Bana: Kadambari, Purvabhaga: Varnana 84-122 (end); with variant readings. Based on the ed. Srikrsnamohana Takkura, Varanasi : Caukhamba 1960 (Kasi Sanskrit Series, 151), pp. 524-670 only. Input by members of the Sansknet project (formerly: www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ÓrÅbÃïabhaÂÂaviracità kÃdambarÅ (pÆrvabhÃga÷) mahÃsvetà tu tacchrutvà suciraævicÃrya "gaccha, svayamevÃhamÃgatya yathÃrhamÃcari«yÃmi' ityuktvà keyÆrakaæ prÃhiïot / gate ca keyÆrake candrÃpŬamuvÃca-"rÃjaputra! ramaïÅyo hemakÆÂa÷, citrà ca citraratharÃjadhÃnÅ, bahukutÆhala÷ kimpuru«avi«aya÷, peÓalo gaændharvaloka÷, saralah­dayà mahÃnubhÃvà ca kÃdambarÅ, yadà nÃtikhedakaramiva gamanaæ kalayasi, nÃvasÅdati và guruprayojanam, ad­«Âacaravi«ayakutÆhalivà ceta÷, madvacanamanurudhyate <3> <3.asmadvacanam> và bhavÃn sukhadÃyi <4> <4.bhavanmatiratisukhadÃyi, bhavanmati÷ sukhadÃyi> và ÃÓcaryadarÓanam,<1> <1.asmacciradarÓanam> arhÃmi và praïayami2> <2.arhasi và praïayamimam...praïayam> , mamapratyÃkhyÃnayogyaæ vÃ<3> <3.yogyÃæ và manyase mÃm> janaæ manyase, samÃrƬho và paricayaleÓa÷, anugrÃhyo vÃyaæ jana÷, tato nÃrhasi ni«phalÃæ kartumabhyarthanÃbhimÃm / mayaiva<4> <4.kvacit "ita' ityadhika÷ pÃÂha÷ samupalabhyate> saha gatvà hemakÆÂamatiramaïÅyatÃnidhÃnam, tatra d­«Âvà ca mannirviÓe«Ãæ kÃdambarÅm,apanÅya tasyÃ÷ kumati <5> <5.kumatimimÃm> manomohavilasitam, ekamaho viÓramya ÓvobhÆte pratyÃgamipyasi / mama hi ni«kÃraïabÃndhavaæ bhavantamÃlokyaiva du÷khÃndhakÃrabhÃrÃkrÃntena mahata÷ kÃlÃducchvasitamiva cetasÃ, ÓrÃvayitvà svav­ttÃntamimaæ sahyatÃmiva gata÷ Óoka÷ / du÷khitamapi janaæ ramayanti sajjanasamÃgamÃ÷ / parasukhopapÃdanaparÃdhÅnaÓca bhavÃd­ÓÃæ guïodaya÷' ityuktavatŤcainÃæ candrÃpŬo 'vravÅt-"bhagavati! darÓanÃtprabh­ti paravÃnayaæ jana÷ karttavye«u yathe«ÂamaÓaÇkitatayà niyujyatÃm' ityabhidhÃya tayà sahaivodacalat / krameïa ca gatvà hemakÆÂamÃsÃdya gandharvarÃjakulam, samatÅtya käcanatoraïÃni saptakak«ÃntarÃïi kanyÃnta÷puradvÃramavÃpa / mahÃÓvetÃdarÓanapradhÃvitena dÆrÃdeva k­tapraïÃmena kanakavetralatÃhastena <1> <1.dvÃrapÃlapratÅhÃrÅ> pratÅhÃrajanenopadiÓaayamÃnamÃrga÷ praviÓya asaækhyayanÃrÅÓatasahasrasambÃdham <2> <2....sambÃdha÷> , strÅmayamaparamiva jÅvalokam, iyattÃæ grahÅtumekatra trailokyastraiïamiva saæg­hÅtam <3> <3.saæh­tam> , apuru«amiva sargÃntaram, aÇganÃdvÅpamivÃpÆrvamutpannam, pa¤camamiva nÃrÅyugÃvatÃram, aparÃmava puru«adve«iprajÃpatinirmÃïam, aneka-kalapa-kalpanÃrthamutpÃdya sthÃpitamivÃÇganÃko«am <1> <1....koÓam> , ativistÃriïà yuvatijanalÃvaïyaprabhÃpÆreïa plÃvitadigantareïa si¤catevÃm­tarasavisareïa divasamÃrdrÅkurvateva bhuvanÃntarÃlaæ bahula <2> <2.bahala...> -prabhÃvar«iïà marakatamaïimayena <3> <3.kvacidiha "bhÆ«aïeneva' ityadhika÷ pÃÂha÷ upalabhyate> sarvata÷ parigatatayà tejomayamiva, candramaï¬alasahasrairiva nirmitasaæsthÃnam, jyotsnayeva ghaÂitasanniveÓam, ÃbharaïaprabhÃbhirivani«pÃditadigantaram, vibhramairiva k­tasarvopakaraïam, yauvanavilÃsairivotpÃditÃvayavam, rativilasitairiva racita <4> <4.viracita...> -sa¤cayam, manmathÃcaritairiva kalpitÃvakÃÓam, anurÃgeïevÃnuliptasakalapradeÓam <1> <1....praveÓam> Ó­ÇgÃramayamiva, saundaryamayamiva, suratÃdhidaivatamayamiva, kusumaÓaramayamiva, kutÆhalamayamiva, ÃÓcaryamayamiva, saukumÃryamayamiva <2> <2.premamayamiva> , kumÃra÷ kumÃrÅpurÃbhyantaraæ dadarÓa / atibahalatayà ca tasya kanyakÃjanasya samantÃdÃnanadyatibhirindubimbav­«Âimiva patantÅm, apÃÇgavik«epaiÓcalitakuvalayavanamayÅmiva kriyamÃïÃmavanÅm, anibh­ta <3> <3.abhinibh­ta...> -bhrÆlatÃvibhramai÷ kÃma-kÃrmuka-vilÃsa ÓatÃnÅva <4> <4.kÃmakÃrmukabalÃnÅva, ÓatÃni, vilÃsatÃ> pracalitÃni, ÓarasijakalÃpÃndhakÃrairbahulapak«a <5> <5.keÓani> -prado«a-sÃrthÃniva sambadhnata÷, smitaprabhÃbhirutphullakusumadhavalÃniva vasantadivasÃn sa¤carata÷, ÓvasitÃnilaparimalairmalayamÃrutÃniva paribhramata÷, kapolamaï¬alokairmÃïikyadarpaïasahasrÃïÅva sphuritÃni karatalarÃgeïa raktakamalavanavar«iïamiva jÅvalokam, kararuhakiraïasphuraïena <1> <1.kararuhasphuraïena> kusumÃyudhaÓarasahasrairiva saæcchÃditÃni digantarÃïi <2> <2.saæcchÃditadigantarÃïi, saæcchÃditama«Âadigantam> , <3> <3.kiraïanikara> ÃbharaïakiraïendrÃyudhajÃlakairu¬¬ÅyamÃnÃnÅva <4> <4.bhuvana> bhavanamayÆrav­ndÃni, yauvanavikÃrairupÃdyamÃnÃnÅva manmathasahasrÃïyadrÃk«Åt / ucitavyÃpÃravyapadeÓena kumÃrikÃïÃæ sakhÅhastÃvalambe«u pÃïigrahaïÃni, veïuvÃdye«u cumbanavyatikarÃn, vÅïÃsu kararuhavyÃpÃrÃn, kandukakrŬÃsu karatalaprahÃrÃn bhavana- <5> <5.bhuvana-> latÃ-seka-kalasa-kaïÂhe«u bhujalatÃpari«vaÇgÃn, lÅlÃdolÃsu nitamba-stana <6> <6....sthala...> -preÇkhitÃni, <7> <7.kvacit "tÃmbÆla'-padaæ na d­Óyate> tÃmbÆlavÅÂikÃvakhaï¬ane«u daÓanopacÃrÃn, bakulaviÂape«u madhugaï¬Æ«apracÃrÃn <8> <8.bakulakusumadohade«u sÅdhugaï¬Æ«apradÃnÃni> , aÓokatarutìane«u caraïÃbhighÃtÃn, upahÃrakusumaskhalane«u sÅtkÃrÃn <9> <9.ÓÅtkÃrÃn> atiriktaæ suratamivÃbhyasyantÅnÃmapaÓyat / yatra ca <1> <1.yasya ca> kanyakÃjanasya kapolatalÃloka eva mukhaprak«Ãlanam, locanÃnyeva karïotpalÃni, hasitacchavaya evÃÇgarÃgÃ÷, niÓvÃsÃ÷ <2> <2.ni÷ÓvÃsÃ÷> evÃdhivÃsagandhaprayuktaya÷, adharadyutireva kuÇkumÃnulopanam <3> <3.kuÇkumamukhÃnulepanam> ÃlÃpà eva tantrÅninÃdÃ÷, bhujalatà eva campakamÃlÃ÷ <4> <4.camka«aikak«yamÃlÃ÷> , karatalÃnyeva lÅlÃkamalÃni, stanà evaæ darpaïÃ÷, nijadehaprabhaivÃæÓukëaguïÂhanam, jananasthalÃnyeva vilÃsamaïiÓilÃtalÃni komalÃÇgulirÃga eva caraïÃlaktakarasa÷, nakhamaïimarÅcaya eva kuÂÂimopahÃrakusumaprakarÃ÷ / yatra cÃlaktakaraso 'pi <5> <5.yatra cÃlaktaraso 'pi> caraïÃtibhÃra÷, bakulamÃlikÃmekhalÃkalanamapi gamanavighnakaram, aÇgarÃgagauravamapyadhikaÓvÃsanimittam, aæÓukabhÃro 'pi glÃnikÃraïam, maÇgalapratisaravalayavidh­tirapi karatalavidhutihetu÷, avataæsakusumadhÃraïamapi Órama÷, karïapÆra-kamala-madhukarapak«a-pavano 'pyÃyÃsakara÷ <1> <1.vÃto 'pi> / tathà ca yatra sakhÅdarÓane«va <2> <2.darÓane 'pi> k­tahastÃvalambanamutthÃnamatisÃhasam <3> <3.abhyutthÃnam> , prasÃdhane«u hÃrabhÃrasahi«ïutà stanakÃrkaÓyaprabhÃva÷, kusumÃvacaye«u dvitÅyakusuma <4> <4....pu«pa...> -grahaïamapyayuvatijanocitam, kanyakÃvij¤Ãne«u mÃlyagrathanam <5> <5.mÃlyagranthanam> asukumÃrajanavyÃpÃra÷, devatÃpraïÃme«u madhyabhÃgabhaÇgo nÃtivismayakara÷ / tasya caivaævidhasya <1> <1....antaramavakramya> ki¤cidabhyantaramatikramya itaÓcetaÓca paribhramata÷ kÃdambarÅpratyÃsanrasya parijanasya tÃæstÃnatimanoharÃnÃlÃpÃn / tathÃhi-"lavalike! kalpaya ketakÅdhÆlibhirlavalÅlatÃlavÃlamaï¬alÃni / <2> <2.sÃrasike> sÃgarike! gandhodaka-kanata-dÅrghikÃsu <3> <3.gandhodakadÅrghikÃsu, kanakanadikÃsu> vikiraratnabÃlukÃm / m­ïÃlike! k­trimakamalinÅ«u kuÇkumareïumu«ÂibhiÓchuraya <4> <4.k«oda> <5> <5.kvacit "yantra'padaæ nÃsti> yantracakravÃkamithunÃni <6> <6.yugalÃni> nÃni / <7> <7.mandÃrike...> makarike! karpÆrapallavarasenÃdhivÃsaya gandhapÃtrÃïi / rajanike! <8> <8.bhavanatamÃla...bhavanadÅrghikÃtamÃla> tamÃla-vÅthikÃndhakÃre«u nighehi <9> <9.maïidÅpÃn> maïipradÅpÃn / kumudike! sthagaya <10> <10.rak«aïÃrtham> Óakunikularak«aïÃya muktÃjÃlairdìimÅphalÃnÃnipuïike! <11> <11.lekhaya> likha <12> <12.maïistambhÃ...> maïiÓÃlabha¤jikÃstane«u kuÇkumarasapatrabhaÇgÃn / utpalike! parÃm­Óa kanakasammÃrjanÅbhi÷ <1> <1.kamalasammÃrjanÅbhi÷, saæmÃrjanÅbhi÷> kadalÅg­hamarakatavedikÃm <2> <2.vedikÃ÷> / kesarike <3> <3.kusumike!> si¤ca madirÃrasena bakulakusumamÃlÃg­hÃïi / mÃlatike! pÃÂalaya sindÆreïunà kÃmadevag­hadantabalabhikÃm / nalinike! pÃyaya kamalamadhurasaæ bhavanakalahaæsÃn / kadalike! naya dhÃrÃg­haæ g­hamayÆrÃn / kamalinike! prayaccha cakravÃkaÓÃvakebhyo <4> <4.cakravÃkebhya÷> m­ïÃlak«Årarasam / cÆtalatike <5> <5.catÆkalike!> dehi pa¤jarapuæskokilebhyaÓc­takalikÃÇkurÃhÃram / pallavike! bhojaya maricÃgrapallavadalÃni bhavanahÃrÅtÃn / lavaÇgike! vik«ipa <6> <6.nik«ipa> cakorapa¤jare«u pippalÅtaï¬ula <7> <7.dala> -ÓakalÃni / madhukarike! viracayakusumÃbharaïakÃni / mayÆrike! saÇgÅtaÓÃlÃyÃæ visarjaya kinnaramithunÃni / kandalike! samÃrohaya krŬÃparvataÓikharaæ jÅva¤jÅvamithunÃni / harimike! dehi pa¤jaraÓukasÃrikÃïÃmupadeÓam' <8> <8....sÃrikopadeÓam> ityetÃni <9> <9.etÃni> anyÃni ca parihÃsajalpitÃnyaÓrau«Åt / tathÃhi-"cÃmarike! mithyÃmugdhatÃæ <1> <1.v­thÃ> prakaÂayantÅ kamabhisandhÃtumicchami? ayi yauvanavilÃsairumattÅk­te! <2> <2.j¤ÃtÃ> vij¤ÃtÃsi, yà tvaæ stana-kalasa-bhÃrÃvanamyamÃnamÆrttirmaïistambhamayÆrÃnÃlambase <3> <3....stambhamayÆkhÃnavalambase> / parihÃsakÃÇk«iïi! ratnabhittipatitamÃtmapratibimbamÃlapasi <4> <4....pratimÃmÃlapayasi> / pavanah­tottarÅyÃæÓuke! hÃraprabhÃyÃsitakaratalà saÇkalayasi <5> <5.Ãkalayasi> / maïikuÂÂime«ÆpahÃrakamalaskhalanabhÅte! nijamukhapratibimbakÃni pariharasi / nijasaukumÃryya-kharvita-bisaprasÆna-saubhÃgye! <6> <6.kvacit "nijasokumÃrya...ityÃrabhya "jÃla' paryantaæ na vidyate / kvacicca sampÆrïasambodhanÃntameva padaæ na d­Óyate> jÃlavÃtÃyanapatitapadmarÃgÃlokaæ <1> <1.avalokam> prati bÃlÃtapaÓaÇkayà <2> <2.ÃÓaÇkÅnÅ> karatalamÃtapatrÅkaro«i / kheda-srasta <4> <4.khedagrasta...> -hastagalita-cÃmare <5> <5.kalitacÃmarÃ, kalitacÃmarai÷> ! <6> <6.kiraïa...> nakhamuïimayyÆkhakalÃpamÃdhuno«i' ityetÃnyanyÃni ca Ó­ïlanneva kÃdambarÅbhavanasamopam upayayau <7> <7.bhavanamupas­tya yayau, bhavanamupayayau> / pulinÃyamÃnamupavanalatÃ-galita-kusuma-reïu-paÂalai÷, durddinÃyamÃnanibh­ta-parabh­ta-nakhak«atÃÇga <8> <8...k«atÃÇgana...> -sahakÃraphala-rasa-var«ai÷, nÅhÃrÃyamÃïamalina-viprakÅrïairvakula-seka-sÅdhu-dhÃrÃ-dhÆlibhi÷, käcanadvÅpÃyamÃnaæ campakadalopahÃrai÷ <1> <1.campakopahÃrai÷> , nÅlÃÓoka <2> <2.lÅlÃÓoka...> -vanÃyamÃnaæ kusuma-prakara-patita-madhukarab­ndÃndhakÃrai÷, tathà ca sa¤jarata÷ <3> <3.sa¤caran> strÅjanasya rÃgasÃgarÃyamÃïaæ caraïÃlaktakarasavisarai÷, am­totpattidivasÃyamÃnamaÇgarÃgÃmodai÷, candralokÃyamÃnandantapatraprabhÃmaï¬alai÷, <4> <4.patramaï¬alai÷> priyaÇguvanÃya mÃnaæ k­«ïÃgurupatrabhaÇgai÷ <5> <5.priyaÇguvanÃyamÃnaæ rocanÃtilakabhaktibhi÷, nÅlÃyamÃnaæ k­«ïÃgurupatrabhaÇgai÷> , lohitÃyamÃnaæ karïapÆrÃÓokapallavai÷ <6> <6.karïÃÓokapallavai÷> , dhavalÃyamÃnaæ candanarasavilepanai÷, haritÃyamÃnaæ ÓirÅ«akusumÃbharaïai÷, atha sevÃrthamÃgatenobhayata Ærdhvasthitena strÅjanena prÃkÃreïeva lÃvaïyamayena k­tadÅrgharathyÃmukhÃkÃraæ mÃrgamadrÃk«Åt / te cÃntarnipatantam <7> <7.nipatitam> ÃbharaïakiraïÃlokaæ sampiï¬itaæ nadÅveïikÃjalapravÃhamiva vahantamapaÓyat / tanmadhye ca pratisrota iva gatvà pratÅhÃrÅmaï¬alÃdhi«ÂhitapurobhÃgaæ ÓrÅmaï¬apaæ dadarÓa / tatra ca madhyabhÃge paryyantaracitamaï¬alenÃdha upavi«Âena <1> <1....maï¬alopavi«Âena, maï¬alanordhveïopavi«Âena> cÃnekasahasrasaækhyena parisphuradÃbharaïasamÆhena kalpalatÃnivaheneva kanyakÃjanena pariv­tÃm, nÅlÃæÓukapracchadapaÂaprÃv­tasya nÃtimahata÷ <2> <2.kvacit "nÃti' iti padaæ na d­Óyante, kvacit "atimahata÷' ityeva d­Óyate> paryyaÇkasyopÃÓraye <3> <3.ÃÓraye, apÃÓraye> dhavalopadhÃnanyasta-dviguïa-bhujalatÃva«ÂambhenÃvasthitÃm, mahÃvarÃhadaæ«ÂrÃvalambinÅmiva mahÅm, vistÃriïi dehaprabhÃjÃlajale bhujalatÃvik«epaparibhramai÷ pratarantÅbhiriva cÃmaragrÃhiïÅbhirupavÅjyamÃnÃm, nipatitapratibimbatayÃdhastÃnmaïikuÂÂime«u nÃgairivÃpahniyamÃïÃm, upÃnte ca ratnabhitti«u dikpÃlairiva p­thak p­thak <1> <1.kvacit "p­thak p­thagi'ti nÃsti> nÅyamÃnÃm upari maïimaï¬ape«vamarairivavotk«ipyamÃïÃm, h­dayamiva praveÓitÃæ mahÃmaïistambhai÷, ÃpÅtÃmiva bhavanadarpaïai÷, adhomukhena ÓrÅmaï¬apamadhyotakÅrïena vidyÃdharalokena gaganatalamivÃrotpayamÃïÃm, citrakarmmacchalenÃvalokanakutÆhalasampu¤jitena tribhuvaneneva pariv­tÃm, bhÆ«aïa-rava-pran­ttaÓikhi-Óata <2> <2.kvacidiha"...vitata' iti padamadhikaæ vidyate> citra-candrakeïa bhavanenÃpi kautukotpÃditalocanasahasreïeva d­ÓyamÃnÃm, ÃtmaparijanenÃpi darÓanalobhÃdupÃrjitadivyacak«u«evÃnimi«anayanena nirvarïyamÃnÃm, lak«aïairapi rÃgÃvi«ÂairivÃdhi«ÂhitasarvÃÇgÅm <1> <1....sarvÃÇgÃm, sarvÃvayavÃm> , ak­tapuïyamiva mu¤cantÅæ bÃlabhÃvam, adattÃmapi manmathÃveÓa-paravaÓeneva g­hyamÃïÃæ yauvanena, avicalita-caraïarÃga-didhitibhiriva nirgatÃbhi÷ alaktakarasapÃÂalita-lÃvaïyajala-veïikÃbhiriva galitÃbhi÷ <2> <2.galitÃbhi÷, vinatavaraïa...> , nivasita <3> <3.nirvasita...> -raktÃæÓuka-daÓà ÓikhÃbhiriva <4> <4.daÓÃbhiriva> avalambitÃbhi÷, pÃdÃbharaïa-raktÃæÓulekhÃ-sandehadÃyinÅbhi÷, Óratikomalalayà nakhavivareïa vamantÅbhiriva <5> <5.var«antÅbhiriva> rudhiradhÃrÃvar«amaÇgulÅbhirupetÃbhyÃæ <6> <6.aÇgulibhi÷> k«ititalatÃrÃgaïamiva nakhamaïimaï¬alamudvahadbhyÃæ vidrumarasanadÅmiva caraïÃbhyÃæ pravarttayantÅm, nÆpura-maïi-kiraïacakravÃlena gurunitamba-bhara-khinnoruyugala <1> <1.sahÃyam, sahÃyatÃm> -sahÃyatÃmiva karttumudgacchatà sp­ÓyamÃnajaghanabhÃgÃm, prajÃpatikara-d­¬ha-nipŬita <2> <2.prajÃpatid­¬hani«pŬita> -madhyabhÃga-galitaæ jaghana-ÓilÃtala-pratighÃtÃllÃvaïyasnota <3> <3.kvacidiha "jala' ityadhika÷ pÃÂha÷> iva dvidhÃgatamÆrudvayaæ dadhÃnÃm, sarvata÷ prasÃrita-dÅrgha-mayÆkha-maï¬alenera«yayà parapuru«adarÓanamiva nirundhatà <4> <4.rundhatÃ> kutÆhalena vistÃramiva tanvatà sparÓasukhena romäcamiva mu¤catà käcÅdÃmnà nitambabimbasya viracita-parive«Ãm, nipatita-sakala-loka-h­daya-bhareïevÃtigurunitambÃm, unnatakucÃntaritamukha-darÓana-du÷kheneva k«ÅyamÃïa-madhyabhÃgÃma, prajÃpate÷ sp­Óato 'tisaukumÃryyat <5> <5.saukumÃryÃt>. aÇgulÅmudrÃbhiva nimagnÃæ nÃbhimaï¬alÅm <1> <1.nÃbhimaï¬alam, nÃbhisthalÅm> ÃvarttinÅmudvahantÅm, tribhuvana-vijaya-praÓasti-varïÃvalÅmiva likhitÃæ manmathena romarÃjima¤jarÅæ <2> <2.prajÃpatid­¬hani«pŬita> -madhyabhÃga-galitaæ jaghana-ÓilÃtala-pratighÃtÃllÃvaïyasnota <3> <3.kvacihiha"jala' ityadhika÷ pÃÂha÷> iva dvidhÃgatamÆrudvayaæ dadhÃnÃm, sarvata÷ prasÃrita-dÅrgha-mayÆkha-maï¬alener«yayà parapuru«adarÓanamiva nirundhatà <4> <4.rundhatÃ> kutÆhalena vistÃramiva tanvatà sparÓasukhena romäcamiva mu¤catà käcÅdÃmnà nitambabimbasya viracita-parive«Ãm, nipatita-sakala-loka-h­daya-bhareïevÃtigurunitambÃm, unnatakucÃntaritamukha-darÓana-du÷kheneva k«ÅyamÃïa-madhyabhÃgÃm, prajÃpate÷ sp­Óato 'tisaukumÃryyÃt aÇgulÅ mudrÃbhiva nimagnaæ nÃbhimaï¬alÅm <1> <1.nÃbhimaï¬alam, nÃbhisthalÅm> ÃvarttinÅmudvahantÅm, tribhuvana-vijaya-praÓasti-varïÃvalÅmiva likhitÃæ manmathena romarÃjima¤jarÅæ <2> <2.romÃrÃjÅ> bibhrÃïÃm, anta÷pravi«Âa-karïa-pallava-pratibimbenÃtibharakhidyamÃnah­daya <3> <3....bhara...> -karatala-preryyamÃïeneva ni«patatà makaraketupÃdapÅÂhena stanabhareïa bhÆ«itÃm, adhomukha-karïÃbharaïa-mayÆkhÃbhyÃmiva pras­tÃbhyÃmamala-lÃvaïya-jala-m­ïÃla-kÃï¬ÃbhyÃæ <4> <4....m­ïÃlakÃbhyÃmiva, m­ïÃlÃbhyÃæ> bÃhubhyÃæ nakha-kiraïa-visara-var«iïà ca mÃïikyavalayagauravaÓramavaÓÃt <5> <5.vahanaÓramÃt> svedajala-dhÃrÃjÃlakamiva mu¤catà karayugalena samudbhÃsitÃm, stanabhÃrÃvanamyamÃnamÃnanamivonnamayatà hÃreïoccai÷ <6> <6.Ærdhvai÷> karaig­hÅtacibukadeÓÃm, abhanavayauvanapavanak«obhitasya rÃgasÃgarasya taraÇgÃbhyÃmivodgatÃbhyÃæ vidrumalatÃlohitÃbhyÃmadharÃbhyÃæ raktÃvadÃtasvacchakÃntinà ca madirÃrasapÆrïamÃïikyaÓuktisampuÂacchavinà kapolayugalena rati-parivÃdinÅ-ratnakoïa-cÃruïà nÃsÃvaæÓena ca virÃjamÃnÃm, gatiprasaranirodhiÓravaïakopÃdiva ki¤cidÃraktÃpÃÇgena mijamukhalak«mÅnivÃsadugdhodadhinà locanayugalena locanamayamiva <1> <1.nayanamayamiva> jÅvalokaæ karttumudyatÃm, unmadayauvanaku¤jaramadarÃjibhyÃæ mana÷ÓilÃpaæÇkalikhitena ca rÃgÃvi«Âena <1> <1.rÃgÃvi«Âa...