Visvesvara Kavicandra: Camatkaracandrika
Input by members of the Sansknet Project
REFERENCE STRUCTURE (added):
Ckc_n.nn = Ckc_vilÃsa.kÃrikÃ
Ckc_n.*nn = Ckc_vilÃsa.*quoted verse
#<...># = BOLD for kÃrikÃs
___________________________________________________________________
THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
description character =ASCII
long a à 195
long A ù 249
long i Å 197
long I ý 253
long u Æ 198
long U ô 244
vocalic r 173
vocalic R ã 227
long vocalic r Ì 204
vocalic l Ê 202
long vocalic l Ë 203
velar n Ç 199
velar N § 167
palatal n ¤ 164
palatal N ¥ 165
retroflex t  194
retroflex T è 232
retroflex d ¬ 172
retroflex D Ö 214
retroflex n ï 239
retroflex N × 215
palatal s Ó 211
palatal S Á 193
retroflex s « 171
retroflex S å 229
anusvara æ 230
capital anusvara õ 245
visarga ÷ 247
capital visarga ê 234
Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.
For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________
prathamo vilÃsa÷
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità prathamo vilÃsa÷
##
##
##
iti varïaviveka÷ //
##
yathÃ
candre candanasarase rÃj¤i ÓrÅsiÇganÃmadheye ca /
caritÃrthÃni janÃnÃæ rÆpagrÃhÅïi karaïÃni // Ckc_1.*1 //
atra candracandanasarasÃdiÓabdÃnÃmÃÇlÃdayatÅtyÃdivyutpattipurassaramevÃrthabodhakatvamiti yaugikatvam /
##
yathÃ
dÃnena karïo dayayà dilÅpo nayena kÃvyo vinayena rÃma÷ /
yadi prasiddhiæ dadhatÃmamÅbhi÷ ÓrÅsiÇgabhÆpo nikhilai÷ prasiddha÷ // Ckc_1.*2 //
atra karïÃdÅnÃæ ÓabdÃnÃmavayavavyutpattimantareïÃpyarthabodhakatvÃdrƬhatvam /
##
tatra rƬhaæ lak«akaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃla pÃlanakalÃni«ïÃta sevÃvatÃæ saæÓik«ÃkuÓalapratÅtamanasÃæ prÃptau pravÅïaÓriyÃm /
tvatpÃdadayamarcayantyarinpÃ÷ koÂÅrakoÂÅgatair mÃïikyairnavaÓakragopasu«amÃhaækÃrasaækocakai÷ // Ckc_1.*3 //
atra ni«ïÃtakuÓalapravÅïaÓakragopaÓabdÃnÃæ nitarÃæ snÃta÷, kuÓÃn lÃti, prak«Âà vÅïÃsya, Óakraæ gopÃyatÅti mukhyÃrthÃnamavivak«ayà cÃturyendragopakÅÂalak«aïÃyà rƬhireva mÆlam, nÃnyatsahdayà hlÃdakÃraïaæ kiæciditi rƬhalak«akatvam /
saprayojanalak«akaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpa samaye samaye bhavantam ÃsthÃnamaïÂapagataæ janara¤janÃya /
kalyÃïahemakalaÓai÷ samamÃtapatrair ÃndolikÃ÷ sapadi sevitumÃpatanti // Ckc_1.*4 //
atrÃcetanÃnÃæ hemakalaÓÃÇkitachatrÃïÃmÃndolikÃnäca sevÃrthamÃgamanamasaæbhÃvitamiti chatrÃdhÃrÃ÷ puru«Ã÷, ÃndolikÃdheyà rÃjÃno vidvÃæso và saælak«yante /
anena cÃsthÃnamaïÂapÃÇgaïe chatrÃntolikÃnÃmatibÃhulyaæ prayojanatayà vivak«itam /
tena ca nÃyakamÃÓritÃnÃmÃndolikÃdyavadhayo vibhÆtaya iti ca /
tadidaæ prayojanalabhakam /
##
yathÃ
aho sÃhityasaubhÃgyaæ ÓrÅsiÇgadharaïÅpate÷ /
ÓlÃghÃyai yasya sannaddhà vÃco viÓveÓvarasya me // Ckc_1.*5 //
atra sarasasÃhityacÃturÅviÓrÃmabhÆmirahamiti viÓi«Âo 'smadarthor'thÃntarasaækramitena mameti padena lak«yate /
anena sÃhityasahajasairabhaæ vinà nÃnyasmai camatkÃrakÃriteti vyajyate /
saænaddhà iti padenÃtyantatirasktavÃcye (na?) tatparatayà grathità iti lak«yate /
atrÃnena ca nÃyakasÃhityasya sarvasÃjÃtyÃtiÓÃyitvaæ dyotyata iti padavya¤jakametat //
mukhyayà yathÃ
siÇgaprabhuralaækÃrÅ laÇkÃrÅ rÃvaïa÷ puna÷ /
varïÃntaratvamubhayo÷ ÓrÆyate sarvasaæmatam // Ckc_1.*6 //
varïenÃk«areïÃntaraæ bhedo yayostacvamiti mukhyayà vcyà vÃcye prati«Âhite varïÃæ vaiÓyajÃtirantaraæ nÃyakaraghunÃyakayoriti parasparavyatirekÃraÇkÃro varïÃntaramiti padena vyajyata iti padavya¤jakametat //
yathà vÃ
ktÃyastambhanirbhedo bhaktaprahlÃdapo«aka÷ /
ÓrÅpatirnarasiæho 'yaæ rÃjate rÃjaÓekhara÷ // Ckc_1.*7 //
kto racita ayastambhasya ÓubhÃvahavidhijìyasya nirbhedo nivÃraïaæ yena sa÷ ktÃyastambhanirbheda÷ /
daivÃnukÆlyasaæpÃdanacatura ityartha÷ /
bhaktapraÇlÃdapo«aka÷ sevakasanto«avardhana÷ rÃjaÓekharo bhÆpÃlamauli÷ narasiæha÷ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlo rÃjata ityasiddhayà prÃkaraïiker'the pratipÃdite ye 'yaæ ktalohastambhabhedanasya prahlÃdÃbhidhÃnabhaktapo«akasya candrakalÃdhÃriïo bhagavata÷ ÓrÅnsiæhasya pratÅtistayà ÓabdaÓaktimÆlayà nÃyakakaïÂhÅravakapaÂakaïÂhÅravayorupamÃlaÇkÃradhvaniranusandhÅyata iti vya¤jakamidam /
atha padado«Ã÷
##
##
yathÃ
vÃgdevyÃ÷ prabhavi«yatà prabhavatà gìhaæ prabhutena ca Óreya÷pÃkabhareïa siÇganpate bhÃvaj¤acƬhÃmaïim /
tvÃæ jetÃramajÅjanat prasavità sargasya nocediyaæ satye và viphalÃyu«Ãæ ktadhiyÃæ ÓÃpe na jÅveta vim // Ckc_1.*8 //
atra jÅvetetyÃtmanepaditvamanuÓÃsanaviruddham /
tena jÅvetkathamiti sÃdhÅyÃn pÃÂha÷ //
##
rÃjà saæsktavÃdi«u praïayavÃnityÃÓayà guïbhitaæ tadbhtyatra bhavÃmahe padarajairedhema maulisthitai÷ //
itthaæ paï¬itamÃninÃæ k«itibhujÃæ dussaæskutaæ vÃcinÃæ tai÷ sÃkaæ supadÅkaroti kpayà ÓrÅsiÇganÃrÃyaïa÷ // Ckc_1.*9 //
atra bhtyatnetyasarvanÃmno bhtyaÓabdÃt tralpratyaya÷, bhavÃmahe ityÃtmanepadam padarajairityakÃrÃntatvam edhemetyedhate÷ parasmaipaditvaæ cÃpabhraæÓÃ÷ /
##
yathÃ
padmÃstyaktà mahÅpÃlasa mukhalotupayà Óriyà /
na cede«Ãmalak«mÅkai÷ kumudairna sahÃsikà // Ckc_1.*10 //
atra "và puæsi padmaæ nalinaæ' ityanuÓÃsane 'pi kavibhi÷ puæliÇge prÃyeïa na prayujyata iti padmà ityaprayuktamidam /
padmaæ tyaktamiti prathamÃrdhe, na cedasya gataÓrÅkairiti dvitÅyÃrghe ca pÃÂho ramaïÅya÷ //
##
yathÃ
yà paÇktirbrÃhnaïendrÃïÃmÃÓÃste sar vadaivatÃ÷ /
ÓrÅ siÇgabhÆpa dadhatÃmÃÓÃste sarvadaivatÃ÷ // Ckc_1.*11 //
atra daivataÓabdasya puæliÇge kavibhiranÃdtasyÃpi heyatvÃd Ãvttiyamake prayogo na du«Âa÷ /
##
yathÃ
kamalà kamalÃpÃyaÓaÇkinÅ ÓiÓirÃdi«u /
adhyÃste sarvavandyà vai mukhaæ ÓrÅ siÇgabhÆpate÷ // Ckc_1.*12 //
atra vai iti pÃdapÆraïamÃtramà /
k«iya÷ sarvavandyeti viÓe«aïaæ saÓaÇkÃyÃmadhyÃsanakriyÃyÃæ viÓe«aæ nopapÃdayatÅti taddvayaæ nirarthakam /
"adhyÃste sarvadà ramyam' iti dvitÅyÃrghapÃÂho ramaïÅya÷ /
#<ÃhurasyÃpi sÃrthatvaæ yamakÃdi«u sÆraya÷ // Ckc_1.67 //>#
yathà yà praÇktirbrÃhnaïendrÃïÃmÃÓÃsta iti pÆrvodÃhtam /
atra nirarthakatvÃdevakÃrasya pÃdapÆraïamÃtratve 'pi yamakanirvÃhakatvÃdeva sÃrthatvam /
viruddhÃrthatvam /
##
indrÃïÅnathabhogo 'yaæ guhyakeÓanibha÷ Óriyà /
rÃjate pÃï¬yabhÆpÃlo gopÃlasamavaibhava÷ // Ckc_1.*13 //
##
yathÃ
dhanu«i janakaputrÅnÃyakaprau¬ibhÃjà vidalitanijadharmai÷ siÇgabhÆpÃlakena /
vapu«i ktajaubhiÓvarmacelairjaÂÃlai- radhigatamaribhÆpairambikÃnÃthasÃmyam // Ckc_1.*14 //
atra janakaputrÅnÃyako raghurÃma iti vivak«ÃyÃmapi pitsutÃpatiriti yadyapi viruddhÃrtha÷; ambikÃnÃtha ityatra ca pÃrvatÅpatiriti vivak«ÃyÃæ jananÅpatiriti pratÅyate tathÃpi na virodha÷ /
nanu-viruddhÃrthapratÅtisÃdhÃraïye ambikÃnÃthÃdÅnÃæ guïatvaæ, indrÃïÅnÃthÃdÅnÃæ do«atvamitikathaæ vyavastheti cet; ucyate-prÃyikaprayogarÆpeïa Ói«ÂÃnÃæ parigraheïaiva /
kaipunaratra si«ÂÃ÷? yatra prathamaæ mÃrgamupadiÓanti tatra ta eva si«Âà iti sthitirarocakina÷ /
purÃtanÃ÷ kavÅndrà eva Ói«ÂÃ÷ na puna÷ satïÃbhyavahÃriïa÷ /
ata÷ "dinakarakularatnaæ jÃnakÅcÃnire«a÷' iti; "taditijanakaputrÅ Óik«ità ca' iti; "janakatanayÃsnÃnapuïyodake«u' iti; "pÃyÃdva÷ so 'mbikÃramaïa÷' iti; "ambikÃnitambavimbasparÓalampaÂakarÃmbujÃ' iti; "tÃmapÃyayata pÃnamambikÃm' iti ca mahÃkavibhiraÇgÅktà guïaprayogÃ÷ /
janakaputrÅnÃyakÃmbikÃramaïÃdÅnÃæ guïatvaæ svakapolakalpitÃnÃæ punarindraïÅnÃthÃdÅnÃmÃrƬherasundaratvamiti so 'yaæ sarasasÃhityatÅrthakarasaæmato ghaïÂÃpatha÷ //
##
yathÃ
ÅÓÃnagarimaiÓvaryapratÅpaiÓvaryayogyatÃm /
bhajante ripubhÆpÃlÃstava ÓrÅ siÇgabhÆpate // Ckc_1.*15 //
atra lÃghavayogyatÃmiti vaktavye garimaiÓvarthapratÅpaiÓvaryamiti Óabdagauravam //
##
yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃbalalyÃm
tasya pÃdÃmbujÃjjÃto varïo vigatakalma«a÷ /
yasya sodaratÃæ prÃptaæ bhagÅrathatapa÷phalam // Ckc_1.*16 //
atra gaÇgetyarthe kanÅyasi bhagÅrathatapa÷phalamiti padÃdhikyam /
tathÃpi tasya sagarakutapÃbanakriyÃsÆcakatvena gaÇgÃÓabdÃdatyutkar«ÃpÃdakatvamiti guïatvam /
##
yathà ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla bhavata÷ sphyena bhÆyate /
mitraÓrÅrÃmamanunà garvavddhikità dvi«Ãm // Ckc_1.*17 //
atra sphyasya kha¬gÃkÃravastuvÃcakatvaæ veda eva; manormantravÃcakatvamÃgama eva; vddhinirÃsakatvaæ ÓabdaÓÃstra eva prasiddhamiti tadapratÅtam //
##
yathÃ
ŬÃpiÇgalayo÷ pidhÃya vadanaæ baddhvà triÓÂaÇgÃÂikÃæ sau«umnopari saækramayya saruta÷ «a¬granthigandhacchida÷ /
prÃtyagjyoti«aroci«Ã prasaratà saædrÃvya cÃædrÅækalÃæ tanni«ÂhyÆtaparÃmtai÷ paricito yogÅ ciraæ jÅvati // Ckc_1.*18 //
atra ŬÃpiÇgalÃdÅnÃæ yogaÓÃstramÃtraprasiddhatvÃdapratÅtatve 'pyabhyÃsayogaprakÃrasya sarvato nirvÃhÃdguïatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpapÃdÃbjasevÃhevÃkagarvita÷ /
sÃmantarÃjasantÃno dhÃtrÅbhogÃya kalpakt // Ckc_1.*19 //
atropamÃtà dhÃtrÅ dharitrÅ và dhÃtrÅti saæÓayapratÅteridamaniÓcitam /
bhÆmibhogÃyeti pÃÂho ramaïÅya÷ /
##
yathÃ
recarlÃnvayamaulimaï¬anamaïe ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaka tvatkha¬gasya ghanadyute÷ sa mahimà loke kathaæ varïyate /
yasmin kampitamÃtra eva samitik«oïÅbhtÃæ maï¬alaæ sÃntatyena vimÃnavartanakathÃmÃpnoti mitraissamam // Ckc_1.*20 //
atra ghanadyuterityasya ghanà sÃndrà dyutirasyeti, ghanasya meghasyeva dyutirasyeti và saæÓaye 'pyavirodhÃnna du«Âatvam /
vimÃnavarta nakathÃmityatra vigatÃbhimÃnavartanasya và vyomayÃnavartanasya veti saæÓayepyatyantotkar«Ãnna do«a÷ /
k«oïÅbhtÃmityatra rÃj¤Ãæ girÅïÃæ vetisaæÓaye nÃyakakha¬gavarïanaprakaraïÃt pratirÃjalak«aïaviÓe«ÃvagamÃnna do«a÷ /
evaæ saæyogaviprayogÃdibhirapi viÓe«Ãvagame dra«Âavyam //
##
yathÃ
vÃrÃÓimitrajanakaprabhavÃsahÃya- keyÆravetanakayÃnavilocanÃnÃm /
ÓrÅsiÇgabhÆvara virodhinpÃÇganÃnÃæ vanyasthalÅ samabhavannijarÃjadhÃnÅ // Ckc_1.*21 //
atra vÃrÃsimitraæ mainÃka÷, tasya janko himavÃn, tatprabhavà pÃrvatÅ, tatsahÃyo maheÓvara÷, tatkeyÆrÃïi sarpÃ÷, te«Ãæ vetanakaæ jÅvanakÃraïaæ vÃyu÷, tasya yÃnaæ vÃhanaæ mga÷ tasya locane iva locane yÃsÃæ tÃ÷, ityativyavahitÃrthatvÃt kli«Âamidam //
##
prakramanirvÃhe yathÃ--
ÓrÅsiÇganpo vibhave dhanu«i naye vapu«i ra¤jane ji«ïum /
tatputraæ tanmitraæ tatputraæ jayati tanmitram // Ckc_1.*22 //
vibhave jiïuæ devendraæ, dhanu«i tatputraæ devendraputramarjunaæ, naye devendraputramitraæ vÃsudevaæ, vapu«i devendraputramitraputraæ pradyumnaæ, ra¤jane devendraputramitramitraputramitraæ candramiti vyavadhÃnÃda durvitarkapratyayamapi tacchabdaprakramanirvÃhÃd guïatvam //
mahÃpuru«ahainyasÆcane yathÃ
ÓrÅbharturÃyatasuvarïakarÃkteryad aæÓÃstadÃyatasuvarïakarà dvi«aste /
ÓrÅ siÇgabhÆpa nagarÃrgaladÅrgabÃho tacve 'pyanÃyatasuvarïakaro 'si citram // Ckc_1.*23 //
atra Ãyato dÅrghabhÆta÷ suvarïa÷ sukÃro yasyeti Ãyatasuvarïa÷ tÃdÓa÷ karaÓabdo yasya sa÷ Ãyatasuvarïakara÷ sÆkara ityartha÷ /
ÃyatasuvarïakarÃkti÷ sÆkarÃktiriti vi«ïostiryaktvakathanabhayena vaktrà dÆrÃrthapratyaya÷ Óabda÷ prayukta iti guïatvam /
haÂhÃrthapratÅtyà ca yathÃ
Óaæbho÷ sthità bhÆ«aïapeÂikÃyÃæ Óriya÷ sapatnÅmabhita÷ sphurantÅ /
vi«ïo÷ padaæ madhyamamÃviÓantÅ virÃjate siÇganpÃlakÅrti÷ // Ckc_1.*24 //
atra ÓaæbhubhÆ«aïapeÂikà pÃtÃlam, ÓrÅsapatnÅ bhÆmi÷, madhyamavi«ïupadamÃkÃÓamiti nÃtidurbodhatvÃdakleÓakaramiti guïatvam /
##
yathÃ
pekÃparÅtakamanÅyanitambabimbà hÃlÃmadadbiguïapÃÂalagaïjerakhà /
ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavato mgayÃvihÃre kà vÃnuyÃti yavanÅ paricÃrikeva // Ckc_1.*25 //
atra pekà paridhÃnabhastrÃ, halà madirÃ, ime deÓye /
nanu
##
aÇko birudaæ /
tatra yathÃ
calamartigaï¬abirudo jayati pratigaï¬abhairavo rÃjà /
saumakulaparaÓurÃma÷ pÃï¬ayavibhÃlo 'pyagÃyi gopÃla÷ // Ckc_1.*26 //
atra calamartigaï¬ÃdÅnÃæ deÓyatve birudatvÃdguïatvam //
upÃrambhe yathÃ
kiæ dÃruïà koækaravaækareïa kiæ vÃsasà cÅægirimÃægireïa /
ÓrÅsiÇgabhÆpÃravilokanÃya vaidu«yamekaæ sudhiyÃæ sahÃya÷ // Ckc_1.*27 //
atra koÇkaravaækareïeti dÆ«aïaæ padaæ deÓyam /
tÃdÓena dÃruïà Ãndolikayetyartha÷ /
nÃnÃvarïavicitre cÅægirimÃægireïeti padaæ deÓyam /
tÃdÓena vÃsasà kiæ paÂÂÃæÓukenetyartha÷ /
atra kaÓcidÃndolikÃpaÂÂÃæbarÃdyìaybara mativyayena sampÃdya nÃnÃdigante«u rÃjÃsthÃnÃni vigÃhya tadvyayamÃtramapyalabhamÃta÷ ïÃdhikatayà klisyannìhambaraæ vinÃpi nÃyakamÃlokya tatkaruïÃkaÂÃk«asamagrÅbhÆta nÃnÃvaibavassana kasmaicidìambararahitena bhavatà kathaæ sampadÅdÓÅ sampÃditeti pcchete janÃya kevalaæ vyayakÃriïÃndolikÃpaÂÂapaÂÃdibÃhyìambaravihmbanÃpura÷saramuttaraæ vadati /
tadatra koækaravaækarÃderupÃlambanatvÃt deÓyatve ' pi sundaratvam //
nÃmni yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm --
tayorabhÆvan k«itikalpavk«Ã÷ putrÃstrayastrÃsiravairivÅrÃ÷ /
siÇgaprabhurvennamanÃyakaÓva vÅrÃgraïÅ recamahÅpatiÓva // Ckc_1.*28 //
atra siÇgama, vennama, recaya ÓabdÃnÃmavyutpattimacvÃddeÓyatve 'pi nÃmapadatvÃdadu«Âapadatvam //
#<Ãtmanà klÂaptasaækalpaæ neyÃrthamiti gÅyate // Ckc_1.81 //>#
yathÃ
vyatyastapÃtrarahità medinÅpÃlaÓÃtravÃ÷ /
lÅyante hanta kÃntÃre vyÃvttapikasaÇkule // Ckc_1.*29 //
atra pÃtraÓabdo varïaprÃtilomyena trapÃæ vadati /
tathaiva vyÃvtta÷
pika÷ kapiriti svasaÇketitatvÃnneyatvam //
##
yathÃ
yoginÃæ bhoginÃæ kiæ syÃdi«Âametanna vetti ya÷ /
viparÅto harastena na j¤Ãto medinÅpate // Ckc_1.*30 //
atra yoginÃæ bhoginäca kiæ priyamiti praÓne raha ityuttare vaktavye viparÅto hara ityuktam /
tasya svasaÇketitatve 'pi prahelikÃtvÃdadu«Âatvam //
##
yathÃ
ÓyÃmadaæ«ÂrÃkarÃlena karavÃlena khaï¬itÃ÷ /
tvayà ÓrÅsiÇgabhÆpÃla karpÆreïa virodhina÷ // Ckc_1.*31 //
atra ÓyÃmasabda÷ svaparyÃyakÃlaÓabdaæ j¤Ãpayati /
tena yama÷ /
karpÆraÓabdaÓva svaparyÃyaæ ghanasÃraæ j¤Ãpayati /
tena adhisÃra iti labhyate /
tata÷ ÓyÃmakarpÆraÓbdayo÷ svaparyÃyakÃlaghanasÃraÓabhdamÃtraj¤ÃpakatvÃt pratihastatvam //
##
yathÃ
haridrÃyÃæ rÃhuprasarapihitecchÃpari«adi prayuktÃlaÇktyai viyutagarutÃæ durgakujarÅm /
vayaæ sÃrkÃnvÅtÃ÷ prahara iti senÃpatiktÃ- namÃtyebhyo lekhÃn prathayati ca siÇgak«itipati÷ // Ckc_1.*32 //
atra haridrà niÓà rÃtririti yÃvat /
rÃhustama÷ dhvÃntamiti yÃvat /
icchà ÃÓà dik /
prayuktÃlaÇktiriti prahÃra÷ /
viyutagarutÃæ vipak«ÃïÃm /
kujarÅæ nagarÅm /
sÃrkà senà camÆ÷ /
prahara÷ yÃma÷ gacchÃma÷ /
evaæ haridrÃdÅnÃæ svaparyÃyamÃtrabodhakatvena pratihastatve 'pi senÃpatibhirabhiyÃti durgocchittaye gatai÷ tadÃlocitakÃrya vayaæ senÃnvitÃ÷ timirapihitadaÓadiÓi niÓÃyÃæ prahÃrÃya vipak«ÃïÃæ durganagarÅæ yÃma ityevaæ lak«aïaæ mantrabhedabhayÃd gƬhalekhamukhena rÃj¤i pre«itamiti na du«Âatvam //
##
yathÃ
medinÅramaïÃsthÃnaprÃÇgaïe vÃravÃsina÷ /
vÃjino ma¤juvÃÓante Ói¤janate sattaku¤jarÃ÷ // Ckc_1.*33 //
atra tiraÓvÃæ rutaæ vÃsitam /
bhÆ«aïaÓabda÷ si¤ijitamiti maryÃdÃyÃæ "vÃÓÂa ÓabdakutsÃyÃm', "Óija avyakte Óabde' iti ca yogamÃtreïa prayuktau vÃÓitaÓi¤jitaÓabdau he«ÃbæhitayoravÃcakau /
##
yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆmiramaïe bharitapratÃpe nÃnye sphuranti raïasÅmani rÃjalokÃ÷ /
kiæ và sphuranti raÂitaspÓi päcajanye lÅlÃnukÃri taruïÅjanakÆjitÃni // Ckc_1.*34 //
atra kÃminÅnÃæ ratÃntare«u kÃmasÃstrakÃrai÷ haæsatittirilÃvakÃdirutavikÃrÃmnÃnÃt pak«iïo rutÃdanyatrÃvÃcakasyÃpi kÆjitasya samarthatvam //
##
heyÃrthaæ yathÃ
nissaæskÃramukhà dÓÃntatadarÅniryanmahÃdÆ«ikà pÆtyudgÃra bharÃnubhÆtisayujà dÅk«Ãmi«ÃtmÃrayà /
heyÃdantaradantanai«Âhikatayà sÅdanti durgÃÇgaïe kalyÃïak«itipapratÅpa saraïÅ saæcÃriïo vairiïa÷ // Ckc_1.*35 //
atra dÆ«ikÃpÆtyÃdÅnÃæ sÃk«ÃjjugupsÃrthatvena heyÃrthatvam //
heyÃrthÃntaratvaæ yathà --
karopalÃlitaviÓÃmÃsÃntÃgƬhavarcasÃm /
dvi«ÃmakÃlarÃhuste kha¬ga÷ kalyÃïabhÆpate // Ckc_1.*36 //
atra vi¬gƬhavarcaÓÓabdayo÷ prajÃtejolak«aïÃrthaævanmalÃrthasyÃpi vÃcakatvena jugupsÃrthÃntaratvam //
heyasmtihetukaæ yathà --
pÆyante ptanoddhÆtarajora¤jitavigrahÃ÷ /
kalyÃïakha¬gadhÃrÃyÃæ majjanena virodhina÷ // Ckc_1.*37 //
atra pÆyante majjanenetyanayorvarïasÃrÆpya brameïa pÆyamajjÃrthe sarïejapatvÃjjugupsÃrthasmÃrakatvam /
##
yathÃ
pallavakomalapÃïitalÃnÃmunnatamÃæsalavak«asijÃnÃm /
mÃnasamuttamamÃnavatÅnÃæ raktataraæ tvayi siÇganpÃla // Ckc_1.*38 //
atra mÃæsaraktakomalaÓabdÃnÃæ jugupsÃrthatadarthÃntaratatsÆcakatve jugupsitatve 'pi mahÃkavibhiraÇgÅktatvÃdguïatvam //
amaÇgalÃrthaæ yathà --
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlajayaprayÃïasannÃhanissÃïadhaïaækriyÃbhi÷ /
sadya÷ parisphoÂitasaædhivandhÃ÷ parimriyante paripanthibhÆpÃ÷ // Ckc_1.*39 //
atra parimriyanta iti sÃk«ÃdamaÇgalam /
"nidrÃnti dÅrghaæ paripanthibhÆpÃ÷' iti pÃÂho ramaïÅya÷ /
amaÇgalÃrthÃntaraæ yathà --
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlacamÆsamÆhasannÃhasannÃhavasaæbhramÃïÃm /
saæti«ÂhamÃnai÷ pÆrato ripÆïÃæ ktÃnnibodhai÷ svavikatthanÃni // Ckc_1.*40 //
atra santi«ÂhamÃnairityanena samyak sthitiriva maraïamapi pratÅyate /
utti«ÂhamÃnairiti pÃÂho ramaïÅya÷ /
amaÇgalasmaraïaheturyathÃ
kÃtyÃyanasutoddeÓabalirak«itakuk«aya÷ /
bhavanti medinÅnÃdhamanamanto nareÓvarÃ÷ // Ckc_1.*41 //
atra kuk«aya iti pade 'ntyavarïadvayenà maÇgalÃrthasmaraïam /
##
yo niryasya druhiïacaraïo janmabhÆmyÃæ npÃïÃæ brahmÃï¬eÓe bhagavati paraæ keÓave bhaktibhÃjÃm /
ktyÃktyasphuraïaharaïe rak«ite yena Óo 'yaæ ÓatruchedavyasanakuÓalo bhÃti recarlavaæÓya÷ // Ckc_1.*42 //
atrocchedasya sÃk«ÃdamaÇgalÃrthatve 'pi Óatrupadena guptatvÃdguïatvam /
ktyetyasyÃmaÇgalÃthatve 'pi ktyÃktye kÃryÃkÃrye iti sÃhacaryeïa guptatvam /
keÓava ityasyÃntyavarïadvayenÃmaÇgalÃrthasmaraïahetutve 'pi bhagavanmÃhÃtmyena guptatvam /
keÓava ityasyÃntyavarïadvayenÃmaÇgalÃrthasmaraïahetutve 'pi bhagavanmÃhÃtmyena guptatvamityamÅ«Ãæ guptatvam /
##
vaæÓÃssahasraæ santvanye ÓiÓnodaraparÃyaïÃ÷ /
eko recarlavaæÓo 'yaæ sÃdhurak«ÃparÃyaïa÷ // Ckc_1.*43 //
atra ÓipÆrvaÓnaæ sÃk«ÃdasabhyÃrtham /
nijodareti pÃÂho ramaïÅya÷ /
asabhyÃrthÃntaraæ yathÃ
siÇgabhÆvaravarÆdhinÅdhunÅ raæhasà dalitamÆlabhaktaya÷ /
yÃnti ke 'pi yamapÃlitÃæ dvi«o guhyakeÓakalitÃæ diÓÃæ pare // Ckc_1.*44 //
atra guhyakeÓaÓabda÷ kuberamivakutsitakeÓÃrthamapi vyanaktÅtyasyÃsabhyÃrthÃntaratvam /
yak«arÃjakalitÃmiti pÃÂho ramaïÅya÷ /
asabhyatvasmÃrakaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlapadÃravindasevÃprasÃdÅktarÃjyabhogÃ÷ /
krŬanti sÃmantanpà vanÃnte ÓephÃlikÃca¤calaca¤carÅke // Ckc_1.*45 //
atra ÓephÃlikÃpadasya prathamavarïaæyugalasyÃsabhyÃrthasmtihetutvam /
"vÃsantikÃca¤cala' iti pÃÂho ramaïÅya÷ /
##
yathà yoniryaæsya druhiïacaraïa iti pÆrvasminnudÃharaïe /
yonirityasabhyÃrthatve 'pi yoniriva yoniriti gauïavcyà na du«Âatvam /
janmabhÆmibhagavacchabdayorasabhyÃrthÃntaratve 'pi lokasaævÅtatvÃdguïatvam /
brahmÃï¬etyasya cottaravarïaædvayenÃsabhyÃrthasmtihetutve 'pyaï¬amivÃï¬amiti gauïavcyà guptatvÃdguïatvam //
##
ÓrÅ÷
iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaÓrÅviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlasudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ varïapadaviveko nÃma prathamo vilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
dvitÅyo vilÃsa÷
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità dvitÅyo vilÃsa÷
atha vÃkyam
##
lak«akavÃkyaæ yathÃ
uccairÃÓritavatsaloyamam«ÃbhëÅti yad gÅyase ÓrÅsiÇgak«itinÃyakaitadadhunà nivyƬhemetacvayà /
madbhÃgyÃni pacelimÃni nitarÃmevaæ sapatnÅjane- «vÃrƬhÃsmi cirÃya tÃvakakpÃsaæbhÃvanÃyà padam // Ckc_2.*1 //
atra mÃnavatyÃ÷ ktÃparÃdhe dayite cÃÂuvÃkyasyÃsaæbaddhatvÃd vipralambhako 'sÅtyÃdi vÃcyaviruddhor'tho lak«yate /
vya¤jakavÃkyaæ yathÃ
k«oïÅbhtÃæ ÓiÓirakalpitapÃdakÃnta- ÓÓyÃmopalÃlanakaro nayanapriyÃÇga÷ /
rÃjÃcale sumahasà mudayÃnukÆle rÃjà virÃjati satÃmupara¤janÃya // Ckc_2.*2 //
atra ÓabdaÓaktimÆlo nÃyakatÃrakÃnÃyakayorupamÃrÆpo 'nuraïanadhvani÷ sarveïaivavÃkyena pratÅyata iti vya¤jakamidam /
atha vÃkyado«Ã÷
##
yathÃ
rÃjÃnyo hi dhanÃnyalaæ janapadÃna vi«pŬyatÃnyanvahaæ païyastrÅviÂaceÂapÃtraÂhanaÂastomÃya saæyacchate /
ÓrÅsiÇgak«itipÃlaka÷ punarayaæ nyÃyakramairarjitÃnyurvÅdevajanÃya vedavidu«e vittÃni dattetarÃm // Ckc_2.*3 //
atra stomÃyetyatrÃÓi«Âasya vyavahÃratvÃccaturthyarthe ttÅyayà bhavitavyam /
tathÃpi caturthÅktiriti so 'yamapaprayogo vÃkyado«a÷ //
##
yathÃ
asmatkalpalatÃdalÃni gilati tvatkÃmagaurvÃryatÃæ maccintÃmaïivedibhi÷ pariïamed dÆrÃnnayoccairgajam /
ityÃrƬhavitardikÃ÷ pratipataæ jalpanti bhÆdevatÃ÷ siÇgak«mÃbhuji kalpavk«asurabhÅhastyÃdidÃnodyate // Ckc_2.*4 //
atra kÃmagavÅti vaktavye kÃmagauriti yaduktaæ tadidaæ "gorataddhitaluki' iti Âapratyayasya samÃsÃntavidhiranitya ityanityatvÃdarthaprasÃdavivak«ayà nÃpaprayuktam /
tathà ca mahÃkaviprayoga÷ tÅrthakarakramottaæsanÃmani mahÃkÃvye ---
ÓubhrÃbhraÇka«aÓekhare«u vidu«Ãæ vÃseÓu vÃgbhÃsinÃæ bhavyatvatkaruïà kaÂÃk«akaïikÃsparÓena darÓeÓvara /
kÃlaæ vaijananaæ vinà phalavatÅ stalpanti kalpadrumÃ÷ paÇkti÷ kÃmagaväca nirbharataraæ prasnoti vatsÃn vinà // Ckc_2.*5 //
iti tathà cÃhu÷ ÃcÃryÃ÷
#<"ityÃdiÓÃÓtramÃhÃtmyadarÓanÃlasacetasÃm /
apabhëaïavaddhÃti na tu saubhÃgyamujjhati" // Ckc_2.6 //>#
iti /
##
aÓli«Âaka«Âa sandhinÅ yathÃ
kalyÃïasya inendutulyamahaso avyÃjaÓauryaÓriyo vidvi¬¬hrÅbhara¬hogdhra sidyutiyujo dhtyà atanvyà uro÷ /
Órotre Ærjitakuï¬ale ururuciæ ÃdyÃæ kaviprakriyÃæ nÃÓrÃvyÃæ sahata÷ susandhilalite dussandhisambandhinÅm // Ckc_2.*6 //
atra saæhità vivak«iteti prathamapÃde padÃnÃmaÓli«ÂasandhitvÃd du÷sandhitvam /
vidvi¬¬hrÅbharetyÃdi pade ÓrutikaÂurÆpaka«Âa sandhitvÃd du÷sandhitvam /
dhtyà atanvyà urorityatra luptavisargaprÃyaka«ÂasandhitvÃd du÷sandhitvam /
ttÅyapÃde praghyaprÃyaka«ÂasandhitvÃd du÷sandhitvam //
aÓlÅlasandhi yathÃ
paÓya priye bhavyanpÃlakhÇgadhÃrÃnipÃtÃccakitÃntareïa /
saromayà sÅtktasindhupÆraæ vigìhamÃrtasya kuto viveka÷ // Ckc_2.*7 //
##
yathÃ
vidhatte ÓrÅsiÇgak«itipakamalardhernidhirasau samudraste bÃhuÓvakitacakitak«mÃbhdavana÷ /
madÃndhadve «istrÅkucakalaÓakÃÓmÅramakarÅ- nirÃsavyÃsaktiæ Óiva Óiva caritrÃïi mahatÃm // Ckc_2.*8 //
atra kamalardherityasya ka«Âasandhitve 'pi kamalÃyÃ÷ kamalasya ca ddheriti Óle«anivahiphalatvÃt sakdeveti guïatvam /
sakdeva praghyo yathÃ
praj¤Ãpi tava sÆk«mÃrthagrÃhiïÅ locane iva /
ÓrÅsiÇgabhÆpadhÃÂÅva kÅrtÅ rÃjÃtilaÇghinÅ // Ckc_2.*9 //
atra locane iveti ka«Âasandhitve 'pi praghyatvÃt sakdeveti guïatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla balaprabhÃve bhÅmau yathà darpakakÅcakÃrÅ /
ÃdeÓanivahividhau gurÆïÃæ yathà rÃghavabhÃrgavau tvam // Ckc_2.*10 //
atra bale prabhÃve ceti sÃmÃnyadharmaparigaïanÃkramavaÓÃdupamÃnayorapi taddharmiïo÷ krameïoktireva yukteti kÅcakadarpakÃrÅti vaktavye vyutkameïa bhaïanÃcchabdavyutkamamidam /
atraiva rÃghavÃdapi bhÃrgavasyÃbhyarhitatvÃd bhÃrgavarÃghavÃviti vaktavye tadatikramya nirdeÓÃdarthavyutkramamidama /
ubhayatrÃpi kÅcakadarpakÃrÅ bhÃrgavarÃghavÃviti ca pÃÂho ramaïÅya÷ /
##
nirviÓe«avivak«ÃyÃæ yathÃ
ghaÂÃma÷ svÅyaæ và puratatimanarghyÃnapi maïÅ-nakharvÃmuvÅæ vÃvisja gatiranyà na mahatà /
tvayà grÃhyaæ siÇgak«itibhuji na vairaæ priyatam priyÃïÃmasmÃkaæ vacanamucitaæ mÃsma paribhÆ÷ // Ckc_2.*11 //
atra puradeÓagajÃÓvaratnÃnÃmabhyarhitatvÃt pÆrvapÆrvaæ nirdeÓa÷ /
athavà na visarjanakriyÃsambandhÃdanabhyarhitÃnÃæ pÆrvapÆrvamuddeÓa÷ kartavya÷ /
evaæ satyuktaprakÃreïÃtikrame 'pi prÃïeÓvara sakalamapi dhanaæ svÃmine samarpya prÃïà rak«aïÅyÃ÷ /
ktamabhyahitÃnabhyarhitavivekeneti vivak«ayà ÓatrukÃntÃbhirÆktatvÃd du«Âatvam /
du÷ÓaÇkÃparihÃre yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm
