DANDIN: DASAKUMARACARITA Ucchvasas 3, 5 & 6 Plain text version (no analysis of compounds, sandhis etc.) ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ / daÓakumÃracaritam - t­tÅyocchvÃsa÷ / e«o 'smi paryaÂann ekadà gato videhe«u | mithilÃm apraviÓyaiva bahi÷ kva=cin maÂhi kÃyà viÓramitum etya kayà api v­ddhatÃpasyà dattapÃdya÷ k«aïam alindabhÆmÃv avÃsthi«i | tasyÃs tu maddarÓanÃd eva kim apy ÃbaddhadhÃram aÓru prÃvartata | ' kim etad amba kathaya kÃraïam ' iti p­«Âà sakaruïam Ãca«Âa - 'jaivÃt­ka nanu ÓrÆyate patir asyà mithilÃyÃ÷ prahÃravarmà nÃmÃsÅt | tasya khalu magadharÃjo rÃjahamsa÷ paraæ mitram ÃsÅt | tayoÓ ca vallabhe balaÓambalayor iva vasumatÅpriyamvade sakhyam apratimam adhattÃm | atha prathamagarbhÃbhinanditÃæ tÃæ ca priyasakhÅæ did­k«u÷ priyamvadà vasumatÅæ saha bhartrà pu«papuram agamat | tasminn eva ca samaye mÃlavena magadharÃjasya mahaj janyam ajani | tatra leÓato 'pi durlak«Ãæ gatim agaman magadharÃja÷ | maithilendras tu mÃlavendraprayatnaprÃïita÷ svavi«ayaæ prati niv­tto jye«Âhasya samhÃravarmaïa÷ sutair vikaÂavarmaprabh­tibhir vyÃptaæ rÃjyam Ãkarïya svasrÅyÃt suhmapater daï¬Ãvayavam Ãditsur aÂavÅpatham avagÃhya lubdhakaluptasarvasvo 'bhÆt | tatsutena ca kanÅyasà hastavartinà sahaikÃkinÅ vanacaraÓaravar«abhayapalÃyità vanam agÃhi«i | tatra ca me ÓÃrdÆlanakhÃvalŬhanipatitÃyÃ÷ pÃïibhra«Âa÷ sa bÃlaka÷ kasya api kapilÃÓavasya kro¬am abhyalÅyata | tacchavÃkar«iïaÓ ca vyÃghrasya asÆn i«ur i«vasanayantramukta÷ k«aïÃd alik«at | bhilladÃrakai÷ sa bÃlo 'pÃhÃri | sà tv ahaæ mohasuptà kena api v­«ïipÃlenopanÅya svaæ kuÂÅram ÃveÓya k­payopakrÃntavraïà svasthÅbhÆya svabhartur anti kam upati«ÂhÃsur asahÃyatayà yÃvad vyÃkulÅbhavÃmi tÃvan mamaiva duhità saha yÆnà kena api tam evoddeÓam Ãgamat | sà bh­Óaæ ruroda | ruditÃnte ca sà sÃrthaghÃte svahastagatasya rÃjaputrasya kirÃtabhart­hastagamanam ÃtmanaÓ ca kena api vanacareïa vraïaviropaïam svasthÃyÃÓ ca punas tenopayantuæ cintità yà nik­«ÂajÃtisamsargavaiklavyÃt pratyÃkhyÃnapÃru«yam tad ak«ameïa ca amunà vivikte vipine svaÓira÷ kartanodyamam anena yÆnà yad­cchayà d­«Âena tasya durÃtmano hananam ÃtmanaÓ copayamanam ity akathayat | sa tu p­«Âo maithilendrasyaiva ko 'pi sevaka÷ kÃraïavilambÅ tanmÃrgÃnusÃrÅ jÃta÷ | saha tena bhartur antikam upas­tya putrav­ttà ntena Órotram asya devyÃ÷ priyamvadÃyÃÓ ca adahÃva | sa ca rÃjà di«Âado«Ãj jye«ÂhaputraiÓ ciraæ vig­hya punar asahi«ïutayà atimÃtraæ ciraæ prayudhya baddha÷ | devÅ ca bandhanaæ gamità | dagdhà punar aham asminn api vÃrddhake hatajÅvitam apÃrayantÅ hÃtuæ pravrajyÃæ kila agrahÅ«am | duhità tu mama hatajÅvitÃk­«Âà vikaÂavarmamahÃdevÅæ kalpasundarÅæ kila aÓiÓriyat | tau ced rÃjaputrau nirupadravÃv eva avardhi«yetÃm iyatà kÃlena tavemÃæ vayoavasthÃm asprak«yetÃm | tayoÓ ca sator na dÃyÃdà narendrasya prasahyakÃriïo bhaveyu÷ ' iti pramanyur abhiruroda | Órutvà ca tÃpasÅgiram aham api prav­ddhabëpo nigƬham abhyadhÃm -- 'yady evam amba samÃÓvasihi | nanv asti kaÓ cin munis tvayà tadavasthayà putrÃbhyupapÃdanÃrthaæ yÃcitas tena sa labdho vardhitaÓ ca | vÃrteyam atimahatÅ | kim anayà | so 'ham asmi | ÓakyaÓ ca mayà asau vikaÂavarmà yathÃkathaæcid upaÓli«ya vyÃpÃdayitum | anujÃ÷ punar atibahava÷ tair api ghaÂante paurajÃnapadÃ÷ | mÃæ tu na kaÓ=cid ihatya Åd­ktayà jano jÃnÃti | pitarÃv api tÃvan mÃæ na samvidÃte kim utetare | tad enam artham upÃyena sÃdhayi«yÃmi ' ity agÃdi«am | sà tu v­ddhà saruditaæ pari«vajya muhu÷ Óirasy upÃghrÃya prasnutastanÅ sagadgadam agadat - 'vatsa ciraæ jÅva | bhadraæ tava | prasanno 'dya bhagavÃn vidhi÷ | adyaiva prahÃravarmaïy adhi videhà jÃtÃ÷ yata÷ pralambamÃnapÅnabÃhur bhavÃn apÃram etac chokasÃgaram adyottÃrayituæ sthita÷ | aho mahad bhÃgadheyaæ devyÃ÷ priyamvadÃyÃ÷ ' iti har«anirbharà snÃnabhojanÃdinà mÃm upÃcarat | aÓiÓriyaæ ca asmin maÂhaikadeÓe niÓi kaÂaÓayyÃm | acintayaæ ca - 'vinopadhinà ayam artho na sÃdhya÷ | striyaÓ copadhÅnÃm udbhavak«etram | ato 'nta÷purav­ttÃntam asyà avagamya taddvÃreïa ki¤=cij jÃlam Ãcareyam ' iti cintayaty eva mayi mahÃrïavonmagnamÃrtaï¬aturaÇgamaÓvÃsarayÃvadhÆteva vyÃvartata triyÃmà | samugragarbhavÃsaja¬Åk­ta iva mandapratÃpo divasakara÷ prÃdur ÃsÅt | utthÃya avasÃyitadinamukhaniyamavidhis tÃæ me mÃtaram avÃdi«am -- ' amba jÃlmasya vikaÂavarmaïa÷ kac=cid anta÷purav­ttÃntam abhijÃnÃsi ' ity anavasitavacanae eva mayi kÃ=cid aÇganà pratyad­Óyata | tÃæ ca avek«ya sà me dhÃtrÅ har«ÃÓrukuïÂhitakaïÂham Ãca«Âa -- 'putri pu«karike paÓya bhart­dÃrakam | ayam asÃv ak­payà mayà vane parityakta÷ punar apy evam Ãgata÷ ' iti | sà tu har«anirbharanipŬità ciraæ prarudya bahu vilapya ÓÃntà puna÷ svamÃtrà rÃjÃnta÷purav­ttÃntÃkhyÃne nyayujyata | uktaæ ca tayà -- 'kumÃra kÃmarÆpeÓvarasya kalindavarmanÃmna÷ kanyà kalpasundarÅ kalÃsu rÆpe ca apsaraso 'py atikrÃntà patim abhibhÆya vartate | tadekavallabha÷ sa tu bahvavarodho 'pi vikaÂavarmà ' iti | tÃm avocam -- ' upasarpainÃæ matprayuktair gandhamÃlyai÷ | upajanaya ca asamÃnado«anindÃdinà svabhartari dve«am | anurÆpabha rt­gÃminÅnÃæ ca vÃsavadattÃdÅnÃæ varïanena grÃhaya anuÓayam | avarodhÃntare«u ca rÃj¤o vilasitÃni su=gƬhÃny api prayatnena anvi«ya prakÃÓayantÅ mÃnam asyà vardhaya ' iti | punar idam ambÃm avocam -- ' ittham eva tvayà apy an=anyavyÃpÃrayà n­pÃÇganà asÃv upasthÃtavyà | pratyahaæ ca yad yat tatra v­ttaæ tad asmi tvayaiva bodhya÷ | maduktà punar iyam udarkasvÃduno 'smatkarmaïa÷ prasÃdhanÃya cchÃyeva an=apÃyinÅ kalpasundarÅm anuvartatÃm ' iti | te ca tam arthaæ tathaiva anvati«ÂhatÃm | ke«ucid dine«u gate«v Ãca«Âa mÃæ madambà -- 'vatsa mÃdhavÅva picumandÃÓle«iïÅ yathà asau Óocyam ÃtmÃnaæ manyeta tathopapÃdya sthÃpità | kiæ bhÆya÷ k­tyam ' iti | punar aham abhilikhyÃtmana÷ pratik­tim ' iyam amu«mai neyà | nÅtÃæ cainÃæ nirvarïya sà niyatam evaæ vak«yati -- ' nanv asti kaÓ cid Åd­ÓÃkÃra÷ pumÃn ' iti | pratibrÆhy enÃm -- ' yadi syÃt tata÷ kim ' iti | tasya yad uttaraæ sà dÃsyati tad aham asmi pratibodhanÅya÷ ' iti | sà ' tathà ' iti rÃjakulam upasaÇkramya pratiniv­ttà mÃm ekÃnte nyavedayat -- 'vatsa darÓito 'sau citrapaÂas tasyai mattakÃÓinyai | citrÅyamÃïà ca asau ' bhuvanam idaæ sanÃthÅk­taæ yad deve 'pi kusumadhanvani ned­ÓÅ vapu÷ÓrÅ÷ samnidhatte | citram etac citrataram | na ca tam avaimi ya Åd­Óam ihatyo nirmimÅte | kenedam Ãlikhitam ' ity Ãd­tavatÅ vyÃh­tavatÅ ca | mayà ca smerayodÅritam -- ' devi sad­Óam Ãj¤Ãpayasi | bhagavÃn makaraketur apy evaæ sundara iti na Óakyam eva sambhÃvayitum | atha ca vistÅrïeyam arïavanemi÷ | kvacid Åd­ Óam api rÆpaæ daivaÓaktyà sambhavet | atha tu yady evaærÆpo rÆpÃnurÆpaÓilpaÓÅlavidyÃj¤ÃnakauÓalo yuvà mahÃkulÅnaÓ ca kaÓ=cit samnihita÷ syÃt sa kiæ lapsyate ' iti | tayoktam -- ' amba kiæ bravÅmi | ÓarÅraæ d­dayaæ jÅvitam iti sarvam idam alpam anarhaæ ca | tato na ki¤=cil lapsyate | na ced ayaæ vipralambhas tasya amu«ya darÓanÃnubhavena yathedaæ cak«uÓ caritÃrthaæ bhavet tathà anugraha÷ kÃrya÷ ' iti | bhÆyo 'pi mayà d­¬hatarÅkartum upanyastam - ' asti ko 'pi rÃjasÆnur nigƬhaæ caran | amu«ya vasantotsave saha sakhÅbhir nagaropavanavihÃriïÅ ratir iva vigrahiïÅ yad­cchayà darÓanapathaæ gatà asi | gataÓ ca asau kÃmaÓaraikalak«ya tÃæ mÃm anvavarti«Âa | mayà ca vÃm anyoanyÃnurÆpair durlabhair ÃkÃrÃdibhir guïÃtiÓayaiÓ ca preryamÃïayà tadracitair eva kusumaÓekharasraganulepanÃdibhiÓ ciram upÃsità asi | sÃd­Óyaæ ca svam anena svayam eva abhilikhya tvatsamÃdhigìhatvadarÓanÃya pre«i tam | e«a ced artho niÓcitas tasya amu«ya atimÃnu«aprÃïasattvapraj¤Ãprakar«asya na ki¤=cid du«karaæ nÃma | tam adyaiva darÓayeyam | saÇketo deya÷ ' iti | tayà tu ki¤=cid iva dhyÃtvà punar abhihitam - ' amba tava naitad idÃnÅæ gopyatamam | ata÷ kathayÃmi | mama tÃtasya rÃj¤Ã prahÃravarmaïà saha mahatÅ prÅtir ÃsÅt | mÃtuÓ ca me mÃnavatyÃ÷ priyavayasyà devÅ priyamvadÃsÅt | tÃbhyÃæ punar ajÃtÃpatyÃbhyÃm eva k­ta÷ samayo abhÆt -- ' Ãvayo÷ putravatyÃ÷ putrÃya duhit­matyà duhità deyà ' iti | tÃtas tu mÃæ jÃtÃæ prana«ÂÃpatyà priyamvadeti prÃrthayamÃnÃya vikaÂavarmaïe daivÃd dattavÃn | ayaæ ca ni«Âhura÷ pit­drohÅ na atyupasannasaæsthÃna÷ kÃmopacÃre«v alabdhavaicak«aïya÷ kalÃsu kÃvyanÃÂakÃdi«u mandÃbhiniveÓa÷ ÓauryonmÃdÅ durvikatthano an­tavÃdÅ ca asthÃnavar«Å | na atirocate me e«a bhartà viÓe«ataÓ cai«u vÃsare«u | yad ayam udyÃne madantaraÇgabhÆtÃæ pu«karikÃm apy upÃntavartinÅm anÃd­tya mayi baddhasÃpatnyamatsarÃm anÃtmaj¤Ãm ÃtmanÃÂakÅyÃæ ramayantikà nÃma apatyanir=viÓe«aæ matsamvardhitÃyÃÓ campakalatÃyÃ÷ svayam avacitÃbhi÷ su=manobhir alam akÃr«Åt | madupabhuktamukte citrakÆÂagarbhavedikÃgate ratnatalpe tayà