> manmathah­dayeneva vadanalagnena tilakabindunà vidyotitalalÃÂapaÂÂÃm, utk­«ÂahematÃlÅpaÂÂÃbharaïamaya <2> <2.ekamÃÓli«ÂahematÃÂÅpuÂÃbharaïamaparam> mÃmuktakarïotpalacyutamadhudhÃrÃsandehakÃriïaæ karïapÃÓaæ dolÃyamÃnapatra-makara <3> <3....marakata...> -mÃïikyakuï¬alaæ dadhatÅm, pÃÂalÅk­talalÃÂena sÅmantacumbinaÓcƬÃmaïe÷ <4> <4....cumbitacƬÃmaïe÷> k«aratÃæÓujÃlena <5> <5.rÃgeïa> madirÃraseneva prak«ÃlyamÃnadÅrghakeÓakalÃpÃm, dehÃrddhapravi«Âaharagarvita-gaurÅ-vijigÅ«ayeva sarvÃÇgÃnupravi«Âa manmathadarÓitasaubhÃgyaviÓe«Ãm, ura÷samÃropitaikalak«mÅ <6> <6.ura÷samÃropitalak«mÅ...> -muditanÃrÃyaïÃvalepa-haraïÃya pratibimbakairnijarÆpato <7> <7.ekalak«mÅ...> lak«mÅÓatÃnÅva s­jantÅm, uttamÃÇganihitaikacandravismitaharÃbhimÃnanÃÓÃya vilÃsasmiteÓcandrasahasrÃïÅva dik«uvik«ipantÅm, nirddayadagdhaikamanmathapramathanÃtharo«eïeva pratih­dayaæ manmathÃyutÃnyutpÃdayantÅm, rajani-jÃgarakhinnasya <1> <1.khinnasya> paricitacakravÃkamithunasya svaptuæ krŬÃnadikÃsu kamaladhÆlibÃlukÃbhirbÃlapulinÃni kÃrayantÅm, "parijananupÆraravaprasthitaæ valla bha¤ca <2> <2.durlabha¤ca> haæsamithunaæ <3> <3.prasthitaæ ca vallabhahaæsamithunaæ> m­ïÃlaniga¬ena baddhvÃnaya' iti haæsapÃlÅmÃdiÓantÅm, ÃbharaïamarakatamayÆkhÃn lihate <4> <4.lihate ca, lihate haritataïasÆcÅlobhena> bhavanahariïa <5> <5.kvacit "bhavana' padaæ na d­Óyate> -ÓÃvakÃya sakhÅÓravaïÃdapanÅya yavÃÇkuraprasaraæ <6> <6.prasavaæ> prayacchantÅm, Ãtmasaævarddhita <7> <7.Ãtmavarddhita> -latÃ-prathama-kusumanirgama-nivedanÃgatÃmudyÃnapÃlÅmaÓe«ÃbharaïadÃnena sammÃnayatÅm, upanÅta-vividha-vana-kusumaphala-pÆrïa-patrapuÂÃmavij¤ÃyamÃnÃlÃpatayà hÃsahetuæ puna÷ puna÷ krŬÃparvata <1> <1....patra...parvatakaÓabarÅm, parvatakapÃt­...> pÃt­-ÓavarÅmÃlÃpayantÅm <2> <2.ÃlÃpantÅm> , karatalavinihatai÷ <3> <3.vinihitai÷> muhurmuhurutpatadbhiÓca <4> <4.abhihatairmuhurapasarpadbhirupasarpadbhiÓca> mukhaparimalÃndhairnÅlakandukairiva <5> <5.nÅlaka¤cukairiva> madhukarai÷ krŬantÅm, pa¤jarahÃrÅtaka <6> <6.hÃrÅtakalaruta> -ruta-Óravaïa-k­ta-du«ÂasmitÃæ cÃmaragrÃhiïÅæ vihasya lÅlÃkamalena Óirasi vighaÂÂayantÅm, muktÃphala-khacita-candralekhikÃ-saækrÃntapratimà <7> <7.lekhikÃpratima> svedajala- <8> <8....jÃläcita> -bindujÃlacita-nakha-padÃbhiprÃyeïa tÃmbÆlakaraÇkavÃhinÅæ payodhare <9> <9.stanataÂe> paÂavÃsamu«Âinà tìayantÅm, ratnakuï¬ala <1> <1.pratibimbamÃrdradantavraïamaï¬ala> pratibimba-sÃndra-datta-nava-nakhapada-maï¬alÃÓaÇkayà cÃmaragrÃhiïÅæ vihasya kapole prasÃdavyÃjena dattena <2> <2.vyÃjadattena> ÃtmakarïapÆrapallavenÃcchÃdayantÅm, p­thivÅmiva samutsÃritamahÃkulabhÆ <3> <3....bhÆbh­dvyatikarÃæ> bh­dvara-vyatikara-Óe«abhogani«aïïÃm <4> <4.Óe«abhoge«u ni«aïïÃæ ca> , madhumÃsalak«mÅmiva <5> <5.sakhÅmiva> «aÂpada-paÂalÃpahniyamÃïakusuma-rajodhÆsara-pÃdaparÃgÃm, ÓaradamivotpÃditamÃnasajanmapak«iravÃpanÅtanÅlakaïÂhamadÃm, gaurÅmiva ÓvetÃæÓukaracitottamÃÇgÃbharaïÃm <1> <1.viracita> , udadhi-velÃvana <2> <2...ghana...> -lekhÃmiva madhukarakulanÅlatamÃlakÃnanÃm, indumÆrttimivoddÃma-manmathavilÃsa-g­hÅta-guru-kalatrÃm, vanarÃjimiva pÃï¬uÓyÃmalavalÅlatÃlaÇk­tamadhyÃæ, dinamukhalak«mÅmiva <3> <3.dinamukhamiva> bhÃsvanmuktÃæÓu-bhinna-padmarÃgaprasÃdhanÃm, ÃkÃÓakamalinÅmiva svacchÃmbarad­ÓyamÃna m­ïÃla-komalorumÆlÃm, mayÆrÃvalÅmiva nitamba-cumbiÓikhaï¬abhÃra-visphuraccandrakÃntÃm, kalpatarulatÃmiva kÃmaphalaprÃdam, <1> <1.pura÷samÅpe> ÓayanasamÅpe sammukhopavi«Âam "ko 'sau, kasya vÃpatyam, kimabhidhÃno vÃ, kÅd­Óamasya rÆpam, kiyadvà vaya÷, kimabhidhatte, bhavatà <2> <2.bhavatÃæ ca> kimabhihita÷, kiyacciraæ d­«ÂastvayÃ, katha¤cÃsya mahÃÓvetayà saha paricaya upajÃta÷, kimayamatrÃgami«yati' iti muhurmuhuÓcandrÃpŬasambaddhamevÃlÃpaæ <4> <4....sambaddhÃlapam, sambaddhÃlÃparÆpa> tadrÆpavarïanÃmukharaæ keyÆrakaæ p­cchantÅæ kÃdambarÅæ dadarÓa / tasya tu <5> <5.kvacit "d­«Âa' iti padaæ na d­Óyate> d­«ÂakÃdambarÅvadanacandralekhÃlak«mÅkasya sÃgarasyevÃm­tamullalÃsa h­dayam / ÃsÅccÃsya manasi-"Óe«endriyÃïyapi me vedhasà kimiti locanamayÃnyeva na k­tÃni / kiæ vÃnena k­vamavadÃtaæ karma cak«u«Ã, yadanivÃritamenÃæ paÓyati / aho! citrametadutpÃditaæ vedhasà sarvaramaïÅyÃnÃmekaæ dhÃma / kuta ete rÆpÃtiÓayaparamÃïava÷ samÃsÃditÃ÷ / tannÆname nÃmutpÃdayato vidhe÷ karatalaparÃmarÓakleÓena ye vigalità locanayugalÃdaÓrubindavastebhya etÃni jagati kumuda-kamala-kuvalaya-saugandhikavanÃnyutpannÃni' ityevaæ cintayata evÃsya tasyà nayanayugale <1> <1.Ãnane> nipapÃta cak«u÷ / tadà tasyà api "nÆnamayaæ sa keyÆrakaïÃvedita' iti cintayantyà rÆpÃtiÓayavilokanavismayasmeraæ niÓcalanibaddhalak«yaæ <2> <2....lak«aæ> cak«ustasmin <3> <3.nayanam> suciraæ papÃta / locanaprabhÃdhavalitastu kÃdambarÅdarÓanavihvalo bala iva <4> <4.acala iva> tatk«aïamarÃjata <5> <5.kvacit "tat' iti padaæ na d­Óyate> candrÃpŬa÷ / d­«Âvà ca taæ <1> <1.kvacit "tam' iti padaæ na vidyate> prathamaæ romodgama÷, tato bhÆ«aïarava÷, tadanu kÃdambarÅ samuttasthau / atha tasyÃ÷ kusumÃyudha eva svedamajanayat, sasambhramotthÃnaÓramo <2> <2.vyapadeÓena> vyapadeÓo 'bhavat / urukampa eva <3> <3.Ærustambha eva'> gatiæ rurodha, nÆpuraravÃk­«Âahaæsamaï¬alamayaÓo <4> <4.apayaÓo> lebhe / niÓvÃsaprav­ttireva <5> <5.niÓvÃsaprav­ddhireva niÓvÃsa eva> aæÓukaæ calaæ cakÃra, cÃmarÃnilo nimittatÃæ yayau / anta÷pravi«Âa-candrÃpŬa <6> <6....candrÃpŬasya> -sparÓa-lobhenaiva nipapÃta h­daye hasta÷, sa eva <7> <7.hastapallava÷, sa eva kara÷> stanÃvaraïavyÃjo <8> <8.stanÃvaraïam> babhÆva / Ãnanda evÃÓrujalamapÃtayat, calitakarïÃvataæsakusumarajo vyÃja ÃsÅt <9> <9.vyÃjamÃsÅt, vyapadeÓatÃmayÃsÅt> / laghjaiva vaktuæ na dadau, mukhakamalaparimalÃgatÃliv­ndaæ dvÃratÃmagÃt <1> <1.dvÃrapÃlatÃm> / madanaÓaraprathamaprahÃravedanaiva sÅtkarÃm <2> <2.ÓÅtkÃram> akarot, kusumaprakaraketatÅkaïÂakak«ati÷ sÃdhÃraïatÃmavÃpa / vepathureva karatalamakampayat, nivedanodyatapratÅhÃrÅnivÃraïaæ kapaÂamabhÆt / tadà ca kÃdambarÅæ viÓato manmathasyÃpi manmatha ivÃbhÆd dvitÅya÷, tayà saha yo viveÓacandrÃpŬah­dayam / tathÃhi, asÃvapi tasyà ratnÃbharaïadyutimÃpa tirodhÃnamamasta, h­dayapraveÓamapi parigrahamagÃïayat, bhÆ«aïasvamapi sambhëaïamamanyata, sarvendriyÃharaïamapi prasÃdamacintayat, dehaprabhÃsamparkamapi suratasamÃgamasukhamakalpayat / kÃdambarÅ tu k­cchrÃdiva dattakatipayapadà mahÃÓvetÃæ snehanirbharaæ ciradarÓanajÃtotkaïÂhà <1> <1....jÃtotkaïÂhaæ> sotkaïÂhaæ kaïÂhe jagrÃha / mahÃÓvetÃpi d­¬hataradattakaïÂhagrahà tÃmavÃdÅt-"sakhi! kÃdambari! bhÃrate var«e rÃjà aneka-vara-turaga-khura-mukhollekhadatta-catu÷-mudra rak«itaprajÃpÅjastÃrÃpŬo nÃma, tasyÃyaæ nija-bhuja-ÓilÃstambha-viÓrÃnta-viÓva-viÓvambharÃpŬa÷ <2> <2....viÓrÃntaviÓvambharÃpŬa÷, viÓvabandhu÷> candrÃpŬo nÃma sÆnudigvijayaprasaÇgenÃgata÷ <3> <3.anugata÷> bhÆmimimÃm / e«a ca darÓanÃt prabh­ti prak­tyà me ni«kÃraïabandhunÃæ gata÷, parityaktasakalÃsaÇgani«ÂhurÃmapi me <4> <4.saviÓe«ai÷> saviÓe«asvabhÃvasaralairguïairÃku«ya <5> <5.Ãkramya> cittav­ttiæ varttate, durllabho hi dÃk«iïyaparavaÓo nirnimittamitramak­trimah­dayo vidagdhajana÷ <1> <1.vidagdho jana÷> yato d­«Âavaivemam ahamiva tvamapi nirmÃïakauÓalaæ prajÃpate÷, ni÷sapatnatäca rÆpasya, sthÃnÃbhinivaÓitva¤ca lak«myÃ÷, sadbhartt­tÃsukha¤ca p­thivyÃ÷, suralokÃtiriktatäca marttyalokasya, saphalatäca mÃnu«ÅlocanÃnÃm, ekasthÃnasamÃgam¤ca sarvakalÃnÃma, aiÓvaryya¤ca saubhÃgyasya, agrÃmyatäca manu«yÃïÃæ j¤ÃsyasÅti balÃdÃnÅto 'yam / kathità cÃsya mayà bahuprakÃraæ <2> <2.bahukaraæ> priyasakhÅ / tadapÆrvadarÓano 'yamiti vimucya lajjÃm, anupajÃtaparicaya ityuts­jya aviÓrambhatÃm, avij¤ÃtaÓÅla ityapahÃya ÓaÇkÃm, yathà mayi tathÃtrÃpi varttitavyam <3> <3.pravarttitavyam> / e«a te mitra¤ca bÃndhavaÓca parijanaÓca' ityÃvedite tayÃ, candrÃpŬa÷ praïÃmamakarot / k­tapraïÃma¤ca taæ tadà kÃdambaryyÃstiryyagvilokayantyÃ÷ sasnehamatidÅrghalocanÃpÃÇgabhÃgaæ gacchatastÃrakasya <1> <1.atidÅrghalocanÃyà apÃÇgabhÃgaæ gacchatastÃrakasya locanasya atidÅrghalocanayorapÃÇgabhÃgam> Órama-salila lava-visara ivÃnandaba«pajabindunikaro nipapÃta / tvaritamabhiprasthitasya dhÆliriva sudhÃdhavalà smitajyotsnà visasÃra / sammÃnyatÃmayaæ h­dayaruciro jana÷ pratipraïÃmeneti Óiro vaktumivaikà bhrÆlatà samunnanÃma / aÇgulivivaravini÷s­tamarakatÃÇgulÅyakamayÆkhalekho <2> <2....lekhÃbibhrama...aÇgulÅyakalekha÷...> vibhrama-g­hÅtatÃmbÆlavÅÂika iva karo j­mbhÃrambhamantharaæ mukhamutasasarpa / snavatsvedajaladhautalÃvaïyanirmmale«u cÃsyÃ÷saækrÃnta <1> <1.stambhasaækrÃnta...> -pratibimbatayà sa¤caranmÆrttirmakaraketurivÃvayave«vad­Óyata candrÃpŬa÷ / tathÃhi, Ói¤janmaïinÆpurapuÂena <2> <2....maïikyanÆpura> bhuvam <3> <3.maïibhavam> ÃlikhatÃÇgu«ÂhenÃhÆta iva caraïanakhe«u nipapÃta / darÓanÃtirabhasapradhÃvitena gatvà h­dayenÃnÅta-iva stanÃbhyantare sasad­Óyata / vikacakuvalayadÃmadÅrghayà d­«Âyà ca nipÅta iva kapolatale samalak«yata / sarvÃsÃmeva ca tadà tÃsÃæ kanyakÃnÃæ tiryyak, paÓyantÅnÃæ taæ kutÆhalÃdapÃÇgacumbinyo nirgantukÃmà <4> <4.apÃÇgacumbinyà da«Âyà nirgantukÃmà iva> iva karïapÆramadhukarai÷ samaæ babhrumustaralÃstÃrakÃ÷ / kÃdambarÅ tu savibhrama-k­ta-prati-praïÃmà <5> <5....k­tapraïÃmÃ> mahÃÓvetayà saha paryaÇke ni«asÃda / sasambhramaæ <1> <1.sasambhramaparijanopanÅtÃyäca> parijanotÃyäca ÓayanaÓirobhÃganiveÓitÃyÃæ dhavalÃæÓukapracchadapaÂÃyÃæ <2> <2.atra vividharatnaprabhÃbhÃsitÃyÃm' iti kvacit pÃÂho d­Óyate> hemapÃdÃÇkitÃyÃæ pÅÂhikÃyÃæ candrÃpŬa÷ samupÃviÓat / mahÃÓvetÃnurodhena ca viditakÃdambarÅcittÃbhiprÃyÃ÷ saæv­ta-mukha-nyasta-dattaÓabda-nivÃraïa-saæj¤Ã÷ pratÅhÃryyo veïuravÃn vÅïÃgho«Ãæn gÅtadhvanÅn mÃgadhÅjayaÓabdÃæÓca sarvato nivÃrayäcakru÷ / tvaritaparijanopanÅtena ca salilena kÃdambarÅ svayamutthÃya mahÃÓvetÃyÃÓcaraïau prak«ÃlyottarÅyÃæÓukenÃpam­jya puna÷ paryyaÇkamÃruroha / candrÃpŬasyÃpi kÃdambaryyÃ÷ sakhÅ rÆpÃnurÆpà jÅvitanirviÓe«Ã sarvaviÓrambhabhÆmirmadalekheti nÃmnà balÃdanicchato 'pi prak«ÃlitavatÅ caraïau / mahÃsvetà tu karïÃbharaïaprabhÃva«iïyaæsadeÓe <3> <3....apÃÇgadeÓe> saprema-pÃïinà sp­ÓantÅ, madhukarabhara-paryyasta¤ca karïÃvataæsasamutk«ipantÅ, cÃmarapavanavidhuti <4> <4....vidhÆti...> paryyastäca <5> <5....paryyattÃlaka...> alakavallarÅmanu«vajamÃnà kÃdambarÅmanÃmayaæ papraccha / sà tu sakhÅpremïà g­hanivÃsena k­tÃparÃdhevÃnÃmayenaiva lajjamÃnà k­cchrÃdiva kuÓalamÃcacak«e / samupajÃtaÓokÃpi ca tasmin kÃle <1> <1.iha "tasmin kÃle' iti kvacitpustake nÃvalokyate> mahÃÓvetÃmukhanirÅk«aïatatparÃpi muhurmuhurapÃÇga-vik«epa-pracalita-tarala-tara-tÃraÓÃrodaraæ <2> <2....sÃrodaraæ> cak«urmaï¬alitacÃpena bhagavatà kusumadhanvanà balÃnnÅyamÃnaæ candrÃpŬapŬanÃyeva <3> <3....pŬanayeva, candrÃpŬapŬanÃdeva, candrÃpŬaæ prati> na ÓaÓÃka nivÃrayitum / tenaiva k«aïena tenÃsannasakhokapolasaækrÃntener«yÃm <4> <4.ir«yayÃr ir«yÃ> , romäca-bhidyamÃna-kucataÂa <5> <5.kvacit "taÂa' iti padaæ nopalabhyate> -naÓayat-pratibimbena virahavyathÃm, svedÃrdra <6> <6.virahavyathÃsvedÃrdra...> -vak«a÷sthala ghaÂitaÓÃlabha¤jikÃpratimena sapatnÅro«aæ <1> <1.sapatnÅro«Ãt> nimi«atà daurbhÃgyaÓokam, ÃnandajalatirohitenÃndhatÃdu÷khamabhajata sà / muhÆrttÃpagame ca tÃmbÆladÃnodyatÃæ mahÃÓvetà tÃmabhëata <2> <2.tÃæ mahÃÓvetÃæ samabhëata> -Âhasakhi! kÃdambari! sampratipannameva <3> <3.kvacideva pÃÂho nÃsti> sarvÃbhirevÃsmÃbhi÷ <4> <4.sarvÃbhirasmÃbhi÷, sarvÃbhirevÃsmÃbhirabhinava...> ayamabhinavÃgataÓcandrÃpŬa ÃrÃdhanÅya÷, tadasmai tÃvaddoyatÃæ tÃmbÆlam <5> <5.kvacit "tÃmbÆlam' iti padaæ na d­Óyate> ' ityuktà ca ki¤cidvivarttitÃvanamitamukhÅ <6> <6....ÃnamitamukhÅ> Óanairavyaktamiva "priyasakhi! lajje 'hamanupajÃparicayà prÃgalbhyenÃnena, g­hÃïa, tvamevÃsmai prayaccha' ityuvÃca <7> <7.sà tÃm> / puna÷ <8> <8.kÃdambarÅ tu> punarabhidhÅyamÃnà ca tayà kathamapi gramyeva cirÃddÃnÃbhimukhaæ <9> <9.cireïa> manuÓcakre / mahÃÓvetÃmukhÃdanÃk­«Âad­«Âireva <10> <10.anÃkar«itad­«Âireva> vepamÃnÃÇgaya«ÂirÃkulalocanà <11> <11.ÃmukulitalocanÃ, ÃkulitalocanÃ> sthÆlasthÆlaæ niÓvasatÅ <12> <12.ni÷ÓvasantÅ> nijaÓaraprahÃramÆcchità manmathena snapiteva svedajalavisarai÷, svedajalavisaranimajjanabhayena ca hastÃvalambanamiva yÃcamÃnÃ, sÃdhvasaparavaÓà patÃmÅti lagitumiva <1> <1.vilagitubhiva, lapitumiva, tÃpitumiva> k­taprayatnà prasÃrayÃmÃsa tÃmbÆlagarbha hastapallavam / candrÃpŬastu jayaku¤jarakumbhasthalÃsphÃlana-saækrÃnta siædÆramiva svabhÃvapÃÂalaæ, dhanurguïakar«aïak­takiïaÓyÃmalam, kacagrahÃk­«Âi-ruditÃrilak«mÅ-locana-parÃmarÓa-lagnäjanabindumiva, visarpannakhakiraïatayà atirabhasena pradhÃvitÃbhirivaæ vivardhitÃbhiriva prahasitÃbhirivÃÇgulÅbhirupetam, sparÓalobhÃcca tatkÃlak­ta-sanniveÓÃ÷ sarÃgÃ÷ pa¤cÃpÅndriyav­ttÅraparà ivÃÇgulÅrudvahantam <3> <3.aparÃÇgulÅ÷,...v­ttÅrivÃÇgulÅ÷...> prasÃritavÃn pÃïim / tatra ca sà tatkÃla-sulabha <1> <1.kvacit "sulabha' iti padaæ nÃsti> -vilÃsa-darÓana-kuhÆhalibhiriva kuto 'pyÃgatya sarvarasairadhi«Âhità <2> <2....adhi«ÂhitenÃnyanibaddhalÃk«yaÓÆnya...> / tenÃnibaddhalak«yatà ÓÆnyaprasÃritena, candrÃpŬahastÃnve«aïÃyeva pura÷pravarttita-nakhÃæÓunivahena, vepathucalitavalayÃvalÅvÃcÃlena sambhëaïamiva kurvatà hastena, svedasalilapÃtapÆrvakaæ "g­hyatÃmayaæ manmathena datto dÃsajana÷' ityÃtmÃnamiva pratigrÃhayantÅ, "adya prabh­ti bhavato haste varttate' iti jÅvitamiva sthÃpayantÅ, tÃmbÆlamadÃt / Ãkar«antÅ <3> <3.Ãkar«ayantÅ> ca karakisalayaæ bhujalatÃnusÃreïa sparÓat­«ïÃgatamanaÇgaÓarabhinnamadhyaæ h­dayamiva patitamapi ratnavalayaæ nÃj¤ÃsÅt / g­hÅtvà cÃparaæ tÃmbÆlaæ mahÃÓvetÃyai prÃyacchat / atha sahasaiva tvaritagati÷, trivarïarÃgamindrÃyudhamiva kuï¬alÅk­taæ kaïÂhena vahatà vidrumÃÇkurÃnukÃrica¤cupuÂena <1> <1....anukÃriïà ca¤cupuÂena> marakatadyutipak«atinà mantharagatena ÓukenÃnubadhyamÃnÃ, <2> <2.mandharagamanena ÓukenÃnugamyamÃnÃ> kumuda-kesarapi¤jaratayà caraïayugalasya, campakakalikÃkÃratayà ca mukhasya, kuvalayadalanÅlatayà ca pak«adyutÅnÃm, kusumamayÅvÃgatya sÃrikà sakrodhamavÃdÅt-bhartt­dÃrike! kÃdambari! kasmÃnna nivÃrayasyenamalÅkasubhagÃbhimÃninamatiduvinÅtaæ <3> <3.durvinÅtaæ> mÃmanuvadhnantaæ vihaÇgÃpasadam <4> <4.vihaÇgamÃpasadam> / yadi mÃmanena paribhÆyamÃnÃmupek«ase tato 'haæ niyatamÃtmÃnamuts­jÃmi / satyaæ ÓapÃmi te pÃdapaÇkajasparÓena' ityevamabhihità ca tayà kÃdambarÅ smitamakarot / aviditav­ttÃntà tu mahÃÓvetÃ"kimiyaæ vadati' iti madalekhÃæ papraccha / sà <5> <5.tvaka÷> cÃkathayat-"e«Ã bhart­duhitu÷ sakhÅ <6> <6.kvacit sakhÅti padaæ na d­Óyate> kÃdambaryyÃ÷ kÃlindÅti nÃmnà sÃrikÃ, etasya <1> <1.idamasya ca> parihÃsanÃmna÷ Óuksaya bhartt­dÃrikayaiva pÃïigrahaïapÆrvakaæ jÃyÃpadaæ grÃhità / adya cÃyamanayà pratyu«asi kÃdambaryyÃstÃmbÆlakaraÇkavÃhinÅmimÃæ tamÃlikÃmekÃkinÅæ <2> <2.taralikÃ...> kimapi pÃÂhayan d­«Âo yata÷, tata÷ prabh­ti sa¤jÃter«yà kopaparÃÇmukhÅ nainamupasarpati, nÃlapati, na sp­Óati, na vilokayati, sarvÃbhirasmÃbhi÷ prasÃdyamÃnÃpi na prasÅdatÅ'ti <3> <3.kvacit "iti' iti padaæ nÃvalokyate> / etadÃkarïya sphuritakapolodaraÓcandrÃpŬo mandaæ mandaæ vihasyÃbravÅt-"astye«Ã kathÃ, ÓrÆyata evaitadrÃjakule karïaparamparayÃ, parijano 'pyevaæ mantrayate, <4> <4.