yasyÃdyo vidita÷ kumÃratilaka÷ ÓrÅyannavoto guïairekasyÃgrajamÃtmarÆpavibhave cÃpe dvayoragrajam /
ÃrƬhe tritayÃgrajaæ vijayate durvÃradorvikrame satyoktau caturagrajaæ vitaraïe ki¤cÃpi pa¤cÃgrajam // Ckc_2.*12 //
atra karïÃdÅnÃmabhyarhitatvÃt pa¤cÃnÃmagrajaæ trayÃïÃmagrajaæ dvayohagrajamekasyÃgrajamiti vaktavye 'pi saækhyÃpacayasÆcitÃpraÓastipratÅtiparihÃrÃya saækhyopacayatvÃropeïo ttarottarÃbhivddhidyotanÃdapakrape 'pi kramÃdatisundara iti guïatvam /
uktisaækocasaukarye yathÃ
rÃmÃ÷ ÓrÅkiÇgabhÆpÃla catvÃroæ'Óà hare÷ sphujam /
samau tatra mahodÃttau vi«amau tu mahoddhatau // Ckc_2.*13 //
atra ktatretÃdvÃparakaliyuge«u bhÃrgavo rÃghavo yÃdava iti trayo rÃmÃ÷ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaÓceti catvÃro lokarak«Ãpek«ayà ÓrÅvi«ïoraæÓà ityuktÃ÷ /
te«u catur«u prathama uddhato dvitÅya udÃtta÷ ttÅyaÓcoddhataÓvaturtha udÃtta iti vaktavye paÂhitaprakÃreïa vyutkrame 'pi samÃviti dvitÅyacaturthayordaÓarathÃnnavotasaæbhÆtayo raæÓayo÷, vi«amÃviti reïukÃrohiïÅgarbhasaæbhÆtayo÷ prathamattÅyayoraæÓayoÓva dhÅrodÃttadhÅroddhatatvaguïasÃmyasaæbandhÃnusandhÃyinà saæk«opoktisaukarye 'pi cÃrutà samunmÅlatÅti guïatvam /
##
hÃstikamÃstikasevya tavedaæ durjanatarjana siÇghanpÃla /
tarjitagarjita¬ambaramÃste Óambara¬ambarameti madÃmbu // Ckc_2.*14 //
##
yathà dayodadhe tvaæ na÷ pÃhi pÃhi na÷ karuïÃæbudhe /
po«yà vayaæ na vidve«yÃ÷ siÇgabhÆpÃla pÃlaya // Ckc_2.*15 //
atra karuïÃæbudhe dayodadhe ityarthapunarukti÷ /
pÃhi na÷ pÃhi na iti Óabdapunarukti÷ /
tadubhayamapi Óatsaæbandhikà vigrahakÃrigatadainyÃtiÓayavivak«ÃyÃæ na du«yati kintu svÃrthÃtiÓayaæ pu«yatÅti guïatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃlasaÇgaratale«vaÇgÃni d«Âvà dvi«ÃmÃtaÇkena samantata÷ kilakilÃrÃveïa vaitÃlikÃ÷ /
kÃntÃ÷ khaï¬avikhï¬atÃæ parigatÃnyuccaï¬akha¬gÃhate÷ ghorÃ÷ kaÇkakulÃkule«u cakitÃÓvinvanti minvanti ca // Ckc_2.*16 //
atra kaÇkakulÃkule«u saÇgare«vityanayorÃtaÇkena cakità ityanayo÷ kilakilÃrÃveïa ghorà ityanayorvaitÃlikà du«ÂvetyanayoratipratyÃsattikÃÇk«iïo÷ dÆradÆrà vighaÂanà dÓyate /
seyamanvayÃvasare sarasamÃnasaæ du÷khÃkarotÅti duranvayaæ du«Âam /
##
yathÃ
dogdhÃra÷ pÃlayÃæ kecit gopÃlÃsvakrire gavÃm /
sà paraæ siÇgabhÆpena caritÃrthà vasundharà // Ckc_2.*17 //
atra pÃlayäcakrire iti vaktavye pÃlayÃæ kecid gopÃlÃÓvakrire iti dÆrÃnvaytve 'pi vyavahitamapÅcchanti keciditi viÓe«ÃvyutvÃdanÃd guïatvam /
##
yathÃ
kha¬gÃnÃpchya niryÃnti vadhÆrÃk«Âa dhunvate /
divaæ mu¤canti yÃnti k«mÃæ siÇgabhÆpÃlavidvi«a÷ // Ckc_2.*18 //
atra vadhÆrÃpcchya niryÃnti kha¬gÃnÃk«ya dhunvate k«mÃæ mu¤canti divaæ yÃnti iti vaktavye vÃkyayo÷ parasparapadasaÇkara÷ kta iti vÃkyÃÇgasaÇikÅrïamidam /
##
yathÃ
vÃcÃmÅÓa sureÓa daivataguro tvÃmapyajai«Åtkila praj¤ÃyÃmanavotasiÇganpati÷ sacve tadairÃvatam /
dÃne kalpatarÆn jità vayamamÅ tatsÃæprataæ sÃæprataæ bhoge svÃmini nirjite tvayi yathà rÃjà tathà hi prajÃ÷ // Ckc_2.*19 //
atra vÃcÃmÅÓa daivataguro tvÃmapyajai«Ådityekaæ vÃkyam /
sureÓa vayaæ jità ityapararaæ prativÃkyam /
tayoraæÓabhÆtasambuddhipadasaÇkare 'pi vÃkyopavÃkyatvÃnna do«a÷ /
##
yathÃ
ktÃntadaæ«ÂrÃkrÆrÃya kha¬gÃya tava bhÆpate /
kà hi ÓaÇkà madÃndhÃnÃæ ti«Âhanti ÓatrubhÆvarÃ÷ // Ckc_2.*20 //
atra nÃyaka tava kha¬gÃya ÓatrubhÆpÃsti«ÂhantÅti vÃkyasya garbhe kà hi ÓaÇkà madÃndhÃnÃmiti vakyÃntaramavikalaæ sthitamiti tadidaæ vÃkthagabhitam /
##
yathÃ
sakhyaÓvandramukho ni«i¤ca caraïe mandÃkine candanaæ padmÃk«a÷ sakhi padmakÅ madhukarau padmena nirvÃpaya /
smeraÓrÅr naya ÓÃrikÃæ caturikÃæ dÆraæ durÃlÃpinÅæ ÓrÅsiÇge hdayaÇgamo mama para÷ kiæ jalpitai÷ kalpitai÷ // Ckc_2.*21 //
atra he sakhya÷ candramukha÷ padmÃk«a÷ smeraÓrÅ÷ nÃyako me hdayaÇgamo nÃyaka iti vÃkyasya ni«i¤ca caraïÃvityÃdinà sakhi padmake mametyÃdinà naya ÓÃrikÃmityÃdinà /
vÃkyatrayeïa pratipÃditaæ garbhitatve 'pi nÃyikÃyÃ÷ nÃyakaguïa saÇkÅrtanakramasamÃrƬhasaætÃpodvegÃdilak«aïakÃmÃvasthÃtiÓayasÆcakatvena sahdayahdayÃhlÃdanÃd guïatvam /
##
yathÃ
ÓÃstrÃdeva sità praj¤Ã haæsÅva viÓadaæ yaÓa÷ /
tava siÇgamahÅpÃla ÓaÓÅva rÆcirà tanÆ÷ // Ckc_2.*22 //
atropamÃnopameyayo÷ bhinnavacanatvaæ bhinnaliÇgatvaæ ca spa«Âam /
##
yathÃ
praj¤Ãpi tavasÆk«mÃrthadarÓinÅ locane iva /
ÓrÅsiÇgabhÆpadhÃÂÅva kÅrtÅ rÃjÃti laÇghinÅ // Ckc_2.*23 //
atra locane iva praj¤Ã ityupamÃnopameyayorliÇgavacanabhede 'pi sÆk«mÃrthagrÃhiïÅti viÓe«ÃvacanaÓle«avaicitrya ktisÃmarthyena sahdayÃnÃmudvego na bhavatÅti guïatvam /
##
nyÆnopamaæ yathÃ
nibhÃti siÇgak«itipasya mauli÷ chatreïa cÃmÅkarakumbhakena /
mÃnonnataæ ÓÂaÇgamivodayÃdre÷ sampÆrïabimbena sudhÃkareïa // Ckc_2.*24 //
atra cÃmÅkarakalaÓopamÃnasya kasyacidapi dharmasya sudhÃkaraviÓe«aïatvenÃnuktatvÃnnyÆnopamamidam /
adhikopamaæ yathÃ
siæhÃsane rÃjati siÇgabhÆpo bhujÃntare ca¤calatÃrahÃra÷ /
navapravÃlojjvaladÅrghagucchastaÂe sÆmeroriva kalpavk«a÷ // Ckc_2.*25 //
atropameyapadmarÃge«vanukte«u tadupamÃnasya navapravÃlasyà dhikyÃdadhikopamÃnam /
##
nyÆnopamaguïÅbhÃvo yathÃ
bhujagÃkampitottÃlakarÃlakaravÃlayà /
bhÃsate siÇgabhÆpÃlo bhadraÓrÅriva ÓÃkhayà // Ckc_2.*26 //
atra karavÃlopamÃnasya k«ïÃheranupÃdÃnÃn nyÆnopamatve 'pi vasanti candane k«ïasarpà iti rƬheranatikleÓena tatpratÅtiriti na du«Âatvam /
adhikopamasya yathÃ
harÃvalÅvilasità vilasaddukÆlà vÃrÃÇganÃ÷ k«itipatervaÓayanti ceta÷ /
jyotsnÃvisÃraviÓadà vikacotpalÃbhà rÃkÃniÓà iva virÃjitalolatÃrÃ÷ // Ckc_2.*27 //
atra nÅlotpalagrahaïÃdadhikopamatve 'pi vÃravilÃsinÅkaÂÃk«avik«epayoravinÃbhÃvavij¤ÃnapariïatÃnta÷karaïÃnÃmupamÃno ddhÃÂanÃnumÃnÃdanati prayÃsena kuvalayopameyÃnÃæ kaÂÃk«avik«epÃïÃæ pratÅtiriti guïatvam /
##
tatra chandovikalaæ yathÃ
avyÃdavyÃjacasaubhÃgyavÃmabhÃgau maheÓvara÷ /
kalÃvidÃæ vareïyaæ tu siÇgabhÆpÃlaÓekharam // Ckc_2.*28 //
atra ttÅyÃk«aravikalatvÃcchandovikalamidam /
##
yathÃ
sirisiægabhÆmi vihuïo jasa bharagaægappavÃha majjhammi /
pariïhauïa samaddhaæ tellokkaæ hoi parisuddham // Ckc_2.*29 //
atra ttÅyapÃde dvitÅyavarïasya saæyogapÆrvatvÃdgurutvena chandovaikalye 'pi prÃktÃdi«u saæyuktavarïÃnÃæ hvÃïvÃkÃralpakÃradÅnÃæ tÅvraprayatnoccÃraïena pÆrvalaghutvaæ kaiÓcidi«Âamiti guïatvam /
yativikalaæ yathÃ
nityaæ toyadhimaïimekhalÃæ dharitrÅæ ÓrÅsiÇgak«itibhujÅ rak«itaæ pravtte /
vidve«ÂÃn bhajati vanipatÃvanÅpÃn mitrÃïi sphuÂamavanipatÃvanÅpÃt // Ckc_2.*30 //
atra ttÅyasthÃne yatau kartavyÃyÃæ prathamapÃde tathà na ktamiti yativikalamidam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅbhayÃÂÅkitÃnÃkÃrairapi ÓÃbarairapi hitÃn ghorÃÇgame phakkaïe /
ÃtmÅyaiva hi paÓyatÃæ piÓunayatyÃbÃlagopÃlakaæ bhÆpÃlÃn kuliÓÃtapatrakaraÓÅcihnà padÃnÃæ tati÷ // Ckc_2.*31 //
atra dvÃdaÓasthÃne kartavyÃyÃæ yatau dtÅyapÃde tathà na ktamiti vaikalye 'pi svarasandhinimittatvÃnna do«a÷ /
kriyÃvikalaæ yathÃ
caturaÇgaripupyÆhanibarhaïapaÂÅyasà /
bhÆpÃla tava kha¬gena vipado mÃnagarvitÃ÷ // Ckc_2.*32 //
atra nÃmaÓe«akriyÃnta iti na vidyate /
tena kriyÃvikalamidam /
evaæ kÃrakÃdivikalamapyÆhyam /
##
yathÃ
rÃmÃ÷ ÓrÅsiÇgabhÆpaÓva catvÃroæÓà hare÷ sphuÂam /
samau tatra mahodÃttau vi«amau tu mahoddhatau // Ckc_2.*33 //
atra prathamÃrthe bhavantÅtyapek«ÃyÃæ tadantarbhÃvena vaikalye 'pi yatrÃnya kriyÃpadaæ nÃsti tatrÃsirbhavatirhi prathamapuru«e prayujyata ityanuÓÃsanÃd guïatvam /
dvÅtÅyÃrdhe kriyÃbhÃvepyudÃttÃdi guïasaæbandhadyotakani«ÂhÃntatvena nirÃkÃÇbhatvÃt samarthakatvamiti guïatvam /
##
yathÃ
ÃndolikÃyà mÃsÅnamÃyÃntaæ rÃjavartmani /
striya÷ paÓyanti rÃjÃnaæ pura÷ paÓcÃtparicchadam // Ckc_2.*34 //
atra guïÃdÅnÃæ camatkÃrakÃraïÃnÃmasphuÂatvena pratÅte÷ jÃtimÃtravatti«ÂhatÅti kevalamidam /
##
yathÃ
sarve grahÃ÷ sanabhatrÃstava ÓrÅsiÇgabhÆpate /
bhavantvekÃdasasthÃnaphaladà varadÃssadà // Ckc_2.*35 //
yathà ca
amÅ vediæ parita÷ kluptadi«ïyÃ÷ samidvanta÷ prÃntasaæstÅrïadarbhÃ÷ /
avaghnanto duritaæ havyagandhair- vaitÃnÃstvÃæ vahnaya÷ pÃlayantu // Ckc_2.*36 //
ityÃdÃvasphuÂacamatkÃrahetutvena kevalatve 'pi ÓuddhaÓrotriyasya kaïvamahar«erÃÓÅrvÃkyatvÃd grÃhyatvam /
iti vÃkyado«aguïavicÃra÷
ÓrÅ÷
iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavÅndracandra praïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ dvitÅyo vilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
ttÅyo vilÃsa÷
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandra viracità ttÅyo vilÃsa÷
##
yathà dÃnena karïo dayayà dilÅpo nayena kÃvyo vinayena rÃma÷ /
yadi prasiddhiæ dadatÃmamÅbhi÷ ÓrÅsiÇgabhÆpo nikhilai÷ prasiddha÷ // Ckc_3.*1 //
atra sarve«Ãæ padÃnÃæ jÃtyÃdivÃcakatvÃdarthasya vÃcyatvaæ pratÅyate /
##
##
tatra samaveto lak«yÃrtho yathà rÃjanyake pratibhaÂaæ pratijanyaraÇge rudraæ prakÃÓayati te saravÃlarekhà /
ÓrÅsiÇgabhÆpacakite ÓaraïÃgate 'smin padmek«aïaæ vivïute hi kaÂÃk«arekhà // Ckc_3.*2 //
atra rudraÓabdo mukhyÃrthe skhaladgati÷ /
tena rudreïÃvinÃbhÆtasya ÓatsaæharaïasÃmarythasya lak«aïayà vivak«itatvÃt samavetalak«yÃrthatvam /
nÃnÃdigantajayinaæ svapurapraveÓe k«ÅsiÇgabhÆpamanubhÃvitarÃjaÓabdam /
saudhÃÇgaïÃni parito jayaÓabdapÆrva- mÃcÃralÃjakusumäjalimutkiranti // Ckc_3.*3 //
atra saudhÃÇgaïÃnÃmacetanÃnÃæ pu«päjaliparik«epÃsaæbhavÃt pure ca saudhabÃhulyavivak«ayà tatsaÇgatÃ÷ paurÃÇganÃ÷ lak«yanta iti saæyuktalak«yÃrthatvam /
virodhyavirodhakabhÃvÃdiramukhya÷ sambandha÷ /
tadvÃn sambandhÅ
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃlaka÷ prayatate yadyatsamÃÂÅkituæ tattatpÆrayituæ cireïa niyatirbaddhavratà ti«Âhati /
asmÃsu pratikÆlatà tu jahatÅ bhÆyÃ÷ ktÃrthodyamÃ÷ jÃyethà ÓvirajÅvanÅ pravasatà masmÃkamÃlirgirà // Ckc_3.*4 //
atra niyatyà bhinnÃnÃæ ripubhÆpatÅnÃæ vanaæ prati cirajÅvinÅ bhÆyà ityÃÓÅrÃÓaæsÃsaÇgaterabhÃvÃt taddvirÆddha÷ ÓÃparupÃrtho lak«yate /
ÃdiÓabdÃdavayavÃvayavibhÃvasaæbandhÃdiryathÃ
grÅ«mo ni÷Óvasite«u locanayuge var«ÃÓÓaradgaï¬yor hemantassvasakhÅmukhe«u ÓiÓiro 'pyÃlepane vastuni /
caitrastalpavikalpanÃsu vasati ÓrÅsiÇgapthvÅpate tvÃæ saæsevitumÃgate«u dharaïÅpÃle«u tadyo«itÃm // Ckc_3.*5 //
atrÃvayavibhÆtartuprakramabhaÇgarÆpÃnupapatte÷ tatparihÃrÃya caitra iti pÆrvÃvayavenÃvayavÅ vasanto lak«yate /
sÃdaÓyÃllak«yÃrtho yathà nÃyakasyaiva
kÃnte ktÃgasi pura÷ parivartamÃne sakhyaæ sarojaÓaÓino÷ sahasà babhÆva /
rÆk«Ãk«araæ sudÓi vaktumapÃrayantyÃm indÅvaradvayamavÃpa tu«ÃradhÃrÃm // Ckc_3.*6 //
atra sarojÃdÅnÃæ mukhyÃrthÃnanvayena tatsadÓa÷ karatalÃdilak«aïÃrtha÷ sÃdÓyanibandhanayà lak«aïayà lak«yate /
#<ÓabdenÃrthena và lak«yo vya¤janÃsahacÃriïà /
vyaÇgyÃrtho vastvalaÇkÃrarasabhÃvÃdilak«aïa÷ // Ckc_3.4 //>#
atrÃdyo yathÃ
lÅlÃlokanalolupaæ mgakulaæ gantà guhÃntÃnimÃæ- statkpyagrasanavratÅha bhavità dvÅpÅ ru«ÅddÅpita÷ /
yÃtà tanmgayà ratevanamidaæ ÓrÅsiÇgabhÆpo rayÃd ityÃdirbhaya mÃdiÓantyarinpÃ÷ strÅïÃmanÅbhÃvratam // Ckc_3.*7 //
atra parilÅnaÓatrubhÆvarà giriguhÃnÃyakena nÃkrÃntà iti yattadidaæ durgaæbuddhyà na bhavati kintu palÃyità nÃnuyÃtavadhyà iti manÅ«ayeti vastu vyajyate /
dvitÅyo yathÃ
pthvÅæ ÓrÅsiÇgabhÆpe vahati phaïavatÃmÅÓitÃraæ pramodÃ- dÃkalpaæ kelitalpaæ kalayitumanasoradipuæso nirodhe /
bhÆmau bhÃraprasaÇgÃtpunarapi patità kelitalpÃpadeÓÃ- dÃkalpatvaikayogyaæ bhujaga iti padaæ gÃyate khyÃtapÆrvam // Ckc_3.*8 //
atra nÃyakasya sarve«u rÃjasu sevake«u raïÃbhÃvÃdalabdhanavakapÃlasya kapÃlino jÅrïakapÃlamÃlikÃsthÃne bhÆbhÃraviyuktaæ Óe«Ãhiæ niveÓayitukÃmasya vetyutprek«ÃlahkÃro vyajyate /
ki¤ca nÃyakenaiva jagattrÃïabÃra nirvahaïÃdÃÓvastasya nÃrÃyaïasya nidrÃmÃkÃÇk«ata iveti ca tenaiva pratÅyate /
rasarÆpasttÅyo yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya ripavo dhÃÂÅk«aterÃkulÃ÷ Óu«yattÃlupuÂaæ skhalatpadatalaæ vyÃlokayanto diÓa÷ /
dhÃvitvà kathamapyupetya tamasà gìhopagƬhÃæ guhÃm anvi«yanti tadantare 'pi karasaæsparÓena gartÃntaram // Ckc_3.*9 //
atra nÃyakavirodhisamÃÓrayo bhayÃnako raso nijavibÃvÃdibhirasaælak«yakramatayà vyajyate /
bhÃvarÆpaÓcaturtho yathà nÃyakasyaiva
ÓÇgÃravÅrasauhÃrdaæ maugdhyavaiyÃtyasauhdam /
lÃsyatÃï¬avasaujanyaæ dÃmpatyaæ tad bhajÃmahe // Ckc_3.*10 //
atra maugdyetyÃdau viruddhagaïaghaÂanayà lÃsyetyÃdau viruddhakriyÃghaÂanayà dÃmpatyamityatra viruddhajÃtighaÂanayà vÃcintyaiÓvaryapratipÃdakor'dhanÃrÅÓvaralak«aïÃbhimatadaivatagaicaro vakturbhaktibhÃvo vyajyate /
evamanyepyÃdiÓabdagrÃhyà rasabhÃvÃdirÆpà vyaÇyÃrthÃstatratatrodÃharaïe dra«ÂavyÃ÷ /
athÃrthado«Ã÷ /
##
##
atrÃpÃrthamityÃdau bhÃvapradhÃnanirdeÓÃnnapuæsakatvamavagantavyam /
##
yathÃ
caitye ÓaæbhorvadanadaÓake vÅk«ya dÅrghaæ karÃgram matvà durgaæ lavaïadhanu«e kÃmadevÃya huæ pha /
ityÃrÃdhya praïavamukhare präjalau pÃraÓÅke tu«Âà lak«mÅrvitarati Óubhaæ siÇgabhÆpÃlakÃya // Ckc_3.*11 //
atra parasparÃsaÇgatatvÃt samudÃyÃrthaÓÆnyatà spa«Âaiva /
##
vyÃkulabhÃve yathÃ
ko và je«yati somavaæÓatilakÃnasmÃn raïaprÃÇgaïe hantÃsmÃsu parÃÇmukho hatavidhi÷ kiæ durgamadhyÃsmahe /
asmatpÆrvanpÃnayaæ nihatavÃn dÅrghÃn dhigasmadbhujÃn kiæ vÃkyairanavotasiÇganpate÷ sevaiva ktyaæ padam // Ckc_3.*12 //
atra vÃkyÃrthanÃæ parasparÃsaÇgatatve 'pi nÃyakajaitrayÃtrÃsamÃkarïanavyÃkulÃnÃæ pratyathibhÆpÃnÃæ nÃnÃbhÃvaÓÃbalyasÆcakatvÃd guïatvam /
unmattabhÃve yathÃ
autsukyÃdanavotasiÇganpaterÃkÃramÃlikhya sà nirvarïyÃyamasau mama priya iti premÃbhiyogabhramÃt /
ÃÓÆtthÃya tatopastya tarasà kiæcidvivttÃnanà sÃsÆyaæ sadarasmitaæ sacarasmitaæ sacakitaæ sÃkÃÇk«amÃlaukate // Ckc_3.*13 //
atra citramuddiÓyÃÓÆtthÃnÃpasaraïad«ÂivikÃrÃdÅnÃmarthÃnÃmasaÇgatatvena samudÃyatvaÓÆnyatve 'pi rÃgotkar«apratipÃdakasamastakÃmÃvasthÃsÆcakatvÃd gumatvam /
##
yathÃ
netrÃbhyÃmavalokya siÇganpatiæ dvÃbhyÃæ raïe vidvi«a÷ savyÆhairabhiyÃnti sapratibhaÂÃnÃlokya garvoddhatÃn /
do«ïà svena nijaæ kpÃïamavate tatkha¬gadhÃrÃæ gatÃs te sva÷strÅkucakumbhayormgamadaæ lumpanti lumpanti ca // Ckc_3.*14 //
atrÃvalokyetyanenaiva netrÃbhyÃmiti, netrÃbhyÃmityanenaiva dvÃbhyÃmiti do«ïà kpÃïamavata ityanenaiva, svena nijamiti cÃrthasÃmarthyÃdevÃvagate÷ netrÃdÅnÃæ gatÃrthatvam /
surastrÅmgamadalepanakrŬayaiva ripÆïÃæ kathÃÓe«atvÃvagate÷ sva÷strÅti ÓabdaÓle«asÃmarthyalabdhanijastrÅkucakumbhamgamadalepanakriyÃyà aprayojanatvÃd vyarthatvam /
##
yathÃ
alolairÃÓvaryÃdavicalitalajjÃparimalai÷ pramodÃdudvelaiÓcakitahariïÅvÅk«aïasakhai÷ /
amandairautsukyÃtpraïayalaharÅmarmapiÓunair apÃÇagaissiÇgak«mÃramaïamabalà vÅk«itavatÅ // Ckc_3.*15 //
atra nÃyakamabalà vÅk«itavatÅtyanenaivÃnanyasiddhenÃvagatasyÃpÃÇagairityasya gatÃrthatve 'pi ni«pandatvalajjÃparimalÃdiviÓe«avivak«ayopÃttatvÃdado«a÷ /
aprayojanasya yathÃ
saÇkalpairanavotasiÇganpatau saærƬhamÆlÃÇkurai- rÃkrÃntà tanutÃæ gatà smaraÓaraiÓÓÃteva ÓÃtodarÅ /
asmannÆlamidaæ tanutvamiti kiæ lajjÃlasai locane prÃpte pak«mapuÂÃvtiæ ratipatestat ketanaæ jmbhatÃm // Ckc_3.*16 //
atra mÅnavijmbhaïakathanasya praktÃvasthÃnupayogitvenÃprayojakatve 'pi loke prÃyeïa paribhÆtÃnÃæ parÃbhaviturÃpadaæ vinà vijmbhaïaæ na saæbhavatÅti locanayorapunarunmÅlanasÆcanena navamÃvasthÃyÃ÷ parÃkëÂhà pratÅyata iti guïatvam /
##
yathÃ
saærak«itÃæ vetanamÃnanÃbhyÃæ karoti senÃæ vinihatya ÓatrÆn /
kalyÃïabhÆpo vinihatya ÓatrÆn balÃni saærak«ati vetanÃdya÷ // Ckc_3.*17 //
atra pÆrvottarÃrdhayorapthagabhiprÃyatvÃdekÃrtham /
##
yathÃ
kumÃraÓrÅsiÇge jaladhiraÓanÃæ ÓÃsati mahÅm amaryÃdÃdhvastÃ÷ patanapariïÃhapratibhuva÷ /
adharmà nirmÆlà narakaparipÃkapraïidhayo vina«Âà duÓce«ÂÃ÷ kalikalu«aveÓÅparidhaya÷ // Ckc_3.*18 //
atra dvitÅyÃdi«u pÃde«u bhinnÃrthatvÃbhÃve 'pi kenacidadharmagandho 'pyasmaddeÓe na vidyata iti trirvÃcà dharmaprati«ÂhÃpakasvÃmipak«apÃtÃtiÓayopak«iptaæ sodrekeïa cetasÃbhihitatvÃd guïatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpadhÃÂÅ«u vidvi«o hÅnasÃdhanÃ÷ /
sÃlaÓreïimupÃÓritya kurvate jÅvataæ tïam // Ckc_3.*19 //
atra hÅnasÃdhanà vidvi«a÷ sÃlaÓreïiæ prÃkÃrapaÇktimÃÓritya jÅvanaæ prÃïÃn tïaæ kurvate tïÃya manyanta ityartha÷ /
athavà sÃlaÓreïiæ vÃÂikÃmÃÓritya hÅnasÃdhanÃ÷ tïaæ jÅvanaæ prÃïadhÃraïaæ kurvata iti ca nÃsatpratipak«atvamasatpratipak«atvaæ ve 'ti saæÓayapratÅte÷ sasaæÓayamidam /
##
yathÃ
kokilaspardhisallÃpà mgavairivilocanÃ÷ /
vÃmÃ÷ ÓyÃmà vaÓÅkartuæ neÓate siÇgabhÆpatim // Ckc_3.*20 //
atra kokilaspardhina÷ kokilasvaravat kalamadhurÃssallÃpà yÃsÃæ tÃ÷ /
mgavairÅïi mgalocanatulyÃni locanÃni yÃsÃæ tÃ÷ /
vÃmÃ÷ ramyÃ÷ ÓyÃmà yuvatayo nÃyakaæ vaÓÅkartuæ neÓate na Óaktà ityanena strÅvyasanamasya nÃstÅti /
uta kokilaspardhinÃæ kÃkÃnÃæ sallÃpa iva sallÃpà yÃsÃæ tÃ÷nÃmÃ÷ vakrÃ÷ ÓyÃmÃ÷ kÃlÃÇgya÷ enaæ vaÓÅkartuæ neÓata ityanenÃnuttamÃsu kÃkasvarìhyÃsu strÅ«u na ramanta iti kÃmaÓÃstraparij¤ÃnamastÅti và sandehe ubhayathÃpi nÃyakotkar«apratÅtiriti guïatvam /
##
yathÃ
ghorÃjiraÇge pratipak«abhÆpÃ÷ ÓrÅkiÇgabhÆpÃlavasuæ vilokya /
kurvanti mauhÆrtikasÃrvabhaumai÷ prayÃïahorÃpariÓodhanÃni // Ckc_3.*21 //
atra pÆrvaæ purÃnnirgatya pratipak«abhÆpai÷ paÓvÃdatikrÃntaprayÃïalagnapariÓodhanaæ kriyata ityapakramatvam /
##
yathÃ
paÓcÃnmu¤cati te cittaæ k«amÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpate /
purastÃdeva mu¤canti paurastyà bhÆbhuja÷ k«amÃ÷ // Ckc_3.*22 //
atra pÆrvabhÃvino nÃyakacitte titik«Ãmok«aïasya heto÷, hetumata÷ paÓvÃdbhÃvina÷ pratirÃjanijadeÓamok«aïasya ca paurvÃparyaviparyasÃdapakramatve 'pi nÃyakatitik«Ãmok«aïasya deÓamok«aïalak«aïapratirÃjasÃdhvasoddÅpanaprakÃÓanaparatvÃdado«a÷ /
##
yathÃ
gaïa¬agrÃvatale nipÃtayata và gartÃntare datta và vyÃghrÃïÃæ purata÷ parik«ipata và vyÃkroÓato bÃlakÃn /
hantÃmÅ parito vanaæ mgayata÷ k«mÃpÃlacƬÃmaïe÷ vartante bhavatÅbhiradya hivayaæ sarve 'pi dahyÃmahe // Ckc_3.*23 //
atra nÃyakacamÆdhÃÂÅbhayena giriguhÃsu lÅnÃnÃæ kulÅnakuÂumbinÅruddiÓya bÃlakarodananivÃraïÃbhiprÃyamÃtrÃïyapi pratyak«e rÆk«ÃrthÃnyak«arÃïi gaditÃnÅti paru«atvam /
##
hitopadeÓe yathÃ
asmadvak«asijadvayÃtkimu sukhaæ svardanti kumbhadvayaæ pÅyÆ«aæ kimu sÃramasmadadharÃdasmÃdapasmÃritam /
ko 'yaæ vo janiteti sÃhasarasÃn ÓrÅvÅrasiÇghaprabho saærambhÃdapasÃrayantyarinpÃn prau¬hÃ÷ pratÅtoktibhi÷ // Ckc_3.*24 //
atra mÃraïaÓÆcanÃbhiprÃyeïa paru«atve 'pi maraïaparyavasÃyÅ balavatà nÃyakena virodha÷ pariharaïÅya iti hitopadeÓatvÃd guïatvam /
atikrÃntasmaraïe yathÃ
yanmukto 'yamajihvikà priyasakhà tvatkha¬gadhÃrÃmukhÃd yo d«Âo na ca tai÷ kirÃtahatakairdurgopahÃrodyatai÷ /
tacvanmaÇgala sÆtravaibhava miti prastauti siÇgaprabhor dhÃÂÅsaæbhramana«Âadu«Âapatikà ¤caikÃæ striyaæ bandhutà // Ckc_3.*25 //
atra prathamÃrdhe paru«atve 'pi saæbhÃvitÃtikrÃntÃnuvÃdamÃtraparatvÃd guïatvam /
##
yathÃ
Órutvà siÇgak«itipatiraïÃrambhagambhÅragho«Ãn Óu«yattÃlu pratinpatayasstabdhajaÇghaæ patanta÷ /
saæmuhyante Óruti«u marutÃæ ÓailakÃntÃradeÓe niryÃntÅ«u Órutipujasukhaæ vaiïavÅbhyo vapÃbhya÷ // Ckc_3.*26 //
atra dhÃÂÅbhayena palÃyamÃnÃnÃæ manasa÷ kÅcakarandhrasamÅraïaÓravaïasukhÃnusandhÃnamanucitamiti virasatvam /
##
yathÃ
kastÆryà tatkapola dvayabhuvi makarÅ nirmitau prastutÃyÃæ nirmitsÆnÃæ svavak«asyatiparicayÃcvatpraÓasterupÃæÓu /
vÅra ÓrÅsiÇgabhÆpa tvadahitakubhujÃæ rÃjyalak«mÅsapatnÅ- mÃnavyÃjena lajjÃæ sapadi vidadhate svÃvarodhÃ÷ pragalbhÃ÷ // Ckc_3.*27 //
atra pratinÃyakagatà nÃyakabirudavilekhananimittayà janità svÃvarodhasÃnnidhyÃdibhiruddÅpità lajjÃnumitai÷ nirvedadainyavi«ÃdÃdibhirabhivyaktà nirvedadainyavi«ÃdÃdibhirupacità tadanu tadanumitaireva mÃnasikakutsÃdibhirabhivyaktà nijajÅvitajugupsà ca svÃvarodhavi«ayà tatprÃgalbhÆyÃdibhiruddÅpità makarikÃtapatranirmÃïadibhirabhivyaktà tadanumitai÷ har«Ãdibhirupacità ratiÓva nirbharamekatra saæniveÓita ityanaucityena virasatve 'pi tayornÃyakabirudavileÓanahetutayà nÃyakakpÃkaÂÃk«aprasÃda sampannatayà ca na saæbhÃvyamÃnayoÓÓaraïÃgatarak«aïalak«aïanÃyakagataparopakÃratvenà prÃdhÃnyÃdadu«Âatvam //
##
yathÃ
gau¬ÅpÃnamadÃlasÃ÷ parigaladdhammillamallÅsraja÷ savyÃjaskhalitoktayo madavatÅsÅmantaratnaÓriya÷ /
tÃruïyodadhiÓÅkarà smarakalÃsÃmrÃjyasiddhikriyÃ÷ ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakaguïÃn gÃyanti gau¬ÃÇganÃ÷ // Ckc_3.*28 //
atra mattajÃtyupakramasya madavatÅtyÃdiguïavarïanenÃnirvÃhÃd guïatvam /
##
yathà grÅ«mo ni÷Óvasite«u locanayuge var«Ã÷ Óaradgaï¬ayoriti pÆrvodÃhte«u tu«vekavacanaprakramasya var«Ã iti bahuvacanopÃdÃnÃd bhinnatve 'pi bhÆmnyeva var«Ã ityanuÓÃsanÃd bahuvacanaÓruterapyarthaikyasyÃtyÃjyatvÃdekavacanachÃyà na hÅyata iti guïatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tavÃhitÃnÃæ ni÷ÓvÃsavegà girikÃnanÃni /
kurvanti nirdagdhaniku¤japu¤jaæ paryastagaï¬opalamaï¬alÃni // Ckc_3.*29 //
atra parÃbhavabhÃrÃdatyu«ïÃnÃmatibahulÃnÃmapi ripunpÃla ni÷ÓvÃsavegÃnÃmÃbhogo tathÃvidhadÃhakak«epakatvayoraÓraddheyatvamityatimÃtratvam /
##
Ãdyaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅ«u vÃjichaÂà riækhoddhÆtarajobhirambunidhayo viÓve 'pi gÃdhÅktÃ÷ /
ca¤catketupaÂÃntavÃntapavanair bhÆyopyagÃdhÅktÃ÷ bhadre bhendramadÃmbunà punaramÅ pÆrvÃdhikaæ pÆritÃ÷ // Ckc_3.*30 //
atra senÃvÃjirajasà samudrÃïÃæ Óo«aïa sthalÅkaraïÃdiratimÃtratve 'pi punarapivÃripÆrakalpanayà vastusthiteravirodhÃd gìhamÃrgÃnuvartinÃæ vidagdhÃnÃmatiguïatvam /
dvitÅyaæ yathÃ
yÃtreyaæ kuladevatÃsu kimutodvÃhakramo bhÆbhujÃm ÃcÃrà nu sakhÅti và pratipataæ vadhvà vivÃhotsave /
dhÃÂÅsaæÓravaïà tpalÃyanavatÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpadvi«Ãæ rÃj¤Ãæ marmanikntane paÂutarà tanmaï¬alÃgrÃdapi // Ckc_3.*31 //
atra vÃcÃæ kha¬gÃdapi hdayamarmabhedakathanà datimÃtratve 'pi tÃdÓÃnÃæ tÃdÓÃni vacanÃni vajrÃdapi hdayamarmÃïi bhindanti /
kimuta kha¬gÃdiriti lokasthiteranuvartanÃdvidarbhamÃrgÃnusÃriïÃæ dÃk«iïÃtyÃnÃmatiguïatvam /
##
yathÃ
kro¬Ãn khananti vipine bhak«ayanti mgÃn kuÓÃn /
nidrÃnti pÃdapachÃye kalyÃïanpavidvi«a÷ // Ckc_3.*32 //
atra vidvi«Ãæ nagare«u bhayavyÃkulatayà kadÃcidapi nidrà cak«u÷ nopaiti bhra«ÂarÃjyÃstu kÃntÃre vanyajantuvat visrabdhà nidrÃntÅti vivak«itasyÃpi camatkÃrasyÃtikleÓena pratÅte rasphuÂÃlaÇkÃratvÃccÃnujjvalatvam /
##
yathà "sarve grahà sanak«atrÃ" ityÃdi pÆrvodÃhtam /
atra jÃtyÃdyarthÃlaÇkÃraviraheïÃnujjvalatve 'pi ÓuddhaÓrotriyÃÓÅrvÃdÃnukaraïatvÃd guïatvam /
##
nÅcÃdhikopamÃne yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavadÅyakpÃïarekhÃm Ãlokya paktimakuÓÃgraniÓÃtadhÃrÃm /
lÅnÃ÷ praviÓya vipinaæ pradarÃntarÃlaæ nÃrÃyaïodaradarÅmiva vairibhÆpÃ÷ // Ckc_3.*33 //
atra kha¬gadhÃrÃæ prati kuÓadhÃrÃyÃmatiniÓÃtatve nÅcatvÃdatinÅcopamÃnatvaæ vipinapradaraæ prati vaipulyena nÃrÃyaïodarasyÃtyÃdhikyÃdadhikopamÃnatvam /
asadk«opamÃnatvaæ yathÃ
maï¬alÅktakodaï¬o raïe kalyÃïabhÆpati÷ /
karakampitakalhÃro mÅnÃhka iva rÃjate // Ckc_3.*34 //
atra kodaï¬asaugandhikayo÷ sÃmyagandhasyÃbÃvÃdasadk«opamÃnatvam /
#<Ãdyayostu guïÅbhÃva÷ kadÃpi kavikauÓalÃt // Ckc_3.27 //>#
yathÃ
paripanthini siÇganpo dhanakaïikÃæ kanakagiririvÃdatte /
pÃtre ti«Âhati purata÷ tïakaïavacyajati kanakÃni // Ckc_3.*35 //
atra kanakagiritïakaïayoratyadhikanÅcayorupamÃnatve 'pi nÃyakasyÃrthadharmÃrjanÃpramÃdÃvati Óayavivak«ÃyÃæ na du«yata÷ /
##
yathÃ
avivekÅ na surabhivat cintÃmaïiriva na yÃti kÃÂhinyam /
ÓrÅsiÇgabhÆpatilaka÷ Óiva Óiva bhÆlokabhÃgyasaubhÃgyam // Ckc_3.*36 //
atropamÃnopameyayorvai«amye 'pi vyatirekopamÃnatvÃd guïatvam /
##
yathÃ
hanta saugandhikakarÃ÷ sphuÂakokanadÃæghraya÷ /
ÓrÅkiÇgabhÆpadhÃÂÅbhi÷ jarjarà ghÆrjarastriya÷ // Ckc_3.*37 //
