Visvesvara Kavicandra: Camatkaracandrika Input by members of the Sansknet Project REFERENCE STRUCTURE (added): Ckc_n.nn = Ckc_vilÃsa.kÃrikà Ckc_n.*nn = Ckc_vilÃsa.*quoted verse #<...># = BOLD for kÃrikÃs ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ prathamo vilÃsa÷ camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità prathamo vilÃsa÷ ## ## ## iti varïaviveka÷ // ## yathà candre candanasarase rÃj¤i ÓrÅsiÇganÃmadheye ca / caritÃrthÃni janÃnÃæ rÆpagrÃhÅïi karaïÃni // Ckc_1.*1 // atra candracandanasarasÃdiÓabdÃnÃmÃÇlÃdayatÅtyÃdivyutpattipurassaramevÃrthabodhakatvamiti yaugikatvam / ## yathà dÃnena karïo dayayà dilÅpo nayena kÃvyo vinayena rÃma÷ / yadi prasiddhiæ dadhatÃmamÅbhi÷ ÓrÅsiÇgabhÆpo nikhilai÷ prasiddha÷ // Ckc_1.*2 // atra karïÃdÅnÃæ ÓabdÃnÃmavayavavyutpattimantareïÃpyarthabodhakatvÃdrƬhatvam / ## tatra rƬhaæ lak«akaæ yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃla pÃlanakalÃni«ïÃta sevÃvatÃæ saæÓik«ÃkuÓalapratÅtamanasÃæ prÃptau pravÅïaÓriyÃm / tvatpÃdadayamarcayantyarin­pÃ÷ koÂÅrakoÂÅgatair mÃïikyairnavaÓakragopasu«amÃhaækÃrasaækocakai÷ // Ckc_1.*3 // atra ni«ïÃtakuÓalapravÅïaÓakragopaÓabdÃnÃæ nitarÃæ snÃta÷, kuÓÃn lÃti, prak­«Âà vÅïÃsya, Óakraæ gopÃyatÅti mukhyÃrthÃnamavivak«ayà cÃturyendragopakÅÂalak«aïÃyà rƬhireva mÆlam, nÃnyatsah­dayà hlÃdakÃraïaæ kiæciditi rƬhalak«akatvam / saprayojanalak«akaæ yathà ÓrÅsiÇgabhÆpa samaye samaye bhavantam ÃsthÃnamaïÂapagataæ janara¤janÃya / kalyÃïahemakalaÓai÷ samamÃtapatrair ÃndolikÃ÷ sapadi sevitumÃpatanti // Ckc_1.*4 // atrÃcetanÃnÃæ hemakalaÓÃÇkitachatrÃïÃmÃndolikÃnäca sevÃrthamÃgamanamasaæbhÃvitamiti chatrÃdhÃrÃ÷ puru«Ã÷, ÃndolikÃdheyà rÃjÃno vidvÃæso và saælak«yante / anena cÃsthÃnamaïÂapÃÇgaïe chatrÃntolikÃnÃmatibÃhulyaæ prayojanatayà vivak«itam / tena ca nÃyakamÃÓritÃnÃmÃndolikÃdyavadhayo vibhÆtaya iti ca / tadidaæ prayojanalabhakam / ## yathà aho sÃhityasaubhÃgyaæ ÓrÅsiÇgadharaïÅpate÷ / ÓlÃghÃyai yasya sannaddhà vÃco viÓveÓvarasya me // Ckc_1.*5 // atra sarasasÃhityacÃturÅviÓrÃmabhÆmirahamiti viÓi«Âo 'smadarthor'thÃntarasaækramitena mameti padena lak«yate / anena sÃhityasahajasairabhaæ vinà nÃnyasmai camatkÃrakÃriteti vyajyate / saænaddhà iti padenÃtyantatirask­tavÃcye (na?) tatparatayà grathità iti lak«yate / atrÃnena ca nÃyakasÃhityasya sarvasÃjÃtyÃtiÓÃyitvaæ dyotyata iti padavya¤jakametat // mukhyayà yathà siÇgaprabhuralaækÃrÅ laÇkÃrÅ rÃvaïa÷ puna÷ / varïÃntaratvamubhayo÷ ÓrÆyate sarvasaæmatam // Ckc_1.*6 // varïenÃk«areïÃntaraæ bhedo yayostacvamiti mukhyayà v­cyà vÃcye prati«Âhite varïÃæ vaiÓyajÃtirantaraæ nÃyakaraghunÃyakayoriti parasparavyatirekÃraÇkÃro varïÃntaramiti padena vyajyata iti padavya¤jakametat // yathà và k­tÃyastambhanirbhedo bhaktaprahlÃdapo«aka÷ / ÓrÅpatirnarasiæho 'yaæ rÃjate rÃjaÓekhara÷ // Ckc_1.*7 // k­to racita ayastambhasya ÓubhÃvahavidhijìyasya nirbhedo nivÃraïaæ yena sa÷ k­tÃyastambhanirbheda÷ / daivÃnukÆlyasaæpÃdanacatura ityartha÷ / bhaktapraÇlÃdapo«aka÷ sevakasanto«avardhana÷ rÃjaÓekharo bhÆpÃlamauli÷ narasiæha÷ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlo rÃjata ityasiddhayà prÃkaraïiker'the pratipÃdite ye 'yaæ k­talohastambhabhedanasya prahlÃdÃbhidhÃnabhaktapo«akasya candrakalÃdhÃriïo bhagavata÷ ÓrÅn­siæhasya pratÅtistayà ÓabdaÓaktimÆlayà nÃyakakaïÂhÅravakapaÂakaïÂhÅravayorupamÃlaÇkÃradhvaniranusandhÅyata iti vya¤jakamidam / atha padado«Ã÷ ## ## yathà vÃgdevyÃ÷ prabhavi«yatà prabhavatà gìhaæ prabhutena ca Óreya÷pÃkabhareïa siÇgan­pate bhÃvaj¤acƬhÃmaïim / tvÃæ jetÃramajÅjanat prasavità sargasya nocediyaæ satye và viphalÃyu«Ãæ k­tadhiyÃæ ÓÃpe na jÅveta vim // Ckc_1.*8 // atra jÅvetetyÃtmanepaditvamanuÓÃsanaviruddham / tena jÅvetkathamiti sÃdhÅyÃn pÃÂha÷ // ## rÃjà saæsk­tavÃdi«u praïayavÃnityÃÓayà guïbhitaæ tadbh­tyatra bhavÃmahe padarajairedhema maulisthitai÷ // itthaæ paï¬itamÃninÃæ k«itibhujÃæ dussaæskutaæ vÃcinÃæ tai÷ sÃkaæ supadÅkaroti k­payà ÓrÅsiÇganÃrÃyaïa÷ // Ckc_1.*9 // atra bh­tyatnetyasarvanÃmno bh­tyaÓabdÃt tralpratyaya÷, bhavÃmahe ityÃtmanepadam padarajairityakÃrÃntatvam edhemetyedhate÷ parasmaipaditvaæ cÃpabhraæÓÃ÷ / ## yathà padmÃstyaktà mahÅpÃlasa mukhalotupayà Óriyà / na cede«Ãmalak«mÅkai÷ kumudairna sahÃsikà // Ckc_1.*10 // atra "và puæsi padmaæ nalinaæ' ityanuÓÃsane 'pi kavibhi÷ puæliÇge prÃyeïa na prayujyata iti padmà ityaprayuktamidam / padmaæ tyaktamiti prathamÃrdhe, na cedasya gataÓrÅkairiti dvitÅyÃrghe ca pÃÂho ramaïÅya÷ // ## yathà yà paÇktirbrÃhnaïendrÃïÃmÃÓÃste sar vadaivatÃ÷ / ÓrÅ siÇgabhÆpa dadhatÃmÃÓÃste sarvadaivatÃ÷ // Ckc_1.*11 // atra daivataÓabdasya puæliÇge kavibhiranÃd­tasyÃpi heyatvÃd Ãv­ttiyamake prayogo na du«Âa÷ / ## yathà kamalà kamalÃpÃyaÓaÇkinÅ ÓiÓirÃdi«u / adhyÃste sarvavandyà vai mukhaæ ÓrÅ siÇgabhÆpate÷ // Ckc_1.*12 // atra vai iti pÃdapÆraïamÃtramà / k«iya÷ sarvavandyeti viÓe«aïaæ saÓaÇkÃyÃmadhyÃsanakriyÃyÃæ viÓe«aæ nopapÃdayatÅti taddvayaæ nirarthakam / "adhyÃste sarvadà ramyam' iti dvitÅyÃrghapÃÂho ramaïÅya÷ / #<ÃhurasyÃpi sÃrthatvaæ yamakÃdi«u sÆraya÷ // Ckc_1.67 //># yathà yà praÇktirbrÃhnaïendrÃïÃmÃÓÃsta iti pÆrvodÃh­tam / atra nirarthakatvÃdevakÃrasya pÃdapÆraïamÃtratve 'pi yamakanirvÃhakatvÃdeva sÃrthatvam / viruddhÃrthatvam / ## indrÃïÅnathabhogo 'yaæ guhyakeÓanibha÷ Óriyà / rÃjate pÃï¬yabhÆpÃlo gopÃlasamavaibhava÷ // Ckc_1.*13 // ## yathà dhanu«i janakaputrÅnÃyakaprau¬ibhÃjà vidalitanijadharmai÷ siÇgabhÆpÃlakena / vapu«i k­tajaubhiÓvarmacelairjaÂÃlai- radhigatamaribhÆpairambikÃnÃthasÃmyam // Ckc_1.*14 // atra janakaputrÅnÃyako raghurÃma iti vivak«ÃyÃmapi pit­sutÃpatiriti yadyapi viruddhÃrtha÷; ambikÃnÃtha ityatra ca pÃrvatÅpatiriti vivak«ÃyÃæ jananÅpatiriti pratÅyate tathÃpi na virodha÷ / nanu-viruddhÃrthapratÅtisÃdhÃraïye ambikÃnÃthÃdÅnÃæ guïatvaæ, indrÃïÅnÃthÃdÅnÃæ do«atvamitikathaæ vyavastheti cet; ucyate-prÃyikaprayogarÆpeïa Ói«ÂÃnÃæ parigraheïaiva / kaipunaratra si«ÂÃ÷? yatra prathamaæ mÃrgamupadiÓanti tatra ta eva si«Âà iti sthitirarocakina÷ / purÃtanÃ÷ kavÅndrà eva Ói«ÂÃ÷ na puna÷ sat­ïÃbhyavahÃriïa÷ / ata÷ "dinakarakularatnaæ jÃnakÅcÃnire«a÷' iti; "taditijanakaputrÅ Óik«ità ca' iti; "janakatanayÃsnÃnapuïyodake«u' iti; "pÃyÃdva÷ so 'mbikÃramaïa÷' iti; "ambikÃnitambavimbasparÓalampaÂakarÃmbujÃ' iti; "tÃmapÃyayata pÃnamambikÃm' iti ca mahÃkavibhiraÇgÅk­tà guïaprayogÃ÷ / janakaputrÅnÃyakÃmbikÃramaïÃdÅnÃæ guïatvaæ svakapolakalpitÃnÃæ punarindraïÅnÃthÃdÅnÃmÃrƬherasundaratvamiti so 'yaæ sarasasÃhityatÅrthakarasaæmato ghaïÂÃpatha÷ // ## yathà ÅÓÃnagarimaiÓvaryapratÅpaiÓvaryayogyatÃm / bhajante ripubhÆpÃlÃstava ÓrÅ siÇgabhÆpate // Ckc_1.*15 // atra lÃghavayogyatÃmiti vaktavye garimaiÓvarthapratÅpaiÓvaryamiti Óabdagauravam // ## yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃbalalyÃm tasya pÃdÃmbujÃjjÃto varïo vigatakalma«a÷ / yasya sodaratÃæ prÃptaæ bhagÅrathatapa÷phalam // Ckc_1.*16 // atra gaÇgetyarthe kanÅyasi bhagÅrathatapa÷phalamiti padÃdhikyam / tathÃpi tasya sagarakutapÃbanakriyÃsÆcakatvena gaÇgÃÓabdÃdatyutkar«ÃpÃdakatvamiti guïatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla bhavata÷ sphyena bhÆyate / mitraÓrÅrÃmamanunà garvav­ddhikità dvi«Ãm // Ckc_1.*17 // atra sphyasya kha¬gÃkÃravastuvÃcakatvaæ veda eva; manormantravÃcakatvamÃgama eva; v­ddhinirÃsakatvaæ ÓabdaÓÃstra eva prasiddhamiti tadapratÅtam // ## yathà ŬÃpiÇgalayo÷ pidhÃya vadanaæ baddhvà triÓÂaÇgÃÂikÃæ sau«umnopari saækramayya saruta÷ «a¬granthigandhacchida÷ / prÃtyagjyoti«aroci«Ã prasaratà saædrÃvya cÃædrÅækalÃæ tanni«ÂhyÆtaparÃm­tai÷ paricito yogÅ ciraæ jÅvati // Ckc_1.*18 // atra ŬÃpiÇgalÃdÅnÃæ yogaÓÃstramÃtraprasiddhatvÃdapratÅtatve 'pyabhyÃsayogaprakÃrasya sarvato nirvÃhÃdguïatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgabhÆpapÃdÃbjasevÃhevÃkagarvita÷ / sÃmantarÃjasantÃno dhÃtrÅbhogÃya kalpak­t // Ckc_1.*19 // atropamÃtà dhÃtrÅ dharitrÅ và dhÃtrÅti saæÓayapratÅteridamaniÓcitam / bhÆmibhogÃyeti pÃÂho ramaïÅya÷ / ## yathà recarlÃnvayamaulimaï¬anamaïe ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaka tvatkha¬gasya ghanadyute÷ sa mahimà loke kathaæ varïyate / yasmin kampitamÃtra eva samitik«oïÅbh­tÃæ maï¬alaæ sÃntatyena vimÃnavartanakathÃmÃpnoti mitraissamam // Ckc_1.*20 // atra ghanadyuterityasya ghanà sÃndrà dyutirasyeti, ghanasya meghasyeva dyutirasyeti và saæÓaye 'pyavirodhÃnna du«Âatvam / vimÃnavarta nakathÃmityatra vigatÃbhimÃnavartanasya và vyomayÃnavartanasya veti saæÓayepyatyantotkar«Ãnna do«a÷ / k«oïÅbh­tÃmityatra rÃj¤Ãæ girÅïÃæ vetisaæÓaye nÃyakakha¬gavarïanaprakaraïÃt pratirÃjalak«aïaviÓe«ÃvagamÃnna do«a÷ / evaæ saæyogaviprayogÃdibhirapi viÓe«Ãvagame dra«Âavyam // ## yathà vÃrÃÓimitrajanakaprabhavÃsahÃya- keyÆravetanakayÃnavilocanÃnÃm / ÓrÅsiÇgabhÆvara virodhin­pÃÇganÃnÃæ vanyasthalÅ samabhavannijarÃjadhÃnÅ // Ckc_1.*21 // atra vÃrÃsimitraæ mainÃka÷, tasya janko himavÃn, tatprabhavà pÃrvatÅ, tatsahÃyo maheÓvara÷, tatkeyÆrÃïi sarpÃ÷, te«Ãæ vetanakaæ jÅvanakÃraïaæ vÃyu÷, tasya yÃnaæ vÃhanaæ m­ga÷ tasya locane iva locane yÃsÃæ tÃ÷, ityativyavahitÃrthatvÃt kli«Âamidam // ## prakramanirvÃhe yathÃ-- ÓrÅsiÇgan­po vibhave dhanu«i naye vapu«i ra¤jane ji«ïum / tatputraæ tanmitraæ tatputraæ jayati tanmitram // Ckc_1.*22 // vibhave jiïuæ devendraæ, dhanu«i tatputraæ devendraputramarjunaæ, naye devendraputramitraæ vÃsudevaæ, vapu«i devendraputramitraputraæ pradyumnaæ, ra¤jane devendraputramitramitraputramitraæ candramiti vyavadhÃnÃda durvitarkapratyayamapi tacchabdaprakramanirvÃhÃd guïatvam // mahÃpuru«ahainyasÆcane yathà ÓrÅbharturÃyatasuvarïakarÃk­teryad aæÓÃstadÃyatasuvarïakarà dvi«aste / ÓrÅ siÇgabhÆpa nagarÃrgaladÅrgabÃho tacve 'pyanÃyatasuvarïakaro 'si citram // Ckc_1.*23 // atra Ãyato dÅrghabhÆta÷ suvarïa÷ sukÃro yasyeti Ãyatasuvarïa÷ tÃd­Óa÷ karaÓabdo yasya sa÷ Ãyatasuvarïakara÷ sÆkara ityartha÷ / ÃyatasuvarïakarÃk­ti÷ sÆkarÃk­tiriti vi«ïostiryaktvakathanabhayena vaktrà dÆrÃrthapratyaya÷ Óabda÷ prayukta iti guïatvam / haÂhÃrthapratÅtyà ca yathà Óaæbho÷ sthità bhÆ«aïapeÂikÃyÃæ Óriya÷ sapatnÅmabhita÷ sphurantÅ / vi«ïo÷ padaæ madhyamamÃviÓantÅ virÃjate siÇgan­pÃlakÅrti÷ // Ckc_1.*24 // atra ÓaæbhubhÆ«aïapeÂikà pÃtÃlam, ÓrÅsapatnÅ bhÆmi÷, madhyamavi«ïupadamÃkÃÓamiti nÃtidurbodhatvÃdakleÓakaramiti guïatvam / ## yathà pekÃparÅtakamanÅyanitambabimbà hÃlÃmadadbiguïapÃÂalagaïjerakhà / ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavato m­gayÃvihÃre kà vÃnuyÃti yavanÅ paricÃrikeva // Ckc_1.*25 // atra pekà paridhÃnabhastrÃ, halà madirÃ, ime deÓye / nanu ## aÇko birudaæ / tatra yathà calamartigaï¬abirudo jayati pratigaï¬abhairavo rÃjà / saumakulaparaÓurÃma÷ pÃï¬ayavibhÃlo 'pyagÃyi gopÃla÷ // Ckc_1.*26 // atra calamartigaï¬ÃdÅnÃæ deÓyatve birudatvÃdguïatvam // upÃrambhe yathà kiæ dÃruïà koækaravaækareïa kiæ vÃsasà cÅægirimÃægireïa / ÓrÅsiÇgabhÆpÃravilokanÃya vaidu«yamekaæ sudhiyÃæ sahÃya÷ // Ckc_1.*27 // atra koÇkaravaækareïeti dÆ«aïaæ padaæ deÓyam / tÃd­Óena dÃruïà Ãndolikayetyartha÷ / nÃnÃvarïavicitre cÅægirimÃægireïeti padaæ deÓyam / tÃd­Óena vÃsasà kiæ paÂÂÃæÓukenetyartha÷ / atra kaÓcidÃndolikÃpaÂÂÃæbarÃdyìaybara mativyayena sampÃdya nÃnÃdigante«u rÃjÃsthÃnÃni vigÃhya tadvyayamÃtramapyalabhamÃta÷ ­ïÃdhikatayà klisyannìhambaraæ vinÃpi nÃyakamÃlokya tatkaruïÃkaÂÃk«asamagrÅbhÆta nÃnÃvaibavassana kasmaicidìambararahitena bhavatà kathaæ sampadÅd­ÓÅ sampÃditeti p­cchete janÃya kevalaæ vyayakÃriïÃndolikÃpaÂÂapaÂÃdibÃhyìambaravihmbanÃpura÷saramuttaraæ vadati / tadatra koækaravaækarÃderupÃlambanatvÃt deÓyatve ' pi sundaratvam // nÃmni yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm -- tayorabhÆvan k«itikalpav­k«Ã÷ putrÃstrayastrÃsiravairivÅrÃ÷ / siÇgaprabhurvennamanÃyakaÓva vÅrÃgraïÅ recamahÅpatiÓva // Ckc_1.*28 // atra siÇgama, vennama, recaya ÓabdÃnÃmavyutpattimacvÃddeÓyatve 'pi nÃmapadatvÃdadu«Âapadatvam // #<Ãtmanà klÂaptasaækalpaæ neyÃrthamiti gÅyate // Ckc_1.81 //># yathà vyatyastapÃtrarahità medinÅpÃlaÓÃtravÃ÷ / lÅyante hanta kÃntÃre vyÃv­ttapikasaÇkule // Ckc_1.*29 // atra pÃtraÓabdo varïaprÃtilomyena trapÃæ vadati / tathaiva vyÃv­tta÷ pika÷ kapiriti svasaÇketitatvÃnneyatvam // ## yathà yoginÃæ bhoginÃæ kiæ syÃdi«Âametanna vetti ya÷ / viparÅto harastena na j¤Ãto medinÅpate // Ckc_1.*30 // atra yoginÃæ bhoginäca kiæ priyamiti praÓne raha ityuttare vaktavye viparÅto hara ityuktam / tasya svasaÇketitatve 'pi prahelikÃtvÃdadu«Âatvam // ## yathà ÓyÃmadaæ«ÂrÃkarÃlena karavÃlena khaï¬itÃ÷ / tvayà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla karpÆreïa virodhina÷ // Ckc_1.*31 // atra ÓyÃmasabda÷ svaparyÃyakÃlaÓabdaæ j¤Ãpayati / tena yama÷ / karpÆraÓabdaÓva svaparyÃyaæ ghanasÃraæ j¤Ãpayati / tena adhisÃra iti labhyate / tata÷ ÓyÃmakarpÆraÓbdayo÷ svaparyÃyakÃlaghanasÃraÓabhdamÃtraj¤ÃpakatvÃt pratihastatvam // ## yathà haridrÃyÃæ rÃhuprasarapihitecchÃpari«adi prayuktÃlaÇk­tyai viyutagarutÃæ durgakujarÅm / vayaæ sÃrkÃnvÅtÃ÷ prahara iti senÃpatik­tÃ- namÃtyebhyo lekhÃn prathayati ca siÇgak«itipati÷ // Ckc_1.*32 // atra haridrà niÓà rÃtririti yÃvat / rÃhustama÷ dhvÃntamiti yÃvat / icchà ÃÓà dik / prayuktÃlaÇk­tiriti prahÃra÷ / viyutagarutÃæ vipak«ÃïÃm / kujarÅæ nagarÅm / sÃrkà senà camÆ÷ / prahara÷ yÃma÷ gacchÃma÷ / evaæ haridrÃdÅnÃæ svaparyÃyamÃtrabodhakatvena pratihastatve 'pi senÃpatibhirabhiyÃti durgocchittaye gatai÷ tadÃlocitakÃrya vayaæ senÃnvitÃ÷ timirapihitadaÓadiÓi niÓÃyÃæ prahÃrÃya vipak«ÃïÃæ durganagarÅæ yÃma ityevaæ lak«aïaæ mantrabhedabhayÃd gƬhalekhamukhena rÃj¤i pre«itamiti na du«Âatvam // ## yathà medinÅramaïÃsthÃnaprÃÇgaïe vÃravÃsina÷ / vÃjino ma¤juvÃÓante Ói¤janate sattaku¤jarÃ÷ // Ckc_1.*33 // atra tiraÓvÃæ rutaæ vÃsitam / bhÆ«aïaÓabda÷ si¤ijitamiti maryÃdÃyÃæ "vÃÓÂa ÓabdakutsÃyÃm', "Óija avyakte Óabde' iti ca yogamÃtreïa prayuktau vÃÓitaÓi¤jitaÓabdau he«Ãb­æhitayoravÃcakau / ## yathà ÓrÅ siÇgabhÆmiramaïe bharitapratÃpe nÃnye sphuranti raïasÅmani rÃjalokÃ÷ / kiæ và sphuranti raÂitasp­Ói päcajanye lÅlÃnukÃri taruïÅjanakÆjitÃni // Ckc_1.*34 // atra kÃminÅnÃæ ratÃntare«u kÃmasÃstrakÃrai÷ haæsatittirilÃvakÃdirutavikÃrÃmnÃnÃt pak«iïo rutÃdanyatrÃvÃcakasyÃpi kÆjitasya samarthatvam // ## heyÃrthaæ yathà nissaæskÃramukhà d­ÓÃntatadarÅniryanmahÃdÆ«ikà pÆtyudgÃra bharÃnubhÆtisayujà dÅk«Ãmi«ÃtmÃrayà / heyÃdantaradantanai«Âhikatayà sÅdanti durgÃÇgaïe kalyÃïak«itipapratÅpa saraïÅ saæcÃriïo vairiïa÷ // Ckc_1.*35 // atra dÆ«ikÃpÆtyÃdÅnÃæ sÃk«ÃjjugupsÃrthatvena heyÃrthatvam // heyÃrthÃntaratvaæ yathà -- karopalÃlitaviÓÃmÃsÃntÃgƬhavarcasÃm / dvi«ÃmakÃlarÃhuste kha¬ga÷ kalyÃïabhÆpate // Ckc_1.*36 // atra vi¬gƬhavarcaÓÓabdayo÷ prajÃtejolak«aïÃrthaævanmalÃrthasyÃpi vÃcakatvena jugupsÃrthÃntaratvam // heyasm­tihetukaæ yathà -- pÆyante p­tanoddhÆtarajora¤jitavigrahÃ÷ / kalyÃïakha¬gadhÃrÃyÃæ majjanena virodhina÷ // Ckc_1.*37 // atra pÆyante majjanenetyanayorvarïasÃrÆpya brameïa pÆyamajjÃrthe sarïejapatvÃjjugupsÃrthasmÃrakatvam / ## yathà pallavakomalapÃïitalÃnÃmunnatamÃæsalavak«asijÃnÃm / mÃnasamuttamamÃnavatÅnÃæ raktataraæ tvayi siÇgan­pÃla // Ckc_1.*38 // atra mÃæsaraktakomalaÓabdÃnÃæ jugupsÃrthatadarthÃntaratatsÆcakatve jugupsitatve 'pi mahÃkavibhiraÇgÅk­tatvÃdguïatvam // amaÇgalÃrthaæ yathà -- ÓrÅsiÇgabhÆpÃlajayaprayÃïasannÃhanissÃïadhaïaækriyÃbhi÷ / sadya÷ parisphoÂitasaædhivandhÃ÷ parimriyante paripanthibhÆpÃ÷ // Ckc_1.*39 // atra parimriyanta iti sÃk«ÃdamaÇgalam / "nidrÃnti dÅrghaæ paripanthibhÆpÃ÷' iti pÃÂho ramaïÅya÷ / amaÇgalÃrthÃntaraæ yathà -- ÓrÅsiÇgabhÆpÃlacamÆsamÆhasannÃhasannÃhavasaæbhramÃïÃm / saæti«ÂhamÃnai÷ pÆrato ripÆïÃæ k­tÃnnibodhai÷ svavikatthanÃni // Ckc_1.*40 // atra santi«ÂhamÃnairityanena samyak sthitiriva maraïamapi pratÅyate / utti«ÂhamÃnairiti pÃÂho ramaïÅya÷ / amaÇgalasmaraïaheturyathà kÃtyÃyanasutoddeÓabalirak«itakuk«aya÷ / bhavanti medinÅnÃdhamanamanto nareÓvarÃ÷ // Ckc_1.*41 // atra kuk«aya iti pade 'ntyavarïadvayenà maÇgalÃrthasmaraïam / ## yo niryasya druhiïacaraïo janmabhÆmyÃæ n­pÃïÃæ brahmÃï¬eÓe bhagavati paraæ keÓave bhaktibhÃjÃm / k­tyÃk­tyasphuraïaharaïe rak«ite yena Óo 'yaæ ÓatruchedavyasanakuÓalo bhÃti recarlavaæÓya÷ // Ckc_1.*42 // atrocchedasya sÃk«ÃdamaÇgalÃrthatve 'pi Óatrupadena guptatvÃdguïatvam / k­tyetyasyÃmaÇgalÃthatve 'pi k­tyÃk­tye kÃryÃkÃrye iti sÃhacaryeïa guptatvam / keÓava ityasyÃntyavarïadvayenÃmaÇgalÃrthasmaraïahetutve 'pi bhagavanmÃhÃtmyena guptatvam / keÓava ityasyÃntyavarïadvayenÃmaÇgalÃrthasmaraïahetutve 'pi bhagavanmÃhÃtmyena guptatvamityamÅ«Ãæ guptatvam / ## vaæÓÃssahasraæ santvanye ÓiÓnodaraparÃyaïÃ÷ / eko recarlavaæÓo 'yaæ sÃdhurak«ÃparÃyaïa÷ // Ckc_1.*43 // atra ÓipÆrvaÓnaæ sÃk«ÃdasabhyÃrtham / nijodareti pÃÂho ramaïÅya÷ / asabhyÃrthÃntaraæ yathà siÇgabhÆvaravarÆdhinÅdhunÅ raæhasà dalitamÆlabhaktaya÷ / yÃnti ke 'pi yamapÃlitÃæ dvi«o guhyakeÓakalitÃæ diÓÃæ pare // Ckc_1.*44 // atra guhyakeÓaÓabda÷ kuberamivakutsitakeÓÃrthamapi vyanaktÅtyasyÃsabhyÃrthÃntaratvam / yak«arÃjakalitÃmiti pÃÂho ramaïÅya÷ / asabhyatvasmÃrakaæ yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃlapadÃravindasevÃprasÃdÅk­tarÃjyabhogÃ÷ / krŬanti sÃmantan­pà vanÃnte ÓephÃlikÃca¤calaca¤carÅke // Ckc_1.*45 // atra ÓephÃlikÃpadasya prathamavarïaæyugalasyÃsabhyÃrthasm­tihetutvam / "vÃsantikÃca¤cala' iti pÃÂho ramaïÅya÷ / ## yathà yoniryaæsya druhiïacaraïa iti pÆrvasminnudÃharaïe / yonirityasabhyÃrthatve 'pi yoniriva yoniriti gauïav­cyà na du«Âatvam / janmabhÆmibhagavacchabdayorasabhyÃrthÃntaratve 'pi lokasaævÅtatvÃdguïatvam / brahmÃï¬etyasya cottaravarïaædvayenÃsabhyÃrthasm­tihetutve 'pyaï¬amivÃï¬amiti gauïav­cyà guptatvÃdguïatvam // ## ÓrÅ÷ iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaÓrÅviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlasudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ varïapadaviveko nÃma prathamo vilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ dvitÅyo vilÃsa÷ camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità dvitÅyo vilÃsa÷ atha vÃkyam ## lak«akavÃkyaæ yathà uccairÃÓritavatsaloyamam­«ÃbhëÅti yad gÅyase ÓrÅsiÇgak«itinÃyakaitadadhunà nivyƬhemetacvayà / madbhÃgyÃni pacelimÃni nitarÃmevaæ sapatnÅjane- «vÃrƬhÃsmi cirÃya tÃvakak­pÃsaæbhÃvanÃyà padam // Ckc_2.*1 // atra mÃnavatyÃ÷ k­tÃparÃdhe dayite cÃÂuvÃkyasyÃsaæbaddhatvÃd vipralambhako 'sÅtyÃdi vÃcyaviruddhor'tho lak«yate / vya¤jakavÃkyaæ yathà k«oïÅbh­tÃæ ÓiÓirakalpitapÃdakÃnta- ÓÓyÃmopalÃlanakaro nayanapriyÃÇga÷ / rÃjÃcale sumahasà mudayÃnukÆle rÃjà virÃjati satÃmupara¤janÃya // Ckc_2.*2 // atra ÓabdaÓaktimÆlo nÃyakatÃrakÃnÃyakayorupamÃrÆpo 'nuraïanadhvani÷ sarveïaivavÃkyena pratÅyata iti vya¤jakamidam / atha vÃkyado«Ã÷ ## yathà rÃjÃnyo hi dhanÃnyalaæ janapadÃna vi«pŬyatÃnyanvahaæ païyastrÅviÂaceÂapÃtraÂhanaÂastomÃya saæyacchate / ÓrÅsiÇgak«itipÃlaka÷ punarayaæ nyÃyakramairarjitÃnyurvÅdevajanÃya vedavidu«e vittÃni dattetarÃm // Ckc_2.*3 // atra stomÃyetyatrÃÓi«Âasya vyavahÃratvÃccaturthyarthe t­tÅyayà bhavitavyam / tathÃpi caturthÅk­tiriti so 'yamapaprayogo vÃkyado«a÷ // ## yathà asmatkalpalatÃdalÃni gilati tvatkÃmagaurvÃryatÃæ maccintÃmaïivedibhi÷ pariïamed dÆrÃnnayoccairgajam / ityÃrƬhavitardikÃ÷ pratipataæ jalpanti bhÆdevatÃ÷ siÇgak«mÃbhuji kalpav­k«asurabhÅhastyÃdidÃnodyate // Ckc_2.*4 // atra kÃmagavÅti vaktavye kÃmagauriti yaduktaæ tadidaæ "gorataddhitaluki' iti Âapratyayasya samÃsÃntavidhiranitya ityanityatvÃdarthaprasÃdavivak«ayà nÃpaprayuktam / tathà ca mahÃkaviprayoga÷ tÅrthakarakramottaæsanÃmani mahÃkÃvye --- ÓubhrÃbhraÇka«aÓekhare«u vidu«Ãæ vÃseÓu vÃgbhÃsinÃæ bhavyatvatkaruïà kaÂÃk«akaïikÃsparÓena darÓeÓvara / kÃlaæ vaijananaæ vinà phalavatÅ stalpanti kalpadrumÃ÷ paÇkti÷ kÃmagaväca nirbharataraæ prasnoti vatsÃn vinà // Ckc_2.*5 // iti tathà cÃhu÷ ÃcÃryÃ÷ #<"ityÃdiÓÃÓtramÃhÃtmyadarÓanÃlasacetasÃm / apabhëaïavaddhÃti na tu saubhÃgyamujjhati" // Ckc_2.6 //># iti / ## aÓli«Âaka«Âa sandhinÅ yathà kalyÃïasya inendutulyamahaso avyÃjaÓauryaÓriyo vidvi¬¬hrÅbhara¬hogdhra sidyutiyujo dh­tyà atanvyà uro÷ / Órotre Ærjitakuï¬ale ururuciæ ÃdyÃæ kaviprakriyÃæ nÃÓrÃvyÃæ sahata÷ susandhilalite dussandhisambandhinÅm // Ckc_2.*6 // atra saæhità vivak«iteti prathamapÃde padÃnÃmaÓli«ÂasandhitvÃd du÷sandhitvam / vidvi¬¬hrÅbharetyÃdi pade ÓrutikaÂurÆpaka«Âa sandhitvÃd du÷sandhitvam / dh­tyà atanvyà urorityatra luptavisargaprÃyaka«ÂasandhitvÃd du÷sandhitvam / t­tÅyapÃde prag­hyaprÃyaka«ÂasandhitvÃd du÷sandhitvam // aÓlÅlasandhi yathà paÓya priye bhavyan­pÃlakhÇgadhÃrÃnipÃtÃccakitÃntareïa / saromayà sÅtk­tasindhupÆraæ vigìhamÃrtasya kuto viveka÷ // Ckc_2.*7 // ## yathà vidhatte ÓrÅsiÇgak«itipakamalardhernidhirasau samudraste bÃhuÓvakitacakitak«mÃbh­davana÷ / madÃndhadve «istrÅkucakalaÓakÃÓmÅramakarÅ- nirÃsavyÃsaktiæ Óiva Óiva caritrÃïi mahatÃm // Ckc_2.*8 // atra kamalardherityasya ka«Âasandhitve 'pi kamalÃyÃ÷ kamalasya ca ­ddheriti Óle«anivahiphalatvÃt sak­deveti guïatvam / sak­deva prag­hyo yathà praj¤Ãpi tava sÆk«mÃrthagrÃhiïÅ locane iva / ÓrÅsiÇgabhÆpadhÃÂÅva kÅrtÅ rÃjÃtilaÇghinÅ // Ckc_2.*9 // atra locane iveti ka«Âasandhitve 'pi prag­hyatvÃt sak­deveti guïatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla balaprabhÃve bhÅmau yathà darpakakÅcakÃrÅ / ÃdeÓanivahividhau gurÆïÃæ yathà rÃghavabhÃrgavau tvam // Ckc_2.*10 // atra bale prabhÃve ceti sÃmÃnyadharmaparigaïanÃkramavaÓÃdupamÃnayorapi taddharmiïo÷ krameïoktireva yukteti kÅcakadarpakÃrÅti vaktavye vyutkameïa bhaïanÃcchabdavyutkamamidam / atraiva rÃghavÃdapi bhÃrgavasyÃbhyarhitatvÃd bhÃrgavarÃghavÃviti vaktavye tadatikramya nirdeÓÃdarthavyutkramamidama / ubhayatrÃpi kÅcakadarpakÃrÅ bhÃrgavarÃghavÃviti ca pÃÂho ramaïÅya÷ / ## nirviÓe«avivak«ÃyÃæ yathà ghaÂÃma÷ svÅyaæ và puratatimanarghyÃnapi maïÅ-nakharvÃmuvÅæ vÃvis­ja gatiranyà na mahatà / tvayà grÃhyaæ siÇgak«itibhuji na vairaæ priyatam priyÃïÃmasmÃkaæ vacanamucitaæ mÃsma paribhÆ÷ // Ckc_2.*11 // atra puradeÓagajÃÓvaratnÃnÃmabhyarhitatvÃt pÆrvapÆrvaæ nirdeÓa÷ / athavà na visarjanakriyÃsambandhÃdanabhyarhitÃnÃæ pÆrvapÆrvamuddeÓa÷ kartavya÷ / evaæ satyuktaprakÃreïÃtikrame 'pi prÃïeÓvara sakalamapi dhanaæ svÃmine samarpya prÃïà rak«aïÅyÃ÷ / k­tamabhyahitÃnabhyarhitavivekeneti vivak«ayà ÓatrukÃntÃbhirÆktatvÃd du«Âatvam / du÷ÓaÇkÃparihÃre yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm yasyÃdyo vidita÷ kumÃratilaka÷ ÓrÅyannavoto guïairekasyÃgrajamÃtmarÆpavibhave cÃpe dvayoragrajam / ÃrƬhe tritayÃgrajaæ vijayate durvÃradorvikrame satyoktau caturagrajaæ vitaraïe ki¤cÃpi pa¤cÃgrajam // Ckc_2.*12 // atra karïÃdÅnÃmabhyarhitatvÃt pa¤cÃnÃmagrajaæ trayÃïÃmagrajaæ dvayohagrajamekasyÃgrajamiti vaktavye 'pi saækhyÃpacayasÆcitÃpraÓastipratÅtiparihÃrÃya saækhyopacayatvÃropeïo ttarottarÃbhiv­ddhidyotanÃdapakrape 'pi kramÃdatisundara iti guïatvam / uktisaækocasaukarye yathà rÃmÃ÷ ÓrÅkiÇgabhÆpÃla catvÃroæ'Óà hare÷ sphujam / samau tatra mahodÃttau vi«amau tu mahoddhatau // Ckc_2.