Bana: Harsacarita, Ucchvasa V Based on Parab: The Harùacharita of Bàõabhañña. 7. ed. Bombay : Nirnaya-Sagar Press 1946 Input by Jens Thomas, Willem Boll‚e [GRETIL-Version: 2017-10-05] PLAIN TEXT VERSION In order to facilitate word search, all brackets and all special characters have been removed or reduced to conform to GRETIL's character list below. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Bàõa: Harùacarita, Ucchvàsa V niyatir vidhàya puüsàü prathamaü sukham upari dàruõaü duþkham / kçtvà lokaü taralà taóid iva vajraü nipàtayati // BaHcar_5.1 // pàtayati mahàpuruùàn samam eva bahån anàdareõaiva / parivartamàna ekaþ kàlaþ ÷ailàn ivànantaþ // BaHcar_5.2 // atha kadàcid ràjà ràjyavardhanaü kavacaharam àhåya håõàn hantuü hariõàn iva harir hariõe÷aki÷oram aparimitabalànuyàtaü ciraütanair amàtyair anuraktai÷ ca mahàsàmantaiþ kçtvà sàbhisaram uttaràpathaü pràhiõot. prayàntaü ca taü devo harùaþ katicit prayàõakàni turaïgamair anuvavràja. praviùñe ca kailàsaprabhàbhàsinãü kakubhaü bhràtari vartamàno nave vayasi vikramarasànurodhini kesari÷arabha÷àrdålavaràhabahuleùu tuùàra÷ailopakaõñheùåtkaõñhamànavanadevatàkañàkùàü÷u÷àrita÷arãrakàntiþ krãóan mçgayàü mçgalocanaþ katipayàny ahàni bahir eva vyalambata. cakàra càkarõàntàkçùñakàrmukanirgatabhàsurabhallavarùã svalpãyobhir eva divasair niþ÷vàpadàny araõyàni. ekadà tu vàsateyyàs turãye yàme pratyuùasyeva svapne cañulajvàlàpu¤japi¤jarãkçtasakalakukubhà durnivàreõa davahutabhujà dahyamànaü kesariõam adràkùãt. tasminn eva ca dàvadahane samutsçjya ÷àvakàn utplutya càtmànaü pàtayantãü siühãm apa÷yat. àsãc càsya cetasi loke hi lohebhyaþ kañhinataràþ khalu snehamayà bandhanapà÷à yad àkçùñàs tirya¤co 'py evam àcàranti iti. prabuddhasya càsya muhurmuhur dakùiõetaram akùi paspande. gàtreùu càkasmàd eva vepathur vipaprathe. nirnimittam evàntarbandhanasthànàc cacàleva hçdayam. akàraõàd eva càjàyata garãyasã duþkhàsikà. kim idam iti ca samutpannavividhavikalpavimathitamatir apagatadhçti÷ cintàvanamitavadanaþ stimitatàrakeõa cakùuùà samudbhidyamànasthalakamalinãvanàm iva cakàra cakorekùaõaþ kùanaü kùoõãm. ahni ca tasmi¤ ÷ånyenaiva ca cetasà cikrãóa mçgayàm. àrohati ca haritahaye madhyam ahno bhavanam àgatyobhayato mandamandaü saüvàhyamànatanutàlavçntaþ kùititalavitatàm ati÷i÷iramalayajarasalavalulitavapuùam indudhavalopadhànadhàriõãü vetrapaññikàm adhi÷ayànaþ sà÷aïka eva tasthau. atha dåràd eva lekhagarbhayà nãlãràgamecakarucà cãracãrikayà racitamuõóamàlakaü ÷ramàtapàbhyàm àropyamàõakàyakàlimànam antargatena ÷oka÷ikhinàïgàratàm iva nãyamànam atitvaràgamanadrutatarapadoddhåyamànadhåliràjivyàjena ràjavàrtà÷ravaõakutåhalinyà medinyevànugamyamànam abhimukhapavanapreïkhatpravitatottarãyapañapràntavãjyamànobhayapàr÷vam atitvarayà kçtapakùam ivà÷u paràpatantaü preryamàõam iva pçùñhataþ svàmyàde÷enàkçùyamàõam iva purastàd àyataiþ ÷rama÷vàsamokùaiþ svidyallalàñatañaghañamànapratibimbakena kàryakautukàd apahriyamàõalekham iva bhàsvatà saübhramabhraùñair ivendriyaiþ ÷ånyãkçta÷arãraü lekhàrpitaprayojanagauravàd iva same 'pi vartmani ÷ånyahçdayatayà skhalantaü kàlamegha÷akalam iva patiùyato durvàrtàvajrasya dhåmapallavam iva jvaliùyataþ ÷okajvalanasya bãjam iva phaliùyato duùkçta÷àler animittabhåtadãrghàdhvagaü kuraïgakanàmànam àyantam adràkùãt. dçùñvà ca pårvanimittaparamparàvirbhàvitabhãtir abhidyata hçdayena. kuraïgakas tu kçtapraõàmaþ samupasçtya prathamam ànanalagnaü viùàdam upaninye pa÷càl lekham. taü ca devo harùaþ svayam evàdàyàvàcayat. lekhàrthenaiva ca samaü gçhãtvà hçdayena saütàpam avagraharåpo 'bhyadhàt. kuraïgaka kiü màndyaü tàtasya iti. sa cakùuùà bàùpajalabindubhir mukhena ca kha¤jàkùaraiþ kùaradbhir yugapad àcacakùe deva dàhajvaro mahàn iti. tac càkarõya sahasà sahasradhevàsya hçdayaü paphàla. kçtàcamana÷ ca janayitur àyuùkàmo 'parimitamaõikanakarajatajàtam àtmaparibarham a÷eùaü bràhmaõasàd akarot. abhukta evoccacàla. dàpaya vàjinaþ paryàõam iti ca puraþsthitaü ÷iraþkçpàõaü bibhràõaü babhàõa yuvànam. vepamànahçdaya÷ ca sasaübhramapradhàvitaparivardhakopanãtam àruhya turaïgam ekàky eva pràvartata. akàõóaprayàõasaüj¤à÷aïkhakùubhitaü tu saübhramàt sajjãbhåtam udbhåtamukharakhuraravabharitasakalabhuvanavivaram àgatyàgatya sarvàbhyo digbhyo dhàvamànam a÷vo 'yam aóhaukata. prasthitasya càsya pradakùiõetaraü prayànto vinà÷am upasthitaü ràjasiühasya hariõàþ prakañayàübabhåvuþ. a÷i÷irara÷mimaõóalàbhimukha÷ ca hçdayam avadàrayann iva dàva÷uùke dàruõi dàruõaü raràõa vàyasaþ. kajjalamaya iva bahudivasam upacitabahalamalapañalamalinitatanur abhimukham àjagàma ÷ikhipicchàlà¤chano nagnàñakaþ. durnimittair anabhinandyamànagamana÷ ca nitaràm a÷aïkata. hçdayena pitçsnehàhitamradimnà ca tat tad upekùamàõas turaïgamaskandhabaddhalakùyaü cakùur avicalaü dadhàno duþkham avasitahasitasaükathas tåùõãübhåtena bhåpàlalokenànugamyamàno bahuyojanasaüpiõóitam adhvànam ekenaivàhnà samalaïghayat. upalabdhanarendramàndyavàrtàviùaõõa iva naùñatejasy adhomukhãbhavati bhagavati bhànumati bhaõóipramukhena praõayinà ràjaputralokena bahu÷o vij¤àpyamàno 'pi nàhàram akarot. puraþpravçttapratãhàragçhyamàõagràmãõaparamparàprakañitapraguõavartmà ca vahann eva ninye ni÷àm. anyasminn ahani madhyaüdine vigatajaya÷abdam astamitatåryanàdam upasaühçtagãtam utsàritotsavam apragãtacàraõam aprasàritàpaõapaõyaü sthànasthàneùu pavanabalakuñilàbhiþ koñihomadhåmalekhàbhir ullasantãbhir yamamahiùaviùàõakoñibhir ivollikhyamànaü