Asvaghosa: Saundarananda (source unknown) Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sastra section, text no. 87 The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ // om namo buddhàya // Saundaranandaü Mahàkàvyam prathamaþ sargaþ kapilavastu varõana gautamaþ kapilo nàma munirdharmabhçtàü varaþ / babhåva tapasi ÷ràntaþ kàkùãvàniva gautamaþ // Saund_1.1 // a÷i÷riyadyaþ satataü dãptaü kà÷yapavattapaþ / à÷i÷ràya ca tadvçddhau siddhiü kà÷yapavat paràm // Saund_1.2 // haviþùu ya÷ca svàtmàrthaü gàmadhukùad vasiùñhavat / tapaþ÷iùñeùu ca ÷iùyeùu gàmadhukùad vasiùñhavat // Saund_1.3 // màhàtmyàddãrghatapaso yo dvitãya ivàbhavat / tçtãya iva ya÷càbhåt kàvyàïgirasayordhiyà // Saund_1.4 // tasya vistãrõatapasaþ pàr÷ve himavataþ ÷ubhe / kùetraü càyatanaü caiva tapasàmà÷ramo 'bhavat // Saund_1.5 // càruvãruttaruvanaþ prasnigdhamçdu÷àdvalaþ / havirdhåmavitànena yaþ sadàbhra ivàbabhau // Saund_1.6 // mçdubhiþ saikataiþ snigdhaiþ kesaràstarapàõóubhiþ / bhåmibhàgairasaükãrõaiþ sàïgaràga ivàbhavat // Saund_1.7 // ÷ucibhistãrthasaükhyàtaiþ pàvanairbhàvanairapi / bandhumàniva yastasthau sarobhiþ sasaroruhaiþ // Saund_1.8 // paryàptaphalapuùpàbhiþ sarvato vanaràjibhiþ / ÷u÷ubhe vavçdhe caiva naraþ sàdhanavàniva // Saund_1.9 // nãvàraphalasantuùñaiþ svasthaiþ ÷àntairanutsukaiþ / àkãrõo 'pi tapobhçddhiþ ÷ånya÷ånya ivàbhavat // Saund_1.10 // agnãnàü håyamànànàü ÷ikhinàü kåjatàmapi / tãrthànàü càbhiùekeùu ÷u÷ruve yatra niþsvanaþ // Saund_1.11 // virejurhariõà yatra suptà medhyàsu vediùu / salàjairmàdhavãpuùpairupahàràþ kçtà iva // Saund_1.12 // api kùudramçgà yatra ÷àntà÷ceruþ samaü mçgaiþ / ÷araõyebhyastapasvibhyo vinayaü ÷ikùità iva // Saund_1.13 // saüdigdhe 'pyapunarbhàve viruddheùvàgameùvapi / pratyakùiõa ivàkurvaüstapo yatra tapodhanàþ // Saund_1.14 // yatra sma mãyate brahma kai÷cit kai÷cinna mãyate / kàle nimãyate somo na càkàle pramãyate // Saund_1.15 // nirapekùàþ ÷arãreùu dharme yatra svabuddhayaþ / saühçùñà iva yatnena tàpasàstepire tapaþ // Saund_1.16 // ÷ràmyanto munayo yatra svargàyodyuktacetasaþ / taporàgeõa dharmasya vilopamiva cakrire // Saund_1.17 // atha tejasvisadanaü tapaþkùetraü tamà÷ramam / kecidikùvàkavo jagmå ràjaputrà vivatsavaþ // Saund_1.18 // suvarõastambhavarùmàõaþ siühoreskà mahàbhujàþ / pàtraü ÷abdasya mahataþ ÷riyàü ca vinayasya ca // Saund_1.19 // arharåpà hyanarhasya mahàtmàna÷calàtmanaþ / pràj¤àþ praj¤àvimuktasya bhràtçvyasya yavãyasaþ // Saund_1.20 // màtç÷ulkàdupagatàü te ÷riyaü [ca] viùehire / rarakùu÷ca pituþ satyaü yasmàcchi÷iyire vanam // Saund_1.21 // teùàü munirupàdhyàyo gautamaþ kapilo 'bhavat / gurugotràdataþ kautsàste bhavanti sma gautamàþ // Saund_1.22 // ekapitroryathà bhràtroþ pçthagguruparigrahàt / ràma evàbhavad gàrgyo vàsubhadro 'pi gautamaþ // Saund_1.23 // ÷àkavçkùapraticchannaü vàsaü yasmàcca cakrire / tasmàdikùvàkuvaü÷yàste bhuvi ÷àkyà iti smçtàþ // Saund_1.24 // sa teùàü gautama÷cakre svavaü÷asadç÷ãþ kriyàþ / munirårdhvaü kumàrasya sagarasyeva bhàrgavaþ // Saund_1.25 // kaõvaþ ÷àkuntalasyeva bharatasya tarasvinaþ / vàlmikiriva dhãmàü÷ca dhãmatormaithileyayoþ // Saund_1.26 // tadvanaü muninà tena tai÷ca kùatriyapuïgavaiþ / ÷àntàü guptàü ca yugapad brahmakùatra÷riyaü dadhe // Saund_1.27 // athodakala÷aü gçhya teùàü vçddhicikãrùayà / muniþ sa viyadutpatya tànuvàca nçpàtmajàn // Saund_1.28 // yà patet kala÷àdasmàdakùayyasalilànmahãm / dhàrà tàmanatikramya màmanveta yathàkramam // Saund_1.29 // tataþ paramamityuktvà ÷irobhiþ praõipatya ca / rathànàruruhuþ sarve ÷ãghravàhànalaükçtàn // Saund_1.30 // tataþ sa tairanugataþ syandanasthairnabhogataþ / tadà÷ramamahãpràntaü paricikùepa vàriõà // Saund_1.31 // aùñàpadamivàlikhya nimittaiþ surabhãkçtam / tànuvàca muniþ sthitvà bhåmipàlasutànidam // Saund_1.32 // asmin dhàràparikùipte nemicinhitalakùaõe / nirmimãdhvaü puraü yåyaü mayi yàte triviùñapam // Saund_1.33 // tataþ kadàcitte vãràstasmin pratigate munau / babhramuyauüvanoddàmà gajà iva niraïku÷à // Saund_1.34 // baddhagodhàïgulãtràõà hastaviùñhitakàrmukàþ / ÷aràdhmàtamahàtåõà vyàyatàbaddhavàsasaþ // Saund_1.35 // jij¤àsamànà nàgeùu kau÷alaü ÷vàpadeùu ca / anucakrurvanasthasya dauùyanterdevakarmaõaþ // Saund_1.36 // tàn dçùñvà prakçtiü yàtàn vçddhànvyàghra÷i÷åniva / tàpasàstadvanaü hitvà himavantaü siùevire // Saund_1.37 // tatastadà÷ramasthànaü ÷ånyaü taiþ ÷ånyacetasaþ / pa÷yanto manyunà taptà vyàlà iva ni÷a÷vasuþ // Saund_1.38 // atha te puõyakarmàõaþ pratyupasthitavçddhayaþ / tatra tajj¤airupàkhyàtànavàpurmahato nidhãn // Saund_1.39 // alaü dharmàrthakàmànàü nikhilànàmavàptaye / nidhayo naikavidhayo bhårayaste gatàrayaþ // Saund_1.40 // tatastatpratilambhàcca pariõàmàcca karmaõaþ / tasmin vàstuni vàstuj¤àþ puraü ÷rãmannyave÷ayan // Saund_1.41 // saridvistãrõaparikhaü spaùñà¤citamahàpatham / ÷ailakalpamahàvapraü girivrajamivàparam // Saund_1.42 // pàõóuràññàlasumukhaü suvibhaktàntaràpaõam / harmyamàlàparikùiptaü kukùiü himagireriva // Saund_1.43 // vedavedàïgaviduùastasthuùaþ ùañsu karmasu / ÷àntaye vçddhaye caiva yatra viprànajãjapan // Saund_1.44 // tadbhåmerabhiyoktçõàü prayuktàn vinivçttaye / yatra svena prabhàvena bhçtyadaõóànajãjapan // Saund_1.45 // caritradhanasampannàn salajjàn dãrghadar÷inaþ / arhato 'tiùñhipan yatra ÷åràn dakùàn kuñumbinaþ // Saund_1.46 // vyastaistaistairguõaiyuktàn mativàgvikramàdibhiþ / karmasu pratirupeùu sacivàüstànnyayåyujan // Saund_1.47 // vasumadbhiravibhràntairalaüvidyairavismitaiþ / yad babhàse naraiþ kãrõaü mandaraþ kinnarairiva // Saund_1.48 // yatra te hçùñamanasaþ pauraprãticikãrùayà / ÷rãmantyudyànasaüj¤àni ya÷odhàmànyacikaran // Saund_1.49 // ÷ivàþ puùkariõã÷caiva paramàgryaguõàmbhasaþ / nàj¤ayà cetanotkarùàddikùu sarvàsvacãkhanan // Saund_1.50 // manoj¤àþ ÷rãmatãþ praùñhãþ pathiùåpavaneùu ca / sabhàþ kåpavatã÷caiva samantàt pratyatiùñhipan // Saund_1.51 // hastya÷varathasaükãrõamasaükãrõamanàkulam / anigåóhàrthivibhavaü nigåóhaj¤ànapauruùam // Saund_1.52 // sanidhànamivàrthànàmàdhànamiva tejasàm / niketamiva vidyànàü saüketamiva saüpadàm // Saund_1.53 // vàsavçkùaü guõavatàmà÷rayaü ÷araõaiùiõàm / ànartaü kçta÷àstràõàmàlànaü bàhu÷àlinàm // Saund_1.54 // samàjairutsavairdàyaiþ kriyàvidhibhireva ca / alaücakruralaüvãryàste jagaddhàma tatpuram // Saund_1.55 // yasmàdanyàyataste ca kaücinnàcãkaran karam / tasmàdalpena kàlena tattadàpåpuran puram // Saund_1.56 // kapilasya ca tasyarùestasminnà÷ramavàstuni / yasmàtte tatpuraü cakrustasmàt kapilavàstu tat // Saund_1.57 // kakandasya makandasya ku÷àmbasyeva cà÷rame / puryo yathà hi ÷råyante tathaiva kapilasya tat // Saund_1.58 // àpuþ puraü tatpuruhåtakalpàste tejasàryeõa na vismayena / àpurya÷ogandhamata÷ca ÷a÷vat sutà yayàteriva kãrtimantaþ // Saund_1.59 // tannàthavçttairapi ràjaputrairaràjakaü naiva raràja ràùñram / tàràsahastrairapi dãpyamànairanutthite candra ivàntarãkùam // Saund_1.60 // yo jyàyànatha vayasà guõai÷ca teùàü bhàtéõàü vçùabha ivaujasà vçùàõàm / te tatra priyaguravastamabhyaùicannàdityà da÷a÷atalocanaü divãva // Saund_1.61 // àcàravànvinayavànnayavànkriyàvàn dharmàya nendriyasukhàya dhçtàtapatraþ / tadbhràtçbhiþ parivçtaþ sa jugopa ràùñram saükrandano divamivànusçto marudbhiþ // Saund_1.62 // saundarananda mahàkàvya meü "kapilavastu varõana" nàmaka prathama sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ dvitãyaþ sargaþ ràjà ÷uddhodana tataþ kadàcitkàlena tadavàpa kulakramàt / ràjà ÷uddhodano nàma ÷uddhakarmà jitendriyaþ // Saund_2.1 // yaþ sasa¤je na kàmeùu ÷rãpràptau na visismiye / nàvamene parànçddhyà parebhyo nàpi vivyathe // Saund_2.2 // balãyàn sattvasaüpannaþ ÷rutavàn buddhimànapi / vikrànto nayavàü÷caiva dhãraþ sumukha eva ca // Saund_2.3 // vapuùmàü÷ca na ca stabdho dakùiõo na ca nàrjavaþ / tejasvã na ca na kùàntaþ kartà ca na ca vismitaþ // Saund_2.4 // àkùiptaþ ÷atrubhiþ saükhye suhçdbhi÷ca vyapà÷ritaþ / abhavad yo na vimukhastejasà ditsayaiva ca // Saund_2.5 // yaþ pårvaiþ ràjabhiryàtàü yiyàsurdharmapaddhatim / ràjyaü dãkùàmiva vahan vçttenànvagamat pitén // Saund_2.6 // yasya suvyavahàràcca rakùaõàcca sukhaü prajàþ / ÷i÷yire vigatodvegàþ pituraïkagatà iva // Saund_2.7 // kçta÷àstraþ kçtàstro và jàto và vipule kule / akçtàrtho na dadç÷e yasya dar÷anameyivàn // Saund_2.8 // hitaü vipriyamapyukto yaþ su÷ràva na cukùubhe / duùkçtaü bahvapi tyaktvà sasmàra kçtamaõvapi // Saund_2.9 // praõatànanujagràha vijagràha kuladviùaþ / àpannàn parijagràha nijagràhàsthitàn pathi // Saund_2.10 // pràyeõa viùaye yasya tacchãlamanuvartinaþ / arjayanto dadç÷ire dhanànãva guõànapi // Saund_2.11 // adhyaiùña yaþ paraü brahma na vyaiùña satataü dhçteþ / dànànyadita pàtrebhyaþ pàpaü nàkçta kiücana // Saund_2.12 // dhçtyàvàkùãt pratij¤àü sa sadvàjãvodyatàü dhuram / na hyavà¤chãccyutaþ satyànmuhårtamapi jãvitam // Saund_2.13 // viduùaþ paryupàsiùña vyakà÷iùñàtmavattayà / vyarociùña ca ÷iùñebhyo màsãùe candramà iva // Saund_2.14 // avedãd buddhi÷àstràbhyàmiha càmutra ca kùamam / arakùãddhairyavãryàbhyàmindriyàõyapi ca prajàþ // Saund_2.15 // ahàrùãd duþkhamàrtànàü dviùatàü corjitaü ya÷aþ / acaiùãcca nayairbhåmiü bhåyasà ya÷asaiva ca // Saund_2.16 // apyàsãd duþkhitàn pa÷yan prakçtyà karuõàtmakaþ / nàdhauùãcca ya÷o lobhàdanyàyàdhigatairdhanaiþ // Saund_2.17 // sauhàrdadçóhabhaktitvànmaitreùu viguõeùvapi / nàdidàsãdaditsãttu saumukhyàt svaü svamarthavat // Saund_2.18 // anivedyàgramarhadbhyo nàlikùat kiücidaplutaþ / gàmadharmeõa nàdhukùat kùãratarùeõa gàmiva // Saund_2.19 // nàsçkùad balimapràptaü nàrukùanmànamai÷varam / àgamairbuddhimàdhikùaddharmàya na tu kãrtaye // Saund_2.20 // kle÷àrhànapi kàü÷cittu nàkliùña kliùñakarmaõaþ / àryabhàvàcca nàdhukùad dviùato 'pi sato guõàn // Saund_2.21 // àkçkùad vapuùà dçùñãþ prajànàü candramà iva / parasvaü bhuvi nàmçkùanmahàviùamivoragam // Saund_2.22 // nàkrukùad viùaye tasya ka÷citkai÷cit kvacit kùataþ / àdikùattasya hastasthamàrtebhyo hyabhayaü dhanuþ // Saund_2.23 // kçtàgaso 'pi praõatàn pràgeva priyakàriõaþ / adar÷atsnigdhayà dçùñyà ÷lakùõena vacasàsicat // Saund_2.24 // bavhãradhyagamad vidyà viùayeùvakutåhalaþ / sthitaþ kàrtayuge dharme dharmàt kçcchre 'pi nàsrasat // Saund_2.25 // avardhiùña guõaiþ ÷a÷vadavçdhanmitrasaüpadà / avartiùña ca vçddheùu nàvçtad garhite pathi // Saund_2.26 // ÷araira÷ã÷amacchatrån guõairbandhånarãramat / randhrairnàcåcudad bhçtyàn karairnàpãpióat prajàþ // Saund_2.27 // rakùaõàccaiva ÷auryàcca nikhilàü gàmavãvapat / spaùñayà daõóanãtyà ca ràtrisatrànavãvapat // Saund_2.28 // kulaü ràjarùivçttena ya÷ogandhamavãvapat / dãptyà tama ivàdityastejasàrãnavãvapat // Saund_2.29 // apaprathat pitéü÷caiva satputrasadç÷airguõaiþ / salileneva càmbhodo vçttenàjihõadat prajàþ // Saund_2.30 // dànairajasravipulaiþ somaü viprànasåùavat / ràjadharmasthitatvàcca kàle sasyamasåùavat // Saund_2.31 // adharmiùñhàmacakathanna kathàmakathaükathaþ / cakravartãva ca paràn dharmàyàbhyudasãùahat // Saund_2.32 // ràùñramanyatra ca balerna sa kiücidadãdapat / bhçtyaireva ca sodyogaü dviùaddarpamadãdapat // Saund_2.33 // svairevàdãdapaccàpi bhåyo bhåyo guõaiþ kulam / prajà nàdãdapaccaiva sarvadharmavyavasthayà // Saund_2.34 // a÷ràntaþ samaye yajvà yaj¤abhåmimamãmapat / pàlanàcca dvijàn brahma nirudvignànamãmapat // Saund_2.35 // gurubhirvidhivat kàle saumyaþ somamamãmapat / tapasà tejasà caiùa dviùatsainyamamãmapat // Saund_2.36 // prajàþ paramadharmaj¤aþ såkùmaü dharmamavãvasat / dar÷anàccaiva dharmasya kàle svargamavãvasat // Saund_2.37 // vyaktamapyarthakçcchreùu nàdharmiùñhamatiùñhipat / priya ityeva cà÷aktaü na saüràgàdavãvçdhat // Saund_2.38 // tejasà ca tviùà caiva ripån dçptànabãbhasat / ya÷odãpena dãptena pçthivãü ca vyabãbhasat // Saund_2.39 // ànu÷aüsyànna ya÷ase tenàdàyi sadàrthine / dravyaü mahadapi tyaktvà na caivàkãrti ki¤cana // Saund_2.40 // tenàrirapi duþkhàrto nàtyàji ÷araõàgataþ / jitvà dçptànapi ripånna tenàkàri vismayaþ // Saund_2.41 // na tenàbhedi maryàdà kàmàdveùàdbhayàdapi / tena satsvapi bhogeùu nàsevãndriyavçttità // Saund_2.42 // na tenàdar÷i viùamaü kàryaü kvacana kiücana / vipriyapriyayoþ kçtye na tenàgàmi nikriyàþ // Saund_2.43 // tenàpàyi yathàkalpaü soma÷ca ya÷a eva ca / veda÷càmnàyi satataü vedokto dharma eva ca // Saund_2.44 // evamàdibhiratyakto babhåvàsulabhairguõaiþ / a÷akyaþ ÷akyasàmantaþ ÷àkyaràjaþ sa ÷akravat // Saund_2.45 // atha tasmin tathà kàle dharmakàmà divaukasaþ / vicerurdi÷i lokasya dharmacaryàü didçkùavaþ // Saund_2.46 // dharmàtmàna÷carantaste dharmajij¤àsayà jagat / dadç÷ustaü vi÷eùeõa dharmàtmànaü naràdhipam // Saund_2.47 // devebhyastuùitebhyo 'tha bodhisattvaþ kùitiü vrajan / upapattiü praõidadhe kule tasya mahãpateþ // Saund_2.48 // tasyà devã nçdevasya màyà nàma tadàbhavat / vãtakrodhatamomàyà màyeva divi devatà // Saund_2.49 // svapne 'tha samaye garbhamàvi÷antaü dadar÷a sà / ùaódantaü vàraõaü ÷vetamairàvatamivaujasà // Saund_2.50 // taü vinidi÷i÷uþ ÷rutvà svapnaü svapnavido dvijàþ / tasya janma kumàrasya lakùmãdharmaya÷obhçtaþ // Saund_2.51 // tasya sattvavi÷eùasya jàtau jàtikùayaiùiõaþ / sàcalà pracacàlorvã taraïgàbhihateva nauþ // Saund_2.52 // såryara÷mibhirakliùñaü puùpavarùaü papàta khàt / digvàraõakaràdhåtàd vanàccaitrarathàdiva // Saund_2.53 // divi dundubhayo nedurdãvyatàü marutàmiva / didãpe 'bhyadhikaü såryaþ ÷iva÷ca pavano vavau // Saund_2.54 // tutuùustuùità÷caiva ÷uddhàvàsà÷ca devatàþ / saddharmabahumànena sattvànàü cànukampayà // Saund_2.55 // samàyayau ya÷aþketuü ÷reyaþketukaraþ paraþ / babhràje ÷àntayà lakùmyà dharmo vigrahavàniva // Saund_2.56 // devyàmapi yavãyasyàmaraõyàmiva pàvakaþ / nando nàma suto jaj¤e nityànandakaraþ kule // Saund_2.57 // dãrghabàhurmahàvakùàþ siühàüso vçùabhekùaõaþ / vapuùàgryeõa yo nàma sundaropapadaü dadhe // Saund_2.58 // madhumàsa iva pràpta÷candro nava ivoditaþ / aïgavàniva cànaïgaþ sa babhau kàntayà ÷riyà // Saund_2.59 // sa tau saüvardhayàmàsa narendraþ parayà mudà / arthaþ sajjanahastastho dharmakàmau mahàniva // Saund_2.60 // tasya kàlena satputrau vavçdhàte bhavàya tau / àryasyàrambhamahato dharmàrthàviva bhåtaye // Saund_2.61 // tayoþ satputrayormadhye ÷àkyaràjo raràja saþ / madhyade÷a iva vyakto himavatpàriyàtrayoþ // Saund_2.62 // tatastayoþ saüskçtayoþ krameõa narendrasånvoþ kçtavidyayo÷ca / kàmeùvajasraü pramamàda nandaþ sarvàrthasiddhastu na saürara¤ja // Saund_2.63 // sa prekùyaiva hi jãrõamàturaü ca mçtaü ca vimç÷an jagadanabhij¤amàrtacittaþ / hçdayagataparaghçõo na viùayaratimagamajjananamaraõabhayamabhito vijighàüsuþ // Saund_2.64 // udvegàdapunarbhave manaþ praõidhàya sa yayau ÷ayitavaràïganàdanàsthaþ / ni÷i nçpatinilayanàd vanagamanakçtamanàþ sarasa iva mathitanalinàt kalahaüsaþ // Saund_2.65 // saundarananda mahàkàvye "ràjavarõana" nàma dvitãyaþ sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ tçtãyaþ sargaþ tathàgata varõana tapase tataþ kapilavàstu hayagajarathaughasaükulam / ÷rãmadabhayapranuraktajanaü sa vihàya ni÷citamanà vanaü yayau // Saund_3.1 // vividhàgamàüstapasi tàü÷ca vividhaniyamà÷rayàn munãn / prekùya sa viùayatçùàkçpaõànanavasthitaü tapa iti nyavartata // Saund_3.2 // atha mokùavàdinamaràóamupa÷amamatiü tathodrakam / tattvakçtamatirupàsya jahàvayamapyamàrga iti màrgakovidaþ // Saund_3.3 // sa vicàrayan jagati kiü nu paramamiti taü tamàgamam / ni÷cayamanadhigataþ parataþ paramaü cacàra tapa eva duùkaram // Saund_3.4 // atha naiùa màrga iti vãkùya tadapi vipulaü jahau tapaþ / dhyànaviùayamavagamya paraü bubhuje varànnamamçtattvabuddhaye // Saund_3.5 // sa suvarõapãnayugabàhurçùabhagatiràyatekùaõaþ / plakùamavaniruhamabhyagamat paramasya ni÷cayavidherbubhutsayà // Saund_3.6 // upavi÷ya tatra kçtabuddhiracaladhçtiradriràjavat / màrabalamajayadugramatho bubudhe padaü ÷ivamahàryamavyayam // Saund_3.7 // avagamya taü ca kçtakàryamamçtamanaso divaukasaþ / harùatulamagaman mudità vimukhã tu màrapariùat pracukùubhe // Saund_3.8 // sanagà ca bhåþ pravicacàla hutabahasakhaþ ÷ivo vavau / nedurapi ca suradundubhayaþ pravavarùa càmbudharavarjitaü nabhaþ // Saund_3.9 // avabudhya caiva paramàrthamajaramanukampayà vibhuþ / nityamamçtamupadar÷ayituü sa varàõasãparikaràmayàt purãm // Saund_3.10 // atha dharmacakramçtanàbhi dhçtimatisamàdhinemimat / tatra vinayaniyamàramçùirjagato hitàya pariùadyavartayat // Saund_3.11 // iti duþkhametadiyamasya samudayalatà pravartikà / ÷àntiriyamayamupàya iti pravibhàga÷aþ paramidaü catuùñayam // Saund_3.12 // abhidhàya ca triparivartamatulamanivartyamuttamam / dvàda÷aniyatavikalpaü çùirvininàya kauõóinasagotramàditaþ // Saund_3.13 // sa hi doùasàgaramagàdhamupadhijalamàdhijantukam / krodhamadabhayataraïgacalaü pratatàra lokamapi ca vyatàrayat // Saund_3.14 // sa vinãya kà÷iùu gayeùu bahujanamatho girivraje / pitryamapi paramakàruõiko nagaraü yayàvanujighçkùayà tadà // Saund_3.15 // viùayàtmakasya hi janasya bahuvividhamàrgasevinaþ / såryasadç÷avapurabhyudito vijahàra sårya iva gautamastamaþ // Saund_3.16 // abhitastataþ kapilavàstu parama÷ubhavàstusaüstutam / vastumati÷uci ÷ivopavanaü sa dadar÷a niþspçhatayà yathà vanam // Saund_3.17 // aparigrahaþ sa hi babhåva niyatamatiràtmanã÷varaþ / naikavidhabhayakareùu kimu svajanasvade÷ajanamitravastuùu // Saund_3.18 // pratipåjayà na sa jaharùa na ca ÷ucamavaj¤ayàgamat / ni÷citamatirasicandanayorna jagàma duþkhasukhayo÷ca vikriyàm // Saund_3.19 // atha pàrthivaþ samupalabhya sutamupagataü tathàgatam / tårõamabahuturagànugataþ sutadar÷anotsukatayàbhiniryayau // Saund_3.20 // sugatastathàgatamavekùya narapatimadhãramà÷ayà / ÷eùamapi ca janama÷rumukhaü vininãùayà gaganamutpapàta ha // Saund_3.21 // sa vicakrame divi bhuvãva punarupavive÷a tasthivàn / ni÷calamatira÷ayiùña punarbahudhàbhavat punarabhåttathaikadhà // Saund_3.22 // salile kùitàviva cacàra jalamiva vive÷a medinãm / megha iva divi vavarùa punaþ punarajvalannava ivodito raviþ // Saund_3.23 // yugapajjvalan jvalanavacca jalamavasçjaü÷ca meghavat / taptakanakasadç÷aprabhayà sa babhau pradãpta iva sandhyayà ghanaþ // Saund_3.24 // tamudãkùya hemamaõijàlavalayinamivotthitaü dhvajam / prãtimagamadatulàü nçpatirjanatà natà÷ca bahumànamabhyayuþ // Saund_3.25 // atha