*13 // atra k­tatretÃdvÃparakaliyuge«u bhÃrgavo rÃghavo yÃdava iti trayo rÃmÃ÷ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaÓceti catvÃro lokarak«Ãpek«ayà ÓrÅvi«ïoraæÓà ityuktÃ÷ / te«u catur«u prathama uddhato dvitÅya udÃtta÷ t­tÅyaÓcoddhataÓvaturtha udÃtta iti vaktavye paÂhitaprakÃreïa vyutkrame 'pi samÃviti dvitÅyacaturthayordaÓarathÃnnavotasaæbhÆtayo raæÓayo÷, vi«amÃviti reïukÃrohiïÅgarbhasaæbhÆtayo÷ prathamat­tÅyayoraæÓayoÓva dhÅrodÃttadhÅroddhatatvaguïasÃmyasaæbandhÃnusandhÃyinà saæk«opoktisaukarye 'pi cÃrutà samunmÅlatÅti guïatvam / ## hÃstikamÃstikasevya tavedaæ durjanatarjana siÇghan­pÃla / tarjitagarjita¬ambaramÃste Óambara¬ambarameti madÃmbu // Ckc_2.*14 // ## yathà dayodadhe tvaæ na÷ pÃhi pÃhi na÷ karuïÃæbudhe / po«yà vayaæ na vidve«yÃ÷ siÇgabhÆpÃla pÃlaya // Ckc_2.*15 // atra karuïÃæbudhe dayodadhe ityarthapunarukti÷ / pÃhi na÷ pÃhi na iti Óabdapunarukti÷ / tadubhayamapi Óat­saæbandhikà vigrahakÃrigatadainyÃtiÓayavivak«ÃyÃæ na du«yati kintu svÃrthÃtiÓayaæ pu«yatÅti guïatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃlasaÇgaratale«vaÇgÃni d­«Âvà dvi«ÃmÃtaÇkena samantata÷ kilakilÃrÃveïa vaitÃlikÃ÷ / kÃntÃ÷ khaï¬avikhï¬atÃæ parigatÃnyuccaï¬akha¬gÃhate÷ ghorÃ÷ kaÇkakulÃkule«u cakitÃÓvinvanti minvanti ca // Ckc_2.*16 // atra kaÇkakulÃkule«u saÇgare«vityanayorÃtaÇkena cakità ityanayo÷ kilakilÃrÃveïa ghorà ityanayorvaitÃlikà du«ÂvetyanayoratipratyÃsattikÃÇk«iïo÷ dÆradÆrà vighaÂanà d­Óyate / seyamanvayÃvasare sarasamÃnasaæ du÷khÃkarotÅti duranvayaæ du«Âam / ## yathà dogdhÃra÷ pÃlayÃæ kecit gopÃlÃsvakrire gavÃm / sà paraæ siÇgabhÆpena caritÃrthà vasundharà // Ckc_2.*17 // atra pÃlayäcakrire iti vaktavye pÃlayÃæ kecid gopÃlÃÓvakrire iti dÆrÃnvaytve 'pi vyavahitamapÅcchanti keciditi viÓe«ÃvyutvÃdanÃd guïatvam / ## yathà kha¬gÃnÃp­chya niryÃnti vadhÆrÃk­«Âa dhunvate / divaæ mu¤canti yÃnti k«mÃæ siÇgabhÆpÃlavidvi«a÷ // Ckc_2.*18 // atra vadhÆrÃp­cchya niryÃnti kha¬gÃnÃk­«ya dhunvate k«mÃæ mu¤canti divaæ yÃnti iti vaktavye vÃkyayo÷ parasparapadasaÇkara÷ k­ta iti vÃkyÃÇgasaÇikÅrïamidam / ## yathà vÃcÃmÅÓa sureÓa daivataguro tvÃmapyajai«Åtkila praj¤ÃyÃmanavotasiÇgan­pati÷ sacve tadairÃvatam / dÃne kalpatarÆn jità vayamamÅ tatsÃæprataæ sÃæprataæ bhoge svÃmini nirjite tvayi yathà rÃjà tathà hi prajÃ÷ // Ckc_2.*19 // atra vÃcÃmÅÓa daivataguro tvÃmapyajai«Ådityekaæ vÃkyam / sureÓa vayaæ jità ityapararaæ prativÃkyam / tayoraæÓabhÆtasambuddhipadasaÇkare 'pi vÃkyopavÃkyatvÃnna do«a÷ / ## yathà k­tÃntadaæ«ÂrÃkrÆrÃya kha¬gÃya tava bhÆpate / kà hi ÓaÇkà madÃndhÃnÃæ ti«Âhanti ÓatrubhÆvarÃ÷ // Ckc_2.*20 // atra nÃyaka tava kha¬gÃya ÓatrubhÆpÃsti«ÂhantÅti vÃkyasya garbhe kà hi ÓaÇkà madÃndhÃnÃmiti vakyÃntaramavikalaæ sthitamiti tadidaæ vÃkthagabhitam / ## yathà sakhyaÓvandramukho ni«i¤ca caraïe mandÃkine candanaæ padmÃk«a÷ sakhi padmakÅ madhukarau padmena nirvÃpaya / smeraÓrÅr naya ÓÃrikÃæ caturikÃæ dÆraæ durÃlÃpinÅæ ÓrÅsiÇge h­dayaÇgamo mama para÷ kiæ jalpitai÷ kalpitai÷ // Ckc_2.*21 // atra he sakhya÷ candramukha÷ padmÃk«a÷ smeraÓrÅ÷ nÃyako me h­dayaÇgamo nÃyaka iti vÃkyasya ni«i¤ca caraïÃvityÃdinà sakhi padmake mametyÃdinà naya ÓÃrikÃmityÃdinà / vÃkyatrayeïa pratipÃditaæ garbhitatve 'pi nÃyikÃyÃ÷ nÃyakaguïa saÇkÅrtanakramasamÃrƬhasaætÃpodvegÃdilak«aïakÃmÃvasthÃtiÓayasÆcakatvena sah­dayah­dayÃhlÃdanÃd guïatvam / ## yathà ÓÃstrÃdeva sità praj¤Ã haæsÅva viÓadaæ yaÓa÷ / tava siÇgamahÅpÃla ÓaÓÅva rÆcirà tanÆ÷ // Ckc_2.*22 // atropamÃnopameyayo÷ bhinnavacanatvaæ bhinnaliÇgatvaæ ca spa«Âam / ## yathà praj¤Ãpi tavasÆk«mÃrthadarÓinÅ locane iva / ÓrÅsiÇgabhÆpadhÃÂÅva kÅrtÅ rÃjÃti laÇghinÅ // Ckc_2.*23 // atra locane iva praj¤Ã ityupamÃnopameyayorliÇgavacanabhede 'pi sÆk«mÃrthagrÃhiïÅti viÓe«ÃvacanaÓle«avaicitrya k­tisÃmarthyena sah­dayÃnÃmudvego na bhavatÅti guïatvam / ## nyÆnopamaæ yathà nibhÃti siÇgak«itipasya mauli÷ chatreïa cÃmÅkarakumbhakena / mÃnonnataæ ÓÂaÇgamivodayÃdre÷ sampÆrïabimbena sudhÃkareïa // Ckc_2.*24 // atra cÃmÅkarakalaÓopamÃnasya kasyacidapi dharmasya sudhÃkaraviÓe«aïatvenÃnuk­tatvÃnnyÆnopamamidam / adhikopamaæ yathà siæhÃsane rÃjati siÇgabhÆpo bhujÃntare ca¤calatÃrahÃra÷ / navapravÃlojjvaladÅrghagucchastaÂe sÆmeroriva kalpav­k«a÷ // Ckc_2.*25 // atropameyapadmarÃge«vanukte«u tadupamÃnasya navapravÃlasyà dhikyÃdadhikopamÃnam / ## nyÆnopamaguïÅbhÃvo yathà bhujagÃkampitottÃlakarÃlakaravÃlayà / bhÃsate siÇgabhÆpÃlo bhadraÓrÅriva ÓÃkhayà // Ckc_2.*26 // atra karavÃlopamÃnasya k­«ïÃheranupÃdÃnÃn nyÆnopamatve 'pi vasanti candane k­«ïasarpà iti rƬheranatikleÓena tatpratÅtiriti na du«Âatvam / adhikopamasya yathà harÃvalÅvilasità vilasaddukÆlà vÃrÃÇganÃ÷ k«itipatervaÓayanti ceta÷ / jyotsnÃvisÃraviÓadà vikacotpalÃbhà rÃkÃniÓà iva virÃjitalolatÃrÃ÷ // Ckc_2.*27 // atra nÅlotpalagrahaïÃdadhikopamatve 'pi vÃravilÃsinÅkaÂÃk«avik«epayoravinÃbhÃvavij¤ÃnapariïatÃnta÷karaïÃnÃmupamÃno ddhÃÂanÃnumÃnÃdanati prayÃsena kuvalayopameyÃnÃæ kaÂÃk«avik«epÃïÃæ pratÅtiriti guïatvam / ## tatra chandovikalaæ yathà avyÃdavyÃjacasaubhÃgyavÃmabhÃgau maheÓvara÷ / kalÃvidÃæ vareïyaæ tu siÇgabhÆpÃlaÓekharam // Ckc_2.*28 // atra t­tÅyÃk«aravikalatvÃcchandovikalamidam / ## yathà sirisiægabhÆmi vihuïo jasa bharagaægappavÃha majjhammi / pariïhauïa samaddhaæ tellokkaæ hoi parisuddham // Ckc_2.*29 // atra t­tÅyapÃde dvitÅyavarïasya saæyogapÆrvatvÃdgurutvena chandovaikalye 'pi prÃk­tÃdi«u saæyuktavarïÃnÃæ hvÃïvÃkÃralpakÃradÅnÃæ tÅvraprayatnoccÃraïena pÆrvalaghutvaæ kaiÓcidi«Âamiti guïatvam / yativikalaæ yathà nityaæ toyadhimaïimekhalÃæ dharitrÅæ ÓrÅsiÇgak«itibhujÅ rak«itaæ prav­tte / vidve«ÂÃn bhajati vanipatÃvanÅpÃn mitrÃïi sphuÂamavanipatÃvanÅpÃt // Ckc_2.*30 // atra t­tÅyasthÃne yatau kartavyÃyÃæ prathamapÃde tathà na k­tamiti yativikalamidam / ## yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅbhayÃÂÅkitÃnÃkÃrairapi ÓÃbarairapi hitÃn ghorÃÇgame phakkaïe / ÃtmÅyaiva hi paÓyatÃæ piÓunayatyÃbÃlagopÃlakaæ bhÆpÃlÃn kuliÓÃtapatrakaraÓÅcihnà padÃnÃæ tati÷ // Ckc_2.*31 // atra dvÃdaÓasthÃne kartavyÃyÃæ yatau d­tÅyapÃde tathà na k­tamiti vaikalye 'pi svarasandhinimittatvÃnna do«a÷ / kriyÃvikalaæ yathà caturaÇgaripupyÆhanibarhaïapaÂÅyasà / bhÆpÃla tava kha¬gena vipado mÃnagarvitÃ÷ // Ckc_2.*32 // atra nÃmaÓe«akriyÃnta iti na vidyate / tena kriyÃvikalamidam / evaæ kÃrakÃdivikalamapyÆhyam / ## yathà rÃmÃ÷ ÓrÅsiÇgabhÆpaÓva catvÃroæÓà hare÷ sphuÂam / samau tatra mahodÃttau vi«amau tu mahoddhatau // Ckc_2.*33 // atra prathamÃrthe bhavantÅtyapek«ÃyÃæ tadantarbhÃvena vaikalye 'pi yatrÃnya kriyÃpadaæ nÃsti tatrÃsirbhavatirhi prathamapuru«e prayujyata ityanuÓÃsanÃd guïatvam / dvÅtÅyÃrdhe kriyÃbhÃvepyudÃttÃdi guïasaæbandhadyotakani«ÂhÃntatvena nirÃkÃÇbhatvÃt samarthakatvamiti guïatvam / ## yathà ÃndolikÃyà mÃsÅnamÃyÃntaæ rÃjavartmani / striya÷ paÓyanti rÃjÃnaæ pura÷ paÓcÃtparicchadam // Ckc_2.*34 // atra guïÃdÅnÃæ camatkÃrakÃraïÃnÃmasphuÂatvena pratÅte÷ jÃtimÃtravatti«ÂhatÅti kevalamidam / ## yathà sarve grahÃ÷ sanabhatrÃstava ÓrÅsiÇgabhÆpate / bhavantvekÃdasasthÃnaphaladà varadÃssadà // Ckc_2.*35 // yathà ca amÅ vediæ parita÷ kluptadi«ïyÃ÷ samidvanta÷ prÃntasaæstÅrïadarbhÃ÷ / avaghnanto duritaæ havyagandhair- vaitÃnÃstvÃæ vahnaya÷ pÃlayantu // Ckc_2.*36 // ityÃdÃvasphuÂacamatkÃrahetutvena kevalatve 'pi ÓuddhaÓrotriyasya kaïvamahar«erÃÓÅrvÃkyatvÃd grÃhyatvam / iti vÃkyado«aguïavicÃra÷ ÓrÅ÷ iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavÅndracandra praïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ dvitÅyo vilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ t­tÅyo vilÃsa÷ camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandra viracità t­tÅyo vilÃsa÷ ## yathà dÃnena karïo dayayà dilÅpo nayena kÃvyo vinayena rÃma÷ / yadi prasiddhiæ dadatÃmamÅbhi÷ ÓrÅsiÇgabhÆpo nikhilai÷ prasiddha÷ // Ckc_3.*1 // atra sarve«Ãæ padÃnÃæ jÃtyÃdivÃcakatvÃdarthasya vÃcyatvaæ pratÅyate / ## ## tatra samaveto lak«yÃrtho yathà rÃjanyake pratibhaÂaæ pratijanyaraÇge rudraæ prakÃÓayati te saravÃlarekhà / ÓrÅsiÇgabhÆpacakite ÓaraïÃgate 'smin padmek«aïaæ viv­ïute hi kaÂÃk«arekhà // Ckc_3.*2 // atra rudraÓabdo mukhyÃrthe skhaladgati÷ / tena rudreïÃvinÃbhÆtasya Óat­saæharaïasÃmarythasya lak«aïayà vivak«itatvÃt samavetalak«yÃrthatvam / nÃnÃdigantajayinaæ svapurapraveÓe k«ÅsiÇgabhÆpamanubhÃvitarÃjaÓabdam / saudhÃÇgaïÃni parito jayaÓabdapÆrva- mÃcÃralÃjakusumäjalimutkiranti // Ckc_3.*3 // atra saudhÃÇgaïÃnÃmacetanÃnÃæ pu«päjaliparik«epÃsaæbhavÃt pure ca saudhabÃhulyavivak«ayà tatsaÇgatÃ÷ paurÃÇganÃ÷ lak«yanta iti saæyuktalak«yÃrthatvam / virodhyavirodhakabhÃvÃdiramukhya÷ sambandha÷ / tadvÃn sambandhÅ yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃlaka÷ prayatate yadyatsamÃÂÅkituæ tattatpÆrayituæ cireïa niyatirbaddhavratà ti«Âhati / asmÃsu pratikÆlatà tu jahatÅ bhÆyÃ÷ k­tÃrthodyamÃ÷ jÃyethà ÓvirajÅvanÅ pravasatà masmÃkamÃlirgirà // Ckc_3.*4 // atra niyatyà bhinnÃnÃæ ripubhÆpatÅnÃæ vanaæ prati cirajÅvinÅ bhÆyà ityÃÓÅrÃÓaæsÃsaÇgaterabhÃvÃt taddvirÆddha÷ ÓÃparupÃrtho lak«yate / ÃdiÓabdÃdavayavÃvayavibhÃvasaæbandhÃdiryathà grÅ«mo ni÷Óvasite«u locanayuge var«ÃÓÓaradgaï¬yor hemantassvasakhÅmukhe«u ÓiÓiro 'pyÃlepane vastuni / caitrastalpavikalpanÃsu vasati ÓrÅsiÇgap­thvÅpate tvÃæ saæsevitumÃgate«u dharaïÅpÃle«u tadyo«itÃm // Ckc_3.*5 // atrÃvayavibhÆtartuprakramabhaÇgarÆpÃnupapatte÷ tatparihÃrÃya caitra iti pÆrvÃvayavenÃvayavÅ vasanto lak«yate / sÃdaÓyÃllak«yÃrtho yathà nÃyakasyaiva kÃnte k­tÃgasi pura÷ parivartamÃne sakhyaæ sarojaÓaÓino÷ sahasà babhÆva / rÆk«Ãk«araæ sud­Ói vaktumapÃrayantyÃm indÅvaradvayamavÃpa tu«ÃradhÃrÃm // Ckc_3.*6 // atra sarojÃdÅnÃæ mukhyÃrthÃnanvayena tatsad­Óa÷ karatalÃdilak«aïÃrtha÷ sÃd­Óyanibandhanayà lak«aïayà lak«yate / #<ÓabdenÃrthena và lak«yo vya¤janÃsahacÃriïà / vyaÇgyÃrtho vastvalaÇkÃrarasabhÃvÃdilak«aïa÷ // Ckc_3.4 //># atrÃdyo yathà lÅlÃlokanalolupaæ m­gakulaæ gantà guhÃntÃnimÃæ- statkpyagrasanavratÅha bhavità dvÅpÅ ru«ÅddÅpita÷ / yÃtà tanm­gayà ratevanamidaæ ÓrÅsiÇgabhÆpo rayÃd ityÃdirbhaya mÃdiÓantyarin­pÃ÷ strÅïÃmanÅbhÃvratam // Ckc_3.*7 // atra parilÅnaÓatrubhÆvarà giriguhÃnÃyakena nÃkrÃntà iti yattadidaæ durgaæbuddhyà na bhavati kintu palÃyità nÃnuyÃtavadhyà iti manÅ«ayeti vastu vyajyate / dvitÅyo yathà p­thvÅæ ÓrÅsiÇgabhÆpe vahati phaïavatÃmÅÓitÃraæ pramodÃ- dÃkalpaæ kelitalpaæ kalayitumanasoradipuæso nirodhe / bhÆmau bhÃraprasaÇgÃtpunarapi patità kelitalpÃpadeÓÃ- dÃkalpatvaikayogyaæ bhujaga iti padaæ gÃyate khyÃtapÆrvam // Ckc_3.*8 // atra nÃyakasya sarve«u rÃjasu sevake«u raïÃbhÃvÃdalabdhanavakapÃlasya kapÃlino jÅrïakapÃlamÃlikÃsthÃne bhÆbhÃraviyuktaæ Óe«Ãhiæ niveÓayitukÃmasya vetyutprek«ÃlahkÃro vyajyate / ki¤ca nÃyakenaiva jagattrÃïabÃra nirvahaïÃdÃÓvastasya nÃrÃyaïasya nidrÃmÃkÃÇk«ata iveti ca tenaiva pratÅyate / rasarÆpast­tÅyo yathà ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya ripavo dhÃÂÅk«aterÃkulÃ÷ Óu«yattÃlupuÂaæ skhalatpadatalaæ vyÃlokayanto diÓa÷ / dhÃvitvà kathamapyupetya tamasà gìhopagƬhÃæ guhÃm anvi«yanti tadantare 'pi karasaæsparÓena gartÃntaram // Ckc_3.*9 // atra nÃyakavirodhisamÃÓrayo bhayÃnako raso nijavibÃvÃdibhirasaælak«yakramatayà vyajyate / bhÃvarÆpaÓcaturtho yathà nÃyakasyaiva Ó­ÇgÃravÅrasauhÃrdaæ maugdhyavaiyÃtyasauh­dam / lÃsyatÃï¬avasaujanyaæ dÃmpatyaæ tad bhajÃmahe // Ckc_3.*10 // atra maugdyetyÃdau viruddhagaïaghaÂanayà lÃsyetyÃdau viruddhakriyÃghaÂanayà dÃmpatyamityatra viruddhajÃtighaÂanayà vÃcintyaiÓvaryapratipÃdakor'dhanÃrÅÓvaralak«aïÃbhimatadaivatagaicaro vakturbhaktibhÃvo vyajyate / evamanyepyÃdiÓabdagrÃhyà rasabhÃvÃdirÆpà vyaÇyÃrthÃstatratatrodÃharaïe dra«ÂavyÃ÷ / athÃrthado«Ã÷ / ## ## atrÃpÃrthamityÃdau bhÃvapradhÃnanirdeÓÃnnapuæsakatvamavagantavyam / ## yathà caitye ÓaæbhorvadanadaÓake vÅk«ya dÅrghaæ karÃgram matvà durgaæ lavaïadhanu«e kÃmadevÃya huæ pha / ityÃrÃdhya praïavamukhare präjalau pÃraÓÅke tu«Âà lak«mÅrvitarati Óubhaæ siÇgabhÆpÃlakÃya // Ckc_3.*11 // atra parasparÃsaÇgatatvÃt samudÃyÃrthaÓÆnyatà spa«Âaiva / ## vyÃkulabhÃve yathà ko và je«yati somavaæÓatilakÃnasmÃn raïaprÃÇgaïe hantÃsmÃsu parÃÇmukho hatavidhi÷ kiæ durgamadhyÃsmahe / asmatpÆrvan­pÃnayaæ nihatavÃn dÅrghÃn dhigasmadbhujÃn kiæ vÃkyairanavotasiÇgan­pate÷ sevaiva k­tyaæ padam // Ckc_3.*12 // atra vÃkyÃrthanÃæ parasparÃsaÇgatatve 'pi nÃyakajaitrayÃtrÃsamÃkarïanavyÃkulÃnÃæ pratyathibhÆpÃnÃæ nÃnÃbhÃvaÓÃbalyasÆcakatvÃd guïatvam / unmattabhÃve yathà autsukyÃdanavotasiÇgan­paterÃkÃramÃlikhya sà nirvarïyÃyamasau mama priya iti premÃbhiyogabhramÃt / ÃÓÆtthÃya tatopas­tya tarasà kiæcidviv­ttÃnanà sÃsÆyaæ sadarasmitaæ sacarasmitaæ sacakitaæ sÃkÃÇk«amÃlaukate // Ckc_3.*13 // atra citramuddiÓyÃÓÆtthÃnÃpasaraïad­«ÂivikÃrÃdÅnÃmarthÃnÃmasaÇgatatvena samudÃyatvaÓÆnyatve 'pi rÃgotkar«apratipÃdakasamastakÃmÃvasthÃsÆcakatvÃd gumatvam / ## yathà netrÃbhyÃmavalokya siÇgan­patiæ dvÃbhyÃæ raïe vidvi«a÷ savyÆhairabhiyÃnti sapratibhaÂÃnÃlokya garvoddhatÃn / do«ïà svena nijaæ k­pÃïamavate tatkha¬gadhÃrÃæ gatÃs te sva÷strÅkucakumbhayorm­gamadaæ lumpanti lumpanti ca // Ckc_3.*14 // atrÃvalokyetyanenaiva netrÃbhyÃmiti, netrÃbhyÃmityanenaiva dvÃbhyÃmiti do«ïà k­pÃïamavata ityanenaiva, svena nijamiti cÃrthasÃmarthyÃdevÃvagate÷ netrÃdÅnÃæ gatÃrthatvam / surastrÅm­gamadalepanakrŬayaiva ripÆïÃæ kathÃÓe«atvÃvagate÷ sva÷strÅti ÓabdaÓle«asÃmarthyalabdhanijastrÅkucakumbham­gamadalepanakriyÃyà aprayojanatvÃd vyarthatvam / ## yathà alolairÃÓvaryÃdavicalitalajjÃparimalai÷ pramodÃdudvelaiÓcakitahariïÅvÅk«aïasakhai÷ / amandairautsukyÃtpraïayalaharÅmarmapiÓunair apÃÇagaissiÇgak«mÃramaïamabalà vÅk«itavatÅ // Ckc_3.*15 // atra nÃyakamabalà vÅk«itavatÅtyanenaivÃnanyasiddhenÃvagatasyÃpÃÇagairityasya gatÃrthatve 'pi ni«pandatvalajjÃparimalÃdiviÓe«avivak«ayopÃttatvÃdado«a÷ / aprayojanasya yathà saÇkalpairanavotasiÇgan­patau saærƬhamÆlÃÇkurai- rÃkrÃntà tanutÃæ gatà smaraÓaraiÓÓÃteva ÓÃtodarÅ / asmannÆlamidaæ tanutvamiti kiæ lajjÃlasai locane prÃpte pak«mapuÂÃv­tiæ ratipatestat ketanaæ j­mbhatÃm // Ckc_3.*16 // atra mÅnavij­mbhaïakathanasya prak­tÃvasthÃnupayogitvenÃprayojakatve 'pi loke prÃyeïa paribhÆtÃnÃæ parÃbhaviturÃpadaæ vinà vij­mbhaïaæ na saæbhavatÅti locanayorapunarunmÅlanasÆcanena navamÃvasthÃyÃ÷ parÃkëÂhà pratÅyata iti guïatvam / ## yathà saærak«itÃæ vetanamÃnanÃbhyÃæ karoti senÃæ vinihatya ÓatrÆn / kalyÃïabhÆpo vinihatya ÓatrÆn balÃni saærak«ati vetanÃdya÷ // Ckc_3.*17 // atra pÆrvottarÃrdhayorap­thagabhiprÃyatvÃdekÃrtham / ## yathà kumÃraÓrÅsiÇge jaladhiraÓanÃæ ÓÃsati mahÅm amaryÃdÃdhvastÃ÷ patanapariïÃhapratibhuva÷ / adharmà nirmÆlà narakaparipÃkapraïidhayo vina«Âà duÓce«ÂÃ÷ kalikalu«aveÓÅparidhaya÷ // Ckc_3.*18 // atra dvitÅyÃdi«u pÃde«u bhinnÃrthatvÃbhÃve 'pi kenacidadharmagandho 'pyasmaddeÓe na vidyata iti trirvÃcà dharmaprati«ÂhÃpakasvÃmipak«apÃtÃtiÓayopak«iptaæ sodrekeïa cetasÃbhihitatvÃd guïatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgabhÆpadhÃÂÅ«u vidvi«o hÅnasÃdhanÃ÷ / sÃlaÓreïimupÃÓritya kurvate jÅvataæ t­ïam // Ckc_3.*19 // atra hÅnasÃdhanà vidvi«a÷ sÃlaÓreïiæ prÃkÃrapaÇktimÃÓritya jÅvanaæ prÃïÃn t­ïaæ kurvate t­ïÃya manyanta ityartha÷ / athavà sÃlaÓreïiæ vÃÂikÃmÃÓritya hÅnasÃdhanÃ÷ t­ïaæ jÅvanaæ prÃïadhÃraïaæ kurvata iti ca nÃsatpratipak«atvamasatpratipak«atvaæ ve 'ti saæÓayapratÅte÷ sasaæÓayamidam / ## yathà kokilaspardhisallÃpà m­gavairivilocanÃ÷ / vÃmÃ÷ ÓyÃmà vaÓÅkartuæ neÓate siÇgabhÆpatim // Ckc_3.*20 // atra kokilaspardhina÷ kokilasvaravat kalamadhurÃssallÃpà yÃsÃæ tÃ÷ / m­gavairÅïi m­galocanatulyÃni locanÃni yÃsÃæ tÃ÷ / vÃmÃ÷ ramyÃ÷ ÓyÃmà yuvatayo nÃyakaæ vaÓÅkartuæ neÓate na Óaktà ityanena strÅvyasanamasya nÃstÅti / uta kokilaspardhinÃæ kÃkÃnÃæ sallÃpa iva sallÃpà yÃsÃæ tÃ÷nÃmÃ÷ vakrÃ÷ ÓyÃmÃ÷ kÃlÃÇgya÷ enaæ vaÓÅkartuæ neÓata ityanenÃnuttamÃsu kÃkasvarìhyÃsu strÅ«u na ramanta iti kÃmaÓÃstraparij¤ÃnamastÅti và sandehe ubhayathÃpi nÃyakotkar«apratÅtiriti guïatvam / ## yathà ghorÃjiraÇge pratipak«abhÆpÃ÷ ÓrÅkiÇgabhÆpÃlavasuæ vilokya / kurvanti mauhÆrtikasÃrvabhaumai÷ prayÃïahorÃpariÓodhanÃni // Ckc_3.*21 // atra pÆrvaæ purÃnnirgatya pratipak«abhÆpai÷ paÓvÃdatikrÃntaprayÃïalagnapariÓodhanaæ kriyata ityapakramatvam / ## yathà paÓcÃnmu¤cati te cittaæ k«amÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpate / purastÃdeva mu¤canti paurastyà bhÆbhuja÷ k«amÃ÷ // Ckc_3.*22 // atra pÆrvabhÃvino nÃyakacitte titik«Ãmok«aïasya heto÷, hetumata÷ paÓvÃdbhÃvina÷ pratirÃjanijadeÓamok«aïasya ca paurvÃparyaviparyasÃdapakramatve 'pi nÃyakatitik«Ãmok«aïasya deÓamok«aïalak«aïapratirÃjasÃdhvasoddÅpanaprakÃÓanaparatvÃdado«a÷ / ## yathà gaïa¬agrÃvatale nipÃtayata và gartÃntare datta và vyÃghrÃïÃæ purata÷ parik«ipata và vyÃkroÓato bÃlakÃn / hantÃmÅ parito vanaæ m­gayata÷ k«mÃpÃlacƬÃmaïe÷ vartante bhavatÅbhiradya hivayaæ sarve 'pi dahyÃmahe // Ckc_3.*23 // atra nÃyakacamÆdhÃÂÅbhayena giriguhÃsu lÅnÃnÃæ kulÅnakuÂumbinÅruddiÓya bÃlakarodananivÃraïÃbhiprÃyamÃtrÃïyapi pratyak«e rÆk«ÃrthÃnyak«arÃïi gaditÃnÅti paru«atvam / ## hitopadeÓe yathà asmadvak«asijadvayÃtkimu sukhaæ svardanti kumbhadvayaæ pÅyÆ«aæ kimu sÃramasmadadharÃdasmÃdapasmÃritam / ko 'yaæ vo janiteti sÃhasarasÃn ÓrÅvÅrasiÇghaprabho saærambhÃdapasÃrayantyarin­pÃn prau¬hÃ÷ pratÅtoktibhi÷ // Ckc_3.*24 // atra mÃraïaÓÆcanÃbhiprÃyeïa paru«atve 'pi maraïaparyavasÃyÅ balavatà nÃyakena virodha÷ pariharaïÅya iti hitopadeÓatvÃd guïatvam / atikrÃntasmaraïe yathà yanmukto 'yamajihvikà priyasakhà tvatkha¬gadhÃrÃmukhÃd yo d­«Âo na ca tai÷ kirÃtahatakairdurgopahÃrodyatai÷ / tacvanmaÇgala sÆtravaibhava miti prastauti siÇgaprabhor dhÃÂÅsaæbhramana«Âadu«Âapatikà ¤caikÃæ striyaæ bandhutà // Ckc_3.*25 // atra prathamÃrdhe paru«atve 'pi saæbhÃvitÃtikrÃntÃnuvÃdamÃtraparatvÃd guïatvam / ## yathà Órutvà siÇgak«itipatiraïÃrambhagambhÅragho«Ãn Óu«yattÃlu pratin­patayasstabdhajaÇghaæ patanta÷ / saæmuhyante Óruti«u marutÃæ ÓailakÃntÃradeÓe niryÃntÅ«u Órutipujasukhaæ vaiïavÅbhyo vapÃbhya÷ // Ckc_3.*26 // atra dhÃÂÅbhayena palÃyamÃnÃnÃæ manasa÷ kÅcakarandhrasamÅraïaÓravaïasukhÃnusandhÃnamanucitamiti virasatvam / ## yathà kastÆryà tatkapola dvayabhuvi makarÅ nirmitau prastutÃyÃæ nirmitsÆnÃæ svavak«asyatiparicayÃcvatpraÓasterupÃæÓu / vÅra ÓrÅsiÇgabhÆpa tvadahitakubhujÃæ rÃjyalak«mÅsapatnÅ- mÃnavyÃjena lajjÃæ sapadi vidadhate svÃvarodhÃ÷ pragalbhÃ÷ // Ckc_3.*27 // atra pratinÃyakagatà nÃyakabirudavilekhananimittayà janità svÃvarodhasÃnnidhyÃdibhiruddÅpità lajjÃnumitai÷ nirvedadainyavi«ÃdÃdibhirabhivyaktà nirvedadainyavi«ÃdÃdibhirupacità tadanu tadanumitaireva mÃnasikakutsÃdibhirabhivyaktà nijajÅvitajugupsà ca svÃvarodhavi«ayà tatprÃgalbhÆyÃdibhiruddÅpità makarikÃtapatranirmÃïadibhirabhivyaktà tadanumitai÷ har«Ãdibhirupacità ratiÓva nirbharamekatra saæniveÓita ityanaucityena virasatve 'pi tayornÃyakabirudavileÓanahetutayà nÃyakak­pÃkaÂÃk«aprasÃda sampannatayà ca na saæbhÃvyamÃnayoÓÓaraïÃgatarak«aïalak«aïanÃyakagataparopakÃratvenà prÃdhÃnyÃdadu«Âatvam // ## yathà gau¬ÅpÃnamadÃlasÃ÷ parigaladdhammillamallÅsraja÷ savyÃjaskhalitoktayo madavatÅsÅmantaratnaÓriya÷ / tÃruïyodadhiÓÅkarà smarakalÃsÃmrÃjyasiddhikriyÃ÷ ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakaguïÃn gÃyanti gau¬ÃÇganÃ÷ // Ckc_3.*28 // atra mattajÃtyupakramasya madavatÅtyÃdiguïavarïanenÃnirvÃhÃd guïatvam / ## yathà grÅ«mo ni÷Óvasite«u locanayuge var«Ã÷ Óaradgaï¬ayoriti pÆrvodÃh­te«u ­tu«vekavacanaprakramasya var«Ã iti bahuvacanopÃdÃnÃd bhinnatve 'pi bhÆmnyeva var«Ã ityanuÓÃsanÃd bahuvacanaÓruterapyarthaikyasyÃtyÃjyatvÃdekavacanachÃyà na hÅyata iti guïatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tavÃhitÃnÃæ ni÷ÓvÃsavegà girikÃnanÃni / kurvanti nirdagdhaniku¤japu¤jaæ paryastagaï¬opalamaï¬alÃni // Ckc_3.*29 // atra parÃbhavabhÃrÃdatyu«ïÃnÃmatibahulÃnÃmapi ripun­pÃla ni÷ÓvÃsavegÃnÃmÃbhogo tathÃvidhadÃhakak«epakatvayoraÓraddheyatvamityatimÃtratvam / ## Ãdyaæ yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅ«u vÃjichaÂà riækhoddhÆtarajobhirambunidhayo viÓve 'pi gÃdhÅk­tÃ÷ / ca¤catketupaÂÃntavÃntapavanair bhÆyopyagÃdhÅk­tÃ÷ bhadre bhendramadÃmbunà punaramÅ pÆrvÃdhikaæ pÆritÃ÷ // Ckc_3.*30 // atra senÃvÃjirajasà samudrÃïÃæ Óo«aïa sthalÅkaraïÃdiratimÃtratve 'pi punarapivÃripÆrakalpanayà vastusthiteravirodhÃd gìhamÃrgÃnuvartinÃæ vidagdhÃnÃmatiguïatvam / dvitÅyaæ yathà yÃtreyaæ kuladevatÃsu kimutodvÃhakramo bhÆbhujÃm ÃcÃrà nu sakhÅti và pratipataæ vadhvà vivÃhotsave / dhÃÂÅsaæÓravaïà tpalÃyanavatÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpadvi«Ãæ rÃj¤Ãæ marmanik­ntane paÂutarà tanmaï¬alÃgrÃdapi // Ckc_3.*31 // atra vÃcÃæ kha¬gÃdapi h­dayamarmabhedakathanà datimÃtratve 'pi tÃd­ÓÃnÃæ tÃd­ÓÃni vacanÃni vajrÃdapi h­dayamarmÃïi bhindanti / kimuta kha¬gÃdiriti lokasthiteranuvartanÃdvidarbhamÃrgÃnusÃriïÃæ dÃk«iïÃtyÃnÃmatiguïatvam / ## yathà kro¬Ãn khananti vipine bhak«ayanti m­gÃn kuÓÃn / nidrÃnti pÃdapachÃye kalyÃïan­pavidvi«a÷ // Ckc_3.*32 // atra vidvi«Ãæ nagare«u bhayavyÃkulatayà kadÃcidapi nidrà cak«u÷ nopaiti bhra«ÂarÃjyÃstu kÃntÃre vanyajantuvat visrabdhà nidrÃntÅti vivak«itasyÃpi camatkÃrasyÃtikleÓena pratÅte rasphuÂÃlaÇkÃratvÃccÃnujjvalatvam / ## yathà "sarve grahà sanak«atrÃ" ityÃdi pÆrvodÃh­tam / atra jÃtyÃdyarthÃlaÇkÃraviraheïÃnujjvalatve 'pi ÓuddhaÓrotriyÃÓÅrvÃdÃnukaraïatvÃd guïatvam / ## nÅcÃdhikopamÃne yathà ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavadÅyak­pÃïarekhÃm Ãlokya paktimakuÓÃgraniÓÃtadhÃrÃm / lÅnÃ÷ praviÓya vipinaæ pradarÃntarÃlaæ nÃrÃyaïodaradarÅmiva vairibhÆpÃ÷ // Ckc_3.*33 // atra kha¬gadhÃrÃæ prati kuÓadhÃrÃyÃmatiniÓÃtatve nÅcatvÃdatinÅcopamÃnatvaæ vipinapradaraæ prati vaipulyena nÃrÃyaïodarasyÃtyÃdhikyÃdadhikopamÃnatvam / asad­k«opamÃnatvaæ yathà maï¬alÅk­takodaï¬o raïe kalyÃïabhÆpati÷ / karakampitakalhÃro mÅnÃhka iva rÃjate // Ckc_3.*34 // atra kodaï¬asaugandhikayo÷ sÃmyagandhasyÃbÃvÃdasad­k«opamÃnatvam / #<Ãdyayostu guïÅbhÃva÷ kadÃpi kavikauÓalÃt // Ckc_3.27 //># yathà paripanthini siÇgan­po dhanakaïikÃæ kanakagiririvÃdatte / pÃtre ti«Âhati purata÷ t­ïakaïavacyajati kanakÃni // Ckc_3.*35 // atra kanakagirit­ïakaïayoratyadhikanÅcayorupamÃnatve 'pi nÃyakasyÃrthadharmÃrjanÃpramÃdÃvati Óayavivak«ÃyÃæ na du«yata÷ / ## yathà avivekÅ na surabhivat cintÃmaïiriva na yÃti kÃÂhinyam / ÓrÅsiÇgabhÆpatilaka÷ Óiva Óiva bhÆlokabhÃgyasaubhÃgyam // Ckc_3.*36 // atropamÃnopameyayorvai«amye 'pi vyatirekopamÃnatvÃd guïatvam / ## yathà hanta saugandhikakarÃ÷ sphuÂakokanadÃæghraya÷ / ÓrÅkiÇgabhÆpadhÃÂÅbhi÷ jarjarà ghÆrjarastriya÷ // Ckc_3.*37 // atra saugandhikakokanadayo÷ kÃntÃkaracaraïopamÃnatvena kaviprayoge«u na prasiddhiriti du«Âatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla bhavatprayuktanÃrÃcapaÇktyà parita÷ patantyà / arÃji vÅrÃhita rÃjakaïÂhe surÃÇganÃsaævaraïasrajeva // Ckc_3.*38 // atra nÃrÃjapaÇiktasvayaævaraïasrajorupameyopamÃnabhÃvÃprasiddhÃvapi surÃÇgÃnÃæ bhoga hetutvasÃmyÃcchamatkÃrÃtisya iti guïatvam / ## yathà uddÅpitÃ÷ prahÃreïa bhÆpÃla tava ÓÃtravÃ÷ / randhre prahartumauddhatyÃdunnamanti namanti ca // Ckc_3.