Ãmantrayate, apyevaæ mantrayati evam, api mantrayate> bahirapi janÃ÷ kathayanti, evaæ digantare«vapyayamÃlÃpo varttata eva <5> <5.evam> , asmÃbhirapyetadÃkarïitameva, "yathà kila devyÃ÷ kÃdambaryyÃstÃgbÆladÃyinÅ <6> <6.vÃhinÅæ> tamÃlikÃæ <7> <7.taralikÃæ> kÃmayamÃna÷ parityaktanijakalatro nistrapayà <8> <8.nistrapa÷> anayà saha, devyÃstu kÃdambaryyÃ÷ kathametad yuktaæ yanna nivÃrayatÅmÃæ capalÃæ du«ÂadÃsÅm / athavà devyÃpi kathitaiva ni÷snehatà <1> <1.nisnehatÃ> prathamameva varÃkÅmimÃæ kÃlindÅmÅd­ÓÃya durvinÅtÃya vihaÇgÃya prayacchantyà kimidÃnÅmiyaæ <2> <2.kvacidiha"tapasvino' ityadhika pÃÂha÷ samupalabhyate> karotu, yadetat sÃpatnyakaraïaænÅrÅïÃæ pradhÃnaæ kopakÃraïam, agraïÅrvirÃgahetu÷, paraæ paribhasthÃnam / iyameva kevalamatidhÅrÃ, yadanayÃnena daurbhÃgyagÃrimïà jÃtavairÃgyayà vi«aæ và nÃsvÃditam, analo và nÃsÃdita÷ anaÓanaæ và nÃÇgÅk­tam / na hyevaævigham <3> <3.na hyekam> aparamasti yo«itÃæ laghimna÷ kÃraïam / yadi ceyamÅd­Óe 'pyaparÃdhe anunÅyamÃnà <4> <4.abhibhavanirÃsyÃm, abhibhavanirasyÃ> anena pratyÃsattime«yati / tadà dhigimÃm alamanayÃ, dÆrato varjanÅyeyam, abhibhavanirÃsyà <5> <5.abhibhavanirÃsyÃm, abhibhavanirasyÃ> , / ka enÃæ punarÃlÃpayi«yati, ko vÃvalokayi«yati, ko vÃsyà nÃma grahÅ«yati' ityevamabhihitavati tasmin sarvÃstÃ÷ saha kÃdambaryyÃ÷ krŬÃlÃpabhÃvitÃ÷ <6> <6....bhëitÃ÷> jahasuraÇganÃ÷ / parihÃsastu tasya narmmabhëitamÃkarïya jagÃda-dhÆrtte! rÃjaputra! nipuïeyam, na tvayÃnyena và lolÃpi pratÃrayituæ Óakyate / e«Ãpi budhyata evaitÃvatÅrvakroktÅ÷, iyamapi jÃnÃtyeva parihÃsajalpitÃni, asyà api rÃjakulasamparkacaturÃmati÷ / viramyatÃm, abhÆmire«Ã bhujaÇga-bhaÇgi-bhëitÃnÃm, iyameva hi vetti ma¤jubhëiïÅ kÃla¤ca kÃraïa¤ca pramÃïa¤ca vi«ayca prastÃva¤ca kopaprasÃdayo÷ iti / atrÃntare cÃgatya ka¤cukÅ mahÃÓvetÃmavocat-"Ãyu«mati! devaÓcitraratho devÅ ca madirà tvÃæ dra«ÂumÃhvayate' / evamabhihità ca gantukÃmà "sakhi! candrÃpŬa÷ kvÃstÃm' iti kÃdambarÅmap­cchat / asau tu "na paryyÃptamanekastrÅh­dayasahasnÃvasthÃnena <1> <1.nanu paryyÃptamevÃnekastrÅh­dayasrÃvasthÃnamanena> ?' iti manasà vihasya prakÃÓamavadat-"sakhi! mahÃÓvete! kiæ tvamevamabhidadhÃsi, darÓanÃdÃrabhya ÓarÅrasyÃpyayameva prabhu÷, kimuta bhavanasya vibhavasya parijanasya vÃ, yatrÃsbhai rocate <2> <2....ÓarÅrasyÃpyahaæ na vibhu÷ kimuna bhavanasya parijanasya và / yatrÃsau rocate...> priyasakhÅh­dayÃya vÃ, tatrÃyamÃstÃm' iti / tacchutvà mahÃÓvetÃvadat-"atraiva <3> <3.mahÃÓvetà tadatraiva ca> tvatprÃsÃdasamÅpavarttini pramadavane krŬÃparvatakamaïiveÓmanyÃstÃm' ityabhidhÃya gandharvarÃjaæ dra«Âuæ yayau / candrÃpŬo 'pi tayaiva saha <1> <1.tathà sahaiva> nirgatya vinodanÃrthaæ <2> <2.vinodÃrthaæ> vÅïÃvÃdinÅbhiÓca veïuvÃdyanipuïÃbhiÓca gÅtakalÃkuÓalÃbhiÓca durodarakrŬÃrÃgiïÅbhiÓca a«ÂÃpadaparicayacaturÃbhiÓca citrakarmmak­taÓramÃbhiÓca subhëita pÃÂhikÃbhiÓca <3> <3.durodaretyÃrabhya pÃÂhikÃbhiÓcetyantaæ yÃvat pÃÂha÷ kvacinna d­Óyate> kÃdambarÅsamÃdi«Âa-pratÅhÃrÅ-pre«itÃbhi÷ kanyÃbhiranugamyamÃna÷ pÆrvad­«Âena keyÆrakaïopadiÓyamÃnamÃrga÷ krŬÃparvatamaïimandira <4> <4.g­ham> magÃt / gate ca tasmin gandharvarÃjaputrÅ visarjya sakalaæ sakhÅjanaæ parijana¤ca <5> <5.sakalasakhÅjana¤ca> parimita-paricÃrikÃbhiranugamyamÃnà prasÃdamÃruroha / tatra <6> <6.tata÷> ca ÓayanÅye nipatya dÆra <7> <7.adÆra...> -sthitÃbhirvinayanibh­tÃbhi÷ <8> <8.vidh­tÃbhi÷> paricÃrikÃbhirvinodyamÃna÷ <9> <9.paricayacaturÃbhirupÃsyamÃnÃpi> kuto 'pi pratyÃgatacetanà caikÃkinÅ tasmin kÃla"capale! kimidamÃrabdham' iti nig­hÅteva lajjayÃ, "gandharvarÃjaputri! kathametad yuktam?' ityupÃlabdheva vinayena, "ayamasÃvavyutpanno bÃlabhÃva÷ kva gata÷' ityupahasiteva mugdhatayÃ, "svairiïi! mà kuru yathe«ÂamekÃkinyavinayam' ityÃmantriteva kumÃrabhÃvena, "bhÅru! nÃyaæ kulakanyakÃnÃæ krama÷' iti garhiteva mahattvena,"durvinÅte! rak«Ãvinayam' iti tarjitevÃcÃreïa, "mƬhe! madanena <1> <1.mÆÂha! nig­hyatÃæ madanena> laghutÃæ nÅtÃsi' ityanuÓÃsitevà <2> <2.laghutÃæ nÅtÃsi madaneneti ÓÃpiteva> bhijÃtyena, "kutastaveyaæ taralah­dayatà <3> <3.taralatÃ> ' iti dhikkateva dhairyyeïa, "svacchandacÃriïi! apramÃïÅk­tÃhaæ tvayÃ' iti ninditeva kulasthitvÃ, atigurvÅ lajjÃmuvÃha / samacintayaccaivam-"agaïitasarvaÓaÇkayà <4> <4.agaïitasarvaÓaÇkÃæ> taralah­dayatÃæ darÓayantyà adyamayà kiæ k­tamidaæ mohÃndhayà <5> <5.sÃhasikatayÃ> tathÃhi, ad­«Âarvo 'yamiti sÃhasikayà <6> <6.sÃhasikatayÃ> mayà na ÓaÇkitam / laghuh­dayÃæ mÃæ loka÷ <7> <7.ayaæ> kalayi«yatÅti nirhrikayà nÃkalitam / kÃsya cittav­ttiriti mƬhayà <8> <8.mayÃ> na parÅk«itam / darÓanÃnukÆlÃhamasya neti và taralayà na k­to vicÃrakrama÷ / pratyÃkhyÃnavailak«yÃnna bhÅtam, gurujanÃnna trastam, lokÃpavÃdÃnnodvignam, tathà ca mahÃÓvetÃtidu÷khiteti <1> <1.du÷khiteti> nirdÃk«iïyyà <2> <2.dÃk«iïyayÃ> nÃpek«itam, ÃsannavarttitasakhÅjano 'pyupalak«ayatÅti mandayà na lak«itam, pÃrÓvasthita÷ parijana÷ paÓyatÅti na«Âacetanayà na d­«Âam / sthÆlabuddhayo 'pi tÃd­ÓÅæ vinayacyutiæ vibhÃvayeyu÷, kimutÃnubhÆtamadanav­ttÃntà mahÃÓvetà kasalakalÃkuÓalÃ÷ sakhyo và rÃjakulasa¤cÃracaturo và nityamiÇgitaj¤a÷ parijana÷ / rid­Óe«vatinipuïatarad­«Âayo 'nta÷puradÃsya÷ <3> <3.nipuïad­«Âaya> / sarvathà hatÃsmi mandapuïyÃ, maraïaæ me 'dya Óreyo na lajjÃkaraæ jÅvitam / Órutvaitaæ <4> <4.Órutvaitadv­ttÃntaæ> v­ttÃntaæ kiæ vak«yatyambÃ, tato vÃ, gandharvaloko và / kiæ karomi, ko 'tra pratÅkÃra÷, kenopÃyena skhalitamidaæ pracchÃdayÃmi, kasya và cÃpalimidamete«Ãæ durvinÅtÃnÃmindriyÃïÃæ kathayÃmi, kva vÃnena dagvah­dayena pa¤cabÃïena na khalu jÃnÃbhi g­hÅtà gacchÃmi <5> <5....dagdhah­dayena g­hÅtà gacchÃmi, dagdhah­dayà pa¤cabÃïena gacchÃmi> / tathà mahÃÓvetÃvyatikareïa pratij¤Ã k­tà priyasakhÅnÃæ puro mantritam, tathà ca keyÆrakasya haste <1> <1.keyÆrakahaste> sandi«Âam / na khalu jÃnÃmi mandabhÃginÅ ÓaÂhavidhinà vÃ, utsannamanmathena vÃ, pÆrvak­tÃpumyasa¤cayena vÃ, m­tyuhatakena vÃ, anyena và kenÃpyayamÃnÅto mama vipralambhakaÓcandrÃpŬa÷ / ko 'pi và na kadÃcid d­«Âo nÃnubhÆto na Óruto na cintito notprek«ito mÃæ vi¬ambayitumupÃgata÷ <2> <2.upanyasta÷, upanata÷> , yasya darÓanamÃtreïaiva <3> <3.darÓanamÃtrakeïaiva> saæyamya dattevendriyai÷, Óarapa¤jare nik«ipya samarpitena manmathena, dÃsÅk­tyÃpanÅtevÃnurÃgeïa, g­hÅtagumapaïena <4> <4.g­hÅtamulyena guïagaïena, guïapaïena> vikrÅteva h­dayena, upakaraïÅbhÆtÃsmi <5> <5.aÓaraïÅbhÆtÃsmi> / na me kÃryaæ tena capaleneti k«aïamiva saÇkalpakarot / k­tasaÇkalpà ca, antargatena "mithyÃvinÅte! yadi mayà na k­tyam, e«a gacchÃmi' iti h­dayotkampacalitena parihasiteva candrÃpŬena, tatparityÃgasaÇkalpa-samakÃlaprasthitena kaïÂhalagnena p­«Âeva jÅvitena, "aviÓe«aj¤e! punarapi prak«Ãlitalocanayà d­ÓyatÃmasau jana÷ pratyÃkhyÃnayogyo na ve'ti tatkÃlÃgatenÃbhihiteva bëpeïa, apanayÃmi te sÃhasubhirdhairyyÃvalepa'miti nirbhartsiteva manobhuvÃ, punarari tathaiva candrÃpŬÃbhimukhah­dayà babhÆva / tadeva mastamitapratisamÃdhÃnabalÃbalÃt <1> <1....balÃtpremÃveÓena> premÃveÓanÃsvatantrÅk­tà paravaÓevotthÃya jÃlavÃtÃyanena tameva krŬÃparvatam <2> <2.krŬÃparvatakam> avalokayantyati«Âhat / tatrasthà ca sà tamÃnandajalavyavadhÃnodvigneva sm­tyà dadarÓa, na cak«u«Ã / aÇgulÅgalitasvedaparÃmarÓabhÅteva cintayà lilekha, na citratÆlikayà / romäcatirodhÃnaÓaÇkiteva h­dayenÃliliÇga, na vak«asà / tatsaÇgamakÃlÃtipÃtÃsaheva mano gamÃgamÃya <1> <1.gamÃya, gamanÃgamane> niyuktavatÅ, na parijanam / candrÃpŬo 'pi praviÓaaya svacchandaæ <2> <2.svacchaæ> kÃdambarÅh­dayamiva dvitÅyaæ maïig­ham, ÓilÃtalÃstÅrïÃyÃmubhayata uparyyupari niveÓita-bahÆpadhÃnÃyÃæ kuthÃyÃæ nipatya keyÆrakeïotsaÇge <3> <3.utsaÇgena> g­hÅtacaraïayugalastÃbhiyathÃdi«Âe«u bhÆmibhÃge«avapi«ÂÃbhi÷ kanyakÃbhi÷ pariv­to dolÃyamÃnena cetasà cintÃæ viveÓa / kiæ tÃvadasyà gandharvarÃjaduhitu÷ kÃdambaryyÃ÷ sahabhuva ete vilÃsà eved­ÓÃ÷ sakalalokah­dayÃriïa÷, ÃhosvidanÃrÃdhitaprasannena bhagavatà makaraketunà mayiniyuktÃ÷, yena mÃæ sÃsreïa sarageïÃkÆïitatribhÃgeïa <4> <4.kÆïita> h­dayÃnta÷patatsmara-Óara-kusuma-rajorÆ«iteneva cak«u«Ã tiryyagvilokayati / madvilokità ca dhavalena smitÃlokena dukÆleneva lajjayÃtmÃnamÃv­ïoti / mallajjÃvivarttamÃnavadanà ca pratibimbapraveÓalobheneva kapoladarpaïamarpayati / madavakÃÓadÃyino h­dayasya prathamÃvinayalekhÃmiva kararuheïa ÓayanÃÇke likhati / mattÃmbÆlavÅÂikopanayanakheda-vidhÆtena <1> <1....vidhutena> raktotpala-bhrama-bhramadbhramarav­ndena <2> <2.raktotpalabhramadbhramarav­ndena> karatalena svinnaæ <3> <3.khinnaæ> mukhamiva <4> <4.mukhamiyaæ> g­hÅtatamÃlapallaveneva vÅjayati' / punaÓcÃcintayat-"prÃyeïa mÃnu«yakasulabhà laghutà mithyÃsaÇkalpasahasrairevamÃyÃsya mà <5> <5.evaæ mÃæ> vipralabhate, luptaviveko yauvanamado madayati madano và / yatastimiropahateva yÆnÃæ d­«Âiralpamapi kÃlu«yaæ <1> <1.kalu«aæ> mahat paÓyati / snehalavo 'pi yauvanamadena dÆraæ vistÃryyate <2> <2.visÃryate> svayamutpÃditÃnekacintÃÓatÃkulà kavimatiriva taralatà na ki¤cinnotprek«ate / nipuïamanmatha <3> <3....sadana...> -g­hÅtà citravarttikeva tarumacittav­ttirna ki¤cinnÃlikhati / sa¤jÃtarupÃbhimÃnà kulaÂevÃtmasambhÃvanà na kvacinnÃtmÃnamarpayati / svapna ivÃnanubhÆtamapi <4> <4.anubhÆtamapi> manoratho darÓayati / indrajÃlapicchikevÃsambhÃvyamapi pratyÃÓà pura÷ stÃpayati / bhÆyaÓca cintitavÃn-"kimanena v­thaiva manasà kheditena, yadi satyameveyaæ dhavalek«aïà mayyevaæ jÃtacittav­tti÷ <1> <1.jÃtav­tti> tadà na cirÃt sa evainÃmaprÃrthitÃnukÆlo manmatha÷ prakaÂÅkari«yati, sa evÃsya saæÓayasya cchettà bhavi«yati' ityavadhÃryyotthÃyopaviÓyaca tÃbhi÷ kanyakÃbhi÷ sahÃk«airgeyaiÓca <2> <2.layaiÓca> vipa¤jÅvÃdyaiÓca pÃïivikaiÓca svarasandehavivÃdaiÓca subhëitago«ÂhÅbhiÓcÃnyaiÓca <3> <3.kvacit "subhëitago«ÂhÅbhiÓcanyaiÓca' iti pÃÂho nÃsti> taistairÃlÃpai÷ sukumÃrai÷ kalÃvilÃsai÷ krŬannÃsäcakre / muhÆrtta¤ca sthitvà nirgamyopavanÃlokanÃkutÆhalak«iptacitta÷ <4> <4.parvata> krŬÃparvatakaÓikharamÃruroha / kÃdambarÅ tu taæ <5> <5.tÃtaæ> d­«Âvà cirayatÅti mahÃÓvetÃyÃ÷ kila vartmÃvalokayituæ <6> <6.kvacidiha "udyatÃ' ityadhika÷ pÃÂha÷> vimucya taæ gavÃk«am <7> <7.vimucyatÃæ gavÃk«amityuktvÃ> anaÇgak«iptacittà saudhasyoparitanaæ ÓikharamÃruroha <8> <8.talaæ kailÃÓaÓikharamiva gauryaruroha> / tatra ca viralaparijanà sakala <9> <9.kvacit, "sakala' padaæ na d­Óyate> ÓaÓimaï¬alapÃï¬ureïÃtapatreïa hemadaï¬ena <1> <1.viracitahemadaï¬ena> nivÃryamÃïÃtapÃ, caturbhirbÃlavyajanaiÓca phenaÓucibhiruddhÆyamÃnairupavÅjyamÃnÃ, Óirasi, kusumagandhalubdhena bhramatà bhramarakulena divÃpi nÅlÃvaguïÂhaneneva <2> <2.nÅlÃvaguïÂhaneva> candrÃpŬabhisaraïaveÓÃbhyÃsamiva kurvatÅ <3> <3....ve«ÃbhyasyantÅ,...veÓÃbhyÃsaæ kurvatÅ, kailÃsaÓikhara iva gaurÅ ityapi kvacidadhika÷ pÃÂha÷> , muhuÓcÃmaraÓikhÃæ samÃsajya, muhuÓchatradaï¬amavalambya, muhustamÃlikÃskandhe karau vinyasya, muhurmadalekhÃæ pari«vajya <4> <4....sakhÅ pari«vajya> muhu÷ parijanÃntaritasakaladehà netratribhÃgeïa <5> <5....netratribhÃgeïÃvalokya> , muhurÃvalitatrivalÅvalayà pariv­tya, muhu÷ pratÅhÃrÅvetralatÃÓikhare kapolaæ nidhÃya, muhurniÓcalakaravidh­tÃmadharapallave vÅÂikÃæ viniveÓya <6> <6.niveÓya> , muhurudgÅrïotpalaprahÃra <7> <7.udgÆrïakarïotpala...udgÅrïakarïotpala> -palÃyamÃna-parijanÃnusaraïa-datta-katipayapadà vihasya, taæ vilokayantÅ tena ca vilokyamÃnÃ, mahÃntamapi kÃlamatikrÃntaæ nÃj¤ÃsÅt / Ãruhya ca pratÅhÃryà niveditamahÃÓvetÃpratyÃgamanà tasmÃdavatatÃra / snÃnÃdi«u mandÃdarÃpi mahÃÓvetÃnurodhena divasavyÃpÃramakarot / candrÃpŬo 'pi tasmÃdavatÅrya prathamavisarjitenaiva kÃdambarÅparijanena nirvarttitasnÃnavidhirnirupahata <1> <1.nivarttita...> -ÓilÃtalÃccitÃbhimatadaivata÷ <2> <2....ÓilÃrccita...> krŬÃparyataka eva sarvamÃhÃrÃdikamaha÷karma cakre / krameïa ca k­tÃhÃra÷ krŬÃparvatakaprÃgbhÃgabhaji, manohÃriïi, hÃrÅtaharite, <3> <3.hariïa...> hariïÅromanthaphenaÓÅkarÃsÃre, sÅrÃyudha-hala-bhaya-niÓcalakÃlindÅ-jalatvipi, taruïÅ-caraïÃlaktakarasa-Óoïa-Óoci«i, sukumaraja÷-sikatila-tale, talÃmaï¬apopagƬhe, Óikhaïi¬i-caraïÃlaktakarasa-Óoïa-Óoci«i, sukumaraja÷-sikatila-tale, latÃmaï¬apopagƬhe, Óikhaï¬i-tÃï¬ava-saÇgÅtag­he, marakata-ÓilÃtale samupavi«Âa÷ <4> <4.upavi«Âa÷> d­«ÂavÃn sahasaivÃtibahaladhÃmnà dhavalenÃlokena jaleneva nirvÃpyamÃïaæ divasam, m­ïÃlavalayeneva <5> <5.m­ïÃladhavaleneva m­ïÃlavaneneva> pÅyamÃnamÃtapam, k«Årodeneva-plÃvyamÃnÃæ mahÅm, candanarasavar«eïeva sicyamÃnÃn digantÃn <1> <1.digantarÃn> sudhayeva vilipyamÃnamambaratalam / ÃsŤcÃsya manasi-kimu khalu-bhagavano«adhipatirakÃï¬a <2> <2.bhagavanau«adhipati÷, ketakÅgarbhapatrapÃï¬uro bhaga...> eva ÓÅtÃæÓurudito bhavet, uta yantravik«epaviÓÅryamÃïa-pÃï¬ura-jala-dhÃrÃ-sahasrÃïi <3> <3.paï¬uradhÃrÃsahasrÃïi pÃradarasadhÃrÃ÷ jaladhÃrÃ÷> dhÃrÃg­hÃmi muktÃni, ahosvidanila-vikÅryamÃïaÓÅkara-dhavalita-bhuvanÃmbarasindhurdharÃtalamavatÅrïeti <4> <4.kutÆhalÃddharÃtalam> / kutÆhalÃcca <5> <5.kvacit "kutÆhalÃt' iti nÃsti> ÃlokÃnusÃraprahitacak«uradrÃk«Åt / analpakanyakÃkadambapariv­tÃæ dhriyamÃïadhavalÃtapatrÃmuddhÆyamÃnacÃmaradvayÃæ kÃdambarÅpratÅhÃryà <6> <6.kÃdambarÅæ pratÅhÃryÃ> vÃmapÃïinà vetralatÃgarbheïÃrdra vastraÓakalÃvaccannamukhaæ candanÃnulepanasanÃthaæ nÃrikela <1> <1.nÃrikera...> -samudrakamudvahantyà dak«iïakareïa dattahastÃvalambÃm, keyÆrakeïa ca niÓvÃsahÃrye <2> <2.niÓvÃsahÃrye> nirmokaÓucinÅ dhaute kalpalatÃdukÆle dadhatà nivedyamÃnamÃrgÃm, mÃlatÅkusumadÃmÃdhi«Âhita-karalatayà ca tamÃlikayÃnugamyamÃnÃmÃgacchantÅæ madalekhÃæ tasyÃÓca samÅpe taralikÃm, tayà ca sitÃæÓukopacchade paÂalake g­hÅtaæ dhavalatÃkÃraïamiva k«Årodasya, sahabhuvamiva candramasa÷, m­ïÃladaï¬amiva nÃrÃyaïanÃbhipuï¬arÅkasya, mandarak«obhavik«iptamivÃm­taphenapiï¬anikaram, vÃsukinirmmokamipa manthanaÓramojjhitam, hÃsamiva Óriya÷ <3> <3.kvacit "Óriya' iti padaæ na d­Óyate> kulag­haviyogagalitam, mandara-mathana-vikhaï¬itÃÓe«a-ÓaÓikalÃ-khaï¬asa¤cayamiva saæh­tam, pratimÃgatatÃrÃgaïamiva <4> <4.pratimÃtÃrÃgaïamiva tÃrÃgaïamiva> jaladhi <5> <5.jalanidhi...> -jalÃduddh­tam, diggaja-kara-ÓÅkarÃsÃramiva pu¤jÅbhÆtam <1> <1.diggajasÅkarÃsÃrapu¤jÅbhÆtam> , nak«atramÃlÃbharaïamiva madadvipasya, ÓaranmeghaÓakalairiva <2> <2.Óaracchakalairiva, Óaranme«aÓakalai÷> kalpitam, kÃdambarÅ-rÆpa-vaÓÅk­ta-kamunijana-h­dayairiva nirmitam, gurumiva sarvaratnÃnÃm, yaÓorÃÓimivaikatra ghaÂitaæ sarvasÃgarÃïÃm <3> <3.kvacit "sarvasÃgarÃïÃm', iti nÃvalokyate> , pratipak«Ãbhiva nalinÅ-dala-galajjalabindu-vilÃsataralam, utkaïÂhitamiva m­ïÃlavalayadhavalakaram, ÓaracchaÓinamiva ghana-muktÃæÓu-nivaha-dhavalita-diÇmukham, mandÃkinÅpravÃhamiva <5> <5.mandÃkinÅmiva> surayuvatikucaparimalavÃhinam, prabhÃvar«iïamatitÃraæ hÃram / d­«Âvà cÃyamasya candrÃpŬaÓcandrÃtapadyutimu«a÷ <1> <1....mukha÷> dhavalimna÷ kÃraïamiti manasà niÓcitya dÆrÃdeva pratyutthÃnÃdinà samucitopacÃrakrameïa <2> <2.samucitena...> dhavalimna÷ kÃraïamiti manasà niÓcitya dÆrÃdeva pratyutthÃnÃdinà samucitopacÃrakrameïa <2> <2.samucitena...> madalekhÃmÃpatantÅ <3> <3.