kçtàntapà÷avàguràbhir iva veùñyamànam upari kàlamahiùàlaükàrakàlàyasakiïkiõãbhir iva kañu kvaõantãbhir divasaü vàyasamaõóalãbhir bhramantãbhir àvedyamànapratyàsannà÷ubhaü kvacit prati÷àyitasnigdhabàndhavàràdhyamànàhirbudhnaü kvacid dãpikàdahyamànakulaputrakaprasàdyamànamàtçmaõóalaü kvacin muõóopahàraharaõodyatadravióapràrthyamànàmardakaü kvacid àndhroddhriyamànabàhuvapropayàcyamànacaõóikam anyatra ÷irovidhçtavilãyamànagaladgugguluvikalanavasevakànunãyamànamahàkàlam aparatra ni÷ita÷astrãnikçttàtmamàüsahomaprasaktàptavargam aparatra prakà÷anarapatikumàrakakriyamàõamahàmàüsavikrayaprakramam upahatam iva ÷ma÷ànapàü÷ubhir amaïgalair iva parigçhãtaü yàtudhànair iva vidhvastaü kalikàleneva kavalitaü pàpapañalair iva saüchàditam adharmavikùepair iva luõñhitam anityatàdhikàrair ivàkràntaü niyativilàsair ivàtmãkçtaü ÷ånyam iva suptam iva muùitam iva vilakùitam iva chalitam iva mårcchitam iva skandhàvàraü samàsasàda. pravi÷ann eva ca vipaõivartmani kutåhalàkulabahalabàlakaparivçtam årdhvayaùñiviùkambhavitate vàmahastavartini bhãùaõamahiùàdhiråóhapretanàthasanàthe citravati pañe paralokavyatikaram itarakarakalitena ÷arakàõóena kathayantaü yamapaññikaü dadar÷a. tenaiva ca gãyamànaü ÷lokam a÷çõot. màtàpitçsahasràõi putradàra÷atàni ca / yuge yuge vyatãtàni kasya te kasya và bhavàn // BaHcar_5.3 // iti. tena càdhikataram avadãryamàõahçdayaþ krameõa ràjadvàraü pratiùiddhasakalalokaprave÷aü yayau. turagàd avatãrõa÷ càbhyantaràn niùkràmantam aprasannamukharàgam unmuktam ivendriyaiþ suùeõanàmànaü vaidyakumàrakam adràkùãt. kçtanamaskàraü ca tam apràkùãt. suùeõa asti tàtasya vi÷eùo na và iti. so 'bravãt: nàstãdànãü yadi bhavet kumàraü dçùñvà iti. mandaü mandaü dvàrapàlaiþ praõamyamàna÷ ca dãyamànasarvasvaü påjyamànakuladevataü pràrabdhàmçtacarupacanakriyaü kriyamàõaùaóàhutihomaü håyamànapçùadàjyalavaliptapracaladårvàpallavaü pañhyamànamahàmàyårãpravartyamànagçha÷àntinirvartyamànabhåtarakùàbalividhànaü prayatavipraprastutasaühitàjapaü japyamànarudraikàda÷ã÷abdàyamàna÷ivagçham ati÷uci÷aivasaüpàdyamànaviråpàkùakùãrakala÷asahasrasnapanam ajiropaviùñai÷ cànàsàditasvàmidar÷anadåyamànamànasair abhyantaraniùpatitanikañavartiparijananivedyamànavàrtair vàrtãbhåtasnànabhojana÷ayanair ujjhitàtmasaüskàramalinave÷air likhitair iva ni÷calair narapatibhir nãyamànanaktaüdivaü duþkhadãnavadanena ca praghaõeùu baddhamaõóalenopàü÷uvyàhçtaiþ kenacic cikitsakadoùàn udbhàvayatà kenacid asàdhyavyàdhilakùaõapadàni pañhatà kenacid duþsvapnàn àvedayatà kenacit pa÷àcavàrtàü vivçõvatà kenacit kàrtàntikàde÷àn prakà÷ayatà kenacid upaliïgàni gàyatà anyenànityatàü bhàvayatà saüsàraü càpavadatà kalikàlavilasitàni ca nindatà daivaü copàlabhamànenàpareõa dharmàya kupyatà ràjakuladevatà÷ càdhikùipatà apareõa kliùñakulaputrakabhàgyàni garhayatà bàhyaparijanena kathyamànakaùñapàrthivàvasthaü ràjakulaü vive÷a. aviralabàùpapayaþpariplutalocanena pitçparijanena vãkùyamàõo vividhauùadhidravyadravagandhagarbham utkvathatàü kvàthànàü sarpiùàü tailànàü ca prapacyamànànàü gandham àjighrann avàpa tçtãyaü kakùyàntaram. tatra càtiniþ÷abde gçhàvagrahaõãgràhibahuvetriõi triguõatiraskariõãtirohitasuvãthãpathe pihitapakùadvàrake parihçtakavàñarañite ghañitagavàkùarakùitamaruti dåyamànaparicàrake caraõatàóanasvanatsopànaprakupitapratãhàre nibhçtasaüj¤ànirdi÷yamànasakalakarmaõi nàtinikañopaviùñakaïkañini koõasthitàhvànacakitàcamanakavàhini caüdra÷àlikàlãnamåkamaulaloke mahàdhividhurabàndhavàïganàvargagçhãtapracchannapragrãvake saüjavanapu¤jitodvignaparijane praviùñakatipayapraõayini gambhãrajvaràrambhabhãtabhiùaji durmanàyamànamanttriõi mandàyamànapurodhasi sãdatsuhçdi vidràõavipa÷citi saütaptàptasàmante vicittacàmaragràhiõi duþkhakùàma÷irorakùiõi kùãyamàõaprasàdavittakamanorathasaüpadi svàmibhaktiparityaktàhàrahãyamànabalavikalavallabhabhåbhçti kùititalapatitasakalarajanãjàgaråkaràjaputrakumàrake kulakramàgatakulaputranivahohyamàna÷uci ÷okasaükucitaka¤cukini nirànandanandini niþ÷vasannirà÷àsannasevake niþsçtatàmbåladhåsaràdharavàrayoùiti vilakùavaidyopadi÷yamànapathyàharaõàvahitapaurogave 'nujãvipãyamànoccacaùakadhàràvàrivinodyamànàsya÷oùaruji ràjàbhilàùabhojyamànabahubhuji bheùajasàmagrãsaüpàdanavyagrasamagravyavahàriõi muhurmuhuràhåyamànatoyakarmàntikànumitaghoràturatçùi tuùàraparikaritakaraka÷i÷irãkriyamàõoda÷viti ÷vetàrdrakarpañàrpitakarpåraparàga÷ãtalãkçta÷alàke nà÷yànapaïkilipyamànanavabhàõóagatagaõóåùagrahaõamastuni timyatkomalakamalinãpalà÷apràvçtamçdumçõàlake sanàlanãlotpalapålãsanàthasalilapànabhàjanabhuvi dhàrànipàtanirvàrpyamàõakvathitàmbhasi pañupàñala÷arkaràmodamuci ma¤cakà÷ritasikatilakarkarãvi÷ràntàntaracakùuùi sarala÷evàlavalayitagaladgolayantrake galvarka÷àlàjirollàsitalàjasaktunipãtamasàrapàrãparigçhãtakarka÷arkare ÷i÷irauùadharasacårõàvakãrõasphañika÷ukti÷aïkhasaücaye saücitapracurapràcãnàmalakamàtuluïgadràkùàdàóimàdiphale pratigràhitavipraviprakãryamàõa÷àntyudakavipruùi preùyàpreùyamàõalalàñalepopadigdhadçùadi dhavalagçhe sthitaü paralokavijayàya nãràjyamàõam iva jvarajvalanenànavarataparivartanaistaraïgiõi ÷ayanãye ÷eùam iva viùoùmaõà kùãrodanvati viceùñamànaü muktàphalavàlukàdhålidhavalitaü jaladhim iva kùayakàle ÷uùyantaü kàlena kailàsam iva da÷ànanenoddhriyamàõam aviratacandanacarcàparàõàü paricàrikàõàm atyuùõàvayavaspar÷abhasmãbhåtodarair iva dhavalaiþ karaiþ spç÷yamànaü lokàntaraprasthitaü sthàsnunà svaya÷aseva candanànulepanacchalenàpçcchyamànam