bhàjanãkçtamavekùya manujapatimçddhisaüpadà / paurajanamapi ca tatpravaõaü nijagàda dharmavinayaü vinàyakaþ // Saund_3.26 // nçpatistataþ prathamamàpa phalamamçtadharmasiddhaye / dharmamatulamadhigamya munermuünaye nanàma sa yato guràviva // Saund_3.27 // bahavaþ prasannamanaso 'tha jananamaraõàrtibhãravaþ / ÷àkyatanayavçùabhàþ kçtino vçùabhà ivànalabhayàt pravavrajuþ // Saund_3.28 // vijahustu ye 'pi na gçhàõi tanayapitçmàtrapekùayà / te 'pi niyamavidhimàmaraõàjjagçhu÷ca yuktamanasa÷ca dadhrire // Saund_3.29 // na jihiüsa såkùmamapi jantumapi paravadhopajãvinaþ / kiü bata vipulaguõaþ kulajaþ sadayaþ sadà kimu munerupàsayà // Saund_3.30 // akç÷odyamaþ kç÷adhano 'pi paraparibhavàsaho 'pi san / nànyadhanamapahàra tathà bhujagàdivànyavibhavàddhi vivyathe // Saund_3.31 // vibhavànvito 'pi taruõo 'pi viùayacapalendriyo 'pi san / naiva ca parayuvatãragamat paramaü hi tà dahanato 'pyamanyata // Saund_3.32 // ançtaü jagàda na ca ka÷cidçtamapi jajalpa nàpriyam / ÷lakùõamapi ca na jagàvahitaü hitamapyuvàca na ca pai÷unàca yat // Saund_3.33 // manasà lulobha na ca jàtu paravasuùu gçddhamànasaþ / kàmasukhamasukhato vimç÷an vijahàra tçpta iva tatra sajjanaþ // Saund_3.34 // na parasya ka÷cidapaghàtamapi ca saghçõo vyacintayat / màtçpitçsutasuhçtsadç÷aü sa dadar÷a tatra hi parasparaü janaþ // Saund_3.35 // niyataü bhaviùyati paratra bhavadapi ca bhåtamapyatho / karmaphalamapi ca lokagatirniyateti dar÷anamavàpa sàdhu ca // Saund_3.36 // iti karmaõà da÷avidhena paramaku÷alena bhåriõà / bhraü÷ini ÷ithilaguõo 'pi yuge vijahàra tatra munisaü÷rayàjjanaþ // Saund_3.37 // na ca tatra ka÷cidupapattisukhamabhilalàùa tairguõaiþ / sarvama÷ivamavagamya bhavaü bhavasaükùayàya vavçte na janmane // Saund_3.38 // akathaükathà gçhiõa eva paramapari÷uddhadçùñayaþ / strotasi hi vavçtire bahavo rajasaüstanutvamapi cakrire pare // Saund_3.39 // vavçte 'tra yo 'pi viùayeùu vibhavasadç÷eùu ka÷cana / tyàgàvinayaniyamàbhirato vijahàra so 'pi na cacàla satpathàt // Saund_3.40 // api ca svato 'pi parato 'pi na bhayamabhavanna daivataþ / tatra ca susukhasubhikùaguõairjahçùuþ prajàþ kçtayuge manoriva // Saund_3.41 // iti muditamanàmayaü niràpat kururaghupårupuropamaü puraü tat / abhavadabhayadai÷ike maharùau viharati tatra ÷ivàya vãtaràge // Saund_3.42 // saundaranande mahàkàvye "tathàgatavarõana" nàma tçtãya sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ caturthaþ sargaþ bhàryàyàcitaka munau bruvàõe 'pi tu tatra dharmaü dharmaü prati j¤àtiùu càdçteùu / pràsàdasaüstho madanaikakàryaþ priyàsahàyo vijahàra nandaþ // Saund_4.1 // sa cakravàkyeva hi cakravàkastayà sametaþ priyayà priyàrhaþ / nàcintayad vai÷ramaõaü na ÷akraü tatsthànahetoþ kuta eva dharmam // Saund_4.2 // lakùmyà ca råpeõa ca sundarãti stambhena garveõa ca màninãti / dãptyà ca mànena ca bhàminãti yàto babhàùe trividhena nàmnà // Saund_4.3 // sà hàsahaüsà nayanadvirephà pãnastanàtyunnatapadmako÷à / bhåyo babhàse svakuloditena strãpadminã nandadivàkareõa // Saund_4.4 // råpeõa càtyantamanohareõa råpànuråpeõa ca ceùñitena / manuùyaloke hi tadà babhåva sà sundarã strãùu nareùu nandaþ // Saund_4.5 // sà devatà nandanacàriõãva kulasya nandãjanana÷ca nandaþ / atãtya martyànanupetya devàn sçùñàvabhåtàmiva bhåtadhàtrà // Saund_4.6 // tàü sundarã cenna labheta nandaþ sà và niùeveta na taü natabhråþ / dvandvaü dhruvaü tadvikalaü na ÷obhetànyonyahãnàviva ràtricandrau // Saund_4.7 // kandarparatyoriva lakùyabhåtaü pramodanàndyoriva nãóabhåtam / praharùatuùñyoriva pàtrabhåtaü dvandvaü sahàraüsta madàndhabhåtam // Saund_4.8 // parasparodvãkùaõatatparàkùaü parasparavyàhçtasaktacittam / parasparà÷leùahçtàïgaràgaü parasparaü tanmithunaü jahàra // Saund_4.9 // bhàvànuraktau girinirjharasthau tau kinnarãkiüpuruùàvivobhau / cikrãóatu÷càbhivirejatu÷ca råpa÷riyànyonyamivàkùipantau // Saund_4.10 // anyonyasaüràgavivardhanena taddvandvamanyonyamarãramacca / klamàntare 'nyonyavinodanena salãlamanyonyamamãmadacca // Saund_4.11 // vibhåùayàmàsa tataþ priyàü sa siùeviùustàü na mçjàvahàrtham / svenaiva råpeõa vibhåùità hi vibhåùaõànàmapi bhåùaõaü sà // Saund_4.12 // dattvàtha sà darpaõamasya haste mamàgrato dhàraya tàvadenam / vi÷eùakaü yàvadahaü karomãtyuvàca kàntaü sa ca taü babhàra // Saund_4.13 // bhartustataþ ÷ma÷ru nirãkùamàõà vi÷eùakaü sàpi cakàra tàdçk / ni÷vàsavàtena ca darpaõasya cikitsayitvà nijaghàna nandaþ // Saund_4.14 // sà tena ceùñàlalitena bhartuþ ÷àñhyena càntarmanasà jahàsa / bhavecca ruùñà kila nàma tasmai lalàñajihmàü bhçkuñiü cakàra // Saund_4.15 // cikùepa karõotpalamasya càüse kareõa savyena madàlasena / patràïguliü càrdhanimãlitàkùe vaktre 'sya tàmeva vinirdudhàva // Saund_4.16 // tata÷calannåpurayoktritàbhyàü nakhaprabhodbhàsitaràïgulibhyàm / padbhyàü priyàyà nalinopabhàbhyàü mårdhnà bhayànnàma nanàma nandaþ // Saund_4.17 // sa muktapuùponmiùitena mårdhnà tataþ priyàyàþ priyakçd babhàse / suvarõavedyàmanilàvabhagnaþ puùpàtibhàràdiva nàgavçkùaþ // Saund_4.18 // sà taü stanodvartitahàrayaùñirutthàpayàmàsa nipãóya dorbhyàm / kathaü kçto 'sãti jahàsa coccairmukhena sàcãkçtakuõóalena // Saund_4.19 // patyustato darpaõasaktapàõermuhurmuhurvaktramavekùamàõà / tamàlapatràrdratale kapole samàpayàmàsa vi÷eùakaü tat // Saund_4.20 // tasyà mukhaü tat satamàlapatraü tàmràdharauùñhaü cikuràyatàkùam / raktàdhikàgraü patitadvirephaü sa÷aivalaü padmamivàbabhàse // Saund_4.21 // nandastato darpaõamàdareõa bibhrattadàmaõóanasàkùibhåtam / vi÷eùakàvekùaõakekaràkùo laóat priyàyà vadanaü dadar÷a // Saund_4.22 // tatkuõóalàdaùñavi÷eùakàntaü kàraõóavakliùñamivàravindam / nandaþ priyàyà mukhamãkùamàõo bhåyaþ priyànandakaro babhåva // Saund_4.23 // vimànakalpe sa vimànagarbhe tatastathà caiva nananda nandaþ / tathàgata÷càgatabhaikùakàlo bhaikùàya tasya pravive÷a ve÷ma // Saund_4.24 // avàïamukho niùpraõàya÷ca tasthau bhràturgçhe 'nyasya gçhe yathaiva / tasmàdatho preùyajanapramàdàd bhikùàmalabdhvaiva punarjagàma // Saund_4.25 // kàcit pipeùàïgavilepanaü hi vàso 'ïganà kàcidavàsayacca / ayojayat snànavidhiü tathànyà jagranthuranyàþ surabhãþ sraja÷ca // Saund_4.26 // tasmin gçhe bharturata÷carantyaþ krãóànuråpaü lalitaü niyogam / kà÷cinna buddhaü dadç÷uryuvatyo buddhasya vaiùà niyataü manãùà // Saund_4.27 // kàcit sthità tatra tu harmyapçùñhe gavàkùapakùe praõidhàya cakùuþ / viniùpatantaü sugataü dadar÷a payodagarbhàdiva dãptamarkam // Saund_4.28 // sà gauravaü tatra vicàrya bhartuþ svayà ca bhaktyàrhatayàrhata÷ca / nandasya tasthau purato vivakùustadàj¤ayà ceti tadàcacakùe // Saund_4.29 // anugrahàyàsya janasya ÷aïke gururgçhaü no bhagavàn praviùñaþ / bhikùàmalabdhvà giramàsanaü và ÷ånyàdaraõyàdiva yàti bhåyaþ // Saund_4.30 // ÷rutvà maharùeþ sa gçhaprave÷aü satkàrahãnaü ca punaþ prayàõam / cacàla citràbharaõàmbarasrakkalpadrumo dhåta ivànilena // Saund_4.31 // kçtvà¤jaliü mårdhani padmakalpaü tataþ sa kàntàü gamanaü yayàce / karttu gamiùyàmi gurau praõàmaü màmabhyanuj¤àtumihàrhasãti // Saund_4.32 // sà vepamànà parisasvaje taü ÷àlaü latà vàtasamãriteva / dadar÷a cà÷ruplutalolanetrà dãrghe ca ni÷vasya vaco 'bhyuvàca // Saund_4.33 // nàhaü yiyàsorgurudar÷anàrthamarhàmi kartuü tava dharmapãóàm / gacchàryaputraihi ca ÷ãghrameva vi÷eùako yàvadayaü na ÷uùkaþ // Saund_4.34 // sacedbhavestvaü khalu dãrghasåtro daõóaü mahàntaü tvayi pàtayeyam / muhurmuhustvàü ÷ayitaü kucàbhyàü vibodhayeyaü ca na càlapeyam // Saund_4.35 // athàpyanà÷yànavi÷eùakàyàü mayyeùyasi tvaü tvaritaü tatastvàm / nipãóayiùyàmi bhujadvayena nirbhåùaõenàrdravilepanena // Saund_4.36 // ityevamukta÷ca nipãóita÷ca tayàsavarõasvanayà jagàda / evaü kariùyàmi vimu¤ca caõói yàvad gururdåragato na me saþ // Saund_4.37 // tataþ stanodvartitatacandanàbhyàü mukto bhujàbhyàü na tu mànasena / vihàya veùaü madanànuråpaü satkàrayogyaü sa vapurbabhàra // Saund_4.38 // sà taü prayàntaü ramaõaü pradadhyau pradhyàna÷ånyasthitani÷calàkùã / sthitoccakarõà vyapaviddha÷aùpà bhràntaü mçgam bhràntamukhã mçgãva // Saund_4.39 // didçkùayàkùiptamanà munestu nandaþ prayàõaü prati tatvare ca / vivçttadçùñi÷ca ÷anairyayau tàü karãva pa÷yan sa laóatkareõum // Saund_4.40 // chàtodarãü pãnapayodharoruü sa sundarãü rukmadarãmivàdreþ / kàkùeõa pa÷yan na tatarpa nandaþ pibannivaikena jalaü kareõa // Saund_4.41 // taü gauravaü buddhagataü cakarùa bhàryànuràgaþ punaràcakarùa / so 'ni÷cayànnàpi yayau na tasthau turaüstaraügeùviva ràjahaüsaþ // Saund_4.42 // adar÷anaü tåpagata÷ca tasyà harmyàttata÷càvatatàra tårõam / ÷rutvà tato nåpuranisvanaü sa punarlalambe hçdaye gçhãtaþ // Saund_4.43 // sa kàmaràgeõa nigçhyamàõo dharmànuràgeõa ca kçùyamàõaþ / jagàma duþkhena vivartyamànaþ plavaþ pratistrota ivàpagàyàþ // Saund_4.44 // tataþ kramairdãrghatamaiþ pracakrame kathaü nu yàto na gururbhavediti / svajeya tàü caiva vi÷eùakapriyàü kathaü priyàmàrdravi÷eùakàmiti // Saund_4.45 // atha sa pathi dadar÷a muktamànaü pitçnagare 'pi tathà gatàbhimànam / da÷abalamabhito vilambamànaü dhvajamanuyàna ivaindramarcyamànam // Saund_4.46 // saundarananda mahàkàvye "bhàryàyàcitaka" nàma caturtha sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ pa¤camaþ sargaþ nandadãkùà athàvatãryà÷varathadvipebhyaþ ÷àkyà yathàsvarddhigçhãtaveùàþ / mahàpaõebhyo vyavahàriõa÷ca mahàmunau bhaktiva÷àt praõemuþ // Saund_5.1 // kecit praõamyànuyayurmuhårttaü kecit praõamyàrthava÷ena jagmuþ / kecit svakeùvàvasatheùu tasthuþ kçtvà¤jalãn vãkùaõatatparàkùàþ // Saund_5.2 // buddhastatastatra narendramàrge sroto mahadbhaktimato janasya / jagàma duþkhena vigàhamàno jalàgame strota ivàpagàyàþ // Saund_5.3 // atho mahadbhiþ pati saüpatadbhiþ saüpåjyamànàya tathàgatàya / karttuü praõàmaü na ÷a÷àka nandastenàbhireme tu gurormahimnà // Saund_5.4 // svaü càvasaïgaü pathi nirmumukùurbhaktiü janasyànyamate÷va rakùan / nandaü ca gehàbhimukhaü jighçkùan màrgaü tato 'nyaü sugataþ prapede // Saund_5.5 // tato viviktaü ca viviktacetàþ sanmàrgavin màrgamabhipratasthe / gatvàgrata÷càgryatamàya tasmai nàndãvimuktàya nanàma nandaþ // Saund_5.6 // ÷anairvrajanneva sa gauraveõa pañàvçtàüso vinatàrdhakàyaþ / adhonibaddhà¤jalirårdhvanetraþ sagadgadaü vàkyamidaü babhàùe // Saund_5.7 // pràsàdasaüstho bhagavantamantaþpraviùñama÷rauùamanugrahàya / atastvaràvànahamabhyupeto gçhasya kakùyàmahato 'bhyasåyan // Saund_5.8 // tatsàdhu sàhupriya mattpriyàrtham tatràstu bhikùåttama bhaikùakàlaþ / asau hi madhyaü nabhaso yiyàsuþ kàlaü pratismàrayatãva såryaþ // Saund_5.9 // ityevamuktaþ praõatena tena snehàbhimànonmukhalocanena / tàdçï nimittaü sugata÷cakàra nàhàrakçtyaü sa yathà viveda // Saund_5.10 // tataþ sa kçtvà munaye praõàmaü gçhaprayàõàya matiü cakàra / anugrahàrthaü sugatastu tasmai pàtraü dadau puraùkarapatranetraþ // Saund_5.11 // tataþ sa loke dadataþ phalàrthaü pàtrasya tasyàpratimasya pàtram / jagràha càpagrahaõakùamàbhyàü padmopamàbhyàü prayataþ karàbhyàm // Saund_5.12 // paràïmukhantvanyamanaskamàràd vij¤àya nandaþ sugataü gatàstham / hastasthapàtro 'pi gçhaü yiyàsuþ sasàra màrgànmunimãkùamàõaþ // Saund_5.13 // bhàryànuràgeõa yadà gçhaü sa pàtraü gçhãtvàpi yiyàsureva / vimohayàmàsa munistatastaü rathyàmukhasyàvaraõena tasya // Saund_5.14 // nirmokùabãjaü hi dadar÷a tasya j¤ànaü mçdu kle÷araja÷ca tãvram / kle÷ànukålaü viùayàtmakaü ca nandaü yatastaü muniràcakarùa // Saund_5.15 // saükle÷apakùo dvividha÷ca dçùñastathà dvikalpo vyavadànapakùaþ / àtmà÷rayo hetubalàdhikasya bàhyà÷rayaþ pratyayagauravasya // Saund_5.16 // ayatnato hetubalàdhikastu nirmucyate ghaññitamàtra eva / yatnena tu pratyayaneyabuddhirvimokùamàpnoti parà÷rayeõa // Saund_5.17 // nandaþ sa ca pratyayaneyacetà yaü ÷i÷riye tanmayatàmavàpa / yasmàdimaü tatra cakàra yannaü taü snehapaïkàn munirujjihãrùan // Saund_5.18 // nandastu duþkhena viceùñamànaþ ÷anairagatyà gurumanvagacchat / bhàryàmukhaü vãkùaõalolanetraü vicintayannàrdravi÷eùakaü tat // Saund_5.19 // tato munistaü priyamàlyahàraü vasantamàsena kçtàbhihàram / ninàya bhagnapramadàvihàraü vidyàvihàràbhimataü vihàram // Saund_5.20 // dãnaü mahàkàruõikastatastaü dçùñvà muhårta karuõàyamànaþ / kareõa cakràïkatalena mårdhni paspar÷a caivedamuvàca cainam // Saund_5.21 // yàvanna hiüsraþ samupaiti kàlaþ ÷amàya tàvat kuru saumya buddhim / sarvàsvavasthàsviha vartamànaü sarvàbhisàreõa nihanti mçtyuþ // Saund_5.22 // sàdhàraõàt svapnanibhàdasàràllolaü manaþ kàmasukhànniyaccha / havyairivàgneþ pavaneritasya lokasya kàmairna hi tçptirasti // Saund_5.23 // ÷raddhàdhanaü ÷reùñhatamaü dhanebhyaþ praj¤àrasasçptikaro rasebhyaþ / pradhànamadhyàtmasukhaü sukhebhyo 'vidyàratirduþkhatamàratibhyaþ // Saund_5.24 // hitasya vaktà pravaraþ suhçdbhyo dharmàya khedo guõavàn ÷ramebhyaþ / j¤ànàya kçtyaü paramaü kriyàbhyaþ kimindriyàõàmupagamya dàsyam // Saund_5.25 // tanni÷citaü bhãlkama÷ugviyuktaü pareùvanàyattamahàryamanyaiþ / nityaü ÷ivaü ÷àntisukhaü vçõãùva kimindriyàrthàrthamanarthamåóhvà // Saund_5.26 // jaràsamà nàstyamçjà prajànàü vyàdheþ samo nàsti jagatyanarthaþ / mçtyoþ samaü nàsti bhayaü pçthivyàmetattrayaü khalvava÷ena sevyam // Saund_5.27 // snehena ka÷cinna samo 'sti pà÷aþ sroto na tçùõàsamamasti hàri / ràgàgninà nàsti samastathàgnistaccet trayaü nàsti sukhaü ca te 'sti // Saund_5.28 // ava÷yabhàvã priyaviprayogastasmà¤ca ÷oko niyataü niùevyaþ / ÷okena conmàdamupeyivàüso ràjarùayo 'nye 'pyava÷à vicelu // Saund_5.29 // praj¤àmayaü varma badhàna tasmànno kùàntinighnasya hi ÷okabàõàþ / mahacca dagdhuü bhavakakùajàlaü saüghukùayàlpàgnimivàtmatejaþ // Saund_5.30 // yathauùadhairhastagataiþ savidyo na da÷yate ka÷cana pannagena / tathànapekùo jitalokamoho na da÷yate ÷okabhujaügamena // Saund_5.31 // àsthàya yogaü parigamya tattvaü na tràsamàgacchati mçtyukàle / àbaddhavarmà sudhanuþ kçtàsro jigãùayà ÷åra ivàhavasthaþ // Saund_5.32 // ityevamuktaþ sa tathàgatena sarveùu bhåteùvanukampakena / dhçùñaü giràntarhçdayena sãdaüstatheti nandaþ sugataü babhàùe // Saund_5.33 // atha pramàdàcca tamujjihãrùan matvàgamasyaiva ca pàtrabhåtam / prabràjayànanda ÷amàya nandamityabravãnmaitramanà maharùiþ // Saund_5.34 // nandaü tato 'ntarmanasà rudantamehãti vaidehamunirjagàda / ÷anaistatastaü samupetya nando na pravrajiùyàmyahamityuvàca // Saund_5.35 // ÷rutvàtha nandasya manãùitaü tad buddhàya vaidehamuniþ ÷a÷aüsa / saü÷rutya tasmàdapi tasya bhàvaü mahàmunirnandamuvàca bhåyaþ // Saund_5.36 // mayyagraje pravrajite 'jitàtman bhràtçùvanupravrajiteùu càsmàn / j¤àtãü÷ca dçùñvà vratino gçhasthàn saüvinna kiü te 'sti na vàsti cetaþ // Saund_5.37 // ràjarùayaste vidità na nånaü vanàni ye ÷i÷riyire hasantaþ / niùñhãvya kàmànupa÷àntikàmàþ kàmeùu naivaü kçpaõeùu saktàþ // Saund_5.38 // bhåyaþ samàlokya gçheùu doùàn ni÷àmya tattyàgakçtaü ca ÷arma / naivàsti moktuü matiràlayaü te de÷aü mumårùoriva sopasargam // Saund_5.39 // saüsàrakàntàraparàyaõasya ÷ive kathaü te pathi nàrurukùà / àropyamàõasya tameva màrgaü bhraùñasya sàrthàdiva sàrthikasya // Saund_5.40 // yaþ sarvato ve÷mani dahyamàne ÷ayãta mohànna tato vyapeyàt / kàlàgninà vyàdhijarà÷ikhena loke pradãpte sa bhavet pramattaþ // Saund_5.41 // praõãyamàna÷ca yathà vadhàya matto hasecca pralapecca vadhyaþ / mçtyau tathà tiùñhati pà÷ahaste ÷ocyaþ pramàdyan viparitacetàþ // Saund_5.42 // yadà narendrà÷ca kuñumbina÷ca vihàya bandhåü÷ca parigrahàü÷ca / yayu÷ca yàsyanti ca yànti caiva priyeùvanityeùu kuto 'nurodhaþ // Saund_5.43 // ki¤cinna pa÷yàmi ratasya yatra tadanyabhàvena bhavenna duþkham / tasmàt kvacinna kùamate prasaktiryadi kùamastadvigamànna ÷okaþ // Saund_5.44 // tatsaumya lolaü parigamya lokaü màyopamaü citramivendrajàlam / priyàbhidhànaü tyaja mohajàlaü chettuü matiste yadi duþkhajàlam // Saund_5.45 // varaü hitodarkamàniùñamannaü na svàdu yat syàdahitànubaddham / yasmàdahaü tvàü viniyojayàmi ÷ive ÷ucau vartmani vipriye 'pi // Saund_5.46 // bàlasya dhàtrã vinigçhya loùñhaü yathoddharatyàsyapuñapraviùñam / tathojjihãrùuþ khalu ràga÷alyaü tattvàmavocaü paruùaü hitàya // Saund_5.47 // aniùñamapyauùadhamàturàya dadàti vaidya÷ca yathà nigçhya / tadvanmayoktaü pratikålametattubhyaü hitodarkamanugrahàya // Saund_5.48 // tadyàvadeva kùaõasaünipàto na mçtyuràgacchati yàvadeva / yàvadvayo yogavidhau samarthaü buddhiü kuru ÷reyasi tàvadeva // Saund_5.49 // ityevamuktaþ sa vinàyakena hitaiùiõà kàruõikena nandaþ / kartàsmi sarvaü bhagavan vacaste tathà yathàj¤àpayasãtyuvàca // Saund_5.50 // àdàya vaidehamunistatastaü ninàya saü÷liùya viceùñamànam / vyayojayaccà÷rupariplutàkùaü ke÷a÷riyaü chatranibhasya mårdhnaþ // Saund_5.51 // atho nataü tasya mukhaü sabàùpaü pravàsyamàneùu ÷iroruheùu / vakràgranàlaü nalinaü taóàge varùodakaklinnamivàbabhàse // Saund_5.52 // nandastatastarukaùàyaviraktavàsà÷cintàva÷o navagçhãta iva dvipendraþ / pårõaþ ÷a÷ã bahulapakùagataþ kùapànte bàlàtapena pariùikta ivàvabhàse // Saund_5.53 // saundarananda kàvye "nandadãkùà" nàma pa¤cama sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ ùaùñhaþ sargaþ bhàryàvilàpa tato hçte bharttari gauraveõa prãtau hçtàyàmaratau kçtàyàm / tatraiva harmyopari vartamànà na sundarã saiva tadà babhàse // Saund_6.1 // sà bharturabhyàgamanapratãkùà gavàkùamàkramya payodharàbhyàm / dvàronmukhã harmyatalàllalambe mukhena tiryaïnatakuõóalena // Saund_6.2 // vilambahàrà calayoktrakà sà tasmàd vimànàd vinatà cakà÷e / tapaþ kùayàdapsarasàü vareva cyutaü vimànàt priyamãkùamàõà // Saund_6.3 // sà khedasaüsvinnalalàñakena ni÷vàsaniùpãtavi÷eùakeõa / cintàcalàkùeõa mukhena tasthau bharttàramanyatra vi÷aïkamànà // Saund_6.4 // tata÷cirasthànapari÷rameõa sthitaiva paryaïkatale papàta / tiryakca ÷i÷ye pravikãrõahàrà sapàdukaikàrdhavilambapàdà // Saund_6.5 // athàtra kàcit pramadà sabàùpàü tàü duþkhitàü draùñumanãpsamànà / pràsàdasopànatalapraõàdaü cakàra padbhyàü sahasà rudantã // Saund_6.6 // tasyà÷ca sopànatalapraõàdaü ÷rutvaiva tårõaü punarutpapàta / prãtyàü prasaktaiva ca saüjaharùa priyopayànaü pari÷aïkamànà // Saund_6.7 // sà tràsayantã valabhãpuñasthàn pàràvatàn nåpåranisvanena / sopànakukùiü prasasàra harùàd bhraùñaü dukålàntamacintayantã // Saund_6.8 // tàmaïganàü prekùya ca vipralabdhà ni÷vasya bhåyaþ ÷ayanaü prapede / vivarõavaktrà na raràja cà÷u vivarõacandreva himàgame dyauþ // Saund_6.9 // sà duþkhità bhartturadar÷anena kàmena kopena ca dahyamànà / kçtvà kare vaktramupopaviùñà cintànadãü ÷okajalàü tatàra // Saund_6.10 // tasyàþ mukhaü padmasapatnabhåtaü pàõau sthitaü pallavaràgatàmre / chàyàmayasyàmbhasi païkajasya babhau nataü padmamivopariùñàt // Saund_6.11 // sà strãsvabhàvena vicintya tattad dçùñànuràge 'bhimukhe 'pi patyau / dharmà÷rite tattvamavindamànà saükalpya tattadvilalàpa tattat // Saund_6.12 // eùyàmyanà÷yànavi÷eùakàyàü tvayãti kçtvà mayi taü pratij¤àm / kasmànnu hetordayitapratij¤aþ so 'dya priyo me vitathapratij¤aþ // Saund_6.13 // àryasya sàdhoþ karuõàtmakasya mannityabhãroratidakùiõasya / kuto vikàro 'yamabhåtapårvaþ svenàparàgeõa mamàpacàràt // Saund_6.14 // ratipriyasya priyavartino me priyasya nånaü hçdaya viraktam / tathàpi ràgo yadi tasya hi syàn maccittarakùã na sa nàgataþ syàt // Saund_6.15 // råpeõa bhàvena ca madvi÷iùñà priyeõa dçùñà niyataü tato 'nyà / tathà hi kçtvà mayi moghasàntvaü lagnàü satiü màmàgamad vihàya // Saund_6.16 // bhaktiü sa buddhaü prati yàvavocattasya prayàtuü mayi so 'pade÷aþ / munau prasàdo yadi tasya hi syànmçtyorivogràdançtàd bibhãyàt // Saund_6.17 // sevàrthamàdar÷anamanyacitto vibhåùayantyà mama dhàrayitvà / bibharti so 'nyasya janasya taü cennamo 'stu tasmai calasauhçdàya // Saund_6.18 // necchanti yàþ ÷okamavàptumevaü ÷raddhàtumarhanti na tà naràõàm / kva cànuvçttirmayi sàsya pårvaü tyàgaþ kva càyaü janavat kùaõena // Saund_6.19 // ityevamàdi priyaviprayuktà priye 'nyadà÷aïkya ca sà jagàda / saübhràntamàruhya ca tadvimànaü tàü strã sabàùpà giramityuvàca // Saund_6.20 // yuvàpi tàvat priyadar÷ano 'pi saubhàgyabhàgyàbhijanànvito 'pi / yastvàü priyo nàbhyacarat kadàcittamanyathà yàsyatikàtaràsi // Saund_6.21 // mà svàminaü svàmini doùato gàþ priyaü priyàrhaü priyakàriõaü tam / na sa tvadanyàü pramadàmavaiti svacakravàkyà iva cakravàkaþ // Saund_6.22 // sa tu tvadarthaü gçhavàsamãpsan jijãviùustvatparitoùahetoþ / bhràtrà kilàryeõa tathàgatena pravràjito netrajalàrdravaktraþ // Saund_6.23 // ÷rutvà tato bhartari tàü pravçttiü savepathuþ sà sahasotpapàt / pragçhya bàhå viruràva coccairhçdãva digdhàbhihata kareõuþ // Saund_6.24 // sà rodanàroùitaraktadçùñiþ saütàpasaükùobhitagàtrayaùñiþ / papàta ÷ãrõàkulahàrayaùñiþ phalàtibhàràdiva cåtayaùñiþ // Saund_6.25 // sà padmaràgaü vasanaü vasànà padmànanà padmadalàyatàkùã / padmà vipadmà patiteva lakùmãþ ÷u÷oùa padmasragivàtapena // Saund_6.26 // saücintya sacintya guõàü÷ca bharturdãrghaü ni÷a÷vàsa tatàma caiva / vibhåùaõa÷rãnihite prakoùñhe tàmre karàgre ca vinirdudhàva // Saund_6.27 // na bhåùaõàrtho mama saüpratãti sà dikùu cikùepa vibhåùaõàni / nirbhåùaõà sà patità cakà÷e vi÷ãrõapuùpastabakà lateva // Saund_6.28 // dhçtaþ priyeõàyamabhånmameti rukmatsaruü darpaõamàliliïge / yatnàcca vinyastatamàlapatrau ruùñeva dhçùñaü pramamàjaü gaõóau // Saund_6.29 // sà cakravàkãva bhç÷aü cukåja ÷yenàgrapakùakùatacakravàkà / vispardhamàneva vimànasaüsthaiþ pàràvataiþ kåjanalolakaõñhaiþ // Saund_6.30 // vicitramçdvàstaraõe 'pi suptà vaióåryavajrapratimaõóite 'pi / rukmàïgapàde ÷ayane mahàrhe na ÷arma lebhe pariceùñamànà // Saund_6.31 // sandç÷ya bhartu÷ca vibhåùaõàni vàsàüsi vãõàprabhçtãü÷ca lãlàþ / tamo vive÷àbhinanàda coccaiþ païkàvatãrõeva ca saüsasàda // Saund_6.32 // sà sundarã ÷vàsacalodarã hi vajràgnisaübhinnadarãguheva / ÷okàgninàntarhçdi dahyamànà vibhràntacitteva tadà babhåva // Saund_6.33 // ruroda mamlau viruràva jaglau babhràma tasthau vilalàpa dadhyau / cakàra roùaü vicakàra màlyaü cakarta vaktraü vicakarùa vastram // Saund_6.34 // tàü càrudantãü prasabhaü rudantãü saü÷rutya nàryaþ paramàbhitaptàþ / antargçhàdàruruhurvimànaü tràsena kinnarya ivàdripçùñham // Saund_6.35 // bàùpeõa tàþ klinnaviùaõõavaktrà varùeõa padminya ivàrdrapadmàþ / sthànànuråpeõa yathàbhimànaü nililyire tàmanudahyamànàþ // Saund_6.36 // tàbhirvçtà harmyatale 'ïganàbhi÷cintàtanuþ sà sutanurbabhàse / ÷atahradàbhiþ pariveùñiteva ÷a÷àïkalekhà ÷aradabhramadhye // Saund_6.37 // yà tatra tàsàü vacasopapannà mànyà ca tasyà vayasàdhikà ca / sà pçùñhatastàü tu samàliliïge pramçjya cà÷råõi vacàüsyuvàca // Saund_6.38 // ràjarùivadhvàstava nànuråpo dharmà÷rite bhartari jàtu ÷okaþ / ikùvàkuvaü÷e hyabhikàïkùitàni dàyàdyabhåtàni tapovanàni // Saund_6.39 // pràyeõa mokùàya viniþsçtànàü ÷àkyarùabhàõàü viditàþ striyaste / tapovanànãva gçhàõi yàsàü sàdhvãvrataü kàmavadà÷ritànàm // Saund_6.40 // yadyanyayà råpaguõàdhikatvàd bharttà hçtaste kuru bàùpamokùam / manasvinã råpavatã guõàóhyà hçdi kùate kàtra hi nà÷ru mu¤cet // Saund_6.41 // athàpi kiücid vyasanaü prapanno mà caiva tad bhåt sadç÷o 'tra bàùpaþ / ato vi÷iùñaü na hi duþkhamasti kulodgatàyàþ patidevatàyàþ // Saund_6.42 // atha tvidànãü laóitaþ sukhena svasthaþ phalastho vyasanànyadçùñvà / vãtaspçho dharmamanuprapannaþ kiü viklavà rodiùi harùakàle // Saund_6.43 // ityevamuktàpi bahuprakàraü snehàttayà naiva dhçtiü cakàra / athàparà tàü manaso 'nukålaü kàlopapannaü praõayàduvàca // Saund_6.44 // bravãmi satyaü suvini÷citaü me pràptaü priyaü drakùyasi ÷ãghrameva / tvayà vinà sthàsyati tatra nàsau sattvà÷raya÷cetanayeva hãnaþ // Saund_6.45 // aïke 'pi lakùmyà na sa nirvçtaþ syàt tvaü tasya pàr÷ve yadi tatra na syàþ / àpatsu kçcchràsvapi càgatàsu tvàü pa÷yatastasya bhavenna duþkham // Saund_6.46 // tvaü nirvçtiü gaccha niyaccha bàùpaü taptà÷rumokùàt parirakùa cakùuþ / yastasya bhàvastvayi ya÷ca ràgo na raüsyate tvadvirahàt sa dharme // Saund_6.47 // syàdatra nàsau kulasattvayogàt kàùàyamàdàya vihàsyatãti / anàtmanàdàya gçhonmukhasya punarvimoktuü ka ivàsti doùaþ // Saund_6.48 // iti yuvatijanena sàntvyamànà hçtahçdayà ramaõena sundarã sà / dramióamabhimukhã pureva rambhà kùitimagamat parivàritàpsarobhiþ // Saund_6.49 // saundarananda mahàkàvye "bhàryàvilàpa" nàma ùaùñha sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ saptamaþ sargaþ nandavilàpa liïgaü tataþ ÷àstçvidhipradiùñaü gàtreõa bibhranna tu cetasà tat / bhàryàgataireva manovitarkairjehrãyamàõo na nananda nandaþ // Saund_7.1 // sa puùpamàsasya ca puùpalakùmyà sarvàbhisàreõa ca puùpaketoþ / yànãyabhàvena ca yauvanasya vihàrasaüstho na ÷amaü jagàma // Saund_7.2 // sthitaþ saþ dãnaþ sahakàravãthyàmàlãnasaümårcchitaùañpadàyàm / bhç÷aü jajçmbhe yugadãrghabàhurdhyàtvà priyàü càpamivàcakarùa // Saund_7.3 // sa pãtakakùodamiva pratãcchan cåtadrumebhyastanupuùpavarùam / dãrghaü ni÷a÷vàsa vicintya bhàryàü navagraho nàga ivàvaruddhaþ // Saund_7.4 // ÷okasya hartà ÷araõàgatànàü ÷okasya karttà pratigarvitànàm / a÷okamàlambya sa jàta÷okaþ priyàü priyà÷okakavanàü ÷u÷oca // Saund_7.5 // priyàü priyàyàþ pratanuü priyaïguü ni÷àmya bhãtàmiva niùpatantãm / sasmàra tàma÷rumukhãü sabàùpaþ priyàü priyaïguprasavàvadàtàm // Saund_7.6 // puùpàvanaddhe tilakadrumasya dçùñvànyapuùñàü ÷ikhare niviùñàm / saükalpayàmàsa ÷ikhàü priyàyàþ ÷uklàü÷uke 'ññàlapà÷ritàyàþ // Saund_7.7 // latàü praphullàmatimuktakasya cåtasya pàr÷ve parirabhya jàtàm / ni÷àmya cintàmagamattadaivaü ÷liùñà bhavenmàmapi sundarãti // Saund_7.8 // puùpotkaràlà api nàgavçkùà dàntaiþ samudgairiva hemagarbhaiþ / kàntàravçkùà iva duþkhitasya na cakùuràcikùipurasya tatra // Saund_7.9 // gandhaü vamanto 'pi ca gandhaparõà gandharvave÷yà iva gandhapårõàþ / tasyànyacittasya ÷ugàtmakasya ghràõaü na janhurhçdayaü pratepuþ // Saund_7.10 // saüraktakaõñhai÷ca vinãlakaõñhaistuùñaiþ prahçùñairapi cànyapuùñaiþ / lelihyamànai÷ca madhu dvirephaiþ svanadvanaü tasya mano nunoda // Saund_7.11 // sa tatra bhàryàraõisaübhavena vitarkadhåmena tamaþ÷ikhena / kàmàgninàntarhçdi dahyamàno vihàya dhairyaü vilalàpa tattat // Saund_7.12 // adyàvagacchàmi suduùkaraü te cakruþ kariùyanti ca kurvate ca / tyaktvà priyàma÷rumukhãü tapo ye cerå÷cariùyanti caranti caiva // Saund_7.13 // tàvad dçóhaü bandhanamasti loke na dàravaü tàntavamàyasaü và / yàvad dçóhaü bandhanametadeva mukhaü calàkùaü lalitaü ca vàkyam // Saund_7.14 // chittvà ca bhittvà ca hi yànti tàni svapauruùàccaiva suhçdbalàcca / j¤ànàcca raukùyàcca vinà vimoktuü na ÷akyate snehamayastu pà÷aþ // Saund_7.15 // j¤ànaü na me tacca ÷amàya yat syànna na càsti raukùyaü karuõàtmako 'smi / kàmàtmaka÷càsmi guru÷ca buddhaþ sthito 'ntare cakragaterivàsmi // Saund_7.16 // ahaü gçhãtvàpi hi bhikùuliïgaü bhràtéùiõà dviguruõànu÷iùñaþ / sarvàsvavasthàsu labhe na ÷àntiü priyàviyogàdiva cakravàkaþ // Saund_7.17 // adyàpi tanme hçdi vartate ca yaddarpaõe vyàkulite mayà sà / kçtànutakrodhakamabravãnmàü kathaükçto 'sãti ÷añhaü hasantã // Saund_7.18 // yathaiùyanà÷yànavi÷eùakàyàü mayãti yanmàmavadacca sà÷ru / pàriplavàkùeõa mukhena bàlà tanme vaco 'dyàpi mano ruõaddhi // Saund_7.19 // buddhvàsanaü parvatanirjharasthaþ svastho yathà dhyàyati bhikùureùaþ / saktaþ kvacinnàhamivaiùa nånaü ÷àntastathà tçpta ivopaviùñaþ // Saund_7.20 // puüskokilànàmavicintya ghoùaü vasantalakùmyàmavicàrya cakùuþ / ÷àstraü yathàbhyasyati caiùa yuktaþ ÷aïke priyàkarùati nàsya cetaþ // Saund_7.21 // asmai namo 'stu sthirani÷cayàya nivçttakautåhalavismayàya / ÷àntàtmane 'ntargatamànàsàya caïkramyamàõàya nirutsukàya // Saund_7.22 // nirãkùamàõasya jalaü sapadmaü vanaü ca phullaü parapuùñajuùñam / kasyàsti dhairyaü navayauvanasya màse madhau dharmasapatnabhåte // Saund_7.23 // bhàvena garveõa gatena lakùmyà smitena kopena madena vàgbhiþ / jahruþ striyo devançparùisaüghàn kasmàddhi nàsmadvidhamàkùipeyuþ // Saund_7.24 // kàmàbhibhåto hi hiraõyaretàþ svàhàü siùeve madhavànahalyàm / sattvena sargeõa ca tena hãnaþ strinirjitaþ kiü bata mànuùo 'ham // Saund_7.25 // såryaþ saraõyåü prati jàtaràgastatprãtaye taùña iti ÷rutaü naþ / ratama÷vabhåto '÷vavadhåü sametya yato '÷vinau tau janayàübabhåva // Saund_7.26 // strãkàraõaü vairavi÷aktabuddhyorvaivasvatàgnyo÷calitàtmadhçtyoþ / bahåni varùàõi babhåva yuddhaü kaþ strãnimittaü na caledihànyaþ // Saund_7.27 // bheje ÷vapàkãü munirakùamàlàü kàmàdvasiùñha÷ca sa sadvariùñhaþ / yasyàü viva÷vàniva bhåjalàdaþ sutaþ prasåto 'sya kapi¤jalàdaþ // Saund_7.28 // parà÷araþ ÷àpa÷arastatharùiþ kàlãü siùeve jhaùagarbhayonim / suto 'sya yasyàü suùuve mahàtmà dvaipàyano vedavibhàgakarttà // Saund_7.29 // dvaipàyano dharmaparàyaõa÷ca reme samaü kà÷iùu ve÷yavadhvà / yayà hato 'bhåccalanåpureõa pàdena vidyullatayeva meghaþ // Saund_7.30 // tathàïgirà ràgaparãtacetàþ sarasvatãü brahmasutaþ siùeve / sàrasvato yatra suto 'sya jaj¤e naùñasya vedasya punaþpravaktà // Saund_7.31 // tathà nçparùerdilãpasya yaj¤e svargastriyàü kà÷yapa àgatàsthaþ / sruvaü gçhãtvà sravadàtmateja÷cikùepa vahràvasito yato 'bhåt // Saund_7.32 // tathàïgado 'ntaü tapaso 'pi gatvà kàmàbhibhåto yamunàmagacchat / dhãmattaraü yatra rathãtaraü sa sàraïgajuùñaü janayàmbabhåva // Saund_7.33 // ni÷àmya ÷àntàü naradevakanyàü vane 'pi ÷ànte 'pi ca vartamànaþ / cacàla dhairyànmuniçùya÷rçïgaþ ÷ailo mahãkampa ivocca÷rçïgaþ // Saund_7.34 // brahmarùibhàvàrthamapàsya ràjyaü bheje vanaü yo viùayeùvanàsthaþ / sa gàdhija÷càpahçto ghçtàcyà samà da÷aikaü divasaü viveda // Saund_7.35 // tathaiva kandarpa÷aràbhimçùño rambhàü prati sthåla÷irà mumårccha / yaþ kàmaroùàtmatayànapekùaþ ÷a÷àpa tàmapratigçhyamàõaþ // Saund_7.36 // pramadvaràyàü ca ruruþ priyàyàü bhujaïgamenàpahçtendriyàyàm / saüdç÷ya saüdç÷ya jaghàna sarpàn priyaü na roùeõa tapo rarakùa // Saund_7.37 // naptà ÷a÷àïkasya ya÷oguõàïko budhasya sånurvibudhaprabhàvaþ / tathorva÷ãmapsarasaü vicintya ràjarùirunmàdamagacchadaióaþ // Saund_7.38 // rakto girermårdhani menakàyàü kàmàtmakatvàcca sa tàlajaïghaþ / pàdena vi÷vàvasunà saroùaü vajreõa hintàla ivàbhijaghne // Saund_7.39 // nà÷aü gatàyàü paramàïganàyàü gaügàjale 'naïgaparãtacetàþ / janhu÷ca gaïgàü nçpatirbhujàbhyàü rurodha mainàka ivàcalendraþ // Saund_7.40 // nçpa÷ca gaïgàvirahàjjughårõa gaïgàmbhasà sàla ivàttamålaþ / kulapradãpaþ pratipasya sånuþ ÷rãmattanuþ ÷antanurasvatantraþ // Saund_7.41 // hçtàü ca saunandakinànu '÷ocan pràptàmivorvãü striyamurva÷ãü tàm / sadvçttavarmà kila somavarmà babhràma citodbhavabhinnavarmà // Saund_7.42 // bhàryàü mçtàü cànumamàra ràjà bhãmaprabhàvo bhuvi bhãmakaþ saþ / balena senàka iti prakà÷aþ senàpatirdeva ivàttasenaþ // Saund_7.43 // svargaü gate bhartari ÷antanau ca kàlãü jihãrùan janamejayaþ saþ / avàpa bhãùmàt samavetya mçtyuü na tadgataü manmathamutsasarja // Saund_7.44 // ÷apta÷ca pàõóurmadanena nånaü strãsaügame mçtyumavàpsyasãti / jagàma màdrãü na maharùi÷àpàdasevyasevã vimamar÷a mçtyum // Saund_7.45 // evaüvidhà devançparùisaïghàþ strãõàü va÷aü kàmava÷ena jagmuþ / dhiyà ca sàreõa ca durbalaþ san priyàmapa÷yan kimu viklavo 'ham // Saund_7.46 // yàsyàmi tasmàd gçhameva bhåyaþ kàmaü kariùye vidhivat sakàmam / na hyanyacittasya calendriyasya liïgaü kùamaü dharmapathàccyutasya // Saund_7.47 // pàõau kapàlamavadhàrya vidhàya mauõóyaü mànaü nidhàya vikçtaü paridhàya vàsaþ / yasyoddhavo na dhçtirasti na ÷àntirasti citrapradãpa iva so 'sti ca nàsti caiva // Saund_7.48 // yo niþsçta÷ca na ca niþsçtakàmaràgaþ kàùàyamudvahati yo na ca niùkaùàyaþ / pàtraü bibharti ca guõairna ca pàtrabhåto liïgaü vahannapi sa naiva gçhã na bhikùuþ // Saund_7.49 // na nyàyyamanvayavataþ parigçhya liïgaü bhåyo vimoktumiti yo 'pi hi me vicàraþ / so 'pi praõa÷yati vicintya nçpapravãràstànye tapovanamapàsya gçhàõyatãyuþ // Saund_7.50 // ÷àlbàdhipo hi sasuto 'pi tathàmbarãùo ràmo 'ndha eva sa ca sàüskçtirantidevaþ / cãràõyapàsya dadhire punaraü÷ukàni chittvà jañà÷ca kuñilà mukuñàni babhruþ // Saund_7.51 // tasmàd bhikùàrthaü mama gururito yàvadeva prayàtas tyaktvà kàùàyaü çhamahamitastàvadeva prayàsye / påjyaü liïgaü hi skhalitamanaso bibhrataþ kliùñabuddher nàmutràrthaþ syàdupahatamaternàpyayaü jãvalokaþ // Saund_7.52 // saundarananda mahàkàvye "nandavilàpa" nàma saptama sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ aùñamaþ sargaþ strãvighna atha nandamadhãralocanaü gçhayànotsukamutsukotsukam / abhigamya ÷ivena cakùuùà ÷ramaõaþ ka÷ciduvàca maitrayà // Saund_8.1 // kimidaü mukhama÷rudurdinaü hçdayasthaü vivçõoti te tamaþ / dhçtimehi niyaccha vikriyàü na hi bàùpa÷ca ÷ama÷ca ÷obhate // Saund_8.2 // dvividhà samudeti vedanà niyataü cetasi deha eva ca / ÷rutavidhyupacàrakovidà dvividhà eva tayo÷cikitsakàþ // Saund_8.3 // tadiyaü yadi kàyikã rujà bhiùaje tårõamanånamucyatàm / viniguhya hi rogamàturo naciràttãvramanarthamçcchati // Saund_8.4 // atha duþkhamidaü manomayaü vada vakùyàmi yadatra bheùajam / manaso hi rajastamasvino bhiùajo 'dhyàtmavidaþ parãkùakàþ // Saund_8.5 // nikhilena ca satyamucyatàü yadi vàcyaü mayi saumya manyase / gatayo vividhà hi cetasàü bahuguhyàni mahàkulàni ca // Saund_8.6 // iti tena sa coditastadà vyavasàyaü pravivakùuràtmanaþ / avalambya kare kareõa taü pravive÷ànyatarad vanàntaram // Saund_8.7 // atha tatra ÷ucau latàgçhe kusumodgàriõi tau niùedatuþ / mçdubhirmçdumàruteritairupagåóhàviva bàlapallavaiþ // Saund_8.8 // sa jagàda tata÷cikãrùitaü ghanani÷vàsagçhãtamantarà / ÷rutavàgvi÷adàya bhikùave viduùà pravrajitena durvacam // Saund_8.9 // sadç÷aü yadi dharmacàriõaþ satataü pràõiùu maitracetasaþ / adhçtau yadiyaü hitaiùità mayi te syàt karuõàtmanaþ sataþ // Saund_8.10 // ata eva ca me vi÷eùataþ pravivakùà kùamavàdini tvayi / na hi bhàvamimaü calàtmane kathayeyaü bruvate 'pyasàdhave // Saund_8.11 // tadidaü ÷rçõu me samàsato na rame dharmavidhàvçte priyàm / girisànuùu kàminãmçte kçtaretà iva kinnara÷caran // Saund_8.12 // vanavàsasukhàt paràïmukhaþ prayiyàsà gçhameva yena me / na hi ÷arma labhe tayà binà nçpatirhãna ivottama÷riyà // Saund_8.13 // atha tasya ni÷amya tadvacaþ priyabhàryàbhimukhasya ÷ocataþ / ÷ramaõaþ sa ÷iraþ prakampayannijagàdàtmagataü ÷anairidam // Saund_8.14 // kçpaõaü bata yåthalàlaso mahato vyàdhabhayàd viniþsçtaþ / pravivikùati vàguràü mçga÷capalo gãtaraveõa va¤citaþ // Saund_8.15 // vihagaþ khalu jàlasaüvçto hitakàmena janena mokùitaþ / vicaran phalapuùpavadvanaü pravivikùuþ svayameva pa¤caram // Saund_8.16 // kalabhaþ kariõà khalåddhçtoþ bahupaïkàd viùamànnadãtalàt / jalatarùava÷ena tàü punaþ saritaü gràhavatãü titãrùati // Saund_8.17 // ÷araõe sabhujaïgame svapan pratibuddhena pareõa bodhitaþ / taruõaþ khalu jàtavibhramaþ svayamugraü bhujagaü jighçkùati // Saund_8.18 // mahatà khalu jàtavedasà jvalitàdutpatito vanadrumàt / punaricchati nãóatçùõayà patituü tatra gatavyatho dvijaþ // Saund_8.19 // ava÷aþ khalu kàmamårcchayà priyayà ÷yenabhayàd vinàkçtaþ / na dhçtiü samupaiti na hriyaü karuõaü jãvati jãvajãvakaþ // Saund_8.20 // akçtàtmatayà tçùànvito ghçõayà caiva dhiyà ca varjitaþ / a÷anaü khalu vàntamàtmanà kçpaõaþ ÷và punarattumicchati // Saund_8.21 // iti manmatha÷okakarùitaü tamanudhyàya muhurnirãkùya ca / ÷ramaõaþ sa hitàbhikàïkùayà guõavad vàkyamuvàca vipriyam // Saund_8.22 // avicàrayataþ ÷ubhà÷ubhaü viùayeùveva niviùñacetasaþ / upapannamalabdhacakùuùo na ratiþ ÷reyasi ced bhavettava // Saund_8.23 // ÷ravaõe grahaõe 'tha dhàraõe paramàrthàvagame manaþ÷ame / aviùaktamate÷calàtmano na hi dharme 'bhiratirvidhãyate // Saund_8.24 // viùayeùu tu doùadar÷inaþ parituùñasya ÷uceramàninaþ / ÷amakarmasu yuktacetasaþ kçtabuddhena ratirna vidyate // Saund_8.25 // ramate tçùito dhana÷riyà ramate kàmasukhena bàli÷aþ / ramate pra÷amena sajjanaþ paribhogàn paribhåya vidyayà // Saund_8.26 // api ca prathitasya dhãmataþ kulajasyàrcitaliïgadhàriõaþ / sadç÷ã na gçhàya cetanà praõatirvàyuva÷ad gireriva // Saund_8.27 // spçhayet parasaü÷ritàya yaþ paribhåyàtmava÷àü svatantratàm / upa÷àntipathe ÷ive sthitaþ spçhayeddoùavate gçhàya saþ // Saund_8.28 // vyasanàbhihato yathà vi÷et parimuktaþ punareva bandhanam / samupetya vanaü tathà punargçhasaüj¤aü mçgayeta bandhanam // Saund_8.29 // puruùa÷ca vihàya yaþ kaliü punaricchet kalimeva sevitum / sa vihàya bhajeta bàli÷aþ kalibhåtàmajitendriyaþ priyàm // Saund_8.30 // saviùà iva saü÷rità latàþ parimçùñà iva soragà guhàþ / vivçtà iva càsayo dhçtà vyasanàntà hi bhavanti yoùitaþ // Saund_8.31 // pramadàþ samadà madapradàþ pramadà vitamadà bhayapradàþ / iti doùabhayàvahà÷ca tàþ kathamarhanti niùevaõaü nu tàþ // Saund_8.32 // svajanaþ svajanena bhidyate suhada÷càpi suhçjjanena yat / paradoùavicakùaõàþ ÷añhàstadanàryàþ pracaranti yoùitaþ // Saund_8.33 // kulajàþ kçpaõãbhavanti yadyadayuktaü pracaranti sàhasam / pravi÷anti ca yaccamåmukhaü rabhasàstatra nimittamaïganàþ // Saund_8.34 // vacanena haranti valgunà ni÷itena praharanti cetasà / madhu tiùñhati vàci yoùitàü hçdaye hàlahalaü mahadviùa÷am // Saund_8.35 // pradahan dahano 'pi gçhyate vi÷arãraþ pavano 'pi gçhyate / kupito bhujago 'pi gçhyate pramadànàü tu mano na gçhyate // Saund_8.36 // na vapurvimç÷anti na ÷riyaü na matiü nàpi kulaü na vikramam / praharantyavi÷eùataþ striyaþ sarito gràhakulàkulà iva // Saund_8.37 // na vaco madhuraü na làlanaü smarati strã na ca sauhçdaü kvacit / kalità vanitaiva ca¤calà tadihàriùviva nàvalambyate // Saund_8.38 // adadatsu bhavanti narmadàþ pradadatsu pravi÷anti vibhramam / praõateùu bhavanti garvitàþ pramadàstçptatarà÷ca màniùu // Saund_8.39 // guõavatsu caranti bhartçvad guõahãneùu caranti putravat / dhanavatsu caranti tçùõayà dhanahãneùu carantyavaj¤ayà // Saund_8.40 // viùayàd viùayàntaraü gatà pracaratyeva yathà hçtàpi gau / anavekùitapårvasauhçdà ramate 'nyatra gatà tathàïganà // Saund_8.41 // pravi÷antyapi hi striya÷citàmanubadhnantyapi muktajãvitàþ / api bibhrati caiva yantraõà na tu bhàvena vahanti sauhçdam // Saund_8.42 // ramayanti patãn katha¤cana pramadà yàþ patidevatàþ kvacit / calacittatayà sahastra÷o ramayante hçdayaü svameva tàþ // Saund_8.43 // ÷vapacaü kila senajitsutà cakame mãnaripuü kumudvatã / mçgaràjamatho bçhadrathà pramadànàmagatirna vidyate // Saund_8.44 // kuruhaihayavçùõivaü÷ajà bahumàyàkavaco 'tha ÷ambaraþ / munirugratapà÷ca gautamaþ samavàpurvanitoddhataü rajaþ // Saund_8.45 // akçtaj¤amanàryamasthiraü vanitànàmidamãdç÷aü manaþ / kathamarhati tàsu paõóito hçdayaü sa¤jayituü calàtmasu // Saund_8.46 // atha såkùmamatidvayà÷ivaü laghu tàsàü hçdayaü na pa÷yasi / kimu kàyamasadgçhaü sravad vanitànàma÷uciü na pa÷yasi // Saund_8.47 // yadahanyahani pradhàvanairvasanai÷càbharaõai÷ca saüskçtam / a÷ubhaü tamasàvçtekùaõaþ ÷ubhato gacchasi nàvagacchasi // Saund_8.48 // athavà samavaiùi tattanåma÷ubhàü tvaü na tu saüvidasti te / surabhiü vidadhàsi hi kriyàma÷ucestatprabhavasya ÷àntaye // Saund_8.49 // anulepanama¤janaü srajo maõimuktàtapanãyamaü÷ukam / yadi sàdhu kimatra yoùitàü sahajaü tàsu vicãyatàü ÷uci // Saund_8.50 // malapaïkadharà digambarà prakçtisthairnakhadantaromabhiþ / yadi sà tava sundarã bhavenniyataü te 'dya na sundarã bhavet // Saund_8.51 // stravatãma÷uciü spç÷ecca kaþ saghçõo jarjarabhàõóavat striyam / yadi kevalayà tvacàvçtà na bhavenmakùikapatramàtrayà // Saund_8.52 // tvacaveùñitamasthipa¤jaraü yadi kàyaü samavaiùi yoùitàm / madanena ca kçùyase balàdaghçõaþ khalvadhçti÷ca manmathaþ // Saund_8.53 // ÷ubhatàma÷ubheùu kalpayan nakhadantatvacake÷aromasu / avicakùaõa kiü na pa÷yasi prakçtiü ca prabhavaü ca yoùitàm // Saund_8.54 // tadavetya manaþ÷arirayorvanità doùavatãrvi÷eùataþ / capalaü bhavanotsukaü manaþ pratisaükhyànabalena vàryatàm // Saund_8.55 // ÷rutavàn matimàn kulodgataþ paramasya pra÷amasya bhàjanam / upagamya yathà tathà punarna hi bhettuü niyamaü tvamarhasi // Saund_8.56 // abhijanamahato manasvinaþ priyaya÷aso bahumànamicchataþ / nidhanamapi varaü sthiràtmana÷cyutavinayasya na caiva jãvitam // Saund_8.57 // baddhvà yathà hi kavacaü pragçhãtacàpo, nindyo bhavatyapasçtaþ samaràd rathasthaþ / bhaikùàkamabhyupagataþ parigçhya liïgaü, nindyastathà bhavati kàmahçtendriyà÷vaþ // Saund_8.58 // hàsyo yathà ca paramàbharaõàmbarastrag bhaikùaü caran dhçtadhanu÷calacitramauliþ / vairåpyamabhyupagataþ parapiõóabhojã hàsyastathà gçhasukhàbhimukhaþ satçùõaþ // Saund_8.59 // yathà svannaü bhuktvà parama÷ayanãye 'pi ÷ayito varàho nirmuktaþ punara÷uci dhàvet paricitam / tathà ÷reyaþ ÷rçõvan pra÷amasukhamàsvàdya guõavad, vanaü ÷àntaü hitvà gçhamabhilaùet kàmatçùitaþ // Saund_8.60 // yatholkà hastasthà dahati pavanaprerita÷ikhà yathà pàdàkrànto da÷ati bhujagaþ krodharabhasaþ / yathà hanti vyàghraþ ÷i÷urapi gçhãto gçhagataþ tathà strãsaüsargo bahuvidhamanarthàya bhavati // Saund_8.61 // tadvij¤àya manaþ÷arãraniyatànnàrãùu doùànimàn, matvà kàmasukhaü nadãjalacalaü kle÷àya ÷okàya ca / dçùñvà durbalamàmapàtrasadç÷aü mçtyåpasçùñaü jagan - nirmokùàya kuruùva buddhimatulàmutkaõñhituü nàrhasi // Saund_8.62 // saundarananda mahàkàvye "strãvighna" nàma aùñama sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ navamaþ sargaþ abhimànanindà athaivamukto 'pi sa tena bhikùuõà jagàma naivopa÷amaü priyàü prati / tathà hi tàmeva tadà sa cintayan na tasya ÷u÷ràva visaüj¤avad vacaþ // Saund_9.1 // yathà hi vaidyasya cikãrùataþ ÷ivaü vaco na gçõhàti mumårùuràturaþ / tathaiva matto balaråpayauvanairhitaü na jagràha sa tasya tadvacaþ // Saund_9.2 // na càtra citraü yadi ràgapàpmanà mano 'bhibhåyeta tamovçtàtmanaþ / narasya pàpmà hi tadà nivartate yadà bhavatyantagataü tamastanu // Saund_9.3 // tatastathàkùiptamavekùya taü tadà balena råpeõa ca yauvanena ca / gçhaprayàõaü prati ca vyavasthitaü ÷a÷àsa nandaü ÷ramaõaþ sa ÷àntaye // Saund_9.4 // balaü ca råpaü ca navaü ca yauvanaü tathàvagacchàmi yathàvagacchasi / ahaü tvidaü te trayamavyavasthitaü yathàvabuddhye na tathàvabudhyase // Saund_9.5 // idaü hi rogàyatanaü jaràva÷aü nadãtañànokahavaccalàcalam / na vetsi dehaü jalaphenadurbalaü balasthatàmàtmani yena manyase // Saund_9.6 // yadànnapànàsanayànakarmaõàmasevanàdapyatisevanàdapi / ÷arãramàsannavipatti dç÷yate bale 'bhimànastava kena hetunà // Saund_9.7 // himàtapavyàdhijaràkùudàdibhiryadàpyanarthairupamãyate jagat / jalaü ÷ucau màsa ivàrkara÷mibhiþ kùayaü vrajan kiü baladçpta manyase // Saund_9.8 // tvagasthimàüsakùatajàtmakaü yadà ÷arãramàhàrava÷ena tiùñhati / ajasramàrtaü satatapratikriyaü balànvito 'smãti kathaü vihanyase // Saund_9.9 // yathà ghañaü mçnmayamàmamà÷rito narastitãrùet kùubhitaü mahàrõavam / samucchrayaü tadvadasàramudvarahan balaü vyavasyed viùayàrthamudyataþ // Saund_9.10 // ÷arãramàmàdapi mçnmayàd ghañàdidaü tu niþsàratamaü mataü mama / ciraü hi tiùñhed vidhivad dhçto ghañaþ samucchrayo 'yaü sudhçto 'pi bhidyate // Saund_9.11 // yadàmbubhåvàyvanalà÷ca dhàtavaþ sadà viruddhà viùamà ivoragàþ / bhavantyanarthàya ÷arãramà÷ritàþ kathaü balaü rogavidho vyavasyasi // Saund_9.12 // prayànti mantraiþ pra÷amaü bhujaïgamà na mantrasàdhyastu bhavanti dhàtavaþ / kvacicca kaücicca da÷anti pannagàþ sadà ca sarvaü ca tudanti dhàtavaþ // Saund_9.13 // idaü hi ÷ayyàsanapànabhojanairguõaiþ ÷arãraü ciramapyavekùitam / na marùayatyekamapi vyatikramaü yato mahà÷ãviùavat prakupyati // Saund_9.14 // yadà himàrto jvalanaü niùevate himaü nidàdhàbhihato 'bhikàïkùati / kùudhànvito 'nnaü salilaü tçùànvito balaü kutaþ kiü ca kathaü ca kasya ca // Saund_9.15 // tadevamàj¤àya ÷arãramàturaü balànvito 'smãti na mantumarhasi / asàramasvantamani÷citaü jagajjagatyanitye balamavyavasthitam // Saund_9.16 // kva kàrtavãryasya balàbhimàninaþ sahasrabàhobalamarjunasya tat / cakarta bàhån yudhi yasya bhàrgavaþ mahànti ÷rçïgàõya÷anirgiretiva // Saund_9.17 // kva tad valaü kaüsavikarùiõo haresturaïgaràjasya puñàvabhedinaþ / yamekabàõena nijaghnivàn jaràþ kramàgatà råpamivottamaü jarà // Saund_9.18 // diteþ sutasyàmararoùakàriõa÷camårucervà namuceþ kva tad balam / yamàhave kruddhamivàntakaü sthitaü jaghàna phenàvayavena vàsavaþ // Saund_9.19 // balaü kuråõàü kva ca tattadàbhavad yudhi jvalitvà tarasaujasà ca ye / samitsamiddhà jvalanà ivàdhvare hatàsavo bhasmani paryavasthitàþ // Saund_9.20 // ato viditvà balavãryamàninàü balànvitànàmavamarditaü balam / jagajjaràmçtyuva÷aü vicàrayan bale 'bhimànaü na vidhàtumarhasi // Saund_9.21 // balaü mahad yadi và na manyase kuruùva yuddhaü saha tàvadindriyaiþ / jaya÷ca te 'tràsti mahacca te balaü paràjaya÷ced vitathaü ca te balam // Saund_9.22 // tathà hi vãràþ puruùà na te matà jayanti ye sà÷varathadvipànarãn yathà matà vãratarà manãùiõo jayanti lolàni ùaóindriyàõi ye // Saund_9.23 // ahaü vapuùmàniti yacca manyase vicakùaõaü naitadidaü ca gçhyatàm / kva tadvapuþ sà ca vapuùmatã tanurgadasya ÷àmbasya ca sàraõasya ca // Saund_9.24 // yathà mayåra÷calacitracandrako bibharti råpaü guõavat svabhàvataþ / ÷arãrasaüskàraguõàdçte tathà bibharti råpaü yadi råpavànasi // Saund_9.25 // yadi pratãpaü vçõuyànna vàsasà na ÷aucakàle yadi saüspç÷edapaþ / mçjàvi÷eùaü yadi nàdadãta và vapurvapuùman vada kãdç÷aü bhavet // Saund_9.26 // navaü vaya÷càtmagataü ni÷àmya yadgç honmukhaü te viùayàptaye manaþ / niyaccha tacchailanadãrayopamaü drutaü hi gacchatyanivarti yauvanam // Saund_9.27 // çturvyatãtaþ parivartate punaþ kùayaü prayàtaþ punareti candramàþ / gataü gataü naiva tu saünivartate jalaü nadãnàü ca nçõàü ca yauvanam // Saund_9.28 // vivarõita÷ma÷ru valãviku¤citaü vi÷ãrõadantaü ÷ithilabhru niùprabham / yadà mukhaü drakùyasi jarjaraü tadà jaràbhibhåto vimado bhaviùyasi // Saund_9.29 // niùevya pànaü madanãyamuttamaü ni÷àvivàseùu ciràd vimàdyati / narastu matto balaråpayouvanairna ka÷cidapràpya jaràü vimàdyati // Saund_9.30 // yathekùuratyantarasaprapãóito bhuvi praviddho dahanàya ÷uùyate / tathà jaràyantranipãóità tanurnipãtasàrà maraõàya tiùñhati // Saund_9.31 // yathà hi nçbhyàü karapatramãritaü samucchritaü dàru bhinattyanekadhà / tathocchritàü pàtayati prajàmimàmaharni÷àbhyàmupasaühità jarà // Saund_9.32 // smçteþ pramoùo vapuùaþ paràbhavo rateþ kùayo vàcchruticakùuùàü grahaþ / ÷ramasya yonirbalavãryayorvadho jaràsamo nàsti ÷arãriõàü ripuþ // Saund_9.33 // idaü viditvà nidhanasya dai÷ikaü jaràbhidhànaü jagato mahadbhayam / ahaü vapuùmàn balavàn yuveti và na mànamàroóhumanàryamarhasi // Saund_9.34 // ahaü mametyeva ca raktacetasàü ÷arãrasaüj¤à tava yaþ kalau grahaþ / tamutsçjaivaü yadi ÷àmyatà bhaved bhayaü hyahaü ceti mameti càrchati // Saund_9.35 // yadà ÷arãre na va÷o 'sti kasyacinnirasyamàne vividhairupaplavaiþ / kathaü kùamaü vettumahaü mameti và ÷arãrasaüj¤aü gçhamàpadàmidam // Saund_9.36 // sapannage yaþ kugçhe sadà÷ucau rameta nityaü pratisaüskçte 'bale / sa duùñadhàtàva÷ucau calàcale rameta kàye viparãtadar÷anaþ // Saund_9.37 // yathà prajàbhyaþ kunçpo balàd balãn haratya÷eùaü ca na càbhirakùati / tathaiva kàyo vasanàdisàdhanaü haratya÷eùaü ca na cànuvartate // Saund_9.38 // yathà prarohanti tçõànyayatnataþ kùitau prayatnàt tu bhavanti ÷àlayaþ / tathaiva duþkhàni bhavantyayatnataþ sukhàni yatnena bhavanti và na và // Saund_9.39 // ÷arãramàrtaü parikarùata÷calaü na càsti ki¤cit paramàrthataþ sukham / sukhaü hi duþkhapratikàrasevayà sthite ca duþkhe tanuni vyavasyati // Saund_9.40 // yathànapekùyàgryamapãpsitaü sukhaü pravàdhate duþkhamupetamaõvapi / tathànapekùyàtmani duþkhamàgataü na vidyate ki¤cana kasyacit sukhaü // Saund_9.41 // ÷arãramãdçg bahuduþkhàdhruvaü phalànurodhàdatha nàvagacchasi / dravatphalebhyo dhçtira÷mibhirmano nigçhyatàü gauriva ÷asyalàlasà // Saund_9.42 // na kàmabhogà hi bhavanti tçptaye havãüùi dãptasya vibhàvasoriva / yathà yathà kàmasukheùu vartate tathà tathecchà viùayeùu varddhate // Saund_9.43 // yathà ca kuùñhavyasanena duþkhitaþ pratàpanànnaiva ÷amaü nigacchati / tathendriyàrtheùvajitendriya÷caranna kàmabhogairupa÷àntimçcchati // Saund_9.44 // yathà hi bhaiùajyasukhàbhikàïkùayà bhajeta rogànna bhajeta tatkùamam / tathà ÷arãre bahuduþkhabhàjane rameta mohàd viùayàbhikàïkùayà // Saund_9.45 // anarthakàmaþ puruùasya yo janaþ sa tasya ÷atruþ kila tena karmaõà / anarthamålà viùayà÷ca kevalà nanu praheyà viùamà yathàrayaþ // Saund_9.46 // ihaiva bhåtvà ripavo vadhàtmakàþ prayànti kàle puruùasya mitratàü / paratra caiveha ca duþkhahetavo bhavanti kàmà na tu kasyacicchivàþ // Saund_9.47 // yathopayuktaü rasavarõagandhavad vadhàya kimpàkaphalaü na puùñaye / niùevyamàõà viùayà÷calàtmano bhavantyanarthàya tathà na bhåtaye // Saund_9.48 // tadetadàj¤àya vipàpmanàtmanà vimokùadharmàdyupasahitaü hitam / juùasva me sajjanasaümataü mataü pracakùva và ni÷cayamud giran giram // Saund_9.49 // iti hitamapi bahvapãdamuktaþ ÷rutamahatà ÷ramaõena tena nandaþ / na dhçtimupayayau na ÷arma lebhe dvirada ivàtimado madàndhacetàþ // Saund_9.50 // nandasya bhàvamavagamya tataþ sa bhikùuþ pàriplavaü gçhasukhàbhimukhaü na dharme / sattvà÷ayànu÷ayabhàvaparãkùakàya buddhàya tattvaviduùe kathayàücakàra // Saund_9.51 // saundarananda mahàkàvye "abhimànanindà" nàma navama sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ da÷amaþ sargaþ svargadar÷ana ÷rutvà tataþ sadvratamutsisçkùuü bhàryàü didçkùuü bhavanaü vivikùum / nandaü nirànandamapetadhairyamabhyujjihãrùurmuniràjuhàva // Saund_10.1 // taü pràptamapràptavimokùamàrgaü papraccha cittaskhalitaü sucittaþ / sa hrãmate hrãvinato jagàda svaü ni÷cayaü ni÷cayakovidàya // Saund_10.2 // nandaü viditvà sugatastatastaü bhàryàbhidhàne tamasi bhramantam / pàõau gçhãtvà viyadutpapàta malaü jale sàdhurivojjihãrùuþ // Saund_10.3 // kàùàyavastrau kanakàvadàtau virejatustau nabhasi prasanne / anyonyasaü÷liùñavikãrõapakùau saraþprakãrõàviva cakravàkau // Saund_10.4 // tau devadàråttamagandhavantaü nadãsaraþprasravaõaughavantam / àjagmatuþ kà¤canadhàtumantaü devarùimantaü himavantamà÷u // Saund_10.5 // tasmin girau càraõàsiddhajuùñe ÷ive havirdhåmakçtottarãye / agamyapàrasya nirà÷rayasya tau tasthaturdvãpa ivàmbarasya // Saund_10.6 // ÷àntendriye tatra munau sthite tu savismayaü dikùu dadar÷a nandaþ / darã÷ca ku¤jàü÷ca vanaukasa÷ca vibhåùaõaü rakùaõameva càdreþ // Saund_10.7 // bahvàyate tatra site hi ÷çïge saükùiptabarhaþ ÷ayito mayåraþ / bhuje balasyàyatapãnabàhorvaióåryakeyåra ivàbabhàse // Saund_10.8 // manaþ÷ãlàdhàtu÷ilà÷rayeõa pãtàkçtàüso viraràja siühaþ / saütaptacàmãkarabhakticitraü råpyàïgadaü ÷ãrõamivàmbikasya // Saund_10.9 // vyàghraþ klamavyàyatakhelagàmã làïgålacakreõa kçtàpasavyaþ / babhau gireþ prasravaõa pipàsurditsan pitçbhyo 'mbha ivàvatãrõaþ // Saund_10.10 // calatkadambe himavannitambe tarau pralambe camaro lalambe / chettuü vilagnaü na ÷a÷àka bàlaü kulodgatàü prãtimivàryavçttaþ // Saund_10.11 // suvarõagaurà÷ca kiràtasaüghà mayårapitrojjvalagàtralekhàþ / ÷àrdålapàtapratimà guhàbhyo niùpeturudgàra ivàcalasya // Saund_10.12 // darãcarãõàmatisundarãõàü manohara÷roõikucodarãõàm / vçndàni rejurdi÷i kinnarãõàü puùpotkacànàmiva vallarãõàm // Saund_10.13 // nagànnagasyopari devadàrånàyàsayantaþ kapayo viceruþ / tebhyaþ phalaü nàpurato 'pajagmurmoghaprasàdebhya ive÷varebhyaþ // Saund_10.14 // tasmàttu yåthàdapasàryamàõàü niùpãóitàlaktakaraktavaktràm / ÷àkhàmçgãmekavipannadçùñiü dçùñvà munirnandamidaü babhàùe // Saund_10.15 // kà nanda råpeõa ca ceùñayà ca saüpa÷yata÷càrutarà matà te / eùà mçgã vaikavipannadçùñiþ sa và jano yatra gatà taveùñiþ // Saund_10.16 // ityevamuktaþ sugatena nandaþ kçtvà smitaü kiücididaü jagàda / kva cottamastrã bhagavan vadhåste mçgã nagakle÷akarã kva caiùà // Saund_10.17 // tato munistasya ni÷amya vàkyaü hetvantaraü kiücidavekùamàõaþ / àlambya nandaü prayayau tathaiva krãóàvanaü vajradharasya ràj¤aþ // Saund_10.18 // çtàvçtàvàkçtimeka eke kùaõe kùaõe bibhrati yatra vçkùàþ / citràü samastàmapi kecidanye ùaõõàmçtånàü ÷riyamudvahanti // Saund_10.19 // puùyanti kecit surabhãrudàrà màlàþ sraja÷ca granthità vicitràþ / karõànukålànavataüsakàü÷ca pratyarthibhåtàniva kuõóalànàm // Saund_10.20 // raktàni phullàþ kamalàni yatra pradãpavçkùà iva bhànti vçkùàþ / praphullanãlotpalarohiõo 'nye sonmãlitàkùà eva bhànti vçkùàþ // Saund_10.21 // nànàviràgàõyatha pàõóaràõi suvarõabhaktivyavabhàsitàni / atàntavànyekaghanàni yatra såkùmàõi vàsàüsi phalanti vçkùàþ // Saund_10.22 // hàràn maõinuttamakuõóalàni keyåravaryàõyatha nåpuràõi / evaüvidhànyàbharaõàni yatra svargànuråpàõi phalanti vçkùàþ // Saund_10.23 // vaióåryanàlàni ca kà¤canàni padmàni vajràïkurakesaràõi / spar÷akùamàõyuttamagandhavanti rohanti niùkampatalà nalinyaþ // Saund_10.24 // yatràyatàü÷caiva tatàü÷ca tàüstàn vàdyasya hetån suùiràn ghanàü÷ca / phalanti vçkùà maõihemacitràþ krãóàsahàyàstrida÷àlayànàm // Saund_10.25 // mandàravçkùàü÷ca ku÷e÷ayàü÷ca puùpànatàn kokanadàü÷ca vçkùàn / àkramya màhàtmyaguõairviràjan ràjàyate yatra sa pàrijàtaþ // Saund_10.26 // kçùñe tapaþ÷ãlahalairakhinnaistriviùñapakùetratale prasåtàþ / evaüvidhà yatra sadànuvçttà divaukasàü bhogavidhànavçkùàþ // Saund_10.27 // manaþ÷ilàbhairvadanairvihaügà yatràkùibhiþ sphàñikasaünibhai÷ca / ÷àvai÷ca pakùairabhilohitàntairmà¤jiùñhakairardhasitai÷ca pàdaiþ // Saund_10.28 // citraiþ suvarõacchadanaistathànye vaióuryanãlairnayanaiþ prasannaiþ / vihaügamàþ ÷i¤jirikàbhidhànà rutairmanaþ÷rotraharairbhramanti // Saund_10.29 // raktàbhiragreùu ca vallarãbhirmadhyeùu càmãkarapi¤jaràbhiþ / vaióåryavarõàbhirupàntamadhyeùvalaükçtà yatra khagà÷caranti // Saund_10.30 // rociùõavo nàma patatriõo 'nye diptàgnivarõà jvalitairivàsyaiþ / bhramanti dçùñãrvapuùàkùipantaþ svanaiþ ÷ubhairapsaraso harantaþ // Saund_10.31 // yatreùñaceùñàþ satataprahçùñà nirartayo nirjaraso vi÷okàþ / svaiþ karmabhirhãnavi÷iùñamadhyàþ svayaüprabhàþ puõyakçto ramante // Saund_10.32 // pårvaü tapomålyaparigraheõa svargakrayàrthaü kçtani÷cayànàm / manàüsi khinnàni tapodhanànàü haranti yatràpsaraso laóantyaþ // Saund_10.33 // nityotsavaü taü ca ni÷àmya lokaü nistandrinidràrati÷okarogam / nando jaràmçtyuva÷aü sadàrtaü mene ÷ma÷ànapratimaü nçlokam // Saund_10.34 // aindraü vanaü tacca dadar÷a nandaþ samantato vismayaphulladçùñiþ / harùànvità÷càpsarasaþ parãyuþ sagarvamanyonyamavekùamàõàþ // Saund_10.35 // sadà yuvatyo madanaikakàryàþ sàdhàraõàþ puõyakçtàü vihàràþ / divyà÷ca nirdoùaparigrahà÷ca tapaþphalasyà÷rayaõaü suràõàm // Saund_10.36 // tàsàü jagurdhãramudàttamanyàþ padmàni kà÷cillalitaü babha¤juþ / anyonyaharùàn nançtustathànyà÷citràïgahàràþ stanabhinnahàràþ // Saund_10.37 // kàsàücidàsàü vadanàni rejurvanàntarebhya÷calakuõóalàni / vyàviddhaparõebhya ivàkarebhyaþ padmàni kàraõóavaghaññitàni // Saund_10.38 // tàþ niþsçtàþ prekùya vanàntarebhyastaóitpatàkà iva toyadebhyaþ / nandasya ràgeõa tanurvivepe jale cale candramasaþ prabheva // Saund_10.39 // vapu÷ca divyaü lalità÷ca ceùñàstataþ sa tàsàü manasà jahàra / kautåhalàvarjitayà ca dçùñyà saü÷leùatarùàdiva jàtaràgaþ // Saund_10.40 // sa jàtatarùo 'psarasaþ pipàsustatpràptaye 'dhiùñhitaviklavàrtaþ / lolendriyà÷vena manorathena jehrãyamàõo na dhçtiü