atra saugandhikakokanadayo÷ kÃntÃkaracaraïopamÃnatvena kaviprayoge«u na prasiddhiriti du«Âatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla bhavatprayuktanÃrÃcapaÇktyà parita÷ patantyà /
arÃji vÅrÃhita rÃjakaïÂhe surÃÇganÃsaævaraïasrajeva // Ckc_3.*38 //
atra nÃrÃjapaÇiktasvayaævaraïasrajorupameyopamÃnabhÃvÃprasiddhÃvapi surÃÇgÃnÃæ bhoga hetutvasÃmyÃcchamatkÃrÃtisya iti guïatvam /
##
yathÃ
uddÅpitÃ÷ prahÃreïa bhÆpÃla tava ÓÃtravÃ÷ /
randhre prahartumauddhatyÃdunnamanti namanti ca // Ckc_3.*39 //
atra prahÃroddÅpanaæ randhraprahÃrÃya namanonnamane ca ÓiÓne 'pi vidyete iti tatpratÅteraÓlÅlatvam /
##
yathÃ
jitvà tatpariraæbhaïa praktikaæ dyÆte sakhÅnÃæ pura÷ ÓÃryÃropaïasÆcite païavidhau ÓrÅsiÇgabhÆmÅbhujà /
mandasmerakapolakÃntilaharÅsaækrÃntavaktrek«aïà sÃsvinnÃÇguli ÓÃrikÃparikaraæ sajjÅkaroti priyà // Ckc_3.*40 //
atra ÓÃrikÃstryupari ÓÃrikÃropaïena pumbhÃvakelirÆpasyÃÓlÅlasya pratÅteraÓlÅlatve 'pi kavibhirevaævidhasyÃslÅlasyÃÇgÅkÃrÃd guïatvam /
kutra kavibhirevamurarÅktamiti cettarhi sÃdhu sarvato nidarÓayÃma÷ /
tathà hi
tadÃnanaæ mtsurabhi k«itÅÓvaro rahasyupÃghrÃya na tptimÃyayau // Ckc_3.*41 //
--iti raghuvaæÓe
kli«Âacandramadayai÷ kacagrahairutpathÃhitanakhaæ samatsaram /
tasyatacchithilamekalÃguïaæ pÃrvatÅratamabhÆdatptaye // Ckc_3.*42 //
--iti kumÃrasaæbhave
mukhapradhÃnai ravilaæbapÆrvai÷ kaïÂhagrahai÷ k«ipranipŬitÃÇgai÷ /
karapracÃrai÷ Óithiloparodhairlabdhai÷ priyÃyà mumude mukunda÷ // Ckc_3.*43 //
--iti kandarpasaæbhave
protayà galitanÅvi nirasyannuttarÅyamavalambitakäci /
maï¬alÅktapthustanabhÃraæ sasvaje dayitayà hdayeÓa÷ // Ckc_3.*44 //
--iti bhÃrabikÃvye
ÃÓulaÇghitavatÅ«ÂakarÃgre nÅvimardhamukulÅktad«Âyà /
raktavaiïikahatÃdharatantri maï¬alakvaïiætacÃru cukÆje // Ckc_3.*45 //
--iti mÃghakÃvye evamanyatrÃpi vij¤eyam /
##
deÓÃdiviruddhÃni yathÃ
rÃdhe mÃsi divÃniÓaæ mgamadavyÃlepino mÃlatÅ ÓayyÃyÃæ yamunÃtaraÇgapavanasparÓotsukairvatsalai÷ /
dhÃtrÅnÃyakasevanÃya milità bhÆmÅÓvarà mÃnino rÃjÃdrau maïihÃrasaurabhamayai÷ krŬhanti bandÅjanai÷ // Ckc_3.*46 //
atrÃndhradeÓe yamuneti deÓanirodha÷ /
rÃdhemÃsi mÃlatÅÓayyeti kÃlavirodha÷ /
hÃrÃïÃæ saurabhamiti lokavirodha÷ /
ete pratyak«avirodhÃ÷ /
mÃnina÷ sovà milità iti svavacanavirodha÷ /
bandijanà vatsalà ityaucityavirodha÷ /
anyasevakÃnÃmaharniÓaæ krŬeti yuktivirodha÷ /
ete anumÃnavirodhÃ÷ /
bandÅktai÷ paraparigrahai÷ krŬantÅti karmasaæhitÃvirodha÷ /
bandÅ«vanyÃsakte÷ vyasanamapaktastrÅ«u viÓvÃsaÓcetyarthÃgamavirodha÷ /
grÅ«me divÃniÓaæ krŬanaæ pak«Ãdvar«anidÃghayorityÃyurvedavirodha÷ /
grÅ«me kastÆrikÃvilepanaæ bhogaÓÃstravirodha÷ /
atrÃgamÃntarbhÆtÃnÃmapi kalÃÓÃstrÃïÃæ pthagabhidhÃnaæ tadj¤Ãnasya sÃhitye prÃdhÃnyaj¤ÃpanÃrtham /
##
utpÃtavivak«ÃyÃæ yathÃ
uddaï¬apratigaï¬abheravavibho smere kaÂÃk«e ru«Ã jÃte kokanadacchavipratibhaÂe rëÂre«u vidve«iïÃm /
mÃkandÃÓÓarati prabhÆtakalikÃ÷ padmaæ kukÆlodare pëÃïÃ÷ prahasanti hanta dadhate sandhyÃsu nidrà dvijÃ÷ // Ckc_3.*47 //
atra Óaradi mÃkandaprasÆnÃnÅti kÃlavirodha÷ /
kukÆlodare padmamiti yuktivirodha÷ pëÃïÃ÷ prahasantÅti lokavirodha÷ /
tade«Ãæ du«Âatve 'pi nÃyakakopajani«yamÃïaparëÂravipattisÆcakaturnimittavivak«ayà guïatvam /
anubhÃvavivabhÃyÃæ yathÃ
kastÆrÅmgayÆdhasevitatalai÷ karpÆrapÃlÅdrumair ÃrÃmÃnabhirÃmatÃmupagatÃnÃlokya rÃjÃcale /
vismerà hdi pa¤cavarïakaÓukÃdÃkarïya karïotsavaæ ÓrÅsiÇgak«itipÃlavikramakalÃæ nandantyapÆrve janÃ÷ // Ckc_3.*48 //
atrÃndhradeÓe kastÆrÅmgakarpÆradrumÃdisaddhÃva iti deÓaviruddhatve 'pi nÃnÃdvÅpÃdhÅÓasakÃÓÃdupÃyanagrahaïasamarthanÃyakaprabhÃvavarïanavivak«ayà guïatvam /
#<ÓabdÃrtharÆpaæ taditaæ kÃvyaæ ÓabdÃrthakovidai÷ /
traividhyena camatkÃri camatkÃritaraæ yathà // Ckc_3.36 //
camatkÃritamaæ ceti pravivicya nidarÓitam /
ÓabdacÃrutvatÃtparye camatkÃrÅti kathyate // Ckc_3.37 //>#
yathÃ
kamalamukulapÃlÅkalpitÃpÃnakotÅ kalamadhukaramÃlÃkÃkalÅkalpanÃde÷ /
sarasi sarasatÅre sÃrasÃrÃpasÃre viharati bharitaughe rÃjaÓailÃdhirÃja÷ // Ckc_3.*49 //
atrÃnuprÃsanirvahaïamÃtre kaviprayatnasya viÓrÃnte÷ ÓabdamÃtracÃrutvÃdidaæ kÃvyaæ camatkÃrÅtyucyate /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅbhayÃÂÅkitÃn ÃkÃrairapi ÓÃbarairapihitÃn ghorÃÇgaïe phakkaïe /
ÃtmÅyaiva hi paÓyatÃæ piÓunayatyÃbÃlagaupÃlakaæ bhÆpÃlÃtkuliÓÃtapatra kalaÓÅcihnà padÃnÃæ tati÷ // Ckc_3.*50 //
atra kaitavakirÃtÃnÃæ pratinÃyakÃnÃæ kulisÃdirÃjalak«aïalak«itapadÃvalÅparij¤Ãnena yadime rÃjÃna ityabhyÆhanaæ so 'yamanumÃnÃmaÇkÃra÷ /
tatraiva kaviprayatnasya viÓrÃntiriti vÃcakÃk«aramullaÇghya vÃcyacÃrutvatÃtparyÃditaæ camatkÃritaramityucyate /
##
tathà cÃhu÷
##
iti //
agƬhavyaÇgyaæ yathÃ
kastÆrÅmgayÆthasevitatalai÷ karpÆrapÃlÅdrumair ÃrÃmÃnabhirÃmatÃmupagatÃnÃlokya rÃjÃcale /
vismerà hdi pa¤cavarïakaÓukÃdÃkarïya karïotsavaæ ÓrÅsiÇgak«itipÃlavikramakalÃæ nandantyapÆrve janÃ÷ // Ckc_3.*51 //
atra vikramakalÃmityarthaÓaktimÆlasya nÃnÃdvÅpÃdhipaprahitasyopÃyanaviÓe«arÆpasya vyaÇgyasyoparyeva prabhÃvÃdidamagƬhaæ vyaÇgyaæ nÃma camatkÃritaraæ kÃvyam /
aparÃÇgavyaÇgyaæ yathÃ
cÆtÃlokabhiyà nimÅlitadÓo ra¤janti bhÃgÃntaraæ bandhÆnÃæ ca kuhÆbhiyà Órutirudho nÃkarïayantyo gira÷ /
pÃndhairbhÆtabhiyà palÃyanaparairnÃveditÃdhvakramÃ÷ khidyanti tvadaristriyo vanabhuvi ÓrÅsiÇgapthvÅpate // Ckc_3.*52 //
atra ÓatrustrÅvipralambhasya karuïÃÇgatvam /
vÃcyasiddhyaÇgaæ yathÃ
«a¬hbhi÷ «o¬haÓabhi÷ pÆrvairgaurekà mahi«Å ktà /
saiva ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaku¤jareïa viÓÅktà // Ckc_3.*53 //
atra vaÓeti gajakÃntÃlak«aïaæ vyaÇgyaæ bhÆpÃlaku¤jareïetyatropamÃrÆpakasandehe rÆpakasiddhimupapÃdayatÅti vÃcyasiddhyaÇgamidam /
asphuÂaæ yathÃ
citraæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlo vimathya ripuvÃhinÅm /
vikiratyamtaæ sarvaÓravaïÃnandakÃraïam // Ckc_3.*54 //
atra mandara÷ samudraæ vimathya ke«Ãæcideva rasanÃnandakÃraïa mamtamutpÃdayÃmÃsa /
nÃyakastu vÃhinÅæ vimathya sarvalokaÓravaïÃnandakÃraïaæ kÅrtirÆpamamtaæ dik«upÆrayatÅti mandarÃnnÃyakasyÃdhikyapratipÃdanÃt pratÅyamÃnasya vyatirekasya nÃtisphuÂatvam /
sandigdhavyaÇgyaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpaptanÃdhiktai÷ ni«aïïair ÃsthÃnasaudhamaïitoraïavetikÃsu /
Ãlokanena haridÃgatarÃja rÃjir- d«ÂÃ kapolatalakandalitasmitena // Ckc_3.*55 //
atra nÃnÃdigantÃgatarÃjakagocaraæ senÃpatÅnÃæ sasmitÃnalokanaæ saæbhÃvanÃbhiprÃyeïa và raïe«u prabhÆtatadÅyakÃtaradaÓÃsmaraïena veti sandeha÷ /
tulyaprÃdhÃnyavyaÇgyaæ yathÃ
tava ÓrÅsiÇgabhÆpÃla pratÃpatapanodaya÷ /
sÃtapatrÃn mahÅpÃlÃn santÃpayati santatam // Ckc_3.*56 //
atra sÃtapatrÃn ÓatrÆn pratÃpatapana÷ santÃpayatÅti vÃcyasya nirÃtapatrÃn na÷ santÃpayatÅti vyaÇgyasya ca prÃdhÃnyaæ samameva pratÅyate /
kÃkvÃk«iptaæ yathÃ
bhadrebhÃdaÓanabhatak«itidharagrÃvaÓriyo 'gre sthitÃ÷ rÃjirvà javanirjitÃrkahayatà vibhrÃjinÃæ vÃjinÃm /
uddaï¬apratigaï¬abhairavavibhuæ prÃïeÓa ÓuddhÃÇgaïe hantÃdyÃpi didk«ase na suhda÷ prÃïà na cÃhaæ hitÃ÷ // Ckc_3.*57 //
atra pratinÃyakamuddiÓya taddevÅvÃkye gandhagajà vÃjino và tavÃgre na sthità prÃïÃsva priyà evÃhaæ ca tava hitaiveti vyaÇgyaæ pratÅyamÃnamapi ku¤jarÃdayo 'gre sthità và ityÃdi kÃkusahakÃriïà vÃcakaÓabdenaivÃk«ipyata ityupasarjanÅbhÆtatvam /
asundaraæ yathÃ
dhÃtrÅmatikramya parisphurantÅ bhujaÇgalokÃnabhitaÓvarantÅ /
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tava prabhÃvÃt ÓlÃghyà hi kÅrti÷ sumanoghe«u // Ckc_3.*58 //
atra kÅrte÷ dhÆrtastriyà sÃmyaæ ÓabdaÓaktipratÅtamapi vÃcyÃdanatiÓÃyÅti na sundaram /
##
yathÃ
siÇgaprabhuralaÇkÃrÅ laÇkÃrÅ rÃghava÷ puna÷ /
varïÃntaratvamubhayo÷ ÓrÆyate sarvasammatam // Ckc_3.*59 //
atra varïenÃk«areïÃntaraæ bhedo yayostacvamiti vÃcye prati«Âhite varïo vaiÓyajÃtirantaraæ nÃyakaraghunÃyakayoriti parasparavyatirekÃlahkÃro vyaÇgya÷ /
tasyaiva kavitÃtparyaviÓrÃntidhÃmatvÃccÃrutvamiti camatkÃritamatvam /
yathà vÃ
ktÃyastambhanirbhedo bhaktaprahlÃdapo«aka÷ /
ÓrÅpatinaærasiæho 'yaæ rÃjate rÃjaÓekhara÷ // Ckc_3.*60 //
atra ÓabdaÓaktimÆlo nÃyakavaikuïÂhakaïÂhÅravayorupamÃlaÇkÃro vyajyate /
anena ca k«aïÃdiva nÃyako nikhilavirodhividÃraïakriyÃpariïati samarthanirvakraparÃkrama iti vidhirupaæ vastu vyajyate /
etena ca nÃyakena saha virodho na karaïÅya iti ni«edharÆpaæ vastu, amunà ca nÃyakapratibhaÂÅbhÆtà mahÅpÃlà nirbuddhaya ityutprek«Ã vyajyate /
anayà ca nÃyakavirodhino naranÃyakà daivaparÃhatà ityutprek«Ãparà vyajyate /
evaæ pratiÓatrupratibhÃviÓe«apratyayÃrthaparaæparÃsamunme«asaæpannatayà bìhamacintyamahimaviÓrÃntidhÃmatÃæ nÅtaæ tadidaæ camatkÃritamamityucyate /
atra bhedaprapa¤co dhvanilocanÃdigranthe«u dra«Âavya÷ /
##
bhadraæ ca satÃlamatÃlaæ miÓraæ ceti trividham /
yatra (padyÃnantaraæ tricatura) padyÃntatantrÅ caturamÃtrÃdi niyame kevalakalikotkalikÃnibandha÷ tatsatÃlabhadram /
tadidamudÃharaïÃdi«u /
yatra padyÃnantaraæ gadyÃni kalikÃÓva tanmiÓrabhadram /
tadidaæ caturbhadrÃdivi«ayam /
caturbhadranibandhanÃprakÃrastu yatki¤cidÃrabhaÂÅvttiyogyamÃÓÅrvÃdabhÆ«itaæ saæbuddhivibhaktisaæbhaktanÃyakanÃmÃÇkitaæ padyamÃdau nibadhnÅyÃt /
tato deva dhÅra ÓÆretyÃdi padopakramÃïi gadyÃnyantÃnuprÃsavanti samasaækhyayà vaktavyÃni /
paÓvÃd gadyasaækhyÃtikrameïa dvayordvayorÃdyantÃnuprÃsasundaramÃkalanÅyÃ÷ kalikà itÅdaæ samuccitya bhadramityabhidhÅyate /
evaæ caturïÃæ bhadrÃïÃæ nibandhe caturbhadra÷ /
evama«ÂabhadrÃdayo 'pi tasyaivà vttito bhavantÅti na pthagucyante /
##
iti ÓrÅ sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyà marthaguïado«aprabandhaviÓe«aviveko nÃma ttÅyo vilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità caturtho vilÃsa÷ /
##
gatyuktirÅtaya÷ kÃvye te trÃyoviæÓatirmatÃ÷ /
tatra Óle«a÷
##
yathÃ
avyÃjasundaramaninditasacvasÃra- mÃjÃnuvÃhumaravindadalÃyatÃk«am /
ÓrÅsiÇgabhÆpamavalokayatÃæ janÃnÃ- mÃnanditÃni nayanÃni sudhÃmbuneva // Ckc_4.*1 //
atra bhinnÃnÃmapi padÃnÃmekapadavatpÃÂhasamaye pratibhÃnaæ Óle«a÷ /
##
yathà saugandhike ca ghanasÃriïi candane ca bimbÃdhare ca sudÓÃæ vadane ca tÃsÃm /
ÓrÅsiÇgabhÆparacite ca girÃæ kadambeæ ko và na nandati jano jagadekasÃre // Ckc_4.*2 //
atra pÃdÃnÃæ samakÃlamevÃrthasamarpakatvÃt prasÃda÷ /
##
atra sphaÂavarïanirvÃho yathÃ
yuddhe«u pratipak«alak«aturagapradhvaæsanottaæsite tvatkauk«eyakaÓik«itairapi paraæ siÇgak«amÃrak«aka /
saptÃÓve pratibhedamÃtramaribhi÷ prÃyeïa saædhÃryate ka«Âaæ kli«ÂadhiyÃæ gurorapi vthà sarvaiva vidyà bhavet // Ckc_4.*3 //
atra pÃdacatu«Âaye 'pi gho«aparÃk«araprÃyatvanirvahaïÃtsphuÂavarïà samatà /
miÓravarïabandhanirvÃho yathÃ
Ãk«epoktividhÃyinÃæ k«itibhujÃmÃtmÃvarodhÃntike yuddhÃgre tu nirÅk«ya sÃdhvasavatÃæ tvÃæ kha¬ganÃrÃyaïa /
rÆk«odagra tïÃÇkuragrasanatà jihvÃgravicchedanaæ daï¬o 'bhÆdata eva te hi bhavatà sve sve pade sthÃpitÃ÷ // Ckc_4.*4 //
atra pÃdacatu«Âaye 'pi nÃtivarïamduprÃyatà nÃtirÆk«Ãk«araprÃyatà ceti miÓrabandhasamatà /
##
yathÃ
cammaæ pommotta uttaæ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... /
bommo kÃpÆïa sommaæ tvihuvaïa raaïaæ kaïïaaæ kitti saïïaæ dvihà uætie ïÃhaæ kuïa iva rauïaæ maægalaæ siægabhÆvam // Ckc_4.*5 //
atra pÃÂhasamaya eva padavibhÃga÷ pratibhÃtÅti mÃdhuryam /
##
yathÃ
yu«mÃbhi÷ pratigaï¬abhairavaraïe prÃïÃ÷ kathaæ rak«ità ityanta÷ purapcchayà yadari«u prÃpte«u cÃj¤ÃvaÓam /
ÓaæsatyunnatamÃnsa vyatikaravyÃpÃrapÃraÇgatà gaï¬Ãndolitakarïakuï¬alaharinmÃïikya varïÃÇkurÃ÷ // Ckc_4.*6 //
atra saæyuktÃk«araprÃyatve ÓruterakaÂutvÃtsaukumÃryam /
##
yathÃ
namanti siÇgabhÆpÃlaæ rÃjÃno nÅtikovidÃ÷ /
nijarÃjyaprati«ÂhÃyai ÓaraïÃgatavatsalam // Ckc_4.*7 //
atra vÃkyasya saæpÆrïatà spa«Âaiva /
##
yathÃ
garjadghÆrjaragarvaparvatabhide nepÃlabhÆpÃlaka-dhvÃntadhvÃntavirodhine kaÂuraÂatsaurëÂrarëÂradruhe /
dpyatkeralamaulimoÂanakte ÓrÅsiÇgapthvÅæpate bhÆyÃsurbhuvanÃbhayavratabhte ÓreyÃæsi bhÆyÃæsi te // Ckc_4.*8 //
atra vikaÂÃk«aratayà ntyadbhiriva padairyà bandharacanà tadaudÃryam /
##
atrÃlpasamÃsaprÃcuryaæ yathà nÃyakasyaiva
ÃkÅrïagharmajalamÃkulakeÓapÃÓam ÃmÅlitÃk«iyugamÃdtapÃravaÓyam /
ÃnandakandalitamastamitÃnyabhÃvam ÃÓÃsmahe kimapi ce«ÂitamÃyatÃk«yÃ÷ // Ckc_4.*9 //
yathà ca
saÇgÅtakramacaÇkramapriyasakhÅ ÓÇgÃrasaæjÅvanÅ saujanyadrumasÃraïÅ caturatÃsÃmrÃjyasiæhÃsanam /
ÓrÅsiÇgak«itipÃlaÓekharamaïervaiyÃtyaghaïÂÃpathaÓ cÃÂuvyÃhtivaikharÅ vijayate sÃhityaÓilpÃvadhi÷ // Ckc_4.*10 //
atra svalpasamÃsatvaæ (?) spa«Âameva --- --- --- dÅrghasamÃsatvaæ yathÃ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... /
piÓÃcÃ÷ saha sahacaÂai÷ hastatÃlÃnukÆlaæ (?) krŬanti kreækriyÃbhi÷ kahakahaninadìambarÃlambinÅbhi÷ // Ckc_4.*11 //
atra dÅrghasamÃsatvaæ spa«Âameva /
##
yathÃ
Ãk«Âà mÆrdhni k«ïà gahanamaïigatà maithilÅ pÆrvamÆrvoÓ channà parïairaparïà kila nalamahi«Å kalpità ÓitpinÅti /
ÃstÃæ tattaddaÓÃyÃmapi dadhati Óucaæ yÃvadÃk«eparÆpair ÃkhyÃtai÷ siÇgabhÆpa tvadarimgadÓÃæ sthairyavatyo jaratya÷ // Ckc_4.*12 //
yathà (vÃ)
lalitarasavilÃkavyÃsavinyÃsadhanyÃæ prathayati madhurÃrthÃæ bhÃratÅæ siÇgabhÆpe /
garanigaraïarÆk«airak«arair vÃvadÆko vi«adharakulamÆrdhà na sphuÂÅ ya÷ sphuÂÅti // Ckc_4.*13 //
atra bandhasyÃtyujjvalatvaæ chÃyà saiva kÃnti÷ /
#<ÓlÃgyairviÓe«aïairyogaæ budhà vidurudÃttatÃm // Ckc_4.14 //>#
yathÃ
ÃkalpamÃkalpaviÓe«abhÃjà bhujena rekhÃkuliÓÃÇkitena /
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tavÃyatena rak«ÃvatÅ sÃgaramekhaleyam // Ckc_4.*14 //
atra bhujaviÓe«aïÃnÃæ bhÃgyaviÓe«apratipÃdakatvÃdatiÓlÃghyatvam /
##
yathÃ
saubhÃgyabhÃgya yuvatÅjanacittacora dÃk«iïyagaïya dharaïÅtalapÃrijÃta /
ÓÇgÃrabhÃva karuïÃkara siÇgabhÆpa gÃæ rak«a rak«a tava rak«aïameva dharma÷ // Ckc_4.*15 //
atra nÃyakaæ prati dÆtyÃ÷ priyokti÷ spa«Âaiva /
##
yathÃ
adhyÃste phaïilokapuÇgavaphaïÃnirvyƬhaparyaÇkikÃm ÃkrÃmatyanuvelamabdhiraÓanà käcÅguïìambaram /
niæste vismayadhÆtadhÆrjaÂijaÂÃkÆlaæka«ÃhaækriyÃæ ÓrÅsiÇgak«itipÃlakÅrtimahimÃsÃkalyakalpodaya÷ // Ckc_4.*16 //
atrÃdhyÃsanÃkramaïacumbanÃnÃmupacaritatvaæ kÅrteracetanatvÃt /
##
yathÃ
karipatid¬hakumbhÃlambanprakramÃæ ca .... .... ghorakoïa÷ kpÃïa÷ /
tava racayati dhanuradhvaæsanaæ siÇgabhÆpa pradanakadanagandhapraÇvaïabvÃn piÓÃcÃn // Ckc_4.*17 //
atra hrasvÃk«arÃïÃæ saæyuktapÆrvatayà gurutve yadgìhatvaæ tadaurjityaæ nÃma /
##
yathÃ
bhÆdhÃtuæ kartbhÃvÃdanugatamanunà mÃnayatyÃtmamÃne paryÃye saæpadÃæ syÃdabhiparisahitaæ vidvi«Ãæ karmabhÃva÷ /
puæliÇge tvanmano 'bjaæ spÓati Óivapadaæ tvadghÃlÅ na puæsi strÅliÇge ÓÃtravÃïÃæ nikhilamapi puraæ siÇgabhÆpÃlacandra // Ckc_4.*18 //
atra nÃyaka÷ sampado 'nubhavatÅti, dvi«a÷ paribhavati, nÃyakasya mÃnasaæ Óivo mahÃdeva÷ spÓati, tadvirodhinagaraæ Óivà jambÆka÷ spÓatÅti padÃnÃæ bhÆdhÃtuæ kartubhÃvÃdityÃdi«u garbhitatvÃdanta÷ saæjalpanaÓakti÷pratÅyata iti sauk«myamidam /
##
yathÃ
ekenaiva turaÇgameïa kakubho vyÃkramya saumyakramÃ- naÇgÅktya karÃn kadÃcidagata÷ kÃæcittamograstatÃm /
ullÃsÃya satÃmanantamudayaæ dhatte tathÃpi sphuÂaæ tvaæ prÃj¤airnanu siÇgabhÆpatilaka j¤Ãto 'si bhÃsÃæ nidhi÷ // Ckc_4.*19 //
atra sÆryastu diÓasturaÇgamaissaptabhirÃkramati, tÅvrÃn kiraïÃnaÇgÅkaroti, rahugrastatÃæ gacchati nak«atrÃïÃmanullÃsÃya sÃntamudayaæ dhatta iti dhvanirvidyate /
tasmÃdgambhÅratvam /
##
puïyai÷ pÆrvamupÃrjitaistanumato janmÃstu sanmÃnu«aæ janmÃpyasya tadÃndhradeÓatilake rÃjÃcale saæbhavet /
tatrÃpye«a dadhÃtu tÃæ pariïatiæ bhÃgyasya yogyÃæ tathà gatvà nandati siÇgabhÆvara giraæ tvatkÃæ camatkÃriïÅm // Ckc_4.*20 //
atra nÃyakasya sannidhau sarvadà sthÃtumicchÃmÅti vivak«itÃrthasyÃtivivtya karaïÃdvistara÷ /
##
yathÃ
«a¬bhi÷ «o¬aÓabhirbhÆpaigaurekà mahi«Å ktà /
saiva ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaku¤jareïa vaÓÅktà // Ckc_4.*21 //
atra «a¬bhirityanena
"hariÓcandro nalo rÃjà purukutsa÷ purÆravÃ÷ /
sagara÷ kÃrtavÅryaÓca «a¬ete cakravartina÷" //
iti ÓlokÃrthasya, «o¬aÓabhi÷ bhÆpairityanena,
"gayo 'mbarÅ«a÷ ÓaÓibinduraÇga pthurmarutto bharatassuhotra÷ /
rÃmo dilÅpa÷ Óibirantidevau yayÃtimÃndhÃtbhagÅrathÃÓca" //
iti ÓlokÃrthasya ca prapa¤cakathanaprasiddhasyÃtrÃtisaÇkocena kathanÃccamatkÃrÃtiÓayakÃrÅ saæk«epo nÃma guïa÷ ayam --- "sa mÃrutasutÃnÅtamahau«adhidhtavyatha÷" /
ityÃdau kavibhiraÇgÅkto lak«aïÅya÷ /
##
yathÃ
dikkÆlaÇka«avaibhavà ghanapathavyÃptipriyaæbhÃvukà ÓrÅsiÇgak«itipÃlakÅrtivibhavÃ÷ ÓambhostulÃlambina÷ /
gÃmadhyÃsitumÅÓate pragupate paryÃptamÃryotsavÃn kalpÃnte tava kalpitÃæ vivïute dhÃmrà mahimrÃæ Óriyam // Ckc_4.*22 //
atra dikkÆlaæka«eti priyaæbhÃvuketi gÃmadhyÃsitumityÃdau subantÃnÃmÅÓata ityÃdi«u tiÇntÃnÃæ ca digvyÃpino 'ntarik«avyÃpino gavi ti«ÂhantyÃdibhi rviÓe«apratibhÃnÃcchabdasaæskÃra ityucyate /
##
yathÃ
vidyÃdaivata tÃta tÃvakaguro sarvaj¤acƬÃmaïe stotavyo 'si manÅ«iïÃæ tvamathavà vandyo javÃkairalam /
itthaæ siÇgamahÅpatiæ gurujano 'pyÃbhëate to«avÃn tattatpaddhatidharmamarmaïi paricchedÃni saævÃdinam // Ckc_4.*23 //
parichedasaæbhÆtasaæto«avaÓena pravttatvÃd bhÃvikatvam /
##
yathÃ
vikrame na krame kecitkrame kecinna vikrame /
vikrame ca krame cÃyaæ dak«a÷ ÓrÅsiÇgabhÆpati÷ // Ckc_4.*24 //
atra yÃvadarthapadatvaæ sammitatvam /
#<Ãrohamavaroha¤ca svarÃïÃæ gatirÅrità // Ckc_4.24 //>#
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«mÃpÃle k«oïÅæ dhÃrayati sÃradhaureye /
akaraïi madayati phaïipatiharidibhakulakudhara kapaÂakamaÂhÃnÃm // Ckc_4.*25 //
pÆrvÃrdhe dÅrvatayÃsvarÃïÃmÃroha÷ /
uttarÃrdhe hrasvatayÃvarohaÓceti gati÷ /
##
yathà tasyÃ÷ kiæ guïajÅvitasya kuÓalaæ rÃjan satÅ jÅvati praÓnastatkuÓalakramo hi kathitaæ sà jÅvatÅti sphuÂam /
bhadre dÆti punastadeva kimidaæ mugdheva saæbhëase ÓvÃse ti«Âhati sà mteti gadituæ ÓrÅsiÇga kiæ yujyate // Ckc_4.*26 //
atra tasyÃ÷ kiæ kuÓalamiti nÃyakapraÓne dÆtyà kuÓalamakuÓalaæ veti prativaktavyajÅvatÅtyÃdiyuktibhaÇgyà yo 'yaæ tvadvirahe jÅvitamÃtraÓe«eti sÆcanÃprakÃrasso 'yamuktirnÃma guïa÷ /
##
ekaæ yÃcitamarthinà dbiguïitaæ citte tvadÅye punar- vÃkye tantriguïaæ caturguïayutaæ haste tatastvarthina÷ /
pÃïau pa¤jaguïaæ prakalpitamaho «Ã¬guïyadÅk«Ãguro- raudÃrye tava siÇgabhÆpa nitarÃmÃÓcaryamÃcÃryakam // Ckc_4.*27 //
artrakÃdÅnÃæ «a¬antÃnÃæ yathÃkramaæ nirvÃho rÅti÷ /
iti guïaviveka÷ /
##
asamÃsà yathÃ
rÃjÃna÷ santu loke dinarajaniktoratra vaæÓÃvataæsà vi«ïoraitihyasiddhÃnabhidadhati guïÃn kÅrtigandhÃ÷ pravandhÃ÷ /
adya k«oïÅ ktÃrthà npatikulagurÆ cak«u«Å yasya sau'yaæ devo recarlavaæÓo viharati bhagavÃn siÇgabhÆpÃlamÆrti÷ // Ckc_4.*28 //
nanvatra samÃsa÷ ÓrÆyate kathamasamÃseti cet ÓrÆyatÃm /
atra na¤Ã samÃsasvarÆpani«edho nÃbhidhÅyate /
kintu tasya tÅrgatvaæ drÃghÅyastvaæ ca /
yathÃ-anudareyaæ kanyÃ; nissÃra÷ pumÃn; iti /
tasmÃd dvayo÷ trayÃïÃæ và (na) padÃnÃæ samÃse rÅte÷ sahdayahdayÃnÃmanudvegadÃyinÃmasamÃsatvameva /
yathà ca d«ÂamasamÃsamÃrgÃnusÃriïÃæ mahÃkavÅnÃæ prabandharatne«u /
"tanvÅ ÓyÃmà ÓikharidaÓanà pakvabimbÃdharo«ÂhÅ" // Ckc_4.*29 //
ityÃdi meghasandeÓe
"varatanukabarÅvidhÃyinà surabhinakhena narendrapÃïinà /
apacitakusumÃpi vallarÅyaæ samajani vntanilÅna«aÂpadÃ" // Ckc_4.*30 //
iti karïÃmte /
"utphullagaï¬ayugamadbhutamandahÃsamudvelarÃgamurarÅktakÃmatantram /
hastena hastamavalambya kadà nu seve sallÃparÆpamamtaæ sarasÅruhÃk«yÃ÷ // Ckc_4.*31 //
iti siÇgabhÆpÃlÅye /
"mukhapradhÃnairavalaæbapÆrvai÷ kaïÂhagrahairvipratipŬitÃÇgai÷ /
nakhapracÃrai ÓÓithilopagƬhairlabdhai÷ priyÃyà mumude mukunda÷ // Ckc_4.*32 //
iti kandarpasaæbhave /
evanamye«vapi vaidarbhamÃrgÃnusÃriïÃæ prabandhe«u tatra tatra ca tunnapadasamÃsasyÃsamÃsatvakÅrtanÃnupraveÓÃkÃro 'vagantavya÷ /
apara¤ca nyÆnÃnÃmadaÓÃdhikÃnÃæ padÃnÃæ samÃso madhyama÷ tadvatÅ madhyamasamÃsÃ
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavadÅyavacovilÃsa- dhÃrÃsudhÃmadhurimÃnubhavÃnubhÃvÃt /
ÃmÅlitäcalavilocanayugmanirya- dÃnandabëïakaïikÃ÷ sudhiyo bhavanti // Ckc_4.*33 //
daÓÃdhikapadasamÃsÃtidÅrghasamÃsÃ
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«oïipÃlaprabalabalabharoddhÆtadhÆlÅvitÃna- channacchÃyÃsahÃyadyutiharidudaraskandhabaddhÃndhakÃre /
vyomni vyÃmaprameyastanayuvatiparÅraæbhasaæhabhakelÅ- pratyÆhavyÆhaÓÃntipramuditamanasastaæ praÓaæsanti siddhÃ÷ // Ckc_4.*34 //
asamÃsÃdirÅtÅnà sahakÃrÃnmiÓrà /
asamÃsÃtidÅrghasamÃsayormiÓraïe
yathÃ
avituraktabhaÇgaæ siÇgabhÆpÃlamaule- stribhÆvanamapi Óuddhaæ kÅrtikallolinÅbhi÷ /
vi«amavi«amacak«urjÆÂakoÂÅkuluÇga- skhalitaphalitaphenasvahdhunÅspardhinÅbhi÷ // Ckc_4.*35 //
atra prathamÃrdhe 'samÃsottarÃrdhe 'tidÅrghasamÃsà /
asamÃsÃmadhyamasamÃsayor
yathÃ
pratinpatipurandhrÅcÃrupÃÂÅracarcÃ- parikaraparicaryÃdrohiïÅ kha¬gadhÃrà /
jayati vijayalak«myà veïikÃÓreïikÃntÅ raïabhuvi tava bÃhÃsaÇginÅ siÇgabhÆpa // Ckc_4.*36 //
atra prathamÃrdhe madhyamasamÃsottarÃrghe 'samÃsà /
atidÅrghamadhyamasamÃsayor
yathÃ
siÇgak«mÃpÃla yuddhe pratibhaÂarathinÅnÃthakoÂÅrakoÂÅ- sphÃyallÅlÃkalÃcÅ bharitanavavasÃvisrakÅlÃlahÃlÃm /
pÃyaæ pÃyaæ piÓÃcÃ÷ saha saha carÅhastatÃlÃnukÆlaæ krŬanti kreækriyÃbhi÷ kahakahaninadìambarÃlambinÅbhi÷ // Ckc_4.*37 //
atra prathamÃrdhe 'tidÅrghasamÃsottarÃrdhe madhyamasamÃsà /
evamanyadapyetajjÃtÅyaæ dra«Âavyam /
iti rÅtiviveka÷ /
##
yathà alolairÃÓcaryÃdaviralitalajjÃparimalai÷ pramodÃdudvelaiÓcakitahariïÅprek«aïasakhai÷ /
amandairautsukyÃtpraïayalaharÅmarmapiÓunai- rapÃÇgaissiÇgak«mÃramaïamabalà vÅk«itavatÅ // Ckc_4.*38 //
##
yathà sÃva«Âambha sadambhajambhagirisadvyÃlambhanottambhita prÃrambhÃdbhÆtajambhabhedibhiduratviÇgena kha¬gena te /
ÓrÅsiÇgak«itirak«aka pratimdhaæ siddhyedari k«mÃbhtÃæ sà rambhÃkucakumbhasambhramaparÅ rambhÃdisambhÃvanà // Ckc_4.*39 //
atra snigdhaprÃïavarïaprÃyatvaæ sandarbhasya mdutvam /
ÓruÇgÃratvÃdarthasta mdutvam /
atra rÆk«amahÃprÃïavarïapramÃyatvena saædarbhasya gìhatvam /
pratibhaÂadhvaæsanarupatvÃdarthasyagìhatvam /
##
yathà tajjitvà parirambhaïaprabhtikaæ dyÆte sakhÅnÃæ pura÷ ÓÃryÃropaïasÆcite païavidhau ÓrÅÓiÇgapthvÅk«ità /
hÃsotphullakapolakÃntilaharÅsaækrÃntavakrek«aïà sà svinnÃÇguli ÓÃrikÃparikaraæ sajjÅkaroti priyà // Ckc_4.*40 //
atra ÓÇgÃratvÃdarthasya mdutvam /
bandhasya mahÃpraïarÆk«avarïaprÃyatvaæ prau¬hatvam /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpakaravÃlahalÃrimauler- muktÃphalÃni patitÃnyabhita÷ sphuranti /
kÅlÃlamÃæsakalitÃsu raïasthalÅ«u bÅjÃÇkurÃïi yaÓasÃmiva nirmalÃni // Ckc_4.*41 //
atra ripuhiæsanarÆpatvà darthasya prau¬hatvam /
alpaprÃïavarïaprÃyatvÃtsaædarbhasya mdutvam /
##
yathÃ
tvÃmÃÓrite«vavasaro 'pi na hi kraÓimnÃæ taccitamÃÓrayati ca tvayi sà natabhrÆ÷ /
ÃkhyÃti hanta tanimÃnamiti prasaÇge kasyÃyaÓo vimÓa cetasi siÇgabhÆpa // Ckc_4.*42 //
atra vipralambhatvÃdarthasya mdutvam /
bandhasya saæyuktavarïahrasvÃk«araprÃyatvenorjitatvÃdÅ«adgìhatvam /
##
yathÃ
saævartapÃvakaÓikhà kimu kiæ nu jihvà mtyoriyaæ kimu yugÃntaktÃntadaæ«Ârà /
ityÆhyate samarasÅmani«evyadeÓe ÓrÅsiÇgabhÆpakarakampitakha¬garekhà // Ckc_4.*43 //
atra samarakriyÃrÆpatvÃdarthasya prau¬hatvam /
miÓravarïÃrabdhatvÃtsaædarbhasya nÃtimdutvam /
iti vttiviveka÷ /
##
atra mdupÃko yathÃ
kiæ kÃmena kimindunà surabhiïà kiæ và jayantena và madbÃgyÃdanavotasiÇganpate rÆpaæ mayà vÅk«itam /
dhanyÃstatparicaryayaiva sudÓau hanteti romäcità svidyadgaï¬atalaæ sagadgadapadaæ sÃkhyÃti sakhyÃ÷ pura÷ // Ckc_4.*44 //
atra drÃk«ÃpÃka ivÃkleÓena samÃsvÃdadÃyÅ ÓabdapariïÃmo mdupÃka ityucyate /
so 'yaæ prÃyeïa sahajasÃhityarekhÃsamullekhÃnÃæ sarasakavÅÓvarÃïÃmÃnandani«yandaphale prabandhe«u dÓyate /
