Kiranatantra, chapters 1-6 with the commentary of RÃmakaïÂha Based on the ed. by Dominic Goodall: BhaÂÂa RÃmakaïÂha's Commentary on the Kiraïatantra, Vol. I, chapters 1--6 critical edition and annotated translation. Pondicherry : Institut Francais de Pondichery / Ecole francaise d'Extreme-Orient, 1998. (Publications du departement d'indologie, 86.1) Input by Dominic Goodall This electronic text has NOT BEEN PROOFREAD. PLAIN TEXT VERSION NOTICE: The file contains some (self-explanatory) TeX-tags. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ taæ natvà vimalaæ ÓivÃrkakiraïe ÓÃstre pare racyate saÇk«epÃdviv­ti÷ pade«u gamikà vidyÃkhyapÃde yata÷ / prokto vistarata÷ padÃrthavi«ayo yuktyÃgamairnirïaya÷ prÃyo 'nyatra mayà k­tÃntavimaticchedÃya sÃdhÃraïa÷ // KirT_0.1 // purà kila bhagavatomÃpatinà garutmato 'nugrahaæ kurvatà yathà yÃd­grÆpaæ ca ÓÃstramupadi«Âaæ tathà tÃd­grÆpaæ ca kaÓcittacchi«ya÷ praÓi«yo và svaÓi«yebhya÷ kathayati _________________________________________________________ kailÃsaÓikharÃsÅnaæ somaæ somÃrdhaÓekharam / haraæ d­«ÂvÃbravÅttÃrk«ya÷ stutipÆrvamidaæ vaca÷ // KirT_1.1 // __________ V­tti: yattu prathamamevotsÆtraæ kaiÓcicchÃstrasvarÆpaæ tatsambandhÃbhidheyÃdi cÃtra varïyate tatsÆtraireva te«Ãæ vak«yamÃïatvÃdayuktameva| athÃdau prav­ttihetutvenÃvaÓyaæ tadvaktavyamiti cet| ÓÃstrÃntarÃïÃmivÃtra tadabhidhÃnena prav­ttyayogÃt| atra hi gurÆpasadanÃtprabh­ti guruvÃkyÃdeva sarvatra pravartitavyaæ nÃnyata iti darÓayi«yÃma÷| tatra kailÃsasya ÓikharamagrapradeÓa÷| tasminnÃsÅnaæ taæ d­«Âvetyanena yogimadhyasthitatvena vak«yamÃïÃdasya brahmavi«ïulokÃbhyÃmÆrdhvamaï¬alamadhye vak«yamÃïasya devasya viÓe«a÷| sahomayà vartate yastamityanena kailÃsaÓikharÃsÅnÃntarÃcchrÅmannandikeÓvarÃderviÓe«a÷|| atha rƬhiryogamapaharatÅti nyÃyato 'tra somaÓabdena kaÓciccandrameva pratye«yatÅti tadarthametatsomÃrdhaæ Óekhare Óirasi yasya taæ d­«Âveti| ki¤ca harati bandhanÃni puæbhya÷ puæso 'pyÆrdhvaæ padamiti hara÷ taæ svaguruæ tÃrk«yo d­«Âvetyartha÷| ata evÃsya nirvÃïadÅk«Ã sampanneti pratÅyate| nÃdÅk«itÃnÃæ ÓravaïÃdhikÃra iti vak«yati yata÷| haraÓabdasya rƬhyaivomÃpatyarthatve vyÃkhyÃyamÃne gatÃrthatvaæ vyavacchedÃntarÃbhÃvÃditi viÓi«ÂakriyÃyogÃbhidhÃnenaiva vyÃkhyÃnaæ jyÃya÷| atra ca praïÃmasÃmarthyÃdeva darÓanasya siddhernÃyamartho haraæ d­«Âveti| api tu stutipÆrvaæ d­«Âveti stutipÆrvamiti padamatra kriyÃviÓe«aïatvena vyÃkhyeyam| na tu vacoviÓe«aïatvena| tataÓca vak«yamÃïÃndhakamathanÃdikarmastutyà viÓi«Âakarmayuktaæ bhagavantamÃrÃdhyedaæ vacanaæ vainateyo 'bravÅdityatrÃrtha÷| tanna do«a÷ kaÓciditi|| atha kÃsau stutiryatpÆrvaæ d­«Âvetyuktam| tatrocyate _________________________________________________________ jayÃndhakap­thuskandha- bandhabhedavicak«aïa / jaya pravaravÅreÓa- saæruddhapuradÃhaka // KirT_1.2 // jayÃkhilasureÓÃna- ÓiraÓchedabhayÃnaka / jaya prathitasÃmarthya- manmathasthitinÃÓana // KirT_1.3 // jayÃcyutatanudhvaæsa- kÃlakÆÂabalÃpaha / jayÃvartamahÃÂopa- saridvegavidhÃraïa // KirT_1.4 // jaya dÃruvanodyÃna- munipatnÅvimohaka / jaya n­ttamahÃrambha- krŬÃvik«obhadÃruïa // KirT_1.5 // jayograrÆpasaærambha- trÃsitatridaÓÃsura / jaya krÆrajanendrÃsya- darÓitÃs­ksunirjhara // KirT_1.6 // jaya vÅraparispanda- dak«ayaj¤avinÃÓana / jayÃdbhutamahÃliÇga- saæsthÃnabalagarvita // KirT_1.7 // jaya Óvetanimittogra- m­tyudehanipÃtana / jayÃÓe«asukhÃvÃsa- kÃmamohitaÓailaja // KirT_1.8 // jayopamanyusantÃpa- mohajÃlatamohara / jaya pÃtÃlamÆlordhva- lokÃlokapradÃhaka // KirT_1.9 // __________ V­tti: andhakasya mahÃsurasya yau vistÅrïau skandhau tayorbandho vicitra÷ sanniveÓa÷ tasya bhedo vidÃraïam| tasminyo vicak«aïa÷ paï¬itastvameva, nÃnya÷| tasyÃmantraïaæ he tathÃbhÆta bhagavan jayeti| ki¤ca prak­«Âo varo brahmadatto ye«Ãæ te pravarÃÓca vÅrÃÓca pravaravÅreÓÃ÷| taireva samuparuddhaæ yattripuraæ tasya dÃhaka he bhagava¤jayeti| tathÃkhilÃnÃæ surÃïÃmÅÓÃno brahmà tasya yacchira÷ tasya ccheda÷ purÃïetihÃsÃdibhiruktastena bhayÃnako raudramÆrti÷ tasya sambodhanam| kiæ ca sakalatrailokyamohakatvena ya÷ prathitasÃmarthyo manmatha÷ kÃmastasya bhogÃdisthitihetutvÃtsthiti÷ ÓarÅraæ tasya nÃÓana he bhagavan jayeti| api cÃcyutasya vi«ïostanudhvaæsanahetutvÃttanudhvaæsa÷ kÃlakÆÂastasya vegastamapaharatÅti| yaduktaæ vÃyupurÃïe vi«eïodbhÆtamÃtreïa tena kÃlÃnalatvi«Ã| /quote{vi«eïodbhÆta@/devdot janÃrdana÷ VÃyupurÃïa 54:58.