saha vyahÃr«Åt | ayogyaÓ ca pumÃn avaj¤Ãtuæ ca prav­tta÷ | tat kim ity apek«yate | paralokabhayaæ ca aihikena du÷khena antaritam | a=vi«ahyaæ hi yo«itÃm an=aÇgaÓarani«aÇgÅ bhÆtacetasÃm an=i«ÂajanasamvÃsayantraïÃdu÷kham | ato 'munà puru«eïa mÃm adyodyÃnamÃdhavÅg­he samÃgamaya | tadvÃrtÃÓravaïamÃtreïaiva hi mama atimÃtraæ mano 'nuraktam | asti ca ayam artharÃÓi÷ | anena amu«ya pade prati«ÂhÃpya tam eva atyantam upacarya jÅvi«yÃmi ' iti | mayà api tad abhyupetya pratyÃgatam | ata÷ paraæ bhart­dÃraka÷ pramÃïam ' iti | tatas tasyà eva sakÃÓÃd anta÷puraniveÓam antarvamÓikapuru«asthÃnÃni pramadavanapradeÓÃn api vibhÃgena avagamya astagirikÆÂapÃtak«ubhitaÓoïita iva ÓoïÅbhavati bhÃnubimbe paÓcimÃmbudhipaya÷pÃtanirvÃpitapataÇgÃÇgÃradhÆmasambhÃra iva bharitanabhasi tamasi vij­mbhite paradÃraparÃmarÓonmukhasya mamÃcÃryakam iva kartum utthite guruparigrahaÓlÃghini grahÃgresare k«apÃkare kalpasundarÅvadanapuï¬arÅkeïeva maddarÓanÃtirÃgaprathamopanatena smayamÃnena candramaï¬alena sandhuk«amÃïatejasi bhuvanavijigÅ«odyate deve kusumadhanvani yathocitaæ ÓayanÅyam abhaje | vyacÅtaraæ ca - ' siddhaprÃya eva ayam artha÷ | kiæ tu parakalatralaÇghanÃd dharmapŬà bhavet | sà apy arthakÃmayor dvayor upalambhe ÓÃstrakÃrair anumataiveti | gurujanabandhamok«opÃyasandhinà mayà cai«a vyatikrama÷ k­tas tad api pÃpaæ nirh­tya kiyatyà api dharmakalayà mÃæ samagrayed iti | api tv etad Ãkarïya devo rÃjavÃhana÷ suh­do và kiæ nu vak«yanti ' iti cintÃparÃdhÅna eva nidrayà parÃm­Óye | ad­Óyata ca svapne hastivaktro bhagavÃn | Ãha sma ca - ' saumya upahÃravarman mà sma te durvikalpo bhÆt | yatas tvam asi madamÓa÷ | ÓaÇkarajaÂÃbhÃralÃlanocità surasarid asau varavarïinÅ | sà ca kadÃ=cin madvilo¬anÃ=sahi«ïur mÃm aÓapat - - ' ehi martyatvam ' iti | aÓapyata mayà ca - ' yatheha bahubhogyà tathà prÃpya api mÃnu«yakam an=ekasÃdhÃraïÅ bhava ' iti | abhyarthitaÓ ca anayà ' ekapÆrvÃæ punas tvÃm evopacarya yÃvajjÅvaæ rameyam ' iti | tad ayam artho bhavya eva bhavatà nir=ÃÓaÇkya÷ ' iti | pratibudhya ca prÅtiyuktas tadahar api priyÃsaÇketavyatikarÃdismaraïena aham anai«am | anyedyur ananyathÃv­ttir anaÇgo mayy eve«uvar«am avar«at | aÓu«yac ca jyoti«mata÷ prabhÃmayaæ sara÷ | prÃsarac ca timiramaya÷ kardama÷ | kÃrdamikanivasanaÓ ca d­¬hataraparikara÷ kha¬gapÃïir upah­topaskara÷ smaran mÃt­dattÃny abhij¤ÃnÃni rÃjamandiraparikhÃm udambhasam upÃti«Âham | athopa khÃtaæ mÃt­g­hadvÃre pu«karikayà prathamasamnidhÃpitÃæ veïuya«Âim ÃdÃya tayà ÓÃyitayà ca parikhÃæ sthÃpitayà ca prÃkÃrabhittim alaÇghayam | adhiruhya pakve«Âakacitena gopuroparitalÃdhirohiïà sopÃnapathena bhuvam avÃtaram | avatÅrïaÓ ca vakulavÅthÅm atikramya campakÃvalivartmanà manÃg ivopas­tyottarÃhi karuïaæ cakravÃkamithunaravam aÓ­ïavam | punar udÅcà pÃÂalipathena sparÓalabhyaviÓÃlasaudhaku¬yodareïa Óarak«epam iva gatvà puna÷ prÃcà piï¬ÅbhÃï¬Årakhaï¬amaï¬itobhayapÃrÓvena saikatapathena ki¤=cid uttaram atikramya punar avÃcÅæ cÆtavÅthÅm agÃhi«i | tataÓ ca gahanataram udaroparacitaratnavedikaæ mÃdhavÅlatÃmaï¬apam Å«adviv­tasamudgakonmi«itabhÃsà dÅpavartyà nyarÆpayam | praviÓya caikapà rÓve phullapu«panirantarakuraïÂapotapaÇktibhittiparigataæ garbhag­ham avanipatitÃruïÃÓokalatÃmayam abhinavakusumakorakapulakalächitaæ pratyagrapravÃlapaÂalapÃÂalaæ kapÃÂam udghÃÂya prÃvik«am | tatra cÃsÅt svÃstÅrïaæ kusumaÓayanam suratopakaraïavastugarbhÃÓ ca kamalinÅpalÃÓasampuÂÃ÷ dantamayas tÃlav­nta÷ surabhisalilabharitaÓ ca bh­ÇgÃraka÷ | samupaviÓya muhÆrtaæ viÓrÃnta÷ parimalam atiÓayavantam ÃghrÃsi«am | aÓrau«aæ ca mandamandaæ padaÓabdam | Órutvaiva saÇketag­hÃn nirgatya raktÃÓokaskandhapÃrÓvavyavahitÃÇgaya«Âi÷ sthito 'smi | sà ca subhrÆr a=su«ÅmakÃmà Óanair upetya tatra mÃm ad­«Âvà balavad avyathi«Âa | vyas­jac ca mattarÃjahamsÅva kaïÂharÃgavalgugadgadÃæ giram -- ' vyaktam asmi vipralabdhà | na asty upÃya÷ prÃïitum | ayi h­daya kim idam a=kÃryaæ kÃryavad adhyasya tada=sambhavena kim evam uttÃmyasi | bhagavan pa¤cabÃïakas tava aparÃdha÷ k­to mayà yad evaæ dahasi na ca bhasmÅkaro«i ' iti | atha aham ÃvirbhÆya viv­tadÅpabhÃjana÷ ' bhÃmini nanu bahv aparÃddhaæ bhavatyà cittajanmano yad amu«ya jÅvitabhÆtà ratir Ãk­tyà kadarthità dhanurya«Âir bhrÆlatÃbhyÃm bhramaramÃlÃmayÅ jyà nÅlÃlakadyutibhi÷ astrÃïy apÃÇgavÅk«itav­«Âibhi÷ mahÃrajanadhvajapaÂÃmÓukaæ dantacchadamayÆkhajÃlai÷ prathamasuh­n malayamÃruta÷ parimalapaÂÅyasà ni÷ÓvÃsapavanena parabh­tarutam atima¤julai÷ pralÃpai÷ pu«pamayÅ patÃkà bhujaya«ÂibhyÃm digvijayÃrambhapÆrïakumbhamithunam urojakumbhayugalena krŬÃsaro nÃbhimaï¬alena samnÃhyaratha÷ Óroïimaï¬alena bhavaratnatoraïasta mbhayugalam Æruyugalena lÅlÃkarïakisalayaæ caraïatalaprabhÃbhi÷ | ata÷ sthÃnae eva tvÃæ dunoti mÅnaketu÷ | mÃæ punar an=aparÃdham adhikam ÃyÃsayatÅty e«a eva tasya do«a÷ | tat prasÅda sundari jÅvaya mÃæ jÅvanau«adhibhir iva apÃÇgair an=aÇgabhujaÇgada«Âam | ' ity ÃÓli«ÂavÃn | arÅramaæ ca an=aÇgarÃgapeÓalaviÓÃlalocanÃm | avasitÃrthÃæ cÃraktavalitek«aïÃm Å«atsvedarekhodbhedajarjaritakapolamÆlÃm an=argalakalapralÃpinÅm aruïadaÓanakararuhÃrpaïavyatikarÃm atyarthapariÓlathÃÇgÅm ÃrtÃm iva lak«ayitvà mÃnasÅæ ÓÃrÅrÅæ ca dhÃraïÃæ Óithilayann ÃtmÃnam api tayà samÃnÃrtham ÃpÃdayam | tatk«aïavimuktasaÇgatau ratÃvasÃnikaæ vidhim anubhavantau ciraparicitÃv iva atigƬhaviÓrambhau k«aïam avÃti«ÂhÃvahi | punar aham u«ïam Ãyataæ ca ni÷Óvasya ki¤=ciddÅnad­«Âi÷ sacakitaprasÃritÃbhyÃæ bhujÃbhyÃm enÃm an=atipŬaæ pari«vajya na ativiÓadam acumbi«am | aÓrumukhÅ tu sà ' yadi prayÃsi nÃtha prayÃtam e«a me jÅvitaæ gaïaya | naya mÃm api | na ced asau dÃsajano ni«prayojana÷ | ' ity a¤jalim avatamsatÃm anai«Åt | avÃdi«aæ ca tÃm -- ' ayi mugdhe ka÷ sacetana÷ striyam abhikÃmayamÃnÃæ na abhinandati | yadi madanugrahaniÓcalas tava abhisandhir Ãcara a=vicÃraæ madupadi«Âam | ÃdarÓaya rahasi rÃj¤e matsÃd­Óyagarbhaæ citrapaÂam | Ãcak«va ca - ' kim iyam Ãk­ ti÷ puru«asaundaryasya pÃram ÃrƬhà na và ' iti | ' bìham ÃrƬhà ' iti nÆnam asau vak«yati | brÆhi bhÆya÷ -- ' yady evam asti kà api tÃpasÅ deÓÃntarabhramaïalabdhaprÃgalbhyà mama ca mÃt­bhÆtà | tayedam ÃlekhyarÆpaæ purask­tya aham uktà -- ' so 'sti tÃd­Óo mantro yena tvam upo«ità parvaïi viviktÃyÃæ bhÆmau purohitair hutamukte saptÃrci«i naktam ekÃkinÅ Óataæ candanasamidha÷ karpÆramu«ÂÅ÷ paÂÂavastrÃïi ca prabhÆtÃni hutvà bhavi«yasy evamÃk­ti÷ | atha cÃlayi«yasi ghaïÂÃm | ghaïÂÃpuÂakvaïitÃhÆtaÓ ca bhartà bhavatyai sarvarahasyam ÃkhyÃya nimÅlitÃk«o yadi tvÃm ÃliÇget iyam Ãk­ tir amum upasaÇkrÃmet | tvaæ tu bhavi«yasi yathà purÃkÃraiva | yadi bhavatyai bhavatpriyÃya caivaæ roceta na ca asmin vidhau visamvÃda÷ kÃrya÷ ' iti | vapuÓ ced idaæ tava abhimataæ saha suh­nmantribhir anujai÷ paurajÃnapadaiÓ ca saæpradhÃrya te«Ãm apy anumate karmaïy abhimukhena stheyam ' iti | sa niyatam abhyupai«yati | punar asyÃm eva pramadavanavÃÂÅÓ­ÇgÃÂikÃyÃm Ãtharvaïikena vidhinà sa¤j¤apitapaÓunà abhihutya mukte hiraïyaretasi taddhÆmaÓamalena sampravi«Âena mayà asminn eva latÃmaï¬ape sthÃtavyam | tvaæ puna÷ pragìhÃyÃæ prado«avelÃyÃm Ãlapi«yasi karïe k­tanarmasmità vikaÂavarmÃïam -- ' dhÆrto 'si tvam a=k­taj¤aÓ ca | madanugrahalabdhena api rÆpeïa lokalocanotsavÃyamÃnena matsapatnÅr abhiramayi«yasi | na aham ÃtmavinÃÓÃya vetÃlotthÃpanam Ãcareyam ' iti | Órutvedaæ tvadvaca÷ sa yad vadi«yati tan mahyam ekÃkiny upÃgatya nivedayi«yasi | tata÷ param aham eva j¤ÃsyÃmi | matpadacihnÃni copavane pu«karikayà pramÃrjaya ' iti | sà ' tathà ' iti ÓÃstropadeÓam iva maduktam Ãd­tya a=t­ptasuratarÃgaiva kathaæ=katham apy agÃd anta÷puram | aham api yathÃpraveÓaæ nirgatya svam evÃvÃsam ayÃsi«am | atha sà mattakÃÓinÅ tathà tam artham anvati«Âhat | ati«Âhac ca tanmate sa durmati÷ | abhramac ca paurajÃnapade«v iyam adbhutÃyamÃnà vÃrtà -- ' rÃjà kila vikaÂavarmà devÅmantrabalena devayogyaæ vapur ÃsÃdayi«yati | nÆnam e«a vipralambho na atikalyÃïa÷ | kaiva kathà pramÃdasya | svasminn eva anta÷puropavane svÃgramahi«yaiva sampÃdya÷ kila ayam artha÷ | tathà hi b­haspatipratimabuddhibhir mantribhir apy abhyÆhya anumata÷ | yady evaæ bhÃvi na anyad ata÷ param asti ki¤=cid adbhutam | a=cintyo hi maïimantrau«adhÅnÃæ prabhÃva÷ | ' iti pras­te«u lokapravÃde«u prÃpte parvadivase pragìhÃyÃæ prau¬hatamasi prado«avelÃyÃm anta÷purodyÃnÃd udairayad dhÆrjaÂikaïÂhadhÆmro dhÆmodgama÷ | k«ÅrÃjyadadhitilagaurasar«apavasÃmÃmsarudhira ÃhutÅnÃæ ca parimala÷ pavanÃnusÃrÅ diÓi diÓi prÃvÃtsÅt | praÓÃnte ca sahasà dhÆmodgame tasminn aham aviÓam | niÓÃntodyÃnam Ãgamac ca gajagÃminÅ | ÃliÇgya ca mÃæ sasmitaæ samabhyadhatta -- ' dhÆrta siddhaæ te samÅhitam | avasitaÓ ca paÓur asau | amu«ya pralobhanÃya tvadÃdi«Âayà diÓà mayoktam -- ' kitava na sÃdhayÃmi te saundaryam | evaæ sundaro hi tvam apsarasÃm api sp­haïÅyo bhavi«yasi kim uta mÃnu«ÅïÃm | madhukara iva nisargacapalo yatra kva=cid Ãsajjati bhavÃd­Óo n­Óamsa÷ ' iti | tena tu me pÃdayor nipatya abhihitam -- ' rambhoru sahasva matk­tÃni duÓcaritÃni | manasà api na cintayeyam ita÷ param itaranÃrÅm | tvarasva prastute karmaïi ' iti | tad aham Åd­Óena vaivÃhikena nepathyena tvÃm abhis­tavatÅ | prÃg api rÃgÃgnisÃk«ikam anaÇgena guruïà dattaiva tubhyam e«Ã jÃyà | punar apÅmaæ jÃtavedasaæ sÃk«Åk­tya svah­dayena dattà ' iti prapadena caraïap­«Âhe ni«pŬyotk«iptapÃdapÃr«ïir itaretaravyati«aktakomalÃÇgulidalena bhujalatÃdvayena kandharÃæ mamÃve«Âya salÅlam Ãnanam Ãnamayya svayam unnamitamukhakamalÃvibhrÃntaviÓÃlad­«Âir asak­d abhyacumbat | athainÃm ' ihaiva kuraïÂakagulmagarbhe ti«Âha yÃvad ahaæ nirgatya sÃdhayeyaæ sÃdhyaæ samyak iti vis­jya tÃm upas­tya homÃnalapradeÓam aÓokaÓÃkhÃvalambinÅæ ghaïÂÃm acÃlayam | akÆjac ca sà taæ janaæ k­tÃntadÆtÅvÃhvayantÅ | prÃvarti«i ca aham agurucandanapramukhÃni hotum | ÃyÃsÅc ca rÃjà yathoktam deÓam | ÓaÇkÃpannam iva ki¤cit savismayaæ vicÃrya ti«Âhantam abravam - ' brÆhi satyaæ bhÆyo 'pi me bhagavantaæ citrabhÃnum eva sÃk«Åk­tya | na ced anena rÆpeïa matsapatnÅr abhiramayi«yasi tatas tvayÅdaæ rÆpaæ saÇkrÃmayeyam ' iti | sa tadaiva devy eveyam nopadhi÷ iti sphuÂopajÃtasampratyaya÷ prÃvartata ÓapathÃya | smitvà punar mayoktam - ' kiæ và Óapathena | kaiva hi mÃnu«Å mÃæ paribhavi«yati | yady apsarobhi÷ saÇgacchase saÇgacchasva kÃmam | kathaya kÃni te rahasyÃni | tatkathanÃnte hi tvatsvarÆpabhraæÓa÷ ' iti | so 'bravÅt - ' asti baddho matpitu÷ kanÅyÃn bhrÃtà prahÃravarmà | taæ vi«Ãnnena vyÃpÃdya ajÅrïado«aæ khyÃpayeyam iti mantribhi÷ saha adhyavasitam | anujÃya viÓÃlavarmaïe daï¬acakraæ puï¬radeÓÃbhikramaïÃya ditsitam | paurav­ddhaÓ ca päcÃlika÷ paritrÃtaÓ ca sÃrthavÃha÷ khanatinÃmno yavanÃd vajram ekaæ vasundharÃmÆlyaæ laghÅyasà argheïa labhyam iti mamaikÃnte amantrayetÃm | g­hapatiÓ ca mama antaraÇgabhÆto janapadamahattara÷ Óatahalir alÅkavÃdaÓÅlam avalepavantaæ du«ÂagrÃmaïyam anantasÅraæ janapadakopena ghÃtayeyam iti daï¬adharÃn uddhÃrakarmaïi matprayogÃn niyoktum abhyupÃgamat | ittham idam aciraprastutaæ rahasyam ity Ãkarïya tam ' iyat tavÃyu÷ | upapadyasva svakarmocitÃæ gatim ' iti cchurikayà dvidhà k­tya k­ttamÃtraæ tasminn eva prav­ttasphÅtasarpi«i hiraïyaretasy ajuhavam | abhÆc ca asau bhasmasÃt | atha strÅsvabhÃvÃd Å«advihvalÃæ h­dayavallabhÃæ samÃÓvÃsya hastakisalaye avalambya gatvà tadg­ham anuj¤ayà asyÃ÷ sarvÃïy anta÷purÃïy ÃhÆya sadya eva sevÃæ dattavÃn | savismitavilÃsinÅsÃrthamadhye ka¤cid vih­tya kÃlaæ vis­«ÂÃvarodhamaï¬alas tÃm eva samhatorÆm ÆrÆpapŬaæ bhujopapŬaæ copagÆhya talpe 'bhiramayann alpÃm iva tÃæ niÓÃm atyanai«am | alabhe ca tanmukhÃt tadrÃjakulasya ÓÅlam | u«asi snÃtvà k­tamaÇgalo mantribhi÷ saha samagacche | tÃmÓ ca abravam -- ' ÃryÃ÷ rÆpeïaiva saha pariv­tto mama svabhÃva÷ | ya e«a vi«Ãnnena hantuæ cintita÷ pità me sa muktvà svam etad rÃjyaæ bhÆya eva grÃhayitavya÷ | pit­vad amu«min vayaæ ÓuÓrÆ«ayaiva vartÃmahe | na hy asti pit­vadhÃt paraæ pÃtakam ' iti | bhrÃtaraæ ca viÓÃlavarmÃïam ÃhÆyoktavÃn -- ' vatsa na subhik«Ã÷ sÃmprataæ puï¬rÃ÷ | te du÷khamohopahatÃs tyaktÃtmÃno rëÂraæ na÷ sam­ddham abhidraveyu÷ | ato mu«Âivadha÷ sasyavadho và yadotpadyate tadà abhiyÃsyasi | na adya yÃtrà yuktà ' iti | nagarav­ddhÃv apy alÃpi«am -- ' alpÅyasà mÆlyena mahÃrhaæ vajravastu mà astu me labhyaæ dharmarak«Ãyai tadanuguïenaiva mÆlyena ada÷ krÅyatÃm ' iti | Óatahaliæ ca rëÂramukhyam ÃhÆya ÃkhyÃtavÃn -- ' yo 'sÃv anantasÅra÷ prahÃravarmaïa÷ pak«a iti ninÃÓayi«ita÷ so 'pi pitari me prak­tisthe kim iti nÃÓyeta tat tvayà api tasmin samrambho na kÃrya÷ ' iti | tae ime sarvam Ãbhij¤Ãnikam upalabhya ' sa eva ayam iti niÓcinvÃnà vismayamÃnÃÓ ca tÃæ mahÃdevÅæ ca praÓamsanto mantrabalÃni codgho«ayanto bandhanÃt pitarau ni«krÃmayya svaæ rÃjyaæ pratya pÃdayan | ahaæ ca tayà me dhÃtryà sarvam idaæ mama ce«Âitaæ rahasi pitror avagamayya prahar«akëÂhÃdhirƬhayos tayo÷ pÃdamÆlam abhaje | abhajye ca yauvarÃjyalak«myà tadanuj¤Ãtayà | prasÃdhitÃtmà devapÃdavirahadu÷khadurbhagÃn bhogÃn nirviÓan bhÆyo 'sya pit­sakhasya simhavarmaïo lekhyÃc caï¬avarmaïaÓ campÃbhiyogam avagamya ' Óatruvadho mitrarak«Ã cobhayam api karaïÅyam eva ' ity alaghunà laghusamutthÃnena sainyacakreïa abhyasaram | abhÆvaæ ca bhÆmis tvatpÃdalak«mÅsÃk«ÃtkriyÃmahotsavÃnandarÃÓe÷ ' iti | Órutvaitad devo rÃjavÃhana÷ sasmitam avÃdÅt -- ' paÓyata pÃratalpikam upadhiyuktam api gurujanabandhavyasanamuktihetutayà du«ÂÃmitrapramÃpaïÃbhyupÃyatayà rÃjyopalabdhimÆlatayà ca pu«kalÃv arthadharmÃv apy arÅradhat | kiæ hi buddhimatprayuktaæ na abhyupaiti ÓobhÃm ' iti | arthapÃlamukhe nidhÃya snigdhadÅrghÃæ d­«Âim ' Ãca«ÂÃæ bhavÃn ÃtmÅyacaritam ' ity ÃdideÓa | so 'pi baddhäjalir abhidadhe -- / iti ÓrÅdaï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracaritae upahÃravarma caritaæ nÃma t­tÅya ucchvÃsa÷ / / pa¤cama ucchvÃsa÷ / so 'pi praïamya vij¤ÃpayÃmÃsa - ' deva devasya anve«aïÃya dik«u bhramann abhraæka«asya api vindhyapÃrÓvarƬhasya vanaspater adha÷ pariïatapataÇgabÃlapallavÃvatamsite paÓcimadigaÇganÃmukhe palvalÃmbhasy upasp­ÓyopÃsya sandhyÃæ tama÷samÅk­te«u nimnonnate«u gantum ak«ama÷ k«amÃtale kisalayair uparacayya ÓayyÃæ ÓiÓayi«amÃïa÷ Óirasi kurvann a¤jalim ' yà asmin vanaspatau vasati devatà saiva me Óaraïam astu ÓarÃrucakracÃrabhÅ«aïÃyÃæ ÓarvagalaÓyÃmaÓÃrvarÃndhakÃrapÆrÃdhmÃtagabhÅragahvarÃyÃm asyÃæ mahÃÂavyÃm ekakasya me prasuptasya ' ity upadhÃya vÃmabhujam aÓayi«i | tata÷ k«aïÃd eva avanidurlabhena sparÓena asu khÃyi«ata kim Ãpa gÃtrÃïi ÃhlÃdayi«atendriyÃïi abhyamanÃyi«Âa ca antarÃtmà viÓe«ataÓ ca h­«itÃs tanÆruhÃ÷ paryasphuran me dak«iïabhuja÷ | ' kathaæ nv idam ' iti mandamandam unmi«ann upary acchacandrÃtapacchedakalpaæ ÓuklÃmÓukavitÃnam aik«i«i | vÃmato valitad­«Âi÷ samayà saudhabhittiæ citrÃstaraïaÓÃyinam ativiÓrabdhaprasuptam aÇganÃjanam alak«ayam | dak«iïato dattacak«ur ÃgalitastanÃmÓukÃm am­taphenapaÂalapÃï¬uraÓayanaÓÃyinÅm ÃdivarÃhadam«ÂrÃmÓujÃlalagnÃm amsasrastadugdhasÃgaradukÆlottarÅyÃæ bhayasÃdhvasamÆrchitÃm iva dharaïÅm aruïÃdharakiraïabÃlakisalayalÃsyahetubhir ÃnanÃravindaparimalodvÃhibhir ni÷ÓvÃsamÃtariÓvabhir ÅÓvarek«aïadahanadagdhaæ sphuliÇgaÓe«am anaÇgam iva sandhuk«ayantÅm anta÷supta«aÂpadam ambujam iva jÃtanidraæ sarasam ÃmÅlitalocanendÅvaram Ãnanaæ dadhÃnÃm airÃvatamadÃvalepalÆnÃpaviddhÃm iva nandanavanakalpav­k«aratnavallarÅm kÃm api taruïÅm Ãlokayam | atarkayaæ ca - ' kva gatà sà mahÃÂavÅ kuta idam ÆrdhvÃï¬akapÃlasaæ puÂodarollekhi ÓaktidhvajaÓikharaÓÆlotsedhaæ saudham Ãgatam kva ca tadaraïyasthalÅsamÃstÅrïaæ pallavaÓayanam kutastyaæ cedam indugabhastisambhÃrabhÃsuraæ hamsatÆladukÆlaÓayanam | e«a ca ko nu ÓÅtaraÓmikiraïarajjudolÃparibhra«ÂamÆrchita iva apsarogaïa÷ svairasupta÷ sundarÅjana÷ kà ceyaæ devÅva aravindahastà ÓÃradaÓaÓÃÇkamaï¬alÃmaladukÆlottaracchadam adhiÓete Óayanatalam | na tÃvad e«Ã devayo«Ã yato mandamandam indukiraïai÷ samvÃhyamÃnà kamalinÅva saÇkucati | bhagnav­ntacyutarasabinduÓabalitaæ pÃkapÃï¬ucÆtaphalam ivodbhinnasvedarekham Ãlak«yate gaï¬asthalam | abhinavayauvanavidÃhanirbharo«maïi kucataÂe vaivarïyam upaiti varïakam | vÃsasÅ ca paribhogÃnurÆpaæ dhÆsarimÃïam ÃdarÓayata÷ | tad e«Ã mÃnu«y- eva | di«Âyà ca anucchi«Âayauvanà yata÷ saukumÃryam ÃgatÃ÷ samhatà iva avayavÃ÷ prasnigdhatamà api pÃï¬utÃnuviddheva dehacchavi÷ dantapŬÃnabhij¤atayà na ativiÓadarÃgo mukhe vidrumadyutir adharamaïi÷ anatyÃpÆrïam ÃraktamÆlaæ campakaku¬maladalam iva kaÂhoraæ kapolatalam anaÇgabÃïapÃtamuktÃÓaÇkaæ ca viÓrabdhamadhuraæ supyate na caitadvak«a÷sthalaæ nirdayavimardavistÃritamukhastanayugalam asti ca anati krÃntaÓi«ÂamaryÃdacetaso mama asyÃm Ãsakti÷ | ÃsaktyanurÆpaæ punar ÃÓli«Âà yadi spa«Âam Ãrtaraveïaiva saha nidrÃæ mok«yati | atha ahaæ na Óak«yÃmi ca anupaÓli«ya Óayitum | ato yad bhÃvi tad bhavatu | bhÃgyam atra parÅk«i«ye | ' iti sp­«ÂÃsp­«Âam eva kim apy ÃviddharÃgasÃdhvasaæ lak«yasupta÷ sthito 'smi | sà api kim apy utkampinà romodbhedavatà vÃmapÃrÓvena sukhÃyamÃnena mandamandaj­mbhitakÃrambhamantharÃÇgÅ tvaÇgadagrapak«maïoÓ cak«u«or alasatÃntatÃrakeïa anatipakvanidrÃka«ÃyitÃpÃÇgaparabhÃgeïa yugalene«ad unmilantÅ trÃsavismayahar«arÃgaÓaÇkÃvilÃsavibhramavyavahitÃni vrŬÃntarÃïi kÃni kÃny api kÃmena adbhutÃnubhÃvena avasthÃntarÃïi kÃryamÃïà parijanaprabodhanodyatà giraæ kÃmÃvegaparavaÓaæ h­dayam aÇgÃni