DANDIN: KAVYADARSA, Pariccheda 1 based on the edition by S.K. Belvalkar, Poona 1924. Input by Reinhold Gruenendahl PLAIN TEXT VERSION ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ long e ¹ 185 ³ ³ long o º 186 ³ ³ ³ ³ additional: ³ ³ l underbar × 215 ³ ³ r underbar Ÿ 159 ³ ³ n underbar ­ 173 ³ ³ k underbar É 201 ³ ³ t underbar  194 ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ atha kàvyàdar÷aþ Pariccheda 1 caturmukhamukhàmbhoja- vanahaüsavadhår mama / mànase ramatàü dãrghaü sarva÷uklà sarasvatã // 1.1 // pårva÷àstràõi saühçtya prayogàn upalakùya ca / yathàsàmarthyam asmàbhiþ kriyate kàvyalakùaõam // 1.2 // iha ÷iùñànu÷iùñànàü ÷iùñànàm api sarvathà / vàcàm eva prasàdena lokayàtrà pravartate // 1.3 // idam andhaü tamaþ kçtsnaü jàyeta bhuvanatrayam / yadi ÷abdàhvayaü jyotir àsaüsàraü na dãpyate // 1.4 // àdiràjaya÷obimbam àdar÷aü pràpya vàïmayam / teùàm asaünidhàne 'pi na svayaü pa÷ya na÷yati // 1.5 // gaur gauþ kàmadughà samyak prayuktà smaryate budhaiþ / duùprayuktà punar gotvaü prayoktuþ saiva ÷aüsati // 1.6 // tad alpam api nopekùyaü kàvye duùñaü kathaü cana / syàd vapuþ sundaram api ÷vitreõaikena durbhagam // 1.7 // guõadoùàn a÷àstraj¤aþ kathaü vibhajate naraþ / kim andhasyàdhikàro 'sti råpabhedopalabdhiùu // 1.8 // ataþ prajànàü vyutpattim abhisaüdhàya sårayaþ / vàcàü vicitramàrgàõàü nibabandhuþ kriyàvidhim // 1.9 // taiþ ÷arãraü ca kàvyànàm alaükàrà÷ ca dar÷itàþ / ÷arãraü tàvadiùñàrtha- vyavacchinnà padàvalã // 1.10 // padyaü gadyaü ca mi÷raü ca tat tridhaiva vyavasthitam / padyaü catuùpadã tac ca vçttaü jàtir iti dvidhà // 1.11 // chandovicityàü sakalas tatprabandho nidar÷itaþ / sà vidyà naus vivikùåõàü gambhãraü kàvyasàgaram // 1.12 // muktakaü kulakaü ko÷aþ saüghàta iti tàdç÷aþ / sargabandhàü÷aråpatvàd anuktaþ padyavistaraþ // 1.13 // sargabandho mahàkàvyam ucyate tasya lakùaõam / à÷ãr namaskriyà vastu- nirde÷o vàpi tanmukham // 1.14 // itihàsakathodbhåtam itarad và sadà÷rayam / caturvargaphalàyattaü caturodàttanàyakam // 1.15 // nagaràrõava÷ailartu- candràrkodayavarõanaiþ / udyànasalilakrãóà- madhupànaratotsavaiþ // 1.16 // vipralambhair vivàhai÷ ca kumàrodayavarõanaiþ / mantradåtaprayàõàji- nàyakàbhyudayair api // 1.17 // alaükçtam asaükùiptaü rasabhàvanirantaram / sargair anativistãrõaiþ ÷ravyavçttaiþ susaüdhibhiþ // 1.18 // sarvatra bhinnavçttàntair upetaü lokara¤janam / kàvyaü kalpottarasthàyi jàyate sadalaükçti // 1.19 // nyånam apy atra yaiþkai÷cid aïgaiþ kàvyaü na duùyati / yady upàtteùu saüpattir àràdhayati tadvidaþ // 1.20 // guõataþ pràg upanyasya nàyakaü tena vidviùàm / niràkaraõam ity eùa màrgaþ prakçtisundaraþ // 1.21 // vaü÷avãrya÷rutàdãni varõayitvà ripor api / tajjayàn nàyakotkarùa- varõanaü ca dhinoti naþ // 1.22 // apàdaþ padasaütàno gadyam àkhyàyikà kathà / iti tasya prabhedau dvau tayor àkhyàyikà kila // 1.23 // nàyakenaiva vàcyànyà nàyakenetareõa và / svaguõàviùkriyà doùo nàtra bhåtàrtha÷aüsinaþ // 1.24 // api tv aniyamo dçùñas tatràpy