Amaru: Amarusataka ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ long e ¹ 185 ³ ³ long o º 186 ³ ³ ³ ³ additional: ³ ³ l underbar × 215 ³ ³ r underbar Ÿ 159 ³ ³ n underbar ­ 173 ³ ³ k underbar É 201 ³ ³ t underbar  194 ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ Text Abbreviations This edition is based on the one in Kàvya-saïgraha edited by Jãvànanda Vidyàsàgara. It has been compared with the Motilal Banarsidass edition (1983) containing the commentary of Arjunavarmadeva. The number in parentheses at the end of the last line of each verse is the number of the verse in the Motilal edition. There seems to be a great deal of variation in the order and numbering of the verses between the editions and the commentators. The order of the verses found in the Kàvya-saïgraha forms the backbone of the order of the verses presented here, even though Arjunavarmadeva considers some of the verses found in that edition to be interpolations. Those suspect verses have been noted in the footnotes. The parentheses in between verses contain citations for the major anthologies. These have been taken from Sures Chandra Banerji's edition of ørãdharadàsa's Sadukti-karõàmçta. The abbreviations for those anthologies are the following: su. = subhàùitaratnakoùa, sad. = saduktikarõàmçta, subh. = subhàùitàvalã, så. = såktimuktàvalã, pad. = padyàvalã, ÷à. = ÷àrïgadharapaddhati (These equivalences have been taken from the Banerji edition of Sad-ukti-karõàmçta and the De edition of Padyàvalã.) Main Text jyàkçùñibaddhakhañakàmukhapàõipçùñha- preïkhannakhàü÷ucayasaüvalito'mbikàyàþ | tvàü pàtu ma¤jaritapallavakarõapåra- lobhabhramadbhramaravibhramabhçtkañàkùaþ ||1|| (1) (su. 100, sad. 123) kùipto hastàvalagnaþ prasabhamabhihato'pyàdadànoü÷ukàntaü gçhõan ke÷eùvapàsta÷caraõanipatito nekùitaþ sambhrameõa | àliïgan yo'vadhåtastripurayuvatibhiþ sà÷runetrotpalàbhiþ kàmãvàrdràparàdhaþ sa dahatu duritaü ÷àmbhavo vaþ ÷aràgniþ ||2|| (2) (harabàõaþ; su. 49, sad. 76) àlolàmalakàvalãü vilulitàü bibhraccalatkuõóalaü ki¤cinmçùñavi÷eùakaü tanutaraiþ khedàmbhasàü ÷ãkaraiþ | tanvyà yatsuratàntatàntanayanaü vaktraü rativyatyaye tattvàü pàtu ciràya kiü hariharabrahmàdibhirdaivataiþ ||3|| (3) (viparãtaratam- sad. 1141, ÷à. 3702) alasavalitaiþ premàrdràrdrairmuhurmukulãkçtaiþ kùaõamabhimukhairlajjàlolairnimeùaparàïmukhaiþ | hçdayanihitaü bhàvàkåtaü vamadbhirivekùaõaiþ kathaya sukçtã ko'yaü mugdhe tvayàdya vilokyate ||4|| (4) (vàsakasajjà; su. 508; sad. 658) datto'syàþ praõayastvayaiva bhavatà ceyaü ciraü làlità daivàd adya kila tvameva kçtavàn asyà navaü vipriyam | manyurduþsaha eùa yàtyupa÷amaü no sàntvavàdaiþ sphuñaü he nistraü÷a vimuktakaõñhakaruõaü tàvatsakhã roditu ||5||(6) likhannàste bhåmiü bahiravanataþ pràõadayito niràhàràþ skahyaþ satataruditocchåõanayanàþ | parityaktaü sarvaü hasitapañhitaü pa¤jara÷ukais tavàvasthà ceyaü visçja kañhine mànamadhunà ||6|| (7) (sakhãprabodhaþ; sad. 713, rasàrõavasudhàkara 2.206a) nàryastanvi hañhàddharanti ramaõaü tiùñhanti no vàritàs tatkiü tàmyasi kiü ca rodiùi mudhà tàsàü priyaü mà kçthàþ | kàntaþ keliruciryuvà sahçdayastàdçkpatiþ kàtarae kiü no barkarakarkaraiþ priya÷atairàkramya vikrãyate ||7||(8) *motãlàla-banàrsãdàsa-sampàdane (1983): nàryo mugdha÷añhà haranti ramaõaü tiùñhanti no vàritàs ... kopàtkomalalolabàhulatikàpà÷ena baddhà dçóhaü nãtvà keliniketanaü dayitayà sàyaü sakhãnàü puraþ | bhåyo'pyevamiti skhalan mçdugirà saüsåcya du÷ceùñitaü dhanyo hanyata eva nihnutiparaþ preyàn rudatyà hasan ||8|| (9) (÷añhanàyakaþ, sad. 882, så. 85.3, subh. 1351) praharaviratau madhye vàhnastato'pi pare'thavà kimuta sakale jàte vàhnipriya tvamihaiùyasi | iti dina÷atapràpyaü de÷aü priyasya yiyàsato harati gamanaü bàlàlàpaiþ sabàùpagalajjalaiþ ||9|| (12) (prasthànabhaïgaþ - su. 532, sad. 921, subh. 1048, ÷à. 3389, så. 37.7) yàtàþ kiü na milanti sundari puna÷cintà tvayà matkçte no kàryà nitaràü kç÷àmi kathayatyevaü sabàùpe mayi | lajjàmantharatàrakeõa nipataddhàrà÷ruõà cakùuùà dçùñvà màü hàsitena bhàvimaraõotsàhastayà såcitaþ ||10||(10) dhãraü vàridharasya vàri kirataþ ÷rutvà ni÷ãthe dhvaniü dãrghocchvàsamuda÷ruõà virahiõãü bàlàü ciraü dhyàyatà | adhvanyena vimuktakaõñhamakhilàü ràtriü tathà kranditaü gràmãõairvrajato janasya vasatirgràme niùiddhà yathà ||11||(13) (varùàpathikaþ, sad. 915) kathamapi sakhi krãóàkopàd vrajeti mayodite kañhinahçdayastyaktvà ÷ayyàü balàd gata eva saþ | iti sarabhasaü dhvastapremõi vyapetaghçõe jane punarapi hatavrãóaü cetaþ prayàti karomi kim ||12||(15) dampatyorni÷i jalpatorgçha÷ukenàkarõitaü yadvacas tatpràtargurusannidhau nigadatastasyopahàraü vadhåþ | karõàlaïkçtipadmaràga÷akalaü vinyasya ca¤cåpuñe vrãóàrtà prakaroti dàóimaphalavyàjena vàgbandhanam ||13|| (16) (÷ukoktivrãóà, kuval. 173, su. 621, sad. 1180, subh. 2214, ÷à. 3743) aj¤ànena paràïmukhãü paribhavàd à÷liùya màü duþkhitàü kiü labdhaü cañula tvayeha nayatà saubhàgyametàü da÷àm | pa÷yaitad dayitàkucavyatikaron mçùñàïgaràgàruõaü vakùaste malatailapaïka÷avalairveõãpadairaïkitam ||14||(17) (khaõóità) ekatràsanasaüsthitiþ parihatà pratudgamàd dåratas tàmbålànayanacchalena rabhasà÷elùo'pi saüvighnitaþ | àlàpo'pi na mi÷ritaþ parijanaü vyàpàrayantyàntike kàntaü pratyupacàrata÷caturayà kopaþ kçtàrthãkçtaþ ||15|| (18) (màninã, sad. 692, rasàrõavasudhàkara 2.67g) dçùñvaikàsanasaüsthite priyatame pa÷càd upetyàdaràd ekasyà nayane pidyàya vihitakrãóànubandhacchalaþ | ãùadvakrimakandharaþ sapulakaþ premollasanmànasàm antarhàsalasatkapolaphalakàü dhårto'paràü cumbati ||16||(19) (÷añhanàyakaþ, su. 603, sad. 881) caraõapatanapratyàkhyànàtprasàdaparàïmukhe nibhçtakitavàcàretyuktvà ruùà puruùãkçte | vrajati ramaõe niþ÷vasyoccaiþ stanasthitahastayà nayanasalilacchannà dçùñiþ sakhãùu nive÷ità ||17||(20) (màninàyakaþ, sad. 896) kà¤cyà gàóhataràvaruddhavasanapràntà kimarthaü punar mugdhàkùã svaiptãti tatparijanaü svairaü priye pçcchati | màtaþ svaptumapãha vàrayati màmityàhitakrodhayà paryasya svapiticchalena ÷ayane datto'vakà÷astayà ||18||(21) (÷ayanàdhirohanam, sad. 1094, subh. 2081, så. 77.11) ekasmi¤÷ayane paràïmukhatayà vãtottaraü tàmyator anyonyasya hçdi sthite'pyanunaye saürakùatorgauravam | dampatyoþ ÷anakairapàïgavalanàn mi÷rãbhavaccakùuùor bhagno mànakaliþ sahàsarabhasaü vyàsaktakaõñhagraham ||19||(23) (mànabhaïgaþ, sad. 723) pa÷yàmo mayi kiü prapadyata iti sthairyaü mayàlambitaü kiü màmàlapatãtyayaü khala ÷añhaþ kopastayàpyà÷ritaþ | ityanyonyavilakùadçùñicature tasminnavasthàntare savyàjaü hasitaü mayà dhçtiharo bàùpastu muktastayà ||20||(24) (uccàvacaü, kuval., 185; sad. 1366) parimlàne màne mukha÷a÷ini tasyàþ karadhçte mayi kùãõopàye praõipatanamàtraika÷araõe | tayà pakùmapràntavrajapuñaniruddhena sahasà prasàdo bàùpena stanatañavi÷ãrõena kathitaþ ||21||(25) (uccàvacaü, sad. 1367, subh. 1608, så. 58.1) tasyàþ sàndravilepanastanatañapra÷leùamudràïkitaü kiü vakùa÷caraõànativyatikaravyàjena gopàyyate | ityukte kva tad ityudãrya sahasà tatsampramàrùñuü mayà sà÷liùñà rabhasena tatsukhava÷àttanvyàpi tad vismçtam ||22||(26) tvaü mugdhàkùi vinaiva ka¤culikayà dhatse manohàriõãü lakùmãmityabhidhàyini priyatame tadvãñikàü saüspç÷i | ÷ayyopàntaniviùñasasmitamukhãnetrotsavànandito niryàtaþ ÷anakairalãkavacanopanyàsamàlãjanaþ ||23||(27) bhråbhaïge racite'pi dçùñiradhikaü sotkaõñhamudvãkùate kàrka÷yaü gamite'pi cetasi tanåromà¤camàlambate | ruddhàyàmapi vàci sasmitamidaü dagdhànanaü jàyate dçùñe nirvahaõaü bhaviùyati kathaü mànasya tasmi¤jane ||24||(28) (anuraktamàninã, su. 695, sad. 702, subh. 1580; uõ. 5.25) kànte katyapi vàsaràõi gamaya tvaü mãlayitvà dç÷au svasti svasti nimãlayàmi nayane yàvan na ÷ånyà di÷aþ | àyàtà vayamàgamiùyati suhçdvargasya bhàgyodayaiþ sande÷o vada kastavàbhilaùitastãrtheùu toyà¤jaliþ ||25|| (yàtràkùepaþ, sad.731 (vãrasya)) sà patyuþ prathamàparàdhasamaye sakhyopade÷aü vinà no jànàti savibhramàïgavalanàvakroktisaüsåcanam | svacchairacchakapolamålagalitaiþ paryastanetrotpalà bàlà kevalameva roditi luñhallolàlakaira÷rubhiþ ||26||(29) (mugdhà; sad.498) bhavatu viditaü chadmàlàpairalaü priya gamyatàü tanurapi na te doùo'smàkaü vidhistu paràïmukhaþ | tava yathà tathàbhåtaü prema prapannamimàü da÷àü prakçticapale kà naþ pãóà gate hatajãvite ||27|| (30) (màninãvàkyam; sad. 708; pad. 223) urasi nihitastàro hàraþ kçtà jaghane ghane kalakalavatã kà¤cã pàdau kvaõanmaõinåpurau | priyamabhisarasyevaü mugdhe samàhataóiõóimà yadi kimadhikatràsotkampaü di÷aþ samudãkùase ||28||(31) pràtaþ pràtarupàgatena janità nirnidrità cakùuùor mandàyàü mayi gauravavyapagamàd utpàditaü làghavam | kiü mugdhe na mayà kçtaü ramaõadhãrmuktà tvayà gamyatàü dusthaü tiùñhasi yacca pathyamadhunà kartàsmi tacchroùyasi ||29||(33) sà bàlà vayamapragalbhamanasaþ sà strã vayaü kàtaràþ sà pãnonnatimatpayodharayugaü dhatte sakhedà vayam | sàkràntà jaghanasthalena guruõà gantuü na ÷aktà vayaü doùairanyajanà÷ritairapañavo jàtàþ sma ityadbhutam ||30||(34) (anukålanàyakaþ, su. 481, sad. 872, subh. 1346, s.k. 3.42) prasthànaü valayaiþ kçtaü priyasakhairajasraü gataü dhçtyà na kùaõamàsitaü vyavasitaü cittena gantuü puraþ | gantuü ni÷citacetasi priyatame sarve samaü prasthità gantavye sati jãvitapriyasuhçtsàrthaþ kimu tyajyate ||31|| (35) (proùitabhartçkàvacanam; subh. 1151; ÷à. 3424; sad. 741; så. 37.19) sandaùñàdharapallavà sacakitaü hastàgramàdhunvatã màmàmu¤ca ÷añheti kopavacanairànartitabhrålatà | ÷ãtkàrà¤citalocanà sarabhasaü yai÷cumbità màninã pràptaü tairamçtaü mudhaiva mathito måóhaiþ suraiþ sàgaraþ ||32||(36) (cumbanam, sad. 1105, subh. 1303, ÷à. 3668) supto'yaü sakhi supyatàmiti gatàþ sakhyastato'nantaraü premàvàsitayà mayà saralayà nyastaü mukhaü tanmukhe | j¤àte'lãkanimãlane nayanayordhårtasya romà¤cito lajjàsãn mama tena sàpyapahçtà tatkàlayogyaiþ kramaiþ ||33||(37) kopo yatra bhråkuñiracanà nigraho yatra maunaü yatrànyonyasmitamanunayo yatra dçùñiþ prasàdaþ | tasya premõastad idamadhunà vaiùamaü pa÷ya jàtaü tvaü pàdànte luñhasi nahi me manyumokùaþ khalàyàþ ||34||(38) (nàyake màninã, sad. 709) sutanu jahihi kopaü pa÷ya pàdànataü màü na khalu tava kadàcitkopa evaü vidho'bhåt | iti nigadati nàthe tiryagàmãlitàkùyà nayanajalamanalpaü muktamuktaü na ki¤cit ||35||(39) (mànabhaïgaþ, sad. 725) gàóhàliïganavàmanãkçtakucaprodbhinnaromodgamà sàndrasneharasàtirekavigalat÷rãmannitambàmbarà | mà mà mànada màti màmalamiti kùàmàkùarollàpinã suptà kiü nu mçtà nu kiü manasi me lãnà vilãnà nu kim ||36||(40) pañàlagne patyau namayati mukhaü jàtavinayà hañhà÷leùaü và¤chatyapaharati gàtràõi nibhçtam | na ÷aknotyàkhyàtuü smitamukhasakhãdattanayanà hriyà tàmyatyantaþ prathamaparihàse navavadhåþ ||37||(41) (navoóhà; sad. 512, subh. 2056, ÷à. 3673; viùõudàs u.õ. 5.19) gate premàbandhe praõayabahumàne vigalite nivçtte sadbhàve jana iva jane gacchati puraþ | tad utprekùyotprekùya priyasakhi gatàüstàü÷ca divasàn na jàne ko heturdalati ÷atadhà yan na hçdayam ||38||(43) (uccàvacaü, su. 697, sad. 1368, subh. 1141, ÷à. 3545, så. 84.1, rasàrõavasudhàkara 2.263c) ciravirahiõorutkaõñhàrti÷lathãkçtagàtrayor navamiva jagaj jàtaü bhåya÷ciràd abhinandatoþ | kathamapi dine dãrghe yàte ni÷àmadhiråóhayoþ prasarati kathà bahvã yånoryathà na tathà ratiþ ||39||(44) dãrghà vandanamàlikà viracità hçùñyaiva nendãvaraiþ puùpàõàü prakaraþ smitena racito no kundajàtyàdibhiþ | dattaþ svedamucà payodharayuge nàrghyo na kumbhàmbhasà svairevàvayavaiþ priyasya vi÷atastanvyà kçtaü maïgalam ||40||(45) kànte sàgasi ÷àyite priyasakhãve÷aü vidhàyàgate bhràntyàliïgya mayà rahasyamuditaü tatsaïgamàkàïkùayà | mugdhe duùkarametad ityatitaràmuktvà sahàsaü balàd àliïgya chalitàsmi tena kitavenàdya pradoùàgame ||41||(46) à÷aïkya praõatiü pañàntapihitau pàdau karotyàdaràt vyàjenàgatamàvçõoti hasitaü na spaùñamudvãkùate | mayyàlàpavati pratãpavacanaü sakhyà sahàbhàùate tasyàstiùñhatu nirbharapraõayità màno'pi ramyodayaþ ||42||(47) sà yàvanti padànyalãkavacanairàlãjanaiþ ÷ikùità tàvantyeva kçtàgaso drutataraü vyàhçtya patyuþ puraþ | pràrabdhà purato yathà manasijasyàj¤à tathà vartituü premõo maugdhyavibhåùaõasya sahajaþ ko'pyeùa kàntaþ kramaþ ||43||(48) dåràdutsukamàgate vivalitaü sambhàùiõi sphàritaü saü÷liùyatyaruõaü gçhãtavasane ki¤cin natabhrålatam | màninyà÷caraõànativyatikare bàùpàmbupårõekùaõaü cakùurjàtamaho prapa¤cacaturaü jàtàgasi preyasi ||44||(49) aïgànàmatitànavaü kathamidaü kampa÷ca kasmàtkuto mugdhe pàõóukapolamànanamiti pràõe÷vare pçcchati | tanvyà sarvamidaü svabhàvajamiti vyàhçtya pakùmàntara vyàpã bàùpabharastayà calitayà niþ÷vasya mukto'nyataþ ||45||(50) purastanvyà gotraskhalanacakito'haü natamukhaþ pravçtto vailakùyàtkimapi likhituü daivahatakaþ | sphuño rekhànyàsaþ kathamapi sa tàdçk pariõato gatà yena vyaktaü punaravayavaiþ saiva taruõã ||46||(51)*asya ÷lokasya paràrdhaþ: tata÷càbhij¤àya sphuradaruõagaõóasthalarucà manasvinyà råóhapraõayasahasodgadgadagirà | aho citraü citraü sphuñamiti nigadyà÷rukaluùaü ruùà brahmàstraü me ÷arasi nihito vàmacaraõaþ || (gotraskhalitam, sad. 686) kañhinahçdaye mu¤ca bhràntiü vyalãkakathà÷ritàü pi÷unavacanairdukhaü netuü na yuktamimaü janam | kimidamathavà satyaü mugdhe tvayà hi vini÷citaü yad abhirucitaü tan me kçtvà priye sukhamàsyatàm ||47||(53) mandaü mudritapàü÷avaþ paripatajjhaïkàrajha¤jhàmarud vegadhvastakuñãrakàntaragatacchidreùu labdhàntaràþ | karmavyagrakuñumbinãkucatañasvedacchidaþ pràvçùaþ pràrambhe nipatanti kandaladalollàsàþ payobindavaþ ||48||*prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevapàdàþ| pãtastuùàrakiraõo madhunaiva sàrdham antaþ pravi÷ya caùake pratibimbavartã | mànàndhakàramapi mànavatãjanasya nånaü bibheda yad asau prasasàda sadyaþ ||49||*rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| (madhupànam, sad. 1089, subh. 2022, ÷à. 3648) nabhasi jaladalakùmãü sambhçtàü vãkùya diùñyà prasarasi yadi kàntetyardhamuktvà katha¤cit | mama pañamavalambya prollikhantã dharitrãü tadanukçtavatã sà yatra vàco nivçttàþ ||50||*vemabhåpàlasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| iyamasau taralàyatalocanà gurusamunnatapãnapayodharà | pçthunitambabharàlasagàminã priyatamà mama jãvitahàriõã ||51||*prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevamahà÷ayàþ| sàlaktakena navapallavakomalena pàdena nåpuravatà madanàlasena | yastàóyate dayitayà praõayàràdhàt so'ïgãkçto bhagavatà makaradhvajena ||52||*vemabhåpàlasya ñãkàyàmeùa ÷lokaþ kevalaü labhyate| (anukålanàyakaþ, sad. 873, så. 85.1) bàle nàtha vimu¤ca mànini ruùaü roùàn mayà kiü kçtaü khedo'smàsu na me'paràdhyati bhavàn sarve'paràdhà mayi | tatkiü rodiùi gadgadena vacasà kasyàgrato rudyate nanvetan mama kà tavàsmi dayità nàsmãtyato rudyate ||53||(57) (màninã, sad. 691, subh. 1614) nãtvoccairvikùipantaþ kçtatuhinakaõàsàrasaïgàn paràgàn kaundàn ànanditàlãn atitarasurabhãn bhåri÷o diïmukheùu | ete te kuïkumàktastanakalasabharàsphàlanàd ucchalantaþ pãtvà ÷ãtkàrivaktraü ÷i÷uharidç÷àü haimanà vànti vàtàþ ||54||*rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| ÷rutvà tanvyà ni÷ãthe navaghanarasitaü vi÷lathàïkaü patitvà ÷ayyàyàü bhåmipçùñhe karataladhçtayà duþkhitàlãjanena | sotkaõñhaü muktakaõñhaü kañhinakucatañàghàta÷ãrõà÷rubindu smçtvà smçtvà priyasya skhalitamçduvaco rudyate pànthabadhvà ||55||*rudramadevakumàrasya ñãkàyàmeùa ÷lokaþ kevalaü dç÷yate| ÷liùñaþ kaõñhe kimiti na mayà måóhayà pràõanàtha÷ cumbatyasmin vadanavidhutiþ kiü kçtà kiü na dçùñaþ | noktaþ kasmàd iti navavadhåceùñitaü cintayantã pa÷càttàpaü vahati taruõã premõi jàte rasaj¤à ||56||(58) (uccàvacaþ, sad. 1369, subh. 2143) ÷rutvà nàmàpi yasya sphuñaghanapulakaü jàyate'ïgaü samantàt dçùñvà yasyànanenduü bhavati vapuridaü candrakàntànukàri | tasminnàgatya kaõñhagrahaõasarabhasasthàyini pràõanàthe bhagnà mànasya cintà bhavati mama pnarvajramayyàþ kadà nu ||57||(59) ràmàõàü ramaõãyavaktra÷a÷inaþ svedodabindupluto vyàlolàlakavallarãü pracalayan dhunvan nitambàmbaram | pràtarvàti madhau prakàmavikasadràjãvaràjãrajo jàlàmodamanoharo ratirasaglàniü haranmàrutaþ ||58||*rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko vartate| (pràbhàtikavàtaþ; sad. 459) aïgaü candanapàõóupallavamçdustàmbålatàmràdharo dhàràyantrajalàbhiùekakaluùe dhautà¤jane locane | antaþpuùpasugandhiràrdrakavarã sarvàïgalagnàmbaraü romàõàü ramaõãyatàü vidadhati grãùmàparàhvàgame ||59||*rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| varamasau divaso na punarni÷à nanu ni÷aiva varaü na punardivà | ubhayametad upaitvathavà kùayaü priyajanena na yatra samàgamaþ ||60||*rudramadevakumàrasya ñãkàyàmeùa ÷lokaþ kevalaü labhyate| lolairlocanavàribhiþ sa÷apathaiþ pàdapraõàmaiþ priyair anyàstà vinivàrayanti kçpaõàþ pràõe÷varaü prasthitam | puõyàhaü vraja maïgalaü sudivasaü pràtaþ prayàtasya te yatsnehocitamãhitaü priyatama tvaü nirgataþ ÷roùyasi ||61||(61) (yàtràkùepaþ, sad. 735, s.v. 1060, ÷à. 3395, så. 37.12) lagnà nàü÷ukapallave bhujalatà na dvàrade÷e'pità no và pàdatale tayà nipatitaü tiùñheti noktaü vacaþ | kàle kevalamambudàtimaline gantuü pravçttaþ ÷añhaþ tanvyà bàùpajalaughakalpitanadãpåreõa baddhaþ priyaþ ||62||(62) (prasthànabhaïgaþ, sad. 922, subh. 1057, ÷à. 3388, så. 37.5) na jàne saümukhàyàte priyàõi vadati priye | sarvàõyaïgàni me yànti ÷rotratàü kimu netratàm ||63||(64) (nàyikàbhilàùaþ, sad. 960) virahaviùamaþ kàmo vàmastanuü kurute tanuü divasagaõanàd akùa÷càsau vyapetaghçõo yamaþ | tvamapi va÷ago mànavyàdhervicintaya nàtha he ki÷alayamçdurjãved evaü kathaü pramadàjanaþ ||64||(67) (màninàyakaþ; sad. 898, subh. 1633, ÷à. 3572) pàdàsakte suciramiha te vàmatà kaiva kànte sanmàrgasthe praõayini jane kopane ko'paràdhaþ | itthaü tasyàþ parjanakathà kopavegopa÷àntau bàùpodbhedaistad anu sahasà na sthitaü na prayàtam ||65||(68) puràbhådasmàkaü niyatamavibhinnà tanuriyaü tato nu tvaü preyànvayamapi hatà÷àþ priyatamàþ | idànãü nàthastvaü vayamapi kalatraü kimaparaü mayàptaü pràõànàü kuli÷akañhinànàü phalamidam ||66||(69) mugdhe mudghatayaiva netumakhilaþ kàlaþ kimàrabhyate mànaü dhatsva dhçtiü vadhàna çjutàü dåre kuru preyasi | sakhyaivaü pratibodhità prativacastàmàha bhãtànanà nãceþ ÷aüsa hçdi sthito nanu sa me pràõe÷varaþ ÷roùyati ||67||(70) pãto yataþ prabhçti kàmapipàsitena tasyà mayàdhararasaþ pracuraþ priyàyàþ | tçùõà tataþ prabhçti me dviguõatvameti tàvaõyamasti bahu tatra kimapi citram ||68|| *prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevamahà÷ayàþ| kva prasthitàsi karabhoru ghane ni÷ãthe pràõàdhiko vasati yatra janaþ priyo me | ekàkinã vada kathaü na bibheùi bàle nanvasti puïkhita÷aro madanaþ sahàyaþ ||69||(71) (su. 816) lãlàttàmarasàhato'nyavanitàniþ÷aïkadaùñàdharaþ ka÷citkesaradåùitekùaõa iva vyàmãlya netre sthitaþ | mugdhà kudmalitànanena dadhato vàyuü sthità tasya sà bhràntyà dhårtatayà ca vepathumatã tenàni÷aü cumbità ||70||(72) sphuñatu hçdayaü kàmaü kàmaü karatu tanuü tanuü na sakhi cañulapremõà kàryaü punardayitena me | iti sarabhasaü mànàñopàd udãrya vacastayà ramaõapadavã sàraïgàkùyà sa÷aïkitamãkùità ||71|| (73) (anuraktamàninã; su. 666, sad. 705, så. 55.1) gàóhà÷leùavi÷ãrõacandanarajaþpu¤japrakarùàdiyaü ÷ayyà samprati komalàïgi paruùetyàropya màü vakùasi | gàóhauùñhagrahapårvamàkulatayà pàdàgrasaüdaü÷ake- nàkçùyàmbaramàtmano yaducitaü dhårtena tatprastutam ||72||(74) kathamapi kçtapratyàkhyàne priye skhalitottare virahakç÷ayà kçtvà vyàjaü prakalpitama÷rutaü | asahanasakhã÷rotrapràptipramàdasasaübhramaü vigalitadç÷à ÷ånye gehe samucchvasitaü punaþ ||73||(75) àdçùñiprasaràtpriyasya padavãmudvãkùya nirviõõayà vicchinneùu pathiùvahaþpariõatau dhvànte samutsarpati | dattaikaü sa÷ucà gçhaü prati padaü pànthastriyàsminkùaõe mà bhådàgata ityamandavalitagrãvaü punarvãkùitam ||74||(76) àyàte dayite manoratha÷atairnãtvà kathaüciddinaü vaidagdhyàpagamàjjaóe parijane dãrghàü kathàü kurvati | daùñàsmãtyabhidhàya satvarapadaü vyàdhåya cãnàü÷ukaü tanvaïgyà ratikàtareõa manasà nãtaþ pradãpaþ ÷amam ||75||(77) àlambyàïgaõavàñikàparisare cåtadrume ma¤jarãü sarpatsàndraparàgalampañarañadbhçïgàïganà÷obhinãm | manye svàü tanumuttarãya÷akalenàcchàdya bàlà sphurat- kaõñhadhvànanirodhakampitakuca÷vàsodgamà roditi ||76||(78) yàsyàmiti samudyatasya gaditaü visrabdhamàkarõitaü gacchandåramupekùito muhurasau vyàvçtya tiùñhannapi | tacchånye punaràsthitàsmi bhavane pràõàsta ete dçóhàþ sakhyastiùñhata jãvitavyasaninã dambhàdahaü rodimi ||77||(79) ÷ånyaü vàsagçhaü vilokya ÷ayanàdutthàya kiücicchanair nidràvyàjamupàgatasya suciraü nirvarõya patyurmukham || visrabdhaü paricumbya jàtapulakàmàlokya gaõóastalãü lajjànamramukhã priyeõa hasatà bàlà ciraü cumbità ||78||(82) loladbhrålatayà vipakùadigupanyàse'vadhåtaü ÷iras tadvçttàntanirãkùaõe kçtanamaskàro vilakùaþ sthitaþ | kopàttàmrakapolabhittini mukhe dçùñyà gataþ pàdayor utsçùño gurusannidhàvapi vidhirdvàbhyàü na kàlocitaþ ||79||(83) jàtà notkalikà stanau na lulitau gàtraü na romà¤citaü vaktraü svedakaõànvita na sahasà yàvacchañhenàmunà | dçùñenàva mano hçtaü dhçtimuùà pràõe÷vareõàdya me tatkenàtra niråpyamàõanipuõo mànaþ samàdhãyatàm ||80||(84) dçùñaþ kàtaranetrayà cirtaraü baddhà¤jaliü yàcit pa÷càdaü÷ukapallavena vidhçto nirvyàjamàliïgitaþ | ityàkùipya yadà samastamaghçõo gantuü pravçttaþ ÷añhaþ pårvaü pràõaparigraho dayitayà muktastato vallabhaþ ||81||(85) kçto dåràdeva smitamadhuramabhyudgamavidhiþ ÷irasyàj¤à nyastà prativacanavatyànatimati | na dçùñeþ ÷aithilyaü milana iti ceto dahati me nigåóhàntaþkopàtkañhiõahçdaye saüvçtiriyam ||82||(14) ekasmi¤÷ayane vipakùaramaõãnàmagrahe mugdhayà sadyaþ kopaparàïmukhaü ÷ayitayà càñåni kurvannapi | àvegàdavadhãritaþ priyatamaståùõãü sthitastatkùaõàt