ca sÃdhvasÃyÃsasambadhyamÃnasvedapulakÃni kathaæ katham api nig­hya sasp­heïa madhurakÆïitatribhÃgeïa mandamandapracÃritena cak«u«Ã madaÇgÃni nirvarïya dÆrotsarpitapÆrvakÃyà api tasminn eva Óayane sacakitam aÓayi«Âa | ajani«Âa me rÃgÃvi«Âacetaso 'pi kim api nidrà | punar ananukÆlasparÓadu÷khÃyattagÃtra÷ prÃbudhye | prabuddhasya ca me saiva mahÃÂavÅ tad eva tarutalaæ sa eva patrÃstaro 'bhÆt | vibhÃvarÅ ca vyabhÃsÅt | abhÆc ca me manasi - ' kim ayaæ svapna÷ kiæ vipralambho và kim iyam ÃsurÅ daivÅ và kà api mÃyà | yad bhÃvi tad bhavatu | na aham idaæ tatvato na avabudhya mok«yÃmi bhÆmiÓayyÃm | yÃvadÃyur atratyÃyai devatÃyai pratiÓayito bhavÃmi ' iti niÓcitamatir ati«Âham | athÃvirbhÆya kà api ravikarÃbhitaptakuvalayadÃmatÃntÃÇgaya«Âi÷ kli«ÂanivasanottarÅyà niralaktakarÆk«apÃÂalena ni÷ÓvÃso«majarjaritatvi«Ã dantacchadena vamantÅva virahÃnalam anavaratasaliladhÃrÃvisarjanÃd rudhirÃvaÓe«am iva lohitataraæ dvitayam ak«ïor udvahantÅ kulacÃritrabandhanapÃÓavibhrameïaikaveïÅbhÆtena keÓapÃÓena nÅlÃmÓukacÅracƬikÃpariv­tà pativratÃpatÃkeva sa¤carantÅ k«Ãmak«Ãmà api devatÃnubhÃvÃd anatik«ÅïavarïÃvakÃÓà sÅmantinÅ praïipatantaæ mÃæ prahar«otkampitena bhujalatÃdvayenotthÃpya putravat pari«vajya Óirasy upÃghrÃya vÃtsalyam iva stanayugalena stanyacchalÃt prak«arantÅ ÓiÓireïa aÓruïà niruddhakaïÂhÅ snehagadgadaæ vyÃhÃr«Åt -- ' vatsa yadi va÷ kathitavatÅ magadharÃjamahi«Å vasumatÅ mama haste bÃlam arthapÃlaæ nidhÃya kathÃæ ca käcid Ãtmabhart­putrasakhÅjanÃnubaddhÃæ rÃjarÃjapravartitÃæ k­tvà antardhÃnam agÃd Ãtmajà maïibhadrasyeti sà aham asmi vo jananÅ | pitur vo dharmapÃlasÆno÷ sumitrÃnujasya kÃmapÃlasya pÃdamÆlÃn ni«kÃraïakopakalu«itÃÓayà pro«ya anuÓayavidhurà svapne kena api rak«orÆpeïopetya Óaptà asmi -- ' caï¬ikÃyÃæ tvayi var«amÃtraæ vasÃmi pravÃsadu÷khÃya ' iti bruvataiva aham Ãvi«Âà prÃbudhye | gataæ ca tad var«aæ var«asahasradÅrgham | atÅtÃyÃæ tu yÃminyÃæ devadevasya tryambakasya ÓrÃvastyÃm utsavasamÃjam anubhÆya bandhujanaæ ca sthÃnasthÃnebhya÷ samnipatitam abhisamÅk«ya muktaÓÃpà patyu÷ pÃrÓvam abhisarÃmÅti prasthitÃyÃm eva mayi tvam atra abhyupetya ' prapanno asmi Óaraïam ihatyÃæ devatÃm ' iti prasuptoasi | evaæ ÓÃpadu÷khÃvi«Âayà tu mayà tadà na tatvata÷ paricchinno bhavÃn | api tu ÓaraïÃgatam aviralapramÃdÃyÃm asyÃæ mahÃÂavyÃm ayuktaæ parityajya gantum iti mayà tvam api svapann eva asi nÅta÷ | pratyÃsanne ca tasmin devag­he punar acintayam -- ' katham iha taruïena anena saha samÃjaæ gami«yÃmi ' iti | atha rÃj¤a÷ ÓrÃvastÅÓvarasya yathÃrthanÃmno dharmavardhanasya kanyÃæ navamÃlikÃæ gharmakÃlasubhage kanyÃpuravimÃnaharmyatale viÓÃlakomalaæ ÓayyÃtalam adhiÓayÃnÃæ yad­cchayopalabhya ' di«Âyeyaæ suptà parijanaÓ ca gìhanidra÷ | ÓetÃm ayam atra muhÆrtamÃtraæ brÃhmaïakumÃro yÃvat k­tak­tyà nivarteya ' iti tvÃæ tatra ÓÃyayitvà tam uddeÓam agamam | d­«Âvà cotsavaÓriyam nirviÓya ca svajanadarÓanasukham abhivÃdya ca tribhuvaneÓvaram ÃtmÃlÅkapratyÃkalanopÃrƬhasÃdhvasaæ ca namask­tya bhaktipraïatah­dayà bhagavatÅm ambikÃæ tayà giriduhitrà devyà sasmitam ' ayi bhadre mà bhai«Å÷ | bhavedÃnÅæ bhart­pÃrÓvagÃminÅ | gatas te ÓÃpa÷ ity anug­hÅtà sadya eva pratyÃpannamahimà pratiniv­tya d­«Âvaiva tvÃæ yathÃvad abhyajÃnÃm - ' kathaæ matsuta eva ayaæ vatsasya arthapÃlasya prÃïabhÆta÷ sakhà pramatir iti | pÃpayà mayà asminn aj¤ÃnÃd audÃsÅnyam Ãcaritam api ca ayam asyÃm ÃsaktabhÃva÷ | kanyà cainaæ kÃmayate yuvÃnam | ubhau cemau lak«yasuptau trapayà sÃdhvasena và anyoanyam ÃtmÃnaæ na viv­ïvÃte | gantavyaæ ca mayà | kÃmÃghrÃtayà apy anayà kanyayà rahasyarak«aïÃya na samÃbhëita÷ sakhÅjana÷ parijano và | nayÃmi tÃvat kumÃram | punar apÅmam arthaæ labdhalak«o yathopapannair upÃyai÷ sÃdhayi«yati ' iti matprabhÃvaprasvÃpitaæ bhavantam etad eva patraÓayanam pratyanai«am | evam idaæ v­ttam | e«Ã ca ahaæ pitus te pÃdamÆlaæ pratyupasarpeyam ' iti präjaliæ mÃæ bhÆyo bhÆya÷ pari«vajya Óirasy upÃghrÃya kapolayoÓ cumbitvà snehavihvalà gatÃsÅt | ahaæ ca pa¤cabÃïavaÓya÷ ÓrÃvastÅm abhyavarti«i | mÃrge ca mahati nigame naigamÃnÃæ tÃmracƬayuddhakolÃhalo mahÃn ÃsÅt | ahaæ ca tatra samnihita÷ ki¤cid asme«i | samnidhini«aïïas tu me v­ddhaviÂa÷ ko 'pi brÃhmaïa÷ Óanai÷ smitahetum ap­cchat | abravaæ ca - ' katham iva nÃrikelajÃte÷ prÃcyavÃÂakukkuÂasya pratÅcyavÃÂa÷ puru«air asamÅk«ya balÃkÃjÃtis tÃmracƬo balapramÃïÃdhikasyaiva prativis­«Âa÷ iti | so 'pi tajj¤a÷ ' kim aj¤air ebhir vyutpÃditai÷ | tÆ«ïÅm Ãssva ' ity upahastikÃyÃs tÃmbÆlaæ karpÆrasahitam uddh­tya mahyaæ datvà citrÃ÷ kathÃ÷ kathayan k«aïam ati«Âhat | prÃyudhyata ca atisamrabdham anuprahÃraprav­ttasvapak«amuktakaïÂhÅravaravaæ vihaÇgamadvayam | jitaÓ ca asau pratÅcyavÃÂakukkuÂa÷ | so 'pi viÂabrÃhmaïa÷ svavÃÂakukkuÂavijayah­«Âo mayi vayoviruddhaæ sakhyam upetya tadaha÷ svag­hae eva snÃnabhojanÃdi kÃrayitvottaredyu÷ ÓrÃvastÅæ prati yÃntaæ mÃm anugamya ' smartavyo 'si saty arthe iti mitravad vis­jya pratyayÃsÅt | ahaæ ca gatvà ÓrÃvastÅm adhvaÓrÃnto bÃhyodyÃne latÃmaï¬ape Óayito 'smi | hamsakaravaprabodhitaÓ cotthÃya kÃm api kvaïitanÆpuramukharÃbhyÃæ caraïÃbhyÃæ madantikam upasarantÅæ yuvatÅm adrÃk«am | sà tv Ãgatya svahastavartini citrapaÂe likhitaæ matsad­Óaæ kim api puærÆpaæ mÃæ ca paryÃyeïa nirvarïayantÅ savismayaæ savitarkaæ sahar«aæ ca k«aïam avÃti«Âhata | mayà api tatra citrapaÂe matsÃd­Óyaæ paÓyatà tadd­«Âice«Âitam anÃkasmikaæ manyamÃnena ' nanu sarvasÃdhÃraïo 'yaæ ramaïÅya÷ puïyÃrÃmabhÆmibhÃga÷ | kim iti cirasthitikleÓoanubhÆyate | nanÆpave«Âavyam ' ity abhihità sà sasmitam ' anug­hÅtà asmi ' iti nya«Ådat | saÇkathà ca deÓavÃrtÃnubaddhà kÃcanÃvayor abhÆt | kathÃsamÓrità ca sà ' deÓÃtithir asi | d­Óyante ca te 'dhvaÓrÃntÃnÅva gÃtrÃïi | yadi na do«o madg­he 'dya viÓramitum anugraha÷ kriyatÃm ' ity aÓamsat | ahaæ ca ' ayi mugdhe nai«a do«o guïa eva ' iti tadanumÃrgagÃmÅ tadg­hagato rÃjÃrheïa snÃnabhojanÃdinopacarita÷ sukhaæ ni«aïïo rahasi paryap­cchye -- ' mahÃbhÃga digantarÃïi bhramatà kaccid asti ki¤cid adbhutaæ bhavatopalabdham ' iti | mama abhavan manasi -- ' mahad idam ÃÓÃspadam | e«Ã khalu nikhilaparijanasambÃdhasamlak«itÃyÃ÷ sakhÅ rÃjadÃrikÃyÃ÷ citrapaÂe ca asminn api tadupariviracitasitavitÃnaæ harmyatalam tadgataæ ca prakÃmavistÅrïaæ ÓaradabhrapaÂalapÃï¬uraæ Óayanam tadadhiÓÃyinÅ ca nidrÃlŬhalocanà mamaiveyaæ pratik­ti÷ | ato nÆnam anaÇgena sà api rÃjakanyà tÃvatÅæ bhÆmim Ãropità yasyÃm asahyamadanajvaravyathitonmÃdità satÅ sakhÅnirbandhap­«ÂavikriyÃnimittà cÃturyeïaitadrÆpanirmÃïenaiva samartham uttaraæ dattavatÅ | rÆpasamvÃdÃc ca samÓayÃnayà anayà p­«Âo bhindyÃm asyÃ÷ samÓayaæ yathÃnubhavakathanena ' iti jÃtaniÓcayo 'bravam -- ' bhadre dehi citrapaÂam ' iti | sà tv arpitavatÅ maddhaste | punas tam ÃdÃya tÃm api vyÃjasuptÃm ullasanmadanarÃgavihvalÃæ vallabhÃm ekatraiva abhilikhya ' kÃcid evaæbhÆtà yuvatir Åd­Óasya pumsa÷ pÃrÓvaÓÃyiny- araïyÃnÅprasuptena mayopalabdhà | kilai«a svapna÷ ' ity Ãlapaæ ca | h­«Âayà tu tayà vistarata÷ p­«Âa÷ sarvam eva v­ttÃntam akathayam | asau ca sakhyà mannimittÃny avasthÃntarÃïy avarïayat | tad Ãkarïya ca ' yadi tava sakhyà madanugrahonmukhaæ mÃnasam gamaya kÃnicid ahÃni | kam api kanyÃpure nirÃÓaÇkanivÃsakaraïam upÃyam ÃracayyÃgami«yÃmi ' iti katha¤cid enÃm abhyupagamayya gatvà tad eva kharvaÂaæ v­ddhaviÂena samagaæsi | so 'pi sasambhramaæ viÓramayya tathaiva snÃnabhojanÃdi kÃrayitvà rahasy ap­cchat -- ' Ãrya kasya hetor acireïaiva pratyÃgato 'si | ' pratyavÃdi«am enam - ' sthÃnae eva aham Ãryeïa asmi p­«Âa÷ | ÓrÆyatÃm | asti hi ÓrÃvastÅ nÃma nagarÅ | tasyÃ÷ patir apara iva dharmaputro dharmavardhano nÃma rÃjà | tasya duhità pratyÃdeÓa iva Óriya÷ prÃïà iva kusumadhanvana÷ saukumÃryavi¬ambitanavamÃlikà vanamÃlikà nÃma kanyà | sà mayà samÃpattid­«Âà kÃmanÃrÃcapaÇktim iva kaÂÃk«amÃlÃæ mama marmaïi vyakirat | tacchalyoddharaïak«amaÓ ca dhanvantarisad­Óas tvad ­te netaro 'sti vaidya iti pratyÃgato 'smi | tat prasÅda ka¤cid upÃyam Ãcaritum | ayam ahaæ parivartitastrÅve«as te kanyà nÃma bhaveyam | anugataÓ ca mayà tvam upagamya dharmÃsanagataæ dharmavardhanaæ vak«yasi -- ' mameyam ekaiva duhità | jÃtamÃtrÃyÃæ tv asyÃæ janany asyÃ÷ saæsthità | mÃtà ca pità ca bhÆtvà aham eva vyavardhayam | etadartham eva vidyÃmayaæ Óulkam arjituæ gato abhÆd avantinagarÅm ujjayinÅm asmadvaivÃhyakulaja÷ ko 'pi vipradÃraka÷ | tasmai ceyam anumatà dÃtum itarasmai na yogyà | taruïÅ bhÆtà ceyam | sa ca vilambita÷ | tena tam ÃnÅya pÃïim asyà grÃhayitvà tasmin nyastabhÃra÷ samnyasi«ye | durabhirak«atayà tu duhit-rïÃæ muktaÓaiÓavÃnÃæ viÓe«ataÓ ca amÃt­kÃïÃm iha devaæ mÃt­pit­sthÃnÅyaæ prajÃnÃm