anyair udãraõàt / anyo vaktà svayaü veti kãdçg và bhedalakùaõam // 1.25 // vaktraü càparavaktraü ca socchvàsatvaü ca bhedakam / cihnam àkhyàyikàyà÷ cet prasaïgena kathàsv api // 1.26 // àryàdivatprave÷aþ kiü na vaktràparavaktrayoþ / bheda÷ ca dçùño lambàdir ucchvàso vàstu kiü tataþ // 1.27 // tat kathàkhyàyikety ekà jàtiþ saüj¤àdvayàïkità / atraivàntarbhaviùyanti ÷eùà÷ càkhyànajàtayaþ // 1.28 // kanyàharaõasaügràma- vipralambhodayàdayaþ / sargabandhasamà eva naite vai÷eùikà guõàþ // 1.29 // kavibhàvakçtaü cihnam anyatràpi na duùyati / mukham iùñàrthasaüsiddhyai kiü hi na syàt kçtàtmanàm // 1.30 // mi÷ràõi nàñakàdãni teùàm anyatra vistaraþ / gadyapadyamayã kàcit campår ity abhidhãyate // 1.31 // tad etad vàïmayaü bhåyaþ saüskçtaü pràkçtaü tathà / apabhraü÷a÷ ca mi÷raü cety àhur àryà÷ caturvidham // 1.32 // saüskçtaü nàma daivã vàg anvàkhyàtà maharùibhiþ / tadbhavas tatsamo de÷ãty anekaþ pràkçtakramaþ // 1.33 // mahàràùñrà÷rayàü bhàùàü prakçùñaü pràkçtaü viduþ / sàgaraþ såktiratnànàü setubandhàdi yanmayam // 1.34 // ÷aurasenã ca gauóã ca làñã cànyà ca tàdç÷ã / yàti pràkçtam ity evaü vyavahàreùu saünidhim // 1.35 // àbhãràdigiraþ kàvyeùv apabhraü÷a iti smçtàþ / ÷àstreùu saüskçtàd anyad apabhraü÷atayoditam // 1.36 // saüskçtaü sargabandhàdi pràkçtaü skandhakàdikam / osaràdãny apabhraü÷o nàñakàdi tu mi÷rakam // 1.37 // kathàpi sarvabhàùàbhiþ saüskçtena ca badhyate / bhåtabhàùàmayãü pràhur adbhutàrthàü bçhatkathàm // 1.38 // làsyacchalita÷amyàdi prekùàrtham itarat punaþ / ÷ravyam eveti saiùàpi dvayã gatir udàhçtà // 1.39 // asty aneko giràü màrgaþ såkùmabhedaþ parasparam / tatra vaidarbhagauóãyau varõyete prasphuñàntarau // 1.40 // ÷leùaþ prasàdaþ samatà màdhuryaü sukumàratà / arthavyaktir udàratvaü ojaþkàntisamàdhayaþ // 1.41 // iti vaidarbhamàrgasya pràõà da÷a guõàþ smçtàþ / eùàü viparyayaþ pràyo lakùyate gauóavartmani // 1.42 // [÷leùa vs. ÷ithila] ÷liùñam aspçùña÷aithilyam alpapràõàkùarottaram / ÷ithilaü màlatãmàlà lolàlikalilà yathà // 1.43 // anupràsadhiyà gauóais tad iùñaü bandhagauravàt / vaidarbhair màlatãdàma laïghitaü bhramarair iti // 1.44 // [prasàda vs. vyutpanna] prasàdavat prasiddhàrtham indor indãvaradyuti / lakùma lakùmãü tanotãti pratãtisubhagaü vacaþ // 1.45 // vyutpannam iti gauóãyair nàtiråóham apãùyate / yathànatyarjunàbjanma- sadçkùàïko balakùaguþ // 1.46 // [samatà vs. vaiùamya] samaü bandheùv aviùamaü te mçdusphuñamadhyamàþ / bandhà mçdusphuñonmi÷ra- varõavinyàsayonayaþ // 1.47 // kokilàlàpavàcàlo màm eti malayànilaþ / ucchalacchãkaràcchàccha- nirjharàmbhaþkaõokùitaþ // 1.48 // candanapraõayodgandhir mando malayamàrutaþ / spardhate ruddhamaddhairyo vararàmàmukhànilaiþ // 1.49 // ity anàlocya vaiùamyam arthàlaükàraóambarau / apekùamàõà vavçdhe paurastyà kàvyapaddhatiþ // 1.50 // [màdhurya] madhuraü rasavad vàci vastuny api rasasthitiþ / yena màdhyanti dhãmanto madhuneva madhuvratàþ // 1.51 // [(1.) anupràsa (÷abdàlaükàra) vs. varõàvçtti] yayà kayàcic chrutyà yat