ÃyÃntÅm> pratijagrÃha <4> <4.jagrÃha> / sà tu tasminneva marakatagrÃvaïi muhurttamupaviÓya svayamutthÃya tena candanÃÇgarÃgeïÃnulipya te ca dve dukÆle paridhÃpya taiÓca mÃlatÅkusumadÃmabhirÃracitaÓekharaæ k­tvà taæ hÃramÃdÃya candrÃpŬamuvÃca-"kumÃra! taveyamapahastitÃhaÇkÃrakÃntà <5> <5.apadvasi diÇkÃrakÃ÷tÃ> peÓalatà prÅtiparavaÓaæ <6> <6.paravaÓaæ kimiva> janaæ kamiva na kÃrayati? praÓraya eva te dadÃtyavakÃÓamevaævidhÃnÃm / anayà cÃk­tyà kasyÃsi na jÅvitasvÃmÅ? anena cÃkÃraïÃvi«k­tavÃtsalyena caritena kasya na bandhutvamadhyÃropayasi? e«Ã ca te prak­timadhurà vyavah­ti÷ kasya na vayasyatÃmutpÃdayati? kaæ <7> <7.kasya> và na sÃmÃÓvÃsayantyamÅ <8> <8.samÃvÃsayantyamÅ> svabhÃvasukumÃrav­ttayo bhavadguïÃ÷? tvanmÆrttirevÃtropÃlambhamarhati <1> <1.upalambham> , yà prathamadarÓana eva viÓramyamupajanayati / itarathà hi tvadvidhe sakalabhuvanaprathitamahimni prathamadarÓana eva viÓrambhamupajanayati / itarathà hi tvadvidhe sakalabhuvanaprathitamahimni prayujyamÃnaæ sarvamevÃnucitamivÃbhÃti / tathÃhi, sambhëaïamapyadha÷karaïamivÃpatati, Ãdaro 'pi prabhutÃbhimÃnamivÃnumÃpayati, stutirapyÃtmotsekamiva sÆcayati, upacÃropi, capalatÃmiva prakÃÓayati, pratÅrapyanÃtmaj¤atÃmiva j¤Ãpayati, vij¤ÃpanÃpi prÃgalbhyamiva jÃyate <2> <2.j¤Ãyate> , sevÃpi cÃpalamiva d­Óyate, dÃnamapi paribhava iti bhavati / api ca svayaæ g­hÅtah­dayÃya kiæ dÅyate, jÅviteÓvarÃya <3> <3.ÃyattajÅvitÃrthÃya÷> kiæ pratipÃdyate prathamak­tÃgamanamahopakÃrasya kà te pratyupakriyÃ, darÓanadattajÅvitaphalasya saphalamÃgamanaæ kena te kriyate / pramayitäcÃnena vyapadeÓena darÓayati kÃdambarÅ, na vibhavam / apratipÃdya hi parasvatà sajjanavibhavÃnÃm / ÃstÃæ tÃvadvibhava÷, bhavÃd­Óasya dÃsyamapyaÇgÅkurvÃïà nÃkÃryakÃriïÅti niyujyate <1> <1.g­hyate> , dattvÃtmÃnamapi va¤cità na bhavati, jÅvanamapyarpayitvà na paÓcÃttapyate / praïayijanapratyÃkhyÃnaparÃÇmukhÅ ca dÃk«iïyaparavatÅ <2> <2.paravaÓÃ> mahattà satÃm <3> <3.mahatÃm> / na ca tÃd­ÓÅ bhavati yÃcamÃnÃnÃn, yÃd­ÓÅ dadatÃæ lajjÃ, yatsatyam <4> <4.yattu satyam> amunà vyatikareïa k­tÃparÃdhamiva tvayyÃtmÃnamavagacchati kÃdambarÅ / tadayamam­tamathanasamudbhÆtÃnÃæ <1> <1.uddhatÃnÃm> sarvaratnÃnÃmeka÷ Óe«a <2> <2.ekaÓe«a iti> iti Óe«anÃmà <3> <3.labdhanÃmÃ> hÃro 'munaiva hetunà bahumato bhagavatà ambhasÃmpatyà g­hamupagantÃya pracetase datta÷, pÃÓabh­tÃpi gandharvarÃjÃya, gandharvarÃjenÃpi kÃdambarye, tayÃpi tvadvapurasyÃnurÆpamÃbharaïasyeti vibhÃvayantyà nabhastalamevocitaæ sudhÃsÆterdhÃma <4> <4.sudhÃsruto dhÃmna÷> na dharetyavadhÃryyÃnupre«ita÷ / yadyapi nijaguïa <5> <5.guïa...> gaïÃbharaïabhÆ«itÃÇgaya«Âayo bhavÃd­ÓÃ÷ kleÓahetumitarajanabahumatamÃbharaïabhÃramaÇge«u nÃropayanti, tathÃpi kÃdaæmbarÅprÅtiratra kÃraïam / kiæ na k­tamurasi ÓilÃÓakalaæ kaustubhÃbhidhÃnaæ lak«myÃ÷ sahajamiti bahumÃnamÃvi«kurvatà bhagavatà ÓÃrÇgapÃïinà <6> <6.ÓÃrÇgiïÃ> ! na ca <7> <7.nÃpi> nÃrÃyaïo 'trabhavantamatiricyate, nÃpi kostubhamaïiraïunÃpi guïalavena Óe«amatiÓete na, cÃpi kÃdambarÅmÃkÃrÃnuk­tikalayÃpyalpÅyasyà lak«mÅranugantumalam / ator'hatÅyamimaæ bahumÃnaæ tvatta÷ / nacÃbhÆmire«Ã prÅtiprasÃrasya / niyata¤ca bhavatà bhagnapraïayà <1> <1.lagnapraïayÃ> mahÃÓvetÃmupÃlambhasaddasrai÷ <2> <2.mahÃÓvetÃm> <3> <3.svÃtmÃnam> khedayitvÃtmÃnamutsrak«yati / ataeva mahÃÓvetà <4> <4.mahÃÓvetayÃ> taralikÃmapÅmaæ hÃramÃdÃya tvatsakÃÓaæ pre«itavatÅ <5> <5.anupre«itÃ> / tayÃpi kumÃrasya sandi«Âameva "na khalu mahÃbhÃgena manasÃpi kÃrya÷ kÃdambaryÃ÷ prathamapraïayaprasarabhaÇga÷' ityuktvà ca tÃrÃcakramiva cÃmÅkarÃcalasya taÂe taæ tasya vak«a÷sthale babandha / candrÃpŬastu vismayamÃna÷ pratyavÃdÅt-"madalekhe! kimucyate <6> <6.ucyase> , nipuïÃsi, jÃnÃsi grÃhayitum <7> <7.kathayitum> uttarÃvakÃÓamapaharantyà k­taæ vacasi kauÓalam / Ãye mugdhe! ke vayamÃtmana÷? ke và vayaæ grahaïasyÃgrahaïasya <1> <1.grahaïÃgrahaïasya> vÃ? gatà <2> <2.gatÃ> khalviyamastaæ kathà / saujanyaÓÃlinÅbhirbhavatÅbhirupakaramÅk­to 'yaæ jano yathe«Âami«Âe« và <3> <3.anabhÅ«Âe«u vÃ> vyÃpÃre«u viniyujyatÃm / atidak«iïÃyÃ÷ khaludevyÃ÷ kÃdambaryÃ÷ nirdak«iïyamapi <4> <4.nirdÃk«iïyà api> guïà na ka¤cinna dÃsÅkurvanti' ityuktvà ca kÃdambarÅsambaddhÃbhireva kathÃbhi÷ suciraæ sthitvà visarjayÃmbabhÆva madalekhÃm / anatidÆraÇgatÃyäca <5> <5.anaticiram> tasyÃæ krŬÃparvatakagatam <6> <6.krŬÃparvatagatam> udayagirarigatamiva <7> <7.udayagatÃm> candramasaæ candanadukÆlahÃradhavalaæ candrÃpŬaæ dra«Âuæ samutsÃrita <8> <8.utsÃrita...> -vetra-cchatra-cÃmara-cihnà ni«iddhÃÓe«aparijanÃnugamanà <9> <9.kvacit "anugamÃnÃ' iti padaæ na d­Óyate> tamÃlikÃdvitÅyà citrarathasutà punarapi tedava saudhaÓikharamÃruroha / tatrasthà ca punastathaiva vividha-vilÃsa-taraÇgitairvikÃrivilÃkitai÷ <10> <10.taraÇgibhi÷, taraÇgitairvilokitai÷, vikÃribhirvilokitai÷> jahÃrÃsya mana÷ / tathÃhi, <11> <11.Âhamuhurmuhu÷' iti kvacit> muhurnitambabimbanyastavÃmahastapallavà prÃv­tÃæÓu kÃnusÃra <1> <1.aæsaprÃv­ta...> prasÃrita-dak«imakarà niÓcalatÃrakà likhiteva, muhurj­mbhikÃrambhadattottÃnakaratalatayà tadgotraskhalanabhiyà niruddhavadaneva <2> <2.gotraskhalanabhayaniruddhavadaneva> , muhuraæÓukapallava-tìita-ni÷ÓvÃsÃmoda <3> <3...ni÷ÓvÃsÃmoda÷...> -lubdha-madhukara-mukharatayà prastutÃhvÃneva, muharanilagalitÃæÓuka-sambhrama <4> <4....sambhramadviguïitabhujalatÃv­tapayodharatayÃ, saævaraïasambhrama...> -dviguïÅk­tabhujayugala-prÃv­ta-payodharatayà dattÃliÇganasaæj¤eva, muhu÷ keÓapÃÓÃk­«Âa-kusuma-puritäjali-samÃghrÃïa-lÅlayà k­tanamaskÃreva, muhurubhaya-tarjanÅ-bhramita-tarjanÅ-bhramita-muktÃprÃlambatayà <5> <5....pralambatayÃ> niveditah­dayotkalikodgameva, muhurupahÃrakusumaskhalana-vidhuta-karatalatayà <6> <6.karatayÃ> kathitakusumÃyudhaÓaraprahÃravedaneva, muhurgalita-raÓanÃ-niga¬a <1> <1....nivi¬a...> -niyamitacaraïatayà <2> <2.....patita...> saæyamyÃrpiteva manmathena, <3> <3.muhurmuhurvicalita> muhuÓcalitoruvidh­tadukÆlà k«ititaladolÃyamÃnÃæÓukaikadeÓÃcchÃditakucÃ, cakita-parivarttana-truÂyattrivalÅlatÃ, <4> <4.samasta...> aæÓasrastacikurakalÃ-saÇkalanÃkula-karakamalà <5> <5.karatalÃ> , kaÂÃk«a-k«epa-dhavalÅk­takarïotpalaæ <6> <6....karïotpala...> <7> <7.vilak«yamÃïasmitadhÆlidhÆsarakapolam; vilak«asmitasudhÃdhÆlidhÆsaritaikakapolÃ, vilak«ya cÃsmitasudhÃdhuli...> vilak«asmitasudhÃdhÆli-dhÆsaritakapolaæ sÃcÅk­tya <8> <8.sÃcÅ k­tavadanam...> , vadanamanekarasa-bhaÇgi-bhaÇguraæ <9> <9.bhrÆbhaÇgi...> vilokayantÅ, tÃvadavatasthe yÃvadupasaæh­tà <10> <10....upasaæhatÃ...> loko divaso babhÆva / atha h­dayasthitakamalinÅrÃgeïeva rajyamÃne rÃjÅvajÅviteÓvare÷ sakala-lokacakravÃlacakravarttini <1> <1.sakalacakravÃkacakravÃlah­dayacakravarttini, cakravÃlacittavarttini> bhagavati pÆ«ïi <2> <2.u«ïadodhitau> , krameïa ca dinaparilambanaro«araktabhi÷ kÃminÅd­«Âibhiriva saækramitaÓoïimni vyomni, saæh­taÓoci«i jÃte jaraÂha-hÃrÅta-haye haritajini, ravi <3> <3.haritavÃji... janita> -viraha mÅlitasaroja-saæhati«u haritÃyamÃne«u kamalavane«u ÓvetÃyamÃne«u kumuda«aï¬e«u <4> <4.tatkÃlaninarttitopÃttabhujasahasravistÃritasarvapurask­tagajavamraïeva> lohitÃyamÃne«u diÇmukhe«u <5> <5.nijasuh­dam­tamÆrttisamÃlokanÃÓayà prahar«asandarÓitasmite«vivonmukhe«u dhavalÃyamÃne«u kumudakhaï¬e«u> , nÅlÃyamÃne ÓarvarÅmukhe, Óanai÷ ÓanaiÓca punardinaÓrÅ-samÃgamÃÓÃbhirivÃnurÃgiïÅbhi÷ sahaiva dÅdhitibhiradarÓanatÃmupagate bhagavati gabhastimÃlini, tatkÃlavij­mbhitena ca kÃdambarÅh­dayarÃsÃgareïeva <1> <1....rÃgarasasÃgareïeva> ÃpÆrite sandhyÃrÃgeïa jÅvaloke, kusumÃyudhÃnala-dahyamÃnah­daya <2> <2....cakravÃkah­daya....> -sahasradhÆma iva janitamÃninÅnayanavÃriïi <3> <3....nayanÃsÃravÃriïi> vistÅryyamÃïe taruïatamÃlatvi«i timire, dikkari-karÃvakÅrïa-ÓÅkarÃsÃra <4> <4....ÃkÅrïa....> iva ÓvetÃyamÃnatÃrÃgaïe gagane <5> <5.gagane jÃte> , jÃtÃyäcÃdarÓanak«amÃyÃæ velÃyÃæ saudhaÓikharÃdavatatÃra kÃdambarÅ, krŬÃparvatakanitambÃcca candrÃpŬa÷ / tato 'cirÃdiva <6> <6.nacirÃdiva> g­hÅtapÃda÷ prasÃdyamÃna iva kumudinÅbhi÷, kalu«amukhÅ÷ kupità iva prasÃdayannÃÓÃ÷, prabodhÃÓaÇkayeva pariharan suptÃ÷ kamalinÅ÷, lächanacchalena niÓÃmiva h­dayena samudvahan, rohiïÅcaraïatìanalagnamalakta-karasamivodayarÃgaæ dadhÃna÷, timiranÅlÃmbarÃæ <1> <1.nÅlÃmbaravarÃm> divamabhisÃrikÃmivopasarpan' ativallabhatayà vikiranniva saubhÃgyam, udagÃdbhagavÃnÅk«aïotsava÷ / ucchrite <2> <2.udite ca> ca kusumÃyudhÃdhirÃjyaikÃtapatre kumudinÅvadhÆvare vibhÃvarÅvilÃsadantapatre ÓvetabhÃnau dhavalitadiÓi, <3> <3.kvacit "danti' padaæ nopalabhyate> dantidantÃdivotkÅrïe bhuvane, candrÃpŬaÓcandrÃtapanirantaratayaiva kumudamayyà iva <1> <1.kumuda iva> g­hakumudinyÃ÷ kallola-dhauta <2> <2.dhÆta> sudhÃ-dhavala-sopÃne tanu-taraÇga-tÃlav­nta-vÃtavÃhini suptahaæsamithune, viraha-vÃcÃla <3> <3....vÃcÃlita...> -cakravÃka-yugale tÅre, kumudadalÃvalÅbhi÷ paryantalikhitadantapatra-latam <4> <4....latÃdanturam> , avadÃtasinduvÃradÃmopahÃram, haricandanarasai÷ prak«Ãlitam, kÃdambarÅparijanopadi«Âam, muktÃÓilÃpaÂÂaæ candraÓÅtalamadhiÓiÓye / tatrasthasya cÃsyÃgatyÃkathayat keyÆraka÷-"devÅ kÃdambarÅ devaæ dra«ÂumÃgatÃ' iti / atha candrÃpŬa÷ samambhramamutthÃyÃgacchantÅm, alpasakhÅjanapariv­tÃm, apanÅtÃÓe«arÃjacihnÃm, itarÃmiva, ekÃvalÅmÃtrÃbharaïÃm, acchÃcchena candanarasena dhavalÅk­tatanulatÃm, ekakarïÃvasaktadantapatrÃm, indukalÃkalikÃkomalaæ karïapÆrÅk­taæ kumudadalaæ dadhÃnÃm, jyotsnÃÓucinÅ kalpadrumahukÆle bibhratÅm, tatkÃlaramaïÅyena veÓena sÃk«Ãdiva candrodayadevatÃm, madalekhayà dattahastÃvalambÃæ kÃdambarÅmapaÓyat / Ãgatya ca sà prÅtipeÓalatÃæ darÓayantÅ prÃk­teva <1> <1.prÃk­te> parijanocite bhÆtale samupÃviÓat / candrapŬo 'pi "kumÃra! adhyÃsyatÃæ ÓilÃtalameva' ityasak­danubadhyamÃno 'pi mahadekhayà bhÆmimevÃbhajata / atha <2> <2.kvacit "atha' iti na vidyate> sarvÃsu cÃsÅnÃsu tÃsu <3> <3.kvacicca "tÃsu' ityapi nopalabhyate> muhurttamiva sthitvà vaktumupackrame candrÃpŬa÷-"devi! d­«ÂipÃtamÃtraprÅte <4> <4.d­«ÂimÃtraprÅte> dÃsajane sambhëaïÃdikasyÃpi prasÃdasya nÃstyavakÃÓa÷, kimutaitÃvate 'nugrahasya / na khalu cintayannapi nipuïaæ tamÃtmano guïalavamavalokayÃmi, yasyÃyamanurÆpo 'nugrahÃtireka÷ / atisaralà taveyamapagatÃbhimÃnamadhurà ca sujanatÃ, yadabhinavasevakajane 'pyevamanurudhyate / prÃyeïa <5> <5.kvacidiha "ca'kÃro 'dhiko d­Óyate> mÃmupacÃrahÃryamadak«iïaæ devÅ manyate / dhanya÷ khalu parijanaste, yasyopari niyantraïà syÃt / Ãj¤ÃsaævibhÃgakaraïocite bh­tyajane ka ivÃdara÷ paropakÃropakaraïaæ ÓarÅram <1> <1.ÓarÅrakam> , t­ïa-lava-laghu ca jÅvitamapatrepe <2> <2.api trape tava pratipattÃvupÃyanÅkarttum, atra ye tat (tvat) pratipattibhirupÃyanÅkarttumÃgatÃste> tvatpratipattibhirupÃyanÅkarttumÃgatÃyÃste / vayameteÓarÅramidametajjÅvitametÃnÅndriyÃïi, ete«ÃmanyataradÃropaya <3> <3.anyataramÃropaya> parigraheïa garÅyastvam' iti / athaivaævÃdino 'sya vacanamÃk«ipya madalekhà sasmitamavÃdÅt-"kumÃra! bhavatu, atiyantraïayà khidyate khalu sakhÅ kÃdambarÅ <4> <4.savrŬà kÃdambarÅ> , kimartha¤caivamucyate, sarvamidamantareïÃpi vacanamanayà parig­hÅtam, kiæ punaramunopacÃraphalgunà vacasà sandehadolÃmÃropyate'iti / sthitvà ca ka¤cit kÃlaæ k­taprastÃvà "kathaæ rÃjà tÃrÃpŬa÷, kathaæ devÅ vilÃsavatÅ, kathamÃrya÷ ÓukanÃsa÷, kÅd­ÓÅ cojjayinÅ, kiyatyadhvani sà ca, kÅd­ga bhÃrataæ var«am, ramaïÅyo và marttyaloka÷' ityaÓe«aæ papraccha / evaævidhÃbhiÓcÃnyabhi÷ kathÃbhi÷ suciraæ sthitvotthÃya kÃdambarÅ keyÆrakaæ candrÃpŬasamÅpaÓÃyinaæ samÃdiÓya parijana¤ca, ÓayanasaudhaÓikharamÃruhoha / tatra ca sitadukÆlavitÃnatalÃstÅrïaæ ÓayanÅyamala¤cakÃra / candrapŬo 'pi tasminneva ÓilÃtale nirabhimÃnatÃmabhirÆpatÃmatigabhÅratäca kÃdambaryÃ÷, ni«kÃraïavatsalatäca mahÃÓvetÃyÃ÷sujanatäca madalekhÃyÃ÷, mahÃnubhÃvatäca÷ parijanasya, atisam­ddhi¤ca gandharvarÃjalokasya ramyatäcakimpuru«adeÓasya manasà bhÃvayan keyurakeïa saævÃhyamÃnacaraïa÷ k«aïÃdiva k«aïadÃæ k«apitavÃn / atha krameïa kÃdambarÅdarÓana <1> <1....jÃgarakhinna÷> -prajÃgarakhinna÷ svaptumiva tÃla-tamÃla-tÃlÅ-kadalÅkandalinÅæ <1> <1.avirala> pravirala-kallolÃnila-ÓÅtalÃæ velÃvanarÃjimavatatÃra tÃrÃpati÷ / abhyarïavirahavidhurasya ca kÃminÅjanasya niÓvasitairiva <2> <2.ni÷Óvasitairiva> u«ïairmlÃnimanÅyata candrikà / candrÃpŬavilokanÃru¬hamadaneva kumudadalodaranÅtaniÓà paÇkaje«u nipapÃta lak«mÅ÷ / k«aïadÃpagame ca sm­tvà kÃminÅkarïotpala-prahÃrÃïÃm <3> <3....prahÃrÃn, sm­takÃminÅkarïotpalaprahÃre«u> utkaïÂhite«viva k«ÃmatÃæ vrajatsu pÃï¬utanu«u <4> <4.kvacid "vÃsa' iti padanna d­Óyate> vÃsag­hapradÅpe«u, anavarataÓara-k«epa-khinnÃnaÇga-niÓvÃsa <5> <5....ni÷ÓvÃsa...> -vibhrame«u <6> <6.bhramatsu> vahatsu <7> <7.kvacit "taru' itipadaæ na vidyate> tarulatÃ-kusumaparimale«u <8> <8.Ãmodi«u> prabhÃtamÃtariÓvasu, mandaragirilatÃg­hagamanÃni ca <1> <1.sumandaralatÃg­hanÃni ca> bhiyeva bhajantÅ«varuïodayopaplavinÅ«u tÃrakÃsu, krameïa ca samudgate <2> <2.samudgatacakravÃka...> cakravÃka-h­daya-nivÃsa-lagnÃnurÃgamivÃlohitaæ <3> <3.lohitaæ> maï¬alamudvahani savitari, candrÃpŬa÷ ÓilÃtalÃdutthÃya prak«Ãlitamukhakamala÷ k­tasandhyÃnamask­tirg­hitÃmbÆla÷ <4> <4.ÃbaddhaÓekharo g­hÅtatÃmbÆla÷> ÂhakeyÆraka! vilokaya devÅ kÃdambarÅ prabuddhà na vÃ, ka và ti«Âhiti' <5> <5.avati«Âhati> ityavocat / gatapratinaniv­ttena ca tena "mandaraprÃsÃdasyÃdhastÃdaÇganasodhavedikÃyÃæ mahÃÓvetayà sahÃvati«Âhite' ityÃvedite gandharvarÃjatanayÃmÃlokayitumÃjagÃma / dadarÓa ca <6> <6.dhavalabhasmalalÃÂikÃbhi÷> dhavalabhasmak­talalÃÂikÃbhi÷ <7> <7.ak«amÃlÃ...> ak«amÃlikÃ-parivarttana-pracala-karatalÃbhi÷ pÃÓupatavratacÃriïÅbhirdhÃturÃgÃruïÃmbarÃbhiÓca <8> <8.dhÃriïÅbhi÷> parivrÃjikÃbhi÷,-pariïata-tÃlaphala-valkala-lohita-vastrÃbhiÓca raktapaÂavratavÃhinÅbhi÷ sita-vasananibi¬a-nibaddha-stana-parikarÃbhiÓca ÓvetapaÂavyajanÃbhi÷ <1> <1....vya¤janÃbhi÷> jaÂÃjina-mau¤jÅ <2> <2.kvacit "maur¤jÅ' padannÃsti> -valkalëìhadhÃriïÅbhirvarïicihnÃbhistÃpasÅbhi÷, sÃk«Ãdiva mantradevatÃbhi÷ paÂhantÅbhirbhagavata <3> <3.Óauddhodane÷> -stryambakasyÃmbikÃyÃ÷ kÃrttikeyasya <4> <4.viÓravasya> vi«ÂaraÓravasa÷ k­«ïasya <5> <5.arjunasya, jinasya> ÃryÃvalokiteÓvarasyÃrhato viri¤casya <6> <6.viÓravaïasya, vaiÓvadevasya mÃrttaï¬asya viri¤casya> puïyÃ÷ stÅtÅrupÃsyamÃnÃm, anta÷purÃbhyarhitÃÓca sÃdaraæ namaskÃrairÃbhëaïairabhyutthÃnairÃsannavetrÃsanadÃnaiÓca <7> <7.kvacit "darÓanÃgate'ti pÃÂho na vidyate> darÓanÃgatagandharvarÃjabÃndhavav­ddhÃ÷ samÃnayantÅæ mahÃÓvetÃm, p­«ÂhataÓca samupavi«Âena kinnaramithunena <8> <8....mithunakena> madhukara <9> <9.kvacit "madhukara' iti padaæ na d­Óyate> madhurÃbhyÃæ vaæÓÃbhyÃæ datte tÃne <10> <10.sthÃnake, tÃle> kalagirà gÃyantyà nÃradaduhitrà <11> <11....duhitrà ca sÃvitryÃ> paÂhyamÃne ca sarvamaÇgalamahÅyasi mahÃbhÃrate dattÃvadhÃnÃm, purodh­te <12> <12.puro vidh­te parijanena> ca maïidarpaïe <13> <13.darpaïe> tÃmbÆlarÃga <1> <1.bahalatÃmbÆlarÃga....> -baddhak­«ïikÃndhakÃritÃbhyantaraæ daÓanajyotsnÃ-siktamunm­«Âa <2> <2.uts­«Âa....