Gopalabhatta: Haribhaktivilasa, 1-11


Based on the edition by Haridasa Sastri


Input by Jan Brzezinski

Missing verses / parts:
Hbhv_3.52, 223, 224; 5.268; 10.294; 11.244


___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________





*************************************************************************

1. Gaurava-Vilasa

hari-bhakti-vilàsaþ
prathamo vilàsaþ

atha maïgalàcaraõam

caitanya-devaü bhagavantam à÷raye 
÷rã-vaiùõavànàü pramude'¤jasà likhan  |
àva÷yakaü karma vicàrya sàdhubhiþ
sàrdhaü samàhçtya samasta-÷àstrataþ  // Hbhv_1.1 //
bhakter vilàsàü÷ cinute prabodhà-
nandasya ÷iùyo bhagavat-priyasya  |
gopàla-bhañño raghunàtha-dàsaü 
santoùayan råpa-sanàtanau ca  // Hbhv_1.2 //
mathurà-nàtha-pàdàbja-prema-bhakti-vilàsataþ  |
jàtaü bhakti-vilàsàkhyaü tad-bhaktàþ ÷ãlayantv imam  // Hbhv_1.3 //
jãyàsur àtyantika-bhakti-niùñhàþ ÷rã-vaiùõavà màthura-maõóale'tra  |
kà÷ã÷varaþ kçùõa-vane cakàstu ÷rã-kçùõa-dàsa÷ ca sa-lokanàthaþ  // Hbhv_1.4 //

tatra lekhya-pratij¤à

àdau sa-kàraõaü lekhyaü ÷rã-gurv-à÷rayaõaü tataþ  |
guruþ ÷iùyaþ parãkùàdir bhagavàn manavo 'sya ca  // Hbhv_1.5 //
mantràdhikàrã siddhy-àdi-÷odhanaü mantra-saüskriyàþ  |
dãkùà nityaü bràhma-kàle ÷ubhotthànaü pavitratà  |
pràtaþ smçtyàdi kçùõasya vàdyàdai÷ ca prabodhanam  // Hbhv_1.6 //
nirmàlyottàraõàdy-àdau maïgalàràtrikaü tataþ  |
maitràdi-kçtyaü ÷aucàcamanaü dantasya dhàvanam  // Hbhv_1.7 //
snànaü tàntrika-sandhyàdi deva-sadmàdi-saüskriyà  // Hbhv_1.8 //
tulasyàdyàhçtir geha-snànam uùõodakàdikam  |
vastraü pãñhaü cordhva-puõóraü ÷rã-gopã-candanàdikam  // Hbhv_1.9 //
cakràdi-mudrà màlà ca gçha-sandhyàrcanaü guroþ  |
màhàtmyaü càtha kçùõasya dvàra-ve÷màntaràrcanam  // Hbhv_1.10 //
påjàrthàsanam arghyàdi-sthàpanaü vighna-vàraõam  |
÷rã-gurv-àdi-natir bhåta-÷uddhiþ pràõa-vi÷odhanam  // Hbhv_1.11 //
nyàsa-mudrà-pa¤cakaü ca kçùõa-dhyànàntaràrcane  |
påjà padàni ÷rã-mårti-÷àlagràma-÷ilàs tathà  // Hbhv_1.12 //
dvàrakodbhava-cakràõi ÷uddhayaþ pãñha-påjanam  |
àvàhanàdi tan-mudrà àsanàdi-samarpaõam  // Hbhv_1.13 //
snapanaü ÷aïkha-ghaõñàdi-vàdyaü nàma-sahasrakam  |
puràõa-pàñho vasanam upavãtaü vibhåùaõam  // Hbhv_1.14 //
gandhaþ ÷rã-tulasã-kàùñha-candanaü kusumàni ca  |
patràõi tulasã càïgopàïgàvaraõa-påjanam  // Hbhv_1.15 //
dhåpo dãpa÷ ca naivedyaü pànaü homo bali-kriyà  |
avagaõóåùàdyàsyavàso divya-gandhàdikaü punaþ  // Hbhv_1.16 //
ràjopacàrà gãtàdi mahà-nãràjanaü tathà  |
÷aïkhàdi-vàdanaü sàmbu-÷aïkha-nãràjanaü stutiþ  // Hbhv_1.17 //
natiþ pradakùiõà karmàdy-arpaõaü japa yàcane  |
àgaþ-kùamàpaõaü nànàgàüsi nirmàlya-dhàraõam  // Hbhv_1.18 //
÷aïkhàmbu-tãrthaü tulasã-påjà tan-mçttikàdi ca  |
dhàtrã-snàna-niùedhasya kàlo vçtter upàrjanam  // Hbhv_1.19 //
madhyàhne vai÷a-devàdi-÷ràddhaü cànarpyam acyute  |
vinàrcàm a÷ane doùàs tathànarpita-bhojane  // Hbhv_1.20 //
naivedya-bhakùaõaü santaþ sat-saïgo 'sad-asaïgatiþ  |
asad-gatir vaiùõavopahàsa-nindàdi-duùphalam  // Hbhv_1.21 //
satàü bhaktir viùõu-÷àstraü ÷rãmad-bhàgavataü tathà  |
lãlà-kathà ca bhagavad-dharmàþ sàyaü nija-kriyàþ  // Hbhv_1.22 //
karma-pàta-parãhàras trikàlàrcà vi÷eùataþ  |
naktaü kçtyànyatho påjà-phala-siddhy-àdi-dar÷anam  // Hbhv_1.23 //
viùõv-artha-dànaü vividhopacàrà nyåna-påraõam  |
÷ayanaü mahimàrcàyàþ ÷rãman-nàmnas tathàdbhutaþ  // Hbhv_1.24 //
nàmàparàdhà bhakti÷ ca premàthà÷rayaõàdayaþ  |
pakùeùv ekàda÷ã sàïgà ÷rã-dvàda÷y-aùñakaü mahat  // Hbhv_1.25 //
kçtyàni màrga-÷ãrùàdi-màseùu dvàd÷eùv api  |
pura÷caraõa-kçtyàni mantraü siddhasya lakùaõam  // Hbhv_1.26 //
mårtyàvirbhàvanaü mårti-pratiùñhà kçùõa-mandiram  |
jãrõoddhçtiþ ÷rã-tulasã-vivàho 'nanya-karma ca  // Hbhv_1.27 //

tatra ÷rã-guråpasatti-kàraõam

kçpayà kçùõa-devasya tad-bhakta-jana-saïgataþ  |
bhakter màhàtmyam àkarõya tàm icchan sad-guruü bhajet  // Hbhv_1.28 //
atrànubhåyate nityaü duþkha-÷reõã paratra ca  |
duþsahà ÷råyate ÷àstràt titãrùed api tàü sudhãþ  // Hbhv_1.29 //

tathà coktam ekàda÷a-skandhe [BhP 11.9.29]-
labdhvà su-durlabham idaü bahu-sambhavànte
mànuùyam artha-dam anityam apãha dhãraþ  |
tårõaü yateta na pated anu-mçtyu yàvan
niþ÷reyasàya viùayaþ khalu sarvataþ syàt  // Hbhv_1.30 //

svayaü ÷rã-bhagavatà ca [BhP 11.20.17]-
nç-deham àdyaü su-labhaü su-durlabhaü
plavaü su-kalpaü guru-karõa-dhàram  |
mayànukålena nabhasvateritaü
pumàn bhavàbdhiü na taret sa àtma-hà  // Hbhv_1.31 //

atha ÷rã-guråpasattiþ 

tatraiva ÷rã-prabuddha-yoge÷varoktau [BhP 11.3.21]-
tasmàd guruü prapadyeta jij¤àsuþ ÷reya uttamam  |
÷àbde pare ca niùõàtaü brahmaõy upa÷amà÷rayam  // Hbhv_1.32 //

svayaü ÷rã-bhagavad-uktau [BhP 11.10.5]-
mad-abhij¤aü guruü ÷àntam upàsãta mad-àtmakam  // Hbhv_1.33 //

krama-dãpikàyàü [4.2] ca --
vipraü pradhvasta-kàma-prabhçti-ripu-ghañaü nirmalàïgaü gariùñhàü
bhaktiü kçùõàïghri-païkeruha-yugala-rajoràgiõãm udvahantam  |
vettàraü veda-÷àstàgama-vimala-pathàü sammataü satsu dàntaü
vidyàü yaþ saüvivitsuþ pravaõa-tanu-manà de÷ikaü saü÷rayeta  // Hbhv_1.34 //

÷rutàv api [MuõóU 1.2.12, ChàU 6.14.2] -
tad-vij¤ànàrthaü sa gurum evàbhigacchet samit-pàõiþ ÷rotriyaü brahma-niùñham  | 
àcàryavàn puruùo veda  // Hbhv_1.35 //

atha guråpasatti-nityatà 

÷rã-bhàgavate da÷ama-skandhe ÷ruti-stutau [BhP 10.87.33]
vijita-hçùãka-vàyubhir adànta-manas tura-gaü
ya iha yatanti yantum ati-lolam upàya-khidaþ  |
vyasana-÷atànvitàþ samavahàya guro÷ caraõaü
vaõija ivàja santy akçta-karõa-dharà jaladhau  // Hbhv_1.36 //

÷rutau ca [KañhU 1.2.9]-
naiùà tarkeõa matir àpaneyà
proktànyenaiva suj¤ànàya preùñha  // Hbhv_1.37 //

atha vi÷eùataþ ÷rã-guror lakùaõàni 

mantra-muktàvalyàm -
avadàtànvayaþ ÷uddhaþ svocitàcàra-tat-paraþ  |
à÷ramã krodha-rahito vedavit sarva-÷àstravit  // Hbhv_1.38 //
÷raddhàvàn anasåya÷ ca priya-vàk priya-dar÷anaþ  |
÷uciþ suve÷as taruõaþ sarva-bhåta-hite rataþ  // Hbhv_1.39 //
dhãmàn anuddhata-matiþ pårõo 'hantà vimar÷akaþ  |
sa-guõo 'rcàsu kçtadhãþ kçtaj¤aþ ÷iùya-vatsalaþ  // Hbhv_1.40 //
nigrahànugrahe ÷akto homa-mantra-paràyaõaþ  |
åhàpoha-prakàra-j¤aþ ÷uddhàtmà yaþ kçpàlayaþ  |
ity àdi-lakùaõair yukto guruþ syàd garimà-nidhiþ  // Hbhv_1.41 //

agastya-saühitàyàü ca --
devatopàsakaþ ÷ànto viùayeùv api niþspçhaþ  |
adhyàtmavid brahma-vàdã veda-÷àstràrtha-kovidaþ  // Hbhv_1.42 //
uddhartuü caiva saühartuü samartho bràhmaõottamaþ  |
tattvaj¤o yantra-mantràõàü marma-bhettà rahasyavit  // Hbhv_1.43 //
pura÷caraõa-kçd dhoma-mantra-siddhaþ prayogavit  |
tapasvã satya-vàdã ca gçhastho gurur ucyate  // Hbhv_1.44 //

viùõu-smçtau --
paricaryà-ya÷o-làbha-lipsuþ ÷iùyàd gurur nahi  |
kçpà-sindhuþ susampårõaþ sarva-sattvopakàrakaþ  // Hbhv_1.45 //
niþspçhaþ sarvataþ siddhaþ sarva-vidyà-vi÷àradaþ  |
sarva-saü÷aya-saüchettà nàlaso gurur àhçtaþ  // Hbhv_1.46 //

÷rã-nàrada-pa¤caràtre ÷rã-bhagavan-nàrada-saüvàde -
bràhmaõaþ sarva-kàla-j¤aþ kuryàt sarveùv anugraham  |
tad-abhàvàd dvija-÷reùñhaþ ÷àntàtmà bhagavan-mayaþ  // Hbhv_1.47 //
bhàvitàtmà ca sarvaj¤aþ ÷àstraj¤aþ sat-kriyà-paraþ  |
siddhi-trayam àyukta àcàryatve'bhiùecitaþ  // Hbhv_1.48 //
kùatra-viñ-÷ådra-jàtãnàü kùatriyo 'nugrahe kùamaþ  |
kùatriyasyàpi ca guror bhàvàd ãdç÷o yadi  // Hbhv_1.49 //
vai÷yaþ syàt tena kàrya÷ ca dvaye nityam anugrahaþ  |
sajàtãyena ÷ådreõa tàdç÷ena mahà-mate  |
anugrahàbhiùekau ca kàryau ÷ådrasya sarvadà  // Hbhv_1.50 //

kiü ca -
varõottam'tha ca gurau sati yà vi÷rute'pi ca  |
svade÷ato 'that vànyatra nedaü kàryaü ÷ubhàrthinà  // Hbhv_1.51 //
vidyamàne tu yaþ kuryàt yatra tatra viparyayam  |
tasyehàmutra nà÷aþ syàt tasmàc chàstroktam àcaret //
kùatra-viñ-÷ådra-jàtãyaþ pràtilomyaü na dãkùayet  // Hbhv_1.52 //

pàdme ca [PadmaP 6.253.26]-
mahà-bhàgavataþ ÷reùñho bràhmaõo vai gurur nçõàm  |
sarveùàm eva lokànàm asau påjyo yathà hariþ  // Hbhv_1.53 //

mahàkåla-prasåto 'pi sarva-yaj¤eùu dãkùitaþ  |
sahasra-÷àkhàdhyàyã ca na guruþ syàd avaiùõavaþ  // Hbhv_1.54 //
iti

gçhãta-viùõu-dãkùàko viùõu-påjà-paro naraþ  |
vaiùõavo 'bhihito 'bhij¤air itaro 'smàd avaiùõavaþ  // Hbhv_1.55 //

tattva-sàgare-
bahvà÷ã dãrgha-såtrã ca viùayàdiùu lolupaþ  |
hetu-vàda-rato duùño 'vàg-vàdã guõa-nindakaþ  // Hbhv_1.56 //
aromà bahu-romà ca nindità÷rama-sevakaþ  |
kàla-danto 'sitauùñha÷ ca durgandhi-÷vàsa-vàhakaþ  // Hbhv_1.57 //
duùña-lakùaõa-sampanno yadyapi svayam ã÷varaþ  |
bahu-pratigrhàsakta àcàryaþ ÷rã-kùayàvahaþ  // Hbhv_1.58 //

atha ÷iùya-lakùaõàni 

mantra-muktàvalyàm-
÷iùyaþ ÷uddhànvayaþ ÷rãmàn vinãtaþ priya-dar÷anaþ  |
satya-vàk puõya-carito 'dabhra-dhãr dambha-varjitaþ  // Hbhv_1.59 //
kàma-krodha-parityàgã bhakta÷ ca guru-pàdayoþ  |
devatà-pravaõaþ kàya-mano-vàgbhir divà-ni÷am  // Hbhv_1.60 //
nãrujo nirjità÷eùa-pàtakaþ ÷raddhyànvitaþ  |
dvija-deva-pitéõàü ca nityam arcà-paràyaõaþ  // Hbhv_1.61 //
yuvà viniyatà÷eùa-karaõaþ karuõàlayaþ  |
ity àdi-lakùaõair yuktaþ ÷iùyo dãkùàdhikàravàn  // Hbhv_1.62 //

ekàda÷a-skandhe ca [BhP 11.10.6] --
amàny amatsaro dakùo nirmamo dçñha-sauhçdaþ  |
asatvaro 'rtha-jij¤àsur anasåyur amogha-vàk  // Hbhv_1.63 //

athàpekùyàþ

agastya-saühitàyàm-
alasà malinàþ kliùñà dàmbhikàþ kçpaõàs tathà  |
daridrà rogiõo ruùñà ràgiõo bhoga-làlasàþ  // Hbhv_1.64 //
asåyà-matsara-grastàþ ÷añhàþ paruùa-vàdinaþ  |
anyàyopàrjita-dhanàþ para-dàra-ratà÷ ca ye  // Hbhv_1.65 //
viduùàü vairiõa÷ caiva aj¤àþ paõóita-màninaþ  |
bhraùña-vratà÷ ca ye kaùña-vçttayaþ pi÷unàþ khalàþ  // Hbhv_1.66 //
bahv-à÷inaþ kråra-ceùñà duràtmana÷ ca nindita  |
ity evam àdayo 'py anye pàpiùñhàþ puruùàdhamàþ  // Hbhv_1.67 //
akçtyebhyo 'nivàryà÷ ca guru-÷ikùà-sahiùõavaþ  |
evambhåtàþ parityàjyàþ ÷iùyatve nopakalpitàþ  // Hbhv_1.68 //
yady ete hy upakalperan devatàkro÷a-bhàjanàþ  |
bhavantãha dardràs te putra-dàra-vivarjitàþ  // Hbhv_1.69 //
nàrakà÷ caiva dehànte tirya¤caþ prabhavanti te  // Hbhv_1.70 //

haya÷ãrùa-pa¤caràtre-
jaiminiþ sugata÷ caiva nàstiko nagna eva ca  |
kapila÷ càkùapàda÷ ca ùaó ete hetu-vàdinaþ  // Hbhv_1.71 //
etan-matànusàreõa vartante ye naràdhamàþ  |
te hetuvàdinaþ proktàs tebhyas tantraü na dàpayet  // Hbhv_1.72 //
iti

tayoþ parãkùà cànyo 'nyam ekàbdaü saha-vàsataþ  |
vyavahàra-svabhàvànubhavenaivàbhijàyate  // Hbhv_1.73 //

atha parãkùaõam

mantra-muktàvalyàü-
tayor vatsara-vàsena j¤àtànyonya-svabhàvayoþ  |
gurutà ÷iùyatà ceti nànyathaiveti ni÷cayaþ  // Hbhv_1.74 //

÷ruti÷ ca-
nàsaüvatsara-vàsine deyàt  // Hbhv_1.75 //

sàra-saïgrahe'pi-
sad-guruþ svà÷ritaü ÷iùyaü varùm ekaü parãkùayet  // Hbhv_1.76 //
ràj¤i càmàtyajà doùàþ patnã-pàpaü sva-bhartari  |
tathà ÷iùyàrjitaü pàpaü guruþ pràpnoti ni÷citam  // Hbhv_1.77 //

krama-dãpikàyàü tu [4.3] --
santoùayed akuñilàdretaràntaràtmà
taü svair dhanai÷ ca vapuùàpy anukålavàõyà  |
abda-trayaïkamalanàbhadhiyà'tidhãras
tuùñe vivakùatu guràv atha mantra-dãkùàm  // Hbhv_1.78 //

atha vi÷eùataþ ÷rã-guru-sevà-vidhiþ 

kaurme ÷rã-vyàsa-gãtàyàm-
udakumbhaü ku÷àn puùpaü samidho 'syàharet sadà  |
màrjanaü lepanaü nityam aïgànàü vàsasàü caret  // Hbhv_1.79 //
nàsya nirmàlya-÷ayanaü pàdukopàsanahàv api  |
àkràmed àsanaü chyàyàm àsandãü và kadàcana  // Hbhv_1.80 //
sàdhayed danta-kàùñhàdãn kçtyaü càsmai nivedayeet  // Hbhv_1.81 //
anàpçcchya na gantavyaü bhavet priya-hite rasaþ  |
na pàdau sàrayed asya sannidhàne kadàcana  // Hbhv_1.82 //
jçmbhà-hàsyàdikaü caiva kaõñha-pràvaraõaü tathà  |
varjayet sannidhau nityam athàsphoñanam eva ca  // Hbhv_1.83 //

kiü ca-
÷reyas tu guruvad vçttir nityam eva samàcaret  |
guru-putreùu dàreùu guro÷ caiva sva-bandhuùu  // Hbhv_1.84 //
utsàdanaü vai gàtràõàü snàpanocchiùña-bhojane  |
na kuryàd guru-putrasya pàdayoþ ÷aucam eva ca  // Hbhv_1.85 //
guruvat paripåjyà÷ ca sa-varõà guru-yoùitaþ  |
asavarõàs tu sampåjyàþ pratyutthànàbhivàdanaiþ  // Hbhv_1.86 //
abhya¤janaü snàpanaü ca gàtrotsàdanam eva ca  |
guru-patnyà ca kàryàõi ke÷ànàü ca prasàdhanam  // Hbhv_1.87 //

devy-àgame ÷rã-÷ivoktau-
guru-÷ayyàsanaü yànaü pàduke pàda-pãñhakam  |
snànodakaü tathà chàyàü laïghayen na kadàcana  // Hbhv_1.88 //
guror agre pçthak-påjàm advaitaü ca parityajet  |
dãkùàü vyàkhyàü prabhutvaü ca guror agre vivarjayet  // Hbhv_1.89 //

÷rã-nàradoktau-
yatra yatra guruü pa÷yet tatra tatra kçtà¤jali  |
praõamet daõóavad bhåmau chinna-måla iva drumaþ  // Hbhv_1.90 //
guror vàkyàsanaü yànaü pàdukopànahau tathà  |
vastraü chàyàü tathà ÷iùyo laïghayen na kadàcana  // Hbhv_1.91 //

÷rã-manu-smçtau- (not found)
nodàhared guror nàma parokùam api kevalam  |
na caivàsyànukurvãta gati-bhàùaõa-ceùñitam  // Hbhv_1.92 //
guror gurau sannihite guruvad dhçtim àcaret  |
na càvisçùño guruõà svàn gurån abhivàdayet  // Hbhv_1.93 //

÷rã-nàrada-pa¤caràtre-
yathà tathà yatra tatra na gçhõãyàc ca kevalam  |
abhaktyà na guror nàma gçhõãyàc ca yatàtmavàn  // Hbhv_1.94 //
praõavaþ ÷rãs tato nàma viùõu-÷abdàd anantaram  |
pàda-÷abda-sametaü ca nata-mårdhà¤jalã-yutaþ  // Hbhv_1.95 //

kiü ca-
na tam àj¤àpayen mohàt tasyàj¤àü na ca laïghayet  |
nànivedya guroþ ki¤cid bhoktavyaü và guros tathà  // Hbhv_1.96 //
anyatra ca-
àyàntam agrato gacched gacchantaü tam anuvrajet  |
àsane ÷ayane vàpi na tiùñhed agrato guroþ  // Hbhv_1.97 //
yat ki¤cid anna-pànàdi priyaü dravyaü manoramam  |
samarpya gurave pa÷càt svayaü bhu¤jãta pratyaham  // Hbhv_1.98 //

÷rã-viùõu-smçtau-
na guror apriyaü kuryàt tàóitaþ pãóito 'pi và  |
nàvamanyeta tad-vàkyaü nàpriyaü hi samàcaret  // Hbhv_1.99 //
àcàryasya priyaü kuryàt pràõair api dhanair api  |
karmaõà manasà vàcà sa yàti paramàü gatim  // Hbhv_1.100 //

÷rã-nàrada-pa¤caràtre -
yo vakti nyàya-rahitam anyàyena ÷çõoti yaþ  |
tàv ubhau narakaü ghoraü vrajataþ kàlam akùayam  // Hbhv_1.101 //

vaiùõava-tantre -
tràyasva bho jagannàtha guro saüsàra-vahninà  |
dagdhaü màü kàla-daùñaü ca tvàm ahaü ÷araõaü gataþ  // Hbhv_1.102 //
iti

tatra ÷rã-vàsudevasya sarva-deva-÷iromaõeþ  |
pàdàmbujaika-bhàg eva dãkùà gràhyà manãùibhiþ  // Hbhv_1.103 //

prathama-skandhe [BhP 1.2.23] -
sattvaü rajas tama iti prakçter guõàs tair
yuktaþ parama-puruùa eka ihàsya dhatte  |
sthity-àdaye hari-viri¤ci-hareti saüj¤àþ
÷reyàüsi tatra khalu sattva-tanor néõàü syuþ  // Hbhv_1.104 //

kiü ca [BhP 1.18.21] -
athàpi yat-pàda-nakhàvasçùñaü
jagad viri¤copahçtàrhaõàmbhaþ  |
se÷aü punàty anyatamo mukundàt
ko nàma loke bhagavat-padàrthaþ  // Hbhv_1.105 //

÷rã-da÷ama-skandhe [BhP 10.89.15] -
tan ni÷amyàtha munayo vismità mukta-saü÷ayàþ  |
bhåyàüsaü ÷raddadhur viùõuü yataþ ÷àntir yato 'bhayam  // Hbhv_1.106 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye yama-bràhmaõa-saüvàde [PadmaP 5.97.27] --
vyàmohàya caràcarasya jagatas te te puràõàgamàs 
tàü tàm eva hi devatàü paramikàü jalpantu kalpàvadhi  |
siddhànte punar eka eva bhagavàn viùõuþ samastàgama-
vyàpàreùu vivecana-vyatikaraü nãteùu ni÷cãyate  // Hbhv_1.107 //

nàrasiühe -
satyaü satyaü punaþ satyam utkùipya bhujam ucyate  |
vedàc chàstraü paraü nàsti na devaþ ke÷avàt paraþ  // Hbhv_1.108 //

yataþ pàdme -
arir mitraü viùü pathyam adharmo dharmatàü vrajet  |
suprasanne hçùãke÷e viparãte viparyayaþ  // Hbhv_1.109 //

tatraiva ÷rã-bhagavad-vàkyam-
man-nimittaü kçtaü pàpam api dharmàya kalpate  |
màm anàdçtya dharmo 'pi pàpaü syàn mat-prabhàvataþ  // Hbhv_1.110 //
ataevoktaü skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde -
vàsudevaü parityajya yo 'nyaü devam upàsate  |
sva-màtaraü parityajya ÷vapacãü vandate hi saþ  // Hbhv_1.111 //

tatraivànyatra -
vàsudevaü parityajya yo 'nyaü devam upàsate  |
tyaktvàmçtaü sa måóhàtmà bhuïkte halàhalaü viùam  // Hbhv_1.112 //

mahàbhàrate -
yas tu viùõuü parityajya mohàd anyam upàsate  |
sa hema-rà÷im utsçjya pàü÷u-rà÷iü jighçkùati  // Hbhv_1.113 //
anàdçtya tu yo viùõum anya-devaü samà÷rayet  |
gaïgàmbhasaþ sa tçùõàrto mçga-tçùõàü pradhàvati  // Hbhv_1.114 //

pa¤caràtre -
yo mohàd viùõum anyena hãna-devena durmatiþ  |
sàdhàraõaü sakçd bråte so 'ntyajo nàntyajo 'ntyajaþ  // Hbhv_1.115 //

vaiùõava-tantre -
na labheyuþ punar bhaktiü harer aikàntikãü jaïàþ  |
ekàgra-manasa÷ càpi viùõu-sàmànya-dar÷inaþ  // Hbhv_1.116 //

anyatra ca -
yas tu nàràyaõaü devaü brahma-rudràdi-daivataiþ  |
samatvenaiva vãkùeta sa pàùaõóã bhaved dhruvam  // Hbhv_1.117 //
iti

sahasra-nàma-stotràdau ÷lokaughàþ santi cedç÷àþ  |
vi÷eùataþ sattva-niùñhaiþ sevoy viùõur na càparaþ  // Hbhv_1.118 //

tathà ca ÷rã-hari-vaü÷e ÷iva-vàkyam -
harir eva sadàràdhyo bhavadbhiþ sattva-saüsthitaiþ  |
viùõu-mantraü sadà vipràþ pañhadhvaü dhyàta ke÷avam  // Hbhv_1.119 //
iti

ãdçï-màhàtmya-vàkyeùu saïgçhãteùu sarvataþ  |
grantha-bàhulya-doùaþ syàl likhyante'pekùitàni tat  // Hbhv_1.120 //

atha ÷rã-vaiùõava-mantra-màhàtmyam

àgame-
mantràn ÷rã-mantra-ràjàdãn vaiùõavàn gurv-anugrahàt  |
sarvai÷varyaü japan pràpya yàti viùõoþ paraü padam  // Hbhv_1.121 //
puõyaü varùa-sahasrair yaiþ kçtaü suvipulaü tapaþ  |
japanti vaiùõavàn mantràn naràs te loka-pàvanàþ  // Hbhv_1.122 //

vaiùõave ca-
prajapan vaiùõavàn mantràn yaü yaü pa÷yati cakùuùà  |
padà và saüspç÷et sadyo mucyate'sau mahà-bhayàt  // Hbhv_1.123 //
iti

likhyate viùõu-mantràõàü mahimàtha vi÷eùataþ  |
tàtparyataþ ÷rã-gopàla-mantra-màhàtmya-puùñaye  // Hbhv_1.124 //

tatra dvàda÷àkùaràùñàkùarayor màhàtmyam

padma-puràõe devadåta-vikuõóala-saüvàde-
sàïgaü sa-mudraü sa-nyàsaü sa-çùi-daivatam  |
sa-dãkùà-vidhi sa-dhyànaü sa-yantraü dvàda÷àkùaram  // Hbhv_1.125 //
aùñàkùaraü ca mantre÷aü ye japanti narottamàþ  |
tàn dçùñvà brahmahà ÷udhyete yato viùõavaþ svayam  // Hbhv_1.126 //
÷aïkhina÷ cakriõo bhåtvà brahmàyur vana-màlinaþ  |
vasanti vaiùõave loke viùõu-råpeõa te naràþ  // Hbhv_1.127 //

tatraiva dvàda÷àkùarayas caturtha-skandhe [BhP 4.8.53] --
japa÷ ca paramo guhyaþ ÷råyatàü me nçpàtmaja  |
yaü sapta-ràtraü prapañhan pumàn pa÷yati khecaràn  // Hbhv_1.128 //

÷rã-viùõu-puràõe [ViP 1.6.40]
gatvà gatvà nivartante candra-såryàdayo grahàþ  |
adyàpi na nivartante dvàda÷àkùara-cintakàþ  // Hbhv_1.129 //

aùñàkùarasya, yathà nàrada-pa¤caràtre-
trayo vedàþ ùaó-aïgàni chandàüsi vividhàþ suràþ  |
sarvam aùñàkùaràntaþsthaü yac cànyad api vàï-mayam  // Hbhv_1.130 //
sarva-vedànta-sàràrthaü saüsàràrõava-tàraõaþ  |
gatir aùñàkùaro néõàü na punar bhava-kàïkùiõàm  // Hbhv_1.131 //
yatràùñàkùara-saüsiddho mahà-bhàgo mahãyate  |
na tatra sa¤cariùyanti vyàdhi-durbhikùa-taskaràþ  // Hbhv_1.132 //
deva-dànava-gandharvàþ siddha-vidyàdharàdayaþ  |
praõamanti mahàtmànam aùñàkùara-vidaü naram  // Hbhv_1.133 //
vyaktaü hi bhagavàn eva sàkùàn nàràyaõaþ svayam  |
aùñàkùara-svaråpeõa mukheùu parivartate  // Hbhv_1.134 //

pàdmottara-khaõóe [PadmaP 6.226.18] --
evam aùñàkùaro mantro j¤eyaþ sarvàrtha-sàdhakaþ  |
sarva-duþkha-haraþ ÷rãmàn sarva-mantràtmakaþ ÷ubhaþ  // Hbhv_1.135 //

liïga-puràõe-
kim anyair bahubhir mantraiþ kim anyair bahubhir vrataiþ  |
namo nàràyaõeti mantraþ sarvàrtha-sàdhakaþ  // Hbhv_1.136 //
tasmàt sarveùu kàleùu namo nàràyaõeti yaþ  |
japet sa yàti viprendra viùõu-lokaü sa-bàndhavaþ  // Hbhv_1.137 //

bhaviùya-puràõe-
aùñàkùaro mahà-mantraþ sarva-pàpa-haraþ paraþ  |
sarveùàü viùõu-mantràõàü ràjatve parikãrtitaþ  // Hbhv_1.138 //

÷rã-÷uka-vyàsa-saüvàde ca-
namo nàràyaõàyeti mantraþ sarvàrtha-sàdhakaþ  |
bhaktànàü japatàü tàta svarga-mokùa-phala-pradaþ  // Hbhv_1.139 //
eùa eva paro mokùa eùa svarga udàhçtaþ  |
sarva-veda-rahasyebhyaþ sàra eùa samuddhçtaþ  // Hbhv_1.140 //
viùõunà vaiùõavànàü tu hitàya manunà purà  |
kãrtitaþ sarva-pàpaghnaþ sarva-kàma-pradàyakaþ  // Hbhv_1.141 //
nàràyaõàya nama ity ayam eva satyaü
saüsàra-ghora-viùa-saüharaõàya mantraþ  |
÷çõvantu satya-matayo muditàs taràgà
uccais taràm upadi÷àmy aham årdhva-bàhuþ  // Hbhv_1.142 //
bhåtvordhva-bàhur adyàhaü satya-pårvaü bravãmi vaþ  |
he putra-÷iùyàþ ÷çõuta na mantro 'ùñàkùaràt paraþ  // Hbhv_1.143 //

ataevoktaü gàruóe-
àsãno và ÷ayàno và tiùñhàno yatra tatra và  |
namo nàràyaõeti mantraika-÷araõo bhavet  // Hbhv_1.144 //

tàpanã-÷rutiùu [NçsiühaTU 1.5.8]
devà ha vai prajàpatim abruvann ànuùñubhasya mantra-ràjasya nàrasiühasya phalaü no bråhi bhagava iti sa hovàca prajàpatirya etaü mantra-ràjaü nàrasiüham ànuùñubhaü nityam adhãte  so 'gni-påto bhavati sa vàyu-påto bhavati sa àditya-påto bhavati sa soma-påto bhavati sa satya-påto bhavati sa brahma-påto bhavati sa viùõu-påto bhavati sa rudra-påto bhavati sa sarva-påto bhavati sa sarva-påto bhavati  // Hbhv_1.145 //

tatraivànte [NçsiühaTU 5.9-10]-
anupanãta-÷atam ekam ekenopanãtena tat-samam | upanãta-÷atam ekam ekena gçhasthena tat-samam | gçhastha-÷atam ekam ekena vànaprasthena tat samaü | vànaprastha-÷atam ekam ekena yatinà tat samaü | yatãnàü tu ÷ataü pårõam ekam ekena rudra-jàpakena tat-samam | rudra-jàpaka-÷atam ekam ekena atharva-÷iraþ-÷ikhàdhyàpakena tat-samam | 

tad và etat paramaü dhàma mantra-ràjàdhyàpakasya yatra na såryas tapati yatra na vàyur vàti yatra na candramà bhàti yatra na nakùatràõi bhànti yatra nàgnir dahati yatra na mçtyuþ pravi÷ati yatra na duþkhaü sadànandaü paramànandaü ÷àntaü ÷à÷vataü sadà-÷ivaü brahmàdi-vanditaü yogi-dhyeyaü paramaü padaü yatra gatvà na nivartante yoginaþ | tad etad çcàbhyuktam | tad viùõoþ paramaü padaü sadà pa÷yanti sårayaþ | 
divãva cakùur àtatam | tad vipràso vipanyavo jàgçvàüsaþ samindhate | viùõor yat paramaü padam  // Hbhv_1.146 //

atha ÷rã-ràma-mantràõàü màhàtmyam 

agastya-saühitàyàm -
sarveùu mantra-vargeùu ÷reùñhaü vaiùõavam ucyate  |
gàõapatyeùu ÷aiveùu ÷àkta-saureùv abhãùñadam  // Hbhv_1.147 //
vaiùõaveùv api mantreùu ràma-mantràþ phalàdhikàþ  |
gàõapaty-àdi-mantrebhyaþ koñi-koñi-guõàdhikàþ  // Hbhv_1.148 //
vinaiva dãkùàü viprendra pura÷caryàü vinaiva hi  |
vinaiva nyàsa-vidhinà japa-màtreõa siddhidàþ  // Hbhv_1.149 //
mantreùv aùñasv anàyàsa-phalado 'yaü ùaó-akùaraþ  |
ùaó-akùaro 'yaü mantras tu mahàghaugha-nivàraõaþ  // Hbhv_1.150 //
mantra-ràja iti proktaþ sarveùàm uttamottamaþ  |
dainandinaü tu duritaü pakùa-màsa-rtu-varùajam  // Hbhv_1.151 //
sarvaü dahati niþ÷eùaü tålàcalam ivànalaþ  |
brahma-hatyà-sahasràõi j¤ànàj¤àna-kçtàni ca  // Hbhv_1.152 //
svarõas teyasuràpàna-guru-talpa-yutàni ca  |
koñi-koñi-sahasràõi hyupapàpàni yàny api  |
sarvàõy api praõa÷yanti ràma-mantrànukãrtanàt  // Hbhv_1.153 //

tàpanã-÷rutiùu  ca -
ya etat-tàrakaü bràhmaõo nityam adhãte, sa pàpmànaü tarati, sa mçtyuü tarati, sa bhrå-hatyàü tarati, sa sarva-hatyàü tarati, sa saüsàraü tarati, sa sarvaü tarati, sa vimuktà÷rito bhavati, so 'mçtatvaü ca gacchati  // Hbhv_1.154 //

atha gopàla-deva-mantra-màhàtmyam 

mantràs tu kçùõa-devasya sàkùàd bhagavato hareþ  |
sarvàvatàra-bãjasya sarvato vãryavattamàþ  // Hbhv_1.155 //

tathà ca bçhad-gautamãye ÷rã-govinda-vçndàvanàkhye -
sarveùàü mantra-varyàõàü ÷reùñho vaiùõava ucyate  |
vi÷eùàt kçùõa-manavo bhoga-mokùaika-sàdhanam  // Hbhv_1.156 //
yasya yasya ca mantrasya yo yo devas tathà punaþ  |
abhedàt tan-manånàü ca devatà saiva bhàùyate  // Hbhv_1.157 //
kçùõa eva paraü brahma saccidànanda-vigrahaþ  |
smçti-màtreõa teùàü vai bhukti-mukti-phala-pradaþ  // Hbhv_1.158 //
iti

tatràpi bhagavattàü svàü tanvato gopa-lãlayà  |
tasya ÷reùñhatamà mantràs teùv apy aùñàda÷àkùaraþ  // Hbhv_1.159 //

tàpanã-÷rutiùu --
oü munayo ha vai brahmàõam åcuþ | kaþ paramo devaþ | kuto mçtyur bibheti | kasya j¤ànenàkhilaü j¤àtaü bhavati | kenedaü vi÷vaü saüsaratãti | tàn u hovàca bràhmaõaþ -- kçùõo vai paramaü daivatam | govindàn mçtyur bibheti | gopã-jana-vallabha-j¤ànenàkhilaü j¤àtaü bhavati | svàhayedaü saüsaratãti | tam u hocuþ | kaþ kçùõo govindaþ ko 'sau gopã-jana-vallabhaþ kaþ kà svàheti | tàn uvàca bràhmaõaþ pàpa-karùaõo go-bhåmi-veda-vidito vedità gopã-janàvidyà-kalà-prerakas tan-màyà ceti | sakalaü paraü brahmaiva tat | yo dhyàyati rasati bhajati so 'mçto bhavati so 'mçto bhavatãti | te hocuþ -- kiü tad-råpaü kiü rasanaü kathaü vàho tad-bhajanaü | tat sarvaü vividiùatàm àkhyàhãti | tad u hovàca hairaõyaþ -- gopa-ve÷am abhràbhaü taruõaü kalpa-drumà÷ritam  // Hbhv_1.160 //
(GTU 1.2-8)

kiü ca, tatraivàgre --
bhaktir asya bhajanam | tad ihàmutropàdhi-nairàsyenaivàmuùmin manaþ-kalpanam | etad eva ca naiùkarmyam |

kçùõaü taü viprà bahudhà yajanti
govindaü santaü bahudhàràdhayanti  |
gopãjana-vallabho bhuvanàni dadhre 
svàhà÷rito jagad ejayjat sva-retàþ  // Hbhv_1.161 //
(GTU 1.14-15)

vàyur yathaiko bhuvanaü praviùño 
janye janye pa¤ca-råpo babhåva  |
kçùõas tathaiko 'pi jagad-dhitàrthaü 
÷abdenàsau pa¤ca-pado vibhàti  // Hbhv_1.162 //
iti
(GTU 1.16)

kiü ca tatraivopàsana-vidhi-kathanànantaram -

eko va÷ã sarvagaþ kçùõa ãóya
eko 'pi san bahudhà yo vibhàti  |
taü pãñhasthaü ye'nubhajanti dhãràs
teùàü sukhaü ÷à÷vataü netareùàm  // Hbhv_1.163 //
(GTU)

nityo nityànàü cetana÷ cetanànàm
eko bahånàü yo vidadhàti kàmàn  |
taü pãñhagaü ye'nubhajanti dhãràs
teùàü siddhiþ ÷à÷vatã netareùàm  // Hbhv_1.164 //

etad viùõoþ paramaü padaü ye
nitya-muktàþ saüyajante na kàmàn  |
teùàm asau gopa-råpaþ prayatnàt
prakà÷ayed àtma-padaü tadaiva  // Hbhv_1.165 //

yo brahmàõaü vidadhàti pårvaü
yo vidyàs tasmai gopàyati sma kçùõaþ  |
taü ha daivam àtma-buddhi-prakà÷aü
mumukùur vai ÷araõam anuvrajeta  // Hbhv_1.166 //

oükàreõàntaritaü ye japanti
govindasya pa¤capadaü manum  |
teùàm asau dar÷ayed àtma-råpaü
tasmàn mumukùur abhyasen nitya-÷àntyai  // Hbhv_1.167 //

tasmàd anye pa¤capadàd abhåvan
govindasya manavo mànavànàm  |
da÷àrõàdyàs te'pi saïkrandanàdyair
abhyasyante bhåti-kàmair yathàvat  // Hbhv_1.168 //

kiü ca tatraiva --
tad u hovàca bràhmaõo 'sàv anavarataü me dhyàtaþ stutaþ paràrdhànte so 'budhyata | gopa-ve÷o me puruùaþ purastàd àvirbabhåva | tataþ praõatena mayà'nukålena hçdà mahyam aùñàda÷àrõaü svaråpaü sçùñaye dattvàntarhitaþ | punaþ sisçkùà me pràdurabhåt | teùv akùareùu bhaviùyaj-jagad-råpaü prakà÷ayat | tad iha kàd àpo | làt pçthivã | ãto 'gniþ | bindor induþ | tan-nàdàd arka iti klãü-kàràd asçjam | kçùõàd àkà÷aü yad vàyur ity uttaràt surabhiü vidyàü pràdurakàrùam | tad-uttaràt tad-uttaràt strã-pumàdi cedaü sakalam idaü iti  // Hbhv_1.169 //

tathà ca gautamãya-tantre -
klãü-kàràd asçjad vi÷vam iti pràha ÷ruteþ ÷iraþ  |
la-kàràt pçthivã jàtà ka-kàràj jala-sambhavaþ  // Hbhv_1.170 //
ã-kàràd vahnir utpanno nàdàd àyur ajàyata  |
bindor àkà÷a-sambhåtir iti bhåtàtmako manuþ //
svà-÷abdena ca kùetraj¤o heti cit-prakçtiþ parà  |
tayor aikya-samudbhåtir mukha-veùñana-varõakaþ //
ataeva hi vi÷vasya layaþ svàhàrõake bhavet  // Hbhv_1.171 //

puna÷ ca sà ÷rutiþ --
etasyaiva yajanena candra-dhvajo gata-moham àtmànaü vedayitvà oükàràntaràlakaü manum àvartayat saïga-rahito 'bhyànayat | tad viùõoþ paramaü padaü sadà pa÷yanti sårayaþ | divãva cakùur àtatam | tasmàd enaü nityam abhyaset  // Hbhv_1.172 //
ity àdi 

tatraivàgre --
yasya pårva-padàd bhåmir dvitãyàt salilodbhavaþ  |
tçtãyàt teja udbhåtaü caturthàd gandha-vàhanaþ  // Hbhv_1.173 //
pa¤camàd ambarotpattis tam evaikaü samabhyaset  |
candra-dhvajo 'gamad viùõuþ paramaü padam avyayam  // Hbhv_1.174 //

tato vi÷uddhaü vimalaü 
vi÷okam a÷eùa-lobhàdi-nirasta-saïgam  |
yat tat padaü pa¤ca-padaü tad eva 
sa vàsudevo na yato 'nyad asti  // Hbhv_1.175 //

tam ekaü govindaü sac-cid-ànanda-vigraham pa¤ca-padaü vçndàvana-sura-bhåruha-talàsãnaü satataü sa-marud-gaõo 'haü paramayà stutyà toùayàmi  // Hbhv_1.176 //
iti

kiü ca stuty-anantaram --
amuü pa¤capadaü mantram àvartayed yaþ sa yàty anàyàsataþ kevalaü tat padaü tat | anejad ekaü manaso javãyo naitad devà àpnuvan pårvam ar÷àt  // Hbhv_1.177 //

tasmàt kçùõa eva paro devas taü dhyàyet taü raset taü yajed iti oü tat sad iti  // Hbhv_1.178 //

trailokya-saümohana-tantre ca, devãü prati ÷rã-mahàdevoktàùñàda÷àkùara-prasaïga eva -
dharmàrtha-kàma-mokùàõàm ã÷varo jagad-ã÷varaþ  |
santi tasya mahàbhàgà avatàràþ sahasra÷aþ  // Hbhv_1.179 //
teùàü madhye'vatàràõàü bàlatvam atidurlabham  |
amànuùàõi karmàõi tàni tàni kçtàni ca  // Hbhv_1.180 //
÷àpànugraha-kartçtve yena sarvaü pratiùñhitam  |
tasya matnraü pravakùyàmi sàïgopàïgam anuttamam  // Hbhv_1.181 //
yasya vij¤àna-màtreõa naraþ sarvaj¤atàm iyàt  |
putràrthã putram àpnoti dharmàrthã labhate dhanam  // Hbhv_1.182 //
sarva-÷àstràrtha-pàraj¤o bhavaty eva na saü÷ayaþ  |
trailokyaü ca va÷ãkuryàt vyàkulãkurute jagat  // Hbhv_1.183 //
mohayet sakalaü so 'pi màrayet sakalàn ripån  |
bahunà kim ihoktena mumukùur mokùam àpnuyàt  // Hbhv_1.184 //
yathà cintàmaõiþ ÷reùñho yathà gau÷ ca yathà satã  |
yathà dvijo yathà gaïgà tathàsau mantra uttamaþ  // Hbhv_1.185 //
yathàvad akhila-÷reùñhaü yathà ÷àstraü tu vaiùõavam  |
yathà susaüskçtà vàõã tathàsau mantra uttamaþ  // Hbhv_1.186 //

kiü ca --
ato mayà sure÷àni pratyahaü japyate manuþ  |
naitena sadç÷aþ ka÷cid jagaty asmin caracare  // Hbhv_1.187 //

sanatkumàra-kalpe'pi -
gopàla-viùayà mantràs trayastriü÷at prabhedataþ  |
teùu sarveùu mantreùu mantra-ràjam imaü ÷çõu  // Hbhv_1.188 //
suprasannam imaü mantraü tantre sammohanàhvaye  |
gopanãyas tvayà mantro yatnena muni-puïgava  // Hbhv_1.189 //
anena mantra-ràjena mahendratvaü purandaraþ  |
jagàma deva-deve÷o viùõunà dattam a¤jasà  // Hbhv_1.190 //
durvàsasaþ purà ÷àpàd asaubhàgyena pãóitaþ  |
sa eva subhagavatvaü vai tenaiva punar àptavàn  // Hbhv_1.191 //
bahunà kim ihoktena pura÷caraõa-sàdhanaiþ  |
vinàpi japa-màtreõa labhate sarvam ãpsitam  // Hbhv_1.192 //

prabhuü ÷rã-kçùõa-caitanyaü taü nato 'smi  guråttamam  |
katha¤cid à÷rayàd yasya pràkçto 'py uttamo bhavet  // Hbhv_1.193 //

athàdhikàra-nirõayaþ 

tàntrikeùu ca mantreùu dãkùàyàü yoùitàm api  |
sàdhvãnàm adhikàro 'sti ÷ådràdãnàü ca sad-dhiyàm  // Hbhv_1.194 //
tathà ca smçty-artha-sàre pàdme ca vai÷àkha-màhàtmye [PadmaP 6.84.48, 52-4] ÷rã-nàradàmbarãùa-saüvàde -

àgamoktena màrgeõa strã-÷ådrair api påjanam  |
kartavyaü ÷raddhayà viùõo÷ cintayitvà patiü hçdi  // Hbhv_1.195 //
÷ådràõàü caiva bhavati nàmnà vai devatàrcanam  |
sarve 'py àgama-màrgeõa kuryur vedànukàriõà  // Hbhv_1.196 //
strãõàm apy adhikàro 'sti viùõor àràdhanàdiùu  |
pati-priya-ratànàü ca ÷rutir eùà sanàtanã  // Hbhv_1.197 //

agastya-saühitàyàü ÷rã-ràma-mantra-ràjam uddi÷ya -
÷ucivratatamàþ ÷ådrà dhàrmikà dvija-sevakàþ  |
striyaþ pati-vratà÷ cànye pratilomànulomajàþ 
lokà÷ càõóàla-paryantàþ sarve'py atràdhikàriõaþ  // Hbhv_1.198 //
iti

guru÷ ca siddha-sàdhyàdi-mantra-dàne vicàrayet  |
sva-kulàny akulatvaü ca bàla-prauóhatvam eva ca  // Hbhv_1.199 //
strã-puü-napuüsakatvaü ca rà÷i-nakùatra-melanam  |
supta-prabodha-kàlaü ca  tathà çõa-dhanàdikam  // Hbhv_1.200 //

atha siddha-sàdhyàdi-÷odhanam 

saradà-tilake -
pràk pratyag agrà rekhàþ syuþ pa¤ca yàmyottaràgragàþ  |
tàvatya÷ ca catuùkoùñha-catuùkaü maõóalaü bhavet  // Hbhv_1.201 //
indv-agni-rudra-nava-netra-yugena dikùu
çtv-aùña-ùaóa÷a-caturda÷a-bhautikeùu  |
pàtàla-pa¤cada÷a-vahni-himàü÷u-koùñhe
varõàül likhel lipi-bhavàn krama÷as tu dhãmàn  // Hbhv_1.202 //
janma-rkùàkùa-ratau yàvan-mantràdimàkùaram  |
caturbhiþ koùñhakais tv ekam iti koùñha-catuùñaye  // Hbhv_1.203 //
punaþ koùñhaka-koùñheùu savyato janmabhàkùaràt  |
siddha-sàdhya-susiddhàrikramàj j¤eyà vicakùõaiþ  // Hbhv_1.204 //
siddhaþ sidhyati kàlena sàdhyas tu japa-homataþ  |
susiddho graha-màtreõa arir måla-nikçntanaþ  // Hbhv_1.205 //
siddha-siddho yathoktena dvi-guõàt siddha-sàdhakaþ  |
siddha-susiddho 'rdha-japàt siddhàrir hanti bàndhavàn  // Hbhv_1.206 //
sàdhya-siddho dviguõikaþ sàdhya-sàdhyo hy anarthakaþ  |
tat-susiddhas triguõitàt sàdhyàrir hanti gotrajàn  // Hbhv_1.207 //
susiddha-siddhordha-japàt tat-sàdhyas tu guõàdhikàt  |
tat-susiddho grahàd eva susiddhàriþ sva-gotrahà  // Hbhv_1.208 //
ari-siddhaþ sutàn hanyàd ari-sàdhyas tu kanyakàþ  |
tat-susiddhas tu patnã-ghnas tad-arir hanti sàdhakam  // Hbhv_1.209 //

tathà ca tantre, asya ca mantra-vi÷eùe'pavàdaþ -
nçsiühàrka-varàhàõàü pràsàda-praõavasya ca  |
vaidikasya ca mantrasya siddhàdãn naiva ÷odhayet  // Hbhv_1.210 //
svapna-labdhe striyà datte màlà-mantre ca try-akùare  |
ekàkùare tathà mantre siddhàdãn naiva ÷odhayet  // Hbhv_1.211 //

sva-kulàny akulatvàdi vij¤eyaü càgamàntaràt  |
na vistara-bhayàd atra vyarthatvàd api likhyate  // Hbhv_1.212 //
÷rãmad-gopàla-devasya sarvai÷varya-pradar÷inaþ  |
tàdçk-÷aktiùu mantreùu nahi ki¤cid vicàryate  // Hbhv_1.213 //

tathà ca krama-dãpikàyàm [1.4]
sarveùu varõeùu tathà÷rameùu
nàrãùu nànàhvaya-janmabheùu
dàtà phalànàm abhivà¤chitànàü
dràg eva gopàlaka-mantra eùaþ  // Hbhv_1.214 //

trailokya-saümohana-tantre ca, aùñàda÷àkùara-mantram adhikçtya ÷rã-÷ivenoktam -
na càtra ÷àtravà doùà narõasvàdi-vicàraõà  |
çkùa-rà÷i-vicàro và na kartavyo manau priye  // Hbhv_1.215 //
kecic chinnà÷ ca ruddhà÷ ca kecin mada-samuddhatàþ  |
malinàþ stambhitàþ kecit kãlità dåùità api  |
etair doùair yuto nàyaü yatas tribhunottamaþ  // Hbhv_1.216 //
iti 
sàmànyata÷ ca yathà bçhad-gautamãye -
atha kçùõa-manån vakùye dçùñàdçùña-phala-pradàn  |
yàn vai vij¤àya munayo lebhire muktim a¤jasà  // Hbhv_1.217 //
gçhasthà vanagà÷ caiva yatayo brahmacàriõaþ  |
striyaþ ÷ådràdaya÷ caiva sarve yatràdhikàriõaþ  // Hbhv_1.218 //
nàtra cintyo 'ri-÷uddhyàdir nàri-mitràdi-lakùaõam  |
na và prayàsa-bàhulyaü sàdhane na pari÷ramaþ  // Hbhv_1.219 //
aj¤àna-tåla-rà÷e÷ ca analaþ kùaõa-màtrataþ  |
siddha-sàdhya-susiddhàri-råpà nàtra vicàraõà  // Hbhv_1.220 //
sarveùàü siddha-mantràõàü yato brahmàkùaro manuþ  |
prajàpatir avàpàgryaü deva-ràjyaü ÷acãpatiþ  |
avàpus trida÷àþ svargaü vàgã÷atvaü bçhaspatiþ  // Hbhv_1.221 //
ity àdi

tatraivàntare -
viùõu-bhaktyà vi÷eùeõa kiü na sidhyati bhåtale  |
kãñàdi-brahma-paryantaü govindànugrahàn mune  // Hbhv_1.222 //
sarva-sampatti-nilayàþ sarvatràpy akutobhayàþ  |
ity àdi kathitaü ki¤cin màhàtmyaü vo munã÷varàþ  // Hbhv_1.223 //
àkà÷e tàrakà yadvat sindhoþ saikata-sçùñivat  |
etad-vij¤àna-màtreõa labhen muktiü caturvidhàm  // Hbhv_1.224 //
etad-anyeùu mantreùu doùàþ santi pare ca ye  |
tad-arthaü mantra-saüskàrà lipyante tantrato da÷a  // Hbhv_1.225 //

saradà-tilake -
jananaü jãvanaü ceti tàóanaü rodhanaü tathà  |
athàbhiùeko vimalãkaraõàpyàyane punaþ  |
tarpaõaü dãpanaü guptir da÷aità mantra-saüskriyàþ  // Hbhv_1.226 //
mantràõàü màtçkà-madhyàd uddhàro jananaü smçtam  |
praõavàntaritàn kçtvà mantra-varõàn japet sudhãþ  // Hbhv_1.227 //
etaj jãvanam ity àhur mantra-tantra-vi÷àradàþ  |
manor varõàn samàlikhya tàóayec candanàmbhasà  // Hbhv_1.228 //
pratyekaü vàyunà mantrã tàóanaü tad udàhçtam  |
vilikhya mantraü taü mantrã prasånaiþ kara-vãrajaiþ  // Hbhv_1.229 //
tan-mantràkùara-saïkhyàtair hanyàd yat tena rodhanam  |
svatantrokta-vidhànena mantrã mantràrõa-saïkhyayà  // Hbhv_1.230 //
a÷vattha-pallavair mantram abhiùi¤ced vi÷uddhaye  |
saücintya manasà mantraü yotir mantreõa nirdahet  // Hbhv_1.231 //
mantre måla-trayaü mantrã vimalãkaraõaü tv idam  |
tàra-vyomàgni-manu-yuga-daõóã jyotir manur mataþ  |
ku÷odakena japtena pratyarõaü prokùaõaü manoþ  // Hbhv_1.232 //
tena mantreõa vidhivad etad àpyàyanaü smçtam  |
mantreõa vàriõà yantre tarpaõaü tarpaõaü smçtam  // Hbhv_1.233 //
tàra-màyà-ramà-yogo manor dãpanam ucyate  |
japyamànasya mantrasya gopanaü tv aprakà÷anam  // Hbhv_1.234 //

balitvàt kçùõa-mantràõàü saüskàràpekùaõaü nahi  |
sàmànyodde÷a-màtreõa tathàpy etad udãritam  // Hbhv_1.235 //

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse 
gauravo nàma prathamo vilàsaþ


*************************************************************************


2. Daiksika-Vilasa


dvitãyo vilàsaþ
daikùikaþ

taü ÷rãmat-kçùõa-caitanyaü  vande jagad-gurum |
yasyànukampayà ÷vàpi mahàbdhiü santaret sukham  // Hbhv_2.1 //
atha dãkùà-vidhiþ

dãkùà-vidhir likhyate'trànusçtya krama-dãpikàm |
vinà dãkùàü hi påjàyàü nàdhikàro 'sti karhicit  // Hbhv_2.2 //

àgame --
dvijànàm anupetànàü sva-karmàdhyayanàdiùu |
yathàdhikàro nàstãha syàc copanayanàd anu  // Hbhv_2.3 //
tathàtràdãkùitànàü tu mantradevàrcanàdiùu |
nàdhikàro 'sty ataþ kuryàd àtmànaü ÷ivasaüstutam  // Hbhv_2.4 //

skànde kàrttika-prasaïge ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde --
te naràþ pa÷avo loke kiü teùàü jãvane phalam |
yair na labdhà harer dãkùà nàrcito và janàrdanaþ  // Hbhv_2.5 //

tatraiva ÷rã-rukmàïgada-mohinã-saüvàde, viùõu-yàmale ca -
adikùitasya vàmoru kçtaü sarvaü nirarthakam |
pa÷u-yonim avàpnoti dãkùà-virahito janaþ  // Hbhv_2.6 //

vi÷eùato viùõu-yàmale -
snehàd và lobhato vàpi yo gçhõãyàd adãkùayà |
tasmin gurau sa-÷iùye tu devatà-÷àpa àpatet  // Hbhv_2.7  //

viùõu-rahasye ca -
avij¤àya vidhànoktaü hari-påjà-vidhi-kriyàm |
kurvan bhaktyà samàpnoti ÷ata-bhàgaü vidhànataþ  // Hbhv_2.8 //
divyaü j¤ànaü yato dadyàt kuryàt pàpasya saïkùayam |
tasmàd dãkùeti sà proktà de÷ikais tattvakovidaiþ  // Hbhv_2.9 //
ato guruü praõamyaivaü sarvasvaü vinivedya ca |
gçhõãyàd vaiùõavaü mantraü dãkùàpårvaü vidhànataþ  // Hbhv_2.10 //

skànde tatraiva ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde -
tapasvinaþ karma-niùñhàþ ÷reùñhàs te vai narà bhuvi |
pràptà yais tu harer dãkùà sarva-duþkha-vimocinã  // Hbhv_2.11  //

tantra-sàgare ca --
yathà kà¤canatàü yàti kàüsyaü rasavidhànataþ |
tathà dãkùàvidhànena dvijatvaü jàyate nçõàm  // Hbhv_2.12 //

atha dãkùà-kàlaþ -- tatra màsa-÷uddhiþ

àgame -
mantra-svãkaraõaü caitre bahu-duþha-phala-pradam |
vai÷àkhe ratna-làbhaþ syàj jyaiùñhe tu maraõaü dhruvam  // Hbhv_2.13  //
àùàóhe bandhu-nà÷àya ÷ràvaõe tu bhayàvaham |
prajà-hànir bhàdrapade sarvatra ÷ubham à÷vine  // Hbhv_2.14  //
kàrttike dhana-vçddhiþ syàn màrga÷ãrùe ÷ubha-pradam |
pauùe tu j¤àna-hàniþ syàn màghe medhàvi-vardhanam |
phàlgune sarva-va÷yatvam àcàryaiþ parikãrtitam  // Hbhv_2.15  //

kvacic ca -
samçddhiþ ÷ràvaõe nånaü j¤ànaü syàt kàrttike tathà |
phàlgune'pi samçddhiþ syàn malamàsaü parityajet  // Hbhv_2.16  //

gautamãye-
mantràrambhas tu caitre syàt samasta-puruùàrthadaþ |
vai÷àkhe ratna-làbhaþ syàt jyaiùñhe tu maraõaü dhruvam  // Hbhv_2.17 //
àùàóhe bandhu-nà÷aþ syàt pårõàyuþ ÷ràvaõe bhavet |
prajà-nà÷o bhaved bhàdre à÷vine ratna-sa¤cayaþ  // Hbhv_2.18 //
kàrttike mantra-siddhiþ syàt màrga-÷ãrùe tathà bhavet |
pauùe tu ÷atru-pãóà syàt màghe medhà-vivardhanam |
phàlgune sarva-kàmàþ syur mala-màsaü parityajet  // Hbhv_2.19 //

skànde tatraiva ÷rã-rukmàïgada-mohinã-saüvàde-
kàrttike tu kçtà dãkùà néõàü janma-nikçntanã |
tasmàt sarva-prayatnena dãkùàü kurvãta kàrttike  // Hbhv_2.20 //
÷rãmad-gopàla-mantràõàü dãkùàyàü tu na duùyati |
caitra-màse yad uktà tad dãkùà tatraiva de÷ikaiþ  // Hbhv_2.21 //

atha bàra-÷uddhiþ

ravau gurau tathà some kartavyaü budha-÷ukrayoþ  // Hbhv_2.22 //

atha nakùatra-÷uddhiþ

nàrada-tantre-
rohiõã ÷ravaõàrdrà ca dhaniùñhà cottaràtrayaþ |
puùyaü ÷atabhiùa÷ caiva dãkùà-nakùatram ucyate  // Hbhv_2.23 //

kvacic ca-
a÷vinã-rohiõã-svàti-vi÷àkhà-hastabheùu ca |
jyeùñhottaràtrayeùv eva kuryàn mantràbhiùecanam  // Hbhv_2.24 //

atha tithi-÷uddhiþ

sàra-saïgrahe-
dvitãyà pa¤camã caiva ùaùñhã caiva vi÷eùataþ |
dvàda÷yàm api kartavyaü trayoda÷yàm athàpi ca  // Hbhv_2.25 //

kvacic ca-
pårõimà pa¤camã caiva dvitãyà saptamã tathà |
trayoda÷ã ca da÷amã pra÷astà sarva-kàmadà  // Hbhv_2.26 //
| iti |

evaü ÷uddhe dine ÷ukla-pakùe ÷ukra-gurådaye |
sal-lagne candra-tàrànukåle dãkùà pra÷asyate  // Hbhv_2.27 //
athàtràpavàdaþ (vi÷eùa-vidhiþ)

rudra-yàmale-
sat-tãrthe'rka-vidhu-gràse tantu-dàmana-parvaõoþ |
mantra-dãkùàü prakurvãta màsa-rkùàdi na ÷odhayet  // Hbhv_2.28 //
sulagna-candra-tàràdi-balam atra sadaiva hi |
labdho 'tra mantor dãrghàyuþ-sampat-santati-vardhanaþ  // Hbhv_2.29 //
sårya-grahaõa-kàlena samàno nàsti ka÷cana |
yatra yad yat kçtaü sarvam ananta-phaladaü bhavet |
na màsa-tithi-vàràdi-÷odhanaü sårya-parvaõi  // Hbhv_2.30 //

tattva-sàgare ca-
durlabhe sad-guråõàü ca sakçt saïga upasthite |
tad-anuj¤à yadà labdhà sa dãkùàvasaro mahàn  // Hbhv_2.31 //
gràme và yadi vàraõye kùetre và divase ni÷i |
àgacchati gurur daivàd yadà dãkùà tadàj¤ayà  // Hbhv_2.32 //
yadaivecchà tadà dãkùà guror àj¤ànuråpataþ |
na tãrthaü na vrataü homo na snànaü na japa-kriyà |
dãkùàyàþ karaõaü kintu svecchà-pràpte tu sad-gurau  // Hbhv_2.33 //

atha maõóapa-nirmàõa-vidhiþ

kriyàvatyàdi-bhedena bhaved dãkùà caturvidhà |
tatra kriyàvatã dãkùà saïkùepeõaiva likhyate  // Hbhv_2.34 //
bhåmiü saüskçtya tasyàï càrcayitvà vàstu-devatàþ |
sapta-hasta-mitaü kuryàn maõóapaü ramya-vedikam  // Hbhv_2.35 //
aùña-dhvajaü caturdhàraü kùãra-pàdapa-toraõam | triguõãkçta-såtràóhyaü ku÷amàlàbhiveùñitam  // Hbhv_2.36 //

atha kuõóa-nirmàõa-vidhiþ

tasmiü÷ ca di÷i kauveryàü catuùkoõaü trimekhalam |
kuõóe kuryàc caturviü÷aty-aïguli-pramitaü budhah  // Hbhv_2.37 //
khàtaü trimekhalocchràya-sahitaü tàvad àcaret |
tasmàt khàtàd bahiþ kuryàt kaõñham ekàïgulaü dhruvam  // Hbhv_2.38 //
tatràdy-mekhalocchràya-vistàrau catur-aïgulau |
try-aïgulau tau dvitãyàyàs tçtãyàyà yugàïgulau  // Hbhv_2.39 //
yoniü ca pa÷cime bhàge mekhalà-tritayopari |
ùaó-aïgulàü ca vistàre dairghye ca dvàda÷àïgulàm  // Hbhv_2.40 //
ekàïgulàü tathocchràye madhye chidra-samanvitàm |
gadàdharàkçtiü kuryàd vidhivan mekhalànvitàm  // Hbhv_2.41 //
÷atàrdha-home kuõóaü syàd årdhva-muùñi-karonmitam  // Hbhv_2.42 //
÷ata-home'ratni-màtram sahasre pàõinà mitam |
lakùe caturbhir hastai÷ ca koñau tair aùñabhir mitam |
caturasraü kuõóa-khàtaü kurvãtàdha÷ ca tàdç÷am  // Hbhv_2.43 //
homas tv adhika-saïkhàkaþ kuõóe vai nyåna-saïkhyayà |
kçte kàryo na c anyåna-saïkhyàkaþ saïkhayàdhike  // Hbhv_2.44 //
yathàvidhy eva kartavyaü kuõóaü yatnena dhãmatà |
anyathà bahavo doùà bhaveyur bahu-duþkhadàþ  // Hbhv_2.45 //

tad uktaü tàntrikaiþ-
evaü lakùaõa-saüyuktaü kuõóam iùña-phala-pradam |
aneka-doùadaü kuõóaü yatra nyånàdhikàm bhavet  // Hbhv_2.46 //
tasmàt samyak parãkùyaiva kartavyaü ÷ubham icchatà |
hasta-màtraü sthaõóilaü và saükùipte homa-karmaõi  // Hbhv_2.47 //

hàrãtenàpi -
vistàràdhikya-hãnatve alpàyur jàyate dhruvam |
khàtàdhikye bhaved yogã hãne tu dhana-saükùayaþ |
kuõóe vakre ca santàpo maraõaü chinna-mekhale  // Hbhv_2.48 //
÷okas tu mekhalonatve tadàdhikye pa÷u-kùayaþ |
bhàryà-nà÷o yoni-hãne kaõñha-hãne ÷ubha-kùayaþ  // Hbhv_2.49 //

aïguli-parimàõaü coktam-
tiryag-yavodaràõyaùñàv årdhvà và brãhayas trayaþ |
j¤eyam aïguli-mànaü tu madhyamà madhya-parvaõà  // Hbhv_2.50 //
| iti |

vi÷eùo 'pekùito 'nyatra srak-sruva-prakriyàdikaþ |
j¤eyo granthàntaràt so 'tràdhikya-bhãtyà na likhyate  // Hbhv_2.51 //

atha dãkùà-maõóala-vidhiþ

athokùite pa¤ca-gavyair gandhàmbhobhi÷ ca maõóape |
yathàvidhi likhed dãkùà-maõóalaü vedikopari  // Hbhv_2.52 //
tan-madhye càùñapatràbjaü bahir vçtta-trayaü tataþ |
tato rà÷ãüs tataþ pãñhaü catuùpàda-samanvitam  // Hbhv_2.53 //
tasmàd bahi÷ caturdikùu likhed vãthã-catuùñayam |
÷obhàpa÷obhà-koõàóhyaü tato dvàra-catuùñayam  // Hbhv_2.54 //

atha dãkùàïga-påjà

pràtaþ-kçtyaü guruþ kçtvà yathà-sthànaü nyaset tataþ |
÷aïkhaü påjopacàràü÷ ca puro-lekhya-prakàrataþ  // Hbhv_2.55 //

tatràdau kumbha-sthàpana-vidhiþ

gurån gaõe÷aü càbhyarcya pãñha-påjàü vidhàya ca |
padma-madhye nyaset ÷àlãüs taõóulàü÷ ca ku÷àüs tathà  // Hbhv_2.56 //
vahner da÷a-kalà yàdivarõàdyà÷ ca ku÷opari |
nyasyàbhyarcya japaüs tàraü nyaset kumbhaü yathoditam  // Hbhv_2.57 //

tà÷ coktàþ-
dhåmràrcir uùmà jvalanã jvàlinã visphuliïinã |
su÷rãþ suråpà kapilà havya-kavyavahe api  // Hbhv_2.58 //
| iti |

kàdyaùñhàntair yutà bhàdyair óàntai÷ càrõair vilomagaiþ |
såryasya ca kalàþ kumbhe dvàda÷a nyasya påjayet  // Hbhv_2.59 //

adhunà tasmin kuõóe sårya-kalànàü nyàsàdikaü likhati-kàdyair iti | kakàràdyaiù ñha-kàràntair arõair varõair yutà dvàda÷àpi kalàþ | ca-kàraþ samuccaye | bha-kàràdyair óa-kàràntair varõair api yutàþ | nanu, bha-kàràdãnàü dvàda÷a-varõànàü óa-kàràntatà kathaü syàt ? krameõa kùa-kàràntatà-pràptes tatràha-vilomagaiþ vyutkrama-pràptaiþ | ayam arthaþ-anuloma-pañhita-ka-kàràdyaikaikam akùaraü pratiloma-pañhita-bha-kàràdy-ekaikàkùareõa sahitam àdau sårya-kalàsu saüyojya nyàsàdikaü kuryàd iti | prayoga÷ ca kaü bhaü tapanyai nama ity àdi  // Hbhv_2.59 //

tà÷ coktàþ-
tapanã tàpanã dhåmrà bhràmarã jvàlinã ruciþ |
suùumõà bhogadà vi÷và bodhinã dhàriõã kùamà  // Hbhv_2.60 //
| iti |

kubmhàntar nikùipen måla-mantreõa kusumaü sitam |
sàkùataü sasitaü svarõaü sa-ratnaü ca ku÷àüs tathà  // Hbhv_2.61 //

tata÷ cokta-prakàreõàdhàra-råpam agniü kumbha-råpaü såryaü ca vicintya kumbhasya tasya antar madhye ÷ukla-kusumàdikaü kùipet | sa-sitaü sa-÷arkaram | tad uktam-
prottolayitvà tan-madhye ÷ukla-puùpaü sità-yutam |
svarõaü ratnaü ca kårcaü ca målenaiva vinikùipet  //
| iti |
yac ca måla-granthàrthàd adhikaü kiücil likhate, tat pårva-gatasya yathoditam ity asyànuvartanàd iti j¤eyam  // Hbhv_2.61 //

kumbhaü ca vidhinà tãrthàmbunà ÷uddhena pårayet |
jale cendukulà nyasya sasvaràþ ùoóa÷àrcayet  // Hbhv_2.62 //

tà÷ coktàþ-
amçtà mànadà påùà tuùñiþ puùñã ratir dhçtiþ |
÷a÷inã candrikà kàntir jyotsnà ÷rãþ prãtir aïgadà |
pårõà pårõàmçtà ca  // Hbhv_2.63 //
| iti |

÷uddhàmbu-pårite ÷aïkhe kùiptvà gandhàùñakaü kalàþ |
àvàhya sarvàs tàþ pràõa-pratiùñhàm àcaret kramàt  // Hbhv_2.64 //

gandhàùñakaü coktam-
u÷ãraü kuïkumaü kuùñhaü bàlakaü càgurur murà |
jañà-màüsã candanaü cetãùñaü gandhàùñakaü hareþ  // Hbhv_2.65 //
| iti |

kai÷cic candana-karpåràguru-kuïkuma-rocanàþ |
kakkola-kapi-màüsya÷ ca gandhàùñakam idaü matam  // Hbhv_2.66 //
tathaivàkàrajà varõaiþ kàdibhir da÷abhir da÷a |
ukàrajàùñakàràdyaiþ pa-kàràdyair ma-kàra-jàþ  // Hbhv_2.67 //
catasro bindujàþ ùàdyai÷ caturbhir nàda-jàþ kalàþ |
svaraiþ ùoóa÷abhir yuktà nyasec chaïkhe ca ùoóa÷a  // Hbhv_2.68 //

tà÷ coktàþ-
sçùñir çddhiþ smçtir medhà kàntir lakùmãr dhçitþ sthirà |
sthitiþ siddhir akàrotthàþ kalà da÷a samãritaþ  // Hbhv_2.69 //
jarà ca pàlinã ÷àntir ai÷varã rati-kàmike |
varadà hlàdinã prãtir dãrghà cokàra-jàþ kalàþ  // Hbhv_2.70 //
tãkùõà raudrà bhayà nidrà tantãr kùut krodhanã kriyà |
utkàrã caiva mçtyu÷ ca makàràkùarajàþ kalàþ  // Hbhv_2.71 //
nivçtti÷ ca pratiùñhà ca vidyà ÷àntis tathaiva ca |
indhikà dãpikà caiva recikà mocikà parà  // Hbhv_2.72 //
såkùmà  såkùmàmçtà j¤ànàj¤ànà càpy àyanã tathà |
vyàpinã vyoma-råpà ca anantà nàda-sambhavàþ  // Hbhv_2.73 //
| iti |
nyàsaü kalànàü sarvàsàü kuryàd ekaika÷aþ kramàt |
nàmoccàrya caturthàntaü tat-tad-varõair namo 'ntakam  // Hbhv_2.74 //
pårvaü pràõa-pratiùñhàyàs tàsàm àvàhanàt param |
çcaþ pa¤ca yathà-sthànaü pañhet tà÷ càrcayet kalàþ  // Hbhv_2.75 //
haü÷aþ ÷uciùad ity àdau pratad viùõus tataþ param |
tryambakaü tat savitur viùõur yonim iti kramàt  // Hbhv_2.76 //
tac ca ÷aïkhodakaü kumbhe måla-mantreõa nikùipet |
pidadhyàt tan mukhaü ÷akra-vallã-cåtàdi-pallavaiþ  // Hbhv_2.77 //
÷aràVenàtha puùpàdi-yuktenàcchàdya tat punaþ |
saüveùñya vastra-yugmena tataþ kumbhaü ca maõóayet  // Hbhv_2.78 //


atha kumbhe ÷rã-bhagavat-påjà-vidhiþ

tasminn àvàhya kalase paraü tejo yathà-vidhi |
sakalãkçtya càcàryaþ påjayed àsanàdibhiþ  // Hbhv_2.79 //

sakalãkaraõaü coktam-
devatàïge ùaó-aïgànàü nyàsaþ syàt sakalã-kçtiþ  // Hbhv_2.80 //
kecic càhuþ kara-nyàsau vinàkhilaiþ |
nyàsais tat-tejasaþ sàïgãkaraõaü sakalãkçtaþ  // Hbhv_2.81 //
evaü ca kumbhe taü sàïgopàïgaü sàvaraõaü prabhum |
agrato lekhya-vidhinàrcayed bhojyàrpaõàvadhi  // Hbhv_2.82 //
naivedyàrpaõataþ pa÷càn maõóalasya ca sarvataþ |
sa-dãpàn paiùñikàn nyasyet sa-bãjàïkura-bhàjanàt  // Hbhv_2.83 //

atha dãkùà-homa-vidhiþ

tato dãkùàïga-homàrthaü kuõóalasya ca sarvataþ |
saümàrjya darbha-màrjanyà yathà-vidhy upalepayet  // Hbhv_2.84 //
vikãrya sarùapàüs tatra gavyaiþ samprokùya pa¤cabhiþ |
madhye sampåjayed vàstu-puruùaü dikùu tat-patãn  // Hbhv_2.85 //
÷oùaõàdãni kuõóasya kçtvà prokùya ku÷àmbubhiþ |
ullikhya càsmin yony-àdi-sahitaü maõóalaü likhet  // Hbhv_2.86 //
÷rã-bãjaü madhya-yonau ca vilikhyàbhukùya påjayet |
nidhàya tatra puùpàdi-viùñaraü sàdhu kalpayet  // Hbhv_2.87 //
tatra lakùmã-mçtyu-snànàü viùõuü càvàhya påjayet |
tàmràdi-pàtreõànãyàgrato 'gniü sthàpayec chubhram  // Hbhv_2.88 //
gandhàdinàgnim abhyarcya viùõoþ sakrãóataþ ÷riyà |
reto-råpaü vicintyàmuü kuõóaü tàreõa càrcayet  // Hbhv_2.89 //
vai÷vànareti mantreõàcchàcyàgniü taü sad-indhanaiþ |
cit-piïgaleti prajvàlyopatiùñhed agnim ity amum  // Hbhv_2.90 //
jihvà nyasyet sapta tsminn apy aïgeùv aïga-devatàþ |
ùañsu ùañ nyasya mårtã÷ ca nyasyàùñàbhyarcayec ca tàþ  // Hbhv_2.91 //

sapta-jihvà÷ coktàþ-
hiraõyà gaganà raktà tathà kçùõà ca suprabhà |
bahu-råpàti-råpà ca sapta jihvà vasor imàþ  // Hbhv_2.92 //

athàïga-devatàþ

sahasràrciþ svasti-pårõa uttiùñha-puruùas tathà |
dhåma-vyàpã sapta-jihvo dhanurdhara iti smçtaþ  // Hbhv_2.93 //

aùña-mårtaya÷ ca

jàta-vedàþ sapta-jihvo havya-vàhana eva ca |
a÷vodaraja-saüj¤a÷ ca tathà vai÷vànaro 'paraþ |
kaumàra-tejà÷ ca tathà vi÷vadeva-mukhàhvayau  // Hbhv_2.94 //
| iti |

tato vahniü paristãrya saüskçtàjyaü yathà-vidhi |
hutvà ca vyàhçtãþ pa÷càt trãn vàràn juhuyàt punaþ  // Hbhv_2.95 //
tato 'sya garbhadhànàdãn vivhàntàn yathàkramam |
saüskàràn àcared ukta-mantreõàùñàhutais tathà  // Hbhv_2.96 //
itthaü hi saüskçte vahnau pãñham abhyarcya tatra ca |
devam àvàhya gandhàdi-dãpànta-vidhinàrcayet  // Hbhv_2.97 //
taü càgniü deva-rasanàü saükalpyàùñottaraü budhaþ |
sahasraü juhuyàt sarpiþ-÷arkarà-pàyasair yutaiþ  // Hbhv_2.98 //
hutvàjyenàtha mahatã-vyàhçtãr vidhinà kçtã |
graharkùa-karaõàdibhyo baliü dadyàd yathoditam  // Hbhv_2.99 //

atha homa-dravyàdi-parimàõam

karùa-màtraü ghçtaü home ÷ukti-màtraü payaþ smçtam |
uktàni pa¤ca-gavyàni tat-samàni manãùibhiþ  // Hbhv_2.100 //
tat-samaü madhu-dugdhànnam akùa-màtram udàhçtam |
dadhi prasçti-màtraü syàt làjàþ syuþ muùñi-saümitàþ  // Hbhv_2.101 //
| ity àdi |

atha natvàmbu-pànàrthaü pradàyàcamanàni ca |
àtmàrpaõàntam abhyarcya lekhyena vidhinàcaret  // Hbhv_2.102 //

atha guru-÷iùya-niyamàdiþ

vrata-sthaü vàg-yataü ÷iùyaü prave÷yàtha yathà-vidhi |
tad-dehe màtçkàü sàïgàü nyasyàthopadi÷ec ca tàm  // Hbhv_2.103 //
devaü sàvaraõaü kumbha-gataü cànusmaran guruþ |
japtvàùñottara-sàhasraü ÷ayãta prà÷ya kiücana  // Hbhv_2.104 //
darbhoparyajine tvaiõe niviùño màtçkàü smaran |
guruü ca ÷iùyo nidràõaü tàü ÷ayãta japan vratã  // Hbhv_2.105 //

iti pårva-dina-kçtyam |

atha tad-dina-kçtyàni

pràtaþ-kçtyaü guruþ kçtvà kumbhaü càbhyarcya pårvavat |
hutvà dattvà baliü karmànyat kuryàt svàrpaõàvadhi  // Hbhv_2.106 //
saühàra-mudrayà kçùõe saüyojyàvçtti-devatàþ |
tam càmçta-mayaü dhyàtvà svasmiü÷ càgniü vilàpayet  // Hbhv_2.107 //
dhvaja-toraõa-dik-kumbha-maõóapàdy-adhidevatàþ |
sarvà vibhàvya cid-råpàþ kumbhe saüyojya påjayet  // Hbhv_2.108 //
ato guruü gaõe÷aü ca viùvaksenaü ca påjayet |
udvàsya kalasaü spçùñvà ÷atam aùñottaraü japet  // Hbhv_2.109 //
kçtopavàsaþ ÷iùyo 'that pràtaþ-kçtyaü vidhàya saþ |
÷ukla-vastraþ suve÷aþ san vipràn dravyeõa toùayet  // Hbhv_2.110 //
guruü ca bhagavad-dçùñyà parikramya praõamya ca |
dattvoktàü dakùiõàü tasmai sva-÷arãraü samarpayet  // Hbhv_2.111 //

atha dãkùàïga-påjà

tathà ca da÷ama-skandhe [BhP 10.80.41] -
iyad eva hi sac-chiùyaiþ kartavyaü guru-niùkçtam |
yad vai vi÷uddha-bhàvena sarvàrthàtmàrpaõaü gurau  // Hbhv_2.112 //

athàbhiùecana-vidhiþ

yàgàlayàd uttarasyàm à÷àyàü snàna-maõóape |
pãñhe nive÷ya taü ÷iùyaü kàrayec choùaõàdikam  // Hbhv_2.113 //
pãñha-nyàsàntam akhilaü màtçkànyàsa-pårvakam |
nyàsaü ÷iùya-tanau kçtvà pãñha-mantreõa påjayet  // Hbhv_2.114 //
sad-årvàkùata-puùpàü ca mårdhni ÷iùyasya rocanàm |
nidhàya kalasaü tasyàntike vàdyàdinà nayet  // Hbhv_2.115 //
÷rã-kçùõam atha sampràrthya guruþ kumbhasya vàsasà |
nãràjya ÷iùyaü tan-mårdhni nyaset tat-pallavàdikam  // Hbhv_2.116 //

tad uktam-
vidhivat kumbham uddhçtya tan-mukhasthàn sura-drumàn |
÷i÷oþ ÷irasi vinyasya màtçkàü manasà japet  // Hbhv_2.117 //
tataþ kumbhàmbhasà ÷iùyaü prokùya trir måla-mantrataþ |
viprà÷ãr maïgalodghoùair abhiùi¤cen manån pañhan  // Hbhv_2.118 //

athàbhiùeka-mantràþ

va÷iùñha-saühitàyàm-
       suràs tvàm abhiùi¤cyaü tu brahma-viùõu-mahe÷varàþ |
       vàsudevo jagannàthas tathà saïkarùaõo vibhuþ  // Hbhv_2.119 //
pradyumna÷ càniruddha÷ ca bhavantu vibhavàya te |
àkhaõóalo 'gnir bhagavàn yamo vai nirçtis tathà  // Hbhv_2.120 //
varuõaþ pavana÷ caiva dhanàdhyakùas tathà ÷ivaþ |
brahmaõà sahità hy ete dik-pàlàþ pàntu vaþ sadà  // Hbhv_2.121 //
kãrtir lakùmãr dhçtir medhà puùñiþ ÷raddhà kriyà gatiþ |
buddhir lajjà vapuþ ÷àntir màyà nidrà ca bhàvanà  // Hbhv_2.122 //
etàs tvàm abhiùi¤cantu ràhuþ ketu÷ ca påjitàþ |
deva-dànava-gandharvà yakùa-ràkùasa-pannagàþ  // Hbhv_2.123 //
çùayo munayo gàvo deva-màtara eva ca |
deva-patnyo dhruvà nàgà daityà apsarasàü gaõàþ  // Hbhv_2.124 //
astràõi sarva-÷astràõi ràjàno vàhanàni ca |
auùadhàni ca ratnàni kàlasyàvayavà÷ ca ye  // Hbhv_2.125 //
saritaþ sàgaràþ ÷ailàs tãrthàni jaladà nadàþ |
ete tvàm abhiùi¤cantu dharma-kàmàrtha-siddhaye  // Hbhv_2.126 //
       

atha mantra-kathana-vidhiþ

paridhàyàü÷uke ÷iùya àcànto yàga-maõóape |
gatvà bhaktyà guruü natvà guror àsãta dakùiõe  // Hbhv_2.127 //
guruþ samarpya gandhàdãn puruùàhàra-saümitam |
nivedya pàyasaü kçùõe kuryàt puùpà¤jaliü tataþ  // Hbhv_2.128 //
sàmpradàyika-mudràdi-bhåùitaü taü kçtà¤jalim |
pa¤càïga-pramukhair nyàsaiþ kuryàt ÷rã-kçùõa-sàc-chi÷um  // Hbhv_2.129 //
nyasya pàõi-talaü mårdhni tasya karõe ca dakùiõe |
çùy-àdi-yuktaü vidhavan mantraü vàra-trayaü vadet  // Hbhv_2.130 //
dãrgha-mantraü ca ÷iùyasya yàvad àgrahaõaü pañhet |
guru-daivata-mantraikyaü ÷iùyas taü bhàvayan pañhet  // Hbhv_2.131 //
sàkùataü gurur àdàya vàri ÷iùyasya dakùiõe |
kare'rpayed vadan mantro 'yaü samo 'stv àvayor iti  // Hbhv_2.132 //
svasmàj jyotirmayãü vidyàü gacchantãü bhàvayed guruþ |
àgatàü bhàvayec chiùyo dhanyo 'smãti vi÷eùataþ  // Hbhv_2.133 //
mahà-prasàdaü ÷iùyàya dattvà tat-pàyasaü guruþ |
nidadhyàd akùatàn mårdhni tasya yacchan ÷ubhà÷iùam  // Hbhv_2.134 //
guruõà kçpayà dattaü ÷iùya÷ càvàpya taü manum |
aùñottara-÷ataü japtvà samayàn ÷çõuyàt tataþ  // Hbhv_2.135 //

atha samayàþ

÷rã-nàrada-pa¤caràtre-
sva-mantro nopadeùñavyo vaktavya÷ ca na saüsadi |
gopanãyaü tathà ÷àstraü rakùaõãyaü ÷arãravat  // Hbhv_2.136 //
vaiùõavànàü parà bhaktir àcàryàõàü vi÷eùataþ |
påjanaü ca yathà-÷akti tàn àpannàü÷ ca pàlayet  // Hbhv_2.137 //
pràptam àyatanàd viùõoþ ÷irasàü praõato vahet |
nikùiped ambhasi tato na pated avanau yathà  // Hbhv_2.138 //
soma-såryàntarasthaü ca gavà÷vatthàgni-madhyagam |
bhàvayed daivataü viùõuü guru-vipra-÷arãragam  // Hbhv_2.139 //
yatra yatra parivàdo màtsaryàc chråyate guroþ |
tatra tatra na vastavyaü niryàyàt saüsmaran harim  // Hbhv_2.140 //
yaiþ kçtà ca guror nindà vibhoþ ÷àstrasya nàrada |
nàpi taiþ saha vastavyaü vaktavyaü và katha¤cana  // Hbhv_2.141 //
pradakùiõe prayàõe ca pradàne ca vi÷eùataþ |
prabhàte ca pravàse ca sva-mantraü bahu÷aþ smaret  // Hbhv_2.142 //
svapne vàkùi-samakùaü và à÷caryam atiharùadam |
akasmàd yadi jàyeta na khyàtavyaü guror vinà  // Hbhv_2.143 //

pa¤caràtràntare-
samayàü÷ ca pravakùyàmi saükùepàt pa¤caràtrakàt |
na bhakùayen matsya-màüsaü kårma-÷åkarakàüs tathà  // Hbhv_2.144 //
kàüsya-pàtre na bhu¤jãta na plakùa-baña-patrayoþ |
devàgàre na niùñhãvet kùutaü càtra vivarjayet |
na sopànatka-caraõaþ pravi÷ed antaraü kvacit  // Hbhv_2.145 //
ekàda÷yàü na cà÷nãyàt pakùayor ubhayor api |
jàgaraü ni÷i kurvãta vi÷eùàc càrcayed vibhum  // Hbhv_2.146 //

sammohana-tantre ca-
gopayed devatàm iùñàü gopayed gurum àtmanaþ |
gopayec ca nijaü mantraü gopayen nija-màlikàm  // Hbhv_2.147 //
| iti |

catur-yuk-÷ata-saïkhyeùu pràg guroþ samayeùu ca |
÷iùyeõàïgãkçteùv eva dãkùà kai÷cana manyate  // Hbhv_2.148 //

tathà ca viùõu-yàmale-
guruþ parãkùayec chiùyaü saüvatsaram atandritaþ |
niyamàn vihitàn varjyàn ÷ràvayec ca catuþ÷atam  // Hbhv_2.149 //
bràhme muhårta utthànaü mahà-viùõoþ prabodhanam |
nãràjanaü ca vàdyena pràtaþ-snànaü vidhànataþ  // Hbhv_2.150 //
vi÷uddhàhata-yug vastra-dhàraõaü devatàrcanam |
gopã-candana-mçtsnàyàþ sarvadà corddhva-puõórakam  // Hbhv_2.151 //
pa¤càyudhànàü vidhçti÷ caraõàmçta-sevanam |
tulasã-maõi-màlàdi-bhåùà-dhàraõam anvaham  // Hbhv_2.152 //
÷àlagràma-÷ilà-påjà pratimàsu ca bhaktitaþ |
nirmàlya-tulasã-bhakùas tulasya-vacayo vidheþ  // Hbhv_2.153 //
vidhinà tàntrikã sandhyà ÷ikhà-bandho hi karmaõi |
viùõu-pàdodakenaiva pitéõàü tarpaõa-kriyà |
mahàràjopacàrai÷ ca ÷aktyàü sampåjanaü hareþ  // Hbhv_2.154 //
viùõu-bhakty-avirodhena nitya-naimittikã kriyà |
bhåta-÷uddhy-àdi-karaõaü nyàsàþ sarve yathà-vidhi  // Hbhv_2.155 //
navãna-phala-puùpàder bhaktitaþ saünivedanam |
tulasã-påjanaü nityaü ÷rã-bhàgavata-påjanam  // Hbhv_2.156 //
tri-kàlaü viùõu-påjà ca puràõa-÷rutir anvaham |
viùõor niveditànàü vai vastràdãnàü ca dhàraõam  // Hbhv_2.157 //
sarveùàü puõya-kàryàõàü svàmi-dçùñyà pravartanam |
gurv-àj¤à-grahaõaü tatra vi÷vàso guruõodite  // Hbhv_2.158 //
yathà-sva-mudrà-racanaü gãta-nçtyàdi bhaktitaþ |
÷aïkhàdi-dhvani-màïgalya-lãlàdy-abhinayo hareþ |
nitya-homa-vidhànaü ca bali-dànaü yathà-vidhi  // Hbhv_2.159 //
sàdhånàü svàgataü påjà ÷eùa-naivedya-bhojanam |
tàmbåla-÷eùa-grahaõaü vaiùõavaiþ saha saïgamaþ  // Hbhv_2.160 //
vi÷iùña-dharma-jij¤àsà da÷amyàdi-dina-traye |
vrate niyamataþ svàsthyaü santoùo yena kena vai  // Hbhv_2.161 //
parvayàtràdi-karaõaü vàsaràùñaka-sad-vidhiþ |
viùõoþ sarvartu-caryà ca mahàràjopacàrataþ  // Hbhv_2.162 //
sarveùàü vaiùõavànàü ca vratànàü paripàlanam |
guràv ã÷vara-bhàva÷ ca tulasã-saïgrahaþ sadà  // Hbhv_2.163 //
÷ayanàdy-upacàra÷ ca ràmàdãnàü ca cintanam  // Hbhv_2.164 //
sandhyayoþ ÷ayanaü naiva na ÷aucaü mçttikàü vinà |
tiùñhatàcamanaü naiva tathà gurvàsanàsanam  // Hbhv_2.165 //
gurv-agre pàda-vistàra-cchàyàyà laïghanaü guroþ |
÷aktau snàna-kriyà-hànir devatàrcana-lopanam  // Hbhv_2.166 //
devatànàü guråõàü ca pratyutthànàdya-bhàvanam |
guroþ purastàt pàõóityaü prauóha-pàda-kriyà tathà  // Hbhv_2.167 //
amantra-tilakàcàmo nãlã-vastra-vidhàraõam |
abhaktaiþ saha maitry-àdi asac-chàstra-parigrahaþ |
tuccha-saïga-sukhàsaktir madya-màüsa-niùevaõam  // Hbhv_2.168 //
màdakauùadha-sevà ca masuràdy-anna-bhojanam |
÷àkaü tumbã kala¤jàdi tathàbhaktànna-saïgrahaþ |
avaiùõava-vratàrambhas tathà japyam avaiùõavam  // Hbhv_2.169 //
abhicàràdi-karaõaü ÷aktyà gauõopacàrakam |
÷okàdi-pàrava÷yaü ca dig-viddhaikàda÷ã-vratam  // Hbhv_2.170 //
÷uklàkçùõàvibheda÷ càsad-vyàpàro vrate tathà |
÷aktau phalàdi-bhukti÷ ca ÷ràddhaü caikàda÷ã-dine  // Hbhv_2.171 //
dvàda÷yàü ca divà-svàpas tulasyàvacayas tathà |
tatra viùõor divà-snànaü ÷ràddhaü hary-aniveditaiþ  // Hbhv_2.172 //
vçddhàv atulasã-÷ràddhaü tathà ÷ràddham avaiùõavam |
caraõàmçta-pàne'pi ÷uddhy-arthàcamana-kriyà  // Hbhv_2.173 //
kàùñhàsanopaviùñena vàsudevasya påjanam |
påjà-kàle'sad-àlàpaþ kara-vãràdi-påjanam  // Hbhv_2.174 //
àyasaü dhåpa-pàtràdi tiryak-puõóraü pramàdataþ |
påjà càsaüskçtair dravyais tathà ca¤cala-cittataþ  // Hbhv_2.175 //
eka-hasta-praõàmàdi akàle svàmi-dar÷anam |
paryuùitàdi-duùñànàm annàdãnàü nivedanam  // Hbhv_2.176 //
saïkhyàü vinà mantra-japas tathà mantra-prakà÷anam |
sadà ÷aktyàü mukhya-lopo gauõakàla-parigrahaþ  // Hbhv_2.177 //
prasàdàgrahaõaü viùõor varjayed vaiùõavaþ sadà |
catuþ-÷ataü vidhãn etàn niùedhàn ÷ràvayed guruþ  // Hbhv_2.178 //
aïgãkàre kçte bàóhaü tan-nãràjana-pårvakam |
deva-påjàü kàrayitvà dakùa-karõe mantraü japet  // Hbhv_2.179 //
| iti |

tata÷ cotthàya pårõàtmà daõóavat praõamed gurum |
tat-pàda-païkajaü ÷iùyaþ pratiùñhàpya sva-mårdhani  // Hbhv_2.180 //
atha nyàsàn guruþ svasmin kçtvàntar-yajanaü tathà |
sàùñaü sahasraü tan-mantraü sva-÷akty-akùataye japet  // Hbhv_2.181 //
÷iùyaþ kumbhàdi tat sarvaü dravam anyac ca ÷aktitaþ |
dattvàbhyarcya guruü natvà vipràn saüpåjya bhojayet  // Hbhv_2.182 //
÷rã-guror bràhmaõànàü ca ÷ubhà÷ãrbhiþ samedhitaþ |
tàn anuj¤àpya gurvàdãn bhu¤jãta saha bandhubhiþ  // Hbhv_2.183 //
iti dãkùà-vidhànena yo mantraü labhate guroþ |
sa bhàgyavàn cira¤jãvã kçta-kçtya÷ ca jàyate  // Hbhv_2.184 //

tathà ca saümohana-tantre ÷rã-÷ivomà-saüvàde-
evaü yaþ kurute martyaþ kare tasya vibhåtayaþ |
ataþ paraü mahà-bhàge nànyat karmàsti bhåtale |
yasyàcaraõa-màtreõa sàkùàt kçùõaþ prasãdati  // Hbhv_2.185 //
pràyaþ prapa¤ca-sàràdàv ukto 'yaü tàntriko vidhiþ |
dãkùàyà likhyate divyo vidhiþ pauràõiko 'dhunà  // Hbhv_2.186 //

atha varàha-puràõokta-dãkùà-vidhiþ

idànãü ÷çõu me devi pa¤ca-pàtaka-nà÷anam |
yajanaü deva-devasya viùõoþ putra-vasu-pradam  // Hbhv_2.187 //
iha janmani dàridrya-vyàdhi-kuùñhàdi-pãóitaþ |
alakùmãvàn aputras tu yo bhavet puruùo bhuvi |
tasya sadyo bhavel lakùmãr àyur vittaü sutàþ sukham  // Hbhv_2.188 //
dçùñvà tu maõóale devi devaü devyà samanvitam |
nàràyaõaü paraü devaü yaþ pa÷yati vidhànataþ  // Hbhv_2.189 //
påjitaü nava-nàbhe tu ùoóa÷àbja-dale tathà |
àcàrya-dar÷itaü devaü mantra-mårtim ayonijam  // Hbhv_2.190 //
kàrttike màsi ÷uddhàyàü dvàda÷yàü tu vi÷eùataþ |
sarvàsu ca yajed devaü dvàda÷ãùu vidhànataþ  // Hbhv_2.191 //
saïkràntau ca mahàbhàge candra-sårya-grahe'pi và |
yaþ pa÷yati hariü devaü påjitaü guruõà ÷ubhe |
tasya sadyo bhavet tuùñiþ pàpa-dhvaüso 'py a÷eùataþ  // Hbhv_2.192 //
sa sàmànyo hi devànàü bhavatãti na saü÷ayaþ  // Hbhv_2.193 //
bràhmaõa-kùatriya-vi÷àü ÷ådràõàü ca parãkùaõam |
saüvatsaraü guruþ kuryàj jàti-÷auca-kriyàdibhiþ  // Hbhv_2.194 //
upasannàüs tato j¤àtvà hçdayenàvadhàrayet |
te'pi bhaktimato j¤àtvà àtmanaþ parame÷varam |
saüvatsaraü  guror bhaktiü kuryur viùõàv ivàcalàm  // Hbhv_2.195 //
saüvatsaraü tataþ pårõe guruü caiva prasàdayet  // Hbhv_2.196 //
bhagavaüs tvat-prasàdena saüsàràrõava-tàraõam |
icchàmas tv aihikãü lakùmãü vi÷eùeõa tapodhana  // Hbhv_2.197 //
evam abhyarthya medhàvã guruü viùõum ivàgrataþ |
abhyarcya tad-anuj¤àto da÷amyàü kàrttikasya tu  // Hbhv_2.198 //
kùãra-vçkùa-samudbhåtaü mantritaü parameùñhinà |
bhakùayitvà ÷ayãtorvyàü devadevasya sannidhau  // Hbhv_2.199 //
svapnàn dçùñvà guror agre ÷ràvayeta vicakùaõaþ |
tataþ ÷ubhà÷ubhaü tadvad àlapet paramo guruþ |
ekàda÷yàm upoùyàtha snàtvà devàlayaü vrajet  // Hbhv_2.200 //
guru÷ ca maõóalaü bhåmau kalptàyàü tu vartayet |
lakùaõair vividhair bhåmiü lakùayitvà vidhànataþ  // Hbhv_2.201 //
ùoóa÷àraü likhec cakraü nava-nàbham athàpi và |
aùña-patram atho vàpi likhitvà dar÷ayed budhaþ  // Hbhv_2.202 //
netra-bandhaü prakurvãta sita-vastreõa yatnataþ |
varõànukramataþ ÷iùyàn purùpa-hastàn prave÷ayet  // Hbhv_2.203 //
nava-nàbhaü yadà kuryàn maõóalaü varõakair budhaþ |
tadànãü pårvato devam indram aindryàü tu påjayet  // Hbhv_2.204 //
loka-pàlam athàgneyyàm agniü sampåjayed dvijaþ |
yamaü tad anu yàmyàyàü nairçtyàü nirçtiü nyaset |
vàruõyàü varuõaü caiva vàyavyàü pavanaü yajet  // Hbhv_2.205 //
dhanadaü cottare nyasya rudram ai÷àna-gocare |
sampåjyaivaü vidhànena dik-patreùu vi÷eùataþ |
adhaþ-patre tathà viùõum arcayet parame÷varam  // Hbhv_2.206 //
pårva-patre balaü påjya pradyumnaü dakùiõe tathà |
aniruddhaü tathà påjya pa÷cime cottare tathà |
påjayed vàsudevaü tu sarva-pàtaka-÷àntidam  // Hbhv_2.207 //
ai÷ànyàü vinyasec chaïkham àgneyyàü cakram eva ca |
saumyàyàü tu gadà påjyà vàyavyàü padmam eva ca  // Hbhv_2.208 //
nairçtyàü muùalaü påjyaü dakùiõe garuóaü tathà |
vàmato vinyasel lakùmãü devadevasya buddhimàn  // Hbhv_2.209 //
dhanu÷ caiva ca khaógaü ca devasya purato nyaset |
÷rãvatsaü kaustubhaü caiva devasya purato 'rcayet  // Hbhv_2.210 //
evaü påjya yathà-nyàyaü devadevaü janàrdanam |
diï-maõóale ca vinyasya càùñau kumbhàn vidhànataþ |
vaiùõavaü kalasaü caiva navamaü tatra kalpayet  // Hbhv_2.211 //
snàpayen mukti-kàmàüs tu vaiùõavena ghañena tu |
÷rã-kàmàn snàpayet tadvad aindreõàtha ghañena tu  // Hbhv_2.212 //
jaya-pratàpa-kàmàüs tu àgneyenàbhiùecayet |
mçtyu¤jaya-vidhànena yàmyena snàpanaü tathà  // Hbhv_2.213 //
duùña-pradhvaüsnàyàlaü nairçtena vidhãyate |
÷àntaye vàruõyenàtha pàpa-nà÷àya vàyavam  // Hbhv_2.214 //
dravya-sampatti-kàmasya kauvareõa vidhãyate |
raudreõa j¤àna-hetus tu loka-pàla-ghañàs tv ime  // Hbhv_2.215 //
ekaikena naraþ snàtaþ sarva-pàpa-varjitaþ |
bhaved avyàhata-j¤ànaþ ÷rãmàü÷ ca puruùaþ sadà  // Hbhv_2.216 //
kiü punar navabhiþ snàto naraþ pàtaka-varjitaþ |
jàyate viùõu-sadç÷aþ sadyo ràjàthavà punaþ  // Hbhv_2.217 //
athavà dikùu sarvàsu yathà-saïkhyena lokapàn |
påjayet sva-sva-nàmnà tu ùaó-bhinnena vidhànataþ  // Hbhv_2.218 //
evaü sampåjya devàüs tu loka-pàlàn prasanna-dhãþ |
pa÷càt parãkùitàn ÷iùyàn baddha-netràn prave÷ayet  // Hbhv_2.219 //
àgneya-dhàraõà-dagdhàn vàyunà vidhåtàüs tataþ |
somenàpy àyitàn pa÷càc chràvayen niyamàn budhaþ  // Hbhv_2.220 //
na ninded abràhmaõàn devàn viùõuü bràhmaõam eva ca |
rudram àdiyam agniü ca loka-pàlàn grahàüs tathà |
vandeta vaiùõavaü càpi puruùaü pårva-dãkùitam  // Hbhv_2.221 //
evaü tu samayàn ÷ràvya pa÷càd dhomaü tu kàrayet |
tattvàni ÷iùya-deheùu vinyasya ca vi÷odhayet  // Hbhv_2.222 //
oü namo bhagavate viùõave sarva-råpiõe huü svàhà  // Hbhv_2.223 //
ùoóa÷àkùara-mantreõa homayej jvalitànalaþ |
garbhàdhànàdikà÷ caiva kriyàþ sarvà÷ ca kàrayet  // Hbhv_2.224 //
tribhis tribhir àhutibhir devadevasya sannidhau |
tato 'panãya dçg-bandhaü puraþ ÷iùyaü nive÷ya ca |
pràyaþ pårvokta-vidhinà mantraü tasmai gurur di÷et  // Hbhv_2.225 //
homànte dãkùitaþ pa÷càd dàpayed guru-dakùiõàm |
hasty-a÷va-ratna-kañakaü hema-gràmàdikaü nçpaþ  // Hbhv_2.226 //
dàpayed gurave pràj¤o madhyamo madhyamàü tathà |
dàpayed itaro yugmaü sahiraõyaü yathà-vidhi  // Hbhv_2.227 //
evaü kçte tu yat puõyaü màhàtmyaü jàyate dhare |
tad a÷akyaü tu gaditum api varùa-÷atair api  // Hbhv_2.228 //
dãkùitàtmà guror bhåtvà vàràhaü ÷çõuyàd yadi |
tena vedàþ puràõàni sarve mantràþ susaïgrahàþ  // Hbhv_2.229 //
japtàþ syuþ puùkare tãrthe prayàge sindhu-sàgare |
devahåte kurukùetre vàràõasyàü vi÷eùataþ  // Hbhv_2.230 //
graheõa viùuve caiva yat phalaü japatàü bhavet |
tat phalaü dviguõaü tasya dãkùito yaþ ÷çõoti ca  // Hbhv_2.231 //
devà api tapaþ kçtvà dhyàyanti ca vadanti ca |
kadà me bhàrate varùe janma syàd bhåta-dhàriõi  // Hbhv_2.232 //
dãkùità÷ ca bhaviùyàmo vàràhaü ÷çõumaþ kadà |
vàràhaü ùoóa÷àtmànaü yuktà dehe kadàcana |
pa÷yàmaþ paramaü sthànaü yad gatvà na punar bhavet  // Hbhv_2.233 //
evaü jalpanti vibudhà manasà cintayanti ca |
vàràha-yàgaü kàrttikyàü kadà drakùyàmahe dhare  // Hbhv_2.234 //
eùa te vidhir uddiùño mayà te bhåta-dhàriõi |
deva-gandharva-yakùàõàü sarvathà durlabho hy asau  // Hbhv_2.235 //
evaü yo vetti tattvena ya÷ ca pa÷yati maõóalam |
ya÷ cemaü ÷çõuyàd devi sarve muktà iti ÷rutiþ  // Hbhv_2.236 //

atha saïkùipta-dãkùà

saïkùipta÷ càtha dãkùàyà vidhir eùa vilikhyate |
mukhya-kalpe hy a÷aktasya janasya syàd dhitàya ca  // Hbhv_2.237 //
su-muhårte'tha sampràpte sarvatobhadra-maõóale |
nåtanaü gandha-puùpàdi-maõóitaü kalasaü nyaset  // Hbhv_2.238 //
vastràvçtaü payaþ pårõaü pa¤ca-pallava-saüyutam |
sarvauùadhi-pa¤ca-ratna-mçtsnà-saptaka-garbhitam  // Hbhv_2.239 //

mçttikà÷ ca saptoktàþ-
a÷va-sthànàd gaja-sthànàd valmãkàc ca catuùpathàt |
ràja-dvàràc ca goùñhàc ca nadyàþ kålàn mçdaþ smçtàþ  // Hbhv_2.240 //
| iti |

kçùõam abhyarcya taü kumbhaü ku÷a-kårcena de÷ikaþ |
deya-mantreõa sàùñaü tu sahasram abhimantrayet  // Hbhv_2.241 //
tad-adbhiþ pårvavac chiùyam abhiùicya di÷en manum |
÷iùyo 'rcayed guruü bhaktyà yathà-÷akti dvijàn api  // Hbhv_2.242 //

athopade÷as tattva-sàgare-
atràpy a÷aktaþ ka÷cic ced abjam abhyarcya sàkùatam |
tad-ambhasàbhiùicyàùña vàràn målena ke karam  // Hbhv_2.243 //
nidhàyàmuü japet karõe upade÷eùv ayaü vidhiþ |
candra-sårya-grahe tãrthe siddha-kùetre ÷ivàlaye |
mantra-màtra-prakathanam upade÷aþ sa ucyate  // Hbhv_2.244 //

tatra tatraiva vi÷eùaþ ÷rã-nàrada-pa¤caràtre |
vitta-lobhàd vimuktasya svalpa-vittasya dehinaþ |
saüsàra-bhaya-bhãtasya viùõu-bhaktasya tattvataþ  // Hbhv_2.245 //
agnàv àjyànvite bãjaiþ salilaiþ kevalai÷ ca và |
dravya-hãnasya kurvãta vacasànugrahaü guruþ  // Hbhv_2.246 //
yaþ samaþ sarva-bhåteùu viràgo vãta-matsaraþ |
jitendriyaþ ÷ucir dakùaþ sarvàïgàvayavànvitaþ  // Hbhv_2.247 //
karmaõà manasà vàcà bhãte càbhayadaþ sadà |
sama-buddhi-padaü pràptas tatràpi bhagavan-mayaþ  // Hbhv_2.248 //
pa¤ca-kàla-para÷ caiva pa¤caràtràrthavit tathà |
viùõu-tattvaü parij¤àya ekaü càneka-bhedagam |
vãkùayen medinãü sarvàü kiü puna÷ copasannatàn  // Hbhv_2.249 //

atha mantra-dàna-màhàtmyam

skànde brahma-nàrada-saüvàde -
iha kãrtiü vadànyatvaü prajà-vçddhiü dhanaü sukham |
vidyà-dànena labhate sàttviko nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_2.250  //
yathà suràõàü sarveùàü paramaþ parame÷varaþ |
tathaiva sarva-dànànàü vidyà-dànaü paraü smçtam  // Hbhv_2.251  //
yàvac ca pàtakaü tena kçtaü janma-÷atair api |
tat sarvaü nà÷am àpnoti vidyà-dànena dehinàm  // Hbhv_2.252  //
vidyà-dànàt paraü dànaü na bhåtaü na bhaviùyati |
yena dattena càpnoti ÷ivaü parama-kàraõam  // Hbhv_2.253  //

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
daikùiko nàma dvitãyo vilàsaþ |


*************************************************************************



3. Sauciya-Vilasa


tçtãya-vilàsaþ
÷aucãyaþ


vande'nantàdbhutai÷varyaü ÷rã-caitanyaü mahàprabhum |
nãco 'pi yat-prasàdàt syàt sadàcàra-pravartakaþ  // Hbhv_3.1 //
puüso gçhãta-dãkùasya ÷rã-kçùõaü påjayiùyataþ |
àcàro likhyate kçtyaü ÷ruti-smçty-anusàrataþ  // Hbhv_3.2 //

atha dãkùitasya påjàyà nityatà

labdhvà mantraü tu yo nityaü nàrcayen mantra-devatàm |
sarva-karma-phalaü tasyàniùñaü yacchati devatà  // Hbhv_3.3 //

atha sad-àcàraþ

na ki¤cit kasyacit sidhyet sad-àcàraü vinà yataþ |
tasmàd ava÷yaü sarvatra sad-àcàro hy apekùyate  // Hbhv_3.4 //

viùõu-puràõe [ViP 3.8.9] -
vaçõà÷ramàcaravatà puruùeõa paraþ pumàn |
viùõur àràdhyate panthà nànyat tat-toùa-kàraõam  // Hbhv_3.5 //

atha sad-àcàrasya nityatà

màrkaõóeya-puràõe ÷rãmad-àlasàlarka-saüvàde-
gçhasthena sadà kàryam àcàra-paripàlanam |
na hy àcàra-vihãnasya sukham atra paratra ca  // Hbhv_3.6 //
yaj¤a-dàna-tapàüsãha puruùasya na bhåtaye |
bhavanti yaþ sadàcàraü samullaïghya pravartate  // Hbhv_3.7 //

bhaviùyottare ca ÷rã-kçùõa-yudhiùñhira-saüvàde-
àcàra-hãnaü na punanti vedàþ
yadyapy adhãtàþ saha ùaóbhir aïgaiþ |
chandàüsy enaü mçtyu-kàle tyajanti
nãóaü ÷akuntà iva jàta-pakùàþ  // Hbhv_3.8 //
kapàlasthaü yathà toyaü ÷vadçtau và yathà payaþ |
duùñaü syàt sthàna-doùeõa vçtta-hãne tathà÷ubham |
àcàra-rahito ràjan neha nàmutra nindati  // Hbhv_3.9 //
| iti |

lekhyena smaraõàdãnàü nityatvenaiva setsyati |
smaraõàdy-àtmakasyàpi sad-àcàrasya nityatà  // Hbhv_3.10 //

viùõu-puràõe [3.11.3] tatraiva gçhi-dharma-prasaïge -
sad-àcàravatà puüsà jitau lokàv ubhàv api  // Hbhv_3.11 //
sàdhavaþ kùãõa-doùàs tu sac-chabdaþ sàdhu-vàcakaþ |
teùàm àcaraõaü yat tu sad-àcàraþ sa ucyate  // Hbhv_3.12 //

kà÷ã-khaõóe skandàgastya-saüvàde-
anadhyayana-÷ãlaü ca sad-àcàra-vilaïghinam |
sàlasyaü ca durannàdaü bràhmaõaü bàdhate'ntakaþ  // Hbhv_3.13 //
tato 'bhyaset prayatnena sad-àcàraü sadà dvijaþ |
tãrthàny apy abhilaùyanti sad-àcàra-samàgamam  // Hbhv_3.14 //

bhaviùyottare ca tatraiva-
àcàra-prabhavo dharmaþ santa÷ càcàra-lakùaõàþ |
sàdhånàü ca yathà vçttaü sa sad-àcàra iùyate  // Hbhv_3.15 //
tasmàt kuryàt sad-àcàraü ya icched gatim àtmanaþ |
sarva-lakùaõa-hãno 'pi samucàcàravàn nçpa |
÷raddadhàno 'nasåya÷ ca sarvàn kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_3.16 //

kiü ca-
àcàra eva dharmasya målaü ràjan kulasya ca |
àcàràd vicyuto jantur na kulãno na dhàrmikaþ  // Hbhv_3.17 //

kiü ca-
àcàro bhåti-janana àcàraþ kãrti-vardhanaþ |
àcàràd vardhate hy àyur àcàro hanty alakùaõam  // Hbhv_3.18 //

àcàra eva nçpa-puïgava sevyamàno
dharmàrtha-kàma-phalado bhaviteha puüsàm |
tasmàt sadaiva viduùàvahitena ràjan
÷àstrodito hy anudinaü paripàlanãyaþ  // Hbhv_3.19 //

atha tatra nitya-kçtyàni

bràhme muhårta utthàya kçùõa kçùõeti kãrtayan |
prakùàlya pàõi-pàdau ca danta-dhàvanam àcaret  // Hbhv_3.20 //
àcamya vasanaü ràtres tyaktvànyat paridhàya ca |
punar àcamane kuryàl lekhyena vidhinàgrataþ  // Hbhv_3.21 //
athecchan paramàü ÷uddhiü mårdhni dhyàtvà guroþ padau |
stutvà ca kãrtayan kçùõaü smaraü÷ caitad udãrayet  // Hbhv_3.22 //

atha pràtaþ-smaraõa-kãrtane

jayati jana-nivàso devakã-janma-vàdo
yadu-vara-pariùat svair dorbhir asyann adharmam |
sthira-cara-vçjina-ghnaþ su-smita- ÷rã-mukhena
vraja-pura-vanitànàü vardhayan kàma-devam  // Hbhv_3.23 //
[BhP 10.90.48]

smçte sakala-kalyàõa-bhàjanaü yatra jàyate |
puruùas tam ajaü nityaü vrajàmi ÷araõaü harim  // Hbhv_3.24 //

vidagdha-gopàla-vilàsinãnàü
sambhoga-cihnàïkita-sarva-gàtram |
pavitram àmnàya-giràm agamyaü
brahma prapadye nava-nãta-cauram  // Hbhv_3.25 //

da÷ama-skandhe [BhP 10.46.46] -
udgàyatãnàm aravinda-locanaü
vrajàïganànàü divam aspç÷ad dhvaniþ |
dadhna÷ ca nirmanthana-÷abda-mi÷rito
nirasyate yena di÷àm amaïgalam  // Hbhv_3.26 //
| iti |

pañhet puna÷ ca sàdhånàü sampradàyànusàrataþ |
catuþ÷lokãm imàü sarva-doùa-÷àntyai ÷ubhàptaye  // Hbhv_3.27 //

pràtaþ smaràmi bhava-bhãti-mahàrti-÷àntyai
nàràyaõaü garuóa-vàhanam abja-nàbham |
gràhàbhibhåta-vara-vàri-vàraõa-mukti-hetuü
cakràyudhaü taruõa-vàrija-patra-netram  // Hbhv_3.28 //

pràtar namàmi manasà vacasà ca mårdhnà
pàdàravinda-yugalaü paramasya puüsaþ |
nàràyaõasya narakàrõava-tàraõasya
pàràyaõa-pravaõa-vipra-paràyaõasya  // Hbhv_3.29 //

pràtar bhajàmi bhajatàm abhayaïkaraü taü
pràk sarva-janma-kçta-pàpa-bhayàvahatyai |
yo gràha-vaktra-patitàïghri-gajendra-ghora-
÷oka-praõà÷am akarod dhçta-÷aïkha-cakraþ  // Hbhv_3.30 //

÷loka-trayam idaü puõyaü pràtaþ pràtaþ pañhet tu yaþ |
loka-traya-gurus tasmai dadyàd àtma-padaü hariþ  // Hbhv_3.31 //
| iti |

tad etal likhitaü kutra kutracid vyavahàrataþ |
kintu svàbhãùña-råpàdi ÷rã-kçùõasya vicintayet  // Hbhv_3.32 //
itthaü vidadhyàd bhagavat-kãrtana-smaraõàdikam |
sarva-tãrthàbhiùekaü vai bahir antarvi÷odhanam  // Hbhv_3.33 //

tathà ca skànde skandaü prati ÷rã-÷ivoktau-
sakçn nàràyaõaety uktvà pumàn kalpa-÷ata-trayam |
gaïgàdi-sarva-tãrtheùu snàto bhavati putraka  // Hbhv_3.34 //

anyatra ca-
÷ayanàd utthito yas tu kãrtayen madhusådanam |
kãrtanàt tasya pàpasya nà÷am àyàty a÷eùataþ  // Hbhv_3.35 //
| iti |

màhàtmyaü kãrtanasyàgre lekhyaü mukhya-prasaïgataþ |
smaraõasya tu màhàtmyam adhunà likhyate kiyat  // Hbhv_3.36 //

tatràdau tasya nityatà

pàdme bçhat-sahasra-nàmni stotre [6.71.100]-
smartavyaþ satataü viùõur vismartavyo na jàtucit |
sarve vidhi-niùedhàþ syur etayor eva kiïkaràþ  // Hbhv_3.37 //

skànde kàrttika-prasaïge ÷rãmad-agastyoktau-
sà hànis tan mahac chidraü sa mohaþ sa ca vibhramaþ |
yan-muhårtaü kùaõaü vàpi vàsudevo na cintyate  // Hbhv_3.38 //

kà÷ã-khaõóe ca ÷rã-dhruva-carite-
iyam eva parà hànir upasargo 'yam eva ca |
abhàgyaü paramaü caitad vàsudevaü na yat smaret  // Hbhv_3.39 //
ye muhårtàþ kùaõà ye ca yàþ kàùñhà ye nimeùakàþ |
çte viùõu-smçter yàtàs teùu muùño yamena saþ  // Hbhv_3.40 //
| iti |
nityatve'py asya màhàtmyaü vicitra-phala-dànataþ |
j¤eyaü ÷àstroditaü dar÷a-pårõamàsàdivad budhaiþ  // Hbhv_3.41 //

atha smaraõa-màhàtmyam
tatra sarva-tãrtha-snànàdhikatvam

uktaü ca smàrtair api-
màntraü pàrthivam àgneyaü vàyavyaü divyam eva ca |
vàruõaü mànasaü ceti snànaü sapta-vidhaü smçtam  // Hbhv_3.42 //
÷aü na àpas tu vai màntraü mçd-àlambhaü tu pàrthivam |
bhasmanà snànam àgneyaü snànaü gorajasànilam  // Hbhv_3.43 //
àtape sati yà vçùñir divyaü snànaü tad ucyate |
bahir nadyàdiùu snànaü vàruõaü procyate budhaiþ |
dhyànaü yan manasà viùõor mànasaü tat prakãrtanam  // Hbhv_3.44 //

kiü ca-
asàmarthyena kàyasya kàla-de÷àdy-apekùayà |
tulya-phalàni sarvàõi syur ity àha parà÷araþ  // Hbhv_3.45 //
snànànàü mànasaü snànaü manv-àdyaiþ paramaü smçtam |
kçtena yena mucyante gçhasthà api vai dvijàþ  // Hbhv_3.46 //

parama-÷odhaktavam

gàruóe ÷rã-nàradoktau, viùõu-dharme ca pulasytyoktau -
apavitraþ pavitro và sarvàvasthàü gato 'pi và |
yaþ smaret puõóarãkàkùaü sa bàhyàbhyantaraþ ÷uciþ  // Hbhv_3.47 //
yadyapy upahataþ pàpair manasàyanta-dustaraiþ |
tathàpi saüsmaran viùõuü sa bàhyàbhyantaraþ ÷uciþ  // Hbhv_3.48 //