avicchinnadãyamànakamalakumudendãvaradalaü kàlakañàkùapatana÷abalam iva ÷arãram udvahantaü nibióadukålapaññanipãóitake÷àntakathyamànakaùñavedanànubandhaü mårdhànaü dhàrayantaü durdharavedanonnamannãla÷iràjàlakakaràlena ca kàlàïgulilikhyamànalekhàkhyàtamaraõàvadhidivasasaükhyàneneva lalàñaphalakena bhayam upajanayantam àsannayamadar÷anodvegàd iva ca kiücidantaþpraviùñatàrakaü cakùur dadhànaü ÷uùyadda÷anapaïktiprasçtadhåsaradãdhititaraïgiõãü mçgatçùõikàm ivoùõàü niþ÷vàsaparamparàm udvahantam atyuùõaniþ÷vàsadagdhayeva ÷yàmàyamànayà rasanayà nivedyamànadàruõasaünipàtàrambham uraþsthalasthàpitamaõimauktikahàracandanacandrakàntaü kçtàntadåtadar÷anayogyam ivàtmànaü kurvàõam aïgabhaïgavalanotkùiptabhujayugalaü paryastahastanakhamayåkhair dhàràgçham iva tàpa÷àntaye racayantaü nediùñhasalilamaõikuññimàdar÷odareùu nipatadbhiþ pratibimbair api saütàpàti÷ayam iva kathayantaü spçùantãü praõayinãm iva vi÷vàsabhåmiü mårcchàm api bahu manyamànam antakàhvànàkùarair iva sabhayabhiùagdçùñair ariùñair àviùñaü mahàprasthànakàle svasaütàpasaütànam àptahçdayeùu saücàrayantam aratiparigçhãtam ãrùyayeva chàyayà vimucyamànam udyogam ivopadravàõaü sarvàstramokùam iva kùàmatàyà hastãkçtaü vihastatayà viùayãkçtaü vaiùamyeõa kùetrãkçtaü kùayeõa gocarãkçtaü glànyà daùñaü duþkhàsikayà àtmãkçtam asvàsthyena vidheyãkçtaü vyàdhinà kroóãkçtaü kàlena lakùyãkçtaü dakùiõà÷ayà pãtam iva pãóàbhir jagdham iva jàgareõa nigãrõam iva vaivarõyena gràsãkçtam iva gàtrabhaïgena hriyamàõam iva vipadbhir vaõñyamànam iva vedanàbhir luõñhyamànam iva duþkhair àditsitaü daivena niråpitaü niyatyà samàghràtam anityatvena abhibhåyamànam abhàvena parikalitaü paràsutayà dattàvakà÷aü kle÷asya nivàsaü vaimanasyasya samãpe kàlasya antike 'ntyocchvàsasya mukhe mahàpravàsasya dvàri dãrghanidràyàþ jihvàgre jãvite÷asya vartamànaü viralaü vàci calitaü cetasi vihvalaü vapuùi kùãõam àyuùi pracuraü pralàpe saütataü ÷vasite jitaü jçmbhikàbhiþ paràdhãnam àdhibhir anubaddham anubandhikàbhiþ pàr÷vàpaviùñayà cànavaratarodanocchånanayanayà gçhãtacàmarikayàpi niþ÷vasitair eva vãjayantyà vividhauùadhidhålidhåsarita÷arãrayà muhur muhur àryaputra svapiùi iti vyàharantyà devyà ya÷omatyà ÷irasi vakùasi ca spç÷yamànaü pitaram adràkùãt. dçùñvà ca prathamaduþkhasaüpàtamathyamànamatir à÷aïkita iva bhàgadheyebhyaþ samabhavat. antakapuravartinam eva ca pitaram amanyata. niràkçta iva càntaþkaraõena kùaõam àsãt. avadhåta÷ ca dhairyeõa kùetrãkçtaþ kùobheõa riktãkçto ratyà viùayãkçto viùàdena pàvakamayam iva hçdayam udvahan viùamavidåùitànãva muhyantãndriyàõi bibhràõas tamasà rasàtalam api vi÷eùayan ÷ånyatvenàkà÷am apy ati÷ayàno nàvindata kartavyam. paspar÷a ca hçdayena bhiyam uttamàïgena ca gàm. avanipatis tu dåràd eva dçùñvàtidayitaü tanayaü tadavastho 'pi nirbharasnehàvarjitaþ pradhàvamàno manasà prasàrya bhujau ehy ehi ity àhvayan ÷arãràrdhena ÷ayanàd udagàt. sasaübhramam upasçtaü cainaü vinayàvanamram unnamayya balàd urasi nive÷ya vi÷ann iva premõà ni÷àkaramaõóalamadhyaü majjann ivàmçtamaye mahàsarasi snàpayann iva mahati haricandanarasaprasravaõe 'bhiùicyamàna iva tuùàràdridraveõa pãóayann aïgair aïgàni kapolena kapolam avaghaññayan nimãlayan pakùmàgragrathitàjasràsravisràviõã vilocane vismçtajvarasaüjvaraþ suciram àliliïga. kathaü kathamapi ciràd vimuktam apasçtya kçtanamaskàraü praõatajananãkam upàgatam àsãnaü ca ÷ayanàntike pibann iva vigatanimeùani÷calena cakùuùà vyalokayat. paspar÷a ca punaþ punar vepathumatà pàõitalena kùayakùàmakaõñha÷ ca kçcchràd ivàvadãt: vatsa kç÷o 'si iti. bhaõóis tv akathayat: deva tçtãyam ahaþ kçtàhàrasyàsyàdya iti. tac chrutvà bàùpavegagçhyamàõàkùaraü kathaü katham apy àyataü niþ÷vasyovàca vatsa jànàmi tvàü pitçpriyam atimçduhçdayam. ãdç÷eùu vidhurayati dhãmato 'pi dhiyam. atidurdharo bàndhavasnehaþ sarvapramàthã. yato nàrhasy àtmànaü ÷uce dàtum. uddàmamahàdàhajvaradagdho 'pi dahye khalv aham adhikataram anenàyuùmadàdhinà. ni÷itam iva ÷astraü takùõoti màü tvadãyas tanimà. sukhaü ca ràjyaü ca vaü÷a÷ ca pràõà÷ ca paraloka÷ ca tvayi me sthitàþ. yathà mama tathà sarvàsàü prajànàm. tvadvidhànàü pãóàþ pãóayanti sakalam eva bhuvanatalam. na ny alpapuõyabhàjàü vaü÷am alaükurvanti bhavàdç÷àþ phalam asyànekajanmàntaropàrjitasyàkaluùasya karmaõaþ. karatalagatam iva kathayanti caturõàm apy arõavànàm àdhipatyaü te lakùaõàni. tvajjanmanaiva kçtàrtho 'smi. nirabhilàùo 'smi jãvitavye. bhiùaganurodhaþ pàyayati màm auùadham. api ca vatsa sarvaprajàpuõyaiþ sakalabhuvanatalaparipàlanàrtham utpatsyamànànàü bhavàdç÷àü janmagrahaõopàyaþ pitarau. prajàbhis tu bandhumanto ràjàno na j¤àtibhiþ. tad uttiùñha. kuru punar eva sarvàþ kriyàþ. kçtàhàre ca tvayy aham api svayam upayokùye pathyam ity evam abhihitasya càsya dhakùyann iva hçdayam atitaràü ÷okànalaþ saüdudhukùe. kùaõamàtraü ca sthitvà pitrà punar àhàràrtham àdi÷yamàno dhavalagçhàd avatatàra. cakàra ca cetasi akàõóe khalv ayaü samupasthito mahàpralayo vyabhra iva vajrapàtaþ. sàmànyo 'pi tàvac chokaþ socchvàsaü maraõam anupadiùñauùadho mahàvyàdhir abhasmãkaraõo 'gniprave÷o 'nuparatasyaiva narakavàso nirjyotiraïgàravarùam a÷akalãkaraõaü krakacadàraõam avraõo vajrasåcãpàtaþ. kim uta vi÷eùa÷ritaþ. kim atra karavàõi iti. ràjapuruùeõàdhiùñhita÷ ca gatvà svadhàma dhåmamayàn iva kçtà÷rupàtàn agnimayàn iva janitahçdayadàhàn viùamayàn iva dattamårcchàvegàn. mahàpàtakamayàn ivotpàditaghçõàn kùàramayàn ivànãtavedanàn katicit kavalàn agçhõàt. àcàmaü÷ ca càmaragràhiõam àdide÷a. vij¤àyàgaccha katham àste tàta iti. gatvà ca pratinivçttya ca deva tathaiva iti vij¤àpitas tenàgçhãtatàmbåla evottàmyatà manasàstàbhilàùiõi savitari sarvàn àhåyopahvare vaidyàn kim asminn evaüvidhe vidheyam adhunà iti viùaõõahçdayaþ papraccha. te tu vyaj¤àpayan deva dhairyam avalambasva. katipayair eva vàsaraiþ punaþ svàü prakçtim àpannaü svasthaü ÷roùyasi pitaram iti. teùàü tu bhiùajàü madhye paunarvasavo yuvàùñàda÷avarùade÷ãyas tasminn eva ràjakule kulakramàgato gataþ paramparàm aùñàïgasyàyurvedasya bhåbhujà sutanirvi÷eùaü làlitaþ prakçtyaivàtipañãyasyà praj¤ayà yathàvadvij¤àtà vyàdhisvaråpàõàü rasàyano nàma vaidyakumàrakaþ sàsras tuùõãm adhomukho 'bhåt. pçùña÷ ca ràjasånunà sakhe rasàyana kathaya tathyaü yad asàdhv iva pa÷yasi iti. so 'bravãt: deva ÷vaþ prabhàte yathàvasthitam àvedayitàsmi iti. atraiva càntare bhavanakamalinãpàlaþ kokam à÷vàsayann aparavaktram uccair apañhat. vihaga kuru dçóhaü manaþ svayaü tyaja ÷ucam àssva vivekavartmani / saha kamalasarojinã÷riyà ÷rayati sumeru÷iro virocanaþ // BaHcar_5.4 // tac càkarõya vàõnimittaj¤aþ pitari sutaràü jãvità÷àü ÷ithilãcakàra. gateùu ca bhiùakùu kùatadhçtiþ kùapàmukhe kùitipàlasamãpam eva punar àruroha. tatra ca dàho mahàn. àhara hàràn hariõi. maõidarpaõàn me dehe dehi vaidehi. himalavair limpa lalàñaü lãlàvati. ghanasàrakùodadhålãr nidhehi dhavalàkùi. nikùipa cakùuùi candrakàntaü kàntimati. kapole kalaya kuvalayaü kalàvati. candanacarcàü racaya càrumati. pàñaya pañamàrutaü pàñalike. mandaya dàham indumati aravindair janaya jalàrdrayà mudaü madiràvati samupanaya mçõàlàni màlati taralaya tàlavçntam àvantike mårdhànaü dhàvamànaü badhàna bandhumati kandharàü dhàraya dhàraõike urasi sa÷ãkaraü karaü kuru kuraïgavati saüvàhaya bàhå balàhike pãóaya pàdau padmàvati gçhàõa gàóham aïgam anaïgasene kà velà vartate vilàsavati naiti nidrà kathà kathaya kumudvati ity evaü pràyàn pitur àlàpàn anavaratam àkarõayan dåyamànahçdayo duþkhadãrghàü jàgrad eva ni÷àm anaiùãt. uùasi càvatãrya ràjadvàrade÷opasarpiõà parivardhakenopasthàpite 'pi turaïge caraõàbhyàm evàjagàma svamandiram. tatra ca tvaramàõo bhràtur àgamanàrtham upary upari kùiprapàtino dãrghàdhvagàn atijavina÷ coùñrapàlàn pràhiõot. prakùàlitavadana÷ ca parijanenopanitam api pratikarma nàgrahãt. agrataþ sthitànàü ràjaputrayånàü vimanasàü rasàyano rasàyana iti jalpitam avyaktam a÷rauùãt. paryapçcchac ca tàn bhadràþ kiü rasàyana iti. pçùñà÷ ca te sarve samam eva tåùõãübabhåvuþ. bhåyo bhåya÷ cànubadhyamànà duþkhena kathaü katham apy àcacakùire deva pàvakaü praviùña iti. tac ca ÷rutvà pluùña ivàntastàpena sadyo vivarõatàm agàt. utpàñyamànam iva ca na ÷a÷àka ÷okàndhaü dhàrayituü hçdayam. àsãc càsya cetasi kàmaü svayaü na bhavati na tu ÷ràvayaty apriyaü vacanam aratikaram itara ivàbhijàto janaþ. kçcchre ca yathànenànuùñhitam ujjvalãkçtam adhikataraü jvalanaprave÷ena kalyàõaprakçti kàrtasvaram iva kaulaputram asyeti. puna÷ càcintayat samucitam evàthavà snehasyedam. kim asya tàto na tàtaþ kiü vàmbà na jananã vayaü na bhràtaraþ. anyasminn api tàvat svàmini durlabhãbhavati bhavanty asavo dhriyamàõà hrãhetavo loke kim utàmçtamaye 'nujãvinàü nirvyàjabàndhave 'vandhyaprasàde sugçhãtanàmni tàte. saüprati sàüpratam àcaritam anenàtmànaü dahatà. kiü vàsyàkalpam avasthitasya stheyaso ya÷omayasya dahyate. patitaþ sa kevalaü dahane. dagdhàs tu vayam. dhanyaþ khalv asàv agraõãþ puõyabhàjàm. apuõyabhàk tv idam eva ràjakulaü kulaputreõa yat tàdç÷à viyuktam. api ca mamàpi kaþ khalv eteùàü pràõànàü kàryàtibhàraþ kçtya÷eùo và kà và vyàpçtatà yena nàdyàpi niùñhuràþ pràõàþ pratiùñhante. ko vàntaràyo hçdayasya yena sahasradhà na dalatãti. duþkhàrta÷ ca na jagàma ràjasadma. samutsasarja ca sarvakàryàõi. ÷ayanãye nipatyottarãyavàsasà sottamàïgam àtmàn avaguõñhyàtiùñhat. itthaübhåte ca deve harùe ràjani ca tadavasthe sarvasyaiva lokasya kapoleùu kãlità iva karà locaneùu lepyamayya ivà÷rusrutayo nàsàgreùu grathità iva dçùñayaþ karõeùåtkãrõà iva ruditadhvanayo jihvàsu sahajànãva hà kaùñàni lapaneùu pallavitànãva ÷vasitàni adhareùu likhitànãva paridevitapadàni hçdayeùu nidhànãkçtànãva duþkhàny abhavan. uùõà÷rudàhabhãteva nàbhajata netrodaràõi nidrà. niþ÷vàsavàtavidhåtà iva vyalãyanta hàsàþ. nirava÷eùadagdheva ca saütàpena na pravartata vàõã. kathàsv api nà÷råyanta parihàsàþ. kvàpy agamann iti nàj¤àyanta gãtagoùñhyaþ. janmàntaràtãtànãva nàsmaryanta làsyàni. svapne 'pi nàgçhyanta prasàdhanàni. vàrtàpi nàlabhyatopabhogànàm. nàmàpi nàkãrtyatàhàrasya. khapuùpapratimàny àsann àpànamaõóalàni. lokàntaram ivànãyanta bandivàcaþ. yugàntara ivàvartanta nivçttayaþ. punar ivàdahyata ÷okàgninà makaraketuþ. divàpi nàmucyanta ÷ayanàni. ÷anaiþ ÷anai÷ ca mahàpuruùavinipàtapi÷unàþ samaü samantàt samudabhavan bhuvane bhåyàüso bhåpater abhàvàya bhayam utpàdayanto bhåtànàü mahotpàtàþ. tathà hi dolàyamànasakalakulàcalacakravàlà patyà sàrdhaü gantukàmeva prathamam acalad dharitrã. dhànvantarer ivàntare tasmin smarantaþ parasparàsphàlanavàcàlavãcayo vijughårõire 'rõavàþ. bhåbhçdabhàvabhãtànàü vitata÷ikhikalàpavikañakuñilàþ ke÷apà÷à ivordhvãbabhåvur dhåmaketavaþ kakubhàm. dhåmaketukaràlitadiïmukhaü dikpàlàrabdhàyuùkàmahomadhåmadhåmram ivàbhavad bhuvanam. bhraùñabhàsi taptakàlàyasakumbhababhruõi bhànumaõóale bhayaükarakabandhakàyavyàjena ko 'pi pàrthivapràõitàrthã puruùopahàram ivopajahàra. jvalitapariveùamaõóalàbhogabhàsvaro jighçkùàjçmbhamàõasvarbhànubhayàd