tathà hi --- kÃlidÃsasya /
"vivïvatÅ ÓailasutÃpi bhÃvamaÇgai' rityÃdi kumÃrasaæbhave // Ckc_4.*45 //
tathà ca ÓrÅhar«adevasya /
"phullo jaïÃïurÃvo lajjà guruÅ parappaso avvà /
piasahi visamaæ pemmaæ maraïaæ saraïaæ ca carama ettaæ' // Ckc_4.*46 //
tathà ca mamaiva
cik«epa lak«mÅrniÂale nakhÃgrai÷ prasvedavÃrÃtapamÃk«ipantÅ /
jugopa devo 'pi sa romahar«aæ javÃbdhi vÃtÃhatikaitavena // Ckc_4.*47 //
iti kandarpasaæbhave /
evamanyatrÃpi dra«Âavyam /
kharapÃko yathÃ
kalyÃïek«aïa he«ayà prakaÂitastambhaprati«ÂhÃkrame mandÃk«acchavi sundare lalitadkkoïakriyÃtoraïe /
bhÃvollÃsavilÃsake varatanorasyà manomaïÂape ÓrÅsiÇgak«itipÃlamÆrtirayate sÃmrÃjyasiæhÃsanam // Ckc_4.*48 //
atra nÃrikelapÃka iva vimarÓakleÓena vilaæbyÃsvÃdadÃyÅ ÓabdapariïÃma÷ kharapÃka ityucyate /
so 'yamabhyastakavibhÆmikÃnÃæ vakroktivÃsanÃvÃsitÃnta÷ karaïÃnÃæ vidagdhÃnÃæ vyutpattimÃtraphale«u lak«yate /
tathà hi murÃre÷
tadÃtvapronmÅlanmradimaramaïÅyÃ÷ kaÂhinatÃæ vicintya pratyaÇgÃdiva taruïabhÃvena namitau /
stanau saæbibhrÃïÃ÷ k«aïavinayavaiyÃtyamasïa- smaronme«Ã÷ ke«Ãmupari sarasÃnÃæ yuvataya÷ // Ckc_4.*49 //
tathà nai«adhakÃrasya
sarvÃïi romÃïyapi bÃlabhÃvÃdvarastriyaæ vÅk«itumutsukÃni /
tasyÃstathà korakitÃÇgaya«ÂerudgrÅvikÃdÃnamivÃnvabhÆvan // Ckc_4.*50 //
yathà tasyaiva
sÃdhu tvayà tarkitametadeva svenÃnalaæ yatkila saæÓrayi«ye /
vinÃmunà svÃtmani tu prahartuæ m«Ã giraæ tvÃæ npatau na kartum // Ckc_4.*51 //
evamanyatrÃpyanusaædheyam /
iti pÃkaviveka÷ /
#<Óayyà padÃnÃmanyonyamaitrÅ vinimayÃsahà /
sa evÃsya parÃkëÂhà Óayyà deÓavibhedana÷ // Ckc_4.39 //
loke prasiddhamitye«Ã prÃj¤ai÷ Óayyeti kÅrtità // Ckc_4.40 //>#
saæraæbhÃdanavotasiÇganpaterghÃÂÅsamÃÂÅkane ni÷sÃïe«u dhaïaæ dhaïaæ dhaïamiti dhvÃnÃnusandhÃyi«u /
modante hi raïaæ raïaæ raïamiti prau¬hà stadÅyà bhaÂÃ÷ bhrÃntiæ yÃnti tïaæ tïaæ tïamiti pratyarthipthvÅbhuja÷ // Ckc_4.*52 //
yathÃ
lÅlÃlokanalolupaæ mgakulaæ gantà guhÃntÃnimÃæ- statkravyagrasana vratÅha bhavità dvÅpÅ ru«oddÅpita÷ /
yÃtà tanmgayÃratervanamidaæ ÓrÅsiÇgabhÆpodayÃ- dityÃdirbhayamÃdiÓantyarinpÃ÷ strÅïÃmanÅk«Ãvratam // Ckc_4.*53 //
atra padÃnÃæ paryÃyapadasadbhÃve 'pi parivcyasahi«ïutvÃdanyonyamaitrÅrÆpà Óayyà /
atra rasasya pthakprakaraïe prapa¤canavivak«ayà vyutkramya vttipÃkaÓayyÃnÃæ svarÆpaæ nirÆpitam /
iti ÓayyÃviveka÷ /
iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃra ÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ guïaviveko nÃma caturtho vilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
pa¤camo vilÃsa÷ /
##
ÃÓrayo vi«aya÷, protsÃha÷ sahakÃrÅïi ceti trirÆpavibhÃva samagratayà kevalayà rasasya svÃÓraye yadunme«amÃtraæ seha sattà /
saiva ratyÃdÅnÃæ kevalÃnÃmÃkÃreïà vati«Âhate /
ratyÃdayaÓca -- ratirhÃsotsÃhavismayakrodhaÓokajugupsÃbhayÃni kramoditaÓÇgÃrÃdirasÃdhi«ÂhÃnabhÆmayo vÃsanÃpravÃheïÃvati«ÂhamÃnà sthÃyina ityucyante /
tatra ratirÆpeïa sattà yathÃ
gu¤jan ma¤julaca¤carÅkamithune puæskokilÃlÃpini prÃrabdhasmara pÃdukÃrcanavidhermÃkandamÆlÃÇgaïe /
ÓyÃmÃyà madurÃdhare mgadÓi vyÃlola nÅlÃlake dÆrÃdÃnanapaÇkaje k«itibhujà vyÃpÃrite locane // Ckc_5.*1 //
atra kevalaæ vibhÃvasÃmagrÅkathanena nÃyakasyÃbhilëÃmatraæ pratÅyata iti seyaæ rasasya sattà /
##
anubhÃvÃ÷ saæk«opato dvividhÃhyuktÃ÷ kÃyikà vÃcikÃÓceti /
anubhÃvatve 'pi stambhapralayaromà ¤casvedavaivarïyavepathugadgadikÃÓrulak«aïÃnÃæ sÃcvikÃnÃæ pthagabhidhÃnaæ viÓe«adyotanÃya /
ratirÆpeïa rasasya sphurattà yathà keyÆraratnamupalÃlayatà npeïa yatprÃrthitaæ nijasakhaÅcana sannidhÃne /
ÓyÃmÃpayodharataÂÅ paramÃdareïa tasyottaraæ ktavatÅ pulakaprarohÃn // Ckc_5.*2 //
atra nÃyake keyÆranÃyakaratnapratibimbatanÃyikÃpayodharalÃlanalak«aïanÃyikÃnubhÃvetpÃdanarÆpà rasasya sphulattà /
nÃyikÃyÃæ ca pulakalak«aïaikasÃcvikasampÃdakatayà sphurattaiva /
yathà ca
sparÓotsavena npate÷ pramadÃkucÃbhyÃæ rÃgÃÇkurà iva dhtÃ÷ pulakaprarohÃ÷ /
tatsecanÃrthamiba tatkarapallavo 'pi prasvedavÃrikaïikÃ÷ prakaÂÅkaroti // Ckc_5.*3 //
atra kramÃt pulakasvedalak«aïasÃcvikÃbhyÃæ rasasya sphurattà sÆcyate /
##
muhurekÃnubhÃvÃnuvttilak«aïo yathÃ
karpÆravÃsitavasantavinodanÃnte yÃntÅbhi rÃtmabhavanÃni vilÃsinÅbhi÷ /
Ãmantrito valitaka«ÂhamanekavÃraæ ÓrÅsiÇgabhÆpatirapÃÇgavilokanena // Ckc_5.*4 //
atra nÃyakaguïÃdinà vasantÃdinà ca samuddÅpità vilÃsinÅnÃæ rativÃsanà muhurmuhurvalitaka«ÂhakaÂÃk«alak«aïena ca ÓarÅrÃrambhÃnubhÃvenÃnubadhyata iti tathoktto 'yam /
anekÃnubhÃvasaæbandhalak«aïo yathà ÃrƬhagharmakaïamÃhatamandahÃsam Ãvirbhava tpulakamÃcitakaïÂhasÃdam /
aÇgÃnyanaÇgavivaÓÃni vilÃsinÅnÃæma ÓrÅsiÇgabhÆtalapateravaloækanena // Ckc_5.*5 //
atra nÃyakagocarà tadÃnÅntanÅ purÃtanÅ và vilÃsinÅnÃæ rati÷ nÃyakavilokanÃdibhiruddÅpità mandahÃsena ÓarÅrÃraæbheïa svedÃdibhiÓca sÃcvikai÷ bahubhiranubadhyata iti tathokta÷ /
sa¤cÃriïo nÃma virvedavi«ÃdadainyaglÃniÓramamadagarvaÓaÇkÃtrÃsÃvegonmÃdÃpasmÃravyÃdhi mohamaraïÃlasyaja¬atà vrŬÃvahitthÃsmtivitarkacintÃÓca matidhtihar«otsukatvogratÃmar«akpÃsÆyÃcÃpalyanidrÃsuptibodhÃÓceti trayastriæÓat /
ekasa¤cÃriïÃnubandho yathÃ
vÃsantikÃvalaveÓmani mÃdhavaÓrÅ- ma¤jÅraÓi¤jitamadhuvratakÃkalÅke /
ÓrÅsiÇgabhÆmipatisaÇgatikÃÇk«iïÅ sà hastÃmbuje ktavatÅ nijagaï¬apÃlim // Ckc_5.*6 //
atra nÃyakagocarà nÃyikÃrativÃsanà vÃsantikÃdibhiruddÅpità karatalakapolavinyÃsalak«aïaÓarÅrÃraæbhanijÃnubhÃvÃnumitena cintÃlak«aïena vyabhicÃriïÃnu badhyata iti so 'yaæ tathokta÷ /
kecidenÃæ rasoktimekÃnubhÃvavadekavyabhicÃriïo nibandhe sambandha eka eveti sphurattoktimevÃcak«ate /
vayaæ punaetasyÃmuktyÃæ sÃnubhÃvena vyabhicÃriïaikassaæbandha÷ /
vyabhicÃriïà sthÃyino dvitÅya iti paraæparayà saæbandhÃnugatisaæbhavÃdanubandhamÃmanÃma /
##
yathÃ
kÃcitkuraÇganayanà nayanÃbhirÃmà ÓrÅsiÇgabhÆmiramaïaæ ramaïÅ nirÅk«ya /
Ãlokate pratidiÓaæ kuste svanindÃ- mÃlaæbate karatalena kapolapÃtim // Ckc_5.*7 //
atra parito vilokanena ÓaÇkà /
svanindopÃlaæbhanena lÃvaïyagatirnirveda÷ /
kapolakaratalasaæsargeïa cintà ca pratÅyate /
atrÃnubhÃvasaæsargÃbhÃve 'pi rateranubhÃvotpÃdenÃnubandhadaÓÃyÃmiva saæcÃribhÃvabÃhulyadaÓÃyÃæ vÃsanÃvÃsantikÃdibhiruddÅpitÃyà iva pÃÂavaviÓe«ajanyatvÃdrasasya caturaÓratayÃpratibhÃnÃcca nivttireveyaæ nÃnubandhamÃtramiti sulabham /
##
yathÃ
d«Âvà siÇgavibhuæ guïaikavasatiæ kÃcitkuraÇgek«aïà svinnÃÇgÅ madhurasmità pulakavatyÃrecitabhrÆlatà /
dhattevepathumÃkulÃæ kalayate sÃcÅkarotyÃnanaæ pÃïibhyÃæ vidadhÃti gaï¬ayugalÅmÃliÇgati svÃæ sakhÅm // Ckc_5.*8 //
atra nÃyakagocarà nÃyikÃratistatsÃnnidhyÃdinà dÅpyamÃnà smitabhrÆlatÃrecanalak«aïÃbhyÃæ ÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvÃbhyÃæ svedapulakavepathulak«aïaissÃtvikairÃkulÅbhÃvamukhasÃcÅkaraïakapolapidhÃnasakhÅsamÃliÇganÃnumitai÷ sÃdhvasalajjÃvahitthÃcÃpalalak«aïai÷ saæcÃribhÃvai÷ saæsktetÅyaæ ratirÆpeïa rasasya ni«patti÷ /
##
yathÃ
avyÃjasphaïÅyama¤cati parÃæ kÃntiæ sakhÅnÃæ pura÷ ÓrÅsiÇgak«itinÃyakena sutanoraÇgaæ samÃliÇgatam /
svÃj¤Ãnirvahaïena nirvtamanÃstatkÃlamÅladdÓe yasmai pu«paÓarÃsana÷ svasuktai÷ kalyÃïamÃÓaæsate // Ckc_5.*9 //
atra rÆpayauvanaviÓe«aÓÅlÃdiguïasaæpannÃæ nÃyikÃmuddiÓya samutpannà dhÅralalitaprakte rÃÓrayabhÆtasya nÃyakasya rati÷ paricayopacitena saæskÃrapÃÂavena paribodhyamÃnà svabhÃvasundaratadaÇga sanniveÓarÃmaïÅyakavibhÃvanoddÅpanÃtiÓayena dÅpyamÃnà sakhÅnÃæ samak«amanyÃliÇganalak«aïaÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvÃnumÅyamÃnÃæ lajjÃtyÃgalak«aïÃæ saptamÅæ rasÃvasthÃmadhyÃste /
ki¤ca samagrÃtmaguïa saæpadà nÃyakamuddiÓya samutpannà sthirÃnurÃgasarasaprakte÷ nÃyikÃyà rati÷ paricayÃnukÆlyÃbyÃmutkaÂena vÃsanà pÃÂavena prabodhyamÃnà prak«ÂapremapriyatamÃliÇganadÅpanÃtiÓayenoddÅpyamÃnÃæ nayananimÅlanÃnubhÃvÃnumÅyamÃnÃæ navamÅæ premapu«Âimavasthà madhiti«ÂhatÅti seyaæ rasapu«Âi÷ //
##
abhilëacintanÃnusmtiguïasaækÅrtanodvegÃ÷ /
##
kramaÓo darÓayati /
nanu tatra pÆrvÃnurÃgÃkhyavipralaæbhajanyatayà tadidaæ daÓÃdaÓakaæ (pradarÓakaæ) pradarÓitam /
atra tu saæbhogena kathaæ nirÆpyata iti ceducyate /
vipralaæbhe prÃyeïa kavibhiretadÃpo«itamityabhiprÃyeïa /
na tu saæbhoge tanni«edhÃyeti veditavyam /
##
yathÃ
d«Âe d«Âe siÇgabhÆpe tatpÆrvÃgasi vallabhe /
ÃÓvaryaro«asnehÃnÃæ majjatyÆrmi«u mÃnimÅ // Ckc_5.*10 //
atra vismayaro«asnehà yathocitaæ tatpÆrvÃparÃdhatayà d«Âatayà vallabhatayà bhaktijanitÃstattadÃÓritaviÓe«avibhÃvanoddÅpyamÃnÃ÷ paramaparipo«alak«aïakathÃsvabhÃvavÃckaÓabdaprayogaÓaktyà yathocitaæ sÆcitairanime«ÃdharasphuraïanÅvÅbandhavisraæsanÃdibhiranubhÃvai÷ stambhavaivarïyaromäcÃdibhissÃcvikairanuvaddhà Ærmipadadyotitairvitartahar«ÃdivyabhicÃribhi staraÇgitÃstulyakÃlabalotpattihetutayà saækÅrïÃÓca rasasaÇkarapratÅtimaÇkurayantÅti rasasaÇkaroktiriyam /
#<ÃrƬhasya parÃæ këÂhÃæ yena kenÃpi hetunà /
rasasyÃpacayo yasya taæ hrÃsaæ kavayo vidu÷ // Ckc_5.23 //>#
yathÃ
ÓvÃso yena yayà ca bhëaïavidhau vyÃlokane pak«maïÃæ vyÃpÃra÷ pariraæbhaïe malayajaæ pratyÆha ityÆhyate /
tÃmÃpcchati rÃjaÓailagataye pÃïÇyassa tasmai ca sà sevÃrÅtimupÃdiÓantyanusamÃcÃreïa cakre natim // Ckc_5.*11 //
atra prativirodhinÃæ ni÷ÓvÃsÃdÅnÃæ bhëaïÃdisaæbhogapratyÆhatvÃbhimÃnalak«aïena cittÃrambhÃnubhÃvena ktapratÅterudvegalak«aïÃyÃ÷ pÃï¬yatadavarodhayo÷ premapu«Âerapacayo rÃjyadhvaæsavanavÃsÃdiparikleÓa hetuko bhavati /
ekatra nÃyakasevÃrthaæ rÃjagirigamanÃyÃmantraïena vÃgÃrambhaïenÃnyatra sevÃprakÃropadeÓasamÃcÃranatibhyÃæ vÃkkÃyasaæraæbhÃnubhÃvÃbhyÃæ pratÅyata iti seyaæ rasahrÃsokti÷ /
#<ÃlambanasyÃnaucityÃd bhavannapi parisphulan /
rasavaddhÃsate ki¤cidayamÃbhÃsa Årita÷ // Ckc_5.24 //>#
tatra ÓÇgÃrÃbhÃsaÓcaturdhà Årita÷ /
ekatra rÃgasyÃbhÃvÃdanekatra vai«amyeïa saæbhavÃttiryagÃlaæbanatvÃnmlecchÃlaæbanatvÃcca /
atra rÃgÃsaæbhavastridhÃ--prÃgabhÃvÃt, pradhvaæsÃbhÃvÃdatyantÃbhÃvÃcca /
atra rÃgaprÃgabhÃvavi«aye nÃbhÃsatà /
darÓanÃdisÃmagrÅsaæbhave rÃgotpatte÷ saæbhÃvyamÃnatvÃditarayostvÃbhÃsataiva /
rÃgÃtyantÃbhÃve yathÃ
vyarthatvaæ gamità kaÂÃk«asaraïi÷ sÃkÆtamandasmità vyaÇgyoktirvitathà vthà viracitastÃdk praïÃmäjali÷ /
necchatyanyaparigrahaæ kila vadhÆæ recarlavaæÓÃgraïÅ÷ sakhyastvaæ ca suhurmuhu÷ smarata mÃæ so 'yaæ hi satyavrata÷ // Ckc_5.*12 //
atra muhurmahurÃtmasmaraïa prÃrthanÃlak«aïÃæ sakhÅjanÃmantraïavÃgÃraæbhÃnubhÃvÃnumitÃæ tanutyÃgodyogalak«aïÃæ parÃæ pu«Âimadhiti«Âhan parakÅyÃyÃ÷ nÃyikÃyà anurÃgo vi«ayabhÆte nÃyakaratne parastrÅ vi«ayarÃgÃtyantÃbhÃvÃdekata÷ khaï¬ito 'pi ÓÇgÃramivÃbhÃsayatÅti so 'yaæ rasÃbhÃsokti÷ /
evamanyadapyudÃhÃryam /
##
yathÃ
siÇgak«oïibhuja÷ kaliÇgakubhuje kruddhasya tasmin k«aïe dattÃæ tattanayÃmupÃyanatayà lokottamÃæ paÓyata÷ /
vyÃvttà dhanu«a÷ kaÂÃk«asaraïistadbhrÆlatÃlokinÅ dkkoïaæ parihtya rÃgamahimà cite paraæ ce«Âate // Ckc_5.*13 //
atra pÆrvamÃrƬho 'pi kaliÇganarapÃlagocaro nÃyakasya krodho balavatà samucitopÃyanasamarpaïajanitaprasÃdopabhitena kaliÇgarÃjakanyakÃgocareïa premïà niravaÓe«amupaÓÃmyata iti seyaæ rasaÓamokti÷ /
##
yathÃ
ÓyÃmÃyÃ÷ kucamaï¬ale na parayorïattebhakumbhadvaye d«Âiæ rÃgataraÇgitÃæ vidadhatà ÓrÅsiÇgabhÆmÅbhujà /
dÃk«iïyavratabhhagabhÅrumanasà devena vÃmabhruvÃ- manyÃsÃmapi sà tathaiva ktinà netrakriyà nÃpyasau // Ckc_5.*14 //
atra dhÅralalitaprakternÃyakasya ÓyÃmÃgocareïa balavatà premïà pralÅnatÃmÃnÅtasyÃpi taditaranÃyikÃgocarasya premïo viÓe«a÷ kaÂÃk«apradÃna dÃk«iïyena pratibhÃtata iti seyaæ rasaÓe«okti÷ /
evaæ hÃsyÃdi«vapi rase«u sphurattÃdi daÓoktiprakÃrÃ÷ svayamanusandheyÃ÷ /
##
atra ÓÇgÃro nÃma caturastrÅpuæsÃlaæbano manoharapadÃrthoddÅpano lalitabhrÆlatÃvik«epakaÂÃk«amandasmitÃdyanubhÃvo nikhilasÃcvikotsukatvogratà lasyajugupsÃvahitthÃdipariÓi«Âa sa¤cÃripu«Âo ratisthÃyÅbhÃvo vipralaæbhasaæbhogabhedavÃn vigalita vedyÃntaratvalak«aïaæ cetovikÃsamadhiti«Âhati /
atra vipralaæbho yathÃ
cÃndrÅcandana mÃrudaiÓva nitarÃmÃkampitasvÃntayà saÇgatyÃmanavotasiÇgavpaterÃrƬhavächÃÓriyà /
ni÷ÓvÃsaglapitÃdharaæ paritatassaæruddhavëpodayaæ tanvyà snigdhasakhÅjane viracità dÅnà dÓorvttaya÷ // Ckc_5.*15 //
atra nÃyakagocarà kasyÃÓvinnÃyikÃyà ratirabhÅ«ÂÃliÇganÃdyaprÃptÃvapi prak«yamÃïà candracandanamÃrÆtai ÓvakÃrÃdanuktasamuccitai÷ puæskokilÃlÃpibhi ssamuddÅpyamÃnà ni÷ÓvÃsÃdiÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvai ssÆcità bëpÃdisÃcvikai÷ prakÃÓità tanutvadÅnad«ÂyÃdyÃnumitai÷ glÃniÓramavi«ÃdÃvegadainyÃdisa¤jÃribhirabhipo«ità vigalitavedyÃntaratayà bhÃvakacetasi vikÃso pÃdhikà sphurantÅ ÓÇgÃrarasatÃmÃpadyata iti so 'yaæ tathokta÷ /
saæbhogaÓÇgÃro yathÃ
avyÃjasphaïÅyama¤cati parÃæ kÃntiæ sakhÅnÃæ pura÷ ÓrÅsiÇgabhitinÃyakena sutanoraÇgaæ samÃliÇgitam /
svÃj¤Ãnirvahaïena nirvtamanÃstatkÃlamÅladdÓe yasmai pu«paÓarÃsana÷ svasuktai÷ kalyÃïamÃÓaæsate // Ckc_5.*16 //
hÃsyo nÃma kubjavÃmanÃdisamalambanastatsvarÆpÃdibhÃvanoddÅpano nayanavistÃragaï¬amaï¬ala vikÃsasvandhaniku¤canÃdyanubhÃvo bëpasvedÃdisÃcviko har«ÃvahitthÃdhtipramukhasa¤jÃrÅhÃsyasthÃyÅbhÃva÷ smitavihasitÃdi bhedavÃn vikÃsopÃdhireva vilasati /
yathÃ
strÅpuæsau ga¬urÃvupÃyanaktau dvÅpÃntarÃdhÅÓvarair Åk«itvà vikasatkapolamadhipo lÅlÃbjamÃjighrati /
rÃjÃdressacivà hasanti vikasannetraæ vibhugvÃæsakaæ saæpŬyÃpahasanti pÃrÓvayugalÅæ bëpÃvilÃk«aæ janÃ÷ // Ckc_5.*17 //
atra kubjamithunavi«ayo nÃyakÃdisamÃÓraya hÃsa÷ tadÅyastrÅpuæsavyÃpÃrÃbhÃsabhÃvanoddÅpita÷ kapolavikÃsÃdinà ÓarÅrÃraæbhÃnubhÃvena sÆcito lÅlÃravindasamÃghrÃïÃdyanumitenÃvahitthÃlak«aïasa¤cÃriïà paripu«Âo manovikÃsamadhiti«ÂhatÅti so 'yaæ hÃsya÷ /
vÅro nÃma prak«ÂapraktinÃyakÃÓrayo lokottaravastuvi«ayastÃdÓapurÃvttapuru«akÃrÃnubandhÃsaha sahajasacvÃdisamuddÅpanavibhÃvo mukhaprasÃdavÃhusphuraïakpÃïanirÅk«aïapramukhÃnubhÃvo romäcavepathuprabhtisÃcviko har«ÃsÆyÃmar«amatidhtipramukhasa¤cÃribhÃvakalpitaÓrÅrutsÃhasthÃyÅbhÃvaÓcetaso vistÃramadhiti«Âhati /
yathÃ
rÃmasya Órutasindhubandhanavidhi÷ bÃhÆ nijau vÅk«ate prÅtiæ naiti digantarÃjavijaye dvÅpÃntarÃïÃæ Órute÷ /
na ÓlÃghÃæ bahumanyate vitaraïe deve«vasaæprÃrthi«u ÓrÅsiÇgak«itinÃthamaï¬anamaïÅ recarlavaæÓÃgraïÅ÷ // Ckc_5.*18 //
atra nÃyakottamÃÓrayo lokottaratvaprÃptivi«aya utsÃho rÃmabhadrÃpadÃna ÓravaïÃdinoddÅpito rÃjabÃhunirÅk«aïalak«itarÃmabhadravi«ayaspardhÃviÓe«Ãt jambÆdvÅparÃjavi«ayÃnÃdarÃcca prakÃÓitenÃdhikaspadÃæ nivÃrayeti lak«aïavatà ÓobhÃnÃmnà pauru«asÃcvikena dvÅpÃntarajayÃÓaæsÃlak«aïena cittÃraæbhÃnubhÃvena cÃbhivyakto 'sÆyÃdhtimatigarvÃdibhirupacito manovistÃramadhiti«ÂhatÅti so 'yaæ yuddhavÅra÷ /
tathà ca tatraiva dÃnavÅro 'pi devatÃkartkÃrthitvÃkÃÇak«Ãlak«aïena cittÃrambhÃnubhÃvenÃbhivyakto devatÃlabhyavastuviÓe«avitaraïakaï¬ÆlatÃlak«aïaæ paramotkar«amÃrohati /
adbhutanÃmà lokottaradarÓanÃdivibhÃvo nayananaiÓvalyaÓirodhÆnanachoÂikÃsÃdhuvÃdÃdyanubhÃva÷ pulakÃdisÃcviko har«acÃpalya dhtimatipramukhasa¤cÃribhÃvo vismayasthÃyÅbÃvaÓvittavistÃramevÃdhiti«Âhati /
yathÃ
Órutvà saæsadi siÇgabhÆpacaritaæ dattaæ havistadadvijair ÃdÃtuæ bhuvamÃgatai÷ pratigatairÃkhyÃtamindrÃdibhi÷ /
anyonyaæ kila sÃdhusÃdhviti ktÃlÃpà dilÅpÃdaya÷ prÃntasphÃravilokità pulakità mÆrdhÃnamÃdhunvate // Ckc_5.*19 //
atra kalikÃlo 'pi dharïaprati«ÂhÃpanÃdinÃyakapuïyacaritavi«ayo dilÅpÃdipurÃtanamahÃrÃjasamÃÓrayo vismayo mahendrÃdisamÃdaraïodÃharaïÃbhyÃmuddÅpito nayanastaimityà dyanubhÃvÃnumita÷ pulakasÃcvikena viÓe«ata÷ prakÃÓita÷ sÃdhuvÃdaÓira÷ kampÃnumitairhar«acÃpalÃdibhirabhipu«ÂaÓvittavistÃralak«aïamupÃdhimupÃt i«Âhata iti so 'yamadbhutarasa÷ /
raudro nÃma krÆrajanasamÃÓrayo /
aparÃdhivi«aya÷ tadapakÃrasmaraïapramukoddÅpano bhrÆbhaÇgadantaghaÂÂanarÆk«ek«aïÃdyanubhÃva÷ svedavepathupramukhasÃcviko 'mar«ÃbhyasÆyà cÃpalogratÃdisa¤cÃribhÃvaprapa¤cita÷ krodhasthÃyÅbhÃva÷ cittavik«obhalak«aïamupÃdhimanusaædhatte /
yathÃ
cak«urvik«epalak«asphuritaparipatatkrodharvÃæhnasphuliÇgaæ bhrÆbhaÇgodbhedabhÅmaæ kaÂu raÂati raÂaddantada«ÂÃ dharo«Âham /
durvÃrÃkharvagarvajvarabharaghaÂita svedamÃdhÆtagÃtraæ bhinte ÓrÅsiÇgabhÆpapratibhaÂapaÂalaæ ni«kpaste kpÃïa÷ // Ckc_5.*20 //
atra pratibhaÂasamÃÓrayo nÃyakagocara÷ krodhasthÃyÅ deÓÃkramaïabandhuvadhabandhanÃdibhiruddÅpyamÃno bhrÆbhaÇgadantakar«aïau«Âha saædaæÓanÃdibhirabhilak«ita÷ svedavepathubhyÃæ sÃttvikÃbhyÃæ prakÃÓamÃnastadupalak«itaireva garvÃmar«acÃpalogratÃmar«ÃdibhirvyabhicÃribhi÷ pu«Âo bhÃvakÃnÃæ cetasi vik«obhalak«aïÃmÃnandalaharÅmunmudrayan raudra ityÃkhyÃyate /
karuïo nÃma vipannasuhdÃdivi«aya÷ tadguïasmaraïÃdyuddÅpano vilÃpapatanÃdyanubhÃvo vaivarïyastambhÃÓrumukhasÃttviko nirvedaglÃnivi«ÃdadainyÃvegonmÃdÃdisa¤cÃrÅ ÓokasthÃyÅbhÃvo manovik«obhalak«aïamevopÃdhimanusandhatte /
yathÃ
etattadvadanaæ kime«a sabhuja÷ se 'yaæ tavorassthalÅ hà prÃïeÓa halÃsmi nÃsmi dalità gìhaæ khalu strÅmana÷ /
ityÃdÅni raïÃÇgaïe«u gaïaÓa÷ ÓrÅsiÇgabhÆpadvi«a- ddevÅnÃæ paridevitÃni karuïÃæ Óraïvanti bhÆtÃnyapi // Ckc_5.*21 //
atra nÃyakaÓatrukulabÃlikÃÓrayo vipannavallabhavi«aya÷ ÓokasthÃyÅ khaï¬Åkta÷ tatastato viparyastatadavayavapratyabhij¤ÃdibhiruddÅpyamÃna÷ tadetaditivÃgÃrambhamavyabhicaratà nirdeÓalak«aïena hastÃrambhÃnubhÃvena sÆcita÷ tadanusaraïapariïatiravaÓyaæ bhÃvinÃÓrupÃtavaivarïyÃdinà sÃttvikasamudayena prakÃÓita÷ tattaducitahÃprÃïeÓÃdivÃgÃrambhÃnumitairdainyavi«Ãdanirvedamatibhi÷vyabhicÃr ibhirÃdipadadyotita paridevitaviÓe«opakalpitai÷ glÃniÓramaÓaÇgÃcÃpalonmÃdÃdibhiranyaiÓva paripo«ito nÅrasatayà sthÃïuprÃyÃïÃmapi bhÆtabetÃlÃtmakÃdÅnÃma pyanukampÃtiÓayasampÃdakatayà bhÃvukacetasi vik«obhapu«Âi madhiti«Âhan karuïa ityÃkhyÃyate /
bÅbhatso nÃma heyavastuvi«aya÷ taddo«adarÓanÃdibhiruddÅpito nÃsÃgrapidhÃnamukhakÆïananetrasaækocanà dyanubhÃvo vaivarïyÃdisÃttviko nirvedÃvegacÃpalavrŬÃdivyabhicÃrÅ jugupsÃsthÃyÅbhÃvo vidagdhabhÃvakacetasi vik«epalak«aïÃmÃnandabhÆmikÃmÃlaæbate /
yathÃ
aæhaÓÓe«airiva parivto mak«ikÃmaï¬alÅbhi÷ pÆyaklinnaæ vraïamabhimÓan vÃsasa÷ khaï¬akena /
rathyÃprÃnte drutamapastaæ saækucannetrakoïaæ channaghrÃïaæ racayati janaæ dadrurogÅ daridra÷ // Ckc_5.*22 //
atra nÃyakaÓatrudadrurogivi«ayà janÃÓrayà jugupsà vraïÃmarÓanà dibhiruddÅpità netrasaækocanÃdibhirabhivyaktà parÃpasaraïÃnumitairÃvegacÃpalÃdibhi÷po«ità bhÃvaka cetasi vik«epalak«aïamupÃdhimÃdadhÃnà bÅbhatsa ityÃkhyÃyate /
bhayÃnako nÃma bhÅ«aïavastuvi«ayo mukhaÓo«atÃlupuÂalehananÅcairgamanÃdyanubhÃvo, aÓruvarjita sÃttviko vi«ÃdaÓaÇkÃtrÃsÃvegadainyaja¬atà glÃniÓramacintÃpasmÃrÃdisaæcÃribhÃvo bhayasthÃyÅbhÃvaÓcittavik«epalak«aïÃmeva bhÆmikÃmÃlambate /
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya ripavo dhÃÂÅÓruterÃkulÃ÷ Óu«yattÃlupuÂaæ skhalatpadatalaæ vyÃlokayanto diÓa÷ /
dhÃvitvà kathamapyupetya tamasà gìhopagƬhÃæ guhÃm anvi«yanti tadantare 'pi karasaæsparÓena gartÃntaram // Ckc_5.*23 //
atra kriyÃkrÆranÃyakanÃsÅrabhaÂavi«aya÷ ÓatrusamÃÓraya÷ sthÃyÅbhÃvo dhÃÂÅÓravaïoddÅpito dhÃvanaguhÃpraveÓagartÃntarÃnve«aïÃdibhi ranubhÃvairabhivyakto vyÃkulatvatÃluÓo«aïa padaskhalanÃdyanumitairÃvegaÓaÇkÃtrÃsÃdibhirvyabhicÃribhirabhipu«Âo bhÃvakacetasi vik«epalak«aïÃæ bhÆmikÃæ bibhrÃïo bhayÃnaka ityÃkhyÃyate /
seyamakhilo 'pi rasapuru«Ãrtho jananasÃhasrasaæpÃditasÃhityadevatÃpadÃravindayugalopÃsanÃjanitavÃsanÃprau¬haparipÃkabhÃvanÃviÓe«asahakÃriïÃæ sahdayÃnÃæ mÃnasena gocarÅ kto yena kenacidÃkÃreïa bhÃsate /
nanu ko 'yamÃkÃro rasasya yenÃyaæ bhÃvakamÃnasairanubhÆyata iti cetsvasvÃnubhavaikavedanÅye tasminnÃkÃre kathamasmÃdÓÃæ vÃcovyÃpÃra mÃtmÅyamÃpÆrayeyu÷ /
na hi k«ÅrasÃgaramÃgalaæ pibannapi taæ mÃdhurÅviÓe«amidaætayà nirde«Âuæ brahmÃpi Óaknoti /
kintu vigalitavedyÃntaratvamiti vacanaparipÃÂÅæ manasi muhurÃvartayatà bhÃvanÃsiddhiparyantaæ saæto«ÂavyamÃyu«matà /
nanu
#<ÃkÃÓÃpÆpikÃnyÃyÃdasau rasa iti sphuÂam /
ÃmÅlitadÓÃæ puæsÃæ seyaæ bhÃvaka bhÆmikà // Ckc_5.28 //
mÃnÃdhÅnà meyasiddhi÷ sarvasiddhÃntasammatà /
asatyo rasavÃdo 'yaæ rasavÃda ita÷ param // Ckc_5.29 //
na pratyak«eïa lak«yo 'yaæ nÃnumÃnena mÃnyate /
na cÃgamena sugamo nopamÃnena mÃnita÷ // Ckc_5.30 //
samarthito nÃrthÃpattyà nÃbhÃvena ca ........ /
................ saæbhÃvyo naitihyena ca lihyate // Ckc_5.31 //>#
iti ceducyate svÃnubhÆtivilasanameva rasasya sadbhÃve pramÃmamiti paramaæ rahasyam /
tadetadanupadameva pradarÓitam /
anyà punariyaæ vÃgìaæbaravi¬aæbanà vividhacarcÃvinodakaæ¬Æladhi«aïÃprakÃæ¬ÃnÃæ vÃdinÃæ mude vilikhyate /
tathÃhi /
nanu pratyak«Å bhavannasau nirvikalpakenÃvabhÃsate savikalpakena và /
nÃdya÷ /
vastusvarÆpa mÃtrÃvabhÃsakasvabÃvatvÃnnirvikalpakasya rasasya bhuvi bhÃvadiviÓe«ÃnusaædhÃnapÆrvakapratÅtisvabhÃvatvÃt /
nirvikalpakapÆrvatvÃtsavikalpakasyeti cet ÓrÆyatÃm /
savikalpakeneti brÆma÷ /
savikalpakasya nirvikalpakapÆrvakatvÃbhidhÃnamavijÃritaramaïÅyameva /
nirviÓi«Âavi«ayÃnullekhino j¤ÃnasyaivÃsaæbhavÃt /
tathà ca Óe«ÃvatÃraviÓe«asya bhagavata÷ pata¤jalerabhiprÃyaæ prakaÂayatà vyÃhtaæ hariyoginà /
##
iti anumÃnamapi sÃmÃnyato d«Âam rasÃvabhÃsakatayÃtmani bahumÃnamÃkalyati /
amÅ sÃmÃjikà rasÃnubhavavanta÷ /
ye ye vivak«itace«ÂÃviÓi«ÂÃste te rasÃnubhavavanta÷ /
yathà tattvasÃk«ÃtkÃrÃnubhavitÃra÷ /
tathà ceme ce«ÂÃviÓi«ÂÃ÷ /
tasmÃt rasÃnubhavavanta eveti /
na ca d«ÂÃnte sÃdhanavaikalyamÃÓaÇkanÅyam /
samÃdhivelÃyÃmÃnante bëpÃdivyatikaraprasiddhe÷ /
tathà mahimrastave
"mana÷ pratyak citte savidhamavadhÃyÃstamaruta÷ prah«yadromÃïa÷ pramadasalilotsaÇgita dÓa÷ /
yadÃlokyÃhlÃdahrada iva nimajjyÃmtamaye dadhatyantastattvaæ kamapi yaminastatkila bhavÃn" // Ckc_5.*24 //
iti
ÃgamÃ÷ puna ranekasiddhÃntarahasye sÃk«ÃtkÃriïÃæ yathÃd«ÂavÃdinÃæ purÃïakavÅnÃmalaÇkÃrasaæhitÃ÷ /
tatra ca rasa eva sarvottaratayà pratipÃdyate /
gosadÓo gavaya itivat tattvasÃk«ÃtkÃrasadÓo rasa ityupamÃnamapi rasasadbhÃvÃyÃnubhÃvanÃdÃtmasattÃsÃphalyamanusaædhatte /
arthÃpattirapi nirÃpattikaæ samarthayate rasasadbhÃvam /
yathà divà na bhu¤jÃnasya devadattasya pÅnatvÃnupapattyà kalpità naktaæbhukti÷ /
evaæ vibhÃvÃnubhÃvÃderanupapattyà rasa iti /
nanu rasÃpratÅtÃvapi svayameva kvacidÃsvÃdyatayà svatandrÃïÃæ bhÃvÃdÅnÃæ kÃnupapattiriti cet kadÃcit ko 'pi vibhÃvÃdi«u svatantravyavahÃra upacÃramÃtreïa rÃjapuru«e«u rÃjavyavahÃravaditi saæbhavavastusaækhyÃvi«ayatayà rasamahÃrÃjalak«mÅmanÃlak«ayan nijadaurbhÃgyamÃvirbhÃvayati /
aitihyamapi nidarÓitapramÃïasaævÃdinà bÃhyaæ, naiva rasanirÆpaïe saæbÃdhamavalambate /
taditthamakhilapramÃïasaæsiddhe rasasudhÃni«yande sumanobhiranubhÆyamÃne yogyÃnupalabdhilak«aïamabhÃvapramÃïaæ rasÃvamÃnaika durÃgrahÃïÃæ viparÅtasÃk«arÃïÃæ manasi vaidagdhyÃbhÃvameko 'pi bhÃsayati /
tathà coktamasmadÃcÃryai÷ kÃÓÅÓvaramiÓrai÷ rasamÅmÃæsÃyÃm
#<"rasalak«mÅmanÃdtya vÃgìambara toraïam /
puï¬rek«o rasavidve«ÃdjÅ«Ãnubhavo yathÃ" // Ckc_5.33 //>#
pramÃïalak«aïÃdika manyato 'vagantavyam /
##
iti sakalamapi kalyÃïam /
iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃra ÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃ- malaÇktau rasaviveko nÃma pa¤camo vilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
«a«Âho vilÃsa÷ /
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità alaÇkÃravilÃsa÷ /
##
tatra nÃgarikoktichÃyà yathÃ
sikto 'pi siÇgabhÆpÃlakalyÃïoktisudhÃrasai÷ /
yo na pallavitastasmai jaÇgamasthÃïave nama÷ // Ckc_6.*1 //
atra jaÇgamasthÃïave nama iti solluïÂhane nama÷Óabdaæ vadatÃæ vidagdhÃnÃmukteranukti÷ chÃyà /
grÃmyokticchÃyà yathÃ
sakhi siÇganpatipadayugaÓaraïÃgatarÃjavebhavaæ paÓya /