cakàra // Saund_10.41 // yathà manuùyo malinaü hi vàsaþ kùàreõa bhåyo malinãkaroti / malakùayàrthaü na malodbhavàrthaü rajastathàsmai muniràcakarùa // Saund_10.42 // doùàü÷ca kàyàd bhiùagujjihãrùurbhåyo yathà kle÷ayituü yateta / ràgaü tathà tasya munirjighàüsurbhåyastaraü ràgamupàninàya // Saund_10.43 // dãpaprabhàü hanti yathàndhakàre sahasrara÷meruditasya dãptiþ / manuùyaloke dyutimaïganànàmantardadhàtyapsarasàü tathà ÷rãþ // Saund_10.44 // mahacca råpaü svaõu hanti råpaü ÷abdo mahàn hanti ca ÷abdamalpam / gurvã rujà hanti rujàü ca mçdvãü sarvo mahàn heturaõorvadhàya // Saund_10.45 // muneþ prabhàvàcca ÷a÷àka nandastaddar÷anaü soóhumasahyamanyaiþ / avãtaràgasya hi durbalasya mano dahedapsarasàü vapuþ÷rãþ // Saund_10.46 // matvà tato nandamudãrõaràgaü bhàryànurodhàdapavçttaràgam / ràgeõa ràgaü pratihantukàmo munirviràgo giramityuvàca // Saund_10.47 // etàþ striyaþ pa÷ya divaukasastvaü nirãkùya ca bråhi yathàrthatattvam / etàþ kathaü råpaguõairmatàste sa và jano yatra gataü manaste // Saund_10.48 // athàpsaraþsveva niviùñadçùñã ràgàgninàntarhçdaye pradãptaþ / sagadgadaü kàmaviùaktacetàþ kçtà¤jalirvàkyamuvàca nandaþ // Saund_10.49 // haryaïganàsau muùitaikadçùñiryadantare syàttava nàtha vadhvàþ / tadantare 'sau kçpaõà vadhåste vapuùmatãrapsarasaþ pratãtya // Saund_10.50 // àsthà yathà pårvamabhånna kàcidanyàsu me strãùu ni÷àmya bhàryàm / tasyàü tataþsamprati kàcidàsthà na me ni÷àmyaiva hi råpamàsàm // Saund_10.51 // yathà pratapto mçdunàtapena dahyeta ka÷cin mahatànalena / ràgeõa pårvaü mçdunàbhitapto ràgàgninànena tathàbhidahye // Saund_10.52 // vàgvàriõàü màü pariùi¤ca tasmàdyàvanna dahye sa ivàbja÷atruþ / ràgàgniradyaiva hiü màü didhakùuþ kakùaü savçkùàgramivotthito 'gniþ // Saund_10.53 // prasãda sãdàmi vimu¤ca mà mune vasundharàdhairya na dhairyamasti me / asån vimokùyàmi vimuktamànasa prayaccha và vàgamçtaü mumårùave // Saund_10.54 // anarthabhogena vighàtadçùñinà pramàdadaüùñreõa tamoviùàgninà / ahaü hi daùño hçdi manmathàhinà vidhatsva tasmàdagadaü mahàbhiùak // Saund_10.55 // anena daùño madanàhinàhinà na ka÷cidàtmanyanavasthitaþ sthitaþ / mumoha bodhyorhyacalàtmano mano babhåva dhãmàü÷ca sa ÷antanustanuþ // Saund_10.56 // sthite vi÷iùñe tvayi saü÷raye ÷raye yathà na yàmãha vasan di÷aü di÷am / yathà ca labdhvà vyasanakùayaü kùayaü vrajàmi tanme kuru ÷aüsataþ sataþ // Saund_10.57 // tato jighàüsurhçdi tasya tattamastamonudo naktamivotthitaü tamaþ / maharùicandro jagatastamonudastamaþprahãõo nijagàda gautamaþ // Saund_10.58 // dhçtiü pariùvajya vidhåya vikriyàü nigçhya tàvacchrutacetasã ÷çõu / imà yadi pràrthayase tvamaïganà vidhatsva ÷uklàrthamihottamaü tapaþ // Saund_10.59 // imà hi ÷akyà na balànna sevayà na saüpradànena na råpavattayà / imà hriyante khalu dharmacaryayà sacet praharùa÷cara dharmamàdçtaþ // Saund_10.60 // ihàdhivàso divi daivataiþ samaü vanàni ramyàõyajarà÷ca yoùitaþ / idaü phalaü svasya ÷ubhasya karmaõo na dattamanyena na càpyahetutaþ // Saund_10.61 // kùitau manuùyo dhanuràdibhiþ ÷ramaiþ striyaþ kadàciddhi labheta và na và / asaü÷ayaü yattviha dharmacaryayà bhaveyuretà divi puõyakarmaõaþ // Saund_10.62 // tadapramatto niyame samudyato ramasva yadyapsaraso 'bhilipsase / ahaü ca te 'tra pratibhåþ sthire vrate yathà tvamàbhiniyataü sameùyasi // Saund_10.63 // ataþparaü paramamiti vyavasthitaþ paràü dhçtiü paramamunau cakàra saþ / tato muniþ pavana ivàmbaràt patan pragçhya taü punaragamanmahãtalam // Saund_10.64 // saundarananda mahàkàvye "svargadar÷ana" nàma da÷ama sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ ekàda÷aþ sargaþ svarga kã hãnatà tatastà yoùito dçùñvà nando nandanacàriõãþ / babandha niyamastambhe durdamaü capalaü manaþ // Saund_11.1 // so 'niùñanaiùkramyaraso mlànatàmarasopamaþ / cacàra viraso dharmaü nive÷yàpsaraso hçdi // Saund_11.2 // tathà lolendriyo bhåtvà dayitendriyagocaraþ / indriyàrthava÷àdeva babhåva niyatendriyaþ // Saund_11.3 // kàmacaryàsu ku÷alo bhikùucaryàsu viklavaþ / paramàcàryaviùñabdho brahmacaryeü cacàra saþ // Saund_11.4 // saüvçtena ca ÷àntena tãvreõa madanena ca / jalàgneriva saüsargàccha÷àma ca ÷u÷oùa ca // Saund_11.5 // svabhàvadar÷anãyo 'pi vairåpyamagamat param / cintayàpsarasàü caiva niyamenàyatena ca // Saund_11.6 // prastàveùvapi bhàryàyàü priyabhàryastathàpi saþ / vãtaràga ivàtasthau na jaharùa na cukùubhe // Saund_11.7 // taü vyavasthitamàj¤àya bhàryàràgàt paràïmukham / abhigamyàbravãnnandamànandaþ praõayàdidam // Saund_11.8 // aho sadç÷amàrabdhaü ÷rutamasyàbhijanasya ca / nigçhãtendriyaþ svastho niyame yadi saüsthitaþ // Saund_11.9 // abhiùvaktasya kàmeùu ràgiõo viùayàtmanaþ / yadiyaü saüvidutpannà neyamalpena hetunà // Saund_11.10 // vyàdhiralpena yatnena mçduþ pratinivàryate / prabalaþ prabalaireva yatnairna÷yati và na và // Saund_11.11 // durharo mànaso vyàdhirbalavàü÷ca tavàbhavat / vinivçtto yadi [ca] te sarvathà dhçtimànasi // Saund_11.12 // duùkaraü sàdhvanàryeõa màninà caiva màrdavam / atisarga÷ca lubdhena brahmacaryaü ca ràgiõà // Saund_11.13 // ekastu mama saüdehastavàsyàü niyame dhçtau / atrànunayamicchàmi vaktavyaü yadi manyase // Saund_11.14 // àrjavàbhihitaü vàkyaü na ca mantavyamanyathà / råkùamapyà÷aye ÷uddhe rukùato naiti sajjanaþ // Saund_11.15 // apriyaü hi hitaü snigdhamasnigdhamahitaü priyam / durlabhaü tu priyahitaü svàdu pathyamivauùadham // Saund_11.16 // vi÷vàsa÷càrthacaryà ca sàmànyaü sukhaduþkhayoþ / marùaõaü praõaya÷caiva mitravçttiriyaü satàm // Saund_11.17 // tadidaü tvàü vivakùàmi praõayànna jighàüsayà / tvacchreyo hi vivakùà me yato nàrhàmyupekùitum // Saund_11.18 // apsarobhçtako dharmaü carasãtyabhidhãyase / kimidaü bhåtamàhosvit parihàso 'yamãdç÷aþ // Saund_11.19 // yadi tàvadidaü satyaü vakùyàmyatra yadauùadham / auddhatyamatha vaktçõàmabhidhàsyàmi tadrajaþ // Saund_11.20 // ÷lakùõapårvamatho tena hçdi so 'bhihatastadà / dhyàtvà dãrghaü ni÷a÷vàsa ki¤ciccàvàïmukho 'bhavat // Saund_11.21 // tatastasyeïgitaü j¤àtvà manaþsaükalpasåcakam / babhàùe vàkyamànando madhurodarkamapriyam // Saund_11.22 // àkàreõàvagacchàmi tava dharmaprayojanam / yajj¤àtvà tvayi jàtaü me hàsyaü kàruõyameva ca // Saund_11.23 // yathàsanàrthaü skandhena ka÷cid gurvãü ÷ilàü vahet / tadvattvamapi kàmàrthaü niyamaü voóhumudyataþ // Saund_11.24 // titàóayiùayà dçpto yathà meùo 'parsati / tadvadabrahmacaryàya brahmacaryamidaü tava // Saund_11.25 // cikrãùanti yathà paõyaü vaõijo làbhalipsayà / dharmacaryà tava tathà paõyabhåtà na ÷àntaye // Saund_11.26 // yathà phalavi÷eùàrtha bãjaü vapati kàrùakaþ / tadvad viùayakàrpaõyàd viùayàüstyaktavànasi // Saund_11.27 // àkàïkùecca yathà rogaü pratãkàrasukhepsayà / duþkhamanvicchati bhavàüstathà viùayatçùõayà // Saund_11.28 // yathà pa÷yati madhveva na prapàtamavekùate / pa÷yasyapsarasastadvad bhraü÷amante na pa÷yasi // Saund_11.29 // hçdi kàmàgninà dãpte kàyena vahato vratam / kimidaü brahmacaryaü te manasàbrahmacàriõaþ // Saund_11.30 // saüsàre vartamànena yadà càpsarasastvayà / pràptàstyaktà÷ca ÷ata÷astàbhyaþ kimiti te spçhà // Saund_11.31 // tçptirnàstãndhanairagnernàmbhasà lavaõàmbhasaþ / nàpi kàmaiþ satçùõasya tasmàt kàmà na tçùtaye // Saund_11.32 // atçptau sa kutaþ ÷àntira÷àntau ca kutaþ sukham / asukhe ca kutaþ prãtiraprãtau ca kuto ratiþ // Saund_11.33 // riraüsà yadi te tasmàdadhyàtme dhãyatàü manaþ / pra÷àntà cànavadyà ca nàstyadhyàtmasamà ratiþ // Saund_11.34 // na tatra kàryaü tåryaiste na strãbhirna vibhåùaõaiþ / ekastvaü [yatra]tatrasthastayà ratyàbhiraüsyase // Saund_11.35 // mànasaü balavad duþkhaü tarùe tiùñhati tiùñhati / taü tarùaü chindhi duþkhaü hi tçùõà càsti ca nàsti ca // Saund_11.36 // saüpattau và vipattau và divà và naktameva và / kàmeùu hi satçùõasya na ÷àntirupapadyate // Saund_11.37 // kàmànàü pràrthanà duþkhà pràptau tçptirna vidyate / viyogànniyataþ ÷oko viyoga÷ca dhruvo divi // Saund_11.38 // kçtvàpi duùkaraü karma svarge labdhvàpi durlabham / nçlokaü punarevaiti pravàsàt svagçhaü yathà // Saund_11.39 // yadà bhraùñasya ku÷alaü ÷iùñaü kiücinna vidyate / tiryakùu pitçloke và narake copapadyate // Saund_11.40 // tasya bhuktavataþ svarge viùayànuttamànapi / bhraùñasyàrtasya duþkhena kimàsvàdaþ karoti saþ // Saund_11.41 // ÷yenàya pràõivàtsalyàt svamàüsànyapi dattavàn / ÷iviþ svargàt paribhraùñastàdçk kçtvàpi duùkaram // Saund_11.42 // ÷akrasyàrdhàsanaü gatvà pårvapàrthiva eüva yaþ / sa devatvaü gataþ kàle màndhàtàdhaþ punaryayau // Saund_11.43 // ràjyaü kçtvàpi devànàü papàta nahuùo bhuvi / pràptaþ kila bhujaügatvaü nàdyàpi parimucyate // Saund_11.44 // tathaivelivilo ràjà ràjavçttena saüskçtaþ / svargaü gatvà punarbhraùñaþ kårmãbhåtaþ kilàrõave // Saund_11.45 // bhåridyumno yayàti÷ca te cànye ca nçparùabhàþ / karmabhirdyàmabhikrãya tatkùayàt punaratyajan // Saund_11.46 // asuràþ pårvadevàstu surairapahçta÷riyaþ / ÷riyaü samanu÷ocantaþ pàtàlaü ÷araõaü yayuþ // Saund_11.47 // kiü ca ràjarùibhistàvadasurairvà suràdibhiþ / mahendràþ ÷ata÷aþ peturmàhàtmyamapi na sthiram // Saund_11.48 // saüsadaü ÷obhàyitvaindrãmupendra÷cendravikramaþ / kùãõakarmà papàtorvãü madhyàdapsarasàü rasan // Saund_11.49 // hà caitraratha hà vàpi hà mandàkini hà priye / ityàrtà vilapanto 'pi gàü patanti divaukasaþ // Saund_11.50 // tãvraü hyutpadyate duþkhamiha tàvanmumårùatàm / kiü punaþ patatàü svargàdevànte sukhasevinàm // Saund_11.51 // rajo gçõhanti vàsàüsi mlàyanti paramàþ srajaþ / gàtrebhyo jàyate svedo ratirbhavati nàsane // Saund_11.52 // etànyàdau nimittàni cyutau svargàd divaukasàm / aniùñànãva martyànàmariùñàni mumårùatàm // Saund_11.53 // sukhamutpadyate yacca divi kàmànupà÷natàm / yacca duþkhaü nipatatàü duþkhameva vi÷iùyate // Saund_11.54 // tasmàdasvantamatràõamavi÷vàsyamatarpakam / vij¤àya kùayiõaü svargamapavarge matiü kuru // Saund_11.55 // a÷arãraü bhavàgraü hi gatvàpi munirudrakaþ / karmaõo 'nte cyutastasmàt tiryagyoniü prapatsyate // Saund_11.56 // maitrayà saptavàrùikyà brahmalokamito gataþ / sunetraþ punaràvçtto garbhavàsamupeyivàn // Saund_11.57 // yadà cai÷varyavanto 'pi kùayiõaþ svargavàsinaþ / ko nàma svargavàsaya kùeùõave spçhayed budhaþ // Saund_11.58 // såtreõa baddho hi yathà vihaügo vyàvartate dåragato 'pi bhåyaþ / aj¤ànasåtreõa tathàvabaddho gato 'pi dåraü punareti lokaþ // Saund_11.59 // kçtvà kàlavilakùaõaü pratibhuvà mukto yathà bandhanàd bhuktvà ve÷masukhànyatãtya samayaü bhåyo vi÷ed vandhanaü / tadvad dyàü pratibhåvadàtmaniyamairdhyànàdibhiþ pràptavàn kàle karmasu teùu bhuktaviùayeùvàkçùate gàü punaþ // Saund_11.60 // antarjàlagatàþ pramattamanaso mãnàstaóàge yathà jànanti vyasanaü na rodhajanitaü svasthà÷carantyambhasi / antarlokagatàþ kçtàrthamatayastadvaddivi dhyàyino manyante ÷ivamacyutaü dhruvamiti svaü sthànamàvartakam // Saund_11.61 // tajjanmavyàdhimçtyuvyasanaparigataü matvà jagadidaü saüsàre bhràmyamàõaü divi nçùu narake tiryakpitçùu ca / yattràõaü nirbhayaü yacchivamamarajaraü niþ÷okamamçtaü taddhetorbrahmacaryaü cara jahi hi calaü svargaü prati rucim // Saund_11.62 // saundarananda mahàkàvye "svarga kã hãnatà" nàma ekàda÷a sarga samàpta // _____________________________________________________________________________ dvàda÷aþ sargaþ viveka apsarobhçtako dharmaü carasãtyatha coditaþ / ànandena tadà nandaþ paraü vrãóamupàgamat // Saund_12.1 // tasya vrãóena mahatà pramodo hçdi nàbhavat / apràmodyena vimukhaü nàvatasthe vrate manaþ // Saund_12.2 // kàmaràgapradhàno 'pi parihàsasamo 'pi san / paripàkagate hetau na sa tanmamçùe vacaþ // Saund_12.3 // aparãkùakabhàvàcca pårvaü matvà divaü dhruvam / tasmàt kùeùõuü pari÷rutya bhç÷aü saüvegameyivàn // Saund_12.4 // tasya svargànnivavçte saükalpà÷vo manorathaþ / mahàratha ivonmàrgàdapramattasya sàratheþ // Saund_12.5 // svargatarùànnivçtta÷ca sadyaþ svastha ivàbhavat / mçùñàdapathyàd virato jijãviùurivàturaþ // Saund_12.6 // visasmàra priyàü bhàryàmapsarodar÷anàd yathà / tathànityatayodvignastatyàjàpsaraso 'pi saþ // Saund_12.7 // mahatàmapi bhåtànàmàvçttiriti cintayan / saüvegàcca saràgo 'pi vãtaràga ivàbhavat // Saund_12.8 // babhåva sa hi saüvegaþ ÷reyasastasya vçddhaye / dhàturedhirivàkhyàte pañhito 'kùaracintakaiþ // Saund_12.9 // na tu kàmànmanastasya kenacijjagçhe dhçtiþ / triùu kàleùu sarveùu nipàto 'stiriva smçtaþ // Saund_12.10 // khelagàmã mahàbàhurgajendra iva nirmadaþ / so 'bhyagacchad guruü kàle vivakùurbhàvamàtmanaþ // Saund_12.11 // praõamya ca gurau murdhnà bàùpavyàkulalocanaþ / kçtvà¤jalimuvàcedaü hriyà kiücidavàïmukhaþ // Saund_12.12 // apsaraþ pràptaye yanme bhagavan pratibhårasi / nàpsarobhirmamàrtho 'sti pratibhåtvaü tyajàmyaham // Saund_12.13 // ÷rutvà hyàvartakaü svargaü saüsàrastha ca citratàm / na martyeùu na deveùu pravçttirmama rocate // Saund_12.14 // yadi pràpya divaü yatnànniyamena damena ca / avitçptàþ patantyante svargàya tyàgine namaþ // Saund_12.15 // ata÷ca nikhilaü lokaü viditvà sacaràcaram / sarvaduþkhakùayakare tvaddharme parame rame // Saund_12.16 // tasmàd vyàsasamàsàbhyàü tanme vyàkhyàtumarhasi / yacchrutvà ÷çõvatàü ÷reùñha paramaü pràpnuyàü padam // Saund_12.17 // tatastasyà÷ayaü j¤àtvà vipakùàõindriyàõi ca / ÷reya÷caivàmukhãbhåtaü nijagàda tathàgataþ // Saund_12.18 // aho pratyavamar÷o 'yaü ÷reyasaste purojavaþ / araõyàü mathyamànàyàmagnerdhåma ivotthitaþ // Saund_12.19 // ciramunmàrgavihçto lolairindriyavàjibhiþ / avatãrõo 'si panthànaü diùñyà dçùñyavimåóhayà // Saund_12.20 // adya te saphalaü janma làbho 'dya sumahàüstava / yasya kàmarasaj¤asya naiùkramyàyotsukaü manaþ // Saund_12.21 // loke 'sminnàlayàràme nivçttau durlabhà ratiþ / vyathante hyapunarbhàvàt prapàtàdiva bàli÷àþ // Saund_12.22 // duþkhaü na syàt sukhaü me syàditi prayatate janaþ / atyantaduþkhoparamaü sukhaü tacca na budhyate // Saund_12.23 // aribhåteùvanityeùu satataü duþkhahetuùu / kàmàdiùu jagat saktaü na vetti sukhamavyayam // Saund_12.24 // sarvaduþkhàpahaü tattu hastasthamamçtaü tava / viùaü pãtvà yadagadaü samaye pàtumicchasi // Saund_12.25 // anarhasaüsàrabhayaü mànàrhaü te cikãrùitam / ràgàgnistàdç÷o yasya dharmonmukha paràïmukhaþ // Saund_12.26 // ràgoddàmena manasà sarvathà duùkarà dhçtiþ / sadoùaü salilaü dçùñvà pathineva pipàsunà // Saund_12.27 // ãdç÷ã nàma buddhiste viruddhà rajasàbhavat / rajasà caõóavàtena vivasvata iva prabhà // Saund_12.28 // sà jighàüsustamo hàrdaü yà saüprati vijçmbhate / tamo nai÷aü prabhà saurã vinirgãrõeva meruõà // Saund_12.29 // yuktaråpamidaü caiva ÷uddhasattvasya cetasaþ / yatte syànnaiùñhike såkùme ÷reyasi ÷raddadhànatà // Saund_12.30 // dharmacchandamimaü tasmàdvivardhayitumarhasi / sarvadharmà hi dharmaj¤a niyamàcchandahetavaþ // Saund_12.31 // satyàü gamanabuddhau hi gamanàya pravartate / ÷ayyàbuddhau ca ÷ayanaü sthànabuddhau tathà sthitiþ // Saund_12.32 // antarbhåmigataü hyambhaþ ÷raddadhàti naro yadà / arthiütve sati yatnena tadà khanati gàmimàm // Saund_12.33 // nàrthã yadyagninà và syàcchraddadhyàttaü na vàraõau / mathnãyànnàraõiü ka÷cittabhaàve sati mathyate // Saund_12.34 // sasyotpattiü yadi na và ÷raddadhyàt kàrùakaþ kùitau / arthã sasyena và na syàd bãjàni na vaped bhuvi // Saund_12.35 // ata÷ca hasta ityuktà mayà ÷raddhà vi÷eùataþ / yasmàd gçõhàti saddharmaü dàyaü hasta yato yathàþ // Saund_12.36 // pràdhànyàdindriyamiti sthiratvàd balamityataþ / guõadàridraya÷amanàd dhanamityabhivarõità // Saund_12.37 // rakùaõàrthena dharmasya tatheùãketyudàhçtà / loke 'smin durlabhatvàcca ratnamityabhibhàùità // Saund_12.38 // puna÷ca bãjamityuktà nimittaü ÷reyaso yadà / pàvanàrthena pàpasya nadãtyabhihità punaþ // Saund_12.39 // yasmàddharmasya cotpattau ÷raddhà kàraõamuttamam / mayoktà kàryatastasmàttatra tatra tathà tathà // Saund_12.40 // ÷raddhàïkuramimaü tasmàt saüvardhayitumarhasi / tadvçddhau vardhate dharmo målavçddhau yathà drumaþ // Saund_12.41 // vyàkulaü dar÷anaü yasya durbalo yasya ni÷cayaþ / tasya pàriplavà ÷raddhà na hiü kçtyàya vartate // Saund_12.42 // yàvattattvaü na bhavati hi dçùñaü ÷rutaü và tàvacchraddhà na bhavati balasthà sthirà và / dçùñe tattve niyamaparibhåtendriyasya ÷raddhàvçkùo bhavati saphala÷cà÷raya÷ca // Saund_12.43 // saundarananda mahàkàvya meü "viveka" nàmaka dvàda÷a sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ trayoda÷aþ sargaþ ÷ãla evaü indriyasaüyama atha saüràdhito nandaþ ÷raddhàü prati maharùiõà / pariùikto 'mçteneva yuyuje parayà mudà // Saund_13.1 // kçtàrthamiva taü mene saübuddhaþ ÷raddhayà tayà / mene pràptamiva ÷reyaþ sa ca buddhena saüskçtaþ // Saund_13.2 // ÷lakùõena vacasà kàü÷cit kàü÷cit paruùayà girà / kàü÷cidàbhyàmupàyàbhyàü sa vininye vinàyakaþ // Saund_13.3 // pàüsubhyaþ kà¤canaü jàtaü vi÷uddhaü nirmalaü ÷uci / sthitaü pàüsuùvapi yathà pàüsudoùairna lipyate // Saund_13.4 // padmaparõaü yathà caiva jale jàtaü jale sthitam / upariùñàdadhastàdvà na jalenopalipyate // Saund_13.5 // tadvalloke munirjàto lokasyànugrahaü caran / kçtitvànnirmalatvàcca lokadharmairna lipyate // Saund_13.6 // ÷leùaü tyàgaü priyaü råkùaü kathàü ca dhyànameva ca / mantukàle cikitsàrthaü cakre nàtmànuvçttaye // Saund_13.7 // ata÷ca sandadhe kàyaü mahàkaruõayà tayà / mocayeyaü kathaü duþkhàt sattvànãtyanukampakaþ // Saund_13.8 // atha saüharùaõànnandaü viditvà bhàjanãkçtam / abravãd bruvatàü ÷reùñhaþ kramaj¤aþ ÷reyasàü kramam // Saund_13.9 // ataþ prabhçti bhåyastvaü ÷reddhendriyapuraþsaraþ / amçtasyàptaye saumya vçttaü rakùitumarhasi // Saund_13.10 // prayogaþ kàyavacasoþ ÷uddho bhavati te yathà / uttàno vivçto gupto 'navacchidrastathà kuru // Saund_13.11 // uttàno bhàvakaraõàd vivçta÷càpyagåhanàt / gupto rakùaõatàtparyàdacchidra÷cànavadyataþ // Saund_13.12 // ÷arãravacasoþ ÷uddhau saptàüge càpi karmaõi / àjãvasamudàcàraü ÷aucàt saüskartumarhasi // Saund_13.13 // doùàõàü kuhanàdãnàü pa¤cànàmaniùevaõàt / tyàgàcca jyotiùàdãnàü caturõàü vçttighàtinàm // Saund_13.14 // pràõidhànyadhanàdãnàü varjyànàmapratigrahàt / bhaikùàïgànàü nisçùñànàü niyatànàü pratigrahàt // Saund_13.15 // parituùñaþ ÷ucirma¤ju÷caukùayà jãvasaüpadà / kuryà duþkhapratãkàraü yàvadeva vimuktaye // Saund_13.16 // karmaõo hi yathàdçùñàt kàyavàkprabhavàdapi / àjãvaþ pçthagevokto duþ÷odhatvàdayaü mayà // Saund_13.17 // gçhasthena hi duþ÷odhà dçùñirvividhadçùñinà / àjãvo bhikùuõà caiva pareùvàyattavçttinà // Saund_13.18 // etàvacchãlamityuktamàcàro 'yaü samàsataþ / asya nà÷ena naiva syàt pravrajyà na gçhasthatà // Saund_13.19 // tasmàccàritrasampanno brahmacaryamidaü cara / aõumàtreùvadyeùu bhayadar÷ã dçóhavrataþ // Saund_13.20 // ÷ãlamàsthàya vartante sarvà hi ÷reyasi kriyàþ / sthànàdyànãva kàryàõi pratiùñhàya vasundharàm // Saund_13.21 // mokùasyopaniùat saumya vairàgyamiti gçhyatàm / vairàgyasyàpi saüvedaþ saüvido j¤ànadar÷anam // Saund_13.22 // j¤ànasyopaniùaccaiva samàdhirupadhàryatàm / samàdherapyupaniùat sukhaü ÷àrãramànasam // Saund_13.23 // pra÷rabdhiþ kàyamanasaþ sukhasyopaniùat parà / pra÷rabdherapyupaniùat prãtirapyavagamyatàm // Saund_13.24 // tathà prãterupaniùat pràmodyaü paramaü matam / pràmodyasyàpyahçllekhaþ kukçteùvakçteùu và // Saund_13.25 // ahçllekhasya manasaþ ÷ãlaü tåpaniùacchuci / ataþ ÷ãlaü nayatyagryamiti ÷ãlaü vi÷odhaya // Saund_13.26 // ÷ãlanàcchãlamityuktaü ÷ãlanaü sevanàdapi / sevanaü tannide÷àcca nide÷a÷ca tadà÷rayàt // Saund_13.27 // ÷ãlaü hi ÷araõaü saubhya kàntàra iva dai÷ikaþ / pitraü bandhu÷ca rakùà ca dhanaü ca balameva ca // Saund_13.28 // yataþ ÷ãlamataþ saumya ÷ãlaü saüskartumarhasi / etatsthànamathànye [nanyaü] ca mokùàrambheùu yoginàm // Saund_13.29 // tataþ smçtimadhiùñhàya capalàni svabhàvataþ / indriyàõãndriyàrthebhyo nivàrayitumarhasi // Saund_13.30 // bhetavyaü na tathà ÷atrornàgnernàherna cà÷aneþ / indriyebhyo yathà svebhyastairajasraü hi hanyate // Saund_13.31 // dviùadbhiþ ÷atrubhiþ ka÷cit kadàcit pãóyate na và / indriyairbàdhyate sarvaþ sarvatra ca sadaiva ca // Saund_13.32 // na ca prayàti narakaü ÷atruprabhçtibhirhataþ / kçùyate tatra nighnastu capalairindriyairhataþ // Saund_13.33 // hanyamànasya tairduþkhaü hàrdaü bhavati và na và / indriyairbàdhyamànasya hàrdaü ÷àrãrameva ca // Saund_13.34 // saükalpaviùadigdhà hi pa¤cendriyamayàþ ÷aràþ / cintàpuïkhà ratiphalà viùayàkà÷agocaràþ // Saund_13.35 // manuùyahariõàn ghnanti kàmavyàdherità hçdi / vihanyante yadi na te tataþ patanti taiþ kùatàþ // Saund_13.36 // niyamàjirasaüsthena dhairyakàrmukadhàriõà / nipatanto nivàryàste mahatà smçtivarmaõà // Saund_13.37 // indriyàõàmupa÷amàdarãõàü nigrahàdiva / sukhaü svapiti vàste và yatra tatra gatoddhavaþ // Saund_13.38 // teùàü hi satataü loke viùayànabhikàïkùatàm / saüvinnaivàsti kàrpaõyàcchunàmà÷àvatàmiva // Saund_13.39 // viùayairindriyagràmo na tçptimadhigacchati / ajasraü påryamàõo 'pi samudraþ salilairiva // Saund_13.40 // ava÷yaü gocare sve sve vartitavyamihendriyaiþ / nimittaü tatra na gràhyamanuvya¤janameva ca // Saund_13.41 // àlokya cakùuùà råpaü dhàtumàtre vyavasthitaþ / strã veti puruùo veti na kalpayitumarhasi // Saund_13.42 // sacet strãpuruùagràhaþ kvacid vidyeta ka÷can / ÷ubhataþ ke÷adantàdãnnànuprasthàtumarhasi // Saund_13.43 // nàpaneyaü tataþ kiücit prakùepyaü nàpi ki¤cana / draùñavyaü bhåtato bhåtaü yàdç÷aü ca yathà ca yat // Saund_13.44 // evaü te pa÷yatastattvaü ÷a÷vadindriyagocaram / bhaviùyati padasthànaü nàbhidhyàdaurmanasyayoþ // Saund_13.45 // abhidhyà priyaråpeõa hanti kàmàtmakaü jagat / arirmitramukheneva priyavàkkaluùà÷ayaþ // Saund_13.46 // daurmanasyàbhidhànastu pratigho viùayà÷ritaþ / mohàdyenànuvçtena paratreha ca hanyate // Saund_13.47 // anurodhavirodhàbhyàü ÷itoùõàbhyàmivàrditaþ / ÷arma nàpnoti na ÷reya÷calendriyamato jagat // Saund_13.48 // nendriyaü viùaye tàvat pravçttamapi sajjate / yàvanna manasastatra parikalpaþ pravartate // Saund_13.49 // indhane sati vàyau ca yathà jvalati pàvakaþ / viùayàt parikalpàcca kle÷àgnirjàyate tathà // Saund_13.50 // abhåtaparikalpena viùayasya hi vadhyate / tameva viùayaü pa÷yan bhåtataþ parimucyate // Saund_13.51 // dçùñvaikaü råpamanyo hi rajyate 'nyaþ praduùyati / ka÷cid bhavati madhyasthastatraivànyo ghçõàyate // Saund_13.52 // ato na viùayo heturbandhàya na vimuktaye / parikalpavi÷eùeõa saügo bhavati và na và // Saund_13.53 // kàryaþ paramayatnena tasmàdindriyasaüvaraþ / indriyàõi hyagutpàni duþkhàya ca bhavàya ca // Saund_13.54 // kàmabhogabhogavadbhiràtmadçùñidçùñibhiþ pramàdanaikamårddhabhiþ praharùalolajivhakaiþ / indriyoragairmanobila÷rayaiþ spçhàviùaiþ ÷amàgadàdçte na dçùñamasti yaccikitset // Saund_13.55 // tasmàdeùàmaku÷alakaràõàmarãõàü cakùurghràõa÷ravaõarasanaspar÷anànàm / sarvàvasthaü bhava viniyamàdapramatto màsminnarthe kùaõamapi kçthàstvaü pramàdam // Saund_13.56 // saundarananda mahàkàvye "÷ãla evaü indriyasaüyama" nàma trayoda÷a sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ caturda÷aþ sargaþ àdiprasthàna atha smçtikavàñena pidhàyendriyasaüvaram / bhojane bhava màtràj¤o dhyànàyànàmayàya ca // Saund_14.1 // pràõàpànau nigçõhàti glàninidre prayacchati / kçto hyatyarthamàhàro vihanti ca paràkramam // Saund_14.2 // yathà càtyarthamàhàraþ kçto 'narthàya kalpate / upayuktastathàtyalpo na sàmarthyàya kalpate // Saund_14.3 // àcayaü dyutimutsàhaü prayogaü balameva ca / bhojanaü kçtamatyalpaü ÷arãrasyàpakarùati // Saund_14.4 // yathà bhàreõa namate laghunonnamate tulà / samà tiùñhati yuktena bhojyeneyaü tathà tanuþ // Saund_14.5 // tasmàdabhyavaharttavyaü sva÷aktimanupa÷yatà / nàtimàtraü na càtyalpaü meyaü mànava÷àdapi // Saund_14.6 // atyàkrànto hi kàyàgnirguruõànnena ÷àmyati / avacchanna ivàlpo 'gniþ sahasà mahatendhasà // Saund_14.7 // atyantamapi saühàro nàhàrasya pra÷asyate / anàhàro hi nirvàti nirindhana ivànalaþ // Saund_14.8 // yasmànnàsti vinàhàràt sarvapràõàbhçtàü sthitiþ / tasmàd duùyati nàhàro vikalpo 'tra tu vàryate // Saund_14.9 // na hyekaviùaye 'nyatra sajyante pràõinastathà / avij¤àte yathàhàre boddhavyaü tatra kàraõam // Saund_14.10 // cikitsàrthaü yathà dhatte vraõasyàlepanaü vraõã / kùudvighàtàrthamàhàrastadvat sevyo mumukùuõà // Saund_14.11 // bhàrasyodvahanàrthaü ca rathàkùo 'bhyajyate yathà / bhojanaü pràõayàtràrthaü tadvad vidvànniùevate // Saund_14.12 // samatikramaõàrthaü ca kàntàrasya yathàdhvagau / putramàüsàni khàdetàü dampatã bhç÷aduþkhitau // Saund_14.13 // evamabhyavaharttavyaü bhojanaü pratisaükhyayà / na bhåùàrthaü na vapuùo na madàya na dçptaye // Saund_14.14 // dhàraõàrthaü ÷arãrasya bhojanaü hi vidhãyate / upastambhaþ pipatiùordubalasyeva ve÷manaþ // Saund_14.15 // plavaü yatnàd yathà ka÷cid badhnãyàd dhàrayedapi / na tatsnehena yàvattu mahaughasyottitãrùayà // Saund_14.16 // tathopakaraõaiþ kàyaü dhàrayanti parãkùakàþ / na tatsnehena yàvattu duþkhaughasya titãrùayà // Saund_14.17 // ÷ocatà pãóyamànena dãyate ÷atrave yathà / na bhaktyà nàpi tarùeõa kevalaü pràõaguptaye // Saund_14.18 // yogàcàrastathàhàraü ÷arãràya prayacchati / kevalaü kùudvighàtàrthaü na ràgeõa na bhaktaye // Saund_14.19 // manodhàraõayà caiva pariõàmyàtmavànahaþ / vidhåya nidràü yogena ni÷àmapyatinàmayet // Saund_14.20 // hçdi yatsaüj¤ina÷caiva nidrà pràdurbhavettava / guõavatsaüj¤itàü saüj¤àü tadà manasi mà kçthàþ // Saund_14.21 // dhàturàrambhadhçtyo÷ca sthàmavikramayorapi / nityaü manasi kàryaste bàdhyamànena nidrayà // Saund_14.22 // àmnàtavyà÷ca vi÷adaü te dharmà ye pari÷rutàþ / parebhya÷copadeùñavyàþ saücintyàþ svayameva ca // Saund_14.23 // prakledyamadbhirvadanaü vilokyàþ sarvato di÷aþ / càryà dçùñi÷ca tàràsu jijàgariùuõà sadà // Saund_14.24 // antargatairacapalairva÷asthàyibhirindriyaiþ / avikùiptena manasà caükramyasvàsva và ni÷i // Saund_14.25 // bhaye prãtau ca ÷oke ca nidrayà nàbhibhåyate / tasmànnidràbhiyogeùu sevitavyamidaü trayam // Saund_14.26 // bhayamàgamanànmçtyoþ prãtiü dharmaparigrahàt / janmaduþkhàdaparyantàcchokamàgantumarhasi // Saund_14.27 // evamàdiþ kramaþ saumya kàryo jàgaraõaü prati / vandhyaü hi ÷ayanàdàyuþ ka pràj¤aþ kartumarhasi // Saund_14.28 // doùavyàlànatikramya vyàlàn gçhagatàniva / kùamaü pràj¤asya na svaptuü nistitãrùormahad bhayam // Saund_14.29 // pradãpte jãvaloke hi mçtyuvyàdhijaràgnibhiþ / kaþ ÷ayãta nirudvegaþ pradãpta iva ve÷mani // Saund_14.30 // tasmàttama iti j¤àtvà nidràü nàveùñumarhasi / apra÷ànteùu doùeùu sa÷astreùviva ÷atruùu // Saund_14.31 // pårvaü yàmaü triyàmàyàþ prayogeõàtinàmya tu / sevyà ÷ayyà ÷arãrasya vi÷ràmàrthaü svatantriõà // Saund_14.32 // dakùiõena tu pàr÷vena sthitayàlokasaüj¤ayà / prabodhaü hçdaye kçtvà ÷ayãthàþ ÷àntamànasaþ // Saund_14.33 // yàme tçtãye cotthàya carannàsãna eva và / bhåyo yogaü manaþ÷uddhau kurvãthà niyatendriyaþ // Saund_14.34 // athàsanagatasthànaprekùitavyàhçtàdiùu / saüprajànan kriyàþ sarvàþ smçtimàdhàtumarhasi // Saund_14.35 // dvàràdhyakùa iva dvàri yasya praõihità smçtiþ / dharùayanti na taü doùàþ puraü guptamivàrayaþ // Saund_14.36 // na tasyotpadyate kle÷o yasya kàyagatà smçtiþ / cittaü sarvàsvavasthàsu bàlaü dhàtrãva rakùati // Saund_14.37 // ÷aravyaþ sa tu doùàõàü yo hãnaþ smçtivarmaõà / raõasthaþ prati÷atråõàü vihãna iva varmaõà // Saund_14.38 // anàthaü tanmano j¤eyaü yatsmçtirnàbhirakùati / nirõetà dçùñirahito viùameùu caranniva // Saund_14.39 // anartheùu prasaktà÷ca svàrthebhya÷ca paràïmukhà / yadbhaye sati nodvignàþ smçtinà÷o 'tra kàraõam // Saund_14.40 // svabhåmiùu guõàþ sarve ye ca ÷ãlàdayaþ sthitàþ / vikãrõà iva gà gopaþ smçtistànanugacchati // Saund_14.41 // pranaùñamamçtaü tasya yasya viprasçtà smçtiþ / hastasthamamçtaü tasya yasya kàyagatà smçtiþ // Saund_14.42 // àryo nyàyaþ kutastasya smçtiryasya na vidyate / yasyàryo nàsti ca nyàyaþ pranaùñastasya satpathaþ // Saund_14.43 // pranaùño yasya sanmàrgo naùñaü tasyàmçtaü padam / pranaùñamamçtaü yasya sa duþkhànna vimucyate // Saund_14.44 // tasmàccarana caro 'smãti sthito 'smãti càdhiùñhitaþ / evamàdiùu kàryeùu smçtimàdhàtumarhasi // Saund_14.45 // yogànulomaü vijanaü vi÷abdaü ÷ayyàsanaü saumya tathà bhajasva / kàyasya kçtvà hi vivekamàdau sukho 'dhigantuü manaso vivekaþ // Saund_14.46 // alabdhacetaþpra÷amaþ saràgo yo na pracàraü bhajate viviktam / sa kùaõyate hyapratilabdhamàrga÷carannivorvyàü bahukaõñakàyàm // Saund_14.47 // adçùñatattvena parãkùakeõa sthitena citre viùayapracàre / cittaü niùeddhuü na sukhena ÷akyaü kçùñàdako gauriva sasyamadhyàt // Saund_14.48 // anãryamàõastu yathànilena pra÷àntimàgacchati citrabhànuþ / alpena yatnena tathà vivikteùvaghaññitaü ÷àntimupaiti cetaþ // Saund_14.49 // kvacidbhuktvà yattad vasanamapi yattatparihito vasannàtmàràmaþ kvacana vijane yo 'bhiramate / kçtàrthaþ sa j¤eyaþ ÷amasukharasaj¤aþ kçtamatiþ pareùàü saüsargaü pariharati yaþ kaõñakamiva // Saund_14.50 // yadi dvandvàràme jagati viùayavyagrahçdaye vivikte nirdvando viharati kçtã ÷àntahçdayaþ / tataþ pãtvà praj¤àrasamamçtavattçptahçdayo viviktaþ saüsaktaü viùayakçpaõaü ÷ocati jagat // Saund_14.51 // vasa¤÷ånyàgàre yadi satatameko 'bhiramate yadi kle÷otpàdaiþ saha na ramate ÷atrubhiriva / carannàtmàràmo yadi ca pibati prãtisalilaü tato bhuïkte ÷reùñhaü trida÷apatiràjyàdapi sukham // Saund_14.52 // saundarananda mahàkàvye "àdiprasthàna" nàma caturda÷a sarga samàpta // _____________________________________________________________________________ pa¤cada÷aþsargaþ vitarkaprahàõa yatra tatra vivikte tu baddhvà paryaïkamuttamam / çjuü kàyaü samàdhàya smçtyàbhimukhayànvitaþ // Saund_15.1 // nàsàgre và lalàñe và bhruvorantara eva và / kurvãthà÷capalaü cittamàlambanaparàyaõam // Saund_15.2 // sacet kàmavitarkastvàü dharùayenmànaso jvaraþ / kùeptavyo nàdhivàsyaþ sa vastre reõurivàgataþ // Saund_15.3 // yadyapi pratisaükhyànàt kàmànutsçùñavànasi / tamàüsãva prakà÷ena pratipakùeõa tà¤jahi // Saund_15.4 // tiùñhatyanu÷ayasteùàü channo 'gniriva bhasmanà / sa te bhàvanayà saumya pra÷àmyo 'gnirivàmbunà // Saund_15.5 // te hi tasmàt pravartante bhåyo vãjàdivàïkuràþ / tasya nà÷ena te na syurbãjanà÷àdivàïkuràþ // Saund_15.6 // arjanàdãni kàmebhyo dçùñvà duþkhàni kàminàm / tasmàttànmålata÷chindhi mitrasaüj¤ànarãniva // Saund_15.7 // anityà moùadharmàõo riktà vyasanahetavaþ / bahusàdhàraõàþ kàmà varhyà hyà÷ãviùà iva // Saund_15.8 // ye mçgyamàõà duþkhàya rakùyamàõà na ÷àntaye / bhraùñàþ ÷okàya mahate pràptà÷ca na vitçptaye // Saund_15.9 // tçptiü vittaprakarùeõa svargàvàptyà kçtàrthatàm / kàmebhya÷ca sukhotpattiü yaþ pa÷yati sa na÷yati // Saund_15.10 // calànapariniùpannànasàrànanavasthitàn / parikalpasukhàn kàmànna tànsmartumihàrhasi // Saund_15.11 // vyàpàdo và vihiüsà và kùobhayed yadi te manaþ / prasàdyaü tadvipakùeõa maõinevàkulaü jalam // Saund_15.12 // pratipakùastayorj¤eyo maitrã kàruõyameva ca / virodho hi tayornityaü prakà÷atamasoriva // Saund_15.13 // nivçttaü yasya dauþ÷ãlyaü vyàpàda÷ca pravartate / hanti pàüsubhiràtmànaü sa snàta iva vàraõaþ // Saund_15.14 // duþkhitebhyo hi martyebhyo vyàdhimçtyujaràdibhiþ / àryaþ ko duþkhamaparaü saghçõo dhàtumarhati // Saund_15.15 // duùñena ceha manasà bàdhyate và paro na và / sadyastu dahyate tàvat svaü mano duùñacetasaþ // Saund_15.16 // tasmàt sarveùu bhåteùu maitrãü kàruõyameva ca / na vyàpàdaü vihiüsàü và vikalpayitumarhasi // Saund_15.17 // yadyadeva prasaktaü hi vitarkayati mànavaþ / abhyàsàttena tenàsya natirbhavati cetasaþ // Saund_15.18 // tasmàdaku÷alaü tyaktvà ku÷alaü dhyàtumarhasi / yatte syàdiha càrthàya paramàrthasya càptaye // Saund_15.19 // saüvardhante hyaku÷alà vitarkàþ saübhçtà hçdi / anarthajanakàstulyamàtmana÷ca parasya ca // Saund_15.20 // ÷reyaso vighnakaraõàd bhavantyàtmavipattaye / pàtrãbhàvopaghàtàttu parabhaktivipattaye // Saund_15.21 // manaþkarmasvavikùepamapi càbhyastumarhasi / na tvevàku÷alaü saumya vitarkayitumarhasi // Saund_15.22 // yà vikàmopabhogàya cintà manasi vartate / na ca taü guõamàpnoti bandhanàya ca kalpate // Saund_15.23 // sattvànàmupaghàtàya parikle÷àya càtmanaþ / mohaü vrajati kàluùyaü narakàya ca vartate // Saund_15.24 // tad vitarkairaku÷alairnàtmànaü hantumarhasi / su÷astraü ratnavikçtaü mçddhato gàü khananniva // Saund_15.25 // anabhij¤o yathà jàtyaü dahedaguru kàùñhavat / anyàyena manuùyatvamupahanyàdidaü tathà // Saund_15.26 // tyaktvà ratnaü yathà loùñaü ratnadvãpàcca saüharet / tyaktvà naiþ÷reyasaü dharmaü cintayeda÷ubhaü tathà // Saund_15.27 // himavantaü yathà gatvà viùaü bhu¤jãta nauùadham / manuùyatvaü tathà pràpya pàpaü seveta no ÷ubham // Saund_15.28 // tad buddhavà pratipakùeõa vitarkaü kùeptumarhasi / såkùmeõa pratikãlena kãlaü dàrvantaràdiva // Saund_15.29 // vçddhyavçddhyoratha bhaveccintà j¤àtijanaü prati / svabhàvo jãvalokasya parãkùyastannivçttaye // Saund_15.30 // saüsàre kçùyamàõànàü sattvànàü svena karmaõà / ko janaþ svajanaþ ko và mohàt sakto jane janaþ // Saund_15.31 // atãte 'dhvani saüvçttaþ svajano hi janastava / apràpte càdhvani janaþ svajanaste bhaviùyati // Saund_15.32 // vihagànàü yathà sàyaü tatra tatra samàgamaþ / jàtau jàtau tathà÷leùo janasya svajanasya ca // Saund_15.33 // prati÷rayaü bahuvidhaü saü÷rayanti yathàdhvagàþ / pratiyànti punastyaktvà tadvajj¤àtisamàgamaþ // Saund_15.34 // loke prakçtibhinne 'sminna ka÷cit kasyacit priyaþ / kàryakàraõasambaddhaü vàlukàmuùñivajjagat // Saund_15.35 // bibharti hi sutaü màtà dhàrayiùyati màmiti / màtaraü bhajate putro garbheõàdhatta màmiti // Saund_15.36 // anukålaü pravartante j¤àtiùu j¤àtayo yadà / tadà snehaü prakurvanti riputvaü tu viparyayàt // Saund_15.37 // ahito dç÷yate j¤àtiraj¤àtirdç÷yate hitaþ / snehaü kàryàntaràllokà÷chinatti ca karoti ca // Saund_15.38 // svayameva yathàlikhya rajyeccitrakaraþ striyam / tathà kçtvà svayaü snehaü saügameti jane janaþ // Saund_15.39 // yo 'bhavad bàndhavajanaþ paraloke priyastava / sa te karmathaü kurute tvaü và tasmai karoùi kam // Saund_15.40 // tasmàjj¤àtivitarkeõa mano nàveùñumarhasi / vyavasthà nàsti saüsàre svajanasya janasya ca // Saund_15.41 // asau kùemo janapadaþ subhikùo 'sàvasau ÷ivaþ / ityevamatha jàyeta vitarkastava ka÷cana // Saund_15.42 // praheyaþ sa tvayà saumya nàdhivàsyaþ kathaücana / viditvà sarvamàdãptaü taistairdoùàgnibhirjagat // Saund_15.43 // çtucakranivartàcca kùutpipàsàklamàdapi / sarvatra niyataü duþkhaü na kvacid vidyate ÷ivam // Saund_15.44 // kvacicchãtaü kvacid dharmaþ kvacid rogo bhayaü kvacit / bàdhate 'bhyadhikaü lokaü tasmàda÷araõaü jagat // Saund_15.45 // jarà vyàdhi÷ca mçtyu÷ca lokasyàsya mahad bhayam / nàsti de÷aþ sa yatràsya tad bhayaü nopapadyate // Saund_15.46 // yatra gacchati kàyo 'yaü duþkhaü tatrànugacchati / nàsti kàcid gatirloke gato yatra na bàdhyate // Saund_15.47 // ramaõãyo 'pi de÷aþ san subhikùaþ kùema eva ca / kude÷a iti vij¤eyo yatra kle÷airvidahyate // Saund_15.48 // lokasyàbhyàhatasyàsya duþkhaiþ ÷àrãramànasaiþ / kùemaþ ka÷cinna de÷o 'sti svastho yatra gato bhavet // Saund_15.49 // duþkhaü sarvatra sarvasya vartate sarvadà yadà / chandaràgamataþ saumya lokacitreùu mà kçthàþ // Saund_15.50 // yadà tasmànnivçttaste chandaràgo bhaviùyati / jãvalokaü tadà sarvamàdãptamiva maüsyase // Saund_15.51 // atha ka÷cid vitarkaste bhavedamaraõà÷rayaþ / yatnena sa vihantavyo vyàdhiràtmagato yathà // Saund_15.52 // muhårtamapi vi÷rambhaþ kàryoü na khalu jãvite / nilãna iva hi vyàghraþ kàlo vi÷vastaghàtakaþ // Saund_15.53 // balastho 'haü yuvà veti na te bhavitumarhati / mçtyuþ sarvàsvasthàsu hanti nàvekùate vayaþ // Saund_15.54 // kùetrabhåtamanarthànàü ÷arãraü parikarùataþ / svàsthyà÷à jãvità÷à và na dçùñàrthasya jàyate // Saund_15.55 // nirvçttaþ ko bhavet kàyaü mahàbhåtà÷rayaü vahan / parasparaviruddhànàmahãnàmiva bhàjanam // Saund_15.56 // pra÷vasityayamanvakùaü yaducchvasiti mànavaþ / avagaccha tadà÷caryamavi÷vàsyaü hi jãvitam // Saund_15.57 // idamà÷caryamaparaü yatsuptaþ pratibudhyate / svapityutthàya và bhåyo bahvamitrà hi dehinaþ // Saund_15.58 // garbhàt prabhçti yo lokaü jighàüsuranugacchati / kastasmin vi÷vasenmçtyàvudyatàsàvaràviva // Saund_15.59 // prasåtaþ puruùo loke ÷rutavàn balavànapi / na jayatyantakaü ka÷cinnàjayannàpi jeùyati // Saund_15.60 // sàmnà dànena bhedena daõóena niyamena và / pràpto hi rabhaso mçtyuþ pratihantuü na ÷akyate // Saund_15.61 // tasmànnàyuùi vi÷vàsaü ca¤cale kartumarhasi / nityaü harati kàlo hi sthàviryaü na pratãkùate // Saund_15.62 // niþsàraü pa÷yato lokaü toyabudbuddurbalam / kasyàmaravitarko hi syàdanunmattacetasaþ // Saund_15.63 // tasmàdeùàü vitarkàõàü prahàõàrthaü samàsataþ / ànàpànasmçtiü saumya viùayãkartumarhasi // Saund_15.64 // ityanena prayogeõa kàle