} nirdagdho raktagaurÃÇga÷ k­ta÷ k­«ïo janÃrdana÷|| iti tasya balÃnyapaharatÅti balÃpaho yastasya sambodhanam| ki¤ca Ãvarta÷ paribhramastenÃtyantabhÅ«aïÃÂopo vegavatpravÃha÷ sa yasyÃ÷ sarita÷ prakaraïÃjjÃhïavyÃ÷ sÃvartamahÃÂopasarit| tasyà vego balaæ tadvidhÃraïa| kila Óirasi tathÃbhÆtà mahÃnadÅ bhagavataiva dhÃryate nÃnyenetyatiÓayastuti÷|| 2--4|| ki¤ca dÃrÆïi devadÃrÆïi te«Ãæ vane yadudyÃnamÃÓramastasminye munayaste«Ãæ te«Ãæ ca yÃ÷ patnyastÃsÃæ vimohaka| avijitakÃmakrodhÃdÅnmunÅnpatnÅÓca kenÃpi prayojanena vimohayatÅtyatra praÓaæsÃrtho 'nyathà kutsaiveyaæ kuta÷ stutiriti| tathà n­ttaæ vicitrÃbhinayÃdyÃtmako gÃtravik«epastasya mahÃrambhalak«aïà krŬÃ| asya vailak«aïyena tÃï¬avarÆpaæ viharaïam| tayà vik«obho 'navasthitirjagatastena dÃruïa bhÅ«aïa he bhagava¤jayeti| tadidamuktam| calati mahÅ dalanti giraya÷ skhalantyudadhayo namanti khecarà ityÃdi tribhuvanamasvatantramiha yasya n­ttasamaye sa pÃtu no hara ityantam| ki¤ca ugraæ bhÅ«aïaæ yadbhairavÃkÃraæ rÆpamumÃsantrÃsadÃnÃya ghaÂata itÅtihÃsapurÃïÃdigÅtaæ tasya saærambho jagattrÃsalak«aïÃbhinayÃnukÃrastena trÃsità devÃsurà yena tasya sambodhanam| ki¤ca krÆrajanÃnÃæ rak«asÃmindro rÃvaïastasyÃsye«u darÓito 's­geva sunirjhara÷ prapÃto yena tasyÃmantraïam| ki¤ca vÅro vÅrabhadra÷ tasya parispanda÷ pre«aïaæ tena dak«asya prajÃpateryaj¤avinÃÓana he bhagava¤jayeti praÓaæsÃrtho 'nyathà nindaiva kutsitatvÃdasyeti| ki¤ca adbhutamÃÓcaryabhÆtaæ yanmahÃliÇgaæ sakalatrailokyasya vyÃpakaæ tasya saæsthÃnamÃkÃraviÓe«o jvÃlÃtmaka÷ tasya balaæ tejaso 'sahyatvaæ tena garvita brahmavi«ïvÃdibhyo 'pi sÃtiÓaya he bhagava¤jayeti| yaduktaæ vÃyupurÃïÃdau akasmÃdbrahmavi«ïvÃdyairjvÃlÃliÇgaæ tadadbhutam| d­«Âamabhyudgataæ yena vyÃptaæ sarvaæ carÃcaram|| iti|| 5--7|| ki¤ca Óveto mahÃmuni÷ tannimittamugrasya m­tyudehasya nipÃtana he bhagava¤jayeti| api cÃÓe«asya sukhasyÃbhiraterÃvÃsa÷ sthÃnaæ kÃmastena mohità Óailajà gaurÅ yeneti kÃmo 'pi yasya vaÓe gaurÅ và sarvalokeÓvarÅ yaæ prati sÃbhilëeti praÓaæsÃrtha÷| ki¤ca upamanyorya÷ santÃpa stapojanitaÓarÅraklama÷ yacca mohajÃlameva pa¤cavidhaviparyayÃtmakaæ tamov­tti tvÃttamastaddharati yastasya sambodhanam| ki¤cÃnyat| pÃtÃlÃnÃæ mÆlaæ kÃlÃgnibhuvanaæ tata Ærdhvaæ loka÷ sthÃvarÃdimanu«yÃnta÷ «a¬vidho bhÆtasamÆha÷| alokastu tadvilak«aïa÷ piÓÃcÃdipità mahÃnto '«Âavidho daivasarga÷| yaduktaæ sÃækhyai÷ a«Âavikalpo daivastairyagyoniÓca pa¤cadhà bhavati| /quote{a«Âa/devdot sarga÷ /Sankh/ 53.} mÃnu«yastvekavidha÷ samÃsato bhautika÷ sarga÷|| iti| tasya dÃhaketyupalak«aïam| sthitisaærak«aïadÃnabhavÃnugrahakarta÷ he bhagavan jaya| jayeti jayatyevÃsya ÓrÅkaïÂhanÃthasyÃdhikÃrÃt| tadevamapadÃna «o¬aÓakÃtmikayà stutyà bhagavata÷ ÓrÅkaïÂhanÃthasyÃsyaiva darÓanaæ, na yoginÃæ vidyeÓÃnÃæ và madhyapaÂhitasyeti darÓyate| tathaitÃvadbhirevÃpadÃnairiyaæ stutird­«Âà nÃpadÃnÃntaraiÓcakraprasÃdadehÃrdhagaurÅdhÃraïÃdibhirapÅti| andhayatÅtyandhako mala÷ tasya p­thuskandhÃvÆrdhvÃdhod­kpratirodhaÓaktÅ tÃbhyÃæ bandhanaæ puæsÃæ d­kkriyÃvarodha÷| tasya bhede dÅk«ÃdvÃreïa yo vicak«aïastasya sambodhanam| ityevaæ sarvatheyamatra dÅk«ÃnirvartyakÃryastutirgauïalÃk«aïikayà v­ttyeti vyÃcak«ate| te«Ãæ prasiddhasyÃrthasya parityÃge 'trÃsiddhasya ca kalpane kiæ kÃraïamiti vaktavyam| kÃraïaæ vinaiva hi tathÃtve sarvatra gauïamukhyÃrthÃvyavasthiti÷ padavÃkyayorapratipa ttireva| taduktam| narte prayojanÃdi«Âaæ mukhyaÓabdÃrtha laÇghanam| iti| /quote{narte/devdot laÇghanam Source unknown. Quoted also ad /Mat/VP/ 3:20 and on p.12 of the {HetubinduÂÅkÃ}.} ÓrÅmadrauravÃdadau paramaÓivavi«ayatvÃtstotrasya paramaÓive cÃÓarÅratvena ÓaÓÃÇkÃrdhaÓekharatvÃdyasambhavÃdyuktaivÃprasiddhÃrthakalpanetyavirodha÷||8--9|| atha kiæ tadvaco yadabravÅttÃrk«ya÷ stutipÆrvaæ d­«Âvetyuktam| tatrocyate _________________________________________________________ bhaktasya mama bhÅtasya Óivaj¤Ãnaæ paraæ vada / yadavÃpya narÃ÷ sarve muktimÃyÃnti kevalÃm // KirT_1.10 // __________ V­tti: bhajatÅti bhakta÷ sevaka÷ bibhe tÅti ca bhÅta÷| tasya yadyapi dÅk«ayà saæsÃrabhÅtatvamapÃkÅrïaæ tathÃpi nityanaimittikÃdikarma coditatvÃdanu«Âheya m| tadananu«ÂhÃne viparÅtÃnu«ÂhÃne và punarapi saæsÃrÃdbhÅtatvamastyeva| yaduktam Ãj¤ÃvilaÇghanÃtproktaæ kravyÃdatvaæ Óataæ samÃ÷| /quote{Ãj¤Ã@/devdot samÃ÷ Attributed with the expression {pau«karÃdau} by /Ram/ ad /Mat/ /VP/ 5:6, p.108.} ityado«a÷| tataÓca yathà pÆrvaæ mama bhaktasya sato bhÅtasya dayayaiva dÅk«Ãkhyo 'nugrahastvayà k­tastathaivÃdhunà Óivasya sarvaj¤asya Óreyohetorbhagavata÷ kÃryarÆpatayà prÃpyatvena ca sambandhi j¤Ãnaæ ÓÃstraæ vadeti| Óivaj¤Ãnapadena kaulamahÃvratÃdinirÃsaste«Ãmasarvavi«ayatvena vaiÓe«ikÃderiva sarvaj¤ak­tatvÃbhÃvÃt| paramityanena srotontarebhyo vÃmadak«iïa gÃru¬abhÆtatantrebhyo 'sya viÓe«aste«Ãæ Óivak­tatve 'pi siddhipradhÃnatvenÃparatvÃt| nanu vedÃdij¤ÃnÃnyevaæ hariharahiraïyagarbhÃdyÃtmakaprasiddhaÓivak­tÃni parÃïi bhavi«yantÅti| tadayuktaæ te«ÃmaÓivatvarÆpamuktyupadeÓakatvena Óivak­tatvÃsiddhe÷| samalatvameva hyÃtmanÃmaÓivatÃ| tadviraha÷ kevalitvaæ Óivateti| malakaivalyaæ ca tairmuktÃvupadi«Âaæ malasvarÆpasyÃparicchedÃt| aparicchinnasya hartumaÓakyatvÃditi| yajj¤Ãnaæ prÃpya narà muktimÃyÃnti kevalÃæ tadvadeti vedÃdiÓÃstrani«edha÷ | /crux sarva iti /quote{Testimonium: tathà kiraïav­ttau bhagavatà rÃmakaïÂhÃcÃryeïa/devdot (See 1:1.11--12) yadavÃpya narÃssarva ityatra `sarva iti ``brÃhmaïÃ÷ k«atriyà vaiÓyÃÓÓÆdrà mlecchÃdyo pi hÅ''ti ÓrutyadhikÃriïa eva garutmato dhikÃraprakramatassarvapadasyÃniyatÃrthatvÃd' iti vyÃkhyÃtam| {ÁaivÃgamÃdimÃhÃtmya} IFP T.372, p.1225, lines 11--16.