÷rã-viùõu-puràõe [ViP 2.6.37-38] -
pràya÷cittàny a÷eùàõi tapaþ karmàtmakàni vai |
yàni teùàm a÷eùàõàü kçùõànusmaraõaü param  // Hbhv_3.49 //
kçte pàpe'nutàpo vai yasya puüsaþ prajàyate |
pràya÷cittaü tu tasyaikaü hari-saüsmaraõaü param  // Hbhv_3.50 //

kiü ca [ViP 6.8.21] -
kali-kalmaùam atyugraü narakàrti-pradaü néõàm |
prayàti vilayaü sadyaþ sakçd yatrànusaüsmçte  // Hbhv_3.51 //

bçhan-nàradãye [õàrP 1.10.100] ÷ukra-bali-saüvàde -
harir harati pàpàni duùña-cittair api smçtaþ |
anicchayàpi saüspçùño dahaty eva hi pàvakaþ  // Hbhv_3.53 //

tatraiva [õàrP 1.30.93] pràya÷citta-prasaïgànte
mahà-pàtaka-yukto và yukto và sarva-pàtakaiþ |
sa vai vimucyate sadyo yasya viùõu-paraü manaþ  // Hbhv_3.54 //

brahma-vaivarte -
karmaõà manasà vàcà yaþ kçtaþ pàpa-sa¤cayaþ |
so 'py a÷eùaþ kùayaü yàti smçtvà kçùõàïghra-païkajam  // Hbhv_3.55 //

ataevoktaü skànde kàrttika-prasaïge ÷rã-parà÷areõa -
yama-màrgaü mahà-ghoraü narakàü÷ ca yamaü tathà |
svapne'pi na naraþ pa÷yed yaþ smared garuóadhvajam  // Hbhv_3.56 //

ùaùñha-skandhe [BhP 6.1.19] ÷rã-÷ukena -
sakçn manaþ kçùõa-padàravindayor
nive÷itaü tad-guõa-ràgi yair iha |
na te yamaü pà÷a-bhçta÷ ca tad-bhañàn
svapne 'pi pa÷yanti hi cãrõa-niùkçtàþ  // Hbhv_3.57 //

sarvàpad-vimocakatvam

÷rã-viùõu-puràõe [ViP 1.17.44] ÷rã-prahlàdoktau -
dantà gajànàü kul÷àgra-niùñhuràþ
÷ãrõà yad ete na balaü mamaitat |
mahà-vipat-pàta-vinà÷ano 'yaü
janàrdanànusmaraõànubhàvaþ  // Hbhv_3.58 //

vàmana-puràõe ca -
viùñayo vyatipàtà÷ ca ye'nye durnãti-sambhavàþ |
te sarve smaraõàd viùõor nà÷am àyànty upadravàþ  // Hbhv_3.59 //

pàdme màgha-màhàtmye deva-dyuti-stutau -
yasya smaraõa-màtreõa na moho na ca durgatiþ |
na rogo na ca duþkhàni tam anantaü namàmy aham  // Hbhv_3.60 //

durvàsanonmålanatvam
dvàda÷a-skandhe [BhP 12.3.47] -
yathà hemni sthito vahnir durvarõaü hanti dhàtu-jam |
evam àtma-gato viùõur yoginàm a÷ubhà÷ayam  // Hbhv_3.61 //
sarva-maïgala-kàritvam

pàõóava-gãtàyàm-
làbhas teùàü jayas teùàü kutas teùàü paràbhavaþ |
yeùàm indãvara-÷yàmo hçdayastha-janàrdanaþ  // Hbhv_3.62 //
sarva-sat-karma-phaladatvam
skànde kàrttika-prasaïge'gastyoktau-
deveùu yaj¤eùu tapaþsu caiva
dàneùu tãrtheùu vrateùu caiva |
iùñeùu pårteùu ca yat pradiùñaü
néõàü smçte tat-phalam acyute ca  // Hbhv_3.63 //
karma-sàdguõya-kàritvam

bçhan-nàradãye [õàrP] -
nyånàtiriktatà siddhà kalau vedokta-karmaõàm |
hari-saüsmaraõam evàtra sampårõa-phala-dàyakam  // Hbhv_3.64 //

smçtau ca-
pramàdàt kurvatàü karma pracyavetàdhvareùu yat |
smaraõàd eva tad viùõoþ sampårõaü syàd iti ÷rutiþ  // Hbhv_3.65 //
sarva-karmàdhikatvam

bçhan-nàradãye kali-prasaïge [õàrP] -
tulà-puruùa-dànànàü ràjasåyà÷vamedhayoþ |
phalaü viùõoþ smçti-samaü na jàtu dvija-sattama  // Hbhv_3.66 //

dvàda÷a-skandhe [BhP 12.3.48]-
vidyà-tapaþ-pràõa-nirodha-maitrã
tãrthàbhiùeka-vrata-dàna-japyaiþ |
nàtyanta-÷uddhiü labhate 'ntar-àtmà
yathà hçdi-sthe bhagavaty anante  // Hbhv_3.67 //

viùõu-puràõe [ViP 1.17.36] hiraõyaka÷ipuü prati ÷rã-prahlàdoktau -
bhayaü bhayànàm apahàriõi sthite
manasy anante mama kutra tiùñhati |
yasmin smçte janma-jarodbhavàni
bhayàni sarvàõy apayànti tàta  // Hbhv_3.68 //

tatraivànyatra [ViP 2.6.40] - 
viùõu-saüsmaraõàt kùãõa-samasta-kle÷a-saücayaþ |
muktiü prayàti svargàptis tasya vighno 'numãyate  // Hbhv_3.69 //

bçhan-nàradãye [õàrP 1.1.65] -
varaü vareõyaü varadaü puràõaü
nija-prabhà-bhàvita-sarva-lokam |
saïkalpitàrtha-pradam àdi-devaü
smçtvà vrajen mukti-padaü manuùyaþ  // Hbhv_3.70 //

skànde-
yasya smaraõa-màtreõa janma-saüsàra-bandhanàt |
vimucyate namas tasmai viùõave prabhaviùõave  // Hbhv_3.71 //

tatraiva kàrttika-prasaïge ÷rã-parà÷aroktau-
tadaiva puruùo mukto janma-duþkha-jaràdibhiþ |
bhaktyà tu parayà nånaü yadaiva smarate harim  // Hbhv_3.72 //
bhagavat-prasàdanam

bçhan-nàradãye [õàrP 1.1.77] --
yena kenàpy upàyena smçto nàràyaõo 'vyayaþ |
api pàtaka-yuktasya prasannaþ syàn na saü÷ayaþ  // Hbhv_3.73 //
÷rã-vaikuõñha-loka-pràpakatvam
vàmana-puràõe-
anàdy-anantam ajaràmaraü hariü
ye saüsmaranty aharahar niyataü narà bhuvi |
tat sarvagaü brahma paraü puràõaü
te yànti vaiùõava-padaü dhurvam avyayaü ca  // Hbhv_3.74 //

pàdme (3.31.101) deva-dåta-vikuõóala-saüvàde yamasya dåtànu÷àsane-
smaranti ye sakçd bhåtàþ prasaïgenàpi ke÷avam |
te vidhvastàkhilàghaughà yanti viùõoþ paraü padam  // Hbhv_3.75 //

brahma-puràõe viùõu-rahasye (216.88)-
÷àñhyenàpi narà nityaü ye smaranti janàrdanam |
te 'pi yànti tanuü tyaktvà viùõulokam anàmayam  // Hbhv_3.76 //

viùõu-dharmottare-
nirà÷ãr nirmamo yas tu viùõor dhyàna-paro bhavet |
tat-padaü samavàpnoti yatra gatvà na ÷ocati  // Hbhv_3.77 //

sàråpya-pràpaõam

kà÷ã-khaõóe ÷rã-bindumàdhava-prasaïge agni-bindu-stutau-
ye tvàü trivikrama sadà hçdi ÷ãlayanti
kàdambinã-rucir arociùam ambujàkùa |
saudàminã-vilasitàü÷uka-vãta-mårte
te'pi spç÷anti tava kàntim acintya-råpàm  // Hbhv_3.78 //

÷rã-bhagavad-gãtàsu [ïãtà 8.5] -
anta-kàle ca màm eva smaran muktvà kalevaram |
yaþ prayàti sa mad-bhàvaü yàti nàsty atra saü÷ayaþ  // Hbhv_3.79 //

da÷ama-skandhe [BhP 10.80.11] pçthukopàkhyàne -
smarataþ pàda-kamalam àtmànam api yacchati |
kiü nv artha-kàmàn bhajato nàty-abhãùñàn jagad-guruþ  // Hbhv_3.80 //

vaiùõave-
vàsudeve mano yasya japa-homàrcanàdiùu |
tasyàntaràyo maitreya devendratvàdi sat-phalam  // Hbhv_3.81 //

gàruóe-
mahatas tapaso målaü prasavaþ puõya-santateþ |
jãvitasya phalaü svàdu niyataü smaraõaü hareþ  // Hbhv_3.82 //

dvitãya-skandhe [BhP 2.1.6] -
etàvàn sàïkhya-yogàbhyàü sva-dharma-pariniùñhayà |
janma-làbhaþ paraþ puüsàm ante nàràyaõa-smçtiþ  // Hbhv_3.83 //

ataeva jaràsandha-niruddha-nçpa-vargaiþ pràrthitaü da÷ama-skandhe [BhP 10.73.15] -
taü naþ samàdi÷opàyaü yena te caraõàbjayoþ |
smçtir yathà na viramed api saüsaratàm iha  // Hbhv_3.84 //

÷rã-nàradenàpi [BhP 10.69.18] --
dçùñaü tavàïghri-yugalaü janatàpavargaü
brahmàdibhir hçdi vicintyam agàdha-bodhaiþ |
saüsàra-kåpa-patitottaraõàvalambaü
dhyàyaü÷ caràmy anugçhàõa yathà smçtiþ syàt  // Hbhv_3.85 //
| iti |
kçùõa-smaraõa-màhàtmya-mahàbdhir dustaro dhiyà |
yo yiyàsati tat-pàraü sa hi caitanya-va¤citaþ  // Hbhv_3.86 //
tataþ pàdodakaü ki¤cit pràk pãtvà tulasã-dalaiþ |
gçhãtenàcaret tena svamårdhany abhiùecanam  // Hbhv_3.87 //
athàdau ÷rã-guruü natvà ÷rã-kçùõasya padàbjayoþ |
ki¤cid vij¤àpayan sarvasva-kçtyàny arpayen namet  // Hbhv_3.88 //

atha pràtaþ praõàmaþ

vàmana-puràõe -
sarva-maïgala-maïgalyaü vareõyaü varadaü ÷ivam |
nàràyaõaü namaskçtya sarva-karmàõi kàrayet  // Hbhv_3.89 //

atha vij¤àpanam

viùõu-dharmottare -
yad-utsavàdikaü karma tat tvayà prerito hare |
kariùyàmi tvayà j¤eyam iti vij¤àpanaü mama  // Hbhv_3.90 //
pràtaþ prabodhito viùõo hçùãke÷ena yat tvayà |
yad yat kàrayasã÷àna tat karomi tavàj¤ayà  // Hbhv_3.91 //

trailokya-caitanyamayàdi-deva
÷rã-nàtha viùõo bhavad-àj¤ayaiva |
pràtaþ samutthàya tava priyàrthaü
saüsàra-yàtràm anuvartayiùye  // Hbhv_3.92 //

saüsàra-yàtràm anuvartamànaü
tvad-àj¤ayà ÷rã-nçhare'ntaràtman |
spardhàtiraskàra-kali-pramàda-
bhayàni mà màbhibhavantu bhåman  // Hbhv_3.93 //

jànàmi dharmaü na ca me pravçttir
jànàmy adharmaü na ca me nivçttiþ |
tvayà hçùãke÷a hçdi sthitena
yathà niyukto 'smi tathà karomi  // Hbhv_3.94 //

atha praõàma-vàkyàni

mahàbhàrate -
namo brahmaõya-devàya go-bràhmaõa-hitàya ca |
jagad-dhitàya kçùõàya govindàya namo namaþ  // Hbhv_3.95 //

garuóa-puràõe-
asura-vibudha-siddhair j¤àyate yasya nàntaþ
sakala-munibhir anta÷ cintyate yo vi÷uddhaþ |
nikhila-hçdi niviùño vetti yaþ sarva-sàkùã
tam ajam amçtam ã÷aü vàsudevaü nato 'smi  // Hbhv_3.96 //

viùõu-puràõe [ViP ??]
yaj¤ibhir yaj¤a-puruùo vàsudeva÷ ca sàtvataþ |
vedànta-vedibhir viùõuþ procyate yo nato 'smi tam  // Hbhv_3.97 //
evaü vij¤àpayan dhyàyan kãrtayaü÷ ca yathàvidhi |
praõàmànàcarec chaktyà catuþ-saïkhyàvaràn budhaþ  // Hbhv_3.98 //
÷rã-gopã-candanenordhva-puõóraü kçtvà yathà-vidhi |
àsãta pràï-mukho bhåtvà ÷uddha-sthàne ÷ubhàsane  // Hbhv_3.99 //

tathà ca nàradãya-pa¤caràtre-
nirgatyàcamya vidhivat pravi÷ya ca punaþ sudhãþ |
àsane pràï-mukho bhåtvà vihite copavi÷ya vai  // Hbhv_3.100 //
sampradàyànusàreõa bhåta-÷uddhiü vidhàya ca |
pràõàyàmàü÷ ca vidhivat kçùõaü dhyàyet yathoditam  // Hbhv_3.101 //

tathà coktam-
upapàtakeùu sarveùu pàtakeùu mahatsu ca |
pravi÷ya rajanã-pàdaü viùõu-dhyànaü samàcaret  // Hbhv_3.102 //

vaihàyasa-pa¤caràtre ca-
tathaiva ràtri-÷eùaü tu kàlaü såryodayàvadhi |
kartavyaü sajapaü dhyànaü nityam àràdhakena vai  // Hbhv_3.103 //
vibhajya pa¤cadhà ràtriü ÷eùe devàrcanàdikam |
japaü homaü tathà dhyànaü nityaü kurvãta sàdhakaþ  // Hbhv_3.104 //

ataeva viùõu-smçtau-
ràtres tu pa÷cime yàme muhårtau bràhmya ucyate  // Hbhv_3.105 //
| iti |
pàdodapànàdãnàü ca sa vidhir mahimàgrataþ |
lekhyo 'dhunà tu dhyànasya sa saïkùepeõa likhyate  // Hbhv_3.106 //

tàpanãya-÷rutiùu [ïñå 1.9-11] -
sat-puõóarãka-nayanaü meghàbhaü vaidyutàmbaram |
dvi-bhujaü j¤àna-mudràóhyaü vana-màlinam ã÷varam  // Hbhv_3.107 //
gopa-gopã-gavàvãtaü sura-druma-talà÷ritam |
dviyàlaïkaraõopetaü ratna-païkaja-madhyagam  // Hbhv_3.108 //
kàlindã-jala-kallola-saïgi-màruta-sevitam |
cintayaü÷ cetasà kçùõaü mukto bhavati saüsçteþ  // Hbhv_3.109 //

mçtyu¤jaya-saühitànusàrodita-sàradà-tilake ca -
smared vçndàvane ramye mohayantam anàratam |
govindaü puõóarãkàkùaü gopa-kanyàþ sahasra÷aþ  // Hbhv_3.110 //
àtmano vadanàmbhoja-preritàkùi-madhu-vratàþ |
kàma-bàõena viva÷à÷ ciram à÷leùeõotsukàþ  // Hbhv_3.111 //
muktàhàra-lasat-pãnottuïgastana-bharànatàþ |
srasta-dhammilla-vasanà mada-skhalita-bhàùaõàþ  // Hbhv_3.112 //
danta-païkti-prabhodbhàsi-spandamànàdharà¤citàþ |
vilobhayantãr vividhair vibhramair bhàva-garbhitaiþ  // Hbhv_3.113 //

phullendãvara-kàntim indu-vadanaü barhàvataüsa-priyaü
÷rã-vatsàïkam udàra-kaustubha-dharaü pãtàmbaraü sundaram |
gopãnàü nayanotpalàrcita-tanuü go-gopa-saïghàvçtaü
govindaü kala-veõu-vàdana-paraü divyàïga-bhåùaü bhaje  // Hbhv_3.114 //
| iti |
÷rã-gautamãya-tantràdau tad-dhyànaü prathitaü param |
agrato 'tràpi saülekhyaü yad iùñaü tatra tad bhajet  // Hbhv_3.115 //

bçhat-÷àtàtàpa-smçtau-
pakùopavàsàd yat pàpaü puruùasya praõa÷yati |
pràõàyàma-÷atenaiva yat pàpaü na÷yate néõàm  // Hbhv_3.116 //
pràõàyàma-sahasreõa yat pàpaü na÷yate néõàm |
kùaõa-màtreõa tat pàpaü harer dhyànàt praõa÷yati  // Hbhv_3.117 //

viùõu-dharme-
sarva-pàpa-prasakto 'pi dhyàyan nimiùam acyutam |
bhåtas tapasvã bhavati païkti-pàvana-pàvanaþ  // Hbhv_3.118 //

viùõu-puràõe (?) ca-
dhyàyen nàràyaõaü devaü snànàdiùu ca karmasu |
pràya÷cittaü hi sarvasya duùkçtasyeti ni÷citam  // Hbhv_3.119 //
kali-doùa-haratvam

bçhan-nàradãye kali-prasaïge [õàrP  1.41.97] -
samasta-jagad-àdhàraü paramàrtha-svaråpiõam |
ghore kali-yuge pràpte viùõuü dhyàyan na sãdati  // Hbhv_3.120 //
sarva-dharmàdhikàritvam

skànde kàrttika-màhàtmye agastyoktau-
kintv asya bahubhis tãrthaiþ kiü tasya bahubhir vrataiþ |
yo nityaü dhyàyate devaü nàràyaõam ananya-dhãþ  // Hbhv_3.121 //
mokùa-pradatvam

bçhan-nàradãye kali-prasaïge [õàrP  1.40.52] -
ye mànavà vigata-ràga-paràvara-j¤à
nàràyaõaü sura-guruü satataü smaranti |
dhyànena tena hata kilbiùa-cetanàs te
màtuþ payodhara-rasaü na punaþ pibanti  // Hbhv_3.122 //
÷rã-vaikuõñha-pràpakatvam
skànde ÷rã-brahmoktau-
muhårtam api yo dhyàyen nàràyaõam atandritaþ |
so 'pi sad-gatim àpnoti kiü punas tat-paràyaõaþ  // Hbhv_3.123 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye yama-bràhmaõa-saüvàde [PadmaP 1.96.78]
dhyàyanti puruùaü divyam acyutaü ye smaranti ca |
labhante te'cyuta-sthànaü ÷rutir eùà puràtanã  // Hbhv_3.124 //

sàråpya-pràpaõam

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.5.48] -
vaireõa yaü nçpatayaþ ÷i÷upàla-pauõóra-
÷àlvàdayo gati-vilàsa-vilokanàdyaiþ |
dhyàyanta àkçta-dhiyaþ ÷ayanàsanàdau
tat-sàmyam àpur anurakta-dhiyàü punaþ kim  // Hbhv_3.125 //

svataþ parama-phalatvam

caturtha-skandhe [BhP 4.20.29] ÷rã-pçthåktau -
bhajanty atha tvàm ata eva sàdhavo
vyudasta-màyà-guõa-vibhramodayam |
bhavat-padànusmaraõàd çte satàü
nimittam anyad bhagavan na vidmahe  // Hbhv_3.126 //

skanda-puràõe brahmoktau ca -
àloóya sarva-÷àstràõi vicàrya ca punaþ punaþ |
idame eva suniùpannaü dhyeyo nàràyaõaþ sadà  // Hbhv_3.127 //

ataevoktaü hàya÷ãrùa-pa¤caràtre nàràyaõa-vyåha-stave -
ye tyakta-loka-dharmàrthà viùõu-bhakti-va÷aü gatàþ |
dhyàyanti paramàtmànaü tebhyo 'pãha namo namaþ  // Hbhv_3.128 //
| iti |

smaraõe yat tan màhàtmyaü tad-dhyàne'py akhilaü viduþ |
bhedaþ kalpyeta sàmànya-vi÷eùàbhyàü tayoþ kiyàn  // Hbhv_3.129 //

atha ÷rã-bhagavat-prabodhanam

tato devàlaye gatvà ghaõñàdy-udghoùa-pårvakam |
prabodhya stutibhiþ kçùõaü nãràjyaü pràrthayed idam  // Hbhv_3.130 //

tçtãya-skandhe [BhP 3.9.25] -
so 'sàv adabhra-karuõo bhagavàn vivçddha-
prema-smitena nayanàmburuhaü vijçmbhan |
utthàya vi÷va-vijayàya ca no viùàdaü
màdhvyà giràpanayatàt puruùaþ puràõaþ  // Hbhv_3.131 //

deva-prapannàrtihara prasàdaü kuru ke÷ava |
avalokana-dànena bhåyo màü pàrayàcyuta  // Hbhv_3.132 //
| iti |
devàlayaü pravi÷yàtha stotràõãùñàni kãrtayan |
kçùõasya tulasã-varjaü nirmàlyam apasàrayet  // Hbhv_3.133 //
atha nirmàlyottàraõam

atri-smçtau-
pràtaþ-kàle sadà kuryàn nirmàlyottàraõaü budhaþ |
tçùitàþ pa÷avo baddhàþ kanyakà ca rajasvalà |
devatà ca sanirmàlyà hanti puõyaü puràkçtam  // Hbhv_3.134 //

nàrasiühe ÷rã-yamoktau-
deva-màlyàpanayanaü devàgàre samåhanam |
snàpanaü sarva-devànàü go-pradàna-samaü smçtam  // Hbhv_3.135 //

nàrada-pa¤caràtre-
yaþ pràtar utthàya vidhàya nityaü
nirmàlyam ã÷asya niràkaroti |
na tasya duþkhaü na daridratà ca
nàkàla-mçtyur na ca roga-màtram  // Hbhv_3.136 //

aruõodaya-velàyàü nirmàlyaü ÷alyatàü vrajet |
pràtas tu syàn mahà÷alyaü ghañikà-màtra-yogataþ  // Hbhv_3.137 //
ati÷alyaü vijànãyàt tato vajra-prahàravat |
aruõodaya-velàyàü ÷alyaü tat kùamate hariþ  // Hbhv_3.138 //
ghañikàyàm atikràntau kùudraü pàtakam àvahet |
muhårte samatikrànte pårõaü pàtakam ucyate  // Hbhv_3.139 //
atipàtakam ev syàt ghañikànàü catuùñaye |
muhårta-tritaye pårõe mahà-pàtakam ucyate  // Hbhv_3.140 //
tataþ paraü brahma-vadho mahà-pàtaka-pa¤cakam |
prahare pårõatàü yàte pràya÷cittaü tato na hi  // Hbhv_3.141 //
nirmàlyasya vilambe tu pràya÷cittam athocyate |
atikrànte muhårtàrdhe sahasraü japam àcaret  // Hbhv_3.142 //
pårõe muhårte sa¤jàte sahasraü sàrdham ucyate |
sahasra-dvitãyaü kuryàt ghañikànàü catuùñaye  // Hbhv_3.143 //
muhårta-tritaye'tãte ayutaü japam àcaret |
prahare pårõatàü yàte pura÷caraõam ucyate |
prahare samatikrànte pràya÷cittaü na vidyate  // Hbhv_3.144 //

atha ÷rã-mukha-prakùàlanam

÷rã-hastàïghri-mukhàmbhoja-kùàlanàya ca tad-gçhe |
gaõóåùàõi jalair dattvà danta-kàùñhaü samarpayet  // Hbhv_3.145 //
jihvollekhanikàü dattvà pàduke ÷uddha-mçttikàm |
salilaü ca punar dadyàd vàso 'pi mukha-màrjanam  // Hbhv_3.146 //
tataþ ÷rã-tulasãü puõyàm arpayet bhagavat-priyàm |
tan-màhàtmyaü ca tan-mukhya-prasaïge lekhyam agrataþ  // Hbhv_3.147 //

atha danta-kàùñhàrpaõa-màhàtmyam

viùõu-dharmottare-
danta-kàùñha-pradànena danta-saubhàgyam çcchati |
jihvollekhanikàü dattvà virogas tv abhijàyate  // Hbhv_3.148 //
pàdukàyàþ pradànena gatim iùñàm avàpnuyàt |
mçd-bhàga-dànàd devasya bhåmim àpnoty anuttamàm  // Hbhv_3.149 //

atha maïgala-nãràjanam

pañhitvàtha priyàn ÷lokàn mahà-vàditra-nisvanaiþ |
prabhor nãràjanaü kuryàn maïgalàkhyaü jagad-dhitam  // Hbhv_3.150 //
nãràjanaü tv idaü sarvaiþ kartavyaü ÷uci-vigrahaiþ |
parama-÷raddhayotthàya draùñavyaü ca sadà naraiþ  // Hbhv_3.151 //
strãõàü puüsàü ca sarveùàm etat sarveùña-pårakam |
samasta-dainya-dàridrya-duritàdy-upa÷ànti-kçt  // Hbhv_3.152 //

atha pràtaþ-snànàrthodyamaþ

tato 'ruõodayasyànte snànàrthaü niþsared bahiþ |
kãrtayan kçùõa-nàmàni tãrthaü gacched anantaram  // Hbhv_3.153 //

tathà ca ÷ukra-smçtau-
bràhme muhårte cotthàya ÷ucir bhåtvà samàhitaþ |
svastikàdy-àsanaü baddhvà dhyàtvà kçùõa-pàdàmbujam  // Hbhv_3.154 //
tato nirgatya nilayànnàmànãmàni kãrtayet |
÷rã-vàsudevàniruddha-pradyumnàdhokùajàcyuta |
÷rã-kçùõànanta govinda saïkarùaõa namo 'stu te  // Hbhv_3.155 //
gatvà tãrthàdikaü tatra nikùipya snàna-sàdhanam |
vidhinàcarya maitry-àdi-kçtyaü ÷aucaü vidhàya ca |
àcamya khàni saümàrjya snànaü kuryàt yathocitam  // Hbhv_3.156 //

atha maitryàdi-kçtya-vidhiþ

÷rã-viùõu-puràõe [ViP 3.11.8-15] aurva-sagara-saüvàde gçhi-dharma-kathane-
tataþ kalye samutthàya kuryàn måtraü nare÷vara |
nairçtyàm iùu-vikùepam atãtyàdhikaü gçhàt  // Hbhv_3.157 //
dåràdàvasathàn måtraü purãùaü ca samutsçjet |
pàdàv asecanocchiùñe prakùipen na gçhàïgaõe  // Hbhv_3.158 //
àtma-cchàyàü taro÷ chàyàü go-såryàgny-anilàüs tathà |
guruü dvijàdãü÷ ca budho na meheta kadàcana  // Hbhv_3.159 //
na kçùñe ÷asya-madhye và go-vraje jana-saüsadi |
na vartmani na nady-àdi-tãrtheùu puruùarùabha  // Hbhv_3.160 //
nàpsu naivàmbhasas tãre na ÷ma÷àne samàcaret |
utsargaü vai purãùasya måtrasya ca visarjanam  // Hbhv_3.161 //
udaïmukho divotsargaü viparãta-mukho ni÷i |
kurvãtànàpadi pràj¤o måtrotsargaü ca pàrthiva  // Hbhv_3.162 //
tçõair àcchàdya vasudhàü vastra-pràvçta-mastakaþ |
tiùñhen nàticiraü tatra naiva ki¤cid udãrayet  // Hbhv_3.163 //

tathà kaurme vyàsa-gãtàyàm-
nidhàya dakùiõe karõe brahma-såtram udaïmukhaþ |
antardhàpya mahãü kàùñhaiþ patrair loùñrais tçõena và  // Hbhv_3.164 //
pràvçtya tu ÷iraþ kuryàd vin-måtrasya visarjanam |
na caivàbhimukhaþ strãõàü guru-bràhmaõayor gavàm |
na deva-devàlayor nàpàm api kadàcana  // Hbhv_3.165 //
nadãü jyotãüùi vãkùitvà na vàyv-agni-mukho 'pi và |
prayàdityaü pratyanalaü pratisomaü tathaiva ca  // Hbhv_3.166 //

kà÷ã-kàõóe ÷rã-skandàgastya-saüvàde-
tata÷ càva÷yakaü kartuü nairçtãü di÷am à÷rayet |
gràmàd dhanuþ-÷ataü gacchen nagaràc ca caturguõam  // Hbhv_3.167 //
karõopavãty-udag-vaktro divase sandhyayor api |
vin-måtre visçjen maunã ni÷àyàü dakùiõà-mukhaþ  // Hbhv_3.168 //
nàlokayed di÷o bhàgàn jyoti÷ cakraü nabho 'malam |
vàmena pàõinà ÷i÷naü dhçtvottiùñhet prayatnavàn  // Hbhv_3.169 //

tatraivàgre-
na måtraü go-vraje kuryàn na valmãke na bhasmani |
na garteùu sa-sattveùu na tiùñhan na vrajann api  // Hbhv_3.170 //
yathà-sukha-mukho ràtrau divà chàyàndhakàrayoþ |
bhãtiùu pràõa-bàdhàyàü kuryàn mala-visarjanam  // Hbhv_3.171 //

viùõu-puràõe [BhP 3.11.16-18] tatraiva-
valmãka-måùikotkhàtàü mçdaü nàntar-jalàt tathà |
÷aucàva÷iùñàü gehàc ca na dadyàl lepa-sambhavàm  // Hbhv_3.172 //
antaþpràõyavapannàü ca halotkhàtàü ca pàrthiva |
parityajen mçda÷ caitàþ sakalàþ ÷auca-sàdhane  // Hbhv_3.173 //
ekà liïge gude tisras da÷a vàma-kare nçpa |
hasta-dvaye saptànyà mçdaþ ÷aucopapàdikàþ  // Hbhv_3.174 //

yama-smçtau-
tisras tu pàdayor deyàþ ÷uddhi-kàmena nitya÷aþ  // Hbhv_3.175 //

kiü ca-
tisras tu mçttikà deyàþ kçtvà tu nakha-÷odhanam  // Hbhv_3.176 //

kà÷ã-khaõóe ca tatraiva-
guhye dadyàn mçdaü caikàü pàyau pa¤càmbu-sàntaràþ |
da÷a vàma-kare càpi sapta pàõi-dvaye mçdaþ  // Hbhv_3.177 //
ekaikàü pàdayor dadyàt tisraþ pàõyor mçdaþ smçtàþ |
itthaü ÷aucaü gçhã kuryàd gandha-lepa-kùayàvadhi  // Hbhv_3.178 //
kramàd dviguõam etat tu brahmacaryàdiùu triùu |
divà vihita-÷aucàc ca ràtràv ardhaü samàcaret  // Hbhv_3.179 //
rujàrdhaü ca tad-ardhaü ca pathi cauràdi-pãóite |
tad-ardha-yoùitàü càpi svàsthye nyånaü na kàrayet |
àrdra-dhàtrã-phalonmànà mçdaþ ÷auce prakãrtitàþ  // Hbhv_3.180 //

÷aïkha-smçtau-
mçttikà tu samuddiùñà triparvã påryate yayà  // Hbhv_3.181 //

dakùa-smçtau-
ardha-prasçti-màtrà tu prathamà mçttikà smçtà |
dvitãyà ca tçtãyà ca tad-ardhaü parikãrtità  // Hbhv_3.182 //
atha kevala-måtrotsarge

dakùaþ-
ekà liïge tu savye trir ubhayor mçd-dvayaü smçtam  // Hbhv_3.183 //

bràhme-
pàdayor dve gçhãtvà ca suprakùàlita-pàõinà |
àcamya tu tataþ ÷uddhaþ smçtvà viùõuü sanàtanam  // Hbhv_3.184 //

viùõu-puràõe [BhP 3.11.19-21] tatraiva-
acchenàgandha-phenena jalenàbudbudena ca |
àcàmeta mçdaü bhåyas tathà dadyàt samàhitaþ  // Hbhv_3.185 //
niùpàditàïghri-÷aucas tu pàpàv abhyukùya vai punaþ |
triþ pibet salilaü tena tathà dviþ parimàrjayet  // Hbhv_3.186 //
÷ãrùaõyàni tataþ khàni mårdhànaü ca mçdà labhet |
bàhå nàbhiü ca toyena hçdayaü càpi saüspç÷et  // Hbhv_3.187 //

atra ca vi÷eùo dakùeõoktaþ-
prakùàlya hastau pàdau ca triþ pibed ambu vãkùitam |
saüvçttàïguùñha-målena dviþ pramçjyàt tato mukham  // Hbhv_3.188 //
saühatya tisçbhiþ pårvam àsyam evam upaspç÷et |
aïguùñhena prade÷inyà ghràõaü pa÷càd anantaram  // Hbhv_3.189 //
aïguùñhànàmikàbhyàü tu cakùuþ-÷rotre punaþ punaþ |
kaniùñhàïguùñhayor nàbhiü hçdayaü tu talena vai |
sarvàbhis tu ÷iraþ pa÷càd bàhå càgreõa saüspç÷et  // Hbhv_3.190 //

tathà kà÷ã-khaõóe tatraiva-
pràg àsya udagàsyo và såpaviùñaþ ÷ucau bhuvi |
upaspç÷ed vihãnàyàü tuùàïgàràsthi-bhasmabhiþ  // Hbhv_3.191 //
anuùõàbhir aphenàbhir adbhir hçdgàbhir atvaraþ |
bràhmaõo brahma-tãrthena dçùñi-påtanàbhir àcamet  // Hbhv_3.192 //
kaõñha-gàbhir nçpaþ ÷udhyet tàlugàbhis tathorujaþ |
strã-÷ådràvàsyasaüspar÷a-màtreõàpi visudhyataþ  // Hbhv_3.193 //

yàj¤avalkya-smçtau-
pàda-kùàlana-÷eùeõa nàcàmet vàriõà dvijaþ |
yady àcamet sràvayitvà bhåmau baudhàyano 'bravãt  // Hbhv_3.194 //

bharadvàja-smçtau-
pàõinà dakùiõenaiva saühatàïgulinàcamet |
muktàïguùñhaka-niùñhena naka-spçùñà apas tyajet  // Hbhv_3.195 //

kaurme ca vyàsa-gãtàyàm-
bhuktvà pãtvà ca suptvà ca snàtvà rathyopasarpaõe |
auùñhau vilomakau spçùñvà vàso viparidhàya ca  // Hbhv_3.196 //
reto-måtra-purãùàõàm utsarge'nçta-bhàùaõe |
ùthãvitvàdhyayanàrambhe kà÷a-÷vàsàgame tathà  // Hbhv_3.197 //
catvaraü và ÷ma÷ànaü và samabhyasya dvijottamaþ |
sandhyor ubhayos tadvad àcànto 'py àcamet punaþ  // Hbhv_3.198 //

kiü ca-
÷iraþ pràvçtya kaõñhaü và muktakaccha-÷ikho 'pi và |
akçtvà pàdayoþ ÷aucam àcànto 'py a÷ucir bhavet  // Hbhv_3.199 //
sopànatkau jalastho và noùõãùã càcamed budhaþ |
na caiva varùa-dhàràbhir hastocchiùñe tathà budhaþ  // Hbhv_3.200 //
naika-hastàrpiutta-jalair vinà såtreõa và punaþ |
na pàdukàsana-stho và bahir jànur athàpi và  // Hbhv_3.201 //
atha vaiùõavàcamanam

triþ-pàne ke÷avaü nàràyaõaü màdhavam apy atha |
prakùàlane dvayoþ pàõyor govindaü viùõum apy ubhau  // Hbhv_3.202 //
madhusådanam ekaü ca màrjane'nyaü trivikramam  // Hbhv_3.203 //
unmàrjane'py adharayor vàmana-÷rãdharàv ubhau  // Hbhv_3.204 //
prakùàlane punaþ pàõyor hçùãke÷aü ca pàdayoþ |
padmanàbhaü prokùaõe tu mårdhno dàmodaraü tataþ  // Hbhv_3.205 //
vàsudevaü mukhe saïkarùaõaü pradyumnam ity ubhau |
nàsayor netra-yugale'niruddhaü puruùottamam |
adhokùajaü nçsiühaü ca karõayor nàbhito 'cyutam  // Hbhv_3.206 //
janàrdanaü ca hçdaye upendraü mastake tataþ |
dakùiõe tu hariü bàhau vàme kçùõaü yathàvidhi |
namo 'nantaü ca caturthy-antam àcàmet kramato japan  // Hbhv_3.207 //
a÷aktaþ kevalam dakùaü spç÷et karõaü tathà ca vàk |
kurvãtàlabhanaü vàpi dakùiõa-÷ravaõasya vai  // Hbhv_3.208 //

atha danta-dhàvana-vidhiþ

tatra kàtyàyanaþ-
utthàya netraü prakùàlya ÷ucir bhåtvà samàhitaþ |
parijapya ca mantreõa bhakùayed danta-dhàvanam  // Hbhv_3.209 //

mantra÷ càyam-
àyur balaü ya÷o varcaþ prajà pa÷u-vasåni ca |
brahma praj¤àü ca medhàü ca tvaü no dhehi vanaspate  // Hbhv_3.210 //

tasya nityatà

kà÷ã-khaõóe-
atho mukha-vi÷uddhy-arthaü gçhõãyàd danta-dhàvanam |
àcànto 'py a÷ucir yasmàd akçtvà danta-dhàvanam  // Hbhv_3.211 //

vàràhe ca-
danta-kàùñham akhàditvà yas tu màm upasarpati |
sarva-kàla-kçtaü karma tena caikena na÷yati  // Hbhv_3.212 //

atha danta-kàùñha-niùiddha-dinàni

manuþ-
caturda÷y-aùñamã-dar÷a-paurõamàsy-arka-saïkramaþ |
eùu strã-taila-màüsàni danta-kàùñhàni varjayet  // Hbhv_3.213 //

saüvartakaþ-
àdye tithau navamyàü ca kùaye candramasas tathà |
àdity-vàre ÷aure ca varjayed danta-dhàvanam  // Hbhv_3.214 //

kàtyàyanaþ-
pratipad-dar÷a-ùaùñhãùu navamyàü ca vi÷eùataþ |
dantànàü kàùñha-saüyogo dahaty àsaptamaü kulam  // Hbhv_3.215 //

vçddha-va÷iùñhaþ-
upavàse tathà ÷ràddhena khàded danta-dhàvanam | 
dantànàü kàùñha-saüyogo hanti sapta-kulàni vai  // Hbhv_3.216 //

anyatra ca-
pratipad-dara-ùaùñhãùu navamy-ekàda÷ã-ravau |
dantànàü kàùñha-saüyogo hanti puõyaü purà-kçtam  // Hbhv_3.217 //

atha tatra pratinidhiþ
dinaeùv eteùu kàùñhair hi dantànàü dhàvanasya tu |
niùiddhatvàt tçõaiþ kuryàt tathà kàùñhetarai÷ ca tat  // Hbhv_3.218 //

tathà ca vyàsaþ-
pratipad-dar÷a-ùaùñhãùu navamyàü danta-dhàvanam |
parõair anyatra kàùñhai÷ ca jãvollekhhaþ sadaiva hi  // Hbhv_3.219 //

paiñhãnasiþ-
alàbhe ca niùedhe và kàùñhànàü danta-dhàvanam |
parõàdinà vi÷uddhena jihvollekhaþ sadaiva hi  // Hbhv_3.220 //

atha tatraivàpavàdaþ

kàùñhaiþ pratipad-àdau yan niùiddhaü danta-dhàvanam |
tçõa-parõais tu tat kuryàd amàm ekàda÷ãü vinà  // Hbhv_3.221 //

ata eva vyàsasya vacanàntaram-
alàbhe danta-kàùñhànàü niùiddhàyàü tathà tithau |
apàü dvàda÷a-gaõóåùair vidadhyàd danta-dhàvanam  // Hbhv_3.222 //

kà÷ã-khaõóe tatraiva-
mukhe paryuùite yasmàd bhaved a÷uci-bhàg naraþ |
tataþ kuryàt prayatnena ÷uddhy-arthaü danta-dhàvanam  // Hbhv_3.225 //
upavàse'pi no duùyed danta-dhàvanam a¤janam |
gandhàlaïkàra-sad-vastra-puùpa-màlànulepanam  // Hbhv_3.226 //

atha danta-kàùñhàni

smçtau-
sarva kaõñakinaþ puõyàþ àyurdàþ kùãriõaþ smçtàþ |
kañu-tikta-kaùàyà÷ ca balàrogya-sukha-pradàþ  // Hbhv_3.227 //

kiü ca-
palà÷ànàü danta-kàùñhaü pàduke caiva varjayet |
varjayec ca prayatnena bañaü và÷vattham eva ca  // Hbhv_3.228 //

kaurme ÷rã-vyàsa-gãtàyàm-
madhyàïguli-samasthaulyaü dvàda÷àïgula-sammitam |
sa-tvacaü danta-kàùñhaü yat tad-agre na tu dhàrayet  // Hbhv_3.229 //
kùãri-vçkùa-samudbhåtaü màlatã-sambhavaü ÷ubham |
apàmàrgaü ca bilvaü và kara-vãraü vi÷eùatah  // Hbhv_3.230 //
varjayitvà ninitàni gçhãtvaikaü yathoditam |
parihçtya dinaü pàpaü bhakùayed vai vidhànavit  // Hbhv_3.231 //
na pàñayet danta-kàùñhaü nàïguly-agreõa dhàrayet |
prakùàlya bhuktvà taj jahyàt ÷ucau de÷e samàhitaþ  // Hbhv_3.232 //

kà÷ã-khaõóe ca tatraiva-
kaniùñhàgra-parãõàhaü sa-tvacaü nirvraõaü çjum |
dvàda÷àïgula-mànaü ca sàrdraü syàd danta-dhàvanam |
jihvollekhanikàm vàpi kuryàc càpàkçtiü ÷ubhàm   // Hbhv_3.233 //

ràmàrcana-candrikàyàm ca-
dantollekho vitastyà bhavati parimitàd annam ity àdi-mantràt
pràtaþ kùãry-àdi-kàùñhàd vaña-khadira-palà÷air vinàrkàmra-bilvaiþ |
bhuktvà gaõóåùa-ùañkaü dvir api ku÷am çte de÷inãm aïgulãbhir
nandàbhåtàùña-parvaõy api na khalu navamy-arka-saïkrànti-pàte  // Hbhv_3.234 //

atha ke÷a-prasàdhanàdiþ

tata÷ càcamya vidhivat kçtvà ke÷a-prasàdhanam |
smçtvà praõava-gàyatryau nibadhnãyàc chikhàü dvijaþ  // Hbhv_3.235 //

tathà coktaü-
na dakùiõà-mukho nordhvaü kuryàt ke÷a-prasàdhanam |
smçtvoïkàraü ca gàyatrãü nibadhnãyàc cikhàntataþ  // Hbhv_3.236 //

atha snànam

viùõu-puràõe [BhP 3.11.25] tatraiva-
nadã-nada-taóàgeùu deva-khàta-jaleùu ca |
nitya-kriyàrthaü snàyãta giri-prasravaõeùu ca  // Hbhv_3.237 //
kåpeùåddhçta-toyena snànaü kurvãta và bhuvi |
snàyãtoddhçta-toyena athavà bhuvy asambhave  // Hbhv_3.238 //

atha snàna-nityatà

tatra kàtyàyanaþ-
yathàhani tathà pràtar nityaü snàyàd anàturaþ |
atyanta-malinaþ kàyo nava-cchidra-samanvitaþ |
sravat eva divà-ràtrau pràtaþ-snànaü vi÷odhanam  // Hbhv_3.239 //

dakùaþ-
pràtar madhyàhnayoþ snànaü vànaprastha-gçhasthayoþ |
yates tri-savanaü snànaü sakçt tu brahmacàriõaþ  // Hbhv_3.240 //
sarve càpi sakçt kuryur a÷aktau codakaü vinà  // Hbhv_3.241 //

kiü ca-
a÷iraskaü bhavet snànam a÷aktau karmiõàü sadà |
àrdreõa vàsasà vàpi pàõinà vàpi màrjanam  // Hbhv_3.242 //

÷aïkha÷ ca-
asnàtas tu pumàn nàrho japàdi-havanàdiùu  // Hbhv_3.243 //

kaurme vyàsa-gãtàyàm-
pràtaþ-snànaü vinà puüsàü pàpitvaü karmasu smçtam |
home jape vi÷eùeõa tasmàt snànaü samàcaret  // Hbhv_3.244 //

kà÷ã-khaõóe-
prasveda-làlasàdyàklinno nidràdhãno yato naraþ |
pràtaþ-snànàt tato 'rhaþ syàn mantra-stotra-japàdiùu  // Hbhv_3.245 //

pàdme ca devahåti-vikuõóala-saüvàde [PadmaP 3.31.55-56] --
snànaü vinà tu yo bhuïkte malà÷ã sa sadà naraþ |
asnàyino '÷uces tasya vimukhàþ pitç-devatàþ  // Hbhv_3.246 //
snàna-hãno naraþ pàpaþ snàna-hãno naro '÷uciþ |
asnàyã narakaü bhuïkte puüs-kãñàdiùu jàyate  // Hbhv_3.247 //

atha snàna-màhàtmyam

mahàbhàrate [5.37.29] udyoga-parvaõi ÷rã-viduroktau-
guõà da÷a snàna-÷ãlaü bhajante
balaü råpaü svara-varõa-pra÷uddhiþ |
spar÷a÷ ca gandha÷ ca vi÷uddhatà ca
÷rãþ saukumàryaü pravarà÷ ca nàryaþ  // Hbhv_3.248 //

pàdme ca [3.31.54-58] tatraiva-
yàmyaü hi yàtanà-duþkhaü nitya-snàyã na pa÷yati |
nitya-snànena påyante api pàpa-kçto naràþ  // Hbhv_3.249 //
pràtaþ-snànaü hared vai÷ya bàhyàbhyantarajaü malam |
pràtaþ-snànena niùpàpo naro na nirayaü vrajet  // Hbhv_3.250 //
ye punaþ srotasi snànam àcarantãha parvaõi |
tenaiva narakaü yànti na jàyante kuyoniùu  // Hbhv_3.251 //
duþsvapnà duùña-cintà÷ ca bandhyà bhavanti sarvadà |
pràtaþ-snànena ÷uddhànàü puruùàõàü vi÷àü vara  // Hbhv_3.252 //

atri-smçtau-
snàne manaþ-prasàdaþ syàd devà abhimukhàþ sadà |
saubhàgyaü ÷rãþ sukhaü puùñiþ puõyaü vidyà ya÷o dhçtiþ  // Hbhv_3.253 //
mahà-pàpàny alakùmãü ca duritaü durvicintitam |
÷oka-duþkhàdi harate pràtaþ-snànaü vi÷eùataþ  // Hbhv_3.254 //

kaurme tatraiva-
pràtaþ-snànaü pra÷aüsanti dçùñàdçùña-karaü hi tat |
pràtaþ-snànena pàpàni påyante nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_3.255 //

kà÷ã-khaõóe ca-
pràtaþ-snànàt yataþ ÷udhyet kàyo 'yaü malinaþ sadà |
chidrito navabhi÷ chidraiþ sravaty eva divà-ni÷am  // Hbhv_3.256 //
utsàha-medhà-saubhàgya-råpa-sampat-pravartakam |
manaþ-prasannatà-hetuþ pràtaþ-snànaü pra÷asyate  // Hbhv_3.257 //
pràtaþ pràtas tu yat snànaü saüjàte càruõodvaye |
pràjàpatya-samaü pràhus tan mahàgha-vighàtakçt  // Hbhv_3.258 //
pràtaþ-snànaü haret pàpam alakùmãü glànim eva ca |
a÷ucitvaü ca duþsvapnaü tuùñiü puùñiü prayacchati  // Hbhv_3.259 //
nopasarpanti vai duùñàþ pràtaþ-snàyi-janaü kvacit |
dçùñàdçùña-phalaü tasmàt pràtaþ-snànaü samàcaret  // Hbhv_3.260 //
snàna-màtraü tathà pràtaþ-snànaü càtra niyojitam |
yadyapy anyo 'nya-milite pçthag j¤eye tathàpy amå  // Hbhv_3.261 //

atha snàna-vidhiþ

atha tãrtha-gatas tatra dhauta-vastraü ku÷àüs tathà |
mçttikàü ca tañe nyasya snàyàt sva-sva-vidhànataþ  // Hbhv_3.262 //
adhautena tu vastreõa nitya-naimittikãü kriyàm |
kurvan na phalam àpnoti kçtà cen niùphalà bhavet  // Hbhv_3.263 //
dhautàïghri-pàõir àcàntaþ kçtvà saïkalpam àdaràt |
gaïgàdi-smaraõaü kçtvà tãrthàyàrghyaü samarpayet  // Hbhv_3.264 //
sàgara-svana-nirghoùa-daõóa-hastàsuràntaka |
jagat-sraùñar jagan-mardin namàmi tvàü sure÷vara  // Hbhv_3.265 //
imaü mantraü samuccàrya tãrtha-snànaü samàcaret |
anyathà tat-phalasyàrdhaü tãrthe÷o harati svayam  // Hbhv_3.266 //
natvàtha tãrthaü snànàrtham anuj¤àü pràrthayed imàm |
devadeva jagannàtha ÷aïkha-cakra-gadàdhara |
dehi viùõo mamànuj¤àü tava tãrtha-niùevaõe  // Hbhv_3.267 //
| iti |
vidhivan mçdam àdàya tãrtha-toye pravi÷ya ca |
pravàhàbhimukho nadyàü syàd anyatràrka-sammukhaþ  // Hbhv_3.268 //
dig-bandhaü vidhinàcarya tãrthàni parikalpya ca |
àvàhayed bhagavatãü gaïgàm àditya-maõóalàt  // Hbhv_3.269 //
darbha-pàõiþ kçta-pràõàyàmaþ kçùõa-padàmbujam |
dhyàtvà tan-nàma saïkãrtya nimajjet puõya-vàriõi  // Hbhv_3.270 //
àcamya måla-mantraü ca sa-pràõàyàmakaü japan |
kçùõaü dhyàyan jale bhåyo nimajjya snànam àcaret  // Hbhv_3.271 //
kçtvàgha-marùaõàntaü ca nàmabhiþ ke÷avàdibhiþ |
tatra dvàda÷adhà toye nimajjya snànam àcaret  // Hbhv_3.272 //
tatra vi÷eùaþ

÷rã-nàrada-pa¤caràtre-
prasiddheùu ca tãrtheùu yady anyasyàbhidhàü smaret |
snàtakaü taü tu tat tãrtham abhi÷apya kùaõàd vrajet  // Hbhv_3.273 //
| iti |
iti vaidika-tàntrika-mi÷rito vidhiþ |

pàdme vai÷àkhya-màhàtmye [PadmaP 5.95.12-16, 20-23] ÷rã-nàradàmbarãùa-saüvàde -
evam uccàrya tat-tãrthe pàdau prakùàlya vàg yataþ |
smaran nàràyaõaü devaü snànaü kuryàd vidhànataþ  // Hbhv_3.274 //
tãrthaü prakalpayed dhãmàn måla-mantram imaü pañhan |
auü namo nàràyaõàya måla-mantra udàhçtaþ  // Hbhv_3.275 //
darbha-pàõis tu vidhivad àcàntaþ praõato bhuvi |
catur-hasta-samàyuktaü caturasraü samantataþ  // Hbhv_3.276 //
prakalpyàvàhayed gaïgàü mantreõànena mànavaþ |
viùõu-pàda-prasåtàsi vaiùõavã viùõu-devatà |
tràhi nas tvenasas tasmàd àjanma-maraõàntikàt  // Hbhv_3.277 //
| ityàdi |

sapta-vàràbhijaptena kara-sampuña-yojite |
mårdhni kçtvà jalaü bhåpa÷ catur và pa¤ca sapta và |
snànaü kçtvà mçdà tadvad àmantrya tu vidhànataþ  // Hbhv_3.278 //
a÷va-krànte ratha-krànte viùõu-krànte vasundhare |
mçttike hara me pàpaü yan mayà duùkçtaü kçtam  // Hbhv_3.279 //
uddhçtàsi varàheõa viùõunà ÷ata-bàhunà |
namas te sarva-lokànàü prabhavàraõi suvrate  // Hbhv_3.280 //
| iti |
guroþ sannihitasyàtha pitro÷ ca caraõodakaiþ |
vipràõàü ca padàmbhodhiþ kuryàn mårdhany abhiùecanam  // Hbhv_3.281 //

tathà ca pàdme-
       guroþ pàdodakaü putra tãrtha-koñi-phala-pradam  // Hbhv_3.282 //
kiü ca-
       vipra-pàdodaka-klinnaü yasya tiùñhati vai ÷iraþ |
tasya bhàgãrathã-snànam ahany ahani jàyate  // Hbhv_3.283 //

tathà gautamãya-tantre-
pçthivyàü yàni tãrthàni tàni tãrthàni sàgare |
sa-sàgaràõi tãrthàni pàde viprasya dakùiõe  // Hbhv_3.284 //
| iti |
÷aïkhe vasanti sarvàõi tãrthàni ca vi÷eùataþ |
÷aïkhena måla-mantreõàbhiùekaü punar àcaret  // Hbhv_3.285 //
tathaiva tulasã-mi÷ra-÷àlagràma-÷ilàmbhasà |
abhiùekaü vidadhyàc ca pãtvà tat kiücid agrataþ  // Hbhv_3.286 //

tad uktaü gautamãya-tantre-
÷àlagràma-÷ilà-toyaü tulasã-gandha-mi÷ritam |
kçtvà ÷aïkhe bhràmayaüs triþ prakùipen nija-mårdhani  // Hbhv_3.287 //
÷àlagràma-÷ilà-toyam apãtvà yas tu mastake |
prekùepaõaü prakurvãta brahmahà sa nigadyate  // Hbhv_3.288 //
viùõu-pàdodakàn pårvaü vipra-pàdodakaü pibet |
viruddham àcaran mohàd brahmahà sa nigadyate  // Hbhv_3.289 //

÷rã-caraõàmçta-dhàraõa-mantraþ

akàla-mçtyu-haraõaü sarva-vyàdhi-vinà÷anam |
viùõoþ pàdodakaü pãtvà ÷irasà dhàrayàmy aham  // Hbhv_3.290 //
| iti |
lekhyo 'grye kçùõa-pàdàbja-tãrtha-dhàraõa-pànayoþ |
mahimàtra tu tat-tãrthenàbhiùekasya likhyate  // Hbhv_3.291 //

atha ÷rã-caraõodakàbhiùeka-màhàtmyam

padma-puràõe [3.31.38, 139-140]-
sa snàtaþ sarva-tãrtheùu sarva-yaj¤eùu dãkùitaþ |
÷àlagràma-÷ilà-toyair yo 'bhiùekaü samàcaret  // Hbhv_3.292 //
gaïgà godàvarã revà nadyo mukti-pradàs tu yàþ |
nivasanti satãrthàs tàþ ÷àlagràma-÷ilà-jale  // Hbhv_3.293 //
koñi-tãrtha-sahasrais tu sevitaiþ kiü prayojanam |
tãrthaü yadi bhavet puõyaü ÷àlagràma-÷ilodbhavam  // Hbhv_3.294 //

tatraiva ÷rã-gautamàmbarãùa-saüvàde-
yeùàü dhautàni gàtràõi hareþ pàdodakena vai |
ambarãùa kule teùàü dàso 'smi va÷agaþ sadà  // Hbhv_3.295 //
ràjante tàni tàvac ca tãrthàni bhuvana-traye |
yàvan na pràpyate toyaü ÷àlagràmàbhiùekajam  // Hbhv_3.296 //

skànde kàrttika-màhàtmye-
       gçhe'pi vasatas tasya gaïgà-snànaü dine dine |
       ÷àlagràma-÷ilà-toyair yo 'biùi¤cati mànavaþ  // Hbhv_3.297 //

tatraivànyatra ca-
yàni kàni ca tãrthàni brahmàdyà devatàs tathà |
viùõu-pàdodakasyaite kalàü nàrhanti ùoóa÷ãm  // Hbhv_3.298 //
÷àlagràmodbhvao devo devo dvàravatã-bhavaþ |
ubhayoþ snàna-toyena brahma-hatyà nivartate  // Hbhv_3.299 //

kiü ca-
sa vai càvabhçta-snàtaþ sa ca gaïgà-jalàplutaþ |
viùõu-pàdodakaü kçtvà ÷aïkheyaþ snàti mànavaþ  // Hbhv_3.300 //

÷rã-nçsiüha-puràõe-
gaïgà-prayàga-gaya-naimiùa-puùkaràõi
puõyàni yàni kuru-jàïgala-yàmunàni |
kàlena tãrtha-salilàni punanti pàpaü
pàdodakaü bhagavataþ prapunàti sadyaþ  // Hbhv_3.301 //

smçtau ca-
tri-ràtri-phaladà nadyo yàþ kà÷cid asamudragàþ |
samudragà÷ ca pakùasya màsasya saritàü patiþ  // Hbhv_3.302 //
ùaõ-màsa-phaladà godà vatsarasya tu jàhnavã |
pàdodakaü bhagavato dvàda÷àbda-phala-pradam  // Hbhv_3.303 //

tan-nityatà

garuóa-puràõe-
jalaü ca yeùàü tulasã-vimi÷ritaü
pàdodakaü cakra-÷ilà-samudbhavam |
nityaü trisandhyaü plavate na gàtraü
khagendra te dharma-bahiùkçtà naràþ  // Hbhv_3.304 //
| iti |
tato jalà¤jalãn kùiptvà mårdhni trãn kumbha-mudrayà |
målenàthàvi÷eùeõa kuryàd devàdi-tarpaõam  // Hbhv_3.305 //

atha sàmànyato devàdi-tarpaõam

tac ca vaidikeùu prasiddham eva-
brahmàdayo ye devàs tàn devàn tarpayàmi | bhår-devàüs tarpayàmi | bhuvar-devàüs tarpayàmi | svar-devàüs tarpayàmi | bhår-bhuvaþ-svar-devàüs tarpayàmi  // Hbhv_3.306 //
| ity àdi |

àcàmyàïgàni saümàrjya snàna-vastràõya-vàsasà |
paridhàyàü÷uke ÷ukle nivi÷yàcamanaü caret  // Hbhv_3.307 //
vidhivat tilakaü kçtvà puna÷ càcamya vaiùõavaþ |
vidhàya vaidikãü sandhyàm athopàsãta tàntrikãm  // Hbhv_3.308 //

atha vaidikã sandhyà

kaurme tatraiva-
pràk-kuleùu tataþ sthitvà darbheùu susamàhitaþ |
pràõàyàma-trayaü kçtvà dhyàyet sandhyàm iti ÷rutiþ  // Hbhv_3.309 //

manu-smçtau (?)-
bràhmaõàþ ÷àktikàþ sarve na ÷aivà na ca vaiùõavàþ |
yata upàsate devãü gàyatrãü veda-màtaram  // Hbhv_3.310 //
yà ca sandhyà jagat-såtir màyàtãtà hi niùkalà |
ai÷varã kevalà ÷aktis tattva-traya-samudbhavà  // Hbhv_3.311 //
dhyàtvàrka-maõóala-gatàü sàvitrãü tàü japed budhaþ |
pràï-mukhaþ satataü vipraþ sandhyopàsanam àcaret  // Hbhv_3.312 //

kiü ca-
sahasra-paramàü nityaü ÷ata-madhyàü da÷àvaràm |
sàvitrãü vai japed vidvàn pràï-mukhaþ prayataþ sthitaþ  // Hbhv_3.313 //

kiü ca-
sandhyà-hãno '÷ucir nityam anarhaþ sarva-karmasu |
yad anyat kurute ki¤cin na tasya phalam apnuyàt  // Hbhv_3.314 //
yo 'nyatra kurute yatnaü dharma-kàrye dvijottamaþ |
vihàya sandhyà-praõatiü sa yàti narakàyutam  // Hbhv_3.315 //
ananya-cetasaþ ÷àntà bràhmaõà veda-pàragàþ |
upàsya vidhivat sandhyàü pràptàþ pårve paràü gatim  // Hbhv_3.316 //

atha tàntrikã sandhyà

tataþ sampåjya salile nijàü ÷rã-mantra-devatàm |
tarpayed vidhinà tasya tathivàvaraõàni ca  // Hbhv_3.317 //

tathà ca bodhàyana-smçtau-
haviùàgnau jale puùpair dhyànena hçdaye harim |
arcanti sårayo nityaü japena ravi-maõóale  // Hbhv_3.318 //

pàdme ca tatraiva-
sårye càbhyarhaõaü ÷reùñhaü salile salilàdibhiþ  // Hbhv_3.319 //

atha tad-vidhiþ

måla-mantram athoccàrya dhyàyan kçùõàïghri-païkaje |
÷rã-kçùõaü tarpayàmãti triþ samyak tarpayet kçtã  // Hbhv_3.320 //
dhyànoddiùña-svaråpàya sårya-maõóala-vartine |
kçùõàya kàma-gàyatryà dadyàd arghyam anantaram  // Hbhv_3.321 //
atha kàma-gàyatrã

÷rã-sanat-kumàra-kalpe-
àdau manmatham uddhçtya kàma-deva-padaü vadet |
àyànte vidmahe puùpa-bàõàyeti padaü vadet |
dhãmahãti tathoktvàtha tan no 'naïgaþ pracodayàt  // Hbhv_3.322 //
| iti |
athàrka-maõóale kçùõaü dhyàtvaitàü da÷adhà japet |
kùamasveti tam udvàsya dadyàd arghyaü vivasvate  // Hbhv_3.323 //
vidhis tàntirka-sandhyàyà jale'rcàyà÷ ca ka÷cana |
yo 'nyo manyeta so 'py atra tad-vi÷eùàya likhyate  // Hbhv_3.324 //
atha matàntara-tàntrika-sandhyà-vidhiþ

àdau dakùiõa-hastena gçhõãyàd vàri vaiùõavaþ |
tato hçdaya-mantreõa vàma-pàõi-tale'rpayet  // Hbhv_3.325 //
tad-aïgulã-viniryàtàmbhaþ-kaõair dakùa-pàõinà |
mastake netra-mantreõa kuryàt samprokùaõaü tataþ  // Hbhv_3.326 //
÷iùñaü tac càstra-mantreõàdàyàmbho dakùa-pàõinà |
adhaþ kùipet puna÷ caivam iti vàra-catuùñayam  // Hbhv_3.327 //
punar hçdaya-mantreõàdàyàmbho dakùa-pàõinà |
nàsà-puñena vàmenàghràyànyena visarjayet  // Hbhv_3.328 //
athàmbho '¤jalim àdàya sårya-maõóala-vartine |
arghyaü gopàla-gàyatryà kçùõàya trir nivedayet  // Hbhv_3.329 //

sà coktà

bråyàd gopãjanaü ïe'ntaü vidmahe ity ataþ param |
punar gopã-janaü tadvad dhãmahãti tataþ param |
tan naþ kçùõa iti prànte prapårvaü codayàd iti  // Hbhv_3.330 //
mårdhni nyaset tad-aïgàni lalàñe netrayor dvayoþ |
bhujayoþ pàdayo÷ caiva sarvàïgeùu tathà kramàt  // Hbhv_3.331 //

tàni coktàni-
pa¤cabhi÷ ca tirbhi÷ caiva pa¤cabhi÷ ca tribhiþ punaþ |
caturbhi÷ ca caturbhi÷ ca kuryàd aïgàni varõakiþ  // Hbhv_3.332 //
| iti |
ràsa-krãóà-rataü kçùõaü dhyàtvà càditya-maõóale |
tat-sammukhotkùipta-bhujo gàyatrãü tàü japet kùaõam  // Hbhv_3.333 //

atha tatra jale ÷rã-bhagavat-påjà-vidhiþ

aïga-nyàsaü sva-mantreõa kçtvàthàbjaü jalàntare |
sa¤cintya pãñha-mantreõa tarpayec ca sakçt sakçt  // Hbhv_3.334 //
tasmiü÷ ca kçùõam àvàhya sakalãkçtya mànasàn |
pa¤copacàràt dattvàpsu dhenu-mudràü pradar÷ayet  // Hbhv_3.335 //
taj-jalaü càmçtaü dhyàtvà sva-mantreõàbhimantrya ca |
aùñottara-÷ataü kçùõottamàïge tarpayet kçtã  // Hbhv_3.336 //
tata÷ ca måla-mantreõa vàràn vai pa¤ca-viü÷atim |
abhijaptenodakenàcamanaü vidhinà caret  // Hbhv_3.337 //

atha vi÷eùato devàdi-tarpaõam

pàdme [1.20.156-163;  tatraiva-
brahmàõaü tarpayet pårvaü viùõuü rudraü prajàpatãn |
devà yakùàs tathà nàgà gandharvàpsarasàü gaõàþ  // Hbhv_3.338 //
kråràþ sarpàþ suparõà÷ ca taravo jambhakàdayaþ |
vidyàdharà jaladharàs tathaivàkà÷a-gàminaþ  // Hbhv_3.339 //
niràdhàrà÷ ca ye jãvà pàpa-dharma-ratà÷ ca ye |
teùàm àpyàyanàyaitad dãyate salilaü mayà  // Hbhv_3.340 //
kçtopavãto devebhyo nivãtã ca bhavet tataþ |
manuùyàüs tarpayed bhaktyà çùi-putràn çùãüs tathà  // Hbhv_3.341 //
sanaka÷ ca sananda÷ ca tçtãya÷ ca sanàtanaþ |
kapila÷ càsuri÷ caiva voóhuþ pa¤ca-÷ikhas tathà |
sarve te tçptim àyàntu mad-dattenàmbunà sadà  // Hbhv_3.342 //
marãcim atry-aïgirasau pulastyaü pulahaü kratum |
pracetasaü vasiùñhaü ca bhçguü nàradam eva ca |
deva-brahma-çùãn sarvàüs tarpayet sàkùatodakaiþ  // Hbhv_3.343 //
apasavyaü tataþ kçtvàsavyaü jànu ca bhåtale |
agniùv àttàs tathà saumyà bahiùmantas tathoùmapàþ  // Hbhv_3.344 //

kavyànalau barhiùadas tathà caivàjyapàþ punaþ |
tarpayet pitç-bhaktyà ca sa-tilokdaka-candanaiþ  // Hbhv_3.345 //
yamàya dharma-ràjàya mçtyave càntakàya ca |
vaivasvatàya kàlàya sarva-bhåtàkùayàya ca  // Hbhv_3.346 //
auóumbaràya dadhnàya nãlàya parameùñhine |
vçkodaràya citràya citra-guptàya vai namaþ  // Hbhv_3.347 //
darbha-pàõiþ suprayataþ pitén svàn tarpayet tataþ  // Hbhv_3.348 //
pitràdãn nàma-gotreõa tathà màtà-mahàn api |
santarpya vidhinà sarvàn imaü mantram udãrayet  // Hbhv_3.349 //
ye'bàndhavà bàndhavà và ye'nya-janmani bàndhavàþ |
te tçptim akhilàü yàntu ye càsmat-toya-kàïkùiõaþ  // Hbhv_3.350 //
| iti |
sandhyopàsanataþ pårvaü kecid devàdi-tarpaõam |
manyante sakçd evedaü puràõoktànusàrataþ  // Hbhv_3.351 //

tathà ca pàdme, snàne mçd-grahaõànantaram-
evaü snàtvà tataþ pa÷càd àcamya suvidhànataþ |
utthàya vàsasã ÷ukle ÷uddhe tu paridhàya vai |
tatas tu tarpaõaü kuryàt trailokyàpyàyanàya vai  // Hbhv_3.352 //

ata eva ÷rã-ràmàrcana-candrikàyàm-
       niùpãóayitvà vastraü tu pa÷càt sandhyàü samàcaret |
anyathà kurute yas tu snànaü tasyàphalaü bhavet  // Hbhv_3.353 //

kiü ca-
vastraü triguõitaü yas tu niùpãóayati måóha-dhãþ |
vçthà snànaü bhavet tasya niùpãóayati càmbuni  // Hbhv_3.354 //

kà÷ã-kàõóe-
api sarva-nadã-toyair mçt-kåñai÷ càtha go-rasaiþ |
àpàtam àcarec chaucaü bhàva-duùño na ÷uddhi-bhàk  // Hbhv_3.355 //
naktaü dinaü nimajjyàpsu kaivartàþ kim u pàvanàþ |
÷ata÷o 'pi tathà snàtà na ÷uddhà bhàva-dåùitàþ  // Hbhv_3.356 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye [5.87.30,33] ÷rã-nàradàmbarãùa-saüvàde-
puõyena gàïgena jalena kàle
de÷e'pi yaþ snàna-paro 'pi bhåpa |
àjanmato bhàva-hato 'pi dàtà na
÷uddhyatãty eva mataü mamaitat  // Hbhv_3.357 //

prajvàlya vahniü ghçta-taila-siktaü
pradakùiõàvarta-÷ikhaü sva-kàle |
pravi÷ya dagdhaþ kila bhàva-duùño
na svargam àpnoti phalaü na cànyat  // Hbhv_3.358 //

ataeva bhaviùyottare-
yasya hastau ca pàdau ca vàï mana÷ ca susaüyatam |
vidyà-tapa÷ ca kãrti÷ ca sa tãrtha-phalam àpnuyàt  // Hbhv_3.359 //
a÷raddadhànaþ pàpàtmà nàstiko 'cchinna-saü÷ayaþ |
hetu-niùñha÷ ca pa¤caite na tãrtha-phala-bhàginaþ  // Hbhv_3.360 //

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
÷aucãyo nàma tçtãyo vilàsaþ |

*************************************************************************

4. Vaisnavalamkara-Vilasa

caturtho vilàsaþ
÷rã-vaiùõavàlaïkàraþ


snàtvà ÷rã-kçùõa-caitanya-nàma-tãrthottame sakçt |
nityà÷uciþ ÷ucãndraþ san sva-dharmaü vaktum arhati  // Hbhv_4.1 //
atha sva-gçham àgacched àdau natveùña-devatàm |
gurån jyeùñhàü÷ ca puùpaidhaþ-ku÷àmbhodhàraketaràn  // Hbhv_4.2 //

tathà ca ÷rã-nçsiüha-puràõe-
jale devaü namaskçtya tato gacched gçhaü pumàn |
pauruùeõa tu såktena tato viùõuü samarcayet  // Hbhv_4.3 //

atha ÷rã-bhagavan-mandira-saüskàraþ

mandiraü màrjayed viùõor vidhàyàcamanàdikam |
kçùõaü pa÷yan kãrtayaü÷ ca dàsyenàtmànam arpayet  // Hbhv_4.4 //
÷uddhaü gomayam àdàya tato mçtsnàü jalaü tathà |
bhaktyà tat parito limped abhukùec ca tad-aïganam  // Hbhv_4.5 //

tathà ca navama-skandhe [BhP 9.4.28] ÷rãmad-ambarãùopàkhyàne --
sa vai manaþ kçùõa-padàravindayor
vacàüsi vaikuõñha-guõànuvarõane
karau harer mandira-màrjanàdiùu
÷rutiü cakàràcyuta-sat-kathodaye  // Hbhv_4.6 //

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.11.39] ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde bhagavad-dharma-kathane -
sammàrjanopalepàbhyàü seka-maõóala-vartanaiþ |
gçha-÷u÷råùaõaü mahyaü dàsavad yad amàyayà  // Hbhv_4.7 //

atha tatra saümàrjana-màhàtmyam

÷rã-nçsiüha-puràõe -
narasiüha-gçhe nityaü yaü sammàrjanam àcaret |
samasta-pàpa-nirmukto viùõu-loke sa modate  // Hbhv_4.8 //

÷rã-viùõu-dharmottare-
saümàrjanaü tu yaþ kuryàt puruùaþ ke÷avàlaye |
rajas-tamobhyàü nirmuktaþ sa bhaven nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_4.9 //
pàü÷ånàü yàvatàü ràjan kuryàt saümàrjanaü naraþ
tàvanty abdàni sa sukhã nàkam àsàdya modate  // Hbhv_4.10 //

÷rã-vàràhe-
yàvatkàni prahàràõi bhåmi-saümàrjane daduþ |
tàvad-varùa-sahasràõi ÷àka-dvãpe mahãyate  // Hbhv_4.11 //
jàyate mama bhakta÷ ca sarva-dharma-samanvitaþ |
÷ucir bhàgavataþ ÷uddho hy aparàdha-vivarjitaþ  // Hbhv_4.12 //
tato bhuktvà sarva-bhogàn tãrtvà saüsàra-sàgaram |
÷àka-dvãpàt paribhraùñaþ svarga-lokaü sa gacchati  // Hbhv_4.13 //
nandanaü vanam à÷ritya modate càpsaraiþ saha |
nandanàc ca paribhraùño mama karma-vyavasthitaþ |
sarva-saïgàt parityajya mama lokaü tu gacchati  // Hbhv_4.14 //
athopalepana-màhàtmyam

tatraiva-
go-mayaü gçhya vai bhåmiü mama ve÷mopalepayet |
yàvatas tu padàüs tatra samantàd upalepayet |
tàvad-varùa-sahasràõi mad-bhakto jàyate tathà  // Hbhv_4.15 //
samãpe yadi và dåre ya÷ càlayati gomayam |
yàvat tasya padàgràõi tàvat svarge mahãyate  // Hbhv_4.16 //
÷àlmalau tat-paribhraùño ràjà bhavati dhàrmikaþ |
mad-bhakta÷ caiva jàyate sarva-÷àstra-vi÷àradaþ  // Hbhv_4.17 //
ya÷ càlepayate bhåmiü go-mayena dçóha-vrataþ |
tasya dçùñvànulepaü tu mama tuùñiþ prajàyate  // Hbhv_4.18 //
go÷ ca yasyàþ purãùeõa kriyate bhåmi-lepanam |
ekenaiva tu lepena go-yonyà vipramucyate  // Hbhv_4.19 //
sthànopalepane bhåme salilaü yo dadàti me |
tasya puõyaü mahà-bhàge ÷çõu tattvena niùkalam  // Hbhv_4.20 //
yàvanti jala-bindåni lipyamànasya sundari |
tàvad-varùa-sahasràõi svarga-loke mahãyate  // Hbhv_4.21 //
yàvanto bindavaþ kecit pànãyasya vasundhare |
tàvad varùa-sahasràõi krau¤ca-dvãpe mahãyate  // Hbhv_4.22 //
krau¤ca-dvãpàt paribhraùñaþ sarva-dharma-paràyaõaþ |
sarva-saïgàn parityajya mama lokaü ca gacchati  // Hbhv_4.23 //

÷rã-viùõu-dharmottare-
kçtvopalepanaü viùõor naras tv àyatane sadà |
go-mayena ÷ubhàn lokàn ayatnàd eva gacchati  // Hbhv_4.24 //
hasta-pramàõaü bhå-bhàgam upalipya naràdhipa |
deva-ràmà-÷ataü nàke labhate satataü naraþ  // Hbhv_4.25 //

nàrasiühe-
go-mayena mçdà toyair yaþ kuryàd upalepanam |
càndràyaõa-phalaü pràpya viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_4.26 //

tatraiva ÷rã-dharma-ràjasya dåtànu÷àsane-
saümàrjanaü yaþ kurute gomayenopalepanam |
karoti bhavane viùõos tyàjyaü teùàü kula-trayam  // Hbhv_4.27 //

athàbhukùaõa-màhàtmyam

÷rã-viùõu-dharmottare-
abhyukùaõaü tu yaþ kuryàt pànãyena suràlaye |
sa ÷ànta-tàpo bhavati nàtra kàryà vicàraõà  // Hbhv_4.28 //
abhyukùaõaü tu yaþ kuryàd deva-devàjire naraþ |
sarva-pàpa-vinirmukto vàruõaü lokam a÷nute  // Hbhv_4.29 //
sarvato-bhadra-padmàdãn abhij¤aþ svastikàni ca |
viracayya vicitràõi maõóayed dhari-mandiram  // Hbhv_4.30 //

tathà ca nàrasiühe-
saümàrjanopalepàbhyàü raïga-padmàdi-÷obhanam |
kuryàt sthànaü mahà-viùõoþ sojjvalàïgaü mudànvitaþ  // Hbhv_4.31 //
atha maõóala-màhàtmyam

skanda-puràõe kàrttika-prasaïge-
agamya-gamane pàpam abhakùyasya ca bhakùaõe |
sarvaü tan-nà÷am àpnoti maõóayitvà harer gçham  // Hbhv_4.32 //
aõu-màtraü tu yaþ kuryàn maõóalaü ke÷avàgrataþ |
mçdà dhàtu-vikàrai÷ ca divi kalpa-÷ataü vaset  // Hbhv_4.33 //
÷àlagràma-÷ilàgre tu yaþ kuryàt svastikaü ÷ubham |
kàrttike tu vi÷eùeõa punàty àsaptamaü kulam  // Hbhv_4.34 //
maõóalaü kurute nityaü yà nàrã ke÷avàgrataþ |
sapta-janmàni vaidhavyaü na pràpnoti kadàcana  // Hbhv_4.35 //
gçhãtvà go-mayaü yà tu maõóalaü ke÷avàgrataþ |
bhartur viyogaü nàpnoti santate÷ ca dhanasya ca  // Hbhv_4.36 //
pràïgaõaü varõakopetaü svastikai÷ ca samanvitam |
devasya kurute yas tu krãóate bhuvana-traye  // Hbhv_4.37 //

nàradãye-
mçdà dhàtu-vikàrair và varõakair gomayena và |
viùõu-loke'tha tatra rathaiþ sa-spçhaü vãkùyate sukhã  // Hbhv_4.38 //

hari-bhakti-sudhodaye-
upalipyàlayaü viùõo÷ citrayitvàtha varõakaiþ |
viùõu-loke'tha tatrasthaiþ sa-spçhaü vãkùyate sukhã  // Hbhv_4.39 //

atha svastika-lakùaõam

àgame-
vidig-gata-catuùkàõi bhittvà ùoóa÷adhà sudhãþ |
màrjayet svastikàkàraü ÷veta-pãtàruõàsitaiþ  // Hbhv_4.40 //

tatra ca pa¤caràtra-vacanam-
rajàüsi pa¤ca-varõàni maõóalàrthaü hi kàrayet |
÷àli-taõóula-cårõena ÷uklaü và yava-sambhavam  // Hbhv_4.41 //
rakta-kuïkuma-sindåra-gairikàdi-samudbhavam |
hari-tàlodbhavaü pãtaü rajanã-sambhavaü kvacit |
kçùõaü dagdhair harid-yavair harit-pãtair vimi÷ritam  // Hbhv_4.42 //

atha tatra dhvaja-patàkàdy-àropaõam

tato dhvaja-patàkàdi vinyasya hari-mandire |
vicitraü bhåùayet tac ca bhagavad-bhaktimàn naraþ  // Hbhv_4.43 //

atha dhvaràropaõa-màhàtmyam

dhvajam àropayed yas tu pràsàdopari bhaktitaþ |
tasya brahma-pade vàsaþ krãóate brahmaõà saha  // Hbhv_4.44 //

bçhan-nàradãye [1.19.2] -
yaþ kuryàd viùõu-bhavane dhvajàropaõam uttamam |
saüpåjyate viri¤cy-àdyaiþ kim anyair bahu-bhàùitaiþ  // Hbhv_4.45 //

tatraivàgre ca [õàrP 1.19.42-3, 45]-
paño dhvajasya viprendra yàvac calati vàyunà |
tàvanti pàpa-jàlàni na÷yanty eva na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.46 //
mahà-pàtaka-yukto và yukto và sarva-pàtakaiþ |
dhvajaü viùõu-gçhe kçtvà mucyate sarva-pàtakaiþ  // Hbhv_4.47 //
àropitaü dhvajaü dçùñvà ye'bhinandanti dhàrmikàþ |
te'pi sarve pramucyante mahà-pàtaka-koñibhiþ  // Hbhv_4.48 //
|iti|

evaü bçhan-nàradãye khyàtaü yac cànyad adbhutam |
dhvajàropaõa-màhàtmyaü tad draùñavyam ihàkhilam  // Hbhv_4.49 //

atha patàdàropaõa-màhàtmyam

dvàrakà-màhàtmye-
kçùõàlayaü yaþ kurute patàkàbhi÷ ca ÷obhitam |
sadaiva tasya loke tu vàsas tasya na cànyataþ  // Hbhv_4.50 //

viùõudharmottare-
patàkàü ca ÷ubhàü dattvà tathà ke÷ava-ve÷mani |
vàyu-lokam  avàpnoti bahån abda-gaõàn dvijaþ  // Hbhv_4.51 //
dodhåyate yathà sà tu vàyunà ke÷avàlaye |
tathà tasyàpi sakalaü dehàt pàpaü vidhåyate  // Hbhv_4.52 //

atha vandana-màlà-kadalã-stambhàropaõa-màhàtmyam

dvàrakà-màhàtmye tatraiva-
bhåpa vandana-màlàü tu kurute kçùõa-ve÷mani |
devakanyàvçtair lakùaiþ sevyate sura-nàyakaiþ  // Hbhv_4.53 //
yaþ kuryàt kçùõa-bhavanaü kadalã-stambha-÷obhitam |
nandate càpsaro-yuktaþ svàgataü tasya deva-ràñ  // Hbhv_4.54 //

atha pãñha-pàtra-vastràdi-saüskàraþ

tatra tàmràdi-pàtraü yat prabhor vastràdikaü ca yat |
pãñhàdikaü ca tat sarvaü yathoktaü ca vi÷odhayet  // Hbhv_4.55 //

tatra pãñhasya saüskàraþ

nàrasiühe-
pàda-pãñhaü ca kçùõasya bilva-patreõa dharùayet |
uùõàmbunà ca prakùàlya sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_4.56 //

atha taijasàdi-pàtràõàü saüskàraþ

màrkaõóeya-puràõe-
uóumbaràõàm amlena kùàreõa trapu-sãsayoþ |
bhasmàmbubhi÷ ca kàmsyànàü ÷uddhiþ plàvo dravasya ca  // Hbhv_4.57 //

vàyu-puràõe ca-
maõi-vajra-pravàlànàü muktà-÷aïkhopalasya ca |
siddhàrthakànàü kalkena tila-kalkena và punaþ  // Hbhv_4.58 //

bràhme-
suvarõa-råpya-÷aïkhà÷ma-÷ukti-ratna-mayàni ca |
kàüsyàyas-tàmra-raityàni trapu-sãsa-mayàni ca  // Hbhv_4.59 //
nirlepàni tu ÷udhyanti kevalenodakena tu |
÷ådrocchiùñhàni ÷odhyàni tridhà kùàràmla-vàribhiþ  // Hbhv_4.60 //
|iti|

atiduùñaü tu pàtràdi vi÷odhyàtithya-karmaõe |
yu¤jyàt tat-parivartàya prabhu-karmàntaràya và  // Hbhv_4.61 //
etasya parivartena prabhave'nyat samarpayet |
ity ayaü sarvato loke sadàcàro viràjate  // Hbhv_4.62 //

manuþ [5.114]-
tàmràyaþ-kàüsya-raityànàü trapuõaþ sãsakasya ca |
÷aucaü yathàrhaü kartavyaü kùàràmlodaka-vàribhiþ  // Hbhv_4.63 //

÷aïkhaþ-
amlodakena tàmrasya sãsasya trapuõas tathà |
kùàreõa ÷uddhiü kàüsyasya lauhasya ca vinirdi÷et  // Hbhv_4.64 //

kiü ca-
såtikocchiùñha-bhàõóasya suràdy-upahatasya ca |
triþ-sapta-màrjanàc chuddhir na tu kàüsyasya tàpanam  // Hbhv_4.65 //

anyatra ca-
       tàmram amlena ÷udhyena na cedàmiùa-lepanam |
àmiùeõa tu yal liptaü punar dàhena ÷udhyanti  // Hbhv_4.66 //

bràhme-
       såtikà-÷ava-viõ-måtra-rajaþsvala-hatàni ca |
       prakùeptavyàni tàny agnau yac ca yàvat sahed api  // Hbhv_4.67 //

ata eva devalaþ-
lohànàü dahanàc chuddhir bhasmanà gomayena và |
dahanàt khananàd vàpi ÷ailànàm ambhasàpi và  // Hbhv_4.68 //
kàùñhànàü takùaõàc chuddhir mçd-gomaya-jalair api |
mçõ-mayànàü tu pàtràõàü dahanàc chuddhir iùyate  // Hbhv_4.69 //

manuþ [5.123]-
madyair måtraiþ purãùair và ùñhãvanaih påya÷oõitaiþ |
saüspçùñaü naiva ÷uddhyeta punaþpàkena mçn-mayam  // Hbhv_4.70 //

vçddha-÷àtàtapaþ-
       saühatànàü tu pàtràõàü yad ekam upahanyate |
tasyaivaü ÷odhanaü proktaü sàmànya-dravya-÷uddhi-kçt  // Hbhv_4.71 //

atha vastràdãnàü saüskàraþ

tatra ÷aïkhaþ-
tàntavaü malinaü pårvam adbhiþ kùàrai÷ ca ÷odhayet |
aü÷ubhiþ ÷oùayitvà và vàyunà và samàharet  // Hbhv_4.72 //
årõà-paññàü÷uka-kùauma-dukålàvika-carmaõàm |
alpà÷auce bhavec chuddhiþ ÷oùaõa-prokùaõàdibhiþ  // Hbhv_4.73 //
tàny evàmedhya-liptàni nenijyàd gaura-sarùapaiþ |
dhànya-kalkaiþ parõa-kalkaiþ rasai÷ ca phala-balkalaiþ  // Hbhv_4.74 //
tulikàdy-upadhànàni puùpa-ratnàmbaràõi ca |
÷odhayitvàtape kiücit karair unmàrjayen muhuþ  // Hbhv_4.75 //
pa÷càc ca vàriõà prokùya ÷ucãty evam udàharet |
tàny apy atimalàktàni yathàvat pari÷odhayet  // Hbhv_4.76 //

÷àtàtapaþ-
kusumbha-kuïkumàraktàs tathà làkùà-rasena ca |
prakùàlanena ÷udhyanti caõóàla-spar÷ane tathà  // Hbhv_4.77 //

yamaþ-
kçùõàjinànàü vàtai÷ ca bàlànàü mçdbhir ambhasà |
gomåtreõàsthi-dantànàü kùaumàõàü gaura-sarùapaiþ  // Hbhv_4.78 //

÷aïkhaþ-
siddhàrthakànàü kalkena danta-÷çïga-mayasya ca |
go-bàlaiþ phala-pàtràõàm asthnàü syàc chçïgavat tathà  // Hbhv_4.79 //

kiü ca-
niryàsànàü guóànàü ca lavaõànàü tathaiva ca |
kusumbha-kusumànàü ca årõàkàrpàsayos tathà |
prokùaõàt kathità ÷uddhir ity àha bhagavàn yamaþ  // Hbhv_4.80 //

manuþ [5.118-9, 122]
adbhis tu prokùaõaü ÷aucaü bahånàü dhànya-vàsasàm |
prakùàlanena tv alpànàm adbhiþ ÷aucaü vidhãyate  // Hbhv_4.81 //
cailavat-carmaõàü ÷uddhir vaidalànàü tathà-eva ca |
÷àka-måla-phalànàü ca dhànyavat-÷uddhir iùyate  // Hbhv_4.82 //
prokùaõàt tçõa-kàùñhaü ca palàlaü caiva ÷udhyati |
màrjana-upà¤janair ve÷ma punaþpàkena mçt-mayam  // Hbhv_4.83 //

kiü ca [manu 5.126]-
yàvan nàpaity amedhyàktàd gandho lepa÷ ca tat-kçtaþ |
tàvan mçd-vàri càdeyaü sarvàsu dravya÷uddhiùu  // Hbhv_4.84 //

bçhaspatiþ-
vastra-vaidala-carmàdeþ ÷uddhiþ prakùàlanaü smçtam |
atiduùñasya tan-màtraü tyajec chittvà tu ÷uddhaye  // Hbhv_4.85 //

viùõuþ-
mçt-parõa-tçõa-kàùñhànàü ÷vàsthi-càõóàla-vàyasaiþ |
spar÷ane vihitaü ÷aucaü soma-såryàü÷u-màrutaiþ  // Hbhv_4.86 //

baudhàyanaþ-
àsanaü ÷ayanaü yànaü nàvaþ panthàs tçõàni ca |
màrutàrkeõa ÷udhyanti pakveùña-racitàni ca  // Hbhv_4.87 //

atha dhànyàdãnàü saüskàraþ

tatra baudhàyanaþ-
vrãhayaþ prokùaõàd adbhiþ ÷àka-måla-phalàni ca |
tan-màtrasyàpahàràd và nistuùãkaraõena ca  // Hbhv_4.88 //

÷aïkhaþ-
       ÷rapaõaü ghçta-tailànàü plàvanaü go-rasasya ca |
bhàõóàni plàvayed adbhiþ ÷àka-måla-phalàni ca  // Hbhv_4.89 //

bràhme-
drava-dravyàõi bhårãõi pariplàvyàni càmbhasà  // Hbhv_4.90 //
÷asyàni vrãhaya÷ caiva ÷àka-måla-phalàni ca |
tyaktvà tu dåùitaü bhàgaü plàvyàny atha jalena tu  // Hbhv_4.91 //

bçhaspatiþ-
tàpanaü ghçta-tailànàü plàvanaü gorasasya ca |
tan-màtram uddhçtaü ÷udhyet kañhinaü tu payodadhi  // Hbhv_4.92 //
avilãnaü tathà sarpir vilãnaü ÷rapaõena tu |
àdhàra-doùe tu nayet pàtràt pàtràntaraü dravam  // Hbhv_4.93 //
ghçtaü ca pàyasaü kùãraü tathaikùava-raso guóaþ |
÷ådra-bhàõóa-sthitaü takraü tathà madhu na duùyati  // Hbhv_4.94 //

kiü ca manuþ [5.143]-
ucchiùñena tu saüspçùño dravya-hastaþ kathaü cana |
anidhàyaiva tad dravyam àcàntaþ ÷ucitàm iyàt  // Hbhv_4.95 //
|iti|

anye'pi ÷uddhi-vidhayo dravyàõàü smçti-÷àstrataþ |
apekùyà vaiùõavair j¤eyàs tat-tad-vistàraõair alam  // Hbhv_4.96 //

atha påjàrtha-tulasã-puùpàdy-àharaõam

praõamyàtha mahà-viùõuü pràrthyànuj¤àü tu vaiùõavaþ |
samàharet ÷rã-tulasãü puùpàdi ca yathoditam  // Hbhv_4.97 //

yac ca hàrãta-vacanam-
snànaü kçtvà tu ye kecit puùpaü gçhõanti vai dvijàþ |
devatàs tan na gçhõanti bhasmãbhavati kàùñhavat  // Hbhv_4.98 //
|iti|

tac ca madhyàhna-snàna-viùayam, yata uktaü pàdme [5.98.7] vai÷àkha-màhàtmye-
asnàtvà tulasãü chittvà devàrthaü pitç-karmaõi |
tat sarvaü niùphalaü yàti pa¤cagavyena ÷udhyati  // Hbhv_4.99 //

atha gçha-snàna-vidhiþ

sva-gçhe vàcaran snànaü prakùàlyàïghrã karau tathà |
àcamyàyamya ca pràõàn kçta-nyàso hariü smaret  // Hbhv_4.100 //
tato gaïàdikaü smçtvà tulasã-mi÷ritair jalaiþ |
pårõe pàtre samastàni tãrthàny àvàhayet kçtã  // Hbhv_4.101 //

àvàhana-mantra÷ càyam-
gaïge ca yamune caiva godàvari sarasvati |
narmade sindhu kàveri jale'smin sannidhiü kuru  // Hbhv_4.102 //
|iti //

athavà jàhnavãm eva sarva-tãrtha-mayãü budhaþ |
àvàhayed dvàda÷abhir nàmabhir jala-bhàjane  // Hbhv_4.103 //

dvàda÷a-nàmàni-
nalinã nandinã sãtà màlinã ca mahàpagà |
viùõu-pàdàrghya-sambhåtà gaïgà tripatha-gàminã |
bhàgãrathã bhogavatã jàhnavã trida÷e÷varã  // Hbhv_4.104 //

padma-puràõe [5.95.17-18] ca vai÷àkha-màhàtmye-
nandinãty eva te nàma vedeùu nalinãti ca |
dakùà pçthvã ca vihagà vi÷va-gàthà ÷iva-priyà  // Hbhv_4.105 //
vidyàdharã mahà-devã tathà loka-prasàdinã |
kùemaükarã jàhnavã ca ÷àntà ÷ànti-pradàyinã  // Hbhv_4.106 //

athàcamya guruü smçtànuj¤àü pràrthya ca pårvavat |
kçùõa-pàdàbjato gaïgàü patantãü mårdhni cintayet  // Hbhv_4.107 //

tathà coktaü ÷rã-nàrada-pa¤caràtre-
svasthitaü puõóarãkàkùaü mantra-mårtiü prabhuü smaret |
anantàditya-saïkà÷aü vàsudevaü caturbhujam  // Hbhv_4.108 //
÷aïkha-cakra-gadà-padmadharaü pãtàmbaràvçtam |
÷yàmalaü ÷ànta-vadanaü prasannaü varadekùaõam  // Hbhv_4.109 //
divya-candana-liptàïgaü càrahàsa-mukhàmbujam |
aneka-ratna-saüchanna-jvalan-makara-kuõóalam  // Hbhv_4.110 //
vanamàlà-parivçtaü nàradàdibhir arcitam |
keyåra-valayopetaü suvarõa-mukuñojjvalam |
sarvàïga-sundaraü devaü sarvàbharaõa-bhåùitam  // Hbhv_4.111 //
tat-pàda-païkajàd dhàràü nipatantãü sva-mårdhani |
cintayed brahma-randhreõa pravi÷antãü svakàü tanum |
tayà saükùàlayet sarvam antar-deha-gataü malam  // Hbhv_4.112 //
tat-kùaõàd virajà mantrã jàyate sphañikopamaþ |
idaü snànàntaraü màntràt sahasram adhikaü smçtam  // Hbhv_4.113 //
|iti|

sakçn nàràyaõety àdi vacanaü tatra kãrtayet |
snàna-kàle tu tan-nàma saüsmarec ca mahàprabhum  // Hbhv_4.114 //

tathà ca kårma-puràõe-
       àpo nàràyaõodbhåtàs tà evàsyàyanaü yathaþ |
       tasmàn nàràyaõaü devaü snàna-kàle smared budhaþ  // Hbhv_4.115 //
|iti|

snàyàd uùõodakenàpi ÷akto 'py àmalakais tathà |
tilais tailai÷ ca saüvarjya pratiùiddha-dinàni tu  // Hbhv_4.116 //

athoùõodaka-snànam

ùañ-triü÷an-mate-
àpaþ svabhàvato medhyà vi÷eùàd agni-yogataþ |
tena santaþ pra÷aüsanti snànam uùõena vàriõà  // Hbhv_4.117 //

yama÷ ca-
àpaþ svayaü sadà påtà vahni-taptà vi÷eùataþ |
tasmàt sarveùu kàleùu uùõàmbhaþ pàvanaü smçtam  // Hbhv_4.118 //

yac coktaü ÷aïkhena-
snàtasya vahni-taptena tathaivàtapa-vàriõà |
÷arãra-÷uddhir vij¤eyà na tu snàna-phalaü bhavet  // Hbhv_4.119 //
|iti|

tat tu kàmya-naimittika-viùayam | ata evoktaü  gargeõa-
kuryàn naimittikaü snànaü ÷ãtàdbhiþ kàmyam eva ca |
nityaü yàdçcchikaü caiva yathàruci samàcaret  // Hbhv_4.120 //

atha tatra niùiddha-dinàni

tatra yamaþ-
putra-janmani saïkràntau grahaõe candra-såryayoþ |
aspç÷ya-spar÷ane caiva na snàyàd uùõa-vàriõà  // Hbhv_4.121 //

vçddha-manuþ-
paurõamàsyàü tathà dar÷e yaþ snàyàd uùõa-vàriõà |
sa gohatyà-kçtaü pàpaü pràpnotãha na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.122 //

athàmalaka-snànam

tatra màrkaõóeyaþ-
tuùyaty àmalakair viùõur ekàda÷yàü vi÷eùataþ |
÷rã-kàmaþ sarvadà snànaü kurvãtàmalakair naraþ  // Hbhv_4.123 //
saptamyàü na spç÷et tailaü nãlãvastraü na dhàrayet |
na càpy àmalakaü snàyàn na kuryàt kalahaü naraþ  // Hbhv_4.124 //

bhçguþ-
amàü ùaùñhãü saptamãü ca navamãü ca trayoda÷ãm |
saïkràntau ravi-vàre ca snàna-màlakais tyajet  // Hbhv_4.125 //

yàj¤avalkyaþ-
dhàtrã-phalair amàvasyà-saptamã-navamãùu ca |
yaþ snàyàt tasya hãyante teja÷ càyurdhanaü sutàþ  // Hbhv_4.126 //

atha tila-snànam

tatra bçhaspatiþ-
sarva-kàlaü tilaiþ snànaü punar vyàso 'bravãn muniþ  // Hbhv_4.127 //

ùañtriü÷an-mate-
tathà saptamy-amàvasyà-saïkrànti-grahaõeùu ca |
dhana-putra-kalatràrthã tila-spçùñaü na saüspç÷et  // Hbhv_4.128 //

atha taila-snànam

tatraiva-
ùaùñhyàü tailam anàyuùyaü caturthãùv api ca parvasu  // Hbhv_4.129 //

yogã-yàj¤avalkyaþ-
da÷amyàü tailam apçùñvà yaþ snàyàd avicakùaõaþ |
catvàri tasya na÷yanti àyuþ praj¤à ya÷odhanam  // Hbhv_4.130 //
mohàt pratipadaü ùaùñhãü kuhåü riktàtithiü tathà |
tailenàbhya¤jayed yas tu caturbhiþ parihãyate  // Hbhv_4.131 //
pa¤cada÷yàü caturda÷yàü saptamyàü ravi-saïkrame |
dvàda÷yàü saptamãü ùaùñhãü taila-spar÷aü vivarjayet  // Hbhv_4.132 //

anyac ca-
saptamyàü na spç÷et tailaü navamyàü pratipady api |
aùñamyàü ca caturda÷yàüm amàvasyàü vi÷eùataþ  // Hbhv_4.133 //

kiü ca-
snàne và yadi vàsnàne pakka-tailaü na duùyati  // Hbhv_4.134 //

kiü ca atri-smçtau-
tailàbhyukto ghçtàbhyakto viõ-måtre kurute dvijaþ |
aho-ràtroùito bhåtvà pa¤ca-gavyena ÷udhyati  // Hbhv_4.135 //
athàïgam alam uttàrya snàtvà vidhivad àcaret |
nàsàlagnena culukodakenaivàgha-marùaõam  // Hbhv_4.136 //
tato gurv-àdi-pàdodaiþ pràgvat kçtvàbhiùecanam |
kàryo 'bhiùekaþ ÷aïkhena tulasã-mi÷ritair jalaiþ  // Hbhv_4.137 //

atha tulasã-jalàbhiùeka-màhatmyam

gàruóe-
màrjayaty abhiùeke tu tulasyà vaiùõavo naraþ |
sarva-tãrtha-mayaü dehaü tat-kùaõàt dvija jàyate  // Hbhv_4.138 //
tulasã-dalaja-snàne ekàda÷yàü vi÷eùataþ |
mucyate sarva-pàpebhyo yadyapi brahmahà bhavet  // Hbhv_4.139 //
tan-måla-mçttikàbhyaïgaü kçtvà snàti dine dine |
da÷à÷vamedhàvabhçtaü labhate snàna-jaü phalam  // Hbhv_4.140 //
tulasã-dala-saümi÷raü toyaü gaïgà-samaü viduþ |
yo vahec chirasà nityaü dhçtà bhavati jàhnavã  // Hbhv_4.141 //
pàdodakaü tàmra-pàtre kçtvà sa-tulasã-dalam |
÷aïkhaü kçtvàbhiùi¤ceta målenaiva sva-mårdhani  // Hbhv_4.142 //

tan-màhàtmye coktaü pàdme kàrttika-màhàtmye-
dvàrakà-cakra-saüyukta-÷àlagràma-÷ilà-jalam |
÷aïkhe kçtvà tu nikùiptaü snànàrthaü tàmra-bhàjane |
tulasã-dala-saüyuktaü brahma-hatyà-vinà÷anam  // Hbhv_4.143 //
|iti|

snàna-÷àñãtareõaiva vàsasàmbhàüsi gàtrataþ |
saümàrjya vàsasã dadhyàt paridhànottarãyake  // Hbhv_4.144 //

atha vastra-dhàraõa-vidhiþ
tatràtriþ-
adhautaü kàru-dhautaü và paredyu-dhautam eva và |
kàùàyaü malinaü vastraü kaupãnaü ca parityajet  // Hbhv_4.145 //
na càrdram eva vasanaü paridadhyàt kadàcana  // Hbhv_4.146 //
nagno malina-vastraþ syàt nagna÷ càrdha-pañas tathà |
nagno dviguõa-vastraþ syàn nagno rakta-pañas tathà  // Hbhv_4.147 //
nagna÷ ca syåta-vastraþ syàn nagnaþ snigdha-pañas tathà |
dvikaccho 'nuttarãya÷ ca nagna÷ càvastra eva ca  // Hbhv_4.148 //
÷rautaü smàrtaü tathà karma na nagna÷ cintayed api |
mohàt kurvann adho gacchet tad bhaved àsuraü smçtam  // Hbhv_4.149 //
japa-homopavàseùu dhauta-vastra-dharo bhavet |
alaïkçtaþ ÷ucir maunã ÷ràddhàdau ca jitendriyaþ  // Hbhv_4.150 //

gobhilaþ-
eka-vastro na bhu¤jãta na kuryàd devanàrcanam  // Hbhv_4.151 //

trailokya-sammohana-pa¤caràtre-
÷ukla-vàso bhaven nityaü raktaü caiva vivarjayet  // Hbhv_4.152 //

aïgiràþ-
÷aucaü sahasra-romàõàü vàyv-agny-arkendu-ra÷mibhiþ |
retaþ-spçùñaü ÷ava-spçùñam àvikaü naiva duùyati  // Hbhv_4.153 //

anyatra ca-
chinnaü và sandhitaü dagdhm àvikaü na praduùyati |
àvikena tu vastreõa mànavaþ ÷ràddham àcaret |
gayà-÷ràddha-samaü proktaü pitçbhyo dattam akùayam  // Hbhv_4.154 //
na kuryàt sandhitaü vastraü deva-karmaõi bhåmipa |
na dagdhaü na ca vai chinnaü pàrakyaü na tu dhàrayet  // Hbhv_4.155 //
kàka-viùñhà-samaü hy uktam avidhautaü ca yad bhavet |
rajakàd àhçtaü yac ca na tad vastraü bhavec chuci  // Hbhv_4.156 //
kãña-spçùñaü tu yad vastraü purãùaü yena kàritam |
måtraü và maithunaü vàpi tad vastraü parivarjayet  // Hbhv_4.157 //
àvikaü tu sadà vastraü pavitraü ràja-sattama |
pitç-deva-manuùyàõàü kriyàyàü ca pra÷asyate  // Hbhv_4.158 //
dhautàdhautaü tathà dagdhaü sandhitaü rajakàhçtam |
÷ukra-måtra-rakta-liptaü tathàpi paramaü ÷uci  // Hbhv_4.159 //
agnir àvika-vastraü ca brahmaõà÷ ca tathà ku÷àþ |
caturõàü na kçto doùo brahmaõà parameùñhinà  // Hbhv_4.160 //

kiü cànyatra-
dhàrayed vàsasã ÷uddhe paridhànottarãyake |
acchinna-suda÷e ÷ukle àcàmet pãñha-saüsthitaþ  // Hbhv_4.161 //

atha pãñham

bahvçca-pari÷iùñe-
yatãnàm àsanaü ÷uklaü kårmàkàraü tu kàrayet |
anyeùàü tu catuùpàdaü caturasraü tu kàrayet  // Hbhv_4.162 //
go-÷akçn-mayaü bhinnaü tathà palà÷a-paippalam |
loha-baddhaü sadaivàrkaü varjayed àsanaü budhaþ  // Hbhv_4.163 //

athàsana-vidhiþ
tatraiva-
dànam àcamanaü homaü bhojanaü devatàrcanam |
prauóha-pàdo na kurvãta svàdhyàyaü caiva tarpaõam  // Hbhv_4.164 //
àsanàråóha-pàdas tu jànunor vàtha jaïghayoþ |
kçtàvaskthiko yas tu prauóha-pàdaþ sa ucyate  // Hbhv_4.165 //
|iti|

tato bhåmi-gatàïghriþ san nivi÷yàcamya darbha-bhçt |
årdhva-puõóràdikaü kuryàt ÷rã-gopã-candanàdinà  // Hbhv_4.166 //
tatràdàv anulepena bhagavac-caraõàbjayoþ |
nirmàlyena prasàdena sarvàõy aïgàni màrjayet  // Hbhv_4.167 //

tad uktaü bràhme ÷rã-bhagavatà-
÷àlagràma-÷ilà-lagnaü candanaü dhàrayet sadà |
sarvàïgeùu mahà-÷uddhi-siddhaye kamalàsana  // Hbhv_4.168 //
|iti|

tato dvàda÷abhiþ kuryàn nàmabhiþ ke÷avàdibhiþ |
dvàda÷àïgeùu vidhivad årdhva-puõóràõi vaiùõavaþ  // Hbhv_4.169 //

atha dvàda÷a-tilaka-vidhiþ

padma-puràõe uttara-khaõóe [6.225.45-47]-
lalàñe ke÷avaü dhyàyen nàràyaõam athodare |
vakùaþ-sthale màdhavaü tu govindaü kaõñha-kåpake  // Hbhv_4.170 //
viùõuü ca dakùiõe kukùau bàhau ca madhusådanam |
trivikramaü kandhare tu vàmanaü vàma-pàr÷vake  // Hbhv_4.171 //
÷rãdharaü vàma-bàhau tu hçùãke÷aü tu kandhare |
pçùñhe tu padmanàbhaü ca kañyàü dàmodaraü nyaset  // Hbhv_4.172 //
tat-prakùàlana-toyaü tu vàsudeveti mårdhani  // Hbhv_4.173 //

kiü ca [6.225.54]-
årdhva-puõóraü lalàñe tu sarveùàü prathamaü smçtam |
lalàñàdi-krameõaiva dhàraõaü tu vidhãyate  // Hbhv_4.174 //
|iti|

evaü nyàsaü samàcarya sampradàyànusàrataþ |
nyaset kirãña-mantraü ca mårdhni sarvàrtha-siddhaye  // Hbhv_4.175 //

atha kirãña-mantraþ

oü ÷rã-kirãña-keyåra-hàra-makara-kuõóala-cakra-÷aïkha-gadà-padma-hasta-pãtàmbara-dhara ÷rãvatsàïkita-vakùaþ-sthala ÷rã-bhåmi-sahita-svàtma-jyotir dãpti-karàya sahasràditya-tejase namo namaþ  // Hbhv_4.176 //
|iti|

athordhva-puõóra-nityatà

pàdme ÷rã-bhagavad-uktau-
mat-priyàrthaü ÷ubhàrthaü và rakùàrthe caturànana |
mat-påjà-homa-kàle ca sàyaü pràtaþ samàhitaþ |
mad-bhakto dhàrayen nityam årdhva-puõóraü bhayàpaham  // Hbhv_4.177 //
tatraiva ÷rã-nàradoktau-
yaj¤o dànaü tapo homaþ svàdhyàyaþ pitç-tarpaõam |
vyarthaü bhavati tat sarvam årdhva-puõóraü vinà kçtam  // Hbhv_4.178 //

tatraivottara-khaõóe-
årdhva-puõórair vihãnas tu kiücit karma karoti yaþ |
iùñàpårtàdikaü sarvaü niùphalaü syàn na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.179 //
årdhva-puõórair vihãnas tu sandhyà-karmàdikaü caret |
tat sarvaü ràkùasaü nityaü narakaü càdhigacchati  // Hbhv_4.180 //

anyac ca-
årdhva-puõóre tri-puõóraü yaþ kurute naràdhamaþ |
bhaïktvà viùõu-gçhaü puõóraü sa yàti narakaü dhruvam  // Hbhv_4.181 //

ata eva pàdme ÷rã-nàradoktau-
yac charãraü manuùyàõàm årdhva-puõóraü vinà kçtam |
draùñavyaü naiva tat tàvat ÷ma÷àna-sadç÷aü bhavet  // Hbhv_4.182 //

padma-puràõe-
årdhva-puõóraü mçdà saumyaü lalàñe yasya dç÷yate |
sa càõóàlo 'pi ÷uddhàtmà påjya eva na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.183 //

skànde-
tiryak-puõóraü na kurvãta sampràpte maraõe'pi ca |
naivànyan nàma ca bråyàt pumàn nàràràyaõàd çte  // Hbhv_4.184 //
dhàrayed viùõu-nirmàlyaü dhåpa-÷eùaü vilepanam |
vaiùõavaü kàrayet puõóraü gopã-candana-sambhavam  // Hbhv_4.185 //

tatraiva kàrttika-prasaïge-
yasyordhva-puõóraü dç÷yeta lalàñe no narasya hi |
tad-dar÷anaü na kartavyaü dçùñvà såryaü nirãkùayet  // Hbhv_4.186 //

anyatràpi-
vaiùõavànàü bràhmaõànàm årdhva-puõóraü vidhãyate |
anyeùàü tu tri-puõóraü syàd iti brahma-vido viduþ  // Hbhv_4.187 //
tripuõóraü yasya viprasya årdhva-puõóraü na dç÷yate |
taü spçùñvàpy athavà dçùñvà sa-celaü snànam àcaret  // Hbhv_4.188 //
årdhva-puõóre na kurvãta vaiùõavànàü tripuõórakam |
kçta-tri-puõóra-martyasya kriyà na prãtaye hareþ  // Hbhv_4.189 //

ataevottara-khaõóe-
a÷vattha-patra-saïkà÷o veõu-patràkçtis tathà |
padma-kuñmala-saïkà÷o mohanaü tritayaü smçtam  // Hbhv_4.190 //

athordhva-puõóra-màhàtmyam

skànde kàrttika-prasaïge-
årdhva-puõóro mçdà ÷ubhro lalàñe yasya dç÷yate |
caõóàlo 'pi vi÷uddhàtmà yàti braham sanàtanam  // Hbhv_4.191 //
årdhva-puõóre sthità lakùmãr årdhva-puõóre sthitaü ya÷aþ |
årdhva-puõóre sthità muktir årdhva-puõóre sthito hariþ  // Hbhv_4.192 //

padma-puràõe-
årdhva-puõóraü mudà saumyaü lalàñe yasya dç÷yate |
sa càõóàlo 'pi ÷uddhàtmà påjya eva na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.193 //

tatraivottara-khaõóe ÷ivomà-saüvàde [6.225.2-3,5,7-10] -
årdhva-puõórasya madhye tu vi÷àle sumanohare |
lakùmyà sàrdhaü samàsãno deva-devo janàrdanaþ  // Hbhv_4.194 //
tasmàd yasya ÷arãre tu årdhva-puõóraü dhçto bhavet  |
tasya dehaü bhagavato vimalaü mandiraü ÷ubham  // Hbhv_4.195 //
årdhva-puõóra-dharo vipraþ sarva-lokeùu påjitaþ |
vimàna-varam àruhya yàti viùõoþ paraü padam  // Hbhv_4.196 //
årdhva-puõóra-dharaü dçùñvà sarva-pàpaiþ pramucyate |
namaskçtvàthavà bhaktyà sarva-dàna-phalaü labhet  // Hbhv_4.197 //
årdhva-puõóra-dharaü vipraü yaþ ÷ràddhe bhojayiùyati |
àkalpa-koñi-pitaras tasya tçptà na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.198 //
årdhva-puõóra-dharo yas tu kuryàc chràddhaü ÷ubhànane |
kalpa-koñi-sahasràõi gayà-÷ràddha-phalaü labhet  // Hbhv_4.199 //
yaj¤a-dàna-tapa÷-caryà-japa-homàdikaü ca yat |
årdhva-puõóra-dharaþ kuryàt tasya puõyam anantakam  // Hbhv_4.200 //

÷rã-brahmàõóa-puràõe-
a÷ucir vàpya nàcàro manasà pàpam àcaran |
÷ucir eva bhaven nityam årdhva-puõóràïkito naraþ  // Hbhv_4.201 //

tatraiva ÷rã-bhagavad-vacanam-
årdhva-påõóra-dharo martyo mriyate yatra kutracit |
÷vapàko 'pi vimànastho mama loke mahãyate  // Hbhv_4.202 //
årdhva-påõóra-dharo martyo gçhe yasyànnam a÷nute |
tadà viü÷at-kulaü tasya narakàd uddharàmy ahaü  // Hbhv_4.203 //

athohva-påõóra-irmàõa-vidhiþ

÷rã-brahmàõóa-puràõe-
vãkùyàdar÷e jale vàpi yo vidadhyàt prayatnataþ |
årdhva-påõóraü mahà-bhàga sa yàti paramàü gatim  // Hbhv_4.204 //
da÷àïgula-pramàõaü tu uttamottamam ucyate |
navàïgulaü madhyamaü syàd aùñàïgulam ataþ param  // Hbhv_4.205 //
etair aïguli-bhedais tu kàrayen na nakhaiþ spç÷et  // Hbhv_4.206 //

padma-puràõe uttara-khaõóe tatraiva [6.253.21, 40-43] -
ekàntino mahà-bhàgàþ sarva-bhåta-hite ratàþ |
sàntaràlaü prakurvãran puõóraü hari-padàkçtim  // Hbhv_4.207 //
÷yàmaü ÷ànti-karaü proktaü raktaü va÷ya-karaü tathà |
÷rã-karaü pãtam ity àhuþ ÷vetaü mokùa-karaü ÷ubham  // Hbhv_4.208 //
vartulaü tiryag achidraü hrasvaü dãrghaü tataü tanum |
vakraü viråpaü baddhàgraü chinna-målaü pada-cyutam  // Hbhv_4.209 //
a÷ubhaü råkùam àsaktaü tathà nàïguli-kalpitam |
vigandham avasahyaü ca puõóram àhur anarthakam  // Hbhv_4.210 //
àrabhya nàsikà-målaü lalàñàntaü likhen mçdà |
nàsikàyàs trayo bhàgà nàsà-målaü pracakùyate  // Hbhv_4.211 //
samàrabhya bhruvor madhyam antaràlaü prakalpayet  // Hbhv_4.212 //

tatraiva [6.253.26-7, 24]--
nirantaràlaü yaþ kuryàd årdhva-puõóraü dvijàdhamaþ |
sa hi tatra sthitaü viùõuü ÷riyaü caiva vyapohati  // Hbhv_4.213 //
acchidram årdhva-puõóraü tu ye kurvanti dvijàdhamàþ |
teùàü lalàñe satataü ÷unaþ pàdo na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.214 //
tasmàc chidrànvitaü puõóraü daõóàkàraü su÷obhanam |
vipràõàü satataü kàryaü strãõàü ca ÷ubha-dar÷ane  // Hbhv_4.215 //

hari-mandira-lakùaõam

nàsàdi-ke÷a-prayantam årdhva-puõóraü su÷obhanam |
madhye chidra-samàyuktaü tad vidyàd harimandiram  // Hbhv_4.216 //
vàma-pàr÷ve sthito brahmà dakùiõe ca sadà-÷ivaþ |
madhye viùõuü vijànãyàt tasmàn madhyaü na lepayet  // Hbhv_4.217 //

vàyu-puràõe sevàparàdhe-
adhçtvà cordhva-puõóraü ca hareþ påjàü karoti yaþ |
tiryak-puõóra-dharo yas tu yajed devaü janàrdanam  // Hbhv_4.218 //
accidreõordhva-puõóreõa bhasmanà tiryag-aïginà |
adhçtvà ÷aïkha-cakre ca cety àdinà doùa uktaþ  // Hbhv_4.219 //

÷ruti÷ ca, yajurvedasya hiraõya-ke÷aurya-÷akhàyàm-
hareþ padàkràntim àtmani dhàrayati yaþ |
sa parasya priyo bhavati sa puõyavàn |
madhye chidram årdhva-puõóraü
yo dhàrayati sa muktibhàg bhavati  // Hbhv_4.220 //
|iti|

tilaka-racanàïguli-niyamaþ

smçtiþ-
anàmikà kàmadoktà madhyam àyuskarã bhavet |
aïguùñhaþ puùñidaþ proktas tarjanã mokùa-dàyinã  // Hbhv_4.221 //

athordhva-puõóra-mçttikàþ

padma-puràõe [6.225.35-38] tatraiva-
parvatàgre nadã-tãre bilva-måle jalà÷aye |
sindhu-tãre ca valmãke hari-kùetre vi÷eùataþ  // Hbhv_4.222 //
viùõoþ snànodakaü yatra pravàhayati nitya÷aþ |
puõóràõàü dhàraõàrthàya gçhõãyàt tatra mçttikàm  // Hbhv_4.223 //
÷rã-raïge veïkañàdrau ca ÷rã-kårme dvàrake ÷ubhe |
prayàge nàrasiühàdrau vàràhe tulasã-vane  // Hbhv_4.224 //
gçhãtvà mçttikàü bhaktyà viùõu-pàda-jalaiþ saha |
dhçtvà puõóràõi càïgeùu viùõu-sàyujyam àpnuyàt  // Hbhv_4.225 //

tatraiva-
       yat tu divyaü hari-kùetre tasyaiva mçdam àharet  // Hbhv_4.226 //

uktaü ca pàdme ÷rã-nàradena-
brahmaghno vàtha go-ghno và haitukaþ sarva-pàpa-kçt |
gopã-candana-samparkàt påto bhavati tat-kùaõàt  // Hbhv_4.227 //
gopã-candana-khaõóaü tu yo dadàtii hi vaiùõave |
kulam ekottaraü tena sambhavet tàritaü ÷atam  // Hbhv_4.228 //

skanda-puràõe-
÷aïkha-cakràïkita-tanuþ ÷irasà ma¤jarã-dharaþ |
gopã-candana-liptàïgo dçùña÷ cet tad aghaü kçtaþ  // Hbhv_4.229 //
gopã-mçt-tulasã ÷aïkhaþ ÷àlagràmaþ sacakrakaþ |
gçhe'pi yasya pa¤caite tasya pàpa-bhayaü kutaþ  // Hbhv_4.230 //

kà÷ã-khaõóe ca ÷rã-yamena-
÷rãkhaõóe kva sa àmodaþ svarovarõaþ kva tàdç÷aþ |
tat pàvitryaü kva vai tãrthe ÷rã-gopã-candane yathà  // Hbhv_4.231 //

atha gopãcandanordhva-puõóra-màhàtmyam

uktaü ca garuóa-puràõe nàradena-
yo mçttikàü dvàravatã-samudbhavàü
kare samàdàya lalàña-paññake |
karoti nityaü tv atha cordhva-puõóraü
kriyà-phalaü koñi-guõaü sadà bhavet  // Hbhv_4.232 //

kriyà-vihãnaü yadi mantra-hãnaü
÷raddhà-vihãnaü yadi kàla-varjitam |
kçtvà lalàñe yadi gopã-candanaü
pràpnoti tat karma-phalaü sadà kùayam  // Hbhv_4.233 //

gopã-candana-sambhavaü suruciraü puõóraü lalàñe dvijo
nityaü dhàrayate yadi dvija-pate ràtrau divà sarvadà |
yat puõyaü kuru-jàïgale ravi-grahe màdhyàü prayàge tathà
tat pràpnoti khagendra viùõu-sadane santiùñhate devavat  // Hbhv_4.234 //

yasmin gçhe tiùñhati gopãcandanaü
bhaktyà lalàñe manujo bibharti |
tasmin gçhe tiùñhati sarvadà hariþ
÷raddhànvitaþ kaüsahà vihaïgama  // Hbhv_4.235 //

yo dhàrayet kçùõa-purã-samudbhavàü
sadà pavitràü kali-kilbiùàpahàm |
nityaü lalàñe hari-mantra-saüyutàü
yamaü na pa÷yed yadi pàpa-saüvçtaþ  // Hbhv_4.236 //

yasyànta-kàle khaga gopã-candanaü
bàhvor lalàñE hçdi mastake ca |
prayàti lokaü kamalàlayaü prabhor
go-bàla-ghàtã yadi brahma-hà bhavet  // Hbhv_4.237 //

grahà na pãóanti na rakùasàü gaõàþ
yakùàþ pi÷àcoraga-bhåta-dànavàþ |
lalàña-paññe khaga gopã-candanaü
santiùñhate yasya hareþ prasàdataþ  // Hbhv_4.238 //

padma-puràõe ÷rã-gotamena-
ambarãùa mahàghasya kùayàrthe kuru vãkùaõam |
lalàñe yaiþ kçtaü nityaü gopã-candana-puõórakam  // Hbhv_4.239 //

kà÷ã-khaõóe ca ÷rã-yamena-
dåtàþ ÷çõuta yad-bhàlaü gopã-candana-là¤chitam |
jvalad-indhanavat so 'pi tyàjyo dåre prayatnataþ  // Hbhv_4.240 //
|iti|

atha tasyopari ÷rãmat-tulasã-måla-mçtsnayà |
tatraiva vaiùõavaiþ kàryam årdhva-puõóraü manoharam  // Hbhv_4.241 //

atha ÷rã-tulasã-måla-mçttikà-puõóra-màhàtmyam

tan-mçdaü gçhya yaiþ puõóraü lalàñe dhàritaü naraiþ |
pramàõakaü kçtaü tais tu mokùàya gamanaü prati  // Hbhv_4.242 //

tatraiva ca kàrttika-màhàtmye brahma-nàrada-saüvàde-
tulasã-mçttikà-puõóraü lalàñe yasya dç÷yate |
dehaü na spç÷ati pàpaü kriyamàõas tu nàrada  // Hbhv_4.243 //

garuóa-puràõe-
tulasã-mçttikà-puõóraü yaþ karoti dine dine |
tasyàvalokanàt pàpaü yàti varùa-kçtaü nçõàm  // Hbhv_4.244 //
|iti|

tasyopariùñhàd bhagavan-nirmàlyam anulepanam |
tathaiva dhàryam evaü hi trividhaü tilakaü smçtam  // Hbhv_4.245 //
tato nàràyaõãü mudràü dhàrayet prãtaye hareþ |
matsya-kårmàdi-cihnàni cakràdãny àyudhàni ca  // Hbhv_4.246 //

atha mudrà-dhàraõa-nityatà

smçtau-
aïkitaþ ÷aïkha-cakràbhyàm ubhayor bàhu-målayoþ |
samarcayed dhariü nityaü nànyathà påjanaü bhavet  // Hbhv_4.247 //