mà bhåssupta ivaiùa mandavalitagrãvaü punarvãkùitaþ ||83||(22) malayamarutàü vràtà yàtà vikàsitamallikà parimalabharo bhagno grãùmastvamutsahase yadi | ghana ghañayituü nisnehaü tvàü ya eva nivartane prabhavati gavàü kinna÷chinnaü sa eva dhana¤jayaþ ||84||(32) svaü dçùñvà karajakùataü madhumadakùãvà vicàryerùyayà gacchantã kva nu gacchasãti vidhçtà bàlà pañànte mayà | pratyàvçttamukhã sabàùpanayanà màü mu¤ca mu¤ceti sà kopàtprasphuritàdharà yadavadattatkena vismaryate ||85||(55) sàlaktakaü ÷atadalàdhikakàntiramyaü ratnaughadhàmanikaràruõanåpuraü ca | kùiptaü bhç÷aü kupitayà taralotpalàkùyà saubhàgyacihnamiva mårdhni padaü vireje ||86|| *prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevamahà÷ayàþ| kapole patràlã karatalanirodhena mçdità nipãto niþ÷vàsairayamamçtahçdyo'dhararasaþ | muhuþ kaõñhe lagnastaralayati bàùpaþ stanatañaü priyo manyurjàtastava niranurodhe na tu vayam ||87|| (81) (anunayaþ, su. 664, sad. 720, s.k.v. 489, subh. 1627) làkùàlakùmalalàñapaññamabhitaþ keyåramudrà gale vaktre kajjalakàlimà nayanayorstàmbålaràgo ghanaþ | dçùñà kopavidhàyi maõóanamidaü pràta÷ciraü preyaso lãlàtàmarasodare mçgadç÷aþ ÷vàsàþ samàptiü gatàþ ||88|| (60) (anyaraticihnaduþkhità; sad. 594; ÷à. 3740, subh. 2215; så. 82.17; pad. 222; da÷aråpaka 2.6) tapte mahàvirahavahni÷ikhàvalãbhir àpàõóurastanatañe hçdaye priyàyàþ | rathyàlivãkùaõanive÷italoladçùñer nånaü chanacchaniti bàùpakaõàþ patanti ||89||(86) cintàmohavini÷calena manasà maunena pàdànataþ pratyàkhyànaparàïmukhaþ priyatamo gantuü pravçtto'dhunà | savrãóairalasairnirantaraluñhadbàùpàkulairlocanaiþ ÷vàsotkampakucaü nirãkùya suciraü jãvà÷ayà vàritaþ ||90||(87) tanvaïgyà gurusannidhau nayanajaü yad vàri saüstambhitaü tenàntargalitena manmatha÷ikhã sikto'nuùaïgodbhavaþ | manye tasya nirasyamànakiraõasyaiùà mukhenodgatà ÷vàsàmodasamàkulàlinikaravyàjena dhåmàvaliþ ||91||(96) bhråbhedo racitaþ ciraü nayanayorabhyastamàmãlanaü roddhuü ÷ikùitamàdareõa hasitaü maune'bhiyogaþ kçtaþ | dhairyaü kartumapi sthirãkçtamidaü cetaþ katha¤cin mayà baddho mànaparigrahe parikaraþ siddhistu daivasthità ||92||(97)*råpagosvàmipàdasya padyàvalyàm (231) etasya ÷lokasyaiùa råpaþ: bhråbhaïgo guõita÷ciraü nayanayorabhyastamàmãlanaü roddhuü ÷ikùitamàdareõa hasitaü maune'bhiyogaþ kçtaþ | dhairyaü kartumapi sthirãkçtamidaü cetaþ katha¤cin mayà baddho mànaparigrahe parikaraþ siddhistu daive sthità || (anuraktamàninã, su. 645, sad. 703, pad. 231) de÷airantarità ÷atai÷ca saritàmurvãbhçtàü kànanair yatnenàpi na yàti locanapathaü kànteti jànannapi | udgrãva÷caraõàrdharuddhavasudhaþ kçtvà÷rupårõàü dç÷aü tàmà÷àü pathikastathàpi kimapi dhyàyaü÷ciraü vãkùate ||93|| (99) (proùitaþ, su. 765, sad. 901, ÷à. 3445) mlànaü pàõóu kç÷aü viyogavidhuraü lambàlakaü sàlasaü bhåyastatkùaõajàtakànti rabhasapràpte mayi proùite | sàñopaü ratikelikàlasarasaü ramyaü kimapyàdaràd yatpãtaü sutanormayà vadanakaü vaktuü na tatpàryate ||94||(88) saivàhaü pramadà nçõàmadhigatàvetau ca tau nåpuràv eùàsmàkamavçttireva sahajavrãóàdhanaþ strãjanaþ | itthaü lajjitayà smçterupagame matvà tanuü sambhramàt pumbhàvaþ prathamaü rativyatikare muktastato vallabhaþ ||95||(89) karakisalayaü dhåtvà dhåtvà vimàrgati vàsasã kùipati sumanomàlà÷eùaü pradãpa÷ikhàü prati | sthagayati muhuþ patyurnetre vihasya samàkulà surataviratà ramyà tanvã muhurmuhurãkùate ||96||(90) santyevàtra gçhe gçhe yuvatayastàþ pçccha gatvàdhunà preyàüsaþ praõamanti kiü tava punardàso yathà vartate | àtmadrohiõi durjanaiþ pralapitaü karõe'ni÷aü mà kçthà÷ chinnasneharasà bhavanti puruùà duþkhànuvartyàþ punaþ ||97||(91) niþ÷vàsà vadanaü dahanti hçdayaü nirmålamunmathyate nidrà neti na dç÷yate priyamukhaü ràtrindivaü rudyate | aïgaü ÷oùamupaiti pàdapatitaþ preyàüstathopekùitaþ sakhyaþ kaü guõamàkalayya dayite mànaü vayaü kàritàþ ||98|| (92) (pad. 237, sad. 677; da÷aråpaka 2.26) adyàrabhya yadi priye punarahaü mànasya và'nyasya và gçhõãyàü ÷añhadurnayena manasà nàmàpi saükùepataþ | tattenaiva vinà ÷a÷àïkadhavalàþ spaùñàññahàsà ni÷à eko và divasaþ payodamalino yàyànmama pràvçùi ||99||(93) idaü kçùõaü kçùõaü priyatama tanu ÷vetamatha kiü gamiùyàmo yàmo bhavatu gamanenàtha bhavatu | purà yenàvaü me ciramanusçtà cittapadavã sa evànyo jàtaþ sakhi paricitàþ kasya puruùàþ ||100||(94) caraõapatanaü sakhyàlàpà manoharacàñavaþ kç÷ataratanorgàóhà÷leùo hañhàtparicumbanam | iti hi capalo mànàrambhastathàpi hi notsahe hçdayadayitaþ kàntaþ kàmaü kimatra karomyaham ||101||(95) ahaü tenàhåtà kimapi kathayàmãti vijane samãpe càsãnà sarasahçdayatvàdavahità | tataþ karõopànte kimapi vadatàghràya vadanaü gçhãtà dharmille sakhi sa ca mayà gàóhamadhare ||102||(98) cakùuþprãtiprasakte manasi paricaye cintyamànàbhyupàye ràge yàte'tibhåmiü vikasati sutaràü gocare dåtikàyàþ | àstàü dåreõa tàvatsarabhasadayitàliïganànandalàbhas tadgehopàntarathyàbhramaõamapi paràü nirvçtiü santanoti ||103||(100) kànte talpamupàgate vigalità nãvã svayaü bandhanàd vàso vi÷lathamekhalàguõadhçtaü kiücinnitambe sthitam | etàvatsakhi vedmi sàmpratamahaü tasyàïgasaïge punaþ ko'yaü kàsmi rataü nu và kathamiti svalpàpi me na smçtiþ ||104||(101) pràsàde sà di÷i di÷i ca sà pçùñhataþ sà puraþ sà paryaïke sà pathi pathi ca sà tadviyogàturasya | haüho cetaþ prakçtiraparà nàsti me kàpi sà sà sà sà sà sà jagati sakale ko'yamadvaitavàdaþ ||105||(102) anàlocya premõaþ pariõatimanàdçtya suhçdas tvayàkàõóe mànaþ kimiti sarale preyasi kçtaþ | samàkçùñà hyete virahadahanodbhàsura÷ikhàþ svahastenàïgàràstad alamadhunàraõyaruditaiþ ||112 (?)|| (80) (subh. 1170; sad. 2.42.1, så. 56.9, su. 659) Verses found in Arjunavarmadeva's version not found here aïgulyagranakhena bàùpasalilaü vikùipya vikùipya kiü tåùõãü rodiùi kopane bahutaraü phåtkçtya rodiùyasi | yasyàste pi÷unopade÷avacanairmàne'tibhåmiü gate nirviõõo'nunayaü prati priyatamo madhyasthatàmeùyate ||(5) tadvaktràbhimukhaü mukhaü vinamitaü dçùñiþ kçtà pàdayos tasyàlàpakutåhalàkulatare ÷rotre niruddhe mayà | pàõibhyàü ca tiraskçtaþ sapulakaþ svedodgamo gaõóayoþ sakhyaþ kiü karavàõi yànti ÷atadhà yatka¤cuke sandhayaþ ||(11) nàpeto'nunayena yaþ priyasuhçdvàkyairna yaþ saühçto yo dãrghaü divasaü viùahya viùamaü yatnàtkathaüciddhçtaþ | anyonyasya hçte mukhe nihitayostiryakkathaüciddç÷oþ sa dvàbhyàmativismçtavyatikaro màno vihasyojjhitaþ ||(42) ràtrau vàribharàlasàmbudaravodvignena jàtà÷ruõà pànthenàtmaviyogaduþkhapi÷unaü gãtaü tathotkaõñhayà | àstàü jãvitahàriõaþ pravasanàlàpasya saükãrtanaü mànasyàpi jalà¤jaliþ sarabhasaü lokena datto yathà ||(54) capalahçdayae kiü svàtantryàttathà gçhamàgata÷ caraõapatitaþ premàrdràrdraþ priyaþ samupekùitaþ | tadidamadhunà yàvajjãvaü nirastasukhodayà rudita÷araõà durjàtànàü sahasva ruùàü phalam ||(56) àstàü vi÷vasanaü sakhãùu viditàbhipràyasàre jane tatràpyarpayituü dç÷aü suracitàü ÷aknomi na vrãóayà | loko'pyeùa paropahàsacaturaþ såkùmeïgitaj¤o'pyalaü màtaþ kaü ÷araõaü vrajàmi hçdaye jãrõo'nuràgànalaþ ||(63) analpacintàbharamohani÷calà vilokyamànaiva karoti sàdhvasam | svabhàva÷obhànatimàtrabhåùaõà tanustaveyaü bata kiü nu sundari ||(65) iti priye pçcchati mànavihvalà kathaücidantardhçtabàùpagadgadam | na kiücidityeva jagàda yadvadhåþ kiyanna tenaiva