*39 // atra prahÃroddÅpanaæ randhraprahÃrÃya namanonnamane ca ÓiÓne 'pi vidyete iti tatpratÅteraÓlÅlatvam / ## yathà jitvà tatpariraæbhaïa prak­tikaæ dyÆte sakhÅnÃæ pura÷ ÓÃryÃropaïasÆcite païavidhau ÓrÅsiÇgabhÆmÅbhujà / mandasmerakapolakÃntilaharÅsaækrÃntavaktrek«aïà sÃsvinnÃÇguli ÓÃrikÃparikaraæ sajjÅkaroti priyà // Ckc_3.*40 // atra ÓÃrikÃstryupari ÓÃrikÃropaïena pumbhÃvakelirÆpasyÃÓlÅlasya pratÅteraÓlÅlatve 'pi kavibhirevaævidhasyÃslÅlasyÃÇgÅkÃrÃd guïatvam / kutra kavibhirevamurarÅk­tamiti cettarhi sÃdhu sarvato nidarÓayÃma÷ / tathà hi tadÃnanaæ m­tsurabhi k«itÅÓvaro rahasyupÃghrÃya na t­ptimÃyayau // Ckc_3.*41 // --iti raghuvaæÓe kli«Âacandramadayai÷ kacagrahairutpathÃhitanakhaæ samatsaram / tasyatacchithilamekalÃguïaæ pÃrvatÅratamabhÆdat­ptaye // Ckc_3.*42 // --iti kumÃrasaæbhave mukhapradhÃnai ravilaæbapÆrvai÷ kaïÂhagrahai÷ k«ipranipŬitÃÇgai÷ / karapracÃrai÷ Óithiloparodhairlabdhai÷ priyÃyà mumude mukunda÷ // Ckc_3.*43 // --iti kandarpasaæbhave protayà galitanÅvi nirasyannuttarÅyamavalambitakäci / maï¬alÅk­tap­thustanabhÃraæ sasvaje dayitayà h­dayeÓa÷ // Ckc_3.*44 // --iti bhÃrabikÃvye ÃÓulaÇghitavatÅ«ÂakarÃgre nÅvimardhamukulÅk­tad­«Âyà / raktavaiïikahatÃdharatantri maï¬alakvaïiætacÃru cukÆje // Ckc_3.*45 // --iti mÃghakÃvye evamanyatrÃpi vij¤eyam / ## deÓÃdiviruddhÃni yathà rÃdhe mÃsi divÃniÓaæ m­gamadavyÃlepino mÃlatÅ ÓayyÃyÃæ yamunÃtaraÇgapavanasparÓotsukairvatsalai÷ / dhÃtrÅnÃyakasevanÃya milità bhÆmÅÓvarà mÃnino rÃjÃdrau maïihÃrasaurabhamayai÷ krŬhanti bandÅjanai÷ // Ckc_3.*46 // atrÃndhradeÓe yamuneti deÓanirodha÷ / rÃdhemÃsi mÃlatÅÓayyeti kÃlavirodha÷ / hÃrÃïÃæ saurabhamiti lokavirodha÷ / ete pratyak«avirodhÃ÷ / mÃnina÷ sovà milità iti svavacanavirodha÷ / bandijanà vatsalà ityaucityavirodha÷ / anyasevakÃnÃmaharniÓaæ krŬeti yuktivirodha÷ / ete anumÃnavirodhÃ÷ / bandÅk­tai÷ paraparigrahai÷ krŬantÅti karmasaæhitÃvirodha÷ / bandÅ«vanyÃsakte÷ vyasanamapak­tastrÅ«u viÓvÃsaÓcetyarthÃgamavirodha÷ / grÅ«me divÃniÓaæ krŬanaæ pak«Ãdvar«anidÃghayorityÃyurvedavirodha÷ / grÅ«me kastÆrikÃvilepanaæ bhogaÓÃstravirodha÷ / atrÃgamÃntarbhÆtÃnÃmapi kalÃÓÃstrÃïÃæ p­thagabhidhÃnaæ tadj¤Ãnasya sÃhitye prÃdhÃnyaj¤ÃpanÃrtham / ## utpÃtavivak«ÃyÃæ yathà uddaï¬apratigaï¬abheravavibho smere kaÂÃk«e ru«Ã jÃte kokanadacchavipratibhaÂe rëÂre«u vidve«iïÃm / mÃkandÃÓÓarati prabhÆtakalikÃ÷ padmaæ kukÆlodare pëÃïÃ÷ prahasanti hanta dadhate sandhyÃsu nidrà dvijÃ÷ // Ckc_3.*47 // atra Óaradi mÃkandaprasÆnÃnÅti kÃlavirodha÷ / kukÆlodare padmamiti yuktivirodha÷ pëÃïÃ÷ prahasantÅti lokavirodha÷ / tade«Ãæ du«Âatve 'pi nÃyakakopajani«yamÃïaparëÂravipattisÆcakaturnimittavivak«ayà guïatvam / anubhÃvavivabhÃyÃæ yathà kastÆrÅm­gayÆdhasevitatalai÷ karpÆrapÃlÅdrumair ÃrÃmÃnabhirÃmatÃmupagatÃnÃlokya rÃjÃcale / vismerà h­di pa¤cavarïakaÓukÃdÃkarïya karïotsavaæ ÓrÅsiÇgak«itipÃlavikramakalÃæ nandantyapÆrve janÃ÷ // Ckc_3.*48 // atrÃndhradeÓe kastÆrÅm­gakarpÆradrumÃdisaddhÃva iti deÓaviruddhatve 'pi nÃnÃdvÅpÃdhÅÓasakÃÓÃdupÃyanagrahaïasamarthanÃyakaprabhÃvavarïanavivak«ayà guïatvam / #<ÓabdÃrtharÆpaæ taditaæ kÃvyaæ ÓabdÃrthakovidai÷ / traividhyena camatkÃri camatkÃritaraæ yathà // Ckc_3.36 // camatkÃritamaæ ceti pravivicya nidarÓitam / ÓabdacÃrutvatÃtparye camatkÃrÅti kathyate // Ckc_3.37 //># yathà kamalamukulapÃlÅkalpitÃpÃnakotÅ kalamadhukaramÃlÃkÃkalÅkalpanÃde÷ / sarasi sarasatÅre sÃrasÃrÃpasÃre viharati bharitaughe rÃjaÓailÃdhirÃja÷ // Ckc_3.*49 // atrÃnuprÃsanirvahaïamÃtre kaviprayatnasya viÓrÃnte÷ ÓabdamÃtracÃrutvÃdidaæ kÃvyaæ camatkÃrÅtyucyate / ## yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅbhayÃÂÅkitÃn ÃkÃrairapi ÓÃbarairapihitÃn ghorÃÇgaïe phakkaïe / ÃtmÅyaiva hi paÓyatÃæ piÓunayatyÃbÃlagaupÃlakaæ bhÆpÃlÃtkuliÓÃtapatra kalaÓÅcihnà padÃnÃæ tati÷ // Ckc_3.*50 // atra kaitavakirÃtÃnÃæ pratinÃyakÃnÃæ kulisÃdirÃjalak«aïalak«itapadÃvalÅparij¤Ãnena yadime rÃjÃna ityabhyÆhanaæ so 'yamanumÃnÃmaÇkÃra÷ / tatraiva kaviprayatnasya viÓrÃntiriti vÃcakÃk«aramullaÇghya vÃcyacÃrutvatÃtparyÃditaæ camatkÃritaramityucyate / ## tathà cÃhu÷ ## iti // agƬhavyaÇgyaæ yathà kastÆrÅm­gayÆthasevitatalai÷ karpÆrapÃlÅdrumair ÃrÃmÃnabhirÃmatÃmupagatÃnÃlokya rÃjÃcale / vismerà h­di pa¤cavarïakaÓukÃdÃkarïya karïotsavaæ ÓrÅsiÇgak«itipÃlavikramakalÃæ nandantyapÆrve janÃ÷ // Ckc_3.*51 // atra vikramakalÃmityarthaÓaktimÆlasya nÃnÃdvÅpÃdhipaprahitasyopÃyanaviÓe«arÆpasya vyaÇgyasyoparyeva prabhÃvÃdidamagƬhaæ vyaÇgyaæ nÃma camatkÃritaraæ kÃvyam / aparÃÇgavyaÇgyaæ yathà cÆtÃlokabhiyà nimÅlitad­Óo ra¤janti bhÃgÃntaraæ bandhÆnÃæ ca kuhÆbhiyà Órutirudho nÃkarïayantyo gira÷ / pÃndhairbhÆtabhiyà palÃyanaparairnÃveditÃdhvakramÃ÷ khidyanti tvadaristriyo vanabhuvi ÓrÅsiÇgap­thvÅpate // Ckc_3.*52 // atra ÓatrustrÅvipralambhasya karuïÃÇgatvam / vÃcyasiddhyaÇgaæ yathà «a¬hbhi÷ «o¬haÓabhi÷ pÆrvairgaurekà mahi«Å k­tà / saiva ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaku¤jareïa viÓÅk­tà // Ckc_3.*53 // atra vaÓeti gajakÃntÃlak«aïaæ vyaÇgyaæ bhÆpÃlaku¤jareïetyatropamÃrÆpakasandehe rÆpakasiddhimupapÃdayatÅti vÃcyasiddhyaÇgamidam / asphuÂaæ yathà citraæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlo vimathya ripuvÃhinÅm / vikiratyam­taæ sarvaÓravaïÃnandakÃraïam // Ckc_3.*54 // atra mandara÷ samudraæ vimathya ke«Ãæcideva rasanÃnandakÃraïa mam­tamutpÃdayÃmÃsa / nÃyakastu vÃhinÅæ vimathya sarvalokaÓravaïÃnandakÃraïaæ kÅrtirÆpamam­taæ dik«upÆrayatÅti mandarÃnnÃyakasyÃdhikyapratipÃdanÃt pratÅyamÃnasya vyatirekasya nÃtisphuÂatvam / sandigdhavyaÇgyaæ yathà ÓrÅsiÇgabhÆpap­tanÃdhik­tai÷ ni«aïïair ÃsthÃnasaudhamaïitoraïavetikÃsu / Ãlokanena haridÃgatarÃja rÃjir- d­«Âà kapolatalakandalitasmitena // Ckc_3.*55 // atra nÃnÃdigantÃgatarÃjakagocaraæ senÃpatÅnÃæ sasmitÃnalokanaæ saæbhÃvanÃbhiprÃyeïa và raïe«u prabhÆtatadÅyakÃtaradaÓÃsmaraïena veti sandeha÷ / tulyaprÃdhÃnyavyaÇgyaæ yathà tava ÓrÅsiÇgabhÆpÃla pratÃpatapanodaya÷ / sÃtapatrÃn mahÅpÃlÃn santÃpayati santatam // Ckc_3.*56 // atra sÃtapatrÃn ÓatrÆn pratÃpatapana÷ santÃpayatÅti vÃcyasya nirÃtapatrÃn na÷ santÃpayatÅti vyaÇgyasya ca prÃdhÃnyaæ samameva pratÅyate / kÃkvÃk«iptaæ yathà bhadrebhÃdaÓanabhatak«itidharagrÃvaÓriyo 'gre sthitÃ÷ rÃjirvà javanirjitÃrkahayatà vibhrÃjinÃæ vÃjinÃm / uddaï¬apratigaï¬abhairavavibhuæ prÃïeÓa ÓuddhÃÇgaïe hantÃdyÃpi did­k«ase na suh­da÷ prÃïà na cÃhaæ hitÃ÷ // Ckc_3.*57 // atra pratinÃyakamuddiÓya taddevÅvÃkye gandhagajà vÃjino và tavÃgre na sthità prÃïÃsva priyà evÃhaæ ca tava hitaiveti vyaÇgyaæ pratÅyamÃnamapi ku¤jarÃdayo 'gre sthità và ityÃdi kÃkusahakÃriïà vÃcakaÓabdenaivÃk«ipyata ityupasarjanÅbhÆtatvam / asundaraæ yathà dhÃtrÅmatikramya parisphurantÅ bhujaÇgalokÃnabhitaÓvarantÅ / ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tava prabhÃvÃt ÓlÃghyà hi kÅrti÷ sumanog­he«u // Ckc_3.*58 // atra kÅrte÷ dhÆrtastriyà sÃmyaæ ÓabdaÓaktipratÅtamapi vÃcyÃdanatiÓÃyÅti na sundaram / ## yathà siÇgaprabhuralaÇkÃrÅ laÇkÃrÅ rÃghava÷ puna÷ / varïÃntaratvamubhayo÷ ÓrÆyate sarvasammatam // Ckc_3.*59 // atra varïenÃk«areïÃntaraæ bhedo yayostacvamiti vÃcye prati«Âhite varïo vaiÓyajÃtirantaraæ nÃyakaraghunÃyakayoriti parasparavyatirekÃlahkÃro vyaÇgya÷ / tasyaiva kavitÃtparyaviÓrÃntidhÃmatvÃccÃrutvamiti camatkÃritamatvam / yathà và k­tÃyastambhanirbhedo bhaktaprahlÃdapo«aka÷ / ÓrÅpatinaærasiæho 'yaæ rÃjate rÃjaÓekhara÷ // Ckc_3.*60 // atra ÓabdaÓaktimÆlo nÃyakavaikuïÂhakaïÂhÅravayorupamÃlaÇkÃro vyajyate / anena ca k«aïÃdiva nÃyako nikhilavirodhividÃraïakriyÃpariïati samarthanirvakraparÃkrama iti vidhirupaæ vastu vyajyate / etena ca nÃyakena saha virodho na karaïÅya iti ni«edharÆpaæ vastu, amunà ca nÃyakapratibhaÂÅbhÆtà mahÅpÃlà nirbuddhaya ityutprek«Ã vyajyate / anayà ca nÃyakavirodhino naranÃyakà daivaparÃhatà ityutprek«Ãparà vyajyate / evaæ pratiÓatrupratibhÃviÓe«apratyayÃrthaparaæparÃsamunme«asaæpannatayà bìhamacintyamahimaviÓrÃntidhÃmatÃæ nÅtaæ tadidaæ camatkÃritamamityucyate / atra bhedaprapa¤co dhvanilocanÃdigranthe«u dra«Âavya÷ / ## bhadraæ ca satÃlamatÃlaæ miÓraæ ceti trividham / yatra (padyÃnantaraæ tricatura) padyÃntatantrÅ caturamÃtrÃdi niyame kevalakalikotkalikÃnibandha÷ tatsatÃlabhadram / tadidamudÃharaïÃdi«u / yatra padyÃnantaraæ gadyÃni kalikÃÓva tanmiÓrabhadram / tadidaæ caturbhadrÃdivi«ayam / caturbhadranibandhanÃprakÃrastu yatki¤cidÃrabhaÂÅv­ttiyogyamÃÓÅrvÃdabhÆ«itaæ saæbuddhivibhaktisaæbhaktanÃyakanÃmÃÇkitaæ padyamÃdau nibadhnÅyÃt / tato deva dhÅra ÓÆretyÃdi padopakramÃïi gadyÃnyantÃnuprÃsavanti samasaækhyayà vaktavyÃni / paÓvÃd gadyasaækhyÃtikrameïa dvayordvayorÃdyantÃnuprÃsasundaramÃkalanÅyÃ÷ kalikà itÅdaæ samuccitya bhadramityabhidhÅyate / evaæ caturïÃæ bhadrÃïÃæ nibandhe caturbhadra÷ / evama«ÂabhadrÃdayo 'pi tasyaivà v­ttito bhavantÅti na p­thagucyante / ## iti ÓrÅ sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyà marthaguïado«aprabandhaviÓe«aviveko nÃma t­tÅyo vilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità caturtho vilÃsa÷ / ## gatyuktirÅtaya÷ kÃvye te trÃyoviæÓatirmatÃ÷ / tatra Óle«a÷ ## yathà avyÃjasundaramaninditasacvasÃra- mÃjÃnuvÃhumaravindadalÃyatÃk«am / ÓrÅsiÇgabhÆpamavalokayatÃæ janÃnÃ- mÃnanditÃni nayanÃni sudhÃmbuneva // Ckc_4.*1 // atra bhinnÃnÃmapi padÃnÃmekapadavatpÃÂhasamaye pratibhÃnaæ Óle«a÷ / ## yathà saugandhike ca ghanasÃriïi candane ca bimbÃdhare ca sud­ÓÃæ vadane ca tÃsÃm / ÓrÅsiÇgabhÆparacite ca girÃæ kadambeæ ko và na nandati jano jagadekasÃre // Ckc_4.*2 // atra pÃdÃnÃæ samakÃlamevÃrthasamarpakatvÃt prasÃda÷ / ## atra sphaÂavarïanirvÃho yathà yuddhe«u pratipak«alak«aturagapradhvaæsanottaæsite tvatkauk«eyakaÓik«itairapi paraæ siÇgak«amÃrak«aka / saptÃÓve pratibhedamÃtramaribhi÷ prÃyeïa saædhÃryate ka«Âaæ kli«ÂadhiyÃæ gurorapi v­thà sarvaiva vidyà bhavet // Ckc_4.*3 // atra pÃdacatu«Âaye 'pi gho«aparÃk«araprÃyatvanirvahaïÃtsphuÂavarïà samatà / miÓravarïabandhanirvÃho yathà Ãk«epoktividhÃyinÃæ k«itibhujÃmÃtmÃvarodhÃntike yuddhÃgre tu nirÅk«ya sÃdhvasavatÃæ tvÃæ kha¬ganÃrÃyaïa / rÆk«odagra t­ïÃÇkuragrasanatà jihvÃgravicchedanaæ daï¬o 'bhÆdata eva te hi bhavatà sve sve pade sthÃpitÃ÷ // Ckc_4.*4 // atra pÃdacatu«Âaye 'pi nÃtivarïam­duprÃyatà nÃtirÆk«Ãk«araprÃyatà ceti miÓrabandhasamatà / ## yathà cammaæ pommotta uttaæ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... / bommo kÃpÆïa sommaæ tvihuvaïa raaïaæ kaïïaaæ kitti saïïaæ dvihà uætie ïÃhaæ kuïa iva rauïaæ maægalaæ siægabhÆvam // Ckc_4.*5 // atra pÃÂhasamaya eva padavibhÃga÷ pratibhÃtÅti mÃdhuryam / ## yathà yu«mÃbhi÷ pratigaï¬abhairavaraïe prÃïÃ÷ kathaæ rak«ità ityanta÷ purap­cchayà yadari«u prÃpte«u cÃj¤ÃvaÓam / ÓaæsatyunnatamÃnsa vyatikaravyÃpÃrapÃraÇgatà gaï¬Ãndolitakarïakuï¬alaharinmÃïikya varïÃÇkurÃ÷ // Ckc_4.*6 // atra saæyuktÃk«araprÃyatve ÓruterakaÂutvÃtsaukumÃryam / ## yathà namanti siÇgabhÆpÃlaæ rÃjÃno nÅtikovidÃ÷ / nijarÃjyaprati«ÂhÃyai ÓaraïÃgatavatsalam // Ckc_4.*7 // atra vÃkyasya saæpÆrïatà spa«Âaiva / ## yathà garjadghÆrjaragarvaparvatabhide nepÃlabhÆpÃlaka-dhvÃntadhvÃntavirodhine kaÂuraÂatsaurëÂrarëÂradruhe / d­pyatkeralamaulimoÂanak­te ÓrÅsiÇgap­thvÅæpate bhÆyÃsurbhuvanÃbhayavratabh­te ÓreyÃæsi bhÆyÃæsi te // Ckc_4.*8 // atra vikaÂÃk«aratayà n­tyadbhiriva padairyà bandharacanà tadaudÃryam / ## atrÃlpasamÃsaprÃcuryaæ yathà nÃyakasyaiva ÃkÅrïagharmajalamÃkulakeÓapÃÓam ÃmÅlitÃk«iyugamÃd­tapÃravaÓyam / ÃnandakandalitamastamitÃnyabhÃvam ÃÓÃsmahe kimapi ce«ÂitamÃyatÃk«yÃ÷ // Ckc_4.*9 // yathà ca saÇgÅtakramacaÇkramapriyasakhÅ Ó­ÇgÃrasaæjÅvanÅ saujanyadrumasÃraïÅ caturatÃsÃmrÃjyasiæhÃsanam / ÓrÅsiÇgak«itipÃlaÓekharamaïervaiyÃtyaghaïÂÃpathaÓ cÃÂuvyÃh­tivaikharÅ vijayate sÃhityaÓilpÃvadhi÷ // Ckc_4.*10 // atra svalpasamÃsatvaæ (?) spa«Âameva --- --- --- dÅrghasamÃsatvaæ yathà ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... / piÓÃcÃ÷ saha sahacaÂai÷ hastatÃlÃnukÆlaæ (?) krŬanti kreækriyÃbhi÷ kahakahaninadìambarÃlambinÅbhi÷ // Ckc_4.*11 // atra dÅrghasamÃsatvaæ spa«Âameva / ## yathà Ãk­«Âà mÆrdhni k­«ïà gahanamaïigatà maithilÅ pÆrvamÆrvoÓ channà parïairaparïà kila nalamahi«Å kalpità ÓitpinÅti / ÃstÃæ tattaddaÓÃyÃmapi dadhati Óucaæ yÃvadÃk«eparÆpair ÃkhyÃtai÷ siÇgabhÆpa tvadarim­gad­ÓÃæ sthairyavatyo jaratya÷ // Ckc_4.*12 // yathà (vÃ) lalitarasavilÃkavyÃsavinyÃsadhanyÃæ prathayati madhurÃrthÃæ bhÃratÅæ siÇgabhÆpe / garanigaraïarÆk«airak«arair vÃvadÆko vi«adharakulamÆrdhà na sphuÂÅ ya÷ sphuÂÅti // Ckc_4.*13 // atra bandhasyÃtyujjvalatvaæ chÃyà saiva kÃnti÷ / #<ÓlÃgyairviÓe«aïairyogaæ budhà vidurudÃttatÃm // Ckc_4.14 //># yathà ÃkalpamÃkalpaviÓe«abhÃjà bhujena rekhÃkuliÓÃÇkitena / ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tavÃyatena rak«ÃvatÅ sÃgaramekhaleyam // Ckc_4.*14 // atra bhujaviÓe«aïÃnÃæ bhÃgyaviÓe«apratipÃdakatvÃdatiÓlÃghyatvam / ## yathà saubhÃgyabhÃgya yuvatÅjanacittacora dÃk«iïyagaïya dharaïÅtalapÃrijÃta / Ó­ÇgÃrabhÃva karuïÃkara siÇgabhÆpa gÃæ rak«a rak«a tava rak«aïameva dharma÷ // Ckc_4.*15 // atra nÃyakaæ prati dÆtyÃ÷ priyokti÷ spa«Âaiva / ## yathà adhyÃste phaïilokapuÇgavaphaïÃnirvyƬhaparyaÇkikÃm ÃkrÃmatyanuvelamabdhiraÓanà käcÅguïìambaram / niæste vismayadhÆtadhÆrjaÂijaÂÃkÆlaæka«ÃhaækriyÃæ ÓrÅsiÇgak«itipÃlakÅrtimahimÃsÃkalyakalpodaya÷ // Ckc_4.*16 // atrÃdhyÃsanÃkramaïacumbanÃnÃmupacaritatvaæ kÅrteracetanatvÃt / ## yathà karipatid­¬hakumbhÃlambanprakramÃæ ca .... .... ghorakoïa÷ k­pÃïa÷ / tava racayati dhanuradhvaæsanaæ siÇgabhÆpa pradanakadanagandhapraÇvaïabvÃn piÓÃcÃn // Ckc_4.*17 // atra hrasvÃk«arÃïÃæ saæyuktapÆrvatayà gurutve yadgìhatvaæ tadaurjityaæ nÃma / ## yathà bhÆdhÃtuæ kart­bhÃvÃdanugatamanunà mÃnayatyÃtmamÃne paryÃye saæpadÃæ syÃdabhiparisahitaæ vidvi«Ãæ karmabhÃva÷ / puæliÇge tvanmano 'bjaæ sp­Óati Óivapadaæ tvadg­hÃlÅ na puæsi strÅliÇge ÓÃtravÃïÃæ nikhilamapi puraæ siÇgabhÆpÃlacandra // Ckc_4.*18 // atra nÃyaka÷ sampado 'nubhavatÅti, dvi«a÷ paribhavati, nÃyakasya mÃnasaæ Óivo mahÃdeva÷ sp­Óati, tadvirodhinagaraæ Óivà jambÆka÷ sp­ÓatÅti padÃnÃæ bhÆdhÃtuæ kartubhÃvÃdityÃdi«u garbhitatvÃdanta÷ saæjalpanaÓakti÷pratÅyata iti sauk«myamidam / ## yathà ekenaiva turaÇgameïa kakubho vyÃkramya saumyakramÃ- naÇgÅk­tya karÃn kadÃcidagata÷ kÃæcittamograstatÃm / ullÃsÃya satÃmanantamudayaæ dhatte tathÃpi sphuÂaæ tvaæ prÃj¤airnanu siÇgabhÆpatilaka j¤Ãto 'si bhÃsÃæ nidhi÷ // Ckc_4.*19 // atra sÆryastu diÓasturaÇgamaissaptabhirÃkramati, tÅvrÃn kiraïÃnaÇgÅkaroti, rahugrastatÃæ gacchati nak«atrÃïÃmanullÃsÃya sÃntamudayaæ dhatta iti dhvanirvidyate / tasmÃdgambhÅratvam / ## puïyai÷ pÆrvamupÃrjitaistanumato janmÃstu sanmÃnu«aæ janmÃpyasya tadÃndhradeÓatilake rÃjÃcale saæbhavet / tatrÃpye«a dadhÃtu tÃæ pariïatiæ bhÃgyasya yogyÃæ tathà gatvà nandati siÇgabhÆvara giraæ tvatkÃæ camatkÃriïÅm // Ckc_4.*20 // atra nÃyakasya sannidhau sarvadà sthÃtumicchÃmÅti vivak«itÃrthasyÃtiviv­tya karaïÃdvistara÷ / ## yathà «a¬bhi÷ «o¬aÓabhirbhÆpaigaurekà mahi«Å k­tà / saiva ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaku¤jareïa vaÓÅk­tà // Ckc_4.*21 // atra «a¬bhirityanena "hariÓcandro nalo rÃjà purukutsa÷ purÆravÃ÷ / sagara÷ kÃrtavÅryaÓca «a¬ete cakravartina÷" // iti ÓlokÃrthasya, «o¬aÓabhi÷ bhÆpairityanena, "gayo 'mbarÅ«a÷ ÓaÓibinduraÇga p­thurmarutto bharatassuhotra÷ / rÃmo dilÅpa÷ Óibirantidevau yayÃtimÃndhÃt­bhagÅrathÃÓca" // iti ÓlokÃrthasya ca prapa¤cakathanaprasiddhasyÃtrÃtisaÇkocena kathanÃccamatkÃrÃtiÓayakÃrÅ saæk«epo nÃma guïa÷ ayam --- "sa mÃrutasutÃnÅtamahau«adhidh­tavyatha÷" / ityÃdau kavibhiraÇgÅk­to lak«aïÅya÷ / ## yathà dikkÆlaÇka«avaibhavà ghanapathavyÃptipriyaæbhÃvukà ÓrÅsiÇgak«itipÃlakÅrtivibhavÃ÷ ÓambhostulÃlambina÷ / gÃmadhyÃsitumÅÓate pragupate paryÃptamÃryotsavÃn kalpÃnte tava kalpitÃæ viv­ïute dhÃmrà mahimrÃæ Óriyam // Ckc_4.*22 // atra dikkÆlaæka«eti priyaæbhÃvuketi gÃmadhyÃsitumityÃdau subantÃnÃmÅÓata ityÃdi«u tiÇntÃnÃæ ca digvyÃpino 'ntarik«avyÃpino gavi ti«ÂhantyÃdibhi rviÓe«apratibhÃnÃcchabdasaæskÃra ityucyate / ## yathà vidyÃdaivata tÃta tÃvakaguro sarvaj¤acƬÃmaïe stotavyo 'si manÅ«iïÃæ tvamathavà vandyo javÃkairalam / itthaæ siÇgamahÅpatiæ gurujano 'pyÃbhëate to«avÃn tattatpaddhatidharmamarmaïi paricchedÃni saævÃdinam // Ckc_4.*23 // parichedasaæbhÆtasaæto«avaÓena prav­ttatvÃd bhÃvikatvam / ## yathà vikrame na krame kecitkrame kecinna vikrame / vikrame ca krame cÃyaæ dak«a÷ ÓrÅsiÇgabhÆpati÷ // Ckc_4.*24 // atra yÃvadarthapadatvaæ sammitatvam / #<Ãrohamavaroha¤ca svarÃïÃæ gatirÅrità // Ckc_4.24 //># yathà ÓrÅsiÇgak«mÃpÃle k«oïÅæ dhÃrayati sÃradhaureye / akaraïi madayati phaïipatiharidibhakulakudhara kapaÂakamaÂhÃnÃm // Ckc_4.*25 // pÆrvÃrdhe dÅrvatayÃsvarÃïÃmÃroha÷ / uttarÃrdhe hrasvatayÃvarohaÓceti gati÷ / ## yathà tasyÃ÷ kiæ guïajÅvitasya kuÓalaæ rÃjan satÅ jÅvati praÓnastatkuÓalakramo hi kathitaæ sà jÅvatÅti sphuÂam / bhadre dÆti punastadeva kimidaæ mugdheva saæbhëase ÓvÃse ti«Âhati sà m­teti gadituæ ÓrÅsiÇga kiæ yujyate // Ckc_4.*26 // atra tasyÃ÷ kiæ kuÓalamiti nÃyakapraÓne dÆtyà kuÓalamakuÓalaæ veti prativaktavyajÅvatÅtyÃdiyuktibhaÇgyà yo 'yaæ tvadvirahe jÅvitamÃtraÓe«eti sÆcanÃprakÃrasso 'yamuktirnÃma guïa÷ / ## ekaæ yÃcitamarthinà dbiguïitaæ citte tvadÅye punar- vÃkye tantriguïaæ caturguïayutaæ haste tatastvarthina÷ / pÃïau pa¤jaguïaæ prakalpitamaho «Ã¬guïyadÅk«Ãguro- raudÃrye tava siÇgabhÆpa nitarÃmÃÓcaryamÃcÃryakam // Ckc_4.*27 // artrakÃdÅnÃæ «a¬antÃnÃæ yathÃkramaæ nirvÃho rÅti÷ / iti guïaviveka÷ / ## asamÃsà yathà rÃjÃna÷ santu loke dinarajanik­toratra vaæÓÃvataæsà vi«ïoraitihyasiddhÃnabhidadhati guïÃn kÅrtigandhÃ÷ pravandhÃ÷ / adya k«oïÅ k­tÃrthà n­patikulagurÆ cak«u«Å yasya sau'yaæ devo recarlavaæÓo viharati bhagavÃn siÇgabhÆpÃlamÆrti÷ // Ckc_4.*28 // nanvatra samÃsa÷ ÓrÆyate kathamasamÃseti cet ÓrÆyatÃm / atra na¤Ã samÃsasvarÆpani«edho nÃbhidhÅyate / kintu tasya tÅrgatvaæ drÃghÅyastvaæ ca / yathÃ-anudareyaæ kanyÃ; nissÃra÷ pumÃn; iti / tasmÃd dvayo÷ trayÃïÃæ và (na) padÃnÃæ samÃse rÅte÷ sah­dayah­dayÃnÃmanudvegadÃyinÃmasamÃsatvameva / yathà ca d­«ÂamasamÃsamÃrgÃnusÃriïÃæ mahÃkavÅnÃæ prabandharatne«u / "tanvÅ ÓyÃmà ÓikharidaÓanà pakvabimbÃdharo«ÂhÅ" // Ckc_4.*29 // ityÃdi meghasandeÓe "varatanukabarÅvidhÃyinà surabhinakhena narendrapÃïinà / apacitakusumÃpi vallarÅyaæ samajani v­ntanilÅna«aÂpadÃ" // Ckc_4.*30 // iti karïÃm­te / "utphullagaï¬ayugamadbhutamandahÃsamudvelarÃgamurarÅk­takÃmatantram / hastena hastamavalambya kadà nu seve sallÃparÆpamam­taæ sarasÅruhÃk«yÃ÷ // Ckc_4.*31 // iti siÇgabhÆpÃlÅye / "mukhapradhÃnairavalaæbapÆrvai÷ kaïÂhagrahairvipratipŬitÃÇgai÷ / nakhapracÃrai ÓÓithilopagƬhairlabdhai÷ priyÃyà mumude mukunda÷ // Ckc_4.*32 // iti kandarpasaæbhave / evanamye«vapi vaidarbhamÃrgÃnusÃriïÃæ prabandhe«u tatra tatra ca tunnapadasamÃsasyÃsamÃsatvakÅrtanÃnupraveÓÃkÃro 'vagantavya÷ / apara¤ca nyÆnÃnÃmadaÓÃdhikÃnÃæ padÃnÃæ samÃso madhyama÷ tadvatÅ madhyamasamÃsà yathà ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavadÅyavacovilÃsa- dhÃrÃsudhÃmadhurimÃnubhavÃnubhÃvÃt / ÃmÅlitäcalavilocanayugmanirya- dÃnandabëïakaïikÃ÷ sudhiyo bhavanti // Ckc_4.*33 // daÓÃdhikapadasamÃsÃtidÅrghasamÃsà yathà ÓrÅsiÇgak«oïipÃlaprabalabalabharoddhÆtadhÆlÅvitÃna- channacchÃyÃsahÃyadyutiharidudaraskandhabaddhÃndhakÃre / vyomni vyÃmaprameyastanayuvatiparÅraæbhasaæhabhakelÅ- pratyÆhavyÆhaÓÃntipramuditamanasastaæ praÓaæsanti siddhÃ÷ // Ckc_4.*34 // asamÃsÃdirÅtÅnà sahakÃrÃnmiÓrà / asamÃsÃtidÅrghasamÃsayormiÓraïe yathà aviturak­tabhaÇgaæ siÇgabhÆpÃlamaule- stribhÆvanamapi Óuddhaæ kÅrtikallolinÅbhi÷ / vi«amavi«amacak«urjÆÂakoÂÅkuluÇga- skhalitaphalitaphenasvahdhunÅspardhinÅbhi÷ // Ckc_4.*35 // atra prathamÃrdhe 'samÃsottarÃrdhe 'tidÅrghasamÃsà / asamÃsÃmadhyamasamÃsayor yathà pratin­patipurandhrÅcÃrupÃÂÅracarcÃ- parikaraparicaryÃdrohiïÅ kha¬gadhÃrà / jayati vijayalak«myà veïikÃÓreïikÃntÅ raïabhuvi tava bÃhÃsaÇginÅ siÇgabhÆpa // Ckc_4.*36 // atra prathamÃrdhe madhyamasamÃsottarÃrghe 'samÃsà / atidÅrghamadhyamasamÃsayor yathà siÇgak«mÃpÃla yuddhe pratibhaÂarathinÅnÃthakoÂÅrakoÂÅ- sphÃyallÅlÃkalÃcÅ bharitanavavasÃvisrakÅlÃlahÃlÃm / pÃyaæ pÃyaæ piÓÃcÃ÷ saha saha carÅhastatÃlÃnukÆlaæ krŬanti kreækriyÃbhi÷ kahakahaninadìambarÃlambinÅbhi÷ // Ckc_4.*37 // atra prathamÃrdhe 'tidÅrghasamÃsottarÃrdhe madhyamasamÃsà / evamanyadapyetajjÃtÅyaæ dra«Âavyam / iti rÅtiviveka÷ / ## yathà alolairÃÓcaryÃdaviralitalajjÃparimalai÷ pramodÃdudvelaiÓcakitahariïÅprek«aïasakhai÷ / amandairautsukyÃtpraïayalaharÅmarmapiÓunai- rapÃÇgaissiÇgak«mÃramaïamabalà vÅk«itavatÅ // Ckc_4.*38 // ## yathà sÃva«Âambha sadambhajambhagirisadvyÃlambhanottambhita prÃrambhÃdbhÆtajambhabhedibhiduratviÇgena kha¬gena te / ÓrÅsiÇgak«itirak«aka pratim­dhaæ siddhyedari k«mÃbh­tÃæ sà rambhÃkucakumbhasambhramaparÅ rambhÃdisambhÃvanà // Ckc_4.*39 // atra snigdhaprÃïavarïaprÃyatvaæ sandarbhasya m­dutvam / ÓruÇgÃratvÃdarthasta m­dutvam / atra rÆk«amahÃprÃïavarïapramÃyatvena saædarbhasya gìhatvam / pratibhaÂadhvaæsanarupatvÃdarthasyagìhatvam / ## yathà tajjitvà parirambhaïaprabh­tikaæ dyÆte sakhÅnÃæ pura÷ ÓÃryÃropaïasÆcite païavidhau ÓrÅÓiÇgap­thvÅk«ità / hÃsotphullakapolakÃntilaharÅsaækrÃntavakrek«aïà sà svinnÃÇguli ÓÃrikÃparikaraæ sajjÅkaroti priyà // Ckc_4.*40 // atra Ó­ÇgÃratvÃdarthasya m­dutvam / bandhasya mahÃpraïarÆk«avarïaprÃyatvaæ prau¬hatvam / ## yathà ÓrÅsiÇgabhÆpakaravÃlahalÃrimauler- muktÃphalÃni patitÃnyabhita÷ sphuranti / kÅlÃlamÃæsakalitÃsu raïasthalÅ«u bÅjÃÇkurÃïi yaÓasÃmiva nirmalÃni // Ckc_4.*41 // atra ripuhiæsanarÆpatvà darthasya prau¬hatvam / alpaprÃïavarïaprÃyatvÃtsaædarbhasya m­dutvam / ## yathà tvÃmÃÓrite«vavasaro 'pi na hi kraÓimnÃæ taccitamÃÓrayati ca tvayi sà natabhrÆ÷ / ÃkhyÃti hanta tanimÃnamiti prasaÇge kasyÃyaÓo vim­Óa cetasi siÇgabhÆpa // Ckc_4.*42 // atra vipralambhatvÃdarthasya m­dutvam / bandhasya saæyuktavarïahrasvÃk«araprÃyatvenorjitatvÃdÅ«adgìhatvam / ## yathà saævartapÃvakaÓikhà kimu kiæ nu jihvà m­tyoriyaæ kimu yugÃntak­tÃntadaæ«Ârà / ityÆhyate samarasÅmani«evyadeÓe ÓrÅsiÇgabhÆpakarakampitakha¬garekhà // Ckc_4.*43 // atra samarakriyÃrÆpatvÃdarthasya prau¬hatvam / miÓravarïÃrabdhatvÃtsaædarbhasya nÃtim­dutvam / iti v­ttiviveka÷ / ## atra m­dupÃko yathà kiæ kÃmena kimindunà surabhiïà kiæ và jayantena và madbÃgyÃdanavotasiÇgan­pate rÆpaæ mayà vÅk«itam / dhanyÃstatparicaryayaiva sud­Óau hanteti romäcità svidyadgaï¬atalaæ sagadgadapadaæ sÃkhyÃti sakhyÃ÷ pura÷ // Ckc_4.*44 // atra drÃk«ÃpÃka ivÃkleÓena samÃsvÃdadÃyÅ ÓabdapariïÃmo m­dupÃka ityucyate / so 'yaæ prÃyeïa sahajasÃhityarekhÃsamullekhÃnÃæ sarasakavÅÓvarÃïÃmÃnandani«yandaphale prabandhe«u d­Óyate / tathà hi --- kÃlidÃsasya / "viv­ïvatÅ ÓailasutÃpi bhÃvamaÇgai' rityÃdi kumÃrasaæbhave // Ckc_4.*45 // tathà ca ÓrÅhar«adevasya / "phullo jaïÃïurÃvo lajjà guruÅ parappaso avvà / piasahi visamaæ pemmaæ maraïaæ saraïaæ ca carama ettaæ' // Ckc_4.*46 // tathà ca mamaiva cik«epa lak«mÅrniÂale nakhÃgrai÷ prasvedavÃrÃtapamÃk«ipantÅ / jugopa devo 'pi sa romahar«aæ javÃbdhi vÃtÃhatikaitavena // Ckc_4.