> -madhÆcchi«Âa-paÂÂa-pÃÂalamadharaæ <3> <3....paÂÂapÃï¬uramadharaæ> vilokayantÅm, Óaivalat­«ïayÃ-karïapÆra-ÓirÅ«a-pre«itottÃna-vilocanena baddhamaï¬alaæ bhramatÃbhavanakalahaæsena prabhÃtaÓaÓineva kriyamÃïa-gamana-praïÃma-pradak«iïÃæ kÃdambarŤca / samupas­tya k­tanamaskÃrastasyÃmeva sudhÃvedikÃyÃæ <4> <4.kvacit "sudhÃ' iti padaæ nÃvalokyate> vinyastamÃsanaæ bheje / sthitvà ca ka¤cit kÃlaæ mahÃÓvetÃyà vadanaæ vilokya sphuritakapolodaraæ mandasmitamakarot / asau tu tÃvataiva viditÃbhiprÃyà kÃdambarÅmabravÅt-"sakhi! bhavatyà guïaiÓcandrÃpŬaÓcandrakÃnta iva candramayÆkhairÃdrÅk­to na Óaknoti vaktum / jigami«ati khalu kumÃra÷, p­«Âhato du÷khamaviditav­ttÃntaæ rÃjacakramÃste / api ca yuvayordÆrasthitayorapi sthiteyamidÃnÅæ kamalinÅkamalabÃndhavayoriva kumudinÅkumudanÃthayoriva prÅtirÃpralayÃt / ato 'bhyanujÃnÃtu <1> <1.anujÃnÃtu> bhavatÅ' iti / atha kÃdambarÅ "sakhi' <2> <2.sakhi svÃdhÅna÷> ! mahÃÓvete! svÃdhÅno 'yaæ saparijano jana÷ kumÃrasya sva ivÃntarÃtmÃ, ka ivÃtrÃnurodha÷' ityabhidhÃya prathamaæ mahÃÓvetÃm, tata÷ kÃdambarÅm, tasyÃÓca premasnigdhena cak«u«Ã manasà ca g­hyamÃïa÷-"devi! kiæ bravÅmi, bahubhëiïa÷ <3> <3.bahubhëime! / na ÓraddadhÃti loka÷, smarttavyo 'smi parijanakathÃsu' ityabhidhÃya kanyakÃnta÷purÃnnirjagÃma kÃdambarÅvarja÷ aÓe«a÷ kanyakÃjano <4> <4....varjo 'vaÓe«a÷ varjamaÓe«akanyakÃjana÷, varjamaÓe«astu kanyÃjana÷> guïagauravÃk­«Âa÷ paravaÓa iva taæ vrajantamÃbahistoraïÃdanuvavrÃja / niv­tte ca kanyakÃjane keyÆrakeïopanÅtaæ vÃjinamÃruhya <1> <1.adhiruhya> gandharvakumÃrakaistairanugamyamÃno hemakÆÂÃt prav­tto gantum / gaccataÓcÃsya citrarathatanayà na kevalamantabahirapi saiva sarvÃÓÃnibandhanamÃsÅt / tathÃhi, tanmayeva mÃnasenÃsahyavirahadu÷khÃnuÓayalagnÃmiva p­«Âhata÷, k­tamÃrgagamananirodhÃmiva purastÃt, viyogÃkulah­dayotkalikÃveÓotk«iptÃmiva <2> <2....ÃveÓak«iptÃmiva ÃveÓavik«iptÃmiva> nabhasi, samyagÃlokayituæ vadanaæ virahÃturamÃnasÃmivÃvasthitÃmura÷sthale, tÃmeva m­galocanÃæ <3> <3.kvacit "m­galocanÃm' iti padanna vidyate> dadarÓa / krameïa ca prÃpya mahÃÓvetÃÓramamacchodasarastÅre sannivi«ÂamindrÃyudhakhurapuÂÃnusÃreïaivÃgatamÃtmaskandhÃvÃramapaÓyat / nivartitÃÓe«agandharvakumÃraÓca sÃnandena sakutÆhalena savismayena ca skandhÃvÃravartinà janena praïamyamÃna÷ svabhavanaæ viveÓa / sammanitÃÓe«arÃjalokaÓca <1> <1.saæmÃnitapratyak«Åk­tÃÓe«a÷...saæbhÃvitapratyak«Åk­tarÃjasaæmÃnitarÃja...> vaiÓampÃyanena patralekhayà ca saha "evaæ mahÃÓvetÃ, evaæ kÃdambarÅ, evaæ madalekhÃ, evaæ tamÃlikÃ, evaæ keyÆraka÷' ityanayaiva kathayà prÃyo divasamanai«Åt / kÃdambarÅrÆpadarÓanadvi«Âayeva <2> <2....vidvi«Âeva> nÃsya purela <3> <3.pure> prÅtimakarot rÃjalak«mÅ÷ / tÃmeva ca dhavalek«aïÃmÃbaddharaïaraïakena cetasà cintayato jÃgrata evÃsya sà <4> <4.kvacit "se'ti na vidyate> jagÃma rÃtri÷ / aparedyuÓca samutthite bhagavati ravau, ÃsthÃnamaï¬apagatastadgateneva manasà sahasaiva pratÅhÃreïa saha praviÓantaæ <5> <5.saæpraviÓantam> keyÆrakaæ dadarÓa / dÆrÃdeva ca k«ititalaspaÓiænà maulinà k­tapÃdapatanam, "ehyehi' ityuktvà prathamamÃÇgavisarpiïà cak«u«Ã, tato h­dayena, tato romodgamena, paÓcÃdbhujÃbhyÃæ pradhÃvita÷ pras­tam <6> <6.nibh­tam, prathitam, pathi tamÃ...> ÃliliÇga gìham / <7> <7.samupÃveÓayat> upÃveÓayaccainamÃtmana÷ samÅpa eva, papraccha ca sbhitasudhÃdhavalÅk­tÃk«araæ k«aratprÅtidravamayamiva vacanamÃd­ta÷ "keyÆraka! kathaya kuÓalinÅ devÅ sasakhÅjanà saparijanà kÃdambarÅ, bhagavatÅ mahÃÓvetà ca' iti asau tu tena rÃjasÆno÷ prÅtiprakar«ajanmanà smitenaiva snapita ivÃnulipta iva sadya evÃpagatÃdhvakheda÷ praïamyÃd­tataramavocat <1> <1.Ãd­tataramevÃvocat> -Âhaadya kuÓalinÅ, yÃmevaæ deva÷ p­cchati' ityabhidhÃyÃpanÅyÃrdravastrÃvaguïÂhitaæ <2> <2.ÃrdrakarpaÂÃvaguïÂhitam, ÃrdravastrakarpaÂÃvaguïÂhitam> bisasÆtrasaæyatamukhamÃrdracandana-paÇkanyasta-bÃla-m­ïÃla-valaya-mudraæ nalinÅpatrapuÂamadarÓayat / udghÃÂya ca tatra kÃdambarÅprahitÃnyabhij¤ÃnÃnyadarÓayat / tadyathÃmarakataharinti vyapanÅtatva¤ci cÃruma¤jarÅbhäji k«Åriïi pÆgÅphalÃni, ÓukakÃminÅkapolapÃï¬Æni tÃmbÆlÅdalÃni, haracandrakhaï¬asthÆlaÓakala¤ca karpÆram, atibahala-m­gamadÃmodamanohara¤ca malayajavilepanam / abravÅcca-"cƬÃmaïicumbinà <1> <1.kvacit "vivara' iti padaæ nopalabhyate> komalÃÇgulivivaravinirgata-lohitÃæÓujÃlenäjalinà devamarcayati devÅ kÃdambarÅ, mahÃÓvetà ca sakaïÂhagraheïa kuÓalavacasÃ, paryasta-Óikhaï¬a-mÃïikya-jyetsnÃ-snapita-lalÃÂena ca namaskÃreïa madalekhÃ, k«ititalaghaÂitasÅmanta-makarikÃkoÂikoïena sakalakanyÃlokaÓca, sacaraïaraja÷sparÓena ca pÃdapraïÃmena tamÃlikÃ' / sandi«Âa¤ca tava mahÃÓvetayÃ--"dhanyÃ÷ khalu te, ye«Ãæ na gato 'si cak«u«orvipayaæ <2> <2.avipayaæ> tathà nÃma samak«aæ bhavataste tuhinaÓÅtalÃÓcandramayà iva guïà virahe vivasvanmayà iva saæv­ttÃ÷ <3> <3.viniv­tta...> sp­hayanti khalu janÃ÷ kathamapi daivopapÃditÃyÃm­totpattivÃsarÃyaivÃtÅtadivasÃya / tvayà viyuktaæ <4> <4.viniv­tta...> niv­tta-mahotsavÃlasamiva <5> <5.mahotsavÃnandam> varttate gandharvarÃjanagaram / jÃnÃsi ca mÃæ k­tasakalaparityÃgam, tathÃpyakÃraïapak«apatinaæ bhavantaæ dra«Âumicchatyanicchatyanicchantyà api me balÃdiva h­dayam / api ca balavadasvasthaÓarÅrà kÃdambarÅ, smarati ca smerÃnanaæ smarahakalpaæ tvÃm, ata÷ punarÃgamanagauraveïÃrhasÅmÃæ guïavadabhimÃninÅæ karttum / udÃrajanÃdaro hi ahumÃnamÃropayati / avaÓyaæ so¬havyà ceyamasmadvidhajana-paricakadarthanà kumÃreïa, bhavatsujanataiva janayatyanucitasandeÓaprÃgalbhyam / e«a devasya ÓayanÅye vism­ta÷ Óe«o hÃra÷ prahita÷' <1> <1.kvacit "prahita' iti nÃsti> ityuttarÅyapaÂÃntasaæyataæ sÆk«masÆtravivara <2> <2.sÆk«mavastravivara...> -ni÷s­tairaæÓusantÃnai÷ saæsÆcyamÃnaæ vimucya cÃmaragrÃhiïyÃ÷ kare samarpitavÃn / atha candrÃpŬa÷ "mahÃÓvetÃcaraïÃrÃdhanatapa÷phalamidaæ yadevaæ parijane 'pyanusmaraïÃdikaæ grasÃdabÃramatimahÃntamÃropayati devÅ kÃdambarÅ' ityuktvà tatsarvaæ Óirasi k­tvà svayameve jagrÃha / tena ca kÃdambaryÃ÷ kapolalÃvaïyeneva galitena, smitÃlokeneva <1> <1.smitÃvalokeneva> rasatÃmupanÅtena, h­dayeneva druteneva guïagaïeneva nisyanditena <2> <2.vispanditena> sparÓavatà hlÃdinà surabhiïà ca vilepanena vilipya tameva kaïÂhe hÃramakarot / Ãg­hÅtatÃmbÆlaÓca muhÆrttÃdivotthÃya vÃmabÃhunà skandhadeÓe samavalambya <3> <3.avalambya> keyÆrakam, Ærdhvasthita eva k­tayathÃkriyamÃïasammÃnamuditaæ pradhÃnarÃjalokaæ vis­jya Óanai÷ ÓanairgandhamÃdanaæ kariïaæ dra«ÂumayÃsÅt / tatra ca sthitvà k«aïamiva tasmai svayameva nijanakhÃæÓujÃlajaÂilaæ sam­ïÃlamiva Óu«kaÓa«pakavalamavakÅrya vallabhaturaÇga <4> <4....turaÇgama...> -mandurÃbhimukha÷ pratasthe, gacchaæÓcobhayata÷ ki¤cit ki¤cidiva tiryagvalitavadana÷ parijanaæ vilokayÃm#ababhÆva / atha cittaj¤ai÷ pratÅhÃrai÷ prati«iddhÃnugamane nikhile samutsÃrite parijane keyÆrakadvitÅya eva mandurÃæ praviveÓa / utsÃraïabhayasabhrÃntalocane«u praïamyÃpas­te«u mandurÃpÃle«u, indrÃyudhasya p­«ÂhÃvaguïÂhanapaÂaæ ki¤cidekapÃrÓve <1> <1.indrÃyudhap­«ÂhÃvaguïÂhanapaÂaæ ki¤jidekapÃrÓvegalitaæ ki¤cidekapÃrÓve> galitaæ samÅkurvannutsÃrayaæÓca kÆïitanetratribhÃgasya <2> <2.kÆïitanetratribhÃgÃæ> d­«ÂinirodhinÅæ kuÇkumakapilÃæ kesarasaÂÃæ khuradhÃriïÅ <3> <3.khuradhoraïÅ...> -vinyastacaraïo lÅlÃmandaæ mandurÃdÃrudattadehabhara÷ sakutÆhalamuvÃca-"keyÆraka! kathaya, mannirgamÃdÃrabhya ko và v­ttÃnto gandharvarÃjakule? kena và vyÃpÃreïa vÃsaramatinÅtavÅ <4> <4.avasaramatinÅtavatÅ> gandharvarÃjaputrÅ? kiæ vÃkaronmahÃÓvetÃ? kimabhëata và madalekhÃ? ke vÃbhavannÃlÃpÃ÷ parijanasya? bhavato và ko vyÃpÃra ÃsÅt? ÃsÅdvà kÃcidasmadÃÓrayiïÅ kathÃ?' keyÆrakastu sarvamÃcacak«e-"deva! ÓrÆyatÃm, nirgate tvayi h­daya-sahasra-prayÃïa-paÂahakalakalamiva nÆpuracakra <5> <5....nava...> -kvaïitena kanyakÃnta÷pure <6> <6.kurvantÅ> kurvati, devÅ kÃdambarÅ saparijanà saudhaÓikharamÃruhya turagadhÆlirekhÃdhÆsaraæ devasyaiva gamanamÃrgamÃlokitavatÅ / tirohitadarÓane ca deve, madalekhÃskandhanik«iptamukhÅ prÅtyà taæ dugdhodadhidhavalai÷ plÃvayantÅva d­«ÂipÃtai÷, sÅtÃtapatrÃpadeÓena ÓaÓiner«yayà nivÃryamÃïaravikarasparÓà <1> <1....kiraïasparÓÃ> suciraæ tatraiva syitavatÅ / tasmÃcca kathamapi sakhedamavatÅrya k«aïamivÃvasthÃnamaï¬ape <2> <2.ÃsthÃnamaï¬ape> sthitvotthÃya skhalanabhiyeva nivedyamÃnopahÃrakusumà ÓabdÃyamÃnairmadhukarai÷, jaladhÃrÃ-dhavala-nakha-mayÆkhonmukhÃnÃmanugalaæ <3> <3.anupalam> galadbhirvalayai÷ kaïÂha bandhÃnivopapÃdayantÅ kekÃravodvignà bhavanaÓikhaï¬inÃm, pade pade ca kusumadhavalÃn kareïa g­halatÃpallavÃn <4> <4.kvacid "g­ha' padaæ nÃsti> manasà ca devasya guïagaïÃnavalambamÃnà tameva krŬÃparvatakamÃgatavatÅ, yatra sthitavÃn deva÷ / tamupetya ca "devenÃtra marakataÓilÃ-makarikÃpraïÃla-prasravaïa-sicyamÃnaharita <1> <1.kvacit "harita' iti padaæ na d­Óyate> -latÃmaï¬ape ÓÅkariïi <2> <2.sÅkariïi> ÓilÃtale sthitam, atra gandhodaka-parimalalÅnÃlijÃla-jaÂilaÓilÃpradeÓe snÃtam, atra kusumadhÆli-sikatile <3> <3.sikatÃkarddamanÅlagiri....> giri-nadikÃtaÂe <4> <4.girinadÅkÃnanataÂe> bhagavÃnaccita÷ ÓÆlapÃïi÷, atra hrepita-ÓaÓadhara-roci«i sphÃÂika <5> <5....sphaÂika...> -ÓilÃtale bhuktam, atra saækrÃnta-candana-rasa-lächane muktÃÓailaÓilÃpaÂÂe <6> <6....ÓilÃpaÂÂaÓayanÅye> suptam' iti parijanena punaruktaæ nivedyamÃnÃni devasyaiva sthÃnacihnÃni paÓyantÅ k«apitavatÅ divasam / divasÃvasÃne ca kathamapi mahÃÓvetÃprayatnÃdanabhimatamapi tasminneva sphaÂikamaïiÓilÃveÓmanyÃhÃramakarot / astumupagate bhagavati ravau, uditecandramasi tatraiva ka¤citkÃlaæ sthitvà candrakÃntamayÅva candrodaye pratyÃrdrÅk­tatanuÓcandrabimbapraveÓabhayeneva karau kapolayo÷ k­tvà kimapi cindatantÅ, mukulitek«aïà k«aïamÃtraæ sthitvotthÃya vimala-nakhanipatita-ÓaÓipratimÃbhara-gurÆïÅva k­cchrÃdudk«ipantÅ, lÅlÃ-manthara-gamana-paÂÆni padÃni ÓayyÃg­hamagÃt / Óayana-nik«ipte <1> <1.k«ipta> -gÃtraya«ÂiÓca, tata÷ prabh­ti prabalayà Óirovedanayà vice«ÂamÃnÃ, dÃruïena ca dÃharÆpiïà jvareïÃbhibhÆyamÃnà kenÃpyÃdhinà <2> <2.vyÃdhinÃ> maÇgalapradÅpai÷ kumudÃkaraiÓcakravÃkaiÓca sÃrddhamanimÅlitalocanà du÷khadu÷khena k«aïadÃmanai«Åt / upasi ca mÃmÃhÆya devasya vÃrttÃvyatikaropalambhÃya3> <3.upÃlambhÃya> sopÃlambhamÃdi«ÂavatÅ' / <4> <4.kvacit "atha' ityadhika÷ pÃÂha upalabhyate> candrÃpŬastadÃkarïya jigami«u÷ "aÓvo 'Óva' ita vadan <5> <5.vadan pÆrvav­ttacamatk­tacetÃ÷> bhavanÃnniryayau / ÃropitaparyÃïa¤ca tvarita-turaga <6> <6.kvacit "turaga' iti nopalabhyata> -paricÃrakopanÅtatamandrÃyudhamÃruhya, paÓcÃdÃropya patralekhÃm, skandhÃvÃra sthÃpayitvà <1> <1.saætthÃpayitvÃ> vaiÓampÃyanam, aÓe«aæ parijanaæ <2> <2.aÓe«aparijanam> nivarttya ca anyuragÃrƬhenaiva keyÆrakeïÃnugamyamÃno hemakÆÂaæ yayau / ÃsÃdya ca kÃdambarÅbhavanadvÃramavatatÃra <3> <3.avatatara turagÃt> / avatÅrya ca <4> <4.kvacit cakÃro nÃsti> dvÃrapÃlÃrpitaturaÇga÷ kÃdambarÅ-prathama-darÓana-kutÆhalinyà ca patralekhayà cÃnugamyamÃna÷ praviÓya "kva devÅ kÃdambarÅ ti«Âhiti' iti sammukhÃgatamanyatamaæ var«avaram <5> <5.var«adharam> aprÃk«Åt / k­tapraïÃmena ca tena " deva! mattamayÆrasya <6> <6.n­tyananmayÆrasya> krŬÃparvatakasyÃdhastÃt kamalavanadÅghikÃtÅre virecitaæ himag­hamadhyÃste' ityÃvedite keyÆrakeïopadiÓyamÃnavartmà pramadavanamadhyena gatvà ki¤cidadhvÃnam, marakataharitÃnÃæ kadalÅvÃnÃnÃæ <7> <7.kadaladalÃnÃm> prabhayà Óa«pÅk­taravikiraïaæ haritÃyamÃnaæ divasaæ dadarÓa / te«Ã¤ca madhye nirantara-nalinÅ-dalacchannaæ himag­hamapaÓyat / tasmÃcca ni«patantamÃrdrÃæÓukacchalenÃcchodajaleneva saævÅtam, vÃhulatÃvidh­tairm­ïÃlavalayairÃbharaïakairiva dhavalitÃvayavam, ÃpÃï¬ubhiÓcaikaÓravaïÃÓrayestÃÂaÇkÅk­tai÷ <1> <1.tÃlaÇkÅk­tai÷ tìaÇkÅk­tai÷> ketakÅgarbhadalairupahasitadantapatram, ÃlikhitacandanalalÃÂikÃni mukhÃravindÃni baddhasaubhÃgyapadÃnÅva <2> <2....paÂÂÃnÅva> dadhÃnam, k­tacandanabinduviÓe«akÃæÓca divÃpi sparÓalobhasthitendupratibimbÃniva kapolÃnudvahantam <3> <3.kapolaphalakÃm> , apah­tÃÓe«aÓirÅpasaubhÃgyÃbhi÷ Óaibalama¤jarÅbhi÷ k­takarïapÆram, karpÆradhÆlidhasare«u malayaja-rasa-lava-lulite«u <4> <4.lalite«u> vakulÃvalÅvalaye«u <5> <5.bakulÃvali«u, kuvalayÃvali«u, lalitakulavalaye«u> stane«u <6> <6.prayodhare«u> nyastanalinÅpatraprÃvaraïam, anavarata-candana-carccÃ-praïayana <7> <7.praïaya> -pÃï¬urai÷ santÃpa-ro«a-m­dita-candÆkarairiva <1> <1....Ãraktacandrakarairiva, santÃparo«aprakaÂita...> karai÷ kalpitam­ïÃladaï¬Ãni bisatantumayÃni cÃmarÃïi bibhrÃïam, unnÃlaiÓca kamalaikumudai÷ kuvalayai÷ kisalayai÷ kadalÅdalai÷ kamalinÅpalÃÓai÷ kumumastabakaiÓcÃtapatrÅk­tairnivÃritÃtapam, jaladevatÃnÃmiva samÆham, varuïÃÓriyÃmiva samÆham, ÓaradÃmiva samÃjam, sarasÅnÃmiva go«ÂhÅbandhanam, ÓiÓiropacÃranipuïaæ kÃdambaryÃ÷ ÓarÅraparicÃrakaæ <2> <2.ÓarÅraparicÃrikÃprÃyam> ÓarÅraprÃyaæ parijanamadrÃk«Åt / tena ca praïamyamÃna÷ padÃnakhapatanabhayÃdiva <3> <3.pÃdatalapatana..., pÃdanakhatapanadÃhabhayÃdiva> tvaritÃpas­tena dÅyamÃnamÃrga÷, candanapaÇkak­tavedikÃnÃæ puï¬arÅkakalikÃghaÂitaghaïÂikÃnÃæ vikasitasndhuvÃra <4> <4....sinduvÃra...> -kusumamam¤jarÅcÃmarÃïÃæ lambitasthÆlamallikÃmukulahÃrÃïÃmÃbaddhalavaÇga <1> <1.laviÇga...> -pallava-candana-mÃlikÃnÃæ dolÃyamÃnakumudadÃmadhvajÃnÃæ m­ïÃlavetrahastÃbhirg­hÅtarucirakusumÃbharaïÃbhirmadhulak«mÅpratik­tibhiriva <2> <2....prak­tibhiriva> dvÃrapÃlikÃbhiradhi«ÂhitÃnÃæ kadalÅtoraïÃnÃæ talena praviÓya sarvanto nis­«Âad­«Âird­«ÂavÃn / kvacidubhaya-taÂa-nikhÃta <3> <3....antarnikhÃta...> -tamÃlapallava-k­ta-vanalekhÃ÷ kumuda <4> <4.kumudavana...> -dhÆli-bÃlukÃ-pulina-mÃlinÅÓcandanarasena pravarttyamÃnà g­hanadikÃ÷, kvacinnicula-ma¤jarÅ-racita-rakta-cÃmarÃïÃæ jalÃrdra <5> <5.jalÃrdrÅk­ta> vitÃnakÃnÃæ tale«u sasindÆrakuÂÂime«u <6> <6.sindÆra> astÅryamÃïÃni raktapaÇkajaÓayanÃni, kvacidelÃrasena sicyamÃnÃni sparÓÃnumeyaramyabhirttÅni <7> <7.sparÓÃnumeyabhittÅni, sparÓÃnumeyaramyasthitipradeÓÃni> , sphaÂikabhavanÃni <8> <8.abhra(abhraka) bhavanÃni> kvacicchirÅ«apak«mak­taÓÃdvalÃnÃæ m­ïÃladhÃrÃg­hÃïÃæ ÓikharamÃropyamÃïÃnÃæ dhÃrÃ-kadamba-dhÆlidhÆsaritÃnÃæ <1> <1....dhÆsaritÃni, ...dhÆsarÃïÃm> yantramayÆrakÃïÃæ kadambakÃni, kvacit sahakÃra-rasasiktai÷ <2> <2.sahakÃratarusaktai÷> jambÆpallavairÃcchÃdyamÃnÃbhyantarÃ÷ parïaÓÃlÃ÷, kvacit krŬitak­trima-kari-kalabha-yÆthakÃkulÅkriyamÃïÃ÷ käcanakamalinÅkÃ÷ <3> <3....kamalinÅkÃ÷> , kvacid-gandhodakakÆpe«u baddhakäcana-sudhÃ-paÇka-kÃmapÅÂhe«u-sthÆla-visalatÃ-daï¬a- <4> <4....daï¬ÃrakÃïi> ghaÂitÃrakÃïik­taka <5> <5.kanakaketaka..., k­taketaka...> -kena-jala-jala-droïikÃni <6> <6.daladroïikÃni> kuvalayÃvalÅrajjubhirgrathyamÃnÃni patra <7> <7.kamalapatra...> -puÂa-ghaÂÅ-yantrakÃïi, kvacit sphaÂikabalÃkÃvalÅ <8> <8.valÃkÃvalÅ÷> vÃnta-vÃridhÃrÃ-likhitendrÃyudhÃ÷ sa¤cÃryamÃïà mÃyÃmeghamÃlÃ÷, kvacidupÃnta prarƬha <9> <9....rƬha...> -pÃï¬u <10> <10.kvacit "pÃï¬u' iti padanna vidyate> yavÃÇkurÃsu <1> <1.sitarakta, tarattaruïa> taruma-mÃlatÅ-kuÇmala-danturita-taraÇgÃsu haricandana-drava-vÃpikÃsu ÓiÓirÅkriyamÃïà hÃraya«ÂÅ÷, kvacinmuktÃphalak«oda-racitÃlabÃlakÃn anavaratasthÆla <2> <2.anavarata-candanasthÆla...> jalabindu-duddinamuts­jato yantrav­k«akÃn, kvacidvidhuta-pak«a nik«ipta-ÓÅkarÃnÅta-nÅhÃrà bhramantÅryantramayÅ÷ patraÓakuniÓreïÅ÷, kvacinmadhukara-kiÇkiïÅ-kaÇktipaÂutara-ravÃbadhyamÃnÃ÷ <3> <3....paÂutaravÃdhyamÃnÃ÷, paÂutarÃvadhyamÃnÃ÷> kusumadÃmadolÃ÷ kvacidudarÃrƬha-nirgatonnÃla <4> <4....nirgatottÃla...> -nalinÅ-cchada-cchÃditamukhÃn praveÓyamÃnÃn ÓÃtakumbhakumbhÃn <5> <5.ÓÃtakumbhÃn> , kvaciddhaÂita-kadalÅ-garbhastambhadaï¬Ãni badhyamÃnÃni <6> <6....daï¬anibadhyamÃnÃcÃru...> cÃruvaæÓÃk­tÅti kusumastabakÃtapatrÃïi, kvacit kara-m­dita-karpÆra-pallava-rasenÃdhivÃsyamÃnÃni bisatantumayÃnyaæÓukÃni, kvacillavalÅphaladraveïÃrdrÅyamÃïÃn t­ïaÓÆnya <1> <1.t­ïaÓÆka...