àditya-puràõe-
÷aïkha-cakrordhva-puõóràdi-rahitaü bràhmaõàdhamam |
gardabhaü tu samàropya ràjà ràùñràt pravàsayet  // Hbhv_4.248 //

gàruóe ÷rã-bhagavad-uktau-
sarva-karmàdhikàra÷ ca ÷ucãnàm eva coditaþ |
÷ucitvaü ca vijànãyàn madãyàyudha-dhàraõàt  // Hbhv_4.249 //

pàdme cottara-khaõóe-
÷aïkha-cakràdibhi÷ cihnair vipraþ priyatamair hareþ |
rahitaþ sarva-dharmebhyaþ pracyuto narakaü vrajet  // Hbhv_4.250 //

÷rutau ca yajuþ-kañha-÷àkhàyàm-
dhçtordhva-puõóraþ kuta-cakra-dhàrã
viùõuü paraü dhyàyati yo mahàtmà |
svareõa mantreõa sadà hçdi sthitaü
paràtparaü yan mahato mahàntam  // Hbhv_4.251 //

atharvaõi ca-
ebhir vayam urukramasya cihnair
aïkità loke subhagà bhavema |
tad viùõoþ paramaü padaü
ye gacchanti làïchitàþ  // Hbhv_4.252 //
| ity àdi |

ataeva brahma-puràõe--
kçùõàyudhàïkitaü dçùñvà sammànaü na karoti yaþ |
dvàda÷àbdàrjitaü puõyaü càphalayopagacchati  // Hbhv_4.253 //

atha mudrà-dhàraõa-màhàtmyam

skànde ÷rã-sanat-kumàra-màrkaõóeya-saüvàde-
yo viùõu-bhakto viprendra ÷aïkha-cakràdi-cihnitaþ |
sa yàti viùõu-lokaü vai dàha-pralaya-varjitam  // Hbhv_4.254 //

tatra vàntyatra ca-
nàràyaõàyudhair nityaü cihnitaü yasya vigraham |
pàpa-koñi-yuktasya tasya kiü kurute yamaþ  // Hbhv_4.255 //
÷aïkhoddhàre tu yat proktaü vasatàü varùa-koñibhiþ |
tat phalaü likhite ÷aïkhe pratyahaü dakùiõe bhuje  // Hbhv_4.256 //
yat phalaü puùkare nityaü puõóarãkàkùa-dar÷ane |
÷aïkhopari kçte padme tat phalaü samavàpnuyàt  // Hbhv_4.257 //
vàme bhuje gadà yasya likhità dç÷yate kalau |
gadàdharo gayà-puõyaü pratyahaü tasya yacchati  // Hbhv_4.258 //
yac cànanda-pure proktaü cakra-svàmã-samãpataþ |
gadàdhollikhite cakre tat phalaü kçùõa-dar÷ane  // Hbhv_4.259 //

÷rã-bhagavad-uktau-
yaþ punaþ kali-kàle tu mat-purã-sambhavàü mçdam |
matsya-kårmàdikàü cihnaü gçhãtvà kurute naraþ  // Hbhv_4.260 //
dehe tasya praviùño 'haü jànantu trida÷ottamàþ |
tasya me nàntaraü kiücit kartavyaü ÷reya icchatà  // Hbhv_4.261 //
mamàvatàra-cihnàni dç÷yante yasya vigrahe |
martyair martyo na vij¤eyaþ sa nånaü màmakã tanåþ  // Hbhv_4.262 //
pàpaü sukçta-råpaü tu jàyate tasya dehinaþ |
mamàyudhàni tasyàïge likhitàni kalau yuge  // Hbhv_4.263 //
ubhàbhyàm api cihnàbhyàü yo 'ïkito matsya-mudrayà |
kårmayàpi svakaü tejo nikùiptaü tasya vigrahe  // Hbhv_4.264 //

÷aïkhaü ca padmaü ca gadàü rathàïgaü
matsyaü ca kårmaü racitaü sva-dehe |
karoti nityaü sukçtasya vçddhiü
pàpa-kùayaü janma-÷atàrjitasya  // Hbhv_4.265 //

tatraiva ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
kçùõa-÷astràïka-kavacaü durbhedyaü deva-dànavaiþ |
adç÷yaü sarva-bhåtànàü ÷atråõàü rakùasàm api  // Hbhv_4.266 //
lakùmãþ sarasvatã durgà sàvitrã hari-vallabhà |
nityaü tasya vased dehe yasya ÷aïkhàïkità tanuþ  // Hbhv_4.267 //
gaïgà gayà kurukùetraü prayàgaü puùkaràdi ca |
nityaü tasya sadà tiùñhed yasya padàïkitaü vapuþ  // Hbhv_4.268 //
yasya kaumodakã-cihnaü bhuje vàme kali-priya |
pratyahaü tatra draùñavyo gaïgà-sàgara-saïgamaþ  // Hbhv_4.269 //
savye kare gadàdhastad rathàïgaü tiùñhate yadi |
kçùõena sahitaü tatra trailokyaü sa-caràcaram  // Hbhv_4.270 //
trayo 'gnayas trayo devà viùõos trãõi padàni ca |
nivasanti sadà yasya yasya dehe sudar÷anam  // Hbhv_4.271 //

kiü ca-
kçùõàyudhàïkità mudrà yasya nàràyaõã kare |
årdhva-lokàdhikàrã ca sa j¤eyas trida÷àü patiþ  // Hbhv_4.272 //
kçùõa-mudrà-prayuktas tu daivaü pitryaü karoti yaþ |
nityaü naimittikaü kàmyaü pratyahaü càkùayaü bhavet  // Hbhv_4.273 //
pãóayanti na tatraiva grahà çkùàõi rà÷ayaþ |
aùñàkùaràïkità mudrà yasya dhàtumayã kare  // Hbhv_4.274 //

vàràhe ÷rã-sanat-kumàroktau-
kçùõàyudhàïkitaü dehaü gopã-candana-mçtsnayà |
prayàgàdiùu tãrtheùu sa gatvà kiü kariùyati  // Hbhv_4.275 //
yadà yasya prapa÷yeta dehaü ÷aïkhàdi-cihnitam |
tadà tasya jagat-svàmã tuùño harati pàtakam  // Hbhv_4.276 //
bhavate yasya dehe tu aho-ràtraü dine dine |
÷aïkha-cakra-gadà-padmaü likhitaü so 'cyutaþ svayam  // Hbhv_4.277 //
nàràyaõàyudhair yuktaü kçtvàtmànaü kalau yuge |
kurute puõya-karmàõi meru-tulyàni tàni vai  // Hbhv_4.278 //
÷aïkhàdinàïkito bhaktyà ÷ràddhaü yaþ kurute dvija |
vidhi-hãnaü tu sampårõaü pitéõàü tu gayà-samam  // Hbhv_4.279 //
yathàgnir dahate kàùñhaü vàyunà prerito bhç÷am |
tathà dahyanti pàpàni dçùñvà kçùõàyudhàni vai  // Hbhv_4.280 //

bràhmye ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
viùõu-nàmàïkitàü mudràm aùñàkùara-samanvitàm |
÷aïkhàdikàyudhàdikair yuktàü svarõa-råpya-mayãm api  // Hbhv_4.281 //
dhatte bhàgavato yas tu kalikàle vi÷eùataþ |
prahlàdasya samo kùeyo nànyathà kala-vallabha  // Hbhv_4.282 //

kiü ca-
÷aïkhàïkita-tanur vipro bhuïkte yasya ca ve÷mani |
tad-annaü svayam a÷nàti pitçbhiþ saha ke÷avaþ  // Hbhv_4.283 //
kçùõàyudhàïkito yas tu ÷ma÷àne mriyate yadi |
prayàge yà gatiþ proktà sà gatis tasya nàrada  // Hbhv_4.284 //
kçùõàyudhaiþ kalau nityaü maõóitaü yasya vigraham |
tatrà÷rayaü prakurvanti vivadhà vàsavàdayaþ  // Hbhv_4.285 //
yaþ karoti hareþ påjàü kçùõa-÷astràïkito naraþ |
aparàdha-sahasràõi nityaü harati ke÷avaþ  // Hbhv_4.286 //
kçtvà kàùñha-mayaü bimbaü kçùõa-÷astrais tu cihnitam |
yo hy aïkayati càtmànaü tat-samo nàsti vaiùõavaþ  // Hbhv_4.287 //
pàùaõóa-patita-vràtyair nàstikàlàpa-pàtakaiþ |
na lipyate kali-kçtaiþ kçùõa-÷astràïkito naraþ  // Hbhv_4.288 //

kiü ca-
aùñàkùaràïkità mudrà yasya dhàtumayã bhavet |
÷aïkha-padmàdibhir yuktà påjyate'sau suràsuraiþ  // Hbhv_4.289 //
dhçtà nàràyaõã mudrà prahlàdena purà kçte |
vibhãùaõena balinà dhruveõa ca ÷ukena ca  // Hbhv_4.290 //
màndhàtçõàmbarãùeõa màrkaõóa-pramukhair dvijaiþ |
÷aïkhàdi-cihnitaiþ ÷astrair dehe kçtvà kalipriya |
àràdhya ke÷avàt pràptaü samãhita-phalaü mahat  // Hbhv_4.291 //
kiü ca-
gopã-candana-mçtsnàyà likhitaü yasya vigrahe |
÷aïkha-padmàdi-cakraü và tasya dehe vased dhariþ  // Hbhv_4.292 //

tatraiva ÷rã-sanat-kumàroktau-
yasya nàràyaõã mudrà dehaü ÷aïkhàdi-cihnitam |
dhàtrã-phala-kçtà màlà tulasã-kàùñha-sambhavà  // Hbhv_4.293 //
dvàda÷àkùara-mantrais tu niyuktàni kalevare |
àyudhàni ca viprasya mat-samaþ sa ca vaiùõavaþ  // Hbhv_4.294 //

kiü ca-
yasya nàràyaõã mudrà dehe ÷aïkhàdi cihnità |
sarvàïgaü cihnitaü yasya sastrair nàràyaõodbhavaiþ |
prave÷o nàsti pàpasya kavacaü tasya vaiùõavam  // Hbhv_4.295 //

anyatra ca-
ebhir bhàgavatai÷ cihnaiþ kali-kàle dvijàtayaþ |
bhavanti martya-loke te ÷àpànugraha-kàrakàþ  // Hbhv_4.296 //

atha mudrà-dhàraõa-vidhiþ

gautamãye-
cakraü ca dakùiõe bàhau ÷aïkhaü vàme'pi dakùiõe |
gadàü vàme gadàdhastàt puna÷ cakraü ca dhàrayet  // Hbhv_4.297 //
÷aïkhopari tathà padmaü punaþ padmaü ca dakùiõe |
khaógaü vakùasi càpaü ca sa-÷araü ÷ãrùõi dhàrayet  // Hbhv_4.298 //
iti pa¤càyudhàny àdau dhàrayed vaiùõavo janaþ |
matsyaü ca dakùiõe haste kårmaü vàma-kare tathà  // Hbhv_4.299 //

tathà coktaü -
dakùiõe tu bhuje vipro vibhçùàd vai sudar÷anam |
matsyaü padmaü càpare'tha ÷aïkhaü padmaü gadàs tathà  // Hbhv_4.300 //
|iti|

sàmpradàyika-÷iùñànàm àcàràc ca yathàruci |
÷aïkha-cakràdi-cihnàni sarveùv aïgeùu dhàrayet  // Hbhv_4.301 //
bhaktyà nijeùña-devasya dhàrayel lakùaõàny api  // Hbhv_4.302 //
cakra-÷aïkhau ca dhàryate saümi÷ràv eva kai÷cana  // Hbhv_4.303 //
÷rã-gopã-candanenaivaü cakràdãni  budho 'nvaham |
dhàrayec chayanàdau tu taptàni kila tàni hi  // Hbhv_4.304 //

atha cakràdãnàü lakùaõàni

dvàda÷àraü tu ùañ-koõaü valayatraya-saüyutam |
cakraü syàd dakùiõàvartaü ÷aïkhaü ca ÷rã-hareþ smçtaþ  // Hbhv_4.305 //
gadà-padmàdikaü loka-siddham eva mataü budhaiþ |
mudrà và bhagavan-nàmàïkità vàùñàkùaràdibhiþ  // Hbhv_4.306 //
atha màlàdi-dhàraõam

tataþ kçùõàrpità màlà dhàrayet tulasã-dalaiþ |
padmàkùais tulasã-kàùñhaiþ phalair dhàtryà÷ ca nirmitàþ  // Hbhv_4.307 //
dhàrayet tulasã-kàùñha-bhåùaõàni ca vaiùõavaþ |
mastake karõayor bàhvoþ karayo÷ ca yathà-ruci  // Hbhv_4.308 //

atha màlà-dhàraõa-vidhiþ

skànde-
sannivedyaiva haraye tulasã-kàùñha-sambhavàm |
màlàü pa÷càt svayaü dhatte sa vai bhàgavatottamaþ  // Hbhv_4.309 //
haraye nàrpayed yas tu tulasã-kàùñha-sambhavàm |
màlàü dhatte svayaü måóhaþ sa yàti narakaü dhruvam  // Hbhv_4.310 //
kùàlitàü pa¤ca-gavyena måla-mantreõa mantritàm |
gàyatryà càùta kçtvà vai mantritàü dhåpayec ca tàm |
vidhivat parayà bhaktyà sadyo-jàtena påjayet  // Hbhv_4.311 //
tulasã-kàùñha-sambhåte màle kçùõa-jana-priye |
bibharmi tvàm ahaü kaõñhe kuru màü kçùõa-vallabham  // Hbhv_4.312 //
yathà tvaü vallabhà viùõor nityaü viùõu-jana-priyà |
tathà màü kuru deve÷i nityaü viùõu-jana-priyam  // Hbhv_4.313 //
dàne là-dhàtur uddiùño làsi màü hari-vallabhe |
bhaktebhya÷ ca samastebhyas tena màlà nigadyase  // Hbhv_4.314 //
evaü sampràrthya vidhivan màlàü kçùõa-gale'rpitàm |
dhàrayed vaiùõavo yo vai sa gacched vaiùõavaü padam  // Hbhv_4.315 //

tatraiva kàrttika-prasaïge-
dhàtrã-phala-kçtàü màlàü kaõñhasthàü yo vahen na hi |
vaiùõavo na sa vij¤eyo viùõu-påjà-rato yadi  // Hbhv_4.316 //

gàruóe-
dhàrayanti na ye màlàü haitukàþ pàpa-buddhayaþ |
narakàn na nivartante dagdhàþ kopàgninà hareþ  // Hbhv_4.317 //

ata eva skànde-
na jahyàt tulasã-màlàü dhàtrã-màlàü vi÷eùataþ |
mahà-pàtaka-saühantrãü dharma-kàmàrtha-dàyinãm  // Hbhv_4.318 //

atha màlà-dhàraõa-màhàtmyam

agastya-saühitàyàm-
nirmàlya-tulasã-màlà-yukto ya÷ càrcayed dharim |
yad yat karoti tat sarvam ananta-phaladaü bhavet  // Hbhv_4.319 //

nàradãye-
ye kaõñha-lagna-tulasã-nalinàkùa-màlà
ye và lalàña-phalke lasad årdhva-puõóràþ |
ye bàhu-måla-paricihnita-÷aïkha-cakràs
te vaiùõavà bhuvanam à÷u pavitrayanti  // Hbhv_4.320 //
kiü ca-
bhuja-yugam api cihnair aïkitaü yasya viùõoþ
parama-puruùa-nàmnàü kãrtanaü yasya vàci |
çjutaram api puõóraü mastake yasya kaõñhe
sarasija-maõi-màlà yasya tasyàsmi dàsaþ  // Hbhv_4.321 //

viùõu-dharmottare ÷rã-bhagavad-uktau-
tulasã-kàùñha-màlàü ca kaõñha-sthàü vahate tu yaþ |
apy a÷auco 'py anàcàro màm evaiti na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.322 //

skànde-
dhàtrã-phala-kçtà màlà tulasã-kàùñha-sambhavà |
dç÷yate yasya dehe tu sa vai bhàgavatottamaþ  // Hbhv_4.323 //
tulasã-dalajàü màlàü kaõñhasthàü vahate tu yaþ |
viùõåttãrõà vi÷eùeõa sa namasyo divaukasàm  // Hbhv_4.324 //
tulasã-dalajà màlà dhàtrã-phala-kçtàpi ca |
dadàti pàpinàü muktiü kiü punar viùõu-sevinàm  // Hbhv_4.325 //

tatraiva kàrttika-prasaïge-
yaþ punas tulasã-màlàü kçtvà kaõñhe janàrdanam |
påjayet puõyam àpnoti pratipuùpaü gavàyutam  // Hbhv_4.326 //
yàval luñhati kaõñha-sthà dhàtrã-màlà narasya hi |
tàvat tasya ÷arãre tu prãtyà luñhati ke÷avaþ  // Hbhv_4.327 //
spç÷ec ca yàni lomàni dhàtrã-màlà kalau nçõàm |
tàvad varùa-sahasràõi vasate ke÷avàlaye  // Hbhv_4.328 //
yàvad dinàni vahate dhàtrã-màlàü kalau naraþ |
tàvad-yuga-sahasràõi vaikuõñhe vasatir bhavet  // Hbhv_4.329 //
màlà-yugmaü vahed yas tu dhàtrã-tulasi-saübhavam |
vahate kaõñha-de÷e tu kalpa-koñi-ü divaü vaset  // Hbhv_4.330 //

gàruóe ca màrkaõóeyoktau-
tulasã-dalajàü màlàü kçùõottãrõà vahet tu yaþ |
patre patre'÷vamedhànàü da÷ànàü labhate phalam  // Hbhv_4.331 //
tulasã-kàùñha-sambhåtàü yo màlàü vahate naraþ |
phalaü yacchati daitàriþ pratyahaü dvàrakodbhavam  // Hbhv_4.332 //
nivedya viùõave màlàü tulasã-kàùñha-sambhavam |
vahate yo naro bhaktyà tasya vai nàsti pàtakam  // Hbhv_4.333 //
sadà prãtamanàs tasya kçùõa devakã-nandanaþ |
tulasã-kàùñha-sambhåtàü yo màlàü vahate naraþ |
pràya÷cittaü na tasyàsti nà÷aucaü tasya vigrahe  // Hbhv_4.334 //
tulasã-kàùñha-sambhåtàü ÷iraso yasya bhåùaõam |
bàhvoþ kare ca martyasya dehe tasya sadà hariþ  // Hbhv_4.335 //
tulasã-kàùñha-màlàbhir bhåùitaþ puõyam àcaret |
pitéõàü devatànàü ca kçtaü koñi-guõaü kalau  // Hbhv_4.336 //
tulasã-kàùñha-màlàü tu preta-ràjasya dåtakàþ |
dçùñvà na÷yanti dåreõa vàtoddhåtaü yathà dalam  // Hbhv_4.337 //
tulasã-kàùñha-màlàbhir bhåùito bhramate yadi |
duþsvapnaü durnimittaü ca na bhayaü ÷astrajaü kvacit  // Hbhv_4.338 //

atha gçhe sandhyopàsana-vidhiþ

sandhyopàsty-àdikaü karma tataþ kuryàt yathà-vidhi |
kçùõa-pàdodakenaiva tatra devàdi-tarpaõam  // Hbhv_4.339 //
÷irasà viùõu-nirmàlyaü pàdodenàpi tarpaõam |
pitéõàü devatànàü ca vaiùõavais tu samaü matam  // Hbhv_4.340 //

sandhyopàstau ca va÷iùñha-vacanam-
gçhe tv eka-guõà sandhyà goùñhe da÷a-guõà smçtà |
÷ata-sàhasrikà nadyàm anantà viùõu-sannidhau  // Hbhv_4.341 //

atha ÷rã-guru-påjà

påjayiùyaüs tataþ kçùõam àdau sannihitaü gurum |
praõamya påjayed bhaktyà dattvà kiücid upàayanam  // Hbhv_4.342 //

smçti-mahàrõave-
rikta-pàõir na pa÷yeta ràjànaü bhiùajaü gurum |
nopàyana-karaþ putraü ÷iùyaü bhçtyaü nirãkùayet  // Hbhv_4.343 //

kiü ca, ÷rã-bhagavad-uktau-
prathamaü tu guruü påjya tata÷ caiva mamàrcanam |
kurvan siddhim avàpnoti hy anyathà niùphalaü bhavet  // Hbhv_4.344 //

÷rã-nàradena ca-
gurau sannihite yas tu påjayed anyam agrataþ |
sa durgatim avàpnoti påjanaü tasya niùphalam  // Hbhv_4.345 //

÷rutiùu [÷vet.u. 6.23]
yasya deve parà bhaktiþ yathà deve tathà gurau |
tasyaite kathità hy arthàþ prakà÷ante mahàtmanaþ  // Hbhv_4.346 //

ekàda÷a-skandhe [11.17.27] ÷rã-bhagavad-uktau-
àcàryaü màü vijànãyàn nàvamanyeta karhicit |
na martya-buddhyàsåyeta sarva-deva-mayo guruþ  // Hbhv_4.347 //

da÷ama-skandhe [BhP 10.80.34] ca --
nàham ijyà-prajàtibhyàü tapasopa÷amena ca |
tuùyeyaü sarva-bhåtàtmà guru-÷u÷råùayà yathà  // Hbhv_4.348 //

saptama-skandhe [BhP 7.15.26]-
yasya sàkùàd bhagavati j¤àna-dãpa-prade gurau |
martyàsad-dhãþ ÷rutaü tasya sarvaü ku¤jara-÷aucavat  // Hbhv_4.349 //

anyatràpi-
sàdhakasya gurau bhaktiü mandãkurvanti devatàþ |
yan no 'tãtya vrajed viùõuü ÷iùyo bhaktyà gurau dhruvan  // Hbhv_4.350 //

manu-smçtau [2.153]-
aj¤o bhavati vai bàlaþ pità bhavati mantradaþ |
aj¤aü hi bàlam ity àhuþ pitety eva tu mantradam  // Hbhv_4.351 //

kiü ca-
       gurur brahmà gurur viùõur gurur devo mahe÷varaþ |
       gurur eva paraü brahma tasmàt sampåjayet sadà  // Hbhv_4.352 //
vàmana-kalpe-
yo mantraþ sa guruþ sàkùàt yo guruþ sa hariþ smçtaþ |
gurur yasya bhavet tuùñas tasya tuùño hariþ svayam |
guroþ samàsane naiva na caivoccàsane vaset  // Hbhv_4.353 //

viùõu-rahasye-
       tasmàt sarva-prayatnena yathà-vidhi tathà gurum |
       abhedenàrcayet yas tu sa mukti-phalam àpnuyàt  // Hbhv_4.354 //

viùõu-dharme ÷rã-bhàgavate ca hari÷candrasya-
guru-su÷råùaõaü nàma sarva-dharmottamottamam |
tasmàd dharmàt paro dharmaþ pavitraü naiva vidyate  // Hbhv_4.355 //
kàma-krodhàdikaü yad yad àtmano 'niùña-kàraõam |
etat sarvaü gurau bhaktyà puruùo hy a¤jasà jayet  // Hbhv_4.356 //

pàdme-
pitur àdhikya-bhàvena ye'rcayanti guruü sadà |
bhavanty atithayo loke brahmaõas te vi÷àü vara  // Hbhv_4.357 //

tatraiva devahåti-stutau-
bhaktir yathà harau me'sti tadvan niùñhà gurau yadi |
mamàsti tena satyena svaü dar÷ayatu me hariþ  // Hbhv_4.358 //

aditya-puràõe-
avidyo và sa-vidyo và gurur eva janàrdanaþ |
màrgastho vàpy amàrga-stho gurur eva sadà gatiþ  // Hbhv_4.359 //

anyatra ca-
harau ruùñe gurus tràtà gurau ruùñe na ka÷cana |
tasmàt sarva-prayatnena gurum eva prasàdayet  // Hbhv_4.360 //

brahma-vaivarte-
api ghnantaþ ÷apanto và viruddhà api ye krudhàþ |
guravaþ påjanãyàs te gçhaü natvà nayeta tàn  // Hbhv_4.361 //
tat ÷làghyaü janma dhanyaü tat dinaü puõyàtha naóikà |
yasyàü guruü praõamate samupàsya tu bhaktitaþ  // Hbhv_4.362 //
upadeùñàram àmnàya-gataü pariharanti ye |
tàn mçtàn api kravyàdàþ kçtaghnàn nopabhu¤jate  // Hbhv_4.363 //
bodhaþ kaluùitas tena dauràtmyaü prakañãkçtam |
gurur yena parityaktas tena tyaktaþ purà hariþ  // Hbhv_4.364 //

anyatra ca -
pratipadya guruü yas tu mohàd vipratipadyate |
sa kalpa-koñiü narake pacyate puruùàdhamaþ  // Hbhv_4.365 //

pa¤caràtre --
avaiùõavopadiùñena mantreõa nirayaü vrajet |
puna÷ ca vidhinà samyag gràhayed vaiùõavàd guroþ  // Hbhv_4.366 //

agastya-saühitàyàü --
ye gurv-àj¤àü na kurvanti pàpiùñhàþ puruùàdhamàþ |
na teùàü naraka-kle÷a-nistàro muni-sattama  // Hbhv_4.367 //
yaiþ ÷iùyaiþ ÷a÷vad àràdhyà guravo hy avamànitàþ |
putra-mitra-kalatràdi-sampadbhyaþ pracyutà hi te  // Hbhv_4.368 //
adhikùipya guruü mohàt paruùaü pravadanti ye |
÷åkaratvaü bhavaty eva teùàü janma-÷ateùv api  // Hbhv_4.369 //
ye guru-drohiõo måóhàþ satataü pàpa-kàriõaþ |
teùàü ca yàvat sukçtaü duùkçtaü syàn na saü÷ayaþ  // Hbhv_4.370 //
ataþ pràg gurum abhyarcya kçùõa-bhàvena buddhimàn |
try-avaràn asamàn kuryàt praõàmàn daõóa-pàtavat  // Hbhv_4.371 //

ata eva kaurme ÷rã-vyàsa-gãtàyàm-
vyatyasta pàõinà kàryam upasaïgrahaõaü guroþ |
savyena savyaþ spraùñavyo dakùiõena tu dakùiõaþ  // Hbhv_4.372 //
|iti|

atha ÷rã-guru-pàdànàü pràpyànuj¤àü ca sàdhakaþ |
pràk saüskçtaü harer gehaü pravekùyan pàduke tyajet  // Hbhv_4.373 //

tathà càpastamba-
agny-àgàre gavàü goùñhe deva-bràhmaõa-sannidhau |
jape bhojana-kàle ca pàduke parivarjayet  // Hbhv_4.374 //
|iti|

tataþ ÷rã-bhagavat-påjà-mandirasyàïganaü gataþ |
prakùàlya hastau pàdau ca dvi-ràcamanam àcaret  // Hbhv_4.375 //

tathà ca màrkaõóeye-
devàrcanàdi-kàryàõi tathà gurv-abhivàdanam |
kurvãta samyag àcamya tadvad eva bhuji-kriyàm  // Hbhv_4.376 //
|iti|

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
÷rã-vaiùõavàlaïkàro nàma
caturtho vilàsaþ

*************************************************************************

5. Adhisthanika-Vilasa


pa¤cama-vilàsaþ
àdhiùñhànikaþ

÷rã-caitanya-prabhuü vande bàlo 'pi yad-anugrahàt |
taren nànà-mata-gràha-vyàptaü påjà-kramàrõavam  // Hbhv_5.1 //

sanàtanaþ: ÷rã-caitanyàya namaþ | bàlo 'j¤aþ | pakùe ÷i÷uþ | nànà-vidha-matàny eva gràhas tair vyàptam | påjàyàþ kramo vidhiþ | vidhy-anukramo và sa evàrõavas tam  ** HbhvC_5.1 **




÷rãmad-gopàla-devasyàùñàda÷àkùara-yantrataþ |
likhyate'rcà-vidhir gåóhaþ krama-dãpikayekùitaþ  // Hbhv_5.2 //
sanàtanaþ: aùñàda÷àkùara-mantreõa yo 'rcà-vidhiþ påjà-prakàraþ sa likhyate | yadyapi da÷àkùaràdinàpi påjà-vidhau bhedo nàsti, tathàpi nyàsàdi-bhedàpekùayà, tathà likhitam | gåóho 'pi krama-dãpikayà ÷rã-ke÷avàcàrya-viracitayà ãkùitaþ dar÷itaþ san | ataþ krama-dãpikoktànusàreõa lekhya iti bhàvaþ  ** HbhvC_5.2 **




àgamoktena màrgeõa bhagavàn bràhmaõair api |
sadaiva påjyo 'to lekhyaþ pràya àgamiko vidhiþ  // Hbhv_5.3 //

tathà ca viùõu-yàmale-
kçte ÷ruty-ukta-màrgaþ syàt tretàyàü smçti-bhàvitaþ |
dvàpare tu puràõoktaþ kalàv àgama-sambhavaþ  // Hbhv_5.4 //
a÷uddhàþ ÷ådràkalpà hi bràhmaõàþ kali-sambhavàþ |
teùàm àgama-màrgeõa ÷uddhir na ÷rauta-vartmanà  // Hbhv_5.5 //

sanàtanaþ: teùàm àgama-màrgeõa ÷rauta-vartmanety anena tair api àgamika-vidhinaiva påjà kàryeti bhàvaþ | tathà caikàda÷a-skandhe [BhP 11.5.61] nànà-tantra-vidhànena kalàv api tathà ÷çõu iti | tatra ÷rãdhara-svàmi-pàdàþ-nànà-tantra-vidhàneneti kalau tantra-màrgasya pràdhànyaü dar÷ayati iti  ** HbhvC_5.3-5 **




atha dvàra-påjà

÷rã-kçùõa-dvàra-devebhyo dattvà pàdyàdikaü tataþ |
gandha-puùpair arcayet tàn yathà-sthànaü yathà-kramam  // Hbhv_5.6 //

sanàtanaþ: tàn ÷rã-kçùõa-dvàra-devàn, praõavàdi-caturthy-antaü deva-nàma namo 'ntakam ity agre lekhyatvàd atraivaü prayogaþ-÷rã-kçùõa-dvàra-devatàbhyo namaþ | anena mantreõa pàdyàrdhyàdikaü dattvà gandhàdibhiþ punar vi÷eùeõa påjayed ity arthaþ | evam agre'pi sa-parivàrebhyaþ ÷rã-kçùõa-pàrùadebhyo namaþ ity àdi prayogo draùñavyaþ  ** HbhvC_5.6 **




dvàràgre sa-parãvàràn bhå-pãñhe kçùõa-pàrùadàn |
tad-agre garuóaü dvàrasyordhve dvàra-÷riyaü yajet  // Hbhv_5.7 //
pràg-dvàrobhaya-pàr÷ve tu yajec caõóa-pracaõóakau |
dvàre ca dakùiõe dhàtç-vidhàtàrau ca pa÷cime  // Hbhv_5.8 //
jayaü ca vijayaü caiva balaü prabalam uttare |
dvandva-÷astv evam abhyarcya dehalyàü vàstu-puruùam  // Hbhv_5.9 //

sanàtanaþ: evaü sàmànyena sarveùàm eva påjà-vidhir likhitaþ | idànãü yathà-sthànaü yathà-kramam iti yal likhitaü, tad eva vivicya likhati-dvàràgra iti dvàràbhyàm | tatràpy àdau dvàrasyàgre yat bhå-råpaü pãñhaü, tatra samasta-parivàrànvitàn ÷rã-kçùõa-pàrùadàn yajet påjayet | anantaraü tasya dvàrasyàgre garuóaü | yadyapi dvàra-÷riyo 'rcanaü prabalàrcanànantaram eva krama-dãpikàyàm uktam, tathàpi iùñveti kñvà-pratyayena caõóàdi-påjàtaþ pårva-kàla eveti bodhitam | tathaivaa sad-àcàràt | kiü ca, dvandva ity agre likhanàt, caõóa-pracaõóàbhyàü namaþ ity evaü yugmatvena prayogo j¤eyaþ  ** HbhvC_5.7-9 **




dvàràntaþ-pàr÷vayor gaïgàü yamunàü ca tato 'rcayet |
tat-pàr÷vayoþ ÷aïkha-nidhiü tathà padma-nidhiü yajet  // Hbhv_5.10 //

sanàtanaþ: dvàrasyàntaþ abhyantare tat-pàr÷va-dvaye tayor gaïgà-yamunayoþ pàr÷va-dvaye  ** HbhvC_5.10 **



gaõe÷aü mandirasyàgni-koõe durgàü ca nairçte |
vàõãü vàyavya ai÷àne kùetrapàlaü tathàrcayet  // Hbhv_5.11 //

sanàtanaþ: àgneye koõe gaõe÷am arcayet | tathà coktaü krama-dãpikàyàm [7.103-106]-
parivàràràþ kçtàþ sarve punaþ ÷rã-viùõu-pàrùadàþ |
dvàràgràbali-pãñhe'rcyàþ pakùãndra÷ ca tad-agrataþ ||
caõóa-pracaõóau pràg dhàtç-vidhàtàrau ca dakùiõe |
jayaþ sa-vijayaþ pa÷càd balaþ prabala uttare ||
årdhve dvàra-÷riyaü ceùñvà dvàry etàn yugma÷o 'rcayet |
påjyo vàstu-pumàüs tatra tatra dvàþ-pãtha-madhyataþ ||
dvàràntaþ-pàr÷vayor arcyà gaïgà ca yamunà nadã |
koõeùu vighnaü durgàü ca vàõãü kùetre samarcayet ||
| iti |



dvàþ-÷àkhàm à÷rayan vàmàü saïkocyàïgàni dehalãm |
aspçùñvà pravi÷ed ve÷ma nyasyan pràg dakùiõaü padam  // Hbhv_5.12 //

sanàtanaþ: vàmàü sva-vàma-bhàga-vartinãü dvàra-÷àkhàü à÷rayan ãùat spçùad nijàïgàni saükocya dehalãm aspçùñvà na laïghayitvety arthaþ | dakùiõaü padaü pràk àdau nyasyan | dakùiõa-pàda-nyàsa-krameõety arthaþ | ve÷ma ÷rã-bhagavan-mandiraü harer gehaü pravekùyann iti pårva-likhanàt | pravi÷et tan-madhyaü ÷anaiþ påjako gacchet  ** HbhvC_5.12 **



tathà ca sàradà-tilake-
kiücit  spç÷an vàma-÷àkhàü dehalãü laïghayan guruþ  |
aïgaü saïkocayann antaþ pravi÷ed dakùiõàïghriõà  // Hbhv_5.13 //

sanàtanaþ: gurur iti dãkùà-vidhànoktaþ  ** HbhvC_5.13 **



atha gçha-prave÷a-màhàtmyam

tan-màhàtmyaü ca hari-bhakti-sudhodaye-
pravi÷ann àlayaü viùõor arcanàrthaü subhaktimàn |
na bhåyaþ pravi÷an màtuþ kukùi-kàrà-gçhaü sudhãþ  // Hbhv_5.14 //

atha gçhàntaþ-påjà

nairçte vàstu-puruùaü brahmàõam api påjayet |
àsanastho yajet tàüs tàn anyatra bhagavad-gçhàt  // Hbhv_5.15 //

tat-påjàmantra÷ coktaþ-
praõavàdi-caturthy-antaü deva-nàma namo 'ntakam |
påjà-mantram idaü proktaü sarvatràrcana-karmaõi  // Hbhv_5.16 //
| iti |

atha kçùõàgratas tiùñhan kçtvà dig-bandhanaü kùipet |
puùpàkùatàn samastàsu dikùu tatrokta-mantrataþ  // Hbhv_5.17 //
atha påjàrthàsanam

tata÷ càsana-mantreõàbhimantryàbhyarcya càsanam |
tasminn upavi÷et padmàsanena svastikena và  // Hbhv_5.18 //
tatra kçùõàrcakaþ pràyo divase pràï-mukho bhavet |
udaïmukho rajanyàü tu sthira-mårti÷ ca sammukhaþ  // Hbhv_5.19 //

tatra ca ekàda÷a-skandhe [BhP 11.27.19]-
       àsãnaþ pràg udag-vàrcet sthiràyàntv atha sammukhaþ  // Hbhv_5.20 //

athàsana-mantraþ

àsana-mantrasya meru-pçùñha çùiþ sutalaü chandaþ |
kårmo devatà àsanàbhimantreõa viniyogaþ  // Hbhv_5.21 //
pçthvi tvayà dhçtà lokà devi tvaü viùõunà dhçtà |
tvaü ca dhàraya màü nityaü pavitraü kuru càsanam  // Hbhv_5.22 //

athàsana-vidhiþ

nàrada-pa¤caràtre-
vaü÷à÷ma-dàru-dharaõã-tçõa-pallava-nirmitam | varjayed àsanaü vidvàn dàridrya-vyàdhi-duþkhadam |
kçùõàjinaü kambalaü và nànyad àsanam iùyate  // Hbhv_5.23 //

anyatra ca-
kçùõàjinaü vyàghra-carma kauùeyaü vetra-nirmitam |
vastràjinaü kambalaü và kalpayed àsanaü mçdu  // Hbhv_5.24 //

atha vi÷eùata àsana-doùa-vidhiþ

nàrada-pa¤caràtre-
vaü÷àd àhur daridratvaü pàùàõe vyàdhi-sambhavam |
dharaõyàü duþkha-sambhåtiü daurbhàgyaü dàravàsane  // Hbhv_5.25 //
tçõàsane ya÷o-hàniü pallave citta-vibhramam |
darbhàsane vyàdhi-nà÷aü kambalaü duþkha-mocanam  // Hbhv_5.26 //

kiü ca, ÷rã-bhagavad-gãtàsu [ïãtà 6.11]-
÷ucau de÷e pratiùñhàpya sthiram àsanam àtmanaþ |
nàtyucchritaü nàtinãcaü cailàjina-ku÷ottaram  // Hbhv_5.27 //
| iti |

yathokatam upavi÷yàtha sampradàyànusàrataþ |
÷aïkhàdi-påjà-sambhàràn nyaset tat-tat-padeùu tàn  // Hbhv_5.28 //

atha pàtràsàdanam

svasya vàmàgrataþ ÷aïkhaü sàdhàraü sthàpayed budhaþ |
tatraivàrdhyàdi-pàtràõi nyasyec ca dvàri bhàga÷aþ  // Hbhv_5.29 //
tulasã-gandha-puùpàdi-bhàjanàni ca dakùiõe |
vàme ca sthàpayet pàr÷ve kalasaü pårõam ambhasà  // Hbhv_5.30 //
dakùiõe ghçta-dãpaü ca taila-dãpaü ca vàmataþ |
sambhàrànaparàn nyaset sva-dçùñi-viùaye pade |
kara-prakùàlanàrthaü ca pàtram ekaü sva-pçùñhataþ  // Hbhv_5.31 //
atha pàtràõi tan-màhàtmyaü ca

devã-puràõe-
       nànà-vicitra-råpàõi puõóarãkàkçtãni ca |
÷aïkha-nãlotpalàbhàni pàtràõi parikalpayet  // Hbhv_5.32 //
ratnàdi-racitàny eva kà¤cã-måla-yutàni ca |
yathà-÷obhaü yathà-làbhaü tathà pàtràõi kàrayet  // Hbhv_5.33 //

kiü ca-
haüsa-pàtreõa sarvàõi cepsitàni labhen mune |
arghyaü dattvà tathà raupyeõàyu-ràjyaü ÷ubhaü bhavet |
tàmra-pàtreõa saubhàgyaü dharmaü mçõ-maya-sambhavam  // Hbhv_5.34 //

vàràhe-
sauvarõaü ràjataü kàüsyaü yena dãyate bhàjanam |
tàn sarvàn samparityajya tàmraü tu mama rocate  // Hbhv_5.35 //
pavitràõàü pavitraü yo maïgalànàü ca maïgalam |
vi÷uddhànàü ÷uciü caiva tàmraü saüsàra-mokùaõam  // Hbhv_5.36 //
dãkùitànàü vi÷uddhànàü mama karma-paràyaõaþ |
sadà tàmreõa kartavyam evaü bhåmi mama priyam  // Hbhv_5.37 //
| iti |


kecic ca tàmra-pàtreùu gavyàder yoga-doùataþ |
tàmràtiriktam icchanti madhuparkasya bhàjanam  // Hbhv_5.38 //
tathaiva ÷aïkham evàrdhya-pàtram icchanti kecana |
÷aïkhe kçtvà tu pànãyaü sa-puùpaü salilàkùatam |
arghyaü dadàti devasyety evaü skànde'bhidhànataþ  // Hbhv_5.39 //

atha maïgala-ghaña-sthàpanam

maïgalàrthaü ca kalasaü sajalaü karakànvitam |
phalàdi-sahitaü divyaü nyased bhagavato 'grataþ  // Hbhv_5.40 //

tathà ca skànde-
kumbhaü sa-karakaü divyaü phala-karpåra-saüyutam |
nyased arcana-kàle tu kçùõasyàtãva vallabham  // Hbhv_5.41 //
| iti |


kiü ca-
sanãraü ca sa-karpåraü kumbhaü kçùõàya yo nyaset |
kalpaü tasya na pàpekùàü kurvanti prapitàmahàþ  // Hbhv_5.42 //

athàrghyàdi-pàtràõi

prakùiped arghya-pàtre tu gandha-puùpàkùatàn yavàn |
ku÷àgra-tila-dårvà÷ ca siddhàrthàn api sàdhakaþ |
kecic càtra jalàdãni dravyàõy aùñau vadanti hi  // Hbhv_5.43 //

yata uktaü bhaviùye-
àpaþ kùãraü ku÷àgràõi dadhy-akùata-tilas tathà |
yavàþ siddhàrthakà÷ caivam arghyo 'ùñàïgaþ prakãrtitaþ  // Hbhv_5.44 //
pàdya-pàtre ca kamalaü dårvà ÷yàmàkam eva ca |
nikùiped viùõu-patrãü cety evaü dravya-catuùñayam  // Hbhv_5.45 //
tathaivàcamanãyàrthaü pàtre dravya-trayaü budhaþ |
jàtã-phalaü lavaïgaü ca kakkolam api nikùipet  // Hbhv_5.46 //
madhuparkãya-pàtre ca gavyaü dadhi payo ghçtam |
madhu-khaõóam apãty evaü nikùiped dravya-pa¤cakam  // Hbhv_5.47 //
kecit trãõy eva pàtre'smin dravyàõãcchanti sàdhavaþ  // Hbhv_5.48 //

yata uktaü ÷rã-viùõu-dharme-
ghçtaü dadhi tathà kùaudraü madhuparko vidhãyate  // Hbhv_5.49 //

àdi-vàràhe ca-
dadhi-sarpir madhu-samaü pàtre auóumbare mama |
madhunas tu alàbhe tu guóena saha mi÷rayet  // Hbhv_5.50 //
ghçtasyàlàbhe su÷roõi làjai÷ ca saha mi÷rayet |
tathà dadhno 'py alàbhe tu kùãreõa saha mi÷rayet  // Hbhv_5.51 //
teùàm abhàve puùpàdi tat-tad-bhàvanayà kùipet |
nàradas tv àha vimalenodakenaiva påryate  // Hbhv_5.52 //
målena pàtreõaikena maùñakçtvo 'bhimantrayet |
kuryàc ca teùàü pàtràõàü rakùaõaü cakra-mudrayà  // Hbhv_5.53 //
påjàm àrabhamàõo hi yathoktàsanam àsthitaþ |
pañhen maïgala-÷àntiü tàü yàrcane sammatà satàm  // Hbhv_5.54 //
atha maïgala-÷àntiþ

oü bhadraü karõebhiþ ÷çõuyàma devà
bhadraü pa÷yemàkùabhir yajatrà |
sthirair aïgais tuùñuvàüsas tanubhir
vya÷ema deva-hitaü yad àyuþ  // Hbhv_5.55 //

svasti na indro vçddha÷ravàþ | svasti naþ påùà vi÷vadevàþ |
svasti nas tàrkùo 'riùñanemiþ | svasti no bçhaspatir dadhàtu  // Hbhv_5.56 //
| iti |


pañhan, oü ÷àntiþ ÷rã-kçùõa-pàda-padmàràdhaneùu ÷àntir bhavatu ||
| iti |


atha vighna-nivàraõam

apasarpantu te bhåtà ye bhåtà bhuvi saüsthitàþ |
ye bhåtà vighna-kartàras te na÷yantu ÷ivàj¤ayà  // Hbhv_5.57 //
ity udãryàstra-mantreõa vàma-pàdasya pàrùõinà |
ghàtais tribhir budho vighnàn bhaumàn sarvàn nivàrayet  // Hbhv_5.58 //
àntarãkùàü÷ ca tenaivordhvordhva-tàla-trayeõa hi |
nirasyotsàrayed divyàn màntriko divya-dçùñitaþ  // Hbhv_5.59 //

÷rã-gurv-àdi-natiþ

tataþ kçtà¤jalir vàme ÷rã-guruü paramaü gurum |
parameùñhi-guruü ceti named guru-paramparàm  // Hbhv_5.60 //
gaõe÷aü dakùiõe bhàge durgàm agre'tha pçùñhataþ |
kùetrapàlaü named bhaktyà madhye càtmeùña-daivatam  // Hbhv_5.61 //
tata÷ càstreõa saü÷odhya karau kurvãta tena hi |
tàla-trayaü di÷àü bandham agni-pràkàram eva ca  // Hbhv_5.62 //
atha bhåta-÷uddhiþ

÷arãràkàra-bhåtànàü bhåtànàü yad vi÷odhanam |
avyaya-brahma-samparkàd bhåta-÷uddhir iyaü matà  // Hbhv_5.63 //
bhåta-÷uddhiü vinà kartur japa-homàdikàþ kriyàþ |
bhavanti niùphalàþ sarvà yathà-vidhy apy aniùñhitàþ  // Hbhv_5.64 //
tat-prakàra÷ ca

kara-kacchapikàü kçtvàtmànaü buddhyà hçd-abjataþ |
÷iraþ-sahasra-patràbje paramàtmani yojayet |
pçthivyàdãni tattvàni tasmin lãnàni bhàvayet  // Hbhv_5.65 //
vàma-hastaü tathottànam adho dakùiõa-bandhitam |
kara-kacchapikà mudrà bhåta-÷uddhau prakãrtità  // Hbhv_5.66 //
dehaü saü÷oùya dagdhvedam àplàvyàmçta-varùataþ |
utpàdya draóhayitvàsu-pratiùñhàü vidhinàcaret  // Hbhv_5.67 //
àtmànam evaü saü÷odhya nãtvà kçùõàrcanàrhatàm |
vàtsalyàd dhçd-gataü kçùõaü yaùñuü hçt punar ànayet  // Hbhv_5.68 //

tathà ca trailokya-saümohana-tantre-
nàbhistha-vàyunà dehaü sa-pàpaü ÷odhayed budhaþ |
vahninà hçdaya-sthena dahet tac ca kalevaram  // Hbhv_5.69 //
sahasràre mahàpadme lalàña-sthe sthitaü vidhum |
sampårõa-maõóalaü ÷uddhaü cintayed amçtàtmakam  // Hbhv_5.70 //
tasmàd galita-dhàràbhiþ plàvayed bhasmasàd budhaþ |
àbhir varõamayãbhi÷ ca pa¤ca-bhåtàtmakaü vapuþ |
pårvavad bhàvayed devãm  // Hbhv_5.71 //
| ity àdi |

kiü càgre-
tatas tasmàt samàkçùya praõavena tu mantravit |
tat tejo hçdaye nyasya cintayed viùõum avyayam  // Hbhv_5.72 //
kiü và cintana-màtreõa bhåta-÷uddhiü vidhàya tàm |
pràõàyàmàü÷ tataþ kuryàt sampradàyànusarataþ  // Hbhv_5.73 //
atha pràõàyàmaþ

recaþ ùoóa÷a-màtràbhiþ påro dvàtriü÷atà bhavet |
catuþùaùñhyà bhavet kumbha evaü syàt pràõa-saüyamaþ  // Hbhv_5.74 //
virecya pavanaü pårvaü saükocya guda-maõóalam |
pårayitvà vidhànena sva-÷aktyà kumbhake sthitaþ  // Hbhv_5.75 //
tatra praõavam abhyasyan bãjaü và mantram årdhvagam |
çùy-àdi-smaraõaü kçtvà kuryàd dhyànam atandritaþ  // Hbhv_5.76 //

tad dhyànaü coktam-
       viùõuü bhàsvat-kirãñàïgada-valaya-kalà-kalpa-hàrodaràïghri-
÷roõãbhåùaü savakùo-maõi-makara-mahà-kuõóalàmçùña-gaõóam |
hastodyac-chaïkha-cakràmbuja-gadam amalaü pãta-kau÷eya-vàsaü
vidyotad-bhàsam udyad-dina-kara-sadç÷aü padma-saüsthaü namàmi  // Hbhv_5.77 //

kvacic ca-
rudras tu recake brahmà pårake dhyeya-devatà |
÷rã-viùõuþ kumbhake j¤eyo dhyàna-sthànaü guror mukhàt  // Hbhv_5.78 //

tathà hi-
nàbhi-sthàne pårakeõa cintayet kamalàsanam |
brahmàõaü rakta-gauràïgaü caturvaktraü pitàmaham  // Hbhv_5.79 //
nãlotpala-dala-÷yàmaü hçdi madhye pratiùñhitam |
caturbhujaü mahàtmànaü kumbhakena tu cintayet  // Hbhv_5.80 //
recekanai÷varaü dhyànaü lalàñe sarva-pàpaham |
÷uddha-sphañika-saïkà÷aü kuryàd vai nirmalaü budhaþ  // Hbhv_5.81 //
| iti |


ekàntibhi÷ ca bhagavàn sarva-deva-mayaþ prabhuþ |
kçùõaþ priya-janopeta÷ cintanãyo hi sarvataþ  // Hbhv_5.82 //

atha pràõàyàma-màhàtmyam

pàdme [3.31.79-83] devahåti-vikuõóala-saüvàde-
yama-lokaü na pa÷yanti pràõàyàma-paràyaõàþ |
api duùkçta-karmàõas tair eva hata-kilbiùàþ  // Hbhv_5.83 //
divase divase vai÷ya pràõàyàmàs tu ùoóa÷a |
api brahma-haõaü sàkùàt punanty ahar-ahaþ kçtàþ  // Hbhv_5.84 //
tapàüsi yàni tapyante vratàni niyamà÷ ca ye |
go-sahasra-pradànaü ca pràõàyàmas tu tat-samaþ  // Hbhv_5.85 //
ambu-binduü yaþ ku÷àgreõa màse màse naraþ pibet |
saüvatsara-÷ataü sàgraü pràõàyàmas tu tat-samaþ  // Hbhv_5.86 //
pàtakaü tu mahad yac ca tathà kùudropapàtakam |
pràõàyàmaiþ kùaõàt sarvaü bhasmasàt kurute naraþ  // Hbhv_5.87 //
| iti |


nyàsàn vinà japaü pràhur àsuraü viphalaü budhàþ |
ato yathà-sampradàyaü nyàsàn kuryàd yathà-vidhi  // Hbhv_5.88 //

tatràdau màtçkà-nyàsaþ

çùi-cchando-devatàdi smçtvàdau màtçkà-manoþ |
÷iro-vaktra-hçd-àdau ca nyasya tad-dhyànam àcaret  // Hbhv_5.89 //

tac coktam-
pa¤cà÷al-lipibhir vibhakta-mukha-doþ-pan-madhya-vakùaþ-sthalãü
bhàvan-mauli-nibaddha-candra-÷akalàm àpãna-tuïga-stanãm |
mudràm akùa-guõaü sudhàóhya-kalasaü vidyàü ca hastàmbujair
bibhràõàü vi÷ada-prabhàü tri-nayanàü vàg-devatàm à÷raye  // Hbhv_5.90 //

akàràdãn kùa-kàràntàn varõànàdau tu kevalàn |
lalàñàdiùu càïgeùu nyased vidvàn yathà-kramam  // Hbhv_5.91 //
       
tac ca vivicyoktam-
lalàña-mukha-bimbàkùi-÷ruti-ghràõeùu gaõóayoþ |
oùñha-dantottamàïgàsye doþ-pat-sandhyagrakeùu ca  // Hbhv_5.92 //
pàr÷vayoþ pçùñhato nàbhau jañhare hçdaye'üsake |
kakudyase ca hçt-pårvaü pàõi-pàda-yuge tataþ |
jañharànanayor nyasen màtçkàrõàn yathà-kramam  // Hbhv_5.93 //
| iti |


sànusvàràn visargàóhyàn sànusvàra-visargakàn |
nyased bhåyo 'pi tàn vidvàn evaü vàra-catuùñayam  // Hbhv_5.94 //
atha màtçkà-nyàsaþ

kaõñha-hçn-nàbhi-guhyeùu pàyu-bhrå-mahdyayos tathà |
sthite ùoóa÷a-patràbje krameõa dvàda÷a-cchade  // Hbhv_5.95 //
da÷a-patre ca ùañ-patre catuùpatre dvipatrake |
nyased ekaika-patrànte sa-bindv-ekaikam akùaram  // Hbhv_5.96 //
atha ke÷avàdi-nyàsaþ

smçtvà çùy-àdikàü varõàn mårtibhiþ ke÷avàdibhiþ |
kãrtyàdibhiþ ÷aktibhi÷ ca nyaset tàn pårvavat kramàt  // Hbhv_5.97 //
nyasec caturthãn atyantà mårtãþ ÷aktã÷ ca yàdibhiþ |
sapta-dhàtån pràõa-jãvau krodham apy àtmane'ntakàn  // Hbhv_5.98 //
tatra dhyànam

udyat-pradyotana-÷ata-ruciü tapta-hemàvadànaü
pàr÷va-dvandve jaladhi-sutayà vi÷va-dhàtryà ca juùñam |
nànà-ratnollasita-vividhàkalpam àpãta-vastraü
viùõuü vande dara-kamala-kaumodakã-cakra-pàõim  // Hbhv_5.99 //
atha ÷rã-mårtayaþ

prathamaü ke÷avo nàràyaõaþ pa÷càc ca màdhavaþ |
govinda÷ ca tathà viùõur madhusådana eva ca  // Hbhv_5.100 //
trivikramo vàmano 'tha ÷rãdhara÷ ca tataþ param |
çùãke÷aþ padmanàbhas tato dàmodaras tathà  // Hbhv_5.101 //
vàsudevaþ saïkarùaõaþ pradyumno 'thàniruddhakaþ |
cakrã gadã tathà ÷àrïgã khaógã ÷aïkhã halã tathà  // Hbhv_5.102 //
muùalã ca tathà ÷ålã pà÷ã caivàïku÷ã tathà |
mukundo nandaja÷ caiva tathà nandã naras tathà  // Hbhv_5.103 //
narakajid dhariþ kçùõaþ satyaþ sàtvata eva ca |
tataþ ÷auris tathà ÷åras tataþ pa÷càj janàrdanaþ  // Hbhv_5.104 //
bhådharo vi÷vamårti÷ ca vaikuõñhaþ puruùottamaþ |
balo balànujo bàlo vçùaghno vçùa eva ca  // Hbhv_5.105 //
haüso varàho vimalo nçsiüha÷ ceti mårtayaþ  // Hbhv_5.106 //
atha ÷aktayaþ

kãrtiþ kàntis tuùñi-puùñã dhçtiþ ÷àntiþ kriyà dayà |
medhà harùà tathà ÷raddhà lajjà lakùmãþ sarasvatã  // Hbhv_5.107 //
prãtã ratir jayà durgà prabhà satyà ca caõóikà |
vàõã vilàsinã caiva vijayà  virajà tathà  // Hbhv_5.108 //
vi÷và ca vinadà caiva sunandà ca smçtis tathà |
çddhiþ samçddhiþ ÷uddhi÷ ca buddhir mårtir natiþ kùamà  // Hbhv_5.109 //
ramomà kledinã klinnà vasudà vasudhà parà |
paràyaõà ca såkùmà ca sandhyà praj¤à prabhà ni÷à  // Hbhv_5.110 //
amoghà vidyutety eka-pa¤cà÷at ÷aktayo matàþ |
dadàty ayaü ke÷avàdi-nyàso 'tràkhila-sampadam  // Hbhv_5.111 //
amutràcyuta-sàråpyaü nayati nyàsa-màtrataþ  // Hbhv_5.112 //

tad uktaü-
dhyàtvaivaü parama-pumàüsam akùarair yo
vinyased dinam anu ke÷avàdi-yuktaiþ |
medhàyuþ-smçti-dhçti-kãrti-kànti-lakùmã-
saubhàgyai÷ ciram upabçühito bhavet saþ  // Hbhv_5.113 //

anyatra ca-
       ke÷avàdir ayaü nyàso nyàsa-màtreõa dehinaþ |
acyutatvaü dadàty eva satyaü satyaüna saü÷ayaþ  // Hbhv_5.114 //
| iti |


ya÷ ca kuryàd imaü nyàsaü lakùmã-bãja-puraþsaram |
bhaktiü muktiü ca bhuktiü ca kçùõaü ca labhate'ciràt  // Hbhv_5.115 //

tathà coktam-
       amum eva ramà-puraþ-saraü
prabhajed yo manujo vidhiü budhaþ |
samupetya ramàü prathãyasãü
punar ante haritàü vrajaty asau  // Hbhv_5.116 //

atha tattva-nyàsaþ

ma-kàràdi-ka-kàrànta-varõair yuktaü sa-bindukaiþ |
namaþ paràyeti pårvam àtmane nama ity anu  // Hbhv_5.117 //
nàma jãvàdi-tattvànàü nyaset tat-tat-pade kramàt |
nyàsenànena loko hi bhavet påjàdhikàravàn  // Hbhv_5.118 //
tatràdau sakale nyasej jãva-pràõau kalevare |
hçdaye maty ahaïkàra-manàüsãti trayaü tataþ  // Hbhv_5.119 //
÷abdaü spar÷aü tato råpaü rasaü gandhaü ca mastake |
mukhe hçdi ca guhye ca pàdayo÷ ca yathà-kramam  // Hbhv_5.120 //
÷rotraü tvacaü dç÷aü jihvàü ghràõaü sva-sva-pade tataþ |
vàk-pàõi-pàyåpasthàni sva-sva-pade tathà  // Hbhv_5.121 //
àkà÷a-vàyu-tejàüsi jalaü pçthvãü ca mårdhani |
vadane hçdaye liïge pàdayo÷ ca yathà-kramam  // Hbhv_5.122 //
hçdi hçt-puõóarãkaü ca dviùañ-dvyaùñada÷àdikam |
kalà-vyàpteti pårvaü ca sårya-candràgni-maõóalam |
varõaiþ saha sarephai÷ ca kramàn nyaset sa-bindukaiþ  // Hbhv_5.123 //
vàsudevaü ùa-kàreõa parameùñhi-yutaü ca ke |
ya-kàreõa mukhe saïkarùaõaü nyaset pumanvitam  // Hbhv_5.124 //
hçdi nyasel la-kàreõa pradyumnaü vi÷va-saüyutam |
aniruddhaü nivçtty-àóhyaü va-kàreõa ca guhyake |
nàràyaõaü ca sarvàóhyaü la-kàreõaiva pàdayoþ  // Hbhv_5.125 //
nçsiühaü kopa-saüyuktaü tad-bãjenàkhilàtmani |
tattva-nyàso 'yam aciràt kçùõa-sànnidhya-kàrakaþ  // Hbhv_5.126 //

tathà coktam-

atattva-vyàptya-råpasya tat-pràpter hetunà punaþ |
tattva-nyàsam iti pràhur nyàsa-tattva-vido budhàþ  // Hbhv_5.127 //
yaþ kuryàt tattva-vinyàsaü sa påto bhavati dhruvam |
tad-àtmanànupravi÷ya bhagavàn iha tiùñhati |
yataþ sa eva tattvàni sarvaü tasmin pratiùñhitam  // Hbhv_5.128 //
atha punaþ pràõàyàüa-vi÷eùaþ

pràõàyàmàüs tataþ kuryàn måla-mantraü japan kramàt |
vàrau dvau caturaþ ùañ ca reca-påraka-kumbhakaþ  // Hbhv_5.129 //
athavà recakàdãüs tàn kuryàd vàràüs tu ùoóa÷a |
dvàtriü÷ac ca catuþùaùñhiü kàma-bãjaü japan kramàt  // Hbhv_5.130 //

 --o)0(o--

tathà ca krama-dãpikàyàm [1.39]-

recayen màrutaü dakùayà dakùiõaþ
pårayed vàmayà madhya-nàóyà punaþ |
dhàrayed ãritaü recakàdi-trayaü syàt
kalàdanta-vidyàkhya-màtràcyukam  // Hbhv_5.131 //

sanàtanaþ: tad eva krama-dãpikoktyà saüvàdayan tatraiva kiücid vi÷eùaü ca dar÷ayati-recayed iti | dakùayà dakùiõa-nàóyà, dakùiõaþ vidvàn janaþ | madhya-nàóyà suùumõayà dhàrayet | evaü recaka-påraka-kumbhakàkhyaü trayaü syàt | recakàdiùu triùu krameõàvadhikàlam àha-kalàþ ùoóa÷a | dantà dvàtriü÷at | vidyà÷ catuþùaùñhis tat-tat-saïkhyaka-màtràtmakam ity arthaþ | màtrà ca-vàmàïguùñhena vàma-kaniùñhàdy-aïgulãnàü pratyekaü parva-traya-samparka-kàlaþ | vàma-hastena vàma-jànu-maõóalasya pràdakùiõyena spar÷a-kàlo và | tatràpy aïguli-niyamo 'py uktaþ-
kaniùñhànàmikàïguùñhair yan nàsà-puña-dhàraõam |
pràõàyàmaþ sa vij¤eyas tarjanã-madhyame vinà ||
| iti |

tatra teùu pràõàyàmeùu purvaü recakàdiùu saïkhyoktà | atra ca pràõàyàmeùv iti bhedaþ  ** HbhvC_5.131 **



tatra kàlaþ saïkhyàdikaü ca

tatraiva [1.36]-
purato japasya parato 'pi
vihitam atha tat-trayaü budhaiþ |
ùoóa÷a ya iha samàcared dine÷aþ
paripåyate sa khalu màsato 'ü haüsaþ  // Hbhv_5.132 //
sanàtanaþ: japasya purata àdau parataþ ante ca iti pràõàyàmeùu kàlaþ | tat trayaü pràõàyàma-trayam iti saïkhyà | yo jano dina÷aþ pratyahaü ùoóa÷a-pràõàyàmàn àcaret, sa màsataþ màsenaikena aühasaþ pàpàt paripåyate ÷uddho bhavatãti sàmànyataþ phalam | paraü ca sarvaü purvaü likhitam eva  ** HbhvC_5.132 **


atha pãñha-nyàsaþ

tato nija-tanåm eva påjà-pãñhaü prakalpayet |
pãñhasyàdhàra-÷aktyàdãn nyaset svàïgeùu tàravat  // Hbhv_5.133 //
àdhàra-÷aktiü prakçtiü kårmànantau ca tatra tu |
pçthivãü kùãra-sindhuü ca ÷vetadvãpaü ca bhàsvaram  // Hbhv_5.134 //
÷rã-ratna-maõóapaü caiva kalpa-vçkùaü tathà hçdi |
nyaset pradakùiõatvena dharma-j¤àne tato 'üsayoþ  // Hbhv_5.135 //
årvor vairàgyam ai÷varyaü tathaivàdharmam ànane |
trike'j¤ànam avairàgyam anai÷varyaü ca pàr÷vayoþ  // Hbhv_5.136 //
hçd-abje'nanta-padmaü ca såryendu-÷ikhinàn tathà |
maõóalàni kramàd varõaiþ praõavàü÷aiþ sa-bindukaiþ  // Hbhv_5.137 //
sattva rajas tama÷ càtmàntaràtmànau ca tatra hi |
paramàtmànam apy àtmàdy-àdya-varõaiþ sa-bindukaiþ  // Hbhv_5.138 //
j¤ànàtmànaü ca bhuvane÷varã-bãjena saüyutam |
tasyàùña-dikùu madhye'pi nava-÷aktã÷ ca dik-kramàt  // Hbhv_5.139 //

tà÷ coktàþ-
vimalotkarùiõã j¤ànà kriyà yogeti ÷aktayaþ |
prahvã satyà tathe÷ànànugrahà navam smçtà  // Hbhv_5.140 //
| iti |


nyaset tad-upariùñhàc ca pãñha-mantraü yathoditam |
çùy-àdikaü smared asyàùñàda÷àrõa-manos tataþ  // Hbhv_5.141 //
j¤eyà÷ caikàntibhiþ kùãra-samudràdi-catuùñayam |
kramàc chrã-mathurà-vçndàvanaü tat-ku¤ja-nãpakàþ  // Hbhv_5.142 //
tato pãñha-nyàsaþ

tathà ca brahma-saühitàyàm àdi-puruùa-rahasya-stotre [5.56]-

sa yatra kùãràbdhiþ sravati surabhãbhya÷ ca sumahàn
nimeùàrdhàkhyo và vrajati na hi yatràpi samayaþ |
bhaje ÷vetadvãpaü tam aham iha golokam iti yaü
vidantas te santaþ kùitiviralacàràþ katipaye  // Hbhv_5.143 //

krama-dãpikàyàü [1.44-45]-
evaü hçdayaü bhagavàn viùõuþ sarvànvita÷ ca bhåtàtmà |
ïe'ntàþ sa-vàsudevàþ sarvàtma-yutaü ca saüyogaü  // Hbhv_5.144 //
yogàvadha÷ ca padmaü pãñhàt ïe-yuto nati÷ cànte |
pãñha-mahà-manur vyaktaþ paryàpto 'yaü saparyàsu  // Hbhv_5.145 //

sanàtanaþ: tàraþ praõavaþ | tato hçdayaü nama iti padam | tata÷ ca bhagavàn iti viùõur iti ca | sarvànvitaþ sarva-÷abda-yukto bhåtàtmà sarva-bhåtàtmeti | ete trayaþ sa-vàsudevà vàsudeva-sahitàþ pratyekaü ïe'ntà÷ caturthy-antàþ | tata÷ ca sarvàtmanà yutaü saüyogaü sarvàtma-saüyogam iti napuüsakatvam àrùam | tata÷ ca yogasyàvadhau ante padmaü yoga-padmam iti | tad-ante ïe-yukta÷ caturthy-antaþ pãñhàtmà | tad-ante ca natiþ namaþ-÷abdaþ | evaü oü namo bhagavate viùõave sarva-bhåtàtmane vàsudevàya sarvàtma-saüyoga-yoga-padma-pãñhàtmane nama iti siddham | tathà ca ÷àradà-tilake-
namo bhagavate bråyàd viùõave ca padaü vadet |
sarva-bhåtàtmane vàsudevàyeti vadet tataþ ||
sarvàtma-saüyoga-padàd yoga-padma-padaü punaþ |
pãñhàtmane hçd-anto 'yaü mantras tàràdir ãritaþ ||
| iti |

sanat-kumàra-kalpe ca-
       oü namaþ padam àbhàùya tathà bhagavate-padam |
       vàsudevàya ity uktvà sarvàtmeti padaü tathà ||
       saüyoga-yogety uktvà ca tathà pãñhàtmane padam |
       vahni-patnã-samàyuktaþ pãñha-mantra itãritaþ ||
| iti |
|144-5||

atha çùy-àdi-smaraõam

oü aùñàda÷àkùara-mantrasya ÷rã-nàrada çùir gàyatrã-cchandaþ, sakala-loka-maïgalo nanda-tanayo devatà, hrãü bãjaü, svàhà ÷aktiþ, kçùõaþ prakçtir, durgàdhiùñhàtrã devatà, abhimatàrthe viniyogaþ  // Hbhv_5.146 //

tathà ca saümohana-tantre ÷ivomà-saüvàde-
çùir nàrada ity ukto gàyatrã-cchanda ucyate |
gopa-ve÷a-dharaþ kçùõo devatà parikãrtitaþ  // Hbhv_5.147 //
bãjaü manmatha-saüj¤aü tu priyà ÷aktir havir bhujaþ |
tvam eva parame÷àni asyàdhiùñhàtç-devatà |
caturvarga-phalàvàptyai viniyogaþ prakãrtitaþ  // Hbhv_5.148 //
athàïga-nyàsaþ

catu÷ caturbhir varõai÷ ca catvàry aïgàni kalpayet |
dvàbhyàm astràkhyam aïgaü ca tasyety aïgàni pa¤ca vai  // Hbhv_5.149 //
nyasyec ca vyàpakatvena tàny aïgàni kara-dvaye |
tàny aïgulãùu pa¤càtha kecid varõàn svaràn api  // Hbhv_5.150 //

te coktàþ-
dràvaõa-kùobhaõàkarùa-va÷ãkçt-sràvaõàs tathà |
÷oùaõo mohanaþ sandãpanas tàpana-màdanau  // Hbhv_5.151 //
| iti |


kiü ca-
namo 'ntaü hçdayaü càïgaiþ ÷iraþ svàhànvitaü ÷ikhàm |
vaùaó-yutaü ca kavacaü huü-yug-astraü ca phaó-yutam  // Hbhv_5.152 //
nyasyanti punar aïguùñhau tarjanyau madhyame tathà |
anàmike kaniùñhe ca kramàd aïgai÷ ca pa¤cabhiþ  // Hbhv_5.153 //
puna÷ ca hçdayàdãni tathàïguùñhàdikàni ca |
nyasyanti yugapat sarvàõy aïgais taiþ pa¤cabhiþ kramàt  // Hbhv_5.154 //
nyasyanti ca ùaó-aïgàni hçdayàdãni tan-manoþ |
hçdayàdiùu caiteùàü pa¤caikaü dikùu ca kramàt  // Hbhv_5.155 //

ùaó-aïgàni coktàni sammohana-tantre sanat-kumàra-kalpe-
varrõenaikena hçdayaü tirbhir eva ÷iro matam |
caturbhi÷ ca ÷ikhà proktà tathaiva kavacaü matam |
netraü tathà caturvarõair astraü dvàbhyàü tathà matam  // Hbhv_5.156 //
| iti |


tata÷ càpàdam àke÷àn nyased dorbhyàm imaü manum |
vàràüs trãn vyàpakatvena nyasec ca praõavaü sakçt  // Hbhv_5.157 //
athàkùara-nyàsaþ

tato 'ùñàda÷a-varõàü÷ ca mantrasyàsya yathà-kramam |
dante lalàñe bhrå-madhye karõayor netrayor dvayoþ  // Hbhv_5.158 //
nàsayor vadane kaõñhe hçdi nàbhau kañi-dvaye |
guhye jànu-dvaye caikaü nyased ekaü ca pàdayoþ  // Hbhv_5.159 //
santo nyasyanti tàràdi-namo 'nantàüs tàn sa-bindukàn |
÷rã-÷akti-kàma-bãjai÷ ca sçùñy-àdi-kramato 'pare  // Hbhv_5.160 //
atha pada-nyàsaþ
tàraü ÷irasi vinyasya pa¤ca mantra-padàni ca |
nyasen netra-dvaye vaktre hçd-guhyàïghriùu ca kramàt  // Hbhv_5.161 //
dehe ca vyàpakatvena nyaset tàny akhile punaþ |
kecit tàni namo 'ntàni nyasyanty àdyàkùaraiþ saha  // Hbhv_5.162 //
svàhàntàni tathà trãõi saümi÷ràõy uttarottaraiþ |
guhyàd galàn mastakàc ca vyàpayya caraõàvadhi  // Hbhv_5.163 //
nyàso 'tra j¤àna-niùñhànàü guhyàdi-viùayas tu yaþ |
sva-sva-varõa-tanoþ kàryas tat-tad-varõeùu vaiùõavaiþ  // Hbhv_5.164 //

atha çùy-àdi-nyàsaþ

çùy-àdãn sapta-bhàgàü÷ ca nyased asya manoþ kramàt |
mårdhàsya-hçtsu kucayoþ punar hçdi punar hçdi  // Hbhv_5.165 //
atha mudrà-pa¤cakam

veõv-àkhyàü vana-màlàkhyàü mudràü sandar÷ayet tataþ |
÷rã-vatsàkhyàü kaustubhàkhyàü blivàkhyàü ca manoramàm  // Hbhv_5.166 //
itthaü naysta-÷arãraþ san kçtvà dig-bandhanaü punaþ |
kara-kacchapikàü kçtvà dhàyec chrã-nanda-nandanam  // Hbhv_5.167 //

atha ÷rã-nandandana-bhagavad-dhyàna-vidhiþ

[Krama-dãpikà 3.1-36]

atha prakaña-saurabhodgalita-màdhvikotphulla-sat-
prasåna-nava-pallava-prakara-namra-÷àkhair drumaiþ |
praphulla-nava-ma¤jarã-lalita-vallarã-veùñitaiþ
smarec chi÷iritaü ÷ivaü sita-matis tu vçndàvanam  // Hbhv_5.168 //

athànantaraü sita-matiþ ÷uddha-manàþ san vçndàvanaü cintayet | kãdç÷aü ? drumaiþ ÷i÷iritaü ÷ãtalã-kçtam | kãdç÷aiþ ? prakañam udbhañaü saurabhaü yasya tac ca | tad udgalita-màdhvãkaü ca pracyuta-madhu | utphullaü ca vikasitaü | sac ca uttamaü yat prasånaü puùpaü nava-pallavaü ca | tayoþ prakaraþ samåhaþ | tena namràþ ÷àkhà yeùàü taiþ | màdhviketi-hrasvatvaü mahà-kavi-nibaddhatvàt soóhavyam | prakaña-saurabhàkulita-matta-bhçïgollasad iti pàñhas tu sugama eva | punaþ kãdç÷aiþ ? praphullàbhir nava-ma¤jarãbhir lalità manoharà yà vallaryaþ agra-÷àkhà latà và, tabhir veùñitaiþ | ÷ivaü maïgala-råpaü, nirbàdhatvàt parama-kalyàõa-karatvàc ca  ** HbhvC_5.168 **

vikàsi-sumanorasàsvàdana-ma¤julaiþ sa¤carac-
chilãmukha-mukhodgatair mukharitàntaraü jhaïkçtaiþ |
kapota-÷uka-÷àrikà-parabhçtàdibhiþ patribhir
viràõitam itas tato bhujaga-÷atru-nçtyàkulam  // Hbhv_5.169 //

kalinda-duhitu÷ calal-lahari-vipruùàü vàhibhir
vinidra-sarasã-ruhodara-raja÷-cayoddhåsaraiþ |
pradãpita-manobhava-vraja-vilàsinã-vàsasàü
vilolana-vihàribhiþ satata-sevitaü màrutaiþ  // Hbhv_5.170 //

pravàla-nava-pallavaü marakata-cchadaü vajra-mauktika-
prakara-korakaü kamala-ràga-nànà-phalam | sthaviùñham akhila-rtubhiþ satata-sevitaü kàmadaü
tad-antar api kalpakàïghripam uda¤citaü cintayet  // Hbhv_5.171 //

suhema-÷ikharàvaler udita-bhànuvad bhàsvaram
adho 'sya kanaka-sthalãm amçta-÷ãkaràsàriõaþ |
pradãpta-maõi-kuññimàü kusuma-reõu-pu¤jojjvalàü
smaret punar atandrito vigata-ùañ-taraïgàü budhaþ  // Hbhv_5.172 //
tad-ratna-kuññima-niviùña-mahiùñha-yoga-
pãñhe'ùña-patram araõaü kamalaü vicintya |
udyad-virocana-sarocir amuùya madhye
sa¤cintayet ssukha-niviùñam atho mukundam  // Hbhv_5.173 //

såtràmaratna-dalità¤jana-megha-pu¤ja-
pratyagra-nãla-jalajanma-samàna-bhàsam |
susnigdha-nãla-ghana-ku¤cita-ke÷a-jàlaü
ràjan-manoj¤a-÷iti-kaõñha-÷ikhaõóa-cåóam  // Hbhv_5.174 //

rolamba-làlita-sura-druma-såna-kalpi-
tottaüsam utkaca-navotpala-karõa-påram |
lolàlaka-sphurita-bhàla-tala-pradãpta-
gorocanà-tilakam uccala-cilli-màlam  // Hbhv_5.175 //

àpårõa-÷àrada-gatàïka-÷a÷àïka-bimba-
kàntànanaü kamala-patra-vi÷àla-netram |
ratna-sphuran-makara-kuõóala-ra÷mi-dãpta-
gaõóa-sthalã-mukuram unnata-càru-nàsam  // Hbhv_5.176 //

sindåra-sundarataràdharam indu-kunda-
mandàra-manda-hasita-dyuti-dãpitàïgam |
vanya-pravàla-kusuma-pracayàvakpta-
graiveyakojjvala-manohara-kambu-kaùñham  // Hbhv_5.177 //

matta-bhramad-bhramara-juùña-vilambamàna-
santànaka-prasava-dàma-pariùkçtàüsam |
hàràvalã-bhagaõa-ràjita-pãvaroro-
vyoma-sthalã-lalita-kaustubha-bhànumantam  // Hbhv_5.178 //

÷rãvatsa-lakùaõa-sulakùitam unnatàüsa-
àjànu-pãna-parivçtta-sujàta-bàhum |
àbandhurodaram udàra-gabhãra-nàbhiü
bhçïgàïganànikara-va¤jula-roma-ràjim  // Hbhv_5.179 //

nànà-maõi-praghañitàïgada-kaïkaõormi-
graiveya-sàra-sana-nåpura-tunda-bandham |
divyàïga-ràga-paripi¤jaritàïga-yaùñi-
màpãta-vastra-parivãta-nitamba-bimbam  // Hbhv_5.180 //

càrårujànu-manuvçtta-manoj¤a-jaïghaü
kàntonnata-prapada-nindita-kårma-kàntim |
màõikya-daràõa-lasan-nakharàjiràja-
dratnàïguli-cchadana-sundara-pàda-padmam  // Hbhv_5.181 //

matsyàïku÷àradara-ketu-yavàbja-vajra-
saülakùitàruõa-karàïghri-talàbhiràmam |
làvaõya-sàra-samudàya-vinirmitàïga-
saundarya-nirjita-manobhava-deha-kàntim  // Hbhv_5.182 //

àsyàravinda-paripårita-veõu-randhra-
lolat-karàïguli-samãrita-divya-ràgaiþ |
÷a÷vad-ddravãkçta-vikçùña-samasta-jantu-
santàna-santatim ananta-sukhàmbu-rà÷im  // Hbhv_5.183 //

gobhir mukhàmbuja-vilãna-vilocanàbhi-
rådhobhara-skhalita-manthara-mandagàbhiþ |
dantàgra-daùña-pari÷iùña-tçõàïkuràbhi-
ràlamb-vàladhi-latàbhivãtam  // Hbhv_5.184 //

saprasravastana-vicåùaõa-pårõa-ni÷ca-
làsyàvañakùarita-phenila-dugdha-mugdhaiþ |
veõu-pravartita-manohara-mandragãta-
dattocca-karõa-yugalair api tarõakai÷ ca  // Hbhv_5.185 //

pratyagra-÷çïga-mçdu-mastaka-samprahàra-
saürambha-valgana-vilola-khuràgra-pàtaiþ |
àmedurair bahula-sàsna-galair udagra-
pucchai÷ ca vatsatara-vatsatarã-nikàyaiþ  // Hbhv_5.186 //

hambà-rava-kùubhita-dig-valayair mahadbhi-
rapy ukùabhiþ pçthu-kakudbhara-bhàra-khinnaiþ |
uttambhita-÷ruti-puñã-parivãta-vaü÷a-
dhvànàmçtoddhata-vikà÷i-vi÷àla-ghoõaiþ  // Hbhv_5.187 //

gopaiþ samàna-guõa-÷ãla-vayo-vilàsa-
ve÷ai÷ ca mårcchita-kala-svana-veõu-vãõaiþ |
mandroccatàra-paña-gàna-parair vilola-
dor-vallarã-lalita-làsya-vidhàna-dakùaiþ  // Hbhv_5.188 //

jaïghànta-pãvara-kañãra-tañã-nibaddha-
vyàlola-kiïkiõi-ghañàrañitair añadbhiþ |
mugdhais tarakùu-nakha-kalpita-kaõñha-bhåùai-
ravyakta-ma¤ju-vacanaiþ pçthukaiþ parãtam  // Hbhv_5.189 //

atha sulalita-gopa-sundarãõàü
pçthu-nivivãùa-nitamba-mantharàõàm |
guru-kuca-bhara-bhaïguràvalagna-
trivali-vijçmbhita-roma-ràji-bhàjàm  // Hbhv_5.190 //

tad-atimadhura-càru-veõu-vàdyà-
mçta-rasa-pallavitàïgajàïghripàõàm |
mukula-visara-ramya-råóha-romo-
dgama-samalaïkçta-gàna-vallarãõàm  // Hbhv_5.191 //

tad-atirucira-manda-hàsa-candrà-
tapa-parijçmbhita-ràga-vàri-rà÷eþ |
taralatara-taraïga-bhaïga-vipruñ-
prakara-sama-÷rama-bindu-santatànàm  // Hbhv_5.192 //

tad-atilalita-manda-cilli-càpa-
cyuta-ni÷itekùaõa-màra-bàõa-vçùñyà |
dalita-sakala-marma-vihvalàïga-
pravisçta-duþsaha-vepathu-vyathànàm  // Hbhv_5.193 //
tad-atisubhaga-kamra-råpa-÷obhà-
mçta-rasa-pàna-vidhàna-làlasàbhyàm |
praõaya-salila-påra-vàhinãnà-
malasa-vilola-vilocanàmbujàbhyàm  // Hbhv_5.194 //

visraüsat-kavarã-kalàpa-vigalat-phulla-prasåna-srava-
n-màdhvã-lampaña-ca¤carãka-ghañayà saüsevitànàü muhuþ |
màronmàda-mada-skhalan-mçdu-giràm àlola-kà¤cy-ucchvasa-
nnãvã-vi÷latha-màna-cãna-hicayàntàvir-nitamba-tviùàm  // Hbhv_5.195 //

skhalita-lalita-pàdàmbhoja-mandàbhidhàna-
kvaõita-maõi-tulàkoñy-àkulà÷àmukhànàm |
calad-adhara-dalànàü kuñ-nala-pakùmalàkùi-
dvaya-sarasiruhàõàm ullasat-kuõóalànàm  // Hbhv_5.196 //

skhalitasya skhalana-yuktasya lalitasya ca pàdàmbhojasya mandàbhighàtena ãùad bhå-bhàgaa-prahàreõa kvaõitaþ kçta-÷abdo maõi-mayo yas tulàkoñir nåpuraü, tenàkulaü ÷abda-vyàptam à÷ànàü di÷àü mukhaü yàbhyas tàsàm | kuómalat mukulàyamànaü pakùmalaü ca utkçùña-pakùma-yuktam akùi-dvaya-sarasi-ruhaü yàsàm  ** HbhvC_5.196 **

dràghiùñha-÷vasana-samãraõàbhitàpa-
pramlànãbhavad-aruõoùñha-pallavànàm |
nànopàyana-vilasat-karàmbujànà-
màlãbhiþ satata-niùevitaü samantàt  // Hbhv_5.197 //

dràghiùñho 'tidãrghaþ ÷vàsana-samãraõaþ ÷vàsa-vàyus tena abhitàpaþ santàpas tena pramlànã-bhavan aruõoùñha-pallavo yàsàm  ** HbhvC_5.197 **

tàsàm àyata-lola-nãla-nayana-vyàkoùa-nãlàmbuja-
sragbhiþ samparipåjitàkhila-tanuü nànà-vinodàspadam |
tan-mugdhànana-païkaja-pravigalan-màdhvã-rasàsvàdinãü
vibhràõaü praõayonmadàkùi-madhu-kçn-màlàü manohàriõãm  // Hbhv_5.198 //

vyàko÷aü vikasitaü, praõayàd unmade udgata-made akùiõã eva madhu-kçn-màlà bhramara-païktiþ | tàü bibhràõam prakañayantam | ÷rã-locanayor itas tato bahudhà nipatanena sarvato dar÷anàn màlety uktam | kãdç÷ãm ? tàsàü yan mugdhaü manoharam ànana-païkajaü | tasmàt pravigalito màdhvã-rasasya makarandasya àsvàdana- ÷ãlàm | ata eva manohàriõãü   ** HbhvC_5.198 **

gopa-gopã-pa÷ånàü bahiþ smared
agrato 'sya gãrvàõa-ghañàm |
vittàrthinãü viri¤ci-trinayana-
÷atamanyu-pårvikàü stotra-paràm  // Hbhv_5.199 //

idànãü krameõa vitta-dharma-mokùa-kàmàkhya-puruùàrthacatuùñayasya tathà sarvataþ ÷reùñhasya pa¤cama-puruùàrtha-råpàyà bhakte÷ ca và¤chàyàþ pradànàü devàdãnàü dhyànam àha-gopeti pa¤cabhiþ | asya kçùõasya agrataþ sammukhe  ** HbhvC_5.199 **

tad-dakùiõato muni-nikaraü
dçóha-dharma-và¤cham ànàya-param |
yogãndràn atha pçùñhe mumukùa-
màõàn samàdhinà sanakàdyàn  // Hbhv_5.200 //

dakùiõe càsya muni-nikaraü smaret | dçóhà dharme và¤chà yasya tam  ** HbhvC_5.200 **

savye sakàntàn atha yakùa-siddha-
gandharva-vidyàdhara-càraõàü÷ ca |
sa-kinnaràn apsarasa÷ ca mukhyàþ
kàmàrthino nartana-gãta-vàdyaiþ  // Hbhv_5.201 //

sa-kàntàn patnã-sahitàn yakùàdãü÷ ca smaret | katham-bhåtàn ? nartanàdyaiþ kàmàrthino nija-nijàbhãùña-pràrthakàn | mukhyàþ ÷reùñhàþ urva÷y-àdyà apsarasa÷ ca smaret  ** HbhvC_5.201 **

÷aïkhendu-kunda-dhavalaü sakalàgama-j¤aü
saudàmanã-tati-piïga-jañà-kalàpam |
tat-pàda-païkaja-gatàm acalàü ca bhaktiü
và¤chantam ujjhitatarànya-samasta-saïgam  // Hbhv_5.202 //

tasya ÷rã-kçùõasya pàda-païka-jagatàü tad-viùayiõãm ity arthaþ | ujjhitataro nitaràü parityakto 'nyasmin bhakti-vyatirikte samaste saïga àsaktir yena tam  ** HbhvC_5.202 **

nànà-vidha-÷ruti-gaõànvita-sapta-ràga-
gràma-trayã-gata-manohara-mårchanàbhiþ |
samprãõayantam uditàbhir amuü mahatyà
sa¤cintayen nabhasi dhàtç-sutaü munãndram  // Hbhv_5.203 //

ata eva amuü ÷rã-kçùõaü mahatyàkhyayà kacchapikayà svakãya-vãõayà prãõayantam | kàbhiþ ? nànà-vidhaþ ùañ-triü÷ad-bhedàtmako yaþ ÷ruti-gaõo nàda-samåhas tenànvità ye sapta ràgàþ niùàdàdi-svarà meghanàda-vasantàdi-ràgà và, teùu và gràma-trayã tatra gràmàõàü trayàõàü samàhàras tasyàü gatàþ pràptà yà manoharà mårchanàs tàbhiþ | kimbhåtàbhiþ ? uditàbhiþ svayam eva pràkañyaü pràptàbhiþ | mahatyoditàbhir iti và sambandhaþ | ata eva munãndraü muni-gaõa-÷reùñhaü dhàtç-sutaü ÷rã-nàradaü nabhasi samyak cintayet  ** HbhvC_5.203 **

÷rã-gautamãya-tantre-
atha dhyànaü pravakùyàmi sarva-pàpa-praõà÷anam |
pãtàmbara-dharaü kçùõaü puõóarãka-nibhekùaõam  // Hbhv_5.204 //
rakta-netràdharaü rakta-pàõa-pàda-nakhaü ÷ubham |
kaustubhodbhàsitoraskaü nànà-ratna-vibhåùitam  // Hbhv_5.205 //
tad-dhàma-vilasan-muktà-baddha-hàropa÷obhitam |
nànà-ratna-prabhodbhàsi-mukuñaü divya-tejasam  // Hbhv_5.206 //
hara-keyåra-kañaka-kuõóalaiþ parimaõóitam |
÷rãvatsa-vakùasaü càru-nåpuràdy-upa÷obhitam  // Hbhv_5.207 //
nànà-ratna-vicitrai÷ ca kañi-såtràïgulãyakaiþ |
barhi-patra-kçtàpãóaü vanya-puùpair alaïkçtam  // Hbhv_5.208 //
kadamba-kusumodbaddha-vana-màlà-vibhåùitam |
sa-candra-tàrakànandi-vimalàmbara-sannibham  // Hbhv_5.209 //
veõuü gçhãtvà hastàbhyàü mukhe saüyojya saüsthitam |
gàyantaü divya-gànai÷ ca goùñha-madhya-gataü harim  // Hbhv_5.210 //
svargàd iva paribhraùña-kanyakà-÷ata-veùñitam |
sarva-lakùaõa-sampannaü saundaryeõàbhi÷obhitam  // Hbhv_5.211 //

÷ubhaü jagan-maïgala-råpaü, tasya kaustubhasya dhàmnà tejasà vilasantãbhir muktàbhir àcchannena saüveùñitena hàreõa upa÷obhitam | muktà-baddheti và pàñhaþ | kañi-såtreõàïgulãyakai÷ càlaïkçtam | sa-candràbhis tàràbhir ànandaü sukha-karaü yad vimalam ambaraü vyoma tat sadç÷am | atra candra-sthàne kaustubhaþ | tàrà-sthàne kadamba-màlà | ambara-sthàne ÷rãmad-vakùaþ-sthalam åhyam | svargàd iva paribhraùñànàü parama-sundarãõàm ity arthaþ | tadç÷ãnàü kanyànàü ÷rã-gopa-kumàrãõàü ÷atena veùñitam | ÷ata-÷abdo 'tràsaïkhyatve  ** HbhvC_5.204-211 **

mohanaü sarva-gopãnàü sarvàsàü ca gavàm api |
lelihyamànaü vatsai÷ ca dhenubhi÷ ca samantataþ  // Hbhv_5.212 //
siddha-gandharva-yakùai÷ ca apsarobhir vihaïgamaiþ |
suràsura-manuùyai÷ ca sthàvaraiþ pannagair api  // Hbhv_5.213 //
mçgair vidyàdharai÷ caiva vãkùyamàõaü suvismitaiþ |
nàradena va÷iùñhena vi÷vàmitreõa dhãmatà  // Hbhv_5.214 //
parà÷areõa vyàsena bhçguõàïgirasà tathà |
dakùeõa ÷aunakàtribhyàü siddhena kapilena ca  // Hbhv_5.215 //
sanakàdyir munãndrai÷ ca brahma-loka-gatair api |
anyair api ca saüyuktaü kçùõaü dhyàyed aharni÷am  // Hbhv_5.216 //

saïkùepeõa ÷rã-sanat-kumàra-kalpe'pi-
avyàn mãlat-kalàya-dyutir ahi-ripu-picchollasat ke÷a-jàlo
gopã-netrotsavàràdhita-lalita-vapur gopa-go-vçnda-vãtaþ |
÷rãmad-vaktràravinda-pratisahit-÷a÷àïkàkçtiþ pãta-vàsà
devo 'sau veõu-nàda-kùapita-jana-dhçtir devakã-nandano naþ  // Hbhv_5.217 //
| iti |


asau anirvacanãya-màhàtmyaþ ÷rã-devakã-nandano devo naþ asmàn avyàt rakùatu | kalàyasya tat-puùpasyeva dyutiþ ÷yàmà kàntir yasya saþ  ** HbhvC_5.217 **
athàntar-yàgaþ

dhyàtvaivaü bhagavantaü taü sampràrthya ca yathà-sukham |
àdau sampåjayet sarvair upacàrai÷ ca mànasaiþ  // Hbhv_5.218 //
lekhyà ye bahir arcayàm upacàrà vibhàga÷aþ |
te sarve'py antar-arcàyàü kalpanãyà yathà-ruci  // Hbhv_5.219 //

atha pràrthanà-vidhiþ

÷rã-nàrada-pa¤caràtre-
svàgataü deva-deve÷a sannidhau bhava ke÷ava |
gçhàõa mànasãü påjàü yathàrtha-paribhàvinàm  // Hbhv_5.220 //
| iti |


athopacàrair bàhyai÷ ca svàtmany eva sthitaü prabhum |
påjayan sthàpayed àdau ÷aïkhaü sat-sampradàyataþ  // Hbhv_5.221 //

atha ÷aïkha-pratiùñhà

svasya vàmàgrato bhåmàv ullikhya try-asra-maõóalam |
tatàstra-kùàlitaü ÷aïkhaü sàdhàraü sthàpayed budhaþ  // Hbhv_5.222 //
÷aïkhe hçdaya-mantreõa gandha-puùpàkùatàn kùipet |
vyutkràntair màtçkàrõais taü ÷iro 'ntaiþ kena pårayet  // Hbhv_5.223 //
sa-bindunà ma-kàreõa tad-àdhàre'gni-maõóalam |
sampåjayed a-kàreõa ÷aïkhe càditya-maõóalam  // Hbhv_5.224 //
u-kàreõa jale soma-maõóalaü ca tathàrcayet |
tãrtha-mantreõa tãrthàny àvàhayec càrka-maõóalam  // Hbhv_5.225 //
kçùõaü càvàhya hçt-padmàd gàlinãü ÷ikhayekùayet |
netra-mantreõa vãkùyàntaþ kavacenàvaguõñhaet  // Hbhv_5.226 //
kuryàn nyàsaü jale måla-mantràïgànàü tato di÷aþ |
baddhvàstreõàmçtãkuçyàd atha tad-dhenu-mudrayà  // Hbhv_5.227 //
tac cakra-mudrayà rakùya salilaü matsya-mudrayà |
àcchàdya saüspç÷an ÷aïkhaü japen målaü tato 'ùña÷aþ  // Hbhv_5.228 //
taj jalaü prokùaõã-pàtre kiücit kùiptvà trir ukùayet |
tac-cheùeõàrcana-dravya-jàtàni sva-tanåm api  // Hbhv_5.229 //
kaniùñhàïguùñhakau saktau karayor itaretaram |
tarjanã-madhyamànàmàþ saühatà bhugna-sajjitàþ |
mudraiùà gàlinã proktà ÷aïkhasyopari càlità  // Hbhv_5.230 //
tato 'pàsyàva÷iùñàntaþ ÷aïkhaü vardhanikàmbunà |
punar àpårya kçùõàgre nyased àcàrataþ satàm  // Hbhv_5.231 //

atha sva-dehe pãñha-påjà

gurån mårdhni gaõe÷aü ca målàdhàre'bhipåjya tam |
pãñha-nyàsànusàreõa pãñhaü càtmani påjayet  // Hbhv_5.232 //

atha devàïgeùu mantràïgàdi-nyàsaþ

tato japan kàma-bãjaü tri-sthàna-sthaü paraü mahaþ |
måla-mantràtmakaü bãjenaikãbhåtaü vicintayet  // Hbhv_5.233 //
tac ca pa¤càïga-nyàsena sàkàraü sveùña-daivatam |
vicintya pa¤càïgàdãni nyasyet tasmin yathàtmani  // Hbhv_5.234 //
kuryur bhagavati pràdurbhåte kçùõe ca vaiùõavàþ |
tat-tan-nyàsàn abhedàya manor bhagavatà saha  // Hbhv_5.235 //
kecin nyasyanti tattvàdãnn avyaktàni yathoditam |
mantràrõaiþ svara-haüsàdyair bhåùaõeùu prabhoþ kramàt  // Hbhv_5.236 //

atha bàhyopacàrair antaþ-påjà

tasmin pãñhe tam àsãnaü bhagavantaü vibhàvayan |
àsanàdyais tu puùpàntair yathà-vidhy arcayed budhaþ  // Hbhv_5.237 //
tato mukhe'rcayed veõuü vanamàlàü ca vakùasi |
dakùastanordhve ÷rãvatsaü savye tatraiva kaustubham  // Hbhv_5.238 //
vaiùõava÷ candanenàmum àlipyopaka-niùñhayà |
pràgvad dãpa-÷ikhàkàra-tilakàni dviùaó likhet  // Hbhv_5.239 //
yathoktaü pa¤cabhiþ puùpà¤jalibhi÷ càbhipåjya tam |
dhåpaü dãpaü ca naivedyaü mukha-vàsàdi càrpayet  // Hbhv_5.240 //
gãtàdibhi÷ ca santoùya kçùõam asmai tato 'khilam |
a÷akto bahir arcàyàm arpayej japam àcaret  // Hbhv_5.241 //
athàntar-yàga-màhàtmyam

vaiùõava-tantre-
a÷vamedha-sahasràõi vàjapeya-÷atàni ca |
ekasya dhyàna-yogasya kalàü nàrhanti ùoóa÷ãm  // Hbhv_5.242 //

bçhan-nàradãye (1.11.12) ÷rã-vàmana-pràdurbhàve-
yan-nàmoccàraõàd eva sarve na÷yanty upadravàþ |
stotrair và arhaõàbhir và kim u dhyànena kathyate  // Hbhv_5.243 //

nàrada-pa¤caràtre ÷rã-bhagavan-nàrada-saüvàde-
ayaü yo mànaso yàgo jarà-vyàdhi-bhayàpahaþ |
sarva-pàpaugha-÷amano bhàvàbhàva-karo dvija |
satatàbhyàsa-yogena deha-bandhàd vimocayet  // Hbhv_5.244 //
ya÷ caivaü parayà bhaktyà sakçt kuryàn mahàmate |
kramoditena vidhinà tasya tuùyàmy ahaü mune  // Hbhv_5.245 //

smaraõa-dhyànayoþ pårvaü màhàtmyaü likhitaü ca yat |
j¤eyaü tad-adhikaü càtràntaryàgàïgatayà tayoþ  // Hbhv_5.246 //
evaü yathà-sampradàyaü ÷aktyà yàvan-manaþ-sukham |
antaþ-påjàü vidhàyàdàv àrabheta bahis tataþ  // Hbhv_5.247 //

tathà coktaü nàradena-
       dhyàtvà ùoóa÷a-saïkhyàtair upacàrai÷ ca mànasaiþ |
       samyag àràdhanaü kçtvà bàhya-påjàü samàcaret  // Hbhv_5.248 //

atha bahiþ-påjà
anuj¤àü dehi bhagavan bahir yoge mama prabho |
÷rã-kçùõam ity anuj¤àpya bahiþ påjàü samàcaret  // Hbhv_5.249 //
tatra tv aneka÷aþ santi påjà-sthànàni tatra ca |
÷rã-mårtayo bahu-vidhàþ ÷àlagràma-÷ilàs tathà  // Hbhv_5.250 //
atha påjà-sthànàni

saümohana-tantre-
÷àlagràme manau yantre sthaõóile pratimàdiùu |
hareþ påjà tu kartavyà kevale bhåtale na tu  // Hbhv_5.251 //

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.11.42-46] ÷rãmad-uddhava-saüvàde-
såryo 'gnir bràhmaõà gàvo vaiùõavaþ khaü maruj jalam |
bhår àtmà sarva-bhåtàni bhadra påjà-padàni me  // Hbhv_5.252 //
sårye tu vidyayà trayyà haviùàgnau yajeta màm |
àtithyena tu vipràgrye goùv aïga yavasàdinà  // Hbhv_5.253 //
vaiùõave bandhu-sat-kçtyà hçdi khe dhyàna-niùñhayà |
vàyau mukhya-dhiyà toye dravyais toya-puraþ-saraiþ  // Hbhv_5.254 //
sthaõóile mantra-hçdayair bhogair àtmànam àtmani |
kùetra-j¤aü sarva-bhåteùu samatvena yajeta màm  // Hbhv_5.255 //
dhiùõyeùv ity eùu mad-råpaü ÷aïkha-cakra-gadàmbujaiþ |
yuktaü catur-bhujaü ÷àntaü dhyàyann arcet samàhitaþ  // Hbhv_5.256 //

atha ÷rã-mårtayaþ

tatraiva [BhP 11.27.12-14]-
÷ailã dàrumayã lauhã lepyà lekhyà ca saikatã |
manomayã maõimayã pratimàùña-vidhà matà  // Hbhv_5.257 //
calàcaleti dvi-vidhà pratiùñhà jãva-mandiram  |
udvàsàvàhane na staþ sthiràyàm uddhavàrcane   // Hbhv_5.258 //
asthiràyàü vikalpaþ syàt sthaõóile tu bhaved dvayam  |
snapanaü tv avilepyàyàm anyatra parimàrjanam   // Hbhv_5.259 //

gopàla-mantroddiùñatvàt tac-chrã-mårtir apekùità |
tathàpi vaiùõava-prãtyai lekhyàþ ÷rã-mårtayo 'khilàþ  // Hbhv_5.260 //

atha ÷rã-mårti-lakùaõàni

÷rã-haya÷ãrùa-pa¤caràtre ÷rã-bhagavat-÷rã-haya÷ãrùa-brahma-saüvàde-
       àdi-mårtir vàsudevaþ saïkarùaõam athàsçjat |
caturmårtiþ paraü proktaü ekaiko bhidyate tridhà |
ke÷avàdi-prabhedena mårti-dvàda÷akaü smçtam  // Hbhv_5.261 //
païkajaü dakùiõe dadyàt pà¤cajanyaü tathopari |
vàmopari gadà yasya cakraü càdho vyavasthitam |
àdi-mårtes tu bhedo 'yaü ke÷aveti parkãrtyate  // Hbhv_5.262 //
adharottara-bhàvena kçtam etat tu yatra vai |
nàràyaõàkhyà sà mårtiþ sthàpità bhukti-muktidà  // Hbhv_5.263 //
savyàdhaþ païkajaü yasya pà¤cajanyaü tathopari |
dakùiõordhve gadà yasya cakraü càdho vyavasthitam |
àdimårtes tu bhedo 'yaü màdhaveti prakãrtyate  // Hbhv_5.264 //
dakùiõàdhaþ-sthitaü cakraü gadà yasyopari sthità |
vàmordhva-saüsthitaü padmaü ÷aïkhaü càdho vyavasthitam |
saïkarùaõasya bhedo 'yaü govindeti prakãrtyate  // Hbhv_5.265 //
dakùiõopari padmaü tu gadà càdho vyavasthità |
saïkarùaõasya bhedo 'yaü viùõur ity abhi÷abdyate  // Hbhv_5.266 //
dakùiõopari ÷aïkhaü ca cakraü càdhaþ pradar÷yate |
vàmopari tathà padmaü gadà càdhaþ pradar÷yate |
madhusådana-nàmàyaü bhedaþ saïkarùaõasya ca  // Hbhv_5.267 //
vàmordhva-saüsthitaü cakram adhaþ ÷aïkhaü pradar÷yate |
brahmàõóagaü vàma-pàdaü dakùiõaü ÷eùa-pçùñhagam  // Hbhv_5.269 //
dakùiõordhvaü sahasràraü pà¤cajanyam adhaþ-sthitam |
sapta-tàla-pramàõena vàmanaü kàrayet sadà  // Hbhv_5.270 //
årdhvaü dakùiõata÷ cakram adhaþ padmaü vyavasthitam |
padmà padma-karà vàme pàr÷ve yasya vyavasthità  // Hbhv_5.271 //
sthito vàpy upaviùño và sànuràgo vilàsavàn |
pradyumnasya hi bhedo 'yaü ÷rãdhareti prakãrtyate  // Hbhv_5.272 //
dakùiõordhvaü mahà-cakraü kaumudã tad-adhaþ-sthità |
vàmordhve nalinaü yasya adhaþ ÷aïkhaü viràjate |
hçùãke÷eti vij¤eyaþ sthàpitaþ sarva-kàmadaþ  // Hbhv_5.273 //
dakùiõordhve puõóarãkaü pà¤cajanyam adhas tathà |
vàmordhve saüsthitaü cakraü kaumudã tad-adhaþ-sthità |
padmanàbheti sà mårtiþ sthàpità mokùa-dàyinã  // Hbhv_5.274 //
dakùiõordhve pà¤cajanyam adhastàt tu ku÷e÷ayam |
savordhve kaumudã caiva heti-ràjam adhaþ-sthitam |
aniruddhasya bhedo 'yaü dàmodara iti smçtaþ  // Hbhv_5.275 //
eteùàü tu striyau kàrye padma-vãõàdhare ÷ubhe  // Hbhv_5.276 //

iti krameõa màrgàdhimàsàdhipàþ ke÷avàdayo dvàda÷a |
atha caturviü÷ati-mårtayaþ

siddhàrtha-saühitàyàm-
vàsudevo gadà-÷aïkha-cakra-padma-dharo mataþ |
padmaü ÷aïkhaü tathà cakraü gadàü vahati ke÷avaþ  // Hbhv_5.277 //
÷aïkhaü padmaü gadàü cakraü dhatte nàràyaõaþ sadà |
gadàü cakraü tathà ÷aïkhaü padmaü vahati màdhavaþ  // Hbhv_5.278 //
cakraü padmaü tathà ÷aïkhaü gadàü ca puruùottamaþ |
padmaü kaumodakãü ÷aïkhaü cakraü dhatte'py adhokùajaþ  // Hbhv_5.279 //
saïkarùaõo gadà-÷aïkha-padma-cakra-dharaþ smçtaþ |
cakraü gadàü padma-÷aïkhau govindo dharate bhujaiþ  // Hbhv_5.280 //
gadàü padmaü tathà ÷aïkhaü cakraü viùõur bibharti yaþ |
cakraü ÷aïkhaü tathà padmaü gadàü ca madhusådanaþ  // Hbhv_5.281 //
gadàü sarojaü cakraü ca ÷aïkhaü dhatte'cyutaþ sadà |
÷aïkhaü kaumodakãü cakram upendraþ  padmam udvahet  // Hbhv_5.282 //
cakra-÷aïkha-gadà-padma-dharaþ pradyumna ucyate |
padmaü kaumodakãü cakraü ÷aïkhaü dhatte trivikramaþ  // Hbhv_5.283 //
÷aïkhaü cakraü gadàü padmaü vàmano vahate sadà |
padmaü cakraü gadàü ÷aïkhaü ÷rãdharo vahate bhujaiþ  // Hbhv_5.284 //
cakraü padmaü gadàü ÷aïkhaü narasiüho bibharti yaþ |
padmaü sudar÷anaü ÷aïkhaü gadàü dhatte janàrdanaþ  // Hbhv_5.285 //
aniruddha÷ cakra-gadà-÷aïkha-padma-lasad-bhujaþ |
hçùãke÷o gadàü cakraü padmaü ÷aïkhaü ca dhàrayet  // Hbhv_5.286 //
padmanàbho vahet ÷aïkhaü padmaü cakraü gadàü tathà |
padmaü cakraü gadàü ÷aïkhaü dhatte dàmodaraþ sadà  // Hbhv_5.287 //
÷aïkhaü cakraü sarojaü ca gadàü vahati yo hariþ |
÷aïkhaü kaumodakãü padmaü cakraü viùõur bibharti yaþ  // Hbhv_5.288 //
età÷ ca mårtayo j¤eyà dakùiõàdhaþ-kara-kramàt  // Hbhv_5.289 //

matsya-puràõe ca-
etad-udde÷ataþ proktaü pratimà-lakùaõaü tathà |
vistareõa na ÷aknoti bçhaspatir api dvijàþ  // Hbhv_5.290 //
| iti |


sevà-niùñhà hareþ ÷rãmad-vaiùõavàþ pà¤caràtrikàþ |
pràkañyàd akhilàïgànàü ÷rã-mårtiü bahu manyate  // Hbhv_5.291 //
sevyà nija-nijair eva mantraiþ sva-sveùña-mårtayaþ |
÷àlagràmàtmake råpe niyamo naiva vidyate  // Hbhv_5.292 //
dvibhujà jalada-÷yàmà tribhaïgã madhuràkçtiþ |
sevyà dhyànànuråpai÷ ca mårtiþ kçùõasya daivataiþ  // Hbhv_5.293 //
anyà÷ ca vividhà ÷rãmad-avatàràdi-mårtayaþ |
pràdurbhàva-vidhàv agre lekhyàs tat-tad-vi÷eùataþ  // Hbhv_5.294 //
nitya-karma-prasaïge'tra mårti-janma-pratiùñhayoþ |
vidhir na likhituü yogyaþ sa tu lekhiùyate'grataþ  // Hbhv_5.295 //
atha ÷àlagràma-÷ilàþ

gautamãya-tantre-
gaõóakyà÷ caiva de÷e ca ÷àlagràma-sthalaü mahat |
pàùàõaü tad-bhavaü yat tat ÷àlagràmam iti smçtam  // Hbhv_5.296 //

skanda-puràõe-
snigdhà kçùõà pàõóarà và pãtà nãlà tathaiva ca |
vakrà rukùà ca raktà ca mahà-sthålà tv alà¤chità  // Hbhv_5.297 //
kapilà dardurà bhagnà bahu-cakraika-cakrikà |
bçhan-mukhã bçhac-cakrà lagna-cakràthavà punaþ |
baddha-cakràthavà kàcid bhagna-cakrà tv adhomukhã  // Hbhv_5.298 //

atha tàsàü varõàdi-bhedena guõa-doùau

tatraiva-
snigdhà siddhi-karã mantre kçùõà kãrtiü dadàti ca |
pàõóarà pàpa-dahanã pãtà putra-phala-pradà  // Hbhv_5.299 //
nãlà sandi÷ate lakùmãü raktà roga-pradàyikà |
rakùà codvegadà nityaü vakrà dàridrya-dàyikà  // Hbhv_5.300 //
sthålà nihati caivàyur niùphalà tu alà¤chità |
kapilà karburà bhagnà bahu-cakraika-cakrikà   // Hbhv_5.301 //
bçhan-mukhã bçhac-cakrà lagna-cakràthavà punaþ  // Hbhv_5.302 //
baddha-cakràthavà yà syàd bhagna-cakrà tv adho-mukhã |
påjayed yaþ pramàdena duþkham eva labheta saþ  // Hbhv_5.303 //

agni-puràõe ca-
tathà vyàla-mukhã bhagnà viùayà baddha-cakrikà |
vikàràvartanàbhi÷ ca nàrasiühã tathaiva ca  // Hbhv_5.304 //
kapilà vibhramàvartà rekhàvartà ca yà ÷ilà |
duþkhadà sà tu vij¤eyà sukhadà na kadàcana  // Hbhv_5.305 //
snigdhà ÷yàmà tathà muktàmàyà và sama-cakrikà |
ghoõi-mårtir anantàkhyà gambhãrà sampuñà tathà  // Hbhv_5.306 //
såkùma-mårtir amårti÷ ca sammukhà siddhi-dàyikà |
dhàtrã-phala-pramàõà yà kareõobhaya-sampuñà |
påjanãyà prayatnena ÷ilà caitàdç÷ã ÷ubhà  // Hbhv_5.307 //
iùñà tu yasya yà mårtiþ sa tàü yatnena påjayet |
påjite phalam àpnoti iha-loke paratra ca  // Hbhv_5.308 //

doùà÷ caite sa-kàmàrcana-viùayàþ

yata uktaü ÷rã-bhagavatà bràhme-
khaõóitaü sphuñitaü bhagnaü pàr÷va-bhinnaü vibheditam |
÷àlagràma-samudbhåtaü ÷ailaü doùàvahaü na hi  // Hbhv_5.309 //

÷rã-rudreõa ca skànde-
khaõóitaü truñitaü bhagnaü ÷àlagràme na doùa-bhàk |
iùñà tu yasya yà mårtiþ sa tàü yatnena påjayet  // Hbhv_5.310 //

tathà-
cakraü và kevalaü tatra padmena saha saüyutam |
kevalà vanamàlà và harir lakùmyà saha sthitaþ  // Hbhv_5.311 //
mukhyàþ snighdàdayas tatràmukhyà raktàdayo matàþ |
mukhyàbhàve tv amukhyà hi påjyà ity ucyate paraiþ  // Hbhv_5.312 //
atha tàsàm eva lakùaõa-vi÷eùeõa saüj¤a-vi÷eùaþ

bràhme ÷rã-bhagavad-brahma-saüvàde-
nivasàmi sadà brahman ÷àlàgràmàkhya-ve÷mani |
tatraiva ratha-cakràïka-bheda-nàmàni me ÷çõu  // Hbhv_5.313 //
dvàra-de÷e same cakre dç÷yate nàntarãyake |
vàsudevaþ sa vij¤eyaþ ÷uklàbha÷ càti÷obhanaþ  // Hbhv_5.314 //
dve cakre eka-lagne tu pårva-bhàgas tu puùkalaþ |
saïkarùaõàkhyo vij¤eyo raktàbhi÷ càti÷obhanaþ  // Hbhv_5.315 //
pradyumnaþ såkùma-cakras tu pãta-dãptis tathaiva ca |
÷uùiraü chidra-bahulaü dãrghàkàraü tu tad bhavet  // Hbhv_5.316 //
aniruddhas tu nãlàbho vartula÷ càti÷obhanaþ |
rekhà-trayaü tu tad dvàri pçùñhaü padmena là¤chitam  // Hbhv_5.317 //
saubhàgyaü ke÷avo dadyàt catuùkoõo bhavet tu yaþ |
÷yàmaü nàràyaõaü vidyàn nàbhi-cakraü tathonnatam  // Hbhv_5.318 //
dãrgha-rekhà-samopetaü dakùiõe ÷uùiraü pçthu |
årdhvaü mukhaü vijànãyàt dvàre ca hari-råpiõam  // Hbhv_5.319 //
kàmadaü mokùadaü caiva arthadaü ca vi÷eùataþ |
parameùñhã lohitabhaþ padma-cakra-samanvitaþ  // Hbhv_5.320 //
bilvàkçtis tathà pçùñhe ÷uùiraü càtipuùkalam |
kçùõa-varõas tathà viùõuþ sthåle cakre su÷obhanaþ |
bramacaryeõa påjyo 'sàv anyathà vighnado bhavet  // Hbhv_5.321 //

kvacic ca-
kapilo narasiüho 'tha pçthu-cakre ca ÷obhane |
brahmacaryàdhikàrã syàn nànyathà påjanaü bhavet  // Hbhv_5.322 //
narasiühas tribinduþ syàt kapilaþ pa¤ca-bindukaþ |
brahmacaryeõa påjyaþ syàd anyathà sarva-vighnadaþ  // Hbhv_5.323 //
sthålaü cakra-dvayaü madhye guóa-làkùà-savarõakam |
dvàropari tathà rekhà padmàkàrà su÷obhanà  // Hbhv_5.324 //
sphuñitaü viùamaü cakraü nàrasiühaü tu kàpilam |
sampåjya muktim àpnoti saügràme vijayã bhavet  // Hbhv_5.325 //

pàdme kàrttika-màhàtmye ca-
       yasya dãrghaü mukhaü pårva-kathitair lakùaõair yutam |
rekhà÷ ca ke÷aràkàrà nàrasiüho mato hi saþ  // Hbhv_5.326 //

bràhme [PadmaP 5.120.61]-
vàràhaü ÷akti-liïge ca cakre ca viùame smçte |
indranãla-nibhaü sthålaü tri-rekhà-là¤chitaü ÷ubham  // Hbhv_5.327 //

pàdme ca tatraiva-
varàhàkçtir àbhugna÷ cakra-rekhàsv alaïkçtaþ |
vàràha iti sa prokto bhukti-mukti-phala-pradaþ  // Hbhv_5.328 //

bràhma eva-
dãrghà kà¤cana-varõà yà bindu-traya-vibhåùità |
matsyàkhyà sà ÷ilà j¤eyà bhukti-mukti-phala-pradà  // Hbhv_5.329 //

kvacic ca-
matsya-råpaü tu deve÷aü dãrghàkàraü tu yad bhavet |
bindu-trayam àyuktaü kàsya-varõaü vi÷obhanam  // Hbhv_5.330 //

bràhma [PadmaP 5.120.63] eva-
kårmas tathonnataþ pçùñhe vartulàvarta-påritaþ |
haritaü varõam àdhatte kaustubhena ca cihnitaþ  // Hbhv_5.331 //

pàdme ca tatraiva-
kårmàkàrà ca cakràïkà ÷ilà kårmaþ prakãrtitaþ  // Hbhv_5.332 //

bràhma [PadmaP 5.120.64] eva-
hayagrãvo 'ïku÷àkàro rekhà cakra-÷amãpagàþ |
bahu-cakra-samàyuktaü pçùñhe nãrada-nãlakam  // Hbhv_5.333 //

kvacic ca-
hayagrãvàïku÷àkàre rekhàþ pa¤ca bhavanti hi |
bahu-bindu-samàkãrõe dç÷yante nãla-råpakàþ  // Hbhv_5.334 //

pàdme ca tatraiva-
hàyagrãvà yathà lambà rekhàïkà yà ÷ilà bhavet |
tathàsau syàd dhayagrãvaþ påjito j¤ànado bhavet  // Hbhv_5.335 //

kiü ca-
       a÷vàkçti mukhaü yasya sàkùamàlaü ÷iras tathà |
padmàkçtir bhaved vàpi haya÷ãrùas tv asau mataþ  // Hbhv_5.336 //

bràhme [PadmaP 5.120.65-67] eva-
vaikuõñham maõi-varõàbhaü cakram ekaü tathà dhvajam |
dvàropari tathà rekhà padmàkàrà su÷obhanà  // Hbhv_5.337 //
÷rãdharas tu tathà deva÷ cihnito vanamàlayà |
kadamba-kusumàkàro rekhà-pa¤caka-bhåùitaþ  // Hbhv_5.338 //
vartula÷ càtihrasva÷ ca vàmanaþ parikãrtitaþ |
atasã-kusuma-prakhyo bindunà pari÷obhitaþ  // Hbhv_5.339 //

anyatra ca-
vàmanàkhyo bhaved devo hrasvo yaþ syàn mahà-dyutiþ |
årdhva-cakras tv adha÷ cakraþ so 'bhãùñàrtha-prado 'rcitaþ  // Hbhv_5.340 //

bràhme [PadmaP 5.120.68] eva-
sudar÷anas tathà devaþ ÷yàma-varõo mahà-dyutiþ |
vàma-pàr÷ve gadà-cakre rekhe caiva tu dakùiõe  // Hbhv_5.341 //

pàdme kàrttika-màhàtmye-
cakràkàreõa païktiþ sà yatra rekhà-mayã bhavet |
sa sudar÷ana ity evaü khyàtaþ påjà-phala-pradaþ  // Hbhv_5.342 //

bràhme [PadmaP 5.120.69]-
dàmodaras tathà sthålo madhye cakraü pratiùñhitam |
dårvàbhaü dvàra-saïkãrõaü pãtà rekhà tathaiva ca  // Hbhv_5.343 //

pàdme ca tatraiva-
upary-adha÷ ca cakre dve nàtidãrghaü mukhe bilam |
cakre ca rekhà lambaikà sa ca dàmodaraþ smçtaþ  // Hbhv_5.344 //

anyatra ca-
sthålo dàmodaro j¤eyaþ såkùma-randhro bhavet tu yaþ |
cakre ca madhya-de÷a-sthe påjitaþ sukhadaþ sadà  // Hbhv_5.345 //
nànà-varõo hy anantàkhyo nàga-bhogena cihnitaþ |
anantaþ sa tu vij¤eyaþ sarva-påjà-phala-pradaþ  // Hbhv_5.346 //

pàdme ca tatraiva-
ananta-cakro bahubhi÷ cihnair apy upalakùitaþ |
anantaþ sa tu vij¤eyaþ sarva-påjà-phala-pradaþ  // Hbhv_5.347 //
[PadmaP 5.120.72-74]
dç÷yate ÷ikhare liïgaü ÷àlagràma-samudbhavam |
yasya yoge÷varo nàma brahma-hatyàü vyapohati  // Hbhv_5.348 //
àraktaþ padmanàbhàkhyaü païkaja-cchatra-saüyutam |
tulasyà påjayen nityaü daridras tv ã÷varo bhavet  // Hbhv_5.349 //
candràkçtiü hiraõyàkhyaü ra÷mi-jàlaü vinirdi÷et |
suvarõa-rekhà-bahulaü sphañika-dyuti-÷obhitam  // Hbhv_5.350 //

kiü ca-
ardha-candràkçtir devo hçùãke÷a udàhçtaþ |
tam arcya labhate svargaü viùayàü÷ ca samãhitàm  // Hbhv_5.351 //
vàma-pàr÷ve same cakre kçùõa-varõaþ sa bindukaþ |
lakùmã-nçsiüho vikhyàto bhukti-mukti-phala-pradaþ  // Hbhv_5.352 //
trivikramas tathà devaþ ÷yàma-varõo mahà-dyutiþ |
vàma-pàr÷ve tathà cakre rekhà caiva tu dakùiõe  // Hbhv_5.353 //
pradakùiõàvarta-kçta-vanamàlà-vibhåùità |
yà ÷ilà kçùõa-saüj¤à sà dhana-dhànya-sukha-pradà  // Hbhv_5.354 //

gautamãye-
bahubhir janmabhiþ puõyair yadi kçùõa-÷ilàü labhet |
goùpadena tu cihnena janus tena samàpyate  // Hbhv_5.355 //
catasro yatra dç÷yante rekhàþ pàr÷va-samãpagàþ |
dve cakre madhya-de÷e tu sà ÷ilà tu caturmukhà  // Hbhv_5.356 //

kiü ca, pàdme tatraiva-
vajra-kãñodbhavà rekhàþ païktãbhåtà÷ ca yatra vai |
÷àlagràma-÷ilà yà sà viùõu-pa¤jara-saüj¤ità  // Hbhv_5.357 //
nàgavat kuõóalã-bhåta-rekhà-païktiþ sa ÷eùakaþ |
padmàkàre ca païktã dve madhye lambà ca rekhikà |
garuóaþ sa tu vij¤eya÷ catu÷ cakro janàrdanaþ  // Hbhv_5.358 //
catu÷ cakraþ såkùma-dvàro vanamàlàïkitodaraþ |
lakùmã-nàràyaõaþ ÷rãmàn bhukti-mukti-phala-pradaþ  // Hbhv_5.359 //
etal lakùaõa-yuktàs tu ÷àlagràma-÷ilàþ ÷ubhàþ |
yà÷ ca tàsv api såkùmàþ syus tàþ pra÷asta-karàþ smçtàþ  // Hbhv_5.360 //

tathà ca ÷rã-bhagavad-brahma-saüvàde tatraiva-
yathà yathà ÷ilà såkùmà mahat puõyaü tathà tathà |
tasmàt tàü påjayen nityaü dharma-kàmàrtha-siddhaye  // Hbhv_5.361 //
tatràpy àmalakã-tulyà såkùmà càtãva yà bhavet |
tasyàm eva sadà brahman ÷riyà saha vasàmy aham  // Hbhv_5.362 //
atha ÷rã-÷àlagràma-÷ilà-màhàtmyam