*47 // iti kandarpasaæbhave / evamanyatrÃpi dra«Âavyam / kharapÃko yathà kalyÃïek«aïa he«ayà prakaÂitastambhaprati«ÂhÃkrame mandÃk«acchavi sundare lalitad­kkoïakriyÃtoraïe / bhÃvollÃsavilÃsake varatanorasyà manomaïÂape ÓrÅsiÇgak«itipÃlamÆrtirayate sÃmrÃjyasiæhÃsanam // Ckc_4.*48 // atra nÃrikelapÃka iva vimarÓakleÓena vilaæbyÃsvÃdadÃyÅ ÓabdapariïÃma÷ kharapÃka ityucyate / so 'yamabhyastakavibhÆmikÃnÃæ vakroktivÃsanÃvÃsitÃnta÷ karaïÃnÃæ vidagdhÃnÃæ vyutpattimÃtraphale«u lak«yate / tathà hi murÃre÷ tadÃtvapronmÅlanmradimaramaïÅyÃ÷ kaÂhinatÃæ vicintya pratyaÇgÃdiva taruïabhÃvena namitau / stanau saæbibhrÃïÃ÷ k«aïavinayavaiyÃtyamas­ïa- smaronme«Ã÷ ke«Ãmupari sarasÃnÃæ yuvataya÷ // Ckc_4.*49 // tathà nai«adhakÃrasya sarvÃïi romÃïyapi bÃlabhÃvÃdvarastriyaæ vÅk«itumutsukÃni / tasyÃstathà korakitÃÇgaya«ÂerudgrÅvikÃdÃnamivÃnvabhÆvan // Ckc_4.*50 // yathà tasyaiva sÃdhu tvayà tarkitametadeva svenÃnalaæ yatkila saæÓrayi«ye / vinÃmunà svÃtmani tu prahartuæ m­«Ã giraæ tvÃæ n­patau na kartum // Ckc_4.*51 // evamanyatrÃpyanusaædheyam / iti pÃkaviveka÷ / #<Óayyà padÃnÃmanyonyamaitrÅ vinimayÃsahà / sa evÃsya parÃkëÂhà Óayyà deÓavibhedana÷ // Ckc_4.39 // loke prasiddhamitye«Ã prÃj¤ai÷ Óayyeti kÅrtità // Ckc_4.40 //># saæraæbhÃdanavotasiÇgan­paterghÃÂÅsamÃÂÅkane ni÷sÃïe«u dhaïaæ dhaïaæ dhaïamiti dhvÃnÃnusandhÃyi«u / modante hi raïaæ raïaæ raïamiti prau¬hà stadÅyà bhaÂÃ÷ bhrÃntiæ yÃnti t­ïaæ t­ïaæ t­ïamiti pratyarthip­thvÅbhuja÷ // Ckc_4.*52 // yathà lÅlÃlokanalolupaæ m­gakulaæ gantà guhÃntÃnimÃæ- statkravyagrasana vratÅha bhavità dvÅpÅ ru«oddÅpita÷ / yÃtà tanm­gayÃratervanamidaæ ÓrÅsiÇgabhÆpodayÃ- dityÃdirbhayamÃdiÓantyarin­pÃ÷ strÅïÃmanÅk«Ãvratam // Ckc_4.*53 // atra padÃnÃæ paryÃyapadasadbhÃve 'pi pariv­cyasahi«ïutvÃdanyonyamaitrÅrÆpà Óayyà / atra rasasya p­thakprakaraïe prapa¤canavivak«ayà vyutkramya v­ttipÃkaÓayyÃnÃæ svarÆpaæ nirÆpitam / iti ÓayyÃviveka÷ / iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃra ÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ guïaviveko nÃma caturtho vilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ pa¤camo vilÃsa÷ / ## ÃÓrayo vi«aya÷, protsÃha÷ sahakÃrÅïi ceti trirÆpavibhÃva samagratayà kevalayà rasasya svÃÓraye yadunme«amÃtraæ seha sattà / saiva ratyÃdÅnÃæ kevalÃnÃmÃkÃreïà vati«Âhate / ratyÃdayaÓca -- ratirhÃsotsÃhavismayakrodhaÓokajugupsÃbhayÃni kramoditaÓ­ÇgÃrÃdirasÃdhi«ÂhÃnabhÆmayo vÃsanÃpravÃheïÃvati«ÂhamÃnà sthÃyina ityucyante / tatra ratirÆpeïa sattà yathà gu¤jan ma¤julaca¤carÅkamithune puæskokilÃlÃpini prÃrabdhasmara pÃdukÃrcanavidhermÃkandamÆlÃÇgaïe / ÓyÃmÃyà madurÃdhare m­gad­Ói vyÃlola nÅlÃlake dÆrÃdÃnanapaÇkaje k«itibhujà vyÃpÃrite locane // Ckc_5.*1 // atra kevalaæ vibhÃvasÃmagrÅkathanena nÃyakasyÃbhilëÃmatraæ pratÅyata iti seyaæ rasasya sattà / ## anubhÃvÃ÷ saæk«opato dvividhÃhyuktÃ÷ kÃyikà vÃcikÃÓceti / anubhÃvatve 'pi stambhapralayaromà ¤casvedavaivarïyavepathugadgadikÃÓrulak«aïÃnÃæ sÃcvikÃnÃæ p­thagabhidhÃnaæ viÓe«adyotanÃya / ratirÆpeïa rasasya sphurattà yathà keyÆraratnamupalÃlayatà n­peïa yatprÃrthitaæ nijasakhaÅcana sannidhÃne / ÓyÃmÃpayodharataÂÅ paramÃdareïa tasyottaraæ k­tavatÅ pulakaprarohÃn // Ckc_5.*2 // atra nÃyake keyÆranÃyakaratnapratibimbatanÃyikÃpayodharalÃlanalak«aïanÃyikÃnubhÃvetpÃdanarÆpà rasasya sphulattà / nÃyikÃyÃæ ca pulakalak«aïaikasÃcvikasampÃdakatayà sphurattaiva / yathà ca sparÓotsavena n­pate÷ pramadÃkucÃbhyÃæ rÃgÃÇkurà iva dh­tÃ÷ pulakaprarohÃ÷ / tatsecanÃrthamiba tatkarapallavo 'pi prasvedavÃrikaïikÃ÷ prakaÂÅkaroti // Ckc_5.*3 // atra kramÃt pulakasvedalak«aïasÃcvikÃbhyÃæ rasasya sphurattà sÆcyate / ## muhurekÃnubhÃvÃnuv­ttilak«aïo yathà karpÆravÃsitavasantavinodanÃnte yÃntÅbhi rÃtmabhavanÃni vilÃsinÅbhi÷ / Ãmantrito valitaka«ÂhamanekavÃraæ ÓrÅsiÇgabhÆpatirapÃÇgavilokanena // Ckc_5.*4 // atra nÃyakaguïÃdinà vasantÃdinà ca samuddÅpità vilÃsinÅnÃæ rativÃsanà muhurmuhurvalitaka«ÂhakaÂÃk«alak«aïena ca ÓarÅrÃrambhÃnubhÃvenÃnubadhyata iti tathoktto 'yam / anekÃnubhÃvasaæbandhalak«aïo yathà ÃrƬhagharmakaïamÃhatamandahÃsam Ãvirbhava tpulakamÃcitakaïÂhasÃdam / aÇgÃnyanaÇgavivaÓÃni vilÃsinÅnÃæma ÓrÅsiÇgabhÆtalapateravaloækanena // Ckc_5.*5 // atra nÃyakagocarà tadÃnÅntanÅ purÃtanÅ và vilÃsinÅnÃæ rati÷ nÃyakavilokanÃdibhiruddÅpità mandahÃsena ÓarÅrÃraæbheïa svedÃdibhiÓca sÃcvikai÷ bahubhiranubadhyata iti tathokta÷ / sa¤cÃriïo nÃma virvedavi«ÃdadainyaglÃniÓramamadagarvaÓaÇkÃtrÃsÃvegonmÃdÃpasmÃravyÃdhi mohamaraïÃlasyaja¬atà vrŬÃvahitthÃsm­tivitarkacintÃÓca matidh­tihar«otsukatvogratÃmar«ak­pÃsÆyÃcÃpalyanidrÃsuptibodhÃÓceti trayastriæÓat / ekasa¤cÃriïÃnubandho yathà vÃsantikÃvalaveÓmani mÃdhavaÓrÅ- ma¤jÅraÓi¤jitamadhuvratakÃkalÅke / ÓrÅsiÇgabhÆmipatisaÇgatikÃÇk«iïÅ sà hastÃmbuje k­tavatÅ nijagaï¬apÃlim // Ckc_5.*6 // atra nÃyakagocarà nÃyikÃrativÃsanà vÃsantikÃdibhiruddÅpità karatalakapolavinyÃsalak«aïaÓarÅrÃraæbhanijÃnubhÃvÃnumitena cintÃlak«aïena vyabhicÃriïÃnu badhyata iti so 'yaæ tathokta÷ / kecidenÃæ rasoktimekÃnubhÃvavadekavyabhicÃriïo nibandhe sambandha eka eveti sphurattoktimevÃcak«ate / vayaæ punaetasyÃmuktyÃæ sÃnubhÃvena vyabhicÃriïaikassaæbandha÷ / vyabhicÃriïà sthÃyino dvitÅya iti paraæparayà saæbandhÃnugatisaæbhavÃdanubandhamÃmanÃma / ## yathà kÃcitkuraÇganayanà nayanÃbhirÃmà ÓrÅsiÇgabhÆmiramaïaæ ramaïÅ nirÅk«ya / Ãlokate pratidiÓaæ kuste svanindÃ- mÃlaæbate karatalena kapolapÃtim // Ckc_5.*7 // atra parito vilokanena ÓaÇkà / svanindopÃlaæbhanena lÃvaïyagatirnirveda÷ / kapolakaratalasaæsargeïa cintà ca pratÅyate / atrÃnubhÃvasaæsargÃbhÃve 'pi rateranubhÃvotpÃdenÃnubandhadaÓÃyÃmiva saæcÃribhÃvabÃhulyadaÓÃyÃæ vÃsanÃvÃsantikÃdibhiruddÅpitÃyà iva pÃÂavaviÓe«ajanyatvÃdrasasya caturaÓratayÃpratibhÃnÃcca niv­ttireveyaæ nÃnubandhamÃtramiti sulabham / ## yathà d­«Âvà siÇgavibhuæ guïaikavasatiæ kÃcitkuraÇgek«aïà svinnÃÇgÅ madhurasmità pulakavatyÃrecitabhrÆlatà / dhattevepathumÃkulÃæ kalayate sÃcÅkarotyÃnanaæ pÃïibhyÃæ vidadhÃti gaï¬ayugalÅmÃliÇgati svÃæ sakhÅm // Ckc_5.*8 // atra nÃyakagocarà nÃyikÃratistatsÃnnidhyÃdinà dÅpyamÃnà smitabhrÆlatÃrecanalak«aïÃbhyÃæ ÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvÃbhyÃæ svedapulakavepathulak«aïaissÃtvikairÃkulÅbhÃvamukhasÃcÅkaraïakapolapidhÃnasakhÅsamÃliÇganÃnumitai÷ sÃdhvasalajjÃvahitthÃcÃpalalak«aïai÷ saæcÃribhÃvai÷ saæsk­tetÅyaæ ratirÆpeïa rasasya ni«patti÷ / ## yathà avyÃjasp­haïÅyama¤cati parÃæ kÃntiæ sakhÅnÃæ pura÷ ÓrÅsiÇgak«itinÃyakena sutanoraÇgaæ samÃliÇgatam / svÃj¤Ãnirvahaïena nirv­tamanÃstatkÃlamÅladd­Óe yasmai pu«paÓarÃsana÷ svasuk­tai÷ kalyÃïamÃÓaæsate // Ckc_5.*9 // atra rÆpayauvanaviÓe«aÓÅlÃdiguïasaæpannÃæ nÃyikÃmuddiÓya samutpannà dhÅralalitaprak­te rÃÓrayabhÆtasya nÃyakasya rati÷ paricayopacitena saæskÃrapÃÂavena paribodhyamÃnà svabhÃvasundaratadaÇga sanniveÓarÃmaïÅyakavibhÃvanoddÅpanÃtiÓayena dÅpyamÃnà sakhÅnÃæ samak«amanyÃliÇganalak«aïaÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvÃnumÅyamÃnÃæ lajjÃtyÃgalak«aïÃæ saptamÅæ rasÃvasthÃmadhyÃste / ki¤ca samagrÃtmaguïa saæpadà nÃyakamuddiÓya samutpannà sthirÃnurÃgasarasaprak­te÷ nÃyikÃyà rati÷ paricayÃnukÆlyÃbyÃmutkaÂena vÃsanà pÃÂavena prabodhyamÃnà prak­«ÂapremapriyatamÃliÇganadÅpanÃtiÓayenoddÅpyamÃnÃæ nayananimÅlanÃnubhÃvÃnumÅyamÃnÃæ navamÅæ premapu«Âimavasthà madhiti«ÂhatÅti seyaæ rasapu«Âi÷ // ## abhilëacintanÃnusm­tiguïasaækÅrtanodvegÃ÷ / ## kramaÓo darÓayati / nanu tatra pÆrvÃnurÃgÃkhyavipralaæbhajanyatayà tadidaæ daÓÃdaÓakaæ (pradarÓakaæ) pradarÓitam / atra tu saæbhogena kathaæ nirÆpyata iti ceducyate / vipralaæbhe prÃyeïa kavibhiretadÃpo«itamityabhiprÃyeïa / na tu saæbhoge tanni«edhÃyeti veditavyam / ## yathà d­«Âe d­«Âe siÇgabhÆpe tatpÆrvÃgasi vallabhe / ÃÓvaryaro«asnehÃnÃæ majjatyÆrmi«u mÃnimÅ // Ckc_5.*10 // atra vismayaro«asnehà yathocitaæ tatpÆrvÃparÃdhatayà d­«Âatayà vallabhatayà bhaktijanitÃstattadÃÓritaviÓe«avibhÃvanoddÅpyamÃnÃ÷ paramaparipo«alak«aïakathÃsvabhÃvavÃckaÓabdaprayogaÓaktyà yathocitaæ sÆcitairanime«ÃdharasphuraïanÅvÅbandhavisraæsanÃdibhiranubhÃvai÷ stambhavaivarïyaromäcÃdibhissÃcvikairanuvaddhà Ærmipadadyotitairvitartahar«ÃdivyabhicÃribhi staraÇgitÃstulyakÃlabalotpattihetutayà saækÅrïÃÓca rasasaÇkarapratÅtimaÇkurayantÅti rasasaÇkaroktiriyam / #<ÃrƬhasya parÃæ këÂhÃæ yena kenÃpi hetunà / rasasyÃpacayo yasya taæ hrÃsaæ kavayo vidu÷ // Ckc_5.23 //># yathà ÓvÃso yena yayà ca bhëaïavidhau vyÃlokane pak«maïÃæ vyÃpÃra÷ pariraæbhaïe malayajaæ pratyÆha ityÆhyate / tÃmÃp­cchati rÃjaÓailagataye pÃïÇyassa tasmai ca sà sevÃrÅtimupÃdiÓantyanusamÃcÃreïa cakre natim // Ckc_5.*11 // atra prativirodhinÃæ ni÷ÓvÃsÃdÅnÃæ bhëaïÃdisaæbhogapratyÆhatvÃbhimÃnalak«aïena cittÃrambhÃnubhÃvena k­tapratÅterudvegalak«aïÃyÃ÷ pÃï¬yatadavarodhayo÷ premapu«Âerapacayo rÃjyadhvaæsavanavÃsÃdiparikleÓa hetuko bhavati / ekatra nÃyakasevÃrthaæ rÃjagirigamanÃyÃmantraïena vÃgÃrambhaïenÃnyatra sevÃprakÃropadeÓasamÃcÃranatibhyÃæ vÃkkÃyasaæraæbhÃnubhÃvÃbhyÃæ pratÅyata iti seyaæ rasahrÃsokti÷ / #<ÃlambanasyÃnaucityÃd bhavannapi parisphulan / rasavaddhÃsate ki¤cidayamÃbhÃsa Årita÷ // Ckc_5.24 //># tatra Ó­ÇgÃrÃbhÃsaÓcaturdhà Årita÷ / ekatra rÃgasyÃbhÃvÃdanekatra vai«amyeïa saæbhavÃttiryagÃlaæbanatvÃnmlecchÃlaæbanatvÃcca / atra rÃgÃsaæbhavastridhÃ--prÃgabhÃvÃt, pradhvaæsÃbhÃvÃdatyantÃbhÃvÃcca / atra rÃgaprÃgabhÃvavi«aye nÃbhÃsatà / darÓanÃdisÃmagrÅsaæbhave rÃgotpatte÷ saæbhÃvyamÃnatvÃditarayostvÃbhÃsataiva / rÃgÃtyantÃbhÃve yathà vyarthatvaæ gamità kaÂÃk«asaraïi÷ sÃkÆtamandasmità vyaÇgyoktirvitathà v­thà viracitastÃd­k praïÃmäjali÷ / necchatyanyaparigrahaæ kila vadhÆæ recarlavaæÓÃgraïÅ÷ sakhyastvaæ ca suhurmuhu÷ smarata mÃæ so 'yaæ hi satyavrata÷ // Ckc_5.*12 // atra muhurmahurÃtmasmaraïa prÃrthanÃlak«aïÃæ sakhÅjanÃmantraïavÃgÃraæbhÃnubhÃvÃnumitÃæ tanutyÃgodyogalak«aïÃæ parÃæ pu«Âimadhiti«Âhan parakÅyÃyÃ÷ nÃyikÃyà anurÃgo vi«ayabhÆte nÃyakaratne parastrÅ vi«ayarÃgÃtyantÃbhÃvÃdekata÷ khaï¬ito 'pi Ó­ÇgÃramivÃbhÃsayatÅti so 'yaæ rasÃbhÃsokti÷ / evamanyadapyudÃhÃryam / ## yathà siÇgak«oïibhuja÷ kaliÇgakubhuje kruddhasya tasmin k«aïe dattÃæ tattanayÃmupÃyanatayà lokottamÃæ paÓyata÷ / vyÃv­ttà dhanu«a÷ kaÂÃk«asaraïistadbhrÆlatÃlokinÅ d­kkoïaæ parih­tya rÃgamahimà cite paraæ ce«Âate // Ckc_5.*13 // atra pÆrvamÃrƬho 'pi kaliÇganarapÃlagocaro nÃyakasya krodho balavatà samucitopÃyanasamarpaïajanitaprasÃdopab­hitena kaliÇgarÃjakanyakÃgocareïa premïà niravaÓe«amupaÓÃmyata iti seyaæ rasaÓamokti÷ / ## yathà ÓyÃmÃyÃ÷ kucamaï¬ale na parayorïattebhakumbhadvaye d­«Âiæ rÃgataraÇgitÃæ vidadhatà ÓrÅsiÇgabhÆmÅbhujà / dÃk«iïyavratabhhagabhÅrumanasà devena vÃmabhruvÃ- manyÃsÃmapi sà tathaiva k­tinà netrakriyà nÃpyasau // Ckc_5.*14 // atra dhÅralalitaprak­ternÃyakasya ÓyÃmÃgocareïa balavatà premïà pralÅnatÃmÃnÅtasyÃpi taditaranÃyikÃgocarasya premïo viÓe«a÷ kaÂÃk«apradÃna dÃk«iïyena pratibhÃtata iti seyaæ rasaÓe«okti÷ / evaæ hÃsyÃdi«vapi rase«u sphurattÃdi daÓoktiprakÃrÃ÷ svayamanusandheyÃ÷ / ## atra Ó­ÇgÃro nÃma caturastrÅpuæsÃlaæbano manoharapadÃrthoddÅpano lalitabhrÆlatÃvik«epakaÂÃk«amandasmitÃdyanubhÃvo nikhilasÃcvikotsukatvogratà lasyajugupsÃvahitthÃdipariÓi«Âa sa¤cÃripu«Âo ratisthÃyÅbhÃvo vipralaæbhasaæbhogabhedavÃn vigalita vedyÃntaratvalak«aïaæ cetovikÃsamadhiti«Âhati / atra vipralaæbho yathà cÃndrÅcandana mÃrudaiÓva nitarÃmÃkampitasvÃntayà saÇgatyÃmanavotasiÇgav­paterÃrƬhavächÃÓriyà / ni÷ÓvÃsaglapitÃdharaæ paritatassaæruddhavëpodayaæ tanvyà snigdhasakhÅjane viracità dÅnà d­Óorv­ttaya÷ // Ckc_5.*15 // atra nÃyakagocarà kasyÃÓvinnÃyikÃyà ratirabhÅ«ÂÃliÇganÃdyaprÃptÃvapi prak­«yamÃïà candracandanamÃrÆtai ÓvakÃrÃdanuktasamuccitai÷ puæskokilÃlÃpibhi ssamuddÅpyamÃnà ni÷ÓvÃsÃdiÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvai ssÆcità bëpÃdisÃcvikai÷ prakÃÓità tanutvadÅnad­«ÂyÃdyÃnumitai÷ glÃniÓramavi«ÃdÃvegadainyÃdisa¤jÃribhirabhipo«ità vigalitavedyÃntaratayà bhÃvakacetasi vikÃso pÃdhikà sphurantÅ Ó­ÇgÃrarasatÃmÃpadyata iti so 'yaæ tathokta÷ / saæbhogaÓ­ÇgÃro yathà avyÃjasp­haïÅyama¤cati parÃæ kÃntiæ sakhÅnÃæ pura÷ ÓrÅsiÇgabhitinÃyakena sutanoraÇgaæ samÃliÇgitam / svÃj¤Ãnirvahaïena nirv­tamanÃstatkÃlamÅladd­Óe yasmai pu«paÓarÃsana÷ svasuk­tai÷ kalyÃïamÃÓaæsate // Ckc_5.*16 // hÃsyo nÃma kubjavÃmanÃdisamalambanastatsvarÆpÃdibhÃvanoddÅpano nayanavistÃragaï¬amaï¬ala vikÃsasvandhaniku¤canÃdyanubhÃvo bëpasvedÃdisÃcviko har«ÃvahitthÃdh­tipramukhasa¤jÃrÅhÃsyasthÃyÅbhÃva÷ smitavihasitÃdi bhedavÃn vikÃsopÃdhireva vilasati / yathà strÅpuæsau ga¬urÃvupÃyanak­tau dvÅpÃntarÃdhÅÓvarair Åk«itvà vikasatkapolamadhipo lÅlÃbjamÃjighrati / rÃjÃdressacivà hasanti vikasannetraæ vibhugvÃæsakaæ saæpŬyÃpahasanti pÃrÓvayugalÅæ bëpÃvilÃk«aæ janÃ÷ // Ckc_5.*17 // atra kubjamithunavi«ayo nÃyakÃdisamÃÓraya hÃsa÷ tadÅyastrÅpuæsavyÃpÃrÃbhÃsabhÃvanoddÅpita÷ kapolavikÃsÃdinà ÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvena sÆcito lÅlÃravindasamÃghrÃïÃdyanumitenÃvahitthÃlak«aïasa¤cÃriïà paripu«Âo manovikÃsamadhiti«ÂhatÅti so 'yaæ hÃsya÷ / vÅro nÃma prak­«Âaprak­tinÃyakÃÓrayo lokottaravastuvi«ayastÃd­ÓapurÃv­ttapuru«akÃrÃnubandhÃsaha sahajasacvÃdisamuddÅpanavibhÃvo mukhaprasÃdavÃhusphuraïak­pÃïanirÅk«aïapramukhÃnubhÃvo romäcavepathuprabh­tisÃcviko har«ÃsÆyÃmar«amatidh­tipramukhasa¤cÃribhÃvakalpitaÓrÅrutsÃhasthÃyÅbhÃvaÓcetaso vistÃramadhiti«Âhati / yathà rÃmasya Órutasindhubandhanavidhi÷ bÃhÆ nijau vÅk«ate prÅtiæ naiti digantarÃjavijaye dvÅpÃntarÃïÃæ Órute÷ / na ÓlÃghÃæ bahumanyate vitaraïe deve«vasaæprÃrthi«u ÓrÅsiÇgak«itinÃthamaï¬anamaïÅ recarlavaæÓÃgraïÅ÷ // Ckc_5.*18 // atra nÃyakottamÃÓrayo lokottaratvaprÃptivi«aya utsÃho rÃmabhadrÃpadÃna ÓravaïÃdinoddÅpito rÃjabÃhunirÅk«aïalak«itarÃmabhadravi«ayaspardhÃviÓe«Ãt jambÆdvÅparÃjavi«ayÃnÃdarÃcca prakÃÓitenÃdhikaspadÃæ nivÃrayeti lak«aïavatà ÓobhÃnÃmnà pauru«asÃcvikena dvÅpÃntarajayÃÓaæsÃlak«aïena cittÃraæbhÃnubhÃvena cÃbhivyakto 'sÆyÃdh­timatigarvÃdibhirupacito manovistÃramadhiti«ÂhatÅti so 'yaæ yuddhavÅra÷ / tathà ca tatraiva dÃnavÅro 'pi devatÃkart­kÃrthitvÃkÃÇak«Ãlak«aïena cittÃrambhÃnubhÃvenÃbhivyakto devatÃlabhyavastuviÓe«avitaraïakaï¬ÆlatÃlak«aïaæ paramotkar«amÃrohati / adbhutanÃmà lokottaradarÓanÃdivibhÃvo nayananaiÓvalyaÓirodhÆnanachoÂikÃsÃdhuvÃdÃdyanubhÃva÷ pulakÃdisÃcviko har«acÃpalya dh­timatipramukhasa¤cÃribhÃvo vismayasthÃyÅbÃvaÓvittavistÃramevÃdhiti«Âhati / yathà Órutvà saæsadi siÇgabhÆpacaritaæ dattaæ havistadadvijair ÃdÃtuæ bhuvamÃgatai÷ pratigatairÃkhyÃtamindrÃdibhi÷ / anyonyaæ kila sÃdhusÃdhviti k­tÃlÃpà dilÅpÃdaya÷ prÃntasphÃravilokità pulakità mÆrdhÃnamÃdhunvate // Ckc_5.*19 // atra kalikÃlo 'pi dharïaprati«ÂhÃpanÃdinÃyakapuïyacaritavi«ayo dilÅpÃdipurÃtanamahÃrÃjasamÃÓrayo vismayo mahendrÃdisamÃdaraïodÃharaïÃbhyÃmuddÅpito nayanastaimityà dyanubhÃvÃnumita÷ pulakasÃcvikena viÓe«ata÷ prakÃÓita÷ sÃdhuvÃdaÓira÷ kampÃnumitairhar«acÃpalÃdibhirabhipu«ÂaÓvittavistÃralak«aïamupÃdhimupÃt i«Âhata iti so 'yamadbhutarasa÷ / raudro nÃma krÆrajanasamÃÓrayo / aparÃdhivi«aya÷ tadapakÃrasmaraïapramukoddÅpano bhrÆbhaÇgadantaghaÂÂanarÆk«ek«aïÃdyanubhÃva÷ svedavepathupramukhasÃcviko 'mar«ÃbhyasÆyà cÃpalogratÃdisa¤cÃribhÃvaprapa¤cita÷ krodhasthÃyÅbhÃva÷ cittavik«obhalak«aïamupÃdhimanusaædhatte / yathà cak«urvik«epalak«asphuritaparipatatkrodharvÃæhnasphuliÇgaæ bhrÆbhaÇgodbhedabhÅmaæ kaÂu raÂati raÂaddantada«Âà dharo«Âham / durvÃrÃkharvagarvajvarabharaghaÂita svedamÃdhÆtagÃtraæ bhinte ÓrÅsiÇgabhÆpapratibhaÂapaÂalaæ ni«k­paste k­pÃïa÷ // Ckc_5.*20 // atra pratibhaÂasamÃÓrayo nÃyakagocara÷ krodhasthÃyÅ deÓÃkramaïabandhuvadhabandhanÃdibhiruddÅpyamÃno bhrÆbhaÇgadantakar«aïau«Âha saædaæÓanÃdibhirabhilak«ita÷ svedavepathubhyÃæ sÃttvikÃbhyÃæ prakÃÓamÃnastadupalak«itaireva garvÃmar«acÃpalogratÃmar«ÃdibhirvyabhicÃribhi÷ pu«Âo bhÃvakÃnÃæ cetasi vik«obhalak«aïÃmÃnandalaharÅmunmudrayan raudra ityÃkhyÃyate / karuïo nÃma vipannasuh­dÃdivi«aya÷ tadguïasmaraïÃdyuddÅpano vilÃpapatanÃdyanubhÃvo vaivarïyastambhÃÓrumukhasÃttviko nirvedaglÃnivi«ÃdadainyÃvegonmÃdÃdisa¤cÃrÅ ÓokasthÃyÅbhÃvo manovik«obhalak«aïamevopÃdhimanusandhatte / yathà etattadvadanaæ kime«a sabhuja÷ se 'yaæ tavorassthalÅ hà prÃïeÓa halÃsmi nÃsmi dalità gìhaæ khalu strÅmana÷ / ityÃdÅni raïÃÇgaïe«u gaïaÓa÷ ÓrÅsiÇgabhÆpadvi«a- ddevÅnÃæ paridevitÃni karuïÃæ Óraïvanti bhÆtÃnyapi // Ckc_5.*21 // atra nÃyakaÓatrukulabÃlikÃÓrayo vipannavallabhavi«aya÷ ÓokasthÃyÅ khaï¬Åk­ta÷ tatastato viparyastatadavayavapratyabhij¤ÃdibhiruddÅpyamÃna÷ tadetaditivÃgÃrambhamavyabhicaratà nirdeÓalak«aïena hastÃrambhÃnubhÃvena sÆcita÷ tadanusaraïapariïatiravaÓyaæ bhÃvinÃÓrupÃtavaivarïyÃdinà sÃttvikasamudayena prakÃÓita÷ tattaducitahÃprÃïeÓÃdivÃgÃrambhÃnumitairdainyavi«Ãdanirvedamatibhi÷vyabhicÃr ibhirÃdipadadyotita paridevitaviÓe«opakalpitai÷ glÃniÓramaÓaÇgÃcÃpalonmÃdÃdibhiranyaiÓva paripo«ito nÅrasatayà sthÃïuprÃyÃïÃmapi bhÆtabetÃlÃtmakÃdÅnÃma pyanukampÃtiÓayasampÃdakatayà bhÃvukacetasi vik«obhapu«Âi madhiti«Âhan karuïa ityÃkhyÃyate / bÅbhatso nÃma heyavastuvi«aya÷ taddo«adarÓanÃdibhiruddÅpito nÃsÃgrapidhÃnamukhakÆïananetrasaækocanà dyanubhÃvo vaivarïyÃdisÃttviko nirvedÃvegacÃpalavrŬÃdivyabhicÃrÅ jugupsÃsthÃyÅbhÃvo vidagdhabhÃvakacetasi vik«epalak«aïÃmÃnandabhÆmikÃmÃlaæbate / yathà aæhaÓÓe«airiva pariv­to mak«ikÃmaï¬alÅbhi÷ pÆyaklinnaæ vraïamabhim­Óan vÃsasa÷ khaï¬akena / rathyÃprÃnte drutamapas­taæ saækucannetrakoïaæ channaghrÃïaæ racayati janaæ dadrurogÅ daridra÷ // Ckc_5.*22 // atra nÃyakaÓatrudadrurogivi«ayà janÃÓrayà jugupsà vraïÃmarÓanà dibhiruddÅpità netrasaækocanÃdibhirabhivyaktà parÃpasaraïÃnumitairÃvegacÃpalÃdibhi÷po«ità bhÃvaka cetasi vik«epalak«aïamupÃdhimÃdadhÃnà bÅbhatsa ityÃkhyÃyate / bhayÃnako nÃma bhÅ«aïavastuvi«ayo mukhaÓo«atÃlupuÂalehananÅcairgamanÃdyanubhÃvo, aÓruvarjita sÃttviko vi«ÃdaÓaÇkÃtrÃsÃvegadainyaja¬atà glÃniÓramacintÃpasmÃrÃdisaæcÃribhÃvo bhayasthÃyÅbhÃvaÓcittavik«epalak«aïÃmeva bhÆmikÃmÃlambate / yathà ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya ripavo dhÃÂÅÓruterÃkulÃ÷ Óu«yattÃlupuÂaæ skhalatpadatalaæ vyÃlokayanto diÓa÷ / dhÃvitvà kathamapyupetya tamasà gìhopagƬhÃæ guhÃm anvi«yanti tadantare 'pi karasaæsparÓena gartÃntaram // Ckc_5.*23 // atra kriyÃkrÆranÃyakanÃsÅrabhaÂavi«aya÷ ÓatrusamÃÓraya÷ sthÃyÅbhÃvo dhÃÂÅÓravaïoddÅpito dhÃvanaguhÃpraveÓagartÃntarÃnve«aïÃdibhi ranubhÃvairabhivyakto vyÃkulatvatÃluÓo«aïa padaskhalanÃdyanumitairÃvegaÓaÇkÃtrÃsÃdibhirvyabhicÃribhirabhipu«Âo bhÃvakacetasi vik«epalak«aïÃæ bhÆmikÃæ bibhrÃïo bhayÃnaka ityÃkhyÃyate / seyamakhilo 'pi rasapuru«Ãrtho jananasÃhasrasaæpÃditasÃhityadevatÃpadÃravindayugalopÃsanÃjanitavÃsanÃprau¬haparipÃkabhÃvanÃviÓe«asahakÃriïÃæ sah­dayÃnÃæ mÃnasena gocarÅ k­to yena kenacidÃkÃreïa bhÃsate / nanu ko 'yamÃkÃro rasasya yenÃyaæ bhÃvakamÃnasairanubhÆyata iti cetsvasvÃnubhavaikavedanÅye tasminnÃkÃre kathamasmÃd­ÓÃæ vÃcovyÃpÃra mÃtmÅyamÃpÆrayeyu÷ / na hi k«ÅrasÃgaramÃgalaæ pibannapi taæ mÃdhurÅviÓe«amidaætayà nirde«Âuæ brahmÃpi Óaknoti / kintu vigalitavedyÃntaratvamiti vacanaparipÃÂÅæ manasi muhurÃvartayatà bhÃvanÃsiddhiparyantaæ saæto«ÂavyamÃyu«matà / nanu #<ÃkÃÓÃpÆpikÃnyÃyÃdasau rasa iti sphuÂam / ÃmÅlitad­ÓÃæ puæsÃæ seyaæ bhÃvaka bhÆmikà // Ckc_5.28 // mÃnÃdhÅnà meyasiddhi÷ sarvasiddhÃntasammatà / asatyo rasavÃdo 'yaæ rasavÃda ita÷ param // Ckc_5.29 // na pratyak«eïa lak«yo 'yaæ nÃnumÃnena mÃnyate / na cÃgamena sugamo nopamÃnena mÃnita÷ // Ckc_5.30 // samarthito nÃrthÃpattyà nÃbhÃvena ca ........ / ................ saæbhÃvyo naitihyena ca lihyate // Ckc_5.31 //># iti ceducyate svÃnubhÆtivilasanameva rasasya sadbhÃve pramÃmamiti paramaæ rahasyam / tadetadanupadameva pradarÓitam / anyà punariyaæ vÃgìaæbaravi¬aæbanà vividhacarcÃvinodakaæ¬Æladhi«aïÃprakÃæ¬ÃnÃæ vÃdinÃæ mude vilikhyate / tathÃhi / nanu pratyak«Å bhavannasau nirvikalpakenÃvabhÃsate savikalpakena và / nÃdya÷ / vastusvarÆpa mÃtrÃvabhÃsakasvabÃvatvÃnnirvikalpakasya rasasya bhuvi bhÃvadiviÓe«ÃnusaædhÃnapÆrvakapratÅtisvabhÃvatvÃt / nirvikalpakapÆrvatvÃtsavikalpakasyeti cet ÓrÆyatÃm / savikalpakeneti brÆma÷ / savikalpakasya nirvikalpakapÆrvakatvÃbhidhÃnamavijÃritaramaïÅyameva / nirviÓi«Âavi«ayÃnullekhino j¤ÃnasyaivÃsaæbhavÃt / tathà ca Óe«ÃvatÃraviÓe«asya bhagavata÷ pata¤jalerabhiprÃyaæ prakaÂayatà vyÃh­taæ hariyoginà / ## iti anumÃnamapi sÃmÃnyato d­«Âam rasÃvabhÃsakatayÃtmani bahumÃnamÃkalyati / amÅ sÃmÃjikà rasÃnubhavavanta÷ / ye ye vivak«itace«ÂÃviÓi«ÂÃste te rasÃnubhavavanta÷ / yathà tattvasÃk«ÃtkÃrÃnubhavitÃra÷ / tathà ceme ce«ÂÃviÓi«ÂÃ÷ / tasmÃt rasÃnubhavavanta eveti / na ca d­«ÂÃnte sÃdhanavaikalyamÃÓaÇkanÅyam / samÃdhivelÃyÃmÃnante bëpÃdivyatikaraprasiddhe÷ / tathà mahimrastave "mana÷ pratyak citte savidhamavadhÃyÃstamaruta÷ prah­«yadromÃïa÷ pramadasalilotsaÇgita d­Óa÷ / yadÃlokyÃhlÃdahrada iva nimajjyÃm­tamaye dadhatyantastattvaæ kamapi yaminastatkila bhavÃn" // Ckc_5.*24 // iti ÃgamÃ÷ puna ranekasiddhÃntarahasye sÃk«ÃtkÃriïÃæ yathÃd­«ÂavÃdinÃæ purÃïakavÅnÃmalaÇkÃrasaæhitÃ÷ / tatra ca rasa eva sarvottaratayà pratipÃdyate / gosad­Óo gavaya itivat tattvasÃk«ÃtkÃrasad­Óo rasa ityupamÃnamapi rasasadbhÃvÃyÃnubhÃvanÃdÃtmasattÃsÃphalyamanusaædhatte / arthÃpattirapi nirÃpattikaæ samarthayate rasasadbhÃvam / yathà divà na bhu¤jÃnasya devadattasya pÅnatvÃnupapattyà kalpità naktaæbhukti÷ / evaæ vibhÃvÃnubhÃvÃderanupapattyà rasa iti / nanu rasÃpratÅtÃvapi svayameva kvacidÃsvÃdyatayà svatandrÃïÃæ bhÃvÃdÅnÃæ kÃnupapattiriti cet kadÃcit ko 'pi vibhÃvÃdi«u svatantravyavahÃra upacÃramÃtreïa rÃjapuru«e«u rÃjavyavahÃravaditi saæbhavavastusaækhyÃvi«ayatayà rasamahÃrÃjalak«mÅmanÃlak«ayan nijadaurbhÃgyamÃvirbhÃvayati / aitihyamapi nidarÓitapramÃïasaævÃdinà bÃhyaæ, naiva rasanirÆpaïe saæbÃdhamavalambate / taditthamakhilapramÃïasaæsiddhe rasasudhÃni«yande sumanobhiranubhÆyamÃne yogyÃnupalabdhilak«aïamabhÃvapramÃïaæ rasÃvamÃnaika durÃgrahÃïÃæ viparÅtasÃk«arÃïÃæ manasi vaidagdhyÃbhÃvameko 'pi bhÃsayati / tathà coktamasmadÃcÃryai÷ kÃÓÅÓvaramiÓrai÷ rasamÅmÃæsÃyÃm #<"rasalak«mÅmanÃd­tya vÃgìambara toraïam / puï¬rek«o rasavidve«Ãd­jÅ«Ãnubhavo yathÃ" // Ckc_5.33 //># pramÃïalak«aïÃdika manyato 'vagantavyam / ## iti sakalamapi kalyÃïam / iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃra ÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃ- malaÇk­tau rasaviveko nÃma pa¤camo vilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ «a«Âho vilÃsa÷ / camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità alaÇkÃravilÃsa÷ / ## tatra nÃgarikoktichÃyà yathà sikto 'pi siÇgabhÆpÃlakalyÃïoktisudhÃrasai÷ / yo na pallavitastasmai jaÇgamasthÃïave nama÷ // Ckc_6.*1 // atra jaÇgamasthÃïave nama iti solluïÂhane nama÷Óabdaæ vadatÃæ vidagdhÃnÃmukteranuk­ti÷ chÃyà / grÃmyokticchÃyà yathà sakhi siÇgan­patipadayugaÓaraïÃgatarÃjavebhavaæ paÓya / sundari kimidaæ citraæ rÃj¤i bhujaÇge 'pi kÃcavalaya÷ kim // Ckc_6.*2 // atra turÅyapÃda ÃÓrayaviÓe«eïÃbyudayaviÓe«aæ vadatÃæ grÃmyÃïÃmukteranuk­ti÷ chÃyà / sÃmÃnyokticchÃyà yathà ko 'yaæ vächitamarthinÃæ vitanute nanve«a cintÃmaïi÷ sagrÃvà kila kintu naiva hi pumÃn hÃsena kiæ bhÆyasà / so 'yaæ ÓrÅ anavotasiÇgan­pati÷ kasmÃdidaæ j¤Ãyate ratnollÃsini kaÇbtïe karatale kiæ darpaïÃpek«ayà // Ckc_6.