} brÃhmaïÃ÷ k«atriyà vaiÓyÃ÷ ÓÆdrà mlecchÃdayo 'pi hi| iti ÓrutyadhikÃriïa eva| garutmato 'dhikÃra÷ prak­taæ sarvapadasya niyatÃrthatvÃt/crux | yaduktam artha÷ prakaraïaæ liÇgaæ ÓabdasyÃnyasya sannidhi÷| /quote{artha÷/devdot hetava÷ {VÃkyapadÅya} 2:315cd and 316cd.} proktÃ÷ sÃmÃnyaÓabdÃnÃæ viÓe«asthitihetava÷|| iti| evaæ ca dÅk«itatve 'pyaviditaÓÃstravivekasya tÃrk«yasyÃyaæ praÓnastathÃbhÆ taÓÃstrÃdhigamÃyeti pratÅyate na tu j¤asyeti|| atha prativacanam evamukto hara÷ prÃha visphuraccandraÓekhara÷ / __________ V­tti: evaæ stutipÆrvadarÓanapÆrvakaæ ÓÃstravi «ayÃvivekapradarÓanata÷ ÓÃstraæ vainateyena paryanuyukta÷ san savismayatve satyutpannaÓira÷kaæpatvÃdviÓe«eïa sphuraccandraÓekhara÷ ÓrÅkaïÂhadeva÷ prÃha| ki¤ca prÃhetyucyate| _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca bhadrametattvayà p­«Âaæ Ó­ïu j¤Ãnaæ mahodayam // KirT_1.11 // kiraïÃkhyaæ mahÃtantraæ parÃm­tasukhapradam / sarvÃnugrÃhakaæ Óubhraæ padÃrthoddyotakaæ sphuÂam // KirT_1.12 // __________ V­tti: yadetadbhadraæ sakalÃnyaÓÃstraphalavilak«a ïaÓreya÷sÃdhakaæ ÓÃstraæ vadeti tvayà p­ «Âaæ tacch­ïÆcyata iti pratij¤Ã| ata evÃtra bhadrapadasyaiva maÇgalÃdyarthatvÃdÃdisÆtratve 'pi nÃthaÓabdÃnupÃdÃnÃderdo«a÷| mahÃæÓca darÓanÃntarasiddhyÃnabhibhÃvya udaya÷ siddhilak«aïo yasmÃdityanenÃsya ÓÃstrasya prayoja namuktam| ata eva tathÃbhÆtÃrthaprakÃÓakatvÃt kiraïÃkhyametaduktam| mahacca tatparameÓvaraprayuktatvÃt| tantramityanenÃsya prÃmÃïyamuktam| ÅÓvarak­tatvenaiva ÓÃstra sya prÃmÃïyÃt, nÃk­takatvenÃsaæbhavÃt| racanà kartÃraæ navyabhicaratÅti yata÷| paraæ ca tatsarvÃrthavyÃpakatvÃdam­taæ cÃvinaÓvaramiti parÃm­taæ yatsukhaæ parà paripÆrïatà sarvaj¤atvakart­tvÃbhivyakti÷| taddadÃtÅtyupÃyatvenÃbhivyanaktÅtyartha÷| /quote{Testimonium: ÓrÅmatà rÃmakaïÂhena kiraïav­ttau kiraïÃkhyaæ mahÃtantraæ parÃm­tasukhapradaæ| ityatra para¤ca tat sarvÃrthavyÃpakatvÃdam­ta¤cÃvinaÓvaraæ| yatsukhaæ| parà paripÆrïatà sarvaj¤atvasarvakartt­tvÃbhivyakti÷ taddadÃtyupÃyatvenÃbhivyanaktÅti parÃm­tasukhapradamiti| J/¤ÃnaprakÃÓa's {Áivaj/¤Ãnabodhav­tti}, pp.23--4.} tadetanmuktilak«aïaæ prayojanÃntaram| sambandhastÆpÃyopeyatvÃdilak«aïo 'trÃrthasiddha÷| sarve«Ãæ tu bhaktÃnÃæ brÃhmaïÃdÅnÃmanu paÓcÃt ÓaktinipÃtÃt grÃhakaæ svÅkÃrakam| na tu ÓaktipÃtaæ vinà brÃhmaïajÃtimÃtrasyÃpi viÓi«ÂatarÃdhikÃravi«ayatvamityartha÷| Óubhramiti vak«yamÃïapÃdacatu«ÂayaÓobhÃyuktatvÃt| na tvÃnarthakyalÆnaviÓÅrïÃtmakamiti viÓi «ÂasvarÆpakathanam| padÃrthà artharÃÓaya÷ «a paÓvÃdayo vak«yamÃïÃste«ÃmuddyotakamityanenÃsyÃbhidheyakatha nam| sphuÂamityanena saæhitÃntarebhyo 'sya viÓe«a÷| tÃni hyasphuÂaæ k­tvà padÃrthÃnÃmuddyotakÃnyatastairagatÃrthatvamityartha÷| evaæ ca svarÆpÃgatÃrthatvaprÃmÃïyÃdhikÃrisambandhÃbhidheyaprayojanÃni ÓÃstrasyoktÃnÅti pratij¤ÃrÆpa metadevÃdisÆtram athÃto 'nÃdi madhyÃntetyÃdi ÓrÅmadraurava /quote{athÃto 'nÃdimadhyÃntaæ {RauravasÆtrasaÇgraha} 1:1a.} iva athÃïorbandhasopÃna /quote{athÃïorbandhasopÃna@ /Mat/VP/ 2:1a.} ityÃdi ÓrÅmanmataÇga iva caivaærÆpatvÃdÃdisÆtrasya| na tu paÓupÃÓetyÃdi tasyaitatsÆcitÃrthÃntarapratij¤ÃrÆpatvenottarasÆtratvÃditi darÓayi«yÃma÷| yattvatra sambandhÃdÅnÃmetadabhidhÃnaæ pramÃïatvÃdakartavyamiti codayitvà loka iva saæÓayahetutvenÃpi kartavyamiti kenÃpi prativihitaæ tadayuktameva| tarkaÓÃstrÃïÃmiva laukikavÃkyasyeva cÃsya sÆtrasyÃbhidhÃnamÃtratvÃsiddhe÷| parameÓvarapraïÅtaæ hyetadÃgamarÆpaæ pramÃïamiti kathaæ sandigdhavi«ayaæ syÃt pramÃïasya svaprameyaniÓcayarÆpatvena tadvi«ayasaæÓayaniv­ttiphalatvÃditi sambandhÃdiniÓcayatvenaivÃtra pratividheyamiti|| atha kiæ tasya Óubhratvam| kÅd­ÓÃÓca te padÃrthà ye«Ãmetaddyotakamuktam| kiyatsaækhyÃÓce ti tadarthametatpratij¤ÃsÆtrÃntaram|| _________________________________________________________ paÓupÃÓapatij¤Ãna- vicÃrapratipÃdakam / kriyÃcaryÃsamopetaæ yogabhÆtibharÃvaham // KirT_1.13 // __________ V­tti: paÓuÓabdo nirmalÃnÃmaprayogÃtsamalÃnÃmevÃtmanÃmabhidhÃyaka÷| te ca bahavo 'pi sakalÃkalabhedena dvirÆpÃ÷| tatra sakalà dvirÆpÃ÷ sÆk«madehÃ÷ sthÆladehÃÓca| akalà api vij¤ÃnÃkalÃ÷ pralayÃkalÃÓceti dvirÆpà eva| te sarva eva paÓava÷ paÓuÓabdavÃcyÃ÷ tÃvadatraika÷ padÃrtha÷ paÓurityucyate| pÃÓÃstu /quote{Testimonium: pÃÓastu malakarmamÃyayoste«Ãæ paÓÆnÃæ trividhÃ| iti rÃmakaïÂhe (sic) /Isana/ Vol.III, p.23.