sevitumarhasi / pratipakùàn vitarkàõàü gadànàmagadàniva // Saund_15.65 // suvarõahetorapi pàüsudhàvakau vihàya pàüsån bçhato yathàditaþ / jahàti såkùmànapi tadvi÷uddhaye vi÷odhya hemàvayavàn niyacchati // Saund_15.66 // vimokùahetorapi yuktamànaso vihàya doùàn bçhatastathàditaþ / jahàti såkùmànapi tadvi÷uddhaye vi÷odhya dharmàvayavàn niyacchati // Saund_15.67 // krameõàdbhiþ ÷uddhaü kanakamiha pàüsuvyavahitaü yathàgnau karmàraþ pacati bhç÷amàvartayati ca / tathà yogàcàro nipuõamiha doùavyavahitaü vi÷odhya kle÷ebhyaþ ÷amayati manaþ saükùipati ca // Saund_15.68 // yathà ca svacchandàdupanayati karmà÷rayasukhaü suvarõaü karmàro bahuvidhamalaïkàravidhiùu / manaþ÷uddho bhikùurva÷agatamabhij¤àsvapi tathà yathecchaü yatrecchaü ÷amayati manaþ prerayati ca // Saund_15.69 // saundarananda mahàkàvye "vitarkaprahàõa" nàma pa¤cada÷a sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ ùoóa÷aþ sargaþ àryasatya evaü manodhàraõayà krameõa vyapohya ki¤cit samupohya ki¤cit / dhyànàni catvàryadhigamya yogã pràpnotyabhij¤à niyamena pa¤ca // Saund_16.1 // çddhipravekaü ca bahuprakàraü parasya ceta÷caritàvabodham / atãtajanmasmaraõaü ca dãrghaü divye vi÷uddhe ÷ruticakùuùã ca // Saund_16.2 // ataþ paraü tattvaparikùaõena mano dadhàtyàsravasaükùayàya / tato hi duþkhaprabhçtãni samyak catvàri satyàni padànyavaiti // Saund_16.3 // bàdhàtmakaü duþkhamidaü prasaktaü duþkhasya hetuþ prabhavàtmako 'yam / duþkhakùayo niþsaraõàtmako 'yaü tràõàtmako 'yaü pra÷amàya màrgaþ // Saund_16.4 // ityàryasatyànyavabudhya buddhyà catvàri samyak pratividhya caiva / sarvàsravàn bhàvanayàbhibhåya na jàyate ÷àntimavàpya bhåyaþ // Saund_16.5 // abodhato hyaprativedhata÷ca tattvàtmakasyàsya catuùñasya / bhavàd bhavaü yàti na ÷antimeti saüsàradolàmadhiruhya lokaþ // Saund_16.6 // tasmàjjaràdervyasanasya målaü samàsato duþkhamavaihi janma / sarvauùadhãnàmiva bhårbhavàya sarvàpadàü kùetramidaü hi janma // Saund_16.7 // yajjanmaråpasya hi sendriyasya duþkhasya tannaikavidhasya janma / yaþ saübhava÷càsya samucchrayasya mçtyo÷ca rogasya ca saübhavaþ saþ // Saund_16.8 // sadvàpyasadvà viùami÷ramannaü yathà vinà÷àya na dhàraõàya / loke tathà tiryaguparyadho và duþkhàya sarvaü na sukhàya janma // Saund_16.9 // jaràdayo naikavidhàþ prajànàü satyàü pravçttau prabhavantyanarthàþ / pravàtsu ghoreùvapi màruteùu na hyaprasåtàstarava÷calanti // Saund_16.10 // àkà÷ayoniþ pavano yathà hi yathà ÷amãgarbha÷ayo hutà÷aþ / àpo yathàntarvasudhà÷ayà÷ca duþkhaü tathà citta÷arãrayoniþ // Saund_16.11 // apàü dravatvaü kañhinatvamurvyà vàyo÷calatvaü dhruvamauùõyamagneþ / yathà svabhàvo hi tathà svabhàvo duþkhaü ÷arãrasya ca cetasa÷ca // Saund_16.12 // kàye sati vyàdhijaràdi duþkhaü kùuttarùavarùoùõahimàdi caiva / råpà÷rite cetasi sànubandhe ÷okàratikrodhabhayàdi duþkham // Saund_16.13 // pratyakùamàlokya ca janmaduþkhaü duþkhaü tathàtãtamapãti viddhi / yathà ca tadduþkhamidaü ca duþkhaü duþkhaü tathànàgatamapyavehi // Saund_16.14 // bãjasvabhàvo hi yatheha dçùño bhåto 'pi bhavyo 'pi tathànumeyaþ / pratyakùata÷ca jvalano yathoùõo bhåto 'pi bhavyo 'pi tathoùõa eva // Saund_16.15 // tannàmaråpasya guõànuråpaü yatraiva nirvçttirudàravçtta / tatraiva duþkhaü na hi tadvimuktaü duþkhaü bhaviùyatyabhavad bhaved và // Saund_16.16 // pravçttiduþkhasya ca tasya loke tçùõàdayo doùagaõà nimittam / naive÷varo na prakçtirnaü kàlo nàpo svabhàvo na vidhiryadçcchà // Saund_16.17 // j¤àtavyametena ca kàraõena lokasya doùebhya iti pravçttiþ / yasmànmriyante sarajastamaskà na jàyate vãtarajastamaskaþ // Saund_16.18 // icchàvi÷eùe sati tatra tatra yànàsanàderbhavati prayogaþ / yasmàdatastarùava÷àttathaiva janma prajànàmiti veditavyam // Saund_16.19 // sattvànyabhiùvaïgava÷àni dçùñvà svajàtiùu prãtiparàõyatãva / abhyàsayogàdupapàditàni taireva doùairiti tàni viddhi // Saund_16.20 // krodhapraharùàdibhirà÷rayàõàmutpadyate ceha yathà vi÷eùaþ / tathaiva janmasvapi naikaråpo nirvartate kle÷akçto vi÷eùaþ // Saund_16.21 // doùàdhike janmani tãvradoùa utpadyate ràgiõi tãvraràgaþ / mohàdhike mohabalàdhika÷ca tadalpadoùe ca tadalpadoùaþ // Saund_16.22 // phalaü hi yàdçk samavaiti sàkùàt tadàgamàd bãjamavaityatãtam / avetya bãjaprakçtiü ca sàkùàdanàgataü tatphalamabhyupaiti // Saund_16.23 // doùakùayo jàtiùu yàsu yasya vairàgyatastàsu na jàyate saþ / doùà÷ayastiùñhati yasya yatra tasyopapattirviva÷asya tatra // Saund_16.24 // tajjanmano naikavidhasya saumya tçùõàdayo hetava ityavetya / tàü÷chindhi duþkhàd yadi nirmumukùà kàryakùayaþ kàraõasaükùayàddhi // Saund_16.25 // duþkhakùayo hetuparikùayàcca ÷àntaü ÷ivaü sàkùikuruùva dharmaü / tçùõàviràgaü layanaü nirodhaü sanàtanaü tràõamahàryamàryam // Saund_16.26 // yasminna jàtirna jarà na mçtyurna vyàdhayo nàpriyasaüprayogaþ / necchàvipanna priyaviprayogaþ kùemaü padaü naiùñhikamacyutaü tat // Saund_16.27 // dãpo yathà nirvçtimabhyupeto naivàvaniü gacchati nàntarikùam / di÷aü na kàücid vidi÷aü na kàücit snehakùayàt kevalameti ÷àntim // Saund_16.28 // evaü kçtã nirvçtimabhyupeto naivàvaniü gacchati nàntarikùam / di÷aü na kàücid vidi÷aü na kàücit kle÷akùayàt kevalameti ÷àntim // Saund_16.29 // asyàbhyupàyo 'dhigamàya màrgaþ praj¤àtrikalpaþ pra÷amadvikalpaþ / sa bhàvanãyo vidhivad budhena ÷ãle ÷ucau tripramukhe sthitena // Saund_16.30 // vàkkarma samyak sahàkàyakarma yathàvadàjãvanaya÷ca ÷uddhaþ / idaü trayaü vçttavidhau pravçttaü ÷ãlà÷rayaü karmaparigrahàya // Saund_16.31 // satyeùu duþkhàdiùu dçùñiràryà samyagvitarka÷ca paràkrama÷ca / idaü trayaü j¤ànavidhau pravçttaü praj¤à÷rayaü kle÷aparikùayàya // Saund_16.32 // nyàyena satyàdhigamàya yuktà samyak smçtiþ samyagatho samàdhiþ / idaü dvayaü yogavidhau pravçttaü ÷amà÷rayaü cittaparigrahàya // Saund_16.33 // kle÷àükurànna pratanoti ÷ãlaü bãjàïkuràn kàla ivàtivçttaþ / ÷ucau hi ÷ãle puruùasya doùà manaþ salajjà iva dharùayanti // Saund_16.34 // kle÷àüstu viùkambhayate samàdhirvegànivàdrirmahato nadãnàm / sthite samàdhau hi na dharùayanti doùà bhujaügà iva mantrabaddhàþ // Saund_16.35 // praj¤à tva÷eùeõa nihanti doùàüstãradrumàn pràvçùi nimnageva / dagdhà yayà na prabhavanti doùà vajràgninevànusçtena vçkùàþ // Saund_16.36 // triskandhametaü pravigàhya màrgaü praspaùñamaùñàïgamahàryamàryam / duþkhasya hetån prajahàti doùàn pràpnoti càtyanta÷ivaü padaü tat // Saund_16.37 // asyopacàre dhçtiràrjavaü ca hrãrapramàdaþ praviviktatà ca / alpecchatà tuùñirasaügatà ca lokapravçttàvaratiþ kùamà ca // Saund_16.38 // yàthàtmyato vindati yo hi duþkhaü tasyodbhavaü tasya ca yo nirodham / àryeõa màrgeõa sa ÷àntimeti kalyàõamitraiþ saha vartamànaþ // Saund_16.39 // yo vyàdhito vyàdhimavaiti samyag vyàdhernidànaü ca tadauùadhaü ca / àrogyamàpnoti hi so 'cireõa mitrairabhij¤airupacaryamàõaþ // Saund_16.40 // tadvyàdhisaüj¤àü kuru duþkhasatye doùeùvapi vyàdhinidànasaüj¤àm / àrogyaüj¤àü ca nirodhasatye bhaiùajyasaüj¤àmapi màrgasatye // Saund_16.41 // tasmàt pravçttiüparigaccha duþkhaü pravartakànapyavagaccha doùàn / nivçttimàgaccha ca tannirodhaü nivartakaü càpyavagaccha màrgam // Saund_16.42 // ÷irasyatho vàsasi saüpradãpte satyàvabodhàya mativicàryà / dagdhaü jagat satyanayaü hyadçùñvà pradahyate saüprati dhakùyate ca // Saund_16.43 // yadaiva yaþ pa÷yati nàmaråpaü kùayãti taddar÷anamasya samyak / samyak ca nirvedamupaiti pa÷yan nandãkùayàcca kùayameti ràgaþ // Saund_16.44 // tayo÷ca nandãrajasoþ kùayeõa samyagvimuktaü pravadàmi cetaþ / samyagvimuktirmanasa÷ca tàbhyàü na càsya bhåyaþ karaõãyamasti // Saund_16.45 // yathàsvabhàvena hi nàmaråpaü taddhetumevàstagamaü ca tasya / vijànataþ pasyata eva càhaü bravãmi samyak kùayamàsravàõàm // Saund_16.46 // tasmàt paraü saumya vidhàya vãryaü ÷ãghraü ghañasvàstravasaükùayàya / duþkhànanityàü÷ca niràtmakàü÷ca dhàtån vi÷eùeõa parãkùamàõaþ // Saund_16.47 // dhàtån hi ùaó bhåsalilànalàdãn sàmànyataþ svena ca lakùaõena / avaiti yo nànyamavaiti tebhyaþ so 'tyantikaü mokùamavaiti tebhyaþ // Saund_16.48 // kle÷aprahàõàya ca ni÷citena kàlo 'bhyupàyas÷ca parãkùitavyaþ / yogo 'pyakàle hyanupàyata÷ca bhavatyanarthàya na tadguõàya // Saund_16.49 // ajàtavatsàü yadi gàü duhãta naivàpnuyàt kùãramakàladohã / kàle 'pi và syànna payo labheta mohena ÷çïgàd yadi gàü duhãta // Saund_16.50 // àrdràcca kàùñhàjjvalanàbhikàmo naiva prayatnàdapi vahnimçcchet / kàùñhàcca ÷uùkàdapi pàtanena naivàgnimàpnotyanupàyapårvam // Saund_16.51 // tadde÷akàlau vidhivat parãkùya yogasya màtràmapi càbhyupàyam / balàbale càtmani saüpradhàrya kàryaþ prayatno na tu tadviruddhaþ // Saund_16.52 // pragràhakaü yattu nimittamuktamuddhanyamàne hçdi tanna sevyam / evaü hi cittaü pra÷ama na yàti pravàyunà vahniriveryamàõaþ // Saund_16.53 // ÷amàya yat syànniyataü nimittaü jàtoddhave cetasi tasya kàlaþ / evaü hi cittaü pra÷amaü niyacchet pradãpyamàno 'gnirivodakena // Saund_16.54 // ÷amàvahaü yanniyataü nimittaü sevyaü na taccetasi lãyamàne / evaü hi bhåyo layameti cittamanãryamàõo 'gnirivàlpasàraþ // Saund_16.55 // pragràhakaü yanniyataü nimittaü layaü gate cetasi tasya kàlaþ / kriyàsamarthaü hi manastathà syànmandàyamàno 'gnirivendhanena // Saund_16.56 // aupekùikaü nàpi nimittamiùñaü layaü gate cetasi soddhave và / evaü hi tãvraü janayedanarthamupekùito vyàdhirivàturasya // Saund_16.57 // yatsyàdupekùàniyataü nimittaü sàmyaü gate cetasi tasya kàlaþ / evaü hi kçtyàya bhavetprayogo ratho vidheyà÷va iva prayàtaþ // Saund_16.58 // ràgoddhavavyàkulite 'pi citte maitropasaühàravidhirna kàryaþ / ràgàtmako muhyati maitrayà hi snehaü kaphakùobha ivopayujya // Saund_16.59 // ràgoddhate cetasi dhairyametya niùevitavyaü tva÷ubhaü nimittam / ràgàtmako hyevamupaiti ÷arma kaphàtmako råkùamivopayujya // Saund_16.60 // vyàpàdadoùeõa manasyudãrõe na sevitavyaü tva÷ubhaü nimittam / dveùàtmakasya hya÷ubhà vadhàya pittàtmanastãkùõa ivopacàraþ // Saund_16.61 // vyàpàdadoùakùubhite tu citte sevyà svapakùopanayena maitrã / dveùàtmano hi pra÷amàya maitrã pittàtmanaþ ÷ãta ivopacàraþ // Saund_16.62 // mohànubaddhe manasaþ pracàre maitrà÷ubhà vaiva bhavatyayogaþ / tàbhyàü hi saümohamupaiti bhåyo vàyvàtmako råkùamivopanãya // Saund_16.63 // mohàtmikàyàü manasaþ pravçttau sevyastvidampratyayatàvihàraþ / måóhe manasyeùa hi ÷àntimàrgo vàyvàtmake snigdha ivopacàraþ // Saund_16.64 // ulkàmukhasthaü hi yathà suvarõaü suvarõakàro dhamatãha kàle / kàle pariprokùayate jalena krameõa kàle samupekùate ca // Saund_16.65 // dahet suvarõaü hi dhamannakàle jale kùipan saü÷ameyedakàle / na càpi samyak paripàkamenaü nayedakàle samupekùamàõaþ // Saund_16.66 // saüpragrahasya pra÷amasya caiva tathaiva kàle samupekùaõasya / samyaï nimittaü manasà tvavekùyaü nà÷o hi yatno 'pyanupàyapårvaþ // Saund_16.67 // ityevamanyàyanivartanaü ca nyàyaü ca tasmai sugato babhàùe / bhåya÷ca tattaccaritaü viditvà vitarkahànàya viodhãnuvàca // Saund_16.68 // yathà bhiùak pittakaphànilànàü ya eva kopaü samupaiti doùaþ / ÷amàya tasyaiva vidhiü vidhatte vyadhatta doùeùu tathaiva buddhaþ // Saund_16.69 // ekena kalpena sacenna hanyàt svabhyastabhàvàdasubhàn vitarkàn / tato dvitãyaü kramàmarabheta na tveva heyo guõavàn prayogaþ // Saund_16.70 // anàdikàlopacitàtmakatvàd balãyasaþ kle÷agaõasya caiva / samyak prayogasya ca duùkaratvàcchettuü na ÷akyàþ sahasà hi doùàþ // Saund_16.71 // aõvyà yathàõyà vipulàõiranyà nirvàhyate tadviduùà nareõa / tadvattadevàku÷alaü nimittaü kùipennimittàntarasevanena // Saund_16.72 // tathàpyathàdhyàtmanavagrahatvànnaivopa÷àmyeda÷ubho vitarkaþ / heyaþ sa taddoùaparãkùaõena sa÷vàpado màrga ivàdhvagena // Saund_16.73 // yathà kùudhàrto 'pi vi÷eùa pçktaü jijãviùurnecchati bhoktumannam / tathaiva doùàvahamityavetya jahàti vidvàna÷ubhaü nimittam // Saund_16.74 // na doùataþ pa÷yati yo hi doùaü kastaü tato vàrayituü samarthaþ / guõaü guõe pa÷yati ya÷ca yatra sa vàryamàõo 'pi tataþ prayàti // Saund_16.75 // vyapatrapante hi kulaprasåtà manaþpracàraira÷ubhaiþ pravçtaiþ / kaõñhe manasvãva yuvà vapuùmànacàkùuùairaprayatairviùaktaiþ // Saund_16.76 // nirdhåyamànàstvatha le÷ato 'pi tiùñheyurevàku÷alà vitarkàþ / kàryàntarairadhyayanakriyàdyaiþ sevyo vidhirvismaraõàya teùàm // Saund_16.77 // svaptavyamapyeva vicakùaõena kàyaklamo vàpi niùevitavyaþ / na tveva saücintyamasannimittaü yatràvasaktasya bhavedanarthaþ // Saund_16.78 // yathà hi bhãto ni÷i taskarebhyo dvàraü priyebhyo 'pi na dàtumicchet / pràj¤astathà saüharati prayogaü samaü ÷ubhasyàpya÷ubhasya doùaiþ // Saund_16.79 // evaü prakàrairapi yadyupàyairnivàryamàõà na paràïmukhàþ syuþ / tato yathà÷thålanivarhaõena suvarõadoùà iva te praheyàþ // Saund_16.80 // drutaprayàõaprabhçtãü÷ca tãkùõàt kàmaprayogàt parikhidyamànaþ / yathà naraþ saü÷rayate tathaiva pràj¤ena doùeùvapi vartitavyam // Saund_16.81 // te cedalabdhapratipakùabhàvà naivopa÷àmyeyurasadvitarkàþ / muhårtamapyaprativadhyamànà gçhe bhujaügà iva nàdhivàsyàþ // Saund_16.82 // dante 'pi dantaü praõidhàya kàmaü tàlvagramutpãóya ca jivhayàpi / cittena cittaü parigçhya càpi kàryaþ prayatno na tu te 'nuvçttàþ // Saund_16.83 // kimatra citraü yadi vãtamoho vanaü gataþ svasthamanà na muhyet / àkùipyamàõo hçdi tannimittairna kùobhyate yaþ sa kçtã sa dhãraþ // Saund_16.84 // tadàryasatyàdhigamàya pårvaü viü÷odhayànena nayena màrgam / yàtràgataþ ÷atruvinigrahàrthaü ràjeva lakùmãmajitàü jigãùan // Saund_16.85 // etànyaraõyànyabhitaþ ÷ivàni yogànukålànyajaneritàni / kàyasya kçtvà pravivekamàtraü kle÷aprahàõàya bhajasva màrgam // Saund_16.86 // kauõóinyanandakçmilàniruddhàstiùyopasenau vimalo 'tha ràdhaþ / bàùpottarau dhautakimoharàjau kàtyàyanadravyapilindavatsàþ // Saund_16.87 // bhaddàlibhadràyaõasarpadàsasubhåtigodattasujàtavatsàþ / saügràmajid bhadrajida÷vajicca ÷roõa÷ca ÷oõa÷ca ca koñikarõaþ // Saund_16.88 // kùemàjito nandakanandamàtàvupàlivàgã÷aya÷oya÷odàþ / mahàvhayo valkaliràùñrapàlau sudar÷anasvàgatamedhikà÷ca // Saund_16.89 // sa kapphinaþ kà÷yapa auruvilvo mahàmahàkà÷yapatiùyanandàþ / pårõa÷ca pårõa÷ca sa pårõaka÷ca ÷onàparànta÷ca sa pårõa eva // Saund_16.90 // ÷àradvatãputrasubàhucundàþ kondeyakàpyabhçgukuõñhadhànàþ / sa÷aivalau revatakauùñhilau ca maudgalyagotra÷ca gavàüpati÷ca // Saund_16.91 // yaü vikramaü yogavidhàvakurvaüstameva ÷ãghraü vidhivat kuruùva / tataþ padaü pràpsyasi tairavàptaü sukhàvçtaistvaü niyataü ya÷a÷ca // Saund_16.92 // dravyaü yathà syat kañukaü rasena taccopayuktaü madhuraü vipàke / tathaiva vãryaü kañukaü ÷rameõa tasyàrtha siddhyai madhuro vipàkaþ // Saund_16.93 // vãryaü paraü kàryakçtau hi målaü vãryàdçte kàcana nàsti siddhiþ / udeti vãryàdiha sarvasaüpannirvãryatà cet sakala÷ca pàpmà // Saund_16.94 // alabdhasyàlàbho niyatamupalabdhasya vigamas tathaivàtmàvaj¤à kçpaõamadhikebhyaþ paribhavaþ / tamo nistejastvaü ÷rutiniyamatuùñivyuparamo nçõàü nirvãryàõàü bhavati vinipàta÷ca bhavati // Saund_16.95 // nayaü ÷rutvà ÷akto yadayamabhivçddhiü na labhate paraü dharmaü j¤àtvà yadupari nivàsaü na labhate / gçhaü tyaktvà muktau yadayamupa÷àntiü na labhate / nimittaü kausãdyaü bhavati puruùasyàtra na ripuþ // Saund_16.96 // anikùiptotsàho yadi khanati gàü vàri labhate / prasaktaü vyàmathnan jvalanamaraõibhyàü janayati / prayuktà yoge tu dhruvamupalabhante ÷ramaphalaü drutaü nityaü yàntyo girimapi hi bhindanti saritaþ // Saund_16.97 // kçùñvà gàü paripàlya ca ÷rama÷ataira÷noti sasya÷riyaü yatnena pravigàhya sàgarajalaü ratna÷riyà krãóati / ÷atråõàmavadhåya vãryamiùubhirbhuïkte narendra÷riyaü tadvãryaü kuru ÷àntaye viniyataü vãrye hi sarvarddhayaþ // Saund_16.98 // saundarananda mahàkàvye "àryasatya" nàma ùoóa÷a sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ saptada÷aþ sargaþ amçtapràpti athaivamàde÷itatattvamàrgo nandastadà pràptavimokùamàrgaþ / sarveõa bhàvena gurau praõamya kle÷aprahàõàya vanaü jagàma // Saund_17.1 // tatràvakà÷aü mçdunãla÷aùpaü dadar÷a ÷àntaü taruùaõóavantam / niþ÷abdayà nimnagayopagåóhaü vaióåryanãlodakayà vahantyà // Saund_17.2 // sa pàdayostatra vidhàya ÷aucaü ÷ucau ÷ive ÷rãmati vçkùamåle / mokùàya baddhvà vyavasàyakakùàü paryaïkamaïkàvahitaü babandha // Saund_17.3 // çjuü samagraü praõidhàya kàyaü kàye smçtiü càbhimukhãü vidhàya / sarvendriyàõyàtmani saünidhàya sa tatra yogaü prayataþ prapede // Saund_17.4 // tataþ sa tattvaü nikhilaü cikãrùurmokùànukålàü÷ca vidhãü÷cikãrùan / j¤ànena ÷ãlena ÷amena caiva cacàra cetaþ parikarmabhåmau // Saund_17.5 // saüdhàya dhairyaü praõidhàya vãryaü vyapohya saktiü parigçhya ÷aktim / pra÷àntacetà niyamasthacetàþ svasthastatobhåd viùayeùvanàsthaþ // Saund_17.6 // àtaptabuddheþ prahitàtmano 'pi svabhyastabhàvàdatha kàmasaüj¤à / paryàkulaü tasya mana÷cakàra pràvçñsu vidyujjalamàgateva // Saund_17.7 // sa paryavasthànamavetya sadya÷cikùepa tàü dharmavighàtakartrãm / priyàmapi krodhaparãtacetà nàrãmivodvçttaguõàü manasvã // Saund_17.8 // àrabdhavãryasya manaþ÷amàya bhåyastu tasyàku÷alo vitarkaþ / vyàdhipraõà÷àya niviùñavuddherupadravo ghora ivàjagàma // Saund_17.9 // sa tadvighàtàya nimittamanyad yogànukålaü ku÷alaü prapede / àrtàyanaü kùãõabalo balasthaü nirasyamàno balinàriõeva // Saund_17.10 // puraü vidhàyànuvidhàya daõóaü mitràõi saügçhya ripån vigçhya / ràjà yathàpnoti hi gàmapårvàü nãtirmumukùorapi saiva yoge // Saund_17.11 // vimokùakàmasya hi yogino 'pi manaþ puraü j¤ànavidhi÷ca daõóaþ / guõà÷ca mitràõyaraya÷ca doùà bhåmirvimuktiryatate yadartham // Saund_17.12 // sa duþkhajàlànmahato mumukùurvimokùamàrgàdhigame vivikùuþ / panthànmàryaü paramaü didçkùuþ ÷amaü yayau kiücidupàttacakùuþ // Saund_17.13 // yaþ syànniketastamaso 'niketaþ ÷rutvàpi tattvaü sa bhavet pramattaþ / yasmàttu mokùàya sa pàtrabhåtastasmànmanaþ svàtmani saüjahàra // Saund_17.14 // sambhàrataþ pratyayataþ svabhàvàdàsvàdato doùavi÷eùata÷ca / athàtmavànniþsaraõàtmata÷ca dharmeùu cakre vidhivat parãkùàm // Saund_17.15 // sa råpiõaü kçtsnamaråpiõaü ca sàraü didçkùurvicikàya kàyam / athà÷uciü duþkhamanityamasvaü niràtmakaü caiva cikàya kàyam // Saund_17.16 // anityatastatra hi ÷ånyata÷ca niràtmato duþkhata eva càpi / màrgapravekeõa sa laukikena kle÷adrumaü saücalayàücakàra // Saund_17.17 // yasmàdabhåtvà bhavatãha sarvaü bhutvà ca bhåyo na bhavatyava÷yam / sahetukaü ca kùayi hetumacca tasmàdanityaü jagadityavindat // Saund_17.18 // yataþ prasåtasya