> -ma¤jarÅkarmapÆrÃn, kvacidambhojinÅ-dala-vyajanairvojyamÃnÃn ulapabhÃjanabhÃja÷ <2> <2....bhÃjÃn> ÓÅtau«adhirasÃn, anyÃæÓcaivaæprakÃrÃn ÓiÓiropacÃropakaraïakalpanÃvyÃpÃrÃn <3> <3....parikalpanÃvyÃpÃrÃn> parijanena k­tÃn kriyamÃïÃæÓca vÅk«amÃïa÷, himag­hakasya madhyabhÃgaæ h­dayÃmeva himavata÷ jalakrŬÃg­hamiva pracetasa÷, janamabhÆmimiva sarvacandrakalÃnÃm, kulag­hamiva sarvacandanavanadevatÃnÃm, prabhavamiva sarvacandramaïÅnÃm, nivÃsamiva sarvamÃghamÃsayÃminÅnÃm, saÇketasadanamiva saævaprÃv­«Ãm, grÅ«mo«mÃpanodanoddaæÓamiva <4> <4.apanododdeÓamiva> sarvanimnagÃnÃm, va¬avÃnalasantÃpÃpanodananivÃsamiva sarvasÃgarÃïÃm, vaidyuta-dahana-dÃha-pratÅkÃrasthÃnamiva sarvajaladharÃïÃm, indu-viraha-du÷saha-divasÃtivÃhana-sthÃnÃmeva kumudinÅnÃm, harahutÃÓanÃnervÃpaïak«etramiva makaradhvajasya <1> <1.makaradhvajasya sadanamiva vanadevatÃnÃm> dinakarakairapi sarvato jalayantra-dhÃrÃsahasra-samutsÃritairatiÓÅtasparÓabhayaniv­ttairiva parih­tam analairapi kadamba-kesarotkaravÃhibhi÷ kaïÂakitairivÃnugatam, kadalÅbanairapi pavanacalitadalairjìyajanitavepathubhiriva parivÃritam, alibhirapi kusumÃmodamadamukharÃbaddhadantavÅïairiva vÃcÃlitam, latÃbhirapi nirantara <2> <2.kvacit "nirantara' iti padaæ na d­Óyate> -madhukara-paÂala-jaÂilÃbhirg­hÅtanÅlaprÃvaraïakÃbhiriva virÃjitamÃsasÃda / krameïa ca tatrÃntarbahiÓcÃtibahalena piï¬ahÃryeïevopalipyamÃno 'tiÓÅtalena sparÓenÃmanyatÃtmano manaÓcandramayam, kumudamayÃnÅndriyÃïi, jyotsnÃmayÃnyaÇgÃni, m­ïÃlikÃmayÅæ dhiyam / agaïayacca hÃramayÃn <1> <1.nÅhÃramayÃn> arkakiraïÃn, candanamayamÃtapam, karpÆramayaæ pavanam, ladakamayaæ kÃlam, tu«Ãramayaæ tribhuvanam / evaævidhasya ca tasyaikadeÓe sakhÅkadambapariv­tÃm, aÓe«asaritparivÃrÃmiva bhagavatÅæ gaÇgÃæ himavato guhÃtalagatÃm <2> <2.g­hÃcalagatÃm, mahÅtale patitÃm> kulyÃbhrami-bhramitena karpÆrarasasrotasà k­taparive«Ãyà m­ïÃladaï¬amaï¬apikÃyÃstale kusumaÓayanamadhiÓayÃnÃm, hÃrÃÇgada-valaya-raÓÃnÃ-nÆpurairm­ïÃlamayairniga¬airiva saæyatÃmÅr«yayà <3> <3.iver«yayÃ> manmathena, candanadhavale sp­«ÂÃmiva lalÃÂe ÓaÓalächanena, bëpavÃrivÃhini cumbitÃmiva cak«u«i varumena, varddhitaniÓvÃsa <4> <4.ni÷ÓvÃsa...> -maruti da«ÂÃmiva <5> <5.d­«ÂÃm> mukhe mÃtariÓvanÃ, santÃpapratapte«vadhyÃsitÃmivÃÇge«u pataÇgana <1> <1.anaÇgena> , kandarpadÃhadÅpite g­hÅtÃmiva h­daye h­tabhujÃ, svedini pari«vaktÃmiva vapu«i jalena <2> <2.jaladeva> , daivatairapi vilupyamÃnasaubhÃgyamiva sarvaÓa÷, h­dayena saha priyatamasapÅpamivopagatairaÇgairupajanitadaurbalyÃm, ÃÓyÃna-candanapÃï¬ura¤ca romäcamanavaratahÃrasparÓalagnaæ muktÃphalakiramapu¤jam <3> <3....nikarapu¤jam> ivodvahantÅm, svedaÓÅkariïŤca kapolapÃlÅ pak«apavanena vÅjayadbhiranukampyamÃnÃmivÃvataæ sakusumamadhukarai÷, avataæsa-kusuma <4> <4.kvacit "kusuma' padaæ na vidyate> -madhukara-rava- <5> <5....ravadava-dahana...> dahanadagdhamiva ÓrotramapÃÇganirgatenÃÓrusrotasà si¤cantÅm, atiprav­ttasya cÃÓrumo nirvÃhapraïÃlikÃmiva karpÆraketakÅkalikÃæ karïe kalayantÅm, Ãyata-ÓvÃsa-vidhuti-taralitena ca santÃpabhaya-palÃyamÃnena dehaprabhÃvitÃnenevÃæÓukena vimucyamÃnakucakalasÃm, Ãpatat-pracalacÃmara-pratibimbaÓca <1> <1.Ãpatat prabalacÃmara÷...., kvacittu cakÃro nÃsti> kucakalasayugalaæ priyÃntikagamanautsukyak­ta pak«amiva karatalena nirundhatÅm, muhurmuhurbhujalatayà tu«ÃraÓilabha¤jikÃmÃliÇgantÅm, muhu÷ kapolaphalakena karpÆraputrikÃmÃÓli«yantÅm <2> <2.nirudhantÅm> muhuÓcaraïÃravindena candanapaÇkapratiyÃtanÃmÃm­ÓantÅm <3> <3.Ãm­«antÅm / Ãsp­ÓantÅm> , stanasaækrÃntenÃtmamukhenÃpi kutÆhalineva pariv­tya vilokyamÃnÃm, karïapÆrapallavenÃpi svapratibimbapallavaÓÃyinÃ' sotkaïÂheneva cumbyamÃnakapolaphalakÃm, hÃrairapi muktÃtmabhirmadanaparavaÓairiva prasÃritakarairÃliÇgyamÃnÃm, maïidarpaïamurasi nihitaæ "nodetavyamadya tvayÃ' iti jÅvitasparÓamayaæ <2> <2.vinoditavyametat tvayÃdya> Óapathaæ ÓaÓinamiva <3> <3.jÅvanasya samayaæ ÓaÓinam, jÅvanasparÓasamayaæ ÓaÓinam> kÃrayantÅm, karimÅmiva sammukhÃgatapramadavanagandhavÃraïaprasÃritakarÃm, prasthitÃmivÃnabhÅ«Âadak«iïavÃtam­gÃgamanÃm, madanÃbhi«ekavedikÃmiva kamalÃv­ta candanadhavalapayodharakalasÃva«ÂabdhapÃrÓvÃm, ÃkÃÓakamalinÅmiva svacchÃmbaratalad­ÓyamÃnam­ïÃlakomalorumÆlÃm, kusumacÃpalekhÃmiva <1> <1.kusumacÃpacÃpalekhÃmiva> madanÃropita-guïakoÂikÃntatarÃm, madhumÃsadevatÃmiva ÓiÓirahÃriïÅm, madhukarÅmiva kusumamÃrgaïÃkulÃm, candanavilepanÃmanaÇgarÃgiïŤca, brÃlÃæ <2> <2.kÃntÃm> manmathajananŤca m­ïÃlinÅmabhyaærthitatu«ÃrasparÓäca kÃdambarÅæ vyalokayat / atha sà yathÃdarÓanamÃgatyÃgatya candrÃpŬÃgamanamÃvedayantaæ parijanamuttaralatÃrakeïa <1> <1.kvacit "tÃrakeïa' ityanantaraæ "kathaya' ityadhika÷ pÃÂho d­Óyate> cak«u«Ã vilokya <2> <2.kvacit "vilokya' iti padaæ nopalabhyate> Âhakathaya kiæ <3> <3.kathaæ samyak> satyamÃgato d­«ÂastvayÃ, kiyatyadhvani kvÃsau' iti pratimukhaæ nik«iptanÃmÃk«araæ <4> <4.nik«iptenÃk«araæ, nik«iptena cak«u«Ãnak«aram> papraccha / pravarddhamÃna <5> <5.varddhamÃna÷> -dhavalimnà cak«u«Ã d­«Âvà ca sammukhamÃpatantaæ taæ dÆrÃdeva varÃrohÃ, navagrahà kariïÅvorustambhavidh­tà vice«ÂamÃnÃÇgÅ, k­sumaÓayanaparimalopagatai÷ paravaÓà mukharairmadhukarakulai <6> <6.jÃlai÷> rivotthÃpyamÃnà <7> <7.ÃcchÃdyamÃnÃ> , sasambhramacyutottarÅyà <8> <8....uttarÅyakÃ, uttarÅyÃæÓukÃ> hÃrakiraïÃnurasi karttumicchantÅ, maïikuÂÂimanihitena vÃmakaratalena hastÃvalambanaæ nijapratimÃmiva yÃcamÃnà srasta keÓakalÃpa-saæyamanaÓramitena galatsvedasalilena dak«iïakareïÃbhyuk«yeva <1> <1.samabhyuk«yeva> ÃtmÃnamarpayantÅ, calita <2> <2.valita...> -trikatÃmyattrivalÅ-taraÇgÅta <3> <3.tÃmratrivalÅ taraÇgiïÅ...> -romarÃjitayà ni«pŬyamÃneva sarvarasÃnanaÇgena, anta÷pravi«ÂalalÃÂikà candanarasamiÓramiva <4> <4....candanarasÃniva, ...rasamiÓram, sarÃn> cak«u«Ã <5> <5.cak«urbhyÃm> k«arantÅ ÓiÓiramÃnandajalam, Ãnanda <6> <6.nanda...> -vÃribinduveïikayà calitÃvataæsa <7> <7.ghaÂitÃvataæsa> -dhÆlidhÆsaraæ priyapratimÃpraveÓalobheneva kapolaphalakaæ prak«ÃlayantÅ, lalÃÂikÃcandanabhareïeva ki¤cidadhomukhÅ tatk«aïamapÃÇga-bhÃga-pu¤jita <8> <8....yu¤jita...> -tÃrakayà tanmukhalagnayeva dÅrghasya d­«ÂyÃk­«yamÃïà kusumaÓayanÃduttasthau / candrÃpŬastu samupas­tya pÆrvavadeva tÃæ mahÃÓvetÃpraïÃmapura÷saraæ darÓitavinaya÷ praïanÃma / k­tapratipraïÃmÃyäca tasyÃæ punastasminneva kusumaÓayane samupavi«ÂÃyÃæ <1> <1.upavi«ÂÃyÃæ> pratihÃryà samupanÅtÃæ <2> <2.upanÅtÃæ> jÃmbÆnadamayÅmÃsandikÃæ roci«ïu-ratna-pratyuptapÃdÃæ pÃdenaivotsÃrya k«itÃvevopÃviÓat / atha keyÆraka÷ "devi! devasya candrÃpŬasya prasÃdabhÆmire«Ã patralekhà nÃma tÃmbÆlakaraÇkavÃhinÅ' ityabhidhÃya patralekhÃmadarÓayat / atha kÃdambarÅ d­«Âvà tÃm "aho! mÃnu«Å«u pak«apÃta÷ prajÃpate÷' iti cintayÃmbabhÆva / k­tapraïÃmäca tÃæ sÃdaram "ehyehi' ityabhidhÃyÃtmana÷ samÅpe sakutÆhalaparijanad­ÓyamÃnÃæ <3> <3.sakutÆhalaæ parijanena> p­«Âhata÷ samupÃveÓayam / darÓanÃdevopÃrƬhaprÅtyatiÓayà ca <4> <4.kvacit dviruktirnÃsti> muhurmuhurenÃæ sopagrahaæ karakisalayena pasparÓa / candrÃpŬastu sapadik­tasakalÃgamanocitopacÃrastadavasthÃæ citrarathatanayÃmÃlokyÃcintayat-"atidurvidagdhaæ hi me h­dayamadyÃpi na ÓraddadhÃti / bhavatu, p­cchÃmi tÃvadenaæ nipuïÃlÃpeneti' / <1> <1.prakÃÓaæ vÃcam> prakÃÓamabravÅt-"devi! jÃnÃmi <2> <2.jÃnÃsi> kÃmaratiæ nimittÅk­tya prav­tto 'yamaviralasantÃpatÅvro vyÃdhi÷ <3> <3.avicalasantÃpatantro vyÃdhi÷> / sutunu! satyaæ na tathà tvÃme«a vyathayati yathÃsmÃn <4> <4.tÃmayaæ vyathayati yathà mÃm> / icchÃmi dehadÃnenÃpi <5> <5.anaÇgadevatÃnubhÆte> svasthÃmatrabhavatÅæ karttÆm / utkampinÅmanukampamÃnasya kusume«upŬayà patitÃmavek«amÃïasya patatÅva me h­dayam / anaÇgade tanubhÆte <6> <6.anaÇgadevatÃnubhÆte> te bhujalate gìhasantÃpayà <7> <7.gìhasantÃpatayÃ> ca d­«Âyà vahasi sthalakamalinÅmiva <1> <1.sthalakamalinÅva> raktatÃmarasÃm / du÷khitÃyäca <2> <2.du÷khitÃyÃmapi> tvayi parijane 'pi cÃnavaratak­tÃÓrubindupÃtena varttate muktÃbharaïatà / g­hÃïa svayaævarÃrhÃïi <3> <3.kvacit "maÇgala' padaæ na d­Óyate> maÇgalaprasÃdhanÃni / sakusumaÓilÅmukhÃhi Óobhate navà latÃ' iti <4> <4.api ca anavarata..., parijano 'pi cÃnavaratak­tÃÓrubindupÃtena varttate / muktÃbharaïatÃæ g­hÃïa / ....kusumaÓilÅmukhÃntarhità Óobhate yathà latà iti> / atha kÃdambarÅ bÃlatayà svabhÃvamugdhÃpi kandarpeïopadi«Âayeva praj¤ayà tamaÓe«asasyÃvyaktavyÃhÃrasÆcitam <5> <5.asya vaktrasÆcitam> arthaæ manasà jagrÃha, manorathÃnÃntu tÃvatà bhÆmimasambhÃvayantÅ ÓÃlÅnatäcÃvalambamÃnà tÆ«ïÅmevÃsÅt / kevalamutpÃditÃnyavyapadeÓà tatk«aïaæ tamÃnanÃmodamadhukarapaÂalÃndhakÃritaæ <1> <1....andhakÃritaæ mukhaæ> dra«ÂumivasmitÃlokamakarot / tato madalekhà pratyavÃdÅt-"kumÃra <2> <2.sukumÃra> ! kiæ kathayÃmi, dÃruïo 'yamakathanÅya÷ khalu santÃpa÷ / api ca <3> <3.sukumÃra...> kumÃrabhÃvopetÃyÃ÷ kimivÃsyà yanna santÃpÃya / tathÃhi, m­ïÃlinyÃ÷ ÓiÓirakisalayamapi hutÃÓanÃyate, jyotsnÃpyÃtapÃyate, nanu kisalayatÃv­ntavÃtairmanasi jÃyamÃnaæ kiæ na paÓyasi <4> <4.paÓyati> khedam? dhÅratvameva prÃïasandhÃraïaheturasyÃ÷' iti / kÃdambarÅ tu h­dayena <5> <5.kÃdambarÅh­dayena> tameva madalekhÃlÃpamasya pratyuttarÅcakÃra / candrÃpŬo 'pyubhayathà dhaÂamÃnÃrthatayà sandehadolÃrƬhenaiva cetasà mahÃÓvetayà saha prÅtyupacayacaturÃbhi÷ kathÃbhi÷ <1> <1.madhumÃlÃpagarbhÃbhi÷ kathÃbhi÷> mahÃntaæ kÃlaæ <2> <2.kÃla¤ca> sthitvà tathaiva mahatà yatnena mocayitvÃtmÃnaæ skandhÃvÃragamanÃya kÃdambarÅbhavanÃnniryayau / nirgata¤ca taæ turaÇgamamÃruruk«antaæ paÓcÃdÃgatya keyÆrako 'bhihitavÃn-"deva! madalekhà vij¤Ãpayati-"devÅ kÃdambarÅ <3> <3.kvacit "khalu' ityadhika÷ pÃÂha÷> prathamadarÓanajanitaprÅti÷ patralekhÃæ nivarttamÃnÃmicchati, paÓcÃdyÃsyÃti' iti Órutvà deva÷ pramÃïam' / ityÃkarïya candrÃpŬa÷ "keyÆraka! dhanyà sp­haïÅyà ca patralekhÃ, yÃmevamanubadhnÃti, durlabho devÅprasÃda÷ praveÓyatÃm' ityabhidhÃya puna÷ skandhÃvÃramevÃjagÃma <5> <5.abhijagÃma, jagÃma> / praviÓanneva pitu÷ samÅpÃdÃgatamabhij¤Ãtataram <6> <6.abhijÃtataram> ÃlokhahÃrakamadrÃk«Åt / dh­taturaÇgamaÓca prÅtivimphÃritena cak«u«Ã dÆrÃdevÃp­cchat-"aÇga! kaccit kuÓalÅ tÃta÷ saha sarveïa parijanena, ambà ca sarvÃntapurai÷' iti / athÃsÃvupas­tya praïÃmÃnantaraæ-"deva! yathÃj¤Ãpayasi' ityabhidhÃya lekhadvitayamarpayÃmbabhÆva / yuvarÃjastu Óirasi k­tvà svayameva ca tadunmucya kramaÓa÷ papÃÂha- "svasti, ujjayinÅta÷ sakala-rÃjanya-Óikhaï¬a-ÓekharÅk­ta-caraïÃravinda÷ paramamÃheÓvaro mahÃrÃjÃdhirÃjo devastÃrÃpŬa÷ sarvasampadÃmÃyatanaæ candrÃpŬamuda¤caccÃru-cƬÃmaïi-marÅcicakra-cumbinnyuttamÃÇge cumbannandayati / kuÓalinya÷ prajÃ÷, kintu <1> <1.kinnu> kiyÃnapi kÃlo bhavato 'd­«Âasya <2> <2.d­«Âasya bhavatotk­«Âasya> gata÷ <3> <3.kvacit "gata' iti na vidyate> , baladutkaïÂhitaæ <4> <4.kvacit "devÅsametam' ityadhika÷ pÃÂha÷> no h­dayam, devÅ ca sahÃnta÷purairmlÃnimupanÅtÃ, ato lekhavÃcana-viratireva <5> <5.yatastato lekhavÃcanaviratireva> prayÃmakÃlatÃæ <6> <6.prayÃïakÃlatÃ, prayÃïakÃraïatÃ> netavye'ti <7> <7.kvacit "kalyÃïinÃ' ityadhika÷ pÃÂha÷> / ÓukanÃsapre«ite dvitÅye 'pyamumevÃrtha likhilamavÃcayat / asminnevÃvasare samupas­tya vaiÓampÃyano 'pi lekhadvitayamaparamÃtmÅyamasmÃdabhinnÃrthamevÃdarÓayat / atha "yathÃj¤Ãpayati tÃta÷' ityuktvà tathaiva <8> <8.tathaiva ca> turagÃdhirƬha÷ prayÃïapaÂa8mavÃdayat <9> <9.adÃpayat> / samÅpe sthita¤ca <10> <10.samÅpasthita¤ca, samÅpÃvasthita¤ca> mahatÃÓvÅyena <11> <11.mahatà ÓvetÅyena> pariv­taæ mahÃbalÃdhik­taæ balÃhakaputraæ meghanÃdanÃmÃnamÃdideÓa"bhavatà patralekhayà sahÃgantavyam, niyata¤ca keyÆrakastÃnÃdÃyaitÃvatÅæ bhÆmimÃgami«yati <1> <1.iti> , tanmukhena vij¤Ãpyà praïamya devÅ kÃdambarÅ nanviyaæ sà tribhuvananindanÅyà niranurodhà ni«paricayà ca <2> <2.kvacit cakÃro nÃsti> durgrahà prak­tirmarttyÃnÃm, ye«ÃmakÃï¬avisaævÃdinya÷ prÅtayo na gaïayanti ni«kÃraïavatsalatÃm / evaæ gacchatà mayÃtmano nÅta÷ sneha÷ kapaÂa-kÆÂa-jÃlikatÃm, prÃpità bhaktiralÅka-kÃku-karaïa-kuÓalatÃm, pÃtitamupacÃramÃtramadhura <3> <3.upacÃramadhuraprakÃÓitamupacÃrÃmÃ...> -dhÆrtatÃyÃmÃtmÃrpaïam, prakaÂitaæ vÃÇmanasayorbhinnÃrthatvam / ÃstÃæ tÃvadÃtmÃ, asthÃnÃhitaprasÃdà divyayogyà devyapi vaktavyatÃæ nÅtà / janayanti hi paÓcÃdvailak«yamabhÆmipÃtitÃ÷ <4> <4.abhÆmipÃtÃ> vyarthÃ÷ prasÃdÃm­tad­«Âayo <5> <5....v­«Âaya÷> mahatÃm / na khalu devÅæ prati prabalalajjÃtibhÃramantharaæ me h­daye yathà mahÃÓvetÃæ prati / niyatamenÃmalÅkÃdhyÃropamavarïitÃsmadgumasambhÃrÃmaæsthÃnapak«apÃtinÅmasak­dupÃlapsyate devÅ / tat kiæ karomi, garÅyasÅ gurorÃj¤Ã prabhavati <1> <1.prabhavati hi> devamÃtrakasya <2> <2.devamÃtrasya hi devamÃtrakasya> , h­dayena tu hemakÆÂanivÃsavyasaninà likhitaæ janmÃntarasahasrasya dÃsyapatraæ <3> <3.dÃsyapaÂÂaæ> devyÃ÷ / na dattamasyÃÂavikasya gaulmikeneva <4> <4.ÃÂavikagaulmikeneva, devyà haste na dattamasyÃÂavikagaulmikeneva> devÅprasÃdena gantum, sarvathà gato 'smi piturÃdeÓÃdujjayinÅm / prasaÇgato 'sajjanakathà <5> <5.prasaÇgato janakathÃ...> -kÅrttane«u smarttavya÷ khalu candrÃpŬacaï¬Ãla÷ <6> <6.kvacit "caï¬Ãla' padaæ na vidyate> / mà caivaæ maæsthÃ÷, yathaà jÅvanpunardevÅcaraïÃravinda-vandanÃnandamanubhÆya <7> <7....caraïÃravindamananubhÆya> sthÃsyati candrÃpŬa iti / mahÃÓvetÃyÃÓca saptadak«iïaæ Óirasà pÃdau vandanÅyau / madalekhÃyÃÓca kathanÅya÷ praïÃmapÆrvamaÓithila÷ kaïÂhagraha÷ / gìhamÃliÇganÅyà ca tamÃlikà / asmadvacanÃdaÓe«a÷ pra«Âavya÷ kuÓala kÃdambarÅparijana÷, racitäjalinà ca bhagavÃnÃmantraïÅyo hemakÆÂa÷' iti / evamÃdiÓya tam-"suh­dÃdi <1> <1.suh­dÃpi> -sÃdhanamakleÓayatà Óanai÷ Óanairgantavyam <2> <2.Ãgantavyam> ityuktvà vaiÓampÃyanaæ skandhÃvÃrabhÃre <3> <3....bhare> nyayuÇkta svayamapi ca tathÃrƬha eva gamanahelÃ-har«a-he«Ãravakampita-kailÃsena khura-tÃï¬ava-khaï¬itabhuvà kÃnta-kunta-latÃ-vanavÃhinà taruïa-turagaprÃyeïa <4> <4.khurapÃtanatÃï¬ava-khaï¬ita-bhÆmaï¬alena turagaprÃyeïa> aÓvasainyenÃnugamyamÃnastameva lekhahÃrakaæ paryÃïa-lagnamabhinavakÃdambarÅviyogaÓÆnyenÃpi h­dayenojjayinÅvÃrttÃæ <1> <1.ujjayinÅmÃrgaæ> p­cchan pratasthe / krameïa cÃtiprav­ddhaprakÃï¬a-pÃdapa-prÃyayÃ, mÃlinÅlatÃmaï¬apai÷ <2> <2....maï¬alai÷> maï¬alitataru«aï¬ayÃ, gajapati <3> <3.vanagajapati...> -pÃtita-pÃdapa-parihÃra-vakrÅk­tamÃrgayà <4> <4.pathayÃ> , jana <5> <5.ajana...> -janita-t­ïa-parïa-këÂha-koÂi-kÆÂa-prakaÂitavÅrapuru«a <6> <6....puru«ah­daya....> -ghÃtasthÃnayÃ, mahÃpÃdapa-bhÆtalotkÅrïa-kÃntÃra-durgayÃ, t­«ita-pathika-khaï¬ita-dalojjhitÃmalakÅphala-nikarayÃ, vikasita-kara¤ja-ma¤jarÅ <7> <7.kapikacchÆcchuritama¤jarÅ> -rajo-vicchurita-taÂaistaÂa-taru-baddha-pÃÂaccarakarpaÂadhvaja <8> <8.taÂabaddha...jaratkarpaÂa...> -cihneri«ÂakÃsthita <9> <9.i«Âakacita....> -Óu«ka-pallava-vi«ÂarÃnumita-pathika-viÓrÃntairviÓrÃntakÃrpaÂika-prasphoÂita <1> <1....prasphuÂita, sphoÂita...> -caraïadhÆli <2> <2.dhÆli...> -dhÆsara-kisalaya-lächitopakaïÂhai÷ patrasaÇkarÃsurabhÅk­tÃÓiÓirapaÇkilavivarïÃsvÃdujalairvratati-granthi-grathita-parïapuÂa-t­ïa- <3> <3.t­ïolupapulÃka...> -cihnÃnume <4> <4.anumitaprameya÷> yairjaratkÃntÃrakÆpairasulabha-salilatayà anabhilapitoddeÓayÃ, madhu-bindu-syandisinduvÃra <5> <5....sindhuvÃra...> -vanarÃji-rajodhÆsarita-tÅrÃbhiÓca ku¤jakalatÃjÃlakairjaÂilÅk­ta <6> <6.kubjaka...> -saikatÃbhi÷ adhvagotkhÃta-bÃlukà kÆpikopalabhyamÃna <7> <7....k­pakopalabhyamÃna...> -kalu«a-svalpa-salilÃbhi÷ Óu«ka-girinadikÃbhirvi«amÅk­tÃntarÃlayÃ, kukkuÂa <8> <8.kukkuÂakula....> -kauleyakaraÂitÃnumÅyamÃna-gulmagahana-grÃmaÂikayà <9> <9.grÃmayÃ> ÓÆnyayà divasamaÂavyà gatvÃ, pariïate ravibimbe <10> <10.pariïataravibimbe> , bimbà <11> <11.sandhyÃruïÃ> ruïÃtapavisare vÃsare, ni÷ÓÃkhÅk­ta <1> <1.ni÷ÓÃkhÅk­tai÷> -kadamba-ÓÃlmalÅ-palÃÓa-bahulai÷ Óikhara-Óe«aika-pallava-vi¬ambitÃtapatrai÷ pÃdapai÷, Ærdhvasthita <2> <2.ÆrdhvÅk­taprarohasthÆlasthita,...arddheddh­taprarohanmÆla-sthÆlasthÃïugranthi ...> -praroha-sthÆla-sthÃïu-mÆla-granthi-jaÂilaiÓca haritÃla-kapila-pakvaveïu-viÂapapaÂala-racita <3> <3.viÂapipaÂalaracita, viÂapidala...viÂapadala..., viÂaparacita> -v­tibhirm­ga-bhaya-t­ïapuru«akairvipÃkapÃï¬ubhi÷ phalitai÷ <4> <4.phalinai÷> priyaÇguprÃyairaÂavÅk«etrairviralÅk­te vajapradeÓe <5> <5.viralÅk­tavanapradeÓe> ciraprarƬhasya <6> <6.dÆrata evÃcira...> raktacandanatarorupari baddham, sarasa-piÓita-piï¬anibhairalaktakai÷, abhinavaÓoïitÃruïena raktacandanarasena cÃrdramà <7> <7.abhinavaÓoïitÃruïena> jihvà <8> <8.rasena ÃrdrajihvÃ...> -latÃ-lohinÅbhi raktapatÃkÃbhi÷, keÓakalÃpakÃntinà ca k­«ïa cÃmarÃvacÆlena pratyagraviÓasitÃnÃæ jÅvÃnÃmivÃvayavairuparacita-daï¬a-maï¬anam, pariïaddha-varÃÂaka-ghaÂitabudÃrddhacandra-khaï¬a-khacitam, sutamahi«a-rak«aïÃvatÅrïa-dinakarÃvatÃrita-ÓaÓineva virÃjitaÓikharam, dolÃyita-Ó­Çga-saÇgi-lohaÓ­ÇkhalÃvalambamÃna <2> <2....lohaÓ­ÇkhalamÃlÃ...> -gharghara-rava-ghoraghaïÂayà ca ghaÂita-kesÃri-saÂÃ-rucira-cÃmarayà käcanatriÓÆlikayà likhatanabhastalam <3> <3....nabha÷sthalam> , itastata÷ pathikapuru«opahÃra-mÃrgamivÃvalokayantaæ <4> <4.ki¤cidadhvÃnaæ> mahÃntaæ raktadhvajaæ dÆrata-eva dadarÓa / tadabhimukhaÓca ka¤cidadhvÃnaæ <5> <5.ki¤cidadhvÃnaæ> gatvÃ, ketakÅ-sÆcÅ-«aï¬a-pÃï¬ureïa <6> <6.ketakÅsÆcita-khaï¬apÃï¬unà ca> vana dvirada-danta-kapÃÂena <7> <7.kavÃÂena> pariv­tÃm, lohatoraïena ca rakta <1> <1.navarakta...> -cÃmarÃvaliparikarÃæ kÃlÃyasa-darpaïamaï¬alamÃlÃæ ÓabaramukhamÃlÃmiva kapilakeÓabhÅ«aïÃæ bibhrÃïena sanÃthÅk­tadvÃradeÓÃm, abhumukhaprati«Âhitena ca vinihitaraktacandanahastakatayà <2> <2.raktacandananihita> rudhirÃruïa-yama-karatalÃsphÃliteneva Óoïita-lava- <3> <3....nava...> -lobhalolaÓivÃlihyamÃna <4> <4.ÓivÃlihyamÃna> -lohitalocanena <5> i5.lohita> lohamahi«eïÃdhyÃsitäjanaÓilÃvedikÃm, kvacidraktotpalai÷ ÓabaranipÃtitÃnÃæ vanamahi«ÃïÃmiva locanai÷ kvacidagastikusumakuÇmalai÷ <6> <6.agastikuÇmalai÷ agastyatarukuÇmalai÷> kesariïÃmiva karajai÷ kvacit kiæÓukakusumakuÇmalai÷ ÓÃrdÆlÃnÃmiva sarudhirairnakharai÷, k­tapuïyapu«paprakarÃm <7> <7....prakopahÃrÃm> , anyatrÃÇkuritÃmiva kuÂilahariïavi«ÃïakoÂikuÂai÷ pallavitÃmiva sarasajihvÃcchodaÓatai÷ kusumitÃmiva raktanayanasahasrai÷ phalitÃmiva muï¬amaï¬alairupahÃrahiæsÃæ darÓayantÅm, ÓÃkhÃntarÃlanirantara-nilÅna <1> <1.ÓÃkhÃntarÃlanilÅna...> -rakta-kukkuÂa-kulai÷ ÓvabhayÃt <2> <2.kukkuÂakulaiÓca bhayÃt...> akÃla-daÓita-kusumastabakairiva raktaÓokaviÂapairvibhÆ«itÃÇganÃm, bali-rudhira-pÃna-t­«ïayà samÃgataiÓca vetÃlairiva tÃlairdÅyamÃnaphalamuï¬opahÃrÃm, ÓaÇkÃjvarakampitairiva kadalikÃvanairbhayotkaïÂhitairiva ÓrÅphalataru«aï¬aistrÃsorddhvakeÓairiva kharjÆravanai÷ <3> <3.kharjÆrai÷> samantÃdganÅk­tÃm, vidalita-vana-kari-kumbha-vigalita-muktÃphalÃni rudhirÃruïÃni bali-sikthaæ <1> <1.vanakarikumbhavidalitamuktÃphalÃni, vidalitavanakarikumbhavigalitaraktamuktÃphalÃni navarudhirÃruïÃvali> -lubdha-mugdha-k­kavÃku-grastamuktÃni vikiradbhirambikÃparigrahadurlalitai÷ krŬadbhi÷ keÓari-kiÓorakairaÓÆnyodadeÓÃm, prabhÆta-darÓanodbhÆta-m­rcchÃpatiteneva pratibimbitenÃstatÃmreïa savitrà tÃmratarÅk­tai÷ <2> <2.antarÅk­tai÷> k«ataja-jala-pravÃhai÷ <3> <3.k«atajalapravÃhai÷> picchilÅk­tÃjirÃm, avalambamÃna-dÅpa-dhÆpa <4> <4....dÅpadhÆma> -raktÃæÓukena grathita-Óikhi-gala-valayÃvalinà <5> <5.valayÃvalamvinÃ> pi«Âa-piï¬a-pÃï¬urita <6> <6.pi«ÂÃï¬urita...> -ghana-ghaïÂÃmÃlabhÃriïà <7> <7.mÃlÃbhÃriïÃ> trÃpu«a-siæha-mukha-madhyasthita-sthÆla-loha-kaïÂakaæ datta <8> <8....kaïÂakadatta...> -danta-daï¬Ãrgalaæ lasatpÅtanÅla <9> <9.galatpÅtalasat...> -lohita-darpaïa <10> <10.tarpaïa> -sphurita-buddhabudamÃlaæ kapÃÂapaÂÂadvayaæ <11> <11.kapÃÂapaÂadvayaæ> dadhÃnena garbhag­hadvÃradeÓena dÅpyamÃnÃm, anta÷piï¬ikÃpÅÂhapÃtibhiÓca sarvapaÓujÅvitairiva ÓaraïamupÃgatairalaktaka <1> <1....alaktakapuÂai÷, alaktakapaÂai÷, alaktakarasaraktapuÂai÷> -rasa-rakta-paÂairavirahitacaraïamÆlÃm, patitak­«ïacÃmarapratibimbÃnäca ÓiraÓchedalagna-keÓajÃlakÃnÃmiva <2> <2.kalÃpÃnÃm> <3> <3.asiparaÓu...> paraÓupaÂÂiÓaprabh­tÅnÃæra jÅvaviÓasanaÓastrÃïÃæ prabhÃbhirbaddhabahalÃndhakÃratayà <4> <4.bahalabaddha...> pÃtÃlag­havÃsinÅm <5> <5.pÃtÃlanivÃsinÅm, pÃtÃlaguhÃvÃsinÅm...> ivopalak«yamÃïÃm, raktacandana-khacita-sphuratphala <6> <6.sphuratphalaka> -pallava-kalitaiÓca bilvapatradÃmabhi <7> <7.bilvadÃmabhir÷> -bÃlakamuï¬aprÃlambairiva k­tamaï¬anÃm <8> <8.k­tamaï¬alÃm> , ÓoïitatÃmra <9> <9.ÓoïitÃtÃmra...> , kadamba-stabaka-k­tÃrccanaiÓca paÓÆpahÃra-paÂaha-paÂu-raÂitarasollasita <1> <1.aviratapaÓÆpahÃrapaÂahapaÂuracitarasottambhita...> romäcaivÃÇgai÷ <2> <2. ...cÃÇgai÷> krÆratÃmudvahantÅm, cÃru-cÃmÅkara-paÂÂa <3> <3....paÂa....> -prÃv­tena ca lalÃÂena Óabara sundarÅ-racita-sindÆra-tilaka-bindunà <4> <4.dìimÅ....> dìima-karïapÆra-prabhÃ-seka-lohitÃyamÃna-kapolabhittinà rudhira-tÃmbÆlÃruïitÃdharapuÂena bh­kuÂi-kuÂila-babhru-nayanena <5> <5.bhrukuÂikuÂilabhrÆïà raktanayanena, bh­kuÂikuÂilababhruïà raktanayanena, bhrakuÂi...> mukhena kusumbha-pÃÂalitadukÆla <6> <6.pÃÂalitmukhadukÆla> -kalitayà ca dehalatayà mahÃkÃlÃbhisÃrikÃveÓavibhramaæ bibhratÅm, sampiï¬ita-nÅlaguggulu <7> <7....guggula....> dhÆpadhÆmÃruïÅk­tÃbhiÓca pracalantÅbhirgarbhag­hadÅpikÃlatÃbhiraÇgulÅbhiriva <8> <8....viracitÃÇgulÅbhi...> marhi«ÃsuraÓoïita-lavÃlohinÅbhi÷ skandhapÅÂha-kaï¬Æyana-calita-triÓÆladaï¬a-k­tÃparÃdhaæ vanamahi«amiva tarjayantÅm, <9> <9.pravala...> pralamba-kÆrccadharaiÓchÃgairapi dh­tavratairiva, sphuradadharapuÂairÃkhubhirapi japaparairiva, k­«ïÃjinaprÃv­tÃÇgai÷ kuraÇgairapi pratiÓayitairiva <1> <1.pratiÓayanairiva> jvalita-lohita-m­rddha-ratna-raÓmibhi÷ k­«ïasarpairapiÓirodh­tamaïidÅpakairivÃrÃdhyamÃnÃm, sarvata÷ kaÂhoravÃyasagaïena ca raÂatà <2> <2.ruvatÃ> stutipareïeva stÆyamÃnÃm, sthÆlasthÆlai÷ ÓirÃjÃlakairgaudhÃ-godhikà <3> <3.ÓirÃjalairgodhÃra-...godhÃlikÃæ, godhÃrag­hagaudhikà godhÃragodhikÃ> -k­kalÃsakulairiva dagdhasthÃïvÃÓaÇkayà samÃrƬhairgavÃk«itena, alak«mÅ <4> <4.lak«mÅ> -samutkhÃta-lak«aïasthÃnairiva <5> <5.visphoÂaka> visphoÂavraïabindubhi÷ kalmÃpitasakalaÓarÅreïa, karïÃvataæsasaæsthÃpitayà ca cƬayà rudrÃk«amÃlikÃmiva <6> <6.kvacit "iva' Óabdo nÃsti> dadhÃnena, ambikÃpÃda-patana-ÓyÃma-lalÃÂa-varddhamÃnÃrbudena <1> <1...budbudena> , kuvÃdi <2> <2.kuvÃdika...kuvÃdÅ...> -datta siddhäjanadÃnasphuÂitaika <3> <3....sphÅÂitaika..., siddhäjanasphuÂitaika...> -locanatayà trikÃlamitaralocanäjanadÃnÃdara <4> <4.Ãrabdha> -Ólak«ïÅk­ta-dÃruÓalÃkena, pratyahaÇkaÂukÃlÃvu-sveda-prÃrabdhadanturatÃpratikÃreïa, katha¤cidasthÃna-datta«ÂakÃ-prahÃratayà Óu«kaika <5> <5.katha¤cicchu«ka> -bhujopaÓÃnta-mardana-vyasanena, uparyuparyaviÓrÃnta <6> <6.uparyaviÓrÃnta...> -kaÂukavartti-prayoga-varddhitatimireïa, aÓmabheda-saæg­hÅta-varÃhadaæ«Âreïa, iÇgudÅkopak­tau«adhäjanasaægraheïa, sÆcÅ-syÆta-sirÃ-saÇkocita-vÃma-kÃraÇgulinÃ,kauÓeyaka-kopÃvaraïa <7> <7.kauÓeyakÃstaraïa...> -k«ativraïitacaraïÃÇgu«Âakena, asamyakk­ta-rasÃyanÃnÅtÃkÃlajvareïa, jarÃæ gatenÃpi dak«imÃpathÃdhirÃjyavaraprÃrthanÃ-kadarthita durgeïa, du÷Óik«ita-ÓramaïÃdi«Âa <1> <1....ÓravaïÃdi«Âa...> -tilakÃbaddhavibhavapratyaÓena, harita-patrarasÃÇgÃra-masÅ <2> <2....ma«Å....> -malina-ÓambÆkavÃhinÃ, paÂÂikÃ-likhita-durgastotreïa, dhÆma-raktÃlaktakÃk«ara-tÃlapatrakuhaka-tantra <3> <3.kutakuhakatantrayantramantra> -pustikÃ-saægrÃhiïÃ, jÅrïa-pÃÓupatopadeÓa <4> <4.jÅrïamahÃrpÃÓupatopadeÓa> -likhita-mahÃkÃlamatena, ÃvirbhÆta-nidhi-vÃda-vyÃdhinÃ, sa¤jÃta-dhÃtuvÃda-vÃyunÃ, lagnÃsura-vivara-praveÓa-piÓÃcena, prav­ttayak«a-kanyakÃ-kÃmitva-manoratha-vyÃmohena, varddhitÃntardhÃna-mantrasÃdhanasaægraheïa <1> <1....antardhÃnamantrasaægraheïa> , ÓrÅparvatÃÓcaryavÃrttÃsahasrÃbhij¤ena, asak­dabhimantrita-siddhÃrthaka-prahati-pradhÃvitai÷ <2> <2.ÃhatidhÃvitai÷> piÓaÃcag­hÅtakai÷ karatalatìana-cipaÂÅk­ta <3> <3....niva¬Åk­ta...> -ÓravaïapuÂena <4> <4.ÓravaïanÃsÃpuÂenÃpyayukta> , avimukta <5> <5.anavamukta,...avamukta...> -ÓaivÃbhimÃnena, durg­hatÃlÃbuvÅïÃvÃdanodvejitapathika-parih­tena, divasameva <6> <6.divasamaÓakakvaraïitÃnukÃriïà svareïa> maÓakakvaïitÃnukÃri kimapi kampitomÃÇgaæ gÃyatÃ, svadeÓabhëÃ-nibaddha bhÃgÅrathÅ-bhakti-stotra-narttakena, g­hÅta-turagabrahmacaryatayà anyadeÓÃgato«itÃsu <7> <7....ÃgatÃsu> jaratpravrajitÃsu <8> <8.pravrÃjikÃsu> bahuk­tva÷ samprayukta-strÅvaÓÅkaraïacÆrïena, atiro«aïatayà kadÃcid durnyastëÂapu«pikÃpÃtotpÃditakrodhena <9> <9.Ãkhupu«pikÃ...> caï¬ikÃmapi mukhabhaÇgivikÃrairbh­ÓamupahasatÃ, kadÃcinnivÃryamÃïà vÃsa-ru«itÃdhvagÃrabdha-bahu-bÃhuyuddha-pÃta-bhagna p­«Âhakena <1> <1.kadÃcinnivÃryamÃïÃsitÃdhvagaprÃrabdhabahubÃhuyuddhapÃtabhagnap­«Âhena, kadÃcidanavaratÃbhujÃÓikharalohinà Óira÷kampanavakritabhrÆgrÅveïa> , kadÃcit k­tÃparÃdha-bÃlaka-palÃyanÃmar«a-paÓcÃta pradhÃvita-skhalitÃdhomukha-pÃta-sphuÂita Óira÷kapÃlabhugna-grÅveïa, kadÃcijjanapadak­ta <2> <2....janapadak­ta...> -navÃgatÃparadhÃrmikÃdaramatsarodvaddhÃtmanà <3> <3....udvahÃtmanÃ> , ni÷saæskÃratayà yatki¤canakÃriïÃ, kha¤jatayà mandamanda-sa¤cÃriïà <4> <4.mandaæ mandaæ sa¤cÃriïÃ> , badhiratayà saæj¤ÃvyavahÃriïÃ, rÃtryandhatayà divÃvihÃriïÃ, lambodaratayà prabhÆtÃddÃriïÃ, anekaÓa÷ phala-pÃtana kupita-vÃnara-nakhollekha-cchidritanÃsÃpuÂena, bahuÓa÷ kusumÃvacaya-calita-bhramara-sahasra-daæÓa-ÓÅrïok­ta-ÓarÅreïa <1> <1.asÃrÅk­ta...> , sahasraÓa÷ ÓayanÅk­tÃsaærak­ta-ÓÆnyadevakula-kÃlasarpada«Âena, ÓataÓa÷ ÓrÅphalataru-Óikhara-cyuti-cÆrïitottamÃÇgena, asak­dutsanna-devamÃt­-g­ha-vÃsy­k«a-nakha <2> <2....vÃsi­k«anakha...> jarjarita-kapolena, sarvadà vasantakrŬinà janenotk«ipta-khaï¬a-khaÂvÃropita-v­ddhadÃsÅ-vivÃha-prÃptavi¬ambanena, anekÃyatana-pratiÓayita-ni«phalotthÃnena, dau÷sthityamipi <3> <3.dausthityamapi> vividha-vyÃdhi-pariv­taæ svakuÂumbamivodvahatÃ, mÆrkhatÃmapi bahuvyasanÃnugatÃæ prasÆtÃnekÃpatyÃmiva darÓayatÃ, krodhamapyanekadaï¬ÃghÃta <4> <4....abhighÃta....> -nirmitabahugÃtragaï¬akaæ <5> <5....gaï¬Ækaæ> phalitamiva prakÃÓayatÃ, kleÓamapi sarvÃvayavajvalidÅpikÃ-dÃha-vraïa-vibhÃvitaæ bahumukhamiva prakaÂayatÃ, paribhavamapi ni«kÃraïÃkru«Âa <1> <1....Ãk­«Âa...> -janapadadatta-padÃk­«Âi-Óata-sampravÃhamiva <2> <2....Óataæ pravÃhamiva, ...Óataæ sapravÃhamiva> dadhÃnena, Óu«kavanalatÃ-vinirmita-b­hatasusumakaraï¬akena, veïulatÃ-racita-pu«pa-pÃtanÃÇkuÓikena, k«aïamapyamukta-kÃla-kambala-khaï¬akhelena <3> <3.k«aïamapyÃmuktakÃlakambalakhaï¬alolena> , jaraddravi¬adhÃrmikeïÃdhi«ÂhitÃæ caï¬ikÃmapaÓyat / tasyÃmeva ca vÃsamarocayat <4> <4.ÃvÃsam aracayat> / athÃvatÅrya turagÃt praviÓya bhaktipravaïena cetasà tÃæ praïanÃma / k­tapradak«iïaÓca puna÷ praïamya <5> <5.praÓastadeÓadarÓana> praÓÃntoddeÓadarÓanakutÆhalena paribhramannuccairÃraÂantamÃkroÓanta¤ca kupitaæ dravi¬adhÃrmmikamekadeÓe dadarÓa / d­«Âvà ca kÃdambarÅvirahotkaïÂhodvegadÆyamÃno 'pi suciraæ jahÃsa / nyavÃrayacca tena sÃrddha prarÃbdhakalahÃn <1> <1.saærabdhakalahÃn, samÃrabdhaka...> upahasata÷ svasainikÃn / upasÃntvanaiÓca kathamapi priyÃlÃpaÓatÃnunayai÷ praÓamamupanÅya kramema janmabhÆmiæ jÃtiæ vidyäca kalatramapatyÃni vibhavaæ vaya÷pramÃïaæ pravrajyÃyÃÓca kÃraïaæ svayameva papraccha / p­«ÂaÓcÃsÃvavarïayadÃtmÃnam, atÅta-svaÓauryarÆpavibhavavarïanavÃcÃlena tena <2> <2.atÅtasvasaundaryarÆpavibhavavarmanÃvÃcÃlena> sutarÃmarajyata rÃjaputra÷ / virahÃturah­dayasya vinodanatÃmivÃgÃt <3> <3.taccaritaæ vinodanatÃm> / upajÃtaparicayaÓcÃsmai tÃmbÆlamadÃpayat / astamupagate ca bhagavati saptasaptau, ÃvÃsite«u yathÃsampanna-pÃdapatale«u rÃjasÆnu«u, ÓÃkhÃævasaktÃpanÅtaparyaïe«u <4> <4.ÓÃkhÃvasaktatapanÅyaparyÃïe«u> k«ititala-luïÂhanapÃæÓula <5> <5....luÂhana> -saÂÃvadhÆnanÃnumitotsÃhe«u g­hÅta-katipaya-Óa«pa-kavale«u pÅtodake«u snÃnÃrdrap­«Âhatayà vigataÓramame«u puronikhÃtakuntaya«Âi«u saæyate«u vÃji«u, vÃji-samÅpa-viracita-parïasaæstare <1> <1....prastare, srastare> ca divasa-gamana-khinna <2> <2.khinne«u> -parivarttitayÃmike <3> <3....parikalpitayÃmike> su«upsati sainikajane, k­ta-bahu-pÃvakaprabhÃ-pÅta-tamasi divasa iva virÃjamÃne senÃniveÓe candrÃpŬa÷ parijanenaikadeÓe saæyatasyendrÃyudhasya pura÷ parikalpitaæ pratÅhÃra <5> <5....pratihÃra...> -niveditaæ ÓayanÅyamagÃt / ni«aïïasya cÃsya tatk«aïameva pasparÓa du÷khÃsikà h­dayam, aratig­hÅtaÓca visarjayÃmbabhÆva rÃjalokam, ativallabhÃnapi nÃlalÃpa pÃrÓvasthÃn, nimÅlitalocano muhurmuhurmanasà jagÃma kimpuru«avi«ayam, ananyecatÃ÷ sasmÃra hemakÆÂasya <6> <6.utkaïÂhito 'cintayat> , ni«kÃraïa- <7> <7.utkaïÂhito 'cintayat> bÃndhavatÃmacintayanmahÃÓvetÃpÃdÃnÃm <8> <8.prasÃdÃnÃm> , jÅvitaphalamabhilalëa <9> <9.jÅvitamiva> puna÷ puna÷ kÃdambarÅdarÓanam, apagatÃbhimÃnapeÓalÃya nitarÃmasp­hayanmadalekhÃparicayÃya, tamÃlikÃæ dra«ÂumÃcakÃÇk«a÷, keyÆrakÃgamanamutpraik«ata, himag­hakamapaÓyat, <1> <1....prastare, srastare> u«ïamÃyataæ punaruktaæ <2> <2.muhurniÓaÓvÃsa> niÓaÓvÃsa babandha cÃdhikÃæ <3> <3.babandha bÃndhavavebhyaÓcÃdhikÃæ> prÅti Óe«ahÃre, paÓcÃt sthitÃæ puïyabhÃginÅmamanyata patralekhÃm, eva¤cÃnupajÃtanidra eva tÃmanayanniÓÃm / uvasi cotthÃya tasya jaraddravi¬adhÃrmikasyecchayà <4> <4.svecchÃvis­«Âa÷> nis­«Âairdhanavisarai÷ pÆrayitvà manoratham, <5> <5.manorathÃnabhimate«vatiramaïÅye«u manorathamabhimate«va...> abhimatamabhiramaïÅye«u pradeÓe«u nivasannalpairevÃhobhirujjayanÅmÃjagÃma / ÃkasmikÃgamanaprah­«ÂasambhrÃntÃnÃæ paurÃïÃmarghakamalÃnÅva namaskÃräjalisahasrÃïi pratÅcchannatarkita eva viveÓa <6> <6.aviveÓa> nagarÅm / ahamahamikayà ca pradhÃvitÃdatihar«arasavihvalÃt parijanÃt <7> <7.pradhÃvitÃnatirabhasahar«avihvalÃn parijanÃn> -Âhadeva! dvÃri candrÃpŬo varttate' ityupalabhyÃsya pità nirbharÃnandamandagamano mandara iva k«ÅrodajalamuttarÅyÃæÓukamamalamÃgalitamÃkar«an, prahar«anetrajalabinduvar«Å <8> <8.kvacit muktapadaæ nÃsti> muktamuktÃphalÃsÃra iva kalpapÃdapa÷, pratyÃsannavarttibhirjarÃpÃï¬umaulibhiÓcandanavilepanairanupahatak«aumadhÃribhi÷ <1> <1.dhÃrimirhÃribhi÷> keyÆribhiru«ïÅ«ibhi÷ kirÅÂibhi÷ ÓekharibhirbahukailÃsÃmiva bahuk«ÅrodÃmiva k«itiæ darÓayadbhi÷ pratipannÃsi-vetra-cchatra-ketu-cÃmarairanugamyamÃno rÃjasahasraiÓcaraïÃbhyÃmeva pratyujjagÃma / <2> <2.kvacit "candrapŬo 'pÅ'ti nopalabhyate> candrÃpŬo 'pi <3> <3.d­«Âvà ca> d­«Âvà pitaraæ dÆrÃdevÃvatÅrya vÃjinaÓcƬÃmaïimarÅcimÃlinà maulinà mahÅmagacchat / atha prasÃritabhujena "ehyehi' <4> <4.