sundari kimidaæ citraæ rÃj¤i bhujaÇge 'pi kÃcavalaya÷ kim // Ckc_6.*2 //
atra turÅyapÃda ÃÓrayaviÓe«eïÃbyudayaviÓe«aæ vadatÃæ grÃmyÃïÃmukteranukti÷ chÃyà /
sÃmÃnyokticchÃyà yathÃ
ko 'yaæ vächitamarthinÃæ vitanute nanve«a cintÃmaïi÷ sagrÃvà kila kintu naiva hi pumÃn hÃsena kiæ bhÆyasà /
so 'yaæ ÓrÅ anavotasiÇganpati÷ kasmÃdidaæ j¤Ãyate ratnollÃsini kaÇbtïe karatale kiæ darpaïÃpek«ayà // Ckc_6.*3 //
atra turÅyapÃde pratyak«asiddhe vastuni kimanyÃpek«ayetyasminnarthe karakaÇkaïadarÓane kimÃdarÓavimbeneti sarvajanasÃdhÃraïokteranukaraïÃdiyaæ sÃmÃnyokticchÃyà /
##
padamudrà yathÃ
asmatkalpalÃtÃdalÃni gilati tvatkÃmagaurvÃryatÃæ maccintÃmaïivedibhi÷ pariïameddÆrÃnnanayoccairgajam /
ityÃrƬhavitardikÃ÷ pratipadaæ jalpanti bhÆdevatÃ÷ siÇgak«mÃbhuji kalpavk«asurabhÅhastyÃdidÃnodyate // Ckc_6.*4 //
atra kalpalatÃdÅnÃæ devatÃyogyatvÃt sadbrÃhnaïà ityÃdipadato 'pi bhÆdevatà iti padasyÃbhijÃtatvamitÅyaæ padamudrà /
vacanamudrà yathÃ
bho cindÃmaïivedikÃparisare santÃnasantÃnaka- cchÃyÃyÃæ surabhÅpayodharapayodhÃrÃbhirÃrÃdhitÃ÷ /
mà garvÅyata devatà vayamamÅ d«ÂÃ÷sma Ãvismitai÷ ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya karuïÃraÇgairapÃÇgai÷ sphuÂam // Ckc_6.*5 //
atra devatÃsÃmyabahuvacanÃbhiprÃyaïÃtmani vaktrà vayamiti bahuvacanaæ prayuktamitÅyaæ vacanamudrà /
#<ÃyujyamÃnasya mitha÷ Óabdarya praktocitam /
yojanà kriyate yÃsau yuktirityucyate budhai÷ // Ckc_6.7 //>#
tatrÃyujyamÃnapadayojanà yathÃ
Óambhossthità bhÆ«aïapeÂikÃyÃæ Óriya÷ sapatnÅmabhita÷ sphurantÅ /
vi«ïo÷ padaæ madhyamamÃviÓantÅ virÃjate siÇganpÃlakÅrti÷ // Ckc_6.*6 //
atra pÃtÃlamityÃdi praktÃrthe ÓambhubhÆ«aïapeÂikÃdi padÃnÃmakleÓayogaparaæparayà yojanà kteti padayuktiriyam /
evaæ vÃkyaprakaraïaprabandhaviÓe«ÃïÃmapyudÃhÃraïÃni dra«ÂavyÃni /
##
tatra praktiÓle«o yathÃ
kalyÃïadastvadÅyoyaæ nata÷ ÓrÅsiÇgabhÆpate /
arthasÃravidÃæ loke vidu«Ãæ vidvi«Ãmapi // Ckc_6.*7 //
atra kalyÃïada ityatra dadÃtidadatyo÷ sÃravidÃmityatra vettividantyoÓca praktyo÷ Óle«a÷ /
karoti siÇgabhÆpÃla karaste vidu«Ãæ mudam /
kartà vairivipattÅnÃæ saæpadaæ suhdÃæ sphuÂam // Ckc_6.*8 //
tatra karteti pade tcpratyayatnpratyayayo÷ Óle«a÷ /
vairivipattÅnÃæ karteti tcpratyaya÷ /
saæpadaækarteti tnpratyaya÷ /
anyathà kdyoga«a«ÂhyÃvaÓyaæbhÃvitvÃttadubhayavibhaktisaæbaædhÃya pratyayadvayasya vivak«itatvÃt tathokto 'yam /
padaÓle«o yathÃ
hariÓcandro rak«Ãkaraïarucisatye«u vacasÃæ vilÃse vÃgÅÓo mahati niyame nÅtinigame /
vijetà gÃÇgeyaæ janabharaïa saæmohanakalÃ- vrate«u ÓrÅsiÇgak«itipatirudÃro vijayate // Ckc_6.*9 //
atra hariÓcandra iti cakravartivÃcake pade hariÓcandraÓcandraÓceti padayo÷ vÃgÅÓa÷ vÃgÅÓaÓceti padayo÷ gÃÇgeya iti bhÅ«ma iti vÃcake pade gÃÇgoyaæ ceti padayo÷ Óle«a÷, ityayaæ padaÓle«a÷ /
vibhaktiÓle«o dvidhà /
sajÃtÅyo vijÃtÅya iti /
tatrÃdyo yathÃ
sthito virÃjirÃjÅvavÃsinyà kaustubhena ca /
vak«a÷sthalaæ dadhÃno 'vyÃddeva÷ ÓrÅsiÇgabhÆpatim // Ckc_6.*10 //
atra vÅnÃæ pak«iïÃæ ràtasmin virÃjÅti saptamÅ /
lak«mÅkaustubhÃbhyÃæ virÃjÅ virÃjanaÓÅlamiti dvitÅyà /
tedve subvibhakttÅ virÃjÅti pade Óli«Âeiti sajÃtÅyavibhaktiÓle«o 'yam /
dvitÅyo yathÃ
kÅrtirviÓÃlà dvi«atÃmahÃri vyatÃni tadvÃmadÓÃæ ca vak«a÷ /
abhedi taddurgamapi vyadhÃyi ÓrÅsiÇgabhÆpena nijÃptacittam // Ckc_6.*11 //
atra nÃyakena dvi«atÃæ kÅrtirahÃri htà /
tenaiva ripustrÅïÃæ vak«a÷ avidyamÃnahÃraæ vyatÃnÅtyatra atÅtyekapade luÇi prathamapuru«aÓca napuæsakakarma ca dvitÅyà ca tiÇsubvibhakttÅ Óli«Âe iti vijÃtÅyavibhaktiÓle«a÷ /
evamabhedÅtyatrÃpi vij¤eyam /
vacanaÓle«o yathÃ
ÃÓÃnÃæ prabhavassÅmà ÓriyÃæ sattrabhujaÓÓubhÃ÷ /
ÓaurirdevÃÓca dadatÃæ kalyÃïaæ siÇgabhÆbhuje // Ckc_6.*12 //
atra Óauri÷ nÃrÃyaïo nÃyakÃya kalyÃïaæ dadatÃæ vitaratu /
dada dÃne iti dhÃtorÃtmanepadino loÂi prathamapuru«aivakacanam /
kÅdÓa÷ Óauri÷ /
ÃÓÃnÃæ natajanamanorathÃnÃæ prabhava utpattisthÃnaæ dÃtetyarthatha÷ ÓriyÃæ saubhÃgyavi«ye sÅmà paramÃvadhi÷ /
satastrÃyata iti sattra÷ /
tÃdÓo bhujo bÃhurasyeti sattrabhuja÷ /
Óobhanà bhÃso dÅptayo 'syeti ÓubhÃ÷ devapak«e tu devÃ÷ /
kalyÃïaæ dadatÃæ vitarantu /
dadatÃmiti ¬udä dÃne iti dhÃtorÃtmanepadino loÂi prathamapuru«abahuvacanam /
kiæ bhÆtÃ÷ devÃ÷? ÃÓÃnÃæ diÓÃæ prabhavo nÃthÃ÷, ÓriyÃæ saæpadÃæ sÅmà avadhaya÷ /
satre bhujata iti satrabhuja÷ /
Óobhanà bhÃ÷ kÃnti÷ ye«Ãæ te Óubà ityuktamÃrgeïa kriyÃpade viÓe«aïapataæ ekavacanabahuvacane Óli«Âe ityayaæ vacanaÓle«a÷ /
ÃdiÓabdÃdbhëÃÓle«a÷ yathÃ
melÃyanÃya te rÃjyamastu gÃdanasiægana /
vÅrÃya manasà porarÃmÃkÃjanaketana // Ckc_6.*13 //
he gÃdana ! gadayati pÆrvamabhibhëayatÅti gÃdana÷ /
tasya saæbuddhi÷ pÆrvabhibhëinnityartha÷ /
tÃdÓÃya te rÃjyam /
paurarÃmÃkÃÂanaketana paurarÃmÃïÃæ porastrÅïÃæ kÃÂanaketana matsyaketana rÃmÃmadanetyartha÷ /
he sigana siÇgabhÆpÃla /
manasà vÅrÃya melÃyanÃya /
mà ca ilà ca mete lak«mÅbhÆmyau tayorayanaæ mÃrga÷ melÃyanaæ tasmai melÃyanÃya lak«mÅbhÆminivÃsasthÃnÃyetyartha÷ /
tÃdÓÃya te rÃjyamiti prajÃpÃlanasÃmarthyarÆpakarmÃstu sarvotkar«eïa bhÆyÃditi saæsktabhëà pratÅyate /
melÃyanÃyetyÃdipade«u bhadramabhavadve tyÃdyÃrthavÃci«u taddeÓabhëÃvidu«ÃmÃndhrabhëà ca pratÅyate /
tadayaæ bhëÃÓle«a÷ /
evaæ saæsktaprÃktÃdibhëÃÓle«Ãstu tatra tatra mahÃkaviprabandhe«u citratare«u svayamanusaædheyÃ÷ /
##
avyÃpako yathÃ
gau¬ÅsaÇgÅtabhaÇgÅ rahasi vilasitaæ kosalÅkauÓalÃnÃæ nepÃlÅgaï¬apÃlÅ mgamadamakarÅæ kairalÅæ pÃnakelÅm /
lÃÂÅpÃÂÅracarcÃæ kusumaviracanÃæ kuntalÅkuntalÃnÃæ siÇgak«mÃkÃnta bhinte tava vijayaramÃsnighdhaveïi÷ kpÃïi÷ // Ckc_6.*14 //
atrÃnuprÃsasya prativÃkyaæ bhinnarÆpatvÃdavyÃpakÃnuprÃso 'yam /
yathà ca
jayati jagadudÃro jÃlmavttÃtidÆra÷ sujanabhajanaÓÅla÷ stutyasatyÃnukÆla÷ /
abhinavasuradhenorannavotasya sÆnu÷ k«itinutaguïasÃndra÷ siÇgabhÆpÃlacandra÷ // Ckc_6.*15 //
atra padÃdyÃntÃnuprÃsasya pratipÃdaæ bhinnarÆpatvam /
vyÃpakÃnuprÃso yathÃ-nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm
yatra caraïasannÃhinÅ tïacaraïaæ nijapurÃcca nissaraïam /
vanacaraïaæ taccaraïakaparicaraïaæ và virodhinÃæ Óaraïam // Ckc_6.*16 //
atra rephaïakÃrayugalasya sarvatrÃnuvttatvÃdyvÃpakÃnuprÃso 'yam /
evaæ vttilÃÂÃnuprÃsÃtayo dra«ÂavyÃ÷ /
#<Óabdasya prakte samyagghaÂanà guæphanà matà // Ckc_6.11 //>#
atraÓabdo dvividha÷ nirarthako 'nyagrathitaÓceti tatrÃdyÃsya
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃlasaÇgarajayaprasthÃpakai stÃvakair dhÃÂÅduæduvinissvanairabhinavavyÃpÃriïo vairiïa÷ /
svacchÃyÃmanudhÃvinÅæ pratibhaÂÃnÃÓaÇkya ÓaÇkÃkulÃstrÃyadhvaæ be be be iti pratipadaæ jalpanti dhÃvanti ca // Ckc_6.*17 //
atra be ityÃdi nirarthakaÓabdasya prastutÃnuguïyena grathanÃdiyaæ nirarthakaÓabdaguæphanà /
anyagrathitaÓabdaguæphanà trividhà /
pÃdaguæphanà pÃdadvayaguæphanà pÃdatrayaguæphanÃæ ceti /
tatrÃdyà yathÃ
arthasya puru«o dÃsa iti vakta vyalajjatÃm /
dÃso hi puru«asyÃrtha÷ paÓyata÷ siÇgabhÆpatim // Ckc_6.*18 //
atrÃdyoktasya prathamasya prastutÃnuguïyena ghaÂitatvÃdiyamanyagrathità pÃdaguæphanà /
dvitÅyà yathÃ
yuvà yugavyÃyatabÃhuraæsala÷ kavÃÂavak«Ã÷ pariïaddhakaædhara÷ /
itÅdamanyatra kavitvapaddhati- rvigÃhate siÇganpe tu sÃrthatÃm // Ckc_6.*19 //
atra kÃlidÃsagrathitasya prathamÃrdhasya prastutÃnuguïyÃnughaÂanÃdiyaæ pÃdadvayaguæphanà /
ttÅyà yathÃ
sajÃtÅyairvijÃtÅyairatirasktamÆrtimÃn /
yÃvadrasaæ vartamÃno rÃjate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_6.*20 //
atra pÆrvÃlaÇkÃraÓÃstrakÃragra thitasyÃpi pÃdatrayasya prathamÃrdhe sapak«airvipak«aiÓcÃnatikramaïÅyo yÃvadrasaæ vartamÃna iti prastutÃnuguïyena ghaÂanÃdiyaæ pÃdatrayaguphanà /
##
cakrabandho yathÃ
sak«amÃcakradiÓÃvilÃsivibhunà tigmÃæÓuhÃriÓriyà viÓrÃmak«aïaviÓvaraÇgaviyatà kalpaæ yaÓo jyoti«Ã /
vidvatkÃntimavÃpa ya÷ praviÓadÃvirbhÆtaktsnÃgamÃæ mÃædhÃtà sa ca tadviÓe«avidu«o yÃti tvi«Ã nopamÃm // Ckc_6.*21 //
atra nemimÃrabhya ttÅyasminnantare camatkÃrajyotsneti ktinÃma /
saptame viÓvapatikaviriti tatkartnÃma /
navame nÃyakanÃma ca prakaÂÅkriyate /
ÃdiÓabdÃtpaÇabandhÃdaya÷ /
atra padmabandho yathÃ
sà ca mà k«apitabhÃvarÃk«asà sÃk«arÃvagatapÃdamÃrasà /
sÃrasà dayatu siÇgayaæ rasà sÃrayaæ gajavatÅ k«aïà ca sà // Ckc_6.*22 //
atra k«apitÃ÷ bhÃvena rÃk«asÃ÷ krÆrajanÃ÷ yayà sà k«apitabhÃvarÃk«asà daridrÅktakrÆrajanetyartha÷ /
sÃk«arÃvagatapÃdasÃrasà vidvaddhyÃtapÃdapadmà mà lak«mÅ÷ rasÃsÃraæ bhÆvi Óre«Âhaæ vastu yÃti prÃpnoti iti rasÃsÃraya÷ /
taæ siÇgayaæ siÇgabhÆpÃlaæ sÃrasÃdÃvÃsapadmÃdayatu bhajatu /
tathà gajavatÅ svÃdhÃradiggajavatÅtyartha÷ /
sà k«amà bhÆmiÓca /
anyadevaæ vidhamanusandheyam /
##
Ãdiyamakaæ yathà nÃyakasyaiva
sadayà sadayà buddhiravatÃravatà mama /
madhurà madhurÃnÃtha bhavatà bhavatÃdaram // Ckc_6.*23 //
atra caturïÃmapi pÃdÃnÃmÃdau pradhamÃk«arasahitaæ varïatritayamÃntaratamavyavthÃnena puna÷Órutamiti sarvapÃdÃdiyamakamidam /
evamanyepi dvipÃdÃdiyamakadalayorvyavahitÃvyavahitabhedÃ÷ svayamavagantavyÃ÷ /
madhyayamakaæ yathÃ
ghanayaÓonayaÓobhitasaægarotsukatama÷ katama÷ sahate ripu÷ /
bhavadasiæ vada siÇgamahÅpate paramayà ramayà bharitadyute // Ckc_6.*24 //
atra catur«vapi pÃde«u prathamÃk«araæ vihÃya madhyÃk«arayamakamÃntaramavya vadhÃnena puna÷Órutamiti sarvapÃdamadhyayamakamidam /
evamanye 'pi pÆrvapadasya bhedà nirÆpaïÅyÃ÷ /
antyayamakaæ yathÃ
yaÓasà saurabhavantaæ siÇgamahÅpÃla merudhÅra bhavantam /
suktÅktavasudeva÷ satataæ pÃyÃdvitÅrïaghanavasudeva÷ // Ckc_6.*25 //
he merudhÅra siÇgamahÅpÃla yaÓasà saurabhavantaæ yaÓassurabhiæ bhavantaæ suktÅktavasudeva÷ svajanmanà ktÃrthÅktÃnakadundubhi÷ deva÷ ÓrÅk«ïa÷ vitÅrïaghanavasu yathà tathà pÃyÃdityantyÃk«ara sahitamak«aracatu«Âayam pÃdadvaye puna÷Órutamiti dvipÃdÃntayamakamidam /
evamanye 'pi bhedÃ÷ svayamÆhyÃ÷ /
##
yathÃ
rambhe kiæ sakhi menake na sulabhÃ÷ kalpadrumÃïÃæ sraja÷ te svarge na hi santi kutra dharaïÅbhÃge kuta÷ kÃraïÃt /
dÃtu÷ ÓrÅanavotasiÇganpatestairdattahastÃÇgulÅr brahmà nirmitanÃnato nu dhanikÃ÷ sarve 'pi dhÃtrÅsurÃ÷ // Ckc_6.*26 //
atra rambhÃmenakayoruktipratyuktaya÷ spa«ÂÃ÷ /
##
tatra kriyÃgƬhaæ yathÃ
kpÃïakhaï¬itÃrÃtimaï¬alÃdhÅÓamaï¬ala÷ /
ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla vibhaveti samddhatÃm // Ckc_6.*27 //
atra he vibho samddhatÃmehÅti kriyÃpadasya vibhava iti saptamyà gopitatvamiti gƬhakriyÃpadatvÃt kriyÃgƬham /
yathà ca
kandarpakalpanÃkÃraæ ÓrÅsiÇgadharaïÅbhujam /
puramÃrge purandhrÅïÃæ niÓcalÃnayanäcalÃ÷ // Ckc_6.*28 //
atrÃpuriti kriyÃpadaæ purandhrÅïÃmiti padena gopitamiti kriyÃgƬham /
kÃrakagƬhaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpanÃsÅradhÃÂÅsÃdhvasasaæbhramÃt /
kva darÅ kva darÅtyadre÷ kÃntÃre raÂati sphuÂam // Ckc_6.*29 //
atra raÂatikriyÃyÃ÷ kartkÃrakabhÆtà are÷ kÃntÃ÷ kÃntÃra iti saptamyà gopitamiti kÃrakagƬhe«u kartgƬhamidam /
evaæ karmagƬhÃdayo dra«ÂavyÃ÷ /
saæbandhapadagƬhaæ yathÃ
ÓarÃnapÃÇgaÓrÅ rÃjan nÃbhikramati kevalam /
bhrÆvallÅlalitaiÓcÃpaæ tvatsevà sudÓÃmapi // Ckc_6.*30 //
atra e÷ kÃmasyeti sambandhapadaæ lalitairvilÃsairiti ttÅyà và (ttÅyayÃ?) gopitamiti saæbandhagƬhamidam /
pa«ÂhayÃ÷ kÃrakatvÃbhÃvÃt sambhandhagƬhasyÃtra pthaÇnirdeÓa÷ /
##
kamadarpayanmanobhÆ÷ kiæ narapativeÓma rÃjate nidhimat /
kÃmadhurà kathaya saÓe tvayaiva kathitaæ hi siÇgabhÆpÃla // Ckc_6.*31 //
atra manobhÆ÷ kamalobhayaditi praÓne kaæ brahmÃïam /
narapativeÓma kiæmiti praÓne kinnarapativeÓma, kuberaghamiti /
madhurà keti praÓne kÃmadhurà kÃmabhÃra iti cottarÃïi praÓnÃvayasyÃntara itÅdamanta÷praÓnam /
pratyÃnanaæ rÃjitagaï¬amadhyaæ subhÅ«aïaæ bhairavamastakaæ kim /
tvayà naceduttaramapradattaæ rÃjan na jÃnÃti bhavÃn bhavantam // Ckc_6.*32 //
atra pratigaï¬abhairava ityuttarasya praÓnavÃkyÃntare pratÅyamÃnatvÃdida¤cÃnta÷ praÓnam /
bahi÷ praÓnaæ yathÃ
kÅdgbalaæ devavibho ÓuceÓca sambodhanaæ tvadripumaï¬ala¤ca /
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla vadottarÃïi pÆrvoktavarïabhayavddhiyogÃt // Ckc_6.*33 //
atra indrabalaæ saphali Óucisaæbuddhi÷ pavitreti tvadvipumaï¬alaæ vitrapaæ vitrasaditi và trÅïyuttarÃïi praÓnÃd bahireva mgyÃïi /
bahi÷ praÓnamidam /
ubhayapraÓnaæ yathÃ
yoginÃæ bhoginÃæ rÃjan ka i«Âastaæ na vetti ya÷ /
viparÅto harastena na j¤Ãto hi sahÃmbara÷ // Ckc_6.*34 //
atra rahovÃsa ityuttarasya pÆrvabhÃgo rahaÓÓabdo viparÅtaharaÓabdena praÓnavÃkyasyÃnta÷ pratÅyate /
uttarÃvayavo vÃsa ityayaæ bahireva mgyata iti bahiranta÷praÓnottarasya sthitatvÃdidamubhayapraÓnam /
##
iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃæ ÓabdÃlaÇkÃraviveko nÃma «a«Âho vilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
saptamo vilÃsa÷ /
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità saptamo vilÃsa÷ /
##
tatra jÃti÷
##
seyaæ dvidhà nisargatatkÃrabhedÃt /
Ãdyà yathÃ
asaktparidhÆlavÃladhÅn muhurÃkampitabaktrakandharÃn /
ripubhÆbhdupÃyanÅktÃn turagÃn paÓyati siÇgabhÆpati÷ // Ckc_7.*1 //
atra turagÃïÃmaya ... ... ... ... ... ... /
tÃtkÃlikÅ yathÃ
pÆrvÃÇgaæ lalitaæ nidhÃya mdule siæhÃsanopÃÓraye paÓyan bÃïamjÆktaæ savayasà smerairapÃÇgek«aïai÷ /
kurvan karïapuÂÅæ sudhÃrasamayÅæ vÃcaæ parÅk«ÃvatÃ- mÃsthÃnyÃmanavotasiÇganpati÷ pu«ïÃti netrotsavam // Ckc_7.*2 //
atra rÃj¤astÃtkÃlikasvarÆpÃvasthÃnakathanÃt tÃtkÃlikÅ jÃtiriyam /
##
atra kÃraïÃntarasaæbhÃvanà yathÃ
tanvanna bhÃravinatiæ phaïirÃjamÆdhrnÃæ kurvanna dhautaÓucitÃæ haraÓÃÂikÃnÃm /
badhrannanambara vitÃnamajÃï¬abhÃge ÓrÅsiÇgabhÆpa tava bhÃti yaÓovilÃsa÷ // Ckc_7.*3 //
atra vinatiÓucitvavitÃnÃnÃæ bhÃradhÃvanÃæÓukÃni hetutayà prasiddhÃni tÃni nirvartya yaÓaso dhÃvalyanairmalyabÃhulyÃnyanyÃni kÃraïÃni vibhÃvyanta itÅyaæ kÃraïÃntaravibhÃvanà /
svabhÃvavibhÃvanà yathÃ
anullikhitatÅk«ïÃgrà praj¤Ã ÓrÅsiÇgabhÆpate /
avÃsitasugandhaÅni yaÓÃæsi tava santatam // Ckc_7.*4 //
atra tÅk«ïatvasugandhitvayorloke ullekhanavÃsane prasiddhabhÆte iti nirvartya praj¤ÃyaÓaso÷ svabhÃvo 'pi vibhÃvyata itÅyaæ svabhÃvavibhÃvanà /
##
atra pravartakakriyÃviÓi«ÂakÃrakaheturyathÃ
pÃpakriyÃpaÂalakhaï¬anapaï¬itÃni puïyakriyÃpunarudÅraïapÆraïÃni /
saæpÃdayanti satataæ pramadaæ janÃnÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpacaritÃni mahÃdbhutÃni // Ckc_7.*5 //
atra nÃyakacaritÃnyevaæ bhÆtÃni pracÃnÃæ prÃgasata÷ santo«asya pravartanakriyÃyÃmÃvi«ÂÃnÅti kriyÃvi«Âo 'yaæ pravartaka÷ kÃrakahetu÷ /
sa evÃnÃvi«Âo yathÃ
avituraktabhaÇguæ siÇgabhÆpÃlamaules tribhuvanamapi siddhaæ kÅrtikallolinÅbhi÷ /
vi«amavi«amacak«urjÆÂakoÂÅraÓÇga- skhalanavalitaphenasvardhunÅspadhinÅbhi÷ // Ckc_7.*6 //
atra bhuvanaviÓadabhÃve kÅrtÃvanÃvi«ÂÃæ hetau ttÅyÃæ prayojayati /
na tu kartarÅti kriyÃnÃvi«Âo 'yaæ pravartaka÷ kÃrakahetu÷ /
nivartakakriyÃvi«Âa÷ kÃrakaheturyathÃ
pradhvaæsÃya prabhavatitarÃmugrasaÇgrÃmaraÇga- prÃmodÃgre pratibhaÂacamÆcakra durvikramÃïÃm /
siÇgak«oïÅpatirabhivahan ghoradaæbholipÃlÅ- jmbÃrambhaprakaÂanadhurà bandhurÃæ kha¬gadhÃrÃm // Ckc_7.*7 //
atra karavÃlaikasahÃyasya nÃyakasya pratibhaÂavikramadhvaæsanakriyÃkarttvenÃveÓÃdÃvi«Âo 'yaæ nivartaka÷ kÃrakahetu÷ /
sa evÃnÃvi«Âo tathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpakodaï¬ÃdatyÃrƬha guïadhvane÷ /
bhajanti nirguïÅbhÃvaæ vairastrÅkaïÂhabhÆmaya÷ // Ckc_7.*8 //
atra vairikulapÃlikÃkaïÂhasÆtranivartanakriyÃmanÃviÓan nÃyakakodaï¬adaï¬o hetau pa¤camÅæ prayojayatÅti kriyÃnÃvi«Âo 'yam nivartaka÷ kÃrakahetu÷ /
kriyÃvi«Âaprayojakahetu÷ yathÃ
kumÃre ÓrÅsiÇge jaladhiraÓanÃæ ÓÃsati mahÅ- mamaryÃdÃdhvastÃ÷ patanapariïÃhapratibhuva÷ /
adharmà nirmÆlà narakaparipÃkapraïidhayo vina«Âà duÓce«ÂÃ÷ kali kalu«apeÓÅparidhaya÷ // Ckc_7.*9 //
atra maryÃdÃdhvaæsÃdi«u kriyÃsu saptamÅvÃcyanaimittikÃdhikaraïakÃrakabhÃvena nÃyako 'yamÃviÓan prayojako bhavatÅti yathokta÷ /
sa evÃnÃvi«Âo yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itinÃthapÃrÓvamayatÃmaj¤ÃtapÆrvaæ hi na÷ tatsevÃbhyasanaæ vidheyamiti te pratyarthipthvÅbhÆja÷ /
vddhÃmÃtyajanÃnupÃæÓu vinayÃtsiæhÃsane sthÃpitÃn saæbaddhäjalayo bhajanti mahità stotraikacitroktaya÷ // Ckc_7.*10 //
atra nÅcairavasthÃnäjalibandhanastotrakaraïÃdirÆpÃyÃæ sevÃbhyasanakriyÃyÃmÃtmanyevÃtmana÷ samÃveÓo na saæbhavatÅti kriyÃnÃvi«Âo 'yamiti ÓabdÃbidheyaprayojako nÃma kÃrakahetu÷ /
##
tatra dvitÅyÃvÃcyo lak«akaheturyathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpatiæ prati ÓÅtakarakaravÃlakhaï¬itÃrÃtim /
saÇgarasÅmani vividhÃ÷ kÃtarace«Âà bhavanti vimatÃnÃm // Ckc_7.*11 //
atra kriyÃnÃvi«Âenaiva nÃyakenana vimatÃnÃæ bhayajanakakÃtarace«ÂÃ labhyante viÓe«yanta iti so 'yaæ lak«aïahetu÷ /
pratinà yoge dvitÅyÃmutpÃdayatÅti dvitÅyÃvÃcyo 'yam /
tadvatttÅyÃvÃcyo yathÃ
sÃdhÃraïÃÓrayayuje yudhi bandhutÃyÃæ paÓyanti rÃjÃcalarÃjadhÃnyÃm /
rÃjÃnamÃj¤Ãsahajena paurÃ÷ praphullasaugandhikaÓekhareïa // Ckc_7.*12 //
atra saugandhikaÓekharaæ darÓanakriyÃyÃmanÃviÓadeva rÃjÃnaæ j¤ÃpayatÅtÅtthaæbhÃvalak«aïattÅyayà vÃjyo 'yaæ j¤Ãpakahetu÷ /
caturthÅ vÃcyo yathÃ
ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃlapÃdasevà parÃÇmukha÷ /
akÃï¬e Óemu«Å rÃj¤Ãæ rÃjyabhraæÓÃya vairiïÃm // Ckc_7.*13 //
atrotpÃtabhÆtayà rÃj¤ÃmakÃï¬ato nÃyakasevÃparÃÇmukhÅbhÃvabuddhyà te«Ãæ rÃjyabhraæÓo j¤Ãpyate /
tenÃyamutpÃtena j¤ÃpyamÃna iti caturthyà vÃcyo j¤Ãpakahetu÷ /
saptamÅvÃcyo yathÃ
mà bhÆta pratirÃjakÃtpratimukhÃ÷ kÅrti vihÃyÃdhunà prÃïebhya÷ kva nuyÃta dhÆtamatayo bho÷ paÓyatÃsmÃniti /
ÓÃsatsu svapatÃkinÅ radhikte«vÃrƬhamandasmita÷ ÓrÅsiÇgak«itipo ripÆnabhimukho badhnÃti dossampada÷ // Ckc_7.*14 //
atra senÃdhipatÅnÃæ balÃnuÓÃsanakriyayà nÃyakasya prakÃÓanakriyà lak«yate /
##
tatra kÃryeïaiva samutpanno hetu÷ samakÃla÷ /
yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpa÷ kavitÃbhi«aÇgo raïÃÇgaïe vÅragururni«aÇgÃt /
bÃïÃn samÃkar«ati ÓÃtakoïÃn prÃïairarÅïÃæ samakÃlameva // Ckc_7.*15 //
atra kÃryapÆrvak«aïa varti kÃraïamityetadullaÇdhya kÃraïabhÆtasya bÃïÃkar«aïasya tatkÃryabhÆtasya vimataprÃïÃkar«aïasya ca samakÃlamevotpattikathanÃt samakÃlo nÃmÃyaæ gauïahetu÷ /
kÃryÃdanantaramutpanno heturviparyasta÷ /
yathÃ
paÓcÃnmu¤cati te ÓaÇga÷ koÓaæ ÓrÅsiÇgabhÆpate /
koÓaæ mu¤canti paurastyÃ÷ purastÃdeva bhÆbhuja÷ // Ckc_7.*16 //
atra pÆrvadikpÃrthivabhÃï¬ÃgÃratyÃgalak«aïasya kÃryasyotpatteranantaratvÃt kÃraïabhÆtasya nÃyakakha¬gamok«asyotpattikathanÃdiyaæ viparyasto nÃma citrahetu÷ /
yuktakÃryakÃrÅ heturyukta÷ /
tadviparÅto henurayukta÷ /
tau yathÃ
kpÃïabhogÅ tava siÇgabhÆpate karotvariprÃïasamÅrapÃraïÃm /
bhavatpratÃpÃtapavaibhavÃtkathaæ virodhinÃæ Óokatamisramedhate // Ckc_7.*17 //
atra prathamÃrdhe yatsarpÃïÃmucitaæ pavanapÃraïakÃryaæ tadeva ktamityayaæ yukto nÃma gauïahetu÷ /
uttarÃrdhe tejaso yaduktaæ tamovardhanaæ tadevaktamityatyukto 'yaæ gauïahetu÷ /
adhikaraïaheturasaÇgata÷ /
yathÃ
bhÆbhÃrastava dak«a bÃhuÓikhare mÆdhrnà natÃ÷ pÃrthivÃ÷ prÃgalbhyaæ tvayi siÇgabhÆvara paraæ vÅtatrapà vairiïa÷ /
aunnatyaæ tvayi garvitÃ÷ pratibhaÂa vyÃptÃntarik«ÃntarÃÓ citraæ kÃraïamekata÷ parigata÷ kÃryodayastvanyata÷ // Ckc_7.*18 //
atra nÃyakagatÃnÃæ bhÆbharaïÃdikÃraïÃnÃæ pratinÃyakagatÃnÃæ namratvÃdikÃryÃïÃæ vaiyadhikaraïyenÃsaæbaddhatvÃdasaÇgato nÃmÃyaæ gauïahetu÷ /
##
vastusvabhÃvaparÃhato 'heturyathÃ
rÆk«Ãhaæktayo na santi lalite bhedaæ gate na bhruvau dkkoïo 'pi na rÃgameti hasitaæ mandaæ ca nÃntarhitam /
d«ÂvÃpi pratigarjatÃæ k«itibhujÃæ saæraæbhagarbhakriyà mÆrtirdÃruïace«ÂayÃpyaviktà ÓrÅsiÇgapthvÅpate // Ckc_7.*19 //
atrÃtisaæraæbhapratinÃyakace«ÂÃvikaraïa samarthasyÃpi satatÃkÃrya (?) nÃyaka mÆrtisvabhÃvaprabhÃvaparÃhatà huækÃrÃdikÃlu«yarÆpaæ kÃryaæ notpÃdayatÅti so 'yaæ tathokta÷ /
dvitÅyo yathÃ
dossÃraæ samare«u siÇganpate÷ prÃyeïa jÃnannapi k«mÃpÃle«u bhavÃdÓe«vapi cirÃt tatpÃdasaæsevi«u /
ÓruïvannÃptajanoddhatÃæ giramapi prÃïeÓa dhÅmÃn bhavÃn tatsevÃæ na cikÅr«atÅti yadidaæ tahaiva duÓce«ÂitÃt // Ckc_7.*20 //
atra nÃyakadossÃraj¤ÃnÃdikÃraïÃnÃæ pratinÃyakagirà lak«aïakÃryakaraïasÃmarthye 'pi bhavitavyatÃparÃhataÓaktitvakathanÃt kÃraïÃntaraparÃhato 'yamahetu÷ /
nirƬhe sÃhitye sarasahdayÃnandasadane vadÃnye ÓrÅsiÇgak«itipatilake ti«Âhati pura÷ /
ktÃrtha÷ sarvÃrthe bhavati bhuvi ya÷ kaÓcana na cel lalÃÂe durlaæghà duritalipirasyaiva mahatÅ // Ckc_7.*21 //
atra vidyÃpak«apÃtavrata nÃyakaudÃryasya sakalÃrthi ktÃrthÅkaraïasÃmarthye 'pi yatra kutra cit kÃryasyÃnutpÃdakatve tadarthilÃlÃÂika durlipiparÃhatatvakathanÃdanyaparÃhato 'yamahetu÷ /
##
yathÃ
prÃj¤ai÷ prÃktanavÃsanÃparikarairvidvajjavopÃsanaæ tenÃpi pratibhà tathà madhurayà sÃhityasÃk«Ãtkriyà /
tatpro¬hÅranavotasiÇganpatessmerÃ÷ kaÂÃbhakramÃ÷ te lak«mÅradhikÃæ tathà ktadhiyÃæ siddhyet trivargodaya÷ // Ckc_7.*22 //
atra vidvajjanopÃsanÃdÅnÃmuttarottarahetubhÆtÃnÃmapi trivargodaye pÆrvapÆrvavyapek«ayà samucitanÃmeva kÃraïatvamiti pthak pthagasÃmarthyÃt kÃraïamÃlÃpyahetureva /
##
yathÃ
keyÆraratnamupalÃlayatà npeïa yatprÃrthitaæ nijasakhÅjanasannidhÃne /
ÓyÃmà payodharayuge paramÃdareïa tasyottaraæ ktavatÅ pulakaprarohÃn // Ckc_7.*23 //
atra keyÆranÃyakaratnasaækrÃntanÃyikÃpratibimbapayodharopalÃlanakaraïamiÇgitam /
tena nÃyakasya manoratho vidagdhayà nÃyikayà lak«yate sma /
nÃyikÃyÃÓca romäca ÃkÃra÷ /
tenÃÇgÅkaraïarÆpà svÃbhila«itacikÅr«Ã nÃyikÃyà vidagdhena nÃyakena j¤Ãyata itÅdamubhayavidhaæ sÆk«amam /
##
yathÃ
jambÆdvÅpe lasati nitarÃmandhradeÓo viÓe«a÷ Óreyastasmin bhavati nagaraæ rÃjaÓailÃbhidhÃnam /
tatrotkar«aæ kalayati sabhà siÇgabhÆpÃlamaule- ssÃrÃtsÃraæ vacanaracanaæ tatra tasyÃpi rÃj¤a÷ // Ckc_7.*24 //
atra ÃndhradeÓÃdÅnÃmuttarottarakrameïa sÃratvÃbhidhÃnÃduttaramidam //
##
atra ÓuddhastÃcvikavirodho yathÃ
dhanapradÃnaæ dvaviïÃrjanaæ ca sÃmrÃjyak«mÅrbhuvi bhÃratÅ ca /
dhÅvddhasevà navayauvanaæ ca ÓrÅsiÇgabhÆpe vilasanti nityam // Ckc_7.*25 //
atra dhanapradÃnÃrjanayo÷ tak«mÅsarasvatyo÷ vddhasevÃnavayauvanayoÓca virodhastÃcviko viviktaÓceti yathokta÷ /
grathitastÃcvikavirodho yathÃ
kiæ nirdve«akathasya daityahananaæ tatrÃpi kiæ nidrayà nidrÃlorurasi striyà kimatha sà nissaæbhavà syÃtkatham /
daityÃreriti tatpurÃïasamaye go«ÂhÅ«u vidvajjana- prau¬hokttÅrniÓamayya siÇganpati÷ smerÃnano jÃyate // Ckc_7.*26 //
atra virodhasyottarottaragrathanena grathito nÃmÃyaæ tacvavirodha÷ /
##
ÓuddhÃbhÃsavirodho yathÃ
brÆmahe siÇgabhÆpÃlaæ vayaæ saujanyapaï¬itam /
kÃmaæ vadati vÅrÃli÷ tamasaujanya paï¬itam // Ckc_7.*27 //
atra rÃjanyasaujanyayogarÆpo virodha÷ ÓabdaÓlo«amÃtreïa pratÅyate /
tacvatastu vÅrapaÇktirasaujanyapaï¬itaæ raïakuÓalaæ vadatÅti parihÃra÷ /
sa eva grathito yathà /
rÃj¤aste gurutà kathaæ bada guro÷ padmÃttatà syÃtkatham padmÃttasya ca ji«ïutà kathamaho ji«ïo÷ kathaæ saumyatà /
saumyasya k«itinandanatvamucitaæ loke kathaæ bhÆpate÷ ÓrÅsiÇgak«itinandantvamapi tallak«ïÅÓvarollÃsitam // Ckc_7.*28 //
atrottarottarasaækalanayà grathitasya Óle«amÆlatvÃdÃbhÃsatvaæ spa«Âameva /
kiæ bhÆpatitvaæ kuta÷ ÓrÅsiÇgak«itinandanasya tadidaæ lak«mÅÓvarollÃsitamiti /
##
tatra jÃte÷ jÃtikriyÃguïadravyairyathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlamano 'pi bhÆbht- padmÃkaro 'pi sphujapaÇkaÓe«a÷ /
khyÃto 'si bhogÅjanavatsalo 'pi bhÆmau suparvo 'pi ca sÃrvabhauma÷ // Ckc_7.*29 //
atra prathame pÃde meghaparvatajÃtyo÷ dvitÅye padmÃkarapaÇkaÓo«aïakriyayo÷ ttÅye sarvajÃtivatsalatpaguïayo÷ caturthe devajÃte÷ sÃrvabhaumanÃnro diggajalak«aïasya dravyasya cÃsaæhatiriti catvÃro jÃtivirodhÃ÷ /
kriyÃyÃ÷ kriyÃguïadravyavirodho