tayàsya varõitam ||(66) amaru÷atakam} àmaru÷atakam amarukaviracitam} àmarukaviracitam}} Text àbbreviations This edition is based on the one in Kàvya-saïgraha edited by Jãvànanda Vidyàsàgara. ãt has been compared with the Motilal Banarsidass edition (1983) containing the commentary of Arjunavarmadeva. The number in parentheses at the end of the last line of each verse is the number of the verse in the Motilal edition. There seems to be a great deal of variation in the order and numbering of the verses between the editions and the commentators. The order of the verses found in the Kàvya-saïgraha forms the backbone of the order of the verses presented here, even though Arjunavarmadeva considers some of the verses found in that edition to be interpolations. Those suspect verses have been noted in the footnotes. The parentheses in between verses contain citations for the major anthologies. These have been taken from Sures Chandra Banerji's edition of Srãdharadàsa's Sadukti-karõàmçta. The abbreviations for those anthologies are the following: su. = subhàùitaratnakoùa, sad. = saduktikarõàmçta, subh. = subhàùitàvalã, så. = såktimuktàvalã, pad. = padyàvalã, ÷à. = ÷àrïgadharapaddhati (These equivalences have been taken from the Banerji edition of Sadukti-karõàmçta and the De edition of Padyàvalã}.) Main Text jyàkçùñibaddhakhañakàmukhapàõipçùñha- preïkhannakhàü÷ucayasaüvalito'mbikàyàþ | tvàü pàtu ma¤jaritapallavakarõapåra- lobhabhramadbhramaravibhramabhçtkañàkùaþ ||1||(1) (su. 100, sad. 123) kùipto hastàvalagnaþ prasabhamabhihato'pyàdadànoü÷ukàntaü gçhõan ke÷eùvapàsta÷caraõanipatito nekùitaþ sambhrameõa | àliïgan yo'vadhåtastripurayuvatibhiþ sà÷runetrotpalàbhiþ kàmãvàrdràparàdhaþ sa dahatu duritaü ÷àmbhavo vaþ ÷aràgniþ ||2||(2) (harabàõaþ; su. 49, sad. 76) àlolàmalakàvalãü vilulitàü bibhraccalatkuõóalaü ki¤cinmçùñavi÷eùakaü tanutaraiþ khedàmbhasàü ÷ãkaraiþ | tanvyà yatsuratàntatàntanayanaü vaktraü rativyatyaye tattvàü pàtu ciràya kiü hariharabrahmàdibhirdaivataiþ ||3||(3) (viparãtaratam- sad. 1141, ÷à. 3702) alasavalitaiþ premàrdràrdrairmuhurmukulãkçtaiþ kùaõamabhimukhairlajjàlolairnimeùaparàïmukhaiþ | hçdayanihitaü bhàvàkåtaü vamadbhirivekùaõaiþ kathaya sukçtã ko'yaü mugdhe tvayàdya vilokyate ||4||(4) (vàsakasajjà; su. 508; sad. 658) datto'syàþ praõayastvayaiva bhavatà ceyaü ciraü làlità daivàd adya kila tvameva kçtavàn asyà navaü vipriyam | manyurduþsaha eùa yàtyupa÷amaü no sàntvavàdaiþ sphuñaü he nistraü÷a vimuktakaõñhakaruõaü tàvatsakhã roditu ||5||(6) likhannàste bhåmiü bahiravanataþ pràõadayito niràhàràþ skahyaþ satataruditocchåõanayanàþ | parityaktaü sarvaü hasitapañhitaü pa¤jara÷ukais tavàvasthà ceyaü visçja kañhine mànamadhunà ||6||(7) (sakhãprabodhaþ; sad. 713, rasàrõavasudhàkara 2.206a) nàryastanvi hañhàddharanti ramaõaü tiùñhanti no vàritàs tatkiü tàmyasi kiü ca rodiùi mudhà tàsàü priyaü mà kçthàþ | kàntaþ keliruciryuvà sahçdayastàdçkpatiþ kàtarae kiü no barkarakarkaraiþ priya÷atairàkramya vikrãyate ||7||(8) \footnote{motãlàla-banàrsãdàsa-sampàdane (1983): nàryo mugdha÷añhà haranti ramaõaü tiùñhanti no vàritàs kopàtkomalalolabàhulatikàpà÷ena baddhà dçóhaü nãtvà keliniketanaü dayitayà sàyaü sakhãnàü puraþ | bhåyo'pyevamiti skhalan mçdugirà saüsåcya du÷ceùñitaü dhanyo hanyata eva nihnutiparaþ preyàn rudatyà hasan ||8||(9) (÷añhanàyakaþ, sad. 882, så. 85.3, subh. 1351) praharaviratau madhye vàhnastato'pi pare'thavà kimuta sakale jàte vàhnipriya tvamihaiùyasi | iti dina÷atapràpyaü de÷aü priyasya yiyàsato harati gamanaü bàlàlàpaiþ sabàùpagalajjalaiþ ||9||(12) (prasthànabhaïgaþ - su. 532, sad. 921, subh. 1048, ÷à. 3389, så. 37.7) yàtàþ kiü na milanti sundari puna÷cintà tvayà matkçte no kàryà nitaràü kç÷àmi kathayatyevaü sabàùpe mayi | lajjàmantharatàrakeõa nipataddhàrà÷ruõà cakùuùà dçùñvà màü hàsitena bhàvimaraõotsàhastayà såcitaþ ||10||(10) dhãraü vàridharasya vàri kirataþ ÷rutvà ni÷ãthe dhvaniü dãrghocchvàsamuda÷ruõà virahiõãü bàlàü ciraü dhyàyatà | adhvanyena vimuktakaõñhamakhilàü ràtriü tathà kranditaü gràmãõairvrajato janasya vasatirgràme niùiddhà yathà ||11||(13) (varùàpathikaþ, sad. 915) kathamapi sakhi krãóàkopàd vrajeti mayodite kañhinahçdayastyaktvà ÷ayyàü balàd gata eva saþ | iti sarabhasaü dhvastapremõi vyapetaghçõe jane punarapi hatavrãóaü cetaþ prayàti karomi kim ||12||(15) dampatyorni÷i jalpatorgçha÷ukenàkarõitaü yadvacas tatpràtargurusannidhau nigadatastasyopahàraü vadhåþ | karõàlaïkçtipadmaràga÷akalaü vinyasya ca¤cåpuñe vrãóàrtà prakaroti dàóimaphalavyàjena vàgbandhanam ||13||(16) (÷ukoktivrãóà, kuval. 173, su. 621, sad. 1180, subh. 2214, ÷à. 3743) aj¤ànena paràïmukhãü paribhavàd à÷liùya màü duþkhitàü kiü labdhaü cañula tvayeha nayatà saubhàgyametàü da÷àm | pa÷yaitad dayitàkucavyatikaron mçùñàïgaràgàruõaü vakùaste malatailapaïka÷avalairveõãpadairaïkitam ||14||(17) (khaõóità) ekatràsanasaüsthitiþ parihatà pratudgamàd dåratas tàmbålànayanacchalena rabhasà÷elùo'pi saüvighnitaþ | àlàpo'pi na mi÷ritaþ parijanaü vyàpàrayantyàntike kàntaü pratyupacàrata÷caturayà kopaþ kçtàrthãkçtaþ ||15|| (18) (màninã, sad. 692, rasàrõavasudhàkara 2.67g) dçùñvaikàsanasaüsthite priyatame pa÷càd upetyàdaràd ekasyà nayane pidyàya vihitakrãóànubandhacchalaþ | ãùadvakrimakandharaþ sapulakaþ premollasanmànasàm antarhàsalasatkapolaphalakàü dhårto'paràü cumbati ||16||(19) (÷añhanàyakaþ, su. 603, sad. 881) caraõapatanapratyàkhyànàtprasàdaparàïmukhe nibhçtakitavàcàretyuktvà ruùà puruùãkçte | vrajati ramaõe niþ÷vasyoccaiþ stanasthitahastayà nayanasalilacchannà dçùñiþ sakhãùu nive÷ità ||17||(20) (màninàyakaþ, sad. 896) kà¤cyà gàóhataràvaruddhavasanapràntà kimarthaü punar mugdhàkùã svaiptãti tatparijanaü svairaü priye pçcchati | màtaþ svaptumapãha vàrayati màmityàhitakrodhayà paryasya svapiticchalena ÷ayane datto'vakà÷astayà ||18||(21) (÷ayanàdhirohanam, sad. 1094, subh. 2081, så. 77.11) ekasmi¤÷ayane paràïmukhatayà vãtottaraü tàmyator anyonyasya hçdi sthite'pyanunaye saürakùatorgauravam | dampatyoþ ÷anakairapàïgavalanàn mi÷rãbhavaccakùuùor bhagno mànakaliþ sahàsarabhasaü vyàsaktakaõñhagraham ||19||(23) (mànabhaïgaþ, sad. 723) pa÷yàmo mayi kiü prapadyata iti sthairyaü mayàlambitaü kiü màmàlapatãtyayaü khala ÷añhaþ kopastayàpyà÷ritaþ | ityanyonyavilakùadçùñicature tasminnavasthàntare savyàjaü hasitaü mayà dhçtiharo bàùpastu muktastayà ||20||(24) (uccàvacaü, kuval., 185; sad. 1366) parimlàne màne mukha÷a÷ini tasyàþ karadhçte mayi kùãõopàye praõipatanamàtraika÷araõe | tayà pakùmapràntavrajapuñaniruddhena sahasà prasàdo bàùpena stanatañavi÷ãrõena kathitaþ ||21||(25) (uccàvacaü, sad. 1367, subh. 1608, så. 58.1) tasyàþ sàndravilepanastanatañapra÷leùamudràïkitaü kiü vakùa÷caraõànativyatikaravyàjena gopàyyate | ityukte kva tad ityudãrya sahasà tatsampramàrùñuü mayà sà÷liùñà rabhasena tatsukhava÷àttanvyàpi tad vismçtam ||22||(26) tvaü mugdhàkùi vinaiva ka¤culikayà dhatse manohàriõãü lakùmãmityabhidhàyini priyatame tadvãñikàü saüspç÷i | ÷ayyopàntaniviùñasasmitamukhãnetrotsavànandito niryàtaþ ÷anakairalãkavacanopanyàsamàlãjanaþ ||23||(27) bhråbhaïge racite'pi dçùñiradhikaü sotkaõñhamudvãkùate kàrka÷yaü gamite'pi cetasi tanåromà¤camàlambate | ruddhàyàmapi vàci sasmitamidaü dagdhànanaü jàyate dçùñe nirvahaõaü bhaviùyati kathaü mànasya tasmi¤jane ||24||(28) (anuraktamàninã, su. 695, sad. 702, subh. 1580; uõ. 5.25) kànte katyapi vàsaràõi gamaya tvaü mãlayitvà dç÷au svasti svasti nimãlayàmi nayane yàvan na ÷ånyà di÷aþ | àyàtà vayamàgamiùyati suhçdvargasya bhàgyodayaiþ sande÷o vada kastavàbhilaùitastãrtheùu toyà¤jaliþ ||25|| (yàtràkùepaþ, sad.731 (vãrasya)) sà patyuþ prathamàparàdhasamaye sakhyopade÷aü vinà no jànàti savibhramàïgavalanàvakroktisaüsåcanam | svacchairacchakapolamålagalitaiþ paryastanetrotpalà bàlà kevalameva roditi luñhallolàlakaira÷rubhiþ ||26||(29) (mugdhà; sad.498) bhavatu viditaü chadmàlàpairalaü priya gamyatàü tanurapi na te doùo'smàkaü vidhistu paràïmukhaþ | tava yathà tathàbhåtaü prema prapannamimàü da÷àü prakçticapale kà naþ pãóà gate hatajãvite ||27||(30) (màninãvàkyam; sad. 708; pad. 223) urasi nihitastàro hàraþ kçtà jaghane ghane kalakalavatã kà¤cã pàdau kvaõanmaõinåpurau | priyamabhisarasyevaü mugdhe samàhataóiõóimà yadi kimadhikatràsotkampaü di÷aþ samudãkùase ||28||(31) pràtaþ pràtarupàgatena janità nirnidrità cakùuùor mandàyàü mayi gauravavyapagamàd utpàditaü làghavam | kiü mugdhe na mayà kçtaü ramaõadhãrmuktà tvayà gamyatàü dusthaü tiùñhasi yacca pathyamadhunà kartàsmi tacchroùyasi ||29||(33) sà bàlà vayamapragalbhamanasaþ sà strã vayaü kàtaràþ sà pãnonnatimatpayodharayugaü dhatte sakhedà vayam | sàkràntà jaghanasthalena guruõà gantuü na ÷aktà vayaü doùairanyajanà÷ritairapañavo jàtàþ sma ityadbhutam ||30||(34) (anukålanàyakaþ, su. 481, sad. 872, subh. 1346, s.k. 3.42) prasthànaü valayaiþ kçtaü priyasakhairajasraü gataü dhçtyà na kùaõamàsitaü vyavasitaü cittena gantuü puraþ | gantuü ni÷citacetasi priyatame sarve samaü prasthità gantavye sati jãvitapriyasuhçtsàrthaþ kimu tyajyate ||31||(35) (proùitabhartçkàvacanam; subh. 1151; ÷à. 3424; sad. 741; så. 37.19) sandaùñàdharapallavà sacakitaü hastàgramàdhunvatã màmàmu¤ca ÷añheti kopavacanairànartitabhrålatà | ÷ãtkàrà¤citalocanà sarabhasaü yai÷cumbità màninã pràptaü tairamçtaü mudhaiva mathito måóhaiþ suraiþ sàgaraþ ||32||(36) (cumbanam, sad. 1105, subh. 1303, ÷à. 3668) supto'yaü sakhi supyatàmiti gatàþ sakhyastato'nantaraü premàvàsitayà mayà saralayà nyastaü mukhaü tanmukhe | j¤àte'lãkanimãlane nayanayordhårtasya romà¤cito lajjàsãn mama tena sàpyapahçtà tatkàlayogyaiþ kramaiþ ||33||(37) kopo yatra bhråkuñiracanà nigraho yatra maunaü yatrànyonyasmitamanunayo yatra dçùñiþ prasàdaþ | tasya premõastad idamadhunà vaiùamaü pa÷ya jàtaü tvaü pàdànte luñhasi nahi me manyumokùaþ khalàyàþ ||34||(38) (nàyake màninã, sad. 709) sutanu jahihi kopaü pa÷ya pàdànataü màü na khalu tava kadàcitkopa evaü vidho'bhåt | iti nigadati nàthe tiryagàmãlitàkùyà nayanajalamanalpaü muktamuktaü na ki¤cit ||35||(39) (mànabhaïgaþ, sad. 725) gàóhàliïganavàmanãkçtakucaprodbhinnaromodgamà sàndrasneharasàtirekavigalat÷rãmannitambàmbarà | mà mà mànada màti màmalamiti kùàmàkùarollàpinã suptà kiü nu mçtà nu kiü manasi me lãnà vilãnà nu kim ||36||(40) pañàlagne patyau namayati mukhaü jàtavinayà hañhà÷leùaü và¤chatyapaharati gàtràõi nibhçtam | na ÷aknotyàkhyàtuü smitamukhasakhãdattanayanà hriyà tàmyatyantaþ prathamaparihàse navavadhåþ ||37||(41) (navoóhà; sad. 512, subh. 2056, ÷à. 3673; viùõudàs u.õ. 5.19) gate premàbandhe praõayabahumàne vigalite nivçtte sadbhàve jana iva jane gacchati puraþ | tad utprekùyotprekùya priyasakhi gatàüstàü÷ca divasàn na jàne ko heturdalati ÷atadhà yan na hçdayam ||38||(43) (uccàvacaü, su. 697, sad. 1368, subh. 1141, ÷à. 3545, så. 84.1, rasàrõavasudhàkara 2.263c) ciravirahiõorutkaõñhàrti÷lathãkçtagàtrayor navamiva jagaj jàtaü bhåya÷ciràd abhinandatoþ | kathamapi dine dãrghe yàte ni÷àmadhiråóhayoþ prasarati kathà bahvã yånoryathà na tathà ratiþ ||39||(44) dãrghà vandanamàlikà viracità hçùñyaiva nendãvaraiþ puùpàõàü prakaraþ smitena racito no kundajàtyàdibhiþ | dattaþ svedamucà payodharayuge nàrghyo na kumbhàmbhasà svairevàvayavaiþ priyasya vi÷atastanvyà kçtaü maïgalam ||40||(45) kànte sàgasi ÷àyite priyasakhãve÷aü vidhàyàgate bhràntyàliïgya mayà rahasyamuditaü tatsaïgamàkàïkùayà | mugdhe duùkarametad ityatitaràmuktvà sahàsaü balàd àliïgya chalitàsmi tena kitavenàdya pradoùàgame ||41||(46) à÷aïkya praõatiü pañàntapihitau pàdau karotyàdaràt vyàjenàgatamàvçõoti hasitaü na spaùñamudvãkùate | mayyàlàpavati pratãpavacanaü sakhyà sahàbhàùate tasyàstiùñhatu nirbharapraõayità màno'pi ramyodayaþ ||42||(47) (Sv. 1590, Spd 3537, Smv 55.11) sà yàvanti padànyalãkavacanairàlãjanaiþ ÷ikùità tàvantyeva kçtàgaso drutataraü vyàhçtya patyuþ puraþ | pràrabdhà purato yathà manasijasyàj¤à tathà vartituü premõo maugdhyavibhåùaõasya sahajaþ ko'pyeùa kàntaþ kramaþ ||43||(48) dåràdutsukamàgate vivalitaü sambhàùiõi sphàritaü saü÷liùyatyaruõaü gçhãtavasane ki¤cin natabhrålatam | màninyà÷caraõànativyatikare bàùpàmbupårõekùaõaü cakùurjàtamaho prapa¤cacaturaü jàtàgasi preyasi ||44||(49) aïgànàmatitànavaü kathamidaü kampa÷ca kasmàtkuto mugdhe pàõóukapolamànanamiti pràõe÷vare pçcchati | tanvyà sarvamidaü svabhàvajamiti vyàhçtya pakùmàntara vyàpã bàùpabharastayà calitayà niþ÷vasya mukto'nyataþ ||45||(50) purastanvyà gotraskhalanacakito'haü natamukhaþ pravçtto vailakùyàtkimapi likhituü daivahatakaþ | sphuño rekhànyàsaþ kathamapi sa tàdçk pariõato gatà yena vyaktaü punaravayavaiþ saiva taruõã ||46||(51) \footnote{asya ÷lokasya paràrdhaþ: tata÷càbhij¤àya sphuradaruõagaõóasthalarucà manasvinyà råóhapraõayasahasodgadgadagirà | aho citraü citraü sphuñamiti nigadyà÷rukaluùaü ruùà brahmàstraü me ÷arasi nihito vàmacaraõaþ || (gotraskhalitam, sad. 686) kañhinahçdaye mu¤ca bhràntiü vyalãkakathà÷ritàü pi÷unavacanairdukhaü netuü na yuktamimaü janam | kimidamathavà satyaü mugdhe tvayà hi vini÷citaü yad abhirucitaü tan me kçtvà priye sukhamàsyatàm ||47||(53) mandaü mudritapàü÷avaþ paripatajjhaïkàrajha¤jhàmarud vegadhvastakuñãrakàntaragatacchidreùu labdhàntaràþ | karmavyagrakuñumbinãkucatañasvedacchidaþ pràvçùaþ pràrambhe nipatanti kandaladalollàsàþ payobindavaþ ||48|| \footnote{prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevapàdàþ| pãtastuùàrakiraõo madhunaiva sàrdham antaþ pravi÷ya caùake pratibimbavartã | mànàndhakàramapi mànavatãjanasya nånaü bibheda yad asau prasasàda sadyaþ ||49|| \footnote{rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| (madhupànam, sad. 1089, subh. 2022, ÷à. 3648) nabhasi jaladalakùmãü sambhçtàü vãkùya diùñyà prasarasi yadi kàntetyardhamuktvà katha¤cit | mama pañamavalambya prollikhantã dharitrãü tadanukçtavatã sà yatra vàco nivçttàþ ||50|| \footnote{vemabhåpàlasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| iyamasau taralàyatalocanà gurusamunnatapãnapayodharà | pçthunitambabharàlasagàminã priyatamà mama jãvitahàriõã ||51|| \footnote{prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevamahà÷ayàþ| sàlaktakena navapallavakomalena pàdena nåpuravatà madanàlasena | yastàóyate dayitayà praõayàràdhàt so'ïgãkçto bhagavatà makaradhvajena ||52|| \footnote{vemabhåpàlasya ñãkàyàmeùa ÷lokaþ kevalaü labhyate| (anukålanàyakaþ, sad. 873, så. 85.1) bàle nàtha vimu¤ca mànini ruùaü roùàn mayà