÷àlagràma-÷ilà-spar÷àt koñi-janmàgha-nà÷anam |
kiü punar yajanaü tatra hari-sànnidhya-kàrakam  // Hbhv_5.363 //

pàdme màgha-màhàtmye tatraiva-
yaþ påjayed dhariü cakre ÷àlagràma-÷ilodbhave |
ràjasåya-sahasreõa teneùñaü prativàsaram  // Hbhv_5.364 //
yad àmananti vedàntà brahma nirguõam acyutam |
tat-prasàdo bhaven nçõàü ÷àlagràma-÷ilàrcanàt  // Hbhv_5.365 //
mahàkàùñha-sthito vahnir mathyamànaþ prakà÷ate |
yathà tathà harir vyàpã ÷àlagràme prakà÷ate  // Hbhv_5.366 //
api pàpa-samàcàràþ karmaõy anadhikàriõaþ |
÷àlagràmàrcakà vai÷ya naiva yànti yamàlayam  // Hbhv_5.367 //
na tathà ramate lakùmyàü na tathà nija-mandire |
÷àlagràm-÷ilà-cakre yathà sa ramate sadà  // Hbhv_5.368 //
agnihotraü hutaü tena dattà pçthvã sa-sàgarà |
yenàrcito hari÷ cakre ÷àlagràma-÷ilodbhave  // Hbhv_5.369 //
kàmaiþ krodhaiþ pralobhai÷ ca  vyàpto yo 'tra naràdhamaþ |
so 'pi yàti harer lokaü ÷àlagràma-÷ilàrcanàt  // Hbhv_5.370 //
yaþ påjayati govindaü ÷àlagràme sadà naraþ |
àhåta-samplavaü yàvat na sa pracyavate divaþ  // Hbhv_5.371 //
vinà tãrthair vinà dànair vinà yaj¤air vinà matim |
muktiü yàti naro vai÷ya ÷àlagràma-÷ilàrcanàt  // Hbhv_5.372 //
narakaü garbha-vàsaü ca tiryaktvaü kçmi-yonitàm |
na yàti vai÷ya pàpo 'pi ÷àlagràme'cyutàrcakaþ  // Hbhv_5.373 //
dãkùà-vidhàna-mantra-j¤a÷ cakre yo balim àharet |
sa yàti vaiùõavaü dhàma satyaü satyaü mayoditam  // Hbhv_5.374 //
naivedyair vividhaiþ puùpair dhåpair dãpair vilepanaiþ |
gãta-vàditra-stotràdyaiþ ÷àlagràma-÷ilàrcanam  // Hbhv_5.375 //
kurute mànavo yas tu kalau bhakti-paràyaõaþ |
kalpa-koñi-sahasràõi ramate sannidhau hareþ  // Hbhv_5.376 //
liïgais tu koñibhir dçùñair yat phalaü påjitais tu taiþ |
÷àlagràma-÷ilàyàü tu ekenàpãha tat phalam  // Hbhv_5.377 //
÷àlagràma-÷ilà-råpã yatra tiùñhati ke÷avaþ |
tatra devàsurà yakùà bhuvanàni caturda÷a  // Hbhv_5.378 //
÷àlagràma-÷ilàyàü tu yaþ ÷ràddhaü kurute naraþ |
pitaras tasya tiùñhanti tçptàþ kalpa-÷ataü divi  // Hbhv_5.379 //
÷àlagràma-÷ilà yatra tat-tãrthaü yojana-trayam |
yatra dànaü japo homaþ sarvaü koñi-guõaü bhavet  // Hbhv_5.380 //
÷àlagràma-samãpe tu kro÷a-màtraü samantataþ |
kãkaño 'pi mçto yàti vaikuõñha-bhavanaü nara  // Hbhv_5.381 //
÷àlagràma-÷ilà-cakraü yo dadyàd dànam uttamam |
bhå-cakraü tena dattaü syàt sa-÷aila-vana-kànanam  // Hbhv_5.382 //

skànde kàrttika-màhàtmye [padma 5.120.4-43] ÷rã-÷iva-skanda-saüvàde-
÷àlagràma-÷ilàyàü tu trailokyaü sa-caràcaram |
mayà saha mahàsena lãnaü tiùñhati sarvadà  // Hbhv_5.383 //
dçùà praõamità yena snàpità påjità tathà |
yaj¤a-koñi-samaü puõyaü gavàü koñi-phalaü labhet  // Hbhv_5.384 //
kàmàsakto 'pi yo nityaü bhakti-bhàva-vivarjitaþ |
÷àlagràma-÷ilàü vipra sampåjyaivàcyuto bhavet  // Hbhv_5.385 //
÷àlagràma-÷ilà-bimbaü hatyà-koñi-vinà÷anam |
smçtaü saïkãrtitaü dhyàtaü påjitaü ca namaskçtam  // Hbhv_5.386 //
÷àlagràma-÷ilàü dçùñvà yànti pàpàny aneka÷aþ |
siühaü dçùñvà yathà yànti vane mçga-gaõà bhayàt  // Hbhv_5.387 //
namaskaroti manujaþ ÷àlagràma-÷ilàrcane |
pàpàni vilayaü yànti tamaþ såryodaye yathà  // Hbhv_5.388 //
kàmàsakto 'thavà kruddhaþ ÷àlagràma-÷ilàrcanam |
bhaktyà và yadi và'bhaktyà kçtvà muktim avàpnuyàt  // Hbhv_5.389 //
vaivasvataü bhayaü nàsti tathà maraõa-janmanoþ |
yaþ kathàü kurute viùõoþ ÷àlagràma-÷ilàgrataþ  // Hbhv_5.390 //
gãtair vàdyais tathà stotraiþ ÷àlagràma-÷ilàrcanam |
kurute mànavo yas tu kalau bhakti-paràyaõaþ |
kalpa-koñi-sahasràõi ramate viùõu-sadmani  // Hbhv_5.391 //
÷àlagràma-namaskàre'bhàvenàpi naraiþ kçte |
bhayaü naiva kariùyanti mad-bhaktà ye narà bhuvi  // Hbhv_5.392 //
mad-bhakti-bala-darpiùñhà mat-prabhuü na namanti ye |
vàsudevaü na te j¤eyà mad-bhaktàþ pàpino hi te  // Hbhv_5.393 //
÷àlagràma-÷ilàyàü tu sadà putra vasàmy aham |
dattaü devena tuùñena sva-sthànaü mama bhaktitaþ  // Hbhv_5.394 //
padma-koñi-sahasrais tu påjite mayi yat phalam |
tat phalaü koñi-guõitaü ÷àlagràma-÷ilàrcane  // Hbhv_5.395 //
påjito ‘haü na tair martyair namito 'haü na tair naraiþ |
na kçtaü martya-loke yaiþ ÷àlagràma-÷ilàrcanam  // Hbhv_5.396 //
÷àlagràma-÷ilàgre tu yaþ karoti mamàrcanam |
tenàrcito 'haü satataü yugànàm ekaviü÷atim  // Hbhv_5.397 //
kim arcitair liïga-÷atair viùõu-bhakti-vivarjitaiþ |
÷àlagràma-÷ilà-bimbaü nàrcitaü yadi putraka  // Hbhv_5.398 //
anarhaü mama naivedyaü patraü puùpaü phalaü jalam |
÷àlagràma-÷ilà-lagnaü sarvaü yàti pavitratàm  // Hbhv_5.399 //
yo hi màhe÷varo bhåtvà vaiùõava-liïgam uttamam |
dveùñi vai yàti narakaü yàvad indrà÷ caturda÷a  // Hbhv_5.400 //
sakçd apy arcite bimbe ÷àlagràma-÷ilodbhave |
muktiü prayànti manujà nånaü sàïkhyena varjitàþ  // Hbhv_5.401 //
mal-liïgaiþ koñibhir dçùñair yat phalaü påjitais tu taiþ |
÷àlagràma-÷ilàyàü tu ekenàpi hi tad bhavet  // Hbhv_5.402 //
tasmàd bhaktyà ca mad-bhaktaiþ prãty-arthe mama putraka |
kartavyaü satataü bhaktyà ÷àlagràma-÷ilàrcanam  // Hbhv_5.403 //
÷àlagràma-÷ilà-råpã yatra tiùñhati ke÷avaþ |
tatra devàsurà yakùà bhuvanàni caturda÷a  // Hbhv_5.404 //
÷àlagràma-÷ilàgre tu sakçt piõóena tarpitàþ |
vasanti pitaras tasya na saïkhyà tatra vidyate  // Hbhv_5.405 //
pramàõam asti sarvasya sukçtasya hi putraka |
phalaü pramàõa-hãnaü tu ÷àlagràma-÷ilàrcane  // Hbhv_5.406 //
yo dadàti ÷ilàü viùõoþ ÷àlagràma-samudbhavàm |
vipràya viùõu-bhaktàya teneùñaü bahubhiþ makhaiþ  // Hbhv_5.407 //
(atra-prabhçti ÷lokà àkare na dç÷yante)
mànuùye durlabhà loke ÷àlagràmodbhavà ÷ilà |
pràpyate na vinà puõyaiþ kali-kàle vi÷eùataþ  // Hbhv_5.408 //
sa dhanyaþ puruùo loke saphalaü tasya jãvitam |
÷àlagràma-÷ilà ÷uddhà gçhe yasya ca påjità  // Hbhv_5.409 //
saüniyamyendriya-gràmaü ÷àlagràma-÷ilàrcanam |
yaþ kuryàn mànavo bhaktyà puùpe puùpe'÷vamedha-bhàk  // Hbhv_5.410 //
kàle và yadi vàkàle ÷àlagràma-÷ilàrcanam |
bhaktyà và yadi vàbhaktyà yaþ karoti sa puõya-bhàk  // Hbhv_5.411 //
dveùeõàpi ca lobhena dambhena kapañena và |
÷àlagràmodbhavaü devaü dçùñvà pàpàt pramucyate  // Hbhv_5.412 //
a÷ucir và duràcàraþ satya-÷auca-vivarjitaþ |
÷àlagràma-÷ilàü spçùñvà sadya eva ÷ucir bhavet  // Hbhv_5.413 //
tila-prastha-÷ataü bhaktyà yo dadàti dine dine |
tat phalaü samavàpnoti ÷àlagràma-÷ilàrcane  // Hbhv_5.414 //
patraü puùpaü phalaü målaü toyaü dårvàkùataü suta |
jàyate meruõà tulyaü ÷àlagràma-÷ilàrpitam  // Hbhv_5.415 //
vidhi-hãno 'pi yaþ kuryàt kriyà-mantra-vivarjitaþ |
cakra-påjàm avàpnoti samyak ÷àstroditaü phalam  // Hbhv_5.416 //

tatraiva cànyatra-
skandhe kçtvà tu yo 'dhvànaü vahate ÷aila-nàyakam |
tenoóhaü tu bhavet sarvaü trailokyaü sa-caràcaram  // Hbhv_5.417 //
brahma-hatyàdikaü pàpaü yat ki¤cit kurute naraþ |
tat sarvaü nirdahaty à÷u ÷àlagràma-÷ilàrcanam  // Hbhv_5.418 //
na påjanaü na mantrà÷ ca na japo na ca bhàvanà |
na stutir nopacàra÷ ca ÷àlagràma-÷ilàrcane  // Hbhv_5.419 //
÷àlagràma-÷ilà yatra tat tãrthaü yojana-trayam |
tatra dànaü ca homa÷ ca sarvaü koñi-guõaü bhavet  // Hbhv_5.420 //
÷àlagràma-÷ilàyàü tu yaþ ÷ràddhaü kurute naraþ |
pitaras tasya tiùñhanti tçptàþ kalpa-÷ataü divi  // Hbhv_5.421 //
÷àlagràma-samãpe tu kro÷a-màtraü samantataþ |
kãkaño 'pi mçto yàti vaikuõñha-bhuvanaü naraþ  // Hbhv_5.422 //

pàdme ca-
÷àlagràma-÷ilà-cakraü yo dadyàd dànam uttamam |
bhå-cakraü tena dattaü syàt sa-÷aila-vana-kànanam  // Hbhv_5.423 //
garuóa-puràõe-
tiùñhanti nityaü pitaro manuùyàs
tãrthàni gaïgàdika-puùkaràõi |
yaj¤à÷ ca medhà hy api puõya-÷ailà÷
cakràïkità yasya vasanti gehe  // Hbhv_5.424 //

pàdme kàrttika-màhàtmye ÷rã-yama-dhåmrake÷a-saüvàde-
÷àlagràma-÷ilàyàü tu yair naraiþ påjito hariþ |
saü÷odhya teùàü pàpàni muktaye buddhito bhavet  // Hbhv_5.425 //
kàrttike mathuràyàü tu sàråpyaü di÷ate hariþ |
÷àlagràma-÷ilàyàü vai pitéõ uddi÷ya påjitaþ |
kçùõaþ samuddharet tasya pitén etàn svalokatàm  // Hbhv_5.426 //

bçhan-nàradãye [1.38.67-68] ca yaj¤adhvajopàkhyànànte-
÷àlagràma-÷ilà-råpã yatra tiùñhati ke÷avaþ |
na bàdhante'suràs tatra bhåta-vetàlakàdayaþ  // Hbhv_5.427 //
÷àlagràma-÷ilà yatra tat-tãrthaü tat tapo-vanam |
yataþ sannihitas tatra bhagavàn madhusådanaþ  // Hbhv_5.428 //

÷àlagràma-÷ilàs tà÷ ca yadi dvàda÷a påjitàþ |
÷ataü và påjitaü bhaktyà tadà syàd adhikaü phalam  // Hbhv_5.429 //

atha bàhulye tàsàü phala-vi÷eùaþ

pàdme màgha-màhàtmye [3.31.124-126] devadåta-vikuõóala-saüvàde-
÷ilà dvàda÷a bho vai÷ya ÷àlagràma-÷ilodbhavàþ |
vidhivat påjità yena tasya puõyaü vadàmi te   // Hbhv_5.430 //
koñi-dvàda÷a-liïgais tu påjitaiþ svarõa-païkajaiþ |
yat syàd dvàda÷a-kàleùu dinenaikena tad bhavet // Hbhv_5.431 //
yaþ punaþ påjayed bhaktyà ÷àlagràma-÷ilà÷atam |
uùitvà sa harer loke cakravartãha jàyate  // Hbhv_5.432 //

skànde kàrttika-màhàtmye [padma 6.120.31-33] ÷rã-÷iva-skanda-saüvàde-
dvàda÷aiva ÷ilà yo vai ÷àlagràma-samudbhavàþ |
arcayed vaiùõavo nityaü tasya puõyaü nibodha me  // Hbhv_5.433 //
koñi-liïga-sahasrais tu påjitair jàhnavã-tañe |
kà÷ã-vàse yugàny aùñau dinenaikena tad bhavet  // Hbhv_5.434 //
kiü punar bahunà yas tu pujayed vaiùõavo naraþ |
na hi brahmàdayo devàþ saükhyàü kurvanti puõyataþ  // Hbhv_5.435 //
 atha tat-kraya-vikraya-niùedhaþ

tatraiva [padma 3.31.144-146]-
÷àlagràma-÷ilàyàü yo målyam udghàtayen naraþ |
vikretà cànumantà ca yaþ parãkùàm udãrayet  // Hbhv_5.436 //
sarve te narakaü yànti yàvad àhåta-samplavam |
ataþ saüvarjayed vipra cakrasya kraya-vikrayam  // Hbhv_5.437 //
atha pratiùñhà niùedhaþ

tatraiva-
÷àlagràma-÷ilàyàü tu pratiùñhà naiva vidyate |
mahà-påjàü tu kçtvàdau påjayet tàü tato budhaþ  // Hbhv_5.438 //
| iti |

ato 'dhiùñhàna-vargeùu såryàdiùv iva mårtiùu |
÷àlagràma-÷ilaiva syàd adhiùñhànottamaü hareþ  // Hbhv_5.439 //

atha sarvàdhiùñhàna-÷raiùñhyam

pàdme [3.31.115-117] tatraiva-
hçdi sårye jale vàtha pratimà-sthaõóileùu ca |
samabhyarcya hariü yànti naràs te vaiùõavaü padam  // Hbhv_5.440 //
athavà sarvadà påjyo vàsudevo mumukùubhiþ |
÷àlagràme-÷ilà-cakre vajra-kãña-vinirmite  // Hbhv_5.441 //
adhiùñhànaü hi tad viùõoþ sarva-pàpa-praõà÷anam |
sarva-puõya-pradaü vai÷ya sarveùàm api muktidam  // Hbhv_5.442 //

tatraiva kàrttika-màhàtmye yama-dhåmrake÷a-saüvàde-
påjà ca vihità tasya pratimàyàü nçpàtmaja |
÷ailã dàrumayã lauhã lepyà lekhyà ca saikatà |
manomayã maõimayã ÷rã-mårtir aùñadhà smçtà  // Hbhv_5.443 //
÷àlagràma-÷ilàyàü tu sàkùàt ÷rã-kçùõa-sevanam |
nityaü saünihitas tatra vàsudevo jagad-guruþ  // Hbhv_5.444 //

skànde kàrttika-màhàtmye ÷rã-÷iva-skanda-saüvàde-
suvarõàrcà na ratnàrcà na ÷ilàrcà surottama |
÷àlagràma-÷ilàyàü tu sarvadà vasate hariþ  // Hbhv_5.445 //

ata evoktam-
hatyàü hanti yad-aïghri-saïga-tulasã steyaü ca toyaü pade
naivedyaü bahu-madya-pàna-duritaü gurv-aïganà-saïgajam |
÷rã÷àdhãna-matiþ sthitir hari-janais tat-saïgajaü kilbiùaü
÷àlagràma-÷ilà-nçsiüha-mahimà ko 'py eùa lokottaraþ  // Hbhv_5.446 //

÷àlagràma-÷ilà-råpa-bhagavan-mahimàmbudheþ |
årmãn gaõayituü ÷akyaþ ÷rã-caitanyà÷rito 'pi kaþ  // Hbhv_5.447 //
atha ÷àlagràma-÷ilà-påjà-nityatà

pàdme-
÷àlagràma-÷ilà-påjà vinà yo '÷nàti ki¤cana |
sa caõóàlàdi-viùñhàyàm àkalpaü jàyate kçmiþ  // Hbhv_5.448 //

skànde ca-
gauravàcala-÷çïgàgrair bhidyate yasya vai tanuþ |
na matir jàyate yasya ÷àlagràma-÷ilàrcane  // Hbhv_5.449 //
| iti |


evaü ÷rã-bhagavàn sarvaiþ ÷àlagràma-÷ilàtmakaþ |
dvijaiþ strãbhi÷ ca ÷ådrai÷ ca påjyo bhagavataþ paraiþ  // Hbhv_5.450 //

tathà skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde càturmàsya-vrate ÷àlagràma-÷ilàrcà-prasaïge-
bràhmaõa-kùatriya-vi÷àü sac-chådràõàm athàpi và |
÷àlagràme'dhikàro 'sti na cànyeùàü kadàcana  // Hbhv_5.451 //

tatraivànyatra-
striyo và yadi và ÷ådrà bràhmaõàþ kùatriyàdayaþ |
påjayitvà ÷ilà-cakraü labhante ÷à÷vataü padam  // Hbhv_5.452 //
| iti |


ato niùedhakaü yad yad vacanaü ÷råyate sphuñam |
avaiùõava-paraü tat tad vij¤eyaü tattva-dar÷ibhiþ  // Hbhv_5.453 //

yathà-
bràhmaõasyaiva påjyo 'haü ÷ucer apy a÷ucer api |
strã-÷ådra-kara-saüspar÷o vajràd api suduþsahaþ  // Hbhv_5.454 //
praõavoccàraõàrcaiva ÷àlagràma-÷ilàrcanàt |
bràhmaõã-gamanàc caiva ÷ådra÷ caõóàlatàm iyàt  // Hbhv_5.455 //

sanàtanaþ: tad eva ÷rã-nàradoktyà pramàõayati-bràhmaõeti | satàü vaiùõavànàü ÷ådràõàü, ÷àlagràme ÷rã-÷àlagràma-÷ilàrcane, anyeùàm asatàü ÷ådràõàm | ataeva ÷ådram adhikçtyoktaü vàyu-puràõe-
ayàcakaþ pradàtà syàt kçùiü vçtty-artham àcaret |
puràõaü ÷çõuyàn nityaü ÷àlagràmaü ca påjayet ||
| iti |

evaü mahà-puràõànàü vacanaiþ saha-bràhmaõasyaiva påjyo 'ham iti vacanasya virodhàn màtsarya-paraiþ smàrtaiþ kai÷cit kalpitam iti mantavyam | yadi ca yuktyà siddhaü sa-målaü syàt tarhi càvaiùõaviþ ÷ådrais tàdç÷ãbhi÷ ca strãbhis tat-påjà na kartavyà, yathà-vidhi gçhãta-viùõu-dãkùàkai÷ ca taiþ kartvyeti vyavasthàpanãyam | yataþ ÷ådreùv antyajeùv api madhye ye vaiùõavàs te ÷ådràdayo na kilocyante | tathà ca nàradãye-
       ÷vapaco 'pi mahãpàla viùõor bhakto dvijodhikaþ iti |
itihàsa-samuccaye-
na ÷ådrà bhagavad-bhaktaü niùàdaü ÷vapacaü tathà |
vãkùate jàti-sàmànyàt sa yàti narakaü dhruvam ||
| iti |

pàdme ca-
na ÷ådrà bhagavad-bhaktàs te tu bhàgavatà naràþ |
sarva-varõeùu te ÷ådrà ye na bhaktà janàrdane ||
| iti |

etad-àdikaü càgre vaiùõava-màhàtmye vistareõa vyaktaü bhàvi | kiü ca, bhagavad-dãkùà-prabhàvena ÷ådràdãnàm api vipra-sàmyaü siddham eva | tathà ca tatra-yathà kà¤canatàü yàti ity àdi | etac ca pràg-dãkùà-màhàtmye likhitam eva | ata eva tçtãya-skandhe devahåti-vàkyam [BhP 3.33.6]-
yan-nàma-dheya-÷ravaõànukãrtanàd
yat-prahvaõàd yat-smaraõàd api kvacit |
÷vàdo 'pi sadyaþ savanàya kalpate
kutaþ punas te bhagavan nu dar÷anàt ||
| iti |

savanàya yajanàya kalpate yogyo bhavatãty arthaþ | ata eva vipraiþ saha vaiùõavànàm ekatraiva gaõanà | tathà ca hari-bhakti-sudhodaye ÷rã-bhagavad-brahma-saüvàde-
tãrthàny a÷vattha-taravo gàvo vipràs tathà svayam |
mad-bhaktà÷ ceti vij¤eyàþ pa¤ca te tanavo mama ||
| iti |



caturtha-skandhe [BhP 4.21.12] ÷rã-pçthu-mahàràja-varõane-
sarvatràskhalitàde÷aþ sapta-dvãpaika-daõóa-dhçk |
anyatra bràhmaõa-kulàd anyatràcyuta-gotrataþ ||
| iti |

ãmahàràjasyoktau [BhP 4.21.37]
mà jàtu tejaþ prabhaven maha-rddhibhis
titikùayà tapasà vidyayà ca |
dedãpyamàne ¤jita-devatànàü
kule svayaü ràja-kulàd dvijànàm ||
| iti |

atra ÷rã-svàmi-pàdànàü ñãkà-mahatya÷ ca tà çddhaya÷ ca tàbhir yad-ràja-kulasya tejas tat tasmàt sakà÷àd dvijànàü vipràõàü kule ajito devatà-påjyo yeùàü vaiùõavànàü, teùàü kule mà jàtu prabhavet | kadàcid api prabhavaü na karotu | kathambhåte ? samçddhibhir vinàpi svayam eva titikùàdibhir dedãpyamàna iti |

pura¤janoktau [BhP 3.26.24]  ca-
tasmin dadhe damam ahaü tava vãra-patni
yo 'nyatra bhåsura-kulàt kçta-kilbiùas tam |
pa÷ye na vãta-bhayam unmuditaü tri-lokyàm
anyatra vai mura-ripor itaratra dàsàt ||
| iti |

tatràpi saiva ñãkà-he vãra-patni ! yas te kçtàparàdhaþ | tasminn ahaü bràhmaõa-kulàd anyatra anyasmin muraripu-dàsàd itaratra ca damaü dadhe, daõóaü karomãty adi | ãdç÷àni ca vacanàni ÷rã-bhàgavatàdau bahåny eva santi | itthaü vaiùõavànàü bràhmaõaiþ saha sàmyam eva sidhyati | kiü ca-vipràd dviùaó-guõa-yutàt [BhP 7.9.10] ity àdi-vacanair vaiùõava-bràhmaõebhyo nãca-jàti-jàtànàm api vaiùõavànàü ÷raiùñhyaü nirdi÷yatetaràm | ata evoktaü ÷rã-bhagavatà ÷rã-hayagrãveõa ÷rã-haya÷ãrùa-pa¤caràtre ÷rã-puruùottama-pratiùñhànte-
mårtipànàü tu dàtavyà de÷ikàrdhena dakùiõà |
tad-ardhaü vaiùõavànàü tu tad-ardhaü tad-dvijanmanàm ||
| iti |

ato yuktam eva likhita sarvair bhagavataþ paraiþ påjya iti | tathà ca brahma-vaivarte priyavratopàkhyàne dharma-vyàdhasyàpi ÷rã-÷àlagràma-÷ilà-påjanam uktam-
       tataþ sa vismitaþ ÷rutvà dharma-vyàdhasya tad-vacaþ |
       tasthau sa ca samànãya dar÷ayàmàsa tav ubhau ||
ninikta-vasanau vçddhàvàsanasthau nijau gurå |
÷àlagràma-÷ilàü caiva tat-samãpe supåjitam ||
| iti |

atràcàra÷ ca-satàü madhya-de÷e'smin vi÷eùato dakùiõa-de÷e ca mahattamànàü ÷rã-vaiùõavànàü pramàõam iti dik | evaü ÷rã-bhàgavata-pàñhaàdàv apy adhikàro vaiùõavànàü draùñavyaþ | yato vidhi-niùedhà bhagavad-bhaktànàü na bhavantãti devarùi-bhåtàpta-néõàü pitéõàm [BhP 11.5.41] ity àdi-vacanaiþ | tathà karma-parityàgàdinàpi na ka÷cid doùo ghañata iti tàvat karmàõi kurvãta [BhP 11.20.9] iti, yadà yasyànugçhõàti bhagavàn [BhP 4.29.46] ity àdi vacanai÷ ca vyaktaü bodhitam evàsti | etat sarvam agre ÷rã-vaiùõava-màhàtmye vistareõa vyaktaü bhàvi  ** HbhvC_5.454-455 **

÷vàdatvam atra ÷va-bhakùaka-jàti-vi÷eùatvam eva ÷vànam attãti nirukter vartamàna-prayogàt kravyàdavat tac-chãlatva-pràpteþ | kàdàcitka-bhakùaõa-pràya÷citta-vivakùàyàü tv atãtaþ prayogaþ kriyeta | råóhir yogam apaharatãti nyàyena ca tad virudhyate | ataeva ÷vapaca iti tair vyàkhyàtam | savanaü càtra soma-yàga ucyate | tata÷ càsya bhagavan-nàma-÷ravaõàdy-ekataràt sadya eva savana-yogyatà-pratikåla-durjàtitva-pràrambhaka-pràrabdha-pàpa-nà÷aþ pratipadyate | uddhavaü prati bhagavatà ca - tasmàt bhaktiþ punàti man-niùñhà ÷vapàkàn api sambhavàt [BhP 11.14.20] iti kaimutyàrtham eva proktam ity àyàti | kintu yogyatvam atra ÷vapacatva-pràpaka-pràrabdha-pàpa-vicchinnatva-màtram ucyate | savanàrthaü tu guõàntaràdhànam apekùata eva | bràhmaõa-kumàràõàü ÷aukre janmani yogyatve saty api sàvitra-daiksya-janmàpekùàvat | sàvitràdi-janmani tu sad-àcàra-pràpter iti savane pravçttir na yujyate | tasmàt påjyatva-màtre tàtparyam ity abhipretya ñãkà-kçdbhir apy uktam anena påjyatvaü lakùyata iti | tathàpi jàti-doùa-haratvena pràrabdha-hàritvaü tu vyaktam evàyàtam |

sandhàryaà vaiùõavair yatnàc chàlagràma-÷ilà'suvat |
sà càrcyà dvàrakà-cakràïkitopetaiva sarvadà  // Hbhv_5.456 //

bràhme tatraiva-
÷àlagràmodbhavo devo devo dvàravatã-bhavaþ |
ubhayoþ saïgamo yatra muktis tatra na saü÷ayaþ  // Hbhv_5.457 //
skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
cakràïkità ÷ilà yatra ÷àlagràma-÷ilàgrataþ |
tiùñhate muni-÷àrdåla vardhante tatra sampadaþ  // Hbhv_5.458 //

tatraivànyatra-
pratyahaü dvàda÷a ÷ilàþ ÷àlagràmasya yo 'rcayet |
dvàravatyàþ ÷ilà-yuktàþ sa vaikuõñhe mahãyate  // Hbhv_5.459 //

atha ÷rã-dvàrakà-cakràïka-lakùaõàni

÷rã-prahlàda-saühitàyàm-
ekaþ sudar÷ano dvàbhyàü lakùmã-nàràyaõaþ smçtaþ |
tribhis trivikramo nàma caturbhi÷ ca janàrdanaþ  // Hbhv_5.460 //
pa¤cabhir vàsudevas tu ùaóbhiþ pradyumna ucyate |
saptabhir baladevas tu aùñabhiþ puruùottamaþ  // Hbhv_5.461 //
navabhi÷ ca nava-vyåho da÷abhir da÷a-mårtikaþ |
ekàda÷ai÷ càniruddho dvàda÷air dvàda÷àtmakaþ |
anyeùå bahu-cakreùu anantaþ parikãrtitaþ  // Hbhv_5.462 //

atha dvàda÷a-cakràïka-màhàtmyam

vàràhe-
ye kecic caiva pàùàõà viùõu-cakreõa mudritàþ |
teùàü spar÷ana-màtreõa mucyate sarva-pàtakaiþ  // Hbhv_5.463 //

gàruóe-
sudar÷anàdyàs tu ÷ilàþ påjitàþ sarva-kàmadàþ  // Hbhv_5.464 //

skànde ca-
bhaktyà và yadi vàbhaktyà cakràïkaü påjayen naraþ |
api cet suduràcàro mucyate nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_5.465 //

dvàrakà-màhàtmye ca dvàrakà-gatànàü ÷rã-brahmàdãnàm uktau-
etad vai cakra-tãrthaü tu yac chilà cakra-cihnità |
muktidà pàpinàü loke mleccha-de÷e'pi påjità  // Hbhv_5.466 //

atha teùv eva cakra-bhedena phala-bhedaþ

kapila-pa¤caràtre-
eka-cakras tu pàùàõo dvàravatyàþ su÷obhanaþ |
sudar÷anàbhidho yo 'sau mokùaika-phala-dàyakaþ  // Hbhv_5.467 //
lakùmã-nàràyaõo dvàbhyàü bhukti-mukti-phala-pradaþ |
ebhi÷ càcyuta-råpo 'sau phalam aindraü prayacchati  // Hbhv_5.468 //
catur-bhuja÷ catu÷-cakra÷ catur-varga-phala-pradaþ |
pa¤cabhir vàsudeva÷ ca janma-mçtyu-bhayàpahaþ  // Hbhv_5.469 //
ùaóbhiþ pradyumna evàsau lakùmãü kàntiü dadàti saþ |
saptabhir balabhadro 'sau gotra-kãrti-vivardhanaþ  // Hbhv_5.470 //
dadàti và¤chitaü sarvam aùñabhiþ puruùottamaþ |
nava-cakro nçsiühas tu phalaü yacchaty anuttamam  // Hbhv_5.471 //
ràjya-prado da÷abhis tu da÷àvatàrakaþ smçtaþ |
ekàda÷abhir ai÷varyam aniruddhaþ prayacchati  // Hbhv_5.472 //
nirvàõaü dvàda÷àtmàsau saukhyada÷ ca supåjitaþ  // Hbhv_5.473 //
atha varõàdi-bhedena doùa-guõàþ påjyatvàpåjyatve ca

tatraiva-
kçùõa mçtyu-prado nityaü dhåmra÷ caiva bhayàvahaþ |
asvàsthyaü karburo dadyàn nãlas tu dhana-hànidaþ  // Hbhv_5.474 //
chidro dàridrya-duþkhàni dadyàt sampåjito dhruvam |
pàõóaras tu mahad duþkhaü bhagno bhàryà-viyogadaþ  // Hbhv_5.475 //
putra-pautra-dhanai÷varya-sukham atyantam uttamam |
dadàti ÷ukla-varõa÷ ca tasmàd enaü samarcayet  // Hbhv_5.476 //

÷rã-prahlàda-saühitàyàm-
kçùõà mçtyu-pradà nityaü kapilà ca bhayàvahà |
rogàrtiü karburà dadyàt pãtà vitta-vinà÷inã  // Hbhv_5.477 //
dhåmràbhà vitta-nà÷àya bhagnà bhàryà-vinà÷ikà |
sac-chidrà ca trikoõà ca tathà viùama-cakrikà |
ardha-candràkçtir yà ca påjyàs tà na bhavanti hi  // Hbhv_5.478 //

gàrgya-gàlavayoþ-
sukhadà sama-cakrà tu dvàda÷ã cottamà ÷ubhà |
vartulà caturasrà ca naràõàü ca sukha-pradà  // Hbhv_5.479 //
trikoõà viùamà caiva chidrà bhagnà tathaiva ca |
ardha-candràkçtir yà tu påjàrhà na bhavet tu sà |
phalaü notpadyate tatra påjitàyàü kadàcana  // Hbhv_5.480 //

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
àdhiùñhàniko nàma
pa¤camo vilàsaþ

*************************************************************************

6. Snapanika-Vilasa

ùaùñha-vilàsaþ
snàpanikaþ

÷rã-caitanya-prasàdena tad-råpaü gokulotsavam |
manoj¤aü yaùñu-kàmasya mårty-arcà-vidhir ucyate  // Hbhv_6.1 //
svayaü vyaktàþ sthàpanà÷ ca mårtayo dvividhà matàþ |
svayaü vyaktàþ svayaü kçùõaþ sthàpanàs tu pratiùñhayà  // Hbhv_6.2 //

yathà ca pàdmottara-khaõóe [PadmaP 6.253.4-7]-
÷çõu devi pravakùyàmi tad-arcàvasathaü hareþ |
sthàpanaü ca svayaü vyaktaü dvividhaü tat prakãrtitam  // Hbhv_6.3 //
÷ilà-mçd-dàru-lohàdyaiþ kçtvà pratikçtiü hareþ |
÷rauta-smàrtàgama-prokta-vidhinà sthàpanaü hi yat  // Hbhv_6.4 //
tat sthàpanaü iti proktaü svayaü vyaktaü hi me ÷çõu |
yasmin sannihito viùõuþ svam eva néõàü bhuvi  // Hbhv_6.5 //
pàùàõadàrvor àtme÷aþ svayaü vyaktaü hi tat smçtam |
durlabhatvàt svayaü vyakta-mårteþ ÷rã-vaiùõavottamaþ |
yathàvidhi pratiùñhàpya sthàpitàü mårtim arcayet  // Hbhv_6.6 //

hari-bhakti-sudhodaye-
naikaü sva-vaü÷aü tu naras tàrayaty akhilaü jagat |
arcàyàm ãpsitaü néõàü phalaü yàgàdi-durlabham |
pratimàm à÷rito 'bhãùña-pradàü kalpa-latàü yathà  // Hbhv_6.7 //

atha-÷rã-mårteþ prasàdanam àtmàdi-÷uddhaya÷ ca

÷rã-mårtiü kùàlanàrhàü tu ÷asta-gandha-jalàdinà |
praksàlayet tad anyàü tu måla-mantreõa màrjayet  // Hbhv_6.8 //
÷rã-mårti-hçdayaü spçùñvà sva-mantraü càùñadhà japet |
evaü prasàdanaü mårter àtmanas tat-prasàdanàt |
÷uddhir ekà dvitãyà tu syàd avyagratayàpi ca  // Hbhv_6.9 //
sthàna-÷uddhis tathà dravya-÷uddhi÷ ca likhità purà |
iti prakàra-bhedena bhavec chuddhi-catuùñayam  // Hbhv_6.10 //

uktaü ca ÷rã-nàradena-
puùpeõàmbu gçhãtvà tu prokùayete sarva-sàdhanam |
mala-snànaü tataþ kuryàt pàtre devaü nidhàya ca  // Hbhv_6.11 //

anyenàpi-
puùpàkùatàdi-dravyànàü kuryàn mantràdi-÷odhanam |
kùàlanenàmbu-lepàder mårti-÷uddiü samàcaret |
avyagratvenàtma-÷uddhiü ksiti-÷uddhiü tata÷ caret  // Hbhv_6.12 //
| iti //

mantra-÷uddhiü paràü citta-÷uddhiü cecchanti kecana |
evaü ùañ ÷uddhayaþ puõyàþ sampradàyànusàrataþ  // Hbhv_6.13 //

atha pãñha-påjà

tàmràdi-pãñhe ÷rã-khaõóàdyàlipte'ùña-dalaü likhet |
sakarõikaü trivçttàóhyaü padmaü ùoóa÷a-ke÷aram  // Hbhv_6.14 //
sadalàgraü catuùkoõaü caturdvàra-vibhåùitam |
påjà-yantraü samuddhçtya pãñhàrcàü tatra sàdhayet  // Hbhv_6.15 //
pãñhe bhagavato vàme ÷rã-gurån guru-pàdukàm |
nàradàdãn pårva-siddhàn yajed anyàü÷ ca vaiùõavàn  // Hbhv_6.16 //
dakùiõe càrcayed durgàü gaõe÷aü ca sarasvatãm |
tatra pràg-likhita-nyàsasyànusàreõa påjayet  // Hbhv_6.17 //
madhye àdhàra-÷akty-àdãn dharmàdãü÷ ca vidikùv atha |
adharmàdãü÷ catur-dikùv anantàdãn madhyataþ punaþ  // Hbhv_6.18 //
÷aktãr navàùña-patreùu karõikàyàü ca påjayet |
tathà tad-upariùñhàc ca pãñha-mantraü yathoditam  // Hbhv_6.19 //
tat-pãñhe måla-mantreõa ÷rã-mårtiü sthàpayed atha |
puùpà¤jaliü gçhitveùña-deva-råpaü vicintayet  // Hbhv_6.20 //
tata÷ ca måla-mantreõa kùiptvà puùpà¤jali-trayam |
nijeùña-deva-mårte÷ ca param aikyaü vibhàvayet  // Hbhv_6.21 //

athàvàhanàdãni

tato devàrcane prauóha-pàdatàyà niùedhanàt |
bhåmai nihita-pàdaþ san kuryàd àvàhanàdikam  // Hbhv_6.22 //
yac càvàhyam adhiùñhànaü tatràvàhanam àcaret |
÷àlagràma-sthàpane ca nàvàhana-visarjane  // Hbhv_6.23 //
tathà coktam-
udvàsàvàhane na staþ sthàvare vai yathà tathà |
÷àlagràmàrcane naiva hy àvàhana-visarjane  // Hbhv_6.24 //
÷àlagràme tu bhagavàn àvirbhåto yathà hariþ |
na tathànyatra såryàdau vaikuõñhe'pi ca sarvagaþ  // Hbhv_6.25 //

athàvàhanàdi-vidhiþ

àvàhanàdi-mudrà÷ ca saüdar÷yàvàhanaü budhaþ |
tathà saüsthàpanaü sannidhàpanaü sannirodhanam  // Hbhv_6.26 //
sakalãkaraõaü càvaguõñhanaü ca yathàvidhi |
amçtãkaraõaü kuryàt paramãkaraõaü tathà  // Hbhv_6.27 //

tathàvàhanàdy-arthaþ

àgame-
àvàhanaü càdareõa sammukhãkaraõaü prabhoþ |
bhaktyà nive÷anaü tasya saüsthàpana-mudrà-hçtam  // Hbhv_6.28 //
tavàsmãti tvadãyatva-dar÷anaü sannidhàpanam |
kriyà-samàpti-paryantaü sthàpanaü sannirodhanam  // Hbhv_6.29 //
saklaãkaraõaü coktaü tat-sarvàïga-prakà÷anam |
ànanda-ghanatàtyanta-prakà÷o hy avaguñhanam  // Hbhv_6.30 //
amçtãkaraõaü sarvair evàïgair avaruddhatà |
paramãkaraõaü nàmàbhãùña-sampàdanaü param  // Hbhv_6.31 //
athàvàhana-màhàtmyam

nàrasiühe-
àgaccha narasiüheti àvàhyàkùata-puùpakaiþ |
etàvatàpi ràjendra sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_6.32 //
| iti|

nyased yathà-sampradàyaü deve'ïgàdãni pårvavat |
÷aïkha-cakràdikà÷ càtha mudrà vidvàn pradar÷ayet  // Hbhv_6.33 //

tathà ca tattva-sàgare-
àvàhanàdi-mudrà÷ ca dar÷ayitvà tataþ punaþ |
aïga-nyàsaü ca devasya kçtvà mudràþ pradar÷ayet  // Hbhv_6.34 //
atha mudràþ
àgame-
àvàhanãü sthàpanãü ca tathànyàü sannidhàpanãm |
saünirodha-karãü cànyàü sakalãkaraõãü paràm  // Hbhv_6.35 //
tathàvaguõñhanãü pa÷càd amçtãkaraõãü tathà |
paramãkaraõaü cànyà pràg aùñau dar÷ayed imàþ  // Hbhv_6.36 //
÷aïkhaü cakraü gadàü padmaü muùalaü ÷àrïgam eva ca |
khaógaü pà÷àïku÷ã tadvad vainateyaü tathaiva ca  // Hbhv_6.37 //
÷rãvatsa-kaustubhau veõum abhãti-varadau tathà |
vanamàlàü tathà mantrã dar÷ayet kçùõa-påjane  // Hbhv_6.38 //
mudrà càpi prayoktavyà nitya`abilva-phalàkçtiþ |
ity età÷ ca punaþ saptada÷a mudràþ pradar÷ayet  // Hbhv_6.39 //
ganda-digdhau karau kçtvà mudràþ sarvatra yojayet |
yo 'nyathà kurute måóho na siddhaþ phalabhàg bhavet  // Hbhv_6.40 //
atha mudrà-màhàtmyam
agastya-saühitàyàm-
etàbhiþ saptada÷abhir mudràbhis tu vicaksaõaþ |
yo vai màm arcayen nityaü mohayet sa sure÷varam |
dràpayed api viprendra tataþ pràrthitam àpnuyat  // Hbhv_6.41 //

krama-dãpikàyàü [2.58] bilva-mudràm adhikçtya -

mano-vàõã-dehair yad iha ca purà vàpi vihitaü
tvamatyà matyà và tad akhilam asau duùkçti-cayam |
imàü mudràü jànan kùapayati naras taü sura-gaõà
namanty asyàdhãnà bhavati satataü sarva-janatà  // Hbhv_6.42 //
athàsanàdy-arpaõam

tato nikùipya devasyopari puùpà¤jali-trayam |
dattvàsanàrthaü puspaü ca svàgataü vidhinàcaret  // Hbhv_6.43 //
àsanàdy-upacàreùu mudràþ ùoóa÷a dar÷ayet |
prasiddhàþ padma-svasty-àdyà vidvàn ùoóa÷asu kramàt  // Hbhv_6.44 //
÷rã-kçùõàyàrpayed arghyaü pàdyam àcamanãyakam |
madhuparkaü puna÷ càcamanãyaü ca vidhir yathà  // Hbhv_6.45 //

tathà ca smçty-artha-sàre -
àvàhanàsanaü  pàdyam arghyam àcamanãyakam |
snànam àcamanaü vastràcamanaü copavãtakam  // Hbhv_6.46 //
àcamanaü gandha-puùpaü dhåpa-dãpaü prakalpayet |
naivedyaü punar àcàmaü natvà stutvà visarjayet  // Hbhv_6.47 //

anyatra ca -
àdau puùpà¤jaliü dattvà pàdàrcanam ataþ param |
pàdyam arghaü tv àcamanaü madhuparkaü yathoditam  // Hbhv_6.48 //
abhyaïgodvartane kçtvà mahà-snànaü samàcaret |
abhiùekàïga-vastraü ca dattvà nãràjayed dharim  // Hbhv_6.49 //
| iti|

÷rã-mårtau tu ÷irasy arghyaü dadyàt pàdyaü ca pàdayoþ |
mukhe càcamanãyaü trir madhuparkaü ca tatra hi  // Hbhv_6.50 //
sarveùv apy upacàreùu pàdyàdiùu pçthak pçthak |
àdau puùpà¤jaliü kecid icchanti bhagavat-paràþ  // Hbhv_6.51 //

athàsanàdy-arpaõa-màhàtmyam

narasiüha-puràõe -
dattvàsanam athàrghyaü ca pàdyam àcamanãyakam |
devadevasya vidhinà sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_6.52 //

viùõu-dharmottare -
àsanànàü pradànena sthànaü sarvatra vindati |
godàna-phalam àpnoti tathà pàdya-prado naraþ  // Hbhv_6.53 //
tatas tv arhaõa-dànena sarva-pàpaiþ pramucyate |
tathaivàcamaãyasya dàtà bràhamaõa-sattamàþ  // Hbhv_6.54 //
tãrtha-toyaü tathà dattvà devasyàcamanaü punaþ |
svarga-lokam avàpnoti sarva-pàpa-vivarjitaþ |
naras tv àcamanãyasya dàtà bhavati nirmalaþ  // Hbhv_6.55 //
madhuparkasya dànena paraü padam ihà÷nute  // Hbhv_6.56 //

viùõu-puràõe (?) ca -
madhuparka-vidhiü kçtvà madhuparkaü prayacchati |
brahman sa yàti paramaü sthànam etan na saü÷ayaþ  // Hbhv_6.57 //
atha snànam

vij¤àpya devaü snànàrthaü pàduke purato 'rpayet |
mahà-vidyàdinà taü ca snàna-sthànaü tato nayet  // Hbhv_6.58 //
pràgvat tatràsanaü pàdyaü tatraivàcamanãyakam |
nivedya dar÷ayen mudràm amçtãkaraõãü budhaþ  // Hbhv_6.59 //
÷àlagràma-÷ilà-råpaü tato devaü nive÷ayet |
snàna-pàtre nijàbhãùñàü calàü ÷rã-mårtim eva và  // Hbhv_6.60 //

atha snàna-pàtram

skanda-puràõe -
kçtvà tàmra-maye pàtre yo 'rcayen madhusådanam |
phalam àpnoti påjàyàþ pratyahaü ÷atvàrùikam  // Hbhv_6.61 //
yo 'rcayen màdhavaü bhaktyà a÷vattha-dala-saüsthitam |
pratyahaü labhate puõyaü padma-yuta-samudbhavam  // Hbhv_6.62 //
rambhà-dalopari hariü kçtvà yo 'bhyarcayen naraþ |
varùàyutaü bhavet pãtaþ ke÷avaþ priyayà saha  // Hbhv_6.63 //
ye pa÷yanti sakçd bhaktyà padma-patropari sthitam |
bhaktyà padmàlayà-kàntaü tair àptaü durlabha-phalam  // Hbhv_6.64 //
| iti|

tataþ ÷aïkhenàbhiùekaü kuryàd ghaõñàdi-niþsvanaiþ |
målenàùñàkùareõàpi dhåpayann antaràntarà  // Hbhv_6.65 //
tatra tu prathamaü bhaktyà vidadhãta sugandhibhiþ |
divyais tailàdibhir dravyair abhyaïgaü ÷rã-hareþ ÷anaiþ  // Hbhv_6.66 //
athàbhyaïga-dravyàõi tan-màhàtmyaü ca

skande -
màlatã-jàtim àdàya sugandhànàü tu và punaþ  // Hbhv_6.67 //
tathànya-puùpa-jàtãnàü gçhãtvà bhaktito naràþ |
ye snàpayanti deve÷am utsave vai harer dine  // Hbhv_6.68 //
medinã-dàna-tulyaü hi phalam uktaü svayambhuvà |
yaþ punaþ puùpa-tailena divyauùadhi-yutena hi  // Hbhv_6.69 //
abhyaïgaü kurute viùõor madhye kùiptvà tu kuïkumam |
romà¤cita-tanur bhåtvà priyayà saha màdhavaþ |
prãtyà bibharti svotsaïge manvantara-÷ataü hariþ  // Hbhv_6.70 //

viùõu-dharmottare ca -
gandha-tailàni divyàni sugandhãni ÷ucãni ca |
ke÷avàya naro dattvà gandharvaiþ saha modate  // Hbhv_6.71 //
atha pa¤càmçta-snapanam

tataþ ÷aïkha-bhçtenaiva kùãreõa snàpayet kramàt |
dadhnà ghçtena madhunà khaõóena ca pçthak pçthak  // Hbhv_6.72 //
pa¤càmçtàdyaiþ snapanaü sadà necchanti tat priyàþ |
kintu taiþ kàla-de÷àdi-vi÷eùe kàrayanti tat  // Hbhv_6.73 //
atha tat-parimàõam

brahma-puràõe (?)
devànàü pratimà yatra ghçtàbhyaïgas tato bhavet |
palàni tasya deyàni ÷raddhayà  pa¤caviü÷atiþ  // Hbhv_6.74 //
aùñottara-pala-÷ataü deyaü ca sarvadà |
dve sahasre palànàü tu mahà-snàne ca saïkhyayà  // Hbhv_6.75 //
dàtavye yena sarvàsu dikùu niryàti tad-ghçtam  // Hbhv_6.76 //
| iti|

dugdhàdàv api saïkhyeyam evaü j¤eyà manãùibhiþ |
pala-saïkhyà ca vij¤eyà yàj¤avalkyàdi-vàkyataþ  // Hbhv_6.77 //

tathà hi -
pa¤ca-kçùõalako màùas te suvarõas tu ùoóa÷a |
suvarõànàü ca catvàraþ palam ity abhidhãyate  // Hbhv_6.78 //
| iti|

kiü ca -
snànàrthaü surabhã-kùãraü mahiùyàdyàs tu kutsitàþ  // Hbhv_6.79 //

viùõu-dharmottare ca -
÷arãra-duþkha-÷amanaü mano-duþkha-vinà÷anam |
kùãreõa snapanaü viùõoþ kùãràbhodhi-pradaü tathà  // Hbhv_6.80 //

agni-puràõe -
gavàü ÷atasya viprebhyaþ samyag-dattasya yat phalam |
ghçta-prasthena tad viùõor labhet snànàn na saü÷ayaþ  // Hbhv_6.81 //
indradyumnena sampràptà sapta-dvãpà vasundharà |
ghçtodakena saüyuktà pratimà snàpità kila  // Hbhv_6.82 //
pratimàsaü sitàùñamyàü ghçtena jagatàü patim |
snàpayitvà samabhyarcya sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_6.83 //
j¤ànato 'j¤ànato vàpi yat pàpaü kurute naraþ |
tat kùàlayati sandhyàyàü ghçta-snapana-toùitaþ  // Hbhv_6.84 //
yeùu kùãravahà nadyo pàyasa-kardamàþ |
tàn lokàn puruùà yànti kùãra-snapanakà hareþ  // Hbhv_6.85 //

viùõu-dharme ÷rã-pulastya-prahlàda-saüvàde ca -
dvàda÷yàü pa¤cada÷yàü ca gavyena havisà hareþ |
snàpanaü daitya-÷àrdåla mahà-pàtaka-nà÷anam  // Hbhv_6.86 //
dadhy-àdãnàü vikàràõàü kùãrataþ  sambhavo yathà |
tathaivà÷eùa-kàmànàü kùãra-snànaü tato hareþ  // Hbhv_6.87 //

nàrasiühe -
payasà yas tu deve÷aü snàpayed garuóa-dhvajam |
sarva-pàpa-vi÷uddhàtmà viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_6.88 //
snàpya dadhnà sakçd viùõuü nirmalaü priya-dar÷anam |
viùõu-lokam avàpnoti sevyamànaþ surottamaþ  // Hbhv_6.89 //
duþsvapna-÷amanaü j¤eyam amaïgalya-vinà÷anam |
màïgalya-vçddhi-daü dadhnà snapanaü nara-puïgava  // Hbhv_6.90 //
yaþ karoti harer arcàü madhunà snàpitàü naraþ |
agni-loke sa moditvà punar viùõu-pure vaset  // Hbhv_6.91 //
madhunà snapanaü kçtvà saubhàgyam adhigacchati |
loka-mitràõy avàpnoti tathaivekùu-rasena ca  // Hbhv_6.92 //

÷rã-dvàrakà-màhàtmye ca ÷rã-màrkaõóeyendradyumna-saüvàde -
kùãra-snànaü prakurvanti ye narà viùõu-mårdhani |
tenà÷va-medhajaü puõyaü bindunà bindunà smçtam  // Hbhv_6.93 //
kùãràd da÷a-guõaü dadhnà ghçtaü tasmàd da÷ottaram |
ghçtàd da÷a-guõaü kùaudraü khaõóaü tasmàd da÷ottaram  // Hbhv_6.94 //
puùpodakaü ca gandhodaü vardhate ca da÷ottaram |
mantrodakaü ca darbhodaü tathaiva nçpa-sattama  // Hbhv_6.95 //
dràkùà-rasaü cåta-rasaü ÷ata-vàji-makhaiþ samam |
tathaiva tãrtha-nãraü ca phalaü yacchati bhåmipa  // Hbhv_6.96 //
snàpanaü kçùõa-devasya yaþ karoti sva-÷aktitaþ |
phalam àpnoti tat proktaü niùkàmo muktim àpnuyàt  // Hbhv_6.97 //

viùõu-dharmottare-
tãrthodakàni puõyàni svayam ànãya mànavaþ |
tailasya snapanaü dattvà sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_6.98 //

atha snapane dhåpane dhåpana-màhàtmyam

skànde -
snàna-kàle tu kçùõasya aguruü dahate tu yaþ |
praviùño nàsikà-randhraü pàpaü janmàyutaü dahet  // Hbhv_6.99 //
udvartanaü ca tailàder apasàraõa-kàraõam |
devasya kàrayed dravyair upayuktyair anantaram  // Hbhv_6.100 //

athodvartanaü tan-màhàtmyaü ca

nàrasiühe -
yava-godhåmai÷ cårõair udvartyoùõena vàriõà |
prakùàlya deva-deve÷aü vàruõaü lokam àpnuyàt  // Hbhv_6.101 //

viùõu-dharmottare ca -
go-dhåma-yava-cårõais tu tam utsàdya janàrdanam |
lodhra-cårõaka-saïkãrõair bala-råpaü tathàpnuyàt  // Hbhv_6.102 //
masåra-màsa-cårõaü ca kuïkuma-kùoda-saüyutam |
nivedya deva-devàya gandharvaiþ saha modate  // Hbhv_6.103 //

vàràhe -
kalàyakasya cårõena piùña-cårõena và punaþ |
tenaivodvartanaü kuryàd gandha-puùpai÷ ca saüyutam |
yadãcchet paramàü siddhiü mama karma-paràyaõaþ  // Hbhv_6.104 //
| iti|

tataþ samarpayet kårcam uùãràdi-vinirmitam |
malàpakarùaõàdy-arthaü ÷rãman-mårty-aïga-sandhitaþ  // Hbhv_6.105 //

atha kårcaü tan-màhàtmyam

viùõu-dharmottare -
uùãra-kårcakaü dattvà sarva-pàpaiþ pramucyate |
dattvà go-bàla-jaü kårcaü sarvàüs tàpàn vyapohati |
dattvà càmarakaü kårcaü ÷riyam àpnoty anuttamam  // Hbhv_6.106 //

atha ÷uddha-jala-snapanam

tataþ koùõena saüsnàpya saüskçtena sugandhinà |
÷ãtalenàmbunà ÷aïkha-bhçtena snàpayet punaþ  // Hbhv_6.107 //

tad uktam ekàda÷a-skandhe [BhP 11.27.30] -
candano÷ãra-karpåra- kuïkumàguru-vàsitaiþ |
salilaiþ snàpayen mantrair nityadà vibhave sati  // Hbhv_6.108 //
atha jala-parimàõam

bhaviùye -
snàne pala-÷ataü deyam abhyaïge pa¤ca-viü÷atiþ |
palànàü dve sahasre tu mahà-snànaü prakãrtitam  // Hbhv_6.109 //

tatra yàj¤avalkyaþ-
na naktodaka-puùpàdyair arcanaü snànam arhati  // Hbhv_6.110 //

viùõuþ-
na naktaü gçhãtodakena daiva-karma kuryàt  // Hbhv_6.111 //

hàrãtaþ-
ràtràv età àpo varuõaü pràvi÷anta
tasmàn na ràtrau gçhõãyàt  // Hbhv_6.112 //

atha snapana-màhàtmyam
nàrasiühe-
nirmàlaym apanãyàtha toyena snàpya ke÷avam |
narasiühàkçtiü ràjan sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_6.113 //
go-dàna-jaü phalaü pràpya yànenàmbara-÷obhinà |
narasiüha-puraü pràpya modate kàlam akùayam  // Hbhv_6.114 //

kiü ca-
snàpya toyena bhaktyà tu narasiühaü naràdhipa |
sarva-pàpa-vinirmukto viùõu-lokaü mahãyate  // Hbhv_6.115 //
narasiühaü tu saüsnàpya karpåràguru-vàriõà |
canddra-loke sa moditvà pa÷càd viùõu-puraü vaset  // Hbhv_6.116 //

kiü ca-
ku÷a-puùpodakenàpi viùõu-lokam avàpnuyàt |
ratnodakena sàvitraü kauveraü hema-vàriõà  // Hbhv_6.117 //

viùõu-dharmottare -
ratnodaka-pradànena ÷riyam àpnoty anuttamàm |
bãjodaka-pradànena kriyà-sàphalyam àpnuyàt  // Hbhv_6.118 //
puùpa-toya-pradànena ÷rãmàn bhavati mànavaþ |
phala-toya-pradànena saphalàü vindate kriyàm  // Hbhv_6.119 //

haya÷ãrùa-pa¤caràtre-
sugandhinà yas toyena snàpayej jala-÷àyinam |
brahma-lokam avàpnoti yàvad indrà÷ caturda÷a  // Hbhv_6.120 //

gàruóe -
tulasã-mi÷ra-toyena snàpayanti janàrdanam |
påjayanti ca bhàvena dhanyàs te bhuvi mànavàþ  // Hbhv_6.121|

agni-puràõe-
mahà-snànena govindaü samyak saüsnàpya mànavaþ |
yaü yaü pràrthayate kàmaü taü taü pràpnoty asaü÷ayaþ  // Hbhv_6.122 //

pàdme ÷rã-pulastya-bhagãratha-saüvàde-
snànam abhyarcanaü yas tu kurute ke÷ave sadà |
tasya puõyasya yà saïkhyà nàsti sà j¤àne gocarà  // Hbhv_6.123 //

viùõu-dharmottare -
snànàrthaü devadevasya yas tu gandhaü prayacchati |
bhavanti va÷agàs tasya nàryaþ sarvatra sarvadà  // Hbhv_6.124 //
puùpa-dànàt tathà loke bhavatãha phalànvitaþ |
dattvà mçgamada-snànaü sarvàn kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_6.125 //
sarvauùadhi-pradànena vàjimedha-phalaü labhet |
dattvà jàtã-phalaü mukhyaü saphalàü vindati kriyàm  // Hbhv_6.126 //

atha sarvauùadhiþ

murà màsã vacà kuùñhaü ÷aileyaü rajanã-dvayam |
÷añã campaka-mustaü ca sarvauùadhi-gaõaþ smçtaþ  // Hbhv_6.127 //

gandha÷ càgame-
gandha÷ candana-karpåra-kàlàgurubhir ãritaþ  // Hbhv_6.128 //
atha ÷aïkha-màhàtmyam

skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
÷aïkha-sthitena toyena yaþ snàpayati ke÷avam |
kapilà-÷ata-dànasya  phalaü pràpnoti mànavaþ  // Hbhv_6.129 //
÷aïke tãrthodakaü kçtvà yaþ snàpayati màdhavam |
dvàda÷yàü bindu-màtreõa kulànàü tàrayec chatam  // Hbhv_6.130 //
kapilà-kùãram àdàya ÷aïkhe kçtvà janàrdanam |
yaþ snàpayati dharmàtmà yaj¤àyuta-phalaü labhet  // Hbhv_6.131 //
anya-go-sambhavaü kùãraü ÷aïkhe kçtvà tu nàrada |
yaþ snàpayati deve÷aü ràjasåya-phalaü labheet  // Hbhv_6.132 //
÷aïkhe kçtvà ca pànãyaü sàkùataü kusumànvitam |
snàpayed devadeve÷aü hanyàt pàpaü ciràrjitam  // Hbhv_6.133 //
sàkùataü kusumopetaü ÷aïkhe toyaü sa-candanam |
yaþ kçtvà snàpayed devaü mama loke vasec ciram  // Hbhv_6.134 //
kùiptvà gandhodakaü ÷aïkhe yaþ snàpayati ke÷avam |
namo nàràyaõàyeti mucyate yoni-saïkañàn  // Hbhv_6.135 //
nàdyaü taóàgajaü vàri vàpã-kåpa-hradàdijam |
gàïgeyaü ca bhavet sarvaü kçtaü ÷aïkhe kali-priya  // Hbhv_6.136 //
trailokye yàni tãrthàni vàsudevasya càj¤ayà |
÷aïkhe tiùñhanti viprendra tasmàt ÷aïkhaü sadàrcayet  // Hbhv_6.137 //
÷aïkhe kçtvà tu pànãyaü sa-puùpaü satilàkùatam |
arghyaü dadàti devasya sa-sàgara-dharà-phalam  // Hbhv_6.138 //
arghyaü dattvà tu ÷aïkhena yaþ karoti pradakùiõam |
pradakùiõã-kçtà tena sapta-dvãpà vasundharà  // Hbhv_6.139 //
dar÷anenàpi ÷aïkhasya kiü punaþ spar÷ane kçte |
vilayaü yànti pàpàni himaü såryodaye yathà  // Hbhv_6.140 //
nitye naimittike kàmye snànàrcana-vilepane |
÷aïkham udvahate yas tu ÷vetadvãpe vasec ciram  // Hbhv_6.141 //
natvà ÷aïkhaü kare dhçtvà mantreõànena vaiùõavaþ |
yaþ snàpayati govindaü tasya puõyam anantakam  // Hbhv_6.142 //
mantraþ

tvaü purà sàgarotpanno viùõunà vidhçtaþ kare |
mànitaþ sarva-devai÷ ca pà¤cajanya namo 'stu te  // Hbhv_6.143 //
tava nàdena jãmåtà vitrasyanti suràsuràþ |
÷a÷àïkàyuta-dãptàbha pà¤cajanya namo 'stu te  // Hbhv_6.144 //
garbhà devàri-nàrãõàü vilãyante sahasradhà |
tava nàdena pàtàle pà¤cajanya namo 'stu te  // Hbhv_6.145 //

vàràhe ca-
dakùiõàvarta-÷aïkhena tila-mi÷rodakena ca |
udake nàbhimàtre tu yaþ kuryàd abhiùecanam  // Hbhv_6.146 //
pràk srotasi ca nadyàü vai naras tv ekàgra-mànasaþ |
yàvaj jãva-kçtaü pàpaü tat-kùaõàd eva na÷yati  // Hbhv_6.147 //
dakùiõàvarta-÷aïkhena pàtre auóumbare sthitam |
udakaü yaþ pratãccheta ÷irasà kçùõa-mànasaþ |
tasya janma-kçtaü pàpaü tat-kùaõàd eva na÷yati  // Hbhv_6.148 //

àgame-
bçhattvaü snigdhatàcchatvaü ÷aïkhasyeti guõa-trayam  // Hbhv_6.149 //
àvarta-bhaïga-doùas tu hema-yogàn na jàyate |
nàlikàyàü svabhàvena yadi chidraü bhaven nahi  // Hbhv_6.150 //
| iti|

ghaõñàvàdyaü ca nitaràü snàna-kàle pra÷asyate |
yato bhagavato viùõos tat sadà paramaü priyam  // Hbhv_6.151 //
àvàhanàrghye dhåpe ca puùpa-naivedya-yojane |
nityam etàü prayu¤jãta tan-mantreõàbhimantritàm  // Hbhv_6.152 //
tan-mantraþ

jaya-dhvaniü tato mantramàtaþ svàhety udãrya ca |
abhyarcya vàdayan ghaõñàü dhåpaü nãcaiþ pradàpayet  // Hbhv_6.153 //
påjà-kàlaü vinànyatra hitaü nàsyàþ pracàlanam |
na tayà ca vinà kuryàt påjanaü siddhi-làlasaþ  // Hbhv_6.154 //
atha ghaõñà-màhàtmyam

uktaü ca skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
snànàrcana-kriyà-kàle ghaõñà-nàdaü karoti yaþ |
purato vàsudevasya tasya puõya-phalaü ÷çõu  // Hbhv_6.155 //
varùa-koñi-sahasràõi varùa-koñi-÷atàni ca |
vasate deva-loke tu apsaro-gaõa-sevitaþ  // Hbhv_6.156 //
sarva-vàdya-mayã ghaõñà ke÷avasya sadà priyà |
vàdanàl labhate puõyaü yaj¤a-koñi-samudbhavam  // Hbhv_6.157 //
vàditra-ninadais tårya-gãta-maïgala-nisvanaiþ |
yaþ snàpayati govindaü jãvan-mukto bhaved dhi saþ  // Hbhv_6.158 //
vàditràõàm abhàve tu påjà-kàle hi sarvadà |
ghaõñà-÷abdo naraiþ kàryaþ sarva-vàdya-mayã yataþ  // Hbhv_6.159 //
sarva-vàdya-mayã ghaõñà devadevasya vallabhà |
tasmàt sarva-prayatnena ghaõñà-nàdaü tu kàrayet  // Hbhv_6.160 //
manvantara-sahasràõi manvantara-÷atàni ca |
ghaõñà-nàdena deve÷aþ prãto bhavati ke÷avaþ  // Hbhv_6.161 //

viùõu-dharmottare ÷rã-bhagavat-prahlàda-saüvàde-
÷çõu daityendra vakùyàmi ghaõñà-màhàtmyam uttamam |
prahlàda tvat-samo nàsti mad-bhakto bhuvana-traye  // Hbhv_6.162 //
mama nàmàïkità ghaõñà purato mama tiùñhati |
arcità vaiùõava-gçhe tatra màü viddhi daityaja  // Hbhv_6.163 //
vainateyàïkitàü ghaõñàü sudar÷ana-yutàü yadi |
mamàgre sthàpayed yas tu dehe tasya vasàmy aham  // Hbhv_6.164 //
yas tu vàdayate ghaõñà vainateyena cihnitàm |
dhåpe nãràjanae snàne påjà-kàle vilepane  // Hbhv_6.165 //
mamàgre pratyahaü vatsa pratyekaü labhate phalam |
mamàyutaü go-yutaü ca càndràyaõa-÷atodbhavam  // Hbhv_6.166 //
vidhi-bàhya-kçtà påjà saphalà jàyate néõàm |
ghaõñà-nàdena tusño 'haü prayacchàmi svakaü padam  // Hbhv_6.167 //
nàgàri-cihnità ghaõñà rathàïgena samanvità |
vàdanàt kurute nà÷aü janma-mçtyu-bhayasya ca  // Hbhv_6.168 //
garuóenàïktàü ghaõñàü dçùñvàhaü pratyahaü  sadà |
prãtiü karoti daityendra lakùmãü pràpya yathàdhanaþ  // Hbhv_6.169 //
dçùñvàmçtaü yathà devàþ prãtiü kurvanty aharni÷am |
suparõe ca tathà prãtiü ghaõñà-÷ikhara-saüsthite  // Hbhv_6.170 //
sva-kareõa prakurvanti ghaõñà-nàdaü sva-bhaktitaþ |
madãyàrcana-kàle tu phalaü koñy-aindavaü kalau  // Hbhv_6.171 //

anyatra ca-
ghaõñà-daõóasya ÷ikhare sa-cakraü sthàpayet tu yaþ |
garuóaü vai priyaü viùõoþ sthàpitaü bhuvana-trayam  // Hbhv_6.172 //
sa-cakra- ghaõñà-nàdaü tu mçtyu-kàle ÷çõoti yaþ |
pàpa-koñi-yutasyàpi na÷yanti yama-kiïkaràþ  // Hbhv_6.173 //
sarve doùàþ pralãyante ghaõñà-nàde kçte harau |
devatànàü munãndràõàü pitéõàm utsavo bhavet  // Hbhv_6.174 //
abhàve vainateyasya cakrasyàpi na saü÷ayaþ |
ghaõñà-nàdena bhaktànàü prasàdaü kurute hariþ  // Hbhv_6.175 //
gçhe yasmin bhaven nityaü ghaõñà nàgàri-saüyutà |
na sarpàõàü bhayaü tatra nàgni-vidyut-samudbhavam  // Hbhv_6.176 //
yasya ghaõñà  gçhe nàsti ÷aïkha÷ ca purato hareþ |
kathaü bhàgavataü nàma gãyate tasya dehinaþ   // Hbhv_6.177 //
| iti|

ato bhagavataþ prãtyai ghaõñà ÷rã-garuóànvità |
saïgçhyà vaiùõavair yatnàc cakreõopari maõóità  // Hbhv_6.178 //
snàne ÷aïkhàdi-vàdyàü tu nàma-saïkãrtanaü hareþ |
gãtaü nçtyaü puràõàdi-pañhanaü ca pra÷asyate  // Hbhv_6.179 //
atha snàne vàdyàdi-màhàtmyam

skanda-puràõe-
snàna-kàle tu kçùõasya ÷aïkhàdãnàü tu vàdanam |
kurute brahma-loke tu vasate brahma-vàsaram  // Hbhv_6.180 //
snàna-kàle tu sampràpte kçùõasyàgre tu nartanam |
gãtaü caiva punàty atra çcoktaü vadanena hi  // Hbhv_6.181 //

tatraiva ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
mçdaïga-vàdyena yutaü paõavena samanvitam |
arcanaü vàsudevasya sa-nçtyaü mokùadaü néõàm  // Hbhv_6.182 //
gãtaü vàdyaü ca nçtyaü ca tathà pustaka-vàcanam |
påjà-kàle tu kçùõasya sarvadà ke÷ava-priyam  // Hbhv_6.183 //
nçtya-vàdyàdy-abhàve tu kuryàt pustaka-vàcanam |
påjà-kàle tv idaü putra sarvadà prãti-dàyakam  // Hbhv_6.184|
pustakasyàpy abhàve tu viùõu-nàma-sahasrakam |
stava-ràjaü mini-÷reùñha gajendrasya ca mokùaõam  // Hbhv_6.185 //
påjà-kàle tu devasya gãtà-stotram anusmçtiþ |
pa¤ca-staavà mahà-bhàga mahà-prãti-karà hareþ  // Hbhv_6.186 //
vihàya gãta-vàdyàni påjà-kàle sadà hareþ |
pañhanãyaü mahà-bhaktyà viùõor nàma-sahasrakam  // Hbhv_6.187 //

dvàrakà-màhàtmye-
snàna-kàle tu kçùõasya jaya-÷abdaü karoti yaþ |
kara-tàóana-saüyuktaü gãtaü nçtyaü prakurvate  // Hbhv_6.188 //
unmatta-ceùñàü kurvàõo hasan jalpan yathecchayà |
nottàna-÷àyã bhavati màtur aïke nare÷vara  // Hbhv_6.189 //
atha sahasra-nàma-màhàtmyam

tatraiva-
snàna-kàle tu devasya pañhen nàma-sahasrakam |
pratyaksaraü labhet puõyaü kapilà-go-÷atodbhavam  // Hbhv_6.190 //

viùõu-dharmottare-
kçtvà nàma-sahasreõa stutiü tasya mahàtmanaþ |
viyogam àpnoti  naraþ sarvànarthair na saü÷ayaþ  // Hbhv_6.191 //

skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
viùõor nàma-sahasraü tu påjà-kàle pañhanti ye |
vedànàü caiva puõyànàü phalam àpnoti mànavaþ  // Hbhv_6.192 //
÷lokenaikena devarùe sahasra-nàmakasya yat |
pañhitena phalaü proktaü na tat kratu-÷atair api  // Hbhv_6.193 //
mantra-hãnaü kriyà-hãnaü yat kçtaü påjanaü hareþ |
paripårõaü bhavet sarvaü sahasra-nàma-kãrtanàt  // Hbhv_6.194 //

kiü ca-
j¤ànàj¤àna-kçtaü pàpaü pañhitvà viùõu-sannidhau |
nàmnàü sahasraü viùõos tu prajahàti mahà-rujam  // Hbhv_6.195 //
brahma-hatyàdi-pàpàni kàma-càra-kçtàny api |
vilayaü yànti vai nånam anya-pàpe tu kà kathà  // Hbhv_6.196 //
siddhyanti sarva-kàryàõi manasà cintitàni ca |
yaþ pañhet pràtar utthàya viùõor nàma-sahasrakam  // Hbhv_6.197 //

tatraiva ÷rã-kçùõàrjuna-saüvàde-
adhãtàs tena vai vedàþ suràþ sarva-samarcitàþ |
nàmnàü sahasraü yo 'dhãte muktis tasya kare sthità  // Hbhv_6.198 //
kurvat pàpa-sahasràõi bhu¤jàno 'pi yatas tataþ |
pañhen nàma-sahasras tu durgandhaü na sa pa÷yati  // Hbhv_6.199 //
muktvà nàma-sahasras tu nànyo dharmo 'sti ka÷cana |
kalau pràpte guóàke÷a satyam etan mayeritam  // Hbhv_6.200 //
yaj¤air dànais tapabhi÷ ca stavaiþ prãtir na me'rjuna |
santuùñis tu na cànyena vinà nàma-sahasrakam  // Hbhv_6.201 //
stavaü nàma-sahasràkhyaü ye na jànanti vai kalau |
bhramanti te nar¸a loke sarva-dharma-bahiùkçtàþ  // Hbhv_6.202 //
stavaü nàma-sahasràkhyaü likhitaü yasya ve÷mani |
påjyate mama sànnidhye påjàü gçhõàmi tasya vai  // Hbhv_6.203 //
yasmin nàma-sahasraü me gçhe tiùñhati sarvadà |
likhitaü pàõóava-÷reùñha tatra no vi÷ate kaliþ  // Hbhv_6.204 //
tasmàt tvam api kaunteya mad-bhakto man-manà bhava |
pañhan nàma-sahasraü me sarvàn kàmàn avàpsyasi  // Hbhv_6.205 //
aham àràdhitaþ pårvaü brahmaõà loka-kartçõà |
tato nàma-sahasraü me pràptaü loka-hitaü param  // Hbhv_6.206 //
nàradena tataþ pårvaü pràptaü ca parameùñhinaþ |
nàradena tataþ prokta-vçùãõàm årdhva-retasàm  // Hbhv_6.207 //
çùibhis tu mahàbàho devaloke prakà÷itam |
martya-loke manuùyàõàü vyàsena paribhàùitam  // Hbhv_6.208 //
tapasogreõa mahatà ÷aïkareõa mahàtmanà |
mat-prasàdàd anupràptaü guhyànàm uttamottamam  // Hbhv_6.209 //
dattaü bhavànyai rudreõa nàmnàü me hi sahasrakam |
vi÷rutaü triùu lokeùu mayà te parikãrtitam  // Hbhv_6.210 //
a÷eùàrtiharaü pàrtha mama nàma-sahasrakam |
sadyaþ prãti-karaü puõyaü suràõàm amçtaü yathà  // Hbhv_6.211 //
aùñàda÷a-puràõànàü sàrem etad dhana¤jaya |
mayoddhçtya samàkhyàtaü tava nàma-sahasrakam  // Hbhv_6.212 //
sahasra-nàma-màhàtmyaü devo jànàti ÷aïkaraþ |
sahasra-nàma-màhàtmyaü yaþ pañhec chçõuyàd api |
aparàdha-sahasreõa na sa lipyet kadàcana  // Hbhv_6.213 //

atha ÷rã-bhagavad-gãtà-màhàtmyam

skànde avantã-khaõóe ÷rã-vyàsoktau -
gãtà sugãtà kartavyà kim anyaiþ ÷àstra-vistaraiþ |
yà svayaü padma-nàbhasya mukha-padmàd viniþsçtà  // Hbhv_6.214 //
sarva-÷àstra-mayã gãtà sarva-deva-mayã yataþ |
sarva-dharma-mayã yasmàt tasmàd etàü samabhyaset  // Hbhv_6.215 //
÷àlagràma-÷ilàgre tu gãtàdhyàyaü pañhet tu yaþ |
manvantara-sahasràõi vasate brahmaõaþ pure  // Hbhv_6.216 //
hatvà hatvà jagat sarvaü muùitvà sa-caràcaram |
pàpair na lipyate caiva gãtàdhyàyã katha¤cana  // Hbhv_6.217 //
teneùñaü kratubhiþ sarvair dattaü tena gavàyutam |
gãtàm abhyasyatà nityaü tenàptaü padam avyayam  // Hbhv_6.218 //
gãtàdhyàyaü pañhed yas tu ÷lokaü ÷lokàrdham eva và |
bhava-pàpa-vinirmukto yàti viùõoþ paraü padam  // Hbhv_6.219 //
yo nityaü vi÷va-råpàkhyam adhyàyaü pañhati dvijaþ |
vibhåtiü deva-devasya tasya puõyaü vadàmy aham  // Hbhv_6.220 //
vedair adhãtair yat puõyaü setihàsaiþ puràtanaiþ |
÷lokenaikena tat puõyaü labhate nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_6.221 //
àbrahma-stamba-paryantaü jagat-tçptiü karoti saþ |
vi÷va-råpaü sadàdhyàyaü vibhåtiü ca pañhet tu yaþ  // Hbhv_6.222 //
ahany ahani yo martyo gãtàdhyàyaü pañhet tu vai |
dvàtriü÷ad-aparàdhàüs tu kùamate tasya ke÷avaþ  // Hbhv_6.223 //
likhitvà vaiùõavànàü ca gãtà-÷àstraü prayacchati |
dine dine ca yajate hariü càtra na saü÷ayaþ  // Hbhv_6.224 //
caturõàm eva vedànàü sàram uddhçtya viùõunà |
trailokyasyopakàràya gãtà-÷àstraü prakà÷itam  // Hbhv_6.225 //
bhàratàmçta-sarvasvaü viùõor vaktràd viniþsçtam |
gãtà-gaïgodakaü pãtvà punar janma na vidyate  // Hbhv_6.226 //
dharmaü càrthaü ca kàmaü ca mokùaü càpãcchatà sadà |
÷rotavyà pañhanãyà ca gãtà kçùõa-mukhodgatà  // Hbhv_6.227 //
yo naraþ pañhate nityaü gãtà-÷àstraü dine dine |
vimuktaþ sarva-pàpebhyo yàti viùõoþ paraü padam  // Hbhv_6.228 //

atha puràõa-pàñhàdi-màhàtmyam

pàdme devadåta-vikuõóala-saüvàde [PadmaP 3.31.94-96] -
vicàrayanti ye ÷àstraü vedàbhyàsa-ratà÷ ca ye |
puràõaü saühitàü ye ca ÷ràvayanti pañhanti ca  // Hbhv_6.229 //
vyàkurvanti smçtiü ye ca ye dharma-pratibodhakàþ |
vedànteùu niùaõõà ye tair iyaü jagatã dhçtà  // Hbhv_6.230 //
tat-tad-abhyàsa-màhàtmyaiþ sarve te hata-kilbiùàþ |
gacchanti brahmaõo lokaü yatra moho na vidyate  // Hbhv_6.231 //

tatraiva ÷rã-÷ivomà-saüvàde -
antaü gato 'pi vedànàü sarva-÷àstràrtha-vedy api |
puüso '÷ruta-puràõasya na samyag gati-dar÷anam  // Hbhv_6.232 //
vedàrthàd adhikaü manye puràõàrthaü ca bhàmini |
puràõam anyathà kçtvà tiryag-yonim avàpnuyàt  // Hbhv_6.233 //

bçhan-nàradãye ca [õàrP 1.1.57, ?, 60-61] -
puràõeùv artha-vàdatvaü ye vadanti naràdhamàþ |
tair arjitàni puõyàni kùayaü yànti dvijottamàþ  // Hbhv_6.234 //
puràõeùu dvija-÷reùñhàþ sarva-dharma-pravaktçùu |
pravadanty artha-vàdatvaü ye te naraka-bhàjanàþ  // Hbhv_6.235 //
anàyàsena yaþ puõyànãcchatãha dvijottamàþ |
÷rotavyàni bhaktyà tenaiva puràõàni na saü÷ayaþ  // Hbhv_6.236 //
puràrjitàni pàpàni na÷am àyànti tasya vai |
puràõa-÷ravaõe buddhis tasyaiva bhavati dhruvam  // Hbhv_6.237 //

kiü ca -
puràõe vartamàne'pi pàpa-pà÷ena yantritaþ |
anàdçtyànya-gàthàsu sakta-buddhiþ pravartate  // Hbhv_6.238 //

atha vastràrpaõam

snàna-mudràü pradar÷yàtha ÷uddha-såkùmàïga-vàsasà |
÷anaiþ saümàrjya gàtràõi divye vastre samarpayet  // Hbhv_6.239 //
madhya-de÷ãya-nepathyàdy-anusàreõa bhaktitaþ |
ke'py atra ka¤cukosõãùàdy-ambaràõy arpayanti ca  // Hbhv_6.240 //
tathà ca matsye-
tat-tad-de÷ãya-bhåùàóhyàü tat-tan-mårtiü ca kàrayet  // Hbhv_6.241 //

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.27.32] -
alaïkurvãta sa-prema mad-bhakto màü yathocitam  // Hbhv_6.242 //

bhaviùye ca-
vàsobhiþ påjayed viùõuü yny evàtma-priyàõi tu |
tathànyai÷ ca ÷ubhiar divyair arcayec ca dukålaiþ  // Hbhv_6.243 //
vàsàüsi ca vicitràõi sàravanti ÷ucãni ca |
dhåpitàni harer dadyàt vike÷àni navàni ca  // Hbhv_6.244| //
bhåùayed bahubhir vastrair vicitraiþ ka¤cukàdibhiþ |
bhogànantaram eveti bahånàü sammataü satàm  // Hbhv_6.245 //

atha ÷rãmad-aïga-màrjana-màhàtmyam

dvàrakà-màhàtmye-
kçùõaü snànàrdra-gàtraü tu vastreõa parimàrjati |
tasya lakùàrjitasyàpi bhavet pàpasya màrjanam  // Hbhv_6.246 //
atha vastràrpaõa-màhàtmyam

nàrasiühe-
vastràbhyàm acyutaü bhaktyà paridhàpya vicitritam |
soma-loke vasitvà tu viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_6.247 //

skànde ÷rã-÷ivomà-saüvàde-
vastràõi supavitràõi sàravanti mçdåni ca |
råpavanti harer dattvà sada÷àni navàni ca  // Hbhv_6.248 //
yàvad vastrasya tantunà parimàõaü bhavaty atha |
tàvad varùa-sahasràõi viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_6.249 //

viùõu-dharmottare [3.341.176-178]-
ràïkavasya pradànena sarvàn kànàm avàpnuyàt |*
kàrpàsikaü vastra-yugaü yaþ pradadyàj janàrdane  // Hbhv_6.250 //
yàvanti tasya tantåni hasta-màtra-mitàni tu |
tàvad varùa-sahasràõi viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_6.251 //
mahàrghatà yathà tasya sàdhu-de÷odbhavo yathà |
såkùmatà ca yathà vipràs tathà proktaü phalaü mahat  // Hbhv_6.252 //

kiü ca tatraivànyatra [3.341.179-185]-
÷ukla-vastra-pradànena ÷riyam àpnoty anuttamàm |
mahà-rajana-raktena saubhàgyaü mahad a÷nute  // Hbhv_6.253 //
tathà kuïkuma-raktena strãõàü vallabhatàü vrajet |
nãlã-raktaü vinà raktaü ÷eùa-raïgair dvijottamàþ |
dattvà bhavati dharmàtmà sarva-vyàdhi-vivarjitaþ  // Hbhv_6.254 //
kau÷eyàni ca vastràõi sumçdåni laghåni ca |
yaþ prayacchati devàya so '÷vamedha-phalaü labhet  // Hbhv_6.255 //
ràïkavà mçga-lomyà÷ ca kadalyà÷ ca tathà ÷ubhà |
yo dadyàd deva-devàya so '÷vamedha-phalaü labhet  // Hbhv_6.256 //
nànà-bhakti-vicitràõi cãrajàni navàni ca |
dattvà vàsàüsi ÷ubhràõi ràjasåya-phalaü labhet  // Hbhv_6.257 //

dvàrakà-màhàtmye ca-
nànà-de÷a-samudbhåtaiþ suvastrai÷ ca sukomalaiþ |
dhåpayitvà subhaktyà ca pradhàpayati màdhavam |
manvantaràõi vasate tantu-saükhyaü harer gçhe  // Hbhv_6.258 //
atha vastràrpaõe niùiddham

viùõu-dharmottare-
nãlã-raktaü tathà jãrõaü vastram anya-dhçtaü tathà |
deva-devàya yo dadyàt sa tu pàpair hi yujyate  // Hbhv_6.259 //
atràpavàdaþ

tatraiva-
àvike pañña-vastre ca nãlã-ràgo na duùyati  // Hbhv_6.260 //

atha yaj¤opavãtam

vastrasyàrpaõa-mudràü ca pradar÷ya paridhàpya tat |
upavãtaü samàrpyàtha tan-mudràü ca pradar÷ayet  // Hbhv_6.261 //

athopavãtàrpaõa-màhàtmyam

trivçt ÷uklaü ca pãtaü ca pañña-såtràdi-nirmitam |
yaj¤opavãtaü govinde dattvà vedàntago bhavet  // Hbhv_6.262 //

nandi-puràõe-
yaj¤opavãta-dànena surebhyo bràhmaõàya và |
bhaved vidvàü÷ caturvedã ÷uddha-dhãr nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_6.263 //
atha pàdya-tilakàcamanàni

atha pàdyaü nivedyàdàv årdhva-puõóraü manoharam |
nirmàya bhàle kçùõasya dadyàd àcamanaü tataþ  // Hbhv_6.264 //
atha bhåùaõam

tato devàya divyàni bhåùaõàni nivedya ca |
paridhàpya yathà-yuktaü tan-mudràü ca pradar÷ayet  // Hbhv_6.265 //
atha bhåùaõàrpaõa-màhàtmyam

skànde ÷ivomà-saüvàde-
maõi-mauktika-saüyuktaü dattvàbharaõam uttamam |
sva-÷aktyà bhåùaõaü dattvà agniùñoma-phalaü labhet  // Hbhv_6.266 //

kiü ca--
gu¤jà-màtraü suvarõasya yo dadyàd viùõu-mårdhani |
indrasya bhavane tiùñhed yàvad àhåta-samplavam  // Hbhv_6.267 //
tasmàd àbharaõaü devi dàtavyaü viùõave sadà |
nàràyaõo bhavet prãto bhaktyà paramayà mubhe  // Hbhv_6.268 //

nandi-puràõe-
alaïkàraü tu yo dadyàd vipràyàtha suràya và |
sa gacched vàruõaü lokaü nànàbharaõa-bhåùitaþ |
jàtaþ pçthivyàü kàena bhaved dvãpa-patir nçpaþ  // Hbhv_6.269 //

viùõu-dharmottare-
karõàbharaõa-dànena bhavec chruti-dharo naraþ |
a÷vamedham avàpnoti saubhàgyaü càpi vindati  // Hbhv_6.270 //
karõapåra-pradànena ÷rutiü sarvatra vindati  // Hbhv_6.271 //
mårdhàbharaõa-dànena bhår dhanyo bhåtale bhavet |
catuþ-samudra-valayàü pra÷àsti ca vasundharàm  // Hbhv_6.272 //

tatraiva tçtãya-khaõóe-
vibhåùaõa-pradànena mårdhanyo bhåtale bhavet |
ramyàõi ratna-citràõi saurvarõàni dvijottamàþ  // Hbhv_6.273 //
dattvàbharaõa-jàtàni ràjasåya-phalaü labhet |
pàdàïgulãya-dànena guhyakàdhipatir bhavet  // Hbhv_6.274 //
pàdàbharaõa-dànena sthànaü sarvatra vindati  // Hbhv_6.275 //
÷roõã-såtra-pradànena mahãü sàgara-mekhalàm |
pra÷àsti nihatàmitro nàtra kàryà vicàraõà  // Hbhv_6.276 //
saubhàgyaü mahad àpnoti kiïkiõãü pradadad dhareþ |
hastàïgulãya-dànena paraü saubhàgyam àpnuyàt  // Hbhv_6.277 //
tathaivàïgada-dànena ràjà bhavati bhåtale |
keyåra-dànàd bhavati ÷atur-pakùa-kùayaïkaraþ  // Hbhv_6.278 //
graiveyakàõi dattvà ca sarva-÷àstràrthavid bhavet |
nàrya÷ ca va÷agàs tasya bhavati dvija-puïgavàþ  // Hbhv_6.279 //
dattvà pratisaràn mukhyàn na bhåtair abhibhåyate  // Hbhv_6.280 //

kiü ca tatraiva-
kçtrimaü ca pradàtavyaü tathaivàbharaõaü divjàþ |
pratiråpa-kçtaü dattvà kùipraü puùñyà prayujyate  // Hbhv_6.281 //

pàdme-
÷aïkha-cakra-gadàdãni pàdàdy-avayaveùu ca |
sauvarõàbharaõaü kçtvà viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_6.282 //

nàrasiühe-
suvarõàbharaõair divyair hàra-keyåra-kuõóalaiþ |
mukuñaiþ kañakàdyai÷ ca yo viùõuü påjayen naraþ  // Hbhv_6.283 //
sarva-pàpa-vinirmuktaþ sarva-bhåùaõa-bhåùitaþ |
indra-loke vased dhãmàn yàvad indra÷ caturda÷a  // Hbhv_6.284 //

garuóa-puràõe-
yasyàrcà tiùñhate viùõor hema-bhåùaõa-bhåùità |
ratnair muktàvi÷eùeõa ahany ahani vàsava  // Hbhv_6.285 //
kalpa-koñi-sahasràõi tasya vai bhuvane hareþ |
vàso bhavati devendra kathitaü brahmaõà mama  // Hbhv_6.286 //
yaþ pa÷yati naraþ kçùõaü hema-bhåùaõa-bhåùitam |
sakçd bhaktyà kalau ÷akra punàty àsaptamaü kulam  // Hbhv_6.287 //
| iti|

bahulaü bhåùaõaü bhogàt pa÷càd evànulepanam |
puùpaü cecchanti santo 'nulepanàrcànubhåùaõam  // Hbhv_6.288 //
sampràrthyàtha prabhuü pràgvat nivedya ÷uci-pàduke |
vàdya-gãtàtapatrànyaiþ påjà-sthànaü punar nayet  // Hbhv_6.289 //
pràgvad dattvàsanàdãni gandhaü tan-mudrayàrpayet |
÷aïkhe nidhàya tulasã-dalenaivàtha candanam  // Hbhv_6.290 //
atha gandhaþ
àgame-
candanàguru-karpåra-païkaü gandham ihocyate  // Hbhv_6.291 //

gàruóe-
kastårikàyà dvau bhàgau catvàra÷ candanasya tu |
kuïkumasya traya÷ caikaþ ÷a÷inaþ syàc catuþsamam  // Hbhv_6.292 //
karpåraü candanaü darpaþ kuïkumaü ca catuþsama |
sarvaü gandham iti proktaü samasta-sura-vallabham  // Hbhv_6.293 //
vàràhe-
karpåraü kuïkuma÷ caiva varaü tagaram eva ca |
rasyaü ca candanaü caiva aguruü guggulaü tathà |
etair vilepanaü dadyàt ÷ubhaü càru vicakùaõaþ  // Hbhv_6.294 //

viùõu-dharmottaràgni-puràõayoþ-
sugandhai÷ ca muràmàüsã-karpåràguru-candanaiþ |
tathànyai÷ ca ÷ubhair dravyair arcayej jagatã-patim  // Hbhv_6.295 //

va÷iùñha-saühitàyàm-
karpåràguru-mi÷reõa candanenànulepayet |
mçga-darpaü vi÷eùeõa abhãùñaü cakra-pàõinaþ  // Hbhv_6.296 //

skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
gandhebhya÷ candanaü puõyaü candanàd agurur varaþ |
kçùõàgurus tataþ ÷reùñhaþ kuïkumaü tu tato 'dhikam  // Hbhv_6.297 //

viùõu-dharmottare-
na dàtavyaü dvija-÷reùñha ato 'nyad anulepanam |
anulepana-mukhyaü tu candanaü parikãrtitam  // Hbhv_6.298 //

nàradãye-
yathà viùõoþ sadàbhãùñaü naivedyaü ÷àli-sambhavam |
÷ukenoktaü puràõe ca tathà tulasi-candanam  // Hbhv_6.299 //

agastya-saühitàyàü ca-
saüghçùya tulasã-kàùñhaü yo dadyàd ràma-mårdhani |
karpåràguru-kastårã-kuïkumaü na ca tat-samam  // Hbhv_6.300 //

athànulepana-màhàtmyam

skànde brahma-nàrada-saüvàde ÷aïkha-màhàtmye-
vilepayanti deve÷aü ÷aïkhe kçtvà tu candanam |
paramàtmà paràü prãtiü karoti ÷atvàrùikãm  // Hbhv_6.301 //

gàruóe-
tulasã-dala-lagnena candanena janàrdanam |
vilepayanti yo nityaü labhate và¤chitaü phalam  // Hbhv_6.302 //

nàrasiühe-
kuïkumàguru-÷rãkhaõóa-kardamair acyutàkçtim |
vilipya bhaktyà  ràjendra kalpa-koñiü vased divi  // Hbhv_6.303 //

viùõu-dharmottaràgni-puràõayoþ-
candanàguru-karpåra-kuïkumo÷ãra-padmakaiþ |
anulipto harir bhaktyà varàn bhogàn prayacchati  // Hbhv_6.304 //
kàleyakaü turuùkaü ca rakta-candanam uttamam  // Hbhv_6.305 //
nçõàü bhavanti dattàni puõyàni puruùottama  // Hbhv_6.306 //

viùõu-dharmottare-
candanenànulepyainaü candra-loka avàpnuyàt |
÷àrãrair mànasair duþkhais tathaiva ca vimucyate  // Hbhv_6.307 //
kuïkumenànulepyainaü sårya-loke mahãyate |
saubhàgyam uttamaü loke tathà pràpnoti mànavaþ  // Hbhv_6.308 //
karpåreõànulpiyainaü vàruõaü lokam àpnuyàt |
÷àrãrair mànasair duþkhais tathaiva ca vimucyate  // Hbhv_6.309 //
dattvà mçgamadaü mukhyaü ya÷asà ca viràjate |
dattvà jàta-phala-kùodaü kriyà-sàphalyam a÷nute  // Hbhv_6.310 //
ramyeõàguru-sàreõa anulipya janàrdanam |
saubhàgyam atulaü loke balaü pràpnoti cottamam  // Hbhv_6.311 //
tathà bakula-niryàsair agniùñoma-phalaü labhet |
bakulàguru-mi÷reõa candanena sugandhinà |
samàlipya jagannàthaü puõóarãka-phalaü labhet  // Hbhv_6.312 //
ekãkçtya tu sarvàõi samàlipya janàrdanam |
a÷vamedhasya mukhyasya phalaü pràpnoty asaü÷ayam  // Hbhv_6.313 //
yo 'nulimpeta deve÷aü kãrtitair anulepanaiþ |
pàrthivàdyàni yàvanti paramàõåni tatra vai  // Hbhv_6.314 //
tàvad abdàni lokeùu kàmacàrã bhavaty asau |
ke÷a-saugandhya-jananaü kçtvà mçgamadaü naraþ  // Hbhv_6.315 //
sarva-kàma-samçddhasya yaj¤asya phalam a÷nute  // Hbhv_6.316 //
yaþ prayacchati gandhàni gandha-yuktã-kçtàni ca |
gandharvatvaü dhruvaü tasya saubhàgyaü tathottamam  // Hbhv_6.317 //
atha ÷rã-tulasã-kàùñha-candana-màhàtmyam

gàruóe ÷rã-nàrada-dhundhumàra-nçpa-saüvàde-
yo dadàti harer nityaü tulasã-kàùñha-candanam |
yugàni vasate svarge hy anantàni narottama  // Hbhv_6.318 //
mahà-viùõau kalau bhaktyà dattvà tulasã-candanam |
yo 'rcayen màlatã-puùpair na bhåya-stanapo bhavet  // Hbhv_6.319 //
tulasã-kàùñha-sambhåtaü candanam yacchato hareþ |
nirdahet pàtakaü sarvaü pårva-janma-÷ataiþ kçtam  // Hbhv_6.320 //
sarveùàm api devànàü tulasã-kàùñha-candanam |
pitéõàü ca vi÷eùeõa sadàbhãùñaü harer yathà  // Hbhv_6.321 //
mçtyu-kàle tu sampràpte tulasã-kàùñha-candanam |
bhavate yasya dehe tu harir bhåtvà hariü vrajet  // Hbhv_6.322 //
tàvan malaya-jaü viùõor bhàti kçùõàgurur nçpa |
yàvan na dç÷yate puõyaü tulasã-kàùñha-candanam  // Hbhv_6.323 //
tàvat kastårikàmodaþ karpårasya sugandhinà |
yàvan na dãyate viùõos tulasã-kàùñha-candanam  // Hbhv_6.324 //
kalau yacchanti ye viùõau tulasã-kàùñha-candanam |
dhundhumàra na vai martyàþ punar àyànti te bhuvi  // Hbhv_6.325 //
yo hi bhàgavato bhåtvà kalau tulasã-candanam |
nàrpayati sadà viùõor na sa bhàgavato naraþ  // Hbhv_6.326 //

prahlàda-saühitàyàü-
na tena sadç÷o loke vaiùõavo vidyate bhuvi |
yaþ prayacchati kçùõàya tulasã-kàùñha-candanam  // Hbhv_6.327 //
tulasã-dàru-jàtena candanena kalau naraþ |
vilipya bhaktito viùõuü ramate sannidhau hareþ  // Hbhv_6.328| //
tulasã-kàùñha-jàtena candanena vilepanam |
yaþ kuryàd viùõu-toùàya kapilàgo-phalaü labhet  // Hbhv_6.329 //
tulasã-kàùñha-sambhåtaü candanaü yas tu sevate |
mçtyu-kàle vi÷eùeõa kçta-pàpo 'pi mucyate  // Hbhv_6.330 //
yo dadàti pitéõàü tu tulasã-kàùñha-candanam |
teùàü sa kurute tçptiü ÷ràddhe vai ÷atavàrùikãm  // Hbhv_6.331 //

viùõu-dharmottare ca-
tulasã-candanàktàïgaþ kurute kçùõa-påjanam |
påjanena dinaikena labhate ÷ata-vàrùikãm  // Hbhv_6.332 //
vilepanàrthaü kçùõasya tulasã-kàùñha-candanam |
mandire vasate yasya tasya puõya-phalaü ÷çõu  // Hbhv_6.333 //
tila-prasthàùñakaü dattvà yat puõyaü cottaràyaõe |
tat tulyaü jàyate puõyaü prasàdàc cakra-pàõinaþ  // Hbhv_6.334 //
| iti|

deyaü malayajàbhàve ÷ãtalatvàt kadambajam |
yathà ki¤cit sugandhitvàc candanaü deva-dàrujam  // Hbhv_6.335 //

gàruóe-
harer malayajaü ÷reùñham abhàve devadàrujam  // Hbhv_6.336 //
athànulepe niùiddhàni

viùõu-dharmottare-
dàridryaü padmakaü kuryàd asvàsthyaü rakta-candanam |
u÷ãraü citta-vibhraü÷am anye kuryur upadravam  // Hbhv_6.337 //
| iti|

padmakàdi na dàtavyam aihikaü hãcchatà sukham |
mukhyàlàbhe tu tat sarvaü dàtavyaü bhagavat-paraiþ  // Hbhv_6.338 //
tato bhagavataþ kuryàd anulepàd anantaram |
vidvàn vicitrair vyajanai÷ càmarair api vãjanam  // Hbhv_6.339 //
vãjana-màhàtmyaü ca
viùõu-dharmottare-
anulipya jagannàthaü tàla-vçntena vãjayet |
vàyu-lokam avàpnoti puruùas tena karmaõà  // Hbhv_6.340 //
càmarair vãjayed yas tu devadevaü janàrdanam |
tila-prastha-pradànasya phalam àpnoty asaü÷ayam  // Hbhv_6.341 //
vyajanenàtha vastreõa subhaktyà màtari÷vana |
devadevasya ràjendra kurute tàpa-vàraõam  // Hbhv_6.342 //
tat-kule yama-loke tu ÷amate nàrako daraþ |
vàyu-lokàn mahãpàla na cyutir vidyate punaþ  // Hbhv_6.343 //
calac-càmara-vàtena kçùõaü santoùayen naraþ  // Hbhv_6.344 //
tasyottamàïgaü deve÷a stuvate sva-mukhena vai |
uùõa-kàle tv idaü j¤eyaü yat santaþ pauùa-màghayoþ |
÷ãtalatvàn malayajam api naivàrpayanti hi  // Hbhv_6.345 //
tathà coktam-
na ÷ãte ÷ãtalaü deyam  // Hbhv_6.346 //
| iti|
iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
snàpaniko nàma ùaùñho vilàsaþ |