yathà kaviprÅtiæ kurvan tirayasi kaviæ nÅtinigame tava praj¤Ã tÅk«ïà racayati na bhedaæ ktadhiyÃm /
kalÃnÃtho 'pi tvaæ tyajasi nanu nabhatrapadavÅæ vicitraæ ÓrÅsiÇgak«itivara caritraæ tava param // Ckc_7.*30 //
atra kaviprÅtikaraïa kavitiraskaraïakriyayo÷ prathamapÃde dvitÅye tÅk«ïatvaguïabhedakriyayo÷ ttÅye kalÃnÃthanÃmna÷ candralak«aïadravyasya nak«atramÃrgatyajanekriyÃyÃÓca saÇgatiriti traya÷ kriyÃvirodhÃ÷ /
guïasya guïadravyÃbhyÃæ virodhe dvau bhedau /
tatra guïayorvirodho yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆpa nÃpi dvayamadana mekavk«ayaikasmin /
dÃk«iïyamuttaratvaæ bhavati tu nirtyapek«ayà bhavati // Ckc_7.*31 //
atra dak«iïatvottaratvayordvayorguïayorvirodha÷ /
guïadravyayoryathÃ
citraæ ÓrÅ siÇgabhÆpÃla tÃvakairarjunairapi /
bhÆyate yaÓasÃæ bndairmitranandanavatsalai÷ // Ckc_7.*32 //
atrÃrjunalak«aïadravyasya karïa vÃtsalyaguïasya virodha÷ /
dravyasya dravyeïa virodhe eka eva bheda÷ /
yathÃ
rÃjÃdrirÃjadÃtuvyÃæ (dhÃnyÃæ?) madhurÃyÃmapi sadà viÓÃlÃyÃm /
ÓrÅ siÇganpo dharaïÅæ mÃædhÃtÃpi praÓÃsti ktavÅrya÷ // Ckc_7.*33 //
atra prathamÃrdhe madhurÃyà viÓalÃnagaratvaæ dvitÅye mÃædhÃtu÷ ktavÅryatvamiti dravyavirodha÷ /
##
virodhabhede«vasaÇgato yathÃ
virÃjate madhyamalokabhÃgyaæ rÃjÃcale kaÓcana rÃjasiæha÷ /
yatprÃntadptÃptavatÃæ vilÅno mÃdÃtirekà ripuma¤jarÅïÃm // Ckc_7.*34 //
atra siæhÃntikamÃptÃnÃæ ku¤jarÃïÃæ madaÓo«o nasaægacchata ityasaægato nÃmÃyaæ virodhabheda÷ /
pratyanÅkaæ yathÃ
Órotuæ raæbhÃracanÃæ nirbharÃnandagarbhÃæ (?) prÃsÃde«u pratidiÓataÂinÅæ vÅk«ituæ jÃlamÃrge÷ /
citraæ siÇgak«itipa bhavata÷ kha¬gadhÃrà nimagnà nidrÃmudrÃæ niravadhikathÃmÃÓrayanti dvi«anta÷ // Ckc_7.*35 //
atra vacanaÓravaïanirÅk«aïÃrthinÃæ niravadhinidrÃÓrayaïaæ pratikÆlatvenÃsaÇgatamiti pratyanÅkamapi virodha eva /
vi«amaæ yathÃ
diÓÃæ dukÆlaæ hasitaæ jayaÓriyà yaÓo vilÃsastava siÇgabhÆpate /
svabhÃvaÓuddho 'pi muÓe virodhinÃæ karoti mÃlinyataraÇgitÃæ diÓÃm // Ckc_7.*36 //
atra dhavalasya yaÓaso virodhimukhe«u yadatimÃlinyakaraïaæ tasya ca yÃdÓo 'pyupajÃyate tÃdgeva tadbhavatÅti prasiddhivai«amyÃt parasparÃsaÇgaterayaæ vi«amaæ nÃma virodha÷ /
athavà diÇmukhe«u viÓadÅkaraïaæ virodhimukhe«u malinÅkaraïa¤ca samavartanaprakÃro na bhavatÅti vai«amyÃdvi«am virodha÷ /
adhikaæ yathÃ
ÓrÅ siÇgak«itipo vahanniÓitadhÅ rÃkarïak«Âaæ dhanu÷ pratyaÓvaæ pratiku¤jaraæ pratinaraæ mu¤cannamoghÃn ÓarÃn /
yÃvanti dvi«atÃæ balÃni balavatyÃÓcaryameko 'pyasau tÃvadvà samameva tairabhimukhairadhyak«amÃlabhyate // Ckc_7.*37 //
atraikasyÃpi nÃyakasyÃnekairapi sainyai ranekadhà dÓyamÃnatve naikatvasaækhyÃviruddhasaækhyÃdhikyaæ pratÅyata ityadhikaæ nÃma virodhabheda÷ /
##
atra vidhisaæbhavo yathÃ
raicarlÅyak«itivara bhavadghora nÃsÅraghoÂÅ- koÂÅk«uïïak«ititalarajasyÃvtÃÓÃvakÃÓe /
syÃtsaæbhÃvyaæ tanuyavanikÃthannadÅpopamÃnaæ paryantodyatpariv¬ha Óikhà padmarÃgopalÃnÃma // Ckc_7.*38 //
atraivaævidhe rajasi sÃmantaÓikhÃmaïÅnÃæ tÃdÓÅ daÓà saæbhÃvyeti vidhessaæbhÃvyamÃnatvÃdayaæ vidhisaæbhava÷ /
ni«edhasaæbhavo yathÃ
somollÃsini pÃraÓÅkanpatau saædhÃnusaædhÃyake kanyÃratnasamarpaïÃd gajapatau saæbandhagandhaspÓi /
raicarlÃnvayaÓÃrÇiïaæ narapatiæ dra«Âuæ raïe sÃhasaæ saæbhÃvyaæ na hi gautamÅparisarak«udrak«amÃbhdgaïe // Ckc_7.*39 //
evaævidhanÃyakasaæraæbhasahanasÃhasaæ k«udrak«atriye«u na saæbhÃvyamiti ni«edhÃnni«edhasaæbhava÷ /
##
yathÃ
nirvÃtastaæbhitaurva dharaïisurakaraspaÓaæpÆtai÷ suÓÅlais tvaddÃnÃmbupravÃhaissahimahimanidhe siÇgabhÆpÃlamaule /
bhÃï¬ÃgÃrÃnyanarghairanudinamavate pÆrayatyai«a ratnair ityanyonyopakÃraprasmaravibhavau tvaæ ca vÃrÃæ nidhiÓca // Ckc_7.*40 //
atra nÃyakanadÅnÃyakayordÃnÃmbupravÃhapraÓastaratnasamudÃyÃbhyÃmanyonyopakÃrakabhÃvÃdanyonyamidam /
##
atrÃnyonyaikatà yathÃ
uddaï¬Åktapuï¬arÅkapaÂalaspa«ÂaprakÃÓaæ yaÓa÷ ca¤caccampakamitrarucirÃkÃra÷ pratÃpaÓca te /
pratyathik«itipÃlamandirabhuvi ÓrÅsiÇgabhÆpojjvalÃ- nyanyonya dyutimelanena bhavatar÷ sakÅrïavarïà iva // Ckc_7.*41 //
atra kÅrtipratÃpayor anyonyaæ vikÃryavikà rakabhÃvÃt pratÅkÃrapratÅteranyonyaikyatÃpyanyonya eva /
anyonyacÆlikà yathÃ
vidyÃÓriyà rÃjati vidyayà ÓrÅ÷ ÓrÅsiÇgabhÆpo vacasà Óriyà ca /
nayo 'pi sattvena nayena sattvaæ nayena sattvena yathà sa eva // Ckc_7.*42 //
atra vidyÃÓriyorvirÃjane parasparamupakÃryopakÃrakatayà vartamÃnayordvayornÃyakavirÃjamÃnakriyÃyà apakÃrakatvaæ yat seyaæ cÆlikopari vardhata ityanyonyacÆlikeyamanyonyabheda eva /
anyonyabhrÃntiryathÃ
lÅyante gahatnÃntare«u ÓanakairÃnmaik«aïÃÓaÇkino bhÆpÃlÃn bhavadÅya sainikadhiyà vÅk«yÃdhvagÃn vairiïa÷ /
tÃnÃlokya malimlucà iti dhiyà pÃrÓvadvayÃlokina÷ sannaddhÃstvaritaæ prayÃnti pathikÃ÷ ÓrÅ siÇgapthvÅpate // Ckc_7.*43 //
atra kÃntÃrasa¤cÃriïÃæ nÃyakavirodhinÃæ pathikÃnÃæ parasparamuddeÓyoddeÓakatÃbhÃvÃt pratÅkÃrapratÅteranyonyabhrÃntiranyonyabheda eva /
##
vyatyayavatÅ mukhyà yathÃ
sujanamayati lak«ïÅrdurjanÃnujjhati ÓrÅ÷ vrajati layamadharmo vardhate dharmamÃrga÷ /
avitari maïigarbhÃmacyutasyÃvatÃre Óritabudhaparicarye siÇgabhÆpÃlavarye // Ckc_7.*44 //
atra nÃyakarÃjye sujanadurjanayorlak«mÅparivtti÷ /
dharmÃdharmayorlayaparivttiÓca mukhyata eva pratÅæyata iti vyatyavatÅ mukhyà nÃma parivttiriyam /
vyatyayavatÅ gauïÅ yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆpayaÓasà yad pÃktamindumÃlinyam /
bhavati hi tadeva lak«yaæ vimatak«itipÃlavadanakamale«u // Ckc_7.*45 //
atra nÃyakayaÓasÃpÃktasya candrakalaÇkasya virodhinaranÃthavadane«u lak«yamÃïatvaæ tadidamanupapadyamÃnatayà na mukhyamiti gauïÅyaæ vyatyayavatÅ parivtti÷ /
mukhyà vinimayà yathÃ
ÓrÅ siÇgak«itipÃlajaitrapaÂahadhvÃnÃnu sandhÃyino dhÃvanto nijarÆpagopanakte pratyarthipthvÅbhuja÷ /
dattvà vyÃdhakulÃya maï¬anabharaæ keyÆrahÃrÃdikaæ gu¤jÃbÅjavibhÆ«aïÃni vinayÃtkrÅïanti hÅnÃnyapi // Ckc_7.*46 //
atra maïigu¤jÃvibhÆ«aïayorvinimayayo÷ mukhyatayaiva saæbhavatÅti vinimayavatÅyaæ mukhyà nÃma parivtti÷ /
saiva gauïÅ yathÃ
vakretarÃbhivyavahÃradak«Ã ÓrÅ siÇgabhÆpÃla tavÃsidhÃrà /
pradÃya kampaæ ripubhÆpatÅnÃæ saptÃÇgarÃjyaÓriyamÃdadati // Ckc_7.*47 //
atra nÃyakakha¬ge ripubhÆpatÅænÃæ svakampapradÃnaæ tebhya÷ saptÃÇgarÃjyaÓriyÃmÃdÃnaæ ca mukhyà vttyà na saæbhavatÅti gauïavinimayà nÃma parivtti÷ /
##
tatra pÆrvà nidarÓanà yathÃ
paraæ kurvanti pÃru«yaæ durjanà rÃjavallabhÃ÷ /
ÓrÅ siÇgabhÆpakha¬go 'yaæ paramarmaiva kntati // Ckc_7.*48 //
atra rÃjavallabhakrÆrajanad«ÂÃntasya pÆrvamuktatvÃt pÆrvà nÃma nidarÓanà /
uttarà yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆpacÃpaæ vidadhÃti virodhijÅvadroham /
namatÃmapi vakrÃïÃæ parasantÃpÃya rÃjakarïÃsakti÷ // Ckc_7.*49 //
atra rÃjasamÅpavartikuÂilajanavttÃntasya paÓcÃduktatvÃduttareyaæ nidarÓanà /
samà yathÃ
medinyÃæ gaganÃÇganÃÇgananato mandÃkinÅveïikÃæ veïÅto jalajÃtasaæbhavasabhÃsaugandhamÃrohati /
ÓrÅ siÇgak«itipÃlakÅrtilatikà tatsaæÓrayÃïÃæ nïÃæ Óaæsatyadbhatamuttarottaratayà jÃtÃnubandhodayÃm // Ckc_7.*50 //
atra nÃyakaparigraheïottarottarodayavata÷ kÅrtid«ÂÃntasya nÃyakÃÓritajanottarottaraunnatyalak«aïadÃr«ÂÃntikasya ca ÓaæsantÅti vartamÃnalak«aïaÓatra samakÃlamevoktatvÃdiyaæ samà nÃma nidarÓanà /
##
atra kathita sÃdÓyasvajÃtÅyavyatireko yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆmipatinà na tulÃæ prayÃnti viÓrÃïanakratubhuvo 'pi pare narendrÃ÷ /
nandanti tehi vidu«Ãæ kavitÃvilÃsai÷ so 'yaæ pratinandayati ca prakÃmam // Ckc_7.*51 //
atra nÃyakasya sajÃtÅyai÷ narendraissaha vitaraïe sÃdÓyamabhidhÃya pratiprÅïanahetubhÆtakavitÃvilÃsaviÓe«akathanÃdayaæ yathekta÷ /
sa eva pratÅtasÃdÓye yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆpa bhavadÅyaparigraheïa dharmÃya yadbalavate kavire«a bhÅta÷ /
krÅtÃdibandhumu«ità ca dadÃti bhÃgau tatte tulÃæ na dadhate prathame narendrÃ÷ // Ckc_7.*52 //
atra rakatvena (?) tretÃdvÃparamahÅnÃthajÃtisÃmye pratÅte nÃyakasya tadrÃjyacoritadhamabhÃvapratyarpaïapÃrabhÆta paripÃlanaviÓe«abhedakathanÃdayaæ pratÅtasÃdÓyasajÃtÅyavyatireka÷ /
kathitasÃdÓye svavyaktivyatireko yathÃ
ÓrÅ siÇgabhÆpÃla bhavÃn do«Ã bhÃve bhavÃniva /
ÓriyÃpunastvadanyastvaæ pratyahaæ vaÇghamÃnayà // Ckc_7.*53 //
atra nÃyakasya do«ÃbhÃve svenaiva tulyatÃmabhidhÃya pratyahaæ vardhamÃnayà turagÃdisaæpadà svasyaiva svato pratidinÃpek«ayà viÓe«akathanÃdayaæ kathitasÃdÓye svavyaktivyatireka÷ /
yadi pratÅyamÃnasÃdÓye svavyaktivyatirekasyodÃharaïaæ saæbhavati cÃrutÃæ pu«ïÃti và tadapi nirÆpaïÅyam /
kathitasÃdÓthe ekavyatireko yathÃ
ÓrÅ siÇgadharaïÅpÃla karuïÃvaruïÃlaya /
anudÃtà kathaæ tulyastava jÅmÆtavÃhana÷ // Ckc_7.*54 //
atra karuïÃnidhitvena kathitasÃdÓyayornÃyakavidyÃdharanÃyakayoruttaratraiva bhedakadharmakathanÃdayaæ yathokta÷ /
tatraivobhayavyatireko yathà nÃyakasyaiva vaæÓÃvalyÃm
saudaryo balabhadramÆrtiraniÓaæ devÅ priyà rukmiïÅ pradyumrastanayo 'pi pautranivaho yasyÃniruddhÃdaya÷ /
soyaæ ÓrÅpatirannavotanpati÷ kiæ tvÃnanÃmbhoruhe dhatte cÃru sudarÓanaÓriyamasau sarvÃtma hastÃmbuje // Ckc_7.*55 //
atra balabhadrasaudaryatvÃdibhirabhihitasÃdÓyayo÷ nÃyakarusmiïÅnÃyakayo÷ sudarÓanamukhatvaæ, sudarÓanakaratvaæ cedubhayagatabhedakadharmakathanÃdayaæ kathitasÃdÓya ubhayavyatireka÷ /
pratÅtasÃdÓye ekavyatireko yathÃ
mitramamitraæ kurvannarvÃga dvijarÃjakabalanavyagra÷ /
rÃhu÷ kathamupamÃnaæ ÓrÅsiÇganpÃlakha¬gadhÃrÃyÃ÷ // Ckc_7.*56 //
atra vivaïÃtvena (?) pratÅtasÃmyayo÷ saihikeyakakauk«eyakayo÷ pÆrvatraiva bhedakadharmakathanÃdayaæ yathokta÷ /
tatraivobhayavyatireko yathÃ
aÓe«abhogÃdhi«ÂhÃyÅ nistandrassiÇgabhÆpati÷ /
saÓe«abhogÃdhi«ÂhÃyÅ nidrÃlurnÅrajÃvara÷ // Ckc_7.*57 //
atra jagattrÃïadÅk«itatvena pratÅyamÃnasÃdÓyayo÷ nÃrÃyaïanÃyakayorubhayagatabhedakadharmakathanÃdayaæ pratÅyamÃnasÃdÓya ubhayavyatireka÷ /
kathitasÃdÓyena sadÓavyatireko yathÃ
rÃjÃdrisurarÃjÃdrÅ sakalyÃïau sadÃÓrayau /
ayaæ ÓrÅ siÇgabhÆpena rÃjate na tu vajriïà // Ckc_7.*58 //
atra kathitasÃmyayo÷ Óailayo÷ pratÅyamÃnasÃdÓyÃbhyÃmeva nÃyakatridivanÃyakÃbhyÃæ bhedakathanÃdayaæ tathokta÷ /
tatraiva visadÓavyatireko yathÃ
digdantÅnÃæ siÇgamahÅpateÓca samudbhavÃllokahitÃya kÃmam /
mÃtaÇgatÃyÃmapi te madÃndhà vaæÓonnatÃvapyayamastagarva÷ // Ckc_7.*59 //
atra lokahitatvena dikku¤jarÃïÃæ nÃyakaku¤jarasya ca sÃmyamabhidhÃya sadÓÃbhyomeva mÃtaÇgatvavaæÓonnatibhyÃæ madÃndhatvanirgarvatvÃbhyÃæ ca bhedakathanÃdayaæ kathitasÃdÓyo visadÓavyatireka÷ /
pratÅtasÃdÓye sadÓavyatireko yathÃ
ratvairayatnavimalairvibhÃti payasÃæ prabhu÷ /
ayaæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlo guïainairmalyamiÓritai÷ // Ckc_7.*60 //
atra gambhÅratvÃdinà pratÅtasÃmyayornÃyakanadÅnÃyakayo÷ kathitasÃdÓyai reva ratnairguïaiÓca bhedakathanÃdayaæ tathokta÷ /
tatraiva visadÓavyatireko yathÃ
nidrÃlau Órutivarjite vi«amukhe vakrÃæ dadhÃne satÅæ Óe«e nÆnamapÃyaÓaÇkihdayà sthÃtuæ samudveginÅm /
nistandre viÓadaÓrutau suvadane vakretarÃdhvakrame ÓrÅ siÇgak«itipÃlake vasumatÅ yÃti prati«Âhà parÃm // Ckc_7.*61 //
atra vidyÃparij¤ÃnamahÅbharaïÃdinÃpratÅtasÃmyayo÷ Óe«anÃyakaviÓe«ayorvisadÓanidrÃlunistandratvÃdibhedaka dharmakathanÃdayaæ pratÅyamÃnasÃdÓye visadÓavyatireka÷ /
##
daivikaæ samÃhitaæ yathÃ
ÓrÅ siÇgak«itipÃlasainikabhiyà bhÆbhdguhÃgÃhinÃæ kÃntÃre«u cikÅ«aætà nijapadaprastÃrasaæmÃrjanÃm /
nirvyƬhà sahakÃrità vidhivaÓÃdasmÃkamÃkasmikai÷ kulyÃk«Ãsalitakandarà parisaraprÃraæbhamaæbhodharai÷ // Ckc_7.*62 //
atra palÃyamÃnamÃrge«u nijapadapaÇktimÃrjanacikÅr«ÆïÃæ nÃyakavirodhinÃmÃkasmikavar«eïa tatsuni«pannamiti daivikaæ samÃhitam /
a¬haivikaæ yathÃ
var«ÃdiprathamaprabodhasamayÃcÃreïa padmÃlayÃ- dìhÃsighdanabhekumanaso vyÃjÃdanidrÃtyaja÷ /
daityÃrerupakÃrakÃraïatayà jÃgarti jÃgraddhiyà ÓrÅ siÇgasya vibho rdigantavijayaprasthÃnabherÅdhvani÷ // Ckc_7.*63 //
atra nidrÃvyÃjena lak«mÅgìhÃliÇganasya Óaithilyaæ cikÅr«atà bhagavatà lavdhasya padmÃlayÃtaÇkahetutayà sahakÃriïo nÃyakasannÃhanissÃïarÃïasya pauru«eyatayà tadidamadaivikaæ samÃhitam /
##
ÃlambanavatÅ yathÃ
autsukyÃdanavotasiÇganpaterÃkÃramÃlikhya sà nirvarïyÃyamasau mama priya iti premÃbhiyogabhramÃt /
ÃÓuddhÃya tatopastya tarasà ki¤cidvivttÃnanà sÃnÆnaæ sadarasmitaæ sacakitaæ sÃkÃÇk«amÃlokate // Ckc_7.*64 //
atra nÃyakÃnuraktÃyÃ÷ kasyÃÓcinnÃyakacitre ayaæ sÃk«ÃnnÃyaka iti pratÅte÷ seyaæ satatanÃyakÃnudhyÃnavÃsanÃbalena citrastha nÃyakÃkÃramÃlambya jÃyata iti saæskÃrajà sÃlambà nÃmabhrÃntiriyam /
nirÃlambà yathÃ
prÃcaï¬yaæ pratigaï¬abhairavavibhoralokya yuddhÃÇgaïe dÃvanto girikandarÃparisaraæ pratyarthipthvÅbhuja÷ /
doruddhÆtakarÃlakha¬galatikÃvyagraæ tamevÃntike prartyÃdra pratipÃdapaæ pratidiÓaæ paÓyanti paryÃkulÃ÷ // Ckc_7.*65 //
atra raïamukhe tÃdÓapracaï¬imÃnusandhÃyakaæ nÃyakaæ sÃk«ÃtktavatÃæ dvi«atà mavigatena vÃsanÃbalena nÃyakasÃdÓyÃlambanaæ vinÃpi ÓailÃdi«u yà nayakÃdipratÅti÷ seyaæ nirÃlaæbanà nÃma saæskÃrato bhrÃnti÷ /
##
Ãdyà yathÃ
nartuæ vächati dhÆrjaÂi÷ phaïadharÃsti«Âhanti paryantata÷ pratyutti«Âhati jÃhnavÅ na sahate mÃnÃgrahaæ mÃninÅ /
ser«yaæ paÓyati pÃrvatÅ kamalabhÆrÃliÇgituæ ce«Âate ÓrÅ siÇgak«itinÃthakÅrtimahimanyÃÓcaryadhuryodaye // Ckc_7.*66 //
atra sadÓadhÃvalyena yatprÃleyaÓailÃdirÆpe nÃyakayaÓasi tattadrÆpatayà pratibhÃnaæ seyamatattve tattvarÆpà bhrÃnti÷ /
dvitÅyà yathÃ
t«ïÃkrÃntà jalamiti dhiyà saæplave bhÃnubhÃsÃæ dhÃvaæ dhÃvaæ dhavaladhavalaæ dhÃnvinÅ«u sthalÅ«u /
k«Ãmak«Ãmà ripunpataya÷ siÇgabhÆpÃladhÃÂyÃæ satyÃkÃrÃnapi na payasÃæ viÓvasanti sma kÆpÃn // Ckc_7.*67 //
atra bahuÓo mgat«ïikÃpratÃritÃnÃæ nÃyakaparipanthinÃæ pÃramÃrthike«vapi jale«u na jalÃnÅti yà pratipatti÷ seyaæ tattvepyatattvarÆpà bhrÃnti÷ sÃdaÓyajanità bhrÃnti÷ /
##
atra bhrÃntiparamparà yathÃ
ÓÃkhÃsu prasavÃÓayà k«itiruhÃæ karpÆrakhaæ¬ÃÓayà peÂÅkÃmudare«u mohanavidherante duklÃÓayà /
ÓrÅsiÇgak«itinÃyakendra bhavato ghïanti siddhÃÇganÃ÷ lokÃlokadarÅparÅsahabhuvÃmÃkalpakalpaæ yaÓa÷ // Ckc_7.*68 //
atra siddhÃÇganÃnÃæ bahuÓo mÃlÃkrameïa nÃyakayaÓasi jÃyamÃnà prasavÃdibhrÃntireva brÃntiparaæparetyucyate /
bhrÃntiÓÇkhalà yathÃ
brahmà haæsadhiyÃnurajyati nabhogaÇgÃdhiyà te khagÃ÷ k«ÅrÃæbhodhidhiyà ca sà taÂavatÅ jyotsnÃdhiyà cÃmbudhi÷ /
sà kÃnti÷ Óaradindumaï¬aladhiyà tvatkÅrtimavyÃhatÃæ ÓrÅ siÇgak«itinÃtha sÃdhujanatÃsaækalpakalpadruma // Ckc_7.*69 //
atra bhrÃntÅnÃmuttarottaraæ ÓÇkhalÃnyÃyeæna saækalanÃdiyaæ bhrÃnti÷ ÓÇkhalà nÃma bhrÃntereva bheda÷ /
#<Æhà vitarka÷ sa dvedhà nirïayÃnirïayÃvadhi÷ // Ckc_7.32 //>#
atra nirïayÃnto yathÃ
asau kiæ kandarpa÷ kimayamamareÓÃnatanaya÷ kime«a÷ ÓrÅrÃma÷ kimayamalakÃnÃyakasuta÷ /
sakhi j¤Ãtaæ so 'yaæ yuvatinayanotpÃdakaphalaæ nidhÃnaæ bhÃgyÃnÃæ jayati khalu siÇgak«itipati÷ // Ckc_7.*70 //
atra kandarpÃdivitarkÃnantaraæ so 'yaæ nÃyaka iti nirïayakathanÃdayaæ tathokta÷ /
anirïayÃnto yathÃ
saævartapÃvakaÓikhà kimi kinnu jihvà mtyoriyaæ kimu yugÃntaktÃntadaæ«Ârà /
ityÆhyate samarasÅmani vairisainyai÷ ÓrÅ siÇgabhÆpakarakampitakha¬garekhà // Ckc_7.*71 //
atra kimidaæ kimidamiti vitarkayatà vimatasainyena seyaæ nÃyakakha¬gadhÃreti nirïayÃkathanÃdayaæ tathokta÷ /
##
yathÃ
nityaæ ÓrÅanavotasiÇganpateraÓrÃntaviÓrÃïana- ÓlÃghÃÓlokaktà ca dÃnarasike nÃkaukasÃæ nÃyake /
svardhenorvadane nisarganamanÃllajjÃnatirgopyate mandÃrasya ca bëpa vindupaÂalaæ ÓcyotanmadhÆlÅkaïai÷ // Ckc_7.*72 //
atra nÃyakavitaraïaÓlÃghayÃ÷ parÃbhÆtayo÷ kÃmadhenukalpavk«ayor jÃyamÃnalajjÃnatibëpapÆrÃ÷ svabhÃvamukhÃvanatipu«parasÃbhyÃæ sthagitamiti mÅlitamidam /
##
tatra sÃmÃnyaæ yathÃ
raicarlÅyakulÃvataæsa npate haæsÃ÷ praÓaæsÃnidhe Óli«Âadravyavivekino vijahati prÃvÅïyagarvaæ nijam /
vaktrÃntÃdgalitÃnmïÃlakabalÃn kÅlau tava brÃhnaïÅ prÃptÃdvaitakathÃnmanÃgapi paricchettuæ cirÃdak«amÃ÷ // Ckc_7.*73 //
atra kÅrtimïÃlayorekatvarÆpaæ sÃmÃnyamapi sadÓena sadÓasthaganamiti mÅritameva /
pihitaæ yathÃ
kasyÃÓicitkuca maï¬ale navavayomattebhakumbhadvaye d«Âiæ rÃgataraÇgitÃæ vidadhatà ÓrÅsiÇgabhÆmÅbhujà /
dÃk«iïyavratabhaÇgabhÅrumanasà devena vÃmabhruvÃ- manyÃsÃmapi sà tathaiva ktinà netrendriyeïÃrpità // Ckc_7.*74 //
atra prakaÂitasnehÃæ preyakÅæ paÓyato nÃyakasya yadanyÃsvapi tathÃvidhakaÂÃk«avyÃpÃriïa svakÅyabhÃvaka prakhyÃkachÃkavihitaæ [bhÃvapracchÃdanaæ vihitaæ (?)] tadidaæ pihitamiti kecidÃcak«ate /
tadapi sahajÃnu rÃgad«ÂivyÃpÃrasya sÃdhitÃnurÃgad«ÂivyÃpÃreïa sthaganamiti mÅlitameva /
tadguïo yathÃ
patraprÃyalatÃpratÃna ktà niku¤jai÷ palaÓottare (?) svacchÃsu sphaÂikasthalÅ«u dhavalak«oïÅrajolepanÃ÷ /
ÓoïagrÃvasu gairikendradayujo vidve«iïastatk«aïÃt lak«yante na hi siÇgabhÆpaticamÆnÃsÅradhÃÂÅbhaÂai÷ // Ckc_7.*75 //
atra nÃyakadve«iïÃæ niku¤jÃpu¤jÃdiguïasamà Órayaïena sthagitamiti tadguïamÅlitameva /
siÇgak«mÃpatikÅrtibhirdhavalite lokatraye svaprabho÷ kaïÂhena vyatikÃlakÆÂaghaÂanÃjÅrïena h«Âà gaïÃ÷ /
varïe 'pi pratikÆlatÃæ vijaharÅ patyu÷ priyà pÃrvatÅ pÆrïendor api mudrità janatayà rƬhà kalaÇkaprathà // Ckc_7.*76 //
atrÃtadguïÃnÃmapi kÃlakaïÂha.... ....yadvikÃrà vi«karaïaæ so 'yamatadguïa iti vyÃcak«ate /
tadasmin mate 'pi kriyÃkÃraïÃnÃmasÃmarthyÃdahetvalaÇkÃra eva /
##
yathÃ
saætrÃsÃdupavindhyakÃnanabilai÷ paryantaniryanmadhu- srotaskà parilokya gaï¬ad«ado vyÃmÃvakÃÓaspÓa÷ /
uddaï¬apratigaïjabhairavahtÃ÷ pratyarthibhi÷ pÃrthivai÷ smaryante nijagandhabandhuraghaÂÃ÷ tÂyatkaÂagranthaya÷ // Ckc_7.*77 //
atra gaï¬aÓailadarÓanena tatsadÓÃnÃæ nÃyakÃpahtÃnÃæ nijagajendrÃïÃæ yà smtisso 'yaæ smtyalaÇkÃra÷ /
##
yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itinÃyakena vidu«Ã tattatkalÃpaddhate÷ lokasyÃÇgÃnyaktyasau«ÂhavakalÃmaÇgo«u sandhitsatà /
yadyatsaævihitaæ raho vitanute tattatpratÅpakramaæ, praj¤ÃÓÅtavatÅ vivekacaturà kÃcitkuraÇgek«aïà // Ckc_7.*78 //
atra nÃyakasya yo 'yaæ sau«ÂhavopadeÓapravtti÷ tayorpaÂadvayoranyonyasparÓanasukhopameya prÃyÃdityayaæ bhÃvÃlaÇkÃra÷
yathà ca
kalyÃïaÓÇgapayasà pari«ektukÃmà vak«a÷sthalaæ navavasantavihÃrakÃle /
atyÃnatena Óirakecchati siÇgabhÆpe tanmÃninÅ na vijarÃti jahÃti bëpam // Ckc_7.*79 //
atra vak«asi salilasekaæ nÃyaka÷ Óirasi yatsamÅhitavÃn nÃyikayà tatÓÇgasalilaæ na muktam kintu bëpamiti yattadatra nÃyakasya hdaye kÃcidanyà hdayavallabhaà vasatÅti bhÃva÷ /
##
yathà atraivodÃharaïe yathà nÃyakasyÃyamabhiprÃya÷ /
mama hdaye sthitÃæ tvÃmeva tvaæ kimiti sektumicchasi /
yadi priye mÃæ sektumicchasi tarhi Óirasi si¤ceti /
tadÃparasyà sthitiÓaÇkayà na sektavyo 'yamiti yo 'yaæ nÃyikÃyÃ÷ pratÅptotkaïÂhÃæ bodhayatÅtyarthÃpattiriyam /
evaæmitarapramÃïasiddhÃrthÃnupapattihetukÃrthÃpatti÷ svayamÆhanÅyà /
iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅ siÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃraÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃmalaÇkÃraviveko nÃma saptamovilÃsa÷ //
______________________________________________________________________________
a«Âamo vilÃsa÷
camatkÃracandrikà viÓveÓvarakavicandraviracità a«Âamo vilÃsa÷
ubhayÃlaÇkÃranirÆpaïam
#<Óabdebhyo ya ivÃdibhya upamÃdi÷ pratÅyate /
viÓi«ÂÃrtha÷ kavÅnÃæ tà ubhayÃlaÇktayo matÃ÷ // Ckc_8.1 //
upamà rÆpakaæ sÃmyaæ saæÓayoktirapahnu nuti÷ /
samÃdhyukti÷ samÃsoktirutprek«Ãprastutastuti÷ // Ckc_8.2 //
satulyayogito laÓa÷ sasahokti ssamuccaya÷ /
Ãk«epÃrthÃntaranyÃsau saviÓe«Ã pari«kti÷ // Ckc_8.3 //
dÅpanakramaparyÃyÃtiÓayaÓle«abhÃvanÃ÷ /
saæsÂa«Âiriti nirdi«ÂÃstÃÓcaturviæÓatirbudhai÷ // Ckc_8.4 //
prasiddheranurodhena sÃdÓyaæ yatra dharmata÷ /
pratÅtaæ kathitaæ và syÃdarthayorupamà hi sà // Ckc_8.5 //
padavÃkyaprapa¤cÃkhyairbhedaistredhà bhavediyam /
padopamà dvidhà tatra samÃsÃt pratyayÃdapi // Ckc_8.6 //
tatrÃdyà ca caturbhedà j¤eyà sarvasamÃsgà /
antargatadyotakÃrthà tulyadharmÃrthagarbhità // Ckc_8.7 //
antarbhÆtobhayÃrthà cetyÃsÃæ lak«yaæ pradarÓyate // Ckc_8.8 //>#
ÃÓÃkÃÓÃvakÃÓaprasmarayaÓaso bhÃgyasaubhÃgyarÃÓe÷ raicarteyÃnvayendo raghupatisadÓa÷ kaumudÅkÃntakÃnte÷ /
bÃhau Óe«ÃhidÅrghe jalajakaratale bhÃti viÓvaæbhareyaæ krudhyatkÃlÃhidaæ«ÂrÃæ mukhavikaÂamukhÅæ kha¬garekhÃæ dadhÃne // Ckc_8.*1 //
atra krudhayadityÃdipade upamÃnasyÃhidaæ«ÂrÃmukhasya tulyadharmasya vikaÂatvasya kha¬gamukhasyopameyasya casvasvaÓabdairabhidhÃnena dyotakÃrthasya pratibhÃnÃt sarvamupamÃnopameyatulyadharmadyotakaæ samÃse saæbhavatÅti sarvasamÃsà nÃmeyaæ padopamà /
Óe«ÃhirivadÅrgha÷ Óe«ÃhidÅrgha ityatra dyotakÃrtha upamÃnÃni sÃmÃnyavacanairiti samÃsenokta iti seyamantargatadyotakÃrthà nÃma samÃsapadopamà /
jalajamiva tÃmraæ karatalaæ yasyÃyaæ jalajakaratala ityatrÃnyapadÃrthaæsamÃsa evadyotakatulya dhayorantarmarbhÆtatvÃdiyamantarbhÆtobhayÃrthà nÃma samÃsapadopamà /
##
tatropamÃnÃrthapratyayà yathÃ
rÃj¤Ã ÓrÅsiÇgabhÆpÃlabÃhunà bahurÃhuïà /
kalpapÃdapakalpena pÃlità lalitena bhÆ÷ // Ckc_8.*2 //
atra yadyapi rÃhuriva rÃhu÷ kalpapÃdapa iva kalpapÃdapa iti cÃbhedopacÃravyÃvttyà rÃhukalpaÓabdayorupamÃnabhÃvinorapyupameye bÃhau vtti÷ /
tÃbhyÃæ ca yadyapi svÃrthe eva bahuckalpappratyayau bhavata÷ tathÃpi yathà ÓÆrÃdibhya utpadyamÃnÃstarabÃdaya÷ ÓauryasyaivÃtiÓayamavagamayanti na puna÷ÓauyaÓriyasya tadvadimÃvapi guïabhÆtamevopamÃnÃrthaæ bruvÃte iti seyamupamÃnÃr thapratyayà nÃma pratyayopamà /
upameyÃrthapratyayo yathÃ
kalyÃïÃcalakÃrmukopama samitsaæraæbhajmbhÃnidhe ÓrÅsiÇgak«itinÃthamaï¬anamaïe durvÃradÃeærvikram /
pÃrÃvÃrabirÃviïÅ«u vijayaprasthÃnabherÅ«u te kÃkakroÓi kuraÇgadhÃvi ca kulaæ vidve«iïÃæ jÃyate // Ckc_8.*3 //
atra pÃrÃvÃrà iva rudanti pÃrÃvÃravirÃviïya ityatra kartaryupamÃna iti sÃmÃnÃdhikaraïyena kartavye ca pratyaye upameyÃrthapratyayà nÃma padopamà /
anayaiva bhaÇgayà kÃkakroÓikuraÇgadhÃvÅtyatrÃpi dra«Âavyam /
dyotakÃrthapratyayà yathÃ
kalyÃïaÓailavadupÃÓritapÃrijÃte ÓrÅsiÇgabhÆpatilake kaÂakapradÅpe /
puïyakriyÃbhiranuvÃsaramedhamÃnà recarlasantativadeti mahÅ prati«ÂhÃm // Ckc_8.*4 //
atra kalyÃïaÓailo meru÷ tadvadityatra tatra tasyevitÅbÃrthe vati÷ /
recarlasantativadityatra tu tena tulyaæ kriyà cedvatiæriti dyotakÃrtha eva na punastulyakriyÃrtha iti dyotakÃrthapratyayà nÃma padopamà /
tulyadharmÃrthapratyayà yathÃ
uddaï¬apratigaï¬habhairavavibho rajyatkaÂÃk«e ru«Ã gehÅyanti virodhinÃæ giriguhà stalpÃyate ÓÃdvalam /
saudhÅyanti taÂe ca te kapicamÆcÃraæ caranto vane paÓyanti prabhudarÓamugraÓabarÃneïÅsutÅyanti ca // Ckc_8.*5 //
atra gehÃnÅvÃcaranti gehÅyantÅtyatra kyac pratyaya upamÃnÃdÃcÃra iti kriyÃviÓe«alak«aïe tulyadharmÃrtha eva samutpanna iti seyaæ tulyadharmÃrthapratyayà nÃma padopamà /
saivÃdhikaraïakyacà yathà atra saidha iva Ãcarati saudhÅyantÅtyatrÃdhÃrakyacpratyayo 'pi tulyadharmÃrtha eveti seyaæ tÃdÓÅ /
saiva kriyayà yathà uddaï¬apratigaïjabhairava bhavadbÃïà raïe vidbi«Ãæ bhetÃlanti halÃhalanti dahanajvÃlanti kÃlanti ca /
ÓrÅsiÇgak«itipÃla pÃlitaguïa tvatkÅrtivisphÆrtayo nÅhÃranti haranti nirjaravarÃhÃranti hÃranti ca // Ckc_8.*6 //
atra bhetÃlantÅtyÃdi«u kriyÃsu tadivÃcaratÅtyÃcÃralak«aïatulyadharmÃrthe kvibuptanna iti seyamapi tulyadharmÃrthapratyayà nÃma padopamà /
##
yathÃ
yathà rÃkÃcandre sakalajagadÃnandajanane saroje gaure bà surabhitadaÓÃÓÃpari«adi /
mahÃratnollÃsinyurasi danujÃreriva ruciæ parÃæ dhatte siÇgak«itipa bhavatÅ ÓrÅratitarÃm // Ckc_8.*7 //
atropamÃnopameyadyotakatutyadharmarÆpaiÓcaturbhiraÇgai÷ saÇgateriyaæ padÃrthasÃmyavatÅ pÆrïà vÃkyopamà /
##
atra tulyadharmalopavatÅ yathÃ
ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla tava kÅrtiparaæparà /