} malakarmamÃyÅyÃ÷ te «Ãæ paÓÆnÃæ trividhÃ÷| tathà hi vij¤Ãnakevalino mala eva| pralayakevalino mala÷ karma ca| sakalasya tu malakarmamÃyÅyÃ÷ pÃÓÃ÷| kasyacicca vij¤ÃnayogasannyÃsairbhogÃdvà karmak«ayata÷ saæskÃravaÓenaiva /quote{vij¤ÃnayogasannyÃsairbhogÃdvà karmak«ayata÷ Cf. {Paramok«anirÃsakÃrikÃ} 55cd, which reads bhogÃdvà karmaïa÷ k«ayÃt to give a metrical last {pÃda}.} cakrabhramaïavaddh­taÓarÅratvÃnmalamÃyÅyÃveveti sarvametadvak«yÃma÷| tatra mala eka evÃnekapuru«ÃvÃrakÃnekaÓakti÷| na paÓutattvÃttattvÃntaraæ tena vinà paÓutvÃyogÃt| vastvantaraæ tu bhavatyeva| karmÃpi na tattvÃntaraæ dharmÃdibhÃvëÂakabhedena prak­tisaæskÃrarÆpatvÃttena vinà prak­terbandhatvÃyogÃt| pratipuru«amanu«Âheyatvena bhinnatvÃt vicitratvÃdanekapratyayÃtmanopabhogyamanantameva| mÃyÅyastu kalÃdik«ityantatriæÓattattvÃtmaka÷ pratipuru«aæ sÆk«madehÃtmanà bhinno navatyadhikaÓatatrayabhuvanÃtmanà cÃbhinna÷ pratibhuvanaæ bhÆtÃtmaka sthÆladehatvena bhinnaÓcÃbhinnaÓca sthÆladehasyÃtmÃntarairapi bhogyatvÃdityapi nivedayi«yÃma÷| mÃyÃpi pÃÓayonitvÃtpÃÓa÷| tirobhÃvanaÓaktirapi mÃyÃgarbhÃdhikÃrÅÓvarÃbhivyaktà pÃÓa evetyetÃvadarthajÃtamatra dvitÅya÷ padÃrtha÷ pÃÓa ityucyate| patistu bhagavÃn ÓivasadÃÓivarÆpatattvadvayabhedena bhuvanapa¤cakabhedena /quote{bhuvanapa¤cakabhedena vak«yamÃïa÷ /Kir/ 8:139--41.} vak«yamÃïa÷ parameÓvara÷ saha muktaist­tÅya÷ padÃrtha÷ kathyate| j¤Ãnapadena ca j¤Ãyate 'neneti k­tvà ÓaktipadÃrtho 'treÓvaratattvatvena vak«yamÃïabhuvanacatu«ÂayayuktaÓcaturtho 'bhidhÅyate| /quote{vak«yamÃïabhuvanacatu«Âayayukta÷ /Kir/ 8:138c--139a.} tadadhi«ÂhÃnaæ vinà puæsÃæ j¤ÃnÃnutpÃdÃt| tathà ca Órutirapi dhiyo yo na÷ pracodayÃditi| /quote{dhiyo yo na÷ pracodayÃt {ãgveda} 3.62.10.} vicÃrayati puru«akarmÃnusÃreïa jagata÷ sÃdhÃraïÃsÃdhÃraïÃtmana÷ s­«ÂisaæhÃrÃdikamiti vicÃro 'tra pa¤camapadÃrthatayà vidyà vidyeÓÃtmakatattvadvayarÆpa«a¬viæÓatibhuvanabhedabhinno 'rtharÃÓi÷ pratipÃdyate| e«Ãæ pa¤cÃnÃæ padÃrthÃnÃæ pratipÃdakaæ ÓÃstraæ vidyÃpÃdÃtmakaæ Ó­ïviti pratij¤ÃtÃrthÃnu«aÇga÷| na tu paÓupÃÓapatÅnÃæ yat j¤Ãnaæ yaÓca vicÃro 'numÃnaæ tayo÷ pratipÃdakametacchÃstraæ Ó­ïviti vyÃkhyeyam| ÓÃstrasya ÓabdÃtmakatvenÃnanvayÃt| na hi ÓabdÃt j¤Ãnaæ pratÅyate| /crux vÃcakatvenÃsya vÃcyasaæketitvÃt/crux | api tvartha eva| j¤Ãnaæ tu tato 'numeyam| atha j¤ÃnaÓabdo 'trÃrthÃtpaÓvÃdij¤Ãnahetau vÃkye prayukto vicÃraÓabdo 'pi tadanumÃnahetau liÇga iti vyÃkhyÃyate| /crux evamapi rƬhÃrthatyÃgenÃnayoratra prav­tteraviÓe«Ãdvaraæ/crux/ padÃrtha vi«ayataiva yukteti| padÃrthÃnÃæ pa¤catvasiddhi÷| yaduktaæ ÓrÅmadraurave padÃrthÃ÷ pa¤ca vikhyÃtà vidyeÓavadanodbhavÃ÷| /quote{padÃrthÃ÷/devdot samÃsata÷ /RauS/ 4:48; cf. vidhi÷ kriyà kalà yoga÷ ÓivaÓceti samÃsata÷| padÃrthÃ÷ pa¤ca vij¤eyÃ÷ ÓaivaÓÃstre hyanuttare quoted by Alaka ad {Haravijaya} 6:147.} vidhi÷ kriyà kalÃyogau ÓivaÓceti samÃsata÷| iti pÆrvaiva vyÃkhyà yuktÃ| kriyà karaïaæ saæskaraïaæ dÅk«eti| caryà caraïaæ nityÃdikarmÃnu«ÂhÃnaæ tÃbhyÃæ samaæ tulyatvenopetaæ kriyÃcaryÃtmakapÃdadvaya yuktamapyetacchÃstraæ Ó­ïvityartha÷| yo yogaÓcetaso dhyeyenÃrthena sambandhastadvi«aya÷ samÃdhirekÃgratÃrÆpo và tasya bhÆti÷ pratyÃhÃrÃdyaÇgÃvaikalyena bhavanaæ tasyÃbharo 'nantaphalÃvirbhÃva÷ tamÃvahati yacchÃstraæ tacch­ïviti caturthasya pÃdasya pratij¤etyarthÃdatra pÃdasaækhyÃpi pratÅtÃ| kriyÃdipÃdatrayapratipÃdyaÓcÃrtha÷ «a«Âha÷ padÃrtha÷ kathyate ya÷ ÓrÅmataÇgÃdÃvupÃyapadÃrthatvenokta÷| arthatathÃtvasthitiÓca saæhitÃntarÃtsaæhitÃntara saæÓayavi«aye«u yuktaikakart­katvÃcchrutyÃdiÓÃstre«vivetya do«a÷| tadevaæ catu«pÃdamidaæ ÓÃstraæ «aÂpadÃrthÃbhidhÃyi ca| itya syÃnu«aÇgikasya pratij¤ÃsÆtrasyÃrtha÷|| atra pÆrva÷ pak«a÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca yadyevaæ sa paÓustÃvat- kÅd­Óo badhyate katham / mucyate kathamÃkhyÃhi saædehaviniv­ttaye // KirT_1.14 // __________ V­tti: yadyevaæ paÓvÃdaya÷ «aÂpadÃrthÃstvayà vyÃkhyeyatvenoddi«ÂÃ÷| tatra ya÷ prathamapadÃrthatvena saÇg­hÅta÷ paÓu÷ sa kÅd­Óa iti tasya tÃvallak«aïaæ vaktavyaæ yata÷ saugatairasau pratik«aïaæ dhvaæsitvena vij¤ÃnasantÃnÃtmaka÷| vedÃntavidbhiÓca kaiÓcidbrahmakÃryatvenÃnitya i«yate| naiyÃyikÃdibhistu nitya÷| tathà cÃrvÃkaiÓcaturmahÃbhÆtÃtmaka÷| vaiÓe«ikÃdibhistu tadvilak«aïa÷| tathà sÃækhyaistu baddhÃvasthÃyÃæ muktyavasthÃyÃmiva j¤atvasvabhÃvaÓcÃkartà ca| jaiminÅyÃdibhistu j¤a÷ kartà ceti| naiyÃyikÃdibhiÓca buddhisukhadu÷khecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmasaæskÃrairnavabhirguïairyukta÷| sÃækhyaistu nirguïa÷| evaæ puru«akÃravÃdibhi÷ prabhu÷ svatantra÷ | daivavÃdibhiÓcÃsvatantra÷| tathà digambarairjÅvotpattivÃdibhiÓca vedÃntavidbhiravyÃpaka÷| naiyÃyikÃdibhiÓca vyÃpaka ityevamanekÃprati«ÂhitakuyuktyadhigamÃtsaæÓayo 'smÃkam| tatastanniv­ttyarthamÃkhyÃtavyaæ bhavatà ko 'tra pak«a÷ sarvaj¤enÃnena darÓanenÃnug­hÅto ya ÃgamasaævÃditvÃtpramÃïaæ ko vÃnanug­hÅto ya ÃgamaviruddhatvÃdapramÃïamiti| ki¤ca badhyate kathamiti kena pra kÃreïa| kiæ naiyÃyikÃdÅnÃmiva ÓarÅrendriyairevÃtha sÃækhyÃdÅnÃmiva buddhyÃdibhirapÅti saæÓaya÷| ki¤ca mucyate kathamiti kiæ j¤Ãnenaiva sÃækhyÃdÅnÃmiva| kiæ yogena pÃta¤jalÃdÅnÃmiva sannyÃsena và vedÃntavÃdinÃmiva kriyayà và jaiminÅyà nÃmiva| yadÃhu÷ nityanaimittike kuryÃtpratyavÃyajihÃsayÃ| /quote{nityanaimittike/devdot kÃmyani«iddhayo÷ /Sloka/ {sambandhÃk«epaparihÃra} 110.