*************************************************************************

8. Pratararcasamapana-Vilasa


aùñama-vilàsaþ
pràtar-arcà-samàpanaþ


÷rã-caitanya-prabhuü vande yat-pàdà÷raya-vãryataþ |
saügçhõàty àkaravràtàd raïko ratnàvalãmayam  // Hbhv_8.1 //

atha dhåpanaü  

tata÷ ca dhåpam utsçjya nãcais tan-mudrayàrpayet |
kçùõaü saïkãrtayan ghaõñam vàma-hastena vàdayan  // Hbhv_8.2 //

tathà ca bahv-çca-pari÷iùñe --  
dhåpasya vijane caiva dhåpenàïga-vidhåpane |
nãràjaneùu sarveùu viùõor nàmàni kãrtayet  // Hbhv_8.3 //
jaya-ghoùaü prakurvãta kàruõyaü càbhikãrtayet |
tathà maïgala-ghoùaü ca jagad-bãjasya ca stutim  // Hbhv_8.4 //

anyatra ca --
tataþ samarpayed dhåpaü ghaõña-vàdya-jaya-svanaiþ |
dhåpa-sthànaü samabhyarcya tarjanyà vàmayà hareþ  // Hbhv_8.5 //

tatra mantraþ  --
vanaspati-rasotpanno gandhàóhyo gandha uttamaþ |
aghreyaþ sarva-devànàü dhåpo 'yaü pratigçhyatam  // Hbhv_8.6 //

atha dhåpaþ 

vàmana-puràõe -
ruhikàkhyaü kaõo dàru-sihlakaü càguruþ sità | 
÷aïkho jàti-phalaü ÷rã÷e dhåpàni syuþ priyàõi vai  // Hbhv_8.7 //

målàgame  
sa-guggulv-aguru-÷ãra-sitàjya-madhu-candanaiþ |
sàràïgàra-vinikùiptaiþ kalpayed dhåpam uttamam  // Hbhv_8.8 //

viùõu-dharmottare ca --
tathaiva ÷ubha-gandhà ye dhåpas te jagataþ pateþ |
vàsudevasya dharma-j¤air nivedya dànave÷vara  // Hbhv_8.9 //

atha dhåpeùu niùiddhaü  

na dhåparthe jãva-jatam  // Hbhv_8.10 //

tatraivàpavàdaþ
vinà mçgamadaü dhåpe jãva-jàtaü vivarjayet  // Hbhv_8.11 //

kàlikà-puràõe --
na yakùa-dhåpaü vitaren madhavaya kadacana  // Hbhv_8.12 //

agni-puràõe -
na sallakijaü na tçõam na ÷alka-rasa-sambhrtaü dhåpam |
pratyaïga-nirmuktam dadyàt kçùõàya buddhimàn  // Hbhv_8.13 //

atha dhåpana-màhàtmyam

nàrasiühe ÷rã-markandeya-satanika-samvade  
mahiùàkhyaü gugguluü ca àjya-yuktaü sa-÷arkaram | 
dhåpaü dadàti rajendra narasiühasya bhaktimàn  // Hbhv_8.14 //
sa dhåpitaþ sarva-dikùu sarva-pàpa-vivarjitaþ |
apsaro-gaõa-yuktena vimànena viràjatà  |
vàyu-lokaü samàsàdya viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_8.15 //

skànde -
ye kçùõa-guruõà kçùõaü dhåpayanti kalau naràþ |
 sa-karpåreõa ràjendra kçùõa-tulyà bhavanti te  // Hbhv_8.16 //
sàjyena vai guggulunà su-dhåpena janàrdanam |
dhåpayitvà naro yàti padaü tasya sadà-÷ivaü   // Hbhv_8.17 //
aguruü tu sa-karpåra-divya-candana-saurabham |
dattvà nityaü harer bhaktyà kulànàü tàrayec chatam  // Hbhv_8.18 //
       
viùõu-dharmottara-trtiya-khaõóe -
dhåpanam uttamaü tadvat sarva-kama-phala-pradam | 
dhåpaü turuùkakaü dattvà vahnistoma-phalaü labhet  // Hbhv_8.19 //
dattvà tu kçtrimaü mukhyaü sarva-kàmàn avàpnuyàt |
gandha-yukta-kçtaü dattvà yaj¤a-gosavaü àpnuyàt  // Hbhv_8.20 //
dattvà karpåra-niryàsaü vàjimedha-phalaü labhet |
vasante guggulaü dattvà vahnistomaü avàpnuyàt  // Hbhv_8.21 //
grãùme candana-sàreõa ràjasåya-phalaü labhet |
turuùkasya pradànena pravçùy uttamatàü labhet  // Hbhv_8.22 //
karpåra-dànàc charadi ràjasåyaü avàpnuyàt  // Hbhv_8.23 //
hemante mrga-darpeõa vàjimedha-phalaü labhet |
÷i÷ire 'guru-sarena sarva-medha-phalaü labhet  // Hbhv_8.24 //
padam uttamaü àpnoti dhåpa-daþ puùñim a÷nute |
dhåpa-lekha yathàivordhvam nityaü eva prasarpati  |
tathàivordhva-gato nityaü dhåpa-dànàd bhaven naraþ  // Hbhv_8.25 //

prahlàda-saühitàyàü ca  
yo dadàti harer dhåpam tulasã-kàùñha-vahninà |
÷ata-kratu-samaü puõyaü go 'yutaü labhate phalaü  // Hbhv_8.26 //
iti |

dhåpayec ca tathà samyak ÷rãmad-bhagavad-àlayaü |
dhåpa-÷eùaü tato bhaktyà svayaü seveta vaiùõavaþ  // Hbhv_8.27 //

tathà ca bràhme ambarisaü prati gautama-pra÷ne --
dhåpa-÷eùaü tu kçùõasya bhaktyà bhajasi bhåpate |
kçtvà càràtrikaü viùõoþ sva-mårdhnà vandase nçpa  // Hbhv_8.28 //

atha ÷rã-bhagavad-alaya-dhåpana-màhàtmyaü  

kçùõàguru-samutthena dhåpena ÷rãdharàlayam |
dhåpayed vaiùõavo yas tu sa mukto narakàrõavat  // Hbhv_8.29 //

dhåpa-÷eùa-sevana-màhàtmyam 

pàdme ÷rã-gautamàmbarãùa-saüvàde -
tãrtha-koñi-÷atair dhauto yathà bhavati nirmalaþ |
karoti nirmalaü dehaü dhåpa-÷eùas tathà hareþ  // Hbhv_8.30 //
na bhayaü vidyate tasya bhaumaü divyaü ràsàtalam |
kçùõa-dhåpàva÷eùena yasyàïgaü parivàsitam  // Hbhv_8.31 // 
nàpado vipadas tasya bhavanti khalu dehinaþ |
harer dattàva÷eùena dhåpayed yas tanuü sadà  // Hbhv_8.32 // 
nàsaukhyaü na bhayaü duþkhaü nàdhijaü naiva rogajam | 
yaþ sevayed dhåpa-÷eùaü viùõor adbhuta-karmaõaþ  // Hbhv_8.33 //
kråra-sattva-bhayaü naiva na ca caura-bhayaü kvacit |
sevayitvà harer dhåpaü nirmàlyaü padayor jalam  // Hbhv_8.34 //

hari-bhakti-sudhodaye ca-
àghràõaü yad dharer dattaü dhåpocchiùñasya sarvataþ |
tad-bhava-vyàla-daùñànàü bhavet karma-viùàpahaü  // Hbhv_8.35 //
iti |

dar÷anàd api dhåpasya dhåpa-dànàdi-jaü phalam |
sarvaü anye'pi vindanti tac càgre vyatiü eùyati  // Hbhv_8.36 //

atha dãpanaü  

tathaiña dãpam utsçjya pràgvad ghaõñaü ca vàdayan |
padàbjàd adçg-abjàntaü mudrayoccaiþ pradãpayet  // Hbhv_8.37 //

tatra mantraþ  

gautamãye-
su-prakà÷o mahà-tejah sarvatas timiràpahaþ |
sa-bàhyàbhyantara-jyotir dãpo 'yaü pratigçhyatàm  // Hbhv_8.38 //

atha dãpaþ  

dãpaü prajvalayet ÷aktau karpårena ghçtena và |
gavyena tatràsàmàrthye tailenàpi su-gandhinà  // Hbhv_8.39 //

tathà ca nàradãya-kalpe-
sa-ghçtaü guggulaü dhåpaü dãpaü go-ghçta-dãpitam |
samasta-parivàràya haraye ÷raddhayàrpayet  // Hbhv_8.40 //

bhaviùyottare-
ghçtena dãpo dàtavyo ràjan tailena và punaþ  // Hbhv_8.41 //
mahàbhàrate ca-
haviùà prathamaþ kalpo dvitãya÷ cauùadhorasaiþ  // Hbhv_8.42 // 

atha dãpe niùiddhaü  

bhaviùyottare-
vasà-majjàdibhir dãpo na tu deyaþ kadàcana  // Hbhv_8.43 //

mahàbhàrate-
vasà-majjàsthi-niryàsair na kàryaþ puùñiü icchata  // Hbhv_8.44 //

viùõu-dharmottare tçtãya-khaõóe-
nãla-rakta-da÷aü dãpaü prayatnena vivarjayet  // Hbhv_8.45 //

kàlikà-puràõe-
dãpa-vçkùa÷ ca kartavyas taijàsàdyai÷ ca bhairava |
vçkùeùu dãpo dàtavyo na tu bhåmau kadàcana  // Hbhv_8.46 //

atha dãpa-màhàtmyaü  

skànde brahma-nàrada-saüvàde-
prajvàlya deva-devasya karpårena ca dãpakam | 
a÷vamedhaü avàpnoti kulaü caiva samuddharet  // Hbhv_8.47 //

atraivànyatra ca-
yo dadàti mahã-pàla kçùõasyàgre tu dãpakam |
pàtakaü tu samutsçjya jyotã-råpaü labhet phalam  // Hbhv_8.48 //

vàràhe-
dãpaü dadàti yo devi mad-bhaktyà tu vyavasthitaþ |
nàtràndhatvaü bhavet tasya sapta-janmani sundari  // Hbhv_8.49 //
yas tu dadyàt pradãpaü me sarvataþ sraddhayànvitaþ |
svayam-prabheùu de÷eùu tasyotpattir vidhãyate  // Hbhv_8.50 //

hari-bhakti-sudhodaye-
dattaü sva-jyotiùe jyotir yad vistàrayati prabhàm |
tadvad dharyati saj-jyotir dàtuþ pàpatamo 'pahaü  // Hbhv_8.51 //

nàrasiühe-
ghçtena vàtha tailena dãpaü prajvalayen naraþ |
viùõave vidhivad bhaktyà tasya puõya-phalaü ÷çõu  // Hbhv_8.52 //
vihàya pàpaü sakalaü sahasràditya-sa-prabhaþ |
jyotiùmatà vimànena viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_8.53 //

prahlàda-saühitàyàü  
ca tulasã-pavakenaiva dãpaü yaþ kurute hareþ |
dãpa-lakùa-sahasràõàü puõyaü bhavati daityaja  // Hbhv_8.54 //
iti |

pa÷càd dãpaü ca taü bhaktyà mårdhnà vandeta vaiùõavaþ |
dhåpasyevekùaõàt tasya labhante'nye'pi tat phalam  // Hbhv_8.55 //
kecic cànena dãpena ÷rã-mårter mårdhni vaiùõavaþ |
nãràjanaü ihecchanti mahà-nãràjane yathà  // Hbhv_8.56 //

tathà ca ràmàrcana-candrikàyàü dhåpànantaraü dãpa-prasaïge-
àràtrikaü tu viùama-bahu-varti-samanvitam |
abhyarcya ràmacandràya vàma-madhyam athàrpayet  // Hbhv_8.57 //
namo dãpe÷varàyeti dadyàt puùpà¤jaliü tataþ |
avadhåpyàbhyarcya vàdyair mårdhni nãràjayet prabhum  // Hbhv_8.58 //
iti |

ata eveùyate tasya karàbhyàü vandanaü ca taiþ |
nàma càràtrikety àdi vartyo 'pi bahulàþ samàþ  // Hbhv_8.59 //
prasaïgàl likhyate'traiva ÷rãmad-bhagavad-àlaye |
dãpa-dànasya màhàtmyaü kàrttikãyaü ca tad vinà  // Hbhv_8.60 //

atha ÷rã-bhagavad-àlaye dãpa-pradàna-màhàtmyam

viùõu-dharmottare prathama-kàõóe [1.166.17ff, mixed up]-
dãpa-dànàt paraü dànaü na bhåtaü na bhaviùyati |
ke÷avàyatane kçtvà dãpa-vçkùà-manoharam |
atãva bhràjate lakùmyà divam àsàdya sarvataþ  // Hbhv_8.61 //
dãpa-màlàü prayacchanti ye naràþ ÷àrïgiõo gçhe |
bhavanti te candra-samàþ svargam àsàdya mànavàþ  // Hbhv_8.62 //
dãpàgàraü naraþ kçtvà kåtàgàra-nibhaü ÷ubham |
ke÷avàlayam àsàdya loke bhàti sa ÷akravat  // Hbhv_8.63 //
yathojjvalo bhaved dãpaþ sampradàtàpi yàdava |
tathà nityojjvalo loke nàkapçùñhe viràjate  // Hbhv_8.64 //
sa-dãpe ca yathà dese cakùåüsi phalavanti ca |
tathà dãpasya dataro bhavanti sa-phalekùanaþ  // Hbhv_8.65 //
ekàda÷yàü ca dvàda÷yàü prati-pakùaü tu yo naraþ |
dãpaü dadàti kçùõàya tasya puõya-phalaü ÷çõu  // Hbhv_8.66 //
suvarõa-maõi-muktàóhyam manoj¤am ati-sundaram |
dãpa-màlà-kulaü divyaü vimànam adhirohati  // Hbhv_8.67 //
padma-sutrodbhavaü vartti gandha-tailena dãpakàn |
virogaþ subhaga÷ caiva dattvà bhavati mànavaþ  // Hbhv_8.68 //
dãpa-danaü mahà-puõyam anya-deveùv api dhruvam |
kiü punar vàsudevasyànantasya tu mahàtmanaþ  // Hbhv_8.69 //

tatraiva tçtãya-khaõóe-
dãpaü cakùuþ-pradaü dadyàt tathaivordhva-gati-pradam |
årdhvaü yathà dãpa-÷ikhà dàtà cordhva-gatis tathà  // Hbhv_8.70 //
yàvad akùi-nimeùàõi dãpo devàlaye jvalet |
tàvad varùa-sahasràõi nàka-pçùñhe mahãyate  // Hbhv_8.71 //

brhan-nàradãye vitihotraü prati yaj¤adhvajasya pårva-janma-vçtta-kathane-
pradãpaþ sthàpitas tatra suratàrthaü dvijottama |
tenàpi mama duùkarma nih÷eùaü kùayam agatam  // Hbhv_8.72 //

viùõu-dharme ca-
vilãyate sva-haste tu sva-tantre sati dãpakaþ |
mahà-phalo viùõu-gçhe na datto narakàya saþ  // Hbhv_8.73 //

nàradãye mohinãü prati ÷rã-rukmàïgadoktau-
tiùñhantu bahu-vittàni dànàrthaü vara-varõini |
hçdayàyàsa-kartçõi dãpa-dànàd divaü vrajet  // Hbhv_8.74 //
tasyàpy abhàve subhage para-dãpa-prabodhanam | 
kartavyaü bhakti-bhàvena sarva-dànàdhika÷ ca yat  // Hbhv_8.75 //
iti |

sada kala-vi÷eùe'pi bhaktyà bhagavad-àlaye |
mahà-dãpa-pradànasya mahimàpy atra likhyàte  // Hbhv_8.76 //

atha mahàdãpa-màhàtmyam 

viùõu-dharmottare prathama-khaõóe-
mahàvarttiþ sadà deyà bhåmi-pàla mahà-phalà |
kçùõa-pakùe vi÷eùeõa tatràpi sa vi÷eùataþ  // Hbhv_8.77 //
amàvasyà ca nirdiùñà dvàda÷ã ca mahàphalà |
a÷va-yujyàm atãtàyàü kçùõa-pakùa÷ ca yo bhavet  // Hbhv_8.78 //
amàvasyà tadà puõyà dvàda÷ã ca vi÷eùataþ |
devasya dakùiõe pàr÷ve deyà taila-tulà nçpa  // Hbhv_8.79 //
palàùñaka-yutàü ràjan vartti tatra ca dàpayet |
vàsasà tu samagreõa sopavàso jitendriyaþ  // Hbhv_8.80 //
mahàvartti-dvayam idaü sakçd dattvà mahàmate |
svar-lokaü su-ciraü bhuktvà jàyate bhå-tale yadà  // Hbhv_8.81 //
tadà bhavati lakùmãvàn jaya-draviõa-samyutaþ |
ràùñre ca jàyate svasmin de÷e ca nagare tathà  // Hbhv_8.82 //
kule ca ràja-÷àrdåla tatra syàd dãpavat-prabhaþ |
pratyujjvala÷ ca bhavati yuddheùu kalaheùu ca  // Hbhv_8.83 //
khyàtiü yàti tathà loke sad-guõànàü ca sad-guõaiþ |
ekam apy atha yo dadyàd abhãùñatamayor dvayoþ  // Hbhv_8.84 //
manuùye sarvam àpnoti yad uktaü te mahànagha |
svarge tathàtvam àpnoti bhoga-kàle tu yàdava  // Hbhv_8.85 //
samànyasya tu dãpasya ràjan dànaü mahàphalam |
kiü punar mahato dãpasyàtreyatta na vidyate  // Hbhv_8.86 //

atha sona-malinadi-vastra-varttya dãpa-dana-nisedhaþ 

÷oõaü vàdarakaü vastraü jãrõaü malinam eva ca |
upabhuktaü na và dadyàt varttikàrthaü kadàcana  // Hbhv_8.87 //
iti |

svayam anyena và dattaü dãpàn na ÷rã-harer haret |
nirvàpayen na hiüsàc ca ÷ubhaü icchan kadàcana  // Hbhv_8.88 //

atha dãpa-nirvàpanàdi-doùaþ

viùõu-dharmottare prathama-khaõóe-
dattvà dãpo na hartavyas tena karma vijànatà |
nirvàpanaü ca dãpasya hiüsanaü ca vigarhitam  // Hbhv_8.89 //
yaþ kuryàd dhiüsanaü tena karmaõà puùpitekùaõaþ |
dãpa-hartà bhaved andhaþ kaõo nirvàõa-kçd bhavet  // Hbhv_8.90 //

viùõu-dharme ca nàrakàn prati ÷rã-dharmaràjoktau-
yuùmàbhir yauvanonmàdam uditair avivekibhiþ |
dyutodyotaya govinda-gehàd dãpaþ purà hçtaþ  // Hbhv_8.91 //
tenàdya narake ghore kùut-tçùõà-paripãóitàþ | 
bhavanti patitàs tãvre ÷ãta-vàta-vidàritàþ  // Hbhv_8.92 //

tatraiva ÷rã-pulastyoktau ca-
tasmàd àyàtane viùõor dadyàd dãpàn dvijottama |
tàm÷ ca dattvà na hiüseta na ca taila-viyojitàn  // Hbhv_8.93 //
kurvãta dãpa-hantà ca måko 'ndho jàyate mçtaþ |
andhe tamasi duùpare narake pacyate kila  // Hbhv_8.94 //

bhåmau dãpa-dana-nisedhaþ  

kàlikà-puràõe-
dãpa-vçkùa÷ ca kartavyas taijàsàdyai÷ ca bhairava |
vçkùeùu dãpo dàtavyo na tu bhåmau kadàcana  // Hbhv_8.95 //

atha naivedyaü  

dattvà puùpà¤jaliü pãñhaü padyam àcamanaü tathà |
kçtvà pàtreùu kçùõàyàrpayed bhojyaü yathà-vidhi  // Hbhv_8.96 //

atha naivedyarpana-vidhiþ  

astraü japtvàmbunà prokùya naivedyaü cakra-mudrayà |
saürakùya prokùayed vàyu-bãja-japta-jalena ca  // Hbhv_8.97 //
tena saü÷oùya tad-doùam agni-bãjaü ca dakùiõe |
dhyàtvà kara-tale'nyat tat pçùñhe saüyojya dar÷yate  // Hbhv_8.98 //
tad-uttha-vahninà tasya ÷uùka-doùaü hçdà dahet |
tataþ kara-tale savye'mçta-bãjaü vicintayet  // Hbhv_8.99 //
tat-pçùñhe dakùiõaü pani-talaü saüyojya dar÷ayet |
tad-utthayà nivedyaü tat siced amçta-dhàrayà  // Hbhv_8.100 //
jalena måla-japtena prokùya tac càmçtàtmakam |
sarvaü vicintya saüspç÷ya målaü vàràùñakaü japet  // Hbhv_8.101 //
amçtã-kçtya tad dhenu-mudrayà salilàdibhiþ |
tac ca kçùõaü ca sampåjya gçhitvà kusumà¤jalim  // Hbhv_8.102 //
÷rã-kçùõaü pràrthya tad-vaktràt tejo dhyàtvà vinirgatam | 
saüyojya ca nivedyaitat patraü vàmena saüspç÷an  // Hbhv_8.103 //
dakùeõa pàõinàdàya gandha-puùpànvitaü jalam |
svàhàntaü målam uccàrya taj-jalaü visçjed bhuvi  // Hbhv_8.104 //
tat pàõibhyàü samutthàya nivedyaü tulasã-yutam |
patràóhyaü tasya mantreõa bhaktyà bhàgavate'rpayet  // Hbhv_8.105 //

nivedana-mantra÷ cayaü-
nivedayami bhavate jusanedaü havir hare  // Hbhv_8.106 //
iti |

amçtopastaranam asi svàhety uccàrayan hareþ |
dattvàtha vidhivad vàri-gaõóåùaü vàma-pàõinà |
dar÷ayed gràsa-mudràü tu  praphullotpala-sannibham  // Hbhv_8.107 //
pràõàdi-mudrà-hastena dakùiõena tu dar÷ayet |
mantrai÷ caturthã-svàhàntais tàràdyais tat-tad-àhvayaiþ  // Hbhv_8.108 //
tataþ spç÷am÷ ca karayor aïguùñhàbhyàm anàmike |
pradar÷ayen nivedyasya mudràü tasya manuü japan  // Hbhv_8.109 //

mantra÷ càyaü krama-dãpikàyàm [4.62] --
nandajo 'mbumanu-bindu-yuï natiþ
pàr÷va-rà-marud-avàtmane ni ca |
ruddha-ïe-yuta-nivedyam àtma-bhår
màsa-pàr÷vam anilas tathà'mi-yuk  // Hbhv_8.110 //

nivedyasya manutvena svàbhãùñaü manum eva te |
ekàntino japantas tu gràsa-mudràü vitanvate  // Hbhv_8.111 //
na ca dhyàyante te kçùõa-vaktràt tejo-vinirgamam |
ma¤jula-vyavahàreõa bhojayanti hariü mudà  // Hbhv_8.112 //

anyatra ca-
÷àlã-bhaktaü su-bhaktaü ÷i÷ira-kara-sitaü pàyasaü påpa-såpam
lehyaü peyaü su-cåùyaü sitam amçta-phalaü ghàrikàdyaü sukhàdyam |
àjyaü pràjyaü samijyaü nayana-ruci-karaü vàjikaila-marãca-
svàdiyaþ ÷àkaràji-parikaram amçtàhàra-joùaü juùasva  // Hbhv_8.113 //

kiü ca-garuóa-puràõe-
naivedyaü parayà bhaktyà ghaõñàdyair jaya-nisvanaiþ |
nãràjanai÷ ca haraye dadyàd dãpàsanaü budhaþ  // Hbhv_8.114 //

atha naivedya-patràõi  

skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
naivedya-pàtraü vakùyàmi ke÷avasya mahàtmanaþ |
hairaõyaü rajataü tàmraü kaüsyaü mçn-mayam eva ca |
palà÷aü padma-patraü ca pàtraü viùõor ati-priyam  // Hbhv_8.115 //

viùõu-dharmottare-
patràõàü tu pradànena narakaü ca na gacchati  // Hbhv_8.116 //

patra-parimanaü  

devã-puràõe-
ùañ-triü÷ad-aïgulaü pàtram uttamaü parikãrtitam |
madhyamaü ca tribhàgonaü kanyasaü dvàda÷àïgulam | 
vasv-aïgula-vihãnaü tu na pàtraü kàrayet kvacit  // Hbhv_8.117 //

atha bhojyani  

ekàda÷a-skande  (11.27.34)-
guóa-pàyasa-sarpãüùi saùkulyàpåpa-modakàn |
saüyàva-dadhi-såpàm÷ ca naivedyaü sati kalpayet  // Hbhv_8.118 //

kiü ca-(11.11.41)-
yad yad iùñatamaü loke yac càti-priyam àtmanaþ |
tat tan nivedayen mahyaü tad ànantyàya kalpate  // Hbhv_8.119 //

aùñama-skànde- (8.16.52)-
naivedyaü càdhi-guõavad dadyàt puruùa-tuùñi-dam  // Hbhv_8.120 // 
baudhàyana-smçtau ca-
nànà-vidhànna-pànai÷ ca bhakùanàdyair manoharaiþ |
naivedyaü kalpayed viùõos tad-abhàve ca pàyasaü  
kevalaü ghçta-saüyuktaü  // Hbhv_8.121 //

vàmana-puràõe---
haviùà saüskçtà ye ca yava-godhåma-÷alayaþ |
tila-mudgàdayo màùà vrãhaya÷ ca priyà hareþ  // Hbhv_8.122 //

gàruóe-
annaü catur-vidhaü puõyam guõàóhyaü càmçtopamam |
niùpaõõaü sva-gçhe yad và ÷raddhayà kalpayed dhareþ  // Hbhv_8.123 //

bhaviùye-
puùpaü dhåpaü tathà dãpaü naivedyaü su-manoharam | 
khaõóa-laóóuka-÷rã-vesta-kàsàrà÷oka-vartikàþ  // Hbhv_8.124 //
svastikollasika-dugdha-tila-veùña-kilàñikàþ |
phalàni caiva pakvàni nàgaraïgàdikàni ca  // Hbhv_8.125 //
anyàni vidhinà dattvà bhakùyàõi vividhàni ca |
evam àdini dàpayed bhaktito nrpa  // Hbhv_8.126 //

vàràhe-
yas tu bhàgavato devi annàd yena tu prãõayet |
prãõitas tiùñhate'sau và bahu-janmàni màdhavi  // Hbhv_8.127 //
sarva-vrãhi-mayaü gçhyam ÷ubhaü sarva-rasànvitam |
mantreõa me pradãyeta na kiücid api saüspç÷et  // Hbhv_8.128 //
iïgudi-phala-bilvàni badaràmalakàni ca |
kharjuràm÷ càsanàm÷ caiva mànavàm÷ ca paråùakàn  // Hbhv_8.129 //
÷àloóóambarikàm÷ caiva tathà plakùa-phalàni ca |
paippalaü kaõñakãyaü ca tumburuü ca priyaïgukam  // Hbhv_8.130 //
marãcaü ÷iü÷a-pàkaü ca bhallàtakara-mardakam |
dràkùàü ca dàóimaü caiva piõóa-kharjåram eva ca  // Hbhv_8.131 //
sauvãraü kelikaü caiva tathà ÷ubha-phalàni ca |
piõóàraka-phalaü caiva punnàga-phalam eva ca  // Hbhv_8.132 //
÷amãü caiva kavãraü ca kharjåraka-mahàphalam |
kumudasya phalaü caiva vaheóaka-phalaü tathà  // Hbhv_8.133 //
ajaü karkoñakaü caiva tathà tala-phalàni ca |
kadambaþ kaumudaü caiva dvi-vidhaü sthala-ka¤jayoþ  // Hbhv_8.134 //
piõóikaõóeti vikhyàtaü vaü÷a-nãpaü tataþ param |
madhu-kaõóeti vikhyàtaü màhiùaü kaõóam eva ca  // Hbhv_8.135 //
kara-mardaka-kandaü ca tathà nilotpalasya ca |
mçõàlaü pauùkaraü caiva ÷àlåkasya phalaü tathà  // Hbhv_8.136 //
ete cànye ca bahavaþ kàõóa-måla-phalàni ca |
etàni copayojyàni ye mayà parikalpitàþ  // Hbhv_8.137 //
målakasya tataþ ÷àkam ci¤ca-÷àkaü tathaiva ca | 
÷àkaü caiva kalàyasya sarùapasya tathaiva ca  // Hbhv_8.138 //
vaüsakasya tu ÷àkaü ca ÷àkam eva kalambikam |
àrdrakasya ca ÷àkaü vai pàlaïkaü ÷àkam eva ca  // Hbhv_8.139 //
ambiloóaka-÷àkaü ca kà÷aü kaumàrakaü tathà |
÷uka-maõóala-patraü ca dvàv eva taru-vànakau  // Hbhv_8.140 //
carasya caiva ÷àkaü ca madhu-koóóumbaraü tathà |
ete cànye ca bahavah ÷ata÷o 'tha sahasra÷aþ  |
karmaõyà÷ caiva sarve vai ye mayà parikãrtitàþ  // Hbhv_8.141 //
vrãhãõàü ca pravakùyàmi upayogàm÷ ca màdhavi |
eka-cittaü samàdhàya tat sarvaü ÷çõu sundari  // Hbhv_8.142 //
dharmàdhàrmika-raktaü ca su-gandhaü rakta-÷àlikam | 
dãrgha÷åkaü mahà÷àliü vara-kuïkuma-patrakam  // Hbhv_8.143 //
gràma-÷àliü samadrà÷àm sa-÷rã÷àü ku÷a-÷àlikàm | 
yavà÷ ca dvi-vidhà j¤eyàþ karmaõyà mama sundari  // Hbhv_8.144 //
karmaõyà÷ caiva mudgà÷ ca tilàþ kçùõàþ kulatthakàþ |
godhåmakaü mahà-mudga-mudgàùñakam avàña-jit  // Hbhv_8.145 //
karmaõy etàni coktàni vyajanàni priyànvitàn |
pratigçhõàmy ahaü hy etàn sarvàn bhàgavatàn priyàn  // Hbhv_8.146 //

kiü ca--
ye mayaivopayojyàni gavyaü dadhi payo ghçtam  // Hbhv_8.147 //

skànde ca brahma-nàrada-saüvàde-
haviþ ÷alyodanaü divyam àjya-yuktaü sa-÷arkaram |
naivedyaü deva-devàya yàvakaü pàyasaü tathà  // Hbhv_8.148 //
naivedyànàm abhàve tu phalàni vinivedayet |
phalànàm apy abhàve tu tçõa-gulmauùadhãr api  // Hbhv_8.149 //
auùadhãnàm alàbhe tu toyaü ca vinivedayet |
tad-alàbhe tu sarvatra mànasaü pravaraü smçtam  // Hbhv_8.150 //

skànde mahendraü prati ÷rã-nàrada-vacanaü-
yacchanti tulasã-÷àkaü ÷rutaü ye màdhavàgrataþ |
kalpàntaü viùõu-loke tu vasanti pitçbhiþ saha  // Hbhv_8.151 //

atha naivedya-niùiddhàni  

hàrita-smçtau-
nàbhakùyaü naivedyàrthe bhakùyesv apy ajà-mahiùã-kùãraü pa¤ca-nakhà matsyà÷ ca  // Hbhv_8.152 //

dvàrakà-màhàtmye-
nãlã-kùetraü vàpayanti målakaü bhakùayanti ye |
naivàsti narakottàrah kalpa-koñi-÷atair api  // Hbhv_8.153 //

vàràhe-
màhiùaü càvikaü càjam ayaj¤ãyam udàhçtam  // Hbhv_8.154 //

kiü ca- 
màhiùaü varjayen mahyaü kùãraü dadhi ghçtaü yadi  // Hbhv_8.155 //

viùõu-dharmottare tçtãya-khaõóe-
abhakùyaü capy ahçdyaü ca naivedyaü na nivedayet |
ke÷a-kãñàvapannaü ca tathà càvihitaü ca yat  // Hbhv_8.156 //
måùikà-làïgulopetam avadhåtam avakùutam |
uóóumbaraü kapitthaü ca tathà danta-÷añhaü ca yat | 
evam àdãni devàya na deyàni kadàcana  // Hbhv_8.157 //

athàbhakùyàõi  

kaurme-
vçntàkaü jàlikà-÷àkaü kusumbhà÷mantakaü tathà |
palàõóuü la÷unaü ÷uklam niryàsaü caiva varjayet  // Hbhv_8.158 //
gç¤janaü kiü÷ukaü caiva kukuõóaü ca tathaiva ca |
uóumbaram alàbuü ca jagdhvà patati vai dvijaþ  // Hbhv_8.159 //

vaiùõave-
bhu¤jãtoddhçta-sàràõi na kadàcin nare÷vara  // Hbhv_8.160 //

skànde-  
na bhakùayati vçntàkaü tasya dårataro hariþ  // Hbhv_8.161 //

kiü cànyatra-
dorbhyàü pàdbhyàü ca jànubhyàm urasà ÷irasà dç÷à |
manasà vacasà ceti praõàmo 'ùñàïga ãritaþ  // Hbhv_8. 162 //
jànubhyàm caiva bàhubhyàü ÷irasà vacasà dhiyà |
pa¤càïgakaþ praõàmaþ syàt påjàsu pravaràv imau  // Hbhv_8. 163 //

ata evoktaü yàmale-
yatra madyaü tathà màüsam tathà vçntàka-målake |
nivedayen naiva tatra harer aikàntikã ratiþ  // Hbhv_8.164 //

atha naivedyarpana-màhàtmyaü  

skànde-
naivedyàni manoj¤àni kçùõasyàgre nivedayet |
kalpàntaü tat-pitéõaü tu tçptir bhavati ÷à÷vatã  // Hbhv_8.165 //
phalàni yacchate yo vai suhçdyàni nare÷vara |
kalpàntaü jàyate tasya sa-phalaü ca manorathaþ  // Hbhv_8.166 //

nàrasiühe-
haviþ ÷àlyodanaü diyyam àjya-yuktaü sa-÷arkaram |
nivedya narasiühàya yàvakaü pàyasaü tathà  // Hbhv_8.167 //
samàs taõóula-÷aïkhyàyà yàvatyas tàvatãr nçpa |
viùõu-loke mahà-bhogan bhu¤jànas te sa-vaiùõavàþ  // Hbhv_8.168 //

viùõu-dharmottare-
anna-das tçptim àpnoti svarga-lokaü ca gacchati |
dattvà ca saüvibhàgàya tathaivànnam atandritaþ |
trailokya-tarpite puõyaü tat-kùanàt samavàpnuyàt  // Hbhv_8.169 //
akùayyam anna-pànaü ca pitçbhya÷ copatiùñhate |
odanaü vyajanopetam dattvà svargam avàpnuyàt  // Hbhv_8.170 // 
paramànnaü tathà dattvà tçptim àpnoti ÷a÷vatim |
viùõu-lokam avàpnoti kulam uddharate tathà  // Hbhv_8.171 //
ghçtaudana-pradànena dãrgham àyur avàpnuyàt |
dadhy-odana-pradànena ÷riyam àpnoty anuttamàm  // Hbhv_8.172 //
kùãrodana-pradànena dãrgha-jãvitam àpnuyàt |
ikùåõàü ca pradànena paraü saubhàgyam a÷nute  // Hbhv_8.173 //
ratnànàü caiva bhàgã syàt svarga-lokaü ca gacchati |
phàõitasya pradànena agny-àdhàna-phalaü labhet  // Hbhv_8.174 //
tathà guóa-pradànena kàmitàbhãùñam àpnuyàt  // Hbhv_8.175 //
nivedyekùu-rasaü bhaktyà paraü saubhàgyam àpnuyàt |
sarvàn kàmàn avàpnoti kùaudraü ya÷ ca prayacchati  // Hbhv_8.176 //
tad eva tuhitopetam ràjasåyam avàpnuyàt |
vahniùñomam avàpnoti yavàkasya nivedakaþ |
ati-ràtram avàpnoti tathà påpa-nivedakaþ  // Hbhv_8.177 //
vaidalànàü ca bhakùyàõàü dànàt kàmàn avàpnuyàt |
dãrgha-jãvitam àpnoti ghçta-påra-nivedakaþ  // Hbhv_8.178 //
modakànàü pradànena kàmàn àpnoty abhãpsitàn  // Hbhv_8.179 //
nànà-vidhànàü bhakùyàõàü dànàt svargam avàpnuyàt |
bhojanãya-pradànena tçptim àpnoty anuttamàm  // Hbhv_8.180 //
tathà lehya-pradànena saubhàgyam adhigacchati |
bala-varõam avàpnoti cåùyàõàü ca nivedane  // Hbhv_8.181 //
kulmàùollàsika-dàtà vahny-àdheyaü phalaü labhet |
tathà kçùàra-dànena vahniùñomam avàpnuyàt  // Hbhv_8.182 //
dhanànàü kùaudra-yuktànàü làjànàü ca nivedakaþ |
mukhyaü caiva ÷aktånàü vahniùñomam avàpnuyàt  // Hbhv_8.183 //
vànaprasthà÷ritaü puõyam labhec chàka-nivedakaþ |
dattvà haritakaü caiva tad eva phalam àpnuyàt  // Hbhv_8.184 //
dattvà ÷àkàni ramyàõi vi÷okas tv abhijàyate |
dattvà ca vyajanàrthàya tathopakaraõàni ca  // Hbhv_8.185 //
su-kule labhate janma kanda-måla-nivedakaþ |
nãlotpala-vidarãõàü taruñasya tathà dvijaþ  // Hbhv_8.186 //
kanda-dànàd avàpnoti vànaprastha-phalaü ÷ubham |
trapuùer vàrukaü dattvà puõóarãka-phalaü labhet  // Hbhv_8.187 //
karkandhu-vadare dattvà tathà pàraivataü kalam |
paråùakaü tathàbhraü ca panasaü nàrikelakam  // Hbhv_8.188 //
bhavyaü mocaü tathà cocam kharjåram atha dàóimam |
àmràtaka-sruvàmloña-phala-màna-priyàlakam  // Hbhv_8.189 //
jambå-bilvàmalaü caiva jàtyaü vãõàtakaü tathà |
nàraïga-bãja-påre ca bãja-phalgu-phalany api  // Hbhv_8.190 //
evam àdãni divyani yaþ phalàni prayacchati |
tathà kandàni mukhyàni deva-devàya bhaktitaþ  // Hbhv_8.191 //
kriyà-sàphalyam àpnoti svarga-lokaü tathaiva ca |
pràpnoti phalam àrogyam mçdvãkànàü nivedakaþ  // Hbhv_8.192 //
rasàn mukhyàn avàpnoti saubhàgyam api cottamam |
àmrair abhyarcya deve÷am a÷vamedha-phalaü labhet  // Hbhv_8.193 //

kiü ca- 
mocakaü panasaü jambå tathànyat kumbhàli-phalam |
pràcãnàmalakaü ÷reùñhaü madhukoóóumbarasya ca |
yatna-pakvam api gràhyaü kadalã-phalam uttamam  // Hbhv_8.194 //

hari-bhakti-sudhodaye ca-
yat ki¤cid alpaü naivedyam bhakta-bhakti-rasa-plutam |
pratibhojayati ÷rã÷as tad-dàtén sva-sukhaü drutam iti  // Hbhv_8.195 //
tataþ pràgvad vicitràõi panakàny uttamàni ca |
su-gandhi ÷ãtalaü svacchaü jalam apy arpayet tataþ  // Hbhv_8.196 //

atha panakàni, tan-màhàtmyaü ca  

viùõu-dharmottare-
pànakàni su-gandhãni ÷ãtalàni vi÷eùataþ |
nivedya deva-devàya vàjimedham avàpnuyàt  // Hbhv_8.197 //
tvagelà-nàga-kusuma-karpåra-sita-saüyutaiþ |
sità-kùaudra-guóopetair gandha-varõa-guõànvitaiþ  // Hbhv_8.198 //
bãja-påraka-nàraïga-sahakàra-samanvitaiþ |
ràjasåyam avàpnoti panakair viniveditaiþ  // Hbhv_8.199 //
nivedya nàrikelàmbu-vahniùñoma-phalaü labhet |
sarva-kàma-vahà nadyo nityaü yatra manoramàþ  |
tatra pàna-pradà yànti  yatra ràmà guõànvitàþ  // Hbhv_8.200 //
iti |

itthaü samarpya naivedyam dattvà javanikaü tataþ |
bahir-bhåya yathà-sakti japaü sandhyànam àcaret  // Hbhv_8.201 //

atha dhyànam 

brahme÷àdyaiþ parita çùibhiþ såpaviùñaiþ sameto 
lakùmyà ÷i¤jad-valaya-karayà sàdaraü vãjyamana |
marma-krãóa-prahasita-mukho hàsayan païkti-bhoktén 
bhuïkte pàtre kanaka-ghañite ùaó-rasaü ÷rã-rame÷aþ  // Hbhv_8.202 //
iti |

ekantibhi÷ càtma-kçtaü sa-vayasyasya gokule |
ya÷odà-làlyamànasya dhyeyaü kçùõasya bhojanam  // Hbhv_8.203 //

atha homaþ

nityaü càva÷yakaü homaü kuryàt ÷akty-anusàrataþ |
homà÷aktau tu kurvãta japaü tasya catur-guõam  // Hbhv_8.204 //
ke'py evaü manvate'va÷yam nitya-homaü sadàcaret |
pura÷carana-homasyà÷aktau hi sa vidhir mataþ  // Hbhv_8.205 //
pårvaü dãkùà-vidhau homa-vidhi÷ ca likhitaþ kiyàn |
tad-vistàra÷ ca vij¤eyas tat-tac-chàstràt tad-icchubhiþ  // Hbhv_8.206 //
samàptiü bhojane dhyàtvà dattvà gaõóåùikaü jalam |
amçtàpidhànam asi svàhety uccàrayet sudhãþ  // Hbhv_8.207 //
visçjed deva-vaktre tat tejaþ saühàra-mudrayà |
naikantã tejasaþ kuryàn niùkràntiü iva saïkramam  // Hbhv_8.208 //
atha bali-dànam

tato javanikà vidvàn apasàrya yathàvidhi |
viùvaksenàya bhagavan-naivedyàü÷aü nivedayet  // Hbhv_8.209 //

tathà ca pa¤caràtre ÷rã-nàrada-vacanam-
vi÷vaksenàya dàtavyaü naivedyaü tac-chatàü÷akam |
pàdodakaü prasàdaü ca liïge caõóe÷varàya ca  // Hbhv_8.210 //

tad-vidhiþ  

mukhyàd ãsànataþ pàtràn naivedyàü÷aü samuddharet |
sarva-deva-svarupàya paràya parameùñhine  // Hbhv_8.211 //
÷rã-kçùõa-seva-yuktàya viùvaksenàya te namaþ |
ity uktvà ÷rã-harer vàme tãrtha-klinnaü samarpayet  // Hbhv_8.212 //
sataüsaü và sahasràü÷am anyathà niùphalaü bhavet  // Hbhv_8.213 //
pa÷càc ca balir ity àdi ÷lokàv uccàrya vaiùõavaþ |
sarvebhyo vaiùõavebhyas tac-chatàüsaü vinivedayet  // Hbhv_8.214 //
tau ca ÷lokau -
balir vibhãùaõo bhãùmaþ kapilo nàrado 'rjunaþ |
prahlàda÷ càmbarãùa÷ ca vasur vàyu-sutaþ sivaþ  // Hbhv_8.215 //
viùvaksenoddhavàkråraþ sanakàdyàþ ÷ukàdayaþ |
÷rã-kçùõasya prasàdo 'yaü sarve gçhõantu vaiùõavàþ  // Hbhv_8.216 //

idaü yadyapi yujyeta darpaõàrpaõataþ param |
tathàpi bhakta-vàtsalyàt kçùõasyàtràpi sambhavet  // Hbhv_8.217 //
atha bali-dana-màhàtmyaü  

nàrasiühe-
tatas tad-anna-÷eùeõa pàrùadebhyaþ samantataþ |
puùpàkùatair vimi÷reõa baliü yas tu prayacchati  // Hbhv_8.218 //
balinà vaiùõavenàtha tçptaþ santo divaukasaþ |
÷àntiü tasya prayacchanti ÷riyam àrogyam eva ca  // Hbhv_8.219 //

atha jala-gandusady-arpanaü

upalipya tato bhåmiü punar gàõóåùikaü jalam |
dadyàt trir agre kçùõasya tato 'smai danta-sodhanam  // Hbhv_8.220 // 
punar àcamanaü dattvà ÷rã-pàõyoþ ÷rã-mukhasya ca |
màrjanàyàü÷ukaü dattvà sarvàõy aïgàni màrjayet  // Hbhv_8.221 //
paridhàpy apare vastre punar dattvàsanàntaram |
padyam àcamanãyaü ca pårvavat punar arpayet  // Hbhv_8.222 //
candanàguru-cårõàdi pradadyàt kara-màrjanam |
karpårady-àsya-vàsaü ca tàmbålaü tulasãm api  // Hbhv_8.223 //
atha mukha-vasadi-màhàtmyaü  

viùõu-dharmottare trtãya-khaõóe-
påga-jàti-phalaü dattvà jàti-patraü tathaiva ca |
lavaïga-phala-kakkola-mela-kata-phalaü tathà  // Hbhv_8.224 //
tàmbålãnàü ki÷alayaü svarga-lokam avàpnuyàt |
saubhàgyam atulaü loke tathà råpam anuttamam  // Hbhv_8.225 //

skànde-  
tàmbålaü ca sa-karpåram sa-pågaü nara-nàyaka |
kçùõàya yacchati prãtyà tasya tuùño hariþ sadà  // Hbhv_8.226 //
atha punar gandharpanaü  

divyaü gandhaü punar dattvà yatheùñam anulepanaiþ |
divyair vicitraiþ ÷rã-kçùõam bhakti-cchedena lepayet  // Hbhv_8.227 //
ramyàõi cordhva-puõóràõi sad-varõena yathàspadam | 
su-gandhinànulepena kçùõasya racayettaràm  // Hbhv_8.228 //

tathà càgame dhyàna-prasaïge-
lalàñe hçdaye kukùau kaõñhe bahvo÷ ca pàr÷vayoþ |
viràjatordhva-puõóreõa sauvarõena vibhåùitam  // Hbhv_8.229 //
iti | 

divyàni ka¤cukoùõãùa-kà¤cy-àdãni paràõy api |
vastràõi su-vicitràõi ÷rã-kçùõaü paridhàpayet  // Hbhv_8.230 //
tato divya-kirãñàdi-bhåùaõani yathà-ruci |
vicitra-divya-màlyàni paridhàpya vibhåùayet  // Hbhv_8.231 //

atha mahàrajopacararpanaü  

tata÷ ca càmara-cchatra-pàdukàdãn paràn api |
mahàràjopacàràm÷ ca dattvàdar÷aü pradar÷ayet  // Hbhv_8.232 //

viùõu-dharmottare-
yathàde÷aü yathà-kalaü ràja-liïgaü suràlaye |
dattvà bhavati ràjaiva nàtra kàryà vicàraõà  // Hbhv_8.233 // 

tatra càmara-màhàtmyaü  

tathà càmara-dànena ÷rãmàn bhavati bhå-tale |
mucyate ca tathà pàpaiþ svarga-lokaü ca gacchati  // Hbhv_8.234 //


chatrasya màhàtmyaü 

tatraiva-
chatraü bahu-÷alàkaü ca jhallarã-vastra-saüyutam |
divya-vastrai÷ ca saüyuktaü hema-daõóa-samanvitam  // Hbhv_8.235 //
yaþ prayacchati kçùõasya chatra-lakùa-yutair vçtaþ |
pràrthyate so 'maraiþ sarvaiþ krãóate pitçbhiþ saha  // Hbhv_8.236 //

tatraiva vànyatra-
ràjà bhavati loke'smin chatraü dattvà dvijottamaþ |
nàpnoti ripujaü duþkhaü saïgràme ripu-jid bhayet  // Hbhv_8.237 //
upànat-sampradànena vimànam adhirohati |
yatheùñaü tena lokeùu vicaraty amara-prabhaþ  // Hbhv_8.238 //
dhvajasya màhàtmyaü 

tatraiva-
lokeùu dhvaja-bhåtaþ syàd dattvà viùõor varaü dhvajam |
÷akra-lokam avàpnoti bahån abda-gaõàn naraþ  // Hbhv_8.239 //

kiü ca- 
yuktaü pãta-patàkàbhir nivedya garuóa-dhvajam |
ke÷avàya dvija-÷reùñhaþ sarva-loke mahãyate iti  // Hbhv_8.240 // 
yat-prasàde dhvajàropa-màhàtmyaü likhitaü purà |
tad atràpy akhilaü j¤eyaü tatràtratyaü idaü tathà  // Hbhv_8.241 //

kiü ca bhaviùye-
viùõor dhvaje tu sauvarõam daõóaü kuryàd vicakùaõaþ |
patàkà càpi pãtà syàd garuóasya samãpa-gà  // Hbhv_8.242 //

vyajanasya màhàtmyaü  

viùõu-dharmottare-
tala-vrõta-pradànena nirvçtiü pràpnuyàt param   // Hbhv_8.243 //

vitanasya màhàtmyaü  
tatraiva-
vitànaka-pradànena sarva-pàpaiþ pramucyate |
paraü nirvçtim àpnoti yatra tatràbhijàyate  // Hbhv_8.244 //

khadgadãnàü màhàtmyaü  

dattvà nistriü÷akàn mukhyàn ÷atrubhir nàbhibhåyate |
dattvà tad-bandhanaü mukhyam agny-àdheya-phalaü labhet  // Hbhv_8.245 //

kiü ca- 
patad-grahaü tathà dattvà ÷ubhadas tv abhijàyate |
pàda-pãñha-pradànena sthànaü sarvatra vindati  // Hbhv_8.246 //
darpaõasya pradànena råpavàn darpavàn bhavet |
màrjayitvà tathà taü ca ÷ubhagas tv abhijàyate  // Hbhv_8.247 //
yat ki¤cid deva-devàya dadyàd bhakti-samanvitaþ |
tad evàkùayam àpnoti svarga-lokaü sa gacchati  // Hbhv_8.248 //

kiü ca, vàmana-puràõe ÷rã-baliü prati ÷rã-prahlàdoktau-
÷raddadhànair bhakti-parair yàny uddi÷ya janàrdanam |
bali-dànàni dãyante akùayàni vidur budhaþ  // Hbhv_8.249 //
atràpi kecid icchanti dattvà puùpà¤jali-trayam |
pårvokta da÷a ÷aïkhàdyà mudràþ sandar÷ayet  // Hbhv_8.250 //
iti |

atha gãta-vadya-nçtyani  

tato vicitrair lalitaiþ kàritair và svayaü kçtaiþ |
gãtair vàdyai÷ ca nçtyai÷ ca ÷rã-kçùõaü paritoùayet  // Hbhv_8.251 //

atha tatra niùiddhaü  

nçtyàdi kurvato bhaktàn nopaviùño 'valokayet |
na ca tiryag vrajet tatra taiþ sahàntarayan prabhum  // Hbhv_8.252 //

tathà coktaü-
nçtyantaü vaiùõavaü harsàd àsãno yas tu pa÷yati |
kha¤jo bhavati ràjendra so 'yaü janmani janmani  // Hbhv_8.253 //

kiü ca- 
nçtyatàü gàyatàü madhye bhaktànàü ke÷avasya ca |
tàn çte yas tiro yàti tiryag-yoniü sa gacchati  // Hbhv_8.254 //

atha gãtadi-màhàtmyam 
adau samanyataþ  

nàrasiühe-  
gãta-vàdyàdikaü nàñyam ÷aïkha-turyàdi-nisvanam |
yaþ kàrayati viùõos tu sandhyàyàü mandire naraþ |
sarva-kàle vi÷eùeõa  kàmagaþ kàma-råpavàn  // Hbhv_8.255 //
su-saïgãta-vidagdhai÷ ca sevyamàno 'psaro-gaõaiþ |
mahàrheõa vimànena vicitreõa viràjatà |
svargàt svargam anupràpya viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_8.256 //
skànde viùõu-nàrada-saüvàde-
gãtaü vàdyaü ca nçtyaü ca nàñyaü viùõu-kathàü mune |
yaþ karoti sa puõyàtmà trailokyopari saüsthitaþ  // Hbhv_8.257 //

bçhan-nàradãye ÷rã-yama-bhagãratha-saüvàde-
devatàyatane yas tu bhakti-yuktaþ prançtyati |
gãtàni gàyaty athavà tat-phalaü ÷çõu bhå-pate  // Hbhv_8.258 //
gandharva-ràjatàü gaõair nçtyàd rudra-gaõe÷atàm |
pràpnoty aùña-kulair yuktas tataþ syàn mokùa-bhàï naraþ  // Hbhv_8.259 //

laiïge ÷rã-màrkaõóeyàmbarãùa-saüvàde-
viùõu-kùetre tu yo vidvàn kàrayed bhakti-saüyutaþ |
gana-nçtyàdikaü caiva viùõv-àkhyaü ca kathàü tathà  // Hbhv_8.260 //
jàtiü smçtiü ca medhàü ca tathaiva paramàü sthitim |
pràpnoti viùõu-sàlokyaü satyam etan nàràdhipa  // Hbhv_8.261 //

anyatra ca ÷rã-bhagavad-uktau-
visçjya lajjàü yo 'dhãte gàyate nçtyate'pi ca |
kula-koñi-samàyukto labhate màmakaü padam  // Hbhv_8.262 //

ata evoktaü-
bhàrate nçtya-gãte tu kuryàt svàbhàvike'pi và |
svàbhàvikena bhagavàn prãõàtãty àha ÷aunakaþ  // Hbhv_8.263 //

ata eva nàradãye-  
viùõor gãtaü ca nçtyaü ca nañànàü ca vi÷eùataþ |
brahman bràhmaõa-jàtãnàü kartavyaü nitya-karma-vat  // Hbhv_8.264 //

kintu smçtau---
gãta-nçtyàni kurvãta deva-dvijàdi-tuùñaye |
na jãvanàya yu¤jãta vipro pàpa-bhiyà kvacit  // Hbhv_8.265 //

evaü kçùõa-prãõanatvàd gãtàder nityatà parà |
saüsiddhair avi÷eùena j¤eyà sà hari-vasare  // Hbhv_8.266 //

tathà coktaü-
ke÷avàgre nçtya-gãtaü na karoti harer dine |
vahninà kiü na dagdho 'sau gataþ kiü na rasàtalaü  // Hbhv_8.267 //

atha vi÷eùato gãtasya màhàtmyaü 

dvàrakà-màhàtmye ÷rã-markandeyendradyumna-saüvàde-
kçùõaü santoùayed yas tu su-gãtair madhura-svanaiþ |
sarva-veda-phalaü tasya jàyate nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_8.268 //

skànde ÷rã-mahàdevoktau-
÷ruti-koñi-samaü japyaü japa-koñi-samaü haviþ |
havih-koñi-samaü geyaü geyaü geya-samaü viduþ  // Hbhv_8.269 //

kasi-khaõóe viùõu-dåta-÷iva÷arma-saüvàde-
yadi gãtaü kvacid gãtaü ÷rãmad-dhari-haràïkitam |
mokùaü tu tat phalaü pràhuh sànnidhyam athavà tayoþ  // Hbhv_8.270 //
viùõu÷arme ÷rã-bhagavad-uktau-
ràgeõàkçùyate ceto gàndharvàbhimukhaü yadi |
mayi buddhiü samàsthàya gàyetha mama sat-kathàþ  // Hbhv_8.271 //

hari-bhakti-sudhodaye  
yo gàyati sam ani÷aü bhuvi bhaktà uccaiþ
sa dràõ samasta-jana-pàpa-bhide'lam ekaþ |
dãpesv asatsv api nanu prati-geham antar
dhvàntaü kim atra vilasaty amale dyu-nàthe  // Hbhv_8.272 //

yad ànanda-kalaü gàyan bhaktaþ puõyà÷ru varùati |
tat sarva-tãrtha-salila-snànaü sva-mala-÷odhanaü  // Hbhv_8.273 //

vàràhe --
bràhmaõo vàsudevàrthaü gàyamano 'ni÷aü param | 
samyak tàla-prayogeõa sannipàtena và punaþ  // Hbhv_8.274 //
nava varùa-sahasràõi nava varùa-÷atàni ca |
kuvera-bhavanaü gatvà modate vai yadçcchayà  // Hbhv_8.275 //
kuvera-bhavanàd bhraùñaþ svacchanda-gamanàlayaþ |
phalam àpnoti su÷roõi mama karma-paràyaõaþ  // Hbhv_8.276 //
nàràyaõànàü vidhinà gànaü ÷reùñhatamaü smçtam | 
gànenàràdhito viùõuh sva-kãrti-jana-varcasà  dadàti |
tuùñaþ sthànaü svaü yathàsmai kau÷ikayà vai  // Hbhv_8.277 //

kiü ca- 
eùa vo muni-÷àrdålaþ prokto gãta-kramo muneþ |
bràhmaõo vàsudevàkhyaü gàyamàno 'ni÷aü param  // Hbhv_8.278 //
hareþ sàlokyam àpnoti rudra-gànàdhiko bhavet |
karmaõà manasà vàcà vàsudeva-paràyaõaþ | 
gàyan nçtyaüs tam àpnoti  tasmàd geyaü paraü viduþ  // Hbhv_8.279 //

prathama-skandhe ÷rã-nàradoktau  (1.6.33)-
pragàyataþ sva-vãryàõi tãrtha-padaþ priya-÷ravaþ |
ahuta iva me sighram dar÷anaü yàti cetasi  // Hbhv_8.280 //

dvàda÷a-skandhe  (12.12.49-50) ÷rã-såtoktau-
mçùà giras tà hy asatãr asat-kathà 
na kathyate yad bhagavàn adhokùajaþ |
tad eva satyaü tad uhaiva maïgalaü 
tad eva puõyaü bhagavad-gunodayam  // Hbhv_8.281 //

tad eva ramyaü ruciraü navaü navaü 
tad eva ÷a÷van manaso mahotsavam |
tad eva ÷okàrõava-÷oùaõaü néõàü 
yad uttama-÷loka-ya÷o 'nugãyate  // Hbhv_8.282 //

viùõu-dharmottare-
dattvà ca gãtaü dharma-j¤à gandharvaiþ saha modate |
svayaü gãtena sampåjya tasyaivànucaro bhavet  // Hbhv_8.283 //

pàdme ÷rã-kçùõa-satyabhàmà-saüvàdãya-kàrttika-màhàtmye ÷rã-pçthu-nàrada-saüvàde ÷rã-bhagavad-uktau-
nàhaü vasàmi vaikuõñhe na yogi-hçdayeùu và |
mad-bhaktà yatra gàyanti tatra tiùñhàmi nàrada  // Hbhv_8.284 //
teùàü påjàdikaü gandha-padyàdyaiþ kriyate naraiþ |
tena prãtiü paràü yàmi na tathà mat-påjanàt  // Hbhv_8.285 //

ata evoktaü-
karmàõy aupàyikatvena bràhmaõo 'nya iti smçtaþ |
kàrikàyàm ataþ proktaü vipro gãtai ramed iti  // Hbhv_8.286 //

atha nçtyasya màhàtmyaü

dvàrakà-màhàtmye tatraiva-
yo nçtyati prahçùñàtmà bhàvair bahu-subhaktitaþ |
sa nirdahati pàpàni janmàntara-÷ateùv api  // Hbhv_8.287 //

hari-bhakti-sudhodaya-
bahudhotsàryate harùàd viùõu-bhaktasya nçtyataþ |
padbhyàü bhåmer di÷o 'kùibhyàü dorbhyàü vàmaïgalaü divaþ  // Hbhv_8.288 //

vàràhe-
ya÷ ca nçtyati su÷roõi puràõoktaü samàsataþ |
triü÷ad-varùa-sahasràõi triü÷ad-varùa-÷atàni ca |
puùkara-dvãpam àsàdya modate vai yadçcchayà  // Hbhv_8.289 //
puùkaràc ca paribhraùñaþ svacchanda-gamanàlayaþ |
phalam àpnoti su÷roõi mama karma-paràyaõaþ  // Hbhv_8.290 //

viùõu-dharmottare-  
nçtyaü dattvà tathàpnoti rudra-lokam asaü÷ayam |
svayaü nçtyena sampåjya tasyaivànucaro bhavet  // Hbhv_8.291 //

anyatra ÷rã-nàradoktau-
nçtyatàü ÷rãpater agre tàlikà-vàdanair bhç÷am |
uóóãyante ÷arãra-sthàþ sarve pàtaka-pakùiõaþ  // Hbhv_8.292 //

saïgãta-÷àstre-
vãõà-vàdana-tattva-j¤ah ÷ruti-jàti-vi÷àradaþ |
tàlaj¤a÷ càprayàsena mokùa-màrgaü niyacchati  // Hbhv_8.293 //

viùõu-dharmottare-
vàdyaü dattvà tathà viprah ÷akra-lokam avàpnuyàt |
svayaü vadyena sampåjya tasyaivanucaro bhavet  // Hbhv_8.294 //
vàdyànàm api devasya tantrã-vàdyaü sadà priyam |
tena sampåjya varadaü gàõapatyam avàpnuyàt  // Hbhv_8.295 //

ataþ saktau punaþ påja  

÷akta÷ cet sa-parivàraü kçùõaü gandhàdibhiþ punaþ |
pa¤copacàrair målena sampåjyàrghyaü samarpayet  // Hbhv_8.296 //

atha nãràjanaü

tata÷ ca måla-mantrena dattvà puùpà¤jali-trayam |
mahà-nãràjanaü kuryàn mahà-vàdya-jaya-svanaiþ  // Hbhv_8.297 //
prajvalayet tad-arthaü ca karpåreõa ghçtena và |
àràtrikaü ÷ubhe pàtre viùamàneka-vartikaü  // Hbhv_8.298 //

atha nãràjana-màhàtmyam

skànde brahma-nàrada-saüvàde-
bahu-vartti-samàyuktaü jvalantaü ke÷avopari |
kuryàd àràtrikaü yas tu kalpa-koñiü vased divi  // Hbhv_8.299 //
karpårena tu yaþ kuryàd bhaktyà ke÷ava-murdhani |
àràtrikaü muni-÷reùñha pravi÷ed viùõum avyayaü  // Hbhv_8.300 //

tatraivanyatra-  
dãptimantaü sa-karpåram karoty àràtrikaü nçpa |
kçùõasya vasate loke sapta kalpàni mànavàþ  // Hbhv_8.301 //

tatraiva ÷rã-sivoma-saüvàde-
mantra-hãnaü kriyà-hãnam yat kçtaü påjanaü hareþ |
sarvaü sampårõatàm eti kçte nãràjane ÷ive  // Hbhv_8.302 //

hari-bhakti-sudhodaye-
kçtvà nãràjanaü viùõor dãpàvalyà sudç÷yayà |
tamo-vikàraü jayati jite tasmim÷ ca ko bhavaþ  // Hbhv_8.303 //

anyatra ca-
koñayo brahma-hatyànàm agamyàgama-kotayaþ |
dahaty àloka-màtreõa viùõoþ sàràtrikaü mukhaü  // Hbhv_8.304 //
iti |

yac ca dãpasya màhàtmyaü pårvaü likhitam asti tat |
drastavyaü sarvatràpi pràyenàbhedato 'nayoþ  // Hbhv_8.305 //
ataþ sàdaram utthàya mahà-nãràjanaü tv idam |
draùñavyaü dãpavat sarvair vandyam àràtrikaü ca yat  // Hbhv_8.306 //

tad uktaü ÷rã-pulastyena viùõu-dharme-  
dhåpaü càràtrikaü pa÷yet karàbhyàü ca pravandate |
kula-koñiü samuddhçtya yàti viùõoþ paraü padaü  // Hbhv_8.307 //

målàgame ca-
nãràjanaü ca yaþ pa÷yed deva-devasya cakriõaþ |
sapta janmàni vipraþ syàd ante ca paramaü padam  // Hbhv_8.308 //

atha ÷aïkhàdi-vàdana-màhàtmyam

bçhan-nàradãye ÷rã-yama-bhagãratha-saüvàde-
ke÷avàyatane ràjan kurvan ÷aïkha-ravaü naraþ |
sarva-pàpa-vinirmukto brahmaõà saha modate  // Hbhv_8.309 //
kara-÷abdaü prakurvanti ke÷avàyataneùu ye |
te sarve pàpa-nirmuktà vimàne÷à yuga-dvayam  // Hbhv_8.310 //
tàlàdi-kàüsya-ninadaü kurvan viùõu-gçhe naraþ |
yat phalaü labhate ràjan ÷çõuùva gadato mama  // Hbhv_8.311 //
sarva-pàpa-vinirmukto vimàna-÷ata-saïkulaþ |
gãyamàna÷ ca gandharvair viùõunà saha modate  // Hbhv_8.312 //
bherã-mçdaïga-pañaha-murajai÷ ca sa-óiõóimaiþ |
saüprãõayanti deve÷aü teùàü puõya-phalaü ÷çõu  // Hbhv_8.313 //
deva-strã-gaõa-saüyuktàþ sarva-kàmaiþ samarcitàþ |
svarga-lokam anupràpya modante kalpa-pa¤cakam  // Hbhv_8.314 //
iti |

atha sa-jala-÷aïkha-nãràjanaü  

tata÷ ca sa-jalaü ÷aïkhaü bhagavan-mastakopari |
tri bhràmayitvà kurvãta punar nãràjanaü prabhoþ  // Hbhv_8.315 //
tan-màhàtmyaü ca  

dvàrakà-màhàtmye tatraiva-
÷aïkhe kçtvà tu pànãyaü bhràmitaü ke÷avopari |
sannidhau vasate viùõoþ kalpàntaü kùãra-sàgare  // Hbhv_8.316 //
iti |

nãràjana-dvayaü caitat tàmbålasyàrpaõaü param |
kecid icchanti kecic ca darpaõàrpaõataþ param  // Hbhv_8.317 //

tathà ca pa¤caràtre-
punar àcamanaü dadyàt karodvartanam eva ca |
sa-karpåraü ca tàmbålam kuryàn nãràjanaü tathà  // Hbhv_8.318 //
samarpya mukuñàdãni bhåùaõàni vicakùaõaþ |
àdar÷ayet tathàdar÷aü prakalpya chatra-càmare  // Hbhv_8.319 //

gàruóe ca-
atha bhuktavate dattvà jalaiþ karpåra-vàsitaiþ |
àcamanaü ca tàmbålam candanaiþ kara-màrjanam  // Hbhv_8.320 //
puùpà¤jaliü tataþ kçtvà bhaktyàdar÷aü pradar÷ayet |
nãràjanaü punaþ kàryaü karpåraü vibhave sati  // Hbhv_8.321 //

ata eva vàyu-puràõe-
àràtrikaü tu niþsnehaü niþsnehayati devatàm | 
ataþ saü÷amayitvaiva punaþ påjanam àcaret  // Hbhv_8.322 //

ata eva dvàrakà-màhàtmye-
tatraiva kçtvà påjàdikaü sarvaü jvalantaü kçùõa-mårdhani |
àràtrikaü prakurvàõo modate kçùõa-sannidhau  // Hbhv_8.323 //
iti |

kecin nãràjanat pa÷càd icchanti praõatiü tataþ |
pradakùiõaü tataþ stotraü gãta-nçtyàdikaü tataþ  // Hbhv_8.324 //
evaü bhagavataþ sva-sva-sampradàyànusàrataþ |
pravartante prabhor bhaktau bhaktyà sarvaü hi ÷obhanam  // Hbhv_8.325 //
tato nikùipya devasyopari puspà¤jali-trayam |
vicitrair madhuraiþ stotraih stutiü kurvãta bhaktimàn  // Hbhv_8.326 //

atha stuti-vidhiþ  

mahàbhàrate-
àriràdhayiùuþ kçùõaü vàcaü jigadiùàmi yam |
tayà vyàsa-samàsinyà prãyatàü madhusådanaþ  // Hbhv_8.327 //
iti |

àrambhe ca stuter etam ÷lokaü stuti-paraþ pañhet |
satyàü tasyàü samàptau ca ÷lokaü saïkãrtayed imam  // Hbhv_8.328 //
iti vidyà-tapo-yonir ayonir viùõur ãritaþ |
vag-yaj¤enàrcito devaþ prãyatàü me janàrdanaþ  // Hbhv_8.329 //

pårva-tàpanã-÷rutiùu [GTU 1.34-45] --
oü namo vi÷varåpàya vi÷va-sthity-anta-hetave |
vi÷ve÷varàya vi÷vàya govindàya namo namaþ  // Hbhv_8.330 //
namo vij¤àna-råpàya paramànanda-råpiõe |
kçùõàya gopãnàthàya govindàya namo namaü  // Hbhv_8.331 //
namaþ kamala-netràya namaþ kamala-màline |
namaþ kamala-nàbhàya kamalà-pataye namaþ  // Hbhv_8.332 //
barhàpãóàbhiràmàya ràmayàkuõñha-medhase |
ramà-mànasa-haüsàya govindàya namo namaü  // Hbhv_8.333 //
kaüsa-vaü÷a-vinà÷àya ke÷i-càõåra-ghàtine |
vçùabha-dhvaja-vandyàya pàrtha-sàrathaye namaþ  // Hbhv_8.334 //
veõu-vàdana-÷ãlàya gopàlàyàhi-mardine |
kàlindã-kåla-lolàya lola-kuõóala-dhàriõe  // Hbhv_8.335 //
vallavã-vadanàmbhoja-màline nçtya-÷àline |
namaþ praõata-pàlàya ÷rã-kçùõàya namo namaþ  // Hbhv_8.336 //
namaþ pàpa-praõà÷àya govardhana-dharàya ca |
påtanà-jãvitàntàya tçõàvàrtàsu-hàriõe  // Hbhv_8.337 //
niùkalàya vimohàya ÷uddhàyà÷uddha-vairiõe |
advitãyàya mahate ÷rã-kçùõàya namo namaþ  // Hbhv_8.338 //
prasãda paramànanda prasãda parame÷vara |
àdhivyàdhibhujaïgena daùñaü màm uddhara prabho  // Hbhv_8.339 //
÷rã-kçùõa rukmiõã-kànta gopã-jana-manohara |
saüsàrasàgare magnaü màm uddhara jagad guro  // Hbhv_8.340 //
ke÷ava kle÷a-haraõa nàràyaõa janàrdana |
govinda paramànanda màü samuddhara màdhava  // Hbhv_8.341 //

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.5.33-34] -
dhyeyaü sadà paribhava-ghnam abhãùña-dohaü
tãrthàspadaü ÷iva-viri¤ci-nutaü ÷araõyaü
bhçtyàrti-haü praõata-pàla bhavàbdhi-potaü
vande mahà-puruùa te caraõàravindam  // Hbhv_8.342 //

tyaktvà su-dustyaja-surepsita-ràjya-lakùmãü
dharmiùñha àrya-vacasà yad agàd araõyam |
màyà-mçgaü dayitayepsitam anvadhàvad
vande mahà-puruùa te caraõàravindam  // Hbhv_8.343 //

atha vadyasya màhàtmyaü 

vaidikànãdç÷àny eva kçùõe pauràõikàny api |
tàntrikàõi ca ÷àstràõi stotràõy abhinavàny api  // Hbhv_8.344 //

viùõu-dharmottare haüsa-gãtayaü---
abhraùña-lakùaõaiþ kçtvà svayaü viracitàkùaraiþ |
stavaü bràhmaõa-÷àrdålas tasmàt kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_8.345 //
stuti-màhàtmyaü  

viùõu-dharme-
sarva-deveùu yat puõyaü sarva-deveùu yat phalam |
naras tat phalam àpnoti stutvà devaü janàrdanam  // Hbhv_8.346 //

viùõu-dharmottare-
na vitta-dàna-nicayair bahubhir madhusåudanaþ |
tathà toùam avàpnoti yathà stotrair dvijottamaþ  // Hbhv_8.347 //

nàrasiühe-
stotrair japai÷ ca devàgre yaþ stauti madhusådanam | 
sarva-pàpa-vinirmukto viùõu-lokam avàpnuyàt  // Hbhv_8.348 //

hari-bhakti-sudhodaye-
stuvann ameya-màhàtmyaü bhakti-grathita-ramya-vàk |
bhaved brahmàdi-durlabhya-prabhu-kàruõya-bhàjanam  // Hbhv_8.349 //
yathà narasya stuvato bàlakasyeva tuùyati |
mugdha-vàkyair na hi tathà vibudhànàü jagat-pità  // Hbhv_8.350 //

abalaü prabhur ãpsitonnatiü 
kçta-yatnaü sva-ya÷ah-stave ghrõã |
svayam uddharati stanàrthinaü 
pada-lagnaü jananãva bàlakam  // Hbhv_8.351 //

skànde amçta-saroddhare-
÷rã-kçùõa-stava-ratnaughair yeùàü jihvà tv alaïkçtà |
namasyà muni-siddhànàü vandanãyà divaukasàm  // Hbhv_8.352 //

tatraiva karttika-màhàtmye ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
stotràõàü paramaü stotraü viùõor nàma-sahasrakam |
hitvà stotra-sahasràõi pañhanãyaü mahà-mune  // Hbhv_8.353 //
tenaikena muni-÷reùñha pathitena sadà hariþ |
prãtim àyàti deve÷o yuga-koñi-÷atàni ca  // Hbhv_8.354 //
iti |

snàne yat stotra-màhàtmyaü likhitaü lekhyam agrataþ |
yac ca kãrtana-màhàtmyaü sarvaü j¤eyaü ihàpi tat  // Hbhv_8.355 //

tan-nityata  

viùõu-dharme-
nånaü tat kaõñha-÷àlåkam athavà prati-jihvikà |
rogo vànyo na sà jihvà yà na stauti harer guõàn  // Hbhv_8.356 //

atha vandanaü  

praõamed atha sàùñàïgaü tan-mudràü ca pradar÷ayet |
pañhet prati-praõàmaü ca prasãda bhagavann iti  // Hbhv_8.357 //

tad uktam ekàda÷e ÷rã-bhagavatà [BhP 11.27.45]-
stavair uccàvacaiþ stotraiþ pauràõaiþ pràkçtair api  |
stutvà prasãda bhagavann iti vandeta daõóa-vat   // Hbhv_8.358 //

atha praõàma-vidhiþ

tatraiva [BhP 11.27.46]-
÷iro mat-pàdayoþ kçtvà bàhubhyàü ca parasparam  |
prapannaü pàhi màm ã÷a bhãtaü mçtyu-grahàrõavàt   // Hbhv_8.359 //

kiü càgame-
dorbhyàü padbhyàü ca jànubhyàm urasà ÷irasà dç÷à |
manasà vacasà ceti praõàmo 'ùñàïga ãritaþ  // Hbhv_8.360 //
jànubhyàü caiva bàhubhyàü ÷irasà vacasà dhiyà |
pa¤càïgakaþ praõàmaþ syàt påjàsu pravaràv imau  // Hbhv_8.361 //
iti |

garudaü dakùine kçtvà kuryàt tat-pçùñhato budhaþ |
ava÷yaü ca praõàmàüs trãn ÷akta÷ ced adhikàdhikàn  // Hbhv_8.362 //

tathà ca nàrada-pa¤caràtre-
sandhiü vãkùya hariü càdyaü gurån sva-gurum eva ca |
dvi-catur-viü÷ad athavà catur-viü÷at tad-ardhakam |
namet tad-ardham athavà tad-ardhaü sarvathà namet  // Hbhv_8.363 //

viùõu-dharmottare-
devàrcà-dar÷anàd eva praõamen madhusådanam |
snànàpekùà na kartavyà dçùñvàrcàü dvija-sattamaþ |
devàrcà-dçùña-påtaü hi  ÷uci sarvaü prakãrtitam  // Hbhv_8.364 //

atha namaskara-màhàtmyaü  

nàrasiühe-
namaskàraþ smçto yaj¤aþ sarva-yaj¤eùu cottamaþ |
namaskàreõa cakena sàùñàïgena hariü vrajet  // Hbhv_8.365 //

skànde-  
daõóa-praõàmaü kurute viùõave bhakti-bhàvitaþ |
reõu-saïkhyaü vaset svarge manvantara-÷ataü naraþ  // Hbhv_8.366 //

tatraiva ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
praõamya daõóavad bhåmau namaskàreõa yo 'rcayet |
sa yàü gatim avàpnoti na tàü kratu-÷atair api |
namaskàreõa caikena  naraþ puto hariü vrajet  // Hbhv_8.367 //

tatraiva ÷rã-sivoma-saüvàde-
bhåmim àpãóya jànubhyàü ÷ira àropya vai bhuvi |
praõamed yo hi deve÷am so '÷vamedha-phalaü labhet  // Hbhv_8.368 //

tatraivanyatra-
tãrtha-koñi-sahasràõi tãrtha-koñi-÷atàni ca |
nàràyaõa-praõàmasya kàlaü nàrhanti ùoóa÷ãm  // Hbhv_8.369 //
÷àñhyenàpi namaskàram kurvataþ ÷àrïga-dhanvane |
÷ata÷an màrjitaü pàpaü tat-kùanàd eva na÷yati  // Hbhv_8.370 //
reõu-maõóita-gàtrasya kaõà dehe bhavanti yat |
tàvad varùa-sahasràõi viùõu-loke mahãyate  // Hbhv_8.371 //

viùõu-dharmottare-
abhivàdyaü jagannàthaü kçtàrtha÷ ca tathà bhavet |
namaskàra-kriyà tasya sarva-pàpa-praõà÷inã  // Hbhv_8.372 //
jànubhyàü caiva pàõibhyàü ÷irasà ca vicakùaõaþ |
kçtvà praõàmaü devasya sarvàn kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_8.373 //

viùõu-puràõe [?]-
anàdi-nidhanaü devaü daitya-dànava-dàraõam |
ye namanti narà nityaü na hi pa÷yanti te yamam  // Hbhv_8.374 //
ye janà jagatàü nàthaü nityaü nàràyaõaü dvijàþ |
namanti na hi te viùõoþ snànàd anyatra gàminaþ  // Hbhv_8.375 //

nàradãye --
eko 'pi kçùõàya kçtaþ praõàmo 
da÷à÷vamedhàvabhçthair na tulyaþ |
da÷à÷vamedhã punar eti janma 
kçùõa-praõàmã na punar-bhavàya  // Hbhv_8.376 //

hari-bhakti-sudhodaye-
viùõor daõóa-praõàmàrthaü bhaktena patito bhuvi |
patitaü pàtakaü kçtsnaü nottiùñhati punaþ saha  // Hbhv_8.377 //

pàdme devadåta-vikuõóala-saüvàde-
tapas taptvà naro ghoram araõye niyatendriyaþ |
yat phalaü samavàpnoti tan natvà garuóa-dhvajam  // Hbhv_8.378 //
kçtvàpi bahu÷aþ pàpaü naro moha-samanvitaþ |
na yàti narakaü natvà sarva-pàpa-haraü harim  // Hbhv_8.379 //

tatraiva veda-nidhi-stutau  

api pàpaü duràcàraü naraü tat praõato hareþ |
nekùante kiïkarà yàmyà ulåkàs tapanaü yathà  // Hbhv_8.380 //

viùõu-puràõe ÷rã-yamasya nija-bhañànu÷àsane [ViP 3.7.18]-
harim amara-gaõàrcitàïghri-padmaü
praõamati yaþ paramàrthato hi martyaþ |
tam apagata-samasta-pàpa-bandhaü
vraja parihçtya yathàgnim àjya-siktam  // Hbhv_8.381 //

brahma-vaivarte-
÷araõàgata-rakùaõodyataü 
harim ã÷aü praõamanti ye naràþ |
na patanti bhavàmbudhau sphuñaü 
patitànuddharati sma tàn asau  // Hbhv_8.382 //

aùñama-skandhe ca bali-vàkye [BhP 8.23.2] -
aho praõàmàya kçtaþ samudyamaþ
prapanna-bhaktàrtha-vidhau samàhitaþ |
yal loka-pàlais tvad-anugraho 'marair
alabdha-pårvo 'pasade 'sure 'rpitaþ  // Hbhv_8.383 //

ataiva nàràyaõa-vyåha-stave -
aho bhàgyam aho bhàgyam aho bhàgyaü néõàm idam |
yeùàü hari-padàbjàgre ÷iro nyastaü yathà tathà  // Hbhv_8.384 //

kiü ca, nàrasiühe ÷rã-yamoktau-
tasya vai narasiühasya viùõor amita-tejasaþ |
praõàmaü ye prakurvanti teùàm api namo namaþ  // Hbhv_8.385 //

bhaviùyottare ca-
viùõor deva-jagad-dhàtur janàrdana-jagat-pateþ |
praõàmaü ye prakurvanti teùàm api namo namaþ  // Hbhv_8.386 //
iti |
atha praõàma-nityata 

bçhan-nàradãye lubdhakopàkhyànàrambhe-
sakçd và na named yas tu viùõave sarma-kàriõe |
÷avoparaü vijànãyàt kadàcid api nàlapet  // Hbhv_8.387 //

kiü ca, pàdme vai÷àkha-màhàtmye yama-bràhmaõa-saüvàde-
pa÷yanto bhagavad-dvàraü nàma ÷àstra-paricchadam |
akçtvà tat-praõàmàdi yànti te narakaukasaþ  // Hbhv_8.388 //

atha namaskara-niùiddhani  

viùõu-smçtau-  
janma-prabhçti yat ki¤cit pumàn vai dharmam àcaret |
sarvaü tan niùphalaü yàty eka-hastàbhivàdanàt  // Hbhv_8.389 //

vàràhe-  
vastra-pràvçta-dehas tu yo naraþ praõameta màm |
÷vitrã sa jàyate mårkhah sapta janmàni bhàminã  // Hbhv_8.390 //

kiü cànyatra-
agre pçùñhe vàma-bhàge samãpe garbha-mandire |
japa-homa-namaskàràn na kuryàt ke÷avàlaye  // Hbhv_8.391 //

api ca-
sakçd bhåmau nipatito na ÷aktaþ praõamen muhuþ |
utthàyotthàya kartavyaü daõóavat praõipàtanam  // Hbhv_8.392 //
iti | 

atha pradakùiõà  

tataþ pradakùinàü kuryàd bhaktyà bhagavato hareþ |
nàmàni kãrtayan ÷aktau tàü ca sàùñàïga-vandanàm  // Hbhv_8.393 //

pradakùiõà-÷aïkhyà

nàrasiühe-
ekàü càõóyàü ravau sapta tisro dadyàd vinàyake |
catasraþ ke÷ave dadyàt ÷ive tv ardha-pradakùinàm  // Hbhv_8.394 //

atha pradakùiõà-màhàtmyaü  

vàràhe-
pradakùiõàü ye kurvanti bhakti-yuktena cetasà |
na te yama-puraü yànti yànti puõya-kçtàü gatim  // Hbhv_8.395 //
yas triþ pradakùiõàü kuryàt sàùñàïgaka-praõàmakam |
da÷à÷vamedhasya phalaü pràpnuyàn nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_8.396 //

skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde-
viùõor vimànaü yaþ kuryàt sakçd bhaktyà pradakùiõàm |
a÷vamedha-sahasrasya phalam àpnoti mànavaþ  // Hbhv_8.397 //

tatra caturmasya-màhàtmye  

catur-vàraü bhramãbhis tu jagat sarvaü caràcaram |
kràntaü bhavati vipràgrya tat tãrtha-gamanàdhikam  // Hbhv_8.398 //

tatraivànyatra-
pradakùiõàü tu yaþ kuryàt hariü bhaktyà samanvitaþ |
haüsa-yukta-vimànena viùõu-lokaü sa gacchati  // Hbhv_8.399 //

nàrasiühe-
pradakùiõena caikena deva-devasya mandire |
kçtena yat phalaü nçõàü tac chçõuùva nçpàtmaja |
pçthvã-pradakùiõa-phalaü yat tat pràpya hariü vrajet  // Hbhv_8.400 //|

anyatra ca-
evaü kçtvà tu kçùõasya yaþ kuryàd dviþ pradakùiõàm |
sapta-dvãpavatã-puõyaü labhate tu pade pade | 
pañhan nàma-sahasraü tu  nàmàny evàtha kevalam  // Hbhv_8.401 //

hari-bhakti-sudhodaye-
viùõuü pradakùiõã-kurvàõ yas tatràvartate punaþ |
tad evàvartanaü tasya punar nàvartate bhave  // Hbhv_8.402 //

bçhan-nàradãye yama-bhagãratha-saüvàde-
pradakùiõà-trayaü kuryàd yo viùõor manuje÷vara |
sarva-pàpa-vinirmukto devendratvaü sama÷nute  // Hbhv_8.403 //

tatraiva pradakùiõà-màhàtmye sudharmopàkhyànàrambhe-
bhaktyà kurvanti ye viùõoh pradakùiõà-catuùñayam |
te'pi yanti paraü sthànam sarva-lokottamottamam  // Hbhv_8.404 //
iti | 

tat khyàtaü yat su-dharmasya pårvasmin gçdhra-janmani |
kçùõa-pradakùiõàbhyàsàn mahà-siddhir abhåd iti  // Hbhv_8.405 //

atha pradakùiõàyaü niùiddhaü  

viùõu-smçtau-
eka-hasta-praõàma÷ ca ekà caiva pradakùiõà |
akàle dar÷anaü viùõor hanti puõyaü purà-kçtam  // Hbhv_8.406 //

kiü ca- 
kçùõasya purato naiva såryasyaiva pradakùiõàm |
kuryàd bhramarikà-råpàü vaimukhya-padanãü prabhoþ  // Hbhv_8.407 //

tathà coktaü---
pradakùiõàü na kartavyaü vimukhatvàc ca kàraõàt  // Hbhv_8.408 //

atha karmàdy-arpaõam

tataþ ÷rã-kçùõa-pàdàbje dàsyenaiva samarpayet |
tribhir mantraiþ sva-karmàõi sarvàõy àtmànam apy atha  // Hbhv_8.409 //

mantra÷ ca-
itaþ pårvaü pràõa-buddhi-dharmàdhikàrato jàgrat-svapna-suùupty-avasthàsu manasà vàcà karmaõà hastàbhyàü padbhyàm udareõa ÷i÷nà yat smçtaü yad uktaü yat kçtaü tat sarvaü ÷rã-kçùõàrpaõaü bhavatu svàhà màü madãyaü ca sakalaü haraye samarpayàmãti | oü tat sat  // Hbhv_8.410 //
iti |
atha tatra karmarpanaü

bçhan-nàradãye-
viràgã cet karma-phale na ki¤cid api kàrayet |
arpayet sva-kçtaü karma prãyatàm iti me hariþ  // Hbhv_8.411 //

ata eva kårma-puràõe-
prãõàtu bhagavàn ã÷aþ karmaõànena ÷à÷vataþ  |
karoti satataü buddhyà brahmàrpaõam idaü param  // Hbhv_8.412 //
yad và phalànàü sannyàsaü prakuryàt parame÷vare |
karmaõàm etad apy àhur brahmàrpaõam anuttamam  // Hbhv_8.413 //

atha karmàrpaõa-vidhiþ  

dakùeõa pàõinàrghya-sthaü gçhãtvà culukodakam |
nidhàya kçùõa-pàdàbja-samãpe pràrthayed idam  // Hbhv_8.414 //
pàda-traya-kramàkrànta trailoke÷vara ke÷ava |
tvat-prasàdàd idaü toyaü pàdyaü te'stu janàrdana  // Hbhv_8.415 //

atha karmarpana-màhàtmyaü  

bçhan-nàradãye-
para-loka-phala-prepsuþ kuryàt karmàõy atandritaþ |
harer nivedayet tàni tat sarvaü tv akùayaü bhavet  // Hbhv_8.416 //

ata eva nàràyaõa-vyåha-stave-
kçùõàrpita-phalàþ kçùõaü sva-dharmeõa yajanti ye |
viùõu-bhakty-arthino dhanyàs tebhyo 'pãha namo namaþ  // Hbhv_8.417 //

atha svàrpaõa-vidhiþ  

ahaü bhagavato 'ü÷o 'smi sadà dàso 'smi sarvathà |
tat-kçpàpekùako nityam i ty àtmànaü samarpayet  // Hbhv_8.418 //

tathà coktaü ÷rã-÷aïkaràcàrya-pàdaiþ -
saty api bhedàpagame nàtha tavàhaü na màmakãnas tvam |
sàmudro hi taraïgaþ kvacana samudro na tàraïgaþ  // Hbhv_8.419 //

athàtmàrpaõa-màhàtmyam

saptama-skandhe ÷rã-prahlàdoktau [BhP 7.6.26] -
dharmàrtha-kàma iti yo 'bhihitas tri-varga
ãkùà trayã naya-damau vividhà ca vàrtà |
manye tad etad akhilaü nigamasya satyaü
svàtmàrpaõaü sva-suhçdaþ paramasya puüsaþ  // Hbhv_8.420 //

ekàda÷e ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.29.34] --
martyo yadà tyakta-samasta-karmà
niveditàtmà vicikãrùito me |
tadàmçtatvaü pratipadyamàno
mayàtma-bhåyàya ca kalpate vai  // Hbhv_8.421 //

atha japaþ

japasya purataþ kçtvà pràõàyàma-trayaü budhaþ |
mantràrtha-smçti-pårvaü ca japed aùñottaraü ÷atam |
målaü lekhyena vidhinà sadaiva japa-màlayà  // Hbhv_8.422 //
÷aktau'ùñàdhika-sàhasram japet taü càrpayan japam |
pràõàyàmàü÷ ca kçtvà trãn dadyàt kçùõa-kare jalam  // Hbhv_8.423 //
 
tatra càyaü mantraþ

guhyàtiguhya-goptà tvaü gçhàõàsmat-kçtaü japam |
siddhir bhavatu me deva tvat-prasàdàt tvayi sthite  // Hbhv_8.424 //
iti |

japa-prakàro yo 'pekùyo màlàdi-niyamàtmakaþ |
pura÷caryà-prasaïge tu sa vilikhyate'grataþ  // Hbhv_8.425 //
arpitaü taü ca sa¤cintya svãkçtaü prabhuõàkhilam |
punaþ stutvà yathà-÷akti praõamya pràrthayed idam  // Hbhv_8. 426 //

àgame-
mantra-hãnaü kriyà-hãnaü bhakti-hãnaü janàrdana |
yat påjitaü mayà deva paripårõaü tad astu me  // Hbhv_8.427 //

kiü ca-
yad dattaü bhakti-màtreõa patraü puùpaü phalaü jalam |
àveditaü nivedyaü tu tad gçhàõànukampayà  // Hbhv_8.428 //
vidhi-hãnaü mantra-hãnaü yat ki¤cid upapàditam |
kriyà-mantra-vihãnaü và tat sarvaü kùantum arhasi  // Hbhv_8.429 //

kiü ca-
aj¤ànàd athavà j¤ànàd a÷ubhaü yan mayà kçtam |
kùantum arhasi tat sarvaü dàsyenaiva gçhàõa màm  // Hbhv_8.430 //
sthitiþ sevà gatir yàtrà smçti÷ cintà stutir vacaþ |
bhåyàt sarvàtmanà viùõo madãyaü tvayi ceùñitam  // Hbhv_8.431 //

api ca-
kçùõa ràma mukunda vàmana vàsudeva jagad-guro |
matsya kacchapa nàrasiüha varàha ràghava pàhi màm  // Hbhv_8.432 //
deva-dànava-nàradàdi-vandya dayà-nidhe |
devakã-suta dehi me tava pàda-bhaktim acalàm  // Hbhv_8.433 //

÷rã-viùõu-puràõe [ViP 1.20.18-19] -
nàtha yoni-sahasreùu yeùu yeùu vrajàmy aham |
teùu teùv acyutà bhaktir acyute'stu sadà tvayi  // Hbhv_8.434 //
yà prãtir avivekànàü viùayeùv anapàyinã |
tvàm anusmarataþ sà me hçdayàn nàpasarpatu  // Hbhv_8.435 // 

pàõóava-gãtàyàü -
kãñeùu pakùiùu mçgeùu sarãsçpeùu
rakùaþ-pi÷àca-manujeùv api yatra tatra |
jàtasya me bhavatu ke÷ava te prasàdàt
tvayy eva bhaktir atulàvyabhicàriõã ca  // Hbhv_8.436 //

pàdme --
yuvatãnàü yathà yåni yånàü ca yuvatau yathà |
mano 'bhiramate tadvan mano 'bhiramatàü tvayi  // Hbhv_8.437 //

athàparàdha-kùamàpaõam

tato 'paràdhàn ÷rã-kçùõaü kùamà-÷ãlaü kùamàpayet |
sakàku kãrtayan ÷lokàn uttamàn sàmpradàyikàn  // Hbhv_8.438 //

tathà hi-
aparàdha-sahasràõi kriyante'harni÷aü mayà |
dàso 'ham iti màü matvà kùamasva madhusådana  // Hbhv_8.439 //

kiü ca-
pratij¤à tava govinda na me bhaktaþ praõa÷yati |
iti saüsmçtya saüsmçtya pràõàn saüdhàrayàmy aham  // Hbhv_8.440 //

athàparàdhàþ

àgame -
yànair và pàdukair vàpi gamanaü bhagavad-gçhe |
devotsavàdy-asevà ca apraõàmas tad-agrataþ  // Hbhv_8.441 //
ucchiùñe vàpy a÷auce và bhagavad-vandanàdikam |
eka-hasta-praõàma÷ ca tat-purastàt pradakùiõam  // Hbhv_8.442 //
pàda-prasàraõaü càgre tathà paryaïka-bandhanam |
÷ayanaü bhakùaõaü càpi mithyà-bhàùaõam eva ca  // Hbhv_8.443 //
uccair bhàùà mitho jalpo rodanàni ca vigrahaþ |
nigrahànugrahau caiva nçùu ca kråra-bhàùaõam  // Hbhv_8.444 //
kambalàvaraõaü caiva para-nindà para-stutiþ |
a÷lãla-bhàùaõaü caiva adho-vàyu-vimokùaõam  // Hbhv_8.445 //
÷aktau gauõopacàra÷ ca anivedita-bhakùaõam |
tat-tat-kàlodbhavànàü ca phalàdãnàm anarpaõam  // Hbhv_8.446 //
viniyuktàvai÷iùñhasya pradànaü vya¤janàdike |
pçùñhãkçtyàsanaü caiva pareùàm abhivàdanam  // Hbhv_8.447 //
gurau maunaü nija-stotraü devatà-nindanaü tathà |
aparàdhàs tathà viùõor dvàtriü÷at parikãrtitàþ  // Hbhv_8.448 //

vàràhe-
dvàtriü÷ad-aparàdhà ye kãrtyante vasudhe mayà |
vaiùõavena sadà te tu varjanãyàþ prayatnataþ  // Hbhv_8.449 //
ye vai na varjayanty etàn aparàdhàn mayoditàn |
sarva-dharma-paribhraùñàþ pacyante narake ciram  // Hbhv_8.450 //
ràjànna-bhakùaõaü caivam àpady api bhayàvaham |
dhvàntàgàre hareþ spar÷aþ paraü sukçta-nà÷anaþ  // Hbhv_8.451 //
tathaiva vidhim ullaïghya sahasà spar÷anaü hareþ |
dvàrodghàño vinà vàdyaü kroóa-màüsa-nivedanam  // Hbhv_8.452 //
pàdukàbhyàü tathà viùõor mandiràyopasarpaõam |
kukkurocchiùña-kalanaü mauna-bhaïgo 'cyutàrcane  // Hbhv_8.453 //
tathà påjana-kàle vió-utsargàya sarpaõam | 
÷ràddhàdikam akçtvà ca navànnasya ca bhakùaõam  // Hbhv_8.454 //
adattvà gandha-màlyàdi dhåpanaü madhughàtinaþ | 
akarmaõy aprasånena påjanaü ca hares tathà  // Hbhv_8. 455 //
akçtvà danta-kàùñhaü ca kçtvà nidhåvanaü tathà |
spçùñvà rajasvalàü dãpaü tathà mçtakam eva ca  // Hbhv_8.456 //
raktaü nãlam adhautaü ca pàrakyaü malinaü pañam |
paridhàya mçtaü dçùñvà vimucyàpàna-màrutam  // Hbhv_8.457 //
krodhaü kçtvà ÷ma÷ànaü ca gatvà bhuktàpy ajãrõa-yuk |
bhakùayitvà kroóa-màüsaü pinyàkaü jàla-pàdakam  // Hbhv_8.458 //
tathà kusumbha-÷àkaü ca tailàbhyaïgaü vidhàya ca |
hareþ spar÷o hareþ karma-karaõaü pàtakàvaham  // Hbhv_8.459 //

kiü tatraiva-
mama ÷àstraü bahiùkçtya asmàkaü yaþ prapadyate |
muktvà ca mama ÷àstràõi ÷àstram anyat prabhàùase  // Hbhv_8.460 //
madyapas tu samàsàdya pravi÷ed bhavanaü mama  // Hbhv_8.461 //
yo me kusumbha-÷àkena pràpaõaü kurute naraþ  // Hbhv_8.462 //

api ca-
mama dçùñer abhimukhaü tàmbålaü carvayet tu yaþ |
kuråvakaþ palà÷asthaiþ puùpaiþ kuryàn mamàrcanam  // Hbhv_8.463 //
mamàrcàm àsure kàle yaþ karoti vimåóha-dhãþ |
pãñhàsanopaviùño yaþ påjayed và niràsanaþ  // Hbhv_8.464 //
vàma-hastena màü dhçtvà snàpayed và vimåóha-dhãþ |
påjà paryuùitaiþ puùpaiþ ùñhãvanaü garva-kalpanam  // Hbhv_8.465 //
tiryak-puõóra-dharo bhåtvà yaþ karoti mamàrcanam |
yàcitaiþ patra-puùpàdyair yaþ karoti mamàrcanam  // Hbhv_8.466 //
aprakùàlita-pàdo yaþ pravi÷en mama mandiram |
avaiùõavasya pakvànnaü yo mahyaü vinivedayet  // Hbhv_8.467 //
avaiùõaveùu pa÷yatsu mama påjàü karoti yaþ |
apåjayitvà vighne÷aü sambhàùya ca kapàlinam  // Hbhv_8.468 //
naraþ påjàü tu yaþ kuryàt snapanaü ca nakhàmbhasà |
amaunã dharma-liptàïgo mama påjàü karoti yaþ  // Hbhv_8.469 //
j¤eyàþ pare'pi bahavo 'paràdhàþ sad-asammataiþ |
àcàraiþ ÷àstra-vihita-niùiddhàtikramàdibhiþ |
tatràpi sarvathà kçùõa-nirmàlyaü tu na laïghayet  // Hbhv_8.470 //

tathà ca nàrasiühe ÷antanuü prati nàrada-vàkyam -
ataþ paraü tu nirmàlyaü na laïghaya mahãpate |
narasiühasya devasya tathànyeùàü divaukasàm  // Hbhv_8.471 //
kçùõasya paritoùepsur na tac-chapatham àcaret |
nànà-devasya nirmàlyam upayu¤jãta na kvacit  // Hbhv_8.472 //

tathà viùõu-dharmottare-
àpàdy api ca kaùñàyàü deve÷a-÷apathaü naraþ |
na karoti hi yo brahmaüs tasya tuùyati ke÷avaþ  // Hbhv_8.473 //
na dhàrayati nirmàlyam anya-deva-dhçtaü tu yaþ |
bhuïkte na cànya-naivedyaü tasya tuùyati ke÷avaþ  // Hbhv_8.474 //
iti |

athàparàdha-÷amanam 

saüvatsarasya madhye tu tãrthe ÷aukarake mama | 
kçtopavàsaþ snànena gaïgàyàü ÷uddhim àpnuyàt  // Hbhv_8. 475 //
mathuràyàü tathàpy evaü sàparàdhaþ ÷uci bhavet  // Hbhv_8. 476 //
anayos tãrthayor ekaü yaþ seveta sukçtã naraþ |
sahasra-janma-janitàn aparàdhàn jahàti saþ  // Hbhv_8.  477 //

skànde -
ahany ahani yo martyo gãtàdhyàyaü pañhet tu vai |
dvàtriü÷ad-aparàdhàüs tu kùamate tasya ke÷avaþ  // Hbhv_8. 478 //

tatra kàrttika-màhàtmye --
tulasyà ropaõaü kàryaü ÷ràvaõeùu vi÷eùataþ |
aparàdha-sahasràõi kùamate puruùottamaþ  // Hbhv_8. 479 //

tatraivànyatra -
dvàda÷yàü jàgare viùõor yaþ pañhet tulasã-stavam |
dvàtriü÷ad-aparàdhàni kùamate tasya ke÷avaþ  // Hbhv_8. 480 //
yaþ karoti hareþ påjàü kçùõa-÷atràïkito naraþ |
aparàdha-sahasràõi nityaü harati ke÷avaþ  // Hbhv_8.481 //

atha ÷eùa-grahaõam 
tato bhagavatà dattaü manyamàno dayàlunà |
mahà-prasàda ity uktvà ÷eùaü ÷irasi dhàrayet  // Hbhv_8.482 //

atha nirmàlya-dhàraõa-nityatà  

pàdme ÷rã-gautamàmbarãùa-saüvàde-
ambarãùa harer lagnaü nãraü puùpaü vilepanam |
bhaktyà na dhatte ÷irasà ÷vapacàd adhiko hi saþ  // Hbhv_8.483 //

atha ÷rã-bhagavan-nirmàlya-màhàtmyaü  

skànde brahma-nàrada-saüvàde-
kçùõottãrõaü tu nirmàlyaü yasyàïgaü spç÷ate mune |
sarva-rogair tathà pàpair mukto bhavati nàrada  // Hbhv_8.484 //
viùõor nirmàlya-÷eùeõa  yo gàtraü parimàrjayet |
duritàni vina÷yanti vyàdhayo yànti khaõóa÷aþ  // Hbhv_8.485 //
mukhe ÷irasi dehe tu viùõåttirnaü tu yo vahet |
tulasãü muni-÷àrdåla na tasya spç÷ate kaliþ  // Hbhv_8.486 //

kiü ca-
viùõu-mårti-sthitaü puùpaü ÷irasà yo vahen naraþ |
aparyåùita-pàpas tu yàvad yuga-catuùñayam  // Hbhv_8.487 //
kiü kariùyati su-snàto gaïgàyàü bhåsurottama |
yo vahet ÷irasà nityaü tulasãü viùõu-sevitàü  // Hbhv_8.488 //
viùõu-pàdàbja-saülagnàm aho-ràtroùitàü ÷ubhàm |
tulasãü dhàrayed yo vai tasya puõyam anantakam  // Hbhv_8.489 //
aho-ratraü ÷ire yasya tulasã viùõu-sevità |
na sa lipyati pàpena padma-patram ivàmbhasà  // Hbhv_8.490 //

kiü ca- 
viùõoþ ÷iraþ-paribhraùñam bhaktyà yas tulasãü vahet |
sidhyànti sarva-kàryàõi manasà cintitàni ca  // Hbhv_8.491 //

api ca-
pramàrjayati yo deham tulasyà vaiùõavo naraþ |
sarva-tãrtha-mayaü dehaü tat-kùanàt dvija jàyate  // Hbhv_8.492 //

gàruóe-
harer mårty-ava÷eùaü tu tulasã-kàùñha-candanam |
nirmàlyaü tu vahed yas tu koñi-tãrtha-phalaü labhet  // Hbhv_8.493 //

nàrada-pa¤caràtre-
bhojananàntaraü viùõor arpitaü tulasã-dalam |
tat-kùanàt pàpa-nirmoktas càndràyaõa-÷atàdhikaþ  // Hbhv_8.494 //

kiü cànyatra-
kautukaü ÷çõu me devi viùõor nirmàlya-vahninà |
tàpitaü nà÷am àyàti brahma-hatyàdi-pàtakam  // Hbhv_8.495 // 

ekàda÷a-skandhe (11.6.46) ÷rã-bhagavantaü praty uddhavoktau-
tvayopayukta-srag-gandha-vàso 'laïkàra-carcitaþ |
ucchista-bhojino dàsàs tava màyàü jayema hi  // Hbhv_8.496 //

ata eva skànde ÷rã-yamasya dåtànu÷àsane-
pàdodaka-ratà ye ca harer nirmàlya-dhàrakàþ |
viùõu-bhakti-ratà ye vai te tu tyàjyaþ su-durataþ  // Hbhv_8.497 //
iti | 

visarjanaü tu cet kàryaü visçjya-varaõàni tat |
deve tan-mudrayà pràrthya devaü hçdi visarjayet  // Hbhv_8.498 //

tathà coktaü-
påjito 'si mayà bhaktyà bhagavan kamala-pate |
sa lakùmãko mama svàntaü vi÷a vi÷rànti-hetave  // Hbhv_8.499 //
pràrthyaivaü pàduke dattvà saïgam udvàsayed dharim |
pràõàyàmaü ùaó-aïgaü ca kçtvà mudràü visarjanãm  // Hbhv_8.500 //

atha påja-vidhi-vivekaþ  

ayaü påja-vidhir mantra-siddhy-arthasya japasya hi |
aïgaü bhaktes tu tan-niùñhair nyàsàdãn antareùyate  // Hbhv_8.501 //
tatra devalaye påja nityatvena mahàprabhoþ |
kàmyatvenàpi gehe tu pràyo nityatayà matà  // Hbhv_8.502 //
sevàdi-niyamo devàlaye devasya ceùyate |
pràyaþ sva-gehe svacchanda-sevà sva-vrata-rakùayà  // Hbhv_8.503 //

kiü ca viùõu-dharmottare-
ghçtena snapitaü devaü candanenànulepayet |
sita-jàtyà÷ ca kusumaih påjayet tad-anantaram  // Hbhv_8.504 //
÷vetena vastra-yugmena tathà muktà-phalaiþ ÷ubhaiþ |
mukhya-karpåra-dhåpena payasà pàyasena ca  // Hbhv_8.505 //
padma-såtrasya varttyà ca ghçta-dhåpena càpy atha |
påjayet sarvathà yatnàt sarva-kàma-pradàrcanam  // Hbhv_8.506 //
kçtvemaü mucyate rogã rogàt ÷ãghram asaü÷ayam |
duþkhàrto mucyate duþkhàd baddho mucyeta bandhanàt  // Hbhv_8.507 //
ràja-grasta÷ ca mucyeta tathà ràja-bhayàn naraþ |
kùemeõa gacched adhvànam sarvànartha-vivarjitaþ  // Hbhv_8.508 //
iti | 


iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
pràtar-arcà-samàpano nàmàùñamo vilàsaþ |


*************************************************************************


9. Mahaprasada-Vilasa


navama-vilàsaþ
mahà-prasàdaþ

sa prasèdatu caitanya-devo yasya prasàdataþ |
mahà-prasàda-jàtàrhaþ sadyaþ syàd adhamo 'py aham  // Hbhv_9.1 //
atha ÷aøkhodakaü tac ca kçù¤a-dçùñi-sudhokùitam |
vaiù¤avebhyaþ pradàyàbhivandya mårdhani dhàrayet  // Hbhv_9.2 //

÷aøkhodaka-màhàtmyaü  

skànde brahma-nàrada-saüvàde--
÷aøkhodakaü harer bhaktir nirmàlyaü pàdayor jalaü |
candanaü dhåpa-÷eùaü tu brahma-hatyàpahàrakam  // Hbhv_9.3 //

tatraiva ÷aøkha-màhàtmye-

÷aøkha-sthitaü tu yat toyaü bhràmitaü ke÷avopari |
vandate ÷irasà nityaü gaøgà-snànena tasya kim  // Hbhv_9.4 //
na dàho na klamo nàrtir narakàgni-bhayaü na hi |
yasya ÷aøkhodakaü mårdhni kçù¤a-dçùñy-avalokitam  // Hbhv_9.5 //
na grahà na ca kuùmà¤óàþ pi÷àcoraga-rakùasàþ |
dçùñvà ÷aøkhodakaü mårdhni vidravanti di÷o da÷a  // Hbhv_9.6 //
kçù¤a-mårdhni bhràmitaü tu jalaü tac-chaøkha-saüsthitam |
kçtvà mårdhany avàpnoti muktiü viù¤oþ prasàdataþ  // Hbhv_9.7 //
bhràmayitvà harer mårdhni mandiraü ÷aøkha-vàri¤à |
prokùayed vaiù¤avo yas tu nà÷ubhaü tad-gçhe bhavet  // Hbhv_9.8 //
nèràjana-jalaü yatra yatra pàdodakaü hareþ |
tiùñhate muni-÷àrdåla vardhante tatra sampadaþ  // Hbhv_9.9 //

tatraivàgre-
nèràjana-jalaü viù¤or yasya gàtrà¤i saüspç÷et |
yaj¤àvabhçta-lakùa¤aü snàna-jaü labhate phalam  // Hbhv_9.10 //

tatraiva ÷rè-÷ivoktau-
pàdodakena devasya hatyàyuta-samanvitaþ |
÷udhyate nàtra sandehas tathà ÷aøkhodakena hi  // Hbhv_9.11 //

bçhad-viù¤u-purà¤e ca-
tèrthàdhikaü yaj¤a-÷atàc ca pàvanaü 
jalaü sadà ke÷ava-dçùñi-saüsthitam |
chinatti pàpaü tulasè-vimi÷ritaü 
vi÷eùata÷ cakra-÷ilà-vinirmitam  // Hbhv_9.12 //

atha tèrtha-dhàrànaü  

kçù¤a-padabja-tèrthaü ca vaiù¤avebhyaþ pradàya hi |
svayaü bhakty-abhivandyàdau pètvà ÷irasi dhàrayet  // Hbhv_9.13 //
tasya mantra-vidhi÷ ca pràk pràtaþ-snàna-prasaøgataþ |
likhito hy adhunà pàne vi÷eùo likhyate kiyàn  // Hbhv_9.14 //

sa coktaþ-
oü cara¤aü pavitraü vitataü purà¤aü 
yena påtas tarati duùkçtàni |
tena pavitre¤a ÷uddhena påtà 
api pàpmànam aràtiü tarema  // Hbhv_9.15 //

lokasya dvàram àrcayat pavitraü jyotiùmat vibhràjamànaü mahas tad amçtasya dhàrà bahudhà dohamànaü  cara¤aü loke sudhitaü dadhatu  // Hbhv_9.16 // iti |

imaü mantraü samuccàrya sarva-duùña-grahàpaham |
prà÷nèyàt prokùayed dehaü putra-mitra-parigraham  // Hbhv_9.17 //

kiü ca-
viù¤oþ pàdodakaü pètaü koñi-hatyàgha-nà÷anam |
tad evaùña-gunaü pàpaü bhumau bindu-nipatanat  // Hbhv_9.18 //

atha ÷rè-caranodaka-pana-màhàtmyaü  

pàdme gautamàmbarèùa-saüvàde-  
hareþ snànàva÷eùas tu jalaü yasyodare sthitam |
ambarèùa pra¤amyoccaiþ pàda-pàü÷uþ pragçhyatàm  // Hbhv_9.19 //

tatraiva devadåta-viku¤óala-saüvàde-  
ye pibanti narà nityaü ÷àlagràma-÷ilà-jalam |
pa¤ca-gavya-sahasrais tu sevitaiþ kiü prayojanam  // Hbhv_9.20 //
koñi-tèrtha-sahasrais tu sevitaiþ kiü prayojanam |
nityaü yadi pibet pu¤yaü ÷àlagràma-÷ilà-jalam  // Hbhv_9.21 //
÷àlagràma-÷ilà-toyaü yaþ pibed bindunà samam |
màtuþ stanyaü punar naiva na pibed bhakti-bhàø naraþ  // Hbhv_9.22 //

kiü ca-
dahanti narakàn sarvàn garbha-vàsaü ca dàru¤am |
pètaü yais tu sadà nityaü ÷àlagràma-÷ilà-jalam  // Hbhv_9.23 //

tatraiva ÷rè-yama-dhumraketu-saüvàde-  
÷àlagràma-÷ilà-toyaü bindu-màtraü tu yaþ pibet |
sarva-pàpaiþ pramucyeta bhakti-màrge kçtodyamaþ  // Hbhv_9.24 //

tatraiva pulastya-bhagèratha-saüvàde-  
pàdodakasya màhàtmyaü bhagèratha vadàmi te |
pàvanaü sarva-tèrthebhyo hatyà-koñi-vinà÷akam  // Hbhv_9.25 //
dhçte ÷irasi pète ca sarvàs tusyanti devatàþ |
pràya÷cittaü tu pàpànàü kalau pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.26 //

kiü ca-
tribhiþ sàrasvataü toyaü saptàhena tu nàrmadam |
sadyaþ punàti gàøgeyaü dar÷anàd eva yàmunam  // Hbhv_9.27 //
punanty etàni toyàni snàna-dar÷ana-kèrtanaiþ |
punàti smara¤àd eva kalau pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.28 //

kiü ca-
arcitaiþ koñibhir liøgair nityaü yat kriyate phalam |
tat phalaü ÷ata-sahasraü pite pàdodake hareþ  // Hbhv_9.29 //
a÷ucir và duràcàro mahà-pàtaka-saüyutaþ |
spçùñvà pàdodakaü viù¤oþ sadà ÷udhyati mànavaþ  // Hbhv_9.30 //
pàpa-koñi-yuto yas tu mçtyu-kàle ÷iro-mukhe |
dehe pàdodakaü tasya na prayàti yamàlayam  // Hbhv_9.31 //
na dànaü na havir yeùàü svàdhyàyo na suràrcanam |
te 'pi pàdodakaü pètvà prayanti paramàü gatim  // Hbhv_9.32 //
kàrttike kàrttikè-yoge kiü kariùyati puùkare |
nityaü ca puùkaraü tasya yasya pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.33 //
vi÷àkhà-çkùa-saüyukta vai÷àkhè hi kariùyati |
pi¤óàrake mahà-tèrthe ujjàyinyàü bhagèratha  // Hbhv_9.34 //
màgha-màse prayàge tu snànaü kiü kariùyati |
prayàgaü satataü tasya yasya pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.35 //
prabodha-vàsare pràpte mathuràyàü ca tasya kim |
nityaü ca yàmunaü snànaü yasya pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.36 //
kasyàm uttara-vàhinyàü gaøgàyàü tu mçtasya kim |
yasya pàdodakaü viù¤or mukhe caivàvatiùñhate  // Hbhv_9.37 //

kiü ca-
hitvà pàdodakaü viù¤or yo 'nya-tèrthàni gacchati |
anarghaü ratnam utsçjya loùñraü và¤chati durmatiþ  // Hbhv_9.38 //
kurukùetra-samo de÷o binduþ pàdodakaü mataþ  // Hbhv_9.39 //
pated yatràkùayaü pu¤yaü nityaü bhavati tad-gçhe |
gayà-pi¤óa-samaü pu¤yaü putrà¤àm api jàyate  // Hbhv_9.40 //
pàdodakena devasya ye kuryuþ pitç-tarpa¤am |
nàsurà¤àü bhayaü tasya preta-janyaü ca ràkùasam  // Hbhv_9.41 //
na rogasya bhayaü caiva nàsti vighna-kçtaü bhayam |
na duùñà naiva ghoràkùàþ svàpadottha-bhayaü na hi  // Hbhv_9.42 //
grahàþ pèdàü na kurvanti caurà na÷yanti dàru¤àþ |
kiü tasya tèrtha-gamane devarùè¤àü ca dar÷ane  // Hbhv_9.43 //
yasya pàdodakaü mårdhni ÷àlagràma-÷ilodbhavam |
prèto bhavati màrta¤óaþ prèto bhavati ke÷avaþ |
brahmà bhavati su-prètaþ  prèto bhavati saøkaraþ  // Hbhv_9.44 //
pàdodakasya màhàtmyaü yaþ pañhet ke÷avagrataþ |
sa yàti paramaü sthànaü yatra devo janardanaþ  // Hbhv_9.45 //

brahmà¤óa-purà¤e ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde--
pràya÷cittaü yadi pràptaü kçcchraü và tv agha-marùa¤am |
so 'pi pàdodakaü pètvà ÷uddhiü pràpnoti tat-kùa¤àt  // Hbhv_9.46 //
a÷aucaü naiva vidyeta såtake mçtake 'pi ca |
yeùàü pàdodakaü mårdhni prà÷anaü ye ca kurvate  // Hbhv_9.47 //
anta-kàle 'pi yasyeha dèyate pàdayor jalam |
so 'pi sad-gatim àpnoti sad-àcàrair bahiùkçtaþ  // Hbhv_9.48 //
apeyaü pibate yas tu bhuøkte ya÷ càpy abhojanam |
agamyàgamanà ye vai pàpàcàrà÷ ca ye naràþ  |
te 'pi påjyà bhavanty à÷u sadyaþ pàdàmbu-sevanàt  // Hbhv_9.49 //

kiü ca-
apavitraü yad-annaü syàt pànèyaü càpi pàpinàm |
bhuktvà pètvà vi÷uddhaþ syàt pètvà pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.50 //
tapta-kçcchràt pa¤ca-gavyàn mahà-kçcchràd vi÷iùyate |
càndràya¤àt pàra-kçcchràt paràkàd api suvrata |
kàya-÷uddhir bhavaty à÷u pètvà pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.51 //
aguruü kuøkumaü càpi karpåraü cànulepanam |
viù¤u-pàdàmbu-saülagnaü tad vai pàvana-pàvanam  // Hbhv_9.52 //
dçùñi-påtaü tu yat toyaü viù¤unà prabhaviù¤unà |
tad vai pàpa-haraü putra kiü punaþ pàdayor jalam  // Hbhv_9.53 //
etad-artham ahaü putra ÷irasà viù¤u-tat-paraþ |
dhàràyàmi pibàmy adya màhàtmyaü viditaü mama  // Hbhv_9.54 //
priyas tvam agrajaþ putras tad-arthaü gaditaü mayà |
rahasyaü me tv anarhasya na vaktavyaü kadàcana  // Hbhv_9.55 //
dhàrayasva sadà mårdhni prà÷anaü kuru nitya÷aþ |
janma-mçtyu-jarà-duþkhair mokùaü yàsyasi putraka  // Hbhv_9.56 //

viù¤u-dharmottare-
sadyaþ phala-pradaü pu¤yaü sarva-pàpa-vinà÷anam |
sarva-maøgala-maøgalyaü sarva-duþkha-vinà÷anam  // Hbhv_9.57 //
duþsvapna-nà÷anaü pu¤yaü viù¤u-pàdodakaü ÷ubham |
sarvopadrava-hantàraü sarva-vyàdhi-vinà÷anam  // Hbhv_9.58 //
sarvotpàta-pra÷amanaü sarva-pàpa-nivàra¤am |
sarva-kalyà¤a-sukhadaü sarva-kàma-phala-pradam  // Hbhv_9.59 //
sarva-siddhi-pradaü dhanyaü sarva-dharma-vivardhanam |
sarva-÷atru-pra÷amanaü sarva-bhoga-pradàyakam  // Hbhv_9.60 //

sarva-tèrthasya phala-dam mårdhni pàdàmbu-dhàra¤am |
prayàgasya prabhàsasya puùkarasya ca sevane |
pçthådakasya tèrthasya àcànto labhate phalam  // Hbhv_9.61 //
cakra-tèrthaü phalaü yàdçk tàdç¤ pàdàmbu-dhàra¤àt |
sarasvatyàü gayàyàü ca gatvà yat pràpnuyàt phalam |
tat phalaü labhate ÷reùñhaü mårdhni pàdàmbu-dhàra¤àt  // Hbhv_9.62 //

skànde-
pàdodakasya màhàtmyaü devo jànàti ÷aøkaraþ |
viù¤u-pàda-cyutà gaøgà ÷irasà yena dhàrità |
sthànaü naivàsti pàpasya dehinàü deha-madhyataþ  // Hbhv_9.63 //
sa-bàhyàbhyantaraü yasya vyàptaü pàdodakena vai |
pàdodaü viù¤u-naivedyam udare yasya tiùñhati  // Hbhv_9.64 //
nà÷rayaü labhate pàpaü svayam eva vina÷yati |
mahà-pàpa-graha-grasto vyàpto roga-÷atair yadi  // Hbhv_9.65 //
hareþ pàdodakaü pètvà mucyate nàtra saüsayaþ |
÷irasà tiùñhate yeùàü nityaü pàdodakaü hareþ  // Hbhv_9.66 //
kiü kariùyati te loke tèrtha-koñi-manorathaiþ |
ayam eva paro dharma idam eva paraü tapaþ |
idam eva paraü tèrthaü viù¤u-pàdàmbu yat pibet  // Hbhv_9.67 //

tatraiva ÷rè-÷ivomà-saüvàde- 
vilayaü yànti pàpàni pète pàdodake hareþ |
kiü punar viù¤u-pàdodaü ÷àlagràma-÷ilà-cyutam  // Hbhv_9.68 //
vi÷eùena haret pàpaü brahma-hatyàdikaü priye |
pète pàdodake viù¤or yadi prà¤air vimucyate |
hatvà yama-bhañàn sarvàn vaiù¤avaü lokam àpnuyàt  // Hbhv_9.69 //

tatraiva ÷rè-÷iva-kàrttikeya-saüvàde ÷rè-÷àlagràma-÷ilà-màhàtmye-
chinnas tena mahà-sena garbhàvàsaþ su-dàru¤aþ |
pètaü yena sadà viù¤oþ ÷àlagràma-÷ilà-jalam  // Hbhv_9.70 //
ye pibanti narà nityaü ÷àlagràma-÷ilà-jalam |
pa¤ca-gavya-sahasrais tu prà÷itaiþ kiü prayojanam  // Hbhv_9.71 //
pràya÷citte samutpanne kiü dànaiþ kim upoùa¤aiþ |
càndràya¤ai÷ ca tèrthai÷ ca pètvà pàdodakaü ÷uci  // Hbhv_9.72 //

bçhan-nàradiye lubdhakopàkhyànàrambhe-
hari-pàdodakaü yas tu kùa¤a-màtraü ca dhàrayet |
sa snàtaþ sarva-tèrthesu viù¤oþ priyataras tathà  // Hbhv_9.73 //
akàla-mçtyu-÷amanaü sarva-vyàdhi-vinà÷anam |
sarva-duþkhopa÷amanaü hari-pàdodakaü ÷ubham  // Hbhv_9.74 //

tatraiva tad-upàkhyànànte-
hari-pàdodaka-spar÷àl lubdhako vèta-kalmaùaþ |
divyaü vimànam àruhya munim enam athàbravèt  // Hbhv_9.75 //
hari-pàdodakaü yasmàn mayi tvaü kùiptavàn mune |
pràpito 'smi tvayà tasmàt tad viù¤oþ paramaü padam  // Hbhv_9.76 //

hari-bhakti-sudhodaye-
pàdaü pårvaü kila spçùñvà gaøgàbhåt smartç-mokùa-dà |
viù¤oþ sadyas tu sat-saøgi pàdàmbu katham èóyate  // Hbhv_9.77 //
tàpa-trayànalo yo 'sau na ÷àmyet sakalàbdhibhiþ |
drutaü ÷àmyati so 'lpena ÷rèmad-viù¤u-padàmbunà  // Hbhv_9.78 //
yuddhàstràbhedya-kavacaü bhavàgni-stambhanauùadham |
sarvàøgaiþ sarvathà dhàryaü pàdyaü ÷uci-padaþ sadà  // Hbhv_9.79 //
amçtatvàvahaü nityaü viù¤u-pàdàmbu yaþ pibet |
sa pibaty amçtaü nityaü màse màse tu devatàþ  // Hbhv_9.80 //
màhàtmyam iyad ity asya vaktà yo 'pi sa nirbhayaþ |
nanv anargha-ma¤er målyaü kalpayann agham a÷nute  // Hbhv_9.81 //

anyatrapi-
sa brahmacàrè sa vratè à÷ramè ca sadà-÷uciþ |
viù¤u-pàdodakaü yasya mukhe ÷irasi vigrahe  // Hbhv_9.82 //
janma-prabhçti-pàpànàü pràya÷cittaü yadècchati |
÷àlagràma-÷ilà-vari pàpa-hàri niùevyatàm  // Hbhv_9.83 //

ata eva tejodravina-pa¤caratre ÷rè-brahma¤oktam-
pèñha-pra¤àlàd udakaü pçthag àdàya putraka |
si¤cayen mårdhni bhaktànàü sarva-tèrtha-mayaü hi tat  // Hbhv_9.84 // iti |

pàdodakasya màhàtmyaü vikhyàtaü sarva-÷àstrataþ |
likhituü ÷aknuyat ko hi sindhårmèn ga¤ayann api  // Hbhv_9.85 //
vi÷eùata÷ ca pàdodaü tulasè-dala-saüyutam |
÷aøkhe kçtvà vaiù¤avebhyo dattvà pràgvat pibet svayam  // Hbhv_9.86 //

atha ÷aøkha-kçta-pàdodaka-màhàtmyaü 

skànde ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde-
kçtvà pàdodakaü ÷aøkhe vaiù¤avànàü mahàtmanàm |
yo dadyàt tulasè-mi÷raü càndràya¤a-÷ataü labhet  // Hbhv_9.87 //
gçhètvà kçù¤a-pàdàmbu ÷aøkhe kçtvà tu vaiù¤avaþ |
yo vahet ÷irasà nityaü sa munis tapasottamaþ  // Hbhv_9.88 //

pàdme devadåta-viku¤óala-saüvàde-
÷àlagràma-÷ilà-toyaü yadi ÷aøkha-bhçtaü pibet |
hatyà-koñi-vinà÷aü ca kurute nàtra saüsayaþ  // Hbhv_9.89 //

agastya-saühitàyàm-
÷àlagràma-÷ilà-toyaü tulasè-dala-vàsitam |
ye pibanti punas teùàü stanya-pànaü na vidyate  // Hbhv_9.90 // iti |
÷rè-viù¤or vaiù¤avànàü ca pàvanaü cara¤odakam |
sarva-tèrtha-mayaü pètvà kuryàd àcamanaü na hi  // Hbhv_9.91 //

tad uktaü skànde ÷ivena-
viù¤oþ pàdodakaü pètvà pa÷càd a÷uci-÷aøkayà |
àcamati ca yo mohàd brahma-hà sa nigadyate  // Hbhv_9.92 //

sruti÷ ca-
bhagavàn pavitraü bhagavat-pàdau pavitraü, bhagavat-pàdodakaü pavitraü, na tat-pàna àcamanèyam | yathà hi soma iti  // Hbhv_9.93 // 

saupar¤e ca-
viù¤u-pàdodakaü pètvà bhakta-pàdodakaü tathà |
ya àcamati saümohàd brahma-hà sa nigadyate  // Hbhv_9.94 // iti |

tataþ ÷uddhaü payaþ-pår¤aü gandha-puùpàkùatànvitam |
adharopari sannyasec chaøkhaü bhagavad-agrataþ  // Hbhv_9.95 //

atha ÷rè-bhagavad-agrataþ ÷aøkha-sthapana-mahatamyaü 

skànde brahma-nàrada-saüvàde ÷aøkha-màhàtmye-
purato vàsudevasya sa-puùpaü sa-jalàkùatam |
÷aøkham abhyarcitaü pa÷yet tasya lakùmèr na durlabhà  // Hbhv_9.96 //
sa-puùpaü vàri-jaü yasya durvàkùata-samanvitam |
purato vàsudevasya tasya ÷rèþ sarvato-mukhè  // Hbhv_9.97 // iti |

bhåtvàtha bhaktimàn ÷rèmat-tulasyà kànane prabhum |
sampåjyàbhyarcayet taü ca ÷rè-kçù¤a-cara¤a-priyam  // Hbhv_9.98 //

atha ÷rè-tulasè-vana-påjà 

pràg dattvàrghyaü tato 'vyarcya gandha-puùpàkùatàdinà |
stutvà bhagavatèü tàü ca pra¤amet pràrhtya da¤óavat  // Hbhv_9.99 //

athàrghya-mantraþ

÷riyaþ ÷riye ÷riyàvàse nityaü ÷rèdhàrà-satkçte |
bhaktyà dattaü mayà devi arghyaü gçh¤a namo 'stu te  // Hbhv_9.100 //
påjà mantraþ

nirmità tvaü purà devair arcità tvaü suràsuraiþ |
tulasè hara me pàpaü påjàü gçh¤a namo 'stu te  // Hbhv_9.101 //

stuti÷ ca 

mahà-prasàda-jananè sarva-saubhàgya-vardhinè |
àdhi-vyàdhi-haro nityaü tulasè tvaü namo 'stu te  // Hbhv_9.102 //

pràrthanà

÷rèyaü dehi ya÷o dehi kèrtim àyus tathà sukham |
balaü puùñiü tathà dharmaü tulasè tvaü prasèda me  // Hbhv_9.103 //

pra¤àma-vàkyam

avantè-kha¤óe-
yà dçùñà nikhilàgha-saøgha-÷amanè spçùñà vapuþ-pàvanè 
rogà¤àm abhivandità nirasinè siktàntaka-tràsinè |
pratyàsatti-vidhàyinè bhagavataþ kçù¤asya saüropità
nyastà tac-cara¤e vimukti-phaladà tasyai tulasyai namaþ  // Hbhv_9.104 //

bhagavatyàs tulasyàs tu màhàtmyàmçta-sàgare |
lobhàt kårditum icchàmi kùudras tat kùamyatàü tvayà  // Hbhv_9.105 //

atha tulasi-vana-puja-mahatmyam  
skànde-
÷ràva¤a-dvàda÷è-yoge ÷àlagràma-÷ilàrcane |
yat phalaü saøgame proktaü tulasè-påjanena tat  // Hbhv_9.107 //

gàruóe-
dhàtrè-phalena yat pu¤yaü jayantyàü samupoùa¤e |
khagendra bhavate nç¤àü tulasè-påjanena tat  // Hbhv_9.107 //
prayàga-snàna-niratau kasyàü prà¤a-vimokùa¤e |
yat phalaü vihitaü devais tulasè-påjanena tat  // Hbhv_9.108 //

agastya-saühitàyàm-- 
catur¤àm api var¤ànàm à÷ramà¤àm vi÷eùataþ |
strè¤àü ca puruùà¤àü ca påjiteùñaü dadàti hi  // Hbhv_9.109 //
tulasè ropità siktà dçùñà spçùñà ca pàvayet |
àràdhità prayatnena sarva-kàma-phala-pradà  // Hbhv_9.110 //

atha tulasè-vana-påja-màhàtmyaü 

pradakùi¤aü bhramitvà ye namaskurvanti nitya÷aþ |
na teùàü duritaü ki¤cid akùè¤am ava÷iùyate  // Hbhv_9.111 //

bçhan-nàradiye yaj¤adhvajopàkhyànànte-
påjyamànà ca tulasè yasya ve÷mani tiùñhati |
tasya sarvà¤i ÷reyàüsi vardhante 'har-ahar dvijàþ  // Hbhv_9.112 //

ata eva pàdme devadåta-viku¤óala-saüvàde- 
pakùe pakùe tu sampràpte dvàda÷yàü vai÷ya-sattama |
brahmàdayo 'pi kurvanti tulasè-vana-påjanam  // Hbhv_9.113 // 

ata eva ÷rè-tulasè-stuti-mahimà 

ananya-manasà nityaü tulasèü stauti yo naraþ |
pitç-deva-manuùyà¤àü priyo bhavati sarvadà  // Hbhv_9.114 //

atha tulasè-vana-màhàtmyaü 

skànde-
ratiü badhnàti nànyatra tulasè-kànanam vinà |
deva-devo jagat-svàmè kali-kàle vi÷eùataþ  // Hbhv_9.115 //
hitvà tèrtha-sahasrà¤i sarvàn api ÷iloccayan |
tulasè-kànane nityaü kalau tiùñhati ke÷avaþ  // Hbhv_9.116 //
nirèkùità narair yais tu tulasè-vana-vàñikà |
ropità yai÷ ca vidhinà sampràptaü paramaü padam  // Hbhv_9.117 //
na dhàtrè sa-phalà yatra na viù¤us tulasè-vanam |
tat ÷ma÷àna-samaü sthànaü santi yatra na vaiù¤avàþ  // Hbhv_9.118 //
ke÷avàrthe kalau ye tu ropayantèha bhå-tale |
kiü kariùyaty asantuùño yamo 'pi saha kiøkaraiþ  // Hbhv_9.119 //
tulasyà ropa¤aü kàryaü ÷rava¤ena vi÷eùataþ |
aparàdha-sahasrà¤i kùamate puruùottamaþ  // Hbhv_9.120 //
devàlayeùu sarveùu pu¤ya-kùetreùu yo naraþ |
vàpayet tulasèü pu¤yàü tat tèrthaü cakra-pà¤inaþ  // Hbhv_9.121 //
ghañair yantra-ghañèbhi÷ ca si¤citaü tulasè-vanam |
jala-dhàràbhir viprendra prè¤itaü bhuvana-trayam  // Hbhv_9.122 //

tatraiva ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde- 
tulasè-gandham àdàya yatra gacchati màrutaþ |
di÷o da÷a ca påtàþ syur bhåta-gràmà÷ catur-vidhàþ  // Hbhv_9.123 //
tulasè-kànanodbhåtà chàyà yatra bhaved dvija |
tatra ÷ràddhaü pradàtavyam pitð¤àü tçpti-hetave  // Hbhv_9.124 //
tulasè-bèja-nikaràþ patate yatra nàrada |
pi¤óa-dànaü kçtaü tatra pitð¤àü dattam akùayam  // Hbhv_9.125 //

tatraivàgre-
dçùñà spçùñà tathà dhyàtà kèrtità namità ÷rutà |
ropità sevità nityaü påjità tulasè ÷ubhà  // Hbhv_9.126 //
navadhà tulasèü nityaü ye bhajanti dine dine |
yuga-koñi-sahasrà¤i te vasanti harer gçhe  // Hbhv_9.127 //
ropità tulasè yàvat kurute måla-vistaraü |
tàvat koñi-sahasraü tu tanoti sukçtaü kalau  // Hbhv_9.128 //
yàvac chàkhà-pra÷àkhàbhir bèja-puùpaiþ phalair mune |
ropità tulasè pumbhir vardhate vasudhà-tale  // Hbhv_9.129 //
kule teùàü tu ye jàtà ye bhaviùyanti ye mçtaþ |
àkalpaü yuga-sàhasraü teùàü vàso harer gçhe  // Hbhv_9.130 //

tatraiva càvantè-kha¤óe-
tulasèü ye vicinvanti dhanyàs tat-kara-pallavàþ |
ke÷avàrthe kalau ye ca ropayantèha bhå-tale  // Hbhv_9.131 //
snàne dàne tathà dhyàne prà÷ane ke÷avàrcane |
tulasè dahate pàpaü ropa¤e kèrtane kalau  // Hbhv_9.132 //

kà÷è-kha¤óe sva-dåtàn prati ÷rè-yamànu÷àsane-
tulasy-alaøkçtà ye ye tulasè-nàma-jàpakàþ |
tulasè-vana-pàlà ye te tyàjyà dårato bhañàþ  // Hbhv_9.133 //

tatraiva dhruva-carite-
tulasè yasya bhavane praty-ahaü paripåjyate |
tad-gçhe nopasarpanti kadàcid yama-kiøkaràþ  // Hbhv_9.134 //

pàdme devadåta-viku¤óala-saüvàde- 
na pa÷yanti yamaü vai÷ya tulasè-vana-ropa¤àt |
sarva-pàpa-haraü sarva-kàmadaü tulasè-vanam  // Hbhv_9.135 //
tulasè-kànanaü vai÷ya gçhe yasmiüs tu tiùñhate |
tad-gçhaü tèrthè-bhåtaü hi no yànti yama-kiøkaràþ  // Hbhv_9.136 //
tàvad varùa-sahasrà¤i yàvad bèja-dalàni ca |
vasanti deva-loke tu tulasèü ropayanti ye  // Hbhv_9.137 //
tulasè-gandham àghràya pitaras tuùña-mànasàþ |
prayànti garuóàråóhàs tat padaü cakra-pà¤inaþ  // Hbhv_9.138 //
dar÷anaü narmadàyàs tu gaøgà-snànaü vi÷àü vara |
tulasè-dala-saüsparsaþ samam etat trayaü smçtam  // Hbhv_9.139 //
ropa¤àt pàlanàt sekàd dar÷anàt spar÷anàn nç¤àm |
tulasè dahate pàpaü vàø-manaþ-kàya-sa¤citam  // Hbhv_9.140 //
àmra-vçkùa-sahasre¤a pippalànàü ÷atena ca |
yat phalaü hi tad ekena tulasè-vitapena tu  // Hbhv_9.141 //
viù¤u-påjana-saüyuktas tulasèü yas tu ropayet |
yugàyuta-da÷aikaü sa ropako ramate divi  // Hbhv_9.142 //

tatraiva vai÷àkha-màhàtmye-
puùkaràdèni tèrthàni gaøgàdyàþ saritas tathà |
vàsudevàdayo devà vasanti tulasè-dale  // Hbhv_9.143 //
dàridrya-duþkha-rogàrti-pàpàni su-bahåny api |
tulasè harati kùipraü rogàn iva harètakè  // Hbhv_9.144 //

tatraiva kàrttika-màhàtmye-
yad-gçhe tulasè bhàti rakùàbhir jala-secanaiþ |
tad-gçhe yama-dåtà÷ ca dårato varjayanti hi  // Hbhv_9.145 //
tulasyàs tarpa¤aü ye ca pitðn uddi÷ya mànavàþ |
kurvanti teùàü pitaras tçptà varùayutaü jalaiþ  // Hbhv_9.146 //
paricaryàü ca ye tasya rakùayàbàla-bandhanaiþ |
÷u÷råùito haris tais tu nàtra kàryà vicàra¤à  // Hbhv_9.147 //
nàvaj¤à jàtu kàryàsyà vçkùa-bhàvàn manèùibhiþ |
yathà hi vàsudevasya vaiku¤ñha-bhoga-vigrahaþ  // Hbhv_9.148 //
÷àlagràma-÷ilà-råpam sthàvaraü bhuvi dç÷yate |
tathà lakùmy-aikyam àpannà tulasè bhoga-vigrahà  // Hbhv_9.149 //
aparaü sthàvaraü råpaü bhuvi loka-hitàya vai |
spçùñà dçùñà rakùità ca mahà-pàtaka-nà÷inè  // Hbhv_9.150 //

agastya-saühitàyàm-- 
viù¤os trailokya-nàthasya ràmasya janakàtmajà |
priyà tathaiva tulasè sarva-lokaika-pàvanè  // Hbhv_9.151 //
tulasè-vàñikà yatra puùpàntara-÷atàvçtà |
÷obhate ràghavas tatra sètayà sahitaü svayam  // Hbhv_9.152 //
tulasè-vipinasyàpi samantàt pàvanaü sthalam |
kro÷a-màtraü bhavaty eva gàøgeyasyaiva pàthasaþ  // Hbhv_9.153 //
tulasè-sannidhau prà¤àn ye tyajanti munè÷vara |
na teùàü naraka-kle÷ah prayànti paramaü padam  // Hbhv_9.154 //

kiü ca- 
ananya-dar÷anàþ pràtar ye pa÷yanti tapo-dhana |
aho-ràtra-kçtaü pàpaü tat-kùa¤àt praharanti te  // Hbhv_9.155 //

gàruóe-
kçtaü yena mahà-bhàga tulasè-vana-ropa¤am |
muktis tena bhaved dattà prà¤inàü vinatà-suta  // Hbhv_9.156 //
tulasè vàpità yena pu¤yàràme vane gçhe |
pakùèndra tena satyoktaü lokàþ sapta pratiùñhitàþ  // Hbhv_9.157 //
tulasè-kànane yas tu muhårtam api vi÷ramet |
janma-koñi-kçtàt pàpàn mucyate nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_9.158 //
pradakùi¤àü yaþ kurute pañhan nàma-sahasrakam |
tulasè-kànane nityaü yaj¤àyuta-phalaü labhet  // Hbhv_9.159 //

hari-bhakti-sudhodaye-
       nityaü sannihito viù¤uþ sa-spçhas tulasè-vane |
       api me'kùata-patraikaü ka÷cid dhanyo 'rpayed iti  // Hbhv_9.160 //

bçhan-nàradèye gaøgà-prasaøge-
       saüsàra-pàpa-vicchedi gaøgà-nàma prakèrtitam |
       tathà tulasyà bhakti÷ ca hari-kèrti-pravaktari  // Hbhv_9.161 //
       tulasè-kànanaü yatra yatra padma-vanàni ca |
purà¤a-pañhanaü yatra tatra sannihito hariþ  // Hbhv_9.162 //

tatraiva ÷rè-yama-bhagèratha-saüvàde-
tulasè-ropa¤aü ye tu kurvate manuje÷vara |
teùàü pu¤ya-phalaü vakùye vadatas tvaü ni÷àmaya  // Hbhv_9.163 //
sapta-koñi-kulair yukto màtçtaþ pitçtas tathà |
vaset kalpa-÷ataü sàgraü nàràya¤a-samèpagaþ  // Hbhv_9.164 //
tç¤àni tulasè-målàt yàvanty apahinoti vai |
tàvatèr brahma-hatyà hi chinnatty eva na saü÷ayaþ  // Hbhv_9.165 //
tulasyà si¤cayed yas tu culukodaka-màtrakam |
kùèroda÷àyinà sàrdhaü vased àcandra-tàrakam  // Hbhv_9.166 //
ka¤ñakàvara¤aü vàpi vçtiü kàùñhaiþ karoti yaþ |
tulasyàþ ÷ç¤u ràjendra tasya pu¤ya-phalaü mahat  // Hbhv_9.167 //
yàvad dinàni santiùñhet ka¤ñakàvara¤aü prabho |
kula-traya-yutas tàvat tiùñhed brahma-pade yugam  // Hbhv_9.168 //
pràkàra-kalpako yas tu tulasyà manuje÷vara |
kula-traye¤a sahito viù¤oþ sàråpyatàü vrajet  // Hbhv_9.169 //

ataiva tatraiva yaj¤adhvajopàkhyànànte-
durlabhà tulasè-sevà durlabhà saøgatiþ satàm |
durlabhà hari-bhakti÷ ca saüsàràr¤ava-pàtinàm  // Hbhv_9.170 //

purà¤àntareùu-
yat phalaü kratubhiþ sviùñaiþ samàpta-vara-dakùi¤aiþ |
tat phalaü koñi-gu¤itaü ropayitvà hareþ priyàm  // Hbhv_9.171 //
tulasèü ye prayacchanti surà¤àm arcanàya vai |
ropayanti ÷ucau de÷e teùàü loko 'kùayaþ smçtaþ  // Hbhv_9.172 //
ropitàü tulasèü dçùñvà nare¤a bhuvi bhåmipa |
vivar¤a-vadano bhåtvà tal-lipiü màrjayed yamaþ  // Hbhv_9.173 //
tulasèti ca yo bråyàt tri-kàlaü vadane yadi |
nityaü sa go-sahasrasya phalam àpnoti bhåsura  // Hbhv_9.174 //
tena dattaü hutaü japtaü kçtaü ÷ràddhaü gayà÷ire |
tapas taptaü khaga-÷reùñha tulasè yena ropità  // Hbhv_9.175 //
÷rutàbhilaùità dçùñà ropità si¤cità natà |
tulasè dahate pàpaü yugàntàgnir ivàkhilam  // Hbhv_9.176 //
ke÷avàyatane yas tu kàrayet tulasè-vanam |
labhate càkùayaü sthànaü pitçbhiþ saha vaiù¤avaþ  // Hbhv_9.177 //

anyatràpi-
tulasè-kànane ÷ràddhaü pitð¤àü kurute tu yaþ |
gayà-÷ràddhaü kçtaü tena bhàùitaü viù¤unà purà  // Hbhv_9.178 //
tulasè-gahanaü dçùñvà vimukto yàti pàtakàt |
sarvathà muni-÷àrdåla brahmahà pu¤ya-bhàg bhavet  // Hbhv_9.179 //

kiü ca, skànde va÷iùñha-màndhàtç-saüvàde-
÷ukla-pakùe yadà ràjan tçtèyà budha-saüyutà |
÷rava¤ena mahàbhàga tulasè càtipu¤yadà  // Hbhv_9.180 // iti |

prasaøgàt ÷rè-tulasyà hi mçdaþ kàùñhasya càdhunà |
màhàtmyaü likhyate kçù¤e arpitasya dalasya ca  // Hbhv_9.181 //
atha ÷rè-tulasè-mçttikà-kàùñhàdi-màhàtmyam

skànde ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde-
bhågatais tulasè-målair mçttikà spar÷ità tu yà |
tèrtha-koñi-samà j¤eyà dhàryà yatnena sà gçhe  // Hbhv_9.182 //
yasmin gçhe dvija-÷reùñha tulasè-måla-mçttikà |
sarvadà tiùñhate dehe devatà na sa mànuùaþ  // Hbhv_9.183 //
tulasè-mçttikà-lipto yadi prà¤àn parityajet |
yamena nekùituü ÷akto yuktaþ pàpa-÷atair api  // Hbhv_9.184 //
÷irasi kriyate yais tu tulasè-måla-mçttikà |
vighnàni tasya na÷yanti sànukålà grahàs tathà  // Hbhv_9.185 //
tulasè-mçttikà yatra kàùñhaü patraü ca ve÷mani |
tiùñhate muni-÷àrdåla ni÷calaü vaiù¤avaü padam  // Hbhv_9.186 //
atha vçtti-sampadànaü 

tatraivànyatra- 
maøgalàrthaü ca doùa-ghnaü pavitràrthaü dvijottama |
tulasè-måla-saülagnàü mçttikàm àvahed budhaþ  // Hbhv_9.187 //
tan-måla-mçttikàü yo vai dhàrayiùyati mastake |
tasya tuùño varàn kàmàn pradadàti janàrdanaþ  // Hbhv_9.188 //

bçhan-nàradiye gaøgà-prasaøge-
tulasè-måla-sambhåtà hari-bhakta-padodbhavà |
gaøgodbhavà ca mçl-lekhà nayaty acyuta-råpatàm  // Hbhv_9.189 //

gàruóe-- 
yad-gçhe tulasè-kàùñham patraü ÷uùkam athàrdrakam |
bhavate naiva pàpaü tad-gçhe saøkramate kalau  // Hbhv_9.190 //

