DANDIN: KAVYADARSA, Pariccheda 2 (incomplete!): Verses 2.1-144, 310-368 based on the edition by S.K. Belvalkar, Poona 1924. Input by Reinhold Gruenendahl ANALYTIC VERSION according to BHELA conventions ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ANALYTIC VERSION according to BHELA conventions: Sandhi markers: (. =short vowel, - =long vowel) in word-sandhi: 1: . . e.g.: veda+anta = vedà1nta 2: - . 3: . - 4: - - in sentence-sandhi: 7: . . e.g.: ca+api = cà7pi 8: . - 9: - . 0: - - PADA MARKERS For a four-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ // For a six-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ \ ........ # ........ // ********************************************************************** Pariccheda 2 kàvya-÷obhà-karàn dharmàn $ alaü-kàràn pra-cakùate & te cà7dyà7pi vi-kalpyante % kas tàn kàrtsnyena vakùyati // 2.1 // kiü-tu bãjaü vi-kalpànàü $ pårvà3-càryaiþ pra-darsitam & tad eva prati-saüs-kartum % ayam asmat-pari-÷ramaþ // 2.2 // kà÷-cin màrga-vi-bhàgà1rtham $ uktàþ pràg apy alaü-kriyàþ & sà3-dhàraõam alaü-kàra- % jàtam anyat pra-dar÷yate // 2.3 // sva-bhàvà3-khyànam upa-mà $ råpakaü dãpakà3vçttiþ & à-kùepo 'rthà1ntara-ny-àso % vy-ati-reko vi-bhàvanà // 2.4 // sam-àsà3ti-÷ayo3t-pre3kùà $ hetuþ såkùmo lavaþ kramaþ & preyo rasa-vad årjas-vi % pary-àyo1ktaü sam-à-hitam // 2.5 // ud-à-ttà1pa-hnuti-÷leùa- $ vi-÷eùàs tulya-yogità & vi-rodhà1-pra-stuta-stotre % vy-àja-stuti-ni-dar÷ane // 2.6 // saho1ktiþ pari-vçttyà3-÷iþ- $ saü-kãrõam atha bhàvikam & iti vàcàm alaü-kàrà % dar÷itàþ pårva-såribhiþ // 2.7 // [svabhàvokti (= svabhàvàkhyàna = jàti)] nànà2va-sthaü padà1rthànàü $ råpaü sà1kùàd vi-vçõvatã & sva-bhàvo1kti÷ ca jàti÷ ce7ty % àdyà sà9laü-kçtir yathà // 2.8 // [svabhàvokti: jàti] tuõóair à-tàmra-kuñilaiþ $ pakùair harita-komalaiþ & tri-varõa-ràjibhiþ kaõñhair % ete ma¤ju-giraþ ÷ukàþ // 2.9 // [- svabhàvokti: kriyà] kala-kvaõita-garbheõa $ kaõñhenà8-ghårõite3kùaõaþ & pàràvataþ pari-bhramya % riraüsu÷ cumbati priyàm // 2.10 // [- svabhàvokti: guõa] badhnann aïgeùu romà1¤cam $ kurvan manasi nir-vçtim & netre cà8-mãlayann eùa % priyà-spar÷aþ pra-vartate // 2.11 // [- svabhàvokti: dravya] kaõñhe-kàlaþ kara-sthena $ kapàlene7ndu-÷ekharaþ & jañàbhiþ snigdha-tàmràbhir % àvir-àsãd vçùa-dhvajaþ // 2.12 // jàti-kriyà-guõa-dravya- $ sva-bhàvà3khyànam ãdç÷am & ÷àstreùv asyai8va sàm-ràjyaü % kàvyeùv apy etad ãpsitam // 2.13 // [upamà] yathà kathaü-cid sà-dç÷yaü $ yatro7d-bhåtaü pratã1yate & upa-mà nàma sà tasyàþ % pra-pa¤co 'yaü ni-dar÷yate // 2.14 // [- dharmopamà] ambho-ruham ivà8-tàmraü $ mugdhe kara-talaü tava & iti dharmo1pa-mà sà1kùàt % tulya-dharma-pra-dar÷anàt // 2.15 // [- vaståpamà] ràjãvam iva te vaktraü $ netre nãlo1tpale iva & iyaü pratã1yamànai3ka- % dharmà vastå1pa-mai0va sà // 2.16 // [- viparyàsopamà] tavà8nanam ivo7n-nidram $ aravindam abhåd iti & sà pra-siddhi-vi-pary-àsàd % vi-pary-àso3pa-me9ùyate // 2.17 // [- anyo'nyopamà] tavà8nanam ivà7mbho-jam $ ambo-jam iva te mukham & ity anyo'nyo1pa-mà sà9yam % anyo-'nyo1t-karùa-÷aüsinã // 2.18 // [- niyamopamà] tvan-mukhaü kamalenai8va $ tulyaü nà7nyena kena-cit & ity anya-sàmya-vy-à-vçtter % iyaü sà ni-yamo3pa-mà // 2.19 // [- aniyamopamà] padmaü tàvat tavà7nv-eti $ mukham anyac ca tà-dç÷am & asti ced astu tat-kàrã9ty % asàv a-ni-yamo1pa-mà // 2.20 // [- samuccayopamà] sam-uc-cayo1pa-mà9py asti $ na kàntyai0va mukhaü tava & hlàdanà3-khyena cà7nv-eti % karmaõe9ndum itã8-dç÷ã // 2.21 // [- ati÷ayopamà] tvayy eva tvan-mukhaü dçùñaü $ dç÷yate divi candramàþ & iyaty eva bhidà nà7nye9ty % asàv ati-÷ayo1pa-mà // 2.22 // [- utprekùitopamà] mayy evà7syà mukha-÷rãr ity $ alam indor vi-katthanaiþ & padme 'pi sà yad asty eve7ty % asàv ut-pre3kùito1pa-mà // 2.23 // [- adbhutopamà] yadi kiü-cid bhavet padmaü $ su-bhru vi-bhrànta-locanam & tat te mukha-÷riyaü dhattàm % ity asàv adbhuto1pa-mà // 2.24 // [- mohopamà] ÷a÷ã9ty ut-pre3kùya tanv-aïgi $ tvan-mukhaü tvan-mukhà3-÷ayà & indum apy anu-dhàvàmã7ty % eùà moho1pa-mà smçtà // 2.25 // [- saü÷ayopamà] kiü padmam antar-bhràntà1li $ kiü te lole3kùaõaü mukham & mama dolàyate cittam % itã7yaü saü-÷ayo1pa-mà // 2.26 // [- nirõayopamà] na padmasye7ndu-ni-gràhyasy- $ -e7ndu-lajjà-karã dyutiþ & atas tvan-mukham eve7dam % ity asau nir-õayo1pa-mà // 2.27 // [- ÷leùopamà] ÷i÷irà1ü÷u-prati-spardhi $ ÷rã-mat su-rabhi-gandhi ca & ambho-jam iva te vaktram % iti ÷leùo1pa-mà smçtà // 2.28 // [- samànopamà] sa-råpa-÷abda-vàcya-tvàt $ sà samàno1pa-mà yathà & bàle9vo7d-yàna-màle9yaü % sà(1)la(-)kà(3)nana-÷obhinã // 2.29 // [- nindo2pamà] padmaü bahu-raja÷ candraþ $ kùayã tàbhyàü tavà8nanam & samànam api so1t-sekam % iti nindo2pa-mà smçtà // 2.30 // [- pra÷aüsopamà] brahmaõo 'py ud-bhavaþ padmaü $ candraþ ÷aübhu-÷iro-dhçtaþ & tau tulyau tvan-mukhene7ti % sà pra-÷aüso1pa-mo9cyate // 2.31 // [- àcikhyàso1pamà] candreõa tvan-mukhaü tulyam $ ity à-cikhyàsu me manaþ & sa guõo và9stu doùo ve9ty % à-cikhyàso1pa-màü viduþ // 2.32 // [- virodhopamà] ÷ata-pattraü ÷arac-candras $ tvad-ànanam iti trayam & paras-para-vi-rodhã7ti % sà vi-rodho1pa-mà matà // 2.33 // [- pratiùedhopamà] na jàtu ÷aktir indos te $ mukhena prati-garjitum & kalaïkino jaóasye7ti % prati-ùedho1pa-mai0va sà // 2.34 // [- cañåpamà] mçge3kùaõà1ïkaü te vaktram $ mçgeõai8và7ïkitaþ ÷a÷ã & tathà9pi sama evà7sau % no7t-karùã9ti cañå1pa-mà // 2.35 // [- tattvàkhyànopamà] na padmaü mukham eve7daü $ na bhçïgau cakùuùã ime & iti vi-spaùña-sà-dç÷yàt % tat-tvà3khyàno1pa-mai0va sà // 2.36 // [- asàdhàraõopamà] candrà1ravindayoþ kàntim $ ati-kramya mukhaü tava & àtmanai0và7bhavat tulyam % ity a-sà3-dhàraõo1pa-mà // 2.37 // [- abhåtopamà] sarva-padma-pra-bhà-sàraþ $ sam-à-hçta iva kva-cit & tvad-ànanaü vi-bhàtã1ti % tàm a-bhåto1pa-màü viduþ // 2.38 // [- asaübhàvitopamà] candra-bimbàd iva viùaü $ candanàd iva pàvakaþ & paruùà vàg ito vaktràd % ity a-saü-bhàvito1pa-mà // 2.39 // [- bahåpamà] candano1daka-candrà1ü÷u- $ candra-kàntà3di-÷ãtalaþ & spar÷as tave7ty ati-÷ayaü % bodhayantã bahå1pa-mà // 2.40 // [- vikriyopamà] candra-bimbàd ivo7t-kãrõaü $ padma-garbhàd ivo7d-dhçtam & tava tanv-aïgi vadanam % ity asau vi-kriyo2pa-mà // 2.41 // [- màlopamà] påùõy à-tapa ivà7hnã7va $ påùà vyomnã7va vàsaraþ & vi-kramas tvayy adhàl lakùmãm % iti màlo2pa-mà matà // 2.42 // [- vàkyàrthopamà; zwei Arten] vàkyà1rtheõai8va vàkyà1rthaþ $ ko 'pi yady upa-mãyate & ekà1n-eke1va-÷abda-tvàt % sà vàkyà1rtho1pa-mà dvi-dhà // 2.43 // [- (1.) vàkyàrthopamà mit einem iva] tvad-ànanam a-dhãrà1kùam $ àvir-da÷ana-dãdhiti & bhramad-bhçïgam ivà7-lakùya- % kesaraü bhàti païka-jam // 2.44 // [- (2.) vàkyàrthopamà mit mehreren iva] nalinyà iva tanv-aïgyàs $ tasyàþ padmam ivà8nanam & mayà madhu-vratene7va % pàyaü pàyam aramyata // 2.45 // [- prativaståpamà] vastu kiü-cid upa-ny-asya $ ny-asanàt tat-sa-dharmaõaþ & sàmya-pratã1tir astã7ti % prati-vastå1pa-mà yathà // 2.46 // nai8ko 'pi tvà-dç÷o 'dyà7pi $ jàyamàneùu ràjasu & nanu dvitãyo nà7sty eva % pàri-jàtasya pàda-paþ // 2.47 // [- tulyayogopamà] adhikena samã-kçtya $ hãnam eka-kriyà-vidhau & yad bruvanti smçtà se8yaü % tulya-yogo1pa-mà yathà // 2.48 // divo jàgarti