uparacitàgnipràkàra iva pratyadç÷yata ÷vetabhànuþ. avanipatipratàpaprasàdhitàþ prathamatarakçtapàvakaprave÷à ivàdahyantànuraktà di÷aþ. sruta÷oõita÷ãkaràsàràruõitatanur anumaraõàya pràvçtapàñalàü÷ukapañevàdç÷yata vasudhàvadhåþ. naràdhipavinà÷asaübhramabhãtair lokapàlair iva kàlàyasakavàñapuñair akàlakàlameghapañalair arudhyanta digdvàràõi. pretapatiprayàõaprahatàþ pañavaþ pañahà ivàrañanto hçdayasphoñanàþ pasphàyire nipatatàü nirghàtànàü ghorà ghananirghoùàþ. nikañãbhavadyamamahiùakhurapuñodbhåtà iva dyumaõidhàma dhåsarãcakruþ kramelakakacakapilàþ pàü÷uvçùñayaþ. virasaviràviõãnàm unmukhãnàü ÷ikhino jvàlàþ pratãcchantya iva patantãr ulkà nabhaso vavà÷ire ÷ivànàü ràjayaþ. ràjadhàmani dhåmàyamànakabarãvibhàgavibhàvitavikàràþ prakãrõake÷apà÷aprakà÷ita÷okà iva pràkà÷anta pratimàþ kuladevatànàm. upasiühàsanam àkulaü kàlaràtrividhåyamànavçjinaveõãbandhavibhramaü bibhràõaü babhràma bhràmaraü pañalam. añatàm antaþpurasyopari kùaõam api na ÷a÷àma vyàkro÷ã vàyasànàm. ÷vetàtapatramaõóalamadhyàj jãvitam iva ràjyasya sarasapi÷itapiõóalohitaü ca¤cacca¤cur uccair uccakhàna khaõóaü màõikyasya kåjajjaradgçdhro mahotpàtadåyamàna÷ ca katham api ninàya ni÷àm. anyasminn ahani samãpam asya ràjakulàd drutagativi÷avi÷ãryamàõàlaükàrajhàükàriõã vijayaghoùeõeva viùàdasyàkulacaraõacalattulàkoñikvaõitavàcàlitàbhir udgrãvàbhiþ kiü kim etad iti pçcchyamàneva dåràd eva bhavanahaüsãbhiþ skhalitavi÷àla÷roõi÷i¤jànara÷anànuràviõãbhi÷ ca bàùpàndhà samupadi÷yamànamàrgeva gçhasàrasãbhir adçùñakavàñapaññasaüghaññasphuñitalalàñapaññarudhirapañalena pañànteneva raktàü÷ukasya mukham àcchàdya prarudatã saütàpabalavilãnakanakavalayarasadhàràm iva vetralatàm utsçjantã mukhamaruttaraïgitàm uttarãyàü÷ukapañãü sphurantã phaõinãva nirmokama¤jarãm àkarùantã namràüsasraüsinànilavilolena nãlatamena tamàlapallavacãracãvareõeva ÷okocitena dhammillaracanàrahitena ÷iroruhasaücayena ca¤catà pràvçtakucà kucatàóanapãóayà samucchånàtàmra÷yàmatalaü muhur muhur atyuùõà÷rupramàrjanapradagdham iva karakisalayaü dhunànà cakùurnirjhare ÷ãryati snapayantãva ÷okàgniprave÷àya svakapolatalapratibimbitam àsannalokaü lolalocanapravçttais taralais tàrakàü÷ubhiþ ÷yàmàyamànam àtmaduþkhena divasam api dahantãva kva kumàraþ kva kumàra iti pratipuruùaü pçcchantã veleti nàmnà ya÷omatyàþ pratãhàryàjagàma. viùaõõalokalocanapratyudgatà copasçtya kuññimanyastahastayugalà galantãbhiþ si¤cantãva ÷uùyantaü da÷anadãdhitidhàràbhir àdhåsaram adharam adhomukhã vij¤àpitavatã deva paritràyasva paritràyasva. jãvaty eva bhartari kim apy adhyavasitaü devyà iti. tatas tad aparam àkarõya cyuta iva sattvena druta iva duþkhena àcànta iva cintayà tulita iva tàpena aïgãkçta ivàïgenàpratipattir àsãt. àsãc càsya cetasi pratipannasaüj¤asya bahu÷o 'pi hçdaye duþkhàbhiùaïgo nipatann a÷manãva lohaprahàraþ kañhine hutabhujam utthàpayati na tu bhasmasàtkaroti me niranukro÷asya kàyam iti. utthàya ca tvaramàõo 'ntaþpuram agàt. tatra ca martum udyatànàü ràjamahiùãõàm a÷çõod duràd eva tàta cåta cintayàtmànaü pravasati te jananã. vatsa jàtãguccha gacchàmy àpçcchasva màm. mayà vinàdyànàthà bhavasi bhagini bhavanadàóimalate. raktà÷oka marùaõãyàþ pàdaprahàràþ karõapårapallavabhaïgàparàdhà÷ ca. putraka antaþpurabàlabakulaka vàruõãgaõóåùagrahaõadurlalita dçùño 'si. vatse priyaïgulatike gàóham àliïga màü durlabhà bhavàmi te. bhadra bhavanadvàrasahakàraka dàtavyo nivàpatoyà¤jalir apatyam asi. bhràtaþ pa¤jara÷uka yathà na vismarasi màü kiü vyàharasi dårãbhåtàsmi te ÷àrike svapne naþ samàgamaþ punar bhåyàt. màtar màrgalagnaü kasya samarpayàmi gçhamayårakam amba sutaval làlanãyam idaü haüsamithunaü mandapuõyayà mayà na saübhàvito 'sya cakravàkayugalasya vibàhotsavaþ. màtçvatsale nivartasva. gçhahariõike samupanaya sauvidallavallabhavallakãü pariùvaje tàvad enàm. candrasene sudçùñaþ kriyatàm ayaü janaþ. bindumati iyaü te 'ntyà vandanà. ceñi mu¤ca caraõau. àrye kàtyàyanike kiü rodiùi nãtàsmi daivena. tàta ka¤cukin kiü màm alakùaõàü pradakùiõãkaroùi. dhàtreyi dhàrayàtmànaü kiü pàdayoþ patasi. bhagini gçhàõa màm apa÷cimàü kaõñhe kaùñaü na dçùñà priyasakhã malayavatã. kuraïgavati ayam àmantraõà¤jaliþ. sànumati ayam antyaþ praõàmaþ. kuvalayavati eùa te 'vasànapariùvaïgaþ. sakhyaþ kùantavyàþ praõayakalahà ity evaüpràyàn àlàpàn. dahyamàna÷ravaõa÷ ca taiþ pravi÷ann eva niryàntãü dattasarvasvàpateyàü gçhãtamaraõaprasàdhanàü jànakãm iva jàtavedasaü patyuþ puraþ pravekùyantãü pratyagrasnànàrdradehatayà ÷riyam iva bhagavatãü sadyaþ samudràd utthitàü kusumbhababhruõã vàsasã divam iva tejasã sàüdhye dadhànàü tàmbåladigdharàgàndhakàràdharaprabhàpañapàñalaü paññàü÷ukam iva vidhavàmaraõacihnam aïgalagnam udvahantãü raktakaõñhasåtreõa kucàntaràvalambinà sphuñitahçdayavigalitarudhiradhàrà÷aïkàü kurvantãü tiryakkuñilakuõóalakoñikaõñakàkçùñatantunà hàreõa valitena sitàü÷ukapà÷eneva kaõñham utpãóayantãü sarasakuïkumàïgaràgatayà kavalitàm iva didhakùatà citàrciùmatà citànalàrcanakusumair iva dhavaladhavalair a÷rubindubhir aü÷ukotsaïgam àpårayantãü gçhadevatàmantraõabalim iva valayair vigaladbhiþ pade pade vikirantãm àprapadãnàü kaõñhe guõakusumamàlàü yamadolàm ivàråóhàm antargu¤janmadhukaramukhareõàmantryamàõalocanotpalàm iva karõotpalena pradakùiõãkriyamàõam iva maõinåpurabandhubhir baddhamaõóalaü bhramadbhir bhavanahaüsaiþ saünihitapràõasamaü maraõàya cittam iva citraphalakam avicalaü dhàrayantãm arcàbaddhoddhåyamànadhavalapuùpadàmakàü