ÃpannaÓaraïam Ãgato 'smi | yadi v­ddhaæ brÃhmaïam adhÅtinam agatim atithiæ ca mÃm anugrÃhyapak«e gaïayaty ÃdirÃjacaritadhuryo deva÷ sai«Ã bhavadbhujacchÃyÃm akhaï¬itacÃritrà tÃvad adhyÃstÃæ yÃvad asyÃ÷ pÃïigrÃhakam Ãnayeyam ' iti | sa evam ukto niyatam abhimanÃyamÃna÷ svaduhit­samnidhau mÃæ vÃsayi«yati | gatas tu bhavÃn ÃgÃmini mÃsi phÃlgune phalgunÅ«ÆttarÃsu bhÃvini rÃjÃnta÷purajanasya tÅrthayÃtrotsave tÅrthasnÃnÃt prÃcyÃæ diÓi gorutÃntaram atikramya vÃnÅravalayamadhyavartini kÃrttikeyag­he karatalagatena ÓuklÃmbarayugalena sthÃsyasi | sa khalv aham anabhiÓaÇka evaitÃvantaæ kÃlaæ saha abhivih­tya rÃjakanyayà bhÆyas tasminn utsave gaÇgÃmbhasi viharan vihÃravyÃkule kanyakÃsamÃje magnopas­tas tvadabhyÃsae evonmaÇk«yÃmi | punas tvadupah­te vÃsasÅ paridhÃya apanÅtadÃrikÃve«o jÃmÃtà nÃma bhÆtvà tvÃm eva anugaccheyam | n­pÃtmajà tu mÃm itastato 'nvi«ya anÃsÃdayantÅ ' tayà vinà na bhok«ye ' iti rudaty eva avarodhane sthÃsyati | tanmÆle ca mahati kolÃhale krandatsu parijane«u rudatsu sakhÅjane«u Óocatsu paurajane«u kiÇkartavyatÃmƬhe sÃmÃtye pÃrthive tvam ÃsthÃnÅm etya mÃæ sthÃpayitvà vak«yasi - ' deva sa e«a me jÃmÃtà tava arhati ÓrÅbhujÃrÃdhanam | adhÅtÅ catur«v ÃmnÃye«u g­hÅtÅ «aÂsv aÇge«u ÃnvÅk«ikÅvicak«aïa÷ catu÷«a«ÂikalÃgamaprayogacatura÷ viÓe«eïa gajarathaturaÇgatantravit i«vasanÃstrakarmaïi gadÃyuddhe ca nirupama÷ purÃïetihÃsakuÓala÷ kartà kÃvyanÃÂakÃkhyÃyikÃnÃm vettà sopani«ado 'rthaÓÃstrasya nirmatsaro guïe«u viÓrambhÅ suh­tsu Óakya÷ samvibhÃgaÓÅla÷ Órutadharo gatasmayaÓ ca | na asya do«am aïÅyÃæsam apy upalabhe | na ca guïe«v avidyamÃnam | tan mÃd­Óasya brÃhmaïamÃtrasya na labhya e«a sambandhÅ | duhitaram asmai samarpya vÃrddhakocitam antyam ÃÓramaæ saÇkrameyam yadi deva÷ sÃdhu manyate ' iti | sa idam Ãkarïya vaivarïyÃkrÃntavaktra÷ param upeto vailak«yam Ãrapsyate 'nunetum anityatÃdisaÇkÅrtanena atrabhavantaæ mantribhi÷ saha | tvaæ tu te«Ãm adattaÓrotro muktakaïÂhaæ ruditvà cirasya bëpakuïÂhakaïÂha÷ këÂhÃny Ãh­tya agniæ sandhuk«ya rÃjamandiradvÃre citÃdhirohaïÃyopakrami«yase | sa tÃvad eva tvatpÃdayor nipatya sÃmÃtyo narapatir anÆnair arthais tvÃm upacchandya duhitaraæ mahyaæ datvà madyogyatÃsamÃrÃdhita÷ samastam eva rÃjyabhÃraæ mayi samarpayi«yati | so 'yam abhyupÃyo 'nu«Âheya÷ yadi tubhyaæ rocate ' iti | so 'pi paÂuviÂÃnÃm agraïÅr asak­dabhyastakapaÂaprapa¤ca÷ päcÃlaÓarmà yathoktam abhyadhikaæ ca nipuïam upakrÃntavÃn | ÃsÅc ca mama samÅhitÃnÃm ahÅnakÃlasiddhi÷ | anvabhavaæ ca madhukara iva navamÃlikÃm Ãrdrasumanasam | asya rÃj¤a÷ simhavarmaïa÷ sÃhÃyyadÃnaæ suh­tsaÇketabhÆmigamanam ity ubhayam apek«ya sarvabalasandohena campÃm imÃm upagato daivÃd devadarÓanasukham anubhavÃmi ' iti | Órutvaitatpramaticaritaæ smitamukulitamukhanalina÷ ' vilÃsaprÃyam Ærjitam m­duprÃyaæ ce«Âitam i«Âa e«a mÃrga÷ praj¤ÃvatÃm | athedÃnÅm atra bhavÃn praviÓatu iti mitraguptam aik«ata k«itÅÓaputra÷ | / iti ÓrÅ daï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite pramaticaritaæ nÃma pa¤cama ucchvÃsa÷ | / / «a«Âha ucchvÃsa÷ / so 'py Ãcacak«e -- ' deva so 'ham api suh­tsÃdhÃraïabhramaïakÃraïa÷ suhme«u dÃmaliptÃhvayasya nagarasya bÃhyodyÃne mahÃntam utsavasamÃjam Ãlokayam | tatra kvacid atimuktalatÃmaï¬ape kam=api vÅïÃvÃdenÃtmÃnaæ vinodayantam utkaïÂhitaæ yuvÃnam adrÃk«am | aprà k«aæ ca -- ' bhadra ko nÃma ayam utsava÷ kim arthaæ và samÃrabdha÷ kena và nimittenotsavam anÃd­tyaikÃnte bhavÃn utkaïÂhita iva parivÃdinÅdvitÅyas ti«Âhati ' iti | so 'bhyadhatta - ' saumya suhmapatis tuÇgadhanvà nÃma anapatya÷ prÃrthitavÃn amu«minn Ãyatane vism­tavindhyavÃsarÃgaæ vasantyà vindhyavÃsinyÃ÷ pÃdamÆlÃd apatyadvayam | anayà ca kila asmai pratiÓayitÃya svapne samÃdi«Âam -- ' samutpatsyate tavaika÷ putra÷ jani«yate caikà duhità | sa tu tasyÃ÷ pÃïigrÃhakam anujÅvi«yati | sà tu saptamÃd var«Ãd ÃrabhyÃpariïayanÃt pratimÃsaæ k­ttikÃsu kandukan­tyena guïavadbhart­lÃbhÃya mÃæ samÃrÃdhayatu | yaæ ca abhila«et sà amu«mai deyà | sa cotsava÷ kandukotsavanÃmà astu ' iti | tato 'lpÅyasà kÃlena rÃj¤a÷ priyamahi«Å medinÅ nÃmaikaæ putram asÆta | samutpannà caikà duhità | sà adya kanyà kandukÃvatÅ nÃma somÃpŬÃæ devÅæ kandukavihÃreïÃrÃdhayitum Ãgami«yati | tasyÃs tu sakhÅ candrasenà nÃma dhÃtreyikà mama priyÃsÅt | sà cai«u divase«u rÃjaputreïa bhÅmadhanvanà balavad anuruddhà | tad aham utkaïÂhito manmathaÓaraÓalyadu÷khodvignacetÃ÷ kalena vÅïÃraveïÃtmÃnaæ ki¤=cid ÃÓvÃsayan viviktam adhyÃse iti | asminn eva k«aïe kim api nÆpurakvaïitam upÃti«Âhat | Ãgatà ca kÃcid aÇganà | d­«Âvaiva sa enÃm utphullad­«Âir utthÃyopagÆhya gìham upagƬhakaïÂhaÓ ca tayà tatraivopÃviÓat | aÓamsac ca -- ' sai«Ã me prÃïasamà yadviraho dahana iva dahati mÃm | idaæ ca me jÅvitam apaharatà rÃjaputreïa m­tyuneva niru«matÃæ nÅta÷ | na ca Óak«yÃmi rÃjasÆnur ity amu«min pÃpam Ãcaritum | ato 'nayÃtmÃnaæ sud­«Âaæ kÃrayitvà tyak«yÃmi ni«pratikriyÃn prÃïÃn ' iti | sà tu paryaÓrumukhÅ samabhyadhÃt -- ' mà sma nÃtha matk­te 'dhyavasya÷ sÃhasam | yas tvam uttamÃt sÃrthavÃhÃd arthadÃsÃd utpadya koÓadÃsa iti gurubhir abhihitanÃmadheya÷ punar madatyÃsaÇgÃd veÓadÃsa iti dvi«adbhi÷ prakhyÃpito 'si tasmims tvayy uparate yady ahaæ jÅveyaæ n­Óamso veÓa iti samarthayeyaæ lokavÃdam | ato 'dyaiva naya mÃm Åpsitaæ deÓam ' iti | sa tu mÃm abhyadhatta -- ' bhadra bhavadd­«Âe«u rëÂre«u katamat sam­ddhaæ sampannasasyaæ satpuru«abhÆyi«Âhaæ ca ' iti | tam aham Å«advihasya abravam -- ' bhadra vistÅrïeyam arïavÃmbarà | na paryanto 'sti sthÃnasthÃne«u ramyÃïÃm janapadÃnÃm | api tu na ced iha yuvayo÷ sukhanivÃsakÃraïaæ kam=apy upÃyam utpÃdayituæ ÓaknuyÃæ tato 'ham eva bhaveyam adhvadarÓÅ iti | tÃvatodairata raïitÃni maïinÆpurÃïÃm | atha asau jÃtasambhramà ' prÃptaiveyaæ bhart­dÃrikà kandukÃvatÅ kandukakrŬitena devÅæ vindhyavÃsinÅm ÃrÃdhayitum | ani«iddhadarÓanà ceyam asmin kandukotsave | saphalam astu yu«maccak«u÷ | Ãgacchataæ dra«Âum | aham asyÃ÷ sakÃÓavartinÅ bhaveyam ' ity ayÃsÅt | tÃm anvayÃva cÃvÃm | mahati ratnaraÇgapÅÂhe sthitÃæ prathamaæ tÃmrau«ÂhÅm apaÓyam | ati«Âhac ca sà sadya eva mama h­daye | na mayà anyena và antarÃle d­«Âà | citrÅyÃvi«Âacit taÓ ca acintayam -- ' kim iyaæ lak«mÅ÷ | na hi na hi | tasyÃ÷ kila haste vinyastaæ kamalam asyÃs tu hasta eva kamalam | bhuktapÆrvà tu sà purÃtanena pumsà pÆrvarÃjaiÓ ca asyÃ÷ punar anavadyam ayÃtayÃmaæ ca yauvanam ' iti cintayaty eva mayi sà anaghasarvagÃtrÅ vyatyastahastapallavÃgrasp­«ÂabhÆmir ÃlolanÅlakuÂilÃlakà savibhramaæ bhagavatÅm abhivandya kandukam amandarÃgarÆ«itÃk«am anaÇgam ivÃlambata | lÅlÃÓithilaæ ca bhÆmau muktavatÅ | mandotthitaæ ca ki¤=citku¤citÃÇgu«Âhena pras­takomalÃÇgulinà pÃïipallavena samÃhatya hastap­«Âhena connÅya caÂulad­«Âilächitaæ stabakam iva bhramaramÃlÃnuviddham avapatantam ÃkÃÓae eva agrahÅt | amu¤cac ca | madhyavilambitalaye drutalaye m­dum­du ca praharantÅ tatk«aïaæ cÆrïapadam adarÓayat | praÓÃntaæ ca taæ nirdayaprahÃrair udapÃdayat | viparyayeïa ca prÃÓamayat | pak«am ­jvÃgataæ ca vÃmadak«iïÃbhyÃæ karÃbhyÃæ paryÃyeïa abhighnatÅ Óakuntam ivodasthÃpayat | dÆrotthitaæ ca prapatantam Ãhatya gÅtamÃrgam Ãracayat | pratidiÓaæ ca gamayitvà pratyÃgamayat | evam anekakaraïamadhuraæ viharantÅ raÇgagatasya raktacetaso janasya pratik«aïam uccÃvacÃ÷ praÓamsÃvÃca÷ pratig­hïatÅ tatk«aïÃrƬhaviÓrambhaæ koÓadÃsam amse avalambya kaïÂakitagaï¬am utphullek«aïaæ ca mayy abhimukhÅbhÆya ti«Âhati tatprathamÃvatÅrïakandarpakÃritakaÂÃk«ad­«Âis tadanumÃrgavilasitalÅläcitabhrÆlatà ÓvÃsÃnilavegÃndolitair dantacchadaraÓmijÃlair lÅlÃpallavair iva mukhakamalaparimalagrahaïalolÃn Ãlinas tìayantÅ maï¬alabhramaïe«u kandukasya atiÓÅghrapracÃritayà viÓantÅva maddarÓanalajjayà pu«pamayaæ pa¤jaram pa¤cabindupras­te«u pa¤ca api pa¤cabÃïabÃïÃn yugapad iva abhipatatas trÃsena avaghaÂÂayantÅ gomÆtrikÃpracÃre«u ghanadarÓitarÃgavibhramà vidyullatÃm iva vi¬ambayantÅ bhÆ«aïamaïiraïitadattalayasamvÃdipÃdacÃram apadeÓasmitaprabhÃni«iktabimbÃdharam apasramsitapratisamÃhitaÓikhaï¬abhÃram samÃghaÂÂitakvaïitaratnamekhalÃguïam a¤citotthitap­thunitambalambivicaladamÓukojjvalam Ãku¤citapras­tavellitabhujalatÃbhihatalalitakandukam ÃvarjitabÃhupÃÓam parivartitatrikavilagnalolakuntalam avagalitakarïapÆrakanakapatraprati samÃdhÃnaÓÅghratÃnatikramitaprak­takrŬam asak­dutk«ipyamÃïahastapÃdabÃhyÃbhyantarabhrÃntakandukam avanamanonnamananairantaryana«Âad­«Âamadhyaya«Âikam avapatanotpatanaviparyastamuktÃhÃram aÇkuritagharmasaliladÆ«itakapolapatrabhaÇgaÓo«aïÃdhik­taÓravaïapallavÃnilam ÃgalitastanataÂÃmÓukaniyamanavyÃp­taikapÃïipallavaæ ca ni«adyotthÃya nimÅlyonmÅlya sthitvà gatvà caiva aticitraæ paryakrŬata rÃjakanyà | abhihatya bhÆtalÃkÃÓayor api krŬÃntarÃïi darÓanÅyÃny ekenaiva anekeneva kandukena adarÓayat | candrasenÃdibhiÓ ca priyasakhÅbhi÷ saha vih­tya vih­tÃnte ca abhivandya devÅæ manasà me sÃnurÃgeïeva parijanena ca anugamyamÃnà kuvalayaÓaram iva kusumaÓarasya mayy apÃÇgaæ samarpayantÅ sÃpadeÓam asak­dÃvartyamÃnavadanacandramaï¬alatayà svah­dayam iva matsamÅpe preritaæ pratiniv­ttaæ na vety ÃlokayantÅ saha sakhÅbhi÷ kumÃrÅpuram agamat | ahaæ ca anaÇgavihvala÷ svaveÓma gatvà koÓadÃsena yatnavad atyudÃraæ snÃnabhojanÃdikam anubhÃvito 'smi | sÃyaæ copas­tya candrasenà rahasi mÃæ praïipatya patyur amsam amsena praïayapeÓalam ÃghaÂÂayanty upÃdiÓat | Ãca«Âa ca h­«Âa÷ koÓadÃsa÷ -- ' bhÆyÃsam evam yÃvadÃyur ÃyatÃk«i tvatprasÃdasya pÃtram iti | mayà tu sasmitam abhihitam -- ' sakhe kim etad ÃÓÃsyam | asti ki¤=cid a¤janam | anayà tadaktanetrayà rÃjasÆnur upasthito vÃnarÅm ivainÃæ drak«yati viraktaÓ cainÃæ punas tyak«yati ' iti | tayà tu smerayà asmi kathita÷ -- ' so 'yam ÃryeïÃj¤Ãkaro jano 'tyartham anug­hÅta÷ yad asminn eva janmani mÃnu«aæ vapur apanÅya vÃnarÅkari«yate | tad ÃstÃm idam | anyathà api siddhaæ na÷ samÅhitam | adya khalu kandukotsave bhavantam avahasitamanobhavÃkÃram abhila«antÅ ro«Ãd iva Óambaradvi«Ã atimÃtram ÃyÃsyate rÃjaputrÅ | so 'yam artho viditabhÃvayà mayà svamÃtre tayà ca tanmÃtre mahi«yà ca manujendrÃya nivedayi«yate | viditÃrthas tu pÃrthivas tvayà duhitu÷ pÃïiæ grÃhayi«yati | tataÓ ca tvadanujÅvinà rÃjaputreïa bhavitavyam | e«a hi devatÃsamÃdi«Âo vidhi÷ | tvadÃyatte ca rÃjye na alam eva tvÃm atikramya mÃm avaroddhum bhÅmadhanvà | tat sahatÃm ayaæ tricaturÃïi dinÃni | ' iti mÃm Ãmantrya priyaæ copagÆhya pratyayÃsÅt | mama koÓadÃsasya ca taduktÃnusÃreïa bahu vikalpayato÷ katha¤=cid ak«Åyata k«apà | k«apÃnte ca k­tayathocitaniyamas tam eva priyÃdarÓanasubhagam udyÃnoddeÓam upagato 'smi | tatraiva copas­tya rÃjaputro nirabhimÃnam anukÆlÃbhi÷ kathÃbhir mÃm anuvartamÃno muhÆrtam Ãsta | nÅtvà copakÃryÃm Ãtmasamena snÃnabhojanaÓayanÃdivyatikareïopÃcarat | talpagataæ ca svapnena anubhÆyamÃnapriyÃdarÓanÃliÇganasukham Ãyasena niga¬ena atibalavadbahupuru«ai÷ pÅvarabhujadaï¬oparuddham abandhayan mÃm | pratibuddhaæ ca sahasà samabhyadhÃt -- ' ayi durmate Órutam Ãlapitaæ hatÃyÃÓ candrasenÃyà jÃlarandhrani÷s­taæ tadekÃvabodhaprayuktayà anayà kubjayà | tvaæ kila abhila«ito varÃkyà kandukavatyà tava kila anujÅvinà mayà stheyam tvadvaca÷ kila anatikramatà mayà candrasenà koÓadÃsÃya dÃsyate ity uktvà pÃrÓvacaraæ puru«am ekam Ãlokya akathayat -- ' prak«ipainaæ sÃgare ' iti | sa tu labdharÃjya iva atih­«Âa÷ ' deva yad Ãj¤Ãpayasi ' iti yathÃdi«Âam akarot | ahaæ tu nirÃlambano bhujÃbhyÃm itastata÷ spandamÃna÷ kim=api këÂhaæ daivadattam urasopaÓli«ya tÃvad aplo«i yÃvad apÃsarad vÃsara÷ ÓarvarÅ ca sarvà | pratyu«asy ad­Óyata kim=api vahitram | amutrÃsan yavanÃ÷ | te mÃm uddh­tya rÃme«unÃmne nÃvikanÃyakÃya kathitavanta÷ -- ' ko 'py ayam Ãyasaniga¬abaddha eva jale labdha÷ puru«a÷ | so 'yam api si¤cet sahasraæ drÃk«ÃïÃæ k«aïenaikena iti | asminn eva k«aïe naikanaukÃpariv­ta÷ ko 'pi madgur abhyadhÃvat | abibhayur yavanÃ÷ | tÃvad atijavà naukÃ÷ ÓvÃna iva varÃham asmatpotaæ paryarutsata | prÃvartata ca samprahÃra÷ | parÃjÃyi«ata yavanÃ÷ | tÃn aham agatÅn avasÅdata÷ samÃÓvÃsya alapi«am -- ' apanayata me niga¬abandhanam | ayam aham avasÃdayÃmi va÷ sapatnÃn ' iti | amÅ tathà akurvan | sarvÃmÓ ca tÃn pratibhaÂÃn bhallavar«iïà bhÅmaÂaÇk­tena ÓÃrÇgeïa lavalavÅk­tÃÇgÃn akÃr«am | avaplutya hatavidhvastayodham asmatpotasamsaktapotam amutra nÃvikanÃyakam anabhisaram abhipatya jÅvagrÃham agrahÅ«am | asau cÃsÅt sa eva bhÅmadhanvà | taæ ca aham avabudhya jÃtavrŬam abravam -- ' tÃta kiæ d­«ÂÃni k­tÃntavilasitÃni ' iti | te tu sÃmyÃtrikà madÅyenaiva Ó­Çkhalena tam atigìhaæ baddhvà har«akilakilÃravam akurvan mÃæ ca apy apÆjayan | durvÃrà tu sà naur ananukÃlavÃtanunnà dÆram abhipatya kam api dvÅpaæ nibi¬am ÃÓli«ÂavatÅ | tatra ca svÃdu pÃnÅyam edhÃmsi kandamÆlaphalÃni ca sa¤jigh­k«avo gìhapÃtitaÓilÃvalayam avÃtarÃma | tatra cÃsÅn mahÃÓaila÷ | so 'ham -- ' aho ramaïÅyo 'yaæ parvatanitambabhÃga÷ kÃntatareyaæ gandhapëÃïavaty upatyakà ÓiÓiram idam indÅvarÃravindamakarandabinducandrakottaraæ gotravÃri ramyo 'yam anekavarïakusumama¤jarÅma¤julataras taruvanÃbhoga÷ ity at­ptatarayà d­Óà bahu bahu paÓyann alak«itÃdhyÃrƬhak«oïÅdharaÓikhara÷ ÓoïÅbhÆtam utprabhÃbhi÷ padmarÃgasopÃnaÓilÃbhi÷ kim api nÃlÅkaparÃgadhÆsaraæ sara÷ samadhyagamam | tatra snÃtaÓ ca kÃmÓ=cid am­tasvÃdÆn bisabhaÇgÃn ÃsvÃdya amsalagnakalhÃras tÃravartinà kena api bhÅmarÆpeïa brahmarÃk«asena abhipatya ' ko 'si kutastyo 'si ' iti nirbhartsayatà abhyadhÅye | nirbhayena ca mayà so 'bhyadhÅyata -- ' saumya so aham asmi dvijanmà | ÓatruhastÃd arïavam arïavÃd yavananÃvam yavananÃvaÓ citragrÃvÃïam enaæ parvatapravaraæ gato yad­cchayà asmin sarasi viÓrÃnta÷ | bhadraæ tava ' iti | so 'brÆta -- ' na ced bravÅ«i praÓnÃn aÓnÃmi tvÃm ' iti | mayoktam -- ' p­cchà tÃvad bhavatu ' iti | athÃvayor ekayÃryayÃsÅt samlÃpa÷ -- kiæ krÆraæ strÅh­dayaæ kiæ g­hiïa÷ priyahitÃya dÃraguïÃ÷ | ka÷ kÃma÷ saÇkalpa÷ kiæ du«karasÃdhanaæ praj¤Ã || ' tatra dhÆminÅgominÅnimbavatÅnitambavatya÷ pramÃïam | ' ity upadi«Âo mayà so 'brÆta -- ' kathaya kÅd­Óyas tÃ÷ ' iti | atrodÃharam -- ' asti trigarto nÃma janapada÷ | tatrÃsan g­hiïas traya÷ sphÅtasÃradhanÃ÷ sodaryà dhanakadhÃnyakadhanyakÃkhyÃ÷ | te«u jÅvatsu na vavar«a var«Ãïi dvÃdaÓa daÓaÓatÃk«a÷ | k«ÅïasÃraæ sasyam o«adhyo vandhyÃ÷ na phalavanto vanaspataya÷ klÅbà meghÃ÷ k«Åïasrotasa÷ sravantya÷ paÇkaÓe«Ãïi palvalÃni nirnisyandÃny utsamaï¬alÃni viralÅbhÆtaæ kandamÆlaphalam avahÅnÃ÷ kathÃ÷ galitÃ÷ kalyÃïotsavakriyÃ÷ bahulÅbhÆtÃni taskarakulÃni anyoanyam abhak«ayan prajÃ÷ paryaluÂhann itastato balÃkÃpÃï¬urÃïi naraÓira÷kapÃlÃni paryahiï¬anta Óu«kÃ÷ kÃkamaï¬alya÷ ÓÆnyÅbhÆtÃni nagaragrÃmakharvaÂapuÂabhedanÃdÅni | tae ete g­hapataya÷ sarvadhÃnyanicayam upayujya ajÃvikaæ gavalagaïaæ gavÃæ yÆthaæ dÃsÅdÃsajanam apatyÃni jye«ÂhamadhyamabhÃrye ca krameïa bhak«ayitvà ' kani«ÂhabhÃryà dhÆminÅ Óvo bhak«aïÅyà ' iti samakalpayan | ayaæ kani«Âho dhanyaka÷ priyÃæ svÃm attum ak«amas tayà saha tasyÃm eva niÓy apÃsarat | mÃrgaklÃntÃæ codvahan vanaæ jagÃhe | svamÃmsÃs­gapa nÅtak«utpipÃsÃæ tÃæ nayann antare kam api nik­ttapÃïipÃdakarïanÃsikam avanip­«Âhe vice«ÂamÃnaæ puru«am adrÃk«Åt | tam apy ÃrdrÃÓaya÷ skandhenodvahan kandamÆlam­gabahule gahanoddeÓe yatnaracitaparïaÓÃlaÓ ciram avasat | amuæ ca ropitavraïam iÇgudÅtailÃdibhir Ãmi«eïa ÓÃkenÃtmanirviÓe«aæ pupo«a | pu«Âaæ ca tam udriktadhÃtum ekadà m­gÃnve«aïÃya ca prayÃte dhanyake sà dhÆminÅ riramsayopÃti«Âhat | bhartsità api tena balÃtkÃram arÅramat | niv­ttaæ ca patim udakÃbhyarthinam ' uddh­tya kÆpÃt piba rujati me Óira÷ Óiroroga÷ ' ity uda¤canaæ sarajjuæ puraÓ cik«epa | uda¤cantaæ ca taæ kÆpÃd apa÷ k«aïÃt p­«Âhato gatvà praïunoda | taæ ca vikalaæ skandhenoduhya deÓÃd deÓÃntaraæ paribhramantÅ pativratÃpratÅtiæ lebhe bahuvidhÃÓ ca pÆjÃ÷ | punar avantirÃjÃnugrahÃd atimahatyà bhÆtyà nyavasat | atha pÃnÅyÃrthisÃrthajanasamÃpattid­«Âoddh­tam avanti«u bhramantam ÃhÃrÃrthinaæ bhartÃram upalabhya sà dhÆminÅ ' yena me patir vikalÅk­ta÷ sa durÃtmà ayam ' iti tasya sÃdhoÓ citravadham aj¤ena rÃj¤Ã samÃdeÓayÃæ cakÃra | dhanyakas tu dattapaÓcÃdbandha÷ vadhyabhÆmiæ nÅyamÃna÷ saÓe«atvÃd Ãyu«a÷ ' yo mayà vikalÅ k­to 'bhimato bhik«u÷ sa cen me pÃpam Ãcak«Åta yukto me daï¬a÷ ' ity adÅnam adhik­taæ jagÃda | ' ko do«a÷ ' ity upanÅya darÓite 'mu«min sa vikala÷ paryaÓru÷ pÃdapatitas tasya sÃdhos tatsuk­tam asatyÃÓ ca tasyÃs tathÃbhÆtaæ duÓcaritam Ãryabuddhir Ãcacak«e | kupitena rÃj¤Ã virÆpitamukhÅ sà du«k­takÃriïÅ k­tà Óvabhya÷ pÃcikà | k­taÓ ca dhanyaka÷ prasÃdabhÆmi÷ | tad bravÅmi -- ' strÅ h­dayaæ krÆram ' iti | punar anuyukto gominÅv­ttÃntam ÃkhyÃtavÃn - ' asti dravi¬e«u käcÅ nÃma nagarÅ | tasyÃm anekakoÂisÃra÷ Óre«Âhiputra÷ ÓaktikumÃro nÃmÃsÅt | so '«ÂÃdaÓavar«adeÓÅ yaÓ cintÃm Ãpede -- ' na asty adÃrÃïÃm ananuguïadÃrÃïÃæ và sukhaæ nÃma | tat kathaæ nu guïavad vindeyaæ kalatram ' iti | atha parapratyayÃh­te«u dÃre«u yÃd­cchikÅæ sampattim anabhisamÅk«ya kÃrtÃntiko nÃma bhÆtvà vastrÃntapinaddhaÓÃliprastho bhuvaæ babhrÃma | ' lak«aïaj¤o 'yam ' ity amu«mai kanyÃ÷ kanyÃvanta÷ pradarÓayÃæ babhÆvu÷ | yÃæ kä=cil lak«aïavatÅæ savarïÃæ kanyÃæ d­«Âvà sa kila sma bravÅti -- ' bhadre Óakno«i kim anena ÓÃliprasthena guïavad annam asmÃn abhyavahÃrayitum ' iti | sa hasitÃvadhÆto g­hÃd g­haæ praviÓya abhramat | ekadà tu Óibi«u kÃverÅtÅrapattane saha