samànam anubhåyate / tadråpà hi padàsattiþ sànupràsà rasàvahà // 1.52 // eùa ràjà yadà lakùmãü pràptavàn brahmaõapriyaþ / tataþ prabhçti dharmasya loke 'sminn utsavo 'bhavat // 1.53 // itãdaü nàdçtaü gauóair anupràsas tu tatpriyaþ / anupràsàd api pràyo vaidarbhair idam iùyate // 1.54 // varõàvçttir anupràsaþ pàdeùu ca padeùu ca / pårvànubhavasaüskàra- bodhinã yady adåratà // 1.55 // candre ÷aranni÷ottaüse kundastavakavibhrame / indranãlanibhaü lakùma saüdadhàty anilaþ ÷riyam // 1.56 // càru candramasaü bhãru bimbaü pa÷yaitad ambare / manmano manmathàkràntaü nirdayaü hantum udyatam // 1.57 // ity anupràsam icchanti nàtidåràntara÷rutim / na tu ràmàmukhàmbhoja- sadç÷a÷ candramà iti // 1.58 // smaraþ kharaþ khalaþ kàntaþ kàyaþ kopa÷ ca naþ kç÷aþ / cyuto màno 'dhiko ràgo moho jàto 'savo gatàþ // 1.59 // ity àdi bandhapàruùyaü ÷aithilyaü ca nigacchati / ato naivam anupràsaü dàkùinàtyàþ prayu¤jate // 1.60 // [(2.) yamaka (÷abdàlaükàra; Vw.)] àvçttiü varõasaüghàta- gocaràü yamakaü viduþ / tat tu naikàntamadhuram ataþ pa÷càd vidhàsyate // 1.61 // [(3.) agràmyatà (arthàlaükàra) vs. gràmyatà] kàmaü sarvo 'py alaükàro rasam arthe niùa¤cati / tathàpy agràmyataivaitaü bhàraü vahati bhåyasà // 1.62 // kanye kàmayamànaü màü na tvaü kàmayase katham / iti gràmyo 'yam arthàtmà vairasyàya prakalpate // 1.63 // kàmaü kandarpacàõóàlo mayi vàmàkùi nirdayaþ / tvayi nirmatsaro diùñyety agràmyo 'rtho rasàvahaþ // 1.64 // ÷abde 'pi gràmyatàsty eva sà sabhyetarakãrtanàt / yathà yakàràdipadaü ratyutsavaniråpaõe // 1.65 // padasaüdhànavçttyà và vàkyàrthatvena và punaþ / duùpratãtikaraü gràmyaü yathà yà bhavataþ priyà // 1.66 // kharaü prahçtya vi÷ràntaþ puruùo vãryavàn iti / evam àdi na ÷aüsanti màrgayor ubhayor api // 1.67 // bhaginãbhagavatyàdi sarvatraivànumanyate / vibhaktam iti màdhuryam ucyate sukumàratà // 1.68 // [sukumàratà vs. dãpta] aniùñhuràkùarapràyaü sukumàram iheùyate / bandha÷aithilyadoùas tu dar÷itaþ sarvakomale // 1.69 // maõóalãkçtya barhàõi kaõñhair madhuragãtibhiþ / kalàpinaþ prançtyanti kàle jãmåtamàlini // 1.70 // ity anårjita evàrtho nàlaükàro 'pi tàdç÷aþ / sukumàratayaivaitad àrohati satàü manaþ // 1.71 // dãptam ity aparair bhåmnà kçcchrodyam api badhyate / nyakùeõa kùayitaþ pakùaþ kùatriyàõàü kùaõàd iti // 1.72 // [arthavyakti vs. neyatva] arthavyaktir aneyatvam arthasya hariõoddhçtà / bhåþ khurakùuõõanàgàsçg- lohitàd udadher iti // 1.73 // mahã mahàvaràheõa lohitàd uddhçtodadheþ / itãyaty eva nirdiùñe neyatvam uragàsçjaþ // 1.74 // nedç÷aü bahu manyate màrgayor ubhayor api / na hi pratãtiþ subhagà ÷abdanyàyavilaïghinã // 1.75 // [udàratvam] utkarùavàn guõaþ ka÷cid yasminn ukte pratãyate / tadudàràhvayaü tena sanàthà kàvyapaddhatiþ // 1.76 // arthinàü kçpaõà dçùñis tvanmukhe patità sakçt / tadavasthà punar deva nànyasya mukham ãkùate // 1.77 // iti tyàgasya vàkye 'sminn utkarùaþ sàdhu lakùyate / anenaiva pathànyatra samànanyàyam åhyatàm // 1.78 // ÷làghyair vi÷eùaõair yuktam udàraü