*3 // atra turÅyapÃde pratyak«asiddhe vastuni kimanyÃpek«ayetyasminnarthe karakaÇkaïadarÓane kimÃdarÓavimbeneti sarvajanasÃdhÃraïokteranukaraïÃdiyaæ sÃmÃnyokticchÃyà / ## padamudrà yathà asmatkalpalÃtÃdalÃni gilati tvatkÃmagaurvÃryatÃæ maccintÃmaïivedibhi÷ pariïameddÆrÃnnanayoccairgajam / ityÃrƬhavitardikÃ÷ pratipadaæ jalpanti bhÆdevatÃ÷ siÇgak«mÃbhuji kalpav­k«asurabhÅhastyÃdidÃnodyate // Ckc_6.*4 // atra kalpalatÃdÅnÃæ devatÃyogyatvÃt sadbrÃhnaïà ityÃdipadato 'pi bhÆdevatà iti padasyÃbhijÃtatvamitÅyaæ padamudrà / vacanamudrà yathà bho cindÃmaïivedikÃparisare santÃnasantÃnaka- cchÃyÃyÃæ surabhÅpayodharapayodhÃrÃbhirÃrÃdhitÃ÷ / mà garvÅyata devatà vayamamÅ d­«ÂÃ÷sma Ãvismitai÷ ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya karuïÃraÇgairapÃÇgai÷ sphuÂam // Ckc_6.*5 // atra devatÃsÃmyabahuvacanÃbhiprÃyaïÃtmani vaktrà vayamiti bahuvacanaæ prayuktamitÅyaæ vacanamudrà / #<ÃyujyamÃnasya mitha÷ Óabdarya prak­tocitam / yojanà kriyate yÃsau yuktirityucyate budhai÷ // Ckc_6.7 //># tatrÃyujyamÃnapadayojanà yathà Óambhossthità bhÆ«aïapeÂikÃyÃæ Óriya÷ sapatnÅmabhita÷ sphurantÅ / vi«ïo÷ padaæ madhyamamÃviÓantÅ virÃjate siÇgan­pÃlakÅrti÷ // Ckc_6.*6 // atra pÃtÃlamityÃdi prak­tÃrthe ÓambhubhÆ«aïapeÂikÃdi padÃnÃmakleÓayogaparaæparayà yojanà k­teti padayuktiriyam / evaæ vÃkyaprakaraïaprabandhaviÓe«ÃïÃmapyudÃhÃraïÃni dra«ÂavyÃni / ## tatra prak­tiÓle«o yathà kalyÃïadastvadÅyoyaæ nata÷ ÓrÅsiÇgabhÆpate / arthasÃravidÃæ loke vidu«Ãæ vidvi«Ãmapi // Ckc_6.*7 // atra kalyÃïada ityatra dadÃtidadatyo÷ sÃravidÃmityatra vettividantyoÓca prak­tyo÷ Óle«a÷ / karoti siÇgabhÆpÃla karaste vidu«Ãæ mudam / kartà vairivipattÅnÃæ saæpadaæ suh­dÃæ sphuÂam // Ckc_6.*8 // tatra karteti pade t­cpratyayat­npratyayayo÷ Óle«a÷ / vairivipattÅnÃæ karteti t­cpratyaya÷ / saæpadaækarteti t­npratyaya÷ / anyathà k­dyoga«a«ÂhyÃvaÓyaæbhÃvitvÃttadubhayavibhaktisaæbaædhÃya pratyayadvayasya vivak«itatvÃt tathokto 'yam / padaÓle«o yathà hariÓcandro rak«Ãkaraïarucisatye«u vacasÃæ vilÃse vÃgÅÓo mahati niyame nÅtinigame / vijetà gÃÇgeyaæ janabharaïa saæmohanakalÃ- vrate«u ÓrÅsiÇgak«itipatirudÃro vijayate // Ckc_6.*9 // atra hariÓcandra iti cakravartivÃcake pade hariÓcandraÓcandraÓceti padayo÷ vÃgÅÓa÷ vÃgÅÓaÓceti padayo÷ gÃÇgeya iti bhÅ«ma iti vÃcake pade gÃÇgoyaæ ceti padayo÷ Óle«a÷, ityayaæ padaÓle«a÷ / vibhaktiÓle«o dvidhà / sajÃtÅyo vijÃtÅya iti / tatrÃdyo yathà sthito virÃjirÃjÅvavÃsinyà kaustubhena ca / vak«a÷sthalaæ dadhÃno 'vyÃddeva÷ ÓrÅsiÇgabhÆpatim // Ckc_6.*10 // atra vÅnÃæ pak«iïÃæ ràtasmin virÃjÅti saptamÅ / lak«mÅkaustubhÃbhyÃæ virÃjÅ virÃjanaÓÅlamiti dvitÅyà / tedve subvibhakttÅ virÃjÅti pade Óli«Âeiti sajÃtÅyavibhaktiÓle«o 'yam / dvitÅyo yathà kÅrtirviÓÃlà dvi«atÃmahÃri vyatÃni tadvÃmad­ÓÃæ ca vak«a÷ / abhedi taddurgamapi vyadhÃyi ÓrÅsiÇgabhÆpena nijÃptacittam // Ckc_6.*11 // atra nÃyakena dvi«atÃæ kÅrtirahÃri h­tà / tenaiva ripustrÅïÃæ vak«a÷ avidyamÃnahÃraæ vyatÃnÅtyatra atÅtyekapade luÇi prathamapuru«aÓca napuæsakakarma ca dvitÅyà ca tiÇsubvibhakttÅ Óli«Âe iti vijÃtÅyavibhaktiÓle«a÷ / evamabhedÅtyatrÃpi vij¤eyam / vacanaÓle«o yathà ÃÓÃnÃæ prabhavassÅmà ÓriyÃæ sattrabhujaÓÓubhÃ÷ / ÓaurirdevÃÓca dadatÃæ kalyÃïaæ siÇgabhÆbhuje // Ckc_6.*12 // atra Óauri÷ nÃrÃyaïo nÃyakÃya kalyÃïaæ dadatÃæ vitaratu / dada dÃne iti dhÃtorÃtmanepadino loÂi prathamapuru«aivakacanam / kÅd­Óa÷ Óauri÷ / ÃÓÃnÃæ natajanamanorathÃnÃæ prabhava utpattisthÃnaæ dÃtetyarthatha÷ ÓriyÃæ saubhÃgyavi«ye sÅmà paramÃvadhi÷ / satastrÃyata iti sattra÷ / tÃd­Óo bhujo bÃhurasyeti sattrabhuja÷ / Óobhanà bhÃso dÅptayo 'syeti ÓubhÃ÷ devapak«e tu devÃ÷ / kalyÃïaæ dadatÃæ vitarantu / dadatÃmiti ¬udä dÃne iti dhÃtorÃtmanepadino loÂi prathamapuru«abahuvacanam / kiæ bhÆtÃ÷ devÃ÷? ÃÓÃnÃæ diÓÃæ prabhavo nÃthÃ÷, ÓriyÃæ saæpadÃæ sÅmà avadhaya÷ / satre bhujata iti satrabhuja÷ / Óobhanà bhÃ÷ kÃnti÷ ye«Ãæ te Óubà ityuktamÃrgeïa kriyÃpade viÓe«aïapataæ ekavacanabahuvacane Óli«Âe ityayaæ vacanaÓle«a÷ / ÃdiÓabdÃdbhëÃÓle«a÷ yathà melÃyanÃya te rÃjyamastu gÃdanasiægana / vÅrÃya manasà porarÃmÃkÃjanaketana // Ckc_6.*13 // he gÃdana ! gadayati pÆrvamabhibhëayatÅti gÃdana÷ / tasya saæbuddhi÷ pÆrvabhibhëinnityartha÷ / tÃd­ÓÃya te rÃjyam / paurarÃmÃkÃÂanaketana paurarÃmÃïÃæ porastrÅïÃæ kÃÂanaketana matsyaketana rÃmÃmadanetyartha÷ / he sigana siÇgabhÆpÃla / manasà vÅrÃya melÃyanÃya / mà ca ilà ca mete lak«mÅbhÆmyau tayorayanaæ mÃrga÷ melÃyanaæ tasmai melÃyanÃya lak«mÅbhÆminivÃsasthÃnÃyetyartha÷ / tÃd­ÓÃya te rÃjyamiti prajÃpÃlanasÃmarthyarÆpakarmÃstu sarvotkar«eïa bhÆyÃditi saæsk­tabhëà pratÅyate / melÃyanÃyetyÃdipade«u bhadramabhavadve tyÃdyÃrthavÃci«u taddeÓabhëÃvidu«ÃmÃndhrabhëà ca pratÅyate / tadayaæ bhëÃÓle«a÷ / evaæ saæsk­taprÃk­tÃdibhëÃÓle«Ãstu tatra tatra mahÃkaviprabandhe«u citratare«u svayamanusaædheyÃ÷ / ## avyÃpako yathà gau¬ÅsaÇgÅtabhaÇgÅ rahasi vilasitaæ kosalÅkauÓalÃnÃæ nepÃlÅgaï¬apÃlÅ m­gamadamakarÅæ kairalÅæ pÃnakelÅm / lÃÂÅpÃÂÅracarcÃæ kusumaviracanÃæ kuntalÅkuntalÃnÃæ siÇgak«mÃkÃnta bhinte tava vijayaramÃsnighdhaveïi÷ k­pÃïi÷ // Ckc_6.*14 // atrÃnuprÃsasya prativÃkyaæ bhinnarÆpatvÃdavyÃpakÃnuprÃso 'yam / yathà ca jayati jagadudÃro jÃlmav­ttÃtidÆra÷ sujanabhajanaÓÅla÷ stutyasatyÃnukÆla÷ / abhinavasuradhenorannavotasya sÆnu÷ k«itinutaguïasÃndra÷ siÇgabhÆpÃlacandra÷ // Ckc_6.*15 // atra padÃdyÃntÃnuprÃsasya pratipÃdaæ bhinnarÆpatvam / vyÃpakÃnuprÃso yathÃ-nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm yatra caraïasannÃhinÅ t­ïacaraïaæ nijapurÃcca nissaraïam / vanacaraïaæ taccaraïakaparicaraïaæ và virodhinÃæ Óaraïam // Ckc_6.*16 // atra rephaïakÃrayugalasya sarvatrÃnuv­ttatvÃdyvÃpakÃnuprÃso 'yam / evaæ v­ttilÃÂÃnuprÃsÃtayo dra«ÂavyÃ÷ / #<Óabdasya prak­te samyagghaÂanà guæphanà matà // Ckc_6.11 //># atraÓabdo dvividha÷ nirarthako 'nyagrathitaÓceti tatrÃdyÃsya yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃlasaÇgarajayaprasthÃpakai stÃvakair dhÃÂÅduæduvinissvanairabhinavavyÃpÃriïo vairiïa÷ / svacchÃyÃmanudhÃvinÅæ pratibhaÂÃnÃÓaÇkya ÓaÇkÃkulÃstrÃyadhvaæ be be be iti pratipadaæ jalpanti dhÃvanti ca // Ckc_6.*17 // atra be ityÃdi nirarthakaÓabdasya prastutÃnuguïyena grathanÃdiyaæ nirarthakaÓabdaguæphanà / anyagrathitaÓabdaguæphanà trividhà / pÃdaguæphanà pÃdadvayaguæphanà pÃdatrayaguæphanÃæ ceti / tatrÃdyà yathà arthasya puru«o dÃsa iti vakta vyalajjatÃm / dÃso hi puru«asyÃrtha÷ paÓyata÷ siÇgabhÆpatim // Ckc_6.*18 // atrÃdyoktasya prathamasya prastutÃnuguïyena ghaÂitatvÃdiyamanyagrathità pÃdaguæphanà / dvitÅyà yathà yuvà yugavyÃyatabÃhuraæsala÷ kavÃÂavak«Ã÷ pariïaddhakaædhara÷ / itÅdamanyatra kavitvapaddhati- rvigÃhate siÇgan­pe tu sÃrthatÃm // Ckc_6.*19 // atra kÃlidÃsagrathitasya prathamÃrdhasya prastutÃnuguïyÃnughaÂanÃdiyaæ pÃdadvayaguæphanà / t­tÅyà yathà sajÃtÅyairvijÃtÅyairatirask­tamÆrtimÃn / yÃvadrasaæ vartamÃno rÃjate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_6.*20 // atra pÆrvÃlaÇkÃraÓÃstrakÃragra thitasyÃpi pÃdatrayasya prathamÃrdhe sapak«airvipak«aiÓcÃnatikramaïÅyo yÃvadrasaæ vartamÃna iti prastutÃnuguïyena ghaÂanÃdiyaæ pÃdatrayaguphanà / ## cakrabandho yathà sak«amÃcakradiÓÃvilÃsivibhunà tigmÃæÓuhÃriÓriyà viÓrÃmak«aïaviÓvaraÇgaviyatà kalpaæ yaÓo jyoti«Ã / vidvatkÃntimavÃpa ya÷ praviÓadÃvirbhÆtak­tsnÃgamÃæ mÃædhÃtà sa ca tadviÓe«avidu«o yÃti tvi«Ã nopamÃm // Ckc_6.*21 // atra nemimÃrabhya t­tÅyasminnantare camatkÃrajyotsneti k­tinÃma / saptame viÓvapatikaviriti tatkart­nÃma / navame nÃyakanÃma ca prakaÂÅkriyate / ÃdiÓabdÃtpaÇabandhÃdaya÷ / atra padmabandho yathà sà ca mà k«apitabhÃvarÃk«asà sÃk«arÃvagatapÃdamÃrasà / sÃrasà dayatu siÇgayaæ rasà sÃrayaæ gajavatÅ k«aïà ca sà // Ckc_6.*22 // atra k«apitÃ÷ bhÃvena rÃk«asÃ÷ krÆrajanÃ÷ yayà sà k«apitabhÃvarÃk«asà daridrÅk­takrÆrajanetyartha÷ / sÃk«arÃvagatapÃdasÃrasà vidvaddhyÃtapÃdapadmà mà lak«mÅ÷ rasÃsÃraæ bhÆvi Óre«Âhaæ vastu yÃti prÃpnoti iti rasÃsÃraya÷ / taæ siÇgayaæ siÇgabhÆpÃlaæ sÃrasÃdÃvÃsapadmÃdayatu bhajatu / tathà gajavatÅ svÃdhÃradiggajavatÅtyartha÷ / sà k«amà bhÆmiÓca / anyadevaæ vidhamanusandheyam / ## Ãdiyamakaæ yathà nÃyakasyaiva sadayà sadayà buddhiravatÃravatà mama / madhurà madhurÃnÃtha bhavatà bhavatÃdaram // Ckc_6.*23 // atra caturïÃmapi pÃdÃnÃmÃdau pradhamÃk«arasahitaæ varïatritayamÃntaratamavyavthÃnena puna÷Órutamiti sarvapÃdÃdiyamakamidam / evamanyepi dvipÃdÃdiyamakadalayorvyavahitÃvyavahitabhedÃ÷ svayamavagantavyÃ÷ / madhyayamakaæ yathà ghanayaÓonayaÓobhitasaægarotsukatama÷ katama÷ sahate ripu÷ / bhavadasiæ vada siÇgamahÅpate paramayà ramayà bharitadyute // Ckc_6.*24 // atra catur«vapi pÃde«u prathamÃk«araæ vihÃya madhyÃk«arayamakamÃntaramavya vadhÃnena puna÷Órutamiti sarvapÃdamadhyayamakamidam / evamanye 'pi pÆrvapadasya bhedà nirÆpaïÅyÃ÷ / antyayamakaæ yathà yaÓasà saurabhavantaæ siÇgamahÅpÃla merudhÅra bhavantam / suk­tÅk­tavasudeva÷ satataæ pÃyÃdvitÅrïaghanavasudeva÷ // Ckc_6.*25 // he merudhÅra siÇgamahÅpÃla yaÓasà saurabhavantaæ yaÓassurabhiæ bhavantaæ suk­tÅk­tavasudeva÷ svajanmanà k­tÃrthÅk­tÃnakadundubhi÷ deva÷ ÓrÅk­«ïa÷ vitÅrïaghanavasu yathà tathà pÃyÃdityantyÃk«ara sahitamak«aracatu«Âayam pÃdadvaye puna÷Órutamiti dvipÃdÃntayamakamidam / evamanye 'pi bhedÃ÷ svayamÆhyÃ÷ / ## yathà rambhe kiæ sakhi menake na sulabhÃ÷ kalpadrumÃïÃæ sraja÷ te svarge na hi santi kutra dharaïÅbhÃge kuta÷ kÃraïÃt / dÃtu÷ ÓrÅanavotasiÇgan­patestairdattahastÃÇgulÅr brahmà nirmitanÃnato nu dhanikÃ÷ sarve 'pi dhÃtrÅsurÃ÷ // Ckc_6.*26 // atra rambhÃmenakayoruktipratyuktaya÷ spa«ÂÃ÷ / ## tatra kriyÃgƬhaæ yathà k­pÃïakhaï¬itÃrÃtimaï¬alÃdhÅÓamaï¬ala÷ / ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla vibhaveti sam­ddhatÃm // Ckc_6.*27 // atra he vibho sam­ddhatÃmehÅti kriyÃpadasya vibhava iti saptamyà gopitatvamiti gƬhakriyÃpadatvÃt kriyÃgƬham / yathà ca kandarpakalpanÃkÃraæ ÓrÅsiÇgadharaïÅbhujam / puramÃrge purandhrÅïÃæ niÓcalÃnayanäcalÃ÷ // Ckc_6.*28 // atrÃpuriti kriyÃpadaæ purandhrÅïÃmiti padena gopitamiti kriyÃgƬham / kÃrakagƬhaæ yathà ÓrÅsiÇgabhÆpanÃsÅradhÃÂÅsÃdhvasasaæbhramÃt / kva darÅ kva darÅtyadre÷ kÃntÃre raÂati sphuÂam // Ckc_6.*29 // atra raÂatikriyÃyÃ÷ kart­kÃrakabhÆtà are÷ kÃntÃ÷ kÃntÃra iti saptamyà gopitamiti kÃrakagƬhe«u kart­gƬhamidam / evaæ karmagƬhÃdayo dra«ÂavyÃ÷ / saæbandhapadagƬhaæ yathà ÓarÃnapÃÇgaÓrÅ rÃjan nÃbhikramati kevalam / bhrÆvallÅlalitaiÓcÃpaæ tvatsevà sud­ÓÃmapi // Ckc_6.*30 // atra e÷ kÃmasyeti sambandhapadaæ lalitairvilÃsairiti t­tÅyà và (t­tÅyayÃ?) gopitamiti saæbandhagƬhamidam / pa«ÂhayÃ÷ kÃrakatvÃbhÃvÃt sambhandhagƬhasyÃtra p­thaÇnirdeÓa÷ / ## kamadarpayanmanobhÆ÷ kiæ narapativeÓma rÃjate nidhimat / kÃmadhurà kathaya saÓe tvayaiva kathitaæ hi siÇgabhÆpÃla // Ckc_6.*31 // atra manobhÆ÷ kamalobhayaditi praÓne kaæ brahmÃïam / narapativeÓma kiæmiti praÓne kinnarapativeÓma, kuberag­hamiti / madhurà keti praÓne kÃmadhurà kÃmabhÃra iti cottarÃïi praÓnÃvayasyÃntara itÅdamanta÷praÓnam / pratyÃnanaæ rÃjitagaï¬amadhyaæ subhÅ«aïaæ bhairavamastakaæ kim / tvayà naceduttaramapradattaæ rÃjan na jÃnÃti bhavÃn bhavantam // Ckc_6.*32 // atra pratigaï¬abhairava ityuttarasya praÓnavÃkyÃntare pratÅyamÃnatvÃdida¤cÃnta÷ praÓnam / bahi÷ praÓnaæ yathà kÅd­gbalaæ devavibho ÓuceÓca sambodhanaæ tvadripumaï¬ala¤ca / ÓrÅsiÇgabhÆpÃla vadottarÃïi pÆrvoktavarïabhayav­ddhiyogÃt // Ckc_6.*33 // atra indrabalaæ saphali Óucisaæbuddhi÷ pavitreti tvadvipumaï¬alaæ vitrapaæ vitrasaditi và trÅïyuttarÃïi praÓnÃd bahireva m­gyÃïi / bahi÷ praÓnamidam / ubhayapraÓnaæ yathà yoginÃæ bhoginÃæ rÃjan ka i«Âastaæ na vetti ya÷ / viparÅto harastena na j¤Ãto hi sahÃmbara÷ // Ckc_6.*34 // atra rahovÃsa ityuttarasya pÆrvabhÃgo rahaÓÓabdo viparÅtaharaÓabdena praÓnavÃkyasyÃnta÷ pratÅyate / uttarÃvayavo vÃsa ityayaæ bahireva m­gyata iti bahiranta÷praÓnottarasya sthitatvÃdidamubhayapraÓnam / ## iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ ÓabdÃlaÇkÃraviveko nÃma «a«Âho vilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ saptamo vilÃsa÷ / camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità saptamo vilÃsa÷ / ## tatra jÃti÷ ## seyaæ dvidhà nisargatatkÃrabhedÃt / Ãdyà yathà asak­tparidhÆlavÃladhÅn muhurÃkampitabaktrakandharÃn / ripubhÆbh­dupÃyanÅk­tÃn turagÃn paÓyati siÇgabhÆpati÷ // Ckc_7.*1 // atra turagÃïÃmaya ... ... ... ... ... ... / tÃtkÃlikÅ yathà pÆrvÃÇgaæ lalitaæ nidhÃya m­dule siæhÃsanopÃÓraye paÓyan bÃïam­jÆk­taæ savayasà smerairapÃÇgek«aïai÷ / kurvan karïapuÂÅæ sudhÃrasamayÅæ vÃcaæ parÅk«ÃvatÃ- mÃsthÃnyÃmanavotasiÇgan­pati÷ pu«ïÃti netrotsavam // Ckc_7.*2 // atra rÃj¤astÃtkÃlikasvarÆpÃvasthÃnakathanÃt tÃtkÃlikÅ jÃtiriyam / ## atra kÃraïÃntarasaæbhÃvanà yathà tanvanna bhÃravinatiæ phaïirÃjamÆdhrnÃæ kurvanna dhautaÓucitÃæ haraÓÃÂikÃnÃm / badhrannanambara vitÃnamajÃï¬abhÃge ÓrÅsiÇgabhÆpa tava bhÃti yaÓovilÃsa÷ // Ckc_7.*3 // atra vinatiÓucitvavitÃnÃnÃæ bhÃradhÃvanÃæÓukÃni hetutayà prasiddhÃni tÃni nirvartya yaÓaso dhÃvalyanairmalyabÃhulyÃnyanyÃni kÃraïÃni vibhÃvyanta itÅyaæ kÃraïÃntaravibhÃvanà / svabhÃvavibhÃvanà yathà anullikhitatÅk«ïÃgrà praj¤Ã ÓrÅsiÇgabhÆpate / avÃsitasugandhaÅni yaÓÃæsi tava santatam // Ckc_7.*4 // atra tÅk«ïatvasugandhitvayorloke ullekhanavÃsane prasiddhabhÆte iti nirvartya praj¤ÃyaÓaso÷ svabhÃvo 'pi vibhÃvyata itÅyaæ svabhÃvavibhÃvanà / ## atra pravartakakriyÃviÓi«ÂakÃrakaheturyathà pÃpakriyÃpaÂalakhaï¬anapaï¬itÃni puïyakriyÃpunarudÅraïapÆraïÃni / saæpÃdayanti satataæ pramadaæ janÃnÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpacaritÃni mahÃdbhutÃni // Ckc_7.*5 // atra nÃyakacaritÃnyevaæ bhÆtÃni pracÃnÃæ prÃgasata÷ santo«asya pravartanakriyÃyÃmÃvi«ÂÃnÅti kriyÃvi«Âo 'yaæ pravartaka÷ kÃrakahetu÷ / sa evÃnÃvi«Âo yathà aviturak­tabhaÇguæ siÇgabhÆpÃlamaules tribhuvanamapi siddhaæ kÅrtikallolinÅbhi÷ / vi«amavi«amacak«urjÆÂakoÂÅraÓ­Çga- skhalanavalitaphenasvardhunÅspadhinÅbhi÷ // Ckc_7.*6 // atra bhuvanaviÓadabhÃve kÅrtÃvanÃvi«ÂÃæ hetau t­tÅyÃæ prayojayati / na tu kartarÅti kriyÃnÃvi«Âo 'yaæ pravartaka÷ kÃrakahetu÷ / nivartakakriyÃvi«Âa÷ kÃrakaheturyathà pradhvaæsÃya prabhavatitarÃmugrasaÇgrÃmaraÇga- prÃmodÃgre pratibhaÂacamÆcakra durvikramÃïÃm / siÇgak«oïÅpatirabhivahan ghoradaæbholipÃlÅ- j­mbÃrambhaprakaÂanadhurà bandhurÃæ kha¬gadhÃrÃm // Ckc_7.*7 // atra karavÃlaikasahÃyasya nÃyakasya pratibhaÂavikramadhvaæsanakriyÃkart­tvenÃveÓÃdÃvi«Âo 'yaæ nivartaka÷ kÃrakahetu÷ / sa evÃnÃvi«Âo tathà ÓrÅsiÇgabhÆpakodaï¬ÃdatyÃrƬha guïadhvane÷ / bhajanti nirguïÅbhÃvaæ vairastrÅkaïÂhabhÆmaya÷ // Ckc_7.*8 // atra vairikulapÃlikÃkaïÂhasÆtranivartanakriyÃmanÃviÓan nÃyakakodaï¬adaï¬o hetau pa¤camÅæ prayojayatÅti kriyÃnÃvi«Âo 'yam nivartaka÷ kÃrakahetu÷ / kriyÃvi«Âaprayojakahetu÷ yathà kumÃre ÓrÅsiÇge jaladhiraÓanÃæ ÓÃsati mahÅ- mamaryÃdÃdhvastÃ÷ patanapariïÃhapratibhuva÷ / adharmà nirmÆlà narakaparipÃkapraïidhayo vina«Âà duÓce«ÂÃ÷ kali kalu«apeÓÅparidhaya÷ // Ckc_7.*9 // atra maryÃdÃdhvaæsÃdi«u kriyÃsu saptamÅvÃcyanaimittikÃdhikaraïakÃrakabhÃvena nÃyako 'yamÃviÓan prayojako bhavatÅti yathokta÷ / sa evÃnÃvi«Âo yathà ÓrÅsiÇgak«itinÃthapÃrÓvamayatÃmaj¤ÃtapÆrvaæ hi na÷ tatsevÃbhyasanaæ vidheyamiti te pratyarthip­thvÅbhÆja÷ / v­ddhÃmÃtyajanÃnupÃæÓu vinayÃtsiæhÃsane sthÃpitÃn saæbaddhäjalayo bhajanti mahità stotraikacitroktaya÷ // Ckc_7.*10 // atra nÅcairavasthÃnäjalibandhanastotrakaraïÃdirÆpÃyÃæ sevÃbhyasanakriyÃyÃmÃtmanyevÃtmana÷ samÃveÓo na saæbhavatÅti kriyÃnÃvi«Âo 'yamiti ÓabdÃbidheyaprayojako nÃma kÃrakahetu÷ / ## tatra dvitÅyÃvÃcyo lak«akaheturyathà ÓrÅsiÇgabhÆpatiæ prati ÓÅtakarakaravÃlakhaï¬itÃrÃtim / saÇgarasÅmani vividhÃ÷ kÃtarace«Âà bhavanti vimatÃnÃm // Ckc_7.*11 // atra kriyÃnÃvi«Âenaiva nÃyakenana vimatÃnÃæ bhayajanakakÃtarace«Âà labhyante viÓe«yanta iti so 'yaæ lak«aïahetu÷ / pratinà yoge dvitÅyÃmutpÃdayatÅti dvitÅyÃvÃcyo 'yam / tadvatt­tÅyÃvÃcyo yathà sÃdhÃraïÃÓrayayuje yudhi bandhutÃyÃæ paÓyanti rÃjÃcalarÃjadhÃnyÃm / rÃjÃnamÃj¤Ãsahajena paurÃ÷ praphullasaugandhikaÓekhareïa // Ckc_7.*12 // atra saugandhikaÓekharaæ darÓanakriyÃyÃmanÃviÓadeva rÃjÃnaæ j¤ÃpayatÅtÅtthaæbhÃvalak«aïat­tÅyayà vÃjyo 'yaæ j¤Ãpakahetu÷ / caturthÅ vÃcyo yathà ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃlapÃdasevà parÃÇmukha÷ / akÃï¬e Óemu«Å rÃj¤Ãæ rÃjyabhraæÓÃya vairiïÃm // Ckc_7.*13 // atrotpÃtabhÆtayà rÃj¤ÃmakÃï¬ato nÃyakasevÃparÃÇmukhÅbhÃvabuddhyà te«Ãæ rÃjyabhraæÓo j¤Ãpyate / tenÃyamutpÃtena j¤ÃpyamÃna iti caturthyà vÃcyo j¤Ãpakahetu÷ / saptamÅvÃcyo yathà mà bhÆta pratirÃjakÃtpratimukhÃ÷ kÅrti vihÃyÃdhunà prÃïebhya÷ kva nuyÃta dhÆtamatayo bho÷ paÓyatÃsmÃniti / ÓÃsatsu svapatÃkinÅ radhik­te«vÃrƬhamandasmita÷ ÓrÅsiÇgak«itipo ripÆnabhimukho badhnÃti dossampada÷ // Ckc_7.*14 // atra senÃdhipatÅnÃæ balÃnuÓÃsanakriyayà nÃyakasya prakÃÓanakriyà lak«yate / ## tatra kÃryeïaiva samutpanno hetu÷ samakÃla÷ / yathà ÓrÅsiÇgabhÆpa÷ kavitÃbhi«aÇgo raïÃÇgaïe vÅragururni«aÇgÃt / bÃïÃn samÃkar«ati ÓÃtakoïÃn prÃïairarÅïÃæ samakÃlameva // Ckc_7.*15 // atra kÃryapÆrvak«aïa varti kÃraïamityetadullaÇdhya kÃraïabhÆtasya bÃïÃkar«aïasya tatkÃryabhÆtasya vimataprÃïÃkar«aïasya ca samakÃlamevotpattikathanÃt samakÃlo nÃmÃyaæ gauïahetu÷ / kÃryÃdanantaramutpanno heturviparyasta÷ / yathà paÓcÃnmu¤cati te ÓaÇga÷ koÓaæ ÓrÅsiÇgabhÆpate / koÓaæ mu¤canti paurastyÃ÷ purastÃdeva bhÆbhuja÷ // Ckc_7.*16 // atra pÆrvadikpÃrthivabhÃï¬ÃgÃratyÃgalak«aïasya kÃryasyotpatteranantaratvÃt kÃraïabhÆtasya nÃyakakha¬gamok«asyotpattikathanÃdiyaæ viparyasto nÃma citrahetu÷ / yuktakÃryakÃrÅ heturyukta÷ / tadviparÅto henurayukta÷ / tau yathà k­pÃïabhogÅ tava siÇgabhÆpate karotvariprÃïasamÅrapÃraïÃm / bhavatpratÃpÃtapavaibhavÃtkathaæ virodhinÃæ Óokatamisramedhate // Ckc_7.*17 // atra prathamÃrdhe yatsarpÃïÃmucitaæ pavanapÃraïakÃryaæ tadeva k­tamityayaæ yukto nÃma gauïahetu÷ / uttarÃrdhe tejaso yaduktaæ tamovardhanaæ tadevak­tamityatyukto 'yaæ gauïahetu÷ / adhikaraïaheturasaÇgata÷ / yathà bhÆbhÃrastava dak«a bÃhuÓikhare mÆdhrnà natÃ÷ pÃrthivÃ÷ prÃgalbhyaæ tvayi siÇgabhÆvara paraæ vÅtatrapà vairiïa÷ / aunnatyaæ tvayi garvitÃ÷ pratibhaÂa vyÃptÃntarik«ÃntarÃÓ citraæ kÃraïamekata÷ parigata÷ kÃryodayastvanyata÷ // Ckc_7.*18 // atra nÃyakagatÃnÃæ bhÆbharaïÃdikÃraïÃnÃæ pratinÃyakagatÃnÃæ namratvÃdikÃryÃïÃæ vaiyadhikaraïyenÃsaæbaddhatvÃdasaÇgato nÃmÃyaæ gauïahetu÷ / ## vastusvabhÃvaparÃhato 'heturyathà rÆk«Ãhaæk­tayo na santi lalite bhedaæ gate na bhruvau d­kkoïo 'pi na rÃgameti hasitaæ mandaæ ca nÃntarhitam / d­«ÂvÃpi pratigarjatÃæ k«itibhujÃæ saæraæbhagarbhakriyà mÆrtirdÃruïace«ÂayÃpyavik­tà ÓrÅsiÇgap­thvÅpate // Ckc_7.*19 // atrÃtisaæraæbhapratinÃyakace«ÂÃvikaraïa samarthasyÃpi satatÃkÃrya (?) nÃyaka mÆrtisvabhÃvaprabhÃvaparÃhatà huækÃrÃdikÃlu«yarÆpaæ kÃryaæ notpÃdayatÅti so 'yaæ tathokta÷ / dvitÅyo yathà dossÃraæ samare«u siÇgan­pate÷ prÃyeïa jÃnannapi k«mÃpÃle«u bhavÃd­Óe«vapi cirÃt tatpÃdasaæsevi«u / ÓruïvannÃptajanoddhatÃæ giramapi prÃïeÓa dhÅmÃn bhavÃn tatsevÃæ na cikÅr«atÅti yadidaæ tahaiva duÓce«ÂitÃt // Ckc_7.*20 // atra nÃyakadossÃraj¤ÃnÃdikÃraïÃnÃæ pratinÃyakagirà lak«aïakÃryakaraïasÃmarthye 'pi bhavitavyatÃparÃhataÓaktitvakathanÃt kÃraïÃntaraparÃhato 'yamahetu÷ / nirƬhe sÃhitye sarasah­dayÃnandasadane vadÃnye ÓrÅsiÇgak«itipatilake ti«Âhati pura÷ / k­tÃrtha÷ sarvÃrthe bhavati bhuvi ya÷ kaÓcana na cel lalÃÂe durlaæghà duritalipirasyaiva mahatÅ // Ckc_7.*21 // atra vidyÃpak«apÃtavrata nÃyakaudÃryasya sakalÃrthi k­tÃrthÅkaraïasÃmarthye 'pi yatra kutra cit kÃryasyÃnutpÃdakatve tadarthilÃlÃÂika durlipiparÃhatatvakathanÃdanyaparÃhato 'yamahetu÷ / ## yathà prÃj¤ai÷ prÃktanavÃsanÃparikarairvidvajjavopÃsanaæ tenÃpi pratibhà tathà madhurayà sÃhityasÃk«Ãtkriyà / tatpro¬hÅranavotasiÇgan­patessmerÃ÷ kaÂÃbhakramÃ÷ te lak«mÅradhikÃæ tathà k­tadhiyÃæ siddhyet trivargodaya÷ // Ckc_7.*22 // atra vidvajjanopÃsanÃdÅnÃmuttarottarahetubhÆtÃnÃmapi trivargodaye pÆrvapÆrvavyapek«ayà samucitanÃmeva kÃraïatvamiti p­thak p­thagasÃmarthyÃt kÃraïamÃlÃpyahetureva / ## yathà keyÆraratnamupalÃlayatà n­peïa yatprÃrthitaæ nijasakhÅjanasannidhÃne / ÓyÃmà payodharayuge paramÃdareïa tasyottaraæ k­tavatÅ pulakaprarohÃn // Ckc_7.*23 // atra keyÆranÃyakaratnasaækrÃntanÃyikÃpratibimbapayodharopalÃlanakaraïamiÇgitam / tena nÃyakasya manoratho vidagdhayà nÃyikayà lak«yate sma / nÃyikÃyÃÓca romäca ÃkÃra÷ / tenÃÇgÅkaraïarÆpà svÃbhila«itacikÅr«Ã nÃyikÃyà vidagdhena nÃyakena j¤Ãyata itÅdamubhayavidhaæ sÆk«amam / ## yathà jambÆdvÅpe lasati nitarÃmandhradeÓo viÓe«a÷ Óreyastasmin bhavati nagaraæ rÃjaÓailÃbhidhÃnam / tatrotkar«aæ kalayati sabhà siÇgabhÆpÃlamaule- ssÃrÃtsÃraæ vacanaracanaæ tatra tasyÃpi rÃj¤a÷ // Ckc_7.*24 // atra ÃndhradeÓÃdÅnÃmuttarottarakrameïa sÃratvÃbhidhÃnÃduttaramidam // ## atra ÓuddhastÃcvikavirodho yathà dhanapradÃnaæ dvaviïÃrjanaæ ca sÃmrÃjyak«mÅrbhuvi bhÃratÅ ca / dhÅv­ddhasevà navayauvanaæ ca ÓrÅsiÇgabhÆpe vilasanti nityam // Ckc_7.*25 // atra dhanapradÃnÃrjanayo÷ tak«mÅsarasvatyo÷ v­ddhasevÃnavayauvanayoÓca virodhastÃcviko viviktaÓceti yathokta÷ / grathitastÃcvikavirodho yathà kiæ nirdve«akathasya daityahananaæ tatrÃpi kiæ nidrayà nidrÃlorurasi striyà kimatha sà nissaæbhavà syÃtkatham / daityÃreriti tatpurÃïasamaye go«ÂhÅ«u vidvajjana- prau¬hokttÅrniÓamayya siÇgan­pati÷ smerÃnano jÃyate // Ckc_7.*26 // atra virodhasyottarottaragrathanena grathito nÃmÃyaæ tacvavirodha÷ / ## ÓuddhÃbhÃsavirodho yathà brÆmahe siÇgabhÆpÃlaæ vayaæ saujanyapaï¬itam / kÃmaæ vadati vÅrÃli÷ tamasaujanya paï¬itam // Ckc_7.*27 // atra rÃjanyasaujanyayogarÆpo virodha÷ ÓabdaÓlo«amÃtreïa pratÅyate / tacvatastu vÅrapaÇktirasaujanyapaï¬itaæ raïakuÓalaæ vadatÅti parihÃra÷ / sa eva grathito yathà / rÃj¤aste gurutà kathaæ bada guro÷ padmÃttatà syÃtkatham padmÃttasya ca ji«ïutà kathamaho ji«ïo÷ kathaæ saumyatà / saumyasya k«itinandanatvamucitaæ loke kathaæ bhÆpate÷ ÓrÅsiÇgak«itinandantvamapi tallak«ïÅÓvarollÃsitam // Ckc_7.*28 // atrottarottarasaækalanayà grathitasya Óle«amÆlatvÃdÃbhÃsatvaæ spa«Âameva / kiæ bhÆpatitvaæ kuta÷ ÓrÅsiÇgak«itinandanasya tadidaæ lak«mÅÓvarollÃsitamiti / ## tatra jÃte÷ jÃtikriyÃguïadravyairyathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃlamano 'pi bhÆbh­t- padmÃkaro 'pi sphujapaÇkaÓe«a÷ / khyÃto 'si bhogÅjanavatsalo 'pi bhÆmau suparvo 'pi ca sÃrvabhauma÷ // Ckc_7.*29 // atra prathame pÃde meghaparvatajÃtyo÷ dvitÅye padmÃkarapaÇkaÓo«aïakriyayo÷ t­tÅye sarvajÃtivatsalatpaguïayo÷ caturthe devajÃte÷ sÃrvabhaumanÃnro diggajalak«aïasya dravyasya cÃsaæhatiriti catvÃro jÃtivirodhÃ÷ / kriyÃyÃ÷ kriyÃguïadravyavirodho yathà kaviprÅtiæ kurvan tirayasi kaviæ nÅtinigame tava praj¤Ã tÅk«ïà racayati na bhedaæ k­tadhiyÃm / kalÃnÃtho 'pi tvaæ tyajasi nanu nabhatrapadavÅæ vicitraæ ÓrÅsiÇgak«itivara caritraæ tava param // Ckc_7.