} mok«ÃrthÅ na pravarteta tatra kÃmyani«iddhayo÷|| iti| evamatrÃpi sandeho 'tastanniv­ttaye vaktavyamiti|| atha sandehëÂakaniv­ttaye siddhÃnta÷|| _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca paÓurnityo hyamÆrto 'j¤o ni«kriyo nirguïo 'prabhu÷ / vyÃpÅ mÃyodarÃntastho bhogopÃyavicintaka÷ // KirT_1.15 // __________ V­tti: nityatvaÓrutyÃtra saugatÃdimatatiraskÃreïa naiyÃyikÃdid­«ÂahetÆnÃmanugraha÷| kiæ cÃmÆrta iti| mÆrti÷ kÃÂhinyaæ vidyate yasya sa mÆrta÷ sparÓavadartha÷ mahÃbhÆtacatu«ÂayÃtmaka ucyate tadrÆpo na bhavatÅti bhÆtacaitanyavÃditiraskÃreïa tadvailak«aïyapratipÃdakasaugatÃdid­«ÂahetÆnÃmanugraha÷| api cÃj¤o ni«kriya ityakalÃvasthÃyÃæ j¤ÃnakriyÃrahita eva saka lÃvasthÃyÃæ cÃlavaïa÷ sÆpa itivadalpaj¤o 'lpakriyaÓceti sÃækhyÃdi pratik«epeïa jaiminÅyÃdipak«Ãnugraha÷| nirguïa ityanena tu naiyÃyikÃdid­«Âabuddhisukhadu÷khÃdinavÃtmaguïapratik«epeïa sÃækhyÃdid­«Âasya nirguïatvasyÃnugraha÷| aprabhurityane nÃpyalpaprabhutvaæ prÃgvaducyate| idÃnÅmarjanÅyad­«ÂÃd­«ÂaphalavicitrÃgni«ÂomÃdikarmavi«aya eva prabhu÷ prÃga rjitakarmabhoge tvaprabhureveti puru«akÃradaivavÃdinordvayorapyekÃæÓitayÃnugraha÷| vyÃpÅtyanenÃvyÃpakajÅvapudgalavÃdipratik«epeïa tadvyÃpakavÃdinaiyÃyikÃdyanugraha÷| ityata eva sarvÃnyÃgamadarÓanaj¤atvÃt garutmato nÃtrÃtmanityatvÃdisiddhau hetava÷ kathitÃ÷| tairvinÃpi sthÃïupuru«a vi«ayasaæÓayasya sthÃïurayamityÃptavÃkyÃdi vÃsyÃpi saæÓayasya cakrasyÃnyatarapak«Ãnugraheïa taduktahetvanugraheïa và niv­ttisiddheste«Ãmala nupayogÃt| yadivÃnubhavasiddhatvamane nÃtmana÷ pratipÃdyate anubhavasiddhau hetÆnÃmanupayogÃt yathà ghaÂo 'yaæ lohita÷ parivartula ityatrÃnubhavasiddhatvÃnnÃsya hetu÷ sambhavati| tathà grÃhakÃtmanyapi parÃtmaprakÃÓakatayÃnubhavasiddhe÷ sthairyamanubhavasiddhameva tathÃvagamÃt| iti kimatra hetunà kÃryam| na ca k«aïike tasminkÃlÃdÃviva vibhramÃt sthairyamadhyÃropitamiti vÃcyam| svÃtmani kriyÃvirodhenÃvikalpatvÃdvikalpÃnÃmadhyÃropÃsambhavÃditi darÓitamasmÃbhirmataÇgav­ttau /quote{darÓitamasmÃbhirmataÇgav­ttau ad /Mat/ /VP/ 6:24ab.} tata evÃvadhÃryam | na ca sthirasyÃrthakriyÃnupapattilak«aïenÃnumÃnenÃtra k«aïikatvaæ sÃdhayituæ Óakyam tasyÃpyasiddhatvÃdi do«adu«ÂatvÃdityapi darÓitamasmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe| /quote{darÓitamasmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe ad /Nar/ 1:22, pp.52--56.} tato 'vadheyam| ki¤ca amÆrtatvamasya prÃgvadeva mÆrtopalak«itasparÓayuktamahÃbhÆtÃkÃraÓarÅrÃdanyatvaæ tadgrÃhakatayà prakÃÓanÃdityanubhavenaiva bhÆtÃtmani«edha÷| ata eva bhÆtodbhÆtÃccÃsya vilak«aïatvenÃnubhavÃnna bhÆtebhya÷ samutpatti÷| pratijanma pÆrvatarajanmÃnubhavasaæskÃrotpannasmaraïapÆrvace«ÂÃdarÓanato 'nÃditvena nityatvena siddheÓceti pradarÓitaæ rauravav­ttiviveke /quote{iti pradarÓitaæ rauravav­ttiviveke paramok«anirÃsakÃrikÃsu ad /Paramoksa/ 44--6.} paramok«anirÃsakÃrikÃsvasmÃbhi÷| prokta¤cÃnyai÷ Ãdya÷ karaïavinyÃsa ÷ prÃïasyorddhvaæ samÅraïam| /quote{Ãdya÷/devdot pÆrvavedanÃm /Vakya/ 1:130. Quoted ad /Paramoksa/ 44 and /Nar/ 1:19, p.45.} sthÃnÃnÃmabhighÃtaÓca na vinà pÆrvavedanÃm|| iti| tathÃsya ki¤cijj¤atvakart­tvÃlpaprabhutvam prÃgvadanubhavasiddhameva| evaæ nirguïatvamapi buddhisukhadu÷khÃdÅnÃæ kÃdÃcitkatvenÃnubhavato ghaÂÃderiva grÃhyatvena tadviruddhadharmatayÃnubhavÃt| sarvadaiva hi krameïa yugapadvÃnekagrÃhyavi«aya grÃhakarÆpamapyabhinnamevÃtmatattvamanubhavasiddhamiti darÓitamasmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe| /quote{iti darÓitamasmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe ad 1:22, pp.52--6.} vyÃpitvamapyasya dikkÃlÃnavacchedena tadgrahÅt­tayà pratyagrÆpeïa bhÃsanÃt na ca grÃhyeïa ghaÂÃdineva grÃhakasyÃvacchedo yukta÷| tadidamÃhu÷ anavacchinnasadbhÃvaæ vastu yaddeÓakÃlata÷| /quote{anavacchinnasadbhÃvaæ/devdot vibhunityate {TantravÃrttika} 2.1.5.} tannityaæ vibhu cecchantÅtyÃtmano vibhunityate|| iti| anubhavata eva sarvadharmayuktasyÃsya siddhiriti darÓayituæ nÃtra hetava÷ kathitÃ÷| ÓrutirapyevamÃha tameva bhÃntamanubhÃti sarvaæ tasya bhÃsà sarvamidaæ vibhÃti| /quote{tameva bhÃntamanubhÃti sarvaæ tasya bhÃsà sarvamidaæ vibhÃti {KaÂhopani«at} 5:15cd, {ÁvetÃÓvataropani«at} 6:14cd and {Muï¬akopani«at} 2.2.11cd.} ityavirodha÷| tadevaæ parasparaviruddhÃrthÃnekapaÓudarÓanajanitaæ paÓuvi«ayasaæÓaya«aÂkaæ tÃvadapÃk­tya svadarÓanaprasiddhamevÃsyÃvasthÃbhedena sthÃnavaicitryamucyate| mÃyÃyà udara¤cÃntaÓca tayo÷ sthita iti| tatra mÃyodare pralayakevalÅ sthita÷| mÃyÃprÃnte tanmastake tu vij¤ÃnakevalÅti bheda÷| mÃyodaramevÃnta iti tu vyÃkhyÃyamÃne viÓe«aïamaphalameva| ata eva pralayakevaligatatvena praÓno bhavi«yati| sthito mÃyodare kathamiti| /quote{sthito mÃyodare katham /Kir/ 2:6b.