spardhate candrikÃpÆrairdptà balavadÃÓrayÃt // Ckc_8.*8 //
atra tulyadharmasya dhavalimÃderanabhidhÃne 'pi prasiddhibalenopamÃnopameyabhÃvasya pratÅteriyaæ tulyadharmavatÅ vÃkyopamà /
saiva dyotakalopavatÅ yathÃ
ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla ratnasÃnurbhavÃnapi /
jyotirvirÃjatkaÂakau kalyÃïÃkÃraÓobhinau // Ckc_8.*9 //
atra ivÃdidyotakamantareïÃpi ratnasÃnunÃyakaratnayorupamÃnopameyayoritaretarayoginaikaÓe«eïa tadviÓe«aïayossamudÃyenana ca dvayo÷ sÃdÓyaæ pratÅyata itÅyaæ dyotakalopavatÅ nÃma padÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà /
nÃtra Óle«aÓaÇkà /
siddhasÃdÓyayo÷ tantreïÃbhidhÃnaæ Óle«a÷ /
sÃdsyaæ punarupamÃnopameyabhÃvavivak«Ã /
tena Óle«asya dyotakalopopamÃyÃÓca viviktavi«ayatà vyakttaiva /
ubhayalopavatÅ yathÃ
na karpÆrà na nÅhÃrà na ca ÓÃradacandrikÃ÷ /
kintu sphuranti ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃlakÅrta÷ // Ckc_8.*10 //
atra tulyadharmadyotakÃbhyÃæ vinÃpi nÃyakakÅrti«u karpÆrÃdibhrÃntipratyÃkhyÃnenaiva tadupamÃnopameyabhÃvapratÅteriyamubhayalopavatÅ nÃma padÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà /
kecidenÃæ trilopavatÅmapi manyanete /
upamÃnopameyayoranyatarakathane kasya sÃdharmyamityasaæmatamityasmÃkam /
##
ekadyotakà yathÃ
siæhÃsane rÃjati siÇgabhÆpo vak«asthalÃndolitatÃrahÃra÷ /
ÃlambadÅrghastabhakÃbhirÃma- staÂe sumeroriva kalpavk«a÷ // Ckc_8.*11 //
atra merutaÂa siæhÃsanayo÷ kalpavk«anÃyakayostabakahÃrayoÓca parasparamupamÃnopameya bhÃvavivak«ÃyÃæ viÓe«aïaviÓe«yabhÃvakalpanayà dvayoreva vÃkyÃrthayo÷ kalpitatvÃdekenaiva dyotakaÓabdena tayo÷ parasparamupamÃnopameyabhÃvo 'bhihita iti seyamekadyotakà nÃma vÃkyÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà /
anekadyotakà yathÃ
ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃlo bhÃsvÃniva mahodaya÷ /
hanti dhvÃntamivÃrÃtivrÃtaæ vyomnÅva saÇgare // Ckc_8.*12 //
atra vÃkyadvayaikatÃpattikÃmanayà kartu÷ karmaïo 'dhikaraïÃccopamÃnÃt pthak pthag dyotakaÓabda÷ kta iti seyamanekadyotakà nÃma vÃkyÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà /
dyotakahÅnà yathÃ
devÃnÃæ divi rak«aïÃya maghavà jÃgarti daæbholinà sÃdhÆnÃæ bhÆvi siÇgabhÆpatirayaæ kha¬gena ÓÃtÃsriïà /
ratnÃdau prathamo mudà viharate rambhÃdibhirvaibhavÃ- drÃjÃdrÃvitaro 'pi ropitayaÓÃÓÓuddhÃntakÃntÃjanai÷ // Ckc_8.*13 //
atra suranÃyakayo÷ svarlokabhÆlokayo÷ devabhÆdevÃnÃæ dambholikaravÃlayoÓca tulyaikaÓriyà samÃveÓÃdivÃdidyotakamantareïÃpi vÃkyÃrthÃnÃmupamÃnopameyabhÃvo gamyata ityayaæ dyotakaÓÆnyà nÃma vÃkyÃrthasÃmyavatÅ vÃkyopamà /
vaidharmyavatÅ yathÃ
avivekÅ na surabhivaccintÃmaïiriva na yÃti kÃÂhinyam /
ÓrÅsiÇgabhÆpatilako Óiva Óiva bhÆlokasaubhÃgyam // Ckc_8.*14 //
atropamÃnopameyadyotake«u stsu yoyamaviveko nÃma dharma÷ so 'yamupamÃna eva kavinà niyamyata itÅyaæ vaidharmyavatÅ nÃma vÃkyopamà /
##
tatra sakalopamà yathÃ
mainÃkapramukhairiva k«itidharairudbhrÃntadantÃvalai÷ kallolairiva ghoÂakairbhaÂavarairmÃtaÇganakrairiva /
raicarlÅyakulendunà svapatinà daityÃriïeva sphuÂaæ senà sindhuriva prayÃti nitarÃæ kenÃpi durlaÇghatÃm // Ckc_8.*15 //
atra sindho÷ senÃyÃÓca durlaÇghatayÃbhidhÅyamÃnasÃdÓyayorupamÃnopameyabhÃvavivak«ÃyÃæ yathà mainÃkÃdiÓailÃnÃæ mÃtaÇgÃdÅnÃæ samudrasenÃdharmÃïÃæ pratÅtasÃdÓyÃnÃæ pthak pthag dyotakaÓabdayogÃdativistareïÃvayavinoravayavÃnÃæ ca yathocitaæ sÃkalyena vÃkyÃrthayoraupamye bhaÇgi÷ seyaæ sÃkalyavatÅ nÃma praktirÆpà prapa¤cokti÷ /
ekadeÓavatÅ yathÃ
vilasati siÇganpÃlo nÃvakisalayasaæpuÂairivÃÇgulÅbhi÷ /
kusumairiva nakharucibhi- rviÂapayugaleneva bÃhuyugalena // Ckc_8.*16 //
atra kalpavk«anÃyakayorupamÃnopameyabhÃve vaktavye kalpavk«alak«aïamupamÃnaæ parityajya tadekadeÓena sahopameyaikadeÓo bÃhuyugalÃÓaæsÃvayavai÷ (kisalaya) kisalayakusumaissaha bhujayugÃÇgÃnyaÇgulya÷ nakharucayaÓca pthak pthag dyotakaÓabdaprayogÃdvistareïopamitÃnÅtÅyamekadeÓavatÅ nÃma praktarÆpà prapa¤copamà /
mÃlikà yathÃ
karpÆrairiva kaumudairiva kulai÷ kÃÓairiva svarïadÅ-kallolairiva kaitakairiva dalai÷ kÃdambayÆthairiva /
ÓrÅgandhairiva ÓÃradairiva ganai÷ ÓÅtÃæÓubiæbairiva vyÃptaæ siÇganarendrakÅrtivibhavai÷ trailokyamÃlokyate // Ckc_8.*17 //
atra nÃyakakÅrtirekaikaprakar«apratÅtaye mÃlikÃprakÃreïa karpÆrÃdibhirupamÅyata itÅyaæ mÃlikà nÃma praktarÆpà prapa¤copamà /
mekhalà yathÃ
praj¤eva kÅrtiramalà tava siÇgabhÆpa praj¤Ãpi kha¬ga iva tÅvratarà vibhÃti /
kha¬ga÷ pratÃpa iva ÓÃtravacittadÃhÅ prÃntÃn diÓÃæ bhajati kÅrtiriva pratÃpa÷ // Ckc_8.*18 //
atrÃbhidhÅyamÃnasÃdsyÃnÃæ praj¤ÃdÅnÃæ raÓanÃnyÃyena saækalayya saprapa¤catayà kathanÃtseyaæ mekhalà nÃma praktarÆpà prapa¤copamà /
##
tÃsu viparyÃsopamà yathÃ
koïe kutracidÃsatÃæ kariïiki kro¬Ãdaya÷ kecana prÃcÅnÃstadupÃÓrayÃnvayamamÅ do«Ãnna bhëÃmahe /
keyÆraæ smaragasmarasya Óayanaæ ÓaurergirÃæ ÓÃsità ÓrÅsiÇgak«itinÃyakena samatÃæ Óe«ÃhirevÃrhati // Ckc_8.*19 //
atra pratÅyamÃne dharaïÅdhaureyatve Óe«ÃdÅnÃmupamÃnatvaæ nÃyakasyopameyatvamiti marvÃdÃyÃæ varïanÅyasyÃtiÓayaæ vivak«atà kenÃpi vaktà viparyÃsÃdupamÃnopameyabhÃva÷ kalpita iti seyaæ viparyÃsopamà nÃma viktarÆpà prapa¤copamà /
ubhayopamà yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlaka sÃdhurak«Ã- mÃsadhuÓik«Ãæ ca vitanvataste /
anÅkinÅsindhurivÃnurundhe durlaæghyatÃæ sindhuranÅkinÅva // Ckc_8.*20 //
atra vÃhinÅnÃthanÃyakavÃhinyoranyonyamupamÃnopameyabhÃvavivak«ÃyÃmekatarapak«e prasiddhivaiktamitÅyamubhayopamà nÃma viktarÆpà prapa¤copamà /
utpÃdyopamÃno yathÃ
kÃlÃpÃæ yadakalpapÃdapamahÃÓÃkhà samÃlaæbate ÓrÅsiÇgak«itipÃlabÃhuranayà tulya÷ kpÃïojjvala÷ /
hemÃdrerupari sthite yadi vidhau pÃÓcÃtyagaurÃndhatà tacchatraæ ktaÓÃtakumbhakalaÓaæ jÃtopamÃnaæ bhavet // Ckc_8.*21 //
atra kalpapÃdapaÓÃkhÃyÃ÷ kÃlÃhisaækalpamutpÃdyÃnayà sakpÃïo nÃyakapÃïirupamÅyata iti seyamutpÃdyopamà nÃma viktarÆpà prapa¤copamà /
evamuttarÃrdhe 'pi yojanÅyam /
ananvayopamà yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpatiriva bhÃti ÓrÅsiÇgabhÆpati÷ /
akharvapratyarthimadavÃraïavÃraïe // Ckc_8.*22 //
atropamÃnopameyabhÃva ekasyaivÃnanvita itÅyamananvayà nÃma viktà prapa¤copamà /
##
tatra samÃsavadrÆpakaæ yathÃ
dhÃrà siÇgamahÅpÃlakaravÃlapayomuca÷ /
nirvÃpayati vÅrÃïÃæ pratÃpadavapÃvakam // Ckc_8.*23 //
atra sÃdÓyÃdi vivak«ÃyÃmabhedopacÃreïopameyasya karavÃlasya payomugiva payomugiti payomukpayodanirÆpaïÅyatve sÃmÃnyevÃdya prayogÃdupamÃrthastirobhÆta÷ samÃsaÓca kta iti tadidaæ samastaæ nÃma praktiÓabdapradhÃnarÆpakam /
vyastaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itinÃyakasya yaÓasÃæ candreïa sÃndrà ruci÷ yatprÃptà tapanaæ pratÃmapabhito loke tadatyadbhutam /
evaæ nÃticamatktaæ tadanayoratyantamÃÓli«yator ÃpatyÃtithayo bhavanti yadamÅ pratyarthipthvÅbhÆja÷ // Ckc_8.*24 //
atra yaÓaso candreïa pratÃpaæ tapanamiti dvayorupamÃnayorupameyaÓabdasÃmÃnÃdhikaraïyÃdupamÃnÃrthastirohita÷ samÃsaÓca kta iti samastaæ nÃma praktaÓabdapradhÃnaærÆpakam /
samÃsÃsamÃsarÆpamubhayaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla bhavatkpÃïo daæ«Ârà bhujÃdaï¬abhujaÇgamasya /
virodhirÃjanyakamindubimbaæ hÅnaæ yaÓaÓcandrikamÃvidhatte // Ckc_8.*25 //
atra bhujÃbhujaÇgamasya samastatvaæ daæ«Âretyasamastamiti tadidamubhayaæ nÃma praktiÓabdapradhÃnaæ rÆpakam /
saviÓe«aïaæ yathÃ
antaæruddhÃntasa¤cÃraÓrÅsiÇganpamandaram /
bhavati dvi«atÃæ sainyaæ pÅyÆ«amadhanÃæbhudhi÷ // Ckc_8.*26 //
atra nÃyakamandarak«ubhitaviÓe«aïamiva viÓi«Âaireva vÃhinÅnÃthavairivÃhinyo rÆpaïamiti saviÓe«aïaæ nÃmedaæ praktiÓabdapradhÃnarÆpakam /
atra paramparà yathÃ
guïaketudukÆlapaÂÂikà trijagatsaudhasudhÃvalepanam /
tava siÇgamahÅpate yaÓa÷ sujanÃæbhonidhipÆrvacandramÃ÷ // Ckc_8.*27 //
atra guïÃnÃæ ketutayà rÆpaïaæ prathamam /
tatsaæbandhitayà dukÆlapaÂÂikà dvitÅyam /
tasyà yaÓasà ttÅyam /
iti seyaæ paraæparà nÃma viktaÓabdapradhÃnarÆpakam /
tadidaæ vaidharmyeïÃpi saæbhavati /
yathÃ
vidanta giri kuliÓadhÃrà kalimaladadahana navapayodharadhÃrà /
vilasati kaÂÃk«arekhà tava siÇgak«itipa kalpavk«asurekhà // Ckc_8.*28 //
etadeva rupakasya rupakahetutayà rÆpakahedurupakamiti kecidÃcak«ate /
tadapi nÃma vaiktameva /
mekhalà yathÃ
rÃja kumÃra dviradairdviradaæ ÓilÃbhiÓÓilà Óikhà saudhai÷ /
saudhavimÃnairlalitai÷ kalità rÃjÃdrirÃjadhÃnÅyam // Ckc_8.*29 //
atra rÃjakumÃradviradÃdÅnÃæ rÆpakÃïÃæ raÓanà nyÃyÃduttarottarasaækalanyà rÆpitatvÃdiyaæ mekhalà nÃma viktaÓabdapradhÃnaæ rÆpakam /
tadidaæ ÓÇkhaleti kecidÃcak«ate /
tannÃmabhemÃtram /
mÃlikà yathÃ
cƬÃratnaæ npa«ari«adÃmarthinÃæ pÃrijÃto rak«ÃlÃsa÷ sucaritavatÃæ bhÃgyarÃÓernidhÃnam /
lÅlÃraÇgo varatanudÓmar (?) galà durnayÃnÃæ siÇgak«oïÅtalapatirayaæ rÃjate rÃjaÓaile // Ckc_8.*30 //
atra ekasminnava nÃyake mÃlikÃprakÃreïa rÆpakÃïÃæ nirÆpaïÃdidaæ mÃlikà nÃma viktaÓabda pradhÃnaæ rupakam /
rÆpakarÆpakaæ yathÃ
kpÃïavatrlÅbhujago ÓrÅsiÇgadharaïÅbhuja÷ /
aÓe«aæ gnasate vairirÃjaratnendumaï¬alam // Ckc_8.*31 //
atra vallÅtvenÃropitasya kpÃïasya bhujagatayà rÆpaïÃdidaæ rÆpakarÆpakaæ nÃma viktaÓabdapradhÃnarÆpakam /
tadetaccatu«Âayamapi paraæparÃdivaiktena nibaddhamiti viktamityucyate /
##
tatra sakalaæ yathÃ
ni«yandamÃnasarasoktimarandasÃraæ vistÃrilocanapalÃÓaviÓe«aramyam /
ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavadÅyamukhÃravinda- madhyÃsyate kamalayà paramÃdareïa // Ckc_8.*32 //
atra nÃyakamukhÃravindÃvayavinopamÃnopameyau kathitasÃdÓyai÷ sarasoktimarandalocanapalÃÓai÷ svÃvayavaissaha yathÃvivak«itaæ sÃkalyena rÆpitÃviti tadyogyavastvÃdhÃratvakathanÃdasyaiva prÃdhÃnyamiti ca tadidaæ sakalaæ nÃmÃÇgipradhÃnamarthapradhÃnaæ rupakam /
vikalaæ yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlamukaæ smitajyotsrÃmanoharam /
bhujyannÃnanusaædhatte vikasannayanotpalÃn // Ckc_8.*33 //
atra smitajyotsnayoravayavayo÷ nirÆpaïaæ nirÆpyÃvayavena pÆrïendulak«aïasyopamÃnasyÃnabhidhÃnÃt tadidaæ vikalaæ nÃmÃÇgipradhÃnaæ rÆpakam /
rÃjahaæsopasevyena rÃjakÅrtibisaÓriyà /
padmÃkareïa bhavatà bhÆyate siÇgabhÆpate // Ckc_8.*34 //
atrÃropyamÃïayo÷ parasparasaægateryogyatvÃdidaæ yukttaæ nÃmÃÇgipraghÃnaæ rÆpakam /
atra yadyapi padmÃkara iti gauïavttirvyapÃÓrayata iti Óadba eva viÓe«aïairalaÇkiyate tathÃpi padmÃyà Ãkara iti Óle«asÃmarthyena mukhyasyeva bhavati ÓadbhÃrthasya prÃdhÃnyamavagamyata ityarthapradhÃnamevaitat /
ayuktaæ yathÃ
kÅrtyamtaæ Óuci dadhatÅ dhÃrÃgaralena vidadhatÅ bhÅtim /
ÓrÅsiÇgabhÆpa vilasati tÃvakakaravÃlakÃlindÅ // Ckc_8.*35 //
atrÃropyamÃïayo÷ sudhÃgaralayo÷ svabhÃva viruddhatvena parasparasaægatyayogatvÃdayukttaæ nÃmÃÇgipradhÃnaæ rupakam /
##
tatra sahajÃÇgapradhÃnaæ yathÃ
ÃrƬastanama¤jarÅparikarà hÃsaprasÆnÃcità rÃgäcatsukumÃrabÃhulatikÃstÃmrÃdharÃgrachadÃ÷ /
sÃmantak«itipairupÃyanatayà sevÃturairarpitÃ÷ ÓrÅsiÇgak«itipÃlamÃdaramayaæ kurvanti kanyÃlatÃ÷ // Ckc_8.*36 //
atra kanyÃpak«e payodhara mandasmitabhujÃdaralak«aïÃnÃæ latÃpak«e ma¤jarÅprasÆnadvirephapatrlavarÆpÃïÃæ cÃvayavÃnÃæ nÃyakotsukÅkaraïe prÃdhÃnyamiti sahajÃÇgapradhÃnarÆpakamidam /
ÃhÃryapradhÃnaæ yathÃ
ÃÓÃprÃntapacelimaæ prasaraïaprau¬hapratÃpÃtapa- sphÃyadbÃndhavapuïa¬arÅkaparitollÃsÃnukÆlodaya÷ /
uddaï¬apratigaï¬abhairavajanaprasthÃnadarpÃtyayo vairik«mÃpati kÅrtiketakadaladrohÃya saænahyate // Ckc_8.*37 //
atra nÃyakavijayayÃtrÃpak«e pratÃpabandhuvairikÅrtilak«aïÃnÃæ Óaratpak«e Ãtapapuï¬arÅkaketakaprasÆnÃnÃæ cÃvayavatayà kalpitatvÃdÃhÃryÃïÃæ saænahane prÃdhÃnyamityÃhÃryÃÇgapradhÃnaæ rÆpakamitÅdamubhaya prÃdhÃnyam /
tadyogo yathÃ
uddaï¬apratigaï¬abhairavavibho kha¬gapratÃpÃnaloddhÆtaprau¬hakpÃïadhÆmapaÂala÷ krodhasphuliÇgotkaÂa÷ /
dikkoÂÅpuÂarƬhavaiÓikhamukhajvÃlajvalatprasphuÂaæ pratyarthik«itinÃthasainyagahanÃdgochÃya(?) saælak«yate // Ckc_8.*38 //
atra nÃyakapratÃpapak«e kpÃïakrodhaviÓikhamukhalak«aïÃnÃmÃhÃryÃïÃmanalapak«e dhÆmasphuliÇgaÓikhÃnÃæ sahajÃnÃæ cÃvayavÃnÃæ rupakÃïÃæ vairirÃjanyak«obhakaraïe prÃdhÃnyamiti sahajÃhÃryÃÇgapradhÃnaæ rÆpakamidam /
vai«amyavÃdyathÃ
ÓrÅsiÇgak«itinÃthabÃhubhujage tÃmrÃÇgagulÅpallave gìhaskandhanirƬhamaæjumadhure kalyÃpaïarekhojjvale /
dÆraprastadu«ÂaÓik«akapurÃmÃtyÃbhi«ikttoddhura÷ skandhÃvÃsasukhaæ carasthitimatÅ viÓvaæbharà jmbhate // Ckc_8.*39 //
atra bhujÃvayavino bhujagatayà rÆpaïe kte tadavayavÃnÃmaÇgulÅnÃæ patrlavatÃrÆpayà rÆpaïayà padÃntarÃïÃæ skandhaÓubharekhÃïÃæ rÆpaïaæ ceti sarvato vai«amyÃt tÃmrÃÇgutryÃdÅnÃæ bhÃgyadvÃrà dharaïÅbharaïasthairye prÃdhÃnyÃcca tadidaæ vi«amÃÇgapradhÃnaæ rÆpakam /
##
kevalaæ yathÃ
kurvan kuvalayollÃsaæ ÓyÃmÃra¤janalÃlasa÷ /
sudhÃkaro 'pi ÓrÅsiÇgabhÆpÃlendu÷ prakÃÓatÃm // Ckc_8.*40 //
atra nÃyakÃvayavina÷ kuvalayasya candratayà rÆpaïena ÓabdaprÃdhÃnyamuktaÓli«ÂaviÓe«aïa viÓe«Ãdarthasya prÃdhÃnyamiti kevalà nÃmedamubhayapradhÃnaæ rÆpakam /
vyatirekikaæ yathÃ
abhaÇgo vÃrÃÓi÷ vigalitakalaÇko himarucir vivekÅ hemÃdri÷ kalitanijamÆrtÅ ratipati÷ /
anindyo devendra÷ kuÂilagatihÅno bhujagarì janÃnÃæ bhÃgyena k«itimavati siÇgak«itipati÷ // Ckc_8.*41 //
atra vÃrÃÓiprabhtÅnÃmabhaÇgÃdiviÓe«aïÃÇkuritavyatirekÃïÃæ nÃyakasÃmÃnÃdhikaraïyena kathanÃdarthata ÓÓabdata÷ prÃdhÃnyamavadhÃryata iti vyatirekavannÃmobhayapradhÃnaæ rÆpakam /
##
atra sÃmyavatÅ prapa¤coktiryathÃ
... ... ... ... phalai÷ prek«ÃsÆtair vacanaparipÃkaæ ktadhiyÃm /
svaraæ vÅïÃkvÃïairlalitamupadhà vÃrasudÓÃæ jigÅ«Ã yÃtrÃyÃæ bharitadiÓi siÇgak«itipati÷ // Ckc_8.*42 //
atra kulagiri drÃk«Ãphalavipa¤cÅkvÃïÃnÃmupamÃnÃnÃæ mattebhasÃhityagÃyikÃsvarÃïÃmupameyÃnÃæ tulÃdhtavatsÃmyamitÅtyÃdidyotakamantareïÃpi caturoktibhaÇgyà pratÅyata iti seyaæ sÃmyavatÅ praktaprapa¤coktirnÃma sÃmyÃlaÇkÃrabhaÇga÷ /
seyaæ viktÃpi saæbhavati /
yathÃ
mimÅte mattebhai÷ kulagirikulaæ tuÇgaÓikharaæ phalÃni drÃk«ÃïÃæ vacanaparipÃkai÷ ktadhiyÃm /
vipa¤cÅnikvÃïaæ Órutibhirupadhà vÃrasudsÃæ jigo«Ã yÃtrÃyÃæ bharitadiÓi siÇgak«itipati÷ // Ckc_8.*43 //
atra kulaÓailÃdÅnÃmupameyatvaæ mattebhÃnÃmupamÃnatvaæ ca prasiddhavaiparÅætyena kalpitamiti seyaæ viktaprapa¤coktirnÃma sÃmyabheda÷ /
praktaivotkar«eïa yathÃ
mà garvÅyata medini sumanaso recarlavaæÓÃgraïÅ÷ ÓrÅsiÇgak«itipÃlako vitaraïairmu«ïÃti t«ïÃmiti /
santyevaævidhakarmaÂhÃssuragavÅkalpadrucintÃmaïiÓreïÅsiddharasÃjayo ghanadayÃskandhÃnusaædhÃyina÷ // Ckc_8.*44 //
atra bhobho viÓvaæbharÃmarÃ÷ kimanenaiva vitaraïaÓÃlinà nÃyakena garvÃyadhve /
divi«adÃæ punaranekasantatikalpavk«Ãdayo dÃtÃra ityupamÃnotkar«Ãdiyamutkar«avatÅ prapa¤coktirnÃma sÃmyabhakti÷ /
saivÃpakar«eïa yathÃ
kurvanmÃrjitamambare jalanidhau saæk«Ãlayan ghar«ayan dehaæ meruÓilÃsu candraki javaæ nakttaæ divaæ bhrÃmyase /
kiæ ktvà hdi siÇgabhÆpatiyaÓo rÃjÃsi kiæ bhrÆmahe satyaæ Óakyamapohituæ nahi nahi svÃbhÃvikÅ ÓyÃmikà // Ckc_8.*45 //
atropameyÃnnÃyakayaÓovilÃsÃdupamÃnasya candrasyÃpakar«a ityapakar«avatÅ nÃma prapa¤cokti÷ /
anayaiva bhaÇgyà viktirapi lak«aïÅyà /
##
atra miÓrakriyayà yathÃ
nivartamÃnÃæ vinivartamÃnÃæ ktaprasÃrÃæ racitaprasÃrÃm /
ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakaÂÃk«arekhÃæ chÃyeva lak«mÅranubhÃti nityam // Ckc_8.*46 //
atra kevalanivartanÃdikriyÃyogajanitaæ sÃmyaæ và d«ÂÃntapÆrvamiti seyaæ kevalakriyÃyogavatÅ d«ÂÃntokti÷ /
miÓrakriyÃyogavatÅ saiva yathà atraiva dvitÅyapÃdasthÃne ktaprasÃdÃæ racitaprasÃdetipÃÂhe nivartanakriyà prasÃdaguïanimittasÃmyà miÓrakriyÃyogavatÅyaæ d«ÂÃntokti÷ /
evaæ miÓrÃmiÓrajÃtiguïadravyayoganimittà d«ÂÃntoktayo dra«ÂavyÃ÷ /
nanu d«ÂÃntoktte÷ d«ÂÃntÃlaÇkÃrasya và ko viÓe«a÷ /
ÓrÆyatÃm /
laukikaparÅk«akÃïÃæ yasminnarthe bddhisÃmyaæ sa d«ÂÃnta ityarthaæ prati na kaÓcidbheda÷ /
uktibhaÇgimuddiÓya punaraneko vidyate /
yathà hi sÃdhyasiddhiprayojano d«ÂÃnta÷ /
sÃdharmyaæsiddhiprayojanÃd«ÂÃntokti÷ /
d«ÂÃnte dyotakagandho 'pi nÃnusandhÅyate /
iha tu dyotakaprayogasyÃdhikÃra ityÃdyata eveyamubhayÃlaÇkriyà /
##
chÃyÃprativastÆktiryathÃ
mattebhÃsurabhÃsurÃjinapaÂe sphÆrjatkaÂe dhÆrjaÂe- rÃÓaÇkyeta yata÷ kutaÓcana mge nyakkÃra¬hakkÃrava÷ /
yadyanyairanavadyapadyayaÓasa÷ ÓrÅsiÇgabhÆÓÃrÇiïo bhÆpÃlairabhilak«yate raïamukhe bhrÆbhaÇgabhÅmaæ mukham // Ckc_8.*47 //
atra d«ÂÃntarÆpaæ vastu prathamamupanyastam /
dÃr«ÂÃntikaæ prativastu paÓcÃditi dÂÃntoktichÃyÃvatÅyaæ prativastÆktirnÃma sÃmyabhakti÷ /
prapa¤coktichÃyÃvatÅ yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃÓrayà yadi kathà merorna me rocate tadvaktrasya vilokanaæ yadi vthà candrasya saædarÓanam /
tadgo«ÂhÅ yadi p«Âhato na viÓate sà mÃdhavÅ mÃdhurÅ tatsevà yadi siddhameva sudhiyÃmavyÃjabhavyÃrjanam // Ckc_8.*48 //
atropamÃnÃpakar«astri«varthe«u caturthe tu samatvamiti prapa¤coktichÃyÃvatÅ prativastÆkti÷ /
##
ekavi«ayà yathÃ
ÓÃkÃhÃraparigraho giridarÅ«vekÃntacintà rati÷ Óayyà sthaï¬ila eva bhÆtidhavalà mÆrtirjaÂÃlaæ Óira÷ /
aÇgÃnyasthimayÃni hanta sutarÃæ kiæ và tapasvÅ bhavÃ- nuddaï¬apratigaï¬abhairavavibho÷ kiæ và virodhÅ npa÷ // Ckc_8.*49 //
atraikasminneva puru«alak«aïe vastuni tapasmitvanÃyaka virodhitvalak«aïayorvastutorabhidhÅyamÃnasÃmÃnyapratÅterviÓe«ÃdarÓanÃdubhayagataviÓe«asmaraïÃcca vimarÓa iti j¤eyamekayi«ayà nÃma saæÓayokti÷ /
anekavi«ayà yathÃ
dvau netrÃnandakandau jagati kuvalayaprÅïane jÃgarÆkau sanmÃrgaikapradÃrapravaïanijamatÅ pÆryamÃïau kalÃbhi÷ /
tatkovà siÇgapthvÅtilaka÷ konu rÃkÃmgÃÇka÷ kà jyotsnà kà ca kÅrtiÓciramati vimÓan naiva nÃjÃmi tattvam // Ckc_8.*50 //
atrÃbhidhÅyamÃnasÃdÓyayornÃyakatÃrakÃnÃyakayo÷ pratyekamubhayamà ÓaÇkyata iti seyam /
iyaæ pratÅta sÃmyÃpi saæbhavati yathà atraiva kà ¤cotsnà kà ca kÅrtiriti jyotsnÃpratÅta dhÃvalyÃdisÃmyayo÷ pratyekamubhayamÃÓaÇkyata iti seyaæ pratÅta varïanasÃmyÃnekavi«ayà /
evamekavi«ayÃpi lak«aïÅyà /
nanu vitarkasaæÓayÃlaÇkÃrayo÷ ko viÓe«a÷ /
ÓrÆyatÃm /
koÂidvayÃvalambivimarÓa÷ saæÓaya÷ /
nyakktaikakoÂistu vitarka÷ /
ki¤cinnirïayÃmanno vitarka÷ /
vitarkÃsanna÷ saæÓaya÷ /
tathà hi saædihÃno vitarkakoÂimÃruhya tarkakak«yÃæ parityajya tattvamevÃbhiniviÓate /
##
sadÓavastunyÃsavatyapahnutiryathÃ
neyaæ ÓÃradakaumudÅ sakhi yaÓa÷ ÓrÅsiÇgapthvÅpate÷ naitacca¤calaca¤carÅkapaÂalaæ taddve«iïÃæ duryaÓa÷ /
nedaæ kokilakÆjitaæ mgadÓÃæ tatkÅrtisaægÅtami- tyÃlÃpÃnanusaædadhÃti sudÓo dÆrapriyÃyÃ÷ sakhi // Ckc_8.*51 //
atra satyarÆpÃpi candrikÃca¤carÅkakokilakÆjitÃni vacanÃdapahnutya pratÅyamanasÃdÓyÃni nÃyakakÅrtitatparipandhidu«kÅrtigÃyikÃsvaralak«aïÃnyanyÃni vastÆnyupanyastÃnÅti seyaæ sÃdÓyavatyapahnuti÷ /
asÃdÓyavatÅ yathÃ
netraæ hanta vataæsaguccharajasà bëpÃyate dÆ«itaæ gÃtraæ spÂamanena mandamarutà romäcamÃlaæbate /
nÃnyatkÃraïamityudÅritavatÅ kÃciddhdÅcchÃgate ÓrÅsiÇgak«itipÃlake nijasakhÅ mandasmitairlajjate // Ckc_8.*52 //
atra lajjÃÓÅlayà (kayÃ) cajidÃnaædabëparomäcakÃraïaæ nÃyakavi«ayamanurÃgamapahnutya visadÓavirÃgapavanalak«aïakÃraïopanyÃsa÷ kalpita iti seyamasÃdÓyavatÅ nÃmÃpahnuti÷ /
##
anyasyÃnyadharmasya tadubhayasya ceti vyutpattyà dharmiïoradhyÃse dharmasyÃdhyÃse dharmadharmiïoradhyÃse ca trividha÷ samÃdhi÷ /
tatra kevaladharmiïoradhyÃse yathÃ
pak«ÃïÃæ kurute sa tatk«aïamayaæ yutpak«arak«Ãmaïi÷ durgÃpÃÓrayaïaæ tvabhÅrumanasornaivÃsya saæbhÃvyate /
itthaæ cintayatÃmiva k«itijaye ÓrÅsiÇgapthvÅpate tvayyÃsannacare kulak«itibhtÃæ labghodayà stabdhatà // Ckc_8.*53 //
atra pak«aparirak«aïÃdi dharmÃropamapahÃya nÃyake taddharmavata÷ parvataÓÃsanasyaivÃdhyÃsÃdayaæ dharmisamÃdhi÷ /
dharmasamÃdhiryathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla tava pratÃpe jitvà pradÅpte tapanapratÃpam /
diÓÃæ taÂe korakitÃntaraÇgà nikÃmamÃliÇgitakÅrtire«Ã // Ckc_8.*54 //
atra nÃyakapratÃpanÃyakakÅrtÅ diktaÂe«vacetanÃsu yathÃkramaæ bhaÂapratibhaÂatatsalak«aïadharme samÃrepamapahÃya jayaparÃjayahar«ÃliÇganataraÇgollÃsarÆpataddharmà eva samÃropità iti seyaæ dharmasamÃdhi÷ /
taddharmeïa taddharmiïÃæ cÃdhyÃse yathÃ
prÃk saæbhÆta bhiyÃbhibhÆtaraÓanÃp«Âhe ktÃhaæ kitÃæ daæ«ÂrÃgreïa vikampità paraÓatairÃkramya nÅtÃæghriïà /
raktte÷ kardamitojjhità pitgirà netik«ïeti kiæ (?) raicarlÅyakulodbhavena bhavatà seyaæ sthirà manyate // Ckc_8.*55 //
atra nÃyake nÃrÃyaïasya dharmiïÃæ taddhardhÃïÃæ matsyÃdibalabhadrÃntÃvatÃrakalpitÃnÃæ jaldhisaæk«obhaïà diraÓanÃsamÃropaïÃdayamubhayasamÃdhi÷ /
##
ÓlÃghÃvatÅ yathÃ
udanyà dainyanirviïïa pathikavraïabandhunà /
prÃpyate janmasÃphalyamadhunà dhanvisindhunà // Ckc_8.*56 //
atra pathikajanaprÃïarak«aïa marudeÓasamÃdhinopamÃnena pratÅyamÃnayà ca pathikajanarak«aïalak«aïasÃdhÃraïadharmasya kalido«akalu«ÅbhÆtarÃjalokabhÆlokaikaparÃyaïasya siÇgabhÆpÃlasyoktisiddhau tacchÃyaiva ÓlÃghà pratÅyata iti seyaæ ÓlÃghÃvatÅ samÃsokti÷ /
saiva garhÃvatÅ yathÃ
ekà daityagurorubhe murabhidastisra÷ paÓÆnÃæ prabhor a«Âau dvÃdaÓa padmagarbhaguhayorlaÇkÃpaterviÓati÷ /
asmÃkaæ tu dÓa÷ sahasramiti mà garvÅya vÃsto«pate mÃkrodhÅtarÃgatismaraïatokta lajjà nu ...... tebhavet (?) // Ckc_8.*57 //
atrÃhalyÃbhisaraïado«animittasiddhalocana sahasreïa tadÃdhikyÃdeva bhÃrgavÃdiviÓi«ÂajanatiraskÃriïà duÓcyavanenaivopamÃnena pratÅyamÃnasÃmÃnyasyÃnyÃyopÃrjitasamddhe÷ nyÃyamÃrgapravaïa siÇgabhÆpÃlÃdiprabhuvargavibhëeïa kasya cid bhÆpÃlÃdhamasyopameyasyoktisiddhÃvupamÃna dvÃreïaivopameyanindà vivak«iteti garhÃvatÅyaæ samÃsokti÷ /
upÃlaæbhavatÅ yathÃ
api mdulairapi pravÃlairapi kusumairapi tiktatÃæ viditvà /
upavasasi sakhe palÃÓayà kiæ pariïatavÃnapi tikta eva nimba÷ // Ckc_8.*58 //
atra tiktatà mÆrdhÃbhi«ikttena nijenaivopamÃnena pratÅyamÃnasÃdsyasyaiva ni«kamparase guïahÅnasya kasyacidavarïanÅyasyoktisiddhau pariïatavÃnapi tikta evetyupÃlaæbhoktirupamÃnajÃdupameyamavalaæbata itÅyamupÃlaæbhavatÅ samÃsokti÷ /
abhidhÅyamÃnasÃdÓyà ÓlÃghÃvatÅ yathÃ
dhterÃdhÃrasya sphuÂaraÂita Óuddhai÷ ktamudà sarasvatyà nityaæ prakaÂitasuvahïaprasarayà /
sudharmÃtambÃnÃmiha sumanasÃmekavasate- ssuvarïÃdre÷ k«oïÅbharaïamucitaæ netaragire÷ // Ckc_8.*59 //
atra suvarïagiriïaivopamÃnena dhtyÃdhÃratvÃdibhirabhidhÅyamÃnasÃdÓyasya siÇgabhÆpÃlasyopameyasyoktisiddhÃvupamÃnamukhÃdivopameyasya ÓlÃghà pratÅyata iti seyaæ yathoktà /
saiva garhÃvatÅ yathÃ
vÃtÃhÃratayeædriyÃrthaæ viratissaæsÆcità saikate sarvÃÇgÅïanimajjanÃtprakaÂità du«karmadÆrÅkriyà /
itthaæ viddhamupÃsya tairthikajana grÃsÃdudagrÃtmane mÃyÃmÃæsalaÓiæÓumÃra bhavate dÆreïa baddhäjali÷ // Ckc_8.*60 //
atra ÓiæÓumÃreïopamÃnenÃbhidhÅyamÃnasÃdsyasya kasyaciddvÃravartino dÃæbhikasyopameyasyoktisiddhÃdupamÃnamukhÃdupameyasya garhà pratÅyata iti seyamabhidhÅyamÃnasÃdÓyagarhÃvatÅ samÃsokti÷ /
saivopÃlaæbhavatÅ yathÃ
vÃrÃænidherbudhamanorathasiddhihetor maryÃdayà ktarucerbahujÅvanasya /
jÃtaÓriyo himakarasphuraïeddhakÃnter jìyaæ na cediha tulÃmupayÃti ko 'nya÷ // Ckc_8.*61 //
atrÃæbudherevopamÃnasyopÃlaæbhÃt tadupameyasyÃbhidhÅyamÃnasÃdÓyasya kasyacidguïavato 'pi vilambakÃriïe upÃlaæbha÷ pratÅyata iti seyamabhidhÅyamÃnasÃdÓyopÃlaæbhavatÅ samÃsokti÷ /
anena ÓlÃghÃdisaækaravatyapi vyÃkhyÃtà /
atra ÓlÃghÃgarhaïasaækaravatÅ yathÃ
vÃrÃdhÃrÃ÷ kati na suvate duryaÓorÃÓihetor antarjantuvyatikaravasÃlaæbitÃn k«udraÓaækhÃn /
so 'yaæ bhÆmnÃmÃvÃdharudadhiryatra bhÃgyÃvadhÅnÃæ saubhÃgyÃnÃæ janiruditavÃn dak«iïÃvartaÓaÇkha÷ // Ckc_8.*62 //
atra prathamÃrdhe k«udraÓaÇkhasamutpattisthÃnajalÃÓayÃnÃmupamÃnÃkathanÃdeva tadupameyÃnÃæ pratÅyamÃnasÃdsyÃnÃæ k«udrak«udrak«atriyotpattisthÃnÃnÃmanyanarapÃlavaæÓÃnÃmuktte÷ siddhÃvupamÃnadvÃreïaivopameya garhà pratÅyate /