*30 // atra kaviprÅtikaraïa kavitiraskaraïakriyayo÷ prathamapÃde dvitÅye tÅk«ïatvaguïabhedakriyayo÷ t­tÅye kalÃnÃthanÃmna÷ candralak«aïadravyasya nak«atramÃrgatyajanekriyÃyÃÓca saÇgatiriti traya÷ kriyÃvirodhÃ÷ / guïasya guïadravyÃbhyÃæ virodhe dvau bhedau / tatra guïayorvirodho yathà ÓrÅ siÇgabhÆpa nÃpi dvayamadana mekav­k«ayaikasmin / dÃk«iïyamuttaratvaæ bhavati tu nir­tyapek«ayà bhavati // Ckc_7.*31 // atra dak«iïatvottaratvayordvayorguïayorvirodha÷ / guïadravyayoryathà citraæ ÓrÅ siÇgabhÆpÃla tÃvakairarjunairapi / bhÆyate yaÓasÃæ b­ndairmitranandanavatsalai÷ // Ckc_7.*32 // atrÃrjunalak«aïadravyasya karïa vÃtsalyaguïasya virodha÷ / dravyasya dravyeïa virodhe eka eva bheda÷ / yathà rÃjÃdrirÃjadÃtuvyÃæ (dhÃnyÃæ?) madhurÃyÃmapi sadà viÓÃlÃyÃm / ÓrÅ siÇgan­po dharaïÅæ mÃædhÃtÃpi praÓÃsti k­tavÅrya÷ // Ckc_7.*33 // atra prathamÃrdhe madhurÃyà viÓalÃnagaratvaæ dvitÅye mÃædhÃtu÷ k­tavÅryatvamiti dravyavirodha÷ / ## virodhabhede«vasaÇgato yathà virÃjate madhyamalokabhÃgyaæ rÃjÃcale kaÓcana rÃjasiæha÷ / yatprÃntad­ptÃptavatÃæ vilÅno mÃdÃtirekà ripuma¤jarÅïÃm // Ckc_7.*34 // atra siæhÃntikamÃptÃnÃæ ku¤jarÃïÃæ madaÓo«o nasaægacchata ityasaægato nÃmÃyaæ virodhabheda÷ / pratyanÅkaæ yathà Órotuæ raæbhÃracanÃæ nirbharÃnandagarbhÃæ (?) prÃsÃde«u pratidiÓataÂinÅæ vÅk«ituæ jÃlamÃrge÷ / citraæ siÇgak«itipa bhavata÷ kha¬gadhÃrà nimagnà nidrÃmudrÃæ niravadhikathÃmÃÓrayanti dvi«anta÷ // Ckc_7.*35 // atra vacanaÓravaïanirÅk«aïÃrthinÃæ niravadhinidrÃÓrayaïaæ pratikÆlatvenÃsaÇgatamiti pratyanÅkamapi virodha eva / vi«amaæ yathà diÓÃæ dukÆlaæ hasitaæ jayaÓriyà yaÓo vilÃsastava siÇgabhÆpate / svabhÃvaÓuddho 'pi muÓe virodhinÃæ karoti mÃlinyataraÇgitÃæ diÓÃm // Ckc_7.*36 // atra dhavalasya yaÓaso virodhimukhe«u yadatimÃlinyakaraïaæ tasya ca yÃd­Óo 'pyupajÃyate tÃd­geva tadbhavatÅti prasiddhivai«amyÃt parasparÃsaÇgaterayaæ vi«amaæ nÃma virodha÷ / athavà diÇmukhe«u viÓadÅkaraïaæ virodhimukhe«u malinÅkaraïa¤ca samavartanaprakÃro na bhavatÅti vai«amyÃdvi«am virodha÷ / adhikaæ yathà ÓrÅ siÇgak«itipo vahanniÓitadhÅ rÃkarïak­«Âaæ dhanu÷ pratyaÓvaæ pratiku¤jaraæ pratinaraæ mu¤cannamoghÃn ÓarÃn / yÃvanti dvi«atÃæ balÃni balavatyÃÓcaryameko 'pyasau tÃvadvà samameva tairabhimukhairadhyak«amÃlabhyate // Ckc_7.*37 // atraikasyÃpi nÃyakasyÃnekairapi sainyai ranekadhà d­ÓyamÃnatve naikatvasaækhyÃviruddhasaækhyÃdhikyaæ pratÅyata ityadhikaæ nÃma virodhabheda÷ / ## atra vidhisaæbhavo yathà raicarlÅyak«itivara bhavadghora nÃsÅraghoÂÅ- koÂÅk«uïïak«ititalarajasyÃv­tÃÓÃvakÃÓe / syÃtsaæbhÃvyaæ tanuyavanikÃthannadÅpopamÃnaæ paryantodyatpariv­¬ha Óikhà padmarÃgopalÃnÃma // Ckc_7.*38 // atraivaævidhe rajasi sÃmantaÓikhÃmaïÅnÃæ tÃd­ÓÅ daÓà saæbhÃvyeti vidhessaæbhÃvyamÃnatvÃdayaæ vidhisaæbhava÷ / ni«edhasaæbhavo yathà somollÃsini pÃraÓÅkan­patau saædhÃnusaædhÃyake kanyÃratnasamarpaïÃd gajapatau saæbandhagandhasp­Ói / raicarlÃnvayaÓÃrÇiïaæ narapatiæ dra«Âuæ raïe sÃhasaæ saæbhÃvyaæ na hi gautamÅparisarak«udrak«amÃbh­dgaïe // Ckc_7.*39 // evaævidhanÃyakasaæraæbhasahanasÃhasaæ k«udrak«atriye«u na saæbhÃvyamiti ni«edhÃnni«edhasaæbhava÷ / ## yathà nirvÃtastaæbhitaurva dharaïisurakaraspaÓaæpÆtai÷ suÓÅlais tvaddÃnÃmbupravÃhaissahimahimanidhe siÇgabhÆpÃlamaule / bhÃï¬ÃgÃrÃnyanarghairanudinamavate pÆrayatyai«a ratnair ityanyonyopakÃrapras­maravibhavau tvaæ ca vÃrÃæ nidhiÓca // Ckc_7.*40 // atra nÃyakanadÅnÃyakayordÃnÃmbupravÃhapraÓastaratnasamudÃyÃbhyÃmanyonyopakÃrakabhÃvÃdanyonyamidam / ## atrÃnyonyaikatà yathà uddaï¬Åk­tapuï¬arÅkapaÂalaspa«ÂaprakÃÓaæ yaÓa÷ ca¤caccampakamitrarucirÃkÃra÷ pratÃpaÓca te / pratyathik«itipÃlamandirabhuvi ÓrÅsiÇgabhÆpojjvalÃ- nyanyonya dyutimelanena bhavatar÷ sakÅrïavarïà iva // Ckc_7.*41 // atra kÅrtipratÃpayor anyonyaæ vikÃryavikà rakabhÃvÃt pratÅkÃrapratÅteranyonyaikyatÃpyanyonya eva / anyonyacÆlikà yathà vidyÃÓriyà rÃjati vidyayà ÓrÅ÷ ÓrÅsiÇgabhÆpo vacasà Óriyà ca / nayo 'pi sattvena nayena sattvaæ nayena sattvena yathà sa eva // Ckc_7.*42 // atra vidyÃÓriyorvirÃjane parasparamupakÃryopakÃrakatayà vartamÃnayordvayornÃyakavirÃjamÃnakriyÃyà apakÃrakatvaæ yat seyaæ cÆlikopari vardhata ityanyonyacÆlikeyamanyonyabheda eva / anyonyabhrÃntiryathà lÅyante gahatnÃntare«u ÓanakairÃnmaik«aïÃÓaÇkino bhÆpÃlÃn bhavadÅya sainikadhiyà vÅk«yÃdhvagÃn vairiïa÷ / tÃnÃlokya malimlucà iti dhiyà pÃrÓvadvayÃlokina÷ sannaddhÃstvaritaæ prayÃnti pathikÃ÷ ÓrÅ siÇgap­thvÅpate // Ckc_7.*43 // atra kÃntÃrasa¤cÃriïÃæ nÃyakavirodhinÃæ pathikÃnÃæ parasparamuddeÓyoddeÓakatÃbhÃvÃt pratÅkÃrapratÅteranyonyabhrÃntiranyonyabheda eva / ## vyatyayavatÅ mukhyà yathà sujanamayati lak«ïÅrdurjanÃnujjhati ÓrÅ÷ vrajati layamadharmo vardhate dharmamÃrga÷ / avitari maïigarbhÃmacyutasyÃvatÃre Óritabudhaparicarye siÇgabhÆpÃlavarye // Ckc_7.*44 // atra nÃyakarÃjye sujanadurjanayorlak«mÅpariv­tti÷ / dharmÃdharmayorlayapariv­ttiÓca mukhyata eva pratÅæyata iti vyatyavatÅ mukhyà nÃma pariv­ttiriyam / vyatyayavatÅ gauïÅ yathà ÓrÅ siÇgabhÆpayaÓasà yad pÃk­tamindumÃlinyam / bhavati hi tadeva lak«yaæ vimatak«itipÃlavadanakamale«u // Ckc_7.*45 // atra nÃyakayaÓasÃpÃk­tasya candrakalaÇkasya virodhinaranÃthavadane«u lak«yamÃïatvaæ tadidamanupapadyamÃnatayà na mukhyamiti gauïÅyaæ vyatyayavatÅ pariv­tti÷ / mukhyà vinimayà yathà ÓrÅ siÇgak«itipÃlajaitrapaÂahadhvÃnÃnu sandhÃyino dhÃvanto nijarÆpagopanak­te pratyarthip­thvÅbhuja÷ / dattvà vyÃdhakulÃya maï¬anabharaæ keyÆrahÃrÃdikaæ gu¤jÃbÅjavibhÆ«aïÃni vinayÃtkrÅïanti hÅnÃnyapi // Ckc_7.*46 // atra maïigu¤jÃvibhÆ«aïayorvinimayayo÷ mukhyatayaiva saæbhavatÅti vinimayavatÅyaæ mukhyà nÃma pariv­tti÷ / saiva gauïÅ yathà vakretarÃbhivyavahÃradak«Ã ÓrÅ siÇgabhÆpÃla tavÃsidhÃrà / pradÃya kampaæ ripubhÆpatÅnÃæ saptÃÇgarÃjyaÓriyamÃdadati // Ckc_7.*47 // atra nÃyakakha¬ge ripubhÆpatÅænÃæ svakampapradÃnaæ tebhya÷ saptÃÇgarÃjyaÓriyÃmÃdÃnaæ ca mukhyà v­ttyà na saæbhavatÅti gauïavinimayà nÃma pariv­tti÷ / ## tatra pÆrvà nidarÓanà yathà paraæ kurvanti pÃru«yaæ durjanà rÃjavallabhÃ÷ / ÓrÅ siÇgabhÆpakha¬go 'yaæ paramarmaiva k­ntati // Ckc_7.*48 // atra rÃjavallabhakrÆrajanad­«ÂÃntasya pÆrvamuktatvÃt pÆrvà nÃma nidarÓanà / uttarà yathà ÓrÅ siÇgabhÆpacÃpaæ vidadhÃti virodhijÅvadroham / namatÃmapi vakrÃïÃæ parasantÃpÃya rÃjakarïÃsakti÷ // Ckc_7.*49 // atra rÃjasamÅpavartikuÂilajanav­ttÃntasya paÓcÃduktatvÃduttareyaæ nidarÓanà / samà yathà medinyÃæ gaganÃÇganÃÇgananato mandÃkinÅveïikÃæ veïÅto jalajÃtasaæbhavasabhÃsaugandhamÃrohati / ÓrÅ siÇgak«itipÃlakÅrtilatikà tatsaæÓrayÃïÃæ n­ïÃæ Óaæsatyadbhatamuttarottaratayà jÃtÃnubandhodayÃm // Ckc_7.*50 // atra nÃyakaparigraheïottarottarodayavata÷ kÅrtid­«ÂÃntasya nÃyakÃÓritajanottarottaraunnatyalak«aïadÃr«ÂÃntikasya ca ÓaæsantÅti vartamÃnalak«aïaÓatra samakÃlamevoktatvÃdiyaæ samà nÃma nidarÓanà / ## atra kathita sÃd­ÓyasvajÃtÅyavyatireko yathà ÓrÅ siÇgabhÆmipatinà na tulÃæ prayÃnti viÓrÃïanakratubhuvo 'pi pare narendrÃ÷ / nandanti tehi vidu«Ãæ kavitÃvilÃsai÷ so 'yaæ pratinandayati ca prakÃmam // Ckc_7.*51 // atra nÃyakasya sajÃtÅyai÷ narendraissaha vitaraïe sÃd­ÓyamabhidhÃya pratiprÅïanahetubhÆtakavitÃvilÃsaviÓe«akathanÃdayaæ yathekta÷ / sa eva pratÅtasÃd­Óye yathà ÓrÅ siÇgabhÆpa bhavadÅyaparigraheïa dharmÃya yadbalavate kavire«a bhÅta÷ / krÅtÃdibandhumu«ità ca dadÃti bhÃgau tatte tulÃæ na dadhate prathame narendrÃ÷ // Ckc_7.*52 // atra rakatvena (?) tretÃdvÃparamahÅnÃthajÃtisÃmye pratÅte nÃyakasya tadrÃjyacoritadhamabhÃvapratyarpaïapÃrabhÆta paripÃlanaviÓe«abhedakathanÃdayaæ pratÅtasÃd­ÓyasajÃtÅyavyatireka÷ / kathitasÃd­Óye svavyaktivyatireko yathà ÓrÅ siÇgabhÆpÃla bhavÃn do«Ã bhÃve bhavÃniva / ÓriyÃpunastvadanyastvaæ pratyahaæ vaÇghamÃnayà // Ckc_7.*53 // atra nÃyakasya do«ÃbhÃve svenaiva tulyatÃmabhidhÃya pratyahaæ vardhamÃnayà turagÃdisaæpadà svasyaiva svato pratidinÃpek«ayà viÓe«akathanÃdayaæ kathitasÃd­Óye svavyaktivyatireka÷ / yadi pratÅyamÃnasÃd­Óye svavyaktivyatirekasyodÃharaïaæ saæbhavati cÃrutÃæ pu«ïÃti và tadapi nirÆpaïÅyam / kathitasÃd­Óthe ekavyatireko yathà ÓrÅ siÇgadharaïÅpÃla karuïÃvaruïÃlaya / anudÃtà kathaæ tulyastava jÅmÆtavÃhana÷ // Ckc_7.*54 // atra karuïÃnidhitvena kathitasÃd­ÓyayornÃyakavidyÃdharanÃyakayoruttaratraiva bhedakadharmakathanÃdayaæ yathokta÷ / tatraivobhayavyatireko yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm saudaryo balabhadramÆrtiraniÓaæ devÅ priyà rukmiïÅ pradyumrastanayo 'pi pautranivaho yasyÃniruddhÃdaya÷ / soyaæ ÓrÅpatirannavotan­pati÷ kiæ tvÃnanÃmbhoruhe dhatte cÃru sudarÓanaÓriyamasau sarvÃtma hastÃmbuje // Ckc_7.*55 // atra balabhadrasaudaryatvÃdibhirabhihitasÃd­Óyayo÷ nÃyakarusmiïÅnÃyakayo÷ sudarÓanamukhatvaæ, sudarÓanakaratvaæ cedubhayagatabhedakadharmakathanÃdayaæ kathitasÃd­Óya ubhayavyatireka÷ / pratÅtasÃd­Óye ekavyatireko yathà mitramamitraæ kurvannarvÃga dvijarÃjakabalanavyagra÷ / rÃhu÷ kathamupamÃnaæ ÓrÅsiÇgan­pÃlakha¬gadhÃrÃyÃ÷ // Ckc_7.*56 // atra vivaïÃtvena (?) pratÅtasÃmyayo÷ saihikeyakakauk«eyakayo÷ pÆrvatraiva bhedakadharmakathanÃdayaæ yathokta÷ / tatraivobhayavyatireko yathà aÓe«abhogÃdhi«ÂhÃyÅ nistandrassiÇgabhÆpati÷ / saÓe«abhogÃdhi«ÂhÃyÅ nidrÃlurnÅrajÃvara÷ // Ckc_7.*57 // atra jagattrÃïadÅk«itatvena pratÅyamÃnasÃd­Óyayo÷ nÃrÃyaïanÃyakayorubhayagatabhedakadharmakathanÃdayaæ pratÅyamÃnasÃd­Óya ubhayavyatireka÷ / kathitasÃd­Óyena sad­Óavyatireko yathà rÃjÃdrisurarÃjÃdrÅ sakalyÃïau sadÃÓrayau / ayaæ ÓrÅ siÇgabhÆpena rÃjate na tu vajriïà // Ckc_7.*58 // atra kathitasÃmyayo÷ Óailayo÷ pratÅyamÃnasÃd­ÓyÃbhyÃmeva nÃyakatridivanÃyakÃbhyÃæ bhedakathanÃdayaæ tathokta÷ / tatraiva visad­Óavyatireko yathà digdantÅnÃæ siÇgamahÅpateÓca samudbhavÃllokahitÃya kÃmam / mÃtaÇgatÃyÃmapi te madÃndhà vaæÓonnatÃvapyayamastagarva÷ // Ckc_7.*59 // atra lokahitatvena dikku¤jarÃïÃæ nÃyakaku¤jarasya ca sÃmyamabhidhÃya sad­ÓÃbhyomeva mÃtaÇgatvavaæÓonnatibhyÃæ madÃndhatvanirgarvatvÃbhyÃæ ca bhedakathanÃdayaæ kathitasÃd­Óyo visad­Óavyatireka÷ / pratÅtasÃd­Óye sad­Óavyatireko yathà ratvairayatnavimalairvibhÃti payasÃæ prabhu÷ / ayaæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlo guïainairmalyamiÓritai÷ // Ckc_7.*60 // atra gambhÅratvÃdinà pratÅtasÃmyayornÃyakanadÅnÃyakayo÷ kathitasÃd­Óyai reva ratnairguïaiÓca bhedakathanÃdayaæ tathokta÷ / tatraiva visad­Óavyatireko yathà nidrÃlau Órutivarjite vi«amukhe vakrÃæ dadhÃne satÅæ Óe«e nÆnamapÃyaÓaÇkih­dayà sthÃtuæ samudveginÅm / nistandre viÓadaÓrutau suvadane vakretarÃdhvakrame ÓrÅ siÇgak«itipÃlake vasumatÅ yÃti prati«Âhà parÃm // Ckc_7.*61 // atra vidyÃparij¤ÃnamahÅbharaïÃdinÃpratÅtasÃmyayo÷ Óe«anÃyakaviÓe«ayorvisad­ÓanidrÃlunistandratvÃdibhedaka dharmakathanÃdayaæ pratÅyamÃnasÃd­Óye visad­Óavyatireka÷ / ## daivikaæ samÃhitaæ yathà ÓrÅ siÇgak«itipÃlasainikabhiyà bhÆbh­dguhÃgÃhinÃæ kÃntÃre«u cikÅ«aætà nijapadaprastÃrasaæmÃrjanÃm / nirvyƬhà sahakÃrità vidhivaÓÃdasmÃkamÃkasmikai÷ kulyÃk«Ãsalitakandarà parisaraprÃraæbhamaæbhodharai÷ // Ckc_7.*62 // atra palÃyamÃnamÃrge«u nijapadapaÇktimÃrjanacikÅr«ÆïÃæ nÃyakavirodhinÃmÃkasmikavar«eïa tatsuni«pannamiti daivikaæ samÃhitam / a¬haivikaæ yathà var«ÃdiprathamaprabodhasamayÃcÃreïa padmÃlayÃ- dìhÃsighdanabhekumanaso vyÃjÃdanidrÃtyaja÷ / daityÃrerupakÃrakÃraïatayà jÃgarti jÃgraddhiyà ÓrÅ siÇgasya vibho rdigantavijayaprasthÃnabherÅdhvani÷ // Ckc_7.*63 // atra nidrÃvyÃjena lak«mÅgìhÃliÇganasya Óaithilyaæ cikÅr«atà bhagavatà lavdhasya padmÃlayÃtaÇkahetutayà sahakÃriïo nÃyakasannÃhanissÃïarÃïasya pauru«eyatayà tadidamadaivikaæ samÃhitam / ## ÃlambanavatÅ yathà autsukyÃdanavotasiÇgan­paterÃkÃramÃlikhya sà nirvarïyÃyamasau mama priya iti premÃbhiyogabhramÃt / ÃÓuddhÃya tatopas­tya tarasà ki¤cidviv­ttÃnanà sÃnÆnaæ sadarasmitaæ sacakitaæ sÃkÃÇk«amÃlokate // Ckc_7.*64 // atra nÃyakÃnuraktÃyÃ÷ kasyÃÓcinnÃyakacitre ayaæ sÃk«ÃnnÃyaka iti pratÅte÷ seyaæ satatanÃyakÃnudhyÃnavÃsanÃbalena citrastha nÃyakÃkÃramÃlambya jÃyata iti saæskÃrajà sÃlambà nÃmabhrÃntiriyam / nirÃlambà yathà prÃcaï¬yaæ pratigaï¬abhairavavibhoralokya yuddhÃÇgaïe dÃvanto girikandarÃparisaraæ pratyarthip­thvÅbhuja÷ / doruddhÆtakarÃlakha¬galatikÃvyagraæ tamevÃntike prartyÃdra pratipÃdapaæ pratidiÓaæ paÓyanti paryÃkulÃ÷ // Ckc_7.*65 // atra raïamukhe tÃd­Óapracaï¬imÃnusandhÃyakaæ nÃyakaæ sÃk«Ãtk­tavatÃæ dvi«atà mavigatena vÃsanÃbalena nÃyakasÃd­ÓyÃlambanaæ vinÃpi ÓailÃdi«u yà nayakÃdipratÅti÷ seyaæ nirÃlaæbanà nÃma saæskÃrato bhrÃnti÷ / ## Ãdyà yathà nartuæ vächati dhÆrjaÂi÷ phaïadharÃsti«Âhanti paryantata÷ pratyutti«Âhati jÃhnavÅ na sahate mÃnÃgrahaæ mÃninÅ / ser«yaæ paÓyati pÃrvatÅ kamalabhÆrÃliÇgituæ ce«Âate ÓrÅ siÇgak«itinÃthakÅrtimahimanyÃÓcaryadhuryodaye // Ckc_7.*66 // atra sad­ÓadhÃvalyena yatprÃleyaÓailÃdirÆpe nÃyakayaÓasi tattadrÆpatayà pratibhÃnaæ seyamatattve tattvarÆpà bhrÃnti÷ / dvitÅyà yathà t­«ïÃkrÃntà jalamiti dhiyà saæplave bhÃnubhÃsÃæ dhÃvaæ dhÃvaæ dhavaladhavalaæ dhÃnvinÅ«u sthalÅ«u / k«Ãmak«Ãmà ripun­pataya÷ siÇgabhÆpÃladhÃÂyÃæ satyÃkÃrÃnapi na payasÃæ viÓvasanti sma kÆpÃn // Ckc_7.*67 // atra bahuÓo m­gat­«ïikÃpratÃritÃnÃæ nÃyakaparipanthinÃæ pÃramÃrthike«vapi jale«u na jalÃnÅti yà pratipatti÷ seyaæ tattvepyatattvarÆpà bhrÃnti÷ sÃdaÓyajanità bhrÃnti÷ / ## atra bhrÃntiparamparà yathà ÓÃkhÃsu prasavÃÓayà k«itiruhÃæ karpÆrakhaæ¬ÃÓayà peÂÅkÃmudare«u mohanavidherante duklÃÓayà / ÓrÅsiÇgak«itinÃyakendra bhavato g­hïanti siddhÃÇganÃ÷ lokÃlokadarÅparÅsahabhuvÃmÃkalpakalpaæ yaÓa÷ // Ckc_7.*68 // atra siddhÃÇganÃnÃæ bahuÓo mÃlÃkrameïa nÃyakayaÓasi jÃyamÃnà prasavÃdibhrÃntireva brÃntiparaæparetyucyate / bhrÃntiÓ­Çkhalà yathà brahmà haæsadhiyÃnurajyati nabhogaÇgÃdhiyà te khagÃ÷ k«ÅrÃæbhodhidhiyà ca sà taÂavatÅ jyotsnÃdhiyà cÃmbudhi÷ / sà kÃnti÷ Óaradindumaï¬aladhiyà tvatkÅrtimavyÃhatÃæ ÓrÅ siÇgak«itinÃtha sÃdhujanatÃsaækalpakalpadruma // Ckc_7.*69 // atra bhrÃntÅnÃmuttarottaraæ Ó­ÇkhalÃnyÃyeæna saækalanÃdiyaæ bhrÃnti÷ Ó­Çkhalà nÃma bhrÃntereva bheda÷ / #<Æhà vitarka÷ sa dvedhà nirïayÃnirïayÃvadhi÷ // Ckc_7.32 //># atra nirïayÃnto yathà asau kiæ kandarpa÷ kimayamamareÓÃnatanaya÷ kime«a÷ ÓrÅrÃma÷ kimayamalakÃnÃyakasuta÷ / sakhi j¤Ãtaæ so 'yaæ yuvatinayanotpÃdakaphalaæ nidhÃnaæ bhÃgyÃnÃæ jayati khalu siÇgak«itipati÷ // Ckc_7.*70 // atra kandarpÃdivitarkÃnantaraæ so 'yaæ nÃyaka iti nirïayakathanÃdayaæ tathokta÷ / anirïayÃnto yathà saævartapÃvakaÓikhà kimi kinnu jihvà m­tyoriyaæ kimu yugÃntak­tÃntadaæ«Ârà / ityÆhyate samarasÅmani vairisainyai÷ ÓrÅ siÇgabhÆpakarakampitakha¬garekhà // Ckc_7.*71 // atra kimidaæ kimidamiti vitarkayatà vimatasainyena seyaæ nÃyakakha¬gadhÃreti nirïayÃkathanÃdayaæ tathokta÷ / ## yathà nityaæ ÓrÅanavotasiÇgan­pateraÓrÃntaviÓrÃïana- ÓlÃghÃÓlokak­tà ca dÃnarasike nÃkaukasÃæ nÃyake / svardhenorvadane nisarganamanÃllajjÃnatirgopyate mandÃrasya ca bëpa vindupaÂalaæ ÓcyotanmadhÆlÅkaïai÷ // Ckc_7.*72 // atra nÃyakavitaraïaÓlÃghayÃ÷ parÃbhÆtayo÷ kÃmadhenukalpav­k«ayor jÃyamÃnalajjÃnatibëpapÆrÃ÷ svabhÃvamukhÃvanatipu«parasÃbhyÃæ sthagitamiti mÅlitamidam / ## tatra sÃmÃnyaæ yathà raicarlÅyakulÃvataæsa n­pate haæsÃ÷ praÓaæsÃnidhe Óli«Âadravyavivekino vijahati prÃvÅïyagarvaæ nijam / vaktrÃntÃdgalitÃnm­ïÃlakabalÃn kÅlau tava brÃhnaïÅ prÃptÃdvaitakathÃnmanÃgapi paricchettuæ cirÃdak«amÃ÷ // Ckc_7.*73 // atra kÅrtim­ïÃlayorekatvarÆpaæ sÃmÃnyamapi sad­Óena sad­Óasthaganamiti mÅritameva / pihitaæ yathà kasyÃÓicitkuca maï¬ale navavayomattebhakumbhadvaye d­«Âiæ rÃgataraÇgitÃæ vidadhatà ÓrÅsiÇgabhÆmÅbhujà / dÃk«iïyavratabhaÇgabhÅrumanasà devena vÃmabhruvÃ- manyÃsÃmapi sà tathaiva k­tinà netrendriyeïÃrpità // Ckc_7.*74 // atra prakaÂitasnehÃæ preyakÅæ paÓyato nÃyakasya yadanyÃsvapi tathÃvidhakaÂÃk«avyÃpÃriïa svakÅyabhÃvaka prakhyÃkachÃkavihitaæ [bhÃvapracchÃdanaæ vihitaæ (?)] tadidaæ pihitamiti kecidÃcak«ate / tadapi sahajÃnu rÃgad­«ÂivyÃpÃrasya sÃdhitÃnurÃgad­«ÂivyÃpÃreïa sthaganamiti mÅlitameva / tadguïo yathà patraprÃyalatÃpratÃna k­tà niku¤jai÷ palaÓottare (?) svacchÃsu sphaÂikasthalÅ«u dhavalak«oïÅrajolepanÃ÷ / ÓoïagrÃvasu gairikendradayujo vidve«iïastatk«aïÃt lak«yante na hi siÇgabhÆpaticamÆnÃsÅradhÃÂÅbhaÂai÷ // Ckc_7.*75 // atra nÃyakadve«iïÃæ niku¤jÃpu¤jÃdiguïasamà Órayaïena sthagitamiti tadguïamÅlitameva / siÇgak«mÃpatikÅrtibhirdhavalite lokatraye svaprabho÷ kaïÂhena vyatikÃlakÆÂaghaÂanÃjÅrïena h­«Âà gaïÃ÷ / varïe 'pi pratikÆlatÃæ vijaharÅ patyu÷ priyà pÃrvatÅ pÆrïendor api mudrità janatayà rƬhà kalaÇkaprathà // Ckc_7.*76 // atrÃtadguïÃnÃmapi kÃlakaïÂha.... ....yadvikÃrà vi«karaïaæ so 'yamatadguïa iti vyÃcak«ate / tadasmin mate 'pi kriyÃkÃraïÃnÃmasÃmarthyÃdahetvalaÇkÃra eva / ## yathà saætrÃsÃdupavindhyakÃnanabilai÷ paryantaniryanmadhu- srotaskà parilokya gaï¬ad­«ado vyÃmÃvakÃÓasp­Óa÷ / uddaï¬apratigaïjabhairavah­tÃ÷ pratyarthibhi÷ pÃrthivai÷ smaryante nijagandhabandhuraghaÂÃ÷ t­ÂyatkaÂagranthaya÷ // Ckc_7.*77 // atra gaï¬aÓailadarÓanena tatsad­ÓÃnÃæ nÃyakÃpah­tÃnÃæ nijagajendrÃïÃæ yà sm­tisso 'yaæ sm­tyalaÇkÃra÷ / ## yathà ÓrÅsiÇgak«itinÃyakena vidu«Ã tattatkalÃpaddhate÷ lokasyÃÇgÃnyak­tyasau«ÂhavakalÃmaÇgo«u sandhitsatà / yadyatsaævihitaæ raho vitanute tattatpratÅpakramaæ, praj¤ÃÓÅtavatÅ vivekacaturà kÃcitkuraÇgek«aïà // Ckc_7.*78 // atra nÃyakasya yo 'yaæ sau«ÂhavopadeÓaprav­tti÷ tayorpaÂadvayoranyonyasparÓanasukhopameya prÃyÃdityayaæ bhÃvÃlaÇkÃra÷ yathà ca kalyÃïaÓ­Çgapayasà pari«ektukÃmà vak«a÷sthalaæ navavasantavihÃrakÃle / atyÃnatena Óirakecchati siÇgabhÆpe tanmÃninÅ na vijarÃti jahÃti bëpam // Ckc_7.*79 // atra vak«asi salilasekaæ nÃyaka÷ Óirasi yatsamÅhitavÃn nÃyikayà tatÓ­Çgasalilaæ na muktam kintu bëpamiti yattadatra nÃyakasya h­daye kÃcidanyà h­dayavallabhaà vasatÅti bhÃva÷ / ## yathà atraivodÃharaïe yathà nÃyakasyÃyamabhiprÃya÷ / mama h­daye sthitÃæ tvÃmeva tvaæ kimiti sektumicchasi / yadi priye mÃæ sektumicchasi tarhi Óirasi si¤ceti / tadÃparasyà sthitiÓaÇkayà na sektavyo 'yamiti yo 'yaæ nÃyikÃyÃ÷ pratÅptotkaïÂhÃæ bodhayatÅtyarthÃpattiriyam / evaæmitarapramÃïasiddhÃrthÃnupapattihetukÃrthÃpatti÷ svayamÆhanÅyà / iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅ siÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃmalaÇkÃraviveko nÃma saptamovilÃsa÷ // ______________________________________________________________________________ a«Âamo vilÃsa÷ camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità a«Âamo vilÃsa÷ ubhayÃlaÇkÃranirÆpaïam #<Óabdebhyo ya ivÃdibhya upamÃdi÷ pratÅyate / viÓi«ÂÃrtha÷ kavÅnÃæ tà ubhayÃlaÇk­tayo matÃ÷ // Ckc_8.1 // upamà rÆpakaæ sÃmyaæ saæÓayoktirapahnu nuti÷ / samÃdhyukti÷ samÃsoktirutprek«Ãprastutastuti÷ // Ckc_8.2 // satulyayogito laÓa÷ sasahokti ssamuccaya÷ / Ãk«epÃrthÃntaranyÃsau saviÓe«Ã pari«k­ti÷ // Ckc_8.3 // dÅpanakramaparyÃyÃtiÓayaÓle«abhÃvanÃ÷ / saæsÂa«Âiriti nirdi«ÂÃstÃÓcaturviæÓatirbudhai÷ // Ckc_8.4 // prasiddheranurodhena sÃd­Óyaæ yatra dharmata÷ / pratÅtaæ kathitaæ và syÃdarthayorupamà hi sà // Ckc_8.5 // padavÃkyaprapa¤cÃkhyairbhedaistredhà bhavediyam / padopamà dvidhà tatra samÃsÃt pratyayÃdapi // Ckc_8.6 // tatrÃdyà ca caturbhedà j¤eyà sarvasamÃsgà / antargatadyotakÃrthà tulyadharmÃrthagarbhità // Ckc_8.7 // antarbhÆtobhayÃrthà cetyÃsÃæ lak«yaæ pradarÓyate // Ckc_8.8 //># ÃÓÃkÃÓÃvakÃÓapras­marayaÓaso bhÃgyasaubhÃgyarÃÓe÷ raicarteyÃnvayendo raghupatisad­Óa÷ kaumudÅkÃntakÃnte÷ / bÃhau Óe«ÃhidÅrghe jalajakaratale bhÃti viÓvaæbhareyaæ krudhyatkÃlÃhidaæ«ÂrÃæ mukhavikaÂamukhÅæ kha¬garekhÃæ dadhÃne // Ckc_8.*1 // atra krudhayadityÃdipade upamÃnasyÃhidaæ«ÂrÃmukhasya tulyadharmasya vikaÂatvasya kha¬gamukhasyopameyasya casvasvaÓabdairabhidhÃnena dyotakÃrthasya pratibhÃnÃt sarvamupamÃnopameyatulyadharmadyotakaæ samÃse saæbhavatÅti sarvasamÃsà nÃmeyaæ padopamà / Óe«ÃhirivadÅrgha÷ Óe«ÃhidÅrgha ityatra dyotakÃrtha upamÃnÃni sÃmÃnyavacanairiti samÃsenokta iti seyamantargatadyotakÃrthà nÃma samÃsapadopamà / jalajamiva tÃmraæ karatalaæ yasyÃyaæ jalajakaratala ityatrÃnyapadÃrthaæsamÃsa evadyotakatulya dhayorantarmarbhÆtatvÃdiyamantarbhÆtobhayÃrthà nÃma samÃsapadopamà / ## tatropamÃnÃrthapratyayà yathà rÃj¤Ã ÓrÅsiÇgabhÆpÃlabÃhunà bahurÃhuïà / kalpapÃdapakalpena pÃlità lalitena bhÆ÷ // Ckc_8.*2 // atra yadyapi rÃhuriva rÃhu÷ kalpapÃdapa iva kalpapÃdapa iti cÃbhedopacÃravyÃv­ttyà rÃhukalpaÓabdayorupamÃnabhÃvinorapyupameye bÃhau v­tti÷ / tÃbhyÃæ ca yadyapi svÃrthe eva bahuckalpappratyayau bhavata÷ tathÃpi yathà ÓÆrÃdibhya utpadyamÃnÃstarabÃdaya÷ ÓauryasyaivÃtiÓayamavagamayanti na puna÷ÓauyaÓriyasya tadvadimÃvapi guïabhÆtamevopamÃnÃrthaæ bruvÃte iti seyamupamÃnÃr thapratyayà nÃma pratyayopamà / upameyÃrthapratyayo yathà kalyÃïÃcalakÃrmukopama samitsaæraæbhaj­mbhÃnidhe ÓrÅsiÇgak«itinÃthamaï¬anamaïe durvÃradÃeærvikram / pÃrÃvÃrabirÃviïÅ«u vijayaprasthÃnabherÅ«u te kÃkakroÓi kuraÇgadhÃvi ca kulaæ vidve«iïÃæ jÃyate // Ckc_8.*3 // atra pÃrÃvÃrà iva rudanti pÃrÃvÃravirÃviïya ityatra kartaryupamÃna iti sÃmÃnÃdhikaraïyena kartavye ca pratyaye upameyÃrthapratyayà nÃma padopamà / anayaiva bhaÇgayà kÃkakroÓikuraÇgadhÃvÅtyatrÃpi dra«Âavyam / dyotakÃrthapratyayà yathà kalyÃïaÓailavadupÃÓritapÃrijÃte ÓrÅsiÇgabhÆpatilake kaÂakapradÅpe / puïyakriyÃbhiranuvÃsaramedhamÃnà recarlasantativadeti mahÅ prati«ÂhÃm // Ckc_8.*4 // atra kalyÃïaÓailo meru÷ tadvadityatra tatra tasyevitÅbÃrthe vati÷ / recarlasantativadityatra tu tena tulyaæ kriyà cedvatiæriti dyotakÃrtha eva na punastulyakriyÃrtha iti dyotakÃrthapratyayà nÃma padopamà / tulyadharmÃrthapratyayà yathà uddaï¬apratigaï¬habhairavavibho rajyatkaÂÃk«e ru«Ã gehÅyanti virodhinÃæ giriguhà stalpÃyate ÓÃdvalam / saudhÅyanti taÂe ca te kapicamÆcÃraæ caranto vane paÓyanti prabhudarÓamugraÓabarÃneïÅsutÅyanti ca // Ckc_8.*5 // atra gehÃnÅvÃcaranti gehÅyantÅtyatra kyac pratyaya upamÃnÃdÃcÃra iti kriyÃviÓe«alak«aïe tulyadharmÃrtha eva samutpanna iti seyaæ tulyadharmÃrthapratyayà nÃma padopamà / saivÃdhikaraïakyacà yathà atra saidha iva Ãcarati saudhÅyantÅtyatrÃdhÃrakyacpratyayo 'pi tulyadharmÃrtha eveti seyaæ tÃd­ÓÅ / saiva kriyayà yathà uddaï¬apratigaïjabhairava bhavadbÃïà raïe vidbi«Ãæ bhetÃlanti halÃhalanti dahanajvÃlanti kÃlanti ca / ÓrÅsiÇgak«itipÃla pÃlitaguïa tvatkÅrtivisphÆrtayo nÅhÃranti haranti nirjaravarÃhÃranti hÃranti ca // Ckc_8.*6 // atra bhetÃlantÅtyÃdi«u kriyÃsu tadivÃcaratÅtyÃcÃralak«aïatulyadharmÃrthe kvibuptanna iti seyamapi tulyadharmÃrthapratyayà nÃma padopamà / ## yathà yathà rÃkÃcandre sakalajagadÃnandajanane saroje gaure bà surabhitadaÓÃÓÃpari«adi / mahÃratnollÃsinyurasi danujÃreriva ruciæ parÃæ dhatte siÇgak«itipa bhavatÅ ÓrÅratitarÃm // Ckc_8.*7 // atropamÃnopameyadyotakatutyadharmarÆpaiÓcaturbhiraÇgai÷ saÇgateriyaæ padÃrthasÃmyavatÅ pÆrïà vÃkyopamà / ## atra tulyadharmalopavatÅ yathà ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla tava kÅrtiparaæparà / spardhate candrikÃpÆraird­ptà balavadÃÓrayÃt // Ckc_8.*8 // atra tulyadharmasya dhavalimÃderanabhidhÃne 'pi prasiddhibalenopamÃnopameyabhÃvasya pratÅteriyaæ tulyadharmavatÅ vÃkyopamà / saiva dyotakalopavatÅ yathà ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla ratnasÃnurbhavÃnapi / jyotirvirÃjatkaÂakau kalyÃïÃkÃraÓobhinau // Ckc_8.