} na tu mÃyodarÃnta iti| sakalastu bhogopÃya÷ kÃryakaraïÃdistatra cintako 'nubhaviteti tatrastha ucyate| yadvak«yati evaæ tattvakalÃbaddhastanmaya iti /quote{evaæ tattvakalÃbaddhastanmaya÷ /Kir/ 1:19ad.} || adhunà badhyate kathamityasya saæÓayasya nirÃsa÷|| _________________________________________________________ tasyÃÓuddhasya sambandhaæ samÃyÃti ÓivÃtkalà / __________ V­tti: tasyetyanena prak­tasya paÓoreva parÃmarÓa÷| nÃtrÃÓuddhasya malayuktasyeti vyÃkhyeyam| nÃpi kalÃdiyuktasya sakalasya anukrameïa vak«yamÃïatvÃt| api tu malakarmayuktasyeti tato 'yamartha÷ --- tasya paÓormalakarmayuktasyaiva kalà sambandhamÃyÃti na tu karmarahitasya vij¤Ãnakevalina÷| yadvak«yati bhogaæ bhuÇkte svakarmata iti| /quote{bhogaæ bhuÇkte svakarmata÷ /Kir/ 1:20b.} viÓe«aïopÃdÃnasÃmarthyÃdevÃtra vij¤ÃnakevalisvarÆpaniÓcaya÷| kalÃyäca bhogyatvaæ parimitatvamucyate| ata eva ghaÂÃdivadasyÃ÷ kÃryatvÃcetanatvayo÷ siddhiriti| kÃraïamasyÃÓcaturthe 'dhyÃye vak«yati| /quote{caturthe 'dhyÃye vak«yati see /Kir/ 4:17--22.} iha tu puru«aæ prati bandhakatvamÃtrameva pratipÃdyate| sà ca ÓivÃttena saha sambandhamÃyÃti| ata evÃcetanatvÃdasvÃtantryeïeti etacca tattvÃntarÃïÃæ vak«yamÃïÃnÃmapi mantavyaæ te«Ãmapi parimitatvÃt| yadvak«yati evaæ tattvakalÃbaddha iti| /quote{evaæ tattvakalÃbaddha÷ /Kir/ 1:19a.} tato 'yamartha÷---yadyadacetanaæ tattadviÓi«Âaj¤ÃnakriyÃyuktakart­preritamevÃnyena saha sambandhamupayÃti ghaÂÃdivat| acetanaæ ca kalÃdyatastadapi viÓi«Âaj¤ÃnakriyÃyuktakart­ preritameva puæsà sambadhyata iti| yaÓcÃsau kartà sa Óiva iti patipadÃrthasyÃpyatraiva nirïaya÷| na ca vÃyvÃdibhiranekÃnta÷ te«Ãmapi pak«Åk­tatvÃt| sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryamityÃdinà /quote{sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryam /Kir/ 3:12a.} tu tasya kÃryatvahetuto 'pi nirïayo bhavi«yatÅtyavirodha÷|| nanu kalaiva tÃvadasiddheti kutastasyÃ÷ preraïata÷ kartà sidhyatÅti| tatrocyate tayodbalitacaitanyo vidyÃkhyÃpitagocara÷ // KirT_1.16 // rÃgeïa ra¤jitaÓcÃpi pradhÃnaæ ca guïÃtmanà / buddhyÃdikaraïÃnÅka- sambandhÃdbadhyate paÓu÷ // KirT_1.17 // __________ V­tti: tayà kalayodbalitaæ malaniv­ttidvÃreïa samarthÅk­taæ caitanyaæ yasya puæsa÷ sa tathokta÷| etaduktaæ bhavati --- vak«yamÃïasya yuktisiddhasya puæso d­kkriyÃvaraïÃtmano malasyÃvaÓyaæ sakalÃvasthÃyÃæ kaÓcitparimito 'rtho nivarttako 'bhyupagantavya÷| anyathà pralaya kevalinÃæ muktÃnÃmiva saævedanasya ki¤cidvi«ayasyÃnubhÆyamÃnasyÃnupapatti÷| sa ca na tÃvatpuru«a÷ prÃgvadaÓakte÷| nÃpi karma ata eva bhogÃnyathÃnupapattisiddheÓca| na hi yatkÃryÃntarÃnyathÃnupapattyà saæsiddhasattÃkamatyantÃtÅndriyaæ vastu tatkÃryÃntarakÃraïatvena ÓakyamadhyavasÃtumanekendriyÃdikÃraïÃntarakÊpterapyabhÃvaprasaÇgÃt| ata eva nendriyÃdi neÓvaro veti yastasya nivartaka÷ sà kaleti kalÃlak«aïena tÃvadbandhena prathamaæ badhyata iti| tadanu vidyÃkhyÃpito gocaro vi«ayo yasya sa tathokta÷| viniv­ttamalasyÃpi hi puæsa÷ sm­tipratibhÃvikalpÃdivak«yamÃïabuddhiv­ttyÃtmakasaævittau avaÓyaæ karaïÃntareïa bhavitavyaæ saævittitvÃdindriyÃrthasaævittivat| na cÃtra buddhi÷ karaïaæ karmatvÃttasyÃ÷| na cÃpyahaækÃrÃdaya÷ te«Ãæ ÓarÅradhÃraïÃdikriyÃntara karaïatvena vak«yamÃïatvÃdatrÃpi karaïatvÃsiddher /crux ityuktam/crux | ato yattatra karaïaæ sà vidyeti bandhÃntarasiddhi÷| ki¤ca rÃgeïÃbhi«vaÇgÃtmanà ra¤jito baddha÷| ayamartha÷ --- yo 'yaæ vi«aya vi«ayo rÃgo 'bhi«vaÇgÃtmako nÃyaæ vi«ayadharmo 'dhyÃtmanyeva parispanddÃtmakatvÃdvÅtarÃgÃbhÃvaprasaÇgÃcca| nÃpyavairÃgyalak«aïo buddhidharma÷| tasya bhÃvÃtmakatayà vÃsanÃrÆpatvenÃvasthiterasaævedyatvÃt| nÃpi tadv­ttyÃtmaka÷ abhila«aïÅyatÃnusandhÃne 'pi vÅtarÃgasya tadadarÓanÃt| nÃpi karmÃdÅnÃæ malaniv­ttyÃdivadityuktam| pÃriÓe«yÃdyasya dharma÷ sa rÃgo 'nyo bandha÷| tata÷ pradhÃnaæ sattvÃdiguïÃkÃreïa sthÆlabhuvanÃkÃreïa ca sambadhyate| caÓabdÃtkÃlÃdÅnyapi vak«yamÃïap­thivyantatattvasahitÃni svasvaguïÃtmanà bhuvanÃkÃreïa ca sambadhyanta iti| tattvasargavadbhuvanasargo 'pyatra bandhatvenokta÷| tataÓca buddhyÃdÅni yÃni sÃækhyÃdiprasiddhÃni buddhyahaækÃramanolak«aïÃni karaïÃni ca yÃni ca pa¤cabuddhÅndriyapa¤cakarmendriyarÆpÃïyanÅkaæ ca yatsamÆhÃtmakaæ bhÆtatanmÃtrÃtmakaæ daÓavidhaæ kÃryÃntaraæ tatsambandhÃt baddhyata iti sÃækhyÃdiprasiddhasya buddhyÃdervak«yamÃïaprakÃreïa bandhasyÃnugraha÷ na tu vaiÓe«ikÃdid­«Âasya dehendriyÃtmana eveti| ata eva cÃtra darÓanÃntarÃprasiddhÃnÃæ kalÃdÅnÃmeva bandhÃnÃæ kÃryadvÃreïopanyÃso 'prasiddhatvÃdeva tatprasiddhÃnÃæ cÃnuvÃdamÃtrameveti na te«Ãæ lak«aïÃnabhidhÃnÃdavyÃptido«a iti| ata eva niyatyÃtmano 'pi bandhasya kÃryadvÃreïa svarÆpam upanyasyate