ÃdarÃdÃhÆya> ityÃhÆya pitrà <5> <5.suciraæ gìhamupagƬha÷> gìhamupagƬha÷ suciraæ pari«vajya tatkÃlasannihitÃnäca <6> <6.mÃnanÅyÃmamÃtyÃnÃæ mahÅpatinÃæ ca> mÃnanÅyÃnÃæ k­tanamaskÃra÷ kare g­hÅtvà vilÃsavatÅbhavanamanÅyata rÃj¤Ã / tayÃpi tathaiva sarvÃnta÷puraparivÃrayà <7> <7.pratyudgamÃbhinanditÃgamana÷> pratyudgamyÃbhinanditÃgamana÷ k­tÃgamanamaÇgalÃcÃro digvijayasambaddhÃbhireva kathÃbhi÷ ka¤citkÃlaæ sthitvà ÓukanÃsaæ dra«ÂumÃyayau / tatrÃpya munaiva krameïa suciraæ sthitvà nivedya vaiÓampÃyanaæ skandhÃvÃravarttanaæ kuÓalinam, Ãlokya ca manoramÃm, Ãgatya vilÃsavatÅbhavana eva sarvÃ÷ snÃnÃdikÃ÷ paravaÓa iva kriyà niravarttayat / aparÃhïe nijameva bhavanam ayÃsÅt / tatra ca raïaraïaka-khidyamÃna-mÃnasa÷ kÃdambaryà vinà na kevalamÃtmÃnaæ svabhavanamavantÅnagaraæ và sakalameva mahÅmaï¬alaæ ÓÆnyamamanyata / tato gandharvarÃjaputrÅvÃrttÃÓravaïotsukaÓca mahotsavamivar ipsitavaraprÃptikÃlamiva am­totpattisamayamiva patralekhÃgamanaæ pratyapÃlayat / tata÷ katipayadivasÃpagame meghanÃda÷ patralekhÃmÃdÃyÃgacchat, upÃnayaccainÃm / k­tanamaskÃräca dÆrÃdeva smitena prakÃÓitaprÅtiÓcandrÃpŬa÷ prak­tivallabhÃmapi kÃdambarÅsakÃÓÃt prasÃdalabdhÃparasaubhÃgyÃmiva vallabhataratÃmupÃgatÃmutthÃyÃtiÓayadarÓitÃdaramÃliliÇga patralekhÃm, meghanÃda¤ca praïataæ p­«Âe karakisalayena pasparÓa / samupavi«ÂaÓca <1> <1.samapavi«ÂaÓca samupavi«ÂÃæ ca, samupavi«ÂÃæ ca tÃm> abravÅt-"patralekhe! kathaya, tatrabhavatyà mahÃÓvetÃyÃ÷ samadalekhÃyà devyÃ÷ kÃdambaryÃÓca kuÓalÅ và sakala÷ tamÃlikÃ-keyÆrakÃdi <1> <1.keyÆrakÃdi÷, keyÆrakÃdika÷> parijana÷?' iti / sÃbravÅt-"deva! yathÃj¤Ãpayasi bhadram / tvÃmarccayati <2> <2.tvÃmeva> ÓekharÅk­täjalinà sasakhÅjanà saparijanà devÅ kÃdambarÅ' iti / evamuktavatÅæ patralekhÃmÃdÃya mandirÃbhyantaraæ visarjitarÃjaloko viveÓa / tatra cottÃmyatà manasà dhÃrayitumapÃrayan kutÆhalam, atiprÅtyà dÆramutsÃritaparijana÷ praviÓyÃgÃraprarƬhÃyÃ÷ <3> <3.agÃramaciraprarƬhÃyÃ÷> sthalakamalinyÃ÷ p­thubhirunnÃlai÷ «alÃÓairuparacitÃtapatrak­tyÃyÃ÷ <4> <4.viracitÃtapatrak­tyasya> adhyÃsya madhaayabhÃgamanyatarasya marakatapatÃkÃyamÃnasya patramaï¬apasya <5> <5.Óayanamaï¬apasya tÃlasya tale> tale caraïÃravindena samutsÃrya sukhaprasuptaæ haæsamithunamupaviÓyÃprÃk«Åt-"patralekhe! kathaya, Ãgate mayi <6> <6.kvacit "Ãgate mayÅ'ti pÃÂho na vidyate> kathamasi sthitÃ? kiyanti và dinÃni? ko vÃtiÓayenÃsmÃn smarati <7> <7.yo vÃtiÓayena tava smarati yasya và tvayi garÅyasÅ prÅtirastÅti> ? kasya và <8> <8.iha "mayÅ' ityadhika÷ pÃÂha÷> garÅyasÅ prÅti÷' iti / evaæ p­«Âà ca vyajij¤apat-"deva! dattÃvadhÃnena ÓryatÃm, yathà sthitÃsmi, yÃvanti và dinÃni, yÃd­Óo và devÅprasÃda÷, yathà bà go«Âhya÷ samabhavan, yÃd­ÓyaÓca kathÃ÷ samajÃyanta, yo vÃtiÓayena tava smarati, yasya và tvayi garÅyasÅ prÅtirastÅ'ti / "tata÷ khalvÃgate deve keyÆrakeïa saha pratiniv­tyÃhaæ <1> <1.pratiniv­ttÃ> tathaiva kusumaÓayanÅyasamÅpe samupÃviÓam, ati«Âha¤ca sukhaæ navanavÃnanubhavantÅ devÅprasÃdÃn / kiæ bahunÃ, prÃyeïa mama cak«u«i cak«u÷, vapu«i vapu÷, kare karapallava÷ <2> <2.karapallavam> , nÃmÃk«are«u vÃïo, prÅtauh­dayaæ deÂhayÃ÷ sakalameva taæ divasamabhavat aparÃhle ca mÃmevÃvalambya ni«kramya himag­hakÃt sa¤carantÅ yad­cchayà ni«iddhaparijanà vallabhabÃlodyÃnaæ jagÃma / tatra sudhÃdhavalÃæ kÃlindÅjalataraÇgamayyeva marakatasopÃnamÃlayà pramadavanavedikÃmadhyÃrohat <3> <3.Ãruhoha> / tasyäca maïistambhÃva«Âambhasthità <4> <4.Ãlokayantyeva> sthitvà ca muhÆrttamiva h­dayena saha dÅrghakÃlamavadhÃrya kimapi vyÃharttumicchantÅ niÓcaladh­tatÃrakeïa ni«pandapak«maïà cak«u«Ã mukhaæ me suciraæ vyalokayat / vilokayantyeva <5> <5.Ãlokayantyeva> ca k­tasaÇkalpa madanÃgniæ prave«ÂumicchantÅ sasnÃviva svedÃmbhasa÷ snotasi <1> <1.svedÃmbha÷srotasi> , srotaseva taralÅk­tà samakampata, kampitÃÇgÅ ca patanamiyevÃg­hyata vi«Ãdena / atha mayà viditÃbhiprÃyayà tanmukha-viniveÓita-ni«kampa-nayana-dattÃvadhÃnayà "Ãj¤Ãpaya' iti vij¤Ãpite nijÃvayavairapi vepathumadbhirnivÃryamÃïeva, rahasyaÓravaïalajjayà ÃtmapratimÃmapi <2> <2.matpratimÃm> likhita-maïikuÂÂimena caraïÃÇgu«ÂhenÃpakramÃyevÃm­ÓantÅ, bhavanakalahaæsÃn kuÂÂimollekhamukhara-nÆpureïa caraïÃravindena visarjayantÅ, karïotpalamadhukarÃnapi svidyadvadanavyajanÅk­tena <3> <3.svidyadvadanabyajanak«iptena> a«utarassavenotsÃrayantÅ, tÃmbÆlavÅÂikÃÓakalamutkocÃmiva dantakhaï¬itaæ Óikhaï¬ine dadatÅ, <4> <4.upavanala...> vanadevatÃÓravaïaÓaÇkiteva muhurmuritastato vilokayantÅ, vaktukÃmÃpi na Óaknoti smaki¤cidapi lajjÃkalitagadgadà <1> <1.lajjÃkulitagadgadatayÃ> gaditum / prayatnato 'pi cÃsyà <2> <2.kvacit "asyÃ÷' iti padaæ na vidyate> ni÷Óe«aæ jvalatà madanÃnaleneva dagdhà <3> <3.dagdhvÃ> , pravahatà nayanodakenevo¬hÃ, praviÓadbhirdu÷khairivÃkrÃntÃ, patadbhi÷ kusumacÃpaÓarairiva ÓakalÅk­tà <4> <4.kÅlitÃ> , ni«patadbhirniÓvasitairiva <5> <5.ni÷Óvasitairiva, Óvasitairiva> nirvÃsitÃ, h­dayavarttibhiÓcintÃÓatairiva vidh­tà <6> <6.Ãv­tÃ> , niÓvÃsapÃyibhi÷ <7> <7.ni÷ÓvÃsapÃyibhi÷, niÓvÃsapÃtibhi÷> madhukarakulairiva nipÅtÃ, na prÃvarttata vÃïÅ / kevalaæ du÷khasahasragaïanÃya muktÃk«amÃlikÃmiva kalpayantÅ galadbhirasp­«Âakapolasthalai÷ ÓucibhiradhomukhÅ nayanajalabindubhirduddinamadarÓayat / tadà ca tasyÃ÷ sakÃÓÃdaÓik«ateva <8> <8.lajjÃpi lajjÃæ lÅlÃpi lÅlÃæ vinayopadeÓam> lajjÃpi lajjÃlÅlÃm, vinayo 'pi vinayÃtiÓayam, mugdhatÃpi mugdhatÃm, vaidagdhyamapi vaidagdhyam, bhayamapi bhÅrutÃm, vibhramo 'pi vibhramitÃm, vi«Ãdo 'pi vi«ÃditÃm, vilÃso 'pi vilÃsam / tathÃbhÆtà ca "devi! kimidam' iti vij¤Ãpità mayà pram­jya lohitÃyamÃnodare locane du÷khaprakar«eïÃtmana÷ samudvandhanÃyeva m­ïÃlakomalayà bÃhulatayà vedikÃkusumapÃlikÃgrathita-kusumamÃlÃmavalambya samunnataikabhralatà m­tyumÃrgam <1> <1.m­tyupÃÓam> ivÃvalokayantÅ dÅrghamu«ïa¤ca niÓvasitavato / taddu÷khamutprek«amÃïayà ca <2> <2.taddu÷kakÃraïaæ tato du÷kha> kathanÃya puna÷ punaranubadhyamÃnà mayà vrŬayà nakhamukha-vilikhitaketakÅdalà <3> <3....vilikhitaikaketakÅdalÃ> likhitveva vaktavyamarpayantÅ vivak«ÃsphuritÃdharà niÓvÃsamadhukarÃnivopÃæÓu sandiÓantÅ k«ititala-nihita-niÓcala-nayanà suciramati«Âat / krameïa ca bhÆyo manmukhe nidhÃya d­«Âiæ puna÷ <4> <4.puranathÃpÆryamÃïa> punarapyÃpÆryamÃïalocanacyutairmadanÃnaladhÆmadhÆsarÃæ vÃcamiva prak«ÃlayantÅ bëpajalabindubhi÷, bëpajalabinduvyÃjena ca vilak«a-smitasphuritairdaÓanÃæÓubhi÷ sÃdhvasa-vism­tÃn pÆrvÃn <1> <1.apÆrvÃn> abhidheyavarïÃniva grathnato kathamapi vyÃdÃrÃbhimukhamÃtmÃnamakarot / abravÅcca mÃm-"patralekhe! vallabhatayà tasminna sthÃne na tÃto nÃmbà na mahÃÓvetà na madalekhà na jÅvitam, yatra me bhavatÅdarÓanÃtprabh­ti priyÃsi / na jÃne kenÃpi kÃraïenÃpahastita <2> <2.aprahastita...> -sakalasakhÅjanaæ tvayi viÓvasiti <3> <3.ni÷Óvasiti> me h­dayam / kamaparamupÃlabhe, kasya vÃnyasya kathayÃpi paribhavam, kena vÃnyena sÃdhÃraïÅkaraïÅkaromi du÷kham / du÷khabhÃramimamasahyamdya <4> <4.kvacit du÷khabhÃramasahyam' ityeva pÃÂha÷> nivedya bhavatyÃstyak«yÃmi jÅvitam / jÅvitenaiva ÓapÃmi te, svah­dayenÃpi viditav­ttÃntenÃmunà jihremi, kimutÃnyah­dayena / kathamiva mÃd­ÓÅrajanikara-kiraïÃvadÃtaæ kaulÅnena <1> <1.kÃlÅnaca> kalaÇkayi«yati kulam, kulakramÃgatäca lajjÃæ parityak«yati, akanyakocite <2> <2.anyakanyakocite, anyakanyakÃjanocite> và cÃpale ceta÷ pravarttayi«yati / sÃhaæ na saÇkalpità pitrÃ, na dattà mÃtrà <3> <3.sà cÃhamasaækalpità mÃtrà pitrà na dattÃ> , nÃnumodità gurubhi÷, ta kiæ¤cit sandiÓÃmi, na ki¤cit pre«ayÃmi, nÃkÃraæ darÓayÃmi, kÃtareva <4> <4.kÃtarà ca itareva> anÃtheva nÅceva <5> <5.kÃtarà cÃnÃthena> balÃdavaliptena <6> <6.avilipteva> gurugarhaïÅyatÃæ <7> <7.gurvÅ garhaïÅyatÃm> nÅtà kumÃreïa candrÃpŬena / kathaya, mahatÃæ kimayamÃcÃra÷, kiæ paricayasyedaæ phalam, yadevamabhinava-bisa-kisalaya-tantu-sukumÃraæ me mana÷ paribhÆyate / aparibhavanÅyo <8> <8.anabhibhavanÅya÷ paribhavanÅya÷> hi kumÃrikÃjano yÆnÃm / prÃyeïa prathamaæ madanÃnalo lajjÃæ dahati, tato-h­dayam / Ãdau vinayÃdikaæ kusume«uÓarÃ÷ khaï¬ayanti, paÓcÃnmarmÃïi / tadÃmantrayebhavatÅæ punarjanmÃntarasamÃgamÃya, nahi me tvatto 'ntà priyatarà / prÃïaparityÃgaprÃyaÓcittena prak«ÃlayÃmyÃtmana÷ kalaÇkam' / ityabhidhÃya tÆ«ïÅmabhÆt / ahantu yatsatyamaviditab­ttÃntatayà hriteva bhÅteva vilak«eva visaæj¤eva savi«Ãdaæ vij¤ÃpitavatÅ-"devi! ÓrotumicchÃmi, Ãj¤Ãpaya kiæ k­taæ devena candrÃpŬena, ko vÃparÃdha÷ samajani, kena và khalvavinayeva kheditamakhedanÅyaæ devyÃ÷ kumudakomalaæ mana÷? / Órutvà prathamamuts­«ÂajÅvitÃyÃæ mayi paÓcÃt samutsrak«yati devÅ jÅvitam' <1> <1.samutsrak«yÃmi jÅvitam, samutsrak«yati jÅvitam> iti / evamihità ca punaravadat-"ÃvedayÃmi te, avahità ӭïu-svapne«u pratidivasam <2> <2.pratidinam> ÃgatyÃgatyame harasyasandeÓe«u nipumadhÆrtta÷ <3> <3.nipuïe dhÆrtte÷> pa¤jaraÓukasÃrikà dÆtÅ÷ karoti <4> <4.pa¤jaraÓukaæ sÃrikÃæ ca dÆtÅkaroti> / suptÃyÃ÷ Óravaïadantapatrodare«u vyarthamanorathamohitamÃnasa÷ saÇketasthÃnÃni likhati / svedaprak«ÃlitÃk«arÃnapi nipatita <1> <1.aÓrubaddha> -säjanÃÓrubindu-paÇkti-kathitÃtmÃvasthÃn <2> <2.avasthÃnÃn> manoharÃn saæmohÃÓÃnuvarttino madanalekhÃn pre«ayati / nijÃnurÃgeïeva <3> <3.nijÃnurÃgeïa...raseneva> balÃdra¤jayatyalaktarakasena caraïÅæ / avinayaniÓcetano <4> <4.nakhe«u> nakhapratibimbitagÃtmÃnaæ bahu manyate / upavane«vekÃkinyà grahaïabhayapalÃyamÃnÃyÃ÷ pallavalagnÃæÓuka-daÓÃpratihata-gamanÃyà g­hÅteva <5> <5.sakhÅbhi÷> latÃsakhÅbhi÷ arpitÃyà mithyÃpragalbha÷ parÃÇmukhÃyà <6> <6.parÃÇmukhapari«vaÇgam> pari«vaÇgam Ãcarati / stanasthale me likhan <7> <7.patralekhÃ> patralatÃæ kuÂilatÃmivÃn­juprak­ti÷ prak­timugdhaæ mana÷ Óik«ayati / h­dayotkalikÃtaraÇgavÃtairiva ÓÅtalairmukhamarudbhi÷ Óramajala-ÓÅkara-tÃrakitÃvalÅkacÃÂukÃra÷ kapolau vÅjayati / svedasalila-Óithilita-grahaïa-galitotpalaÓÆnyenÃpi kareïa yavÃÇkurÃniva <1> <1.yavÃÇkuravikarÃniva> nakhakiraïÃn ÓuddhÃn durvidagdha÷ karïapuÂÅkaroti / vallabhatara-bÃla-bakula-seka-kÃlakavalÅk­tÃn surÃgaï¬Æ«Ãn sakacagrahamasak­ddh­«Âo <2> <2.sakacagrahaïagaïitace«Âa÷ pÃtuæ prÃrthayate> mÃæ pÃyayati / bhavanÃÓokatarutìanodyatÃn pÃdaprahÃrÃn durbuddhivi¬ambita÷ Óirasà pratÅcchati / manmatha-mƬha-mÃnasa¤ca kathaya he patra lekhe! kena prakÃreïa niÓcetano ni«idhyate / pratyÃkhyÃnamapÅr«yÃæ sambhÃvayati, ÃkroÓamÃpa parihÃsamÃkalayati, asambhëaïamapi mÃnaæ manyate, do«asaÇkÅrttanamapi smaraïopÃyamavagacchati, avaj¤Ãnamapyaniyantraïaæ praïayamutprek«ate, <3> <3.avaj¤Ãmapi niryantraïapraïayam...> lokÃpavÃdamapi yaÓo gaïayati' iti / tÃmevaævÃdinÅmÃkarïya prahar«arasanirbharà manasyakaravam-"aho! candrÃpŬamuddiÓya sudÆramÃk­«Âà khalviyaæ makaraketunà / yadi ca satyameva <1> <1.evaæ tadÃ> kÃdambarÅvyÃjena sÃk«Ãnmanobhavacittav­tti÷ prasannà <2> <2....manobhave cittav­tti÷ prasaktÃ> devasya candrÃpŬasya, tata÷ sahajai÷ sÃdaraæ saævarddhitai÷ pratyupak­tamasya guïai÷, yaÓasà dhavalitÃ÷ kakubha÷, yauvanena ratirasasÃgarataraÇgai÷ pÃtità ratnav­«Âi÷, <3> <3.vilÃsai÷> yauvanavilÃsairlikhitaæ nÃma ÓaÓini, saubhÃgyena prakÃÓità nijaÓrÅ÷, lÃvaïyenaindavÅbhiriva v­«Âamam­taæ kalÃbhi÷ / tathà ca cirÃllabdha÷ kÃlo malayÃnilena, samÃsÃdito 'vasaraÓcandrodayena, prÃptamanurÆpaæ phalaæ <4> <4....manurÆpaphalaæ, prÃptarÆpaæ phalam> madhumÃsakusumasam­ddhyÃ, gato madirÃmadado«o <5> <5.madirÃrasado«a÷> guïatÃm, darÓitaæ mukhaæ manmathayugÃvatÃreïe'ti / athÃhaæ prakÃÓaæ vihasyÃbravam-"devi! yadyevam, uts­ja kopam, prasÅda, nÃrhasi kÃmÃparÃdhena <1> <1.kÃmÃparÃdha> devaæ dÆ«ayitum / etÃni khalu kusumacÃpasya <2> <2.khalu khalasya kusumacÃpasya> cÃpalÃni ÓaÂhasya, na devasya / ityevamuktavatÅæ mÃæ puna÷ sakutÆhalà sà pratyabhëata-"yo 'yaæ kÃmo và ko 'pi và <3> <3.kÃma÷ ko 'pi vÃ> kathaya kÃni kÃnyasya rÆpÃïÅ'ti / tÃmahaæ vyajij¤apam-"devi! kuto 'sya rÆpam? atanure«a hutÃÓana÷ / tathÃhi, aprakÃÓayan <4> <4.prakÃÓayan> jvÃlÃvalÅ÷ santÃpaæ janayati, aprakaÂayan dhÆmapaÂalamaÓru pÃtayati, adarÓayan bhasmarajonikaraæ pÃï¬utÃmÃvirbhÃvayati / na ca tadbhÆtametÃvati tribhuvane, asya ÓaraÓaravyatÃæ <5> <5.ÓaravyatÃæ> yanna yÃtaæ yÃti yÃsyati và / ko vÃsmÃnna <6> <6.ko vÃsya bhraÓyati> trasyati, g­hÅtakusumakÃrmuko bÃïairbalavantamapi vidhyati / api cÃnenÃdhi«ÂhitÃnÃæ kÃminÅnÃæ paÓyantÅnÃæ cintayà <1> <1.cintÃpriya!> priyamukhacandrasahasrÃïi <2> <2.kvacit "canda' padaæ na vidyate> saÇkaÂamambaratalam <3> <3.cintÃpriyamukhasahasrasaÇkaÂam, cintÃpriyamukhacandrasahasrÃïi> , likhantÅnÃæ dayitÃkÃrÃnavistÅrïaæ mahÅmaï¬alam, gaïayantÅnÃæ vallabhaguïÃnalpÅyasÅ saækhyÃ, <4> <4.vallabhaguïÃnasaækhyÃn> Ó­ïvatÅnÃæ <5> <5.priyatamakathÃmabahubhëiïÅ sarasvatÅ, <6> <6.abahubhëiïÅæ sarasvatÅm> dhyÃyantÅnÃæ prÃïasamasamÃgamasukhÃni hrasÅyÃn kÃlo h­dayasyÃpatati' iti / etadÃkarïya ca k«aïaæ vicintya pratyavÃdÅt-"patralekhe! yathà kathayasi, tathà jano 'yaæ kÃrita÷ kumÃre pak«apÃtaæ pa¤ce«uïà <7> <7.kumÃrapak«apÃtinà pa¤caÓareïa> / yÃnyasyaitÃni rÆpÃïi samadhikÃni và tÃni mayi varttante / h­dayÃdavyatiriktasi, idÃnÅæ bhavatÅmeva p­cchÃmi / upadiÓa <1> <1.kvacit tvamiti nÃsti> tvam, yadatra me sÃmpratam / evaævidhÃnÃæ v­ttÃntÃnÃmanabhij¤Ãsmi / api ca me <2> <2.api ca guru...> gurujanavaktavyatÃæ nÅtÃyà nitarÃæ lajjitÃyà jÅvitÃnmaraïameva Óreya÷ paÓyati <3> <3....me h­dayam> h­dayam' iti / evaævÃdinÅæ bhÆyastÃmahamevamavocam-"alamalamidÃnÅæ devi! kimanenÃkÃraïamaraïÃnubandhena <4> <4.varÅru! anÃrÃdhita...> , anÃrÃdhitaprasannena kusumaÓarema bhagavatà te varo datta÷ / kà cÃtra gurujanavaktavyatÃ, yadà khalu kanyakÃæ gururiva pa¤caÓara÷ saÇkalpayati, mÃtevÃnumodate, <5> <5.taruïatÃratyupacÃram> bhrÃteva dadÃti, sakhÅvotkaïÂhÃæ janayati, dhÃtrÅva tarumatÃyÃæ <6> <6.tarumatÃratyupacÃram> ratyupacÃraæ Óik«ayati / kati và <7> <7.kimiva, kati ca> kathayÃmi te yÃ÷ svayaæ v­tavatya÷ patÅn / yadi ca naivam, anarthaka e«a tarhidharmaÓÃstropadi«Âa÷ svayaævaravidhi÷ / tat prasÅda, devi! alamamunà <1> <1.alaæ maraïÃnu...> maraïÃnubandhena, Óape <2> <2.ÓapÃmi> te pÃdapaÇkajasparsena, sandiÓa, pre«aya mÃm, yÃmi, ÃnayÃmi devi! te <3> <3.sandiÓa mÃm, yÃmyÃnayÃmi taæ devaæ candrÃpŬaæ te dayadayitam> h­dayadayitam' / ityevamukte mayà prÅtidravÃrdrayà d­«Âyà pibandÅva mÃæ nirudhyamÃnairapi makarake tuÓara-ÓatajarjaritÃæ <4> <4.jarjaritÃ> bhittveva lajjÃæ labdhÃntarairnipatadbhi÷ <5> <5.ni«patadbhi÷> anurÃgavibhramairÃkulÅkriyamÃïÃ, priyavacanaÓravaïaæprÅtyà ca <6> <6.svedaÓli«Âam> svedÃÓli«Âam, utk«ipya romäcajÃlakena dadhatÅvottarÅyÃæÓukam, preÇkhatkuï¬alamÃïikya patra makara-koÂi-lagna¤ca ÓaÓikiraïamayaæ <7> <7.maraïÃya pÃÓamiva> maraïapÃÓamiva makaraketunà nihitaæ kaïÂhehÃramunmocayantÅ, prahar«avihvalÃnta÷karaïÃpi kanyakÃjanaÓahajÃæ <8> <8.Ãlambya> lajjÃmivÃlambya Óanai÷ Óanairavadat <9> <9.Óanairavadat> -ÂhajanÃmi te garÅyasÅæ prÅtim, kevalamakaÂhora-ÓirÅ«a <10> <10.pak«ma> -pu«pa-m­duprak­te÷ kuta÷ prÃgalbhyametÃvannÃrÅjanasya, viÓe«ato vÃlabhÃvabhÃja÷ kumÃrÅlokasya / sÃhakÃriïyastÃ÷, yÃ÷ svayaæ sandiÓanti samupasarpanti và / svayaæ sÃhasaæ sandiÓantÅ <1> <1.sandiÓanti, diÓantÅ> bÃlà jihnemi / kiæ vÃsandiÓÃmi / atipriyo 'sÅti paunaruktyam, tavÃhaæpriyÃtmeti <2> <2.priyà neti> ja¬apraÓna÷, tvayi garÅyÃnanurÃga iti veÓyÃlÃpa÷, tvayà vinà na jÅvÃmÅtyanuvavirodha÷, paribhavati mÃmanaÇga ityÃtmado«opÃlabhya÷, manobhavenÃhaæ bhavate dattetyupasarpaïopÃya÷, balÃddh­to 'si mayeti bandhakÅdhÃr«Âyam, avaÓyamÃgantavyamiti saubhÃgyagarva÷, svayamÃgacchÃmÅti strÅcÃpalam, ananyarakto 'yaæ <1> <1.anurakta parijana iti> <2> <2.svayaæ bhakti> svabhaktinivedanalÃghavam <3> <3.nivedanÃpalÃghavam> / pratyÃkhyÃnaÓaÇkayà na sandiÓÃmÅtyaprabuddhabodhanam <4> <4.uddhatapratibodhanam> anapek«itÃnujÅvita <5> <5....anujÅvita...> -du÷khadÃruïà syÃmityati praïayitÃ, j¤Ãsyasi maraïe prÅtimityasambhÃvyameva <6> <6.j¤Ãsyasi maraïena prÅtimityasambhÃvyamiti'> / iti ÓrÅbÃïabhaÂÂaviracita÷ kÃdambarÅpÆrvabhÃga÷ /