uttarÃrdhe ca dak«imaïÃvartaÓaÇkhajanakak«ÅrasÃgareïaivopamÃnena kathitasÃdÓyasya nÃyakÃva taramapariïatabhÃgadheyasya recarlavaæÓasyoktisiddhà vupamÃnamukhenaivopameyasya ÓlÃghà pratÅyate /
tadiyaæ garhÃÓlÃghÃsaækaravatÅ samÃsokti÷ /
evamanye bhedà lak«aïÅyÃ÷ /
e«Ãæ viktà api saæbhavatanti /
yathÃ
kurvatà sumanorak«Ãæ ghÅtaÓatakoÂinà /
kareïa pÃlayan lokÃn bhÃsate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_8.*63 //
atra varïanÅyasya nÃyakasya samucitÃyà mupameyatÃyÃæ viparyÃsopamÃnyÃyenopamÃnÅktasya ÓlÃghÃyà viÓe«eïa balÃbhidhÅyamÃna sÃmÃnyaÓatamanyo÷ pratÅtaÓlÃghe pratÅte iti seyaæ viktà kathitasÃmÃnyà samÃsokti÷ /
evamadanÅyÃni(?) bhedÃntarÃïyapi svayamavagantavyÃni /
nanu upamÃsamÃsokttyo÷ ko viÓe«a÷ /
ÓrÆyatÃm /
upameye upamÃnÃropaïaæ samÃdhi÷ upamÃne upameyadharmÃdhyÃsa÷ samÃsokti÷ iti vyakta evÃnayorbheda÷ /
##
tatra dravyasvarÆpotprek«Ã yathÃ
nÃrhasthitiÓca suraveÓmani sarvadeti citte vicintya payasÃmadhipaæ vihÃya /
recarlavaæÓamavatÅrïa ivÃcyuto 'yaæ ÓrÅsiÇgabhÆpatiridaæ paripÃti viÓvam // Ckc_8.*64 //
atra nÃyakasya recarlavaæÓÃnatÅrïalak«mÅnÃyakarÆpeïa saæbhÃvanamiti seyaæ dravyasvarÆpetprek«Ã /
dravyaphalotprek«Ã yathÃ
manye dvitÅyabhujagÃnvayapÃlanÃrtha dikkÃminÅgiripayodharacumbanÃrtham /
bndÃrakopanasÅmni himÃcalÃrthaæ ÓrÅsiÇgabhÆpatiyaÓo viÓati trilokam // Ckc_8.*65 //
atra kÅrte÷ trilokapraveÓasya prayojanatayà dvitÅyabhujageÓvarÃdidravyÃïÃæ kathanÃdiyaæ tathoktà /
hetubhÆtadravyotprek«Ã yathÃ
ÃÓvastadiggajamanÃkulagotraÓaila-munmÆrdhabhogivaramullasitÃdikÆrmam /
ÓrÅsiÇgabhÆmipatinà racitaprati«Âhà prÅïÃæti bhÆmirapareïa sumerÆïeva // Ckc_8.*66 //
atra vasumatÅprati«ÂhÃhetubhÆtanÃyakalak«aïadravyasyÃparasumerutayà saæbhÃvanaæ ktamiti dravyahetÆtprek«Ã /
guïasvarÆpotprek«Ã yathÃ
tÃrÆïya pÆrïavapu«Ãæ taralek«aïÃnÃæ bhÃvÃnubandhagatayastvayi siÇgabhÆpa /
kallolità iva kaÂÃk«avilÃsabhaÇgyo mandasmitai÷ kusumità ivasÃpadeÓai÷ // Ckc_8.*67 //
atra nÃyakavi«ayÃïÃæ taruïÅjanÃnurÃgÃïÃæ kallolitÃdirÆpeïa saæbhÃvanaæ ktamiti seyaæ tathoktà /
yathà ca
ÓrÅsiÇghadharaïÅpÃla tava sÃhityacÃturÅ /
kavÅn kandalayatyantarÃnanda iva mÆrtimÃn // Ckc_8.*68 //
atra sÃhityacÃturyasya mÆrtimadÃnandatayà saæbhÃvanaæ ktamiti seyaæ tathoktà /
guïahetÆtprek«Ã yathÃ
rÃjamauliktasaæÓraye vidhau spardhayeva tava kÅrtinartakÅ /
rÃjamaulivapuraæÓuvarïinÅ rÃjate jagati siÇgabhÆpate // Ckc_8.*69 //
atra spardhÃyà guïatvaæ hetutvaæ ceti seyaæ tathoktà /
guïaphalotprek«Ã yathÃ
Óe«ÃnaÓe«abhujagÃnudadhÅn payodhÅn sarvÃn gajÃn suragajÃnakhailÃnvidhÃya /
ÓrÅsiÇgabhÆpatiyaÓo viÓadaæ trilokaæ sra«Âu÷ sabhÃmanunayÃrthamiva prayÃti // Ckc_8.*70 //
atrÃnunayasya guïatvam phalatvaæ ceti seyaæ tathoktà /
kriyÃsvarÆpotprek«Ã yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆtalapate÷ ÓritapÃrijÃta- saæj¤ÃÇkitasya yaÓasà mahatà parÅta÷ /
kalpadrumassvajanini«phalatÃvivekÃd bhÆyo 'pi dugdhajaladhau vinimajjatÅva // Ckc_8.*71 //
atra kalpavk«asya nÃyakakÅrtyà yadÃvaraïaæ tatpayodhimajjavarÆpeïa saæbhÃvitamiti seyaæ tathoktà /
kriyÃphalotprek«Ã yathÃ
vÅrak«ÅrÃrïavÃmbugrasanadhagadhagatkÃravadvìabÃgni- jvÃlÃjÃlÃbhighÃta¤yatikarajanitÃmaprakampÃnukampà /
antassaætÃpabÃdhÃæ Óamayitumiva tÃæ siÇgabhÆpÃlakÅrti- jyotsnà ktsrÃtiÓÅtà praviÓati kuharaæ mandarÅïÃæ darÅïÃm // Ckc_8.*72 //
atra Óamayitumiveti kriyÃphalatvam /
kriyÃhetÆtprek«Ã yathÃ
ÓrÅsiÇgaÓÃrÇgadhanu«ÃtivadÃnyatÃyÃæ spardhÃparÃdhakaraïÃdiva kopitena /
ÃmÆlavellitalatÃvalayÃpadeÓÃ- tkalpadrumà nigalitÃ÷ prabhuïà prajÃnÃm // Ckc_8.*73 //
##
yathÃ
dhanyÃste girayo jayanti yadamÅ ÓrÅsiÇgapthvÅpater- yÃtavyà nahibhÆbhto 'pyalamayaæ rÃjÃpi candrassakhÅ /
tatra ÓrÅbharitÃnyapi k«itiruhÃæ bndÃni bhÃgyÃdhikÃ- nyuddaï¬Åktapuï¬arÅkamahimÃpyekaæ ktÃrtha sara÷ // Ckc_8.*74 //
atrÃpi jigÅ«ornÃyakasya yÃtavyapak«asthitermÆrdhÃbhi«ikttairÃtmanindÃyÃæ prastutÃyÃmaprastutÃnÃæ giricandrasarasÃæ praÓaæsanaæ vihitamiti seyamaprastutapraÓaæsà /
##
tulyayogità yathÃ
rÃdheyaæ rajanÅkaraæ ratipatiæ ratnÃkaraæ rÃghavam ratnaæ vaidharaïÅdharaæ rasanidhiæ rantiæ rasÃlaæ ravim /
raicarlÅyakulodvahaæ ca sjatà lokopakÃrakriyÃ- hetorlokapitÃmahena karuïÃsarvasvamÃvi«ktam // Ckc_8.*75 //
atra lokopakÃraparÃyaïatvalabdhastutÅnÃæ karïÃdÅnÃæ tulyayogena nÃyakastutervihitatvÃdiyaæ stutyarthà tulyayogità /
nindÃrthà yathÃ
mandÃdi dhÃtudhamanÃd grahaïÃdahÅnÃ- manyopatÃpakaraïÃtpramadÃdhikÃrÃt /
ÓrÅsiÇgabhÆparaïaïÃnyanapÃÓrayÃcca vächanti jÅvitamaho vi«amà manu«yÃ÷ // Ckc_8.*76 //
atra kevalavadhÆpÃtÃnapariïÃmatvena labhdagarhÃïÃæ dhÃtuvÃdÃdÅnÃæ tulyakak«yÃnik«epÃnnÃyaketararÃjÃÓrayaïasya sÃmyaæ nindÃrthaæ pratÅyata iti seyaæ tathoktà /
##
atra do«asya guïÅbhÃve yathÃ
kÆÂopÃyanikuÂÂitapratibhaÂak«mÃpÃlamaulivrajÃ-dÃk«Âai÷ svasuhtkarapraïihitai÷ Óastopadhà vastubhi÷ /
tvÃmÃrÃdhayatÃæ yaÓodhananidhe ÓrÅsiÇgapthvÅpate sÃk«Ãt sevitumicchato 'vanipatÅn manyasva mÃnyottamÃn // Ckc_8.*77 //
atra yeyamupagautamÅtaÂaæ paryaÂatÃmÃÂavikamahÅpatÅnÃæ kuÂilopÃyapÃÂavastuti÷ seyamanuprÃïitarÃjamÃrgapraïayino nÃyakasya manasi do«atayà pratibhÃsyata ityabhiprÃyeïa caturamatibhiramÃtyai÷ pramukhanai«ÂhuryaparijihÅr«ayà kÆÂopÃyaprayogarÆpo do«o 'pi nÃyakacaraïasenÃsÃdhanadhanÃrjanalak«aïaguïatayà nirÆpita iti so 'yaæ do«asya guïÅbhÃvo nÃma leÓata÷ Óanairananyaviditamucyata iti leÓa÷ /
guïasya do«ÅbhÃvo yathÃ
etÃvtyapi vipriye priyasakhi prÃïe«u kà prÃrthanà kiæ và tena ÓaÂhena nirdayahdà recarlavaæÓendunà /
yasyÃga÷ parimÃrjanÃya ktinÃmagresarasya sphuÂaæ sÃmnÃæ sÃradhumÃdhure sahabhuvÃæ Óik«eva nityavratam // Ckc_8.*78 //
atra kÃcidanatidhÅrà nÃyakà mÃnÃgraha parigrahÃnuguïamarthaæ sakhÅnÃyakÃgrata÷ pratij¤Ãya padanirvÃhamÃÓaÇkamÃnà sakhÅjanaparihÃsaparijihÅr«ayà cÃÂuvÃdÃdilak«aïamastosaæ mÃnapratyÆhakÃraïaæ nÃyakaguïagrÃmaæ do«ÅbhÃvena samupanyasyatÅti so 'yaæ guïasya do«ÅbhÃvo nÃma leÓa÷ /
yathà ca
chÃyÃpahÃre racite 'ravindai÷ ÓrÅsiÇgabhÆpÃla na modase tvam /
chÃyÃpahÃreïa sahÃdirÃja- ÓlokÃpahÃraæ kuru«e kimetat // Ckc_8.*79 //
atra rÃjakÅrtyapahÃralak«aïasya nÃyakaguïasya ÓabdaÓaktyà camatkÃrÃya do«atayà kathanÃd vyÃjastutirapi sa eva /
##
asÃdÓyavatÅ yathÃ
sÃkaæ tvatkÅrtivistÃrai÷ ÓrÅsiÇgadharaïÅpate /
digantarÃïi dhÃvanti sÃmantanpapaÇktaya÷ // Ckc_8.*80 //
atra Óatrulak«akatvapadÃrtho visadÓai÷ nÃyaka kÅrtivistÃrai÷ kathità pratÅtasÃdÓyai÷ saha deÓÃntaradhÃvanakriyÃyÃæ samÃvi«Âa iti seyaæ tathoktà /
sÃdÓyavatÅ yathÃ
k«oïÅbhtkaÂakoparodhanapaÂu÷ vyÃpÃrabhavyodayÃ- mÃÓÃpÆraïa kÃraïaÓriyamiva prÃpnoti kÅrtiÓriyam /
ÓrÅsiÇgak«itipÃlamaï¬anamaïe recarlavaæÓÃgraïÅ- rÃnandÃnanusandadhÃti vidu«Ãæ dravyai÷ svakÃvyairiva // Ckc_8.*81 //
atra ÓabdaÓaktyÃbhidhÅyamÃnasamÃnadharmayo÷ lak«mÅkÅrtyo÷ sÃdÓyapratÅyamÃnasphaïÅyatvÃdinà dharmayo÷ dravyakÃvyÃyoÓva sÃdsyamivena dyotyate /
sahÃrthaÓva vÃkyÃrthasÃmarthyana labhyate /
na cÃtropamÃnaÓahkà kÃryà /
upamÃyÃmupameyasyaiva kriyÃsamÃveÓa÷ /
upamÃnasyopameyamukhena sÃk«Ãt /
iha tu dvayossamaprÃdhÃnyena karmakaraïabhÃvÃdivivak«ÃyÃæ prÃptyÃnandà nusaædhÃnÃdikriyÃsamÃveÓa iti Óle«odbhÃvitopamÃnachÃyà itÅyaæ sÃdÓyavatÅ samÃsokti÷ /
evaæ viviktÃdi bhedena kartrÃdÅnÃæ prÃyopamÃnÃnÃæ bhedÃssvayamupagantavyÃ÷ /
##
sa tÃvaccaturdhà /
dvipadÃÓrayo bahupadÃÓraya ubhayavargÃÓrayo 'nubhayÃÓrayaÓceti /
tatra dvipadÃÓrayo dvidhà pratipadadyotaka uttarapadadyotakaÓceti /
tatrÃdyo yathÃ
lokottaraæ Óuddhiguïaæ dadhÃnà rÃjÃdhikÃæ kÃntimuda¤cayantÅ /
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla bhuvi tbadÅyà mÆrtiÓva kÅrtiÓva mudaæ tanoti // Ckc_8.*82 //
atra mÆrti÷ kÅrtiriti dve vastunÅ pratipadaæ dyotakena cakÃreïa ekasyÃæ tanotÅti kriyÃyÃæ samuccitya niveÓite /
tena tanuta iti dvivacanaæ cÃrthe dvandvasamÃsaÓva bhavatÅti so 'yaæ kriyÃyÃæ dravyasamuccayo nÃma pratipadadyotako dvipadÃÓrayassamuccayabheda÷ /
sa evottarapadÃÓrayadyotako yathÃ
madÃndhavyÃpÃraprakaÂitasadÃndha÷parikara÷ prati syÃdvyÃmiÓra sphuÂapaÂahajhÃÇkÃrapaÂimà /
jikÅ«Ã saæraæbhastava sapadi siÇgak«itipate vipak«ÃïÃæ lak«ïÅ calayati samutkaïÂhayati ca // Ckc_8.*83 //
atra calanotkaïÂhÃlak«aïe dve vastunÅ uttarapadavartinà dyotakenaikasminneva vipak«alak«mÅlak«aïe dharmabhÆte dvavye samuccayenaikakÃlameva niveÓita iti so 'yamuttarapadagatadyotako nÃma dvipadÃÓrayasamuccayabheda÷ /
bahupadÃÓrayo 'pi pÆrvapad dvidhà /
tatrÃdyo yathÃ
nyÃyakramaÓca bhujadaï¬aparÃkramaÓca kÃlaj¤atà ca karuïà ca ktaj¤atà ca /
kÃvyaj¤atà ca kavità ca vadÃnyatà ca tvÃæ siÇgabhÆpa......prapari«karoti // Ckc_8.*84 //
atra nyayaparÃkramÃdaya÷ pratipadÃÓrayadyotakenaikasyÃæ pari«karaïakriyÃyÃæ samuccayena niveÓyante /
tena pari«kurvantÅti bahuvacanaæ dvandvasamÃsaÓca na bhavitÅti so 'yaæ pratipadagatadyotakonÃma bahupadÃÓrayasamuccayabheda÷ /
so 'yaæ ca kÃraïabÃhulyena purÃïachÃyÃæ smtipathamavatÃraya nnÃtÅva camatkÃrakÃrÅtyasmÃkaæ matam /
tathÃpi purÃtanagatÃnugatikÃÓraddhayà samudÃhtaæ tadidaæ sarasasÃhityasiddhÃntamarmaj¤aistititik«atavyam /
dvitÅyo yathÃ
anantabhogÃÓrayaïaæ vibhutvaæ cakrapriyattvaæ ghanasattvatà ca /
ÓrÅsiÇgabhÆpe ÓritapÃrijÃte pratyak«anÃrÃyaïatÃæ vyanakti // Ckc_8.*85 //
atrÃnantabhogÃÓrayÃdÅni vastÆnyuttarapadavartinà cakÃreïa vyanaktÅtyekasyÃæ kriyÃyÃæ samuccÅyante na vya¤jayantÅti bahuvacanaæ samÃsaÓca na bhavatÅti so 'yamuttarapadagatadyotako nÃma bahupadÃÓrayasamuccayabheda÷ /
ubhayavargÃÓraya÷ punaruttarapadavartidyotaka eva /
yathà ca
ÓrÅsiÇgabhÆpÃla kavÅÓvarÃïÃæ puïyÃtirekÃdidamÃvirÃsÅt /
kÃvyaæ praÓastaæ tava kagÅrtanaæ ca satÃæ ÓriyÃæ sajjanara¤janaæ ca // Ckc_8.*86 //
atra kÃvyaæ kÅrtanaæ ceti dve kriye /
ÓrÅsadbhÃva÷ sajjanÃnura¤jana¤ceti dvau guïau /
evaæ bahÆnyapi vastÆni dvandvaÓa uttarapadavartinà dyotakenÃvirÃsÅdityekasyÃæ kriyÃyÃæ niveÓyante /
tena santÅti bahuvacanaæ dvandvasamÃsaÓca na syÃditi so 'yamubhyavargÃÓrayassamuccaya÷ /
anubhayÃÓraya÷ punaravidyamÃnadyotakatvÃdanvÃcayasyevÃsya vi«ayo dÅpakenÃhta itÅ nodÃhriyate /
itaretarayogo 'pi dvipadÃÓrayÃdibhedena caturvidha÷ /
tatrottarapadavartidyotako dvipadÃÓraya itaretarayogo yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpatimaïerdyumaïeÓca nityaæ paÓya dvayorudayatorhi mahodayaÓrÅ÷ /
kalyÃïadÃnaratayoÓÓaraïÃgatÃnÃ- mÃrƬhavi«ïupadasevanayà nikÃmam // Ckc_8.*87 //
atra nÃyakaprabhÃnÃyakau dve dravye paÓyetyekasmin guïapade yaditaretarayogena niveÓite taddvayorityatra tadviÓe«aïayoÓca dvivacanavik«ÃyÃæ samÃsaÓca bhavatÅti so 'yaæ tathokta itaretarayogassasuccayabheda eva /
evamitaretarayoge 'pi dyotakayogà udÃhartavyÃ÷ /
sa evÃnubhayÃÓrayo yathÃ
ni«pandamugdhamavalokitamastalajjà ce«Âà kapolatalakandalità smitaÓrÅ÷ /
ÓrÅsiÇgabhÆmiramaïe taruïÅjanÃnÃæ bhÃvasthitiæ piÓunayanti sakhÅjanÃya // Ckc_8.*88 //
atrÃvalokitace«ÂÃsmitamiti vastvanitaretarayogena taruïÅjanÃnurÃga nivedanakriyÃyÃæ niveÓyata iti so 'yamanubhayÃÓrayetaretarayogassamuccaya eva /
samÃhÃro 'pi pÆrvavaccaturvidha÷ /
tatrÃnubhayÃÓrayo yathÃ
saundaryaæ madane sukhaæ surapatau bhÃgyaæ nidhÅnÃæ prabhau kÃruïyaæ raghunÃyake caturimà cÃïÆramalladvi«i /
dharmo dharmatanÆbhave vitaraïaæ vidyÃdharÃdhÅÓvare tatsarvaæ Óritavatsale vilasati ÓrÅsiÇgabhÆmÅÓvare // Ckc_8.*89 //
atra sarvaæ tadityanena saundaryÃdÅnÃæ samudÃya evÃnusandhÅyate /
tasya ca tirobhÆtÃvayavabhedatve samÃhÃra÷ /
sa ceha tadityekavacanÃntena napuæsakena ca kathyate /
na ceha kvacidapi cakÃrÃdirvidyate /
dyotaka iti so 'yamunabhayÃÓraya÷ samahÃra÷ samuccaya eva /
itare dyotakavanta÷ samÃhÃrÃ÷ svayamÆhyÃ÷ /
anvÃcayastu kriyÃvi«aya eva /
tatra dyotakastÆttarapadÃÓraya eva /
yathÃ
uddaï¬apratigaï¬abhairavibho saækalpakalpadruma ÓrÅsiÇgak«itipÃlaÓekhara yaÓoviktÃranistÃraka /
sÃdhÆnÃæ parirak«aïÃya dharaïÅæ jitvà bhajethÃ÷ Óriyaæ paÇkti¤ca pratiyÃyinÃæ punarapi sve sve pade sthÃpità // Ckc_8.*90 //
atra bhajethà iti nÃyakakartkÃæ ÓrÅkarmakatvena kriyÃmupanyasya tatkartkameva pratipÃlanakarmasaæsthÃpanakriyÃæ tva nvÃcayena niveÓitamiti so 'yamanvÃcayo 'pi samuccayabheda eva /
##
vidhinÃk«epo yathÃ
kÃntÃrak«itivÃsakhinnamanasà kÃnta tvayà sevituæ ÓrÅsiÇgak«itinÃthamandhranagarÅ gamyeti ced gamyatÃm /
panthÃna÷ prabhavantu te ÓivatamÃ÷ sÅtà (bhÆyÃt?) prasanno npo (?) yaæ deÓaæ pradadhÃti te suktadhÅstatraiva janmÃstu me // Ckc_8.*91 //
atra gamyatÃmiti kathitasya vidhivÃkyasyaivÃnukÆlayaiva janmÃntarÃÓi«Ã maraïasÆcanÃni«edha÷ kriyata iti so 'yaæ vidhyÃk«epa÷ /
ni«edhÃk«epo yathÃ
na hi vayaæ kavaya÷ kavayastu ye nagariguïÃnasato 'pi vivïvate /
nigadituæ na hi siÇgavasundharÃbhuji santo 'pi guïÃnvayamÅÓmahe // Ckc_8.*92 //
atra neÓmahe iti ni«edhena kavitvalak«aïasyÃropitaguïavarïanasya ni«edha÷ dharmata iti so 'yaæ vidhyÃk«epa÷ (ni«edhÃk«epa÷?) /
##
yathÃ
siÇgak«oïÅramaïasaraïiæ mÃnamunmÃnadhÅtvaæ yadyad dravyaæ karayasi paraæ pratyahopÃrjanena /
tattatpÃtre nihitamasakdvismarasyeva citte kÃryasyÃnte ka iva hi bhavet kÃÇk«aïà ya÷ prabhÆïÃm // Ckc_8.*93 //
atra nÃyakasya pÃtradattadharmadravyÃnanuÓocanalak«aïaæ vastu prastutya tatsÃdhanasamarthaæprabhusvabhÃvalak«aïaæ vastvantaramupanyastamiti sÃhasaæ «aÇguïaæ hi /
atra kÅrte÷ saptÃrïavalaÇghanamupanyasya tatsÃdhanasamarthasya «a¬guïastrisÃhasavastvantarasyopanyÃsÃdayaæ tathokta÷ /
##
yathÃ
na yÃnaæ prasunaæ na ca surabhaigandhi praharaïaæ na maurvÅ vÃcÃÂÅ na ca dhanurayatnÃtimadhuram /
tathÃpi ÓrÅsiÇgak«itipatirayaæ ca¤caladÓÃæ vidhatte saæmohaæ manasi nitarÃæ manmatha iva // Ckc_8.*94 //
atra pu«parathÃdidravyÃsaæbhave 'pi nÃyakena yadidaæ mattakÃÓÅ cittasaæmohanakaraïaæ tena rÆpÃdiÓaviÓe«akÃraïaæ pratÅyata iti seyaæ pratÅyamÃnaheturviÓe«okti÷ /
##
ÃÓvastamÆlakacchapamullasitagirÅndramutsukÃnanta÷ /
ÓrÅsiÇgak«itinÃyakabhujadaï¬Ãpahati vasumatÅcakram // Ckc_8.*95 //
atrÃÓvastetyÃdiviÓe«aïairmahÅ vahanakriyÃyà ananyasÃdhÃraïalak«aïa upaskÃra iti so 'yaæ kriyÃparikara÷ /
##
yathÃ
avane«varaïe vibhave kramaïe suktÃvdhani siÇgamahÅpatinà /
dharaïÅ kuÓalaæ gamità hariïà hariïà hariïà hariïà hariïà // Ckc_8.*96 //
atra hariïà hariïà ityÃdi ÓabdaikÃvalyà vibhinnÃrthayà nÃyakalak«aïaæ kartkÃrakamupaskriyata iti so 'yaæ ÓabdaikÃvalÅ kÃrakaparikarabheda eva /
evamarthaikÃvalyubhayaikÃvalyau Âra«Âavyau /
##
tatra kriyÃdÅpakaæ yathÃ
ÃrƬhÃni yaÓÃæsi tetribhuvanaæ ÓrÅsiÇgapthvÅpate gotragrÃvamahÃguhÃ÷ k«itibhujÃæ bndÃni mandaujasÃm /
tallak«mÅlalitÃni lÃlitagirÃæ vidvajjanÃnÃæ ghÃn tadvÃkyÃni ca tÃvastutikathÃÓlokyÃni karïau satÃm // Ckc_8.*97 //
atra kriyÃvÃcinà gƬhÃnÅtÅvapadena prathamapÃdÃdivartinà sarvavÃkyÃni dÅpyanta iti tadidamÃdidÅpakam /
evaæ madhyÃntyakriyÃdÅpakaæ jÃtidÅpakÃdayo 'pi bhedÃ÷ dra«ÂavyÃ÷ /
dÅpakabhedhe«varthÃvtti÷ yathÃ
krŬanti sarpapatikÃntikumudvatÅbhi÷ khelanti dikkaraÂimauktikatÃrakÃbhi÷ /
dÅvyanti divyavanitÃsmitacandrikÃbhi÷ ÓrÅsiÇgabhÆpa tava kÅrtivilÃsacandrÃ÷ // Ckc_8.*98 //
atra krŬÃrtha eva pÃdÃdikriyÃsvÃvartamÃna÷ sarvavÃkyÃni dÅpayatÅti seyamarthÃvttirapi dÅpakameva /
padÃvttiryathÃ
rÃjà recarlavaæÓyo 'yaæ kumudaæ kurutetarÃm /
samuda¤cati rÃjÃpi kumudaæ sindhusaæbhava÷ // Ckc_8.*99 //
tatra prajÃsanto«a÷ kairavaÓcetyarthayorÃvartamÃnaæ kumudamiti padaæ dve và dÅpayati padÃvttirapi dÅpakameva /
ÃbhyÃmeva tadubhayÃvttirapi vyÃkhyÃtà /
yathÃtraiva rÃjetyartha÷ ÓabdaÓcÃvartamÃnavÃkyadvayamuttejayata iti seyamubhayÃvttirapi dÅpakameva /
tricaturapadÃvttirÆpa÷ saæpuÂo yathÃ
kÅrti÷ krŬati siÇgabhÆpa talapaterniryatnaratnÃÇkuraæ pÃtÃlo phaïilokapuÇgavaphaïÃprÃsÃdamÃsedu«Å /
lak«mÅjanmabhupo 'nuviddhalaharŬolÃsu vÃrÃænidhe÷ svarge divyavadhÆvilÃsahasitairgaï¬asthalÅmaï¬alai÷ // Ckc_8.*100 //
atra kriyÃkartkasaæbandhapadÃni prativÃkyÃmÃvttÃni saæpuÂatayà dÅpayantÅti saæpuÂÃvttirapi dÅpakameva /
evaæ bhedÃntarÃïi yathÃsaæbhavamanugantavyÃni /
##
atra ÓabdÃnÃæ kramastridhà samastÃnÃmasamastÃnÃmubhaye«Ãæ ceti /
tatra samastaÓabdakramo yathÃ
pratÃpakÃntisaæÓuddhibhaÇgyà ÓrÅsiÇgabhÆpate÷ /
tulÃæ saædadhate bhÃnuhimabhÃnukÓÃnava÷ // Ckc_8.*101 //
atra samÃsaparipatitÃnÃæ guïÃnäca krameïa pratyekaæ yojanamiti samastaÓabdakramo 'yam /
asamastaÓabdakramo yathÃ
namaskÃraæ puraskÃraæ tiraskÃraæ karotyayam /
ÓrÅsiÇgadharaïÅpÃla÷ pÆrve«Ãæ vidu«Ãæ dvi«Ãm // Ckc_8.*102 //
atra pÆrvÃdÅnÃæ namaskÃrÃdÅnÃæ samÃsarahitÃdÅnÃæ yathÃkramamananvayo vivak«ita iti so 'yamasamastaÓabdakrama÷ /
samastÃsamastaÓabdakramarupa ubhayakramo yathà hariÓvandro rak«Ãkaraïarucisatye«viti pÆrvodÃhtam //
atra prathamattÅyayo÷ pÃdayo÷ samastÃnÃæ rak«ÃkaraïÃdÅnäca guïÃnÃmasamaktÃnÃæ tadguïakatÃæ hariÓvandro gÃÇgaiyamiti cobhayatra padaÓle«asÃmarthyakathitÃnÃæ hariÓvandrahariÓvandrÃnÃæ gÃÇgeyagÃÇgeyÃnÃæ ca kramasamanvayo na vivak«ita hati so 'yamubhayakrama÷ /
vÃkyakramastu svayamunneya÷ /
arthakramo dvividha÷ /
deÓata÷ kÃlataÓva /
tatrÃdyo yathÃ
ÓrÅsiÇgak«itipÃla tÃvakacamÆdhÃÂÅvanÃÂÅbhava- dvairistrÅ«u htÃÓukÃsu ÓabaraistvatkÅrtivisphÆrtaya÷ /
paÓvÃrdhe paridhÃnatÃæ hi dadhate saævyÃnatÃæ vak«asi prÃyo mÆdhnyavaguÂhanatvamadhare...dasÃæ và stuma÷ // Ckc_8.*103 //
atra vardhamanÃyÃ÷ nÃyakakorte÷ pratinÃyakaÓuddhÃntakÃntÃÓarÅrapradeÓe«u kramasaækrÃntyà yo 'yaæ paridhÃnÃdaupamyalÃbha÷ /
evaæ deÓato'rthakrama÷ /
kÃlato yathÃ
apÃæ Óo«oddhÃrà vipatanabhiyà haæsagilanÃ- ttu«ÃraissÅtÃrtÅ virahijanaÓayyÃdikatayà /
vidhitvà sÃpÃyaæ jalaruhakulaæ tadvijahatÅ sthitiæ dhatte si¬gak«itipatirapÃye tvayi ramà // Ckc_8.*104 //
atra jalaÓo«ÃdÅnÃæ jalajÃpÃyahetÆnÃæ grÅ«mÃdivasantÃvadhi kÃlakrameïa bhaïanÃt kÃlator'thakramo 'yam /
##
yathÃ
hanta kroÓati ÓÃrikÃnavarataæ mdhnÃti lÅlÃmga÷ ÓrÃntÃ÷ kelicaïautikÃra vikaÂairbÃhye sthità vallakÅ /
ityÃlÃpini nirgate priyasakhÅvarge navo¬hà priyà bhÆpÃlena sakhÅjanÃnusaraïaæ sparÓena vistÃrità // Ckc_8.*105 //
atra rahobhaÇgabhÅruïà vidagdhasakhÅvargeïÃkroÓanÃkarïanÃdimi«Ãtsukhena nirgamopÃyo 'bhihita iti so 'yaæ paryÃya÷ /
evaæ kÃryami«ata÷ kÃraïokte ravivak«Ãdayo 'sya bhedÃ÷ svayamunneyÃ÷ /
##
tatra guïÃtiÓayabhede«u dhairyÃtiÓayo yathÃ
rÆk«Ãhaæktayo na santi lalita bhedaæ gatena bhruvau dkkoïo 'pi na rÃgameti hasitaæ mandaæ ca nÃntarhitam /
d«ÂvÃpi pratigarjatÃæ k«itibhujÃæ saæraæbhagarbhaÓriyà mÆrtirdÃruïace«ÂayÃpyaviktà ÓrÅsiÇgap«vÅpate÷ // Ckc_8.*106 //
atra mahÃraïasaæhaæbhe nÃyakasya bhrÆbhedÃdivikÃrÃbhÃvakathanÃddhairyaviÓe«o vivak«ita iti seyaæ guïÃtiÓayokti÷ /
kriyÃtiÓayo yathÃ
ÓrÅsiÇgabhÆpa bhavatÅyaparigraheïa dharmÃya yad balavate kavire«a bhÅta÷ /
tretÃdibandhumu«itau tu dadhÃti bhÃgau tatte tulÃæ na dadhate prathame narendrÃ÷ // Ckc_8.*107 //
atra nÃyakagatadharmaparipÃlanakriyÃviÓe«o vivak«ita iti seyaæ kriyÃtiÓayokri÷ /
#<Óle«o 'nekÃrthakathanaæ padenaikena saæmata÷ // Ckc_8.59 //>#
yathÃ
khyÃtÃn mahÃÓayatayà ktagotrarak«Ã- nÃrƬhabhÆparisarà pratikÆlavttÅn /
ÓrÅsiÇgabhÆpatiyasÃæsi nirƬhasattvÃ- nullaÇghayanti vi«amÃnapi vÃhinÅÓÃn // Ckc_8.*108 //
atra vÃhinÅÓapadena samudrasÃmantarÃjalak«aïamarthadvayaæ tadviÓe«aïe tu tadanukÆlÃrthadvayaæ ca Óli«Âamiti so 'yaæ Óle«ÃlaÇkÃra÷ /
##
yathÃ
jÃtiprasÆnapuÂake svasakhÅkareïa ÓrÅsiÇgabhÆpatilakÃya samarpaïÅye /
ardhÅktÃlakakucÃphaïi kahkaïena mudrà ktà smarajità likhitena tanvyà // Ckc_8.*109 //
atra vidagdhayà kayÃpi kÃminyà priyayogyÃnÃæ pu«pÃïÃæ pu«paÓarapu«paædhayagandhavahÃbhimarÓa÷ ÓaÇkyate so 'yaæ bhÃva÷pu«paædhayÃdipratibhaÂatayà rak«Ãhetubhiralakaphaïismarajitpadairuddhidyate sÆcyata iti seyaæ bhÃvanà /
##
atra kevalaÓabdÃlaÇkÃrasaÇkara÷ ÓabdÃlaÇkÃra÷ /
kevalÃrthÃlaÇkÃrasaÇkaror'thÃlaÇkÃra÷ /
ubhayÃlaÇkÃrasaÇkara ubhayÃlaÇkÃra÷ /
ÓabdÃrthÃlaÇkÃrayo÷ ÓabdobhayÃlaÇkÃrayorarthobhayÃlaÇkÃrayoÓva saÇkara ubhayÃlaÇkÃra eva svÃrthÃlaÇkÃravaÓÃt saÇkarasyobhayÃÓritatvasiddhe÷ saæbhÃvyamÃnatvÃt /
kevalaÓabdÃlaÇkÃrasaÇkaro yathÃ
sÃdhvasaæmatividhvaæsi ktvà siÇkani«evaïam /
sÃdhvasaæ matividhvaæsi bÆpai rnijaghasthitai÷ // Ckc_8.*110 //
atra sÃdhÆnÃmasaæmatimasaæbhÃvanÃæ vindato 'labhyamÃnÃn sà dhvaæsayati nÃÓayatÅti sÃdhvasaæmatividhvasi durjanatarjanamityartha÷ /
tÃdÓaæ siÇgabhÆpÃlasevanaæ ktvà nijaghe svaghe sthitairbhÆpairmatividhvaæsi sÃdhvasamiti yojanà /
atra nijaghe nighÅtamiti kriyÃpadaæ nijagha iti saptamyà gƬhamiti kriyÃgƬhalak«aïo vi«ayapadÃvttiyamakalak«aïasva ÓabdÃlaÇkÃrau saækÅrïÃviti kevalaÓabdÃlaÇkÃrasaÇkaro 'yam /
kevalÃrthÃlaÇkÃrasaÇkaro yathÃ
siÇgabhÆpa vidadhÃti tÃvako dhÅraïorasiranaæbudÃÓani÷ /
kÃnane nagaravartino ripÆna tatpure vipinavÃsino mgÃn // Ckc_8.*111 //
atrÃnaæbdÃÓaniriti vibhÃvanà /
uttarÃrdhe parivttiriti dvayo rarthÃlaÇkÃrayossaækara÷ /
kevalobhayÃlaÇkÃrasaÇkaro yathÃ
lak«mÅbhiriva devÅbhirvinayairiva sÆribhi÷ /
nayairiva mahÃmÃtyai ssevyate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_8.*112 //
atrevaÓabdena sahÃrtha iva saæbhÃvamÃrtho 'pi dyotyata iti ekavÃcakÃnupraveÓena sahokterutprek«ÃyÃÓva saÇkara÷ /
sabdÃrthÃlaÇkÃrasaÇkaro yathÃ
tvayà dÅnÃriïà rÃjan ktà dÅnÃriïo mama /
asamagrÃmavttà he samagrÃmavatà mahÅm // Ckc_8.*113 //
atra prathamÃrdhe dÅnÃriïà dÅnÃrÅti dvitÅyapÃdamadhyayamakasyottarÃrdhe samagrÃmavatà kteti virodhÃbhÃsasya dvayossaækara÷ /
ÓabdobhayÃlaÇkÃrasaækaro yathÃ
tÃrÃbhirinduriva yÃbhirupÃsyate 'yaæ ÓrÅsiÇgabhÆmipatirandhravilÃsinÅbhi÷ /
citraæ janasya valayà valayà nitÃntaæ tÃsÃæ sitÃyatadÓÃmudare kare ca // Ckc_8.*114 //
atra udare valayÃvalirekhÃ÷ citram /
avalayan acalayan kare valaya÷ kaÂakamavalayamiti kartkriyÃpadayorekavacanabahuvacane Óli«Âe iti vacanaÓle«asya tÃrÃbhirindurivetyupamÃyÃÓva viveko dsyata iti ÓabdobhayÃlaÇkÃrasaÇkaro 'yam /
yathà ca
mÃïikyairiva gÃïikyai÷ syandanairiva candanai÷ /
saujanyairiva rÃjanyairmodate siÇgabhÆpati÷ // Ckc_8.*115 //
atrÃnuprÃsopamotprek«ÃïÃæ saÇkara÷ /
arthobhayÃlaÇkÃrasaÇkaro yathÃ
santrÃsaudvi«atÃæ...pratidiÓaæ tvatkÅrtirÃdhÃyate tvatkÅtau paridhÃvanaæ pratipadaæ gÃyanti vairistriya÷ /
glÃnirvairibahadhÆlatÃsu dharaïÅ viÓrÃmyati tvadbhuje viÓrÃmo bhuvi siÇgabhÆpatimaïeæ nidrÃænti vairistriya÷ // Ckc_8.*116 //
atrÃnÃgata citrahetvalaÇkÃrasyopamÃyÃÓva saÇkara÷ /
ÓabdÃrthobhayÃlaÇkÃrasaækaro yathÃ
ÓrÅsi¬gak«oïibhartre diÓi diÓi sumanomÃnasollÃsa kartre sÃndrÃmindro vibhÆtiæ ÓuciratiÓucitÃæ dharmarÃjo 'ti dharmam /
rak«Ãæ rak«o 'dhinÃtha÷ kuÂilavighaÂanodyogiceta÷ pracetà vÃyussaæpÆrïamÃyurdhanamapi dhanadaÓÓaæÇkara÷ Óaæ karotu // Ckc_8.*117 //
atra diÓi diÓÅti sumomÃnaseti ÓaÇkara÷ Óaæ kotviti rak«Ãæ rak«o iti vat chekÃnuprÃsasya sÃndrÃmidra ityÃdÃvanuprÃsasya sumanaÓÓle«a÷ pratiÓabdotthÃpitena dikpÃla rÆpa...(madhyama?) malokapÃlasya cÃnyonyapratÅkÃralak«aïenÃnyonyÃrthÃlaÇkÃreïa pÆrvÃdikpÃlaparipÃÂÅkathanalak«aïena kramanÃmnobhayÃlaÇkÃreïa saha saæniveÓa÷ prakÃÓata iti so 'yaæ trividhÃlaÇkÃra ... ... ... ... laÇkÃrasaÇkaro 'nusaædheya÷ /
##
tatra guïÃlaÇkÃrasaÇkaro yathÃ
viÓveÓakalpitacamatkti ... ... ... siÇgayaÓasà samamÃvirÃstÃm /
ÃcandramÃtapanamÃdharaïÅdharendra- mÃtÃramÃgaganamÃgirijà -- -- -- // Ckc_8.*118 //
(pratha?) mÃrdhe sahokti÷ /
uttarÃrdhe Óe«akÅrti -- -- -- mete«Ãæ saÇkara÷ kÃvyacamatkÃramakalaÇkamaÇkurayati /
evaæ saÇkarÃntarÃïi yathÃsaæbhavaæ mahÃkaviprabandhe«u rasaj¤airanusandheyÃni /
##
iti sakalamapi kalyÃïam iti sarasasÃhityacÃturÅdhurÅïaviÓveÓvarakavicandrapraïÅtÃyÃæ ÓrÅsiÇgabhÆpÃlakÅrtisudhÃsÃra ÓÅtalÃyÃæ camatkÃracandrikÃyÃma«Âamo vilÃsa÷ //
samÃpto 'yaæ grantha÷ //