kiü kçtaü khedo'smàsu na me'paràdhyati bhavàn sarve'paràdhà mayi | tatkiü rodiùi gadgadena vacasà kasyàgrato rudyate nanvetan mama kà tavàsmi dayità nàsmãtyato rudyate ||53||(57) (màninã, sad. 691, subh. 1614) nãtvoccairvikùipantaþ kçtatuhinakaõàsàrasaïgàn paràgàn kaundàn ànanditàlãn atitarasurabhãn bhåri÷o diïmukheùu | ete te kuïkumàktastanakalasabharàsphàlanàd ucchalantaþ pãtvà ÷ãtkàrivaktraü ÷i÷uharidç÷àü haimanà vànti vàtàþ||54|| \footnote{rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| ÷rutvà tanvyà ni÷ãthe navaghanarasitaü vi÷lathàïkaü patitvà ÷ayyàyàü bhåmipçùñhe karataladhçtayà duþkhitàlãjanena | sotkaõñhaü muktakaõñhaü kañhinakucatañàghàta÷ãrõà÷rubindu smçtvà smçtvà priyasya skhalitamçduvaco rudyate pànthabadhvà ||55|| \footnote{rudramadevakumàrasya ñãkàyàmeùa ÷lokaþ kevalaü dç÷yate| ÷liùñaþ kaõñhe kimiti na mayà måóhayà pràõanàtha÷ cumbatyasmin vadanavidhutiþ kiü kçtà kiü na dçùñaþ | noktaþ kasmàd iti navavadhåceùñitaü cintayantã pa÷càttàpaü vahati taruõã premõi jàte rasaj¤à ||56||(58) (uccàvacaþ, sad. 1369, subh. 2143) ÷rutvà nàmàpi yasya sphuñaghanapulakaü jàyate'ïgaü samantàt dçùñvà yasyànanenduü bhavati vapuridaü candrakàntànukàri | tasminnàgatya kaõñhagrahaõasarabhasasthàyini pràõanàthe bhagnà mànasya cintà bhavati mama pnarvajramayyàþ kadà nu ||57||(59) ràmàõàü ramaõãyavaktra÷a÷inaþ svedodabindupluto vyàlolàlakavallarãü pracalayan dhunvan nitambàmbaram | pràtarvàti madhau prakàmavikasadràjãvaràjãrajo jàlàmodamanoharo ratirasaglàniü haranmàrutaþ ||58|| \footnote{rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko vartate| (pràbhàtikavàtaþ; sad. 459) aïgaü candanapàõóupallavamçdustàmbålatàmràdharo dhàràyantrajalàbhiùekakaluùe dhautà¤jane locane | antaþpuùpasugandhiràrdrakavarã sarvàïgalagnàmbaraü romàõàü ramaõãyatàü vidadhati grãùmàparàhvàgame ||59|| \footnote{rudramadevakumàrasya ñãkàyàmapyeùa ÷loko dç÷yate| varamasau divaso na punarni÷à nanu ni÷aiva varaü na punardivà | ubhayametad upaitvathavà kùayaü priyajanena na yatra samàgamaþ ||60|| \footnote{rudramadevakumàrasya ñãkàyàmeùa ÷lokaþ kevalaü labhyate| lolairlocanavàribhiþ sa÷apathaiþ pàdapraõàmaiþ priyair anyàstà vinivàrayanti kçpaõàþ pràõe÷varaü prasthitam | puõyàhaü vraja maïgalaü sudivasaü pràtaþ prayàtasya te yatsnehocitamãhitaü priyatama tvaü nirgataþ ÷roùyasi ||61||(61) (yàtràkùepaþ, sad. 735, s.v. 1060, ÷à. 3395, så. 37.12) lagnà nàü÷ukapallave bhujalatà na dvàrade÷e'pità no và pàdatale tayà nipatitaü tiùñheti noktaü vacaþ | kàle kevalamambudàtimaline gantuü pravçttaþ ÷añhaþ tanvyà bàùpajalaughakalpitanadãpåreõa baddhaþ priyaþ ||62||(62) (prasthànabhaïgaþ, sad. 922, subh. 1057, ÷à. 3388, så. 37.5) na jàne saümukhàyàte priyàõi vadati priye | sarvàõyaïgàni me yànti ÷rotratàü kimu netratàm ||63||(64) (nàyikàbhilàùaþ, sad. 960) virahaviùamaþ kàmo vàmastanuü kurute tanuü divasagaõanàd akùa÷càsau vyapetaghçõo yamaþ | tvamapi va÷ago mànavyàdhervicintaya nàtha he ki÷alayamçdurjãved evaü kathaü pramadàjanaþ ||64||(67) (màninàyakaþ; sad. 898, subh. 1633, ÷à. 3572) pàdàsakte suciramiha te vàmatà kaiva kànte sanmàrgasthe praõayini jane kopane ko'paràdhaþ | itthaü tasyàþ parjanakathà kopavegopa÷àntau bàùpodbhedaistad anu sahasà na sthitaü na prayàtam ||65||(68) puràbhådasmàkaü niyatamavibhinnà tanuriyaü tato nu tvaü preyànvayamapi hatà÷àþ priyatamàþ | idànãü nàthastvaü vayamapi kalatraü kimaparaü mayàptaü pràõànàü kuli÷akañhinànàü phalamidam ||66||(69) mugdhe mudghatayaiva netumakhilaþ kàlaþ kimàrabhyate mànaü dhatsva dhçtiü vadhàna çjutàü dåre kuru preyasi | sakhyaivaü pratibodhità prativacastàmàha bhãtànanà nãceþ ÷aüsa hçdi sthito nanu sa me pràõe÷varaþ ÷roùyati ||67||(70) pãto yataþ prabhçti kàmapipàsitena tasyà mayàdhararasaþ pracuraþ priyàyàþ | tçùõà tataþ prabhçti me dviguõatvameti tàvaõyamasti bahu tatra kimapi citram ||68|| \footnote{prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevamahà÷ayàþ| kva prasthitàsi karabhoru ghane ni÷ãthe pràõàdhiko vasati yatra janaþ priyo me | ekàkinã vada kathaü na bibheùi bàle nanvasti puïkhita÷aro madanaþ sahàyaþ ||69||(71) (su. 816) lãlàttàmarasàhato'nyavanitàniþ÷aïkadaùñàdharaþ ka÷citkesaradåùitekùaõa iva vyàmãlya netre sthitaþ | mugdhà kudmalitànanena dadhato vàyuü sthità tasya sà bhràntyà dhårtatayà ca vepathumatã tenàni÷aü cumbità ||70||(72) sphuñatu hçdayaü kàmaü kàmaü karatu tanuü tanuü na sakhi cañulapremõà kàryaü punardayitena me | iti sarabhasaü mànàñopàd udãrya vacastayà ramaõapadavã sàraïgàkùyà sa÷aïkitamãkùità ||71||(73) (anuraktamàninã; su. 666, sad. 705, så. 55.1) gàóhà÷leùavi÷ãrõacandanarajaþpu¤japrakarùàdiyaü ÷ayyà samprati komalàïgi paruùetyàropya màü vakùasi | gàóhauùñhagrahapårvamàkulatayà pàdàgrasaüdaü÷ake- nàkçùyàmbaramàtmano yaducitaü dhårtena tatprastutam ||72||(74) kathamapi kçtapratyàkhyàne priye skhalitottare virahakç÷ayà kçtvà vyàjaü prakalpitama÷rutaü | asahanasakhã÷rotrapràptipramàdasasaübhramaü vigalitadç÷à ÷ånye gehe samucchvasitaü punaþ ||73||(75) àdçùñiprasaràtpriyasya padavãmudvãkùya nirviõõayà vicchinneùu pathiùvahaþpariõatau dhvànte samutsarpati | dattaikaü sa÷ucà gçhaü prati padaü pànthastriyàsminkùaõe mà bhådàgata ityamandavalitagrãvaü punarvãkùitam ||74||(76) àyàte dayite manoratha÷atairnãtvà kathaüciddinaü vaidagdhyàpagamàjjaóe parijane dãrghàü kathàü kurvati | daùñàsmãtyabhidhàya satvarapadaü vyàdhåya cãnàü÷ukaü tanvaïgyà ratikàtareõa manasà nãtaþ pradãpaþ ÷amam ||75||(77) àlambyàïgaõavàñikàparisare cåtadrume ma¤jarãü sarpatsàndraparàgalampañarañadbhçïgàïganà÷obhinãm | manye svàü tanumuttarãya÷akalenàcchàdya bàlà sphurat- kaõñhadhvànanirodhakampitakuca÷vàsodgamà roditi ||76||(78) yàsyàmiti samudyatasya gaditaü visrabdhamàkarõitaü gacchandåramupekùito muhurasau vyàvçtya tiùñhannapi | tacchånye punaràsthitàsmi bhavane pràõàsta ete dçóhàþ sakhyastiùñhata jãvitavyasaninã dambhàdahaü rodimi ||77||(79) ÷ånyaü vàsagçhaü vilokya ÷ayanàdutthàya kiücicchanair nidràvyàjamupàgatasya suciraü nirvarõya patyurmukham || visrabdhaü paricumbya jàtapulakàmàlokya gaõóastalãü lajjànamramukhã priyeõa hasatà bàlà ciraü cumbità ||78||(82) loladbhrålatayà vipakùadigupanyàse'vadhåtaü ÷iras tadvçttàntanirãkùaõe kçtanamaskàro vilakùaþ sthitaþ | kopàttàmrakapolabhittini mukhe dçùñyà gataþ pàdayor utsçùño gurusannidhàvapi vidhirdvàbhyàü na kàlocitaþ ||79||(83) jàtà notkalikà stanau na lulitau gàtraü na romà¤citaü vaktraü svedakaõànvita na sahasà yàvacchañhenàmunà | dçùñenàva mano hçtaü dhçtimuùà pràõe÷vareõàdya me tatkenàtra niråpyamàõanipuõo mànaþ samàdhãyatàm ||80||(84) dçùñaþ kàtaranetrayà cirtaraü baddhà¤jaliü yàcit pa÷càdaü÷ukapallavena vidhçto nirvyàjamàliïgitaþ | ityàkùipya yadà samastamaghçõo gantuü pravçttaþ ÷añhaþ pårvaü pràõaparigraho dayitayà muktastato vallabhaþ ||81||(85) (Skm 726, Spd 3386, Smv 37.6) kçto dåràdeva smitamadhuramabhyudgamavidhiþ ÷irasyàj¤à nyastà prativacanavatyànatimati | na dçùñeþ ÷aithilyaü milana iti ceto dahati me nigåóhàntaþkopàtkañhiõahçdaye saüvçtiriyam ||82||(14) ekasmi¤÷ayane vipakùaramaõãnàmagrahe mugdhayà sadyaþ kopaparàïmukhaü ÷ayitayà càñåni kurvannapi | àvegàdavadhãritaþ priyatamaståùõãü sthitastatkùaõàt mà bhåssupta ivaiùa