÷rè-prahlàda-saühitàyàü tathà viù¤u-dharmottare'pi-
patraü puùpaü phalaü kàùñhaü tvak-÷àkhà-pallavàøkuram |
tulasè-sambhavaü målaü pàvanaü mçttikàdy api  // Hbhv_9.191 //
homaü kurvanti ye vipràs tulasè-kàùñha-vahninà |
lave lave bhavet pu¤yam agniùñoma-÷atodbhavam  // Hbhv_9.192 //
naivedyaü pacate yas tu tulasè-kàùñha-vahninà |
meru-tulyaü bhaved annaü tad dattaü ke÷avàya hi  // Hbhv_9.193 //
÷arèraü dahyate yeùàü tulasè-kàùñha-vahninà |
na teùàü punar àvçttir viù¤u-lokàt katha¤cana  // Hbhv_9.194 //
grasto yadi mahà-pàpair agamyàgamanàdikaiþ |
mçtaþ ÷udhyati dàhena tulasè-kàùñha-vahninà  // Hbhv_9.195 //
tèrthaü yadi na sampràptaü smçtir và kèrtanam hareþ |
tulasè-kàùñha-dagdhasya mçtasya na punar bhavaþ  // Hbhv_9.196 //
yady ekaü tulasè-kàùñhaü madhye kàùñha-cayasya hi |
daha-kàle bhaven muktih pàpa-koñi-yutasya ca  // Hbhv_9.197 //
janma-koñi-sahasrais tu toùito yair janàrdanaþ |
dahyante te janà loke tulasè-kàùñha-vahninà  // Hbhv_9.198 //

agastya-saühitàyàm-
yaþ kuryàt tulasè-kàùñhair akùa-màlàü su-råpi¤èm |
ka¤ñha-màlàü ca yatnena kçtaü tasyàkùayaü bhavet  // Hbhv_9.199 //

atha tulasè-patra-dhàra¤a-màhàtmyam 
skànde ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde-
yasya nàbhi-sthitaü patraü mukhe ÷irasi kar¤ayoþ |
tulasè-sambhavaü nityaü tèrthais tasya makhai÷ ca kim  // Hbhv_9.200 //

tatraivànyatra-
÷atrughnaü ca supu¤yaü ca ÷rè-karaü roga-nà÷anam |
kçtvà dharmam avàpnoti ÷irasà tulasè-dalam  // Hbhv_9.201 // 
yaþ ka÷cid vaiù¤avo loke mithyàcàro 'py anà÷ramè |
punàti sakalàn lokàn ÷irasà tulasèü vahan  // Hbhv_9.202 //

bçhan-nàradiye ÷rè-yama-bhagèratha-saüvàde- 
kar¤ena dhàrayed yas tu tulasèü satataü naraþ |
tat-kàùñhaü vàpi ràjendra tasya nàsty upapàtakam  // Hbhv_9.203 //

hari-bhakti-sudhodaye vaiù¤ava-vipraü prati yamadåtanam uktau-
kasmàd iti na jànèmas tulasyà hi priyo hariþ |
gacchantaü tulasè-hastam rakùa¤n evanugacchati  // Hbhv_9.204 //

purà¤àntare ca-
yaþ kçtvà tulasè-patram ÷irasà viù¤u-tat-paraþ |
karoti dharma-kàryà¤i phalam àpnoti càkùayam  // Hbhv_9.205 //

garuóa-purà¤e-
mukhe tu tulasè-patram dçùñvà ÷irasi kar¤ayoþ |
kurute bhaskaris tasya duùkçtasya tu màrjanam  // Hbhv_9.206 //
tri-kàlaü vinatà-putra prà÷ayet tulasèü yadi vi÷iùyate |
kàya-÷uddhi÷ càndràya¤a-÷ataü vinà  // Hbhv_9.207 //

skànde ÷rè-va÷iùtha-mandhatç-saüvàde- 
càndràya¤at tapta-kçcchràt brahma-kårcàt ku÷odakàt |
vi÷iùyate kàya-÷uddhis tulasè-patra-bhakùa¤àt  // Hbhv_9.208 // 
tathà ca tulasè-patra-bhakùa¤àd bhàva-varjitaþ |
pàpo 'pi sad-gatiü pràpta ity etad api vi÷rutam  // Hbhv_9.209 //

tathà ca skànde ÷rè-brahma nàradaü prati kathite amçta-saroddhare lubdhakopàkhyànànte yamadåtan prati ÷rè-viù¤udåtanaü vacanaü-
kùèràbdhau mathyamàne hi tulasè kàma-råpi¤è |
utpàdità mahà-bhàga lokoddhàra¤a-hetave  // Hbhv_9.210 //
yasyàþ smara¤a-màtre¤a dar÷anàt kèrtanàd api |
vilayaü yànti pàpàni kiü punar viù¤u-påjanàt  // Hbhv_9.211 //
jàta-råpa-mayaü puùpam padmaràga-mayaü ÷ubham |
hitvà tu ratna-jàtàni gçh¤àti tulasè-dalam  // Hbhv_9.212 //
bhakùitaü lubdhakenàpi patraü tulasè-sambhavam |
pa÷càd diùñàntam àpanno bhasmèbhåtaü kalevaram  // Hbhv_9.213 //
sitàsitaü yathà nèraü sarva-pàpa-kùayàvaham |
tathà ca tulasè-patram prà÷itaü sarva-kàma-dam  // Hbhv_9.214 //
yathà jàta-balo vahnir dahate kànanàdikam |
prà÷itaü tulasè-patraü yathà dahati pàtakam  // Hbhv_9.215 //
yathà bhakti-rato nityaü naro dahati pàtakam |
tulasè-bhakùa¤àt tat tad dahate pàpa-sa¤cayam  // Hbhv_9.216 //
càndràya¤a-sahasrasya parakà¤àü ÷atasya ca |
na tulyaü jàyate pu¤yaü tulasè-patra-bhakùa¤àt  // Hbhv_9.217 //
kçtvà pàpa-sahasrà¤i pårve vayasi mànavaþ |
tulasè-bhakùa¤àn mucyet ÷rutam etat purà hareþ  // Hbhv_9.218 //
tàvat tiùñhanti pàpàni dehinàü yama-kiøkaràþ |
yàvan na tulasè-patraü mukhe ÷irasi tiùñhati  // Hbhv_9.219 //
amçtàd utthità dhàtrè tulasè viù¤u-vallabhà |
smçtà saøkèrtità dhyàtà prà÷ità sarva-kàma-dà  // Hbhv_9.220 //

tatraiva ÷rè-yamaü prati ÷rè-bhagavad-vakyaü-
dhàtrè-phalaü ca tulasè mçtyu-kàle bhaved yadi |
mukhe yasya ÷ire dehe durgatir nàsti tasya vai  // Hbhv_9.221 //
yukto yadi mahà-pàpaiþ sukçtaü nàrjitaü kvacit |
tathàpi dèyate mokùas tulasè bhakùità yadi  // Hbhv_9.222 //
lubdhakenàtma-dehena bhakùitaü tulasè-dalam |
sampràpto mat-padaü nånaü kçtvà prà¤asya saükùayam  // Hbhv_9.223 //

purà¤àntare ca-
upoùya dvàda÷èü ÷uddhàü parà¤e tulasè-dalam |
prà÷ayed yadi viprendra a÷vamedhàùñakaü labhet  // Hbhv_9.224 // iti |

tathaiva tulasè-sparsat kçù¤a-cakre¤a rakùitaþ |
brahma-bandhur iti khyàto hari-bhakti-sudhodaye  // Hbhv_9.225 //

ata evoktam-
kiü citram asyàþ patitaü tulasyà 
dalaü jalaü và patitaü punète |
lagnàdhibhàla-sthalam àlavàla- 
mçtsnàpi kçtsnàgha-vinà÷anàya  // Hbhv_9.226 // iti |

÷rèmat-tulasyàþ patrasya màhàtmyaü yady apèdç÷am |
tathàpi vaiù¤avais tan na gràhyaü kçù¤àrpa¤aü vinà  // Hbhv_9.227 //
kçù¤a-priyatvàt sarvatra ÷rè-tulasyàþ prasaøgataþ |
saøkèrtyamànaü dhàtryà÷ ca màhàtmyaü likhyate 'dhunà  // Hbhv_9.228 //

atha dhàtrè-màhàtmyaü skànde brahma-nàrada-saüvàde- 
dhàtrè-cchàyàü samà÷ritya yo 'rcayec cakra-pà¤inàm |
puùpe puùpe '÷vamedhasya phalaü pràpnoti mànavaþ  // Hbhv_9.229 //

tatraivàgre-
dhàtrè-cchàyàü tu saüspç÷ya kuryàt pi¤óaü tu yo mune |
muktiü prayànti pitaraþ prasàdàn màdhavasya ca  // Hbhv_9.230 //
mårdhni ghrà¤e mukhe caiva dehe ca muni-sattama |
dhatte dhàtrè-phalaü yas tu sa mahàtmà su-durlabhaþ  // Hbhv_9.231 //
dhàtrè-phala-viliptàøgo dhàtrè-phala-vibhåùitaþ |
dhàtrè-phala-kçtàhàro naro nàràya¤o bhavet  // Hbhv_9.232 //
yaþ ka÷cid vaiù¤avo loke dhatte dhàtrè-phalaü mune |
priyo bhavati devànàü manuùyà¤àü tu kà kathà  // Hbhv_9.233 //
yaþ ka÷cid vaiù¤avo loke mithyàcàro 'pi duùña-dhèþ |
punàti sakalàn lokàn dhàtrè-phala-dalànvitaþ  // Hbhv_9.234 //
dhàtrè-phalàni yo nityaü vahate kara-sampuñe |
tasya nàràya¤o devo varam ekaü prayacchati  // Hbhv_9.235 //
dhatrè-phalaü ca bhoktavyaü kadàcit kara-sampuñàt |
ya÷aþ ÷riyam avàpnoti prasàdàc cakra-pà¤inaþ  // Hbhv_9.236 //
dhàtrè-phalaü ca tulasè mçttikà dvàrakodbhavà |
saphalaü jèvitaü tasya tritayaü yasya ve÷mani  // Hbhv_9.237 //
dhàtrè-phalais tu saümi÷raü tulasè-dala-vàsitam |
pibate vahate yas tu tèrtha-koñi-phalaü labhet  // Hbhv_9.238 //
yasmin gçhe bhavet toyaü tulasè-dala-vàsitam |
dhàtrè-phalai÷ ca viprendra gàøgeyaiþ kiü prayojanam  // Hbhv_9.239 //
tulasè-dala-naivedyaü dhàtryà yasya phalaü gçhe |
kavacaü vaiù¤avaü tasya sarva-pàpa-vinà÷anam  // Hbhv_9.240 //

brahma-purà¤e ca-
dhàtrè-phalàni tulasè hy anta-kàle bhaved yadi |
mukhe caiva ÷irasy aøge pàtakaü nàsti tasya vai  // Hbhv_9.241 //
kçtvà tu bhagavat-påjàü na tèrthaü snànam àcaret |
na ca devàlayopetàspç÷ya-saüspar÷anàdinà  // Hbhv_9.242 //

atha snàna-vi÷eùa-kalaþ 
smçty-artha-sàre-
na snàyàd utsave tèrthe màøgalyaü vinivartya ca |
anuvrajya suhçd-bandhån arcayitveùña-devatàm  // Hbhv_9.243 //

viù¤u-smçtau ca-
viù¤v-àlaya-samèpa-sthàn viù¤u-sevàrtham àgatàn |
cà¤óàlàn patitàn vàpi spçùñvà na snànam àcaret  // Hbhv_9.244 //
deva-yatra-vivàheùu yaj¤opakara¤eùu ca |
utsaveùu ca sarveùu spçùñàspçùñir na vidyate  // Hbhv_9.245 //
evaü pràtaþ samabhyarcya ÷rè-kçù¤aü tad-anantaram |
÷àstràbhyàsaü dvijaþ ÷aktyà kuryàd vipro vi÷eùataþ  // Hbhv_9.246 //

yad uktam-
÷ruti-smçtè ubhe netre viprà¤aü parikèrtite |
ekena vikalaþ kà¤o dvàbhyàm andhaþ prakèrtitaþ  // Hbhv_9.247 //

kiü ca kaurme vyasa-gètàyàm-
yo 'nyatra kurute yatnaü anàdhètya ÷rutiü dvijaþ |
sa samåóho na sambhàùyo veda-bàhyo dvijàtibhiþ  // Hbhv_9.248 //
na veda-patha-màtre¤a santusyed esa vai dvijaþ |
yathoktàcàra-hinas tu paøke gaur iva sidati  // Hbhv_9.249 //
yo 'dhètya vidhivad vedaü vedàrthaü na vicàrayet |
sa càndhaþ ÷ådra-kalpas tu padàrthaü na prapadyate  // Hbhv_9.250 // iti |

ato 'dhètyànvahaü vidvàn athàdhyàpya ca vaiù¤avaþ |
samarpya tac ca kçù¤àya yateta nija-vçttaye  // Hbhv_9.251 //
vçttau satyàü ca ÷ç¤uyàt sàdhån saøgatya sat-kathàm  // Hbhv_9.252 //

saptama-skandhe [BhP 7.11.18-20]-
çtàmçtàbhyàü jèveta mçtena pramçtena và |
satyànrtàbhyàm api và na sva-vçttyà kadàcana  // Hbhv_9.253 //
çtam u¤cha-÷ilaü proktaü amçtaü syàd ayàcitam |
mçtaü tu nityaü yàc¤à syàt pramçtaü karùa¤aü smçtam  // Hbhv_9.254 //
satyànçtaü tu và¤ijyaü ÷va-vçttir nèca-sevanam  // Hbhv_9.255 //
àtmano nèca-lokànàü sevanaü vçtti-siddhaye |
nitaràü nindyate sadbhir vaiù¤avasya vi÷eùataþ  // Hbhv_9.256 //

tad uktaü-
sevà ÷va-vçttir yair uktà na samyak tair udàhçtam |
svacchanda-caritaþ kva ÷và vikrètàsuþ kva sevakaþ  // Hbhv_9.257 //
pa¤è-kçtyàtmanaþ prà¤àn ye vartante dvijàdhamàþ |
teùàü duràtmanàm annaü bhuktvà càndràya¤aü caret  // Hbhv_9.258 // iti |

÷ukla-vçtter asiddhau ca bhojyànnàn ÷ådra-vargataþ |
tathaiva gràhyàgràhyà¤i jànèyàc chàstrato budhaþ  // Hbhv_9.259 //

÷ukla-vçtti÷ ca 

÷rè-viù¤u-dharmottare trtiya-kha¤óe-
pratigrahe¤a yal labdhaü yajyataþ ÷iùyatas tathà |
gunànvitebhyo viprasya ÷uklaü tat tri-vidhaü smçtam  // Hbhv_9.260 //
yuddhopakàràl labdhaü ca da¤óàc ca vyavahàrataþ |
kùatriyasya dhanaü ÷uklaü tri-vidhaü parikèrtitam  // Hbhv_9.261 //
kçùi-và¤ijya-go-rakùaþ kçtvà ÷uklaü tathà vi÷aþ |
dvija-÷u÷råùayà labdhaü ÷uklaü ÷ådrasya kèrtitam  // Hbhv_9.262 //
kramàgataü prèti-dànaü pràptaü ca saha bhàryayà |
avi÷eùena sarveùàü dhanaü ÷uklaü prakèrtitam  // Hbhv_9.263 //
atha gràhyàgràhyà¤i 

kaurme tatraiva-
nàdyàc chådrasya vipro 'nnaü mohàd và yadi kàmataþ |
na ÷ådra-yoniü vrajati yas tu bhuøkte hy anàpadi  // Hbhv_9.264 //
duùkçtaü hi manuùyasya sarvam anne pratiùñhitam |
yo yasyànnaü sama÷nàti sa tasyà÷nàti kilbiùam  // Hbhv_9.265 //
àrdhikaþ kula-mitra÷ ca sva-gopàla÷ ca nàpitaþ |
ete ÷ådreùu bhojyànnà dattvà svalpa-pa¤aü budhaiþ  // Hbhv_9.266 //
pàyasaü sneha-pakvaü yad go-rasaü caiva ÷aktavaþ |
pi¤yàkaü caiva tailaü ca ÷ådràd gràhyaü tathaiva ca  // Hbhv_9.267 //

aøgiràþ-
go-rasaü caiva ÷aktåü÷ ca taila-pi¤yàkam eva ca |
apåpàn bhakùayec chådràt yat ki¤cit payasà kçtam  // Hbhv_9.268 //

atri-smçtau-
sva-sutàyà÷ ca yo bhuøkte sa bhuøkte pçthivè-malam |
narendra-bhavane bhuktvà viùñhàyàü jàyate kçmiþ  // Hbhv_9.269 //
dàsa-nàpita-gopàla- kula-mitràrdha-sèri¤aþ |
bhojyànnàþ ÷ådra-varge 'mè tathàtma-vinivedakaþ  // Hbhv_9.270 //
madhådakaü phalaü målam edhàüsy-abhaya-dakùi¤à |
abhyudyatàni tv etàni gràhyà¤y api nikçùñataþ  // Hbhv_9.271 //
khala-kùetra-gataü dhanyaü kåpa-vàpisu yaj jalam |
agràhyàd api tad-gràhyaü yac ca goùñha-gataü payaþ  // Hbhv_9.272 //
pànèyaü pàyasaü bhakùyaü ghçtaü lava¤am eva ca |
hasta-dattaü na gçh¤èyàt tulyaü go-màüsa-bhakùa¤aiþ  // Hbhv_9.273 //


manu-smçtau-
samudraü saindhavaü caiva lava¤e paramàdbhute |
pratyakùe api tu gràhye niùedhas tv anya-gocaraþ  // Hbhv_9.274 //
àyasenaiva pàtre¤a yad annam upanèyate |
bhoktà tad viñ-samaü bhuøkte dàtà ca narakaü vrajet  // Hbhv_9.275 //
go-rakùakàn và¤ijakàn tathà kàruka-÷èlinaþ |
proùyàn vàrdhåùikàü÷ caiva vipràn ÷ådravad àcaret  // Hbhv_9.276 //

kaurme ca tatraiva-
tç¤aü kàùñhaü phalaü puùpaü prakà÷aü vai harer budhaþ |
dharmàrthaü kevalaü vipra hy anyathà patito bhavet  // Hbhv_9.277 //
tila-mudga-yavàdènàü muùñir gràhyà pathi sthitaiþ |
kùudhàrthair nànyathà vipra dharma-vidbhir iti sthitiþ  // Hbhv_9.278 //
vaiù¤avànàü hi bhoktavyaü pràrthyànnaü vaiù¤avaiþ sadà |
avaiù¤avànàm annaü tu parivarjyam amedhyavat  // Hbhv_9.279 //

tathà ca pàdme devadåta-viku¤óala-saüvàde-
pràrthayed vaiù¤avàd annaü prayatnena vicakùa¤aþ |
sarva-pàpa-vi÷udhy-arthaü tad-abhàve jalaü pibet  // Hbhv_9.280 //

nàradiye-
mahà-pàtaka-saüyukto vrajed vaiù¤ava-mandiram |
yàcayed annam amçtaü tad-abhàve jalaü pibet  // Hbhv_9.281 //

viù¤u-smçtau-
÷rotriyànnaü vaiù¤avànnaü huta-÷eùaü ca yad-dhaviþ |
ànakhàt ÷odhayet pàpaü tuùàgniþ kanakaü yathà  // Hbhv_9.282 //

skànde màrka¤óeya-bhagèratha-saüvàde- 
÷uddhaü bhàgavatasyànnaü ÷uddhaü bhagèrathi-jalam |
÷uddhaü viù¤u-paraü cittaü ÷uddham ekàda÷è-vratam  // Hbhv_9.283 //
avaiù¤ava-gçhe bhuktvà pètvà và jànato 'pi và |
÷uddhi÷ càndràya¤e prokta iùñàpårtaü vçthà sadà  // Hbhv_9.284 //

÷rè-prahlàda-vàkye ca-
ke÷avàrcà gçhe yasya na tiùñhati mahè-pate |
tasyànnaü naiva bhoktavyam abhakùye¤a samaü smçtam  // Hbhv_9.285 //
kecid vçtty-anapekùasya japa-÷raddhàvataþ prabho |
vi÷vastasyàdi÷anty asmin kàle 'pi kçtino japam  // Hbhv_9.286 //

atha madhyàhnika-kçtyàni 

madhyàhne snànataþ pårvaü puùpàdy àhçtya và svayam |
bhçtyàdinà và sampàdya kuryàn madhyàhnikèþ kriyàþ  // Hbhv_9.287 //
snànà÷aktau ca madhyàhne snànam àcàrya màntrikam |
yathoktaü bhagavat-påjàü ÷akta÷ cet pràgvad àcaret  // Hbhv_9.288 //

atha vaiù¤ava-vaisvadevadi-vidhiþ 

tataþ kçù¤àrpitenaiva ÷uddhenànena vaiù¤avaþ |
vai÷vadevàdikaü daivaü karma paitraü ca sàdhayet  // Hbhv_9.289 //
tad uktaü ùaùñhe dina-vibhàge tu kuryàt pa¤ca mahà-makhàn |
daivo homena yaj¤aþ syàt bhautas tu bali-dànatah  // Hbhv_9.290 //
paitro viprànna-dànena  paitre¤a balinàthavà |
ki¤cid anna-pradànàd và tarpa¤àd và catur-vidhaþ  // Hbhv_9.291 //
nç-yaj¤o 'tithi-satkàràt hanta-kàre¤a càmbunà |
brahma-yaj¤o veda-japàt purà¤a-pañhanena và  // Hbhv_9.292 //
tan-nityatà 

kaurme-
akçtvà tu dvijaþ pa¤ca mahà-yaj¤àn dvijottamaþ |
bhu¤jèta cet su-måóhàtmà tiryag-yoniü sa gacchati  // Hbhv_9.293 //
atha vaiù¤ava-÷ràddha-vidhiþ 

pràpte ÷ràddha-dine 'pi pràg annaü bhagavate 'rpayet |
tac-cheùe¤aiva kurvèta ÷ràddhaü bhàgavato narah  // Hbhv_9.294 //

yac ca smçtau-
gçhàgni-÷iùu-devànàü  yatènàü brahmàcàri¤àm |
pitç-pàko na dàtavyo yàvat pi¤óàn na nirvapet  // Hbhv_9.295 // iti |

èdç¤ sàmànya-vacanam vi÷eùa-vacana-vrajaih |
÷ruti-smçti-purà¤àdi- varttibhir bàdhyate dhruvam  // Hbhv_9.296 //

tathà ca pàdme-
viù¤or niveditànnena  yaùñavyaü devatàntaram |
pitçbhya÷ càpi tad deyam tad ànantyàya kalpate  // Hbhv_9.297 //

mokùa-dharme nàradoktau-
sàtvataü vidhim àsthàya prà¤ sårya-mukha-nisçtam |
påjàyàm àsa deve÷aü tac-cheùe¤a pitàmahàn  // Hbhv_9.298 //

brahmà¤óa-purà¤e-
yaþ ÷ràddha-kàle hari-bhukta-÷eùam
dadàti bhaktyà pitç-devatànàm |
tenaiva pi¤óàüs tulasè-vimi÷ràn
àkalpa-koñiü pitaraþ su-tçptàþ  // Hbhv_9.299 //

skànde-
devàn pitðn samuddi÷ya yad viù¤or viniveditam |
tàn uddi÷ya tathà kuryàt pradànaü tasya caiva hi  // Hbhv_9.300 //
prayànti tçptim atulàü sodakena tu tena vai |
mukunda-gàtra-lagnena bràhma¤ànàü vilepanam  // Hbhv_9.301 //
candanena tu pi¤óanam  kartavyaü pitç-tçptaye |
devànàü ca pitð¤àü ca jàyate tçpti-rakùayà  // Hbhv_9.302 //
evaü kçte mahè-pala  mà bhavet saü÷ayaþ kvacit  // Hbhv_9.303 //

tatraiva ÷rè-purusottama-kha¤óe-  
annàdyaü ÷ràddha-kàle tu  patitàdyair nirèkùitam |
tulasè-dala-mi÷re¤a salilenàbhiùi¤cayet  // Hbhv_9.304 //
tad-annaü ÷uddhatàm eti viù¤or naivedya-mi÷ritam |
viù¤or naivedya-÷eùaü tu tasmàd deyaü dvijàtmanàm |
pi¤óe caiva vi÷eùena pitð¤àü tçptim icchatà  // Hbhv_9.305 //

tatraiva ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde- 
pitðn uddi÷ya yaiþ påjà ke÷avasya kçtà naraih |
tyaktvà te nàrakèü pèóàü muktiü yànti mahà-mune  // Hbhv_9.306 //
dhanyàs te mànavà loke kali-kàle vi÷eùatah |
ye kurvanti harer nityaü pitr-arthaü påjanaü mune  // Hbhv_9.307 //
kiü dattair bahubhir pi¤óair gayà-÷ràddhàdibhir mune |
yair arcito harir bhaktyà pitr-arthaü ca dine dine  // Hbhv_9.308 //
yam uddi÷ya hareþ påjà kriyate muni-puøgava |
uddhçtya narakàvàsàt taü nayet paramaü padam  // Hbhv_9.309 //
yo dadàti hareþ sthànaü pitðn uddi÷ya nàrada |
kartavyaü hi pitð¤àü yat tat kçtaü tena bho dvija  // Hbhv_9.310 //

÷rutau ca-
eka eva nàràya¤a àsèt, na brahmà, neme dyàvà-pçthivyau, sarve devàþ, sarve pitaraþ, sarve manusyàþ | viù¤unà a÷itam a÷nanti viù¤unàghràtaü jighranti, viù¤unà pètaü pibanti, tasmàd vidhvaüso viù¤åpàhçtaü bhakùayeyuþ  // Hbhv_9.311 // iti |

ata evoktaü ÷rè-bhagavatà viù¤u-dharme-
prà¤ebhyo juhuyàd annaü man-niveditam uttamam |
tçpyanti sarvadà prà¤à man-nivedita-bhakùa¤àt  // Hbhv_9.312 //
tasmàt sarva-prayatnena pradeyaü man-niveditam |
mamàpi hçdaya-sthasya pitð¤àü ca vi÷eùataþ  // Hbhv_9.313 //

kiü ca tatraivànyatra-
bhakùyaü bhojyaü ca yat ki¤cid anivedyàgra-bhoktari |
na deyaü pitç-devebhyaþ pràya÷cittè yato bhavet  // Hbhv_9.314 //
svargàdau kathito devair agra-bhug bhagavàn hariþ |
yaj¤a-bhàga-bhujo devàs tatas tena prakalpitàþ  // Hbhv_9.315 //

skànde ÷rè-màrka¤óeya-bhagèratha-saüvàde-
yas tu vidyà-vinirmuktaü mårkhaü matvà tu vaiù¤avam |
vedavidbhyo 'vadàd vipraþ ÷ràddhaü tad ràkùasaü bhavet  // Hbhv_9.316 //
siktha-màtraü tu yad bhuøkte jalaü ga¤óåùa-màtrakam |
tad-annaü meru¤à tulyaü taj jalaü sàgaropamam  // Hbhv_9.317 //

brahma-purà¤e ÷rè-brahma-vacanam-
÷aøkhàøkita-tanur vipro bhuøkte yasya ca ve÷mani |
tad-annaü svayam a÷nàti pitçbhiþ saha ke÷avaþ  // Hbhv_9.318 //

smçti÷ ca-
suràbhà¤óastha-pèyåùaü yathà na÷yati tat-kùa¤àt |
cakràøka-rahitaü ÷ràddhaü tathà ÷àtàtapo 'bravèt  // Hbhv_9.319 //

kiü ca, ÷rè-viù¤u-rahasye-
nive÷ayen naro mohàd anya-paøktau hareþ priyam |
sa paten niraye ghore paøkti-bhedè naràdhamaþ  // Hbhv_9.320 //
atha ÷rè-bhagavad-arpa¤e niùiddham

niveditaü yad anyasmai tad ucchiùñaü hi kathyate |
ataþ katha¤cid api tan na ÷rè-bhagavate'rpayet  // Hbhv_9.321 //

tathà caikàda÷a-skandhe ÷rè-bhagavad-uktau [BhP 11.11.40]-
api dèpàvalokaü me nopayu¤jyàn niveditam  // Hbhv_9.322 //

nàradèye-
pitç-÷eùaü tu you dadyàd dharaye paramàtmane |
retodàþ pitaras tasya bhavanti kle÷a-bhàginaþ  // Hbhv_9.323 //

÷rè- viù¤u-dharme-
hari-÷eùaü havir dadyàt pitð¤àm akùayaü bhavet |
na punaþ pitç-÷eùaü tu harer brahmàdi-sad-guroþ  // Hbhv_9.324 //

anyatra ca-
dakùàdaya÷ ca pitaro bhçtyà indràdayaþ suràþ |
atas tad-bhakta-÷eùaü tu viù¤or naiva nivedayet  // Hbhv_9.325 // iti |

evam àva÷yakaü kçtvà vaiù¤avebhyo vibhajya ca |
÷rèman-mahà-prasàdànnaü bhu¤jèta saha bandhubhiþ  // Hbhv_9.326 //

tathà ca prahlàda-pa¤caràtre-
svabhàvasthaiþ karma-jaóàn va¤cayan dravi¤àdibhiþ |
harer naivedya-sambhàràn vaiù¤avebhyaþ samarpayet  // Hbhv_9.327 //

ataiva vaiù¤ava-tantre-
harer niveditaü ki¤ccin na dadyàt karhicid budhaþ |
abhaktebhyaþ sa÷alyebhyo yad davan niraye vrajet  // Hbhv_9.328 //

viù¤u-dharmottare-
avaiù¤ave deva-dhçtaü nirmàlyaü na prayacchati |
naivedyaü và mahàbhàga tasya tuùyati ke÷avaþ  // Hbhv_9.329 // iti |

katha¤cid api nà÷nèyàd akçtvà kçù¤a-påjanam |
na càsamarpya govinde ki¤cid bhu¤jèta vaiù¤avaþ  // Hbhv_9.330 //
atha påjà-vyatirikta-bhojana-doùàþ

÷rè-kårma-purà¤e-
anarcayitvà govindaü yair bhuktaü dharma-varjitaiþ |
÷vàna-viùñhà-samaü cànnaü nèraü ca surayà samam  // Hbhv_9.331 //

kiü ca-
yo mohàd athavàlasyàd akçtvà devatàrcanam |
bhuøkte sa yàti narakaü ÷åkareùv iha jàyate  // Hbhv_9.332 //

viù¤u-dharmottare-
eka-kàlaü dvikàlaü và tri-kàlaü påjayed dharim |
apåjya bhojanaü kurvan narakà¤i vrajen naraþ  // Hbhv_9.333 //

nàradèye ca-
pràtar madhyandinaü sàyaü viù¤u-påjà smçtà budhaiþ |
a÷akto vistare¤aiva pràtaþ sampåjya ke÷avam  // Hbhv_9.334 //
madhyàhne caiva sàyaü ca puùpà¤jalim api kùipet |
madhyàhne và vistare¤a saükùepe¤àthavà harim  // Hbhv_9.335 //
sambhojya bhojanaü kuryàd anyathà narakaü vrajet  // Hbhv_9.336 //
athànarpita-bhoga-niùedhaþ

hàya÷èrùa-pa¤caràtre-
na tv evàpåjya bhu¤jèta bhagavantaü janàrdanam |
na tat svayaü sama÷nèyàt yad viù¤au na nivedayet  // Hbhv_9.337 //
brahmà¤óa-purà¤e -
patraü puùpaü phalaü toyam anna-pànàdyam auùadham |
anivedya ca bhu¤jèta yad àhàràya kalpitam  // Hbhv_9.338 //
anivedyaü tu bhu¤jànaþ pràya÷cittè bhaven naraþ |
tasmàt sarvaü nivedyaiva viù¤or bhu¤jèta sarvadà  // Hbhv_9.339 //

pàdme gautamàmbarèùa-saüvàde-
ambarèùa gçhe pakvaü yad abhèùñaü sadàtmanaþ |
anivedya harer bhu¤jan sapta-kalpàni nàrakè  // Hbhv_9.340 //

tatraivottara-kà¤óe ÷ivomà-saüvàde (6.253.112)-
avaiù¤avànàü yac cànnaü patitànàü tathaiva ca |
anarpitaü tathà viù¤au ÷va-màüsa-sadç÷aü bhavet   // Hbhv_9.341 //

viù¤u-smçtau-
anivedya tu yo bhuøkte haraye paramàtmane |
majjanti pitaras tasya narake ÷à÷vatèþ samàþ  // Hbhv_9.342 //

ataiva gautmàmbarèùa-saüvàde-
ambarèùa navaü vastraü phalam annaü rasàdikam |
kçtvà viù¤åpabhuktaü tu sadà sevyaü hi vaiù¤avaiþ  // Hbhv_9.343 //

viù¤u-dharmàgnipurà¤ayoþ-
gandhànna-vara-bhakùyàü÷ ca srajo vàsàüsi bhåùa¤am |
dattvà tu devadevàya tac-cheùà¤y upabhu¤jate  // Hbhv_9.344 //

gàruóe-
pàdodakaü piben nityaü naivedyaü bhakùayed dhareþ |
÷eùà÷ ca mastake dhàryà iti vedànu÷àsanam  // Hbhv_9.345 //

ùaùñha-skandhe puüsavana-vrata-prasaøge [BhP 6.19.20]-
udvàsya devaü sve dhàmni tan niveditam agrataþ |
adyàd àtma-vi÷uddhy-arthaü sarva-kàmàrtha-siddhaye  // Hbhv_9.346 //

aùñama-skandhe ca payo-vrata-prasaøge [BhP 8.16.42]-
niveditaü tad-bhaktàya dadyàd bhu¤jèta và svayam  // Hbhv_9.347 //

gautamèya-tantre-
÷uklopacàra-sambhàrair nitya÷o harim arcayet |
nivedya kçù¤àya vidhivad annaü bhu¤jèta tat svayam |
athavà sàtvate dadyàd yadi labhyate bhaktitaþ  // Hbhv_9.348 //

÷arat-pradèpe ca-
bhakta-kùa¤a-kùa¤o devaþ smçtiþ sevà sva-ve÷mani |
sva-bhojyasyàrpa¤aü dànaü phalam indràdi-durlabham  // Hbhv_9.349 //

atha naivedya-bhakùa¤a-vidhiþ 

dçùñvà mahà-prasàdànnaü tat pràø natvàbhimantrayet |
sveùña-nàmnà tato måla-manunà vàra-saptakam  // Hbhv_9.350 //
dharmaràjàdi-bhàgaü càpàsya ÷rè-cara¤àmçtam |
tulasèü càtra nikùipya ÷lokàn saøkèrtayed imàn  // Hbhv_9.351 //
yasyocchiùñaü hi và¤chanti brahmàdyà çùayo 'malàþ |
siddhàdyà÷ ca hares tasya vayam ucchiùña-bhojinaþ  // Hbhv_9.352 //

kiü ca-
yasya nàmnà vina÷yanti mahàpàtaka-rà÷ayaþ |
tasya ÷rè-kçù¤a-devasya vayam ucchiùña-bhojinaþ  // Hbhv_9.353 //
ucchiùña-bhojinas tasya vayam adbhuta-karma¤aþ |
yo bàlya-lèlayà tàüs tàn påtanàdèn apàtayat  // Hbhv_9.354 //

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.6.46]-
tvayopabhukta-srag-gandha-vàso 'laøkàra-carcitàþ |
ucchiùña-bhojino dàsàs tava màyàü jayemahi  // Hbhv_9.355 //

yato 'mçtopastara¤am asèty uktvà yathà-vidhi |
pa¤ca prà¤àhutèþ kçtvà bhu¤jèta purataþ prabhoþ  // Hbhv_9.356 //

÷rè-viù¤u-purà¤e [ViP 3.11.77, 79-80, 82-3, 86-91, 95-6, 98] aurva-sagara-saüvàde-
pra÷asta-ratna-pà¤is tu bhu¤jèta prayato gçhè  // Hbhv_9.357 //
pu¤ya-gandhau ÷asta-màlya-dhàrè caiva nare÷vara |
naika-vastra-dharo 'thàrdra-pà¤i-pàdo mahèpate  // Hbhv_9.358 //
vi÷uddha-vadanaþ prèto bhu¤jèta na vidiø-mukhaþ |
pràø-mukhodaø-mukho vàpi na caivànya-manà naraþ  // Hbhv_9.359 //
dattvà tu bhaktaü ÷iùyebhyaþ kùudhitebhyas tathà gçhè |
pra÷asta-÷uddha-pàtre tu bhu¤jètàkupito dvijaþ  // Hbhv_9.360 //
nàsandi-saüsthite pàtre nàde÷e ca nare÷vara |
nàkàle nàtisaøkèr¤e dattvàgraü ca naro 'gnaye |
nà÷eùaü puruùo '÷nèyàd anyatra jagatè-pate  // Hbhv_9.361 //
madhvambhu-dadhi-sarpibhyaþ saktubhya÷ ca vivekavàn |
a÷nèyàt tan-mayo bhåtvà pårvaü tu madhuraü rasam  // Hbhv_9.362 //
lava¤àmle tathà madhye kañu-tiktàdikàüs tataþ |
pràg dravaü puruùo '÷nèyàn madhye kañhinà÷anam  // Hbhv_9.363 //
ante punar dravà÷è tu balàrogye na mu¤cati |
pa¤ca-gràsaü mahà-maunaü prà¤àdyàpyàyanàya tat  // Hbhv_9.364 //
bhuktvà samyag athàcamya pràø-mukhodaømukho 'pi và |
yathàvat punar àcàmet pà¤è prakùàlya målataþ  // Hbhv_9.365 //
svasthaþ pra÷ànta-cittas tu kçtàsana-parigrahaþ |
abhèùña-devatànàü tu kurvèta smara¤aü naraþ  // Hbhv_9.366 //

agastir agnir baóavànala÷ ca 
bhuktaü mayànnaü jarayatv a÷eùam |
sukhaü ca me tat-pari¤àma-sambhavaü
yacchantv arogo mama càstu dehe  // Hbhv_9.367 //

viù¤uþ samastendriya-deha-dehè
pradhàna-bhåto bhagavàn yathaikaþ |
satyena tenàttam a÷eùam annam
àrogyadaü me pari¤àmam etu  // Hbhv_9.368 //

ity uccàrya sva-hastena parimçjya tathodaram |
anàyàsa-pradàyèni kuryàt karmà¤y atandritaþ  // Hbhv_9.369 //

kaurme vyàsa-gètàyàm-
pràø-mukho 'nnàni bhu¤jèta såryàbhimukham eva và |
àsènaþ svàsane siddhe bhåmyàü pàdau nidhàya ca  // Hbhv_9.370 //
àyuùyaü pràø-mukho bhuøkte ya÷asyaü dakùi¤àmukhaþ |
÷riyaü pratyaø-mukho bhuøkte çtaü bhuøkte udaø-mukhaþ  // Hbhv_9.371 //
pa¤càrdro bhojanaü kuryàd bhåmau pàtraü nidhàya ca |
upavàsena tat tulyaü manur àha prajàpatiþ  // Hbhv_9.372 //
upalipte ÷ucau de÷e pàdau prakùàlya vai karau |
àcamyàrdrànano 'krodhaþ pa¤càrdro bhojanaü caret  // Hbhv_9.373 //
mahà-vyàhçtibhis tv annaü parivàryodakena tu |
amçtopastara¤am asètyapo÷àna-kriyàü caret  // Hbhv_9.374 //
svàhà-pra¤ava-saüyuktàü prà¤àyety àhutiü tataþ |
apànàya tato hutvà vyànàya tad-anantaram  // Hbhv_9.375 //
udànàya tataþ kuryàt samànàyeti pa¤camèm |
vij¤àya tattvam eteùàü juhuyàd àtmani dvijàþ  // Hbhv_9.376 //
÷eùam annaü yathàkàmaü bhu¤jèta vya¤janair yutam |
dhyàtvà tan-manasà devam àtmànaü vai prajàpatim  // Hbhv_9.377 //
amçtàpidhànam asèty upariùñàd apaþ pibet  // Hbhv_9.378 //

kiü ca, tatraiva-
yad bhuøkte veùñita-÷irà yac ca bhuøkte vidiø-mukhaþ |
sopànatka÷ ca yad bhuøkte sarvaü vidyàt tad àsuram  // Hbhv_9.379 //
nàrdha-ràtre na madhyàhne nàjèr¤aü nàrdra-vastra-dhçk |
na ca bhinnàsana-gato na yàne saüsthito 'pi và  // Hbhv_9.380 //
na bhinna-bhàjane caiva na bhåmyàü na ca pà¤iùu |
anàrogyam anàyuùyam asvargyaü càtibhojanam |
apu¤yaü loka-vidviùñaü tasmàt tat parivarjayet  // Hbhv_9.381 //

kiü ca-
na vàma-hastenoddhçtya pibed vaktre¤a và jalam  // Hbhv_9.382 //

viù¤u-smçtau-
pibataþ patate toyaü bhàjane mukha-nirgayam |
abhojyaü tad bhaved annaü bhuktvà càndràya¤aü caret  // Hbhv_9.383 //

màrka¤óeye-
bhu¤jètànnaü ca tac-citto hy antarjàsu sadà naraþ |
upaghàtàd çte doùànnànnasyodèrayed budhaþ  // Hbhv_9.384 //

anyatra ca-
hastàdçte'mbunànyenàn a÷nan pàtràd çte pibet |
dakùi¤aü tu parityajya vàme nèraü nighàpayet |
abhojyaü tad bhaved annaü pànèyaü ca surà-samam  // Hbhv_9.385 //
tçpto dadyàd dhi tad-annaü ÷eùaü durgata-tçptaye  // Hbhv_9.386 //
samyag àcamya dakùàøghrer aøguùñhe vàri nikùipet  // Hbhv_9.387 //
tataþ saüsmçtya santuùñaþ puùñidàm iùña-devatàm |
sannikçùñair vçtaþ ÷iùñair japed anna-pater manån |
annapate'nnasya no dehi  // Hbhv_9.388 // ity àdi |

bhakùayed atha tàmbålaü prasàdaü vallavè-prabhoþ |
÷iùñair iùñair japed divyaü bhagavan nàma-maøgalam  // Hbhv_9.389 //

atha naivedya-màhàtmyam
vàràhe-
yo mamaivàrcanaü kçtvà tatra pràpa¤am uttamam |
÷eùam annaü ÷am a÷nàti tataþ saukhyataraü nu kim  // Hbhv_9.390 //

skànde-
tavopahàraü bhuktvà yaþ sevate yaj¤a-påruùam |
sevitaü tena niyataü puroóà÷o mahàdhiyà  // Hbhv_9.391 //

kiü ca tatraiva-
÷aøkhodakaü tèrtha-varàd variùñhaü
pàdodakaü tèrtha-ga¤àd gariùñham |
naivedya-÷eùaü kratu-koñi-pu¤yaü 
nirmàlya-÷eùaü vrata-dàna-tulyam  // Hbhv_9.392 //

naivedya-÷eùaü tula-sèvi-mi÷raü
vi÷eùataþ pàda-jalena siktam |
yo '÷nàti nityaü purato muràreþ
pràpnoti yaj¤àyuta-koñi-pu¤yam  // Hbhv_9.393 //

ùaóbhir màsopavàsais tu yat phalaü parikèrtitam |
viù¤or naivedya-÷eùe yat phalaü tad bhu¤jatàü kalau  // Hbhv_9.394 //

kiü ca, tatra ÷rè-÷àlagràma-÷ilà-màhàtmye-
bhaktyà bhunakti naivedyaü ÷àlagràma-÷ilàrpitam |
koñiü makhasya labhate phalaü ÷ata-sahasra÷aþ  // Hbhv_9.395 //
brahma-vàri-gçhasthai÷ ca vànaprasthai÷ ca bhikùubhiþ |
bhoktavyaü viù¤u-naivedyaü nàtra kàryà vicàra¤à  // Hbhv_9.396 //
bhuktvànya-deva-naivedyaü dvija÷ càndràya¤aü caret |
bhuktvà ke÷ava-naivedyaü yaj¤a-koñi-phalaü labhet  // Hbhv_9.397 //

tatraiva ÷rè-brahma-nàrada-saüvàde-
agniùñoma-sahasrais tu vàjapeya-÷atair api |
tat phalaü pràpyate nånaü viù¤or naivedya-bhakùa¤àt  // Hbhv_9.398 //
hçdi råpaü mukhe nàma naivedyam udare hareþ |
pàdodakaü ca nirmàlyaü mastake yasya so 'cyutaþ  // Hbhv_9.399 //

kiü ca-
pàvanaü viù¤u-naivedyaü sura-siddharùibhiþ smçtam |
anya-devasya naivedyaü bhuvattvàcàndràya¤aü caret  // Hbhv_9.400 //
koñi-yaj¤ais tu yat pu¤yaü màsopoùa¤a-koñibhiþ |
tat phalaü pràpyate pumbhir viù¤or naivedya-bhakùa¤àt  // Hbhv_9.401 //
tulasyà÷ ca rajo-juùñaü naivedyasya ca bhakùa¤am |
nirmàlyaü ca dhçtaü yena mahà-pàtaka-nà÷anam  // Hbhv_9.402 //

bçhad-viù¤u-purà¤e --
naivedyaü jagadè÷asya anna-pànàdikaü ca yat |
brahmavan nirvikàraü hi yathà viù¤us tathaiva tat  // Hbhv_9.403 //
vikàraü ye prakurvanti bhakùa¤e tad dvijàtayaþ  // Hbhv_9.404 //
kuùñha-vyàdhi-samàyuktàþ putra-dàra-vivarjitàþ |
nirayaü yànti te viprà yasmàn nàvartate punaþ  // Hbhv_9.405 //

viù¤udharmottare-
navam annaü phalaü puùpaü nivedya madhusådane |
pa÷càd bhuøkte svayaü ya÷ ca tasya tuùyati ke÷avaþ  // Hbhv_9.406 //

brahmà¤óa-purà¤e-
mukundà÷ana-÷eùaü tu yo hi bhuøkte dine dine |
sikthe sikthe bhavet pu¤yaü càndràya¤a-÷atàdhikam  // Hbhv_9.407 //

anyatràpi-
       ekàda÷è-sahasrais tu màsopoùa¤a-koñibhiþ |
       tat phalaü pràpyate pumbhir viù¤or naivedya-bhakùa¤àt  // Hbhv_9.408 // iti |

tato yathoktam àcamya tàmbålàdi vibhajya ca |
mahà-prasàdaü dàsyena gçh¤èyàt prayataþ svayam  // Hbhv_9.409 //

tathà ca navama-skandhe ÷rèmad-ambarèùa-carite [BhP 9.4.20]-
kàmaü ca dàsye na tu kàma-kàmyayà
yathottama÷loka-janà÷rayà ratiþ  // Hbhv_9.410 //

naivedya-bhakùa¤e yac ca nirmàlya-graha¤e ca yat |
màhàtmyam àdau likhitaü j¤eyaü sarvam ihàpi tat  // Hbhv_9.411 //

iti ÷rè-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rè-bhagavad-bhakti-vilàse
mahà-prasàdo nàma navamo vilàsaþ |


*************************************************************************

10. Satsamgama-Vilasa


da÷ama-vilàsaþ

÷rã-kçùõa-caraõàmbhoja-madhupebhyo namo namaþ  |
katha¤cid à÷rayàd yeùàü ÷vàpi tad-gandha-bhàg bhavet  // Hbhv_10.1 //
atha ÷rã-kçùõa-bhaktànàü sabhàü sa-vinayaü ÷ubhàm  |
gacched vaiùõava-cihnàóhyaþ pàtuü kçùõa-kathà-sudhàm  // Hbhv_10.2 //

tathà ca smçtiþ -
itihàsa-puràõàbhyàü ùaùñha-saptamakau nayet  // Hbhv_10.3 //

atha ÷rã-bhagavad-bhaktànàü lakùaõàni -
sàmànyataþ laiïge -
viùõur eva hi yasyaiùa devatà vaiùõavaþ smçtaþ  // Hbhv_10.4 //

atra vi÷eùaþ -
vrata-karma-guõa-j¤àna-bhoga-janmàdimatsv api  |
÷aiveùv api ca kçùõasya bhaktàþ santi tathà tathà  // Hbhv_10.5 //

atra vratiùu madhye bhagavad-bhakti-hetu-vrata-paratà bhagavad-bhakta-lakùaõam

tathà skànde ÷rã-màrkaõóeya-bhagãratha-saüvàde -
da÷amã-÷eùa-saüyuktaü dinaü vaiùõava-vallabham  |
nopàsate mahãpàla te vai bhàgavatà naràþ  // Hbhv_10.6 //
pràõàtyaye na cà÷nanti dinaü pràpya harer naràþ  |
kurvanti jàgaraü ràtrau sadà bhàgavatà hi te  // Hbhv_10.7 //
upoùya dvàda÷ãü ÷uddhàü ràtrau jàgaraõànvitàm  |
alpàü tu sàdhayed yas tu sa vai bhàgavato naraþ  // Hbhv_10.8 //
bhaktir na vicyutà yeùàü na cyutàni vratàni ca  |
supriyaþ ÷rãpatir yeùàü te syur bhàgavatà naràþ  // Hbhv_10.9 //

karmiùu bhagavad-arpaõàdinà tad-àj¤à-buddhyà và bhakti-hetuþ sadàcàra-paratà  |
dharmàrthaü jãvitaü yeùàü santànàrthaü ca maithunam  |
pacanaü vipramukhyàrthaü j¤eyàs te vaiùõavà naràþ  // Hbhv_10.10 //
adhvagaü tu pathi ÷ràntaü kàle'tra gçham àgatam  |
yo 'tithiü påjayed bhaktyà vaiùõavaþ sa na saü÷ayaþ  // Hbhv_10.11 //
sadàcàra-ratàþ ÷iùñàþ sarva-bhåtànukampakàþ  |
÷ucayas tyakta-ràgà ye sadà bhàgavatà hi te  // Hbhv_10.12 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye ÷rã-nàradàmbarãùa-saüvàde (5.94.8) -
jãvitaü yasya dharmàrthaü dharmo hary-artham eva ca  |
aho-ràtràõi puõyàrthaü taü manye vaiùõavaü bhuvi  // Hbhv_10.13 //

laiïge ca -
viùõu-bhakti-samàyuktàn ÷rauta-smàrta-pravartakàn  |
prãto bhavati yo dçùñvà vaiùõavo 'sau prakãrtitaþ  // Hbhv_10.14 //

guõavatsu bhakti-hetuþ kçpàlutvàdi-sad-guõa-÷ãlatà  |

skànde tatraiva -
para-duþkhenàtma-duþkhaü manyante ye nçpottama  |
bhagavad-dharma-niratàs te narà vaiùõavà nçpa  // Hbhv_10.15 //

tçtãya-skandhe ÷rã-kapila-devahåti-saüvàde (3.25.21) -
titikùavaþ kàruõikàþ suhçdaþ sarva-dehinàm  |
ajàta-÷atravaþ ÷àntàþ sàdhavaþ sàdhu-bhåùaõàþ  // Hbhv_10.16 //

pa¤cama-skandhe çùabhadevasya putrànu÷àsane (5.y5.2) --
mahat-sevàü dvàram àhur vimuktes
tamo-dvàraü yoùitàü saïgi-saïgam  |
mahàntas te sama-cittàþ pra÷àntà
vimanyavaþ suhçdaþ sàdhavo ye  // Hbhv_10.17 //

ekàda÷a-skandhe bhagavat-pradattoddhava-pra÷nottare (11.11.29-31) -
kçpàlur akçta-drohas titikùuþ sarva-dehinàm  |
satya-sàro 'navadyàtmà samaþ sarvopakàrakaþ  // Hbhv_10.18 //
kàmair ahata-dhãr dànto mçduþ ÷ucir aki¤canaþ  |
anãho mita-bhuk ÷àntaþ sthiro mac-charaõo muniþ  // Hbhv_10.19 //
apramatto gabhãràtmà dhçti-mà¤ jita-ùaó-guõaþ  |
amànã màna-daþ kalyo maitraþ kàruõikaþ kaviþ  // Hbhv_10.20 //

viùõu-puràõe yama-tad-bhaña-saüvàde [ViP 3.7.20] -
na calati nija-varõa-dharmato yaþ 
sama-matir àtma-suhçd-vipakùa-pakùe  |
na harati na hanti ki¤cid uccaiþ 
sthita-manasaü tam avehi viùõu-bhaktam  // Hbhv_10.21 //

j¤àniùu bhakti-hetur j¤ànavattà | ekàda÷e havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.45,52] -
sarva-bhåteùu yaþ pa÷yed bhagavad-bhàvam àtmanaþ  |
bhåtàni bhagavaty àtmany eùa bhàgavatottamaþ  // Hbhv_10.22 //
na yasya svaþ para iti vitteùv àtmani và bhidà  |
sarva-bhåta-samaþ ÷àntaþ sa vai bhàgavatottamaþ  // Hbhv_10.23 //

ekàda÷e ÷rã-bhagavad-uktau [BhP 11.11.33] -
j¤àtvàj¤àtvàtha ye vai màü yàvàn ya÷ càsmi yàdç÷aþ  |
bhajanty ananya-bhàvena te me bhakta-tamà matàþ  // Hbhv_10.24 //

tatraiva havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.46-47]
ã÷vare tad-adhãneùu bàli÷eùu dviùatsu ca  |
prema-maitrã-kçpopekùà yaþ karoti sa madhyamaþ  // Hbhv_10.25 //
arcàyàm eva haraye påjàü yaþ ÷raddhayehate  |
na tad-bhakteùu cànyeùu sa bhaktaþ pràkçtaþ smçtaþ  // Hbhv_10.26 //

bhogavatsu bhakti-hetur bhogànàsaktatà | havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.48]
gçhãtvàpãndriyair arthàn yo na dveùñi na hçùyati  |
viùõor màyàm idaü pa÷yan sa vai bhàgavatottamaþ  // Hbhv_10.27 //

sajjanma-vidyàdimatsu bhakti-hetur nirabhimànità | tatraiva [BhP 11.2.51] --
na yasya janma-karmabhyàü na varõà÷rama-jàtibhiþ  |
sajjate 'sminn aham-bhàvo dehe vai sa hareþ priyaþ  // Hbhv_10.28 //

bhàvàþ katha¤cid bhaktaiva j¤ànànàsakty-amànità  |
bhakti-niùñhàpakà jàtàs tato hy uttamatodità  // Hbhv_10.29 //

÷aiveùu ÷rã÷iva-kçùõa-bhedakàþ | bçhan-nàradãye [NàrP 1.5.72] -
÷ive ca parame÷àne viùõau ca paramàtmani  |
samabuddhyà pravarttante te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.30 //

anyac ca teùàü bhagavac-chàstràrtha-paratàdikam  |
sàkùàd-bhakty-àtmakaü mukhyaü lakùaõaü likhyate'dhunà  // Hbhv_10.31 //

skànde -
yeùàü bhàgavataü ÷àstraü sadà tiùñhati sannidhau  |
påjayanti ca ye nityaü te syur bhàgavatà naràþ  // Hbhv_10.32 //
yeùàü bhàgavataü ÷àstraü jãvitàd adhikaü bhavet  |
mahà-bhàgavatàþ ÷reùñhà viùõunà kathità naràþ  // Hbhv_10.33 //

vaiùõava-sammàna-niùñhà | laiïge -
viùõu-bhaktam athàyàtaü yo dçùñvà sumukhaþ priyaþ  |
praõàmàdi karoty eva vàsudeve yathà tathà  |
sa vai bhakta iti j¤eyaþ sa punàti jagat trayam  // Hbhv_10.34 //
rukùàkùarà giraþ ÷çõvan tathà bhàgavateritàþ  |
praõàma-pårvakaü kùàntvà yo vaded vaiùõavo hi saþ  // Hbhv_10.35 //
bhojanàcchàdanaü sarvaü yathà-÷aktyà karoti yaþ  |
viùõu-bhaktasya satataü sa vai bhàgavataþ smçtaþ  // Hbhv_10.36 //

gàruóe -
yena sarvàtmanà viùõu-bhaktyà bhàvo nive÷itaþ  |
vaiùõaveùu kçtàtmatvàn mahà-bhàgavato hi saþ  // Hbhv_10.37 //

÷rã-tulasã-sevà-niùñhà [NàrP 1.5.65-66] -
tulasã-kànanaü dçùñvà ye namaskurvate naràþ  |
tat-kàùñhàïkita-karõà ye te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.38 //
tulasã-gandham àghràya santoùaü kurvate tu ye  |
tan-målam çddhåtà yai÷ ca te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.39 //

÷rã-bhagavataþ kathà-paratà 

bçhan-nàradãye [1.5.52] ÷rã-bhagavan-màrkaõóeya-saüvàde -
mat-kathà-÷ravaõe yeùàü vartate sàttvikã matiþ  |
tad-bhakta-viùõu-bhaktà÷ ca te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.40 //

skànde ÷rã-bhagavad-arjuna-saüvàde -
mat-kathàü kurute yas tu mat-kathàü ca ÷çõoti yaþ  |
hçùyate mat-kathàyàü ca sa vai bhàgavatottamaþ  // Hbhv_10.41 //

tçtãya-skandhe [BhP 3.25.23] tatraiva -
mad-à÷rayàþ kathà mçùñàþ ÷çõvanti kathayanti ca  |
tapanti vividhàs tàpà naitàn mad-gata-cetasaþ  // Hbhv_10.42 //

bçhan-nàradãye [1.5.64] tatraiva -
man-mànasà÷ ca mad-bhaktà mad-bhakta-jana-lolupàþ  |
man-nàma-÷ravaõàsaktàs te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.43 //
ye'bhinandanti nàmàni hareþ ÷rutvà'tiharùitàþ  |
romà¤cita÷arãrà÷ca te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.44 //

tatraivànyatra [1.5.61] -
anyeùàm udayaü dçùñvà ye'bhinandanti mànavàþ  |
hari-nàma-parà ye ca te vai bhàgavatottamàþ  // Hbhv_10.45 //

smaraõa-paratà tatra sva-dharma-niùñhayà ràga-dveùa-nivçttyà smaraõam

÷rã-viùõu-puràõe yama-tad-bhaña-saüvàde [ViP 3.7.20-26] -
na calati ya uccaiþ ÷rã-bhagavat-padàravinde  |
sitamanàs tam avehi viùõu-bhaktam  // Hbhv_10.46 //
kali-kaluùa-malena yasya nàtmà
vimala-mater malinãkçtas tam enam  |
manasi kçta-janàrdanaü manuùyaü
satatam avehi harer atãva-bhaktam  // Hbhv_10.47 //
kanakam api rahasy avekùya buddhyà
tçõam iva yaþ samavaiti para-svam  |
bhavati ca bhagavaty ananya-cetàþ 
puruùa-varaü tam avehi viùõu-bhaktam  // Hbhv_10.48 //
sphañika-giri-÷ilàmalaþ kva viùõur
manasi néõàü kva ca matsaràdi-doùaþ  |
na hi tuhina-mayåkha-ra÷mi-pu¤je
bhavati hutà÷ana-dãptijaþ pratàpaþ  // Hbhv_10.49 //
vimala-matir amatsaraþ pra÷àntaþ 
÷uci-carito 'khila-sattva-mitra-bhåtaþ  |
priya-hita-vacano 'stumànamàyo
vasati sadà hçdi tasya vàsudevaþ  // Hbhv_10.50 //
vasati hçdi sanàtane ca tasmin
bhavati pumàn jagato 'sya saukhya-råpaþ  |
kùiti-rasam atiramyam àtmano 'ntaþ
kathayati càrutayaiva ÷àlapotaþ  // Hbhv_10.51 //

anya-vijaye vairàgyàdinà ca smaraõam

ekàda÷a-skandhe havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.49, 53-54]
dehendriya-pràõa-mano-dhiyàü yo
janmàpyaya-kùud-bhaya-tarùa-kçcchraiþ  |
saüsàra-dharmair avimuhyamànaþ
smçtyà harer bhàgavata-pradhànaþ  // Hbhv_10.52 //
tri-bhuvana-vibhava-hetave 'py akuõñha-
smçtir ajitàtma-suràdibhir vimçgyàt  |
na calati bhagavat-padàravindàl
lava-nimiùàrdham api yaþ sa vaiùõavàgryaþ  // Hbhv_10.53 //
bhagavata uru-vikramàïghri-÷àkhà-
nakha-maõi-candrikayà nirasta-tàpe  |
hçdi katham upasãdatàü punaþ sa
prabhavati candra ivodite 'rka-tàpaþ  // Hbhv_10.54 //

skànde tatraiva -
ye'rcayanti sadà viùõuü yaj¤e÷aü varadaü harim  |
dehinaþ puõya-karmàõaþ sadà bhàgavatà hi te  // Hbhv_10.55 //

laiïge -
viùõu-kùetre ÷ubhàny eva karoti sneha-saüyutaþ  |
pratimàü ca harer nityaü påjayet pratayàmavàn  // Hbhv_10.56 //
viùõu-bhaktaþ sa vij¤eyaþ karmaõà manasà girà  |
nàràyaõa-paro nityaü bhåpa bhàgavato hi saþ  // Hbhv_10.57 //

atha vaiùõava-dharma-niùñhàdi

pàdmottara-khaõóe (6.253.27)-
tàpàdi-pa¤ca-saüskàrã navejyàkarma-kàrakaþ  |
artha-pa¤caka-vid vipro mahà-bhàgavataþ smçtaþ  // Hbhv_10.58 //

ekàntikatà
gàruóe -
ekàntena sadà viùõau yasmàd deve paràyaõàþ  |
tasmàd ekàntinaþ proktàs tad-bhàgavata-cetasaþ  // Hbhv_10.59 //

tad-vij¤ànenànanya-paratà

ekàda÷e [BhP 11.11.33] uddhava-pra÷nottare -
j¤àtvàj¤àtvàtha ye vai màm yàvàn ya÷ càsmi yàdç÷aþ  |
bhajanty ananya-bhàvena te vai bhàgavatà matàþ  // Hbhv_10.60 //

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.2.50] -
na kàma-karma-bãjànàü yasya cetasi sambhavaþ  |
vàsudevaika-nilayaþ sa vai bhàgavatottamaþ  // Hbhv_10.61 //

sà ca ekàntità caturdhà

tatra dharmànàdareõa ÷rãmad-uddhava-pra÷nottara eva [BhP 11.11.32] -
àj¤àyaivaü guõàn doùàn mayàdiùñàn api svakàn  |
dharmàn santyajya yaþ sarvàn màü bhajeta sa tu sattamaþ  // Hbhv_10.62 //

÷rã-bhagavad-gãtàyàm [Gãtà 18.66] --
sarva-dharmàn parityajya màm ekaü ÷araõaü vraja  |
ahaü tvà sarvapàpebhyo mokùayiùyàmi mà ÷ucaþ  // Hbhv_10.63 //

caturtha-skandhe [BhP 4.29.47] -
yadà yasyànugçhõàti bhagavàn atma-bhàvitaþ  |
na jahàti matiü loke vede ca pariniùñhitàm  // Hbhv_10.64 //

anya-sarva-nirapekùatà

÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.26.27] ailopàkhyàne -
santo 'napekùà mac-cittàþ pra÷àntàþ sama-dar÷inaþ  |
nirmamà nirahaïkàrà nirdvandvà niùparigrahàþ  // Hbhv_10.65 //

ataeva ÷rã-kapila-devahåti-saüvàde (3.25.24) -
ta ete sàdhavaþ sàdhvi sarva-saïga-vivarjitàþ  |
saïgas teùv atha te pràrthyaþ saïga-doùa-harà hi te  // Hbhv_10.66 //

vighnàkulatve'pi mano-rati-paratà | 

skànde tatraiva --
yasya kçcchra-gatasyàpi ke÷ave ramate manaþ  |
na vicyutà ca bhaktir vai sa vai bhàgavato naraþ  // Hbhv_10.67 //
àpad-gatasya yasyeha bhakir avyabhicàriõã  |
nànyatra ramate cittaü sa vai bhàgavato naraþ  // Hbhv_10.68 //

premaika-rasatà | 

÷rã-çùabhadevasya putrànu÷àsane [BhP 5.5.3] --
ye và mayã÷e kçta-sauhçdàrthà; janeùu dehambhara-vàrtikeùu  |
gçheùu jàyàtmaja-ràtimatsu; na prãti-yuktà yàvad-arthà÷ ca loke  // Hbhv_10.69 //

tridhà premaika-paratà premõaþ syàt tàratamyataþ  |
uttamà madhyamà càsau kaniùñhà ceti bhedataþ  // Hbhv_10.70 //

tatrottamà | 

yathà ekàda÷e havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.45-46] --
sarva-bhåteùu yaþ pa÷yed bhagavad-bhàvam àtmanaþ  |
bhåtàni bhagavaty àtmany eùa bhàgavatottamaþ  // Hbhv_10.71 //

sveùña-devasya bhàvaü yaþ sarva-bhåteùu pa÷yati  |
bhàvayanti ca tàny asminn ity arthaþ sammataþ satàm  // Hbhv_10.72 //

÷rã-kapila-devahåti-saüvàde (3.25.22) -
mayy ananyena bhàvena bhaktiü kurvanti ye dçóhàm  |
mat-kçte tyakta-karmàõas tyakta-svajana-bàndhavàþ  // Hbhv_10.73 //

÷rã-havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.55] --
visçjati hçdayaü na yasya sàkùàd
dharir ava÷àbhihito 'py aghaugha-nà÷aþ  |
praõaya-rasanayà dhçtàïghri-padmaþ
sa bhavati bhàgavata-pradhàna uktaþ  // Hbhv_10.74 //

tatra madhyamà | 

÷rã-havi-yoge÷varottare [BhP 11.2.46] --
ã÷vare tad-adhãneùu bàli÷eùu dviùatsu ca  |
prema-maitrã-kçpopekùà yaþ karoti sa madhyamaþ  // Hbhv_10.75 //

tatra kaniùñhà | 

tatraiva [BhP 11.2.47] --
arcàyàm eva haraye påjàü yaþ ÷raddhayehate  |
na tad-bhakteùu cànyeùu sa bhaktaþ pràkçtaþ smçtaþ  // Hbhv_10.76 //

÷raddhayà påjanaü prema-bodhakaü bhakta ity api  |
lakùaõàni ca yàny agre bhakter lekhyàni tàny api  // Hbhv_10.77 //
vandanàdãni vidyante yeùu bhàgavatà hi te  |
etàni lakùaõànãtthaü gauõa-mukhyàdi-bhedataþ  // Hbhv_10.78 //
åhyàni lakùaõàny evaü vivecyàni paràõy api  // Hbhv_10.79 //
ãdçg-lakùaõavantaþ syur durlabhà bahavo janàþ  |
divyà hi maõayo vyaktaü na varterann itas tataþ  // Hbhv_10.80 //

ataevoktaü mokùa-dharme nàràyaõãye [Mbh 12.336.68] -
jàyamànaü hi puruùaü yaü pa÷yen madhusådanaþ  |
sàttvikas tu sa vij¤eyo bhaven mokùe ca ni÷citaþ  // Hbhv_10.81 //

evaü saïkùipya likhitàd vaiùõavànàü tu lakùaõàt  |
màhàtmyam api vij¤eyaü likhyate'nyac ca tat kiyat  // Hbhv_10.82 //

atha bhagavad-bhaktànàü màhàtmyam | 

sauparõe ÷rã-÷akroktau -
kalau bhàgavataü nàma yasya puüsaþ prajàyate  |
jananã putriõã tena pitéõàü tu dhurandharaþ  // Hbhv_10.83 //
kalau bhàgavataü nàma durlabhaü naiva labhyate  |
brahma-rudra-padotkçùñaü guruõà kathitaü mama  // Hbhv_10.84 //
yasya bhàgavataü cihnaü dç÷yate tu harir mune  |
gãyate ca kalau devà j¤eyàs te nàsti saü÷ayaþ  // Hbhv_10.85 //

÷rã-màrkaõóeyoktau -
samãpe tiùñhate yasya ha anta-kàle'pi vaiùõavaþ  |
gacchate paramaü sthànaü yadyapi brahmahà bhavet  // Hbhv_10.86 //

nàradãye ÷rã-vàmadeva-rukmàïgada-saüvàde [NàrP 2.10.37] -
÷vapaco 'pi mahã-pàla viùõu-bhakto dvijàdhikaþ  |
viùõu-bhakti-vihãnas tu dvijo 'pi ÷vapacàdhikaþ  // Hbhv_10.87 //

skànde revà-khaõóe ÷rã-brahmoktau -
indro mahe÷varo brahmà paraü brahma tadaiva hi  |
÷vapaco 'pi bhavaty eva yadà tuùñà'si ke÷ava  // Hbhv_10.88 //
÷vapacàd api kaùñatvaü brahme÷ànàdayaþ suràþ  |
tadaivàcyuta yànty ete yadaiva tvaü paràïmukhaþ  // Hbhv_10.89 //
sa kartà sarva-dharmàõàü bhakto yas tava ke÷ava  |
sa kartà sarva-pàpànàü yo na bhaktas tavàcyuta  // Hbhv_10.90 //
dharmo bhavaty adharmo 'pi kçto bhaktais tavàcyuta  |
pàpaü bhavati dharmo 'pi tavàbhaktaiþ kçto hareþ  // Hbhv_10.91 //
niþ÷eùa-dharma-kartà vàpy abhakto narake hare  |
sadà tiùñhati bhaktas te brahmahàpi vi÷udhyati  // Hbhv_10.92 //
ni÷calà tvayi bhaktir yà saiva muktir janàrdana  |
muktà eva hi bhaktàs te tava viùõo yato hare  // Hbhv_10.93 //

tatraiva durvàso-nàrada-saüvàde -
nånaü bhàgavatà loke loka-rakùà-vi÷àradàþ  |
vrajanti viùõunàdiùñà hçdisthena mahàmune  // Hbhv_10.94 //
bhagavàn eva sarvatra bhåtànàü kçpayà hariþ  |
rakùaõàya caran lokàn bhakta-råpeõa nàrada  // Hbhv_10.95 //

tatraiva ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde -
yas tu viùõu-paro nityaü dçóha-bhaktir jitendriyaþ  |
sva-gçhe'pi vasan yàti tad viùõoþ paramaü padam  // Hbhv_10.96 //
a÷vamedha-sahasràõàü sahasraü yaþ karoti vai  |
nàsau tat-phalam àpnoti tad-bhaktair yad avàpyate  // Hbhv_10.97 //

tatraivàmçta-sàroddhàre ÷rã-yama-tad-bhaña-saüvàde -
sarvatra vaiùõavàþ påjyàþ svarge martye rasàtale  |
devatànàü manuùyàõàü tathaivoraga-rakùasàm  // Hbhv_10.98 //
yeùàü smaraõa-màtreõa pàpa-lakùa-÷atàni ca  |
dahyante nàtra sandeho vaiùõavànàü mahàtmanàm  // Hbhv_10.99 //
yeùàü pàda-rajenaiva pràpyate jàhnavã-jalam  |
nàrmadaü yàmunaü caiva kiü punaþ pàdayor jalam  // Hbhv_10.100 //
yeùàü vàkya-jalaughena vinà gaïgà-jalair api  |
vinà tãrtha-sahasreõa snàto bhavati mànavaþ  // Hbhv_10.101 //

tatraiva càturmàsya-màhàtmye -
tàvad bhramanti saüsàre pitaraþ piõóa-tat-paraþ  |
yàvat kule bhakti-yuktaþ suto naiva prajàyate  // Hbhv_10.102 //
sa eva j¤ànavàn loke yoginàü prathamo hi saþ  |
mahà-kratånàm àhartà hari-bhakti-yuto hi yaþ  // Hbhv_10.103 //

kà÷ã-khaõóe dhruva-carite -
na cyavante hi yad-bhaktyà mahatyàü pralayàpadi  |
ato 'cyuto 'khile loke sa ekaþ sarvago 'vyayaþ  // Hbhv_10.104 //
na tasmàd bhagavad-bhaktàd bhetavyaü kenacit kvacit  |
niyataü viùõu-bhaktà yena te syuþ para-tàpinaþ  // Hbhv_10.105 //

tatraivàgre -- 
bràhmaõaþ kùatriyaþ vai÷yaþ ÷ådro và yadi vetaraþ  |
viùõu-bhakti-samàyukto j¤eyaþ sarvottamottamaþ  // Hbhv_10.106 //
÷aïkha-cakràïkita-tanuþ ÷irasà ma¤jarã-dharaþ  |
gopã-candana-liptàïgo dçùña÷ ced tad-aghaü kutaþ  // Hbhv_10.107 //

mahàbhàrate ràja-dharme-
ã÷varaü sarva-bhåtànàü jagataþ prabhavàpyayam  |
bhaktà nàràyaõaü devaü durgàõy atitaranti te  // Hbhv_10.108 //

viùõu-dharmottare-
÷ayanàd utthito yas tu kãrtayen madhusådanam  |
kãrtanàt tasya pàpàni nà÷am àyànty a÷eùataþ  // Hbhv_10.109 //

tatraiva-
yasyàpy anante jagatàm adhã÷e
bhaktiþ parà yàdava-deva-deve  |
tasmàt paraü nàparam asti ki¤cit
pàtraü triloke puruùa-pravãra  // Hbhv_10.110 //

dvàrakà-màhàtmye ÷rã-prahlàda-bali-saüvàde-
nityaü ye pràtar utthàya vaiùõavànàü tu kãrtanam  |
kurvanti te bhàgavatàþ kçùõa-tulyàþ kalau bale  // Hbhv_10.111 //

hari-bhakti-sudhodaye-
sva-dar÷ana-spar÷ana-påjanaiþ kçtã
tamàüsi viùõu-pratimeva vaiùõavaþ  |
dhunvan vasaty atra janasya yan na tat
svàrthaü paraü loka-hitàya dãpavat  // Hbhv_10.112 //

itihàsa-samuccaye ÷rã-loma÷a-vàkye-
ye bhajanti jagad-yoniü vàsudevaü sanàtanam  |
na tebhyo vidyate tãrtham adhikaü ràja-sattama  // Hbhv_10.113 //
yatra bhàgavatàþ snànaü kurvanti vimalà÷rayàþ  |
tat-tãrtham adhikaü viddhi sarva-pàpa-vi÷odhanam  // Hbhv_10.114 //
yatra ràgàdi-rahità vàsudeva-paràyaõàþ  |
tatra sannihito viùõur nçpate nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_10.115 //
na gandhair na tathà toyair na puùpai÷ ca manoharaiþ  |
sànnidhyaü kurute devo yatra santi na vaiùõavàþ  // Hbhv_10.116 //
balibhi÷ copavàsai÷ ca nçtya-gãtàdibhis tathà  |
nityam àràdhyamàno 'pi tatra viùõur na tçpyati  // Hbhv_10.117 //
tasmàd ete mahàbhàgà vaiùõavà vãta-kalmaùàþ  |
punanti sakalàn lokàüs tat tãrtham adhikaü tataþ  // Hbhv_10.118 //
÷ådraü và bhagavad-bhaktaü niùàdaü ÷vapacaü tathà  |
vãkùataü jàti-sàmànyàt sa yàti narakaü dhruvam  // Hbhv_10.119 //
tasmàd viùõu-prasàdàya vaiùõavàn paritoùayet  |
prasàda-sumukho viùõus tenaiva syàn na saü÷ayaþ  // Hbhv_10.120 //

tatraiva ÷rã-nàrada-puõóarãka-saüvàde -
ye nç÷aüsà duràtmànaþ pàpàcàra-ratàþ sadà  |
te'pi yànti paraü dhàma nàràyaõa-parà÷rayàþ  // Hbhv_10.121 //
lipyante na ca pàpena vaiùõavà viùõu-tat-paràþ  |
punanti sakalàn lokàn sahasràü÷ur ivoditaþ  // Hbhv_10.122 //
janmàntara-sahasreùu yasya syàd buddhir ãdç÷ã  |
dàso 'haü vàsudevasya sarvàn lokàn samuddharet  // Hbhv_10.123 //
sa yàti viùõu-sàlokyaü puruùo nàtra saü÷ayaþ  |
kiü punas tad-gata-pràõàþ puruùàþ saüyatendriyàþ  // Hbhv_10.124 //
smçtaþ sambhàùito vàpi påjito và dvijottamàþ  |
punàti bhagavad-bhakta÷ càõóàlo 'pi yadçcchayà  // Hbhv_10.125 //

÷rã-vyàsa-vàkye -
janmàntara-sahasreùu viùõu-bhakto na lipyate  |
yasya sandar÷anàd eva bhasmãbhavati pàtakam  // Hbhv_10.126 //

itihàsa-samuccaye ÷rã-bhagavad-vàkye -
na me priya÷ caturvedã mad-bhaktaþ ÷vapacaþ priyaþ  |
tasmai deyaü tato gràhyaü sa ca påjyo yathà hy aham  // Hbhv_10.127 //

tatraiva brahma-vàkye -
sabhartçkà và vidhavà viùõu-bhaktiü karoti yà  |
samuddharati càtmànaü kulam ekottaraü ÷atam  // Hbhv_10.128 //

dvàrakà-màhàtmye prahlàda-bali-saüvàde -
saïkãrõa-yonayaþ påtà ye bhaktà madhusådane  |
mleccha-tulyàþ kulãnàs te ye na bhaktà janàrdane  // Hbhv_10.129 //

àdi-puràõe ÷rã-kçùõàrjuna-saüvàde -
vaiùõavàn bhaja kaunteya mà bhajasvànya-devatàþ  |
punanti vaiùõavàþ sarve sarva-devam idaü jagat  |
mad-bhakto durlabho yasya sa eva mama durlabhaþ  // Hbhv_10.130 //
tat-paro durlabho nàsti satyaü  satyaü dhana¤jaya  |
jagatàü guravo bhaktà bhaktànàü guravo vayam  |
sarvatra guravo bhaktà vayaü ca guravo yathà  |
asmàkaü bàndhavà bhaktà bhaktànàü bàndhavà vayam  // Hbhv_10.131 //
asmàkaü guravo bhaktà bhaktànàü guravo vayam  |
mad-bhaktà yatra gacchanti tatra gacchàmi pàrthiva  |
bhaktànàm anugacchanti muktayaþ ÷rutibhiþ saha  // Hbhv_10.132 //
ye me bhakta-janàþ pàrtha na me bhaktà÷ ca te janàþ  |
mad-bhaktànàü ca ye bhaktàs te me bhaktatamà matàþ  // Hbhv_10.133 //
ye kecit pràõino bhaktà mad-arthe tyakta-bàndhavàþ  |
teùàm ahaü parikrãto nànya-krãto dhana¤jaya  // Hbhv_10.134 //
eùàü bhakùyaü sunirõãtaü ÷råyatàü ni÷citaü mama | 
ucchiùñam ava÷iùñaü ca bhaktànàü bhojana-dvayam  // Hbhv_10.135 //
nàma-yukta-janàþ kecij jàty-antara-samanvitàþ  |
kurvanti me yathà prãtiü na tathà veda-pàragàþ  // Hbhv_10.136 //

bçhan-nàradãye màrkaõóeyaü prati ÷rã-bhagavad-uktau [1.4.96,98] -
viùõur bhakta-kuñumbãti vadanti vibudhàþ sadà  |
tad eva pàlayiùyàmi majjano nànçtaü vadet  // Hbhv_10.137 //
mama janma kule yasya tat kulaü mokùagàmi vai  |
mayi tuùñe muni-÷reùñha kim asàdhyaü jagat-traye  // Hbhv_10.138 //

mayi bhakti-paro yas tu mad-yàjã mat-kathà-paraþ  |
mad-dhyànã sva-kulaü sarvaü nayaty acyuta-råpatàm  // Hbhv_10.139 //
mad-arthaü karma kurvàõo mat-praõàma-paro naraþ  |
man-manàþ sva-kulaü sarvaü nayaty acyuta-råpatàm  // Hbhv_10.140 //
aham eva dvija-÷reùñha nityaü pracchanna-vigrahaþ  |
bhagavad-bhakta-råpeõa lokàn rakùàmi sarvadà  // Hbhv_10.141 //

tatraivàditi-màhàtmye ÷rã-såtoktau -
vipràþ ÷çõudhvaü màhàtmyaü hari-bhakti-ratàtmanàm  |
hari-dhyàna-paràõàü tu kaþ samarthaþ prabàdhitum  // Hbhv_10.142 //
hari-bhakti-paro yatra tatra brahmà hariþ ÷ivaþ  |
tatra devà÷ ca siddhàdyà nityaü tiùñhanti sattamàþ  // Hbhv_10.143 //
nimiùaü nimùàrdhaü và yatra tiùñhanti sattamàþ  |
tatraiva sarva-÷reyàüsi tat tãrthaü tat tapo-vanam  // Hbhv_10.144 //

tatraivàditiü prati ÷rã-bhagavad-uttare [NàrP 1.11.57-58]-
ràga-dveùa-vihãnà ye mad-bhaktà mat-paràyaõàþ  |
vadanti satataü te màü gatàsåyà adàmbhikàþ  // Hbhv_10.145 //
paropatàpa-vimukhàþ ÷iva-bhakti-paràyaõàþ  |
mat-kathà-÷ravaõàsaktà vahanti satataü hi màm  // Hbhv_10.146 //

tatraiva dhvajàropaõa-màhàtmye ÷rã-viùõu-dåtoktau [NàrP 1.20.73] -
yatãnàü viùõu-bhaktànàü paricaryà-paràyaõàþ  |
ãkùità api gacchanti pàpino 'pi paràü gatim  // Hbhv_10.147 //

tatraiva ÷rã-bhagavat-toùa-prakàra-pra÷nottare [NàrP 1.34.5-6] -
ripavas taü na hiüsanti na bàdhante grahà÷ ca tam  |
ràkùasà÷ ca na cekùante naraü viùõu-paràyaõam  // Hbhv_10.148 //
bhaktir dçóhà bhaved yasya deva-deve janàrdane  |
÷reyàüsi tasya sidhyanti bhaktimanto 'dhikàs tataþ  // Hbhv_10.149 //

tatraivàgre [NàrP 1.34.63] --
adyàpi ca muni-÷reùñha brahmàdyà api devatàþ  |
prabhàvaü na vijànanti viùõu-bhakti-ratàtmanàm  // Hbhv_10.150 //

kiü ca [NàrP 1.30.101] -
dharmàrtha-kàma-mokùàkhyàþ puruùàrthà dvijottamàþ  |
hari-bhakti-paràõàü vai sampadyante na saü÷ayaþ  // Hbhv_10.151 //

tatraiva lubdhakopàkhyànasyàdau [NàrP 1.37.9,12] --
ye viùõu-niratàþ ÷àntà lokànugraha-tat-paràþ  |
sarva-bhåta-dayà-yuktà viùõu-råpàþ parikãrtitàþ  // Hbhv_10.152 //
viùõu-bhakti-vihãnà ye caõóàlàþ parikãrtitàþ  |
caõóàlà api vai ÷reùñhà hari-bhakti-paràyaõàþ  // Hbhv_10.153 //

tatraiva yaj¤a-dhvajopàkhyànasyàdau ÷rã-såta-vàkyam [NàrP 1.39.3-4,8] --
hari-bhakti-rasàsvàda-mudità ye narottamàþ  |
namaskaromy ahaü tebhyo yat-saïgàn mukti-bhàg naraþ  // Hbhv_10.154 //
hari-bhakti-parà ye tu hari-nàma-paràyaõàþ  |
durvçttà và suvçttà và tebhyo nityaü namo namaþ  // Hbhv_10.155 //
aho bhàgyam aho bhàgyaü viùõu-bhakti-ratàtmanàm  |
yasmàn muktiþ karasthaiva yoginàm api durlabhà  // Hbhv_10.156 //

tatraiva kali-prasaïge [NàrP 1.41?]
ghore kali-yuge pràpte sarva-dharma-vivarjite  |
vàsudeva-parà martyàþ kçtàrthà nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_10.157 //
asty antar durlabhà proktà hari-bhaktiþ kalau yuge  |
hari-bhakti-ratànàü vai pàpa-bandho na jàyate  // Hbhv_10.158 //
veda-vàda-ratàþ sarve tathà tãrtha-niùeviõaþ  |
hari-bhakti-rataiþ sàrdhaü kalàü nàrhanti ùoóa÷ãm  // Hbhv_10.159 //

ataevoktaü devais tatraiva bhàratavarùa-prasaïge [NàrP 1.3.53] -
hari-kãrtana-÷ãlo và tad-bhaktànàü priyo 'pi và  |
÷u÷råùur vàpi mahatàü sa vandyo 'smàbhir uttamaþ  // Hbhv_10.160 //

pàdme ÷rã-bhagavad-brahma-saüvàde -
dar÷ana-dhyàna-saüspar÷air martya-kårma-vihaïgamàþ  |
puùõanti svàny apatyàni tathàham api padmaja  // Hbhv_10.161 //
muhårtenàpi saühartuü ÷aktau yadyapi dànavàt  |
mad-bhaktànàü vinodàrthaü karomi vividhàþ kriyàþ  // Hbhv_10.162 //

tatraiva màgha-màhàtmye devadåta-vikuõóala-saüvàde -
na vayaü yamaü yama-lokaü na na dåtàn ghora-dar÷anàt  |
pa÷yanti vaiùõavà nånaü satyaü satyaü mayoditam  // Hbhv_10.163 //
÷vapàkam iva nekùeta loke vipram avaiùõavam  |
vaiùõavo varõa-bàhyo 'pi punàti bhuvana-trayam  // Hbhv_10.164 //
na ÷ådrà bhagavad-bhaktàs te tu bhàvanà matàþ  |
sarva-varõeùu te ÷ådrà ye na bhaktà janàrdana  // Hbhv_10.165 //
viùõu-bhaktasya ye dàsà vaiùõavànna-bhuja÷ ca ye  |
te'pi kratu-bhujàü gvai÷ya gatiü yànti niràkulàþ  // Hbhv_10.166 //

tatraiva vai÷àkha-màhàtmye pa¤ca-puruùàõàm uktau -
bhavyàni bhåtàni janàrdanasya
paropakàràya caranti vi÷vam  // Hbhv_10.167 //

tathà --
santaþ pratiùñhà dãnànàü daivàd udbhåta-pàpmanàm  |
àrtànàm àrtihantàro dar÷anàd eva sàdhavaþ  // Hbhv_10.168 //

tatraivottara-khaõóe ÷iva-pàrvatã-saüvàde [PadmaP 6.229.58-59]
na karma-bandhanaü janma vaiùõavànàü ca vidyate  |
viùõor anucaratvaü hi mokùayàhur manãùiõaþ  // Hbhv_10.169 //
na dàsyam amare÷asya bandhanaü parikãrtitam  |
sarva-bandhana-nirmuktà hari-dàsà niràmayàþ  // Hbhv_10.170 //

brahmàõóa-puràõe janmàùñamã-vrata-màhàtmye ÷rã-citraguptoktau -
dar÷ana-spar÷anàlàpa-sahavàsàdibhiþ kùaõàt  |
bhaktàþ punanti kçùõasya sàkùàd api ca pukka÷am  // Hbhv_10.171 //
tyakta-sarva-kulàcàro mahà-pàtakavàn api  |
viùõor bhaktaü samà÷ritya naro nàrhati yàtanàm  // Hbhv_10.172 //

và÷iùñhe -
yasmin de÷e marau taj-j¤o nàsti sajjana-pàdapaþ  |
saphalaþ ÷ãtalac-chàyo na tatra divasaü vaset  // Hbhv_10.173 //

sadà santo 'bhigantavyà yadyapy upadi÷anti na  |
yà hi svaira-kathàs teùàm upade÷à bhavanti te  // Hbhv_10.174 //
gàruóe -
satrayàji-sahasrebhyaþ sarva-vedànta-pàragaþ  |
sarva-vedànta-vit-koñyà viùõu-bhakto vi÷iùyate  // Hbhv_10.175 //
vaiùõavànàü sahasrebhya ekànty eko vi÷iùyate  |
ekàntinas tu puruùà gacchanti paramaü padam  // Hbhv_10.176 //

÷rã-bhagavad-gãtàsu [Gãtà 9.30-33] -
api cet suduràcàro bhajate màm ananyabhàk  |
sàdhur eva sa mantavyaþ samyag vyavasito hi saþ  // Hbhv_10.177 //
kùipraü bhavati dharmàtmà ÷a÷vacchàntiü nigacchati  |
kaunteya pratijànãhi na me bhaktaþ praõa÷yati  // Hbhv_10.178 //
màü hi pàrtha vyapà÷ritya ye 'pi syuþ pàpayonayaþ  |
striyo vai÷yàs tathà ÷ådràs te 'pi yànti paràü gatim  |
kiü punar bràhmaõàþ puõyà bhaktà ràjarùayas tathà  // Hbhv_10.179 //

kiü ca tatraiva [Gãtà 6.47] -
yoginàm api sarveùàü mad-gatenàntaràtmanà  |
÷raddhàvàn bhajate yo màü sa me yuktatamo mataþ  // Hbhv_10.180 //

÷rã-bhàgavatasya prathama-skandhe ÷rã-parãkùitoktau [BhP 1.19.33] -
yeùàü saüsmaraõàt puüsàü sadyaþ ÷uddhyanti vai gçhàþ  |
kiü punar dar÷ana-spar÷a- pàda-÷aucàsanàdibhiþ  // Hbhv_10.181 //

tçtãya-skandhe ÷rã-vidurasya [BhP 3.13.4] -
÷rutasya puüsàü sucira-÷ramasya
nanv a¤jasà såribhir ãóito 'rthaþ  |
tat-tad-guõànu÷ravaõaü mukunda-
pàdàravindaü hçdayeùu yeùàm  // Hbhv_10.182 //

devahåtiü prati kapila-devasya [BhP 3.25.38] -
na karhicin mat-paràþ ÷ànta-råpe
naïkùyanti no me 'nimiùo leóhi hetiþ  |
yeùàm ahaü priya àtmà suta÷ ca
sakhà guruþ suhçdo daivam iùñam  // Hbhv_10.183 //

caturthe ÷rã-dhruvasya [BhP 4.9.10] -
yà nirvçtis tanu-bhçtàü tava pàda-padma-
dhyànàd bhavaj-jana-kathà-÷ravaõena và syàt  |
sà brahmaõi sva-mahimany api nàtha mà bhåt
kiü tv antakàsi-lulitàt patatàü vimànàt  // Hbhv_10.184 //

÷rã-rudrasya [BhP 4.24.29]
sva-dharma-niùñhaþ ÷ata-janmabhiþ pumàn
viri¤catàm eti tataþ paraü hi màm  |
avyàkçtaü bhàgavato 'tha vaiùõavaü
padaü yathàhaü vibudhàþ kalàtyaye  // Hbhv_10.185 //

pa¤came ÷rã-jaóa-bharatasya [BhP 5.12.12] -
rahågaõaitat tapasà na yàti
na cejyayà nirvapaõàd gçhàd và  |
na cchandasà naiva jalàgni-såryair
vinà mahat-pàda-rajo-'bhiùekam  // Hbhv_10.186 //
ùaùñhe ÷rã-parãkùitaþ [BhP 6.14.3-5] -
rajobhiþ sama-saïkhyàtàþ pàrthivair iha jantavaþ  |
teùàü ye kecanehante ÷reyo vai manujàdayaþ  // Hbhv_10.187 //
pràyo mumukùavas teùàü kecanaiva dvijottama  |
mumukùåõàü sahasreùu ka÷cin mucyeta sidhyati  // Hbhv_10.188 //
muktànàm api siddhànàü nàràyaõa-paràyaõaþ  |
sudurlabhaþ pra÷àntàtmà koñiùv api mahàmune  // Hbhv_10.189 //

÷rã-÷ivasya [BhP 6.17.28] -
nàràyaõa-paràþ sarve na kuta÷cana bibhyati  |
svargàpavarga-narakeùv api tulyàrtha-dar÷inaþ  // Hbhv_10.190 //

saptame ÷rã-prahlàdasya [BhP 7.5.32] -
naiùàü matis tàvad urukramàïghriü
spç÷aty anarthàpagamo yad-arthaþ  |
mahãyasàü pàda-rajo-'bhiùekaü
niùki¤canànàü na vçõãta yàvat  // Hbhv_10.191 //

kiü ca [BhP 7.9.10] -
vipràd dvi-ùaó-guõa-yutàd aravinda-nàbha-
pàdàravinda-vimukhàt ÷vapacaü variùñham  |
manye tad-arpita-mano-vacanehitàrtha-
pràõaü punàti sa kulaü na tu bhårimànaþ  // Hbhv_10.192 //

aùñame ÷rã-gajendrasya [BhP 8.3.20] -
ekàntino yasya na ka¤canàrthaü
và¤chanti ye vai bhagavat-prapannàþ  |
aty-adbhutaü tac-caritaü sumaïgalaü
gàyanta ànanda-samudra-magnàþ  // Hbhv_10.193 //

navame ÷rã-bhagavataþ [BhP 9.4.63-66, 68] -
ahaü bhakta-paràdhãno hy asvatantra iva dvija  |
sàdhubhir grasta-hçdayo bhaktair bhakta-jana-priyaþ  // Hbhv_10.194 //
nàham àtmànam à÷àse mad-bhaktaiþ sàdhubhir vinà  |
÷riyaü càtyantikãü brahman yeùàü gatir ahaü parà  // Hbhv_10.195 //
ye dàràgàra-putràpta- pràõàn vittam imaü param  |
hitvà màü ÷araõaü yàtàþ kathaü tàüs tyaktum utsahe  // Hbhv_10.196 //
mayi nirbaddha-hçdayàþ sàdhavaþ sama-dar÷anàþ  |
va÷e kurvanti màü bhaktyà sat-striyaþ sat-patiü yathà  // Hbhv_10.197 //
sàdhavo hçdayaü mahyaü sàdhånàü hçdayaü tv aham  |
mad-anyat te na jànanti nàhaü tebhyo manàg api  // Hbhv_10.198 //

tatraiva ÷rã-durvàsasaþ [BhP 9.5.15] -
duùkaraþ ko nu sàdhånàü dustyajo và mahàtmanàm  |
yaiþ saïgçhãto bhagavàn sàtvatàm çùabho hariþ  // Hbhv_10.199 //
yan-nàma-÷ruti-màtreõa pumàn bhavati nirmalaþ  |
tasya tãrtha-padaþ kiü và dàsànàm ava÷iùyate  // Hbhv_10.200 //

da÷ame deva-stutau [BhP 10.2.33] -
tathà na te màdhava tàvakàþ kvacid
bhra÷yanti màrgàt tvayi baddha-sauhçdàþ  |
tvayàbhiguptà vicaranti nirbhayà
vinàyakànãkapa-mårdhasu prabho  // Hbhv_10.201 //

÷rã-bàdaràyaõeþ [BhP 10.9.21] -
nàyaü sukhàpo bhagavàn dehinàü gopikà-sutaþ  |
j¤àninàü càtma-bhåtànàü yathà bhaktimatàm iha  // Hbhv_10.202 //

tatraiva ÷rã-bhagavataþ [BhP 10.10.41] -
sàdhånàü sama-cittànàü mukunda-caraõaiùiõàm  |
upekùyaiþ kiü dhana-stambhair asadbhir asad-à÷rayaiþ  // Hbhv_10.203 //

kiü ca [BhP 10.84.11] -
na hy am-mayàni tãrthàni na devà mçc-chilà-mayàþ  |
te punanty uru-kàlena dar÷anàd eva sàdhavaþ  // Hbhv_10.204 //

api ca [BhP 10.84.12-13] -
nàgnir na såryo na ca candra-tàrakà
na bhår jalaü khaü ÷vasano 'tha vàï manaþ  |
upàsità bheda-kçto haranty aghaü
vipa÷cito ghnanti muhårta-sevayà  // Hbhv_10.205 //
yasyàtma-buddhiþ kuõape tri-dhàtuke
sva-dhãþ kalatràdiùu bhauma ijya-dhãþ  |
yat-tãrtha-buddhiþ salile na karhicij
janeùv abhij¤eùu sa eva go-kharaþ  // Hbhv_10.206 //

÷ruti-stutau [BhP 10.87.27] -
tava pari ye caranty akhila-sattva-niketatayà
ta uta padàkramanty avigaõayya ÷iro nirçteþ  |
parivayase pa÷ån iva girà vibudhàn api tàüs
tvayi kçta-sauhçdàþ khalu punanti na ye vimukhàþ  // Hbhv_10.207 //

ekàda÷e ÷rã-vasudevasya [BhP 11.2.5-6] -
bhåtànàü deva-caritaü duþkhàya ca sukhàya ca  |
sukhàyaiva hi sàdhånàü tvàdç÷àm acyutàtmanàm  // Hbhv_10.208 //
bhajanti ye yathà devàn devà api tathaiva tàn  |
chàyeva karma-sacivàþ sàdhavo dãna-vatsalàþ  // Hbhv_10.209 //

tatraiva ÷rã-bhagavataþ [BhP 11.20.36] -
na mayy ekànta-bhaktànàü guõa-doùodbhavà guõàþ  |
sàdhånàü sama-cittànàü buddheþ param upeyuùàm  // Hbhv_10.210 //
evam etàn mayà diùñàn anutiùñhanti me pathaþ  |
kùemaü vindanti mat-sthànaü yad brahma paramaü viduþ  // Hbhv_10.211 //
nimajjyonmajjatàü ghore bhavàbdhau paramàyaõam  |
santo brahma-vidaþ ÷àntà nor dçóhevàpsu majjatàm  // Hbhv_10.212 //
annaü hi pràõinàü pràõà àrtànàü ÷araõaü tv aham  |
dharmà vittaü néõàü pretya santo 'rvàg-bibhyato 'raõam  // Hbhv_10.213 //
santo di÷anti cakùåüùi bahir arkaþ samutthitaþ  |
devatà bàndhavàþ santaþ santa àtmàham eva ca  // Hbhv_10.214 //

kiü ca [BhP 11.20.34] --
na ki¤cit sàdhavo dhãrà bhaktà hy ekàntino mama  |
và¤chanty api mayà dattaü kaivalyam apunar-bhavam  // Hbhv_10.215 //

dvàda÷e ca ÷rã-parãkùitaþ [BhP 12.6.3] --
nàty-adbhutam ahaü manye mahatàm acyutàtmanàm  |
aj¤eùu tàpa-tapteùu bhåteùu yad anugrahaþ  // Hbhv_10.216 //

÷rã-rudrasya ca màrkaõóeyam adhikçtya [BhP 12.10.25] --
÷ravaõàd dar÷anàd vàpi mahà-pàtakino 'pi vaþ  |
÷udhyerann antyajà÷ càpi kim u sambhàùaõàdibhiþ  // Hbhv_10.217 //

ataeva ÷rã-dharma-ràjasya sva-dåtànu÷àsane ùaùñha-skandhe [BhP 6.3.27] --
te deva-siddha-parigãta-pavitra-gàthà
ye sàdhavaþ samadç÷o bhagavat-prapannàþ  |
tàn nopasãdata harer gadayàbhiguptàn
naiùàü vayaü na ca vayaþ prabhavàma daõóe  // Hbhv_10.218 //

tathà ÷rã-viùõu-puràõe [ViP 3.7.26, 32-34]
yama-niyama-vidhåta-kalmaùàõàm
anudinam acyuta-sakta-mànasànàm  |
apagatam adamàna-matsaràõàü
vraja bhaña dåratareõa mànavànàm  // Hbhv_10.219 //

sakalam idam ahaü ca vàsudevaþ
parama-pumàn parame÷varaþ sa ekaþ  |
iti matir acalà bhavaty anante
hçdaya-gate vraja tàn vihàya dåràt  // Hbhv_10.220 //
kamala-nayana vàsudeva viùõo
dharaõidharàcyuta ÷aïkha-cakra-pàõe  |
bhava ÷araõam itãrayanti ye vai
tyaja bhaña dåratareõa tàn apàpàn  // Hbhv_10.221 //
vasati manasi yasya so 'vyayàtmà  |
puruùa-varasya na tasya dçùñi-pàte  |
tava gatir atha và mamàsti cakra-
pratihata-vãrya-balasya so 'nya-lokyaþ  // Hbhv_10.222 //

nàrasiühe, viùõu-puràõe ca [ViP 3.7.15]
aham amaràrcitena dhàtrà
yama iti loka-hitàhite niyuktaþ  |
hari-guru-va÷ago 'smi na svatantraþ
prabhavati saüyamane mamàpi viùõuþ  // Hbhv_10.223 //

sugatim abhilaùàmi  vàsudevà-
vaham api bhàgavata-sthitàntaràtmà  |
madhuvara va÷ago 'smi na svatantraþ
prabhavati saüyamane mamàpi kçùõaþ  // Hbhv_10.224 //
na hi ÷a÷akaluùa-cchaviþ kadàcit
timira-paràbhavatàm upaiti candraþ  |
bhagavati ca haràv ananya-cetà 
bhç÷a-malino 'pi viràjate manuùyaþ  // Hbhv_10.225 //

pàdme devadyåti-vikuõóala-saüvàde [PadmaP 3.31.100, 102-3]--
pràhàsmàn yamunà bhràtà sadaiva hi punaþ punaþ  |
bhavadbhir vaiùõavàs tyàjyà na te syur mama gocaràþ  // Hbhv_10.226 //
duràcàro duùkçto 'pi sadàcàra-rato 'pi yaþ  |
bhavadbhiþ sa sadà tyàjyo viùõuü ca bhajate naraþ  // Hbhv_10.227 //
vaiùõavo yad-gçhe bhuïkte yeùàü vaiùõava-saïgatiþ  |
te'pi vaþ parivàryàþ syus tat-saïga-hata-kilbiùàþ  // Hbhv_10.228 //

skànde amçta-sàroddhàre -
ekàda÷yàm abhu¤jànà yuktàþ pàpa-÷atair api  |
bhavadbhiþ parihartavyà hità me yadi sarvadà  // Hbhv_10.229 //
ye smaranti jagannàthaü mçtyu-kàle janàrdanam  |
pàpa-koñi-÷atair yuktà na te gràhyà mamàj¤ayà  // Hbhv_10.230 //
na brahmà na ÷ivàgnãndrà nàhaü nànye divaukasaþ  |
÷aktà na nigrahaü kartuü vaiùõavànàü mahàtmanàm  // Hbhv_10.231 //
ato 'haü sarva-kàlaü ca vaiùõavànàü bibhemi vai  |
bhavadbhiþ parihartavyà vaiùõavà ye sadaiva hi  // Hbhv_10.232 //
vaiùõavà viùõuvat påjyà mama mànyà  vi÷eùataþ  |
teùàü kçte'pamàne'pi vinà÷o jàyate dhruvam  // Hbhv_10.233 //

kiü ca -
yeùàü smaraõa-màtreõa pàpa-lakùa-÷atàni ca  |
dahyante nàtra sandeho vaiùõavànàü mahàtmanàm  // Hbhv_10.234 //
yeùàü pàda-rajenaiva pràpyate jàhnavã-jalam  |
nàrmadaü yàmunaü caiva kiü punaþ pàdayor jalam  // Hbhv_10.235 //
yeùàü vàkya-jalaughena vinà gaïgà-jalair api  |
vinà tãrtha-sahasreõa snàto bhavati mànavaþ  // Hbhv_10.236 //

kiü ca -
brahma-loke na me vàso na me vàso haràlaye  |
nàlaye loka-pàlànàü vaiùõavànàü paràbhave  // Hbhv_10.237 //
na devà na ca gandharvà na yakùoraga-ràkùasàþ  |
tràtuü samarthà çùayo vaiùõavànàü paràbhave  // Hbhv_10.238 //
karomi karmaõà vàcà manasàpi na vipriyam  |
vaiùõavànàü mahàbhàgàþ sudar÷ana-bhayàd api  // Hbhv_10.239 //
ekato dhàvate cakram ekato hari-vàhanam  |
ekato viùõu-dåtà÷ ca vaiùõave càrdite mayà  // Hbhv_10.240 //

bçhan-nàradãye caikàda÷ã-màhàtmye [NàrP 1.23.75, 77-79] -
ye viùõu-påjana-ratàþ prayatàþ kçtaj¤à÷
caikàda÷ã-vrata-parà vijitendriyà÷ ca  |
nàràyaõàcyuta hare ÷araõaü bhaveti 
÷àntà vadanti satataü tarasà tyajadhvam  // Hbhv_10.241 //
nàràyaõàrpita-dhiyo hari-bhakta-bhaktàn 
svàcàra-màrga-niratàn guru-sevakàü÷ ca  |
sat-pàtra-dàna-niratàn hari-kãrti-bhaktàn
dåtàs tyajadhvam ani÷aü hari-nàma-saktàn  // Hbhv_10.242 //
pàùaõóa-saïga-rahitàn hari-bhakti-tuùñàn 
sat-saïga-lolupa-taràü÷ ca tathàtipuõyàn  |
÷ambhor hare÷ ca sama-buddhi-matas tathaiva 
dåtàs tyajadhvam upakàra-parà¤ naràõàm  // Hbhv_10.243 //
ye vãkùità hari-kathàmçta-sevakai÷ ca 
nàràyaõa-smçti-paràyaõa-mànasai÷ ca  |
viprendra-pàda-jala-sevana-samprahçùñais
tàn pàpino 'pi ca bhañà satataü tyajadhvam  // Hbhv_10.244 //

ataevoktaü ÷rã-nàradena caturtha-skandha-÷eùe [BhP 4.31.22]
÷riyam anucaratãü tad-arthina÷ ca
dvipada-patãn vibudhàü÷ ca yat sva-pårõaþ  |
na bhajati nija-bhçtya-varga-tantraþ
katham amum udvisçjet pumàn kçta-j¤aþ  // Hbhv_10.245 //

ataeva pràrthanam | nàràyaõa-vyåha-stave -
nàhaü brahmàpi bhuyàsaü tvad-bhakti-rahito hare  |
tvayi bhaktas tu kãño 'pi bhåyàsaü janma-janmasu  // Hbhv_10.246 //

÷rã-brahma-stutau ca da÷ama-skandhe [BhP 10.14.30] -
tad astu me nàtha sa bhåri-bhàgo
bhave'tra vànyatra tu và tira÷càm  |
yenàham eko 'pi bhavaj-janànàü
bhåtvà niùeve tava pàda-pallavam  // Hbhv_10.247 //

ataevoktaü ÷rã-nàràyaõa-vyåha-stave -
ye tyakta-loka-dharmàrthà viùõu-bhakti-va÷aü gatàþ  |
bhajanti paramàtmànaü tebhyo nityaü namo namaþ  // Hbhv_10.248 //

evaü ÷rã-bhagavad-bhakta-màhàtmyàmçta-vàridheþ  |
vicitra-bhaïga-lekhàrho lobha-lolaü vinàsti kaþ  // Hbhv_10.249 //
ataþ ÷rã-bhagavad-bhakta-janànàü saïgatiþ sadà  |
kàryà sarva-prayatnena dvau lokau vijigãùubhiþ  // Hbhv_10.250 //
atha ÷rã-bhagavad-bhakta-saïga-màhàtmyam

bhagavad-bhakta-pàdàbja-pàdukàbhyo namo 'stu me  |
yat-saïgamaþ sàdhanaü ca sàdhyaü càkhilam uttamam  // Hbhv_10.251 //

tatra sarva-pàtaka-mocakatà 

bçhan-nàradãye [NàrP 1.36.60] yaj¤a-màly-upàkhyànànte  |
hari-bhakti-paràõàü tu saïginàü saïga-màtrataþ  |
mucyate sarva-pàpebhyo mahà-pàtakavàn api  // Hbhv_10.252 //

sàmànyato 'nartha-nivartakatàartha-pràpakatà ca | 

pàdme vai÷àkha-màhàtmye [PadmaP 5.94.74] ÷rã-muni-÷armàõaü prati pretànàm uktau -
vinà÷ayaty apaya÷o buddhiü vi÷adayaty api  |
pratiùñhàpayati pràyo nçõàü vaiùõava-dar÷anam  // Hbhv_10.253 //

tatra (?) ÷rã-yama-bràhmaõa-saüvàde mahàratha-nçpoktau -
yathà prapadyamànasya bhagavantaü vibhàvasum  |
÷ãtaü bhayaü tamo 'py eti sàdhån saüsevataþ sadà  // Hbhv_10.254 //

tatraiva pretopàkhyàne pretoktau [PadmaP 5.98.57] -
apàkaroti duritaü ÷reyaþ saüyojayaty api  |
ya÷o vistàrayaty à÷u néõàü vaiùõava-saïgamaþ  // Hbhv_10.255 //

atha sarva-tãrthàdhikatà 

tatraiva [PadmaP 5.98.78] -
gaïgàdi-puõya-tãrtheùu yo naraþ snàtum icchati  |
yaþ karoti satàü saïgàü tayoþ sat-saïgamo varaþ  // Hbhv_10.256 //

tatraiva bhagãratha-nçpoktau [PadmaP 5.100.5] -
yaþ snàtaþ ÷ànti-sitayà sàdhu-saïgati-gaïgayà  |
kiü tasya dànaiþ kiü tãrthaiþ kiü tapobhiþ kim adhvaraiþ  // Hbhv_10.257 //

atha sarveùña-sàdhakatà
 
yàni yàni duràpàõi và¤chitàni mahã-tale  |
pràpyante tàni tàny eva sàdhånàm eva saïgamàt  // Hbhv_10.258 //

atha anarthasyàpy arthatvàpàdakatà 

và÷iùñhe -
÷ånyam àpårõatàm eti mçtir apy amçtàyate  |
àpat sampad iva bhàti vidvaj-jana-samàgame  // Hbhv_10.259 //

tçtãya-skandhe [BhP 3.23.55] --
saïgo yaþ saüsçter hetur asatsu vihito 'dhiyà  |
sa eva sàdhuùu kçto niþsaïgatvàya kalpate  // Hbhv_10.260 //

÷rã-kapila-devoktau [BhP 3.25.20] --
prasaïgam ajaraü pà÷am àtmanaþ kavayo viduþ  |
sa eva sàdhuùu kçto mokùa-dvàram apàvçtam  // Hbhv_10.261 //

yataþ -
arir mitraü viùaü pathyam adharmo dharmatàü vrajet  |
prasanne puõóarãkàkùe viparãte viparyayaþ  // Hbhv_10.262 //

kiü ca ÷rã-bhagavad-vàkyaü [*BhaktiS 168 attributed to PadmaP.] -
man-nimittaü kçtaü pàpam api dharmàya kalpate  |
màm anàdçtya dharmo 'pi pàpaü syàn mat-prabhàvataþ  // Hbhv_10.263 //

caturtha-skandhe ÷rã-dhruvoktau [BhP 4.9.12] --
te na smaranty atitaràü priyam ã÷a martyaü
ye cànv adaþ suta-suhçd-gçha-vitta-dàràþ  |
ye tv abja-nàbha bhavadãya-padàravinda-
saugandhya-lubdha-hçdayeùu kçta-prasaïgàþ  // Hbhv_10.264 //

pàdme tatraiva pretoktau [PadmaP 5.98.58] -
rasàyana-mayã ÷ãtà paramànanda-dàyinã  |
nànandayati kaü nàma vaiùõavà÷raya-candrikà  // Hbhv_10.265 //

atha mokùadatvam | da÷ama-skandhe ÷rã-mucukunda-stutau [BhP 10.51.53] --
bhavàpavargo bhramato yadà bhavej
janasya tarhy acuta sat-samàgamaþ  |
sat-saïgamo yarhi tadaiva sad-gatau
paràvare÷e tvayi jàyate matiþ  // Hbhv_10.266 //

ataevoktaü ÷rã-pracetobhi÷ caturtha-skandhe [BhP 4.30.35-37]
yatreóyante kathà mçùñàs tçùõàyàþ pra÷amo yataþ  |
nirvairaü yatra bhåteùu nodvego yatra ka÷cana  // Hbhv_10.267 //
yatra nàràyaõaþ sàkùàd bhagavàn nyàsinàü gatiþ  |
saüståyate sat-kathàsu mukta-saïgaiþ punaþ punaþ  // Hbhv_10.268 //
teùàü vicaratàü padbhyàü tãrthànàü pàvanecchayà  |
bhãtasya kiü na roceta tàvakànàü samàgamaþ  // Hbhv_10.269 //

atha sarva-sàratà | bçhan-nàradãye ÷rã-nàrada-sanatkumàra-saüvàde [NàrP 1.4.13] -
asàra-bhåte saüsàre sàram etad ajàtmaja  |
bhagavad-bhakta-saïga÷ ca hari-bhaktis titikùutà  // Hbhv_10.270 //

pàdme tatraiva mahàratha-nçpoktau -
asàgarotthaü pãyåùam adravyaü vyasanauùadham  |
harùa÷ càloka-paryantaþ satàü kila samàgamaþ  // Hbhv_10.271 //

atha bhagavat-kathàmçta-pànaika-hetutà | pàdme vai÷àkha-màhàtmye ÷rã-nàradoktau [PadmaP 5.84.37]
prasaïgena satàm àtma-manaþ ÷ruti-rasàyanàþ  |
bhavanti kãrtanãyasya kathàþ kçùõasya nirmalàþ  // Hbhv_10.272 //

tçtãya-skandhe [BhP 3.25.25] ÷rã-kapila-devoktau -
satàü prasaïgàn mama vãrya-saüvido
bhavanti hçt-karõa-rasàyanàþ kathàþ  |
taj-joùaõàd à÷v apavarga-vartmani
÷raddhà ratir bhaktir anukramiùyati  // Hbhv_10.273 //

caturthe ÷rã-nàradoktau [BhP 4.29.39-40] --
yatra bhàgavatà ràjan sàdhavo vi÷adà÷ayàþ  |
bhagavad-guõànukathana- ÷ravaõa-vyagra-cetasaþ  // Hbhv_10.274 //

tasmin mahan-mukharità madhubhic-
caritra-pãyåùa-÷eùa-saritaþ paritaþ sravanti  |
tà ye pibanty avitçùo nçpa gàóha-karõais
tàn na spç÷anty a÷ana-tçó-bhaya-÷oka-mohàþ  // Hbhv_10.275 //

pa¤came [BhP 5.12.13] ÷rã-bràhmaõa-rahågaõa-saüvàde -
yatrottama÷loka-guõànuvàdaþ
praståyate gràmya-kathà-vighàtaþ  |
niùevyamàõo 'nudinaü mumukùor
matiü satãü yacchati vàsudeve  // Hbhv_10.276 //

ekàda÷e ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde ÷rã-ailopàkhyànànte [BhP 11.26.28-29] -
teùu nityaü mahà-bhàga mahà-bhàgeùu mat-kathàþ  |
sambhavanti hi tà n.õàü juùatàü prapunanty agham  // Hbhv_10.277 //
tà ye ÷çõvanti gàyanti hy anumodanti càdçtàþ  |
mat-paràþ ÷raddadhànà÷ ca bhaktiü vindanti te mayi  // Hbhv_10.278 //

bçhan-nàradãye tatraiva [1.4.33] --
bhaktis tu bhagavad-bhakta-saïgena parijàyate  |
sat-saïgaþ pràpyate pumbhiþ sukçtaiþ pårva-sa¤citaiþ  // Hbhv_10.279 //

ekàda÷e ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.11.49-51] --
athaitat paramaü guhyaü ÷çõvato yadu-nandana
su-gopyam api vakùyàmi tvaü me bhçtyaþ suhçt sakhà  // Hbhv_10.280 //
no rodhayati màü yogo na sàïkhyaü dharma eva ca  |
na svàdhyàyas tapas tyàgo neùñà-pårtaü na dakùiõà  // Hbhv_10.281 //
vratàni yaj¤a÷ chandàüsi tãrthàni niyamà yamàþ  |
yathàvarundhe sat-saïgaþ sarva-saïgàpaho hi màm  // Hbhv_10.282 //

ataevoktaü vidureõa tçtãya-skandhe [BhP 3.7.19] --
yat-sevayà bhagavataþ kåña-sthasya madhu-dviùaþ  |
rati-ràso bhavet tãvraþ pàdayor vyasanàrdanaþ  // Hbhv_10.283 //

prathama-skandhe ÷rã-÷aunakàdãnàü [BhP 1.18.13], caturthe ca ÷rã-pracetasàm uktau [BhP 4.30.34] --
tulayàma lavenàpi na svargaü nàpunar-bhavam  |
bhagavat-saïgi-saïgasya martyànàü kim utà÷iùaþ  // Hbhv_10.284 //

caturthe ca ÷rã-pracetasaþ prati ÷rã-÷ivopade÷aþ [BhP 4.24.57] --
kùaõàrdhenàpi tulaye na svargaü nàpunar-bhavam  |
bhagavat-saïgi-saïgasya martyànàü kim utà÷iùaþ  // Hbhv_10.285 //

dvàda÷e ÷rã-màrkaõóeyopàkhyàne ÷rã-÷ivasya [BhP 12.10.7] --
athàpi saüvadiùyàmo bhavàny etena sàdhunà  |
ayaü hi paramo làbho nçõàü sàdhu-samàgamaþ  // Hbhv_10.286 //

ataeva ÷rã-prahlàdaü prati ÷rã-dharaõyoktaü hari-bhakti-sudhodaye -
akùõoþ phalaü tvàdç÷a-dar÷anaü hi
tanvàþ phalaü tvàdç÷a-gàtra-saïgaþ  |
jihvà-phalaü tvàdç÷a-kãrtanaü hi 
sudurlabhà bhàgavatà hi loke  // Hbhv_10.287 //

ataeva vidureõa tçtãya-skandhe [BhP 3.7.20] --
duràpà hy alpa-tapasaþ sevà vaikuõñha-vartmasu  |
yatropagãyate nityaü deva-devo janàrdanaþ  // Hbhv_10.288 //