*9 // atra ivÃdidyotakamantareïÃpi ratnasÃnunÃyakaratnayorupamÃnopameyayoritaretarayoginaikaÓe«eïa tadviÓe«aïayossamudÃyenana ca dvayo÷ sÃd­Óyaæ pratÅyata itÅyaæ dyotakalopavatÅ nÃma padÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà / nÃtra Óle«aÓaÇkà / siddhasÃd­Óyayo÷ tantreïÃbhidhÃnaæ Óle«a÷ / sÃd­syaæ punarupamÃnopameyabhÃvavivak«Ã / tena Óle«asya dyotakalopopamÃyÃÓca viviktavi«ayatà vyakttaiva / ubhayalopavatÅ yathà na karpÆrà na nÅhÃrà na ca ÓÃradacandrikÃ÷ / kintu sphuranti ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃlakÅrta÷ // Ckc_8.*10 // atra tulyadharmadyotakÃbhyÃæ vinÃpi nÃyakakÅrti«u karpÆrÃdibhrÃntipratyÃkhyÃnenaiva tadupamÃnopameyabhÃvapratÅteriyamubhayalopavatÅ nÃma padÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà / kecidenÃæ trilopavatÅmapi manyanete / upamÃnopameyayoranyatarakathane kasya sÃdharmyamityasaæmatamityasmÃkam / ## ekadyotakà yathà siæhÃsane rÃjati siÇgabhÆpo vak«asthalÃndolitatÃrahÃra÷ / ÃlambadÅrghastabhakÃbhirÃma- staÂe sumeroriva kalpav­k«a÷ // Ckc_8.*11 // atra merutaÂa siæhÃsanayo÷ kalpav­k«anÃyakayostabakahÃrayoÓca parasparamupamÃnopameya bhÃvavivak«ÃyÃæ viÓe«aïaviÓe«yabhÃvakalpanayà dvayoreva vÃkyÃrthayo÷ kalpitatvÃdekenaiva dyotakaÓabdena tayo÷ parasparamupamÃnopameyabhÃvo 'bhihita iti seyamekadyotakà nÃma vÃkyÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà / anekadyotakà yathà ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃlo bhÃsvÃniva mahodaya÷ / hanti dhvÃntamivÃrÃtivrÃtaæ vyomnÅva saÇgare // Ckc_8.*12 // atra vÃkyadvayaikatÃpattikÃmanayà kartu÷ karmaïo 'dhikaraïÃccopamÃnÃt p­thak p­thag dyotakaÓabda÷ k­ta iti seyamanekadyotakà nÃma vÃkyÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà / dyotakahÅnà yathà devÃnÃæ divi rak«aïÃya maghavà jÃgarti daæbholinà sÃdhÆnÃæ bhÆvi siÇgabhÆpatirayaæ kha¬gena ÓÃtÃsriïà / ratnÃdau prathamo mudà viharate rambhÃdibhirvaibhavÃ- drÃjÃdrÃvitaro 'pi ropitayaÓÃÓÓuddhÃntakÃntÃjanai÷ // Ckc_8.*13 // atra suranÃyakayo÷ svarlokabhÆlokayo÷ devabhÆdevÃnÃæ dambholikaravÃlayoÓca tulyaikaÓriyà samÃveÓÃdivÃdidyotakamantareïÃpi vÃkyÃrthÃnÃmupamÃnopameyabhÃvo gamyata ityayaæ dyotakaÓÆnyà nÃma vÃkyÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà / vaidharmyavatÅ yathà avivekÅ na surabhivaccintÃmaïiriva na yÃti kÃÂhinyam / ÓrÅsiÇgabhÆpatilako Óiva Óiva bhÆlokasaubhÃgyam // Ckc_8.*14 // atropamÃnopameyadyotake«u stsu yoyamaviveko nÃma dharma÷ so 'yamupamÃna eva kavinà niyamyata itÅyaæ vaidharmyavatÅ nÃma vÃkyopamà / ## tatra sakalopamà yathà mainÃkapramukhairiva k«itidharairudbhrÃntadantÃvalai÷ kallolairiva ghoÂakairbhaÂavarairmÃtaÇganakrairiva / raicarlÅyakulendunà svapatinà daityÃriïeva sphuÂaæ senà sindhuriva prayÃti nitarÃæ kenÃpi durlaÇghatÃm // Ckc_8.*15 // atra sindho÷ senÃyÃÓca durlaÇghatayÃbhidhÅyamÃnasÃd­ÓyayorupamÃnopameyabhÃvavivak«ÃyÃæ yathà mainÃkÃdiÓailÃnÃæ mÃtaÇgÃdÅnÃæ samudrasenÃdharmÃïÃæ pratÅtasÃd­ÓyÃnÃæ p­thak p­thag dyotakaÓabdayogÃdativistareïÃvayavinoravayavÃnÃæ ca yathocitaæ sÃkalyena vÃkyÃrthayoraupamye bhaÇgi÷ seyaæ sÃkalyavatÅ nÃma prak­tirÆpà prapa¤cokti÷ / ekadeÓavatÅ yathà vilasati siÇgan­pÃlo nÃvakisalayasaæpuÂairivÃÇgulÅbhi÷ / kusumairiva nakharucibhi- rviÂapayugaleneva bÃhuyugalena // Ckc_8.*16 // atra kalpav­k«anÃyakayorupamÃnopameyabhÃve vaktavye kalpav­k«alak«aïamupamÃnaæ parityajya tadekadeÓena sahopameyaikadeÓo bÃhuyugalÃÓaæsÃvayavai÷ (kisalaya) kisalayakusumaissaha bhujayugÃÇgÃnyaÇgulya÷ nakharucayaÓca p­thak p­thag dyotakaÓabdaprayogÃdvistareïopamitÃnÅtÅyamekadeÓavatÅ nÃma prak­tarÆpà prapa¤copamà / mÃlikà yathà karpÆrairiva kaumudairiva kulai÷ kÃÓairiva svarïadÅ-kallolairiva kaitakairiva dalai÷ kÃdambayÆthairiva / ÓrÅgandhairiva ÓÃradairiva ganai÷ ÓÅtÃæÓubiæbairiva vyÃptaæ siÇganarendrakÅrtivibhavai÷ trailokyamÃlokyate // Ckc_8.*17 // atra nÃyakakÅrtirekaikaprakar«apratÅtaye mÃlikÃprakÃreïa karpÆrÃdibhirupamÅyata itÅyaæ mÃlikà nÃma prak­tarÆpà prapa¤copamà / mekhalà yathà praj¤eva kÅrtiramalà tava siÇgabhÆpa praj¤Ãpi kha¬ga iva tÅvratarà vibhÃti / kha¬ga÷ pratÃpa iva ÓÃtravacittadÃhÅ prÃntÃn diÓÃæ bhajati kÅrtiriva pratÃpa÷ // Ckc_8.*18 // atrÃbhidhÅyamÃnasÃd­syÃnÃæ praj¤ÃdÅnÃæ raÓanÃnyÃyena saækalayya saprapa¤catayà kathanÃtseyaæ mekhalà nÃma prak­tarÆpà prapa¤copamà / ## tÃsu viparyÃsopamà yathà koïe kutracidÃsatÃæ kariïiki kro¬Ãdaya÷ kecana prÃcÅnÃstadupÃÓrayÃnvayamamÅ do«Ãnna bhëÃmahe / keyÆraæ smaragasmarasya Óayanaæ ÓaurergirÃæ ÓÃsità ÓrÅsiÇgak«itinÃyakena samatÃæ Óe«ÃhirevÃrhati // Ckc_8.*19 // atra pratÅyamÃne dharaïÅdhaureyatve Óe«ÃdÅnÃmupamÃnatvaæ nÃyakasyopameyatvamiti marvÃdÃyÃæ varïanÅyasyÃtiÓayaæ vivak«atà kenÃpi vaktà viparyÃsÃdupamÃnopameyabhÃva÷ kalpita iti seyaæ viparyÃsopamà nÃma vik­tarÆpà prapa¤copamà / ubhayopamà yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaka sÃdhurak«Ã- mÃsadhuÓik«Ãæ ca vitanvataste / anÅkinÅsindhurivÃnurundhe durlaæghyatÃæ sindhuranÅkinÅva // Ckc_8.*20 // atra vÃhinÅnÃthanÃyakavÃhinyoranyonyamupamÃnopameyabhÃvavivak«ÃyÃmekatarapak«e prasiddhivaik­tamitÅyamubhayopamà nÃma vik­tarÆpà prapa¤copamà / utpÃdyopamÃno yathà kÃlÃpÃæ yadakalpapÃdapamahÃÓÃkhà samÃlaæbate ÓrÅsiÇgak«itipÃlabÃhuranayà tulya÷ k­pÃïojjvala÷ / hemÃdrerupari sthite yadi vidhau pÃÓcÃtyagaurÃndhatà tacchatraæ k­taÓÃtakumbhakalaÓaæ jÃtopamÃnaæ bhavet // Ckc_8.*21 // atra kalpapÃdapaÓÃkhÃyÃ÷ kÃlÃhisaækalpamutpÃdyÃnayà sak­pÃïo nÃyakapÃïirupamÅyata iti seyamutpÃdyopamà nÃma vik­tarÆpà prapa¤copamà / evamuttarÃrdhe 'pi yojanÅyam / ananvayopamà yathà ÓrÅsiÇgabhÆpatiriva bhÃti ÓrÅsiÇgabhÆpati÷ / akharvapratyarthimadavÃraïavÃraïe // Ckc_8.*22 // atropamÃnopameyabhÃva ekasyaivÃnanvita itÅyamananvayà nÃma vik­tà prapa¤copamà / ## tatra samÃsavadrÆpakaæ yathà dhÃrà siÇgamahÅpÃlakaravÃlapayomuca÷ / nirvÃpayati vÅrÃïÃæ pratÃpadavapÃvakam // Ckc_8.*23 // atra sÃd­ÓyÃdi vivak«ÃyÃmabhedopacÃreïopameyasya karavÃlasya payomugiva payomugiti payomukpayodanirÆpaïÅyatve sÃmÃnyevÃdya prayogÃdupamÃrthastirobhÆta÷ samÃsaÓca k­ta iti tadidaæ samastaæ nÃma prak­tiÓabdapradhÃnarÆpakam / vyastaæ yathà ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya yaÓasÃæ candreïa sÃndrà ruci÷ yatprÃptà tapanaæ pratÃmapabhito loke tadatyadbhutam / evaæ nÃticamatk­taæ tadanayoratyantamÃÓli«yator ÃpatyÃtithayo bhavanti yadamÅ pratyarthip­thvÅbhÆja÷ // Ckc_8.*24 // atra yaÓaso candreïa pratÃpaæ tapanamiti dvayorupamÃnayorupameyaÓabdasÃmÃnÃdhikaraïyÃdupamÃnÃrthastirohita÷ samÃsaÓca k­ta iti samastaæ nÃma prak­taÓabdapradhÃnaærÆpakam / samÃsÃsamÃsarÆpamubhayaæ yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla bhavatk­pÃïo daæ«Ârà bhujÃdaï¬abhujaÇgamasya / virodhirÃjanyakamindubimbaæ hÅnaæ yaÓaÓcandrikamÃvidhatte // Ckc_8.*25 // atra bhujÃbhujaÇgamasya samastatvaæ daæ«Âretyasamastamiti tadidamubhayaæ nÃma prak­tiÓabdapradhÃnaæ rÆpakam / saviÓe«aïaæ yathà antaæruddhÃntasa¤cÃraÓrÅsiÇgan­pamandaram / bhavati dvi«atÃæ sainyaæ pÅyÆ«amadhanÃæbhudhi÷ // Ckc_8.*26 // atra nÃyakamandarak«ubhitaviÓe«aïamiva viÓi«Âaireva vÃhinÅnÃthavairivÃhinyo rÆpaïamiti saviÓe«aïaæ nÃmedaæ prak­tiÓabdapradhÃnarÆpakam / atra paramparà yathà guïaketudukÆlapaÂÂikà trijagatsaudhasudhÃvalepanam / tava siÇgamahÅpate yaÓa÷ sujanÃæbhonidhipÆrvacandramÃ÷ // Ckc_8.*27 // atra guïÃnÃæ ketutayà rÆpaïaæ prathamam / tatsaæbandhitayà dukÆlapaÂÂikà dvitÅyam / tasyà yaÓasà t­tÅyam / iti seyaæ paraæparà nÃma vik­taÓabdapradhÃnarÆpakam / tadidaæ vaidharmyeïÃpi saæbhavati / yathà vidanta giri kuliÓadhÃrà kalimaladadahana navapayodharadhÃrà / vilasati kaÂÃk«arekhà tava siÇgak«itipa kalpav­k«asurekhà // Ckc_8.*28 // etadeva rupakasya rupakahetutayà rÆpakahedurupakamiti kecidÃcak«ate / tadapi nÃma vaik­tameva / mekhalà yathà rÃja kumÃra dviradairdviradaæ ÓilÃbhiÓÓilà Óikhà saudhai÷ / saudhavimÃnairlalitai÷ kalità rÃjÃdrirÃjadhÃnÅyam // Ckc_8.*29 // atra rÃjakumÃradviradÃdÅnÃæ rÆpakÃïÃæ raÓanà nyÃyÃduttarottarasaækalanyà rÆpitatvÃdiyaæ mekhalà nÃma vik­taÓabdapradhÃnaæ rÆpakam / tadidaæ Ó­Çkhaleti kecidÃcak«ate / tannÃmabhemÃtram / mÃlikà yathà cƬÃratnaæ n­pa«ari«adÃmarthinÃæ pÃrijÃto rak«ÃlÃsa÷ sucaritavatÃæ bhÃgyarÃÓernidhÃnam / lÅlÃraÇgo varatanud­Ómar (?) galà durnayÃnÃæ siÇgak«oïÅtalapatirayaæ rÃjate rÃjaÓaile // Ckc_8.*30 // atra ekasminnava nÃyake mÃlikÃprakÃreïa rÆpakÃïÃæ nirÆpaïÃdidaæ mÃlikà nÃma vik­taÓabda pradhÃnaæ rupakam / rÆpakarÆpakaæ yathà k­pÃïavatrlÅbhujago ÓrÅsiÇgadharaïÅbhuja÷ / aÓe«aæ gnasate vairirÃjaratnendumaï¬alam // Ckc_8.*31 // atra vallÅtvenÃropitasya k­pÃïasya bhujagatayà rÆpaïÃdidaæ rÆpakarÆpakaæ nÃma vik­taÓabdapradhÃnarÆpakam / tadetaccatu«Âayamapi paraæparÃdivaik­tena nibaddhamiti vik­tamityucyate / ## tatra sakalaæ yathà ni«yandamÃnasarasoktimarandasÃraæ vistÃrilocanapalÃÓaviÓe«aramyam / ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavadÅyamukhÃravinda- madhyÃsyate kamalayà paramÃdareïa // Ckc_8.*32 // atra nÃyakamukhÃravindÃvayavinopamÃnopameyau kathitasÃd­Óyai÷ sarasoktimarandalocanapalÃÓai÷ svÃvayavaissaha yathÃvivak«itaæ sÃkalyena rÆpitÃviti tadyogyavastvÃdhÃratvakathanÃdasyaiva prÃdhÃnyamiti ca tadidaæ sakalaæ nÃmÃÇgipradhÃnamarthapradhÃnaæ rupakam / vikalaæ yathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃlamukaæ smitajyotsrÃmanoharam / bhujyannÃnanusaædhatte vikasannayanotpalÃn // Ckc_8.*33 // atra smitajyotsnayoravayavayo÷ nirÆpaïaæ nirÆpyÃvayavena pÆrïendulak«aïasyopamÃnasyÃnabhidhÃnÃt tadidaæ vikalaæ nÃmÃÇgipradhÃnaæ rÆpakam / rÃjahaæsopasevyena rÃjakÅrtibisaÓriyà / padmÃkareïa bhavatà bhÆyate siÇgabhÆpate // Ckc_8.*34 // atrÃropyamÃïayo÷ parasparasaægateryogyatvÃdidaæ yukttaæ nÃmÃÇgipraghÃnaæ rÆpakam / atra yadyapi padmÃkara iti gauïav­ttirvyapÃÓrayata iti Óadba eva viÓe«aïairalaÇkiyate tathÃpi padmÃyà Ãkara iti Óle«asÃmarthyena mukhyasyeva bhavati ÓadbhÃrthasya prÃdhÃnyamavagamyata ityarthapradhÃnamevaitat / ayuktaæ yathà kÅrtyam­taæ Óuci dadhatÅ dhÃrÃgaralena vidadhatÅ bhÅtim / ÓrÅsiÇgabhÆpa vilasati tÃvakakaravÃlakÃlindÅ // Ckc_8.*35 // atrÃropyamÃïayo÷ sudhÃgaralayo÷ svabhÃva viruddhatvena parasparasaægatyayogatvÃdayukttaæ nÃmÃÇgipradhÃnaæ rupakam / ## tatra sahajÃÇgapradhÃnaæ yathà ÃrƬastanama¤jarÅparikarà hÃsaprasÆnÃcità rÃgäcatsukumÃrabÃhulatikÃstÃmrÃdharÃgrachadÃ÷ / sÃmantak«itipairupÃyanatayà sevÃturairarpitÃ÷ ÓrÅsiÇgak«itipÃlamÃdaramayaæ kurvanti kanyÃlatÃ÷ // Ckc_8.*36 // atra kanyÃpak«e payodhara mandasmitabhujÃdaralak«aïÃnÃæ latÃpak«e ma¤jarÅprasÆnadvirephapatrlavarÆpÃïÃæ cÃvayavÃnÃæ nÃyakotsukÅkaraïe prÃdhÃnyamiti sahajÃÇgapradhÃnarÆpakamidam / ÃhÃryapradhÃnaæ yathà ÃÓÃprÃntapacelimaæ prasaraïaprau¬hapratÃpÃtapa- sphÃyadbÃndhavapuïa¬arÅkaparitollÃsÃnukÆlodaya÷ / uddaï¬apratigaï¬abhairavajanaprasthÃnadarpÃtyayo vairik«mÃpati kÅrtiketakadaladrohÃya saænahyate // Ckc_8.*37 // atra nÃyakavijayayÃtrÃpak«e pratÃpabandhuvairikÅrtilak«aïÃnÃæ Óaratpak«e Ãtapapuï¬arÅkaketakaprasÆnÃnÃæ cÃvayavatayà kalpitatvÃdÃhÃryÃïÃæ saænahane prÃdhÃnyamityÃhÃryÃÇgapradhÃnaæ rÆpakamitÅdamubhaya prÃdhÃnyam / tadyogo yathà uddaï¬apratigaï¬abhairavavibho kha¬gapratÃpÃnaloddhÆtaprau¬hak­pÃïadhÆmapaÂala÷ krodhasphuliÇgotkaÂa÷ / dikkoÂÅpuÂarƬhavaiÓikhamukhajvÃlajvalatprasphuÂaæ pratyarthik«itinÃthasainyagahanÃdgochÃya(?) saælak«yate // Ckc_8.*38 // atra nÃyakapratÃpapak«e k­pÃïakrodhaviÓikhamukhalak«aïÃnÃmÃhÃryÃïÃmanalapak«e dhÆmasphuliÇgaÓikhÃnÃæ sahajÃnÃæ cÃvayavÃnÃæ rupakÃïÃæ vairirÃjanyak«obhakaraïe prÃdhÃnyamiti sahajÃhÃryÃÇgapradhÃnaæ rÆpakamidam / vai«amyavÃdyathà ÓrÅsiÇgak«itinÃthabÃhubhujage tÃmrÃÇgagulÅpallave gìhaskandhanirƬhamaæjumadhure kalyÃpaïarekhojjvale / dÆrapras­tadu«ÂaÓik«akapurÃmÃtyÃbhi«ikttoddhura÷ skandhÃvÃsasukhaæ carasthitimatÅ viÓvaæbharà j­mbhate // Ckc_8.*39 // atra bhujÃvayavino bhujagatayà rÆpaïe k­te tadavayavÃnÃmaÇgulÅnÃæ patrlavatÃrÆpayà rÆpaïayà padÃntarÃïÃæ skandhaÓubharekhÃïÃæ rÆpaïaæ ceti sarvato vai«amyÃt tÃmrÃÇgutryÃdÅnÃæ bhÃgyadvÃrà dharaïÅbharaïasthairye prÃdhÃnyÃcca tadidaæ vi«amÃÇgapradhÃnaæ rÆpakam / ## kevalaæ yathà kurvan kuvalayollÃsaæ ÓyÃmÃra¤janalÃlasa÷ / sudhÃkaro 'pi ÓrÅsiÇgabhÆpÃlendu÷ prakÃÓatÃm // Ckc_8.*40 // atra nÃyakÃvayavina÷ kuvalayasya candratayà rÆpaïena ÓabdaprÃdhÃnyamuktaÓli«ÂaviÓe«aïa viÓe«Ãdarthasya prÃdhÃnyamiti kevalà nÃmedamubhayapradhÃnaæ rÆpakam / vyatirekikaæ yathà abhaÇgo vÃrÃÓi÷ vigalitakalaÇko himarucir vivekÅ hemÃdri÷ kalitanijamÆrtÅ ratipati÷ / anindyo devendra÷ kuÂilagatihÅno bhujagarì janÃnÃæ bhÃgyena k«itimavati siÇgak«itipati÷ // Ckc_8.*41 // atra vÃrÃÓiprabh­tÅnÃmabhaÇgÃdiviÓe«aïÃÇkuritavyatirekÃïÃæ nÃyakasÃmÃnÃdhikaraïyena kathanÃdarthata ÓÓabdata÷ prÃdhÃnyamavadhÃryata iti vyatirekavannÃmobhayapradhÃnaæ rÆpakam / ## atra sÃmyavatÅ prapa¤coktiryathà ... ... ... ... phalai÷ prek«ÃsÆtair vacanaparipÃkaæ k­tadhiyÃm / svaraæ vÅïÃkvÃïairlalitamupadhà vÃrasud­ÓÃæ jigÅ«Ã yÃtrÃyÃæ bharitadiÓi siÇgak«itipati÷ // Ckc_8.*42 // atra kulagiri drÃk«Ãphalavipa¤cÅkvÃïÃnÃmupamÃnÃnÃæ mattebhasÃhityagÃyikÃsvarÃïÃmupameyÃnÃæ tulÃdh­tavatsÃmyamitÅtyÃdidyotakamantareïÃpi caturoktibhaÇgyà pratÅyata iti seyaæ sÃmyavatÅ prak­taprapa¤coktirnÃma sÃmyÃlaÇkÃrabhaÇga÷ / seyaæ vik­tÃpi saæbhavati / yathà mimÅte mattebhai÷ kulagirikulaæ tuÇgaÓikharaæ phalÃni drÃk«ÃïÃæ vacanaparipÃkai÷ k­tadhiyÃm / vipa¤cÅnikvÃïaæ Órutibhirupadhà vÃrasud­sÃæ jigo«Ã yÃtrÃyÃæ bharitadiÓi siÇgak«itipati÷ // Ckc_8.*43 // atra kulaÓailÃdÅnÃmupameyatvaæ mattebhÃnÃmupamÃnatvaæ ca prasiddhavaiparÅætyena kalpitamiti seyaæ vik­taprapa¤coktirnÃma sÃmyabheda÷ / prak­taivotkar«eïa yathà mà garvÅyata medini sumanaso recarlavaæÓÃgraïÅ÷ ÓrÅsiÇgak«itipÃlako vitaraïairmu«ïÃti t­«ïÃmiti / santyevaævidhakarmaÂhÃssuragavÅkalpadrucintÃmaïiÓreïÅsiddharasÃjayo ghanadayÃskandhÃnusaædhÃyina÷ // Ckc_8.*44 // atra bhobho viÓvaæbharÃmarÃ÷ kimanenaiva vitaraïaÓÃlinà nÃyakena garvÃyadhve / divi«adÃæ punaranekasantatikalpav­k«Ãdayo dÃtÃra ityupamÃnotkar«Ãdiyamutkar«avatÅ prapa¤coktirnÃma sÃmyabhakti÷ / saivÃpakar«eïa yathà kurvanmÃrjitamambare jalanidhau saæk«Ãlayan ghar«ayan dehaæ meruÓilÃsu candraki javaæ nakttaæ divaæ bhrÃmyase / kiæ k­tvà h­di siÇgabhÆpatiyaÓo rÃjÃsi kiæ bhrÆmahe satyaæ Óakyamapohituæ nahi nahi svÃbhÃvikÅ ÓyÃmikà // Ckc_8.*45 // atropameyÃnnÃyakayaÓovilÃsÃdupamÃnasya candrasyÃpakar«a ityapakar«avatÅ nÃma prapa¤cokti÷ / anayaiva bhaÇgyà vik­tirapi lak«aïÅyà / ## atra miÓrakriyayà yathà nivartamÃnÃæ vinivartamÃnÃæ k­taprasÃrÃæ racitaprasÃrÃm / ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakaÂÃk«arekhÃæ chÃyeva lak«mÅranubhÃti nityam // Ckc_8.*46 // atra kevalanivartanÃdikriyÃyogajanitaæ sÃmyaæ và d­«ÂÃntapÆrvamiti seyaæ kevalakriyÃyogavatÅ d­«ÂÃntokti÷ / miÓrakriyÃyogavatÅ saiva yathà atraiva dvitÅyapÃdasthÃne k­taprasÃdÃæ racitaprasÃdetipÃÂhe nivartanakriyà prasÃdaguïanimittasÃmyà miÓrakriyÃyogavatÅyaæ d­«ÂÃntokti÷ / evaæ miÓrÃmiÓrajÃtiguïadravyayoganimittà d­«ÂÃntoktayo dra«ÂavyÃ÷ / nanu d­«ÂÃntoktte÷ d­«ÂÃntÃlaÇkÃrasya và ko viÓe«a÷ / ÓrÆyatÃm / laukikaparÅk«akÃïÃæ yasminnarthe b­ddhisÃmyaæ sa d­«ÂÃnta ityarthaæ prati na kaÓcidbheda÷ / uktibhaÇgimuddiÓya punaraneko vidyate / yathà hi sÃdhyasiddhiprayojano d­«ÂÃnta÷ / sÃdharmyaæsiddhiprayojanÃd­«ÂÃntokti÷ / d­«ÂÃnte dyotakagandho 'pi nÃnusandhÅyate / iha tu dyotakaprayogasyÃdhikÃra ityÃdyata eveyamubhayÃlaÇkriyà / ## chÃyÃprativastÆktiryathà mattebhÃsurabhÃsurÃjinapaÂe sphÆrjatkaÂe dhÆrjaÂe- rÃÓaÇkyeta yata÷ kutaÓcana m­ge nyakkÃra¬hakkÃrava÷ / yadyanyairanavadyapadyayaÓasa÷ ÓrÅsiÇgabhÆÓÃrÇiïo bhÆpÃlairabhilak«yate raïamukhe bhrÆbhaÇgabhÅmaæ mukham // Ckc_8.*47 // atra d­«ÂÃntarÆpaæ vastu prathamamupanyastam / dÃr«ÂÃntikaæ prativastu paÓcÃditi d­ÂÃntoktichÃyÃvatÅyaæ prativastÆktirnÃma sÃmyabhakti÷ / prapa¤coktichÃyÃvatÅ yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃÓrayà yadi kathà merorna me rocate tadvaktrasya vilokanaæ yadi v­thà candrasya saædarÓanam / tadgo«ÂhÅ yadi p­«Âhato na viÓate sà mÃdhavÅ mÃdhurÅ tatsevà yadi siddhameva sudhiyÃmavyÃjabhavyÃrjanam // Ckc_8.*48 // atropamÃnÃpakar«astri«varthe«u caturthe tu samatvamiti prapa¤coktichÃyÃvatÅ prativastÆkti÷ / ## ekavi«ayà yathà ÓÃkÃhÃraparigraho giridarÅ«vekÃntacintà rati÷ Óayyà sthaï¬ila eva bhÆtidhavalà mÆrtirjaÂÃlaæ Óira÷ / aÇgÃnyasthimayÃni hanta sutarÃæ kiæ và tapasvÅ bhavÃ- nuddaï¬apratigaï¬abhairavavibho÷ kiæ và virodhÅ n­pa÷ // Ckc_8.*49 // atraikasminneva puru«alak«aïe vastuni tapasmitvanÃyaka virodhitvalak«aïayorvastutorabhidhÅyamÃnasÃmÃnyapratÅterviÓe«ÃdarÓanÃdubhayagataviÓe«asmaraïÃcca vimarÓa iti j¤eyamekayi«ayà nÃma saæÓayokti÷ / anekavi«ayà yathà dvau netrÃnandakandau jagati kuvalayaprÅïane jÃgarÆkau sanmÃrgaikapradÃrapravaïanijamatÅ pÆryamÃïau kalÃbhi÷ / tatkovà siÇgap­thvÅtilaka÷ konu rÃkÃm­gÃÇka÷ kà jyotsnà kà ca kÅrtiÓciramati vim­Óan naiva nÃjÃmi tattvam // Ckc_8.*50 // atrÃbhidhÅyamÃnasÃd­ÓyayornÃyakatÃrakÃnÃyakayo÷ pratyekamubhayamà ÓaÇkyata iti seyam / iyaæ pratÅta sÃmyÃpi saæbhavati yathà atraiva kà ¤cotsnà kà ca kÅrtiriti jyotsnÃpratÅta dhÃvalyÃdisÃmyayo÷ pratyekamubhayamÃÓaÇkyata iti seyaæ pratÅta varïanasÃmyÃnekavi«ayà / evamekavi«ayÃpi lak«aïÅyà / nanu vitarkasaæÓayÃlaÇkÃrayo÷ ko viÓe«a÷ / ÓrÆyatÃm / koÂidvayÃvalambivimarÓa÷ saæÓaya÷ / nyakk­taikakoÂistu vitarka÷ / ki¤cinnirïayÃmanno vitarka÷ / vitarkÃsanna÷ saæÓaya÷ / tathà hi saædihÃno vitarkakoÂimÃruhya tarkakak«yÃæ parityajya tattvamevÃbhiniviÓate / ## sad­ÓavastunyÃsavatyapahnutiryathà neyaæ ÓÃradakaumudÅ sakhi yaÓa÷ ÓrÅsiÇgap­thvÅpate÷ naitacca¤calaca¤carÅkapaÂalaæ taddve«iïÃæ duryaÓa÷ / nedaæ kokilakÆjitaæ m­gad­ÓÃæ tatkÅrtisaægÅtami- tyÃlÃpÃnanusaædadhÃti sud­Óo dÆrapriyÃyÃ÷ sakhi // Ckc_8.*51 // atra satyarÆpÃpi candrikÃca¤carÅkakokilakÆjitÃni vacanÃdapahnutya pratÅyamanasÃd­ÓyÃni nÃyakakÅrtitatparipandhidu«kÅrtigÃyikÃsvaralak«aïÃnyanyÃni vastÆnyupanyastÃnÅti seyaæ sÃd­Óyavatyapahnuti÷ / asÃd­ÓyavatÅ yathà netraæ hanta vataæsaguccharajasà bëpÃyate dÆ«itaæ gÃtraæ sp­Âamanena mandamarutà romäcamÃlaæbate / nÃnyatkÃraïamityudÅritavatÅ kÃciddh­dÅcchÃgate ÓrÅsiÇgak«itipÃlake nijasakhÅ mandasmitairlajjate // Ckc_8.*52 // atra lajjÃÓÅlayà (kayÃ) cajidÃnaædabëparomäcakÃraïaæ nÃyakavi«ayamanurÃgamapahnutya visad­ÓavirÃgapavanalak«aïakÃraïopanyÃsa÷ kalpita iti seyamasÃd­ÓyavatÅ nÃmÃpahnuti÷ / ## anyasyÃnyadharmasya tadubhayasya ceti vyutpattyà dharmiïoradhyÃse dharmasyÃdhyÃse dharmadharmiïoradhyÃse ca trividha÷ samÃdhi÷ / tatra kevaladharmiïoradhyÃse yathà pak«ÃïÃæ kurute sa tatk«aïamayaæ yutpak«arak«Ãmaïi÷ durgÃpÃÓrayaïaæ tvabhÅrumanasornaivÃsya saæbhÃvyate / itthaæ cintayatÃmiva k«itijaye ÓrÅsiÇgap­thvÅpate tvayyÃsannacare kulak«itibh­tÃæ labghodayà stabdhatà // Ckc_8.*53 // atra pak«aparirak«aïÃdi dharmÃropamapahÃya nÃyake taddharmavata÷ parvataÓÃsanasyaivÃdhyÃsÃdayaæ dharmisamÃdhi÷ / dharmasamÃdhiryathà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tava pratÃpe jitvà pradÅpte tapanapratÃpam / diÓÃæ taÂe korakitÃntaraÇgà nikÃmamÃliÇgitakÅrtire«Ã // Ckc_8.*54 // atra nÃyakapratÃpanÃyakakÅrtÅ diktaÂe«vacetanÃsu yathÃkramaæ bhaÂapratibhaÂatatsalak«aïadharme samÃrepamapahÃya jayaparÃjayahar«ÃliÇganataraÇgollÃsarÆpataddharmà eva samÃropità iti seyaæ dharmasamÃdhi÷ / taddharmeïa taddharmiïÃæ cÃdhyÃse yathà prÃk saæbhÆta bhiyÃbhibhÆtaraÓanÃp­«Âhe k­tÃhaæ kitÃæ daæ«ÂrÃgreïa vikampità paraÓatairÃkramya nÅtÃæghriïà / raktte÷ kardamitojjhità pit­girà netik­«ïeti kiæ (?) raicarlÅyakulodbhavena bhavatà seyaæ sthirà manyate // Ckc_8.*55 // atra nÃyake nÃrÃyaïasya dharmiïÃæ taddhardhÃïÃæ matsyÃdibalabhadrÃntÃvatÃrakalpitÃnÃæ jaldhisaæk«obhaïà diraÓanÃsamÃropaïÃdayamubhayasamÃdhi÷ / ## ÓlÃghÃvatÅ yathà udanyà dainyanirviïïa pathikavraïabandhunà / prÃpyate janmasÃphalyamadhunà dhanvisindhunà // Ckc_8.*56 // atra pathikajanaprÃïarak«aïa marudeÓasamÃdhinopamÃnena pratÅyamÃnayà ca pathikajanarak«aïalak«aïasÃdhÃraïadharmasya kalido«akalu«ÅbhÆtarÃjalokabhÆlokaikaparÃyaïasya siÇgabhÆpÃlasyoktisiddhau tacchÃyaiva ÓlÃghà pratÅyata iti seyaæ ÓlÃghÃvatÅ samÃsokti÷ / saiva garhÃvatÅ yathà ekà daityagurorubhe murabhidastisra÷ paÓÆnÃæ prabhor a«Âau dvÃdaÓa padmagarbhaguhayorlaÇkÃpaterviÓati÷ / asmÃkaæ tu d­Óa÷ sahasramiti mà garvÅya vÃsto«pate mÃkrodhÅtarÃgatismaraïatokta lajjà nu ...... tebhavet (?) // Ckc_8.*57 // atrÃhalyÃbhisaraïado«animittasiddhalocana sahasreïa tadÃdhikyÃdeva bhÃrgavÃdiviÓi«ÂajanatiraskÃriïà duÓcyavanenaivopamÃnena pratÅyamÃnasÃmÃnyasyÃnyÃyopÃrjitasam­ddhe÷ nyÃyamÃrgapravaïa siÇgabhÆpÃlÃdiprabhuvargavibhëeïa kasya cid bhÆpÃlÃdhamasyopameyasyoktisiddhÃvupamÃna dvÃreïaivopameyanindà vivak«iteti garhÃvatÅyaæ samÃsokti÷ / upÃlaæbhavatÅ yathà api m­dulairapi pravÃlairapi kusumairapi tiktatÃæ viditvà / upavasasi sakhe palÃÓayà kiæ pariïatavÃnapi tikta eva nimba÷ // Ckc_8.*58 // atra tiktatà mÆrdhÃbhi«ikttena nijenaivopamÃnena pratÅyamÃnasÃd­syasyaiva ni«kamparase guïahÅnasya kasyacidavarïanÅyasyoktisiddhau pariïatavÃnapi tikta evetyupÃlaæbhoktirupamÃnajÃdupameyamavalaæbata itÅyamupÃlaæbhavatÅ samÃsokti÷ / abhidhÅyamÃnasÃd­Óyà ÓlÃghÃvatÅ yathà dh­terÃdhÃrasya sphuÂaraÂita Óuddhai÷ k­tamudà sarasvatyà nityaæ prakaÂitasuvahïaprasarayà / sudharmÃtambÃnÃmiha sumanasÃmekavasate- ssuvarïÃdre÷ k«oïÅbharaïamucitaæ netaragire÷ // Ckc_8.*59 // atra suvarïagiriïaivopamÃnena dh­tyÃdhÃratvÃdibhirabhidhÅyamÃnasÃd­Óyasya siÇgabhÆpÃlasyopameyasyoktisiddhÃvupamÃnamukhÃdivopameyasya ÓlÃghà pratÅyata iti seyaæ yathoktà / saiva garhÃvatÅ yathà vÃtÃhÃratayeædriyÃrthaæ viratissaæsÆcità saikate sarvÃÇgÅïanimajjanÃtprakaÂità du«karmadÆrÅkriyà / itthaæ viddhamupÃsya tairthikajana grÃsÃdudagrÃtmane mÃyÃmÃæsalaÓiæÓumÃra bhavate dÆreïa baddhäjali÷ // Ckc_8.*60 // atra ÓiæÓumÃreïopamÃnenÃbhidhÅyamÃnasÃd­syasya kasyaciddvÃravartino dÃæbhikasyopameyasyoktisiddhÃdupamÃnamukhÃdupameyasya garhà pratÅyata iti seyamabhidhÅyamÃnasÃd­ÓyagarhÃvatÅ samÃsokti÷ / saivopÃlaæbhavatÅ yathà vÃrÃænidherbudhamanorathasiddhihetor maryÃdayà k­tarucerbahujÅvanasya / jÃtaÓriyo himakarasphuraïeddhakÃnter jìyaæ na cediha tulÃmupayÃti ko 'nya÷ // Ckc_8.*61 // atrÃæbudherevopamÃnasyopÃlaæbhÃt tadupameyasyÃbhidhÅyamÃnasÃd­Óyasya kasyacidguïavato 'pi vilambakÃriïe upÃlaæbha÷ pratÅyata iti seyamabhidhÅyamÃnasÃd­ÓyopÃlaæbhavatÅ samÃsokti÷ / anena ÓlÃghÃdisaækaravatyapi vyÃkhyÃtà / atra ÓlÃghÃgarhaïasaækaravatÅ yathà vÃrÃdhÃrÃ÷ kati na suvate duryaÓorÃÓihetor antarjantuvyatikaravasÃlaæbitÃn k«udraÓaækhÃn / so 'yaæ bhÆmnÃmÃvÃdharudadhiryatra bhÃgyÃvadhÅnÃæ saubhÃgyÃnÃæ janiruditavÃn dak«iïÃvartaÓaÇkha÷ // Ckc_8.*62 // atra prathamÃrdhe k«udraÓaÇkhasamutpattisthÃnajalÃÓayÃnÃmupamÃnÃkathanÃdeva tadupameyÃnÃæ pratÅyamÃnasÃd­syÃnÃæ k«udrak«udrak«atriyotpattisthÃnÃnÃmanyanarapÃlavaæÓÃnÃmuktte÷ siddhÃvupamÃnadvÃreïaivopameya garhà pratÅyate / uttarÃrdhe ca dak«imaïÃvartaÓaÇkhajanakak«ÅrasÃgareïaivopamÃnena kathitasÃd­Óyasya nÃyakÃva taramapariïatabhÃgadheyasya recarlavaæÓasyoktisiddhà vupamÃnamukhenaivopameyasya ÓlÃghà pratÅyate / tadiyaæ garhÃÓlÃghÃsaækaravatÅ samÃsokti÷ / evamanye bhedà lak«aïÅyÃ÷ / e«Ãæ vik­tà api saæbhavatanti / yathà kurvatà sumanorak«Ãæ g­hÅtaÓatakoÂinà / kareïa pÃlayan lokÃn bhÃsate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_8.