pativratàpatàkàm iva patipràsayaùñim iùñàm upagåhamànàü bandhor iva nijacàritrasya dhavalasya nçpàtapatrasya puro netrodakam utsçjantãü patyuþ pàdapatanasamudvamadabhyadhikabàùpàmbhaþpravàhapratiruddhadç÷aþ katham api pratipannàde÷àn sacivàn saüdi÷antãm anunayanivartitavidhuravçddhabandhuvargavardhamànadhvanibhir gçhàkrandair àkçùyamàõa÷ravaõàü bhartçbhàùitanibhaiþ pa¤jarasiühabçühitair hriyamàõahçdayàü dhàtryà bhartçbhaktyà ca nijayà prasàdhitàü mårcchayà jaratyà ca saüstutayà dhàryamàõàü sakhyà pãóayà ca vyasanasaügatayà samàliïgitàü parijanena saütàpena ca gçhãtasarvàvayavena parãtàü kulaputrocchvasitai÷ ca mahattarair adhiùñhitàü ka¤cukibhir duþkhai÷ càtivçddhair anugatàü bhåpàlavallabhàn kauleyakàn api sàsram àlokayantãü sapatnãnàm api pàdayoþ patantãü citraputrikàm apy àmantrayamàõàü gçhapatatriõàm apy a¤jaliü purastàd uparacayantãü pa÷ån apy àpçcchyamànàü bhavanapàdapàn api pariùvajyamànàü màtaraü dadar÷a. dåràd eva ca bàùpàyamàõadçùñir abhyadhàt: amba tvam api màü mandapuõyaü tyajasi prasãda nivartasva ity abhidadhàna eva ca sasneham iva nåpuramaõimarãcibhi÷ cumbyamànacåóa÷ caraõayor nyapatat. devã tu ya÷omatã tathà tiùñhati pàpanihita÷irasi vimanasi kanãyasi preyasi tanaye guruõà giriõevodvegàvegenàvaùñabhyamànà mårcchàndhatamasaü rasàtalam iva pravi÷antã bàùpapravàheõeva ciranirodhasaüpiõóitena snehasaübhàreõa nirbharàvirbhåtenàbhibhåyamànà kçtaprayatnàpi nivàrayituü na ÷a÷àka bàùpotpatanam. utkañakucotkampaprakañitàsahya÷okàkåtà ca gadgadikàgçhyamàõagalavikalà niþsàmànyamanyutaralãkriyamàõàdharodde÷à punaruktasphuraõanibióitanàsàpuñà nimãlya nayane nayanàmbhaþsekaplavena plàvayantã vimalau kapolau saücchàdya karanakhamayåkhamàlàkhacitatanunà tanvantaranirgacchadacchàsrasrotasevàü÷ukapañàntena kiücid uttànitaü vadanenduü dåyamànamànasà smarantã prasnutastanã prasavadivasàd àrabhya sakalam aïka÷àyinaþ ÷ai÷avam asya j¤àtigçhagatahçdayà amba tàta na pa÷yataü pàpàü paralokaprasthitàü màm evam atiduþkhitàm iti muhur muhur àkrandatã pitarau hà vatsa vi÷ràntabhàgadheyayà na dçùño 'si iti preùñhaü jyeùñhaü tanayam asaünihitaü kro÷antã anàthà jàtà iti ÷va÷urakulavartinãü duhitaram anu÷ocantã niùkaruõa kim aparàddhaü tavàmunà janena iti daivam upàlabhamànà nàsti matsamà sãmantinã duþkhabhàginã iti nindantã bahuvidham àtmànaü muùitàsmi kçtànta nç÷aüsa tvayà ity akàõóe kçtàntaü garhamàõà muktakaõñham aticiraü pràkçtapramadeva pràrodãt. pra÷ànte ca manyuvege sasneham utthàpayàm àsa sutam. hastena càsya praruditasya pakùmapàlãpu¤jyamànà÷rukaõanivahàü drutàm ivàdhikataraü kùarantãü dçùñim unmamàrja. svayam api kañhoraràgaparipãyamànena dhavalimnà mucyamànodare kvathada÷rusravatparyante ÷ukla÷ãkaratàratàrakitapakùmaõã såkùmatarà÷rubinduparipàñãpatanànubandhavidhure locane punaþ punar àpåryamàõe pramçjya bàùpàrdragaõóagçhãtàü ca ÷ravaõa÷ikharam àropya ÷okalambàm alakalatàm adhaþsrastavilolabàlikàvyàkulitàü ca samutsàrya tira÷cãü cikurasañàm a÷rupravàhapåritam àrdraü ca kiücic cyutam utkùipya hastena stanottarãyaü taraïgitam iva nakhàü÷upañalena magnàü÷ukapañàntatanutàmralekhàlà¤chitalàvaõyaku¤jikàvarjitaràjataràjahaüsàsyasamudgãrõena payasà prakùàlya mukhakamalaü kalamåkalokavidhçte vàsaþ÷akale ÷ucini samunmçjjya pàõã sutavadanavinihitanibhçtanayanayugalà ciraü sthitvà punaþ punar àyataü niþ÷vasyàvàdãt: vatsa nàsti na priyo nirguõo và parityàgàrho và. stanyenaiva saha tvayà pãtaü me hçdayam. asmiü÷ ca samaye prabhåtaprabhuprasàdàntarità tvàü na pa÷yati dçùñiþ. api ca putraka puruùàntaravilokanavyasaninã ràjyopakaraõam akaruõà và nàsmi lakùmãþ kùamà và. kulakalatram asmi càritramàtradhanà dharmadhavale kule jàtà. kiü vismçto 'si màü samara÷ata÷auõóasya puruùaprakàõóasya kesariõa iva kesariõãü gçhiõãm. vãrajà vãrajàyà vãrajananã ca màdç÷ã paràkramakrayakrãtà katham anyathà kuryàt. evaüvidhena pitrà te bharatabhagãrathanàbhàganibhena narendravçndàrakeõa gçhãtaþ pàõiþ. àsevitaþ sevàsaübhràntànantasàmantasãmantinãsamàvarjitajàmbånadaghañàbhiùekaþ ÷irasà. labdho manorathadurlabho mahàdevãpaññabandhasatkàralàbho lalàñena. àpãtau yuùmadvidhaiþ putrair amitrakalatrabandivçndavidhåyamànacàmaramaruccalacãnàü÷ukadharau payodharau. sapatnãnàü ÷iraþsu nihitaü namannikhilakañakakuñumbinãkirãñamàõikyamàlàrcitaü caraõayugalakam. evaü kçtàrthasarvàvayavà kim aparam apekùe kùãõapuõyà martum avidhavaiva và¤chàmi. na ca ÷aknomi dagdhasya svabhartur àryaputravirahità ratir iva nirarthakàn pralàpàn kartum. pitu÷ ca te pàdadhålir iva prathamaü gaganagamanam àvedayantã bahumatà bhaviùyàmi ÷årànuràgiõãnàü suràïganànàm. pratyagradçùñadàruõaduþkhadagdhàyà÷ ca me kiü dhakùyati dhåmadhvajaþ. maraõàc ca me jãvitam evàsmin samaye sàhasam. ati÷ãlaþ pati÷okànalàd akùayasnehendhanàd asmàd analaþ. kailàsakalpe pravasati jãve÷vare jarattçõakaõikàlaghãyasi jãvite lobha iti kva ghañate 'pi ca jãvantãm api màü narapatimaraõàvadhãraõamahàpàtakinãü na sprakùyanti putra putraràjyasukhàni. duþkhadagdhànàü ca bhåtir amaïgalà càpra÷astà ca nirupayogà ca bhavati. vatsa vi÷vastànàü ya÷asà sthàtum icchàmi loke na vapuùà. tad aham eva tvàü tàvat tàta prasàdayàmi na punar manorathapràtikålyena kadarthanãyàsmi. ity uktvà pàdayor apatat. sa tu sasaübhramam apanãya caraõayugalam avanamitatanur ubhayakaravidhçtavapuùam avanitalagata÷irasam udanamayan màtaram. durnivàratàü ca ÷ucaþ samavadhàrya kulayoùiducitàü ca tàm eva ÷reyasãü manyamànaþ kriyàü kçtani÷cayàü ca