mandavalitagrãvaü punarvãkùitaþ ||83||(22) malayamarutàü vràtà yàtà vikàsitamallikà parimalabharo bhagno grãùmastvamutsahase yadi | ghana ghañayituü nisnehaü tvàü ya eva nivartane prabhavati gavàü kinna÷chinnaü sa eva dhana¤jayaþ ||84||(32) svaü dçùñvà karajakùataü madhumadakùãvà vicàryerùyayà gacchantã kva nu gacchasãti vidhçtà bàlà pañànte mayà | pratyàvçttamukhã sabàùpanayanà màü mu¤ca mu¤ceti sà kopàtprasphuritàdharà yadavadattatkena vismaryate ||85||(55) sàlaktakaü ÷atadalàdhikakàntiramyaü ratnaughadhàmanikaràruõanåpuraü ca | kùiptaü bhç÷aü kupitayà taralotpalàkùyà saubhàgyacihnamiva mårdhni padaü vireje ||86|| \footnote{prakùipto'yaü ÷loka iti arjunavarmadevamahà÷ayàþ| kapole patràlã karatalanirodhena mçdità nipãto niþ÷vàsairayamamçtahçdyo'dhararasaþ | muhuþ kaõñhe lagnastaralayati bàùpaþ stanatañaü priyo manyurjàtastava niranurodhe na tu vayam ||87||(81) (anunayaþ, su. 664, sad. 720, s.k.v. 489, subh. 1627) làkùàlakùmalalàñapaññamabhitaþ keyåramudrà gale vaktre kajjalakàlimà nayanayorstàmbålaràgo ghanaþ | dçùñà kopavidhàyi maõóanamidaü pràta÷ciraü preyaso lãlàtàmarasodare mçgadç÷aþ ÷vàsàþ samàptiü gatàþ ||88||(60) (anyaraticihnaduþkhità; sad. 594; ÷à. 3740, subh. 2215; så. 82.17; pad. 222; da÷aråpaka 2.6) tapte mahàvirahavahni÷ikhàvalãbhir àpàõóurastanatañe hçdaye priyàyàþ | rathyàlivãkùaõanive÷italoladçùñer nånaü chanacchaniti bàùpakaõàþ patanti ||89||(86) cintàmohavini÷calena manasà maunena pàdànataþ pratyàkhyànaparàïmukhaþ priyatamo gantuü pravçtto'dhunà | savrãóairalasairnirantaraluñhadbàùpàkulairlocanaiþ ÷vàsotkampakucaü nirãkùya suciraü jãvà÷ayà vàritaþ ||90||(87) tanvaïgyà gurusannidhau nayanajaü yad vàri saüstambhitaü tenàntargalitena manmatha÷ikhã sikto'nuùaïgodbhavaþ | manye tasya nirasyamànakiraõasyaiùà mukhenodgatà ÷vàsàmodasamàkulàlinikaravyàjena dhåmàvaliþ ||91||(96) bhråbhedo racitaþ ciraü nayanayorabhyastamàmãlanaü roddhuü ÷ikùitamàdareõa hasitaü maune'bhiyogaþ kçtaþ | dhairyaü kartumapi sthirãkçtamidaü cetaþ katha¤cin mayà baddho mànaparigrahe parikaraþ siddhistu daivasthità ||92||(97) \footnote{råpagosvàmipàdasya padyàvalyàm (231) etasya ÷lokasyaiùa råpaþ: bhråbhaïgo guõita÷ciraü nayanayorabhyastamàmãlanaü roddhuü ÷ikùitamàdareõa hasitaü maune'bhiyogaþ kçtaþ | dhairyaü kartumapi sthirãkçtamidaü cetaþ katha¤cin mayà baddho mànaparigrahe parikaraþ siddhistu daive sthità || (anuraktamàninã, su. 645, sad. 703, pad. 231) de÷airantarità ÷atai÷ca saritàmurvãbhçtàü kànanair yatnenàpi na yàti locanapathaü kànteti jànannapi | udgrãva÷caraõàrdharuddhavasudhaþ kçtvà÷rupårõàü dç÷aü tàmà÷àü pathikastathàpi kimapi dhyàyaü÷ciraü vãkùate ||93||(99) (proùitaþ, su. 765, sad. 901, ÷à. 3445) mlànaü pàõóu kç÷aü viyogavidhuraü lambàlakaü sàlasaü bhåyastatkùaõajàtakànti rabhasapràpte mayi proùite | sàñopaü ratikelikàlasarasaü ramyaü kimapyàdaràd yatpãtaü sutanormayà vadanakaü vaktuü na tatpàryate ||94||(88) saivàhaü pramadà nçõàmadhigatàvetau ca tau nåpuràv eùàsmàkamavçttireva sahajavrãóàdhanaþ strãjanaþ | itthaü lajjitayà smçterupagame matvà tanuü sambhramàt pumbhàvaþ prathamaü rativyatikare muktastato vallabhaþ ||95||(89) karakisalayaü dhåtvà dhåtvà vimàrgati vàsasã kùipati sumanomàlà÷eùaü pradãpa÷ikhàü prati | sthagayati muhuþ patyurnetre vihasya samàkulà surataviratà ramyà tanvã muhurmuhurãkùate ||96||(90) santyevàtra gçhe gçhe yuvatayastàþ pçccha gatvàdhunà preyàüsaþ praõamanti kiü tava punardàso yathà vartate | àtmadrohiõi durjanaiþ pralapitaü karõe'ni÷aü mà kçthà÷ chinnasneharasà bhavanti puruùà duþkhànuvartyàþ punaþ ||97||(91) niþ÷vàsà vadanaü dahanti hçdayaü nirmålamunmathyate nidrà neti na dç÷yate priyamukhaü ràtrindivaü rudyate | aïgaü ÷oùamupaiti pàdapatitaþ preyàüstathopekùitaþ sakhyaþ kaü guõamàkalayya dayite mànaü vayaü kàritàþ ||98||(92) (pad. 237, sad. 677; da÷aråpaka 2.26) adyàrabhya yadi priye punarahaü mànasya và'nyasya và gçhõãyàü ÷añhadurnayena manasà nàmàpi saükùepataþ | tattenaiva vinà ÷a÷àïkadhavalàþ spaùñàññahàsà ni÷à eko và divasaþ payodamalino yàyànmama pràvçùi ||99||(93) idaü kçùõaü kçùõaü priyatama tanu ÷vetamatha kiü gamiùyàmo yàmo bhavatu gamanenàtha bhavatu | purà yenàvaü me ciramanusçtà cittapadavã sa evànyo jàtaþ sakhi paricitàþ kasya puruùàþ ||100||(94) caraõapatanaü sakhyàlàpà manoharacàñavaþ kç÷ataratanorgàóhà÷leùo hañhàtparicumbanam | iti hi capalo mànàrambhastathàpi hi notsahe hçdayadayitaþ kàntaþ kàmaü kimatra karomyaham ||101||(95) ahaü tenàhåtà kimapi kathayàmãti vijane samãpe càsãnà sarasahçdayatvàdavahità | tataþ karõopànte kimapi vadatàghràya vadanaü gçhãtà dharmille sakhi sa ca mayà gàóhamadhare ||102||(98) cakùuþprãtiprasakte manasi paricaye cintyamànàbhyupàye ràge yàte'tibhåmiü vikasati sutaràü gocare dåtikàyàþ | àstàü dåreõa tàvatsarabhasadayitàliïganànandalàbhas tadgehopàntarathyàbhramaõamapi paràü nirvçtiü santanoti ||103||(100) kànte talpamupàgate vigalità nãvã svayaü bandhanàd vàso vi÷lathamekhalàguõadhçtaü kiücinnitambe sthitam | etàvatsakhi vedmi sàmpratamahaü tasyàïgasaïge punaþ ko'yaü kàsmi rataü nu và kathamiti svalpàpi me na smçtiþ ||104||(101) pràsàde sà di÷i di÷i ca sà pçùñhataþ sà puraþ sà paryaïke sà pathi pathi ca sà tadviyogàturasya | haüho cetaþ prakçtiraparà nàsti me kàpi sà sà sà sà sà sà jagati sakale ko'yamadvaitavàdaþ ||105||(102) *** Verses found in Arjunavarmadeva's version not found here aïgulyagranakhena bàùpasalilaü vikùipya vikùipya kiü tåùõãü rodiùi kopane bahutaraü phåtkçtya rodiùyasi | yasyàste pi÷unopade÷avacanairmàne'tibhåmiü gate nirviõõo'nunayaü prati priyatamo madhyasthatàmeùyate ||(5) tadvaktràbhimukhaü mukhaü vinamitaü dçùñiþ kçtà pàdayos tasyàlàpakutåhalàkulatare ÷rotre niruddhe mayà | pàõibhyàü ca tiraskçtaþ sapulakaþ svedodgamo gaõóayoþ sakhyaþ kiü karavàõi yànti ÷atadhà yatka¤cuke sandhayaþ ||(11) nàpeto'nunayena yaþ priyasuhçdvàkyairna yaþ saühçto yo dãrghaü divasaü viùahya viùamaü yatnàtkathaüciddhçtaþ | anyonyasya hçte mukhe nihitayostiryakkathaüciddç÷oþ sa dvàbhyàmativismçtavyatikaro màno vihasyojjhitaþ ||(42) ràtrau vàribharàlasàmbudaravodvignena jàtà÷ruõà pànthenàtmaviyogaduþkhapi÷unaü gãtaü tathotkaõñhayà | àstàü jãvitahàriõaþ pravasanàlàpasya saükãrtanaü mànasyàpi jalà¤jaliþ sarabhasaü lokena datto yathà ||(54) capalahçdayae kiü svàtantryàttathà gçhamàgata÷ caraõapatitaþ premàrdràrdraþ priyaþ samupekùitaþ | tadidamadhunà yàvajjãvaü nirastasukhodayà rudita÷araõà durjàtànàü sahasva ruùàü phalam ||(56) àstàü vi÷vasanaü sakhãùu viditàbhipràyasàre jane tatràpyarpayituü dç÷aü suracitàü ÷aknomi na vrãóayà | loko'pyeùa paropahàsacaturaþ såkùmeïgitaj¤o'pyalaü màtaþ kaü ÷araõaü vrajàmi hçdaye jãrõo'nuràgànalaþ ||(63) analpacintàbharamohani÷calà vilokyamànaiva karoti sàdhvasam | svabhàva÷obhànatimàtrabhåùaõà tanustaveyaü bata kiü nu sundari ||(65) iti priye pçcchati mànavihvalà kathaücidantardhçtabàùpagadgadam | na kiücidityeva jagàda yadvadhåþ kiyanna tenaiva tayàsya varõitam ||(66) anàlocya premõaþ pariõatimanàdçtya suhçdas tvayàkàõóe mànaþ kimiti sarale preyasi kçtaþ | samàkçùñà hyete virahadahanodbhàsura÷ikhàþ svahastenàïgàràstad alamadhunàraõyaruditaiþ ||112(?)||(80) (subh. 1170; sad. 2.42.1, så. 56.9, su. 659)