tato niyatÅtyÃdi _________________________________________________________ tato niyatisaæÓle«Ãt svÃrjite 'pi niyamyate / __________ V­tti: tata÷ kÃryakaraïasambandhÃdanantaraæ niyatyà ya÷ saæÓle«a÷ sambandhastato heto÷ prÃgarjite karmaphale niyamyate puru«a÷| ayamartha÷---karmaphalaæ prati niyama÷ puæsÃæ na karmahetuka÷ tasya k­«yÃdikarmavat svaphalajananamÃtra evopayogÃt| nÃpi tattvÃntarahetu÷ svakÃryaireva te«Ãæ siddhe÷ kÃryÃntarahetutve pramÃïÃbhÃvÃdityuktam| ata÷ k­«yÃdau rÃjaniyuktenevÃtrÃpi kenacinniyÃmakena bhavitavyam| yo 'sau niyÃmaka÷ sa niyatyÃkhyo 'paro bandha÷| ata evÃsya mÃyÃkÃryatvena vak«yamÃïasyÃpi kÃryakaraïasambandhottarakÃlaæ vyÃpÃra iti paÓcÃdatra nirdeÓa÷| tathà kÃlasyÃpÅtyado«a÷| atha kÅd­Óo niyatyà niyamyata ityucyate| _________________________________________________________ kÃlena kÃlasaækhyÃna- kÃryabhogavimohita÷ // KirT_1.18 // __________ V­tti: kÃlasya sambandhi yatsaækhyÃnalak«aïaæ kÃryaæ cirak«iprÃdi na tu diÓa÷ kroÓayojanÃdi nÃpi saækhyÃyÃ÷ ÓatasahasrÃdi tena hetunà kÃlena bhoge mohito ya÷ sa niyatyà niyamyate| kÃlasyÃpi bhogahetutvÃt| yadÃhu÷ cireïa bata labdhÃsi na jÃne karavÃïi kim| /quote{cireïa bata/devdot nigirÃmi kim Source unknown. Also quoted with bhavantÅæ for pibÃmi ad /Mat/VP/ 12:20--1, p.346.} praviÓÃmi kimaæge«u pibÃmi nigirÃmi kim|| iti| sa ca bhogahetutvenÃprasiddhatvÃdatra kÃryadvÃreïopanyasta÷| svarÆpeïa vaiÓe«ikÃdisiddho 'pi| yadÃhu÷ kÃlaÓcirak«iprapratyayaliÇga iti| /quote{kÃlaÓcirak«iprapratyayaliÇga÷ Cf. {PadÃrthadharmasaÇgraha} p.63, lines 15--16.} or a paraphrase of {VaiÓe«ikasÆtra} 2.2.7.} yattu tasya nityatvÃdi tairgÅyate yadÃhu÷ nityamekaæ vibhu dravyaæ parimÃïaæ kriyÃvatÃm| /quote{nityamekaæ/devdot kÃlavido vidu÷ /Vakya/ 3.9.1. Also quoted ad /Mat/VP/ 12:3--4, p.337.} vyÃpÃravyatirekeïa kÃlaæ kÃlavido vidu÷|| iti| tanmÃyÃkÃryatvena vak«yamÃïatvÃt /quote{mÃyÃkÃryatvena vak«yamÃïatvÃt /Kir/ 4:22.} bhÆtabhavi«yadvartamÃnabhedena ca bhedÃdyatheha ne«yate tathoktaæ mataÇgav­ttÃvasmÃbhistata evÃvadhÃryamiti|| /quote{tathoktaæ mataÇgav­ttau Chapter 12 of the /VP.} athai«Ãæ kalÃdÅnÃæ tattvarÆpatvamavyÃpakatvaæ sthÆladehapÆrvakatvaæ cocyate _________________________________________________________ evaæ tattvakalÃbaddha÷ ki¤cijj¤o dehasaæyuta÷ / mÃyÃbhogapari«vaktas tanmaya÷ sahajÃv­ta÷ // KirT_1.19 // __________ V­tti: tattvÃni caitÃni kalÃdik«ityantÃni prÃguktÃni kalÃÓca tà iti kÃryatvena vak«yamÃïatvÃdvyaktatve satyavyÃpakatvÃt| /quote{kÃryatvena vak«yamÃïatvÃt /Kir/ 4:22--3.} yaduktaæ sÃækhyai÷ hetumadanityamavyÃpi sakriyamanekamÃÓritaæ liÇgam| /quote{hetumadanityam/devdot viparÅtamavyaktam /Sankh/ 10.} sÃvayavaæ paratantraæ vyaktaæ viparÅtamavyaktam|| iti| tÃbhirevamuktaprakÃreïa baddha÷ sakala evÃprÃptabÃhyaÓarÅra÷ praïa«ÂabÃhyaÓarÅro và sÆk«madehatayetyartha÷| vyÃpakatve hye«Ãæ sÆk«madehatvÃnupapatti÷| yaduktam antarÃbhavadehastu ni«iddho vindhyavÃsineti| /quote{antarÃbhavadehastu ni«iddho vindhyavÃsinà /Sloka/ {ùtmavÃda} 62ab.} tattvakalÃbaddha÷ sansthÆladehasaæyukta÷ ki¤cijj¤o bhavati na tu tadabaddha iti sakalasya bhedÃntarapratipÃdanena bhÆtas­«Âerapi bandhatvamuktam| sthÆladehayuktaÓca pumÃn---mÃyÃyÃ÷ sambandhÅ bhujyate anubhÆyata iti mÃyÃbhogo 'nÃtmanyÃtmÃbhimÃnarÆpo yo mohastena pari«vakto vyÃpta÷ san tanmayo 'nÃtmanyÃtmÃbhimÃnamayo bhavati| na kÃryakaraïebhyo vyatiriktamÃtmÃnaæ manyata iti| idameva tanmÃyÃyà mohakatvamiti vak«yÃma÷| /quote{vak«yÃma÷ /KirV/ ad 2:15.} proktaæ ca ÓrÅmatsvÃyambhuve itthaæ mÃyäjanastho 'ïurnijado«atirask­ta÷| /quote{itthaæ/devdot ra¤jita÷ /Svayam/ 1:14.} yÃti tanmayatÃæ te«u mÃyÃbhoge«u ra¤jita÷|| iti| malasya tvÃvÃrakatvameva bandhakatvaæ cak«u«a÷ paÂalÃderiva pralayakevalÃdyavasthÃyÃæ siddhamityuktam sahajena malenÃv­ta iti|| atha karmabandha÷| _________________________________________________________ tata÷ sukhÃdikaæ k­tsnaæ bhogaæ bhuÇkte svakarmata÷ / __________ V­tti: tata÷ sthÆladehasambandhÃdanantaraæ prÃgarjita ÓubhÃÓubhakarmajanitabhÃvapratyayÃtmanà sukhadu÷khÃdikaæ phalaæ bhuÇkta iti bhÃvas­«Âe÷ karmabandharÆpatvamuktam| tathà k­tsnaæ niravaÓe«aæ sarvakarmak«aye 'pi tatsaæskÃraÓe«eïa cakrabhramavaddh­taÓarÅratvÃttatsaævedanamÃtraæ bhogaæ bhuÇkta iti sakalasyÃvasthÃntaraæ bandhatvenoktam| tadiyatà badhyate kathamityetatpraÓnasya nirÃsÃya pÃÓapadÃrtha÷ sarvo 'bhihita÷|| adhunà mucyate kathamityetasya samÃdhi÷| _________________________________________________________ same karmaïi sa¤jÃte kÃlÃntaravaÓÃttata÷ // KirT_1.20 // tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadà / sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvat ki¤cijj¤atvavivarjita÷ // KirT_1.21 // ÓivatvavyaktisampÆrïa÷ saæsÃrÅ na punastadà / __________ V­tti: kÃlayati k­«ïatÃæ nayati malinÅ karotÅti kÃlo mala÷| kÃlanÅlÃdÅnÃæ padÃnÃæ varïaviÓe«ÃbhidhÃyakatvÃt| yadÃhu÷ yanna ki¤cidapi tanmahÃtmana÷ saÇgamena parabhÃvamaÓnute| /quote{yanna ki¤cidapi/devdot yannabha÷ Source unknown.