm avaj¤ayai9va pa÷yati | tena su-dçùñàü màü kuru | na cet tyajeyam adyai7va niù-prayojanàn pràõàn | à viràmàc ca me rahasyaü nà8÷ràvyam ' iti pàdayoþ papàta | sai9nàm utthàpyo7dbàùpo9vàca -- ' vatse mà adhyavasyaþ sàhasam | iyam asmi tvan-nide÷a-vartinã | yàvati mamo7payogas tava tàvati bhavàmy an-anyà1dhãnà | yady eva asi nirviõõà tapa÷ cara tvaü mad-adhiùñhità pàralaukikàya kalyàõàya | nanv ayam udarkaþ pràktanasya duùkçtasya yadanenà8kàreõe8dç÷ena ÷ãlena jàtyà cai7vaü-bhåtayà samanugatà saty a-kasmàd eva bhartç-dveùyatàü gatà asi | yadi ka÷=cid asty upàyaþ pati-droha-prati-kriyàyai dar÷aya amum | matir hi te pañãyasã ' iti | atha asau katha¤=cit kùaõam adho-mukhã dhyàtvà dãrgho1ùõa-÷vàsa-pårvam avocat -- ' bhagavati patir eva daivataü vanitànàm vi÷eùata÷ ca kula-jànàm | atas tac-chu÷råùaõà1bhyupàya-hetu-bhåtaü ki¤=cid àcaraõãyam | asty asmat-pràtive÷yo vaõik | abhijanena vibhavena ràjà1ntaraïga-bhàvena ca sarva-pauràn atãtya vartate | tasya kanyà kanakavatã nàma mat-samàna-råpà1vayavà mama ati-snigdhà sakhã | tayà saha tad-vimàna-harmya-tale tato 'pi dvi-guõa-maõóità vihariùyàmi | tvayà tu tan-màtç-pràrthanaü sa-karuõam abhidhàya mat-patir etad-gçhaü katha¤=canà8neyaþ | samãpa-gateùu ca yuùmàsu krãóà-mattà nàma kandukaü bhram÷ayeyam | atha tam àdàya tasya haste datvà vakùyasi -- ' putra tave7yaü bhàryà-sakhã nidhi-pati-dattasya sarva-÷reùñhi-mukhyasya kanyà kanakavatã nàma | tvàm iyam an-avastho niù-karuõa÷ ce7ti ratnavatã-nimittam atyarthaü nindati | tad eùa kanduko vi-pakùa-dhanaü pratyarpaõãyam ' iti | sa tatho9kto niyatam unmukhãbhåya tàm eva priya-sakhãü manyamàno màm baddhà1¤jali yàcamànàyai mahyaü bhåyas tvat-pràrthitaþ sà1bhilàùam arpayiùyati | tena randhreõo7pa÷liùya ràgam ujjvalãkçtya yathà asau kçta-saïketo de÷à1ntaram àdàya màü gamiùyati tatho9papàdanãyam ' iti | harùà1bhyupetayà ca anayà tathai9va sampàditam | athai7tàm kanakavatã9ti vçddha-tàpasã-pralabdho bala-bhadraþ sa-ratna-sàrà3bharaõàm àdàya ni÷i nã-randhre tamasi pràvasat | sà tu tàpasã vàrtàm àpàdayat -- ' mandena mayà nir-nimittam upekùità ratnavatã ÷va÷urau ca paribhåtau su-hçda÷ ca ati-vartitàþ | tad atrai7va samsçùño jãvituü jihremã7ti bala-bhadraþ pårve-dyur màm akathayat | nånam asau tena nãtà vyakti÷ ca a-ciràd bhaviùyati iti | tac chrutvà tad-bàndhavàs tad-anveùaõaü prati ÷ithila-yatnàs tasthuþ | ratnavatã tu màrge kà¤=cit paõya-dàsãü saïgçhya tayo9hyamàna-pàtheyà3dy-upaskarà kheñaka-puram agamat | amutra ca vyavahàra-ku÷alo bala-bhadraþ svalpenai7va målena mahad-dhanam upàrjayat | paurà1gra-gaõya÷ cà8sãt | parijana÷ ca bhåyàn artha-va÷àt samàjagàma | tatas tàü prathama-dàsãü ' na karma karoùi dçùñaü muùõàsi a-priyaü bravãùi ' iti paruùam uktvà bahv atàóayat | ceñã tu prasàda-kàlo1pakhyàta-rahasyasya vçttàntai1kade÷am àtta-roùà nirbibheda | tac chrutvà tu lubdhena daõóa-vàhinà paura-vçddha-samnidhau ' nidhi-pati-dattasya kanyàü kanakavatãü moùeõa apahçtya asmat-pure nivasaty eùa dur-matir bala-bhadraþ | tasya sarva-sva-haraõaü bhavadbhir na pratibandhanãyam ' iti nitaràm abhartsayata | bhãtaü ca bala-bhadram adhijagàda ratnavatã -- ' na bhetavyam | bråhi -- ne7yaü nidhi-pati-datta-kanyà kanakavatã | valabhyàm eva gçha-gupta-duhità ratnavatã nàme7yaü dattà pitçbhyàü mayà ca nyàyo8óhà | na cet pratãtha praõidhiü prahiõuta asyà bandhu-pàr÷vam ' iti | bala-bhadras tu tatho9ktvà ÷reõã-pràtibhàvyena tàvad eva atiùñhad yàvat tat-pura-lekhya-labdha-vçttànto gçha-guptaþ kheñaka-puram àgatya saha jàmàtrà duhitaram ati-prãtaþ pratyanaiùãt | tathà dçùñvà ratnavatã kanakavatã9ti bhàvayatas tasyai7va bhala-bhadrasya ati-vallabhà jàtà | tad bravãmi -- ' kàmo nàma saïkalpaþ ' iti | tad-anantaram asau nitambavatã-vçttàntam apràkùãt | so 'ham abravam -- ' asti ÷åra-seneùu mathurà nàma nagarã | tatra ka÷=cit kula-putraþ kalàsu gaõikàsu ca ati-raktaþ mitrà1rthaü sva-bhuja-màtra-nirvyåóhà1n-eka-kalahaþ kalaha-kaõñaka iti karka÷air abhikhyàpità3khyaþ pratyavàtsãt | sa cai7kadà kasya=cid àganto÷ citra-karasya haste citra-pañaü dadar÷a | tatra kà=cid àlekhya-gatà yuvatir àloka-màtreõai7va kalaha-kaõñakasya kàmà3turaü ceta÷ cakàra | sa ca tam abravãt -- ' bhadra viruddham ivai7tat pratibhàti | yataþ kula-jà-dur-labhaü vapuþ àbhijàtya-÷amsinã ca namratà pàõóurà ca mukha-cchaviþ an-ati-paribhukta-subhagà ca tanuþ prauóhatà2nuviddhà ca dçùñiþ | na cai7ùà proùita-bhartçkà pravàsa-cihnasyai7ka-veõã-àder a-dar÷anàt | lakùma cai7tad-dakùiõa-pàr÷va-varti | tad iyaü vçddhasya kasya=cid vaõijo na ati-pumstvasya yathà2rha-sambhogà1-làbha-pãóità gçhiõã tvayà ati-kau÷alàd yathà-dçùñam àlikhità bhavitum arhati ' iti | sa tam abhipra÷asya a÷amsat -- ' satyam idam | avanti-puryàm ujjayinyàm ananta-kãrti-nàmnaþ sàrtha-vàhasya bhàryà yathà2rtha-nàmà nitambavatã nàmai7ùà saundarya-vismitena mayai9vam àlikhità ' iti | sa tadai9vo7nmanàyamànas tad-dar÷anàya parivavràjo7jjayinãm | bhàrgavo nàma bhåtvà bhikùà-nibhena tad-gçhaü pravi÷ya tàü dadar÷a | dçùñvà ca aty-àråóha-manmatho nirgatya paura-mukhyebhyaþ ÷ma÷àna-rakùàm ayàcata | alabhata ca | tatra labdhai÷ ca ÷avà1vaguõñhana-pañà3dibhiþ kàm apy arhantikàü nàma ÷ramaõikàm upàsठcakre | tan-mukhena ca nimbavatãm upàm÷u mantrayàm àsa | sà cai7nàü nirbhartsayantã pratyàcacakùe | ÷ramaõikà-mukhàc ca duù-kara-÷ãla-bhram÷àü kula-striyam upalabhya rahasi dåtikàm a÷ikùayat -- ' bhåyo 'py upatiùñha sàrtha-vàha-bhàryàm | bråhi co7pahvare samsàra-doùa-dar÷anàt samàdhim àsthàya mumukùamàõo màdç÷o janaþ kula-vadhånàü ÷ãla-pàtane ghañatae iti kva ghañate | etad api tvam aty-udàrayà samçddhyà råpeõa ati-mànuùeõa prathamena vayaso9papannàü kim itara-nàrã-sulabhaü càpalaü spçùñaü na ve9ti parãkùà kçtà | tuùñà asmi tavai7vam a-duùña-bhàvatayà | tvàm idànãm utpannà1patyàü draùñum icchàmi | bhartà