tàü j¤àtvà tåùõãm adhomukho 'bhavat. abhinandanti hi snehakàtaràpi kulãnatà de÷akàlànuråpam. devy api ya÷omatã pariùvajya samàghràya ca ÷irasi nirgatya caraõàbhyàm eva càntaþpuràt pauràkrandaprati÷abdanirbharàbhir uparudhyamàneva digbhiþ sarasvatãtãraü yayau. tatra ca strãsvabhàvakàtarair dçùñipàtaiþ pravikasitaraktapaïkajapu¤jair ivàrcayitvà bhagavantaü bhànumantam iva mårtir aindavã citrabhànuü pràvi÷at. itaro 'pi màtçmaraõavihvalo bandhuvargaparivçtaþ pituþ pàr÷vaü pràyàt. apa÷yac ca svalpàva÷eùapràõavçttiü parivartyamànatàrakaü tàrakaràjam ivàstam abhilaùantaü janayitàram. asahya÷okodrekàbhidruta÷ ca tyàjitaþ snehena dhairyam. à÷liùyàsya sakaladurmadamahãpàlamaulimàlàlàlitau pàdapadmàv antastàpàn mukhacandram iva dravãbhavantaü da÷anajyotsnàjàlam iva jalatàm àpadyamànaü locanalàvaõyam iva vilãyamànaü mukhasudhàrasam iva syandamànam acchàccham a÷rusrotasàü saütànaü mahàmeghamayavilocana iva varùan nitaravadvimuktàràva÷ ciraü ruroda. ràjà tu tam uparudhyamànadçùñir aviratarudita÷abdà÷rita÷ravaõaþ pratyabhij¤àya ÷anaiþ ÷anair avàdãt. putra nàrhasy evaü bhavitum. bhavadvidhà na hy amahàsattvàþ. mahàsattvatà hi prathamam avalambanaü lokasya pa÷càd ràjavãjità. sattvavatàü càgraõãþ sarvàti÷ayà÷ritaþ kva bhavàn kva vaiklavyaü kulapradãpo 'si iti divasakarasadç÷atejasas te laghåkaraõam iva. puruùasiüho 'si iti ÷auryapañupraj¤opabçühitaparàkramasya nindeva. kùitir iyaü tava iti lakùaõàkhyàtacakravartipadasya punaruktam iva. gçhyatàü ÷rãr iti svayam eva ÷riyà parigçhãtasya viparãtam iva. adhyàsyatàm ayaü loka ity ubhayalokavijigãùor apuùkalam iva. svãkriyatàü ko÷a iti ÷a÷ikaranikaranirmalaya÷aþsaücayaikàbhinive÷ino nirupayogam iva. àtmãkriyatàü ràjakam iti guõagaõàtmãkçtajagato gatàrtham iva. uhyatàü ràjyabhàra iti bhuvanatrayabhàravahanocitasyànucitaviyoga iva. prajàþ parirakùyantàm iti dãrghadordaõóàrgalitadiïmukhasyànuvàda iva. parijanaþ paripàlyatàm iti lokapàlopamasyànuùaïgikam iva. sàtatyena ÷astràbhyàsaþ kàrya iti dhanurguõakiõakalaïkakàlãkçtaprakoùñhasya kim àdi÷yate. nigràhyatàü càpalajàtam iti nåtanataravayasi nigçhãtendriyasya niravakà÷eva me vàõã. nirava÷eùatàü ÷atravo neyà iti sahajasya tejasa eveyaü cintà. ity evaü vadann evàpunarunmãlanàya nimimãla ràjasiüho locane pratyapadyata ca påùàtmajaþ. asminn evàntare påùàpy àyuùeva tejasà vyayujyata tata÷ ca lajjamàna iva narapatijãvitàpaharaõajanitàd àtmajàparàdhàd adhomukhaþ samabhavat. bhåpàlàbhàva÷oka÷ikhinevàntastàpyamànas tàmratàü prapede. mandaü mandam apriyapra÷nàrtham iva laukikãü sthitim anuvartamàno 'vàtarad divaþ. ditsur iva jane÷àya jalà¤jalim aparajalanidhisamãpam upasasarpa. sadyodattajalà¤jalir duþkhadahanadagdham iva karasahasram àlohitam àdhatta. evaü ca mahànaràdhipanidhananidhãyamànavipulavairagya iva ÷àntavapuùi vi÷ati giriguhàgahvaraü gabhastimàlini samupohyamànamahàjanà÷rudurdinàrdrãkçta iva nirvàrtyàtape rodanatàmrasakalalokalocanaruceva lohitàyati jagati uùõàyamànànekanaraniþ÷vàsasaütàpapluùña iva ca nãlàyamàne divase nçpànugamanapracalitayeva lakùmyà mucyamànàsu kamalinãùu pati÷uceva parivçtacchàyàyàü ÷yàmàyamànàyàü bhuvi kulapatreùv iva parityaktakalatreùu kçtakaruõapralàpeùu vanàntàn à÷rayatsu duþkhiteùu cakravàkeùu chatrabhaïgabhãteùv iva nigåóhako÷eùu ku÷e÷ayeùu sphuñitadigvadhåhçdayarudhirapañalaplava iva galite raktàtape krameõa ca lokàntaram upagatavaty anuràga÷eùe jàte tejasàm adhã÷e. gaganatalavitanyamànabahalaràgapàñalàyàü pretapatàkàyàm iva pravçttàyàü saüdhyàyàü ÷ava÷ibikàlaükàrakçùõacàmaramàlàsv iva sphurantãùu dar÷anapratikålàsu timiralekhàsu asitàgurukàlakàùñhàyàü kenàpi citàyàm iva racitàyàü rajanyàü dantàmalapatraprasàdhitakarõikàsu kesaramàlàkalpitamuõóamàlikàsu anumartum ivodyatàsu prahasitamukhãùu kumudalakùmãùu avatarattrida÷avimànakiïkiõãkvaõita iva ÷råyamàõe ÷àkhi÷ikharakulàyalãyamàna÷akunikulakåjite nàkapathaprasthitapàrthivapratyudgatapuruhåtàtapatra iva pårvasyàü di÷i dç÷yamàne candramasi narendraþ svayaü samarpitaskandhair gçhãtvà ÷ava÷ibikàü ÷ibisamaþ sàmantaiþ paurai÷ ca purohitapuraþsaraiþ saritaü sarasvatãü nãtvà narapatisamucitàyàü citàyàü hutà÷asatkriyayà ya÷aþ÷eùatàm anãyata. devo 'pi harùaþ pu¤jãbhåtena sakaleneva jãvalokena lokena ràjakulasaübaddhenà÷eùeõa ÷okamåkena parivçto 'ntarvartinàpi ÷okànalataptena snehadraveõa bahir iva sicyamàno nirvyavadhànàyàü dharaõyàm upaviùña eva tàü ni÷ãthinãü bhãmarathãbhãmàm akhilàü saràjako jajàgàra. ajani càsya cetasi tàte dårãbhåte saüpraty etàvàn khalu jãvaloko lokasya bhagnàþ panthàno manorathànàü khilãbhåtàni bhåtisthànàni sthagitàny ànandasya dvàràõi suptà satyavàdità luptà lokayàtrà vilãnà bàhu÷àlità pralãnà priyàlàpità proùitàþ puruùakàravihàravikàràþ samàptà samara÷auõóatà dhvastà paraguõaprãtir vi÷ràntà vi÷vàsabhåmayo 'padàny apadànàni nirupayogàni ÷àstràõi niravalambanà vikramaikarasatà kathàva÷eùà vi÷eùaj¤atà dadàtu jano jalà¤jalim aurjityàya pratipadyatàü pravrajyàü prajàpàlatà badhnàtu vaidhavyaveõãü varamanuùyatà samà÷rayatu ràja÷rãr à÷ramapadaü paridhattàü dhavale vàsasã vasumatã vahatu valkale vilàsità tapasyatu tapovaneùu tejasvità pràvçõotu cãvare vãratà kva gamyatàü punas tasya kçte kçtaj¤atayà kva punaþ pràpsyati tàdç÷àn mahàpuruùanirmàõaparamàõån parameùñhã ÷ånyàþ saüvçttà da÷a di÷o guõànàü jagaj jàtam andhakàraü dharmasya niùphalam adhunà janma ÷astropajãvinàm. tàtena vinà kutas tyàs tàdç÷yo divasam asamasamararasasamàrabdhakalahakathàkaõñakitasubhañakapolabhittayo