ca karmayogaþ prasajyate bandhavighàtahetuþ / duþkhapratãkàravidhau sukhàkhye tato bhavaü duþkhamiti vyapa÷yat // Saund_17.19 // yata÷ca saüskàragataü viviktaü na kàrakaþ ka÷cana vedako và / samagryataþ saübhavati pravçttiþ ÷ånyaü tato lokamimaü dadar÷a // Saund_17.20 // yasmànnirãhaü jagadasvatantraü nai÷varyamekaþ kurute kriyàsu / tattatpratãtya prabhavanti bhàvà niràtmakaü tena viveda lokam // Saund_17.21 // tataþ sa vàtaü vyajanàdivoùõe kàùñhà÷ritaü nirmathanàdivàgnim / antaþkùitisthaü khananàdivàmbho lokottaraü vartma duràpamàpa // Saund_17.22 // sajj¤ànacàpaþ smçtivarma baddhvà vi÷uddha÷ãlavratavàhanasthaþ / kle÷àribhi÷cittaraõàjirasthaiþ sàrdhaü yuyutsurvijayàya tasthau // Saund_17.23 // tataþ sa bodhyaïga÷itàtta÷astraþ samyakpradhànottamavàhanasthaþ / màrgàïgamàtaïgavatà balena ÷anaiþ ÷anaiþ kle÷acamåü jagàhe // Saund_17.24 // sa smçtyupasthànamayaiþ pçùatkaiþ ÷atrån viparyàsamayàn kùaõena / duþkhasya hetåü÷catura÷caturbhiþ svaiþ svaiþ pracàràyatanairdadàra // Saund_17.25 // àryairbalaiþ pa¤cabhireva pa¤ca cetaþkhilànyapratimairbabha¤ja / mithyàïganàgàü÷ca tathàïganàgairvinirdudhàvàùñabhireva so 'ùñau // Saund_17.26 // athàtmadçùñiü sakalàü vidhåya caturùu satyeùvakathaükathaþ san / vi÷uddha÷ãlavratadçùñadharmà dharmasya pårvàü phalabhåmimàpa // Saund_17.27 // sa dar÷anàdàryacatuùñayasya kle÷aikade÷asya ca viprayogàt / pratyàtmikàccàpi vi÷eùalàbhàt pratyakùato j¤ànisukhasya caiva // Saund_17.28 // dàróhyàt prasàdasya dhçteþ sthiratvàt satyeùvasaümåóhatayà caturùu / ÷ãlasya càcchidratayottamasya niþsaü÷ayo dharmavidhau babhåva // Saund_17.29 // kudçùñijàlena sa viprayukto lokaü tathàbhåtamavekùamàõaþ / j¤ànà÷rayàü prãtimupàjagàma bhåyaþ prasàdaü ca guràviyàya // Saund_17.30 // yo hi pravçttiü niyatàmavaiti nivànyahetoriha nàpyahetoþ / pratãtya tattatsamavaiti tattatsa naiùñhikaü pa÷yati dharmamàryam // Saund_17.31 // ÷àntaü ÷ivaü nirjarasaü viràgaü niþ÷reyasaü pa÷yati ya÷ca dharmam / tasyopadeùñàramathàryavaryaü sa prekùate buddhamavàptacakùuþ // Saund_17.32 // yathopade÷ena ÷ivena mukto rogàdarogo bhiùajaü kçtaj¤aþ / anusmaran pa÷yati cittadçùñyà maitryà ca ÷àstraj¤atayà ca tuùñaþ // Saund_17.33 // àryeõa màrgeõa tathaiva muktastathàgataü tattvavidàryatattvaþ / anusmaran pa÷yati kàyasàkùã maitryà ca sarvaj¤atayà ta tuùñaþ // Saund_17.34 // sa nà÷akairdçùñigatairvimuktaþ paryantamàlokya punarbhavasya / bhaktvà ghçõàü kle÷avijçmbhiteùu mçtyorna tatràsa na durgatibhyaþ // Saund_17.35 // tvaksnàyumedorudhiràsthimàüsake÷àdinàmedhyagaõena pårõam / tataþ sa kàyaü samavekùamàõaþ sàraü vicintyàõvapi nopalebhe // Saund_17.36 // sa kàmaràgapratighau sthiràtmà tenaiva yogena tanå cakàra / kçtvà mahoraskatanustanå tau pràpa dvitãyaü phalamàryadharme // Saund_17.37 // sa lobhacàpaü parikalpabàõaü ràgaü mahàvairiõamalpa÷eùam / kàyasvabhàvàdhigataurbibheda yogàyudhàstraira÷ubhàpçùatkaiþ // Saund_17.38 // dveùàyudhaü krodhavikãrõabàõaü vyàpàdamantaþprasavaü sapatnam / maitrãpçùatkairdhçtitåõasaüsthaiþ kùamàdhanurjyàvisçtairjaghàna // Saund_17.39 // målànyatha trãõya÷ubhasya vãrastribhirvimokùàyatanai÷cakarta / camåmukhasthàn dhçtakàrmukàüstrãnarãnivàristribhiràyasàgraiþ // Saund_17.40 // sa kàmadhàtoþ samatikramàya pàrùõigrahàüstànabhibhåya ÷atrån / yogàdanàgàmiphalaü prapadya dvàrãva nirvàõapurasya tasthau // Saund_17.41 // kàmairviviktaü malinai÷ca dharmairvitarkavaccàpi vicàravacca / vivekajaü prãtisukhopapannaü dhyànaü tataþ sa prathamaü prapede // Saund_17.42 // kàmàgnidàhena sa vipramukto lhàdaü paraü dhyànasukhàdavàpa / sukhaü vigàhyàpsviva dharmakhinnaþ pràpyeva càrtha vipulaü daridraþ // Saund_17.43 // tatràpi taddharmagatàn vitarkàn guõàguõe ca prasçtàn vicàràn / buddhvà manaþkùobhakaràna÷àntàüstadviprayogàya matiü cakàra // Saund_17.44 // kùobhaü prakurvanti yathormayo hi dhãraprasannàmbuvahasya sindhoþ / ekàgrabhåtasya tathormibhåtà÷cittàmbhasaþ kùobhakarà vitarkàþ // Saund_17.45 // khinnasya suptasya ca nirvçtasya bàdhaü yathà saüjanayanti ÷abdàþ / adyàtmamaikàgryamupàgatasya bhavanti bàdhàya tathà vitarkàþ // Saund_17.46 // athàvitarkaü krama÷o 'vicàramekàgrabhàvànmanasaþ prasannam / samàdhijaü prãtisukhaü dvitãyaü dhyànaü tadàdhyàtma÷ivaü sa dadhyau // Saund_17.47 // taddhyànamàgamya ca cittamaunaü lebhe paràü prãtimalabdhapårvàm / prãtau tu tatràpi sa doùadar÷ã yathà vitarkeùvabhavattathaiva // Saund_17.48 // prãtiþ parà vastuni yatra yasya viparyayàttasya hi tatra duþkham / prãtàvataþ prekùya sa tatra doùàn prãtikùaye yogamupàruroha // Saund_17.49 // prãterviràgàt sukhamàryajuùñaü kàyena vindannatha saüprajànan / upekùakaþ sa smçtimàn vyahàrùid dhyànaü tçtãyaü pratilabhya dhãraþ // Saund_17.50 // yasmàt paraü tatra sukhaü sukhebhyastataþ paraü nàsti sukhapravçttiþ / tasmàd babhàùe ÷ubhakçtsnabhåmiþ paràparaj¤aþ parameti maitryà // Saund_17.51 // dhyàne 'pi tatràtha dadar÷a doùaü mene paraü ÷àntamani¤jameva / àbhogato 'pã¤jayati sma tasya cittaü pravçttaü sukhamityasram // Saund_17.52 // yatre¤jitaü spanditamasti tatra yatràsti ca spanditamasti duþkham / yasmàdatastatsukhami¤jakatvàt pra÷àntikàmà yatayastyajanti // Saund_17.53 // atha prahàõàt sukhaduþkhayo÷ca manovikàrasya ca pårvameva / dadhyàvupekùàsmçtimad vi÷uddhaü dhyànaü tathàduþkhasukhaü caturtham // Saund_17.54 // yasmàttu tasminna sukhaü na duþkhaü j¤ànaü ca tatràsti tadarthacàri / tasmàdupekùàsmçtipàri÷uddhirnirucyate dhyànavidhau caturthe // Saund_17.55 // dhyànaü sa ni÷ritya tata÷caturthamarhattvalàbhàya matiü cakàra / saüdhàya mitraü balavantamàryaü ràjeva de÷ànajitàn jigãùuþ // Saund_17.56 // ciccheda kàrtsnyena tataþ sa pa¤ca praj¤àsinà bhàvanayeritena / årdhvaïgamànyuttamabandhanàni saüyojanànyuttamabandhanàni // Saund_17.57 // bodhyaïganàgairapi saptabhiþ sa saptaiva cittànu÷ayàn mamarda / dvipànivopasthitavipraõà÷àn kàlo grahaiþ saptabhireva sapta // Saund_17.58 // agnidrumàjyàmbuùu yà hi vçttiþ kabandhavàyvagnidivàkaràõàm / doùeùu tàü vçttimiyàya nando nirvàpaõotpàñanadàha÷oùaiþ // Saund_17.59 // iti trivegaü trijhaùaü trivicamekàmbhasaü pa¤carayaü dvikålam / dvigràhamaùñàïgavatà plavena duþkhàrõavaü dustaramuttatàra // Saund_17.60 // arhattvamàsàdya sa satkriyàrho nirutsuko niùpraõayo nirà÷aþ / vibhãrvi÷ugvãtamado viràgaþ sa eva dhçtyànya ivàbabhàse // Saund_17.61 // bhràtu÷ca ÷àstu÷ca tayànu÷iùñyà nandastataþ svena ca vikrameõa / pra÷àntacetàþ paripårõakàryo vàõãmimàmàtmagatàü jagàda // Saund_17.62 // namo 'stu tasmai sugatàya yena hitaiùiõà me karuõàtmakena / bahåni duþkhànyapavartitàni sukhàni bhåyàüsyupasaühçtàni // Saund_17.63 // ahaü hyanàryeõa ÷arãrajena duþkhàtmake vartmani kçùyamàõaþ / nivartitastadvacanàïku÷ena darpànvito nàga ivàïku÷ena // Saund_17.64 // tasyàj¤ayà kàruõikasya ÷àsturhçdisthamutpàñya hi ràga÷alyam / adyaiva tàvat sumahat sukhaü me sarvakùaye kiübata nirvçtasya // Saund_17.65 // nirvàpya kàmàgnimahaü hi dãptaü dhçtyambunà pàvakamambuneva / hlàdaü paraü sàüpratamàgato 'smi ÷ãtaü hradaü gharma ivàvatãrõaþ // Saund_17.66 // na me priyaü kiücana nàpriyaü me na me 'nurodho 'sti kuto virodhaþ / tayorabhàvàt sukhito 'smi sadyo himàtapàbhyàmiva vipramuktaþ // Saund_17.67 // mahàbhayàt kùemamivopalabhya mahàvarodhàdiva vipramokùam / mahàrõavàt pàramivàplavaþ san bhãmàndhakàràdiva ca prakà÷am // Saund_17.68 // rogàdivàrogyamasahyaråpàdçõàdivànçõyamanantasaükhyàt / dviùatsakà÷àdiva càpayànaü durbhikùayogàcca yathà subhikùam // Saund_17.69 // tadvatparàü ÷àntimupàgato 'haü yasyànubhàvena vinàyakasya / karomi bhåyaþ punaruktamasmai namo namo 'rhàya tathàgatàya // Saund_17.70 // yenàhaü girimupanãya råkma÷çïgaü svargaü ca plavagavadhånidar÷anena / kàmàtmà tridivacarãbhiraïganàbhirniùkçùño yuvatimaye kalau nimagnaþ // Saund_17.71 // tasmàcca vyasanaparàdanarthapaïkàdutkçùya krama÷ithilaþ karãva païkàt / ÷ànte 'smin virajasi vijvare vi÷oke saddharme vitamasi naiùñhike vimuktaþ // Saund_17.72 // taü vande paramanukampakaü maharùi mårdhnàhaü prakçtiguõaj¤amà÷ayaj¤am / saübuddhaü da÷abalinaü bhiùakpradhànaü tràtàraü punarapi càsmi saünatastam // Saund_17.73 // saundarananda mahàkàvya meü "amçtapràpti" nàmaka saptada÷a sarga samàpta / _____________________________________________________________________________ aùñàda÷aþ sargaþ àj¤àvyàkaraõa atha dvijo bàla ivàptavedaþ kùipraü vaõik pràpta ivàptalàbhaþ / jitvà ca ràjanya ivàrisainyaü nandaþ kçtàrtho gurumabhyagacchat // Saund_18.1 // draùñuü sukhaü j¤ànasamàptikàle gururhi ÷iùyasya guro÷ca ÷iùyaþ / pari÷ramaste saphalo mayãti yato didçkùàsya munau babhåva // Saund_18.2 // yato hi yenàdhigato vi÷eùastasyottamàüso 'rhati kartumãóyàm / àryaþ saràgo 'pi kçtaj¤abhàvàt prakùãõamànaþ kimu vãtaràgaþ // Saund_18.3 // yasyàrthakàmaprabhavà hi bhaktistato 'sya sà tiùñhati råóhamålà / dharmànvayo yasya tu bhaktiràgastasya prasàdo hçdayàvagàóhaþ // Saund_18.4 // kàùàyavàsàþ kanakàvadàtastataþ sa mårdhnà gurave praõeme / vàteritaþ pallavatàmraràgaþ puùpojjvala÷rãriva karõikàraþ // Saund_18.5 // athàtmanaþ ÷iùyaguõasya caiva mahàmuneþ ÷àstçguõasya caiva / saüdar÷anàrthaü sa na mànahetoþ svàü kàryasiddhiü kathayàmbabhåva // Saund_18.6 // yo dçùñi÷alyo hçdayàvagàóhaþ prabho bhç÷aü màmatudat sutãkùõaþ / tvadvàkyasaüdaü÷amukhena me sa samuddhçtaþ ÷alyahçteva ÷alyaþ // Saund_18.7 // kathaükathàbhàvagatosmi yena chinnaþ sa niþsaü÷aya saü÷ayo me / tvacchàsanàt satpathamàgato 'smi sude÷ikasyeva pathi pranaùñaþ // Saund_18.8 // yatpãtamàsvàdava÷endriyeõa darpeõa kandarpaviùaü mayàsãt / tanme hataü tvadvacanàgadena viùaü vinà÷ãva mahàgadena // Saund_18.9 // kùayaü gataü janma nirastajanman saddharmacaryàmuùito 'smi samyak / kçtsnaü kçtaü me kçtakàrya kàryaü lokeùu bhåto 'smi na lokadharmà // Saund_18.10 // maitrãstanãü vya¤janacàrusàsnàü saddharmadugdhàü pratibhàna÷çïgàm / tavàsmi gàü sàdhu nipãya tçptastçùeva gàmuttama vatsavarõaþ // Saund_18.11 // yatpa÷yata÷càdhigamo mamàyaü tanme samàsena mune nibodha / sarvaj¤a kàmaü viditaü tavaitat svaü tåpacàraü pravivakùurasmi // Saund_18.12 // anye 'pi santo vimumukùavo hi ÷rutvà vimokùàya nayaü parasya / muktasya rogàdiva rogavantastenaiva màrgeõa sukhaü ghañante // Saund_18.13 // urvyàdikàn janmani vedima dhàtun nàtmànamurvyàdiùu teùu ki¤cit / yasmàdatasteùu na me 'sti saktirbahi÷ca kàyena samà matirme // Saund_18.14 // skandhàü÷ca råpaprabhçtãn da÷àrdhàn pa÷yàmi yasmàccapalànasàràn / anàtmakàü÷caiva vadhàtmakàü÷ca tasmàd vimukto 'smya÷ivebhya ebhyaþ // Saund_18.15 // yasmàcca pa÷yàmyudayaü vyayaü ca sarvàsvavasthàsvahamindriyàõàm / tasmàdanityeùu niràtmakeùu duþkheùu me teùvapi nàsti saügaþ // Saund_18.16 // yata÷ca lokaü samajanmaniùñhaü pa÷yàmi niþsàramasacca sarvam / ato dhiyà me manasà vibaddhamasmãti me ne¤jitamasti yena // Saund_18.17 // caturvidhe naikavidhaprasaïge yato 'hamàhàravidhàvasaktaþ / amårcchita÷càgrathita÷ca tatra tribhyo vimukto 'smi tato bhavebhyaþ // Saund_18.18 // ani÷cita÷càpratibaddhacitto dçùña÷rutàdau vyavahàradharme / yasmàt samàtmànugata÷ca tatra tasmàd visaüyogagato 'smi muktaþ // Saund_18.19 // ityevamuktvà gurubàhumànyàt sarveõa kàyena sa gàü nipannaþ / praverito lohitacandanàkto haimo mahàstambha ivàbabhàse // Saund_18.20 // tataþ pramàdat prasçtasya pårvaü ÷ruvà dhçtiü vyàkaraõaü ca tasya / dharmànvayaü cànugataü prasàdaü meghasvarastaü muniràbabhàùe // Saund_18.21 // uttiùñha dharme sthita ÷iùyajuùñe kiü pàdayorme patito 'si murdhnà / abhyarcanaü me na tathà praõàmo dharme yathaiùà pratipattireva // Saund_18.22 // adyàsi supravrajito jitàtmannai÷varyamapyàtmani yena labdham / jitàtmanaþ pravrajanaü hi sàdhu calàtmano na tvajitendriyasya // Saund_18.23 // adyàsi ÷aucena pareõa yukto vàkkàyacetàüsi ÷ucãni yatte / ataþ puna÷càprayatàpasaumyàü yatsaumya no vekùyasi garbha÷ayyàm // Saund_18.24 // adyàrthavatte ÷rutavacchrutaü tacchrutànuråpaü pratipadya dharmam / kçta÷ruto vipratipadyamàno nindyo hi nirvãrya ivàtta÷astraþ // Saund_18.25 // aho dhçtiste 'viùayàtmakasya yattvaü matiü mokùavidhàvakàrùãþ / yàsyàmi niùñhàmiti bàli÷o hi janmakùayàt tràsamihàbhyupaiti // Saund_18.26 // diùñyà duràpaþ kùaõasaünipàto nàyaü kçto mohava÷ena moghaþ / udeti duþkhena gato hyadhastàt kårmo yugacchidra ivàrõavasthaþ // Saund_18.27 // nirjitya màraü yudhi durnivàramadyàsi loke raõa÷ãrùa÷åraþ / ÷åro 'pya÷åraþ sa hi veditavyo doùairamitrairiva hanyate yaþ // Saund_18.28 // nirvàpya ràgàgnimudãrõamadya diùñyà sukhaü svapsyasi vãtadàhaþ / duþkhaü hi ÷ete ÷ayane 'pyudàre kle÷àgninà cetasi dahyamànaþ // Saund_18.29 // abhyucchrito dravyamadena pårvamadyàsi tçùõoparamàt samçddhaþ / yàvat satarùaþ puruùo hi loke tàvat samçddho 'pi sadà daridraþ // Saund_18.30 // adyàpadeùñuü tava yuktaråpaü ÷uddhodano me nçpatiþ piteti / bhraùñasya dharmàt pitçbhirnipàtàda÷làghanãyo hi kulàpade÷aþ // Saund_18.31 // diùñyàsi ÷àntiü paramàmupeto nistãrõakàntàra ivàptasàraþ / sarvo hi saüsàragato bhayàrto yathaiva kàntàragatastathaiva // Saund_18.32 // àraõyakaü bhaikùacaraü vinãtaü drakùyàmi nandaü nibhçtaü kadeti / àsãt purastàttvayi me didçkùà tathàsi diùñyà mama dar÷anãyaþ // Saund_18.33 // bhavatyaråpo 'pi hi dar÷anãyaþ svalaükçtaþ ÷reùñhatamaigurõaiþ svaiþ / doùaiþ parãto malinãkaraistu sudar÷anãyo 'pi viråpa eva // Saund_18.34 // adya prakçùñà tava buddhimattà kçtsnaü yayà te kçtamàtmakàryam / ÷rutonnatasyàpi hi nàsti buddhirnotpadyate ÷reyasi yasya buddhiþ // Saund_18.35 // unmãlitasyàpi janasya madhye nimãlitasyàpi tathaiva cakùuþ / praj¤àmayaü yasya hi nàsti cakùu÷cakùurna tasyàsti sacakùuùo 'pi // Saund_18.36 // duþkhapratãkàranimittamàrtaþ kçùyàdibhiþ khedamupaiti lokaþ / ajasramàgacchati tacca bhåyo j¤ànena yasyàdya kçtastvayàntaþ // Saund_18.37 // duþkhaü na me syàt sukhameva me syàditi pravçttaþ satataü hi lokaþ / na vetti taccaiva tathà yathà syàt pràptaü tvayàdyàsulabhaü yathàvat // Saund_18.38 // ityevamàdi sthirabuddhicittastathàgatenàbhihito hitàya / staveùu nindàsu ca nirvyapekùaþ kçtà¤jalirvàkyamuvàca nandaþ // Saund_18.39 // aho vi÷eùeõa vi÷eùadar÷in stvayànukampà mayi dar÷iteyaü / yatkàmapaïke bhagavannimagnastràto 'smi saüsàrabhayàdakàmaþ // Saund_18.40 // bhràtrà tvayà ÷reyasi dai÷ikena pitrà phalasthena tathaiva màtrà / hato 'bhaviùyaü yadi na vyamokùyaü sàrthàt paribhraùña ivàkçtàrthaþ // Saund_18.41 // ÷àntasya tuùñasya sukho viveko vij¤àtatattvasva parãkùakasya / prahãõamànasya ca nirmadasya sukhaü viràgatvamasaktabuddheþ // Saund_18.42 // atho hi tattvaü parigamya samyaïnirdhåya doùànadhigamya ÷àntim / svaü nà÷ramaü samprati cintayàmi na taü janaü nàpsaraso na devàn // Saund_18.43 // idaü hi bhuktvà ÷uci ÷àmikaü sukhaü na me manaþ kàükùati kàmajaü sukham / mahàrhamapyannamadaivatàhçtaü divaukaso bhuktavataþ sudhàmiva // Saund_18.44 // aho 'ndhavij¤ànanimãlitaü jagat pañàntare pa÷yati nottamaü sukham / sudhãramadhyatmasukhaü vyapàsya hi ÷ramaü tathà kàmasukhàrthamçcchati // Saund_18.45 // yathà hi ratnàkarametya durmatirvihàya ratnànyasato maõãn haret / apàsya saübodhisukhaü tathottamaü ÷ramaü vrajet kàmasukhopalabdhaye // Saund_18.46 // aho hi sattveùvatimaitracetasastathàgatasyànujighçkùutà parà / apàsya yaddhyànasukhaü mune paraü parasya duþkhoparamàya khidyase // Saund_18.47 // mayà nu ÷akyaü pratikartumadya kiü gurau hitaiùiõyanukampake tvayi / samuddhçto yena bhavàrõavàdahaü mahàrõavàccårõitanaurivormibhiþ // Saund_18.48 // tato ministasya ni÷amya hetumat prahãõasarvàsravasåcakaü vacaþ / idaü babhàùe vadatàmanuttamo yadarhati ÷rãghana eva bhàùituü // Saund_18.49 // idaü kçtàrthaþ paramàrthavit kçtã tvameva dhãmannabhidhàtumarhasi / atãtya kàntàramavàptasàdhanaþ sudai÷ikasyeva kçtaü mahàvaõik // Saund_18.50 // avaiti buddhaü naradamyasàrathiü kçtã yathàrhannupa÷àntamànasaþ / na dçùñasatyo 'pi tathàvabudhyate pçthagjanaþ kiübata buddhimànapi // Saund_18.51 // rajastamobhyàü parimuktacetasastavaiva ceyaü sadç÷ã kçtaj¤atà / rajaþprakarùeõa jagatyavasthite kçtaj¤abhàvo hi kçtaj¤a durlabhaþ // Saund_18.52 // sadharma dharmànvayato yata÷ca te mayi prasàdo 'dhigame ca kau÷alam / ato 'sti bhåyastvayi me vivakùitaü nato hi bhakta÷ca niyogamarhasi // Saund_18.53 // avàptakàryo 'si paràü gatiü gato na te 'sti ki¤cit karaõãyamaõvapi / ataþparaü saumya carànukampayà vimokùayan kçcchragatàn parànapi // Saund_18.54 // ihàrthamevàrabhate naro 'dhamo vimadhyamaståbhayalaukikãü kriyàm / kriyàmamutraiva phalàya madhyamo vi÷iùñadharmà punarapravçttaye // Saund_18.55 // ihottamebhyo 'pi mataþ sa tåttamo ya uttamaü dharmamavàpya naiùñhikam / acintayitvàtmagataü pari÷ramaü ÷amaü parebhyo 'pyupadeùñumicchati // Saund_18.56 // vihàya tasmàdiha kàryamàtmanaþ kuru sthiràtman parakàryamapyatho / bhramatsu sattveùu tamàvçtàtmasu ÷rutapradãpo ni÷i dhàryatàmayam // Saund_18.57 // bravãtu tàvat puri vismito janastvayi sthite kurvati dharmade÷anàþ / aho batà÷caryamidaü vimuktaye karoti ràgã yadayaü kathàmiti // Saund_18.58 // dhruvaü hi saü÷rutya tava sthiraü mano nivçttanànàviùayairmanorathaiþ / vadhårgçhe sàpi tavànukurvatã kariùyate strãùu viràgiõãþ kathàþ // Saund_18.59 // tvayi paramadhçtau niviùñatattve bhavanagatà na hi raüsyate dhruvaü sà / manasi ÷amadamàtmake vivikte matiriva kàmasukhaiþ parãkùakasya // Saund_18.60 // ityarhataþ paramakàruõikasya ÷àsturmårdhnà vaca÷ca caraõau ca samaü gçhãtvà / svasthaþ pra÷àntahçdayo vinivçttakàryaþ pàr÷vànmuneþ pratiyayau vimadaþ karãva // Saund_18.61 // bhikùàrthaü samaye vive÷a sa puraü dçùñãrjanasyàkùipan làbhàlàbhasukhàsukhàdiùu samaþ svasthendriyo nispçhaþ / nirmokùàya cakàra tatra ca kathàü kàle janàyàrthine naivonmàrgagatàn paràn paribhavannàtmànamutkarùayan // Saund_18.62 // ityeùà vyupa÷àntaye na rataye mokùàrthagarbhà kçtiþ ÷rotçõàü grahaõàrthamanyamanasàü kàvyopacàràt kçtà / yanmokùàt kçtamanyadatra hi mayà tatkàvyadharmàt kçtaü pàtuü titkamivauùadhaü madhuyutaü hçdyaü kathaü syàditi // Saund_18.63 // pràyeõàlokya lokaü viùayaratiparaü mokùàt pratihataü kàvyavyàjena tattvaü kathitamiha mayà mokùaþ paramiti / tadbuddhvà ÷amikaü yattadavahitamito gràhyaü na lalitaü pàüsubhyo dhàtujebhyo niyatamupakaraü càmãkaramiti // Saund_18.64 // saundarananda mahàkàvya meü "àj¤àvyàkaraõa" nàmaka aùñàda÷a sarga samàpta /