rakùàyai $ pulomà1rir bhuvo bhavàn & asuràs tena hanyante % sà1va-lepàs tvayà nç-pàþ // 2.49 // [- hetåpamà] kàntyà candramasaü dhàmnà $ såryaü dhairyeõa cà7rõavam & ràjann anu-karoùã7ti % sai0ùà hetå1pa-mà matà // 2.50 // na liïga-vacane bhinne $ na hãnà1dhika-tà9pi và & upa-mà-dåùanàyà7laü % yatro7d-vego na dhãmatàm // 2.51 // strã9va gacchati ùaõóho 'yaü $ vakty eùà strã pumàn iva & pràõà iva priyo 'yam me % vidyà dhanam ivà7rjitam // 2.52 // bhavàn iva mahã-pàla $ deva-ràjo vi-ràjate & alam aü÷u-mataþ kakùàm % à-roóhuü tejasà nç-paþ // 2.53 // ity evam àdau sau-bhàgyaü $ na jahàty eva jàtu-cit & asty eva kva-cid ud-vegaþ % pra-yoge vàg-vidàü yathà // 2.54 // haüsã9va dhavala÷ candraþ $ saràüsã7và7-malaü nabhaþ & bhartç-bhakto bhañaþ ÷ve9va % kha-dyoto bhàti bhànu-vat // 2.55 // ãdç÷aü varjyate sadbhiþ $ kàraõaü tatra cintyatàm & guõa-doùa-vi-càràya % svayam eva manãùibhiþ // 2.56 // iva-vad-và-yathà-÷abdàþ $ samàna-nibha-saü-nibhàþ & tulya-saü-kà÷a-ni-kà÷a- % pra-kà÷a-prati-råpakàþ // 2.57 // prati-pakùa-prati-dvaüdvi- $ praty-anãka-vi-rodhinaþ & sa-dçk-sa-dç÷a-saü-vàdi- % sa-jàtãyà1nu-vàdinaþ // 2.58 // prati-bimba-prati-cchanda- $ sa-råpa-sama-saü-mitàþ & sa-lakùaõa-sa-dçkùà3-bha- % sa-pakùo1pa-mito1pa-màþ // 2.59 // kalpa-de÷ãya-de÷y-àdiþ $ pra-khya-prati-nidhã api & sa-varõa-tulatau ÷abdau % ye cà7-nyånà1rtha-vàdinaþ // 2.60 // sam-àsa÷ ca bahu-vrãhiþ $ ÷a÷à1ïka-vadanà3diùu & spardhate jayati dveùñi % druhyati prati-garjati // 2.61 // à-kro÷aty ava-jànàti $ kad-arthayati nindati & vi-óambayati saü-dhatte % hasatã8rùyaty asåyati // 2.62 // tasya muùõàti sau-bhàgyaü $ tasya kàntiü vi-lumpati & tena sà1rdhaü vi-gçhõàti % tulàü tenà7dhi-rohati // 2.63 // tat-pada-vyàm padaü dhatte $ tasya kakùàü vi-gàhate & tam anv-ety anu-badhnàti % tac-chãlaü tan-ni-ùedhati // 2.64 // tasya cà7nu-karotã7ti $ ÷abdàþ sà-dç÷yam åcakàþ & upa-màyàm ime pro1ktàþ % kavãnàü buddhi-saukhya-dàþ // 2.65 // [råpaka] [- samastaråpaka] upamai0va tiro-bhåta- $ bhedà råpakam ucyate & yathà bàhu-latà pàõi- % padmaü caraõa-pallavaþ // 2.66 // [- asamastaråpaka] aïgulyaþ pallavàny àsan $ kusumàni nakhà1rciùaþ & bàhå late vasanta-÷rãs % tvaü naþ praty-akùa-càriõã // 2.67 // [- samastavyastaråpaka] ity etad a-sam-astà3-khyaü $ sam-astaü pårva-råpakam & smitaü mukhe1ndor jyotsne9ti % sam-asta-vy-asta-råpakam // 2.68 // [- sakalaråpaka] tàmrà1ïguli-dala-÷reõi $ nakha-dãdhiti-kesaram & dhriyate mårdhni bhå-pàlair % bhavac-caraõa-païka-jam // 2.69 // aïguly-àdau dalà3di-tvaü $ pàde cà8-ropya padma-tàm & tad-yogya-sthàna-vi-ny-àsàd % etat sakala-råpakam // 2.70 // [- avayavaråpaka] akasmàd eva te caõói $ sphurità1dhara-pallavam & mukhaü muktà-ruco dhatte % gharmà1mbhaþ-kaõa-ma¤jarãþ // 2.71 // ma¤jarã-kçtya gharmà1mbhaþ $ pallavã-kçtya cà7dharam & nà7nyathà kçtam atrà8syam % ato 'va-yava-råpakam // 2.72 // [- avayaviråpakam] valgita-bhru galad-gharma- $ jalam à-lohite3kùaõam & vi-vçõàti (!) madà1va-sthàm % idam vadana-païka-jam // 2.73 // a-vi-kçtya mukhà1ïgàni $ mukham evà7ravinda-tàm & àsãd gamitam atre7dam % ato 'va-yavi-råpakam // 2.74 // [- ekàïgaråpaka] mada-pàñala-gaõóena $ rakta-netro1t-palena te & mukhena mugdhaþ so 'py eùa % jano ràga-mayaþ kçtaþ // 2.75 // ekà1ïga-råpakaü cai8tad $ evaü dvi-pra-bhçtãny api & aïgàni råpayanty atra % yogà1-yogau bhidà-karau // 2.76 // [- yuktaråpaka] smita-puùpo1j-jvalaü lola- $ netra-bhçïgam idaü mukham & iti puùpa-dvi-rephàõàü % saü-gatyà yukta-råpakam // 2.77 // [- ayuktaråpaka] idam àrdra-smita-jyotsnaü $ snigdha-netro1t-palaü mukham & iti jyotsno1t-palà1-yogàd % a-yuktaü nàma råpakam // 2.78 // [- viùamaråpaka] råpaõàd aïgino 'ïgànàü $ råpaõà1-råpaõà3-÷rayàt & råpakaü vi-ùamaü nàma % lalitaü jàyate yathà // 2.79 // mada-rakta-kapolena $ manmathas tvan-mukhe1ndunà & nartita-bhrå-latenà7laü % mardituü bhuvana-trayam // 2.80 // [- savi÷eùaõaråpaka] hari-pàdaþ ÷iro-lagna- $ jahnu-kanyà-jalà1ü÷ukaþ & jayaty asura-niþ-÷aïka- % surà3nando1t-sava-dhvajaþ // 2.81 // vi-÷eùaõa-sam-agrasya $ råpaü ketor yadã8-dç÷am & pàde tad-arpaõàd etat % sa-vi-÷eùaõa-råpakam // 2.82 // [- viruddharåpaka] na mãlayati padmàni $ na nabho 'py ava-gàhate & tvan-mukhe1ndur mamà7sånàü % haraõàyai8va kalpate // 2.83 // a-kriyà candra-kàryàõàm $ anya-kàryasya ca kriyà & atra saü-dar÷yate yasmàd % vi-ruddhaü nàma råpakam // 2.84 // [- heturåpaka] gàmbhãryeõa sam-udro 'si $ gauraveõà7si parvataþ & kàma-da-tvàc ca lokànàm % asi tvaü kalpa-pàda-paþ // 2.85 // gàmbhãrya-pra-mukhair atra $ hetubhiþ sàgaro giriþ & kalpa-druma÷ ca kriyate % tad idaü hetu-råpakam // 2.86 // [- ÷iùñaråpaka] ràja-haüso1pa-bhogà1rthaü $ bhramara-prà1rthya-sau-rabham & sakhi vaktrà1mbu-jam idaü % tave7ti ÷liùña-råpakam // 2.87 // iùñaü sà-dharmya-vai-dharmya- $ dar÷anàd gauõa-mukhyayoþ & upa-mà-vy-ati-rekà3-khyaü % råpaka-dvitayaü yathà // 2.88 // [- upamàråpaka] ayam à-lohita-cchàyo $ madane mukha-candramàþ & saü-naddho1daya-ràgasya % candrasya prati-garjati // 2.89 // [- vyatirekaråpaka] candramàþ pãyate devair $ mayà tvan-mukha-candramàþ & a-sam-agro 'py asau ÷a÷vad % ayam à-pårõa-maõóalaþ // 2.90 // [- àkùeparåpaka] mukha-candrasya candra-tvam $ ittham anyo1pa-tàpinaþ & na te sundari saü-vàdã7ty % etad à-kùepa-råpakam // 2.91 // [- samàdhànaråpaka] mukhe1ndur api te caõói $ màü nir-dahati nir-dayam & bhàgya-doùàn mamai8ve7ti % tat sam-à-dhàna-råpakam // 2.92 // [- råpakaråpaka] mukha-païka-ja-raïge 'smin $ bhrå-latà-nartakã tava & lãlà-nçtyaü karotã7ti % ramyaü råpaka-råpakam // 2.93 // [- àpahnavaråpaka] nai8tan mukham idaü padmaü $ na netre bhramaràv imau & etàni kesaràõy eva % nai8tà dantà1rciùas tava // 2.94 // mukhà3di-tvaü ni-vartyai8va $ padmà3di-tvena råpaõàt & ud-bhàvita-guõo1t-karùaü % tat tv àpa-hnava-råpakam // 2.95 // na pary-anto vi-kalpànàü $ råpako1pa-mayor ataþ & diï-màtraü dar÷itaü dhãrair % an-uktam anu-mãyatàm // 2.96 // [dãpaka] jàti-kriyà-guõa-dravya- $ vàcinai9ka-tra vartinà & sarva-vàkyo1pa-kàra÷ cet % tad àhur dãpakaü yathà // 2.97 // [- àdi-dãpaka: jàti] pavano dakùiõaþ parõaü $ jãrõaü harati vã-rudhàü & sa evà7va-natà1ïgãnàü % màna-bhaïgàya kalpate // 2.98 // [- àdi-dãpaka: kriyà] caranti catur-ambho-dhi- $ velo1d-yàneùu dantinaþ & cakra-vàlà1dri-ku¤jeùu % kunda-bhàso guõà÷ ca te // 2.99 // [- àdi-dãpaka: guõa] ÷yàmalàþ prà-vçùeõyàbhir $ di÷o jãmåta-païktibhiþ & bhuva÷ ca su-kumàràbhir % nava-÷àdvala-ràjibhiþ // 2.100 // [- àdi-dãpaka: dravya] viùõunà vi-krama-sthena $ dànavànàü vi-bhåtayaþ & kvà7pi nãtàþ kuto 'py àsann % à-nãtà daivata-rddhayaþ // 2.101 // ity àdi-dãpakàny uktàny $ evaü madhyà1ntayor api & vàkyayor dar÷ayiùyàmaþ % kàni cittàni tad-yathà // 2.102 // [- madhya-dãpaka: jàti] nçtyanti ni-culo1t-saïge $ gàyanti ca kalàpinaþ & badhnanti ca payo-deùu % dç÷o harùà1÷ru-garbhiõãþ // 2.103 // [- madhya-dãpaka: kriyà] mando gandha-vahaþ kùàro $ vahnir indu÷ ca jàyate & carcà-candana-pàta÷ ca % ÷astra-pàtaþ pra-vàsinàm // 2.104 // [- anta-dãpaka: dravya (Komm.: jàti)] jalaü jala-dharo1d-gãrõaü $ kulaü gçha-÷ikhaõóinàm & calaü ca taóitàü dàma % balaü kusuma-dhanvanaþ // 2.105 // [- anta-dãpaka: kriyà] tvayà nãlo1t-palaü karõe $ smareõà7straü ÷arà1sane & mayà9pi maraõe cetas % trayam etat samaü kçtam // 2.106 // [- (àdi-dãpaka): màlà-dãpaka] ÷uklaþ ÷vetà1rciùo vçddhyai $ pakùaþ pa¤ca-÷arasya saþ & sa ca ràgasya ràgo 'pi % yånàü raty-ut-sava-÷riyaþ // 2.107 // ity àdi-dãpaka-tve 'pi $ pårva-pårva-vy-ape3kùiõã & vàkya-màlà pra-yukte9ti % tan màlà-dãpakaü matam // 2.108 // [- viruddhàrtha-dãpaka] ava-lepam an-aïgasya $ vardhayanti balàhakàþ & kar÷ayanti tu gharmasya % màruto1d-dhåta-÷ãkaràþ // 2.109 // ava-lepa-padenà7tra $ balàhaka-padena ca & kriye vi-ruddhe saü-yukte % tad vi-ruddhà1rthaü dãpakam // 2.110 // [- ekàrthadãpaka] haraty à-bhogam à÷ànàü $ gçhõàti jyotiùàü gaõam & à-datte cà7dya me prà1õàn % asau jala-dharà3valã // 2.111 // an-eka-÷abdo1pà3-dànàt $ kriyai9kai9và7tra dãpyate & yato jala-dharà3valyà % tasmàd ekà1rtha-dãpakam // 2.112 // [- ÷liùñàrthadãpaka] hçdya-gandha-vahàs tuïgàs $ tamàla-÷yàmala-tviùaþ & divi bhramanti jãmåtà % bhuvi cai8te mataü-gajàþ // 2.113 // atra dharmair a-bhinnànàm $ abhràõàü dantinàü tathà & bhramaõenai8va saü-bandha % iti ÷liùñà1rtha-dãpakam // 2.114 // anenai8va pra-kàreõa $ ÷eùàõàm api dãpake & vi-kalpànàm ava-gatir % vi-dhàtavyà vi-cakùaõaiþ // 2.115 // [àvçtti] arthà3-vçttiþ padà3-vçttir $ ubhayà3-vçttir eva ca & dãpaka-sthàna eve7ùñam % alaü-kàra-trayaü yathà // 2.116 // [- arthàvçtti] vi-kasanti kadambàni $ sphuñanti kuñaja-drumàþ & un-mãlanti ca kandalyo % dalanti kakubhàni ca // 2.117 // [- padàvçtti] ut-kaõñhayati meghànàü $ màlà vçndaü kalàpinàm & yånàü co7t-kaõñhayaty eva % mànasaü makara-dhvajaþ // 2.118 // [- ubhayàvçtti (artha u. pada)] jitvà vi÷vaü bhavàn atra $ vi-haraty ava-rodhanaiþ & vi-haraty ap-sarobhis te % ripu-vargo divaü gataþ // 2.119 // [àkùepa] prati-ùedho1ktir à-kùepas $ trai-kàlyà1pe3kùayà tri-dhà & athà3sya punar à-kùepya- % bhedà1n-antyàd an-antatà // 2.120 // [- vçttàkùepa] an-aïgaþ pa¤cabhiþ puùpair $ vi÷vaü vy-ajayate7ùubhiþ & ity a-saü-bhàvyam atha và % vi-citrà vastu-÷aktayaþ // 2.121 // ity an-aïga-jayà1yoga- $ buddhir hetu-balàd iha & pra-vçttai9va yad à-kùiptà % vçttà3kùepaþ sa ãdç÷aþ // 2.122 // [- vartamànàkùepa] kutaþ kuvalayaü karõe $ karoùi kala-bhàùiõi & kim apà1ïgam a-pary-àptam % asmin karmaõi manyase // 2.123 // sa vartamànà3-kùepo 'yaü $ kurvaty evà7sito1tpala & karõe kà-cit priyeõai8vaü % càñu-kàreõa rudhyate // 2.124 // [- bhaviùyadàkùepa] satyaü bravãmi na tvaü màü $ draùñuü vallabha lapsyase & anya-cumbana-saü-krànta- % làkùà-raktena cakùuùà // 2.125 // so 'yaü bhaviùyad-à-kùepaþ $ pràg evà7ti-manasvinã & kadà-cid apa-ràdho 'sya % bhàvã9ty evam arunddhayat // 2.126 // [- dharmàkùepa] tava tanv-aïgi mithyai9va $ råóham aïgeùu màrdavam & yadi satyaü mçdåny eva % kim a-kàõóe rujanti màm // 2.127 // dharmà3-kùepo 'yam à-kùiptam $ aïganà-gàtra-màrdavam & kàmukena yad atrai7vaü % karmaõà tad-vi-rodhinà // 2.128 // [- dharmyàkùepa] sundarã sà bhavaty evaü $ vi-vekaþ kena jàyate & pra-bhà-màtraü hi taralaü % dç÷yate na tad-à-÷rayaþ // 2.129 // dharmyà3-kùepo 'yam à-kùipto $ dharmã dharmaü pra-bhà4-hvayam & anu-j¤àyai8va yad råpam % aty-à÷caryaü vi-vakùatà // 2.130 // [- kàraõàkùepa] cakùuùã tava rajyete $ sphuraty adhara-pallavaþ & bhruvau ca bhugne na tathà9py % a-duùñasyà7sti me bhayam // 2.131 // sa eùa kàraõà3-kùepaþ $ pra-dhànaü kàraõaü bhiyaþ & svà1pa-ràdho ni-ùiddho 'tra % yat priyeõa pañãyasà // 2.132 // [- kàryàkùepa] dåre priyatamaþ so 'yam $ à-gato jala-dà3-gamaþ & dçùñà÷ ca phullà ni-culà % na mçtà cà7smi kiü nv idam // 2.133 // kàryà3-kùepaþ sa kàryasya $ maraõasya ni-vartanàt & tat-kàraõam upa-ny-asya % dàruõaü jala-dà3-gamam // 2.134 // [- anuj¤àkùepa] na ciraü mama tàpàya $ tava yàtrà bhaviùyati & yadi yàsyasi yàtavyam % alam à-÷aïkayà9tra te // 2.135 // ity anu-j¤à-mukhenai9va $ kàntasyà8-kùipyate gatiþ & maraõaü såcayantyai9va % so 'nu-j¤à4-kùepa ucyate // 2.136 // [- prabhutvàkùepa] dhanaü ca bahu labhyaü te $ sukhaü kùemaü ca vartmani & na ca me pràõa-saü-dehas % tathà8pi priya mà sma gàþ // 2.137 // ity à-cakùàõayà hetån $ priya-yàtrà2nu-bandhinaþ & pra-bhu-tvenai7va ruddhas tat % pra-bhu-tvà3-kùepa ucyate // 2.138 // [- anàdaràkùepa] jãvità3÷à balavatã $ dhanà3÷à dur-balà mama & gaccha và tiùñha và kànta % sva1va-sthà tu ni-vedità // 2.139 // asàv an-àdarà3-kùepo $ yad an-àdaravad vacaþ & priya-pra-õàyaü rundhatyà % pra-yuktam iha raktayà // 2.140 // [- à÷ãrvacanàkùepa] gaccha gacchasi cet kànta $ panthànaþ santu te ÷ivàþ & mamà7pi janma tatrai7va % bhåyàd yatra gato bhavàn // 2.141 // ity à÷ãr-vacanà3-kùepo $ yad à÷ãr-vàda-vartmanà & svà1va-sthàü såcayantyai9va % kànta-yàtrà ni-ùidhyate // 2.142 // [- paruùàkùepa] yadi satyai9va yàtrà te $ kà9py anyà mçgyatàü tvayà & aham adyai7va ruddhà9smi % randhrà1pe3kùeõa mçtyunà // 2.143 // ity eùa paruùà3-kùepaþ $ paruùà1kùara-pårvakam & kàntasyà8-kùipyate yasmàt % pra-sthànaü prema-ni-ghnayà // 2.144 // [- sàcivyàkùepa] // 2.145 // // 2,146 // // 2.147 // // 2.148 // // 2.149 // // 2.150 // // 2.151 // // 2.152 // // 2.153 // // 2.154 // // 2.155 // // 2.156 // // 2.157 // // 2.158 // // 2.159 // // 2.160 // // 2.161 // // 2.162 // // 2.163 // // 2.164 // // 2.165 // // 2.166 // // 2.167 // // 2.168 // // 2.169 // // 2.170 // // 2.171 // // 2.172 // // 2.173 // // 2.174 // // 2.175 // // 2.176 // // 2.177 // // 2.178 // // 2.179 // // 2.180 // // 2.181 // // 2.182 // // 2.183 // // 2.184 // // 2.185 // // 2.186 // // 2.187 // // 2.188 // // 2.189 // // 2.190 // // 2.191 // // 2.192 // // 2.193 // // 2.194 // // 2.195 // // 2.196 // // 2.197 // // 2.198 // // 2.199 // // 2.200 // // 2.201 // // 2.202 // // 2.203 // // 2.204 // // 2.205 // // 2.206 // // 2.207 // // 2.208 // // vv // // 2.210 // // 2.211 // // 2.212 // // 2.213 // // 2.214 // // 2.215 // // 2.216 // // 2.217 // // 2.218 // // 2.219 // // 2.220 // // 2.221 // // 2.222 // // 2.223 // // 2.224 // // 2.225 // // 2.226 // // 2.227 // // 2.228 // // 2.229 // // 2.230 // // 2.231 // // 2.232 // // 2.233 // // 2.234 // // 2.235 // // 2.236 // // 2.237 // // 2.238 // // 2.239 // // 2.240 // // 2.241 // // 2.242 // // 2.243 // // 2.244 // // 2.245 // // 2.246 // // 2.247 // // 2.248 // // 2.249 // // 2.250 // // 2.251 // // 2.252 // // 2.253 // // 2.254 // // 2.255 // // 2.256 // // 2.257 // // 2.258 // // 2.259 // // 2.260 // // 2.261 // // 2.262 // // 2.263 // // 2.264 // // 2.265 // // 2.266 // // 2.267 // // 2.268 // // 2.269 // // 2.270 // // 2.271 // // 2.272// // 2.273 // // 2.274 // // 2.275 // // 2.276 // // 2.277 // // 2.278 // // 2.279 // // 2.280 // // 2.281 // // 2.282 // // 2.283 // // 2.284 // // 2.285 // // 2.286 // // 2.287 // // 2.288 // // 2.289 // // 2.290 // // 2.291 // // 2.292 // // 2.293 // // 2.294 // // 2.295 // // 2.296 // // 2.297 // // 2.298 // // 2.299 // // 2.300 // // 2.301 // // 2.302 // // 2.303 // // 2.304 // // 2.305 // // 2.306 // // 2.307 // // 2.308 // // 2.309 // [÷leùa (= ÷liùña)] ÷liùñam iùñam an-ekà1rtham $ eka-råpà1nv-itaü vacaþ & tad a-bhinna-padaü bhinna- % pada-prà1yam iti dvi-dhà // 2.310 // [- abhinnapada-÷leùa] asàv ud-ayam à-råóhaþ $ kànti-màn rakta-maõóalaþ & ràjà harati lokasya % hçdayaü mçdubhiþ karaiþ // 2.311 // [- bhinnapada-÷leùa] doùà(3)-kareõa saü-badhnan[n / $ n]a[-]kùatra-patha-vartinà & raj¤à pra-doùo màm ittham % a-priyaü kiü na bàdhate // 2.312 // upa-mà-råpakà3-kùepa- $ vy-ati-rekà3di-go-caràþ & pràg eva dar÷itàþ ÷leùà % dar÷yante ke-canà7pare // 2.313 // asty a-bhinna-kriyaþ ka÷-cid $ a-vi-ruddha-kriyo 'paraþ & vi-ruddha-karmà cà7sty anyaþ % ÷leùo ni-yama-vàn api // 2.314 // ni-yamà3-kùepa-råpo1ktir $ a-vi-rodhã vi-rodhy api & teùàü ni-dar÷aneùv eva % råpam àvir bhaviùyati // 2.315 // [- abhinnakriya-÷leùa] vakràþ sva-bhàva-madhuràþ $ ÷aüsantyo ràgam ulbaõam & dç÷o dåtya÷ ca karùanti % kàntàbhiþ pre3ùitàþ priyàn // 2.316 // [- aviruddhakriya-÷leùa] madhurà ràga-vardhinyaþ $ komalàþ kokilà-giraþ & à-karõyante mada-kalàþ % ÷liùyante cà7site3kùaõàþ // 2.317 // [- viruddhakarma-÷leùa] ràgam à-dar÷ayann eùa $ vàruõã-yoga-vardhitam & tiro-bhavati gharmà1ü÷ur % aïga-jas tu vi-jçmbhate // 2.318 // [- niyamavac-chleùa] nis-triü÷a-tvam asàv eva $ dhanuùy evà7sya vakra-tà & ÷areùv eva nare7ndrasya % màrgaõa-tvaü ca vartate // 2.319 // [- niyamàkùeparåpokti-÷leùa] padmànàm eva daõóeùu $ kaõñakas tvayi rakùati & atha-và dç÷yate ràgi- % mithunà3-liïganeùv api // 2.320 // [- avirodhi-÷leùa] mahã-bhçd bhåri-kañakas $ tejas-vã niyato1d-ayaþ & dakùaþ pra-jà-pati÷ cà8sãt % svàmã ÷akti-dhara÷ ca saþ // 2.321 // [- virodhi-÷leùa] acyuto 'py a-vçùa-cchedã $ ràjà9py a-vidita-kùayaþ & devo 'py a-vi-budho jaj¤e % ÷aü-karo 'py a-bhujaü-ga-vàn // 2.322 // [vi÷eùokti] guõa-jàti-kriyà4dãnàü $ yatra vai-kalya-dar÷anam & vi-÷eùa-dar÷anàyai7va % sà vi÷eùo1ktir iùyate // 2.323 // [- vi÷eùokti: guõa] na kañhoraü na và tãkùõam $ à-yudhaü puùpa-dhanvanaþ & tathà9pi jitam evà8sãd % amunà bhuvana-trayam // 2.324 // [- vi÷eùokti: jàti] na deva-kanyakà nà7pi $ gandharva-kula-saü-bhavà & tathà9py eùà tapo-bhaïgaü % vi-dhàtuü vedhaso 'py alam // 2.325 // [- vi÷eùokti: kriyà] na baddhà bhru-kuñir nà7pi $ sphurito da÷ana-cchadaþ & na ca raktà9bhavad dçùñir % jitaü ca dviùatàü balam // 2.326 // [- vi÷eùokti: dravya] na rathà na ca màtaü-gà $ na hayà na ca pattayaþ & strãõàm apà1ïga-dçùñyai9va % jãyate jagatàü trayam // 2.327 // [- vi÷eùokti: hetu] eka-cakro ratho yantà $ vikalo viùamà hayàþ & à-kràmaty eva tejasvã % tathà9py arko nabhas-talam // 2.328 // sai9ùà hetu-vi-÷eùoktis $ tejasvã9ti vi-÷eùaõàt & ayaü eva kramo 'nyeùàü % bhedànàm api kalpate // 2.329 // [tulyayogità] vi-vakùita-guõo1tkçùñair $ yat samã-kçtya kasyacit & kãrtanaü stuti-nindà2rthaü % sà matà tulya-yogità // 2.330 // yamaþ kubero varuõaþ $ sahasrà1kùo bhavàn api & bibhçty ananya-viùayàü % loka-pàla iti ÷rutim // 2.331 // saü-gatàni mçgà1kùãõàü $ taóid-vi-lasitàni ca & kùaõa-dvayaü na tiùñhanti % ghanà3rabdhàny api svayam // 2.332 // [virodhacakra] viruddhànàü padà1rthànàü $ yatra saü-sarga-dar÷anam & vi-÷eùa-dar÷anàyai1va % sa vi-rodhaþ smçto yathà // 2.333 // kåjitaü ràja-haüsànàü $ vardhate mada-ma¤julam & kùãyate ca mayåràõàü % rutam ut-krànta-sauùñhavam // 2.334 // prà-vçùeõyair jala-dharair $ ambaraü dur-dinàyate & ràgeõa punar à-kràntaü % jàyate jagatàm manaþ // 2.335 // tanu-madhyaü pçthu-÷roõi $ raktau1ùñham asite3kùaõam & nata-nàbhi vapuþ strãõàü % kaü na hanty un-nata-stanam // 2.336 // mçõàla-bàhu rambho4ru $ padmo1t-pala-mukhe3kùaõam & api te råpam asmàkam % tanvi tàpàya kalpate // 2.337 // udyàna-màruto1d-dhåtà÷ $ cåta-campaka-reõavaþ & ud-a÷rayanti pànthànàm % a-spç÷anto 'pi locane // 2.338 // kçùõà1rjunà1nu-raktà9pi $ dçùñiþ karõà1va-lambinã & yàti vi-÷vasanãya-tvaü % kasya te kala-bhàùiõã // 2.339 // ity