kai÷cid iùyate / yathà lãlàmbujakrãóà- sarohemàïgadàdayaþ // 1.79 // [ojas] ojaþ samàsabhåyastvam etad gadyasya jãvitam / padye 'py adàkùiõàtyànàm idam ekaü paràyaõam // 1.80 // tad guråõàü laghånàü ca bàhulyàlpatvami÷raõaiþ / uccàvacaprakàraü tad dç÷yam àkhyàyikàdiùu // 1.81 // astamastakaparyasta- samastàrkàü÷usaüstarà / pãnastanasthitàtàmra- kamravastreva vàruõã // 1.82 // iti padye 'pi paurastyà badhnanty ojasvinãr giraþ / anye tv anàkulaü hçdyam icchanty ojo giràü yathà // 1.83 // payodharatañotsaïga- lagnasaüdhyàtapàü÷ukà / kasya kàmàturaü ceto vàruõã na kariùyati // 1.84 // [kànti vs. atyukti] kàntaü sarvajagatkàntaü laukikàrthànatikramàt / tac ca vàrttàbhidhàneùu varõanàsv api dç÷yate // 1.85 // gçhàõi nàma tàny eva taporà÷ir bhavàdç÷aþ / saübhàvayati yàny eva pàvanaiþ pàdapàüsubhiþ // 1.86 // anayor anavadyàïgi stanayor jçmbhamàõayoþ / avakà÷o na paryàptas tava bàhulatàntare // 1.87 // iti saübhàvyam evaitad vi÷eùàkhyànasaüskçtam / kàntaü bhavati sarvasya lokayàtrànuvartinaþ // 1.88 // lokàtãta ivàtyartham adhyàropya vivakùitaþ / yo 'rthas tenàti tuùyanti vidagdhà netare janàþ // 1.89 // devadhiùõyam ivàràdhyam adyaprabhçti no gçham / yuùmatpàdarajaþpàta- dhautaniþ÷eùakilbiùam // 1.90 // alpaü nirmitam àkà÷am anàlocyaiva vedhasà / idam evaüvidhaü bhàvi bhavatyàþ stanajhçmbhaõam // 1.91 // idam atyuktir ity uktam etad gauóopalàlitam / prasthànaü pràkpraõãtaü tu sàram anyasya vartmanaþ // 1.92 // [samàdhi] anyadharmas tato 'nyatra lokasãmànurodhinà / samyag àdhãyate yatra sa samàdhiþ smçto yathà // 1.93 // kumudàni nimãlàni kamalàny unmiùanti ca / iti netrakriyàdhyàsàl labdhà tadvàcinã ÷rutiþ // 1.94 // niþùñhyåtodgãrõavàntàdi gauõavçttivyapà÷rayam / atisundaram anyatra gràmyakakùàü vigàhate // 1.95 // padmàny arkàü÷uniþùñhyåtàþ pãtvà pàvakavipruùaþ / bhåyo vamantãva mukhair udgãrõàruõareõubhiþ // 1.96 // iti hçdyam ahçdyaü tu niþùñhãvati vadhår iti / yugapan naikadharmàõàm adhyàsa÷ ca smçto yathà // 1.97 // gurugarbhabharaklàntàþ stanantyo meghapaïktayaþ / acalàdhityakotsaïgam imàþ samadhi÷erate // 1.98 // utsaïga÷ayanaü sakhyàþ stananaü gauravaü klamaþ / itãme garbhiõãdharmà bahavo 'py atra dar÷itàþ // 1.99 // tad etat kàvyasarvasvaü samàdhir nàma yo guõaþ / kavisàrthaþ samagro 'pi tam ekam anugacchati // 1.100 // iti màrgadvayaü bhinnaü tatsvaråpaniråpaõàt / tadbhedàs tu na ÷akyante vaktuü pratikavi sthitàþ // 1.101 // ikùukùãraguóàdãnàü màdhuryasyàntaraü mahat / tathàpi na tad àkhyàtuü sarasvatyàpi ÷akyate // 1.102 // naisargikã ca pratibhà ÷rutaü ca bahu nirmalam / amanda÷ càbhiyogo 'syàþ kàraõaü kàvyasaüpadaþ // 1.103 // na vidyate yady api pårvavàsanà- guõànubandhi pratibhànam adbhutam / ÷rutena yatnena ca vàg upàsità dhruvaü karoty eva kamapy anugraham // 1.104 // tad astatandrair ani÷aü sarasvatã ÷ramàd upàsyà khalu kãrtim ãpsubhiþ / kç÷e kavitve 'pi janàþ kçta÷ramàþ vidagdhagoùñhãùu vihartum ã÷ate // 1.105 // // iti kàvyàdar÷e màrgavibhàgo nàma prathamaþ paricchedaþ //