÷rã-videhenàpy ekàda÷a-skandhe [BhP 11.2.29] --
durlabho mànuùo deho dehinàü kùaõa-bhaïguraþ  |
tatràpi durlabhaü manye vaikuõñha-priya-dar÷anam  // Hbhv_10.289 //

ataeva hi pràrthitaü ÷rã-dhruveõa caturtha-skandhe [BhP 4.9.11] --
bhaktiü muhuþ pravahatàü tvayi me prasaïgo
bhåyàd ananta mahatàm amalà÷ayànàm  |
yenà¤jasolbaõam uru-vyasanaü bhavàbdhiü
neùye bhavad-guõa-kathàmçta-pàna-mattaþ  // Hbhv_10.290 //

pracetasaþ pratyupade÷e ÷rã-÷ivena ca [BhP 4.24.58] --
athànaghàïghres tava kãrti-tãrthayor
antar-bahiþ-snàna-vidhåta-pàpmanàm  |
bhåteùv anukro÷a-susattva-÷ãlinàü
syàt saïgamo 'nugraha eùa nas tava  // Hbhv_10.291 //

÷rã-pracetobhi÷ ca [BhP 4.30.33] --
yàvat te màyayà spçùñà bhramàma iha karmabhiþ  |
tàvad bhavat-prasaïgànàü saïgaþ syàn no bhave bhave  // Hbhv_10.292 //

÷rã-prahlàdenàpi saptama-skandhe [BhP 7.9.24] --
tasmàd amås tanu-bhçtàm aham à÷iùo ‘j¤a
àyuþ ÷riyaü vibhavam aindriyam àviri¤cyàt  |
necchàmi te vilulitàn uruvikrameõa
kàlàtmanopanaya màü nija-bhçtya-pàr÷vam  // Hbhv_10.293 // iti  |

athàsat-saïga-doùàþ | ÷rã-kàtyàyana-vàkye --
varaü huta-vaha-jvàlà-pa¤jaràntar-vyavasthitiþ  |
na ÷auri-cintà-vimukha-jana-saüvàsa-vai÷asam  // Hbhv_10.295 //

pàdme uttara-khaõóe ÷rã-umà-mahe÷vara-saüvàde -
avaiùõavàs tu ye viprà÷ càõóàlàd adhamàþ smçtàþ  |
teùàü sambhàùaõaü spar÷aü soma-pànàdi varjayet  // Hbhv_10.296 //

tçtãya-skandhe ÷rã-kapila-devahåti-saüvàde [BhP 3.31.33-35]
satyaü ÷aucaü dayà maunaü buddhiþ ÷rãr hrãr ya÷aþ kùamà  |
÷amo damo bhaga÷ ceti yat-saïgàd yàti saïkùayam  // Hbhv_10.297 //
teùv a÷ànteùu måóheùu khaõóitàtmasv asàdhuùu  |
saïgaü na kuryàc chocyeùu yoùit-krãóà-mçgeùu ca  // Hbhv_10.298 //
na tathàsya bhaven moho bandha÷ cànya-prasaïgataþ  |
yoùit-saïgàd yathà puüso yathà tat-saïgi-saïgataþ  // Hbhv_10.299 //

ekàda÷e ca ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.26.3] -
saïgaü na kuryàd asatàü ÷i÷nodara-tçpàü kvacit  |
tasyànugas tamasy andhe pataty andhànugàndha-vat  // Hbhv_10.300 //

bhagavad-bhakti-hãnà ye mukhyà'santas ta eva hi  |
teùàü niùñhà ÷ubhà kvàpi na syàt sac-caritair api  // Hbhv_10.301 //

bçhan-nàradãye pràya÷citta-prakaraõànte -
kiü vedaiþ kim u và ÷àstraiþ kim u tãrtha-niùevaõaiþ  |
viùõu-bhakti-vihãnànàü kiü tapobhiþ kim adhvaraiþ  // Hbhv_10.302 //

÷rã-gàruóe -
antaü gato 'pi vedànàü sarva-÷àstràrtha-vedy api  |
yo na sarve÷vare bhaktas taü vidyàt puruùàdhamam  // Hbhv_10.303 //

tçtãya-skandhe [BhP  3.9.10] --
ahny àpçtàrta-karaõà ni÷i niþ÷ayànà
nànà-manoratha-dhiyà kùaõa-bhagna-nidràþ  |
daivàhatàrtha-racanà çùayo 'pi deva
yuùmat-prasaïga-vimukhà iha saüsaranti  // Hbhv_10.304 //

ataevoktaü ùaùñhe [BhP 6.1.18] --
pràya÷cittàni cãrõàni nàràyaõa-paràïmukham  |
na niùpunanti ràjendra surà-kumbham ivàpagàþ  // Hbhv_10.305 //

viùõu-dharmottare -
kutaþ pàpa-kùayas teùàü kutas teùàü ca maïgalam  |
yeùàü naiva hçdistho 'yaü maïgalàyatano hariþ  // Hbhv_10.306 //

ataeva bçhan-nàradãye lubdhakopàkhyànàrambhe -
hari-påjà-vihãnà÷ ca veda-vidveùiõas tathà  |
dvija-go-dveùiõa÷ càpi ràkùasàþ parikãrtitàþ  // Hbhv_10.307 //

ataeva nija-dåtàn prati dharma-ràjasyànu÷àsanaü ùaùñha-skandhe [BhP 6.3.28-9] --
tàn ànayadhvam asato vimukhàn mukunda-
pàdàravinda-makaranda-rasàd ajasram  |
niùki¤canaiþ paramahaüsa-kulair asaïgair
juùñàd gçhe niraya-vartmani baddha-tçùõàn  // Hbhv_10.308 //
jihvà na vakti bhagavad-guõa-nàma-dheyaü
ceta÷ ca na smarati tac-caraõàravindam  |
kçùõàya no namati yac-chira ekadàpi
tàn ànayadhvam asato 'kçta-viùõu-kçtyàn  // Hbhv_10.309 //

skànde màrkaõóeya-bhagãratha-saüvàde -
yo hi bhàgavataü lokam upahàsaü nçpottama  |
karoti tasya na÷yanti artha-dharma-ya÷aþ-sutà  // Hbhv_10.310 //
nindàü kurvanti ye måóhà vaiùõavànàü mahàtmanàm  |
patanti pitçbhiþ sàrdhaü mahà-raurava-saüj¤ite  // Hbhv_10.311 //
hanti nindati vai dveùñi vaiùõavàn nàbhinandati  |
krudhyate yàti no harùaü dar÷ane patanàni ùañ  // Hbhv_10.312 //

tatraivàmçtasàroddhàre ÷rã-yamoktau -
janma-prabhçti yat ki¤cit sukçtaü samupàrjitam  |
nà÷am àyàti tat sarvaü pãóayed yadi vaiùõavàn  // Hbhv_10.313 //

dvàrakà-màhàtmye prahlàda-bali-saüvàde -
kara-patrai÷ ca phàlyante sutãvrair yama-÷àsanaiþ  |
nindàü kurvanti ye pàpà vaiùõavànàü mahàtmanàm  // Hbhv_10.314 //
påjito bhagavàn viùõur janmàntara-÷atair api  |
prasãdati na vi÷vàtmà vaiùõave càpamànite  // Hbhv_10.315 //

da÷ama-skandhe ca [BhP 10.74.40] -
nindàü bhagavataþ ÷çõvaüs tat-parasya janasya và  |
tato nàpaiti yaþ so 'pi yàty adhaþ sukçtàc cyutaþ  // Hbhv_10.316 //

ataevoktaü viùõu-dharmottare -
jãvitaü viùõu-bhaktasya varaü pa¤ca-dinàni ca  |
na tu kalpa-sahasràõi bhakti-hãnasya ke÷ave  // Hbhv_10.317 //

ataevoktaü ÷rã-bhàgavate ailopàkhyànànte [BhP 11.26.26] --
tato duþsaïgam utsçjya satsu sajjeta buddhimàn  |
santa evàsya chindanti mano-vyàsaïgam uktibhiþ  // Hbhv_10.318 //

atha ÷rã-vaiùõava-samàgama-vidhiþ

atha ÷rã-bhagavad-bhaktàn sal-lakùaõa-vibhåùitàn  |
gatvà tàn dårato dçùñvà daõóavat praõamen mudà  // Hbhv_10.319 //

tejo-draviõa-pa¤caràtre -
vaiùõavo vaiùõavaü dçùñvà daõóavat praõamed bhuvi  |
ubhayor antarà viùõuþ ÷aïkha-cakra-gadàdharaþ  // Hbhv_10.320 //

tatra ca vi÷eùo bçhan-nàradãye (1.25.41) -
sabhàyàü yaj¤a-÷àlàyàü devatàyataneùv api  |
pratyekaü tu namaskàro hanti puõyaü puràkçtam  // Hbhv_10.321 //
puõya-kùetre puõya-tãrthe svàdhyàya-samaye tathà  |
pratyekaü tu namaskàro hanti puõyaü puràkçtam  // Hbhv_10.322 //
vaiùõavaü càgataü vãkùyàbhigamyàliïga vaiùõavam  |
vaide÷ikaü prãõayeyur dar÷ayantaþ sva-vaiùõavàn  // Hbhv_10.323 //

tathà coktaü ÷rã-brahmaõà tejo-draviõa-pa¤caràtre --
nàràyaõà÷rayaü bhaktaü de÷àntara-samàgatam  |
prãõayed dar÷ayaüs tasya bhaktyà nàràyaõà÷rayàn  // Hbhv_10.324 //
iti

tata÷ ca vaiùõavaþ pràptaþ santarpya vacanàmçtaiþ  |
sad-bandhur iva sammànyo 'nyathà doùo mahàn smçtaþ  // Hbhv_10.325 //

atha vaiùõava-sammànana-nityatà 

skànde ÷rã-màrkaõóeya-bhagãratha-saüvàde -
dçùñvà bhàgavataü daivàt sammukhe yo na yàti hi  |
na gçhõàti haris tasya påjàü dvàda÷a-vàrùikãm  // Hbhv_10.326 //
yo na gçhõàti bhåpàla vaiùõavaü gçham àgatam  |
tad-gçhaü pitçbhis tyaktaü ÷ma÷ànam iva bhãùaõam  // Hbhv_10.327 //
athavàbhyagataü dåràd yo nàrcayanti vaiùõavam  |
sva-÷aktyà nçpa-÷àrdåla nànyaþ pàpa-ratas tataþ  // Hbhv_10.328 //
÷ràntaü bhàgavataü dçùñvà kañhinaü yasya mànasam  |
prasãdati na duùñàtmà ÷vapacàd adhiko hi saþ  // Hbhv_10.329 //
vipraü bhàgavataü dçùñvà dãnam àtura-mànasam  |
na karoti paritràõaü ke÷avo na prasãdati  // Hbhv_10.330 //
dçùñvà bhàgavataü vipraü namaskàreõa nàrcayet  |
dehinas tasya pàpasya na ca vai kùamate hariþ  // Hbhv_10.331 //
apåjito yadà gacchad vaiùõavo gçha-medhinaþ  |
÷ata-janmàrjitaü bhåpa puõyam àdàya gacchati  // Hbhv_10.332 //
anabhyarcya pitén devàn bhu¤jate hari-vàsare  |
tat pàpaü jàyate bhåpa vaiùõavànàm atikrame  // Hbhv_10.333 //
pårvaü kçtvà tu sammànam avaj¤àü kurute tu yaþ  |
vaiùõavànàü mahãpàla sànvayo yàti saïkùayam  // Hbhv_10.334 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye yama-bràhmaõa-saüvàde [PadmaP 5.96.69}
vaiùõavaü janam àlokya nàbhyutthànaü karoti yaþ  |
praõayàdarato vipra sa naro narakàtithiþ  // Hbhv_10.335 //

caturtha-skandhe [BhP 4.22.11] ca --
vyàlàlaya-drumà vai teùv ariktàkhila-sampadaþ  |
yad-gçhàs tãrtha-pàdãya- pàdatãrtha-vivarjitàþ  // Hbhv_10.336 //

atha vaiùõava-stutiþ 

skànde -
dahnyo 'haü kçta-kçtyo 'haü yad yåyaü gçham àgatàþ  |
durlabhaü dar÷anaü nånaü vaiùõavànàü yathà hareþ  // Hbhv_10.337 //
meru-mandara-tulyà vai puõya-pu¤jà mayà kçtàþ  |
sampràptaü dar÷anaü yad vai vaiùõavànàü mahàtmanàm  // Hbhv_10.338 //
da÷ama-skandhe ÷rã-gargàcàryaü prati ÷rã-nandasya vàkyam [BhP 10.8.4] --
mahad-vicalanaü néõàü gçhiõàü dãna-cetasàm  |
niþ÷reyasàya bhagavan kalpate nànyathà kvacit  // Hbhv_10.339 //

caturtha-skandhe [BhP 4.22.7,10, 13-14] --
aho àcaritaü kiü me maïgalaü maïgalàyanàþ  |
yasya vo dar÷anaü hy àsãd durdar÷ànàü ca yogibhiþ  // Hbhv_10.340 //
adhanà api te dhanyàþ sàdhavo gçha-medhinaþ  |
yad-gçhà hy arha-varyàmbu- tçõa-bhåmã÷varàvaràþ  // Hbhv_10.341 //
kaccin naþ ku÷alaü nàthà indriyàrthàrtha-vedinàm  |
vyasanàvàpa etasmin patitànàü sva-karmabhiþ  // Hbhv_10.342 //
bhavatsu ku÷ala-pra÷na àtmàràmeùu neùyate  |
ku÷alàku÷alà yatra na santi mati-vçttayaþ  // Hbhv_10.343 //

atha vaiùõavàbhigamana-màhàtmyam

skànde ÷rã-màrkaõóeya-bhagãratha-saüvàde-
sammukhaü vrajamànasya vaiùõavànàü naràdhipa  |
pade pade yaj¤a-phalaü pràhuþ pauràõikà dvijàþ  // Hbhv_10.344 //

atha vaiùõava-stuti-màhàtmyam | tatraiva-
pratyakùaü và parokùaü và yaþ pra÷aüsati vaiùõavam  |
brahma-hà madyapaþ steyã guru-gàmã sadà néõàm  |
mucyate pàtakàt sadyo viùõur àha nçpottama  // Hbhv_10.345 //
kiü ca-
pratyakùaü và parokùaü và ye pra÷aüsanti vaiùõavam  |
prasàdàd vàsudevasya te taranti bhavàrõavam  // Hbhv_10.346 //

atha vaiùõava-sammàna-màhàtmyam | tatraivàmçta-sàroddhàre-
÷raddhayà dattam annaü ca vaiùõavàgniùu jãryati  |
tad-annaü meruõà tulyaü bhavate ca dine dine  // Hbhv_10.347 //
daive paitre ca yo dadyàd vàri-màtraü tu vaiùõave  |
saptodadhi-samaü bhåtvà pitéõàm upatiùñhati  // Hbhv_10.348 //

viùõu-dharme-
kiü dànaiþ kiü tapobhir và yaj¤ai÷ ca vividhaiþ kçtaiþ  |
sarvaü sampadyate puüsàü viùõu-bhaktàbhipåjanàt  // Hbhv_10.349 //
påjayed vaiùõavàn etàn prayatnena vicakùaõaþ  |
sva-÷aktyà vaiùõavebhyo yad dattaü syàd akùayaü bhavet  // Hbhv_10.350 //

bçhan-nàradãye yaj¤amàly-upàkhyàne (NàrP 1.36.59)--
hari-bhakti-ratàn yas tu hari-buddhyà prapåjayet  |
tasya tuùyanti viprendra brahma-viùõu-mahe÷varàþ  // Hbhv_10.351 //
hari-påjà-paràõàü ca hari-nàma-ratàtmanàm  |
÷u÷råùà-niratà yànti pàpino 'pi paràü gatim  // Hbhv_10.352 //

tatraiva yaj¤adhvajopàkhyànasyàrambhe (NàrP 1.39.5)--
saüsàra-sàgaraü tartuü ya icchen munipuïgava  |
sa bhajed dhari-bhaktànàü bhaktàn vai pàpa-hàriõaþ  // Hbhv_10.353 //

tad-ante ca (NàrP 1.39.61-3, 65)-
yo viùõu-bhaktàn niùkàmàn bhojayet ÷raddhayànvitaþ  |
triþ-sapta-kula-saüyuktàs te yànti hari-mandiram  // Hbhv_10.354 //
viùõu-bhaktàya yo dadyàn niùkàmàya mahàtmane  |
pànãyaü và phalaü vàpi sa eva bhagavat-priyaþ  // Hbhv_10.355 //
viùõu-bhakti-paràõàü tu ÷u÷råùàü kurvate tu ye  |
te yànti viùõu-bhavanaü yàvad-àbhåta-samplavam  // Hbhv_10.356 //
deva-påjà-paro yasya gçhe vasati sarvadà  |
tatraiva sarva-devà÷ ca tiùñhanti ÷rã-haris tathà  // Hbhv_10.357 //

laiïge-
nàràyaõa-paro vidvàn yasyànnaü prãta-mànasaþ  |
a÷nàti tad-dharer àsyaü gatam annaü na saü÷ayaþ  // Hbhv_10.358 //
sarvàrcanàd api vi÷vàtmà prãto bhavati màdhavaþ  |
dçùñvà bhàgavatasyànnaü sa bhuïkte bhakta-vatsalaþ  // Hbhv_10.359 //

bràhme ÷rã-bhagavad-vàkyam-
naivedyaü purato nyastaü dçùñvaiva svãkçtaü mayà  |
bhaktasya rasanàgreõa rasam a÷nàmi padmaja  // Hbhv_10.360 //

pàdmottara-khaõóe (253.176-8) ÷rã-÷ivomà-saüvàde --
àràdhanànàü sarveùàü viùõor àràdhanaü param  |
tasmàt parataraü devi tadãyànàü samarcanam  // Hbhv_10.361 //
arcayitvàpi govindaü tadãyàn nàrcayet punaþ  |
na sa bhàgavato j¤eyaþ kevalaü dàmbhikaþ smçtaþ  // Hbhv_10.362 //
pumàüs tasmàt prayatnena vaiùõavàn påjayet sadà  |
sarvaü tarati duþkhaughaü mahà-bhàgavatàrcanàt  // Hbhv_10.363 //

ekàda÷e ÷rã-bhagavad-vàkyam [BhP 11.11.44, 11.19.21] -
vaiùõave bandhu-sat-kçtyà  // Hbhv_10.364 //
mad-bhakta-påjàbhyadhikà  // Hbhv_10.365 //

kiü ca skànde ÷rã-màrkaõóeya-bhagãratha-saüvàde -
karmaõà manasà vàcà ye'rcayanti sadà harim  |
teùàü vàkyaü naraiþ kàryaü te hi viùõu-samà naràþ  // Hbhv_10.366 //

ity àdçto 'nu÷çõuyàd bhakti-÷àstràõi tatra ca  |
÷rã-bhàgavatam atràpi kçùõa-lãlà-kathàü muhuþ  // Hbhv_10.367 //

atha vaiùõava-÷àstra-màhàtmyam | 

skànde ÷rã-brahma-nàrada-saüvàde -
vaiùõavàni tu ÷àstràõã ye ÷çõvanti pañhanti ca  |
dhanyàs te mànavà loke tesàü kçùõaþ prasãdati  // Hbhv_10.368 //
vaiùõavàni tu ÷àstràõã ye ‘rcayanti gçhe naràþ  |
sarva-pàpa-vinirmuktà bhavanti sura-vanditàþ  // Hbhv_10.369 //
sarvasvenàpi viprendra kartavyaþ ÷àstra-saïgrahaþ  |
vaiùõavais tu mahà-bhaktyà tuùñy-arthaü cakra-pàõinaþ  // Hbhv_10.370 //
tiùñhate vaiùõavaü ÷àstraü likhitaü yasya mandire  |
tatra nàràyaõo devaþ svayaü vasati nàrada  // Hbhv_10.371 //
pauràõaü vaiùõavaü ÷lokaü ÷lokàrdham athavàpi ca  |
÷loka-pàdaü pañhed yas tu go-sahasra-phalaü labhet  // Hbhv_10.372 //
devatànàm çùãõàü ca yoginàm api durlabham  |
viprendra vaiùõavaü ÷àstraü manuùyàõàü ca kà kathà  // Hbhv_10.373 //
tatraiva ÷rã-kçùõàrjuna-saüvàde -
mama ÷àstràõi ye nityaü påjayanti pañhanti ca  |
te naràþ kuru-÷àrdåla mamàtithyaü gatàþ sadà  // Hbhv_10.374 //
mama ÷àkhya-pravaktàraü mama ÷àstrànucintakam  |
cintayàmi na sandeho naraü taü càtmavat sadà  // Hbhv_10.375 //

atha ÷rãmad-bhàgavata-màhàtmyam 

tatraiva --
jãvitàd adhikaü yeùàü ÷àstraü bhàgavataü kalau  |
na teùàü bhavati kle÷o yàmyaþ kalpa-÷atair api  // Hbhv_10.376 //
dhàrayanti gçhe nityaü ÷àstraü bhàgavataü hi ye  |
àsphoñayanti valganti teùàü prãtàþ pitàmahàþ  // Hbhv_10.377 //
yàvad dinàni viprarùe ÷àstraü bhàgavataü gçhe  |
tàvat pibanti pitaraþ kùãraü sarpir madhådakam  // Hbhv_10.378 //
ye'rcayanti sadà gehe ÷àstraü bhàgavataü naràþ  |
prãõitàs tai÷ ca vibudhà yàvad àhåta-samplavam  // Hbhv_10.379 //
yaccanti vaiùõave bhaktyà ÷àstraü bhàgavataü hi ye  |
kalpa-koñi-sahasràõi viùõu-loke vasanti te  // Hbhv_10.380 //
÷lokàrdhaü ÷loka-pàdaü và varaü bhàgavataü gçhe  |
÷ata÷o 'tha sahasrai÷ ca kim anyaiþ ÷àstra-saïgrahaiþ  // Hbhv_10.381 //
na yasya tiùñhate gehe ÷àstraü bhàgavataü kalau  |
na tasya punar àvçttir yàmyàt pà÷àt kadàcana  // Hbhv_10.382 //
kathaü sa vaiùõavo j¤eyaþ ÷àstraü bhàgavataü kalau  |
gçhe na tiùñhate yasya sa vipraþ ÷vapacàdhamaþ  // Hbhv_10.383 //
yatra yatra bhaved vipra ÷àstraü bhàgavataü kalau  |
tatra tatra harir yàti trida÷aiþ saha nàrada  // Hbhv_10.384 //
tatra sarvàõi tãrthàni nadãnada-saràüsi ca  |
yatra bhàgavataü ÷àstraü tiùñhate muni-sattama  // Hbhv_10.385 //
tatra sarvàõi tãrthàni sarve yaj¤àþ sudakùiõàþ  |
yatra bhàgavataü ÷àstraü påjitaü tiùñhate gçhe  // Hbhv_10.386 //

kiü ca -
nityaü bhàgavataü yas tu puràõaü pañhate naraþ  |
pratyakùaraü bhavet tasya kapilà-dànajaü phalam  // Hbhv_10.387 //
÷lokàrdhaü ÷loka-pàdaü và nityaü bhàgavatodbhavam  |
pañhet ÷çõoti và bhaktyà go-sahasraü phalaü labhet  // Hbhv_10.388 //
yaþ pañhet prayato nityaü ÷lokaü bhàgavataü mune  |
aùñàda÷a-puràõànàü phalaü pràpnoti mànavaþ  // Hbhv_10.389 //

tatraiva màrkaõóeya-bhagãratha-saüvàde -
yo hi bhàgavate ÷àstre vighnam àcarate pumàn  |
nàbhinandati duùñàtmà kulànàü pàtayec chatam  // Hbhv_10.390 //

pàdme gautamàmbarãùa-saüvàde -
ambarãùa ÷uka-proktaü nityaü bhàgavataü ÷çõu  |
pañhasva sva-mukhenàpi yadãcchasi bhava-kùayam  // Hbhv_10.391 //
÷lokaü bhàgavataü vàpi ÷lokardha-pàdam eva và  |
likhitaü tiùñhate yasya gçhe tasya sadà hariþ  |
vasate nàtra sandeho deva-devo janàrdanaþ  // Hbhv_10.392 //

dvàrakà-màhàtmye ÷rã-màrkaõóeyendradyumna-saüvàde -
÷rãmad-bhàgavataü ÷àstraü pañhate kçùõa-sannidhau  |
kula-koñi-÷atair yuktaþ krãóate yogibhiþ saha  // Hbhv_10.393 //

gàruóe--
artho 'yaü brahma-såtràõàü bhàratàrtha-vinirõayaþ  |
gàyatrã-bhàùya-råpo 'sau vedàrtha-paribçühitaþ  // Hbhv_10.394 //
puràõànàü sàma-råpaþ sàkùàd-bhagavatoditaþ  |
dvàda÷a-skandha-yukto 'yaü ÷atavic-cheda-saüyutaþ  |
grantho 'ùñàda÷a-sàhasraþ ÷rãmad-bhàgavatàbhidhaþ  // Hbhv_10.395 //

tasminn eva ÷rã-bhàgavate prathama-skandhe [BhP 1.1.2, 1.3.40-41]
dharmaþ projjhita-kaitavo 'tra paramo nirmatsaràõàü satàü
vedyaü vàstavam atra vastu ÷ivadaü tàpa-trayonmålanam  |
÷rãmad-bhàgavate mahà-muni-kçte kiü và parair ã÷varaþ
sadyo hçdy avarudhyate 'tra kçtibhiþ ÷u÷råùubhis tat-kùaõàt  // Hbhv_10.396 //

idaü bhàgavataü nàma puràõaü brahma-sammitam  |
uttama-÷loka-caritaü cakàra bhagavàn çùiþ  // Hbhv_10.397 //
niþ÷reyasàya lokasya dhanyaü svasty-ayanaü mahat  |
tad idaü gràhayàm àsasutam àtmavatàü varam  |
sarva-vedetihàsànàü sàraü sàraü samuddhçtam  // Hbhv_10.398 //

kiü ca [BhP 1.3.43] -
kçùõe sva-dhàmopagate dharma-j¤ànàdibhiþ saha  |
kalau naùña-dç÷àm eùa puràõàrko 'dhunoditaþ  // Hbhv_10.399 //

kiü ca [BhP 1.7.6-7]
anarthopa÷amaü sàkùàd bhakti-yogam adhokùaje  |
lokasyàjànato vidvàü÷ cakre sàtvata-saühitàm  // Hbhv_10.400 //
yasyàü vai ÷råyamàõàyàü kçùõe parama-påruùe  |
bhaktir utpadyate puüsaþ ÷oka-moha-bhayàpahà  // Hbhv_10.401 //
dvitãye ÷rã-÷ukoktau [BhP 2.1.9-10] --
pariniùñhito 'pi nairguõya uttama-÷loka-lãlayà  |
gçhãta-cetà ràjarùe àkhyànaü yad adhãtavàn  // Hbhv_10.402 //
ràjante tàvad anyàni puràõàni satàü gaõe  |
yàvad bhàgavataü naiva ÷råyate 'mçta-sàgaram  // Hbhv_10.403 //

dvàda÷e ca [BhP 12.13.14, 16, 18] -
ràjante tàvad anyàni puràõàni satàü gaõe  |
yàvad bhàgavataü naiva ÷råyate'mçta-sàgaraþ  // Hbhv_10.404 //
sarva-vedànta-sàraü hi ÷rã-bhàgavatam iùyate  |
tad-rasàmçta-tçptasya nànyatra syàd ratiþ kvacit  // Hbhv_10.405 //
nimna-gànàü yathà gaïgà devànàm acyuto yathà  |
vaiùõavànàü yathà ÷ambhuþ puràõànàm idaü tathà  // Hbhv_10.406 //

÷rãmad-bhàgavataü puràõam amalaü yad vaiùõavànàü priyaü
yasmin pàramahaüsyam ekam amalaü j¤ànaü paraü gãyate  |
tatra j¤àna-viràga-bhakti-sahitaü naiùkarmyam àviùkçtaü
tac chçõvan su-pañhan vicàraõa-paro bhaktyà vimucyen naraþ  // Hbhv_10.407 //

ataevoktaü [BhP 1.1.3] --
nigama-kalpa-taror galitaü phalaü
÷uka-mukhàd amçta-drava-saüyutam  |
pibata bhàgavataü rasam àlayaü
muhur aho rasikà bhuvi bhàvukàþ  // Hbhv_10.408 //

kiü ca [BhP 1.2.3] -
yaþ svànubhàvam akhila-÷ruti-sàram ekam
adhyàtma-dãpam atititãrùatàü tamo 'ndham  |
saüsàriõàü karuõayàha puràõa-guhyaü
taü vyàsa-sånum upayàmi guruü munãnàm  // Hbhv_10.409 //

atha ÷rã-bhagavac-chàstra-vaktç-màhàtmyam 

bhagavad-dharma-vaktàraü bhagavac-chàstra-vàcakam  |
vaiùõavaü guruvad bhaktyà påjayej j¤àna-dàyakam  // Hbhv_10.410 //

nàrada-pa¤caràtre çùãn prati ÷rã-÷àõóilyoktau --
vaiùõavaü j¤àna-vaktàraü yo vidyàd viùõuvad gurum  |
påjayed vàï-manaþ-kàyaiþ sa ÷àstraj¤aþ sa vaiùõavaþ  // Hbhv_10.411 //
÷loka-pàdasya vaktàpi yaþ påjyaþ sa sadaiva hi  |
kiü punar bhagavad-viùõoþ svaråpaü vitanoti yaþ  // Hbhv_10.412 //

kiü ca --
nàràyaõaþ paraü brahma taj-j¤ànenàtha gamyate  |
j¤ànasya sàdhanaü ÷àstraü ÷àstraü ca guru-vaktçgam  // Hbhv_10.413 //
brahma pràptir ato hetor gurv-adhãnà sadaiva hi  |
hetunànena vai viprà gurur gurutaraþ smçtaþ  // Hbhv_10.414 //
yasmàd devo jagannàthaþ kçtvà maryamayãü tanum  |
magnàn uddharate lokàn kàruõyàc chàstra-pàõinà  // Hbhv_10.415 //
tasmàd bhaktir gurau kàryà saüsàra-bhaya-bhãruõà  |
÷àstra-j¤ànena yo 'j¤ànaü timiraü vinipàtayet  // Hbhv_10.416 //
÷àstraü pàpa-haraü puõyaü pavitraü bhoga-mokùadam  |
÷àntidaü ca mahàrthaü ca vakti yaþ sa jagad-guruþ  // Hbhv_10.417 //

atha ÷rã-kçùõa-lãlà-kathà-÷ravaõa-màhàtmyam
tatra pàpàdi-÷odhakatvam

skànde brahma-nàrada-saüvàde -
teùàü kùãõaü mahat pàpaü varùa-koñi-÷atodbhavam  |
viprendra nàsti sandeho ye ÷çõvanti hareþ kathàm  // Hbhv_10.418 //

tatraivànyatra -
sarvà÷ramàbhigamanaü sarva-tãrthàvagàhanam  |
na tathà pàraõaü néõàü nàràyaõa-kathà yathà  // Hbhv_10.419 //

bçhan-nàradãye [1.39.2] yaj¤adhvajopàkhyànànte -
aho hari-kathà loke pàpa-ghnã puõya-dàyinã  |
÷çõvatàü vadatàü caiva tad-bhaktànàü vi÷eùataþ  // Hbhv_10.420 //

prathama-skandhe [BhP 1.2.17] --
÷çõvatàü sva-kathàþ kçùõaþ puõya-÷ravaõa-kãrtanaþ  |
hçdy antaþstho hy abhadràõi vidhunoti suhçt-satàm  // Hbhv_10.421 //

ekàda÷e ca deva-stutau [BhP 11.6.9] --
÷uddhir nçõàü na tu tatheóya durà÷ayànàü
vidyà-÷rutàdhyayana-dàna-tapaþ-kriyàbhiþ  |
sattvàtmanàm çùabha te ya÷asi pravçddha-
sac-chraddhayà ÷ravaõa-sambhçtayà yathà syàt  // Hbhv_10.422 //

da÷ame [BhP 10.1.13] ÷rã-bàdaràyaõiü prati ÷rã-parãkùid-uktau --
naiùàtiduþsahà kùun màü tyaktodam api bàdhate  |
pibantaü tvan-mukhàmbhoja- cyutaü hari-kathàmçtam  // Hbhv_10.423 //

skànde ca tatraiva -
÷rã-pradaü viùõu-caritaü sarvopadrava-nà÷anam  |
sarva-duþkhopa÷amanaü duùña-graha-nivàraõam  // Hbhv_10.424 //

atha prakarùeõa sarva-maïgala-kàritvam

tatraiva -
÷rotavyaü sàdhu-caritaü ya÷o-dharma-jayàrthibhiþ  |
pàpa-kùayàrthaü devarùe svargàrthaü dharma-buddhibhiþ  // Hbhv_10.425 //
àyuùyàmàrogyakaraü ya÷asyaü puõya-vardhanam  |
caritaü vaiùõavaü nityaü ÷rotavyaü sàdhu-buddhinà  // Hbhv_10.426 //
kuñumba-vçddhiü vijayaü ÷atru-nà÷aü balam  |
karoti viùõu-caritaü sarva-kàla-phala-pradam  // Hbhv_10.427 //

prathama-skandhe [BhP 1.2.8] --
dharmaþ svanuùñhitaþ puüsàü viùvaksena-kathàsu yaþ  |
notpàdayed yadi ratiü ÷rama eva hi kevalam  // Hbhv_10.428 //

tçtãye ÷rã-vidura-maitreya-saüvàde [BhP 3.6.37] --
ekànta-làbhaü vacaso nu puüsàü
su÷loka-mauler guõa-vàdam àhuþ  |
÷rute÷ ca vidvadbhir upàkçtàyàü
kathà-sudhàyàm upasamprayogam  // Hbhv_10.429 //

dvitãye ÷rã-÷aunakoktau [BhP 2.3.17]
àyur harati vai puüsàm udyann astaü ca yann asau  |
tasyarte yat-kùaõo nãta uttama-÷loka-vàrtayà  // Hbhv_10.430 //

tçtãye ÷rã-viduroktau [BhP 3.5.13]
sà ÷raddadhànasya vivardhamànà
viraktim anyatra karoti puüsaþ  |
hareþ padànusmçti-nirvçtasya
samasta-duþkhàpyayam à÷u dhatte  // Hbhv_10.431 //

caturthe ÷rã-pçthu-caritànte ÷rã-maitreyoktau [BhP 4.23.12]
chinnànya-dhãr adhigatàtma-gatir nirãhas
tat tatyaje ¤cchinad idaü vayunena yena  |
tàvan na yoga-gatibhir yatir apramatto
yàvad gadàgraja-kathàsu ratiü na kuryàt  // Hbhv_10.432 //

ekàda÷e ca ÷rã-bhagavantaü praty uddhava-vàkye [BhP  11.6.44] --
tava vikrãóitaü kçùõa nçõàü parama-maïgalam  |
karõa-pãyåùam àsàdya tyajanty anya-spçhàü janàþ  // Hbhv_10.433 //

caturthe pracetasaþ prati ÷rã-bhagavad-uktau [BhP 4.30.19] --
gçheùv àvi÷atàü càpi puüsàü ku÷ala-karmaõàm  |
mad-vàrtà-yàta-yàmànàü na bandhàya gçhà matàþ  // Hbhv_10.434 //

skànde tatraiva -
dharmàrtha-kàma-mokùàõàü yad iùñaü ca néõàm iha  |
tat sarvaü labhate vatsa kathàü ÷rutvà hareþ sadà  // Hbhv_10.435 //

dvàda÷e ca ÷rã-÷ukoktau [BhP 12.4.40]--
saüsàra-sindhum ati-dustaram uttitãrùor
nànyaþ plavo bhagavato puruùottamasya  |
lãlà-kathà-rasa-niùevanam antareõa
puüso bhaved vividha-duþkha-davàrditasya  // Hbhv_10.436 //

dvàrakà-màhàtmye -
nityaü kçùõa-kathà yasya pràõàd api garãyasã  |
na tasya durlabhaü ki¤cid iha loke paratra ca  // Hbhv_10.437 //

dvitãya-skandhe [BhP 2.3.12]
j¤ànaü yad àpratinivçtta-guõormi-cakram
àtma-prasàda uta yatra guõeùv asaïgaþ  |
kaivalya-sammata-pathas tv atha bhakti-yogaþ
ko nirvçto hari-kathàsu ratiü na kuryàt  // Hbhv_10.438 //
 
da÷ama-skandhe ÷ruti-stutau [BhP 10.87.21] --
duravagamàtma-tattva-nigamàya tavàtta-tano÷
carita-mahàmçtàbdhi-parivarta-pari÷ramaõàþ  |
na parilaùanti kecid apavargam apã÷vara te
caraõa-saroja-haüsa-kula-saïga-visçùña-gçhàþ  // Hbhv_10.439 //

tçtãya-skandhe ÷rã-kapila-devahåti-saüvàde [BhP 3.25.34] --
naikàtmatàü me spçhayanti kecin
mat-pàda-sevàbhiratà mad-ãhàþ  |
ye 'nyonyato bhàgavatàþ prasajya
sabhàjayante mama pauruùàõi  // Hbhv_10.440 //

dvitãye ÷rã-såtoktau [BhP 2.2.37]
pibanti ye bhagavata àtmanaþ satàü
kathàmçtaü ÷ravaõa-puñeùu sambhçtam
punanti te viùaya-vidåùità÷ayaü
vrajanti tac-caraõa-saroruhàntikam  // Hbhv_10.441 //

tçtãye kapila-deva-stutau [BhP 3.5.45] --
pànena te deva kathà-sudhàyàþ
pravçddha-bhaktyà vi÷adà÷ayà ye  |
vairàgya-sàraü pratilabhya bodhaü
yathà¤jasànvãyur akuõñha-dhiùõyam  // Hbhv_10.442 //

skànde amçta-sàroddhàre ÷rã-yamasya dåtànu÷àsane -
ye ÷çõvanti kathàü viùõor ye pañhanti hareþ kathàm  |
kalàyutaü nàvalokyaü gatàs te brahma ÷à÷vatam  // Hbhv_10.443 //
yasya viùõu-kathàlàpair nityaü pramuditaü manaþ  |
tasya na cyavate lakùmãs tat-padaü ca kare sthitam  // Hbhv_10.444 //

dvàda÷e [BhP 12.3.15] --
yat tåttamaþ-÷loka-guõànuvàdaþ
saïgãyate 'bhãkùõam amaïgala-ghnaþ  |
tam eva nityaü ÷çõuyàd abhãkùõaü
kçùõe 'malàü bhaktim abhãpsamànaþ  // Hbhv_10.445 //

skànde -
yatra yatra mahã-pàla vaiùõavã vartate kathà  |
tatra tatra harir yàti gaur yathà suta-vatsalà  // Hbhv_10.446 //

÷rã-viùõu-dharme ÷rã-bhagavad-uktau, skànde ca ÷rã-bhagavad-arjuna-saüvàde --
mat-kathà-vàcakaü nityaü mat-kathà-÷ravaõe ratam  |
mat-kathà-prãta-manasaü nàham tyakùyàmi taü naram  // Hbhv_10.447 //

da÷ama-skandhe brahma-stutau [BhP 10.14.3] -
j¤àne prayàsam udapàsya namanta eva
jãvanti san-mukharitàü bhavadãya-vàrtàm  |
sthàne sthitàþ ÷ruti-gatàü tanu-vàï-manobhir
ye pràya÷o ¤jita jito 'py asi tais tri-lokyàm  // Hbhv_10.448 //

tçtãye ÷rã-sanakàdi-stutau [BhP 3.15.48] -
nàtyantikaü vigaõayanty api te prasàdaü
kiü vànyad arpita-bhayaü bhruva unnayais te  |
ye 'ïga tvad-aïghri-÷araõà bhavataþ kathàyàþ
kãrtanya-tãrtha-ya÷asaþ ku÷alà rasa-j¤àþ  // Hbhv_10.449 //

caturthe ÷rã-bhagavantaü prati siddhànàü stutau [BhP 4.7.35] -
ayaü tvat-kathà-mçùña-pãyåùa-nadyàü
mano-vàraõaþ kle÷a-dàvàgni-dagdhaþ  |
tçùàrto 'vagàóho na sasmàra dàvaü
na niùkràmati brahma-sampannavan naþ  // Hbhv_10.450 //

ataevoktaü prathama-skandhe ÷rã-÷aunakàdibhiþ [BhP 1.1.19] -
vayaü tu na vitçpyàma uttama-÷loka-vikrame  |
yac-chçõvatàü rasa-j¤ànàü svàdu svàdu pade pade  // Hbhv_10.451 //

kiü ca [BhP 1.18.14] --
ko nàma tçpyed rasavit kathàyàü
mahattamaikànta-paràyaõasya  |
nàntaü guõànàm aguõasya jagmur
yoge÷varà ye bhava-pàdma-mukhyàþ  // Hbhv_10.452 //

tçtãye ÷rã-vidureõa [BhP 3.5.7] -
krãóan vidhatte dvija-go-suràõàü
kùemàya karmàõy avatàra-bhedaiþ  |
mano na tçpyaty api ÷çõvatàü naþ
su÷loka-maule÷ caritàmçtàni  // Hbhv_10.453 //

da÷ama-skandhe ca ÷rã-parãkùità [BhP 10.52.20] --
brahman kçùõa-kathàþ puõyà màdhvãr loka-malàpahàþ  |
ko nu tçpyeta ÷çõvànaþ ÷ruta-j¤o nitya-nåtanaþ  // Hbhv_10.454 //

ato hi ÷rã-pçthu-ràjena pràrthitaü [BhP 4.20.24] -
na kàmaye nàtha tad apy ahaü kvacin
na yatra yuùmac-caraõàmbujàsavaþ  |
mahattamàntar-hçdayàn mukha-cyuto
vidhatsva karõàyutam eùa me varaþ  // Hbhv_10.455 //

ataeva ni÷cayoktaü pàdme vai÷àkha-màhàtmye [PadmaP 5.85.41] ambarãùaü prati ÷rã-nàradena --
nàtaþ paraü parama-toùa-vi÷eùa-poùaü 
pa÷yàmi puõyam ucitaü ca paraspareõa  |
santaþ prasahya yad ananta-guõàn ananta 
÷reyo-nidhãn adhika-bhàva-bhujo bhajanti  // Hbhv_10.456 //

prathama-skandhe ÷rã-såtena [BhP 1.18.10] -
yà yàþ kathà bhagavataþ kathanãyoru-karmaõaþ  |
guõa-karmà÷rayàþ pumbhiþ saüsevyàs tà bubhåùubhiþ  // Hbhv_10.457 //

da÷ama-skandha-÷eùe ca ÷rã-bàdaràyaõinà [BhP 10.90.49] --
itthaü parasya nija-vartma-rirakùayàtta-
lãlà-tanos tad-anuråpa-vióambanàni  |
karmàõi karma-kaùaõàni yadåttamasya
÷råyàd amuùya padayor anuvçttim icchan  // Hbhv_10.458 //

atha ÷rã-bhagavat-kathà-tyàgàdi-doùaþ 

ataþ kçùõa-kathàyàü tu satyàm anya-kathà-÷rutim  |
tad a÷rutiü ca vaimukhyaü tasyàü tçptim api tyajet  // Hbhv_10.459 //

tçtãya-skandhe  kapila-devahåti-saüvàde [BhP 3.32.19] --
nånaü daivena vihatà ye càcyuta-kathà-sudhàm  |
hitvà ÷çõvanty asad-gàthàþ purãùam iva vió-bhujaþ  // Hbhv_10.460 //

tatraiva ÷rã-vaikuõñha-varõane [BhP 3.15.23] --
yan na vrajanty agha-bhido racanànuvàdàc
chçõvanti ye 'nya-viùayàþ kukathà mati-ghnãþ  |
yàs tu ÷rutà hata-bhagair nçbhir àtta-sàràs
tàüs tàn kùipanty a÷araõeùu tamaþsu hanta  // Hbhv_10.461 //


kiü ca skànde brahma-nàrada-saüvàde -
vàcyamànaü tu ye ÷àstraü vaiùõavaü puruùàdhamàþ  |
na ÷çõvanti muni-÷reùñha teùàü svàmã sadà yamaþ  // Hbhv_10.462 //
na ÷çõvanti na hçùyanti vaiùõavãü pràpya ye kathàm  |
dhama àyur ya÷o dharmaþ santàna÷ caiva na÷yati  // Hbhv_10.463 //
na ÷çõoti harer yas tu kathàü pàpa-praõà÷inãm  |
aciràd eva devarùe samålaü tu vina÷yati  // Hbhv_10.464 //

dvitãya-skandhe ÷rã-÷aunakoktau [BhP 2.3.20] --
bile batorukrama-vikramàn ye
na ÷çõvataþ karõa-puñe narasya  |
jihvàsatã dàrdurikeva såta
na copagàyaty urugàya-gàthàþ  // Hbhv_10.465 //

tçtãye ÷rã-brahma-stutau [BhP 3.9.7] --
daivena te hata-dhiyo bhavataþ prasaïgàt
sarvà÷ubhopa÷amanàd vimukhendriyà ye  |
kurvanti kàma-sukha-le÷a-lavàya dãnà
lobhàbhibhåta-manaso 'ku÷alàni ÷a÷vat  // Hbhv_10.466 //

[BhP 3.5.14] --
tà¤ chocya-÷ocyàn avido 'nu÷oce
hareþ kathàyàü vimukhàn aghena  |
kùiõoti devo 'nimiùas tu yeùàm
àyur vçthà-vàda-gati-smçtãnàm  // Hbhv_10.467 //

÷rã-maitreyoktau ca [BhP 3.13.50] --
ko nàma loke puruùàrtha-sàravit
purà-kathànàü bhagavat-kathà-sudhàm  |
àpãya karõà¤jalibhir bhavàpahàm
aho virajyeta vinà naretaram  // Hbhv_10.468 //

caturthe ÷rã-pçthu-stutau [BhP 4.20.26]
ya÷aþ ÷ivaü su÷rava àrya-saïgame
yadçcchayà copa÷çõoti te sakçt  |
kathaü guõa-j¤o viramed vinà pa÷uü
÷rãr yat pravavre guõa-saïgrahecchayà  // Hbhv_10.469 //

da÷amàrambhe ÷rã-parãkùit-pra÷ne [BhP 10.1.4] --
nivçtta-tarùair upagãyamànàd
bhavauùadhàc chrotra-mano-'bhiràmàt  |
ka uttama÷loka-guõànuvàdàt
pumàn virajyeta vinà pa÷ughnàt  // Hbhv_10.470 //

ataevoktaü devaiþ pa¤cama-skandhe [BhP 5.19.23] -
na yatra vaikuõñha-kathà-sudhàpagà
na sàdhavo bhàgavatàs tadà÷rayàþ  |
na yatra yaj¤e÷a-makhà mahotsavàþ
sure÷a-loko 'pi na vai sa sevyatàm  // Hbhv_10.471 //

atha bhagavat-kathàsaktiþ 

ato niùevyamàõàü ca sarvathà bhagavat-kathàm  |
muhus tad-rasikàn pçcchen mitho moda-vivçddhaye  // Hbhv_10.471 //

da÷ama-skandhe [BhP 10.13.2] --
satàm ayaü sàra-bhçtàü nisargo
yad-artha-vàõã-÷ruti-cetasàm api  |
prati-kùaõaü navya-vad acyutasya yat
striyà viñànàm iva sàdhu vàrtà  // Hbhv_10.473 //

ataeva tatraiva [BhP 10.87.11]
tulya-÷ruta-tapaþ-÷ãlàs tulya-svãyàri-madhyamàþ  |
api cakruþ pravacanam ekaü ÷u÷råùavo 'pare  // Hbhv_10.474 // iti  |

atha ÷rã-bhagavad-dharma-pratipàdana-màhàtmyam

tathà vaiùõava-dharmàü÷ ca kriyamànàm api svayam  |
sampçcchet tad-vidaþ sàdhån anyonya-prãti-vçddhaye  // Hbhv_10.475 //
÷raddhayà bhagavad-dharmàn vaiùõavàyànupçcchate  |
ava÷yaü kathayed vidvàn anyathà doùa-bhàg bhavet  // Hbhv_10.476 //

tad uktam-
nàkhyàti vaiùõavaü dharmaü viùõu-bhaktasya pçcchataþ  |
kalau bhàgavato bhåtvà puõyaü yàti ÷atàbdikam  // Hbhv_10.477 //

skànde brahma-nàrada-saüvàde-
vaiùõave vaiùõavaü dharmaü yo dadàti dvijottamaþ  |
sa-sàgara-mahã-dàne yat phalaü labhate'dhikam  // Hbhv_10.478 //

kiü ca tatraiva --
aj¤ànàya ca yo j¤ànaü dadyàd dharmopade÷anam  |
kçtsnàü và pçthivãü dadyàt tena tulyaü hi tat smçtam  // Hbhv_10.479 //

viùõu-dharmottare [3.341.50] --
tat kathàü ÷ràvayed yas tu tad-bhaktàn mànavottamaþ  |
go-dàna-phalam àpnoti sa naras tena karmaõà  // Hbhv_10.480 //

pàdme deva-dåta-vikuõóala-saüvàde  [PadmaP 3.31.97] -
j¤ànam aj¤àya yo dadyàd veda-÷àstra-samudbhavam  |
api devàs tam arcanti bhava-bandha-vidàrakam  // Hbhv_10.481 //

bçhan-nàradãye [NàrP 1.1.63]
sat-saïga-devàrcana-sat-kathàsu 
hitopade÷e nirato manuùyaþ  |
prayàti viùõoþ paramaü padaü yad 
dehàvasàne'cyuta-tulya-tejàþ  // Hbhv_10.482 //

atha bhagavad-dharmàþ 

te ca ÷rã-bhagavad-dharmà bhagavad-bhakta-lakùaõaiþ  |
vya¤jitàþ katicin mukhyà likhyante'tra pare'pi te  // Hbhv_10.483 //
te tu yadyapi vikhyàtàþ ÷rãmad-bhàgavatàdiùu  |
tathàpi yatnàd ekatra saïgçhyante samàdhanàþ  // Hbhv_10.484 //

te coktàþ kà÷ã-khaõóe dvàrakà-màhàtmye candra-÷armaõà -- 
adya prabhçti kartavyaü yan mayà kçùõa tac chçõu  |
ekàda÷yàü na bhoktavyaü kartavyo jàgaraþ sadà  // Hbhv_10.485 //
mahotsavaþ prakartavyaþ pratyaha-påjanaü tava  |
palàrdhenàpi biddhaü tu bhoktavyaü vàsaràntare  // Hbhv_10.486 //
tvat-prãtyàùñau mayà kàryà dvàda÷yo vrata-saüyutà  |
bhaktir bhàgavatã kàryà pràõair api dhanair api  // Hbhv_10.487 //
nityaü nàma-sahasraü tu pañhanãyaü tava priyam  |
påjà tu tulasã-patrair mayà kàryà sadaiva hi  // Hbhv_10.488 //
tulasã-kàùñhà-sambhåtà màlà kàryà sadà mayà  |
nçtya-gãtaü prakartavyaü sampràpte jàgare tava  // Hbhv_10.489 //
tulasã-kàùñhà-sambhåta-candanena vilepanam  |
kariùyàmi tavàgre ca guõànàü tava kãrtanam  // Hbhv_10.490 //
mathuràyàü prakartavyaü pratyabdaü gamanaü mayà  |
tat-kathà-÷ravaõaü kàryaü tathà pustaka-vàcanam  // Hbhv_10.491 //
nityaü pàdodakaü mårdhnà mayà dhàryaü prayatnataþ  |
naivedya-bhakùaõaü càpi kariùyàmi yata-vrataþ  // Hbhv_10.492 //
nirmàlyaü ÷irasà dhàryaü tvadãyaü sàdaraü mayà  |
tava dattvà yad iùñaü tu bhakùaõãyaü mudà mayà  // Hbhv_10.493 //
tathà tathà prakartavyaü tava tuùñiþ prajàyate  |
satyam etan mayà kçùõa tavàgre parikãrtanam  // Hbhv_10.494 //

saptama-skandhe ÷rã-prahlàdena [BhP 7.7.30-32] -
guru-÷u÷råùayà bhaktyà sarva-labdhàrpaõena ca  |
÷raddhayà tat-kathàyàü ca kãrtanair guõa-karmaõàm  |
tat-pàdàmburuha-dhyànàt tal-liïgekùàrhaõàdibhiþ  // Hbhv_10.495 //
hariþ sarveùu bhåteùu bhagavàn àsta ã÷varaþ  |
iti bhåtàni manasà kàmais taiþ sàdhu mànayet  // Hbhv_10.496 //

ekàda÷e ca ÷rã-kavi-yoge÷vareõa [BhP 11.2.34]
ye vai bhagavatà proktà upàyà hy àtma-labdhaye  |
a¤jaþ puüsàm aviduùàü viddhi bhàgavatàn hi tàn  // Hbhv_10.497 //

tatraiva prabuddha-yoge÷vareõa [BhP 11.3.23-30] --
sarvato manaso 'saïgam àdau saïgaü ca sàdhuùu  |
dayàü maitrãü pra÷rayaü ca bhåteùv addhà yathocitam  // Hbhv_10.498 //
÷aucaü tapas titikùàü ca maunaü svàdhyàyam àrjavam  |
brahma-caryam ahiüsàü ca samatvaü dvandva-saüj¤ayoþ  // Hbhv_10.499 //
sarvatràtme÷varànvãkùàü kaivalyam aniketatàm  |
vivikta-cãra-vasanaü santoùaü yena kenacit  // Hbhv_10.500 //
÷raddhàü bhàgavate ÷àstre 'nindàm anyatra càpi hi  |
mano-vàk-karma-daõóaü ca satyaü ÷ama-damàv api  // Hbhv_10.501 //
÷ravaõaü kãrtanaü dhyànaü harer adbhuta-karmaõaþ | 
janma-karma-guõànàü ca tad-arthe 'khila-ceùñitam  // Hbhv_10.502 //
iùñaü dattaü tapo japtaü vçttaü yac càtmanaþ priyam  |
dàràn sutàn gçhàn pràõàn yat parasmai nivedanam  // Hbhv_10.503 //
evaü kçùõàtma-nàtheùu manuùyeùu ca sauhçdam  |
paricaryàü cobhayatra mahatsu nçùu sàdhuùu  // Hbhv_10.504 //
parasparànukathanaü pàvanaü bhagavad-ya÷aþ
mitho ratir mithas tuùñir nivçttir mitha àtmanaþ  // Hbhv_10.505 //

÷rã-bhagavatà ca [BhP 11.11.34-41] -
mal-liïga-mad-bhakta-jana- dar÷ana-spar÷anàrcanam  |
paricaryà stutiþ prahva- guõa-karmànukãrtanam  // Hbhv_10.506 //
mat-kathà-÷ravaõe ÷raddhà mad-anudhyànam uddhava  |
sarva-làbhopaharaõaü dàsyenàtma-nivedanam  // Hbhv_10.507 //
maj-janma-karma-kathanaü mama parvànumodanam  |
gãta-tàõóava-vàditra- goùñhãbhir mad-gçhotsavaþ  // Hbhv_10.508 //
yàtrà bali-vidhànaü ca sarva-vàrùika-parvasu  |
vaidikã tàntrikã dãkùà madãya-vrata-dhàraõam  // Hbhv_10.509 //
mamàrcà-sthàpane ÷raddhà svataþ saühatya codyamaþ  |
udyànopavanàkrãóa- pura-mandira-karmaõi  // Hbhv_10.510 //
sammàrjanopalepàbhyàü seka-maõóala-vartanaiþ  |
gçha-÷u÷råùaõaü mahyaü dàsa-vad yad amàyayà  // Hbhv_10.511 //
amànitvam adambhitvaü kçtasyàparikãrtanam  |
api dãpàvalokaü me nopayu¤jyàn niveditam  // Hbhv_10.512 //
yad yad iùñatamaü loke yac càti-priyam àtmanaþ  |
tat tan nivedayen mahyaü tad ànantyàya kalpate  // Hbhv_10.513 //

kiü ca [BhP 11.19.20-23]
÷raddhàmçta-kathàyàü me ÷a÷van mad-anukãrtanam  |
pariniùñhà ca påjàyàü stutibhiþ stavanaü mama  // Hbhv_10.514 //
àdaraþ paricaryàyàü sarvàïgair abhivandanam  |
mad-bhakta-påjàbhyadhikà sarva-bhåteùu man-matiþ  // Hbhv_10.515 //
mad-artheùv aïga-ceùñà ca vacasà mad-guõeraõam  |
mayy arpaõaü ca manasaþ sarva-kàma-vivarjanam  // Hbhv_10.516 //
mad-arthe 'rtha-parityàgo bhogasya ca sukhasya ca  |
iùñaü dattaü hutaü japtaü mad-arthaü yad vrataü tapaþ  // Hbhv_10.517 //

api càgre [BhP 11.29.9-12] --
kuryàt sarvàõi karmàõi mad-arthaü ÷anakaiþ smaran  |
mayy arpita-mana÷-citto mad-dharmàtma-mano-ratiþ  // Hbhv_10.518 //
de÷àn puõyàn à÷rayeta mad-bhaktaiþ sàdhubhiþ ÷ritàn  |
devàsura-manuùyeùu mad-bhaktàcaritàni ca  // Hbhv_10.519 //
pçthak satreõa và mahyaü parva-yàtrà-mahotsavàn  |
kàrayed gãta-nçtyàdyair mahàràja-vibhåtibhiþ  // Hbhv_10.520 //
màm eva sarva-bhåteùu bahir antar apàvçtam  |
ãkùetàtmani càtmànaü yathà kham amalà÷ayaþ  // Hbhv_10.521 //

atha ÷rã-bhagavad-dharma-màhàtmyam

uktaü ca saptama-skandhe ÷rã-prahlàdena [BhP 7.7.33] -
evaü nirjita-ùaó-vargaiþ kriyate bhaktir ã÷vare  |
vàsudeve bhagavati yayà saülabhyate ratiþ  // Hbhv_10.522 //

ekàda÷e ÷rã-nàradena [BhP  11.2.12] --
÷ruto 'nupañhito dhyàta àdçto vànumoditaþ
sadyaþ punàti sad-dharmo deva-vi÷va-druho 'pi hi  // Hbhv_10.523 //

tatraiva ÷rã-kavi-yoge÷vareõa [BhP 11.2.35] --
yàn àsthàya naro ràjan na pramàdyeta karhicit  |
dhàvan nimãlya và netre na skhalen na pated iha  // Hbhv_10.524 //

÷rã-prabuddha-yoge÷vareõa [BhP 11.3.33] -
iti bhàgavatàn dharmàn ÷ikùan bhaktyà tad-utthayà  |
nàràyaõa-paro màyàm a¤jas tarati dustaràm  // Hbhv_10.525 //

÷rã-bhagavatà ca [BhP 11.19.24] --
evaü dharmair manuùyàõàm uddhavàtma-nivedinàm  |
mayi sa¤jàyate bhaktiþ ko 'nyo 'rtho 'syàva÷iùyate  // Hbhv_10.526 //

kiü càgre [BhP 11.29.20] --
na hy aïgopakrame dhvaüso mad-dharmasyoddhavàõv api
mayà vyavasitaþ samyaï nirguõatvàd anà÷iùaþ  // Hbhv_10.527 //
iti

alàbhe sat-sabhàyàs tu ÷u÷råùuü ca nijàlaye  |
devàlaye và ÷àstraj¤aþ kãrtayed bhagavat-kathàm  // Hbhv_10.528 //

atha ÷rã-bhagaval-lãlà-kathà-kãrtana-màhàtmyam  |

uktaü ca skànde ÷rã-bhagavatà arjunaü prati -
mat-kathà kurute yas tu vaiùõavànàü sadàgrataþ  |
iha bhogàn avàpnoti tathà mokùaü na saü÷ayaþ  // Hbhv_10.529 //

prathama-skandhe [BhP 1.5.22] ÷rã-nàradena--
idaü hi puüsas tapasaþ ÷rutasya và
sviùñasya såktasya ca buddhi-dattayoþ  |
avicyuto 'rthaþ kavibhir niråpito
yad-uttama÷loka-guõànuvarõanam  // Hbhv_10.530 //

kiü ca [BhP 1.3.35] -
etad dhy àtura-cittànàü màtrà-spar÷ecchayà muhuþ  |
bhava-sindhu-plavo dçùño hari-caryànuvarõanam  // Hbhv_10.531 //

ekàda÷e ÷rã-÷ukenàpi [BhP 11.31.28] --
itthaü harer bhagavato ruciràvatàra-
vãryàõi bàla-caritàni ca ÷antamàni  |
anyatra ceha ca ÷rutàni gçõan manuùyo
bhaktiü paràü paramahaüsa-gatau labheta  // Hbhv_10.532 //

ataeva ÷rã-prahlàdena nçsiüha-stutàv uktam [BhP 7.9.18] --
so 'haü priyasya suhçdaþ para-devatàyà
lãlà-kathàs tava nçsiüha viri¤ca-gãtàþ  |
a¤jas titarmy anugçõan guõa-vipramukto
durgàõi te pada-yugàlaya-haüsa-saïgaþ  // Hbhv_10.533 //

gopikàbhir api gãtam [BhP 10.31.9] --
tava kathàmçtaü tapta-jãvanaü 
kavibhir ãóitaü kalmaùàpaham  |
÷ravaõa-maïgalaü ÷rãmad-àtataü 
bhuvi grõanti te bhuridà janàþ  // Hbhv_10.534 //

kirtane'py atra taj j¤eyaü màhàtmyaü ÷ravaõe'sya yat  |
sidhyati ÷ravaõam nånaü kãrtanàt svayam eva hi  // Hbhv_10.535 //
÷àstràbhyàsasya càbhàve pårveùàü loka-vi÷rutàm  |
satàm àdhunikànàü ca kathàü bandhuùu kãrtayet  // Hbhv_10.536 //

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse 
sat-saïgamo nàma 
da÷amo vilàsaþ 


*************************************************************************

11. Nityakrtyasamapana-Vilasa



ekàda÷a-vilàsaþ
nitya-kçtya-samàpanaþ


÷rã-caitanyaü prapadye taü mahà÷carya-prabhàvakam |
prasàde yasya duùño 'pi bhagavad-bhaktimàn bhavet  // Hbhv_11.1 //
tato dinàntya-bhàgeùu bàhyeùu sura-sadmasu |
yàtràü kçtvà dvijaþ sandhyàm upàsãta yathà-vidhi  // Hbhv_11.2 //

÷rã-viùõu-puràõe aurva-sagara-saüvàde [ViP 3.11.100-1, 105] -
dinànta-sandhyàü såryeõa pårvà mçkùair yutàü budhaþ |
upatiùñhed yathànyàyaü samyag àcamya pàrthiva  // Hbhv_11.3 //
sarva-kàlam upasthànaü sandhyàyàþ pàrthiveùyate |
anyatra såtikà-÷auca-vibhramàtura-bhãtitaþ  // Hbhv_11.4 //
upatiùñhanti vai sandhyàü ye na pårvàü na pa÷cimàm |
vrajanti te duràtmànas tàmisraü narakaü nçpa  // Hbhv_11.5 //
iti |

tato yathà÷ramàcàraü karma sàyantanaü kçtã |
nirvartya pårvavat kuryàd bhaktyà bhagavad-arcanam  // Hbhv_11.6 //
÷rã-kçùõa-bhaktyàsaktyà tu sandhyopàsyàdikaü yadi |
patet karma na pàtitya-doùa-÷aïkà katha¤cana  // Hbhv_11.7 //

atha ÷rã-bhagavad-bhaktànàü karma-pàtitya-parihàraþ

pàdme (?) ÷rã-bhagavad-uktau -
mat-karma kurvatàü puüsàü kriyà-lopo bhaved yadi |
teùàü karmàõi kurvanti tisraþ koñyo maharùayaþ  // Hbhv_11.8 //

àdi-puràõe ca -
smaranti mama nàmàni ye tyaktvà karma càkhilam |
teùàü karmàõi kurvanti çùayo bhagavat-paràþ  // Hbhv_11.9 //
iti |

mçdu-÷raddhasya bhaktasya prauóhatàm anupeyuùaþ |
kiücit karmàdhikàritvàt karmàsyaitat prapa¤citam  // Hbhv_11.10 //
prauóha-÷raddhasya bhaktasyakarmasv anadhikàrataþ |
pàtityaü na bhavaty eva lekhanãyaü tad-agrataþ  // Hbhv_11.11 //
kiücid dhyànàdi-bhedena trisandhyaü ca pçthak pçthak |
proktaþ påjà-vidhiþ pràj¤ais tat-tat-kàmà÷u-siddhaye  // Hbhv_11.12 //

atha trikàlàrcana-vidhi-vi÷eùataþ

÷rã-gautamãya-tantre -
àràdhana-vidhiü vakùye pràtaþ-kàle vi÷eùataþ |
varaü vçndàvanaü dhyàyet puõya-vçkùàdi-sevitam  // Hbhv_11.13 //
punnàgair nàga-vçkùai÷ ca panasai÷ caiva kà¤canaiþ |
bakulai÷ caiva bilvai÷ ca vanyaiþ kurvakair api  // Hbhv_11.14 //
sarva-rtu-kusumopetaiþ puùpàvanata-÷àkhibhiþ |
tan-madhye pulinaü dhyàyed bahu-puùpaka-campakam  // Hbhv_11.15 //
dhåpa-dipair vitànena puùpa-màlà-vibhåùitam |
muktàdàma-patàkàbhir vanya-puùpair alaïkçtam  // Hbhv_11.16 //
tan-madhye kalpa-vçkùasya cchàyàyàü païkajàsane |
susthitaü veõu-gãtàóhyaü sarvàbharaõa-bhåùitam  // Hbhv_11.17 //
vana-màlà-parivçtaü gopikà-÷ata-veùñitam |
devàsurai÷ ca siddhai÷ ca gandharvair apsaro-gaõaiþ  // Hbhv_11.18 //
yakùair vidyàdhara-gaõair vihagair bhuvi saüsthitaiþ |
brahmarùibhiþ ståyamànaü kçùõaü caiva ÷uci-smitam  // Hbhv_11.19 //
nànà-vidhai÷ ca gopàlair mçga-pakùi-vibhåùitam |
lelihyamànaü praõayàt pa÷ånàü ÷ata-koñibhiþ  // Hbhv_11.20 //
indãvara-nibhaü divyaü sundaraü tv indiràlayam |
sampårõa-candra-vadanaü padma-patra-nibhekùaõam  // Hbhv_11.21 //
padmàbha-pàõi-pàdaü ca padma-ràga-varàrcitam |
÷araõyaü sarva-lokànàü gopãnàü pràõa-vallabham  // Hbhv_11.22 //
evaü dhyàtvàrcayen nityaü ùoóa÷enopacàrataþ |
dugdhaü ca dadhi-khaõóena sahitaü saünivedayet  // Hbhv_11.23 //
sauvarõa-pàtre gopànàü gràsaü kàüsye nivedayet |
evaü samarcayed bhaktyà japan mantraü samàhitaþ  // Hbhv_11.24 //
madhyàhne sampravakùyàmi påjàü sarvàrtha-siddhidàm |
sauvarõa-parvate måle dhàtubhiþ samalaïkçte  // Hbhv_11.25 //
puõya-vçkùa-samàkãrõe puõya-pakùi-ninàdite |
padmotpalàdi-saïkãrõe vàpãbhiþ samalaïkçte  // Hbhv_11.26 //
tasmin sat-puline ramye chàyàyàü païkajàsane |
sauvarõa-maõóape samyag-vitànàdi-vibhåùite  // Hbhv_11.27 //
màlàdi-racite ramye maõibhiþ puùpa-÷obhitaiþ |
suvarõa-ratna-sandohair antaràntara-÷obhite  // Hbhv_11.28 //
siühàsane samàsãnaü vi÷ràntaü kaüsa-sådanam |
muktàmayaiþ surucirair hàrair dàma-vibhåùitam  // Hbhv_11.29 //
dhyàtvà samyag vi÷uddhàtmà jàtã-puùpaiþ samarcayet |
mahàrajata-pàtre tu naivedyànnaü nivedayet  // Hbhv_11.30 //
dadyàd gràsaü sakhãnàü ca gopãnàü vijitendriyaþ |
devakã-paramànandam evaü dhyàyet sukhàsanam  // Hbhv_11.31 //
ràtri-påjà-vidhiü vakùye rukmiõã-vallabhasya ca |
adhastàt kalpa-vçkùasya sarva-puùpa-phalasya ca  // Hbhv_11.32 //
ratna-maõóapa-madhya-sthaü divya-pãtàmbaraü harim |
divya-candana-liptàïgaü divyàbharaõa-bhåùitam  // Hbhv_11.33 //
aneka-divya-màlàbhir maõóitaü païkajekùaõam |
ratna-maõóapa-madhyasthaü sundaraü sundara-smitam  // Hbhv_11.34 //
÷obhayantaü sva-vapuùà sarva-lokàn nija-÷riyà |
gopã-janànàü hçdaya-vallabhaü prokta-varcasam  // Hbhv_11.35 //
sugandhi-puùpair àràdhyaü ÷rã-kçùõaü sarva-nàyakam |
ràjate tu payaþ ÷uddhaü pakvaü pàtre nivedayet  // Hbhv_11.36 //
evam abhyarcya manasà japen mantraü samàhitaþ |
kàla-trayàrcane caiva sahasraü sàùñakaü japet |
eùa nitya-kramaþ proktaþ kçùõa-mantrasya såribhiþ  // Hbhv_11.37 //

tatraivàdau saükùipta-tri-kàla-påjokty-anantaram-
manasà và samabhyarcya triùu sandhyàsu saüyamã |
pratyahaü tu japen mantram aùñottara-sahasrakam |
asàmarthye japen mantraü nityam aùña-÷ataü tathà  // Hbhv_11.38 //
iti |

atha naktaü kçtyàni

tato yathà-sampradàyaü homaü niùpàdya vaiùõavaþ |
gãta-nçtyàdikaü bhaktyà vidhàya pràrthayet prabhum  // Hbhv_11.39 //

tathà coktam-
balãyasà padà svàmin padavãm avadhàraya |
àgaccha ÷ayana-sthànaü priyàbhiþ saha ke÷ava  // Hbhv_11.40 //
iti |

evaü pràrthya samarpyàsmai pàduke ÷ayanàlayam |
ànãya devaü tatratyàn upacàràn prakalpayet  // Hbhv_11.41 //
vi÷eùato 'rpayet tatra ghanaü dugdhaü sa÷arkaram |
tàmbålaü ca sa-karpåraü divya-màlyànulepanam  // Hbhv_11.42 //
itthaü bhaktyà samàràdhyaü bhagavantaü sva-÷aktitaþ |
tat-prãtyai sarva-karmàõi tat phalaü vàrpayet kçtã  // Hbhv_11.43 //

athàhoràtràkhila-karmàrpaõa-vidhiþ

ekàda÷a-skandhe [BhP 11.2.36] -
kàyena vàcà manasendriyair và
buddhyàtmanà vànusçta-svabhàvàt |
karoti yad yat sakalaü parasmai
nàràyaõàyeti samarpayet tat  // Hbhv_11.44 //

kiü càtra -
sàdhu vàsàdhu và karma yad yad àcaritaü mayà |
tat sarvaü bhagavan viùõo gçhàõàràdhanaü param  // Hbhv_11.45 //

kiü ca-
apàü samãpe ÷ayanàsane gçhe
divà ca ràtrau ca yathà ca gacchatà |
yad asti kiücit sukçtaü kçtaü mayà
janàrdanas tena kçtena tuùyatu  // Hbhv_11.46 //

ataivoktaü tçtãya-skandhe brahmàõaü prati ÷rã-bhagavatà [BhP 3.9.41] --
pårtena tapasà yaj¤air dànair yoga-samàdhinà |
ràddhaü niþ÷reyasaü puüsàü mat-prãtis tattvavin-matam  // Hbhv_11.47 //
iti |

ittham àràdhayen nityaü bhagavantaü yathà vidhi |
nyàyàrjitàpta-vittena samagra-phala-siddhaye  // Hbhv_11.48 //

atha påjà-phala-sampràpty-upàyaþ

da÷ama-skandhe [BhP 10.84.37] -
ayaü svasty-ayanaþ panthà dvi-jàter gçha-medhinaþ |
yac chraddhayàpta-vittena ÷uklenejyeta påruùaþ  // Hbhv_11.49 //

agastya-saühitàyàü ca-
nyàyàj jitaiþ sàdhanai÷ ca dàna-homàrcanàdikam |
kuryàn na ced adho yàti bhaktyà kurvann api dvija  // Hbhv_11.50 //
iti |

yatnàt siddhair nijaiþ ÷uddhair dravyair dhanyo 'rcayet prabhum |
påjà-dravyàõy a÷akta÷ ced dahyàd ãkùeta vàrcanam  // Hbhv_11.51 //
athà÷aktasya påjà-pràpty-upàyaþ

agastya-saühitàyàü-
àràdhanàsamarthya÷ ced dadyàd arcana-sàdhanam |
yo dàtuü naiva ÷aknoti kuryàd arcana-dar÷anam  // Hbhv_11.52 //
nistàràya tad evàlaü bhavàbdher muni-sattama |
naikaü ca yasya vidyeta so 'dho yàty eva nànyathà  // Hbhv_11.53 //

kiü ca tatraiva-
yas tu bhaktyà prayatnena svayaü sampàdya càkhilam |
sàdhanaü càrcayed vidvàn samagraü labhate phalam  // Hbhv_11.54 //
yo 'rcayed vidhivad bhaktyà parànãtai÷ ca sàdhanaiþ |
påjà-phalàrdham eva syàn na samagraü phalaü labhet  // Hbhv_11.55 //

kiü ca, pàdme ÷rã-kçùõa-satyabhàmà-saüvàdãya-kàrttika-màhàtmye (6.112.21)-
dharmodde÷ena yo dravyam aparaü yàcate naraþ |
tat-puõya-karmajaü tasya dhanadas tv àpnuyàt phalam  // Hbhv_11.56 //

atha dar÷ana-màhàtmyam

pàdme ÷rã-pulastya-bhagãratha-saüvàde-
påjitaü påjyamànaü ca ye pa÷yanti janàrdanam |
kapilà-÷ata-dànasya nityaü bhavati tat phalam  // Hbhv_11.57 //

àgneye-
påjitaü påjyamànaü và yo pa÷yed bhaktito harim |
÷raddhayà modayed yas tu so 'pi yàga-phalaü labhet  // Hbhv_11.58 //
sampåjyamànaü vidhinà yaþ pa÷yet ÷raddhayà harim |
so 'pi yàga-phalaü kçtsnaü pràpnuyàt nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_11.59 //
dçùñvà sampåjitaü devaü nçtyamàno 'numodayet |
asaü÷aya-matiþ ÷uddhaþ paraü brahmàdhigacchati  // Hbhv_11.60 //

atha ÷rã-bhagavan-mårti-dar÷ana-nityatà

viùõu-dharmottare-
tàvad bhramanti saüsàre manuùyà manda-buddhayaþ |
yàvad råpaü na pa÷yanti ke÷avasya mahàtmanaþ  // Hbhv_11.61 //

pàdme ca tatraiva-
påjyamànaü hçùãke÷aü ye na pa÷yanti vaiùõavàþ |
teùàü dattaü hutaü japtaü daiteyàyopatiùñhati  // Hbhv_11.62 //

kiü ca, tatraiva nàràyaõa-nàrada-saüvàde påjà-vidhi-kathane-
yatra kutràpi pratimàü veda-dharma-samanvitàm |
na pa÷yanti janà gatvà te daõóyà yama-kiïkaraiþ  // Hbhv_11.63 //

atha bhagavad-arthe dravya-dàna-màhàtmyam

skànde-
viùõum uddi÷ya yat ki¤cid viùõu-bhaktàya dãyate |
dànaü tad vimalaü proktaü kevalaü mokùa-sàdhanam  // Hbhv_11.64 //

kaurme-
yat ki¤cid deyam ã÷ànam uddi÷ya bràhmaõàya ca |
prabhave viùõave càtha tad ananta-phalaü smçtam  // Hbhv_11.65 //

viùõu-dharmottare (not found)-
anugraheõa mahatà pretasya patitasya ca |
nàràyaõa-baliþ kàryas tenàsyànugraho bhavet  // Hbhv_11.66 //
anàdi-nidhano devaþ ÷aïkha-cakra-gadàdharaþ |
akùayaþ puõóarãkàkùas tatra dattaü na na÷yati  // Hbhv_11.67 //
yathà katha¤cid yad dattaü devadeve janàrdane |
avinà÷i tu tad viddhi pàtram eko janàrdanaþ  // Hbhv_11.68 //

tatraiva tçtãya-kàõóe (not found)-
sàmànya-bhaktyà yad dattaü tad dhi padbhyàü pratãcchati |
ekànta-bhàvopagamair mårdhnà divja-varottamàþ  // Hbhv_11.69 //
ananto bhagavàn viùõus tasya kàma-vivarjitaiþ |
yad eva dãyate ki¤cit tad evàkùayam ucyate  // Hbhv_11.70 //
padbhyàü pratãcchate devaþ sakàmena niveditam |
mårdhnà pratãcchate dattam akàmena dvijottamàþ  // Hbhv_11.71 //

tathaivoktaü mokùa-dharme ÷rã-nàradena (not found)-
brahmà yad çùaya÷ caiva svayaü pa÷upati÷ ca yat |
anye ca vibudha-÷reùñhà daitya-dànava-ràkùasàþ  // Hbhv_11.72 //
nàgàþ suvarõàþ gandharvàþ siddhà ràjarùayas tathà |
havyaü kravyaü ca satataü vidhi-yuktaü prabhu¤jate |
kçtsnaü tu tasya devasya caraõàv upatiùñhati  // Hbhv_11.73 //
yàþ kriyàþ saüprayuktàs tu ekànta-gata-buddhibhiþ |
tàþ sarvàþ ÷irasà devaþ pratigçhõàti vai svayam  // Hbhv_11.74 //
brahma-vaivarte-
ekàm api naro dhenuü sa-vatsàü vidhi-pårvakam |
dattvodde÷ena kçùõasya pràpnoty evàbhivà¤chitam  // Hbhv_11.75 //

nàrasiühe-
yo gàü payasvinãü viùõoþ kçùõa-varõàü prayacchati |
a÷vamedhasya yaj¤asya phalaü pràpya hariü vrajet  // Hbhv_11.76 //
sarva-pàpair virahitaþ sarva-bhåùaõa-bhåùitaþ |
gavàü sahasra-dànasya pràpyaü divyaü vrajet  // Hbhv_11.77 //

viùõu-dharmottare (3.341.76-)-
gavàü lokam avàpnoti dhenuü dattvà payasvinãm |
dadhi-kùãra-ghçtàrthàya vàsudevasya càlaye |
dattvà gàü madhuparkàya mahat phalam avàpnuyàt  // Hbhv_11.78 //
jalà÷ayaü tathà kçtvà sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_11.79 //
sa-puùpaiþ saphalair vçkùair yutaü kçtvà jalà÷ayam |
udyànaiþ padminã-ùaõóair à÷ramai÷ ca manoharaiþ |
÷vedadvãpam avàpnoti punar nàvartate tataþ  // Hbhv_11.80 //
devàgre kàrayed yas tu ramyàm àpaõa-vãthikàm |
ràjà bhavati lokeùu vijitàrir mahà÷ayàþ  // Hbhv_11.81 //
nagaraü ca tathà kçtvà sàmràjyam adhigacchati |
÷ivikàü ye prayacchanti te prayànty amaràvatãm  // Hbhv_11.82 //
a÷vadàþ svarga-lokasthà ràjante divi såryavat |
kavãndra-dànàc chakrasya ciràl lokàcyuto naraþ  // Hbhv_11.83 //
ràjà bhavati dharmàtmà pçthivyàü pçthivã-patiþ  // Hbhv_11.84 //
viùõor àyatane dattvà tat-kathà-pustakaü naraþ |
brahma-lokam avàpnoti bahu-kàla-sthiraü dvijàþ  // Hbhv_11.85 //
pustakàü÷ ca tathaivànyàn yaþ pradadyàn naras tv iha |
sàrasvatam avàpnoti lokaü kàlaü tathà bahum  // Hbhv_11.86 //
svabhçtaü vàcakaü kçtvà devàgàre naraþ sadà |
vidyà-dàna-phalaü pràpya brahma-loke mahãyate  // Hbhv_11.87 //
viùõoþ ÷aïkha-pradànena vàruõaü lokam a÷nute |
mànuùyam àsàdya tathà khyàta-÷abda÷ ca jàyate  // Hbhv_11.88 //
ghaõñà-pradànena tathà mahad-ya÷a upà÷nute |
kåñàgàraü tathà dattvà nagaràdhipatir bhavet  // Hbhv_11.89 //
dattvà tu deva-karmàrthaü navàü vedãü dçóhàü ÷ubhàm |
pàrthivatvam avàpnoti vedã hi pçthivã yataþ  // Hbhv_11.90 //
toraõaü kàrayed yas tu devadevàlaye naraþ |
lokeùu tasya dvàràõi bhavanti vivçtàni vai  // Hbhv_11.91 //
deva-ve÷mopayogyàni ÷ilpa-bhàõóàni yo naraþ |
dadyàd và vàdya-bhàõóàni gaõe÷atvam avàpnuyàt  // Hbhv_11.92 //
yaþ kumbhaü deva-karmàrthaü naro dadyàn navaü ÷ubham |
vàruõaü lokam àpnoti sarva-pàpaiþ pramucyate  // Hbhv_11.93 //
caturaþ kalasàn dadyàd yas tu deva-gçhe naraþ |
catuþ-samudra-valayàü sa hi bhuïkte vasundharàm  // Hbhv_11.94 //
dattvaikam api viprendràþ kalasaü susamàhitaþ |
ràjà bhavati dharmàtmà bhåtale nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_11.95 //
vàridhànãü tathà dattvà vàruõaü lokam a÷nute |
kamaõóalu-pradànena yaj¤asya phalam àpnuyàt  // Hbhv_11.96 //
màtràü tu paricaryàrthaü nivedya haraye tathà |
sarva-kàma-samçddhasya yaj¤asya phalam a÷nute  // Hbhv_11.97 //
tàla-vçnta-pradànena nirvçtiü pràpnuyàt paràm |
màlyàdhàraü tathà dattvà dhåpàdhàraü tathaiva ca |
gandhàdhàraü tathà pàtraü kàmànàü pàtratàü vrajet  // Hbhv_11.98 //
saumdrajàni pàtràõi dattvà vai taijasàni và |
pàtraü bhavati kàmànàü vidyànàü ca dhanasya ca  // Hbhv_11.99 //
÷ayanàsana-dànena sthitiü vindati ÷à÷vatãm |
uttara-cchada-dànena sarvàn kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_11.100 //
naraþ suvarõa-dànena sarvàn kàmàn avàpnuyàt |
råpyado råpam àpnoti vi÷eùàd bhuvi durlabham  // Hbhv_11.101 //
ratna-dànena lokeùu pràmàõyam upagacchati |
anaóvàha-pradànena da÷a-dhenu-phalaü labhet  // Hbhv_11.102 //
àj¤à-vimahiùoùñràõàü dànam a÷vatarasya ca |
sahasra-guõitaü dànàt pårva-proktàt prakãrtitam  // Hbhv_11.103 //
vàruõaü lokam àpnoti dattvà vastuü dvijottamàþ |
avipradànàc ca tathà tam enaü lokam a÷nute  // Hbhv_11.104 //
uùñraü và gardabhaü vàpi kharaü và yaþ prayacchati |
alakàü sa samàsàdya yakùendraiþ saha modate  // Hbhv_11.105 //
àraõya-mçga-jàtãnàü tathà dànàc ca pakùiõàm |
agniùñomam avàpnoti subhaga÷ ca tathà bhavet  // Hbhv_11.106 //
dàsaü dattvà sukhe loke neùña-bhraùño vijàyate |
dàsãü dattvà tathà viprà nàtra kàryà vicàraõà  // Hbhv_11.107 //
gaõikàü ye prayacchanti nçtya-gãta-vi÷àradàm |
sarva-duþkha-vinirmuktàs te prayànty amaràvatãm  // Hbhv_11.108 //
nçtyaü dattvà tathàpnoti rudra-lokam asaü÷ayam  // Hbhv_11.109 //
prekùaõãya-pradànena ÷akra-loke mahãyate |
gãtaü dattvà tathàpnoti brahma-lokam asaü÷ayam  // Hbhv_11.110 //
dundubhiü ye prayacchanti kãrtimanto bhavanti te  // Hbhv_11.111 //
dattvà dhànyàni bãjàni ÷asyàni vividhàni ca |
råpakàni ca tàny eva pràpnuyàt sura-påjyatàm  // Hbhv_11.112 //
dattvà ÷àkàni ramyàni vi÷okas tv abhijàyate |
dattvà ca vya¤janàrthàya tathopakaraõàni ca  // Hbhv_11.113 //
puùpa-vçkùaü tathà dattvà de÷asyàdhipatir bhavet |
phala-vçkùaü tathà nagaràdhipatir bhavet  // Hbhv_11.114 //
tathà-
sugandha-sàdhanànãha paña-vàsàni yo naraþ |
dadàti devadevasya so '÷vamedha-phalaü labhet  // Hbhv_11.115 //
kaïkatasya pradànena viromas tv abhijàyate |
kårca-prasàdhanaü kçtvà paraü maïgalam a÷nute  // Hbhv_11.116 //
vismàpanãyaü yat ki¤cid dattvàtyantaü sukhaü labhet  // Hbhv_11.117 //
vastràlaïkaraõàdãnàü kçùõàrpaõa-phalaü ca yat |
upacàra-prayoge pràk tatra tatra vyalekhi tat  // Hbhv_11.118 //
upacàrà÷ ca vividhàþ ÷rãmad-bhagavad-arcane |
÷akya÷aktyàdi-bhedena tàntrikair vaiùõavir matàþ  // Hbhv_11.119 //

atha vividhopacàràþ

àgame-
àsana-svàgate sàrghye pàdyam àcamanãyakam |
madhuparkàcama-snàna-vasanàbharaõàni ca  // Hbhv_11.120 //
sugandha-sumano-dhåpa-dãpa-naivedya-vandanam |
prayojayed aracanàj¤àm upacàràüs tu ùoóa÷a  // Hbhv_11.121 //
arghyaü ca pàdyàcamana-madhuparkàcamàny api |
gandhàdayo nivedyàntà upacàrà da÷a kramàt  // Hbhv_11.122 //
gandhàdibhir nivedyàntaiþ påjà pa¤copacàrikã |
saparyàs trividhàþ proktàs tàsàm ekàü samàcaret  // Hbhv_11.123 //

kvacic ca-
àsanàvàhanaü caiva pàdyàrghyàcamanãyakam |
snànaü vàso bhåùaõaü ca gandhaþ puùpaü ca dhåpakaþ  // Hbhv_11.124 //
pradãpa÷ caiva naivedyaü puùpà¤jalir ataþ param |
pradakùiõaü namaskàro visarga÷ caiva ùoóa÷a  // Hbhv_11.125 //
kecic càhu÷ catuþùaùñim upacàràn mamàrcane |
teùv aneka-prakàreùu prakàraiko 'tra likhyate  // Hbhv_11.126 //
sukha-suptasya kçùõasya pràtar àdau prabodhanam |
veda-ghoùaõa-vãõà-vivàdyair vandi-stavair api  // Hbhv_11.127 //
jaya-÷abdà namaskàrà maïgalàràtrikaü tataþ |
àsanaü danta-kàùñhaü ca pàdyàrghyàcamanàny api  // Hbhv_11.128 //
tata÷ ca madhuparkàóhyàcamanaü pàdukàrpaõam |
aïga-màrjanam abhyaïgodvartane snapanaü jalaþ  // Hbhv_11.129 //
kùãreõa dadhnà haviùà madhunà sitayà tathà |
mantra-påtaiþ punar vàrbhir aïga-vàso 'tha vàsasã  // Hbhv_11.130 //
upavãtaü puna¨c càcamanãyaü cànulepanam |
bhåùaõaü kusumaü dhåpo dãpo dçùñy-apasàraõam  // Hbhv_11.131 //
naivedyaü mukha-vàsas tu tàmbålaü ÷ayanottamam |
ke÷a-prasàdhanaü divya-vastràõi mukuñaü mahat  // Hbhv_11.132 //
divya-gandhànulepa÷ ca kaustubhàdi-vibhåùaõam |
vicitra-divya-puùpàõi maïgalàràtrikaü tataþ  // Hbhv_11.133 //
àdar÷aþ sukhayànena maõóapàgamanotsavaþ |
siühàsanopave÷a÷ ca pàdyàdyaiþ punar arcanam  // Hbhv_11.134 //
punar dhåpàdy-arpaõena pràgvan naivedyam uttamam |
tata÷ ca divya-tàmbåla-mahà-nãràjanaü punaþ  // Hbhv_11.135 //
càmara-vyajana-cchatraü gãtaü vàdyaü ca nartanam |
pradakùiõaü namaskàraþ stutiþ ÷rã-caraõàbjayoþ  // Hbhv_11.136 //
tayo÷ ca sthàpanaü mårdhni tãrtha-nirmàlya-dhàraõam |
ucchiùña-bhojanaü pàda-sevodde÷opave÷anam  // Hbhv_11.137 //
naktaü ÷ayyà-vinirmàõaü divyair vividha-sàdhanaiþ |
hasta-pradànaü ÷ayana-sthànàgama-mahotsavaþ  // Hbhv_11.138 //
÷ayyopave÷anaü ÷rãmat-pàda-kùàlana-pårvakam |
gandha-prasåna-tàmbålàrpaõa-nãràjanotsavaþ  // Hbhv_11.139 //
÷eùa-paryaïka-÷ayana-pàda-saüvàhanàdikam |
krameõaite catuþ-ùaùñhir upacàràþ prakãrtitàþ  // Hbhv_11.140 //
sadàcàrànusàreõa yad yad àcaryate svayam |
nitya-karmàdikaü tat tat ÷rã-kçùõasyàpi kàrayet  // Hbhv_11.141 //
ato 'tràlikhitaü yad yad upacàràdikaü param |
sarvaü tat tac ca jànãyàl loka-rãty-anusàrataþ  // Hbhv_11.142 //
uktànàü copacàràõàm abhàve bhagavàn sadà |
bhaktenàrcyo yathà-labdhais tair antar-bhàvitair api  // Hbhv_11.143 //
athàlabdha-samàdhànam
tantre-
upacàrokta-vastånàm upasaïgrahaõe vidhiþ |
dravyàõàm apy abhàve tu puùpàkùata-yavaiþ kriyàþ  // Hbhv_11.144 //
arcopacàra-vastånàm abhàve samupasthite |
nirmalenodakenaiva dravya-sampårõatà bhavet  // Hbhv_11.145 //
upacàreùu dravyeùu yat ki¤cid duùkaraü budhaþ |
tat sarvaü manasà buddhyà puùpa-kùepeõa kalpayet  // Hbhv_11.146 //
eteùu copacàreùu vitta-÷àñhya-vivarjitam |
yad asampannam eteùàü manasà tu prakalpayet  // Hbhv_11.147 //

agastya-saühitàyàü ÷rã-tulasã-màhàtmye-
yad yan nyånaü bhavaty eva ràmàràdhana-sàdhanam |
tulasã-dala-màtreõa yuktaü tat paripåryate  // Hbhv_11.148 //

ekàda÷a-skandhe ca ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde (11.26.15)-
dravyaiþ prasiddhair mad-yàgaþ pratimàdiùv amàyinaþ |
bhaktasya ca yathà-labdhair hçdi bhàvena caiva hi  // Hbhv_11.149 //

tato 'nuj¤àü prabhoþ pràrthya daõóavat taü praõamya ca |
sàyaü bhuktvà yathànyàyaü sukhaü svapyàt prabhuü smaret  // Hbhv_11.150 //

atha ÷ayana-vidhiþ

àgame-
nirguõo niùkala÷ caiva vi÷va-mårti-dharo 'vyayaþ |
anàdyante sadànante phaõà-maõi-vi÷obhite |
kùãràbdhi-madhye yaþ ÷ete sa màü rakùatu màdhavaþ  // Hbhv_11.151 //
sa-bàhyàbhyantaraü deham àpàda-tala-mastakam |
sarvàtmà sarva-÷akti÷ ca pàtu màü garuóa-dhvajaþ  // Hbhv_11.152 //
iti rakùàü puraskçtya svaped viùõum anusmaran  // Hbhv_11.153 //

kiü cànyatra-
adbhiþ ÷auca-vidhiü vidhàya caraõau prakùàly copaspç÷ed
dviþ saüsmçtya jagatpatiü vrajapatiü ÷rã-vallabhã-vallabham |
ràdhàyàþ suciraü pibantam amçtàsàràyamàõàü giraü
vastreõàïghri-yugaü pramçjyaa ÷ayanaü tv àpàdya sadyaþ svapet  // Hbhv_11.154 //

kiü ca-
ràmaü skandaü hanumantaü vainateyaü vçkodaram |
÷ayane yaþ smaren nityaü duþsvapnas tasya na÷yati  // Hbhv_11.155 //

api ca skànda-pàdmayoþ (PadmaP 5.9.44-47)-
çtu-kàlàbhigàmã yaþ sva-dàra-nirata÷ ca yaþ |
sarvadà brahmacàrãha vij¤eyaþ sa gçhà÷ramã  // Hbhv_11.156 //
çtuþ ùoóa÷a-yàminya÷ catasras tàsu garhitàþ |
putra-dàs tàsu yà yugmà ayugmàþ kanyakà-pradàþ  // Hbhv_11.157 //
tyaktvà candramasaü duùñaü maghàü målaü vihàya ca |
÷uciþ sannirvi÷et patnãü puü-nàmarkùe vi÷eùataþ |
÷uciü putraü prasåyeta puruùàrtha-prasàdhanam  // Hbhv_11.158 //

viùõu-puràõe aurva-sagara-saüvàde (3.11.111-127)--
kçta-pàdàdi-÷auca÷ ca bhuktvà sàyaü tato gçhã |
gacchec chayyàm asphuñitàm eka-dàru-mayãü nçpa  // Hbhv_11.159 //
nàvi÷àlàü na vai bhagnàü nàsamàü malinàü na ca |
na ca jantu-mayãü ÷ayyàm adhitiùñhed anàstçtàm  // Hbhv_11.160 //
pràcyàü di÷i ÷iraþ ÷astaü yàmyàyàm athavà nçpa |
sadaiva svapataþ puüso viparãtaü tu rogadam  // Hbhv_11.161 //
çtàv upagamaþ ÷astaþ svapatnyàm avanãpate |
punnàmarkùe ÷ubhe kàle jyeùñha-yugmàsu ràtriùu  // Hbhv_11.162 //
nàsnàtàü tu striyaü gacchen nàturàü na rajasvalàm |
nàniùñàü na prakupitàü nàpra÷astàü na gurviõãm  // Hbhv_11.163 //
nàdakùiõàü nànyakàmàü nàkàmàü nànya-yoùitam |
kùut-kùàmàm atibhuktàü và svayaü caibhir guõair yutaþ  // Hbhv_11.164 //
snàtaþ srag-gandha-dhçk-prãto nàdhyàtaþ kùudhito 'pi và |
sakàmaþ sànuràga÷ ca vyavàyaü puruùo vrajet  // Hbhv_11.165 //
caturda÷y-aùñamã caiva amàvasyàtha pårõimà |
parvàõy etàni ràjendra ravi-saïkràntir eva ca  // Hbhv_11.166 //
taila-strã-màüsa-sambhogã parvasv eteùu vai pumàn |
viõ-måtra-bhojanaü nàma prayàti narakaü nçpa  // Hbhv_11.167 //
nànya-yonàv ayonau và nopayuktauùadhas tathà |
deva-dvija-guråõàü ca vyavàyã nà÷ramã bhavet  // Hbhv_11.168 //
caitya-catvara-tãrtheùu naiva goùñhe catuùpathe |
naiva ÷ma÷ànopavane salileùu mahãpate  // Hbhv_11.169 //
prokta-parva-sva÷eùeùu naiva bhåpàla sandhyayoþ |
gacched vyavàyaü matimàn na måtroccàra-pãóitaþ  // Hbhv_11.170 //
para-dàràn na gaccheta manasàpi kadàcana |
kim u vàcàsthi-bandho 'pi nàsti teùu vyavàyinàm  // Hbhv_11.171 //
mçto narakam abhyeti hãyate càtra càyuùaþ |
para-dàra-ratiþ puüsàm ubhayatràpi bhãtidà  // Hbhv_11.172 //
iti matvà sva-dàreùu çtumatsu budho vrajet |
yathokta-doùa-hãneùu sakàmeùv ançtàv api  // Hbhv_11.173 //
iti |

teùàü bhakty-upayogitvaü na syàd yadyapi karmaõàm |
tathàpi kçta ullekho gçhiùv àva÷yakaü tataþ  // Hbhv_11.174 //
itthaü hi pràtaru tthànàt pratyahaü ÷ayanàvadhi |
÷rã-kçùõaü påjayan siddha-sarvàrtho 'sya priyo bhavet  // Hbhv_11.175 //

atha ÷rã-bhagavad-arcana-màhàtmyam

÷rã-kårma-puràõe-
na viùõv-àràdhanàt puõyaü vidyate karma vaidikam |
tasmàd anàdi-madhyàntaü nityam àràdhayed dharim  // Hbhv_11.176 //

tatraiva bhçgv-àdãn prati sàkùàt ÷rã-bhagavad-uktau-
ye'rcayiùyanti màü bhaktyà nityaü kali-yuge dvijàþ |
vidhinà veda-dçùñena te gamiùyanti tat-padam  // Hbhv_11.177 //

viùõu-rahasye-
÷rã-viùõor arcanaü ye tu prakurvanti narà bhuvi |
te yànti ÷à÷vataü viùõor ànandaü paramaü padam  // Hbhv_11.178 //
iti |

tatraiva ÷rã-bhagavad-uktau-
na me dhyàna-ratàþ samyag-yoginaþ parituùñaye |
tathà bhavanti devarùe kriyà-yoga-ratà yathà  // Hbhv_11.179 //
kriyà-yogo hi me'bhãùñaþ para-yogàt svanuùñhitàt |
tuùñir me sambhavet pumbhir bhaktimadbhir amatsaraiþ  // Hbhv_11.180 //
ye'rcayanti narà nityaü kriyà-yoga-ratàþ svayam |
dhyàyanti ye ca màü nityaü teùàü ÷reùñhàþ kriyà matàþ  // Hbhv_11.181 //
kriyà-hãnasya devarùe tathà dhyànaü na muktidam |
na tathà màü vidur viprà dhyàninas tattvato vinà |
kriyà-yoga-ratàþ samyag labhante màü samàdhinà  // Hbhv_11.182 //
yathà hi kàmadaü néõàü mama tuùñi-karaü param |
bhaktiyogaü mahàpuõyaü bhukti-mukti-pradaü ÷ubham  // Hbhv_11.183 //
saüvatsareõa yat puõyaü labhante dhyànino mama |
pràpyante tad ihaikàhàt kriyà-yoga-parair naraiþ  // Hbhv_11.184 //

àdi-puràõe-
na karma-sadç÷aü dhyànaü na karma-sadç÷aü phalam |
na karma-sadç÷as tyàgo na karma-sadç÷aü tapaþ |
na karma-sadç÷aü puõyaü na karma-sadç÷ã gatiþ  // Hbhv_11.185 //

nàradãye [NàrP 2.3.3-4]
bhakti-gràhyo hçùãke÷o na dhanair dharaõã-dhara |
bhaktyà saüpåjito viùõuþ pradadàti manoratham  // Hbhv_11.186 //
tasmàd vipràþ sadà bhaktiþ kartavyà cakra-pàõinaþ |
janenàpi jagannàthaþ påjitaþ kle÷ahà bhavet  // Hbhv_11.187 //

hari-bhakti-sudhodaye --
kçtàpi dambha-hàsyàrthe sevà tàrayate janàn |
viphalà nànya-karmeva kçpàluþ ko nv ataþ paraþ  // Hbhv_11.188 //

brahma-vaivarte --
sa samàràdhito devo mukti-kçt syàd yathà tathà |
anicchayàpi huta-bhuk saüspçùño dahati dvija  // Hbhv_11.189 //
dhanavàn putravàn bhogã ya÷asvã bhaya-varjitaþ |
medhàvã matimàn pràj¤o bhavaty àràdhanàd dhareþ  // Hbhv_11.190 //

skànde sanatkumàra-markaõóeya-saüvàde -
vi÷iùñaþ sarva-dharmàc ca dharmo viùõv-arcanaü néõàm |
sarva-yaj¤a-tapo-homas tãrtha-snànai÷ ca yat phalam  // Hbhv_11.191 //
tat phalaü koñi-guõitaü viùõuü sampåjya càpnuyàt |
tasmàt sarva-prayatnena nàràyaõam ihàrcayet  // Hbhv_11.192 //

tatraiva ÷rã-÷ivomà-saüvàde  --
yaþ pradadyad dvijendraya sarvaü bhumiü sa-sagaram |
arcayed yaþ sakçd viùõuü tat phalaü labhate naraþ  // Hbhv_11.193 //
masardham api yo viùõuü nairantaryena påjayet |
puruùottamaþ sa vij¤eyo viùõu-bhakto na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.194 //
madhyandina-gate surye yo viùõuü paripåjayet |
vasu-pårõa-mahi-datur yat punyaü tad avàpnuyàt  // Hbhv_11.195 //
pràtar utthaya yo viùõuü satataü paripåjayet |
agnistoma-sahasrasya labhate phalam uttamam  // Hbhv_11.196 //
yo viùõuü prayato bhåtvà sayaükale samarcayet |
gavaü medhasya yaj¤asya phalam àpnoti durlabham  // Hbhv_11.197 //
evaü sarvàsu velàsu avelàsu ca ke÷avam |
sampåjayan naro bhaktyà sarvàn kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_11.198 //
kiü punar yo 'rcayen nityaü sarva-deva-namaskçtam |
dhanyaþ saþ kçta-kçtya÷ ca viùõu-lokam avàpnuyàt  // Hbhv_11.199 //

kiü ca  --
dãkùà-màtreõa kçùõasya narà mokùaü labhanti vai |
kiü punar ye sadà bhaktyà påjayanty acyutaü naraþ  // Hbhv_11.200 //

tatraiva ÷rã-brahma-narada-saüvàde 
saüsàre'smin mahà-ghore janma-mçtyu-bhayàkule |
påjanaü vàsudevasya tàrakaü vàdibhiþ smrtam  // Hbhv_11.201 //
sa nàma sukçti loke kulaü tena hy alaïkçtam |
àdhàraþ sarva-bhåtànàü yena viùõuþ prasaditaþ  // Hbhv_11.202 //
yaj¤ànàü tapasàü caiva ÷ubhànàm api karmaõàm |
tad vi÷iùña-phalaü néõàü sadaivàràdhanaü hareþ  // Hbhv_11.203 //
kalau kali-malàkràntà na jànanti hariü param |
ye'rcayanti tam ã÷ànaü kçta-kçtyas ta eva hi  |
nàsti ÷reyottamaü néõàü viùõor àràdhanat param  // Hbhv_11.204 //
yuge'smin tamase tasmàt satataü harim arcayet |
arcite deva-devese ÷aïkha-cakra-gadà-dhare  // Hbhv_11.205 //
arcitaþ sarva-devàþ syur yataþ sarva-gato hariþ |
arcite sarva-loke÷e suràsura-namaskçte |
ke÷ave ke÷i-kaüsa-ghne na yàti narakaü naraþ  // Hbhv_11.206 //
sakçd abhyarcito yena helayàpi namaskçtaþ |
sa yàti paramaü sthànaü yat surair api påjitam  // Hbhv_11.207 //
samasta-loka-nàthasya deva-devasya ÷àrïgiõaþ |
sàkùàd bhagavato nityaü påjanaü janmanaþ phalam  // Hbhv_11.208 //

tatraivagre ---
asàre khalu saüsàre sàram etan niråpitam |
samasta-loka-nàthasya ÷raddhayàràdhanaü hareþ  // Hbhv_11.209 //

kiü ca  --
yatra viùõu-kathà nityaü yatra tiùñhanti vaiùõavàþ |
kali-bàhyà naràs te vai ye'rcayanti sadà harim  // Hbhv_11.210 //

kà÷ã-khaõóe 
harer àràdhanaü puüsàü kiü kiü na kurute bata |
putra-mitra-kalatràrthaü ràjya-svargàpavarga-dam  // Hbhv_11.211 //
haraty aghaü dhvamsayati vyàdhãn àdhãn nirasyati |
dharmaü vivardhayet kùipraü prayacchanti mano-ratham  // Hbhv_11.212 //

ata eva skànde dhruvaü prati markaõóeyasya vacanaü  ---
sakçd abhyarcito yena deva-devo janàrdanaþ |
sa pràpnoti paraü sthànaü satyam etan mayoditam  // Hbhv_11.213 //

tathàïgãrasaþ -
yasyàntaþ sarvam evedaü yasya nànto mahàtmanaþ |
tam àràdhaya govindaü sthànam àgryaü yad icchasi  // Hbhv_11.214 //

pulastasya -
paraü brahma paraü dhàma yo 'sau sasvata-påruùaþ |
tam àràdhya hariü yàti muktim apy ati-durlabham  // Hbhv_11.215 //

pulahasya -
aindram indraþ paraü sthànaü yam àràdhya jagat-patim |
pràpa yaj¤a-patiü viùõuü tam àràdhaya su-vrata  // Hbhv_11.216 //

vasiùñhasya  -
pràpnoty àràdhite viùõau manasà yad yad icchati |
trailokyàntar-gataü sthànaü kim u sarvottamottamam  // Hbhv_11.217 //
yan yan kàmayate kàmàn nàrã và puruùo 'pi và |
tan samàpnoti vipulàn samàràdhya janàrdanam  // Hbhv_11.218 //

agastya-saühitàyàü  --
àràdhyaiva naro viùõuü manasà yad yad icchati |
phalaü pràpnoty avihataü bhåri svalpam athàpi và  // Hbhv_11.219 //

idrsaü viùõu-purane'pi kiücid adhikaü cedaü, ÷rã-marãceþ
anàràdhita-govindair narair sthànaü nçpàtmaja |
na hi sampràpyate ÷reùñhaü tasmàd àràdhayàcyutam  // Hbhv_11.220 //

kiü ca tatraiva-
bhaumàn manorathàn svargaü svarga-vandyaü tathàspadam |
pràpnoty àràdhite viùõau nirvàõam api cottamam  // Hbhv_11.221 //

tathà brahma-vaivarte-
yat-pàdodakam àdhàya ÷ivaþ ÷irasi nçtyati |
yan-nàbhi-nalinàd àsãd brahmà loka-pitàmahaþ  // Hbhv_11.222 //
yad-icchà-÷akti-vikùobhàd brahmaõóodbhava-saïkùayau |
tam àràdhaya govindaü sthànam agryaü yadãcchasi  // Hbhv_11.223 //

nàrasiühe markaõóeya-sahasranika-saüvàde-
yas tu sampåjayen nityaü narasiüha nare÷vara |
sa svarga-mokùa-bhàgã syàn nàtra kàryà vicàraõà  // Hbhv_11.224 //
tasmàd eka-manà bhåtvà yàvaj-jãvaü pratij¤ayà |
arcanàn narasiühasya sampràpnoty abhivà¤chitam  // Hbhv_11.225 //

tatraiva ÷rã-vyàsa-÷uka-saüvàde ÷rã-màrkaõóeya-mçtyu¤jaya-saüvàdànantaraü-
narake pacyamànas tu yamena paribhàùitaþ |
kiü tvayà nàrcito devaþ ke÷avaþ kle÷a-nà÷anaþ  // Hbhv_11.226 //
udakenàpy alàbhe tu dravyàõàü påjitaþ prabhuþ |
yo dadàti svakaü lokaü sa tvayà kiü na påjitaþ  // Hbhv_11.227 //
narasiüho hçùãke÷aþ puõóarãka-nibhekùaõaþ |
smaranàn mukti-do nçõàü sa tvayà kiü na påjitaþ  // Hbhv_11.228 //

bçhan-nàradãye'diti-màhàtmye ÷rã-såtoktau-
yatra påjà-paro viùõos tatra vighno na bàdhate |
ràjà ca taskara÷ càpi vyàdhaya÷ ca na santi hi  // Hbhv_11.229 //
pretàþ pi÷àcàþ kuùmàõóà grahà bàlagrahàs tathà |
óàkinyo ràkùasà÷ caiva na bàdhante'cyutarcakam  // Hbhv_11.230 //

tatraiva yama-bhagãratha-saüvàde-
patraiþ puùpaiþ phalair vàrcya påjà-rahitam acyutam |
sa yàti viùõu-sàlokyaü kula-saptati-saüyutaþ  // Hbhv_11.231 //

tatraiva dhvajàropaõa-màhàtmye ÷rã-viùõu-dåtànàm uktau-
utkrànti-kàle yan-nàma ÷rutavanto 'pi vai sakçt |
labhante paramaü sthànaü kim u ÷u÷råùaõe rataþ  // Hbhv_11.232 //
muhårtaü và muhårtàrdhaü yas tiùñhed dhari-mandire |
sa yàti paramaü sthànaü kim u ÷u÷råùaõe rataþ  // Hbhv_11.233 //

tatraiva vibhàõóaka-muneþ sumati-nçpaü prati  --
ava÷enàpi yat karma kçtaü tu su-mahat phalam |
dadàti néõàü ràjendra kiü punaþ samyag-arcanà  // Hbhv_11.234 //

pràya÷citta-prakàraõànte  ---
samparkàd yadi và mohàd yas tu påjayate harim |
sarva-pàpa-vinirmuktaþ sa yàti paramaü padam  // Hbhv_11.235 //
sarvàntaràyà na÷yanti manaþ-suddhi÷ ca jàyate |
paraü mokùaü labhec caiva påjyamàne janàrdane  // Hbhv_11.236 //
dharmàrtha-kàma-mokùàkhyà puruùàrthàþ sanàtanàþ |
hari-påjà-paràõàü tu sidhyante nàtra saü÷ayaþ  // Hbhv_11.237 //
sarva-tãrthàni yaj¤à÷ ca sàïgà vedà÷ ca sattamàþ |
nàràyaõarcanasyaite kàlaü narhanti sodasim  // Hbhv_11.238 //

÷rã-viùõu-toùa-vidhi-pra÷nottare-
satyaü vacmi hitaü vacmi sàraü vacmi punaþ punaþ |
asàrodagra-saüsàre sàraü yad viùõu-påjanam  // Hbhv_11.239 //

upalepana-màhàtmyante-
akàmàd api ye viùõoþ sakçt påjàü prakurvate na teùàm |
bhava-bandhas tu kadàcid api jàyate  // Hbhv_11.240 //

yaj¤adhvajopàkhyànànte-
tasmàt ÷çõuta viprendra devo nàràyaõo 'vyayaþ |
jànato 'jànato vàpi påjakànàü vimukti-daþ  // Hbhv_11.241 //
te vandyàs te prapåjyà÷ ca namaskàryà vi÷eùataþ |
ye'rcayanti mahà-viùõuü prapannàrti-praõà÷anam  // Hbhv_11.242 //
ye yajanti spçhà-÷ånyà hariü và haram eva và |
ta eva bhuvanaü sarvaü punanti vibudha-rùabhàþ  // Hbhv_11.241 //

pàdme ÷rã-nàràyaõa-nàrada-saüvàde påja-vidhi-prasaïge-
mad-bhakto yo mad-arcàü ca karoti vidhi-dçùñaye |
tasyàntaràyaþ svapne'pi na bhavaty abhayo hi saþ  // Hbhv_11.242 //

tatraiva vai÷àkha-màhàtmye nàradàmbarãùa-saüvàde-
putràn kalatràn dãrghàyå ràjyaü svargàpavargakam |
sa dadyàd ãpsitaü sarvaü bhaktyà sampåjito 'jitaþ  // Hbhv_11.245 //
narake'pi ciraü magnàþ pårvajà ye kula-dvaye |
tatraiva yànti te svargaü yadàrceta såto harim  // Hbhv_11.246 //

tatraiva  ÷rã-yama-brahma-saüvàde-
anàràdhya hariü bhaktyà ko lokàn pràpnuyàd budhaþ |
àràdhite harau kàmàþ sarve kara-tala-sthitàþ  // Hbhv_11.247 //

viùõu-dharmottare ÷rã-kçùõàmçta-stotre-
so 'pi dhanyatamo loke yo 'rcayed acutyaü sakçt |
kiü punaþ ÷raddhayà yuktaþ sa-puùpaiþ prativàsaram  // Hbhv_11.248 //
vaiùõavàn api ye nityaü prapa÷yanty arcayanti ca |
te'pi viùõu-padaü yànti kiü punar viùõu-sevakàþ  // Hbhv_11.249 //
sa yogã sa vi÷uddhàtmà sa ÷àntaþ sa mahà-matiþ |
sa ÷uddhaþ sa ca sampårõaþ kçùõaü seveta yo naraþ  // Hbhv_11.250 //

agastya-saühitàyàm-
ananya-manasaþ ÷a÷vad gaõayanto 'kùa-màlayà |
japanto ràma-ràmeti sukhàmçta-nidhau manaþ |
pravilàpyàmçtãbhåya sukhaü tiùñhanti kecana  // Hbhv_11.251 //
paricaryà-paràþ kecit pràsàdàdiùu ÷erate |
manuùyam iva taü draùñuü vyavahartuü ca bandhuvat  // Hbhv_11.252 //

kiü ca-
yathà vidhi-niùedhau tu muktaü naviopasarpataþ |
tathà na spç÷ato ràmopàsakaü vidhi-pårvakam  // Hbhv_11.253 //

÷rã-bhagavad-gãtàsu (12.1)-
evaü satata-yuktà ye bhaktàs tvàü paryupàsate |
ye càpy akùaram avyaktaü teùàü ke yoga-vittamàþ  // Hbhv_11.254 //

ity arjunena pçùñaþ ÷rã-bhagavàn uvàca (12.2)-
mayy àve÷ya mano ye màü nityayuktà upàsate |
÷raddhayà parayopetàs te me yuktatamà matàþ  // Hbhv_11.255 //

caturtha-skandhe [BhP 4.21.31]-
yat-pàda-sevàbhirucis tapasvinàm
a÷eùa-janmopacitaü malaü dhiyaþ |
sadyaþ kùiõoty anvaham edhatã satã
yathà padàïguùñha-viniþsçtà sarit  // Hbhv_11.256 //

kiü ca, nàradoktau [BhP 4.31.14]-
yathà taror måla-niùecanena
tçpyanti tat-skandha-bhujopa÷àkhàþ |
pràõopahàràc ca yathendriyàõàü
tathaiva sarvàrhaõam acyutejyà  // Hbhv_11.257 //

ekàda÷a-skandhe ca kavi-yoge÷varasya vàkyaü [BhP 11.2.33]-
manye'kuta÷cid-bhayam acyutasya
pàdàmbujopàsanam atra nityam |
udvigna-buddher asad-àtma-bhàvàd
vi÷vàtmanà yatra nivartate bhãþ  // Hbhv_11.258 //