aneka-prakàro 'yam $ alaükàraþ pratãyate & [aprastutapra÷aüsà] a-pra-stuta-pra÷aüsà syàd % a-pra-kànteùu yà stutiþ // 2.340 // sukhaü jãvanti hariõà $ vaneùv a-para-sevinaþ & arthair a-yatna-su-labhair % jala-darbhà1ïkurà3dibhiþ // 2.341 // se9yam a-pra-stutai9và7tra $ mçga-vçttiþ pra÷asyate & ràjà1nu-vartana-kle÷a- % nir-viõõena manasvinà // 2.342 // [vyàjastuti] yadi nindann iva stauti $ vyàja-stutir asau stutà & doùà3bhàsà guõà eva % labhante yatra saü-nidhim // 2.343 // tàpasenà7pi ràmeõa $ jite9yaü bhåta-dhàriõã & tvayà ràj¤à9pi se9ve7yaü % jità mà bhån madas tava // 2.344 // puüsaþ puràõàd à-cchidya $ ÷rãs tvayà pari-bhujyate & ràjann ikùvàku-vaü÷asya % kim idaü tava yujyate // 2.345 // bhuj-aïga-bhoga-saü-saktà $ kalatraü tava medinã & ahaü-kàraþ paràü koñim % à-rohati kutas tava // 2.346 // iti ÷leùà1nu-viddhànàm $ anyeùàü co7palakùyatàü & vyàja-stuti-prakàràõàm % a-pary-antaþ pra-vi-staraþ // 2.347 // [nidar÷ana] arthà1ntara-pra-vçttena $ kiücit tat-sa-dç÷aü phalam & sad asad và ni-dar÷yeta % yadi tat syàn ni-dar÷anam // ¡FH // ud-ayann eva savità $ padmeùv arpayati ÷riyam & vi-bhàvayitum çddhãnàü % phalaü su-hçd-anu-graham // 2.349 // yàti candrà1ü÷ubhiþ spçùñà $ dhvànta-ràjã parà-bhavam & sadyo ràja-vi-ruddhànàü % såcayanti dur-antatàm // 2.350 // [sahokti] saho1ktiþ saha-bhàvasya $ kathanaü guõa-karmaõàm & arthànàü yo vi-ni-mayaþ % pari-vçttis tu sà yathà // 2.351 // saha dãrghà mama ÷vàsair $ imàþ saü-prati ràtrayaþ & pàõóurà÷ ca mamai7và7ïgaiþ % saha tà÷ candra-bhåùaõàþ // 2.352 // vardhate saga pànthànàü $ mårchayà cåta-ma¤jarã & patanti ca samaü teùàm % asubhir malayà1nilàþ // 2.353 // kokilà3-làpa-su-bhagàþ $ su-gandhi-vana-vàyavaþ & yànti sà1rdhaü janà3nandair % vçddhiü surabhi-vàsaràþ // 2.354 // ity ud-à-hçtayo dattàþ $ saho1kter atra kà÷cana & [parivçtti] kriyate pari-vçtte÷ ca $ kiücid råpa-ni-råpaõam // 2.355 // ÷astra-pra-hàraü dadatà $ bhujena tava bhå-bhujàm & cirà1rjitaü hçtaü teùàü % ya÷aþ kumuda-pàõóuram // 2.356 // [à÷ãs] à÷ãr nàmà7bhilaùite $ vastuny à-÷aüsanaü yathà & pàtu vaþ paramaü jyotir % a-vàï-manasa-go-caram // 2.357 // [saüsçùñi] ananvayasa-saü-dehàv $ upa-màsv eva dar÷itau & upa-mà-råpakaü cà7pi % råpakeùv eva dar÷itam // 2.358 // ut-pre3kùà-bheda evà7sàv $ utpre3kùà2va-yavo 'pi ca & nànà2laü-kàra-saü-sçùñiþ $ saü-sçùñis tu ni-gadyate // 2.359 // aïgà1ïgi-bhàvà1va-sthànaü $ sarveùàü sama-kakùatà & ity alaü-kàra-saü-sçùñer % lakùaõãyà dvayã gatiþ // 2.360 // à-kùipanty aravindàni $ tava mugdhe mukha-÷riyam & ko÷a-daõóa-sam-agràõàü % kim eùàm asti duù-karam // 2.361 // (limpatã7va tamo 'ïgàni $ varùatã7và7¤janaü nabhaþ & a-sat-puruùa-seve9va % dçùñir niù-phalatàü gatà // vv //) ÷leùaþ sarvàsu puùõàti $ priyo vakro1ktiùu ÷riyam & bhinnaü dvidhà sva-bhàvo1ktir % vakro1kti÷ ce7ti vàï-mayam // 2.363 // [bhàvika] bhàvikatvam iti prà3huþ $ pra-bandha-viùayaü guõam & bhàvaþ kaver abhi-prà1yaþ % kàvyeùv à-siddhi yaþ sthitaþ // 2.364 // paras-paro1pa-kàritvaü $ sarveùàü vastu-parvaõàm & vi-÷eùaõànàü vy-arthànàm % a-kriyà sthàna-varõanà // 2.365 // vy-aktir ukti-krama-balàd $ gambhãrasyà7pi vastunaþ & bhàvà3yattam idaü sarvam % iti tad bhàvikaü viduþ // 2.366 // yac ca saü-dhy-aïga-vçtty-aïga- $ lakùaõà3dyà-gamà1ntare & vy-à-varõitam idaü ceùñam % alaü-kàratayai9va naþ // 2.367 // panthà sa eùa vivçtaþ pari-màõa-vçttyà $ saü-kùipya vi-staram an-antam alaü-kriyàõàü & vàcàm atã3tya viùayaü pari-vartamànàn % abhyàsa eva vi-varãtum alaü vi÷eùàn // 2.368 // // ity àcàrya-daõóinaþ kçtau kàvyàdar÷e 'rthàlaükàravibhàgo nàma dvitãyaþ paricchedaþ //