tu bhavatyàþ kena=cid graheõa adhiùñhitaþ pàõóu-roga-dur-balo bhoge ca a-samarthaþ sthito abhåt | na ca ÷akyaü tasya vighnam a-prati-kçtya apatyam asmàl labdhum | ataþ prasãda | vçkùa-vàñikàm ekàkinã pravi÷ya mad-upanãtasya kasya=cin mantra-vàdina÷ channam eva haste caraõam arpayitvà tad-abhimantritena praõaya-kupità nàma bhåtvà bhartàram urasi prahartum arhasi | upary asàv uttama-dhàtu-puùñim årjità1patyo1tpàdana-kùamàm àsàdayiùyati | anuvartiùyate devãm iva atra bhavatãm | na atra ÷aïkà kàryà iti | sà tatho9ktà vyaktam abhyupaiùyati | naktaü màü vçkùa-vàñikàü prave÷ya tàm api prave÷ayiùyasi | tàvatai9va tvayà aham anugçhãto bhave yam ' iti | sà tathai9vo7papàditavatã | so 'ti-prãtas tasyàm eva kùapàyàü vçkùa-vàñikàü gato nitambavatãü nir-granthikà-prayatneno7panãtàü pàde paràmç÷ann iva hema-nåpuram ekam àkùipya cchurikayo0ru-måle ki¤=cid àlikhya druta-taram apàsarat | sà tu sàndra-tràsà svam eva dur-nayaü garhamàõà jighàmsantã9va ÷ramaõikàü tad-vraõaü bhavana-dãrghikàyàü prakùàlya datvà paña-bandhanaü sà3mayà1pade÷àd aparaü ca apanãya nåpuraü ÷ayana-parà tri-caturàõi dinàny ekànte ninye | sa dhårtaþ ' vikreùye ' iti tena nåpureõa tam ananta-kãrtim upàsasàda | sa dçùñvà mama gçhiõyà evai7ùa nåpuraþ katham ayam upalabdhas tvayà ' iti tam a-bruvàõaü nirbandhena papraccha | sa tu ' vaõig-gràmasya agre vakùyàmi ' iti sthito abhåt | punar asau gçhiõyai ' sva-nåpura-yugalaü preùaya ' iti sandide÷a | sà ca sa-lajjaü sa-sàdhvasaü ca ' adya ràtrau vi÷ràma-praviùñàyàü vçkùa-vàñikàyàü prabhraùño mamai7kaþ pra÷ithila-bandho nåpuraþ | so 'dya apy anviùño na dçùñaþ | sa punar ayaü dvitãyaþ ' ity aparaü prà hiõot | anayà ca vàrtayà amuü puraskçtya sa vaõig vaõig-jana-samàjam àjagàma | sa ca anuyukto dhårtaþ sa-vinayam àvedayat -- ' viditam eva khalu vo yathà ahaü yuùmad-àj¤ayà pitç-vanam abhi rakùya tad-upajãvã prativasàmi | lubdhà÷ ca kadà=cin mad-dar÷ana-bhãravo ni÷i daheyur api ÷avànã7ti ni÷àsv api ÷ma÷ànam adhi÷aye | apare-dyur dagdhà1-dagdhaü mçtakaü citàyàþ prasabham àkarùantãü ÷yàmà3kàràü nàrãm apa÷yam | artha-lobhàt tu nigçhya bhayaü sà saïgçhãtà | ÷astrikayo0ru-måle yad-çcchayà ki¤=cid ullikhitam | eùa ca nåpura÷ caraõàd àkùiptaþ | tàvaty eva druta-gatiþ sà palàyiùña | so 'yam asyà8gamaþ | paraü bhavantaþ pramàõam ' iti | vimar÷e ca tasyàþ ÷àkinã tvam aikamatyena pauràõàm abhimatam àsãt | bhartrà ca parityaktà tasminn eva ÷ma÷àne bahu vilapya pà÷eno7dbadhya martu-kàmà tena dhårtena naktam agçhyata | anunãtà ca -- ' sundari tvad-àkàro1nmàditena mayà tvad-àvarjane bahån upàyàn bhikùukã-mukheno7panyasya teùv a-siddheùu punar ayam upàyo yàvaj-jãvam a-sàdhàraõãkçtya rantum àcaritaþ | tat prasãda an-anya-÷araõàya asmai dàsa-janàya ' iti muhur muhu÷ caraõayor nipatya prayujya sàntva-÷atàni tàm a-gaty-antaràm àtma-va÷yàm akarot | tad idam uktam -- ' duù-kara-sàdhanaü praj¤à ' iti | sa ce7dam àkarõya