pit­bhyÃm avasitamaharddhim avaÓÅrïabhavanasÃrÃæ dhÃtryà pradarÓyamÃnÃæ kä=cana viralabhÆ«aïÃæ kumÃrÅæ dadarÓa | asyÃæ samsaktacak«uÓ ca atarkayat -- ' asyÃ÷ khalu kanyakÃyÃ÷ sarvae eva avayavà na atisthÆlà na atik­Óà na atihrasvà na atidÅrghà na vikaÂà m­jÃvantaÓ ca | raktatalÃÇgulÅ yavamatsyakamalakalaÓÃdyanekapuïyalekhÃläch itau karau samagulphasandhÅ mÃmsalÃv aÓirÃlau ca aÇghrÅ jaÇghe ca anu pÆrvav­tte pÅvarorugraste iva durupalak«ye jÃnunÅ sak­dvibhaktaÓ caturasra÷ kakundaravibhÃgaÓobhÅ rathÃÇgÃkÃrasamsthitaÓ ca nitambabhÃga÷ tanutaram Å«annimnaæ gambhÅraæ nÃbhimaï¬alaæ valitrayeïa ca alaæk­tam udaram urobhÃgavyÃpinÃv unmagnacÆcukau viÓÃlÃrambhaÓobhinau payodharau dhanadhÃnyaputrabhÆyastvacihnalekhÃlächitatale snigdhodagrakomalanakhamaïÅ ­jvanupÆrvav­ttatÃmrÃÇgulÅsamnatÃmsadeÓe saukumÃryavatyau nimagnaparvasandhÅ ca bÃhulate tanvÅ kambuv­ttabandhurà ca kandharà v­ttamadhyavibhaktarÃgÃdharam asaÇk«iptacÃrucibukam ÃpÆrïakaÂhinagaï¬amaï¬alam asaÇgatÃnuvakranÅlasnigdhabhrÆlatam anatiprau¬hatilakusumasad­ÓanÃsikam asitadhavalaraktatribhÃgabhÃsuramadhurÃdhÅra sa¤cÃramantharÃyatek«aïam induÓakalasundaralalÃÂam indranÅlaÓilÃkÃraramyÃlakapaÇktidviguïakuï¬alita mlÃnanÃlÅkanÃlalalitalambaÓravaïapÃÓayugalam Ãnanakamalam anatibhaÇguro bahula÷ paryante 'py akapilarucir ÃyÃmavÃn ekaikanisargasamasnigdhanÅlo gandhagrÃhÅ ca mÆrdhajakalÃpa÷ | seyam Ãk­tir na vyabhicarati ÓÅlam | Ãsajjati ca me h­dayam asyÃm eva | tat parÅk«yainÃm udvaheyam | avim­ÓyakÃriïà hi niyatam anekÃ÷ patanty anuÓayaparamparÃ÷ ' iti snigdhad­«Âir Ãca«Âa -- ' bhadre kac=cid asti kauÓalaæ ÓÃliprasthena anena sampannam ÃhÃram asmÃn abhyavahÃrayitum ' iti | tatas tayà v­ddhadÃsÅ sÃkÆtam Ãlokità | tasya hastÃt prasthamÃtraæ dhÃnyam ÃdÃya kva=cid alindoddeÓe susiktasamm­«Âe dattapÃdaÓaucam upÃveÓayat | sà kanyà tÃn gandhaÓÃlÅn saÇk«udya mÃtrayà viÓo«yÃtape muhur muhu÷ parivartya sthirasamÃyÃæ bhÆmau nÃlÅp­«Âhena m­dum­du ghaÂÂayantÅ tu«air akhaï¬ais taï¬ulÃn p­thak cakÃra | jagÃda ca dhÃtrÅm -- ' mÃta÷ ebhis tu«air arthino bhÆ«aïam­jÃkriyÃk«amai÷ svarïakÃrÃ÷ | tebhya imÃn datvà labdhÃbhi÷ kÃkiïÅbhi÷ sthiratarÃïy anatyÃrdrÃïi na atiÓu«kÃïi këÂhÃni mitaæpacÃæ sthÃlÅm ubhe ÓarÃve cÃhara ' iti | tathÃk­te tayà tÃms taï¬ulÃn anatinimnottÃnavistÅrïakuk«au kakubholÆkhale lohapatrave«Âitamukhena samaÓarÅreïa vibhÃvyamÃnamadhyatÃnavena vyÃyatena guruïà khÃdireïa musalena caturalalitotk«epaïÃvak«epaïÃyÃsitabhujam asak­daÇgulÅbhir uddh­tyoddh­tya avahatya ÓÆrpaÓodhitakaïakiæ ÓÃrukÃms taï¬ulÃn asak­d adbhi÷ prak«Ãlya kvathitapa¤caguïe jale dattacullÅpÆjà prÃk«ipat | praÓlathÃvayave«u prasphuratsu taï¬ule«u mukulÃvasthÃm ativartamÃne«u saÇk«ipya analam upahitamukhapidhÃnayà sthÃlyà annamaï¬am agÃlayat | darvyà ca avaghaÂÂya mÃtrayà parivartya samapakve«u sikthe«u tÃæ sthÃlÅm adhomukhÅm avÃti«Âhipat | indhanÃny anta÷sÃrÃïy ambhasà samabhyuk«ya praÓamitÃgnÅni k­«ïÃÇgÃrÅk­tya tadarthibhya÷ prÃhiïot -- ' ebhir labdhÃ÷ kÃkiïÅr datvà ÓÃkaæ gh­taæ dadhi tailam Ãmalakaæ ci¤cÃphalaæ ca yathÃlÃbham Ãnaya ' iti | tathà anu«Âhite ca tayà dvitrÃn upadamÓÃn upapÃdya tadannamaï¬am ÃrdravÃlukopahitanavaÓarÃvagatam atim­dunà tÃlav­ntÃnilena ÓÅtalÅk­tya salavaïasambhÃraæ dattÃÇgÃradhÆpavÃsaæ ca sampÃdya tad apy Ãmalakaæ Ólak«ïapi«Âam utpalagandhi k­tvà dhÃtrÅmukhena snà nÃya tam acodayat | tayà ca snÃnaÓuddhayà dattatailÃmalaka÷ krameïa sasnau | snÃta÷ siktam­«Âe kuÂÂime phalakam Ãruhya pÃï¬uharitasya tribhÃgaÓe«alÆnasya aÇgaïakadalÅpalÃÓasyopari ÓarÃvadvayaæ dattam Ãrdram abhim­Óann ati«Âhat | sà tu tÃæ peyÃm eva agre samupÃharat | pÅtvà ca apanatÃdhvaklama÷ prah­«Âa÷ praklinnasakalagÃtra÷ sthito 'bhÆt | tatas tasya ÓÃlyodanasya darvÅdvayaæ datvà sarpirmà trÃæ sÆpam upadamÓaæ copajahÃra | imaæ ca dadhnà ca trijÃtakÃvacÆrïitena surabhiÓÅtalÃbhyÃæ ca kÃlaÓeyakäjikÃbhyÃæ Óe«am annam abhojayat | saÓe«ae eva andhasy asÃv at­pyat | ayÃcata ca pÃnÅyam | atha navabh­ÇgÃrasambh­tam agurudhÆpadhÆpitam abhinavapÃÂalÅkusumavÃsitam utphullotpalagrathitasaurabhaæ vÃri nÃlÅdhÃrÃtmanà pÃtayÃæ babhÆva | so 'pi mukhopahitaÓarÃveïa himaÓiÓirakaïakarÃlitÃruïÃyamÃnÃk«ipak«mà dhÃrÃravÃbhinanditaÓravaïa÷ sparÓasukhodbhinnaromäcakarkaÓakapola÷ parimalapravÃlotpŬaphullaghrÃïarandhro mÃdhuryaprakar«Ãvarjitarasanendriyas tad acchaæ pÃnÅyam ÃkaïÂhaæ papau | Óira÷kampasaæj¤ÃvÃrità ca punar aparakarakeïÃcamanam adatta kanyà | v­ddhayà tu taducchi«Âam apohya haritagomayopalipte kuÂÂime svam evottarÅyakarpaÂaæ vyavadhÃya k«aïam aÓeta | paritu«ÂaÓ ca vidhivad upayamya kanyÃæ ninye | nÅtvaitadanapek«a÷ kÃm=api gaïikÃm avarodham akarot | tÃm apy asau priyasakhÅm ivopÃcarat | patiæ ca daivatam iva muktatandrà paryacarat | g­hakÃryÃïi ca ahÅnam anvati«Âhat | parijanaæ ca dÃk«iïyanidhir ÃtmÃdhÅnam akarot | tadguïavaÓÅk­taÓ ca bhartà sarvam eva kuÂumbaæ tadÃyattam eva k­tvà tadekÃdhÅnajÅvitaÓarÅras trivargaæ nirviveÓa | tad bravÅmi --' g­hiïa÷ priyahitÃya dÃraguïÃ÷ ' iti | tatas tena anuyukto nimbavatÅv­ttam ÃkhyÃtavÃn -- ' asti saurëÂre«u valabhÅ nÃma nagarÅ | tasyÃæ g­haguptanÃmno guhyakendratulyavibhavasya nÃvikapater duhità ratnavatÅ nÃma | tÃæ kila madhumatyÃ÷ samupÃgamya balabhadro nÃma sÃrthavÃhaputra÷ paryaïai«Åt | tayà api navavadhvà rahasi rabhasavighnitasuratasukho jhaÂiti dve«am alpetaraæ babandha | na tÃæ punar dra«Âum i«ÂavÃn | tadg­hÃgamanam api suh­dvÃkyaÓatÃtivartÅ lajjayà parijahÃra | tÃæ ca durbhagÃæ tadÃprabh­ty eva ' neyaæ ratnavatÅ nimbavatÅ ceyam iti svajana÷ parajanaÓ ca paribabhÆva | gate ca kasmimÓ=cit kÃle sà tv anutapyamÃnà ' kà me gati÷ iti vim­ÓantÅ kÃm api v­ddhapravrÃjikÃæ mÃt­sthÃnÅyÃæ devaÓe«akusumair upasthitÃm apaÓyat | tasyÃ÷ puro rahasi sakaruïaæ ruroda | tayà apy udaÓrumukhyà bahuprakÃram anunÅya ruditakÃraïaæ p­«Âà trapamÃïà api kÃryagauravÃt katha¤=cid abravÅt -- ' amba kiæ bravÅmi | daurbhÃgyaæ nÃma jÅvanmaraïam eva aÇganÃnÃm viÓe«ataÓ ca kulavadhÆnÃm | tasya aham asmy udÃharaïabhÆtà | mÃt­pramukho 'pi j¤Ãtivargo mÃm avaj¤ayaiva paÓyati | tena sud­«ÂÃæ mÃæ kuru | na cet tyajeyam adyaiva ni«prayojanÃn prÃïÃn | à virÃmÃc ca me rahasyaæ nÃÓrÃvyam ' iti pÃdayo÷ papÃta | sainÃm utthÃpyodbëpovÃca -- ' vatse mà adhyavasya÷ sÃhasam | iyam asmi tvannideÓavartinÅ | yÃvati mamopayogas tava tÃvati bhavÃmy ananyÃdhÅnà | yady eva asi nirviïïà tapaÓ cara tvaæ madadhi«Âhità pÃralaukikÃya kalyÃïÃya | nanv ayam udarka÷ prÃktanasya du«k­tasya yadanenÃkÃreïed­Óena ÓÅlena jÃtyà caivaæbhÆtayà samanugatà saty akasmÃd eva bhart­dve«yatÃæ gatà asi | yadi kaÓ=cid asty upÃya÷ patidrohapratikriyÃyai darÓaya amum | matir hi te paÂÅyasÅ ' iti | atha asau katha¤=cit k«aïam adhomukhÅ dhyÃtvà dÅrgho«ïaÓvÃsapÆrvam avocat -- ' bhagavati patir eva daivataæ vanitÃnÃm viÓe«ataÓ ca kulajÃnÃm | atas tacchuÓrÆ«aïÃbhyupÃyahetubhÆtaæ ki¤=cid ÃcaraïÅyam | asty asmatprÃtiveÓyo vaïik | abhijanena vibhavena rÃjÃntaraÇgabhÃvena ca sarvapaurÃn atÅtya vartate | tasya kanyà kanakavatÅ nÃma matsamÃnarÆpÃvayavà mama atisnigdhà sakhÅ | tayà saha tadvimÃnaharmyatale tato 'pi dviguïamaï¬ità vihari«yÃmi | tvayà tu tanmÃt­prÃrthanaæ sakaruïam abhidhÃya matpatir etadg­haæ katha¤=canÃneya÷ | samÅpagate«u ca yu«mÃsu krŬÃmattà nÃma kandukaæ bhramÓayeyam | atha tam ÃdÃya tasya haste datvà vak«yasi -- ' putra taveyaæ bhÃryÃsakhÅ nidhipatidattasya sarvaÓre«Âhimukhyasya kanyà kanakavatÅ nÃma | tvÃm iyam anavastho ni«karuïaÓ ceti ratnavatÅnimittam atyarthaæ nindati | tad e«a kanduko vipak«adhanaæ pratyarpaïÅyam ' iti | sa tathokto niyatam unmukhÅbhÆya tÃm eva priyasakhÅæ manyamÃno mÃm baddhäjali yÃcamÃnÃyai mahyaæ bhÆyas tvatprÃrthita÷ sÃbhilëam arpayi«yati | tena randhreïopaÓli«ya rÃgam ujjvalÅk­tya yathà asau k­tasaÇketo deÓÃntaram ÃdÃya mÃæ gami«yati tathopapÃdanÅyam ' iti | har«Ãbhyupetayà ca anayà tathaiva sampÃditam | athaitÃm kanakavatÅti v­ddhatÃpasÅpralabdho balabhadra÷ saratnasÃrÃbharaïÃm ÃdÃya niÓi nÅrandhre tamasi prÃvasat | sà tu tÃpasÅ vÃrtÃm ÃpÃdayat -- ' mandena mayà nirnimittam upek«ità ratnavatÅ ÓvaÓurau ca paribhÆtau suh­daÓ ca ativartitÃ÷ | tad atraiva sams­«Âo jÅvituæ jihremÅti balabhadra÷ pÆrvedyur mÃm akathayat | nÆnam asau tena nÅtà vyaktiÓ ca acirÃd bhavi«yati iti | tac chrutvà tadbÃndhavÃs tadanve«aïaæ prati ÓithilayatnÃs tasthu÷ | ratnavatÅ tu mÃrge kä=cit païyadÃsÅæ saÇg­hya tayohyamÃnapÃtheyÃdyupaskarà kheÂakapuram agamat | amutra ca vyavahÃrakuÓalo balabhadra÷ svalpenaiva mÆlena mahaddhanam upÃrjayat | paurÃgragaïyaÓ cÃsÅt | parijanaÓ ca bhÆyÃn arthavaÓÃt samÃjagÃma | tatas tÃæ prathamadÃsÅæ ' na karma