vãragoùñhyaþ. api nàma svapne 'pi dç÷yeta dãrgharaktanayanaü punas tanmukhasarojaü janmàntare 'pi punaþ pariùvajyeta tallohastambhàbhyadhikagarimagarbhaü bhujayugalam. lokàntare 'pi putrety àlapataþ punaþ punaþ ÷råyeta sà sudhàrasam udgirantã mathyamànakùãrasàgarodgàragambhãrà bhàratãti. etàni cànyàni ca cintayata evàsya katham api sà kùayam iyàya yàminã. tataþ ÷uceva muktakaõñham àrañatsu kçkavàkakuleùu gçhagiritaru÷ikharebhyaþ pàtayatsv àtmànaü mandiramayåreùu parityaktanijanivàseùu ca vanàya prasthiteùu patraratheùu sadyastanåbhåte tàmyati tamasi mandãbhåtàtmasneheùv abhàvam abhilaùatsu pradãpeùu sphuradaruõakiraõavalkalapràvçtavapuùi pravrajyàm iva pratipanne nabhasi prabhàtasamayena samuttãryamàõàsu pàrthivàsthi÷akalakalàsv iva kalaviïkakaüdharàdhåsaràsu tàrakàsu bhåbhçddhàtugarbhakumbhadhàriùu vividhasaraþsarittãrthàbhimukheùu prasthiteùu vanakarikuleùu ÷àva÷ucisikthapañalapàõóure piõóa ivàparapayonidhipulinaparisare pàtyamàne ÷a÷ini krameõa ca nçpacitànaladhåmavisaradhåsarãkçtatejasãva narapati÷okapàvakadàhakiraõakalaïkakàlãkçtacetasãva proùitasamastàntaþpurapuraüdhrimukhacandravçndodvegavidràõavapuùãva prathamàstamitarohiõãraõaraõakavimanasãva càstamupagate ràjanikare ràjatãva deve divam àråóhe savitari parivçtte ràjya iva rajanãprabandhe prabuddharàjahaüsamaõóalaprabodhyamànaþ païkajàkara iva cacàla snànàya devo harùaþ. tata÷ ca nåpuraravaviràmamåkamandamandirahaüseùu ÷okàkulakatipayaka¤cukimàtràva÷eùeùu ÷uddhànteùu patitayåthapa iva vanagajayåthe kakùyàntaravartini pitçparijane viùàdiny uparirudanniùàdini ca stambhaniùaõõe niùpandamande ràjaku¤jare manduràpàlakàkrandakathite càjirabhàji ràjavàjini vi÷ràntajaya÷abdakalakale ca ÷ånye ca mahàsthànamaõóape dahyamànadçùñir nirjagàma ràjakulàt. agàc ca sarasvatãtãram. tasyàü snàtvà pitre dadàv udakam. apasnàta÷ càniùpãóitamaulir eva paridhàyodgamanãyadukålavàsasã niþ÷vàsaparo niràtapatro nirutsàraõaþ samupanãte 'pi saptau caraõàbhyàm eva nàsàgràsaktena raktatàmarasatàmreõa cakùuùà hçdayàva÷eùasyàpi pitur dàha÷aïkayà ÷okàgnim iva udgirann atàmbålasyàpi suciraprakùàlitasya kalpatarukisalayakomalasyeva svabhàvapàñalasyàdharasyàdharapallavasya prabhayà màüsarudhirakavalàn iva hçdayàbhighàtàd udvamann uùõaniþ÷vàsamokùair bhavanam àjagàma. ràjavallabhàs tu bhçtyàþ suhçdaþ sacivà÷ ca tasminn evàhani nirgatya priyaü putradàram utsçjyodbàùpair bandhubhir vàryamàõà api bahunçpaguõagaõahçtahçdayàþ kecid àtmànaü bhçguùu babandhuþ kecit tatraiva tãrtheùu tasthuþ kecid ana÷anair àstãrõatçõaku÷à vyathamànamànasàþ ÷ucam asamàm a÷amayan kecic chalabhà iva vai÷vànaraü ÷okàvegaviva÷à vivi÷uþ kecid dàruõaduþkhadahanadahyamànahçdayà gçhãtavàcas tuùàra÷ikhariõaü ÷araõam upàyayuþ kecid vindhyopatyakàsu vanakarikulakara÷ãkaràsàrasicyamànatanavaþ pallava÷ayana÷àyinaþ saütàpam a÷amayan kecit saünihitàn api viùayàn utsçjya sevàvimukhàþ paricchinnaiþ piõóakair añavãbhuvaþ ÷ånyà jagçhuþ kecit pavanà÷anà dharmadhanà dhamaddhamanayo munayo babhåvuþ kecid gçhãtakàùàyàþ kàpilaü matam adhijagire giriùu kecid àcoñitacåóàmaõiùu ÷iraþsu ÷araõãkçtadhårjañayo jañà jaghañire. apare paripàñalapralambacãvaràmbarasaüvãtàþ svàmyanuràgam ujjvalaü cakruþ. anye tapovanahariõajihvà¤calollihyamànamårtayo jaràü yayuþ. apare punaþ pàõipallavapramçùñair àtàmraràgair nayanapuñaiþ kamaõóalubhi÷ ca vàri vahanto gçhãtavratà muõóà viceruþ. devam api harùaü tadavasthaü pitç÷okavihvalãkçtaü ÷riyaü ÷àpa iti mahãü mahàpàtakam iti ràjyaü roga iti bhogàn bhujaïgà iti nilayaü niraya iti bandhuü bandhanam iti jãvitam aya÷a iti dehaü droha iti kalyatàü kalaïka iti àyur apuõyaphalam iti àhàraü viùam iti viùam amçtam iti candanaü dahana iti kàmaü krakaca iti hçdayasphoñanam abhyudaya iti ca manyamànaü sarvàsu kriyàsu vimukhaü pitçpitàmahaparigrahàgatà÷ ciraütanàþ kulaputràþ vaü÷akramàhitagauravà÷ ca gràhyagiro guravaþ ÷rutismçtãtihàsavi÷àradà÷ ca jaraddvijàtayaþ ÷rutàbhijana÷ãla÷àlino mårdhàbhiùiktà÷ càmàtyà ràjàno yathàvadadhigatàtmatattvà÷ ca saüstutà maskariõaþ samaduþkhasukhà÷ ca munayaþ saüsàràsàratvakathanaku÷alà brahmavàdinaþ ÷okàpanayananipuõà÷ ca pauràõikàþ paryavàrayan. asvatantrãkçta÷ ca tair manasàpi nàlabhata ÷okànupravaõam àcaritum. pracuramitrànunãyamàna÷ ca sanàbhibhiþ kathaü katham apy àhàràdikàsu kriyàsv àbhimukhyam abhajata. bhràtçgatahçdaya÷ càcintayat: api nàma tàtasya maraõaü mahàpralayasadç÷am idam upa÷rutya àryo bàùpajalasnàto na gçhõãyàd valkale. nà÷rayed và ràjarùir à÷ramapadam. na vi÷ed và puruùasiüho giriguhàm. a÷rusalilanirbharabharitanayananalinayugalo và pa÷yed anàthàü pçthivãm. prathamavyasanaviùamavihvalaþ smared àtmànaü và puruùottamaþ. anityatayà janitavairàgyo và na niràkuryàd upasarpantãü ràjyalakùmãm. dàruõaduþkhadahanaprajvalitadeho và pratipadyetàbhiùekam. ihàgato và ràjabhir abhidhãyamàno na paràcãnatàm àcared iti. atipitçpakùapàtã khalv àryaþ. sarvadà tàta÷làghayà màm abhidhatte tàta harùa kasyacid abhåd bhaviùyati và punaþ kà¤canatàlatarupràü÷u kàyapramàõam idam ãdçk ca divasakaraprãtyà divasamunmukhavikasitaü mukhamahàkamalam. etau ca vajrastambhabhàsvarau bhujakàõóau. ete ca hasitamadàlasahaladharavibhramà vilàsàþ ko 'nyo mànã vikrànto vadànyo và iti. etàni cànyàni ca cintayan dar÷anotsukahçdayo bhràtur àgamanam udãkùamàõaþ kathaü katham apy atiùñhad iti. iti mahàkavi÷rãbàõabhaññakçtau harùacarite mahàràjamaraõavarõanaü nàma pa¤cama ucchvàsaþ.