brahma-ràkùaso màm apåpujat | asminn eva kùaõe na ati-prauóha-pumnàga-mukula-sthålàni muktà-phalàni saha salila-bindubhir ambara-talàd apatan | ahaü tu ' kiü nv idam ' ity uc-cakùur àlokayan kam=api ràkùasaü kà¤=cid aïganàü viceùñamàna-gàtràm àkarùantam apa÷yam | katham apaharaty a-kàmàm api striyam an-àcàro nairçta iti gagana-gamana-manda-÷aktir a-÷astra÷ ca atapye | sa tu mat-sambandhã brahma-ràkùasaþ ' tiùñha tiùñha pàpa kva apaharasi ' iti bhartsayann utthàya ràkùasena sama sçjyata | tàü tu roùàd an-apekùà2paviddhàm amara-vçkùa-ma¤jarãm iva antarikùàd àpatantãm unmukha-prasàrito1bhaya-karaþ karàbhyàm agrahãùam | upagçhya ca vepamànàü sammãlità1kùãü mad-aïga-spar÷a-sukheno7dbhinna-romà¤càü tàdç÷ãm eva tàm an-avatàrayann atiùñham | tàvat tàv ubhàv api ÷aila-÷çïga-bhaïgaiþ pàdapai÷ ca rabhaso1nmålitair muùñi-pàda-prahàrai÷ ca paras-param akùapayetàm | punar aham ati-mçduni pulinavati kusuma-lava-là¤chite saras-tãre 'varopya sa-spçhaü nirvarõayams tàü mat-pràõai1ka-vallabhàü ràja-kanyàü kandukavatãm alakùyam | sà hi mayà samà÷vàsyamànà tiryaï màm abhiniråpya jàta-pratyabhij¤à sa-karuõam arodãt | avàdãc ca -- ' nàtha tvad-dar÷anàd upoóha-ràgà tasmin kanduko1tsave punaþ sakhyà candra-senayà tvat-kathàbhir eva samà÷vàsità asmi | tvaü kila samudra-madhye majjitaþ pàpena mad-bhràtrà bhãma-dhanvanà iti ÷rutvà sakhã-janaü parijanaü ca va¤cayitvà jãvitaü jihàsur ekàkinã krãóà-vanam upàgamam | tatra ca màm acakamata kàma-råpa eùa ràkùasà1dhamaþ | so 'yaü mayà bhãtayà avadhåta-pràrthanaþ sphurantãü màü nigçhya abhyadhàvat | atrai7vam avasito 'bhåt | ahaü ca daivàt tavai7va jãvita ã÷asya haste patità | bhadraü tava ' iti | ÷rutvà ca tayà saha avaruhya nàvam adhyàroham | muktà ca nauþ prati-vàta-prerità tàm eva dàma-liptàü pratyupà tiùñhat | avaråóhà÷ ca vayam a-÷rameõa | ' tanayasya ca tanayàyà÷ ca nà÷àd an-anyà1patyas tuïga-dhanvà suhma-patir niù-kalaþ svayaü sa-kalatra eva niù-kalaïka-gaïgà-rodhasy an-a÷aneno7parantuü pratiùñhate | saha tena martum icchaty an-anya-nàtho 'nuraktaþ paura-vçddha-lokaþ | ' ity a÷ru-mukhãnàü prajànàm àkrandam a÷çõuma | atha aham asmai ràj¤e yathà-vçttam àkhyàya tad-apatya-dvayaü pratyarpitavàn | prãtena tena jàmàtà kçto 'smi dàma-lipte3÷vareõa | tat-putro mad-anujãvã jàtaþ | mad-àj¤aptena ca amunà pràõavad ujjhità candra-senà ko÷a-dàsam abhajat | tata÷ ca simha-varma-sàhàyyà1rtham atrà8gatya bhartus tava dar÷ano1tsava-sukham anubhavàmi ' iti | ÷rutvà ' citre9yaü daiva-gatiþ | avasareùu puùkalaþ puruùa-kàraþ | ' ity abhidhàya bhåyaþ smità1bhiùikta-danta-cchado mantra-gupte harùo1tphullaü cakùuþ pàtayàmàsa devo ràja-vàhanaþ | sa kila kara-kamalena ki¤=cit-samvçtà3nano lalita-vallabhà-rabhasa-datta-danta-kùata-vyasana-vihvalà1dhara-maõir nir-oùñhya-varõam àtma-caritam àcacakùe -- / iti ÷rã daõóinaþ kçtau da÷a-kumàra-carite mitra-gupta-caritaü nàma ùaùñha ucchvàsaþ /