karo«i d­«Âaæ mu«ïÃsi apriyaæ bravÅ«i ' iti paru«am uktvà bahv atìayat | ceÂÅ tu prasÃdakÃlopakhyÃtarahasyasya v­ttÃntaikadeÓam Ãttaro«Ã nirbibheda | tac chrutvà tu lubdhena daï¬avÃhinà paurav­ddhasamnidhau ' nidhipatidattasya kanyÃæ kanakavatÅæ mo«eïa apah­tya asmatpure nivasaty e«a durmatir balabhadra÷ | tasya sarvasvaharaïaæ bhavadbhir na pratibandhanÅyam ' iti nitarÃm abhartsayata | bhÅtaæ ca balabhadram adhijagÃda ratnavatÅ -- ' na bhetavyam | brÆhi -- neyaæ nidhipatidattakanyà kanakavatÅ | valabhyÃm eva g­haguptaduhità ratnavatÅ nÃmeyaæ dattà pit­bhyÃæ mayà ca nyÃyo¬hà | na cet pratÅtha praïidhiæ prahiïuta asyà bandhupÃrÓvam ' iti | balabhadras tu tathoktvà ÓreïÅprÃtibhÃvyena tÃvad eva ati«Âhad yÃvat tatpuralekhyalabdhav­ttÃnto g­hagupta÷ kheÂakapuram Ãgatya saha jÃmÃtrà duhitaram atiprÅta÷ pratyanai«Åt | tathà d­«Âvà ratnavatÅ kanakavatÅti bhÃvayatas tasyaiva bhalabhadrasya ativallabhà jÃtà | tad bravÅmi -- ' kÃmo nÃma saÇkalpa÷ ' iti | tadanantaram asau nitambavatÅv­ttÃntam aprÃk«Åt | so 'ham abravam -- ' asti ÓÆrasene«u mathurà nÃma nagarÅ | tatra kaÓ=cit kulaputra÷ kalÃsu gaïikÃsu ca atirakta÷ mitrÃrthaæ svabhujamÃtranirvyƬhÃnekakalaha÷ kalahakaïÂaka iti karkaÓair abhikhyÃpitÃkhya÷ pratyavÃtsÅt | sa caikadà kasya=cid ÃgantoÓ citrakarasya haste citrapaÂaæ dadarÓa | tatra kÃ=cid Ãlekhyagatà yuvatir ÃlokamÃtreïaiva kalahakaïÂakasya kÃmÃturaæ cetaÓ cakÃra | sa ca tam abravÅt -- ' bhadra viruddham ivaitat pratibhÃti | yata÷ kulajÃdurlabhaæ vapu÷ ÃbhijÃtyaÓamsinÅ ca namratà pÃï¬urà ca mukhacchavi÷ anatiparibhuktasubhagà ca tanu÷ prau¬hatÃnuviddhà ca d­«Âi÷ | na cai«Ã pro«itabhart­kà pravÃsacihnasyaikaveïÅÃder adarÓanÃt | lak«ma caitaddak«iïapÃrÓvavarti | tad iyaæ v­ddhasya kasya=cid vaïijo na atipumstvasya yathÃrhasambhogÃlÃbhapŬità g­hiïÅ tvayà atikauÓalÃd yathÃd­«Âam Ãlikhità bhavitum arhati ' iti | sa tam abhipraÓasya aÓamsat -- ' satyam idam | avantipuryÃm ujjayinyÃm anantakÅrtinÃmna÷ sÃrthavÃhasya bhÃryà yathÃrthanÃmà nitambavatÅ nÃmai«Ã saundaryavismitena mayaivam Ãlikhità ' iti | sa tadaivonmanÃyamÃnas taddarÓanÃya parivavrÃjojjayinÅm | bhÃrgavo nÃma bhÆtvà bhik«Ãnibhena tadg­haæ praviÓya tÃæ dadarÓa | d­«Âvà ca atyÃrƬhamanmatho nirgatya pauramukhyebhya÷ ÓmaÓÃnarak«Ãm ayÃcata | alabhata ca | tatra labdhaiÓ ca ÓavÃvaguïÂhanapaÂÃdibhi÷ kÃm apy arhantikÃæ nÃma ÓramaïikÃm upÃsä cakre | tanmukhena ca nimbavatÅm upÃmÓu mantrayÃm Ãsa | sà cainÃæ nirbhartsayantÅ pratyÃcacak«e | ÓramaïikÃmukhÃc ca du«karaÓÅlabhramÓÃæ kulastriyam upalabhya rahasi dÆtikÃm aÓik«ayat -- ' bhÆyo 'py upati«Âha sÃrthavÃhabhÃryÃm | brÆhi copahvare samsÃrado«adarÓanÃt samÃdhim ÃsthÃya mumuk«amÃïo mÃd­Óo jana÷ kulavadhÆnÃæ ÓÅlapÃtane ghaÂatae iti kva ghaÂate | etad api tvam atyudÃrayà sam­ddhyà rÆpeïa atimÃnu«eïa prathamena vayasopapannÃæ kim itaranÃrÅsulabhaæ cÃpalaæ sp­«Âaæ na veti parÅk«Ã k­tà | tu«Âà asmi tavaivam adu«ÂabhÃvatayà | tvÃm idÃnÅm utpannÃpatyÃæ dra«Âum icchÃmi | bhartà tu bhavatyÃ÷ kena=cid graheïa adhi«Âhita÷ pÃï¬urogadurbalo bhoge ca asamartha÷ sthito abhÆt | na ca Óakyaæ tasya vighnam apratik­tya apatyam asmÃl labdhum | ata÷ prasÅda | v­k«avÃÂikÃm ekÃkinÅ praviÓya madupanÅtasya kasya=cin mantravÃdinaÓ channam eva haste caraïam arpayitvà tadabhimantritena praïayakupità nÃma bhÆtvà bhartÃram urasi prahartum arhasi | upary asÃv uttamadhÃtupu«Âim ÆrjitÃpatyotpÃdanak«amÃm ÃsÃdayi«yati | anuvarti«yate devÅm iva atra bhavatÅm | na atra ÓaÇkà kÃryà iti | sà tathoktà vyaktam abhyupai«yati | naktaæ mÃæ v­k«avÃÂikÃæ praveÓya tÃm api praveÓayi«yasi | tÃvataiva tvayà aham anug­hÅto bhave yam ' iti | sà tathaivopapÃditavatÅ | so 'tiprÅtas tasyÃm eva k«apÃyÃæ v­k«avÃÂikÃæ gato nitambavatÅæ nirgranthikÃprayatnenopanÅtÃæ pÃde parÃm­Óann iva hemanÆpuram ekam Ãk«ipya cchurikayorumÆle ki¤=cid Ãlikhya drutataram apÃsarat | sà tu sÃndratrÃsà svam eva durnayaæ garhamÃïà jighÃmsantÅva ÓramaïikÃæ tadvraïaæ bhavanadÅrghikÃyÃæ prak«Ãlya datvà paÂabandhanaæ sÃmayÃpadeÓÃd aparaæ ca apanÅya nÆpuraæ Óayanaparà tricaturÃïi dinÃny ekÃnte ninye | sa dhÆrta÷ ' vikre«ye ' iti tena nÆpureïa tam anantakÅrtim upÃsasÃda | sa d­«Âvà mama g­hiïyà evai«a nÆpura÷ katham ayam upalabdhas tvayà ' iti tam abruvÃïaæ nirbandhena papraccha | sa tu ' vaïiggrÃmasya agre vak«yÃmi ' iti sthito abhÆt | punar asau g­hiïyai ' svanÆpurayugalaæ pre«aya ' iti sandideÓa | sà ca salajjaæ sasÃdhvasaæ ca ' adya rÃtrau viÓrÃmapravi«ÂÃyÃæ v­k«avÃÂikÃyÃæ prabhra«Âo mamaika÷ praÓithilabandho nÆpura÷ | so 'dya apy anvi«Âo na d­«Âa÷ | sa punar ayaæ dvitÅya÷ ' ity aparaæ prà hiïot | anayà ca vÃrtayà amuæ purask­tya sa vaïig vaïigjanasamÃjam ÃjagÃma | sa ca anuyukto dhÆrta÷ savinayam Ãvedayat -- ' viditam eva khalu vo yathà ahaæ yu«madÃj¤ayà pit­vanam abhi rak«ya tadupajÅvÅ prativasÃmi | lubdhÃÓ ca kadÃ=cin maddarÓanabhÅravo niÓi daheyur api ÓavÃnÅti niÓÃsv api ÓmaÓÃnam adhiÓaye | aparedyur dagdhÃdagdhaæ m­takaæ citÃyÃ÷ prasabham Ãkar«antÅæ ÓyÃmÃkÃrÃæ nÃrÅm apaÓyam | arthalobhÃt tu nig­hya bhayaæ sà saÇg­hÅtà | ÓastrikayorumÆle yad­cchayà ki¤=cid ullikhitam | e«a ca nÆpuraÓ caraïÃd Ãk«ipta÷ | tÃvaty eva drutagati÷ sà palÃyi«Âa | so 'yam asyÃgama÷ | paraæ bhavanta÷ pramÃïam ' iti | vimarÓe ca tasyÃ÷ ÓÃkinÅ tvam aikamatyena paurÃïÃm abhimatam ÃsÅt | bhartrà ca parityaktà tasminn eva ÓmaÓÃne bahu vilapya pÃÓenodbadhya martukÃmà tena dhÆrtena naktam ag­hyata | anunÅtà ca -- ' sundari tvadÃkÃronmÃditena mayà tvadÃvarjane bahÆn upÃyÃn bhik«ukÅmukhenopanyasya te«v asiddhe«u punar ayam upÃyo yÃvajjÅvam asÃdhÃraïÅk­tya rantum Ãcarita÷ | tat prasÅda ananyaÓaraïÃya asmai dÃsajanÃya ' iti muhur muhuÓ caraïayor nipatya prayujya sÃntvaÓatÃni tÃm agatyantarÃm ÃtmavaÓyÃm akarot | tad idam uktam -- ' du«karasÃdhanaæ praj¤Ã ' iti | sa cedam Ãkarïya brahmarÃk«aso mÃm apÆpujat | asminn eva k«aïe na atiprau¬hapumnÃgamukulasthÆlÃni muktÃphalÃni saha salilabindubhir ambaratalÃd apatan | ahaæ tu ' kiæ nv idam ' ity uccak«ur Ãlokayan kam=api rÃk«asaæ kä=cid aÇganÃæ vice«ÂamÃnagÃtrÃm Ãkar«antam apaÓyam | katham apaharaty akÃmÃm api striyam anÃcÃro nair­ta iti gaganagamanamandaÓaktir aÓastraÓ ca atapye | sa tu matsambandhÅ brahmarÃk«asa÷ ' ti«Âha ti«Âha pÃpa kva apaharasi ' iti bhartsayann utthÃya rÃk«asena sama s­jyata | tÃæ tu ro«Ãd anapek«ÃpaviddhÃm amarav­k«ama¤jarÅm iva antarik«Ãd ÃpatantÅm unmukhaprasÃritobhayakara÷ karÃbhyÃm agrahÅ«am | upag­hya ca vepamÃnÃæ sammÅlitÃk«Åæ madaÇgasparÓasukhenodbhinnaromäcÃæ tÃd­ÓÅm eva tÃm anavatÃrayann ati«Âham | tÃvat tÃv ubhÃv api ÓailaÓ­ÇgabhaÇgai÷ pÃdapaiÓ ca rabhasonmÆlitair mu«ÂipÃdaprahÃraiÓ ca parasparam ak«apayetÃm | punar aham atim­duni pulinavati kusumalavalächite sarastÅre 'varopya sasp­haæ nirvarïayams tÃæ matprÃïaikavallabhÃæ rÃjakanyÃæ kandukavatÅm alak«yam | sà hi mayà samÃÓvÃsyamÃnà tiryaÇ mÃm abhinirÆpya jÃtapratyabhij¤Ã sakaruïam arodÅt | avÃdÅc ca -- ' nÃtha tvaddarÓanÃd upo¬harÃgà tasmin kandukotsave puna÷ sakhyà candrasenayà tvatkathÃbhir eva samÃÓvÃsità asmi | tvaæ kila samudramadhye majjita÷ pÃpena madbhrÃtrà bhÅmadhanvanà iti Órutvà sakhÅjanaæ parijanaæ ca va¤cayitvà jÅvitaæ jihÃsur ekÃkinÅ krŬÃvanam upÃgamam | tatra ca mÃm acakamata kÃmarÆpa e«a rÃk«asÃdhama÷ | so 'yaæ mayà bhÅtayà avadhÆtaprÃrthana÷ sphurantÅæ mÃæ nig­hya abhyadhÃvat | atraivam avasito 'bhÆt | ahaæ ca daivÃt tavaiva jÅvita ÅÓasya haste patità | bhadraæ tava ' iti | Órutvà ca tayà saha avaruhya nÃvam adhyÃroham | muktà ca nau÷ prativÃtaprerità tÃm eva dÃmaliptÃæ pratyupà ti«Âhat | avarƬhÃÓ ca vayam aÓrameïa | ' tanayasya ca tanayÃyÃÓ ca nÃÓÃd ananyÃpatyas tuÇgadhanvà suhmapatir ni«kala÷ svayaæ sakalatra eva ni«kalaÇkagaÇgÃrodhasy anaÓanenoparantuæ prati«Âhate | saha tena martum icchaty ananyanÃtho 'nurakta÷ paurav­ddhaloka÷ | ' ity aÓrumukhÅnÃæ prajÃnÃm Ãkrandam aÓ­ïuma | atha aham asmai rÃj¤e yathÃv­ttam ÃkhyÃya tadapatyadvayaæ pratyarpitavÃn | prÅtena tena jÃmÃtà k­to 'smi dÃmalipteÓvareïa | tatputro madanujÅvÅ jÃta÷ | madÃj¤aptena ca amunà prÃïavad ujjhità candrasenà koÓadÃsam abhajat | tataÓ ca simhavarmasÃhÃyyÃrtham atrÃgatya bhartus tava darÓanotsavasukham anubhavÃmi ' iti | Órutvà ' citreyaæ daivagati÷ | avasare«u pu«kala÷ puru«akÃra÷ | ' ity abhidhÃya bhÆya÷ smitÃbhi«iktadantacchado mantragupte har«otphullaæ cak«u÷ pÃtayÃmÃsa devo rÃjavÃhana÷ | sa kila karakamalena ki¤=citsamv­tÃnano lalitavallabhÃrabhasadattadantak«atavyasanavihvalÃdharamaïir niro«Âhyavarïam Ãtmacaritam Ãcacak«e -- / iti ÓrÅ daï¬ina÷ k­tau daÓakumÃracarite mitraguptacaritaæ nÃma «a«Âha ucchvÃsa÷ /