÷rã-bhagavata÷ ca [BhP 11.27.49]-
evaü kriyà-yoga-pathaiþ pumàn vaidika-tàntrikaiþ |
arcann ubhayataþ siddhiü matto vindaty abhãpsitàm  // Hbhv_11.259 //

kiü ca [BhP 11.27.53]
màm eva nairapekùyeõa bhakti-yogena vindati |
bhakti-yogaü sa labhata evaü yaþ påjayeta màm  // Hbhv_11.260 //

gautamãya-tantre ÷rã-nàradasya-
tulasã-dala-màtreõa jalasya culukena ca |
vikrãõãte svam àtmànaü bhaktebhyo bhakta-vatsalaþ  // Hbhv_11.261 //
atha påjà-nityatà
mahàbhàrate-
màtçvat parirakùantaü sçùñi-saühàra-kàrakam |
yo nàrcayati deve÷aü taü vidyàd brahma-ghàtakam  // Hbhv_11.262 //

ata evoktaü bçhan-nàradãye pàdodaka-màhàtmyàkhyànàrambhe-
hari-påjà-vidhànaü tu yasya ve÷mani no dvijaþ |
÷ma÷àna-sadç÷aü vidyàn na kadàpi vi÷ec ca tat  // Hbhv_11.263 //

ata evoktaü viùõu-dharmottare --
puùpair và yadi và patraih phalair và yadi vàmbubhiþ |
yaùñavyaþ puõóarãkàkùas tyaktvà kàrya-÷atàni ca  // Hbhv_11.264 //

kiü ca nàradãye-
nimitteùu ca sarveùu tat-tat-kàla-vi÷eùataþ |
påjayed deva-deve÷aü dravyaü sampàdya yatnataþ  // Hbhv_11.265 //

ata evoktaü bhagavatà hàyagrãveõa hàya÷ãrùa-pa¤caràtre-
pratiùñhitàrcà na tyàjyà yàvaj-jãvaü samarcayet |
varaü pràõasya và tyàgaþ ÷iraso vàpi karttanam  // Hbhv_11.266 //
påjayà nityatàlekhi pràk ca naivedya-bhakùaõe |
màhàtmyaü ca paraü ÷àlagràma-cakra-prasaïgataþ  // Hbhv_11.267 //
påjàïgànàü ca màhàtmyaü yad yad vilikhitaü purà |
tat sarvam iha påjàyàü paryavasyati hi svataþ  // Hbhv_11.268 //
påjà-mahima-mattebhàh ÷àstràraõya-vihàriõaþ |
kãñena kati saïgràhyàþ prabhàvam ÷rã-harer vinà  // Hbhv_11.269 //

atha ÷rã-bhagavan-nàma sadà seveta sarvataþ |
tan-màhàtmyaü ca vikhyàtaü saïkùepenàtra likhyate  // Hbhv_11.270 //

atha ÷rã-bhagavan-nàma-màhàtmyam 

tatra ÷rã-bhagavan-nàma-vi÷eùasya ca sevanam |
çùibhiþ kçpayàdiùñaü tat-tat-kàma-hatàtmanàm  // Hbhv_11.271 //

atha kàma-vi÷eùeõa ÷rã-bhagavan-nàma-vi÷eùa-sevà-màhàtmyam 

tatra pàpa-kùayàrthaü 

÷rã-kaurme-
÷rã-÷abda-pårvaü jaya-÷abda-madhyaü
jaya-dvayàd uttaratas tathà hi |
triþ-sapta-kçtvo narasiüha-nàma
japtaü nihanyàd api vipra-hatyàm  // Hbhv_11.272 //

mahà-bhaya-nivaranartham 

tatraiva-
÷rã-pårvo narasiüho dvir jayàd uttaratas tu saþ |
triþ-sapta-kçtvo japato mahàbhaya-nivàraõaþ  // Hbhv_11.273 //

kàla-vi÷eùe tu maïgalàrthaü, viùõu-dharmottare màrkaõóeya-vajra-saüvàde 
puruùaü vàsudevaü ca tathà saïkarùaõaü vibhum |
pradyumnam aniruddhaü ca kramàd abdeùu kãrtayet  // Hbhv_11.274 //
balabhadraü tathà kçùõaü kãrtayed ayana-dvaye |
madhavaü puõóarãkàkùaü tathà vai bhoga-sayinam  // Hbhv_11.275 //
padmanàbhaü hçùãke÷aü tathà devaü trivikramam |
kramena raja-sardula vasantadisu kãrtayet  // Hbhv_11.276 //
viùõuü ca madhu-hantàraü tathà devaü trivikramam |
vàmanaü ÷rãdharaü caiva hçùãke÷aü tathàiva ca  // Hbhv_11.277 //
dàmodaraü padmanàbhaü ke÷avaü ca yadåttamam |
nàràyaõaü màdhavaü ca govindaü ca tathà kramàt  // Hbhv_11.278 //
caitràdiùu ca màseùu deva-devam anusmaret |
pradyumnam aniruddhaü ca pakùayoþ kçùõa-÷uklayoþ  // Hbhv_11.279 //
sarvaþ ÷arvaþ sivaþ sthàõur bhåtàdir nidhir avyayaþ |
adityàdiùu vareùu kramàd evam anusmaret  // Hbhv_11.280 //
vi÷vaü viùõur vaùañ-kàro bhåta-bhavya-bhavat-prabhuþ |
bhåta-bhçd bhåta-kçd bhavo bhåtàtmà bhåta-bhavanaþ  // Hbhv_11.281 //
avyaktaþ puõóarãkàkùo visvakarma sucisravaþ |
sad-bhavo bhavano bharta prabhavaþ prabhur isvaraþ  // Hbhv_11.282 //
aprameyo hçùãke÷ah padmanabho 'mara-prabhuþ |
agrahyaþ sasvato dhata kçùõa÷ caitany anusmaret  |
deva-devasya nàmàni kçttikadisu yadava  // Hbhv_11.283 //
brahmàõaü ÷rã-patiü viùõuü kapilaü ÷rãdharaü prabhum |
dàmodaraü hçùãke÷aü govindaü madhusådanam  // Hbhv_11.284 //
bhådharaü gadinaü devaü saïkhinaü padminaü tathà |
cakriõaü ca mahàràja prathamàdiùu saüsmaret  // Hbhv_11.285 //
sarvaü và sarvadà nàma deva-devasya yàdava  // Hbhv_11.286 //

nàmàni sarvàõi janàrdanasya
kàla÷ ca sarvaþ puruùa-pravãràþ |
tasmàt sadà sarva-gatasya nàma
gràhyaü yatheùñaü varadasya ràjan  // Hbhv_11.287 //

vividha-kàma-siddhaye ca 

pulastyoktau-
kàmaþ kàma-pradaþ kàntaþ kàma-pàlas tathà hariþ |
ànando màdhava÷ caiva kàma-saüsiddhaye japet  // Hbhv_11.288 //
ràmaþ para÷uràma÷ ca nçsiüho viùõur eva ca |
vikrama÷ caivam àdãni japyàny ari-jigãùubhiþ  // Hbhv_11.289 //
vidyàm abhyastatà nityaü japtavyaþ puruùottamaþ |
dàmodaraü bandha-gato nityam eva japen naraþ  // Hbhv_11.290 //
ke÷avaü puõóarãkàkùam ani÷aü hi tathà japet |
netra-bàdhàsu sarvàsu hçùãke÷aü bhayeùu ca  // Hbhv_11.291 //
acyutaü càmçtaü caiva japed auùadha-karmàõi |
saïgràmàbhimukho gacchan saüsmared aparàjitam  // Hbhv_11.292 //
cakriõaü gadinaü caiva ÷àrïgiõaü khaóginaü tathà |
kùemàrthã pravasan nityaü dikùu pracyàdiùu smaret  // Hbhv_11.293 //
ajitaü càdhipaü caiva sarvaü sarve÷varaü tathà |
saüsmaret puruùo bhaktyà vyavahàreùu sarvadà  // Hbhv_11.294 //
nàràyaõaü sarva-kàlaü kùuta-praskhalanàdiùu |
graha-nakùatra-pãóàsu deva-bàdhàsu sarvataþ  // Hbhv_11.295 //
dasyu-vairi-nirodheùu vyàghra-siühàdi-saïkañe |
andhàkàre tamas-tãvre narasiüham anusmaret  // Hbhv_11.296 //
agni-dàhe samutpanne saüsmarej jala-÷àyinam |
garuóadhvajànusmaranàd viùa-vãryaü vyapohati  // Hbhv_11.297 //
snàne devàrcane home praõipàte pradakùine |
kãrtayed bhagavan-nàma vàsudeveti tat-paraþ  // Hbhv_11.298 //
sthàpane vitta-dhànyàder apadhyàne ca duùñaje |
kurvãta tan-manà bhåtvà anantàcyuta-kãrtanam  // Hbhv_11.299 //
nàràyaõam ÷àrïga-dharaü ÷rãdharaü puruùottamam |
vàmanaü khaóginaü caiva duùña-svapne sadà smaret  // Hbhv_11.300 //
mahàrõavàdau paryaïka-÷àyinaü ca naraþ smaret |
balabhadraü samçddhy-arthaü sarva-karmàõi saüsmaret  // Hbhv_11.301 //
jagat-patim apatyàrthaü stuvàn bhaktyà na sãdati |
÷rã÷aü sarvàbhyudayike karmany à÷u prakãrtayet  // Hbhv_11.302 //
ariùñeùu hy a÷eùeùu vi÷okaü ca sadà japet |
maru-prapàtàgni-jala-bandhanàdiùu mçtyuùu  |
svatantra-paratantreùu vàsudevaü japed budhaþ  // Hbhv_11.302 //
sarvàrtha-÷akti-yuktasya deva-devasya cakriõaþ |
yathàbhirocate nàma tat sarvàrtheùu kãrtayet  // Hbhv_11.303 //
sarvàrtha-siddhim àpnoti nàmnàm ekàrthatà yathà |
sarvàõy etàni nàmàni parasya brahmaõo hareþ  // Hbhv_11.304 //
evaü viùõu-dharmottare ca màrkaõóeya-vajra-saüvàde kiü ca-
kårmaü varàhaü matsyaü và jala-prataraõe smaret |
bhràjiùõum agni-janane japen nàma tv akhaõóitam  // Hbhv_11.306 //
garuóadhvajànusmaraõàd  àpado mucyate naraþ |
jvara-juùña-÷iro-roga-viùa-vãryaü ca ÷amyati  // Hbhv_11.307 //
balabhadraü tu yuddhàrthã kç÷yàrambhe halàyudham |
uttarànàü vàõijyàrthã ràmam abhyudaye nçpa  // Hbhv_11.308 //
maïgalyaü maïgalaü viùõum maïgalyeùu ca kãrtayet |
uttiùñhan kãrtayed viùõum prasvapan madhavaü naraþ |
bhojane caiva govindaü  sarvatra madhusådanam  // Hbhv_11.309 //

tatraivànyatra-
auùadhe cintayed viùõum bhojane ca janàrdanam |
÷ayane padmanàbhaü ca maithune ca prajàpatim  // Hbhv_11.310 //
saïgràme cakriõaü kruddham sthàna-bhraü÷e trivikramam |
nàràyaõaü vçùotsarge ÷rãdharaü priya-saïgame  |
jala-madhye ca vàràhaü pàvake jala÷àyinam  // Hbhv_11.311 //
kànane narasiühaü ca parvate raghunandanam |
duþsvapne smara govindaü vi÷uddhau madhusådanam |
màyàsu vàmanaü devaü  sarva-kàryeùu màdhavam  // Hbhv_11.312 //

kiü ca-
kãrtayed vàsudevaü ca anukteùv api yàdava |
kàryàrambhe tathà ràjan yatheùñaü nàma kãrtayet  // Hbhv_11.313 //

sarvàõi nàmàni hi tasya ràjan
sarvàrtha-siddhyai tu bhavanti pumsaþ |
tasmàd yatheùñaü khalu kçùõa-nàma
sarveùu kàryeùu japeta bhaktyà  // Hbhv_11.314 //

tatràkhila-pàponmålanatvam  
atha sàmànyataþ ÷rã-bhagavan-nàma-kãrtana-màhàtmyam

viùõu-dharme hari-bhakti-sudhodaye coktaü nàradena-
aho su-nirmala yåyam ràgo hi hari-kãrtane |
avidhåya tamaþ kçtsnaü nçõàm udeti såryavat  // Hbhv_11.315 //

garude-
pàpànalasya dãptasya mà kurvantu bhayaü naràþ |
govinda-nàma-meghaughair na÷yate nãra-bindubhiþ  // Hbhv_11.316 //
ava÷enàpi yan-nàmni kãrtane sarva-pàtakaiþ |
pumàn vimucyate sadyaþ siüha-trastair mçgair iva  // Hbhv_11.317 //
yan-nàma-kãrtanaü bhaktyà vilàpanam anuttamam |
maitreyà÷eùa-pàpànàü dhàtånàm iva pàvakaþ  // Hbhv_11.318 //

yasmin nyasta-matir na yàti narakaü svargo 'pi yac-cintane
vighno yatra nive÷itàtma-manaso bràhmo 'pi loko 'lpakaþ |
muktiü cetasi yaþ sthito 'mala-dhiyàü puüsàü dadàty avyayaþ
kiü citraü yad-aghaü prayàti vilayaü tatràcyute kãrtite  // Hbhv_11.319 //

viùõu-dharmottare --
sàyaü pràtas tathà kçtvà deva-devasya kãrtanam |
sarva-pàpa-vinirmuktaþ svarga-loke mahãyate  // Hbhv_11.320 //

vàmane-
nàràyaõo nàma naro naràõàü
prasiddha-cauraþ kathitaþ pçthivyàm |
aneka-janmàrjita-pàpa-sa¤cayam
haraty a÷eùaü ÷ruta-màtra eva  // Hbhv_11.321 //

skànde-
govindeti tathà proktaü bhaktyà và bhakti-varjitaiþ |
dahate sarva-pàpàni yugàntàgnir ivotthitaþ  // Hbhv_11.322 //
govinda-nàmnà yaþ ka÷cin naro bhavati bhå-tale |
kãrtanàd eva tasyàpi pàpaü yàti sahasradhà  // Hbhv_11.323 //

kà÷ã-khaõóe-
pramàdàd api saüspçùño yathànala-kaõo dahet |
tathauùñha-puña-saüspçùñaü hari-nàma dahed agham  // Hbhv_11.324 //

bçhan-nàradãye lubdhakopakhyànànte-
naràõàü viùayàndhànàm mamatàkula-cetasàm |
ekam eva harer nàma sarva-pàpa-vinà÷anam  // Hbhv_11.325 //

ata eva tatraiva yamenoktam-
hari hari sakçd uccàritam
dasyu-cchalena yair manuùyaiþ |
jananã-jañhara-màrga-luptà
na mama paña-lipiü vi÷anti martyàþ  // Hbhv_11.326 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye deva÷armopàkhyànànte ÷rã-nàradoktau-
hatyàyutaü pàna-sahasram ugram
gurv-aïganà-koñi-niùevanaü ca |
steyàny anekàni hari-priyeõa
govinda-nàmnà nihatàni sadyaþ  // Hbhv_11.327 //

anicchayàpi dahati spçùño huta-vaho yathà |
tathà dahati govinda-nàma vyàjàd apãritam  // Hbhv_11.328 //

tatraiva ÷rã-yama-bràhmaõa-saüvàde-
kãrtanàd eva kçùõasya viùõor amita-tejasaþ |
duritàni vilãyante tamàüsãva dinodaye  // Hbhv_11.329 //
nànyat pa÷yàmi jantånàm vihàya kari-kãrtanam |
sarva-pàpa-pra÷amanam pràya÷cittam dvijottama  // Hbhv_11.330 //

ùaùñha-skandhe [BhP 6.2.7-11]
ayaü hi kçta-nirve÷o janma-koñy-aühasàm api |
yad vyàjahàra viva÷o nàma svasty-ayanaü hareþ  // Hbhv_11.331 //
stenaþ surà-po mitra-dhrug brahma-hà guru-talpa-gaþ |
strã-ràja-pitç-go-hantà ye ca pàtakino 'pare  // Hbhv_11.332 //
sarveùàm apy aghavatàm idam eva suniùkçtam |
nàma-vyàharaõaü viùõor yatas tad-viùayà matiþ  // Hbhv_11.333 //

na niùkçtair uditair brahma-vàdibhis
tathà vi÷uddhyaty aghavàn vratàdibhiþ |
yathà harer nàma-padair udàhçtais
tad uttama÷loka-guõopalambhakam  // Hbhv_11.334 //

[BhP 6.2.14-15]
sàïketyaü pàrihàsyaü và stobhaü helanam eva và |
vaikuõñha-nàma-grahaõam a÷eùàgha-haraü viduþ  // Hbhv_11.335 //
patitaþ skhalito bhagnaþ sandaùñas tapta àhataþ |
harir ity ava÷enàha pumàn nàrhati yàtanàþ  // Hbhv_11.336 //

[BhP 6.2.18]
aj¤ànàd athavà j¤ànàd uttama÷loka-nàma yat |
saïkãrtitam aghaü puüso dahed edho yathànalaþ  // Hbhv_11.337 //

[BhP 6.13.8]
brahma-hà pitç-hà go-ghno màtç-hàcàrya-hàghavàn |
÷vàdaþ pulkasako vàpi ÷uddhyeran yasya kãrtanàt  // Hbhv_11.338 //

laghu-bhàgavate-
       vartamànaü tu yat pàpaü yad bhåtaü yad bhaviùyati |
       tat sarvaü nirdahaty à÷u govindànala-kãrtanàt  // Hbhv_11.339 //
       sadà droha-paro yas tu sajjanànàü mahã-tale |
       jàyate pàvano dhanyo harer nàmànukãrtanàt  // Hbhv_11.340 //

kaurme-
       vasanti yàni koñis tu pàvanàni mahãtale |
na tàni tat-tulàü yànti kçùõa-nàmànukãrtane  // Hbhv_11.341 //

bçhad-viùõu-puràõe -
nàmno 'sya yàvatã ÷aktiþ pàpa-nirharaõe hareþ |
tàvat kartuü na ÷aknoti pàtakaü pàtakã janaþ  // Hbhv_11.342 //

itihàsottame-
svàdo 'pi na hi ÷aknoti kartuü pàpàni yatnataþ |
tàvantã yàvatã ÷aktir viùõor nàmno 'subha-kùaye  // Hbhv_11.343 //

vi÷eùataþ kalau, skànde-
tan nàsti karmajaü loke vàg-jaü mànasam eva và |
yan na kùapayate pàpaü kalau govinda-kãrtanam  // Hbhv_11.344 //

viùõu-dharmottare --
÷amàyàlaü jalaü vahnes tamaso bhaskarodayaþ |
÷àntyai kaler aghaughasya nàma-saïkãrtanaü hareþ  // Hbhv_11.345 //

nàmnàü hareþ kãrtanataþ prayàti
saüsàra-pàraü duritaugha-muktaþ |
naraþ sa satyaü kali-doùa-janma
pàpaü nihaty à÷u kim atra citram  // Hbhv_11.346 //

brahmàõóa-puràõe-
varàka-càndràyaõa-tapta-kçcchrair
na dehi-÷uddhir bhavatãha tàdçk |
kalau sakçn màdhava-kãrtanena
govinda-nàmnà bhavatãha yàdçk  // Hbhv_11.347 //

kãrtana-kartr-kula-saïgy-àdi-pavanatvaü 

tatraiva-
mahà-pàtaka-yukto 'pi kãrtayenn ani÷aü harim |
÷uddhàntaþkaraõo bhåtvà jàyate païkti-pàvanaþ  // Hbhv_11.348 //

laghu-bhàgavate-
govindeti mudà yuktaþ kãrtayed yas tv ananya-dhãþ |
pàvanena ca dhanyena teneyaü pçthivã dhçtà  // Hbhv_11.349 //

hari-bhakti-sudhodaye-
na caivam ekaü vaktàraü jihvà rakùati vaiùõavã |
à÷ràvya bhagavat-khyàtiü jagat kçtsnaü punàti hi  // Hbhv_11.350 //

da÷ama-skandhe  (10.4.17) -
yan-nàma gçhõann akhilan ÷rotén àtmànam eva ca |
sadyaþ punàti kiü bhåyas tasya spçùñaþ padà hi te  // Hbhv_11.351 //

ata evoktaü prahlàdena nàrasiühe-
te santaþ sarva-bhåtànàü nirupàdhika-bàndhavàþ |
ye nçsiüha bhavan-nàma gàyanty uccair mudànvitàþ  // Hbhv_11.352 //

sarva-vyadhi-nasitvaü 

bçhan-nàradãye bhagavat-toùa-prasaïge-
acyutànanda-govinda-nàmoccaraõa-bhãùitaþ |
na÷yanti sakalà rogàþ satyaü satyaü vadàmy aham  // Hbhv_11.353 //

parà÷ara-saühitàyàü sàmbaü prati vyàsoktau-
na sàmba vyàdhijaü duþkhaü heyaü nànyauùadhair api |
hari-nàmauùadhaü pãtvà vyàdhis tyàjyo na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.354 //

skànde-
àdhayo vyàdhayo yasya smaraõàn nàma-kãrtanàt |
tadaiva vilayaü yànti tam anantaü namàmy aham  // Hbhv_11.355 //

vahni-puràõe-
mahà-vyàdhi-samàcchanno ràja-vadhopàpiditaþ |
nàràyaõeti saïkãrtya niràñaïko bhaven naraþ  // Hbhv_11.356 //

sarva-duþkhopa÷amanatvam

brhad-viùõu-puràõe-
sarva-rogopa÷amanaü sarvopadrava-nà÷anam |
÷àntidaü sarvàriùñànàü harer nàmànukãrtanam  // Hbhv_11.357 //

brahma-vaivarte-
sarva-pàpa-pra÷amanaü sarvopadrava-nà÷anam |
sarva-duþkha-kùaya-kàraü hari-nàmànukãrtanam  // Hbhv_11.358 //
dvàda÷a-skandhe  (12.12.48)-
saïkãrtyamàno bhagavàn anantaþ
÷rutanubhàvo vyasanaü hi puüsàm |
pravi÷ya cittaü vidhunoty a÷eùaü
yathà tamo 'rko 'bhram ivàti-vàtaþ  // Hbhv_11.359 //

viùõu-dharmottare-
àrtà viùaõõàþ ÷ithilà÷ ca bhãtà
ghoreùu ca vyàdhiùu vartamànàþ |
saïkãrtya nàràyaõa-÷abdam ekaü
vimukta-duþkhàþ sukhino bhavanti  // Hbhv_11.360 //

kãrtanad deva-devasya viùõor amita-tejasaþ |
yakùa-rakùasa-vetala-bhåta-preta-vinayakaþ  // Hbhv_11.361 //
dakinyo vidravanti sma ye tathànye ca siühakaþ |
sarvànartha-haraü tasya nàma-saïkãrtanaü smçtam  // Hbhv_11.362 //

kiü ca-
nàma-saïkãrtanaü kçtvà kùuñ-tçñ-praskhalitàdiùu |
viyogaü ÷ãghram àpnoti sarvànarthair na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.363 //

pàdme devahuti-stutau-
mohanalollasaj-jvàla-jvalal-lokeùu sarvadà |
yan-nàmàmbhodhara-cchàyàü praviùño naiva dahyate  // Hbhv_11.364 //

kali-badhapaharitvam

skànde-
kali-kala-ku-sarpasya tãkùõa-daüùñrasya mà bhayam |
govinda-nàma-dàvena dagdho yàsyati bhasmatàm  // Hbhv_11.365 //

bçhan-nàradãye kali-dharma-prasaïge-
hari-nàma-parà ye ca ghore kali-yuge naràþ |
ta eva kçta-kçtyà÷ ca na kalir bàdhate hi tàn  // Hbhv_11.366 //
hare ke÷ava govinda vàsudeva jagan-maya |
itãrayanti te nityaü na hi tàn bàdhate kaliþ  // Hbhv_11.367 //

viùõu-dharmottare-
ye'har-ni÷aü jagad-dhàtur vàsudevasya kãrtanam |
kurvanti tàn nara-vyàghra na kalir bàdhate naràn  // Hbhv_11.368 //

nàraky-uddhàrakatvam

nàrasiühe-
yathà yathà harer nàma kãrtayanti sma nàrakàþ |
tathà tathà harau bhaktim udvahanto divaü yayuþ  // Hbhv_11.369 //

itihàsottame-
narake pacyamànànàü naràõàü pàpa-karmaõàm |
muktiþ sa¤jàyate tasmàn nàma-saïkãrtanàd dhareþ  // Hbhv_11.370 //
pràrabdha-vinà÷itvam

ùaùñha-skandhe (6.2.46)-
nàtaþ paraü karma-nibandha-kçntanaü
mumukùatàü tãrtha-padànukãrtanàt |
na yat punaþ karmasu sajjate mano
rajas-tamobhyàü kalilaü tato 'nyathà  // Hbhv_11.371 //

dvàda÷e (12.3.44) ca-
yan-nàma-dheyaü mriyamàõa àturaþ
patan skhalan và viva÷o gçõan pumàn |
vimukta-karmàrgala uttamàü gatiü
pràpnoti yakùyanti na taü kalau janàþ  // Hbhv_11.372 //

uktya karma-nibandheti tathà karmàrgaleti ca |
ava÷ya-bhogyatàpatteþ pràrabdhe paryavasyati  // Hbhv_11.373 //

ata eva bçhan-nàradãye-
govindeti japan jantuþ praty-ahaü niyatendriyaþ |
sarva-pàpa-vinirmuktaþ suravad bhàsate naraþ  // Hbhv_11.374 //
sarvapàràdha-bhajanatvam

viùõu-yàmale ÷rã-bhagavad-uktau-
mama nàmàni loke'smin ÷raddhayà yas tu kãrtayet |
tasyàparàdha-koñis tu kùamàmy eva na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.375 //

sarva-sampårti-kàritvam

aùñama-skandhe (8.23.16) ÷rã-bhagavantaü prati ÷rã-÷ukroktau-
mantratas tantrata÷ chidraü de÷a-kàlàrha-vastutaþ |
sarvaü karoti ni÷chidram anusaïkãrtanaü tava  // Hbhv_11.376 //

skànde ca-
yasya smçtyà ca nàmoktyà tapo-yaj¤a-kriyàdiùu |
nyånaü sampårõatàm eti sadyo vande tam acyutam  // Hbhv_11.377 //
sarva-vedàdhikatvam

viùõu-dharmottare ÷rã-prahlàdoktau-
rg-vedo hi yajur-vedaþ sàma-vedo 'py atharvaõaþ |
adhãtas tena yenoktaü harir ity akùara-dvayam  // Hbhv_11.378 //

skànde ÷rã-parvaty-uktau-
mà çco mà yajus tàta mà sàma pañha kiücana |
govindeti harer nàma geyaü gàyasva nitya÷aþ  // Hbhv_11.379 //

pàdme ca ÷rã-ràmàùñottara-÷ata-nàma-stotre-
viùõor ekaika-nàmàpi sarva-vedàdhikaü matam |
tadçï-nàma-sahasreõa ràma-nàma samaü smçtam  // Hbhv_11.380 //

sarva-tãrthàdhikatvam

skànde-
kurukùetreõa kiü tasya kiü kasya puskareõa và |
jihvàgre vasate yasya harir ity akùara-dvayam  // Hbhv_11.381 //
vàmane-
tãrtha-koñi-sahasràõi tãrtha-koñi-÷atàni ca |
tani sarvàõy avàpnoti viùõor nàmànukãrtanàt  // Hbhv_11.382 //

vi÷vàmitra-saühitàyàm-
vi÷rutàõi bahåny eva tãrthàni bahudhàni ca |
koty-aü÷enàpi tulyàni nàma-kãrtanato hareþ  // Hbhv_11.383 //

laghu-bhàgavate-
kiü tata vedàgama-÷àstra-vistarais
tãrthair anekair api kiü prayojanam |
yady àtmano và¤chasi mukti-kàraõaü
govinda govinda iti sphutaü raña  // Hbhv_11.384 //

sarva-sat-karmàdhikatvam

go-koñi-dànaü grahaõe khagasya
prayàga-gaïgodaka-kalpa-vàsaþ |
yaj¤àyutaü meru-suvarõa-dànaü
govinda-kãrter na samaü ÷atàü÷aiþ  // Hbhv_11.385 //

baudhayana-saühitàyàm-
iùña-pårtàni karmàõi su-bahåni kçtàny api |
bhava-hetåni tàny eva harer nàma tu muktidam  // Hbhv_11.386 //

gàruóe ÷rã-÷aunakàmbarãùa-saüvàde-
vàjapeya-sahasràõàü nityaü phalam abhãpsasi |
pràtar utthàya bhåpàla kuru govinda-kãrtanam  // Hbhv_11.387 //
kiü kariùyati sàïkhyena kiü yogair nara-nàyaka |
muktim icchasi ràjendra kuru govinda-kãrtanam  // Hbhv_11.388 //

tçtãya-skandhe (3.33.7) ÷rã-kapila-devaü prati devahåty-uktau-
aho bata ÷vapaco 'to garãyàn
yaj-jihvàgre vartate nàma tubhyam |
tepus tapas te juhuvur sasnur aryà
brahmànåcur nàma gçhõanti ye te  // Hbhv_11.389 //

sarva-tãrtha-pradatvaü

skànde brahma-nàrada-saüvàde caturmàsya-màhàtmye-
etat sad-varga-haraõaü ripu-nigrahaõaü param |
adhyàtma-målam etad dhi viùõor nàmànukãrtanam  // Hbhv_11.390 //

viùõu-dharmottare --
hçdi kçtvà tathà kàmam abhãùñaü dvija-puïgavaþ |
ekaü nàma japed yas tu ÷ataü kàmàn avàpnuyàt  // Hbhv_11.391 //

tatraiva ÷rã-kçùõàmçta-stotre-
sarva-maïgala-maïgalyam àyuùyaü vyàdhi-nà÷anam |
bhukti-mukti-pradaü divyaü vàsudevasya kãrtanam  // Hbhv_11.392 //

÷rã-nàràyaõa-vyåha-stave-
parihàsopahàsàdyair viùõor gçhõanti nàma te |
kçtàrthàs te'pi manujàs tebhyo 'pãha namo namaþ  // Hbhv_11.393 //

vàràhe ca-
te dhanyàs te kçtàrthà÷ ca tair eva sukçtaü kçtam |
tair àptaü janmanaþ pràpyaü ye kàle kãrtayanti màm  // Hbhv_11.394 //

vi÷eùataþ kalau-
sakçd uccàrayanty etad durlabhaü càkçtàtmanàm |
kalau yuge harer nàma te kçtàrthà na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.395 //

ekàda÷a-skandhe  (11.5.36) ca-
kaliü sabhàjayanty àryà guõa-jàþ sàra-bhàginaþ |
yatra saïkãrtanenaiva sarvaþ svartho 'bhilabhyate  // Hbhv_11.396 //

skànde tatraiva-
tathà caivottamaü loke tapaþ ÷rã-hari-kãrtanam |
kalau yuge vi÷eùeõa viùõu-prãtyai samàcaret  // Hbhv_11.397 //

sarva-÷aktimattvam

yathà skànde-
dàna-vrata-tapas-tãrtha-yàtràdãnàü ca yàþ sthitàþ |
÷aktayo deva-mahatàü sarva-pàpa-haràþ ÷ubhàþ  // Hbhv_11.398 //
ràja-såyà÷vamedhànàü j¤ànasyàdhyàtma-vastunaþ |
àkçùya hariõà sarvàþ sthàpitàþ sveùu nàmasu  // Hbhv_11.399 //
vàto 'py ato harer nàmna ugràõàm api duþsahaþ |
sarveùàü pàpa-rà÷ãnàü yathaiva tamasàü raviþ  // Hbhv_11.400 //

ataiva brahmàõóe-
sarvàrtha-÷akti-yuktasya devadevasya cakriõaþ |
yac càbhirucitaü nàma tat sarvàrtheùu yojayet  // Hbhv_11.401 //

jagad-ànandakatvam

÷rãmad-bhagavad-gãtàsu [11.36]-
sthàne hçùãke÷a tava prakãrtyà
jagat prahçùyaty anurajyate ca |
rakùàüsi bhãtàni di÷o dravanti
sarve namasyanti ca siddhasaüghàþ  // Hbhv_11.402 //

jagad-vandyatàpàdakatvam

bçhan-nàradãye-
nàràyaõa jagannàtha vàsudeva janàrdana |
itãrayanti ye nityaü te vai sarvatra vanditàþ  // Hbhv_11.403 //

÷rã-såtenoktaü tatraiva yaj¤adhvajopàkhyànànte-
svapan bhu¤jan vrajaüs tiùñhaü÷ ca vadaüs tathà |
ye vadanti harer nàma tebhyo nityaü namo namaþ  // Hbhv_11.404 //

÷rã-nàràyaõa-vyåha-stave-
strã ÷ådraþ pukka÷o vàpi ye cànye pàpa-yonayaþ |
kãrtayanti hariü bhaktyà tebhyo 'pãha namo namaþ  // Hbhv_11.405 //

agaty-eka-gatitvam

pàdme bçhat-sahasra-nàma-kathanàrambhe-
ananya-gatayo martyà bhogino 'pi parantapàþ |
j¤àna-vairàgya-rahità brahmacaryàdi-varjitàþ  // Hbhv_11.406 //
sarva-dharmojjhità viùõor nàma-màtraika-jalpakàþ |
sukhena yàü gatiü yànti na tàü sarve'pi dhàrmikàþ  // Hbhv_11.407 //

sadà sarvatra sevyatvam

viùõu-dharme kùatra-bandhåpàkhyàne-
na de÷a-niyamas tasmin na kàla-niyamas tathà |
nocchiùñhàdau niùedho 'sti ÷rã-harer nàmni lubdhaka  // Hbhv_11.408 //

skànde, pàdme vai÷àkha-màhàtmye, viùõu-dharmottare ca-
cakràyudhasya nàmàni sadà sarvatra kãrtayet |
nà÷aucaü kãrtane tasya sa pavitra-karo yataþ  // Hbhv_11.409 //

punaþ skandhe-
na de÷a-kàlàvasthàsu ÷uddhy-àdikam apekùate |
kintu svatantram evaitan nàma kàmita-kàmadam  // Hbhv_11.410 //

vai÷vànara-saühitàyàm-
na de÷a-kàla-niyamo na ÷aucà÷auca-nirõayaþ |
paraü saïkãrtanàd eva ràma ràmeti mucyate  // Hbhv_11.411 //

vaiùõava-cintàmaõau ÷rã-yudhiùñhiraü prati ÷rã-nàrada-vàkyaü-
na de÷a-niyamo ràjan na kàla-niyamas tathà |
vidyate nàtra sandeho viùõor nàmànukãrtane  // Hbhv_11.412 //
kàlo 'sti dàne yaj¤e ca sthàne kàlo 'sti saj-jape |
viùõu-saïkãrtane kàlo nàsty atra pçthivã-tale  // Hbhv_11.413 //

dvitãya-skandhe [BhP 2.1.11]-
etan nirvidyamànànàm icchatàm akuto-bhayam |
yoginàü nçpa nirõãtaü harer nàmànukãrtanam  // Hbhv_11.414 //

mukti-pradatvam

vàràhe-
nàràyaõàcyutànanta vàsudeveti yo naraþ |
satataü kãrtayed bhåmi yàti mallayatàü sa hi  // Hbhv_11.415 //

gàruóe-
kiü kariùyati sàïkhyena kiü yogair nara-nàyaka |
muktim icchasi ràjendra kuru govinda-kãrtanam  // Hbhv_11.416 //

yathà, padma-puràõe uttara-khaõóe--
sakçd uccàritaü yena harir ity akùara-dvayam |
baddhaþ parikaras tena mokùàya gamanaü prati  // Hbhv_11.417 //
brahma-puràõe-
apy anya-citto '÷uddho và yaþ sadà kãrtayed dharim |
so 'pi doùa-kùayàn muktiü labhec cedi-patir yathà  // Hbhv_11.418 //

pàdme devahåti-stutau-
sakçd uccàrayed yas tu nàràyaõam atandritaþ |
÷uddhàntaþkaraõo bhåtvà virvàõam adhigacchati  // Hbhv_11.419 //

màtsye-
para-dàra-rato vàpi paràpakçti-kàrakaþ |
sa ÷uddho muktim àpnoti harer nàmànukãrtanàt  // Hbhv_11.420 //

vai÷ampàyana-saühitàyàm-
sarva-dharma-bahir-bhåtaþ sarva-pàpa-ratas tathà |
mucyate nàtra sandeho viùõor nàmànukãrtanàt  // Hbhv_11.421 //

bçhan-nàradãye [1.2.49]-
yathà katha¤cit yan nàsti kãrtite và ÷rute'pi và |
pàpino 'pi vi÷uddhàþ syuþ ÷uddhà mokùam avàpnuyuþ  // Hbhv_11.422 //

bhàrata-vibhàge-
pràõa-prayàõa-pàtheyaü saüsàra-vyàdhi-bheùajam |
duþkha-÷oka-paritràõaü harir ity akùara-dvayam  // Hbhv_11.423 //

nàradãye-
navyaü navyaü nàma-dheyaü muràrer
yad yac caitad geya-pãyåùa-puùñam |
ye gàyanti tyakta-lajjàþ sa-harùaü
jãvan-muktàþ saü÷ayo nàsti tatra  // Hbhv_11.424 //

prathama-skandhe [BhP 1.1.14]-
àpannaþ saüsçtiü ghoràü yan-nàma viva÷o gçõan |
tataþ sadyo vimucyeta yad bibheti svayaü bhayam  // Hbhv_11.425 //

tçtãye [BhP 3.9.15] brahma-stutau-
yasyàvatàra-guõa-karma-vióambanàni
nàmàni ye'su-vigame viva÷à gçõanti |
te'naika-janma-÷amalaü sahasaiva hitvà
saüyànty apàvçtàmçtaü tam ajaü prapadye  // Hbhv_11.426 //

ùaùñhe [BhP 6.3.24]-
etàvatàlam agha-nirharaõàya puüsàü
saïkãrtanaü bhagavato guõa-karma-nàmnàm |
vikru÷ya putram aghavàn yad ajàmilo 'pi
nàràyaõeti mriyamàõa iyàya muktim  // Hbhv_11.427 //

÷rã-vaikuõñha-loka-pràpakatvam

uktaü ca laiïge ÷rã-nàradaü prati ÷rã-÷ivena-
vrajaüs tiùñhan svapann a÷nan ÷vasan vàkya-prapåraõe |
nàma-saïkãrtanaü viùõor helayà kali-mardanam |
kçtvà svaråpatàü yàti bhakti-yuktaü paraü vrajet  // Hbhv_11.428 //
nàradãye ÷rã-brahmaõà-
bràhmaõaþ ÷vapacãü bhu¤jan vi÷eùeõa rajasvalàm |
a÷nàti surayà pakvaü maraõe harim uccaran  // Hbhv_11.429 //
abhakùyàgamyayor jàtaü vihàyàghaugha-sa¤cayam |
prayàti viùõu-sàlokyaü vimukto bhava-bandhanaiþ  // Hbhv_11.430 //

bçhan-nàradãye [1.11.101] ÷ukraü prati ÷rã-balinà-
jihvàgre vartate yasya harir ity akùara-dvayam |
viùõor lokam avàpnoti punar àvçtti-durlabham  // Hbhv_11.431 //

pàdme-
yatra tatra sthito vàpi kçùõa kçùõeti kãrtayet |
sarva-pàpa-vi÷uddhàtmà sa gacchet paramàü gatim  // Hbhv_11.432 //

tatraiva vai÷àkha-màhàtmye ambarãùaü prati nàradena-
tad eva puõyaü paramaü pavitraü
govinda-gehe gamanàya patram |
tad eva loke sukçtaika-satraü
yad ucyate ke÷ava-nàma-màtram  // Hbhv_11.433 //

brahma-vaivarte-
evaü saïgrahaõã-putràbhidhàna-vyàjato harim |
samuccàryànta-kàle'gàd dhàma tat paramaü hareþ  // Hbhv_11.434 //
nàràyaõam iti vyàjàd uccàrya kaluùà÷rayaþ |
ajàmilo 'py agàd dhàma kim uta ÷raddhayà gçõan  // Hbhv_11.435 //

ùaùñha-skandhe [BhP 6.2.49]-
mriyamàõo harer nàma gçõan putropacàritam |
ajàmilo 'py agàd dhàma kim uta ÷raddhayà gçõan  // Hbhv_11.436 //

vàmane -
ye kãrtayanti varadaü vara-padmanàbhaü
÷aïkhàbja-cakra-÷ara-càpa-gadàsi-hastam |
padmàlayà-vadana-païkaja-ùañ-padàkùaü
nånaü prayànti sadanaü madhu-ghàtinas te  // Hbhv_11.437 //

àïgirasa-puràõe-
vàsudeveti manuja uccàrya bhava-bhãtitaþ |
tan-muktaþ padam àpnoti viùõor eva na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.438 //

nandi-puràõe-
sarvadà sarva-kàleùu ye'pi kurvanti pàtakam |
nàma-saïkãrtanaü kçtvà yànti viùõoþ paraü padam  // Hbhv_11.439 //

vi÷eùataþ kalau, dvàda÷a-skandhe [BhP 12.3.51]-
kaler doùa-nidhe ràjann asti hy eko mahàn guõaþ |
kãrtanàd eva kçùõasya mukta-saïgaþ paraü vrajet  // Hbhv_11.440 //

yathà gàruóe-
yad icchasi paraü j¤ànaü j¤ànàd yat paramaü padam |
tad-àdareõa ràjendra kuru govinda-kãrtanam  // Hbhv_11.441 //

÷rã-bhagavat-prãõanatvam

vàràhe-
vàsudevasya saïkãrtyà suràpo vyàdhito 'pi và |
mukto jàyeta niyataü mahà-viùõuþ prasãdati  // Hbhv_11.442 //

bçhan-nàradãye [1.34.23]-
nàma-saïkãrtanaü viùõoþ kùut-tçñ-praskhalitàdiùu |
karoti satataü vipràs tasya prãto hy adhokùajaþ  // Hbhv_11.443 //

viùõu-dharmottare-
nàma-saïkãrtanaü viùõoþ kùut-tçñ-praskhalitàdiùu |
yaþ karoti mahàbhàga tasya tuùyati ke÷avaþ  // Hbhv_11.444 //

atha ÷rã-bhagavad-va÷ãkàritvam

viùõu-rahasye -
yad abhyarcya hariü bhaktyà kçte kratu-÷atair api |
phalaü pràpnoty avikalaü kalau govinda-kãrtanàt  // Hbhv_11.445 //

àdi-puràõe-
gãtvà ca mama nàmàni vicaren mama sannidhau |
idaü bravãmi te satyaü krãto 'haü tasya càrjuna  // Hbhv_11.446 //
gãtvà ca mama nàmàni vicaren mama sannidhau |
iti bravãmi te satyaü krãto 'haü tasya càrjuna  // Hbhv_11.447 //
iti |

evaü ca ÷rutvà ca mama nàmàni ity àdi  // Hbhv_11.448 //

viùõu-dharme prahlàdena-
jitaü tena jitaü tena jitaü teneti ni÷citam |
jihvàgre vartate yasya harir ity akùara-dvayam  // Hbhv_11.449 //

svataþ parama-puruùàrthatvam

skànde kà÷ã-khaõóe, pàdme ca vai÷àkha-màhàtmye-
idam eva hi màïgalyam etad eva dhanàrjanam |
jãvitasya phalaü caitad yad dàmodara-kãrtanam  // Hbhv_11.450 //

prabhàsa-khaõóe-
madhura-madhuram etan maïgalaü maïgalànàü
sakala-nigama-vallã-sat-phalaü cit-svaråpam |
sakçd api parigãtaü ÷raddhayà helayà và
bhçgu-vara nara-màtraü tàrayet kçùõa-nàma  // Hbhv_11.451 //

viùõu-rahasye-
etad eva paraü j¤ànam etad eva paraü tapaþ |
etad eva paraü tattvaü vàsudevasya kãrtanam  // Hbhv_11.452 //

vaiùõava-cintàmaõau ÷rã-÷ivomà-saüvàde-
aghacchit-smaraõaü viùõor bahv-àyàsena sàdhyate |
oùñha-spandana-màtreõa kãrtanaü tu tato varam  // Hbhv_11.453 //
anyatra ca-
yena janma-÷ataiþ pårvaü vàsudevaþ samarcitaþ |
tan-mukhe hari-nàmàni sadà tiùñhanti bhàrata  // Hbhv_11.454 //

vi÷eùataþ kalau, rahasye-
yad abhyarcya hariü bhaktyà kçte kratu-÷atair api |
phalaü pràpnoty avikalaü kalau govinda-kãrtanàt  // Hbhv_11.455 //

viùõu-puràõe [ViP 6.2.17]-
dhyàyan kçte yajan yaj¤ais tretàyàü dvàpare'rcayan |
yad àpnoti tad àpnoti kalau saïkãrtya ke÷avam  // Hbhv_11.456 //

dvàda÷a-skandhe [BhP 12.3.52]
kçte yad dhyàyato viùõuü tretàyàü yajato makhaiþ |
dvàpare paricaryàyàü kalau tad dhari-kãrtanàt  // Hbhv_11.457 //

ekàda÷e [BhP 11.5.32]-
kçùõa-varõaü tviùàkçùõaü sàïgopàïgàstra-pàrùadam |
yaj¤aiþ saïkãrtana-pràyair yajanti hi su-medhasaþ  // Hbhv_11.458 //

skànde ca-
mahà-bhàgavatà nityaü kalau kurvanti kãrtanam  // Hbhv_11.459 //

bçhan-nàradãye [1.40.115] nàradoktaü -
harer nàmaiva nàmaiva nàmaiva mama jãvanam |
kalau nàsty eva nàsty eva nàsty eva gatir anyathà  // Hbhv_11.460 //

ataivoktam-
sakçd uccàrayanty eva harer nàma cid-àtmakam |
phalaü nàsya kùamo vaktuü sahasra-vadano vidhiþ  // Hbhv_11.461 //

pàdmottara-khaõóe ÷rã-ràmàùñottara-÷ata-nàma-stotre ÷rã-÷ivena-
ra-kàràdãni nàmàni ÷çõvato devi jàyate |
prãtir me manaso nityaü ràma-nàma-vi÷aïkayà  // Hbhv_11.462 //

vaiùõava-cintàmaõau-
ã÷o 'haü sarva-jagatàü nàmnàü viùõor hi jàpakaþ |
satyaü satyaü vadàmy eùa harer nàma gatir néõàm  // Hbhv_11.463 //

àdi-puràõe ca ÷rã-kçùõàrjuna-saüvàde-
÷raddhayà helayà nàma rañanti mama jantavaþ |
teùàü nàma sadà pàrtha vartate hçdaye mama  // Hbhv_11.464 //
na nàma sadç÷aü j¤ànaü na nàma sadç÷aü vratam |
na nàma sadç÷aü dhyànaü na nàma sadç÷aü phalam  // Hbhv_11.465 //
na nàma sadç÷as tyàgo na nàma sadç÷aþ ÷amaþ |
na nàma sadç÷aü puõyaü na nàma sadç÷ã gatiþ  // Hbhv_11.466 //

kiü ca-
nàmaiva paramà muktir nàmaiva paramà gatiþ |
nàmaiva paramà ÷àntir nàmaiva paramà sthitiþ  // Hbhv_11.467 //
nàmaiva paramà bhaktir nàmaiva paramà matiþ |
nàmaiva paramà prãtir nàmaiva paramà smçtiþ  // Hbhv_11.468 //
nàmaiva kàraõaü jantor nàmaiva prabhur eva ca |
nàmaiva paramàràdhyo nàmaiva paramo guruþ  // Hbhv_11.469 //

kiü ca-
nàma-yuktàn janàn dçùñvà snigdho bhavati yo naraþ |
sa yàti paramaü sthànaü viùõunà saha modate  // Hbhv_11.470 //
tasmàn nàmàni kaunteya bhajasva dçóha-mànasaþ |
nàma-yuktaþ priyo 'smàkaü nàma-yukto bhavàrjuna  // Hbhv_11.471 //

atha ÷rã-bhagavan-nàma-japasya smaraõasya ca |
÷ravaõasyàpi màhàtmyam ãùad bhedàd vilikhyate  // Hbhv_11.472 //

atha ÷rãman-nàma-japa-màhàtmyam

viùõu-rahasye ÷rã-bhagavad-uktau-
satyaü bravãmi manujàþ svayam årdva-bàhur
yo màü mukunda narasiüha janàrdaneti |
jãvan japaty anudinaü maraõe çõãva
pàùàõa-kàùñha-sadç÷àya dadàmy abhãùñam  // Hbhv_11.473 //

kà÷ã-kàõóe agni-bindu-stutau-
nàràyaõeti narakàrõavatàraõeti
dàmodareti madhuheti caturbhujeti |
vi÷vambhareti virajeti janàrdaneti
kvàstãha janma japatàü kva kçtànta-bhãtiþ  // Hbhv_11.474 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye [5.96.83] yama-bràhmaõa-saüvàde-
vàsudeva-japàsaktàn api pàpa-kçto janàn |
nopasarpanti tàn vipra yamadåtà÷ ca dàruõàþ  // Hbhv_11.475 //

bçhad-viùõu-puràõe-
kva nàka-pçùñha-gamanaü punar-àvçtti-lakùaõam |
kva japo vàsudeveti mukti-bãjam anuttamam  // Hbhv_11.476 //

÷rãman-nàma-smaraõa-màhàtmyam

itihàsottame-
svapne'pi nàma-smçtir àdi-puüsaþ
kùayaü karoty àhita-pàpa-rà÷eþ |
prayatnataþ kiü punar àdi-puüsaþ
prakãrtite nàgnir janàrdanasya  // Hbhv_11.477 //

laghu-bhàgavate-
te sa-bhàgyà manuùyeùu kçtàrthà nçpa ni÷citam |
smaranti ye smàrayanti harer nàma kalau yuge  // Hbhv_11.478 //

pàdme devahåti-stutau-
prayàõe càprayàõe ca yan-nàma-smaraõàn néõàm |
sadyo na÷yati pàpaugho namas tasmai cid-àtmane  // Hbhv_11.479 //

tatraivottara-khaõóe-
yan-nàma-smaraõàd eva pàpinàm api satvaram |
muktir bhavati jàtånàü brahmàdãnàü sudurlabhà  // Hbhv_11.480 //

brahma-vaivarte-
yad-anudhyànadàvàgni-dagdha-karma-tçõaþ pumàn |
vi÷uddhaþ pa÷yati vyaktam avyaktam api ke÷avam  // Hbhv_11.481 //
tad asya nàma jãvasya patitasya bhavàmbudhau |
hastàvalamba-dànàya pravãõo nàparo hareþ  // Hbhv_11.482 //

jàvàli-saühitàyàm-
harer nàma paraü japyaü dhyeyaü geyaü nirantaram |
kãrtanãyaü ca bahudhà nirvçtãr bahudhecchatà  // Hbhv_11.483 //

atha ÷rã-bhagavan-nàma-màhàtmyam

bçhan-nàradãye ÷rã-nàradoktau-
yan-nàma-÷ravaõenàpi mahà-pàtakino 'pi ye |
pàvanatvaü prapadyante kathaü stoùyàmi khinna-dhãþ  // Hbhv_11.484 //

itihàsottame-
÷rutaü saïkãrtitaü vàpi harer à÷carya-karmaõaþ |
dahaty enàüsi sarvàõi prasaïgàt kim u bhaktitaþ  // Hbhv_11.485 //

ùaùñha-skandhe [BhP 6.16.44] citraketåktau -
na hi bhagavann aghañitam idaü
tvad-dar÷anàn nçõàm akhila-pàpa-kùayaþ |
yan-nàma sakçc chravaõàt
pukka÷o 'pi vimucyate saüsàràt  // Hbhv_11.486 //
iti |

÷rãman-nàmnàü ca sarveùàü màhàtmyeùu sameùv api |
kçùõasyaivàvatàreùu vi÷eùaþ ko 'pi kasyacit  // Hbhv_11.487 //

atha vi÷eùataþ ÷rã-kçùõàvatàra-màhàtmyam

brahmàõóa-puràõe ÷rã-kçùõàùñottara-÷ata-nàma-màhàtmye-
sahasra-nàmnàü puõyànàü trir-àvçttyà tu yat phalam |
ekàvçttyà tu kçùõasya nàmaikaü tat prayacchati  // Hbhv_11.488 //
idaü kirãñã saüjapya jayã pà÷upatàstra-bhàk |
kçùõasya pràõa-bhåtaþ san kçùõaü sàrathim àptavàn  // Hbhv_11.489 //
kim idaü bahunà ÷aüsan mànuùànanda-nirbharaþ |
brahmànandam avàpyànte kçùõa-sàyujyam àpnuyàt  // Hbhv_11.490 //

vàràhe ca ÷rã-màthura-màhàtmye-
tatra guhyàni nàmàni bhaviùyanti mama priye |
puõyàni ca pavitràõi saüsàra-cchedanàni ca  // Hbhv_11.491 //

tatraiva vi÷eùataþ ÷rã-kçùõeti nàma-màhàtmyam

dvàrakà-màhàtmye prahlàda-bali-saüvàde-
atãtàþ puruùàþ sapta bhaviùà÷ ca caturda÷a |
naras tàrayate sarvàn kalau kçùõeti kãrtanàt  // Hbhv_11.492 //
kçùõa kçùõeti kçùõeti svapan jàgrad vrajaüs tathà |
yo jalpati kalau nityaü kçùõa-råpã bhaved dhi saþ  // Hbhv_11.493 //

brahma-vaivarte-
hanan bràhmaõam atyantaü kàmato và suràü piban |
kçùõa kçùõety aho-ràtraü saïkãrtya ÷ucitàm iyàt  // Hbhv_11.494 //

viùõu-dharme-
kçùõeti maïgalaü nàma yasya vàci pravartate |
bhasmãbhavanti ràjendra mahà-pàtaka-koñayaþ  // Hbhv_11.495 //

nàrasiühe ÷rã-bhagavad-uktau-
kçùõa kçùõeti kçùõeti yo màü smarati nitya÷aþ |
jalaü bhittvà yathà padmaü narakàd uddharàmy aham  // Hbhv_11.496 //

gàruóe pàdme ca-
saüsàra-sarpa-saüdaùñaü naùña-ceùñaika-bheùajam |
kçùõeti vaiùõavaü mantraü ÷rutvà mukto bhaven naraþ  // Hbhv_11.497 //

prabhàsa-puràõe-
nàmnàü mukhyataraü nàma kçùõàkhyaü me parantapa |
pràya÷cittam a÷eùàõàü pàpànàü mocakaü param  // Hbhv_11.498 //

pàdme-
yatra yatra sthito vàpi kçùõa-kçùõeti kãrtayet |
sarva-pàpa-vi÷uddhàtmà sa gacchet paramàü gatim  // Hbhv_11.499 //

viùõu-dharmottare ÷rã-kçùõa-sahasra-nàma-stotre-
ballavã-kànta kiü tais tair upàyaiþ kçùõa-nàma te |
kintu jihvàgragaü jàgran nirundhe hi mahà-bhayam  // Hbhv_11.500 //

tatraivànyatra-
satyaü bravãmi te ÷ambho gopanãyam idaü mama |
mçtyu-saüjãvanãü nàma kçùõàkhyàm avadhàraya  // Hbhv_11.501 //

bhàrata-vibhàge-
kçùõaþ kçùõaþ kçùõa ity anta-kàle
jalpan jantur jãvitaü yo jahàti |
àdyaþ ÷abdaþ kalpate tasya muktyai
vrãóà-namrau tiùñhato 'nyàvçõasthau  // Hbhv_11.502 //

anyatràpi--
nàma cintàmaõiþ kçùõa÷ caitanya-rasa-vigrahaþ |
pårõaþ ÷uddho nitya-mukto bhinnatvàn nàma-nàminoþ  // Hbhv_11.503 //

ataivoktam-
tebhyo namo 'stu bhava-vàridhi-jãrõa-païka-
saümagna-mokùaõa-vicakùaõa-pàdukebhyaþ |
kçùõeti varõa-yugalaü ÷ravaõena yeùàü
ànandathårbhavati nartita-roma-vçndaþ  // Hbhv_11.504 //

kiü ca dvitãya-skandhe [BhP 2.3.24] -
tad a÷ma-sàraü hçdayaü batedaü
yad gçhyamàõair hari-nàma-dheyaiþ |
na vikriyetàtha yadà vikàro
netre jalaü gàtra-ruheùu harùaþ  // Hbhv_11.505 //

itihàsottame ca-
nàmni saïkãrtite viùõor yasya puüso na jàyate |
saroma-pulakaü gàtraü sa bhavet kuli÷opamaþ  // Hbhv_11.506 //

kàtyàyana-saühitàyàm-
nàma-saïkãrtanàj jàtaü puõyaü nopacayanti ye |
nànà-vyàdhi-samàyuktàþ ÷ata-janmasu te naràþ  // Hbhv_11.507 //
sà hànis tan mahac chidraü sa mohaþ sa ca vibhramaþ |
yan-muhårtaü kùaõaü vàpi vàsudevo na cintyate  // Hbhv_11.508 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye yama-bràhmaõa-saüvàde-
avamatya ca ye yànti bhagavat-kãrtanaü naràþ |
te yànti narakaü ghoraü tena pàpena karmaõà  // Hbhv_11.509 //

÷rutayaþ-
om àsya jànanto nàma cid viviktan
mahas te viùõo sumatiü bhajàmahe  // Hbhv_11.510 //

oü tat sat oü padaü devasya namasà
vyantaþ ÷ravasy ava÷rava àpannaü çktam |
nàmàni cid dadhire yaj¤iyanti
bhadràyànte raõayantaþ sandçùñau  // Hbhv_11.511 //

oü tam u stotàraþ pårvaü yathàvida
çtasya garbhaü januùà pipartana |
àsya jànanto nàma cid viviktan
mahas te viùõo sumatiü bhajàmahe  // Hbhv_11.512 //
ity àdyà iti |

ãdç÷e nàma-màhàtmye ÷ruti-smçti-vini÷cite |
kalpayanty artha-vàdaü ye yànti ghora-yàtanàm  // Hbhv_11.513 //

atha ÷rã-bhagavan-nàmàrtha-vàda-kalpanà-dåùaõam

÷rã-kàtyàyana-saühitàyàm-
artha-vàdaü harer nàmni sambhàvayati yo naraþ |
sa pàpiùñho manuùyàõàü niraye patanti sphuñam  // Hbhv_11.514 //

brahma-saühitàyàü baudhàyanaü prati ÷rã-bhagavad-uktau-
yan-nàma-kãrtana-phalaü vividhaü ni÷amya
na ÷raddadhàti manute yad utàrtha-vàdam |
yo mànuùas tam iha duþkha-caye kùipàmi
saüsàra-ghora-vividhàrti-nipãóitàïgam  // Hbhv_11.515 //

jaimini-saühitàyàü ca-
÷ruti-smçti-puràõeùu nàma-màhàtmya-vàciùu |
ye'rthavàda iti bråyur na teùàü niraya-kùayaþ  // Hbhv_11.516 //
tasmiü÷ ca bhagavan-nàmni jagad-ekopakàriõi |
vi÷vaika-sevye matimàn aparàdhàn vivarjayet  // Hbhv_11.517 //

yata uktaü pàdme ÷rã-nàradaü prati sanat-kumàreõa -
sarvàparàdha-kçd api mucyate hari-saü÷rayàt  // Hbhv_11.518 //
harer apy aparàdhàn yaþ kuryàd dvipada-pàüsavaþ |
nàmà÷rayaþ kadàcit syàt taraty eva sa nàmataþ  // Hbhv_11.519 //
nàmno 'pi sarva-suhçdo hy aparàdhàt pataty adhaþ  // Hbhv_11.520 //

atha nàmàparàdhàþ

taü prati tenaivoktàþ --
satàü nindà nàmnaþ paramam aparàdhaü vitanute
yataþ khyàtiü yàtaü katham u sahate tad-vigarhàm |
÷ivasya ÷rã-viùõor ya iha guõa-nàmàdi-sakalaü
dhiyà bhinnaü pa÷yet sa khalu hari-nàmàhita-karaþ  // Hbhv_11.521 //
guror avaj¤à ÷ruti-÷àstra-nindanaü
tathàrtha-vàdo hari-nàmni kalpanam |
nàmno balàd yasya hi pàpa-buddhir
na vidyate tasya yamair hi ÷uddhiþ  // Hbhv_11.522 //
dharma-vrata-tyàga-hutàdi-sarva-
÷ubha-kriyà-sàmyam api pramàdaþ |
a÷raddadhàne vimukhe'py a÷çõvati
ya÷ copade÷aþ ÷iva-nàmàparàdhaþ  // Hbhv_11.523 //
÷rute'pi nàma-màhàtmye yaþ prãti-rahito 'dhamaþ |
ahaü-mamàdi-paramo nàmni so 'py aparàdha-kçt  // Hbhv_11.524 //
jàte nàmàparàdhe'pi pramàdena katha¤cana |
sadà saïkãrtayan nàma tad-eka-÷araõo bhavet  // Hbhv_11.525 //

aparàdha-bha¤janaü

uktaü ca tenaiva tatra -
nàmàparàdha-yuktànàü nàmàny eva haranty agham |
avi÷rànta-prayuktàni tàny evàrtha-karàõi ca  // Hbhv_11.526 //

nàmaikaü yasya vàci smaraõa-patha-gataü  ÷rotra-målaü gataü và
÷uddhaü và÷uddha-varõaü vyavahita-rahitaü tàrayaty eva satyam |
tac ced deha-draviõa-janatà-lobha-pàùaõóa-madhye
nikùiptaü syàn na phala-janakaü ÷ãghram evàtra vipra  // Hbhv_11.527 //

ataivoktaü ÷rã-nàradena bçhan-nàradãye -
mahminàm api yan-nàmnaþ pàraü gantum anã÷varaþ |
manavo 'pi munãdrà÷ ca kathaü kùuõõa-dhãr bhaje  // Hbhv_11.528 //
iti |

itthaü ÷rã-kçùõa-pàdàbje bhaktiþ kàryà sadà budhaiþ |
sà ca tasya prasàdena mahà-puõyàt prajàyate  // Hbhv_11.529 //

atha ÷rãmad-bhakter durlabhatvam

skànde ÷rã-parà÷aroktau-
na hy apuõyavatàü loke måóhànàü kuñilàtmanàm |
bhaktir bhavati govinde smaraõaü kãrtanaü tathà  // Hbhv_11.530 //
tatraiva ÷rã-brahmoktau-
nimiùaü nimiùàrdhaü và martyànàm iha nàrada |
nàdagdhà÷eùa-pàpànàü bhaktir bhavati ke÷ave  // Hbhv_11.531 //

yoga-và÷iùñhe-
janmàntara-sahasreùu tapo-j¤àna-samàdhibhiþ |
naràõàü kùãõa-pàpànàü kçùõe bhaktiþ prajàyate  // Hbhv_11.532 //

àdi-vàràhe-
janmàntara-sahasreùu samàràdhya vçùa-dhvajam |
vaiùõavatvaü labhed dhãmàn sarva-pàpa-kùaye sati  // Hbhv_11.533 //

bçhan-nàradãye [1.39.51-52] yaj¤a-dhvaja-nçpopàkhyànànte-
janma-koñi-sahasreùu puõyaü yaiþ samupàrjitam |
teùàü bhaktir bhavec chuddhà deva-deve janàrdane  // Hbhv_11.534 //
sulabhaü jàhnavã-snànaü tathaivàtithi-påjanam |
sulabhàþ sarva-yaj¤à÷ ca viùõu-bhaktiþ sudurlabhà  // Hbhv_11.535 //

itihàsa-samuccaye ÷ilo¤cha-vçtti-vàkye-
gaïgàyàü maraõaü caiva dçóhà bhakti÷ ca ke÷ave |
brahma-vidyà-prabodha÷ ca nàlpasya tapasaþ phalam  // Hbhv_11.536 //

agastya-saühitàyàm-
vratopavàsa-niyamair janma-koñyàpy aniùñhiteþ |
yaj¤ai÷ ca vividhaiþ samyag bhaktir bhavati ke÷ave  // Hbhv_11.537 //

viùõu-dharmottare-
divasaü divasàrdhaü và muhårtaü caikam eva và |
nà÷àc cà÷eùa-pàpasya bhaktir bhavati ke÷ave  // Hbhv_11.538 //
aneka-janma-sàhasrair nànà-yony-antareùu ca |
jantoþ kaluùa-hãnasya bhaktir bhavati ke÷ave  // Hbhv_11.539 //

da÷ama-skandhe gopãþ prati uddhavoktau [BhP 10.47.24]-
dàna-vràta-tapo-homa- japa-svàdhyàya-saüyamaiþ |
÷reyobhir vividhai÷ cànyaiþ kçùõe bhaktir hi sàdhyate  // Hbhv_11.540 //

÷rã-bhagavad-gãtàsu [7.28]-
yeùàü tv anta-gataü pàpaü janànàü puõya-karmaõàm |
te dvandva-moha-nirmuktà bhajante màü dçóhavratàþ  // Hbhv_11.541 //

pa¤cama-skandhe parãkùitaü prati ÷rã-bàdaràyaõinà [BhP 5.6.18]-
ràjan patir gurur alaü bhavatàü yadånàü
daivaü priyaþ kula-patiþ kva ca kiïkaro vaþ |
astv evam aïga bhagavàn bhajatàü mukundo
muktiü dadàti karhicit sma na bhakti-yogam  // Hbhv_11.542 //
ùaùñha-skandhe vçtropàkhyànànte [BhP 6.14.2]--
devànàü ÷uddha-sattvànàü çùãõàü càmalàtmanàm |
bhaktir mukunda-caraõe na pràyeõopajàyate  // Hbhv_11.545 //

÷rãmad-bhaktyai namas tasyai yasyà màthàmtya-mandaram |
yat-prabhàveõa lolo 'yaü kãño 'py uddhartum icchati  // Hbhv_11.546 //

atha ÷rã-bhagavad-bhakti-màhàtmyaü

tatràdau bhaktimataþ katha¤cid àpatite'pi pàpe pràya÷cittàntara-nirasanatvam |

pàdme vai÷àkha-màhàtmye nàradàmbarãùa-saüvàde [PadmaP 5.85.31]-
yathàgniþ su-samçddhàrciþ karoty edhàüsi bhasmasàt |
pàpàni bhagavad-bhaktis tathà dahati tat-kùaõàt  // Hbhv_11.547 //

ùaùñhe ajàmilopàkhyànàrambhe [BhP 6.1.15]-
kecit kevalayà bhaktyà vàsudeva-paràyaõàþ |
aghaü dhunvanti kàrtsnyena nãhàram iva bhàskaraþ  // Hbhv_11.548 //

ekàda÷e ca ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.14.19]-
yathàgniþ su-samçddhàrciþ karoty edhàüsi bhasmasàt |
tathà mad-viùayà bhaktir uddhavainàüsi kçtsna÷aþ  // Hbhv_11.549 //

ataivoktaü tatraiva ÷rã-karabhàjanena [BhP 11.5.42] -
sva-pàda-målaü bhajataþ priyasya
tyaktànya-bhàvasya hariþ pare÷aþ |
vikarma yac cotpatitaü katha¤cid
dhunoti sarvaü hçdi sanniviùñaþ  // Hbhv_11.550 //

dvàrakà-màhàtmye candra-÷armàõaü prati ÷rã-bhagavatà-
mad-bhaktiü vahatàü puüsàm iha loke pare'pi và |
nà÷ubhaü vidyate ki¤cit kula-koñiü nayed ditam  // Hbhv_11.551 //

viùaya-bhoge'pi tad-doùa-niràkaratvam

ekàda÷a-skandhe tatraiva [BhP 11.14.28]-
bàdhyamàno 'pi mad-bhakto viùayair ajitendriyaþ |
pràyaþ pragalbhayà bhaktyà viùayair nàbhibhåyate  // Hbhv_11.552 //

karmàdhikàra-nirasanatvaü

tatraiva [BhP 11.20.9]-
tàvat karmàõi kurvãta na nirvidyeta yàvatà |
mat-kathà-÷ravaõàdau và ÷raddhà yàvan na jàyate  // Hbhv_11.553 //

ataivoktaü prathama-skandhe [BhP 1.5.17]-
tyaktvà sva-dharmaü caraõàmbujaü harer
bhajann apakvo 'tha patet tato yadi |
yatra kva vàbhadram abhåd amuùya kiü
ko vàrtha àpto 'bhajatàü sva-dharmataþ  // Hbhv_11.554 //

ekànti-lakùaõe yac ca likhitaü ÷araõàgatau |
lekhyaü ca tat-tad-vacanair etat sudçóhatàm iyàt  // Hbhv_11.555 //

manaþ-prasàdakatvam

prathama-skandhe [BhP 1.2.6]-
sa vai puüsàü paro dharmo yato bhaktir adhokùaje |
ahaituky apratihatà yayàtmà suprasãdati  // Hbhv_11.556 //
ataivoktam ekàda÷e [BhP 11.14.22]-
dharmaþ satya-dayopeto vidyà và tapasànvità |
mad-bhaktyàpetam àtmànaü na samyak prapunàti hi  // Hbhv_11.557 //

tatraiva [BhP 11.14.21]-
bhaktiþ punàti man-niùñhà ÷vapàkàn api sambhavàt  // Hbhv_11.558 //

ùaùñhe [BhP 6.3.22]-
etàvàn eva loke'smin puüsàü dharmaþ paraþ smçtaþ |
bhakti-yogo bhagavati tan-nàma-grahaõàdibhiþ  // Hbhv_11.559 //

ataivoktaü pàdme-
kiü tasya bahubhiþ mantraiþ ÷àstraiþ kiü bahu-vistaraiþ |
vàjapeya-sahasraiþ kiü bhaktir yasya janàrdane  // Hbhv_11.560 //

sarva-guõàdi-sevyatà-kàritvam

pa¤cama-skandhe prahlàdoktau [BhP 5.18.12]-
yasyàsti bhaktir bhagavaty aki¤canà
sarvair guõais tatra samàsate suràþ |
haràv abhaktasya kuto mahad-guõà
manorathenàsati dhàvato bahiþ  // Hbhv_11.561 //

caturthe ÷rã-dhruvaü prati manåtkau [BhP 4.11.30]-
tvaü pratyag-àtmani tadà bhagavaty ananta
ànanda-màtra upapanna-samasta-÷aktau |
bhaktiü vidhàya paramàü ÷anakair avidyà-
granthiü vibhetsyasi mamàham iti praråóham  // Hbhv_11.562 //

÷rã-pçthuü prati ÷rã-sanakàdibhiþ [BhP 4.22.39]-
yat-pàda-païkaja-palà÷a-vilàsa-bhaktyà
karmà÷ayaü grathitam udgrathayanti santaþ |
tadvan na rikta-matayo yatayo 'pi ruddha-
sroto-gaõàs tam araõaü bhaja vàsudevam  // Hbhv_11.563 //

sarva-màrgàdhikatvam

tçtãye ÷rã-kàpileye [BhP 3.25.19]-
na yujyamànayà bhaktyà bhagavaty akhilàtmani |
sadç÷o 'sti ÷ivaþ panthà yoginàü brahma-siddhaye  // Hbhv_11.564 //

ùaùñhe ca [BhP 6.1.17]-
sadhrãcãno hy ayaü loke panthàþ kùemo 'kuto-bhayaþ |
su÷ãlàþ sàdhavo yatra nàràyaõa-paràyaõàþ  // Hbhv_11.565 //

ataivoktaü dvitãye ÷rã-bàdaràyaõinà [BhP 2.2.33-34]-
na hy ato 'nyaþ ÷ivaþ panthà vi÷ataþ saüsçtàv iha |
vàsudeve bhagavati bhakti-yogo yato bhavet  // Hbhv_11.566 //
bhagavàn brahma kàrtsnyena trir anvãkùya manãùayà |
tad adhyavasyat kåña-stho ratir àtmany ato bhavet  // Hbhv_11.567 //

bçhan-nàradãye ÷rã-nàradoktaü (1.4.4, 30)-
yathà samasta-lokànàü jãvanaü salilaü smçtam |
tathà samasta-siddhãnàü jãvanaü bhaktir iùyate  // Hbhv_11.568 //
jãvanti jantavaþ sarve yathà màtaramà÷ritàþ |
tathà bhaktiü samà÷ritya sarve jãvanti dhàrmikàþ  // Hbhv_11.569 //

dhvajàropaõa-màhàtmye ÷rã-viùõu-dåtoktau-
mahà-pàtaka-yukto và yukto và sarva-pàtakaiþ |
ãpsitàü bhagavad-bhaktyà labhate paramàü gatim  // Hbhv_11.570 //

pàdme vai÷àkha-màhàtmye yama-bràhmaõa-saüvàde-
apatyaü draviõaü dàrà hàrà harmyaü hayà gajàþ |
sukhàni svarga-mokùau ca na dåre hari-bhaktitaþ  // Hbhv_11.571 //

prathama-skandhe [BhP 1.2.7]-
vàsudeve bhagavati bhakti-yogaþ prayojitaþ |
janayaty à÷u vairàgyaü j¤ànaü ca yad ahaitukam  // Hbhv_11.572 //

ekàda÷e ca [BhP 11.20.32-33]-
yat karmabhir yat tapasà j¤àna-vairàgyata÷ ca yat |
yogena dàma-dharmeõa ÷reyobhir itarair api  // Hbhv_11.573 //
sarvaü mad-bhakti-yogena mad-bhakto labhate'¤jasà |
svargàpavargaü mad-dhàma katha¤cid yadi và¤chati  // Hbhv_11.574 //

ataivoktaü dvitãye [BhP 2.3.10]-
akàmaþ sarva-kàmo và mokùa-kàma udàra-dhãþ |
tãvreõa bhakti-yogena yajeta puruùaü param  // Hbhv_11.575 //

mokùàdhikatvam

tçtãye kàpileye  [BhP 3.25.32]-
animittà bhàgavatã bhaktiþ siddher garãyasã |
jarayaty à÷u yà koùaü nigãrõam analo yathà  // Hbhv_11.576 //

pa¤came ÷rã-çùabhadeva-caritànte [BhP 5.6.17]-
yasyàm eva kavaya àtmànam avirataü vividha-vçjina-saüsàra-paritàpopatapyamànam anusavanaü snàpayantas tayaiva parayà nirvçtyà hy apavargam àtyantikaü parama-puruùàrtham api svayam àsàditaü no evàdriyante bhagavadãyatvenaiva parisamàpta-sarvàrthàþ  // Hbhv_11.577 //

dvàda÷e ca ÷rã-màrkaõóeyam uddi÷ya ÷rã-÷ivoktau [BhP 12.10.6]-
naivecchaty à÷iùaþ kvàpi brahmarùir mokùam apy uta |
bhaktiü paràü bhagavati labdhavàn puruùe'vyaye  // Hbhv_11.578 //

ataivoktaü pa¤came ÷rã-bhagavantam uddi÷ya bàdaràyaõinà [BhP 5.14.43]-
yo dustyajàn kùiti-suta-svajanàrtha-dàràn
pràrthyàü ÷riyaü sura-varaiþ sadayàvalokàm |
naicchan nçpas tad-ucitaü mahatàü madhudviñ-
sevànurakta-manasàm abhavo 'pi phalguþ  // Hbhv_11.579 //

ekàda÷e ca bhagavatà [BhP 11.14.14]---
na pàrameùñhyaü na mahendra-dhiùõyaü
na sàrvabhaumaü na rasàdhipatyam |
na yoga-siddhãr apunar-bhavaü và
mayy arpitàtmecchati mad vinànyat  // Hbhv_11.580 //
ataivoktaü ùaùñhe ÷rã-rudreõa [BhP 6.17.32]----
vàsudeve bhagavati bhaktim udvahatàü néõàm |
j¤àna-vairàgya-vãryàõàü neha ka÷cid vyapà÷rayaþ  // Hbhv_11.581 //

viùõu-puràõe ca ÷rã-prahlàdena [ViP  1.20.27]
dharmàrtha-kàmaiþ kiü tasya muktis tasya kare sthità |
samasta-jagatàü måle yasya bhaktiþ sthità tvayi  // Hbhv_11.582 //

ataivoktaü nàrasiühe-
patreùu puùpeùu phaleùu toyesv
akrãta-labhyeùu sadaiva satsu |
bhaktyà sulabhye puruùe puràõe
muktau kim arthaü kriyate prayatnaþ  // Hbhv_11.583 //

ataivoktaü prathama-skandhe [BhP 1.7.10]-
àtmàràmà÷ ca munayo nirgranthà apy urukrame |
kurvanty ahaitukãü bhaktim itthambhåta-guõo hariþ  // Hbhv_11.584 //

÷rã-vaikuõñha-loka-pràpakatvam

vàmane-
yeùàü cakra-gadà-pàõau bhaktir avyabhicàriõã |
te yànti niyataü sthànaü yatra yoge÷varo hariþ  // Hbhv_11.585 //

skànde-
munir jàpyaparo nityaü dçóha-bhaktir jitendriyaþ |
sva-gçhe'pi vasan yàti tad viùõoþ paramaü padam  // Hbhv_11.586 //

tçtãya-skandhe ÷rã-vaikuõñha-varõane [BhP 3.15.25]-
yac ca vrajanty animiùàü çùabhànuvçttyà
dåre yamà hy upari naþ spçhaõãya-÷ãlàþ |
bhartur mithaþ suya÷asaþ kathanànuràga-
vaiklavya-bàùpa-kalayà pulakã-kçtàïgàþ  // Hbhv_11.587 //

da÷ame ca ÷rã-brahma-stutau [BhP 10.14.5]--
pureha bhåman bahavo 'pi yoginas
tvad-arpitehà nija-karma-labdhayà |
vibudhya bhaktyaiva kathopanãtayà
prapedire'¤jo 'cyuta te gatiü paràm  // Hbhv_11.588 //

bçhan-nàradãye bhagavat-toùa-pra÷nottare [1.1.50]-
sarva-deva-mayo viùõuþ ÷araõàrti-pranà÷anaþ |
sva-bhakta-vatsalo devo bhaktyà tuùyati nànyathà  // Hbhv_11.589 //

saptama-skandhe ÷rã-prahlàdasya bàlopade÷e [BhP 7.7.51-52]-
nàlaü dvijatvaü devatvaü çùitvaü vàsuràtmajàþ |
prãõanàya mukundasya na vçttaü na bahu-j¤atà  // Hbhv_11.590 //
na dànaü na tapo nejyà na ÷aucaü na vratàni ca |
prãyate'malayà bhaktyà harir anyad vióambanam  // Hbhv_11.591 //

÷rã-nçsiüha-stutau ca [BhP 7.9.9]-
manye dhanàbhijana-råpa-tapaþ-÷rutaujas-
tejaþ-prabhàva-bala-pauruùa-buddhi-yogàþ |
nàràdhanàya hi bhavanti parasya puüso
bhaktyà tutoùa bhagavàn gaja-yåthapàya  // Hbhv_11.592 //

anyatràpi [Padyàvalã 8]-
vyàdhasyàcaraõaü dhruvasya ca vayo vidyà gajendrasya kà
kubjàyàþ kim u nàma råpam adhikaü kiü tat sudàmno dhanam |
vaü÷aþ ko vidurasya yàdavapater ugrasya kiü pauruùaü
bhaktyà tuùyati kevalaü na ca guõair bhakti-priyo màdhavaþ  // Hbhv_11.593 //

ataivoktaü ÷rã-bhagavatà [Gãtà 9.26]-
patraü puùpaü phalaü toyaü yo me bhaktyà prayacchati |
tad ahaü bhaktyupahçtam a÷nàmi prayatàtmanaþ  // Hbhv_11.594 //

prathama-skandhe* ÷rã-hanumatoktam-
na janma nånaü mahato na saubhagaü
na vàï na buddhir nàkçtis toùa-hetuþ |
tair yad visçùñàn api no vanaukasa÷
cakàra sakhe bata lakùmaõàgrajaþ  // Hbhv_11.595 //

÷rã-bhagavat-saïgamakatvam

÷rã-bhagavad-gãtàsu [11.15]-
bhaktyà tv ananyayà ÷akya aham evaüvidho 'rjuna |
j¤àtuü draùñuü ca tattvena praveùñuü ca paraütapa  // Hbhv_11.596 //

ekàda÷a-skandhe ca ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.14.25]-
yathàgninà hema-malaü jahàti
dhmàtaü punaþ svaü bhajate ca råpam |
àtmà ca karmànu÷ayaü vidhåya
mad-bhakti-yogena bhajaty atho màm  // Hbhv_11.597 //

kiü ca [BhP 11.18.45]-
bhaktyoddhavànapàyinyà sarva-loka-mahe÷varam |
sarvotpatty-apyayaü brahma kàraõaü mopayàti saþ  // Hbhv_11.598 //

÷rã-bhagavad-va÷ãkàratvam

pàdme kàrttika-màhàtmye ÷rã-nàrada-÷aunaka-saüvàde-
bhuktiü muktiü harir dadyàt arcito 'nyatra sevinàm |
bhaktiü ca dadàty eùa yato va÷ya-karã hareþ  // Hbhv_11.599 //

tatraiva vai÷àkha-màhàtmye (5.85.39) ÷rã-nàradàmbarãùa-saüvàde-
màyàjàniramàyo 'sau bhaktyà ràjan na màyayà |
sàdhyate sàdhu-puruùaiþ svayaü jànàti tad bhavàn  // Hbhv_11.600 //

ekàda÷a-skandhe ca tatraiva [BhP 11.14.20-21]-
na sàdhayati màü yogo na sàïkhyaü dharma uddhava |
na svàdhyàyas tapas tyàgo yathà bhaktir mamorjità  // Hbhv_11.601 //
dharmaþ satya-dayopeto vidyà và tapasànvità |
mad-bhaktyàpetam àtmànaü na samyak prapunàti hi  // Hbhv_11.602 //

svataþ parama-puruùàrthatà

tçtãya-skandhe ÷rã-kàpileye [BhP 3.29.13]-
sàlokya-sàrùñi-sàmãpya- sàråpyaikatvam apy uta |
dãyamànaü na gçhõanti vinà mat-sevanaü janàþ  // Hbhv_11.603 //

navama-skandhe càmbarãùopàkhyàne ÷rã-bhagavad-uktau [BhP 9.4.67]-
mat-sevayà pratãtaü te sàlokyàdi-catuùñayam |
necchanti sevayà pårõàþ kuto 'nyat kàla-viplutam  // Hbhv_11.604 //
iti |

màhàtmyaü yac ca bhagavad-bhaktànàü likhitaü purà |
tad-bhakter api vij¤eyaü teùàü bhaktyaiva tattvataþ  // Hbhv_11.605 //
tathà påjà tad-aïgànàü ÷rãman-nàmno 'parasya ca |
draùñavyam iha màhàtmyaü teùàü bhakty-aïgatà yataþ  // Hbhv_11.606 //

atha ÷rãmad-bhagavad-bhakti-nityatà

yàvaj jano bhajati no bhuvi viùõu-bhakti-
vàrtà-sudhà-rasa-vi÷eùa-rasaika-sàram |
tàvaj jarà-maraõa-janma-÷atàbhighàta-
duþkhàni tàni labhate bahu-dehajàni  // Hbhv_11.607 //

da÷ame brahma-stutau [BhP 10.14.4]-
÷reyaþ-sçtiü bhaktim udasya te vibho
kli÷yanti ye kevela-bodha-labdhaye |
teùàm asau kle÷ala eva ÷iùyate
nànyad yathà sthåla-tuùàvaghàtinàm  // Hbhv_11.608 //

ekàda÷e [BhP 11.5.2-3]-
mukha-bàhåru-pàdebhyaþ puruùasyà÷ramaiþ saha |
catvàro jaj¤ire varõà guõair vipràdayaþ pçthak  // Hbhv_11.609 //
ya evaü puruùaü sàkùàd àtma-prabhavam ã÷varam |
na bhajanty avajànanti sthànàd bhraùñàþ patanty adhaþ  // Hbhv_11.610 //

ataivoktaü ÷rã-bhagavatà [Gãtà 7.15] -
na màü duùkçtino måóhàþ prapadyante naràdhamàþ |
màyayàpahçta-j¤ànà àsuraü bhàvam à÷ritàþ  // Hbhv_11.611 //

nityatvaü yad yad aïgànàü bhakter vilikhitaü purà |
tena tenaiva nityatvam asyàü saüsàdhitaü param  // Hbhv_11.612 //
lakùaõàni ca tad-bhakteþ ÷rãmad-bhàgavatàdiùu |
khyàtàni ÷ravaõàdãni likhyante'thàpi kànicit  // Hbhv_11.613 //

atha ÷rãmad-bhakti-lakùaõàni
tatra sàmànya-lakùaõam

tçtãya-skandhe ÷rã-kàpileye [BhP 3.25.32] -
devànàü guõa-liïgànàm ànu÷ravika-karmaõàm |
sattva evaika-manaso vçttiþ svàbhàvikã tu yà |
animittà bhàgavatã bhaktiþ siddher garãyasã  // Hbhv_11.614 //

atha vi÷eùa-sàdhana-bhakti-lakùaõàni

gautamãya-tantre -
devatàyàü ca mantre ca tathà mantra-prade gurau |
bhaktir aùña-vidhà yasya tasya kçùõaþ prasãdati  // Hbhv_11.615 //
tad-bhakta-jana-vàtsalyaü påjàyàü cànumodanam |
sumanà arcayen nityaü tad-arthe dambha-varjanam  // Hbhv_11.616 //
tat-kathà-÷ravaõe ràgas tad-arthe càïga-vikriyà |
tad-anusmaraõaü nityaü yas tan-nàmopajãvati  // Hbhv_11.617 //
bhaktir aùña-vidhà hy eùà yasmin mlecche'pi vartate |
sa muniþ satya-vàdã ca kãrtimàn sa bhaven naraþ  // Hbhv_11.618 //
bhaktir aùña-vidhà hy eùà yasmin mlecche'pi vartate |
sa muniþ satyavàdã ca kãrtimàn sa bhaven naraþ  // Hbhv_11.619 //

saptama-skandhe prahlàdoktau [BhP 7.5.23-24] -
÷ravaõaü kãrtanaü viùõoþ smaraõaü pàda-sevanam |
arcanaü vandanaü dàsyaü sakhyam àtma-nivedanam  // Hbhv_11.620 //
iti puüsàrpità viùõau bhakti÷ cen nava-lakùaõà |
kriyeta bhagavaty addhà tan manye'dhãtam uttamam  // Hbhv_11.621 //

tatraiva ÷rã-nàrada-yudhiùñhira-saüvàde [BhP 7.11.11] -
÷ravaõaü kãrtanaü càsya smaraõaü mahatàü gateþ |
sevejyàvanatir dàsyaü sakhyam àtma-samarpaõam  // Hbhv_11.622 //

pàdme kàrttika-màhàtmye ÷rã-yama-dhåmra-ketu-saüvàde -
÷ravaõaü kãrtanaü påjà sarva-karmàrpaõaü smçtiþ |
paricaryà namaskàraþ prema svàtmàrpaõaü harau  // Hbhv_11.622 //

tatraivottara-khaõóe ÷rã-÷iva-pàrvatã-saüvàde [PadmaP 6.224.23-27]
àdyaü tu vaiùõavaü proktaü ÷aïkha-cakràïkanaü hareþ |
dhàraõaü cordhvarpuõóràõàntanmantràõàü parigrahaþ  // Hbhv_11.623 //
arcanaü ca japo dhyànaü tan-nàma-smaraõaü tathà |
kãrtanaü ÷ravaõaü caiva vandanaü pàda-sevanam  // Hbhv_11.624 //
tat-pàdodaka-sevà ca tan-nivedita-bhojanam |
tadãyànàü ca sevàü ca dvàda÷ã-vrata-niùñhitam  // Hbhv_11.625 //
tulasã-ropaõaü viùõor deva-devasya ÷àrïgiõaþ |
bhaktiþ ùoóa÷adhà proktà bhava-bandha-vimuktaye  // Hbhv_11.626 //
iti |

kiü ca -
dar÷anaü bhagavan-mårteþ spar÷anaü kùetra-sevanam |
àghràõaü dhåpa-÷eùàder nirmàlyasya ca dhàraõam  // Hbhv_11.627 //
nçtyaü bhagavad-agre ca tathà vãõàdi-vàdanam |
kçùõa-lãlàdy-abhinayaþ ÷rã-bhàgavata-sevanam  // Hbhv_11.628 //
padmàkùa-màlà-vidhçtir ekàda÷yàdi-jàgaraþ |
pràsàda-racanàdy-anyaj j¤eyaü ÷àstrànusàrataþ  // Hbhv_11.629 //
likhità bhagavad-dharmà bhaktànàü lakùaõàni ca |
tàni j¤eyàni sarvàõi bhakter vai lakùaõàü na hi  // Hbhv_11.630 //
teùu j¤eyàni gauõàni mukhyàni ca vivekibhiþ |
bahiraïgàntaraïgàõi prema-siddhau ca tàni yat  // Hbhv_11.631 //
bhedàs tu vividhà bhakter bhakta-bhàvàdi-bhedataþ |
muktà-phalàdi-granthebhyo j¤eyàs tal likhanair alam  // Hbhv_11.632 //
prema-bhaktau ca siddhàyàü sarve'rthàþ sevakàþ svayam |
bhagavàü÷ càtiva÷yaþ syàl likhyate'syàþ sulakùaõam  // Hbhv_11.633 //

atha prema-bhakti-lakùaõam

nàrada-pa¤caràtre-
ananya-mamatà viùõau mamatà prema-samplutà |
bhaktir ity ucyate bhãùma-prahlàdoddhava-nàradaiþ  // Hbhv_11.634 //
iti |

atha ÷rãmad-bhakter durlabhatvam

prema-bhakte÷ ca màhàtmyaü bhakter màhàtmyataþ param |
siddham eva yato bhakteþ phalaü premaiva ni÷citam  // Hbhv_11.635 //
cihnàni prema-sampatter bàhyàny abhyantaràõi ca |
kiyanty ullikhatà tasyà mahimaiva vilikhyate  // Hbhv_11.636 //

saptama-skandhe ÷rã-prahlàdasya prahlàdasya bàlànu÷àsane [BhP 7.7.34-36]-
ni÷amya karmàõi guõàn atulyàn
vãryàõi lãlà-tanubhiþ kçtàni |
yadàtiharùotpulakà÷ru-gadgadaü
protkaõñha udgàyati rauti nçtyati  // Hbhv_11.637 //

yadà graha-grasta iva kvacid dhasaty
àkrandate dhyàyati vandate janam |
muhuþ ÷vasan vakti hare jagat-pate
nàràyaõety àtma-matir gata-trapaþ  // Hbhv_11.638 //

tadà pumàn mukta-samasta-bandhanas
tad-bhàva-bhàvànukçtà÷ayàkçtiþ |
nirdagdha-bãjànu÷ayo mahãyasà
bhakti-prayogeõa samety adhokùajam  // Hbhv_11.639 //

ekàda÷e ca ÷rã-kavi-yoge÷varottare [BhP 11.2.39-40]-
÷çõvan subhadràõi rathàïga-pàõer
janmàni karmàõi ca yàni loke |
gãtàni nàmàni tad-arthakàni
gàyan vilajjo vicared asaïgaþ  // Hbhv_11.640 //

evaü-vrataþ sva-priya-nàma-kãrtyà
jàtànuràgo druta-citta uccaiþ |
hasaty atho roditi rauti gàyaty
unmàda-van nçtyati loka-bàhyaþ  // Hbhv_11.641 //

tatraiva ÷rã-prabuddha-yoge÷varottare [BhP 11.3.31-32]-
smarantaþ smàrayanta÷ ca mitho 'ghaugha-haraü harim |
bhaktyà sa¤jàtayà bhaktyà bibhraty utpulakàü tanum  // Hbhv_11.642 //

kvacid rudanty acyuta-cintayà kvacid
dhasanti nandanti vadanty alaukikàþ |
nçtyanti gàyanty anu÷ãlayanty ajaü
bhavanti tåùõãü param etya nirvçtàþ  // Hbhv_11.643 //
÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde ca [BhP 11.14.23-24]-
kathaü vinà roma-harùaü dravatà cetasà vinà
vinànandà÷ru-kalayà ÷udhyed bhaktyà vinà÷ayaþ  // Hbhv_11.644 //

vàg gadgadà dravate yasya cittaü
rudaty abhãkùõaü hasati kvacic ca |
vilajja udgàyati nçtyate ca
mad-bhakti-yukto bhuvanaü punàti  // Hbhv_11.645 //

yathokta-bhakty-a÷aktau tu bhagavac-caraõàmbujam |
÷araõàgata-bhàvena kçtsna-bhãti-ghnam à÷rayet  // Hbhv_11.646 //

atha ÷araõàpattiþ

÷rãmad-bhagavad-gãtàsu [18.66]
sarva-dharmàn parityajya màm ekaü ÷araõaü vraja |
ahaü tvà sarvapàpebhyo mokùayiùyàmi mà ÷ucaþ  // Hbhv_11.647 //

ekàda÷a-skandhe ca ÷rã-bhagavad-uddhava-saüvàde [BhP 11.12.14-15]-
tasmàt tvam uddhavotsçjya codanàü praticodanàm |
pravçttiü ca nivçttiü ca ÷rotavyaü ÷rutam eva ca  // Hbhv_11.648 //
màm ekam eva ÷araõam àtmànaü sarva-dehinàm |
yàhi sarvàtma-bhàvena mayà syà hy akuto-bhayaþ  // Hbhv_11.649 //

tan-nityatà ca

brahma-vaivarte---
pràpyàpi durlabhataraü mànuùyaü vibudhepsitam |
yair à÷rito na govindas tair àtmà va¤cita÷ ciram  // Hbhv_11.650 //
a÷ãti-catura÷ caiva lakùàüs tàn jãva-jàtiùu |
bhramadbhiþ puruùaiþ pràpya mànuùyaü janma-paryayàt  // Hbhv_11.651 //
tad apy aphalatàü jàtaü teùàm àtmàbhimàninàm |
varàkànàm anà÷ritya govinda-caraõa-dvayam  // Hbhv_11.652 //

atha ÷araõàpatti-màhàtmyam

uktaü ca ràmàyaõe ÷rã-raghunàthena vibhãùaõa-gamana-prasaïge-
sakçd eva prapanno yas tavàsmãti ca yàcate |
abhayaü sarvadà tasmai dadàmy etad vrataü hareþ  // Hbhv_11.653 //

nàrasiühe vaikuõñha-nàthena-
tvàü prapanno 'smi ÷araõaü deva-devaü janàrdanam |
iti yaþ ÷araõaü pràptas taü kle÷àd uddharàmy aham  // Hbhv_11.654 //

nàmàparàdha-prasaïge pàdme ÷rã-nàradaü prati ÷rã-sanat-kumàreõa-
sarvàcàra-vivarjitàþ ÷añha-dhiyo vràtyà jagad-va¤cakà
dambhàhaïkçti-pàna-pai÷una-paràþ pàpàntyajà niùñhurà |
ye cànye dhana-dàra-putra-niratàþ sarvàdhamàs te'pi hi
÷rã-govinda-padàravinda-÷araõà muktà bhavanti dvija  // Hbhv_11.655 //

brahma-vaivarte-
na hi nàràyaõaü nàma naràþ saü÷ritya ÷aunaka |
pràpnuvanty a÷ubhaa satyam idam uktaü punaþ  punaþ   // Hbhv_11.656 //

bçhan-nàradãye kali-prasaïge-
paramàrtham a÷eùasya jagatàm àdi-kàraõam |
÷araõyaü ÷araõaü yàto govindaþ nàvasãdati  // Hbhv_11.657 //

÷ànti-parvaõi [MBh 12.111.26-27] ràja-dharme bhãùma-yudhiùñhira-saüvàde-
sthitaþ priyahite jiùõoþ sa eva puruùarùabha |
ràjaüs tava ca durdharùo vaikuõñhaþ puruùottamaþ  // Hbhv_11.658 //
ya enaü saü÷rayantãha bhaktyà nàràyaõaü harim |
te tarantãha durgàõi na me'tràsti vicàraõà  // Hbhv_11.659 //

tçtãya-skandhe vidura-maitreya-saüvàde [BhP 3.22.37]-
÷àrãrà mànasà divyà vaiyàse ye ca mànuùàþ |
bhautikà÷ ca kathaü kle÷à bàdhante hari-saü÷rayam  // Hbhv_11.660 //

vàmane ÷rã-prahlàda-bali-saüvàde-
ye saü÷rità harim anantam anàdi-madhyaü
nàràyaõaü sura-guruü ÷ubhadaü vareõyam |
÷uddhaü khagendra-gamanaü kamalàlaye÷aü
te dharma-ràja-karaõaü na vi÷anti dhãràþ  // Hbhv_11.661 //

ye ÷aïkha-cakràbja-karaü sa-÷àrïgiõaü
khagendra-ketuü varadaü ÷riyaþ patim |
samà÷rayante bhava-bhãti-nà÷aü
teùàü bhayaü nàsti vimukti-bhàjàm  // Hbhv_11.662 //

bçhan-nàradãye pràya÷citta-prakaraõànte-
saüsàre'smin mahà-ghore moha-nidrà-samàkule |
ye hariü ÷araõaü yànti te kçtàrthà na saü÷ayaþ  // Hbhv_11.663 //

brahma-puràõe-
karmaõà manasà vàcà ye'cyutaü ÷araõaü gatàþ |
na samartho yamas teùàü te mukti-phala-bhàginaþ  // Hbhv_11.664 //

da÷ama-skandhe [BhP 10.14.58]-
samà÷rità ye pada-pallava-plavaü
mahat-padaü puõya-ya÷o muràreþ |
bhavàmbudhir vatsa-padaü paraü padaü
padaü padaü yad vipadàü na teùàm  // Hbhv_11.665 //

prathame [BhP 1.1.15]-
yat-pàda-saü÷rayàþ såta munayaþ pra÷amàyanàþ |
sadyaþ punanty upaspçùñàþ svardhuny-àpo 'nusevayà  // Hbhv_11.666 //

dvitãye ÷rã-÷ukoktau [BhP 2.4.18]-
kiràta-håõàndhra-pulinda-pulka÷à
àbhãra-÷umbhà yavanàþ khasàdayaþ |
ye'nye ca pàpà yad-apà÷rayà÷rayàþ
÷udhyanti tasmai prabhaviùõave namaþ  // Hbhv_11.667 //

tçtãye maitreyoktau [BhP 3.23.42]-
kiü duràpàdanaü teùàü puüsàm uddàma-cetasàm |
yair à÷ritas tãrtha-pada÷ caraõo vyasanàtyayaþ  // Hbhv_11.668 //

da÷ame nàgapatnã-stutau [BhP 10.16.37]-
na nàka-pçùñhaü na ca pàrameùñhyaü
na sàrva-bhaumaü na rasàdhipatyam |
na yoga-siddhãr apunar-bhavaü và
sama¤jasa tvà virahayya kàïkùe  // Hbhv_11.669 //

ekàda÷e ca ÷rã-karabhàjana-yoge÷varottare [BhP 11.5.41]--
devarùi-bhåtàpta-néõàü pitéõàü
nàyaü kiïkaro nàyaü çõã ca ràjan |
sarvàtmanà yaþ ÷araõaü ÷araõyaü
gato mukundaü parihçtya kartam  // Hbhv_11.670 //

ataivoktaü ÷rã-bhagavantaü prati uddhavena [BhP 11.19.9]-
tàpa-trayeõàbhihatasya ghore
santapyamànasya bhavàdhvanã÷a |
pa÷yàmi nànyac charaõaü tavàïghri-
dvandvàtapatràd amçtàbhivarùàt  // Hbhv_11.671 //

itthaü ca bodhyaü vidvadbhiþ ÷araõàpatti-lakùaõam |
vàcà hçdà ca tanvàpi kçùõaikà÷rayaõaü hi yat  // Hbhv_11.672 //

atha ÷araõàpatti-lakùaõam

skandhe-
govindaü paramànandaü mukundaü madhusådanam |
tyaktvànyaü vai na jànàmi na bhajàmi smaràmi na  // Hbhv_11.673 //
na namàmi na ca staumi na pa÷yàmi sva-cakùuùà |
na spçhàmi na gàyàmi na và yàmi hariü vinà  // Hbhv_11.674 //
iti |

kecid àhu÷ ca ÷araõàgatatvaü ùañ-prakàrakam |
pràyaþ sakhya-prakàre tat paryavasyed vicàrataþ  // Hbhv_11.675 //

tac coktaü vaiùõava-tantre-
ànukålyasya saïkalpaþ pràtikålya-vivarjanam |
rakùiùyatãti vi÷vàso goptçtve varaõaü tathà |
àtma-nikùepa-kàrpaõye ùaó-vidhà ÷araõàgatiþ  // Hbhv_11.676 //
iti |

tavàsmãti vadan vàcà tathaiva manasà vidan |
tat-sthànam à÷ritas tanvà modate ÷araõàgataþ  // Hbhv_11.677 //

ataivoktaü da÷ame ÷rã-bhagavantaü prati akråreõa [BhP 10.48.26]-
kaþ paõóitas tvad aparaü ÷araõaü samãyàd
bhakta-priyàd çta-giraþ suhçdaþ kçta-j¤àt |
sarvàn dadàti suhçdo bhajato 'bhikàmàn
àtmanam apy upacayàpacayau na yasya  // Hbhv_11.678 //

tçtãye ÷rã-uddhavena [BhP 3.2.23]-
aho bakã yaü stana-kàla-kåñaü
jighàüsayàpàyayad apy asàdhvã |
lebhe gatiü dhàtry-ucitàü tato 'nyaü
kaü và dayàluü ÷araõaü vrajema  // Hbhv_11.679 //
iti |

athàcàrà bahu-vidhàþ ÷iùñàcàrànusàrataþ |
÷rã-vaiùõavànàü kartavyà likhyante'tra samàsataþ  // Hbhv_11.680 //

athàcàràþ

÷rã-viùõu-puràõe aurva-sagara-saüvàde gçhasthàcàra-kathanàrambhe [ViP 3.12.1-20]-

deva-go-bràhmaõàn siddhàn vçddhàcàryàüs tathàrcayet |
dvikàlaü ca namet sandhyàm agnãn upacaret tathà  // Hbhv_11.681 //
sadànupahate vastre pra÷astàü ca tathauùadhãþ |
gàruóàni ca ratnàni vibhçyàt prayato naraþ  // Hbhv_11.682 //
prasnigdhàmala-ke÷a÷ ca sugandha÷ càru-ve÷a-dhçk |
kiücit parasvaü na haret nàlpam apy apriyaü vadet  // Hbhv_11.683 //
priyaü ca nànçtaü bråyàn nànya-doùàn udãrayet
nànya-striyaü tathà vairaü rocayet puruùarùabha  // Hbhv_11.684 //
na duùñaü yànam àrohet kula-cchàyàü na saü÷rayet  // Hbhv_11.685 //
vidviùña-patitonmatta-bahu-vairàdi-kãñakaiþ |
bandhakã bandhakã-bhartuþ kùudrànçta-kathaiþ saha  // Hbhv_11.686 //
tathàtivyaya-÷ãlai÷ ca parivàda-rataiþ ÷añhaiþ |
budho maitrãü na kurvãta naikaþ panthànam à÷rayet  // Hbhv_11.687 //
nàvagàhej jalaughasya vegam agre nare÷vara |
pradãptaü ve÷ma na vi÷en nàrohec chikharaü taroþ  // Hbhv_11.688 //
na kuryàd danta-saïgharùaü kuùõãyàc ca na nàsikàm |
nàsaüvçta-mukho jçmbhec chvàsakàsau visarjayet  // Hbhv_11.689 //
noccair haset sa-÷abdaü ca na mu¤cet pavanaü budhaþ |
nakhàn na khàdayec chindyàn na tçõaü na mahãü likhet  // Hbhv_11.690 //
na ÷ma÷ru bhakùayel loùñaü na mådnãyàd vicakùaõaþ  // Hbhv_11.691 //
jyotãüùy amedhya-÷astàni nàbhivãkùeta ca prabho  // Hbhv_11.692 //
na huïkuryàc chavaü gandhaü ÷ava-gandho hi somajaþ  // Hbhv_11.693 //
catuùpathaü ciatya-taruü ÷ma÷ànopavanàni ca |
duùña-strã-sannikarùaü ca varjayen ni÷i sarvadà |
påjya-deva-dvija-jyoti÷-chàyàü nàtikramed budhaþ  // Hbhv_11.694 //
naikaþ ÷ånyàñavãü gacchet tathà ÷ånya-gçhe vaset  // Hbhv_11.695 //
ke÷àsthi-kaõñakàmedhya-bali-bhasma-tuùàüs tathà |
snànàrdra-dharaõãü caiva dårataþ parivarjayet  // Hbhv_11.696 //
nànàrthànà÷rayet kàü÷cin na jihmaü rocayed budhaþ  // Hbhv_11.697 //
upasarpen na vai vyàlaü ciraü tiùñhen na cotthitaþ |
yatheùña-bhojakàü÷ caiva tathà deva-paràïmukhàn |
varõà÷rama-kriyàtãtàn dårataþ parivarjayet  // Hbhv_11.698 //
atãva jàgara-svapnau tadvat sthànàsane budhaþ |
na seveta tathà ÷ayyàü vyàyàmaü ca nare÷vara  // Hbhv_11.699 //
daüùñriõaþ ÷çïgiõa÷ caiva pràj¤o dåreõa varjayet  // Hbhv_11.700 //
ava÷yàyaü ca ràjendra puro vàtàtapau tathà |
na snàyàn na svapen nagno na caivopaspç÷ed budhaþ  // Hbhv_11.701 //
mukta-kaccha÷ ca nàcàmed devàdy-arcàü ca varjayet |
naika-vastraþ pravartetaa dvija-vàcanike jape  // Hbhv_11.702 //
kiü ca [ViP 3.12.24-31, 36, 38-9]-
na ca nirdhånayet ke÷àn nàcàmec caiva cotthitaþ |
pàdena nàkramet pàdaü na påjyàbhimukhaü nayet  // Hbhv_11.703 //
apasavyaü na gacchec ca devàgàra-catuùpathàn |
maïgalya-påjyàü÷ ca tathà viparãtàn na dakùiõàm  // Hbhv_11.704 //
somàrkàgny-ambu-vàyånàü påjyànàü ca na sammukham |
kuryàn niùñhãva-viõ-måtra-samutsargaü ca paõóitaþ  // Hbhv_11.705 //
tiùñhan na måtrayet tadvat pathiùv api na måtrayet |
÷leùma-viõ-måtra-raktàni sarvadaiva na laïghayet  // Hbhv_11.706 //
÷leùma-ùñãvanakotsargo nànna-kàle pra÷asyate |
bali-maïgala-japyàdau na home na mahàjane  // Hbhv_11.707 //
yoùito nàvamanyeta na càsàü vi÷vased budhaþ |
na caiverùyur bhavet tàsu nàdhikuryàt kadàcana  // Hbhv_11.708 //
maïgalya-puùpa-ratnàjya-påjyànanabhivàdya ca |
na niùkràmed gçhàt pràj¤aþ sadàcàra-paro naraþ  // Hbhv_11.709 //
akàla-garjitàdau tu parvasva÷aucakàdiùu |
anadhyàyaü budhaþ kuryàd uparàgàdike tathà  // Hbhv_11.710 //
varùàtapàdike chatrã daõóã ràtry-añavãùu ca |
÷arãra-tràõa-kàmo vai sopànatkaþ sadà vrajet  // Hbhv_11.711 //
nordhvaü na tiryag-dåraü và nirãkùan paryañed budhaþ |
yuga-màtraü mahã-pçùñhaü naro gacched vilokayan  // Hbhv_11.712 //
kiü ca [ViP 3.12.44-45]-
       priyam uktaü hitaü naitad iti matvà na tad vadet |
       ÷reyas tad-rahitaü vàcyaü yadyapy atyanta-vipriyam  // Hbhv_11.713 //
       pràõinàm upakàràya yad eveha paratra ca |
karmaõà manasà vàcà tad eva matimàn bhajet  // Hbhv_11.714 //

bçhan-nàradãye sad-àcàra-prasaïge- [1.25.35-43]
asàv aham iti bråyàd dvijo vai hy abhivàdane |
÷ràddhaü vrataü tathà dànaü devatàbhyarcanaü tathà |
yaj¤aü ca tarpaõaü caiva kurvantaü nàbhivàdayet  // Hbhv_11.715 //
tathà snànaü prakurvantaü dhàvantam a÷uciü tathà |
bhu¤jànaü ca abhyakta-÷irasaü tathà  // Hbhv_11.716 //
bhikùànna-dhàriõaü caiva ramantaü jala-madhya-gam |
kçte'bhivàdane yas tu na kuryàt prativàdanam |
nàbhivàdyaþ sa vij¤eyo yathà ÷ådras tathaiva saþ  // Hbhv_11.717 //

màrkaõóeya-puràõemadràla-sàlarka-saüvàde-
màrkaõóeya-puràõemadràla-sàlarka-saüvàde-
asat-pralàpam ançtaü vk-pàruùyaü ca varjayet |
asac-chàstram asad-vàdam asat-sevàü ca putraka  // Hbhv_11.718 //
ke÷a-prasàdhanàdar÷a-dar÷anaü danta-dhàvanam |
pårvàhna eva kàryàõi devatànàü ca tarpaõam  // Hbhv_11.719 //
udakyà dar÷anaü spar÷aü varjeta sambhàùaõaü tathà  // Hbhv_11.720 //
na càbhãkùõaü ÷iraþ-snànaü kuryàn niùkàraõaü naraþ |
÷iraþ-snàta÷ ca tailena nàïgaü kiücid api spç÷et  // Hbhv_11.721 //
panthà deyo bràhmaõànàü ràjo duþkhàturasya ca |
vidyàdhikasya gurviõyà bhàràrtasya mahãyasaþ  // Hbhv_11.722 //
måkàndha-vadhiràõàü ca mattasyonmattakasya ca |
puü÷calyàþ kçta-vairasya bàlasya patitasya ca  // Hbhv_11.723 //
upànad-vastra-màlyàni dhçtàny anyair na dhàrayet |
upavãtam alaïkàraü kavalaü caiva varjayet  // Hbhv_11.724 //
na kùipta-bàhu-jaïgha÷ ca pràj¤as tiùñhet kadàcana |
na càpi vikùipet pàdau vàsasà na ca dhånayet  // Hbhv_11.725 //
mårkhonmatta-vyasanino viråpàn màyinas tathà |
nyånàïgànadhamàü÷ caiva nopahàsen na dåùayet  // Hbhv_11.726 //
parasya daõóaü nodyacchet ÷ikùàrthaü putra-÷iùyayoþ |
nànulepanam àdadyàd asnàtaþ snàtakã kvacit  // Hbhv_11.727 //
na càpi rakta-vàsàþ syàc citra-vàsa-dharo 'pi và |
kùura-karmaõi cànte ca strã-sambhoge ca putraka |
snàyãta celavàn pràj¤aþ kaña-bhåmim upetya ca  // Hbhv_11.728 //
yugapaj jalam agniü ca bibhçyàn na vicakùaõaþ |
nàcakùãta dhayantãü gàü jalaü nà¤jalinà pibet  // Hbhv_11.729 //
÷auca-kàleùu sarveùu guruùv alpeùu và punaþ |
na vilambeta ÷aucàrthaü na mukhenànalaü dhamet  // Hbhv_11.730 //
vipurùo makùikàdyà÷ ca hasta-saïgàd adoùiõaþ |
ajà÷vau muhato medhyau na gor vatsasya cànanam  // Hbhv_11.731 //
màtuþ prasnavane medhyaü ÷akuniþ phala-pàtane |
udakyà÷aucinagnàü÷ ca såtikàntyàcasàyinaþ |
spçùñvà snàyãta ÷aucàrthaü tathaiva mçta-hàriõaþ  // Hbhv_11.732 //
nàraü spçùñvàsthi sa-snehaü snàtaþ ÷udhyati mànavaþ |
àcamyaiva tu nisnehaü gàm àlabhyàrkam ãkùya và  // Hbhv_11.733 //
na càlapej janaü dviùñaü vãra-hãnàü tathà striyam |
devatàtithi-sac-chàstra-yaj¤a-siddhàdi-nindakaiþ  // Hbhv_11.734 //
kçtvà tu spar÷atàlàpaü ÷udhyed arkàvalokanàt |
avalokya tathodakyàm antyajàn patitaü ÷añham |
vidharmi-såtikà-ùaõóa-vivastrànyàvasàyinaþ  // Hbhv_11.735 //
mçta-niryàtakà÷ caiva para-dàra-ratà÷ ca ye |
etad eva hi kartavyaü pràj¤aiþ ÷odhanam àtmanaþ  // Hbhv_11.736 //

kiü ca-
yac càpi kurvato nàtmà jugupsàm eti putraka |
tat kartavyam a÷aïkena yan na gopyaü mahàjane  // Hbhv_11.737 //

bhaviùyottare ÷rã-kçùõa-yudhiùñhira-saüvàde-
upàsate na ye pårvàü dvijàþ sandhyàü na pa÷cimàm |
sarvàms tàn dhàrmiko ràjà ÷ådra-karmaõi yojayet  // Hbhv_11.738 //
dåràd àvasathàn måtraü dåràt pàdàvasecanam |
ucchiùñotsarjanaü bhåpa sadà kàryà hitaiùiõà  // Hbhv_11.739 //
ucchiùñau na spç÷ec chãrùaü sarve pràõàs tad-à÷rayàþ |
ke÷a-gràhàn prahàràü÷ ca ÷irasy etàni varjayet |
na pàõibhyàm ubhàbhyàü tu kaõóåyàj jàtu vai ÷iraþ  // Hbhv_11.740 //

kiü ca-
suvàsinãr gurviõã÷ ca vçddhaü bàlàturau tathà |
bhojayet saüskçtànn eva prathamaü caramaü gçhã  // Hbhv_11.741 //
aghaü sa kevalaü bhuïkte vçddhe go-vàhanàdike |
yo bhuïkte pàõóava-÷reùñha prekùatàm apradàya ca  // Hbhv_11.742 //
varjayed dadhi-÷aktuü ca ràtrau dhànà÷ ca vàsare  // Hbhv_11.743 //

kiü ca-
sraja÷ ca nàvakarùeta na bahir dhàrayeta ca |
gçhe pàràvatà dhanyàþ ÷ukà÷ ca saha-sàrikàþ  // Hbhv_11.744 //

kaurme vyàsa-gãtàyàm-
tçõaü và yadi và ÷àkaü målaü và jalam eva và |
parasyàpaharan jantur narakaü pratipadyate  // Hbhv_11.745 //
na ràj¤aþ pratigçhõãyàn na ÷ådràt patitàd api |
nànyasmàd yàcakatvaü ca ninditàd varjayed budhaþ  // Hbhv_11.746 //
nityaü yàcanako na syàt punas tatraiva yàcayet |
pràõàn apaharaty eùa yàcakas tasya durmatiþ  // Hbhv_11.747 //
na deva-dravya-hàrã syàd vi÷eùeõa dvijottamàþ |
brahmasvaü ca nàpahared àpady api kadàcana  // Hbhv_11.748 //
na viùaü viùam ity àhur brahmasvaü viùam ucyate |
devasvaü vàpi yatnena sadà pariharet tataþ  // Hbhv_11.749 //
na dharmasyàpade÷ena pàpaü kçtvà vrataü caret |
vratena pàpaü pracchàdya kurvan strã-÷ådra-dambhanam |
pretyeha cedç÷o vipro garhyeta brahma-vàdibhiþ  // Hbhv_11.750 //
deva-drohàd guru-drohaþ koñi-koñi-guõàdhikaþ |
j¤ànàpavào nàstikyaü tasmàd koñi-guõàdhikam  // Hbhv_11.751 //

kiü ca-
himavad-vindhyayor madhye pårva-pa÷cimayoþ ÷ubham |
muktvà samudrayor de÷aü nànyatra nivased dvijaþ  // Hbhv_11.752 //
kçùõo và yatra carati mçgo nityaü svabhàvataþ |
puõyà÷ ca vi÷rutà nadyas tatra và nivased dvijaþ |
ardha-kro÷àn nadã-kulaü varjayitvà dvijottamàþ  // Hbhv_11.753 //

kiü ca-
agninà bhasmanà caiva salilena vi÷eùataþ |
dvàreõa stambha-màrgeõa padbhiþ païktir vibhidyate |
para-kùetre carantãü gàü na càcakùãta kasyacit  // Hbhv_11.754 //
naùurya-parive÷aü và nendracàpaü na càgnikam |
parasmai kathayed vidvàn ÷a÷inaü và kathaücana |
tithiü pakùasya na bråyàn nakùatràõi vinirdi÷et  // Hbhv_11.755 //
na deva-guru-vipràõàü dãyamànaü tu vàrayet |
nindayed yo gurån devàn vedaü và sopabçühitam |
kalpa-koñi-÷ataü sàgraü raurave pacyate naraþ  // Hbhv_11.756 //
tåùõãm àsãta nindàyàü na bråyàt kiücid uttaram |
karõau pidhàya gantavyaü na cainam avalokayet  // Hbhv_11.757 //
varjayed rahasyaü ca pareùàü gåhayed budhaþ |
vivàdaü svajanaiþ sàrdhaü na kuryàd vai kadàcana  // Hbhv_11.758 //
na pàpaü pàpinaü bråyàd apàpaü và dvijottamàþ  // Hbhv_11.759 //
nekùetodyantam àdityaü ÷a÷inaü và nimittataþ  // Hbhv_11.760 //
àstaü yàntaü na vàristhaü nopasçùñaü na madhyagam |
tirohitaü vàsasà và na dar÷àntara-gàminam  // Hbhv_11.761 //
nagnàü striyaü pumàüsaü và purãùaü måtram eva và |
patita-vyaïga-càõóàlàn ucchiùñànucchiùñàn nàvalokayet  // Hbhv_11.762 //
na mukta-bandhanàü gàü và nonmattaü mattam eva và |
spç÷en na bhojane patnãü nainàm ãkùeta mehatãm  // Hbhv_11.763 //
kùubantãü jçmbhamàõàü và nàsanasthàü yathà sukham |
nodake càtmano råpaü nakulaü ÷vabhram eva và  // Hbhv_11.764 //
na ÷ådràya matiü dadyàt kçùaraü pàyasaü dadhi |
nocchiùñaü và ghçta-madhu na ca kçùõàjinaü haviþ  // Hbhv_11.765 //
na kuryàt kasyacit pãóàü sutaü ÷iùyaü ca tàóayet |
nàtmànam avamanyeta dainyaü yatnena varjayet |
na ca ÷iùyànnaü satkuryàn nàtmànaü ÷aüsayed budhaþ  // Hbhv_11.766 //
na nadãü ca nadãü bråyàt parvateùu na parvatam |
àvaset tena naivàpi yas tyajet sahavàsinam  // Hbhv_11.767 //
÷iro 'bhyaïgàva÷iùñena talenàïgaü na lepayet |
romàõi ca rahasyàni svàni khàni na ca spç÷et  // Hbhv_11.768 //
na pàõi-pàda-vàï-netra-càpalàni samà÷rayet |
nàbhihanyàj jalaü padbhyàü pàõinà na kadàcana  // Hbhv_11.769 //
na ghàtayed iùñakàbhiþ phalàni na phalena ca |
na mleccha-bhàùaõaü ÷ikùen na karùec ca padàsanam  // Hbhv_11.770 //
notsaïge bhakùayed bhakùyàn gàü ca saüve÷ayen na hi |
nàkùaiþ krãóen na dhàveta strãbhir vàdaü ca càcaret  // Hbhv_11.771 //
na dantair nakha-lomàni chindyàt suptaü na bodhayet |
na bàlàtapam àsevet preta-dhåmaü vivarjayet  // Hbhv_11.772 //
naikaþ supyàt ÷ånya-gçhe svayaü nopànahau haret |
nàkàraõàd và niùñhãven na bàhubhyàü nadãü taret  // Hbhv_11.773 //
na pàda-kùàlanaü kuryàt pàdenaiva kadàcana |
nàgnau pratàpayet pàdau na kàüsye dhàrayed budhaþ  // Hbhv_11.774 //
nàbhipratàrayed devàn bràhmaõàn gàm athàpi và |
na spç÷et pàninocchiùño viprà go-bràhmaõànalàn |
na caivànnaü padà vàpi na deva-pratimàü spç÷et  // Hbhv_11.775 //
nottared anupaspç÷ya sravantãü no vyatikramet |
caityaü bçhmaü naiva chindyàn nàpsu ùñhãvanam utsçjet |
na càgniü laïghayed dhãmàn nopadadhyàd adhaþ kvacit  // Hbhv_11.776 //
na cainaü pàdataþ kuryàt tila-baddhaü ni÷i tyajet |
na kåpam avaroheta nàcakùãtà÷uciþ kvacit  // Hbhv_11.777 //
agnau na prakùiped agniü nàdbhiþ pra÷amayet tathà |
suhçn-maraõam àrtiü và na svayaü ÷ràvayet paràn |
apaõyam atha paõyaü và vikrayaü na prayojayet  // Hbhv_11.778 //
puõya-sthànodaka-sthàne sãmàntaü và kçùen na tu |
bhindyàt pårva-samayaü satryopetaü kadàcana  // Hbhv_11.779 //
parasparaü pa÷ån vyàlàn pakùiõo na ca yodhayet |
kàrayitvà sva-karmàõi kàrån vidvàn na va¤cayet  // Hbhv_11.780 //
bahir gandhaü ca kudvàra-prave÷aü ca vivarjayet |
naika÷ caret sabhàü vipraþ samavàyaü ca varjayet  // Hbhv_11.781 //
na vãjayed và vastreõa na devàyatane svapet |
nàgni-go-bràhmaõàdãnàm antareõa vrajet kvacit  // Hbhv_11.782 //
nàkràmet kàmata÷ chàyàü bràhmaõànàü gavàm api |
svàntu nàkràmayec chàyaü patitàdyair na rogibhiþ  // Hbhv_11.783 //
nà÷nãyàt payasà takraü na bãjàny upabãjayet |
vivatsàyà÷ ca goþ kùãram auùñraü và nirda÷asya ca |
àvikaü sandhinã-kùãram apeyaü manur abravãt  // Hbhv_11.784 //
hanta-kàram athàgryaü và bhikùàü và ÷aktito dvijaþ |
dadyàd atithaye nityaü budhyeta parame÷varam  // Hbhv_11.785 //
bhikùàm àhur gràsa-màtram agryaü tasmàc caturguõam |
puùkalaü hanta-kàraü tu tac caturguõam iùyate  // Hbhv_11.786 //

màrkaõóeye-
bhojanaü hanta-kàraü và agryaü bhikùàm athàpi và |
adattvà tu na bhoktavyaü yathà-vibhavam àtmanaþ  // Hbhv_11.787 //

kà÷ã-khaõóe-
naivotkañàsane'÷nãyàn nàgnau vastv a÷uci kùipet |
÷ràddhaü kçtvà para-÷ràddhe yo '÷nãyàj j¤àna-varjitaþ |
dàtuþ ÷ràddha-phalaü nàsti bhoktà kilbiùa-bhug bhavet  // Hbhv_11.788 //
notpàñayel loma-nakhaü da÷anena kadàcana |
karajaiþ karaja-cchedaü kareõaiva vivarjayet  // Hbhv_11.789 //
apadvàre na gantavyaü sva-ve÷ma-para-ve÷manoþ |
utkoca-dyuta-dautyàrtha-dravyaü dåràt parityajet  // Hbhv_11.790 //
niùñhãvanaü ca ÷leùmàõaü gçhàd dåre vinikùipet |
uddhçtya pa¤ca mçt-piõóàn snàyàt para-jalà÷aye |
anuddhçtya ca tat-kartur enasaþ syàt turãya-bhàk  // Hbhv_11.791 //

bràhme-
yas tu pàõi-tale bhuïkte yas tu phutkàra-saüyutam |
prasçtàïgulibhir yas tu tasya go-màüsavac ca tat  // Hbhv_11.792 //

atri-smçtau-
nyånàdhika-stanã yà gaur yàthavàbhakùya-càriõã |
tayor dugdhaü na hotavyaü na pàtavyaü kadàcana  // Hbhv_11.793 //
ajà gàvo mahiùya÷ ca yàmedhyam api bhakùayet |
havye kavye ca tad-dugdhaü gomayaü ca vivarjayet  // Hbhv_11.794 //
aïgulyà danta-kàùñhaü ca pratyakùa-lavaõaü tathà |
mçttikà-prà÷anaü caiva tulyaü gomàüsa-bhakùaõaiþ  // Hbhv_11.795 //

atràpavàdo manu-smçtau-
sàmudraü saindhavaü  caiva lavaõe paramàdbhute |
pratyakùe api te gràhye niùedhas tv anya-gocaraþ  // Hbhv_11.796 //
atri-smçtau-
divà kapittha-cchàyà ca ni÷àyàü dadhi-bhojanam |
kàrpàsaü danta-kàùñhaü ca ÷akràd api haret ÷riyam  // Hbhv_11.797 //

viùõu-smçtau ca-
kapilàyàþ payaþ pãtvà ÷ådras tu narakaü vrajet |
homa-÷eùaü pibed vipro vipraþ syàd anyathà pa÷uþ  // Hbhv_11.798 //

parihartuü punar lekhaü tat-tat-÷àstroktam anyathà |
yad atra likhitaü ki¤cit tat kùantavyaü mahàtmabhiþ  // Hbhv_11.799 //
àcàrà÷ cedç÷àþ santi pare'pi bahulàþ satàm |
te loka-÷àstrato j¤eyà apekùyà yadi vaiùõavaiþ  // Hbhv_11.800 //
nityatvam eùàü màhàtmyam apy atra likhitàt purà |
sad-àcàrasya nityatvàn màhàtmyàc ca susidhyati  // Hbhv_11.801 //

iti ÷rã-gopàla-bhañña-vilikhite ÷rã-bhagavad-bhakti-vilàse
nitya-kçtya-samàpano nàma
ekàda÷o vilàsaþ 

*************************************************************************