*63 // atra varïanÅyasya nÃyakasya samucitÃyà mupameyatÃyÃæ viparyÃsopamÃnyÃyenopamÃnÅk­tasya ÓlÃghÃyà viÓe«eïa balÃbhidhÅyamÃna sÃmÃnyaÓatamanyo÷ pratÅtaÓlÃghe pratÅte iti seyaæ vik­tà kathitasÃmÃnyà samÃsokti÷ / evamadanÅyÃni(?) bhedÃntarÃïyapi svayamavagantavyÃni / nanu upamÃsamÃsokttyo÷ ko viÓe«a÷ / ÓrÆyatÃm / upameye upamÃnÃropaïaæ samÃdhi÷ upamÃne upameyadharmÃdhyÃsa÷ samÃsokti÷ iti vyakta evÃnayorbheda÷ / ## tatra dravyasvarÆpotprek«Ã yathà nÃrhasthitiÓca suraveÓmani sarvadeti citte vicintya payasÃmadhipaæ vihÃya / recarlavaæÓamavatÅrïa ivÃcyuto 'yaæ ÓrÅsiÇgabhÆpatiridaæ paripÃti viÓvam // Ckc_8.*64 // atra nÃyakasya recarlavaæÓÃnatÅrïalak«mÅnÃyakarÆpeïa saæbhÃvanamiti seyaæ dravyasvarÆpetprek«Ã / dravyaphalotprek«Ã yathà manye dvitÅyabhujagÃnvayapÃlanÃrtha dikkÃminÅgiripayodharacumbanÃrtham / b­ndÃrakopanasÅmni himÃcalÃrthaæ ÓrÅsiÇgabhÆpatiyaÓo viÓati trilokam // Ckc_8.*65 // atra kÅrte÷ trilokapraveÓasya prayojanatayà dvitÅyabhujageÓvarÃdidravyÃïÃæ kathanÃdiyaæ tathoktà / hetubhÆtadravyotprek«Ã yathà ÃÓvastadiggajamanÃkulagotraÓaila-munmÆrdhabhogivaramullasitÃdikÆrmam / ÓrÅsiÇgabhÆmipatinà racitaprati«Âhà prÅïÃæti bhÆmirapareïa sumerÆïeva // Ckc_8.*66 // atra vasumatÅprati«ÂhÃhetubhÆtanÃyakalak«aïadravyasyÃparasumerutayà saæbhÃvanaæ k­tamiti dravyahetÆtprek«Ã / guïasvarÆpotprek«Ã yathà tÃrÆïya pÆrïavapu«Ãæ taralek«aïÃnÃæ bhÃvÃnubandhagatayastvayi siÇgabhÆpa / kallolità iva kaÂÃk«avilÃsabhaÇgyo mandasmitai÷ kusumità ivasÃpadeÓai÷ // Ckc_8.*67 // atra nÃyakavi«ayÃïÃæ taruïÅjanÃnurÃgÃïÃæ kallolitÃdirÆpeïa saæbhÃvanaæ k­tamiti seyaæ tathoktà / yathà ca ÓrÅsiÇghadharaïÅpÃla tava sÃhityacÃturÅ / kavÅn kandalayatyantarÃnanda iva mÆrtimÃn // Ckc_8.*68 // atra sÃhityacÃturyasya mÆrtimadÃnandatayà saæbhÃvanaæ k­tamiti seyaæ tathoktà / guïahetÆtprek«Ã yathà rÃjamaulik­tasaæÓraye vidhau spardhayeva tava kÅrtinartakÅ / rÃjamaulivapuraæÓuvarïinÅ rÃjate jagati siÇgabhÆpate // Ckc_8.*69 // atra spardhÃyà guïatvaæ hetutvaæ ceti seyaæ tathoktà / guïaphalotprek«Ã yathà Óe«ÃnaÓe«abhujagÃnudadhÅn payodhÅn sarvÃn gajÃn suragajÃnakhailÃnvidhÃya / ÓrÅsiÇgabhÆpatiyaÓo viÓadaæ trilokaæ sra«Âu÷ sabhÃmanunayÃrthamiva prayÃti // Ckc_8.*70 // atrÃnunayasya guïatvam phalatvaæ ceti seyaæ tathoktà / kriyÃsvarÆpotprek«Ã yathà ÓrÅsiÇgabhÆtalapate÷ ÓritapÃrijÃta- saæj¤ÃÇkitasya yaÓasà mahatà parÅta÷ / kalpadrumassvajanini«phalatÃvivekÃd bhÆyo 'pi dugdhajaladhau vinimajjatÅva // Ckc_8.*71 // atra kalpav­k«asya nÃyakakÅrtyà yadÃvaraïaæ tatpayodhimajjavarÆpeïa saæbhÃvitamiti seyaæ tathoktà / kriyÃphalotprek«Ã yathà vÅrak«ÅrÃrïavÃmbugrasanadhagadhagatkÃravadvìabÃgni- jvÃlÃjÃlÃbhighÃta¤yatikarajanitÃmaprakampÃnukampà / antassaætÃpabÃdhÃæ Óamayitumiva tÃæ siÇgabhÆpÃlakÅrti- jyotsnà k­tsrÃtiÓÅtà praviÓati kuharaæ mandarÅïÃæ darÅïÃm // Ckc_8.*72 // atra Óamayitumiveti kriyÃphalatvam / kriyÃhetÆtprek«Ã yathà ÓrÅsiÇgaÓÃrÇgadhanu«ÃtivadÃnyatÃyÃæ spardhÃparÃdhakaraïÃdiva kopitena / ÃmÆlavellitalatÃvalayÃpadeÓÃ- tkalpadrumà nigalitÃ÷ prabhuïà prajÃnÃm // Ckc_8.*73 // ## yathà dhanyÃste girayo jayanti yadamÅ ÓrÅsiÇgap­thvÅpater- yÃtavyà nahibhÆbh­to 'pyalamayaæ rÃjÃpi candrassakhÅ / tatra ÓrÅbharitÃnyapi k«itiruhÃæ b­ndÃni bhÃgyÃdhikÃ- nyuddaï¬Åk­tapuï¬arÅkamahimÃpyekaæ k­tÃrtha sara÷ // Ckc_8.*74 // atrÃpi jigÅ«ornÃyakasya yÃtavyapak«asthitermÆrdhÃbhi«ikttairÃtmanindÃyÃæ prastutÃyÃmaprastutÃnÃæ giricandrasarasÃæ praÓaæsanaæ vihitamiti seyamaprastutapraÓaæsà / ## tulyayogità yathà rÃdheyaæ rajanÅkaraæ ratipatiæ ratnÃkaraæ rÃghavam ratnaæ vaidharaïÅdharaæ rasanidhiæ rantiæ rasÃlaæ ravim / raicarlÅyakulodvahaæ ca s­jatà lokopakÃrakriyÃ- hetorlokapitÃmahena karuïÃsarvasvamÃvi«k­tam // Ckc_8.*75 // atra lokopakÃraparÃyaïatvalabdhastutÅnÃæ karïÃdÅnÃæ tulyayogena nÃyakastutervihitatvÃdiyaæ stutyarthà tulyayogità / nindÃrthà yathà mandÃdi dhÃtudhamanÃd grahaïÃdahÅnÃ- manyopatÃpakaraïÃtpramadÃdhikÃrÃt / ÓrÅsiÇgabhÆparaïaïÃnyanapÃÓrayÃcca vächanti jÅvitamaho vi«amà manu«yÃ÷ // Ckc_8.*76 // atra kevalavadhÆpÃtÃnapariïÃmatvena labhdagarhÃïÃæ dhÃtuvÃdÃdÅnÃæ tulyakak«yÃnik«epÃnnÃyaketararÃjÃÓrayaïasya sÃmyaæ nindÃrthaæ pratÅyata iti seyaæ tathoktà / ## atra do«asya guïÅbhÃve yathà kÆÂopÃyanikuÂÂitapratibhaÂak«mÃpÃlamaulivrajÃ-dÃk­«Âai÷ svasuh­tkarapraïihitai÷ Óastopadhà vastubhi÷ / tvÃmÃrÃdhayatÃæ yaÓodhananidhe ÓrÅsiÇgap­thvÅpate sÃk«Ãt sevitumicchato 'vanipatÅn manyasva mÃnyottamÃn // Ckc_8.*77 // atra yeyamupagautamÅtaÂaæ paryaÂatÃmÃÂavikamahÅpatÅnÃæ kuÂilopÃyapÃÂavastuti÷ seyamanuprÃïitarÃjamÃrgapraïayino nÃyakasya manasi do«atayà pratibhÃsyata ityabhiprÃyeïa caturamatibhiramÃtyai÷ pramukhanai«ÂhuryaparijihÅr«ayà kÆÂopÃyaprayogarÆpo do«o 'pi nÃyakacaraïasenÃsÃdhanadhanÃrjanalak«aïaguïatayà nirÆpita iti so 'yaæ do«asya guïÅbhÃvo nÃma leÓata÷ Óanairananyaviditamucyata iti leÓa÷ / guïasya do«ÅbhÃvo yathà etÃvtyapi vipriye priyasakhi prÃïe«u kà prÃrthanà kiæ và tena ÓaÂhena nirdayah­dà recarlavaæÓendunà / yasyÃga÷ parimÃrjanÃya k­tinÃmagresarasya sphuÂaæ sÃmnÃæ sÃradhumÃdhure sahabhuvÃæ Óik«eva nityavratam // Ckc_8.*78 // atra kÃcidanatidhÅrà nÃyakà mÃnÃgraha parigrahÃnuguïamarthaæ sakhÅnÃyakÃgrata÷ pratij¤Ãya padanirvÃhamÃÓaÇkamÃnà sakhÅjanaparihÃsaparijihÅr«ayà cÃÂuvÃdÃdilak«aïamastosaæ mÃnapratyÆhakÃraïaæ nÃyakaguïagrÃmaæ do«ÅbhÃvena samupanyasyatÅti so 'yaæ guïasya do«ÅbhÃvo nÃma leÓa÷ / yathà ca chÃyÃpahÃre racite 'ravindai÷ ÓrÅsiÇgabhÆpÃla na modase tvam / chÃyÃpahÃreïa sahÃdirÃja- ÓlokÃpahÃraæ kuru«e kimetat // Ckc_8.*79 // atra rÃjakÅrtyapahÃralak«aïasya nÃyakaguïasya ÓabdaÓaktyà camatkÃrÃya do«atayà kathanÃd vyÃjastutirapi sa eva / ## asÃd­ÓyavatÅ yathà sÃkaæ tvatkÅrtivistÃrai÷ ÓrÅsiÇgadharaïÅpate / digantarÃïi dhÃvanti sÃmantan­papaÇktaya÷ // Ckc_8.*80 // atra Óatrulak«akatvapadÃrtho visad­Óai÷ nÃyaka kÅrtivistÃrai÷ kathità pratÅtasÃd­Óyai÷ saha deÓÃntaradhÃvanakriyÃyÃæ samÃvi«Âa iti seyaæ tathoktà / sÃd­ÓyavatÅ yathà k«oïÅbh­tkaÂakoparodhanapaÂu÷ vyÃpÃrabhavyodayÃ- mÃÓÃpÆraïa kÃraïaÓriyamiva prÃpnoti kÅrtiÓriyam / ÓrÅsiÇgak«itipÃlamaï¬anamaïe recarlavaæÓÃgraïÅ- rÃnandÃnanusandadhÃti vidu«Ãæ dravyai÷ svakÃvyairiva // Ckc_8.*81 // atra ÓabdaÓaktyÃbhidhÅyamÃnasamÃnadharmayo÷ lak«mÅkÅrtyo÷ sÃd­ÓyapratÅyamÃnasp­haïÅyatvÃdinà dharmayo÷ dravyakÃvyÃyoÓva sÃd­syamivena dyotyate / sahÃrthaÓva vÃkyÃrthasÃmarthyana labhyate / na cÃtropamÃnaÓahkà kÃryà / upamÃyÃmupameyasyaiva kriyÃsamÃveÓa÷ / upamÃnasyopameyamukhena sÃk«Ãt / iha tu dvayossamaprÃdhÃnyena karmakaraïabhÃvÃdivivak«ÃyÃæ prÃptyÃnandà nusaædhÃnÃdikriyÃsamÃveÓa iti Óle«odbhÃvitopamÃnachÃyà itÅyaæ sÃd­ÓyavatÅ samÃsokti÷ / evaæ viviktÃdi bhedena kartrÃdÅnÃæ prÃyopamÃnÃnÃæ bhedÃssvayamupagantavyÃ÷ / ## sa tÃvaccaturdhà / dvipadÃÓrayo bahupadÃÓraya ubhayavargÃÓrayo 'nubhayÃÓrayaÓceti / tatra dvipadÃÓrayo dvidhà pratipadadyotaka uttarapadadyotakaÓceti / tatrÃdyo yathà lokottaraæ Óuddhiguïaæ dadhÃnà rÃjÃdhikÃæ kÃntimuda¤cayantÅ / ÓrÅsiÇgabhÆpÃla bhuvi tbadÅyà mÆrtiÓva kÅrtiÓva mudaæ tanoti // Ckc_8.*82 // atra mÆrti÷ kÅrtiriti dve vastunÅ pratipadaæ dyotakena cakÃreïa ekasyÃæ tanotÅti kriyÃyÃæ samuccitya niveÓite / tena tanuta iti dvivacanaæ cÃrthe dvandvasamÃsaÓva bhavatÅti so 'yaæ kriyÃyÃæ dravyasamuccayo nÃma pratipadadyotako dvipadÃÓrayassamuccayabheda÷ / sa evottarapadÃÓrayadyotako yathà madÃndhavyÃpÃraprakaÂitasadÃndha÷parikara÷ prati syÃdvyÃmiÓra sphuÂapaÂahajhÃÇkÃrapaÂimà / jikÅ«Ã saæraæbhastava sapadi siÇgak«itipate vipak«ÃïÃæ lak«ïÅ calayati samutkaïÂhayati ca // Ckc_8.*83 // atra calanotkaïÂhÃlak«aïe dve vastunÅ uttarapadavartinà dyotakenaikasminneva vipak«alak«mÅlak«aïe dharmabhÆte dvavye samuccayenaikakÃlameva niveÓita iti so 'yamuttarapadagatadyotako nÃma dvipadÃÓrayasamuccayabheda÷ / bahupadÃÓrayo 'pi pÆrvapad dvidhà / tatrÃdyo yathà nyÃyakramaÓca bhujadaï¬aparÃkramaÓca kÃlaj¤atà ca karuïà ca k­taj¤atà ca / kÃvyaj¤atà ca kavità ca vadÃnyatà ca tvÃæ siÇgabhÆpa......prapari«karoti // Ckc_8.*84 // atra nyayaparÃkramÃdaya÷ pratipadÃÓrayadyotakenaikasyÃæ pari«karaïakriyÃyÃæ samuccayena niveÓyante / tena pari«kurvantÅti bahuvacanaæ dvandvasamÃsaÓca na bhavitÅti so 'yaæ pratipadagatadyotakonÃma bahupadÃÓrayasamuccayabheda÷ / so 'yaæ ca kÃraïabÃhulyena purÃïachÃyÃæ sm­tipathamavatÃraya nnÃtÅva camatkÃrakÃrÅtyasmÃkaæ matam / tathÃpi purÃtanagatÃnugatikÃÓraddhayà samudÃh­taæ tadidaæ sarasasÃhityasiddhÃntamarmaj¤aistititik«atavyam / dvitÅyo yathà anantabhogÃÓrayaïaæ vibhutvaæ cakrapriyattvaæ ghanasattvatà ca / ÓrÅsiÇgabhÆpe ÓritapÃrijÃte pratyak«anÃrÃyaïatÃæ vyanakti // Ckc_8.*85 // atrÃnantabhogÃÓrayÃdÅni vastÆnyuttarapadavartinà cakÃreïa vyanaktÅtyekasyÃæ kriyÃyÃæ samuccÅyante na vya¤jayantÅti bahuvacanaæ samÃsaÓca na bhavatÅti so 'yamuttarapadagatadyotako nÃma bahupadÃÓrayasamuccayabheda÷ / ubhayavargÃÓraya÷ punaruttarapadavartidyotaka eva / yathà ca ÓrÅsiÇgabhÆpÃla kavÅÓvarÃïÃæ puïyÃtirekÃdidamÃvirÃsÅt / kÃvyaæ praÓastaæ tava kagÅrtanaæ ca satÃæ ÓriyÃæ sajjanara¤janaæ ca // Ckc_8.*86 // atra kÃvyaæ kÅrtanaæ ceti dve kriye / ÓrÅsadbhÃva÷ sajjanÃnura¤jana¤ceti dvau guïau / evaæ bahÆnyapi vastÆni dvandvaÓa uttarapadavartinà dyotakenÃvirÃsÅdityekasyÃæ kriyÃyÃæ niveÓyante / tena santÅti bahuvacanaæ dvandvasamÃsaÓca na syÃditi so 'yamubhyavargÃÓrayassamuccaya÷ / anubhayÃÓraya÷ punaravidyamÃnadyotakatvÃdanvÃcayasyevÃsya vi«ayo dÅpakenÃh­ta itÅ nodÃhriyate / itaretarayogo 'pi dvipadÃÓrayÃdibhedena caturvidha÷ / tatrottarapadavartidyotako dvipadÃÓraya itaretarayogo yathà ÓrÅsiÇgabhÆpatimaïerdyumaïeÓca nityaæ paÓya dvayorudayatorhi mahodayaÓrÅ÷ / kalyÃïadÃnaratayoÓÓaraïÃgatÃnÃ- mÃrƬhavi«ïupadasevanayà nikÃmam // Ckc_8.*87 // atra nÃyakaprabhÃnÃyakau dve dravye paÓyetyekasmin guïapade yaditaretarayogena niveÓite taddvayorityatra tadviÓe«aïayoÓca dvivacanavik«ÃyÃæ samÃsaÓca bhavatÅti so 'yaæ tathokta itaretarayogassasuccayabheda eva / evamitaretarayoge 'pi dyotakayogà udÃhartavyÃ÷ / sa evÃnubhayÃÓrayo yathà ni«pandamugdhamavalokitamastalajjà ce«Âà kapolatalakandalità smitaÓrÅ÷ / ÓrÅsiÇgabhÆmiramaïe taruïÅjanÃnÃæ bhÃvasthitiæ piÓunayanti sakhÅjanÃya // Ckc_8.*88 // atrÃvalokitace«ÂÃsmitamiti vastvanitaretarayogena taruïÅjanÃnurÃga nivedanakriyÃyÃæ niveÓyata iti so 'yamanubhayÃÓrayetaretarayogassamuccaya eva / samÃhÃro 'pi pÆrvavaccaturvidha÷ / tatrÃnubhayÃÓrayo yathà saundaryaæ madane sukhaæ surapatau bhÃgyaæ nidhÅnÃæ prabhau kÃruïyaæ raghunÃyake caturimà cÃïÆramalladvi«i / dharmo dharmatanÆbhave vitaraïaæ vidyÃdharÃdhÅÓvare tatsarvaæ Óritavatsale vilasati ÓrÅsiÇgabhÆmÅÓvare // Ckc_8.*89 // atra sarvaæ tadityanena saundaryÃdÅnÃæ samudÃya evÃnusandhÅyate / tasya ca tirobhÆtÃvayavabhedatve samÃhÃra÷ / sa ceha tadityekavacanÃntena napuæsakena ca kathyate / na ceha kvacidapi cakÃrÃdirvidyate / dyotaka iti so 'yamunabhayÃÓraya÷ samahÃra÷ samuccaya eva / itare dyotakavanta÷ samÃhÃrÃ÷ svayamÆhyÃ÷ / anvÃcayastu kriyÃvi«aya eva / tatra dyotakastÆttarapadÃÓraya eva / yathà uddaï¬apratigaï¬abhairavibho saækalpakalpadruma ÓrÅsiÇgak«itipÃlaÓekhara yaÓoviktÃranistÃraka / sÃdhÆnÃæ parirak«aïÃya dharaïÅæ jitvà bhajethÃ÷ Óriyaæ paÇkti¤ca pratiyÃyinÃæ punarapi sve sve pade sthÃpità // Ckc_8.*90 // atra bhajethà iti nÃyakakart­kÃæ ÓrÅkarmakatvena kriyÃmupanyasya tatkart­kameva pratipÃlanakarmasaæsthÃpanakriyÃæ tva nvÃcayena niveÓitamiti so 'yamanvÃcayo 'pi samuccayabheda eva / ## vidhinÃk«epo yathà kÃntÃrak«itivÃsakhinnamanasà kÃnta tvayà sevituæ ÓrÅsiÇgak«itinÃthamandhranagarÅ gamyeti ced gamyatÃm / panthÃna÷ prabhavantu te ÓivatamÃ÷ sÅtà (bhÆyÃt?) prasanno n­po (?) yaæ deÓaæ pradadhÃti te suk­tadhÅstatraiva janmÃstu me // Ckc_8.*91 // atra gamyatÃmiti kathitasya vidhivÃkyasyaivÃnukÆlayaiva janmÃntarÃÓi«Ã maraïasÆcanÃni«edha÷ kriyata iti so 'yaæ vidhyÃk«epa÷ / ni«edhÃk«epo yathà na hi vayaæ kavaya÷ kavayastu ye nagariguïÃnasato 'pi viv­ïvate / nigadituæ na hi siÇgavasundharÃbhuji santo 'pi guïÃnvayamÅÓmahe // Ckc_8.*92 // atra neÓmahe iti ni«edhena kavitvalak«aïasyÃropitaguïavarïanasya ni«edha÷ dharmata iti so 'yaæ vidhyÃk«epa÷ (ni«edhÃk«epa÷?) / ## yathà siÇgak«oïÅramaïasaraïiæ mÃnamunmÃnadhÅtvaæ yadyad dravyaæ karayasi paraæ pratyahopÃrjanena / tattatpÃtre nihitamasak­dvismarasyeva citte kÃryasyÃnte ka iva hi bhavet kÃÇk«aïà ya÷ prabhÆïÃm // Ckc_8.*93 // atra nÃyakasya pÃtradattadharmadravyÃnanuÓocanalak«aïaæ vastu prastutya tatsÃdhanasamarthaæprabhusvabhÃvalak«aïaæ vastvantaramupanyastamiti sÃhasaæ «aÇguïaæ hi / atra kÅrte÷ saptÃrïavalaÇghanamupanyasya tatsÃdhanasamarthasya «a¬guïastrisÃhasavastvantarasyopanyÃsÃdayaæ tathokta÷ / ## yathà na yÃnaæ prasunaæ na ca surabhaigandhi praharaïaæ na maurvÅ vÃcÃÂÅ na ca dhanurayatnÃtimadhuram / tathÃpi ÓrÅsiÇgak«itipatirayaæ ca¤calad­ÓÃæ vidhatte saæmohaæ manasi nitarÃæ manmatha iva // Ckc_8.*94 // atra pu«parathÃdidravyÃsaæbhave 'pi nÃyakena yadidaæ mattakÃÓÅ cittasaæmohanakaraïaæ tena rÆpÃdiÓaviÓe«akÃraïaæ pratÅyata iti seyaæ pratÅyamÃnaheturviÓe«okti÷ / ## ÃÓvastamÆlakacchapamullasitagirÅndramutsukÃnanta÷ / ÓrÅsiÇgak«itinÃyakabhujadaï¬Ãpahati vasumatÅcakram // Ckc_8.*95 // atrÃÓvastetyÃdiviÓe«aïairmahÅ vahanakriyÃyà ananyasÃdhÃraïalak«aïa upaskÃra iti so 'yaæ kriyÃparikara÷ / ## yathà avane«varaïe vibhave kramaïe suk­tÃvdhani siÇgamahÅpatinà / dharaïÅ kuÓalaæ gamità hariïà hariïà hariïà hariïà hariïà // Ckc_8.*96 // atra hariïà hariïà ityÃdi ÓabdaikÃvalyà vibhinnÃrthayà nÃyakalak«aïaæ kart­kÃrakamupaskriyata iti so 'yaæ ÓabdaikÃvalÅ kÃrakaparikarabheda eva / evamarthaikÃvalyubhayaikÃvalyau Âra«Âavyau / ## tatra kriyÃdÅpakaæ yathà ÃrƬhÃni yaÓÃæsi tetribhuvanaæ ÓrÅsiÇgap­thvÅpate gotragrÃvamahÃguhÃ÷ k«itibhujÃæ b­ndÃni mandaujasÃm / tallak«mÅlalitÃni lÃlitagirÃæ vidvajjanÃnÃæ g­hÃn tadvÃkyÃni ca tÃvastutikathÃÓlokyÃni karïau satÃm // Ckc_8.*97 // atra kriyÃvÃcinà gƬhÃnÅtÅvapadena prathamapÃdÃdivartinà sarvavÃkyÃni dÅpyanta iti tadidamÃdidÅpakam / evaæ madhyÃntyakriyÃdÅpakaæ jÃtidÅpakÃdayo 'pi bhedÃ÷ dra«ÂavyÃ÷ / dÅpakabhedhe«varthÃv­tti÷ yathà krŬanti sarpapatikÃntikumudvatÅbhi÷ khelanti dikkaraÂimauktikatÃrakÃbhi÷ / dÅvyanti divyavanitÃsmitacandrikÃbhi÷ ÓrÅsiÇgabhÆpa tava kÅrtivilÃsacandrÃ÷ // Ckc_8.*98 // atra krŬÃrtha eva pÃdÃdikriyÃsvÃvartamÃna÷ sarvavÃkyÃni dÅpayatÅti seyamarthÃv­ttirapi dÅpakameva / padÃv­ttiryathà rÃjà recarlavaæÓyo 'yaæ kumudaæ kurutetarÃm / samuda¤cati rÃjÃpi kumudaæ sindhusaæbhava÷ // Ckc_8.*99 // tatra prajÃsanto«a÷ kairavaÓcetyarthayorÃvartamÃnaæ kumudamiti padaæ dve và dÅpayati padÃv­ttirapi dÅpakameva / ÃbhyÃmeva tadubhayÃv­ttirapi vyÃkhyÃtà / yathÃtraiva rÃjetyartha÷ ÓabdaÓcÃvartamÃnavÃkyadvayamuttejayata iti seyamubhayÃv­ttirapi dÅpakameva / tricaturapadÃv­ttirÆpa÷ saæpuÂo yathà kÅrti÷ krŬati siÇgabhÆpa talapaterniryatnaratnÃÇkuraæ pÃtÃlo phaïilokapuÇgavaphaïÃprÃsÃdamÃsedu«Å / lak«mÅjanmabhupo 'nuviddhalaharŬolÃsu vÃrÃænidhe÷ svarge divyavadhÆvilÃsahasitairgaï¬asthalÅmaï¬alai÷ // Ckc_8.*100 // atra kriyÃkart­kasaæbandhapadÃni prativÃkyÃmÃv­ttÃni saæpuÂatayà dÅpayantÅti saæpuÂÃv­ttirapi dÅpakameva / evaæ bhedÃntarÃïi yathÃsaæbhavamanugantavyÃni / ## atra ÓabdÃnÃæ kramastridhà samastÃnÃmasamastÃnÃmubhaye«Ãæ ceti / tatra samastaÓabdakramo yathà pratÃpakÃntisaæÓuddhibhaÇgyà ÓrÅsiÇgabhÆpate÷ / tulÃæ saædadhate bhÃnuhimabhÃnuk­ÓÃnava÷ // Ckc_8.*101 // atra samÃsaparipatitÃnÃæ guïÃnäca krameïa pratyekaæ yojanamiti samastaÓabdakramo 'yam / asamastaÓabdakramo yathà namaskÃraæ puraskÃraæ tiraskÃraæ karotyayam / ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla÷ pÆrve«Ãæ vidu«Ãæ dvi«Ãm // Ckc_8.*102 // atra pÆrvÃdÅnÃæ namaskÃrÃdÅnÃæ samÃsarahitÃdÅnÃæ yathÃkramamananvayo vivak«ita iti so 'yamasamastaÓabdakrama÷ / samastÃsamastaÓabdakramarupa ubhayakramo yathà hariÓvandro rak«Ãkaraïarucisatye«viti pÆrvodÃh­tam // atra prathamat­tÅyayo÷ pÃdayo÷ samastÃnÃæ rak«ÃkaraïÃdÅnäca guïÃnÃmasamaktÃnÃæ tadguïakatÃæ hariÓvandro gÃÇgaiyamiti cobhayatra padaÓle«asÃmarthyakathitÃnÃæ hariÓvandrahariÓvandrÃnÃæ gÃÇgeyagÃÇgeyÃnÃæ ca kramasamanvayo na vivak«ita hati so 'yamubhayakrama÷ / vÃkyakramastu svayamunneya÷ / arthakramo dvividha÷ / deÓata÷ kÃlataÓva / tatrÃdyo yathà ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅvanÃÂÅbhava- dvairistrÅ«u h­tÃÓukÃsu ÓabaraistvatkÅrtivisphÆrtaya÷ / paÓvÃrdhe paridhÃnatÃæ hi dadhate saævyÃnatÃæ vak«asi prÃyo mÆdhnyavaguÂhanatvamadhare...dasÃæ và stuma÷ // Ckc_8.*103 // atra vardhamanÃyÃ÷ nÃyakakorte÷ pratinÃyakaÓuddhÃntakÃntÃÓarÅrapradeÓe«u kramasaækrÃntyà yo 'yaæ paridhÃnÃdaupamyalÃbha÷ / evaæ deÓato'rthakrama÷ / kÃlato yathà apÃæ Óo«oddhÃrà vipatanabhiyà haæsagilanÃ- ttu«ÃraissÅtÃrtÅ virahijanaÓayyÃdikatayà / vidhitvà sÃpÃyaæ jalaruhakulaæ tadvijahatÅ sthitiæ dhatte si¬gak«itipatirapÃye tvayi ramà // Ckc_8.*104 // atra jalaÓo«ÃdÅnÃæ jalajÃpÃyahetÆnÃæ grÅ«mÃdivasantÃvadhi kÃlakrameïa bhaïanÃt kÃlator'thakramo 'yam / ## yathà hanta kroÓati ÓÃrikÃnavarataæ m­dhnÃti lÅlÃm­ga÷ ÓrÃntÃ÷ kelicaïautikÃra vikaÂairbÃhye sthità vallakÅ / ityÃlÃpini nirgate priyasakhÅvarge navo¬hà priyà bhÆpÃlena sakhÅjanÃnusaraïaæ sparÓena vistÃrità // Ckc_8.*105 // atra rahobhaÇgabhÅruïà vidagdhasakhÅvargeïÃkroÓanÃkarïanÃdimi«Ãtsukhena nirgamopÃyo 'bhihita iti so 'yaæ paryÃya÷ / evaæ kÃryami«ata÷ kÃraïokte ravivak«Ãdayo 'sya bhedÃ÷ svayamunneyÃ÷ / ## tatra guïÃtiÓayabhede«u dhairyÃtiÓayo yathà rÆk«Ãhaæk­tayo na santi lalita bhedaæ gatena bhruvau d­kkoïo 'pi na rÃgameti hasitaæ mandaæ ca nÃntarhitam / d­«ÂvÃpi pratigarjatÃæ k«itibhujÃæ saæraæbhagarbhaÓriyà mÆrtirdÃruïace«ÂayÃpyavik­tà ÓrÅsiÇgap­«vÅpate÷ // Ckc_8.*106 // atra mahÃraïasaæhaæbhe nÃyakasya bhrÆbhedÃdivikÃrÃbhÃvakathanÃddhairyaviÓe«o vivak«ita iti seyaæ guïÃtiÓayokti÷ / kriyÃtiÓayo yathà ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavatÅyaparigraheïa dharmÃya yad balavate kavire«a bhÅta÷ / tretÃdibandhumu«itau tu dadhÃti bhÃgau tatte tulÃæ na dadhate prathame narendrÃ÷ // Ckc_8.*107 // atra nÃyakagatadharmaparipÃlanakriyÃviÓe«o vivak«ita iti seyaæ kriyÃtiÓayokri÷ / #<Óle«o 'nekÃrthakathanaæ padenaikena saæmata÷ // Ckc_8.59 //># yathà khyÃtÃn mahÃÓayatayà k­tagotrarak«Ã- nÃrƬhabhÆparisarà pratikÆlav­ttÅn / ÓrÅsiÇgabhÆpatiyasÃæsi nirƬhasattvÃ- nullaÇghayanti vi«amÃnapi vÃhinÅÓÃn // Ckc_8.*108 // atra vÃhinÅÓapadena samudrasÃmantarÃjalak«aïamarthadvayaæ tadviÓe«aïe tu tadanukÆlÃrthadvayaæ ca Óli«Âamiti so 'yaæ Óle«ÃlaÇkÃra÷ / ## yathà jÃtiprasÆnapuÂake svasakhÅkareïa ÓrÅsiÇgabhÆpatilakÃya samarpaïÅye / ardhÅk­tÃlakakucÃphaïi kahkaïena mudrà k­tà smarajità likhitena tanvyà // Ckc_8.*109 // atra vidagdhayà kayÃpi kÃminyà priyayogyÃnÃæ pu«pÃïÃæ pu«paÓarapu«paædhayagandhavahÃbhimarÓa÷ ÓaÇkyate so 'yaæ bhÃva÷pu«paædhayÃdipratibhaÂatayà rak«Ãhetubhiralakaphaïismarajitpadairuddhidyate sÆcyata iti seyaæ bhÃvanà / ## atra kevalaÓabdÃlaÇkÃrasaÇkara÷ ÓabdÃlaÇkÃra÷ / kevalÃrthÃlaÇkÃrasaÇkaror'thÃlaÇkÃra÷ / ubhayÃlaÇkÃrasaÇkara ubhayÃlaÇkÃra÷ / ÓabdÃrthÃlaÇkÃrayo÷ ÓabdobhayÃlaÇkÃrayorarthobhayÃlaÇkÃrayoÓva saÇkara ubhayÃlaÇkÃra eva svÃrthÃlaÇkÃravaÓÃt saÇkarasyobhayÃÓritatvasiddhe÷ saæbhÃvyamÃnatvÃt / kevalaÓabdÃlaÇkÃrasaÇkaro yathà sÃdhvasaæmatividhvaæsi k­tvà siÇkani«evaïam / sÃdhvasaæ matividhvaæsi bÆpai rnijag­hasthitai÷ // Ckc_8.*110 // atra sÃdhÆnÃmasaæmatimasaæbhÃvanÃæ vindato 'labhyamÃnÃn sà dhvaæsayati nÃÓayatÅti sÃdhvasaæmatividhvasi durjanatarjanamityartha÷ / tÃd­Óaæ siÇgabhÆpÃlasevanaæ k­tvà nijag­he svag­he sthitairbhÆpairmatividhvaæsi sÃdhvasamiti yojanà / atra nijag­he nig­hÅtamiti kriyÃpadaæ nijag­ha iti saptamyà gƬhamiti kriyÃgƬhalak«aïo vi«ayapadÃv­ttiyamakalak«aïasva ÓabdÃlaÇkÃrau saækÅrïÃviti kevalaÓabdÃlaÇkÃrasaÇkaro 'yam / kevalÃrthÃlaÇkÃrasaÇkaro yathà siÇgabhÆpa vidadhÃti tÃvako dhÅraïorasiranaæbudÃÓani÷ / kÃnane nagaravartino ripÆna tatpure vipinavÃsino m­gÃn // Ckc_8.*111 // atrÃnaæb­dÃÓaniriti vibhÃvanà / uttarÃrdhe pariv­ttiriti dvayo rarthÃlaÇkÃrayossaækara÷ / kevalobhayÃlaÇkÃrasaÇkaro yathà lak«mÅbhiriva devÅbhirvinayairiva sÆribhi÷ / nayairiva mahÃmÃtyai ssevyate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_8.*112 // atrevaÓabdena sahÃrtha iva saæbhÃvamÃrtho 'pi dyotyata iti ekavÃcakÃnupraveÓena sahokterutprek«ÃyÃÓva saÇkara÷ / sabdÃrthÃlaÇkÃrasaÇkaro yathà tvayà dÅnÃriïà rÃjan k­tà dÅnÃriïo mama / asamagrÃmav­ttà he samagrÃmavatà mahÅm // Ckc_8.*113 // atra prathamÃrdhe dÅnÃriïà dÅnÃrÅti dvitÅyapÃdamadhyayamakasyottarÃrdhe samagrÃmavatà k­teti virodhÃbhÃsasya dvayossaækara÷ / ÓabdobhayÃlaÇkÃrasaækaro yathà tÃrÃbhirinduriva yÃbhirupÃsyate 'yaæ ÓrÅsiÇgabhÆmipatirandhravilÃsinÅbhi÷ / citraæ janasya valayà valayà nitÃntaæ tÃsÃæ sitÃyatad­ÓÃmudare kare ca // Ckc_8.*114 // atra udare valayÃvalirekhÃ÷ citram / avalayan acalayan kare valaya÷ kaÂakamavalayamiti kart­kriyÃpadayorekavacanabahuvacane Óli«Âe iti vacanaÓle«asya tÃrÃbhirindurivetyupamÃyÃÓva viveko d­syata iti ÓabdobhayÃlaÇkÃrasaÇkaro 'yam / yathà ca mÃïikyairiva gÃïikyai÷ syandanairiva candanai÷ / saujanyairiva rÃjanyairmodate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_8.*115 // atrÃnuprÃsopamotprek«ÃïÃæ saÇkara÷ / arthobhayÃlaÇkÃrasaÇkaro yathà santrÃsaudvi«atÃæ...pratidiÓaæ tvatkÅrtirÃdhÃyate tvatkÅtau paridhÃvanaæ pratipadaæ gÃyanti vairistriya÷ / glÃnirvairibahadhÆlatÃsu dharaïÅ viÓrÃmyati tvadbhuje viÓrÃmo bhuvi siÇgabhÆpatimaïeæ nidrÃænti vairistriya÷ // Ckc_8.*116 // atrÃnÃgata citrahetvalaÇkÃrasyopamÃyÃÓva saÇkara÷ / ÓabdÃrthobhayÃlaÇkÃrasaækaro yathà ÓrÅsi¬gak«oïibhartre diÓi diÓi sumanomÃnasollÃsa kartre sÃndrÃmindro vibhÆtiæ ÓuciratiÓucitÃæ dharmarÃjo 'ti dharmam / rak«Ãæ rak«o 'dhinÃtha÷ kuÂilavighaÂanodyogiceta÷ pracetà vÃyussaæpÆrïamÃyurdhanamapi dhanadaÓÓaæÇkara÷ Óaæ karotu // Ckc_8.*117 // atra diÓi diÓÅti sumomÃnaseti ÓaÇkara÷ Óaæ kotviti rak«Ãæ rak«o iti vat chekÃnuprÃsasya sÃndrÃmidra ityÃdÃvanuprÃsasya sumanaÓÓle«a÷ pratiÓabdotthÃpitena dikpÃla rÆpa...(madhyama?) malokapÃlasya cÃnyonyapratÅkÃralak«aïenÃnyonyÃrthÃlaÇkÃreïa pÆrvÃdikpÃlaparipÃÂÅkathanalak«aïena kramanÃmnobhayÃlaÇkÃreïa saha saæniveÓa÷ prakÃÓata iti so 'yaæ trividhÃlaÇkÃra ... ... ... ... laÇkÃrasaÇkaro 'nusaædheya÷ / ## tatra guïÃlaÇkÃrasaÇkaro yathà viÓveÓakalpitacamatk­ti ... ... ... siÇgayaÓasà samamÃvirÃstÃm / ÃcandramÃtapanamÃdharaïÅdharendra- mÃtÃramÃgaganamÃgirijà -- -- -- // Ckc_8.*118 // (pratha?) mÃrdhe sahokti÷ / uttarÃrdhe Óe«akÅrti -- -- -- mete«Ãæ saÇkara÷ kÃvyacamatkÃramakalaÇkamaÇkurayati / evaæ saÇkarÃntarÃïi yathÃsaæbhavaæ mahÃkaviprabandhe«u rasaj¤airanusandheyÃni / ## iti sakalamapi kalyÃïam iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃra ÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃma«Âamo vilÃsa÷ // samÃpto 'yaæ grantha÷ //