} candrama÷karanipÅtakÃlima k«Årasindhuriva bhÃti yannabha÷|| iti| tasyÃntaraæ pariïÃmastasya vaÓa÷ sÃmarthyaæ tasmÃt kÃlÃntaravaÓÃt yastÅvra÷ ÓaktipÃto na tvasmÃdbhÆtabhavi«yadÃdikÃlÃntaravaÓÃditi tata÷ÓabdasyÃrtha÷| malaparipÃkasyaiva ÓaktipÃtahetutvÃt| yadvak«yati k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷| iti| /quote{k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ /Kir/ 2:29cd.} ÓrÅmatsvÃyambhuve 'pi k«Åïe tasminyiyÃsà syÃtparaæ ni÷Óreyasaæ prati|| iti| /quote{k«Åïe tasminyiyÃsà syÃtparaæ ni÷Óreyasaæ prati /Svayam/ 1:17cd.} tena yadasya samami«Âanimittamani«Âanimittaæ ca karma| yadÃhu÷ na h­«yatyupakÃreïa nÃpakÃreïa kupyati| /quote{na h­«yatyupakÃreïa/devdot ucyate Source unknown, but frequently cited, e.g., by /Agh/ ad /Rat/ 313--4 and in {Sarvaj/¤Ãnottarav­tti}, IFP T. 985, p.3; by /Narayana/ ad /Mrg/VP/ 5:5, p.136, and in the {anubandha} to vol.1 of the /Mat/ on p.579 and in the {ÁataratnollekhanÅ} p.82.} ya÷ sama÷ sarvabhÆte«u jÅvanmukta÷ sa ucyate|| iti| tasmin sa¤jÃte sati guruïà mantragaïeneÓvareïÃcÃryÃdhikaraïena dÅk«yate nÃnyathÃ| tathÃbhÆtakarmasamatvaæ vinÃcÃryasya ÓaktipÃtÃniÓcayÃt| na tvatra karmaïÃæ viruddhaphalÃnÃæ sÃmyaæ yugapatparipÃkÃttÅvravegatvena và vyÃkhyeyam| tannimittasya ÓaktipÃtasya mok«ahetutvÃbhÃvÃt| ata evÃsau viruddhakarmadvayÃpek«a saækaÂÃt puæsÃæ mok«ahetu÷ na bandhÃntarÃttasya prÃgvadaviÓe«Ãditi darÓayi«yÃma÷| /quote{iti darÓayi«yÃma÷ ad /Kir/ 5:12cd and elsewhere in the commentary on the fifth {paÂala}.} sa caivaæ dÅk«ita÷ sadyonirvÃïadÅk«ayà yadà bhavati tadà Óivavatsarvaj¤a÷ sarvakartà ca ki¤cijj¤atvahetubhirbandhairvivarjitaÓca bhavati| yadà tvasadyonirvÃïadÅk«ayà dÅk«ito na puna÷ saæsÃrÅ yadà patitaÓarÅro bhavati tadà ÓivatvavyaktisaæpÆrïo bhavati na prÃgÃrabdhakÃryakarmabhogoparodhe na sarvÃtmanà bandhak«ayasya Óivatvasya vyakteÓcÃkaraïÃditi vak«yÃmo yenedaæ taddhi bhogata ityatra| /quote{yenedaæ taddhi bhogata÷ /Kir/ 6:20d.} Óivatvasya vyaktiriha mok«a÷ na tu siddhe saækrÃntirÃveÓa÷ samutpattirvetyetadapyata÷ siddham| evaæ ceha dÅk«ayaiveÓvaravyÃpÃrÃtmikayà puæsÃæ vimok«a÷ na vij¤ÃnayogasannyÃsai÷ /quote{vij¤ÃnayogasannyÃsai÷ /Paramoksa/ 55c.} dravyatvÃdbandhasya cak«u«a÷ paÂalÃderiva te«Ãæ niv­ttihetutvÃsiddhe÷| api tu paÂalÃdeÓcak«urvaidyavyÃpÃreïeveÓvaravyÃpÃreïa mantrakaraïena dÅk«Ãkhyenaiveti j¤ÃnavicÃropÃyapadÃrthÃnÃmapyatraiva nirïaya÷ siddha÷| atha sarve«Ãæ praÓnasamÃdhÃnÃnÃmupasaæhÃra÷| _________________________________________________________ evaæ kramÃdvibaddha÷ san mucyate kramayogata÷ // KirT_1.22 // kevala÷ sakala÷ Óuddhas tryavastha÷ puru«a÷ sm­ta÷ / __________ V­tti: yaduktaæ badhyate kathaæ mucyate kathamiti /quote{/devdot badhyate katham| mucyate katham /Kir/ 1:14bc.} ca tatroktamevaæ kalÃdinà krameïa viÓe«ata÷ sarvabandhena baddha÷ sakalÅbhÆto ya÷ sa malaparipÃkaÓaktipÃtakarmasÃmyatadanumÃnadÅk«Ãkrameïaiva mucyate| tataÓca yo 'krameïa baddho vij¤ÃnakevalÅ pralayakevalÅ và sa malaparipÃkÃdanantaraæ ÓaktipÃtamÃtrÃdakrameïaiva mucyata ityuktaæ bhavati| yadapyuktaæ sa paÓu÷ kÅd­Óa iti tasyÃpyupasaæhÃra÷| kevala÷ kalÃdirahitatvÃviÓe«Ãdvij¤ÃnÃkalapralayà kalabhedabhinno 'pyeka evokta÷| sakalastu kalÃdiyogÃviÓe«ÃtpÆrvaæ tryavastho 'pi pratipÃdito 'traikatvenopasaæh­ta÷| Óuddhastu dÅk«itatvÃviÓe«ÃtprÃk sadehÃdehabhedena dvividho 'pyatraikatvenopasaæh­ta iti muktyavasthÃvyatirekeïÃvasthÃntarabhedata÷ saæskÃryÃ÷ «a¬atra ÓrÅmadrauravÃdÃviva tritvenopasaæh­tÃ÷| ÓuddhasyÃpi vidyÃpadÃdÆrdhvaæ saæskÃryatvÃt| yaduktaæ ÓrÅmadraurave cetanasyÃpi Óuddhasya k«etraj¤asya ÓarÅriïa÷| /quote{cetanasyÃpi/devdot i«yate Not traced.} j¤asvabhÃvÃtmano 'kartustasya saæskÃra i«yate|| iti saæk«epeïa tryavastha÷ puru«o nityatvÃdidha rmayukta upasaæh­ta iti| yastu tryavastha÷ puru«a ityetatsÆtramavasthÃntaravyudÃsaparatvena niyamÃrtha iti vyÃca«Âe tena sakalasya tÃvadavasthÃbhedena bheda÷ prÃgukta÷ Óuddhasya tu yuktisiddhatvÃdavaÓyÃbhyupagamanÅya ityaj¤Ãnata eva niyama÷ pradarÓita÷| yadapi vij¤Ãnakevalino 'sambhavÃt kevalÃvasthÃbhedo nopapanna ityuktaæ tadapya yuktaæ, tasyà sambhavÃsiddhe÷| tathà hi yo yadbandhavyatirikto yasya bandha÷ sa tadvyatirekeïa tasya sambhavatÅti niga¬avyatirekeïeva vairadaï¬Ãdi karmamÃyÅyabandhavyatiriktaÓca malo bhavadbhirapi puæso bandha i«yate| na tadavyatirikto naiyÃyikÃdibhiriveti| tata÷ kevalamalabaddha÷ puru«a÷ saæbhavati| yo 'pi tannirÃkaraïÃya prayogo racito malakevalino karmabandhenÃpi baddhà anÃdimalasambandhitvÃtpralayakevalivaditi| tatra pak«astÃvanmÃtà me vandhyetivat| kevalamalabandhatve karmaïo 'pi bandhatvÃnupapatte÷| tadupapattau và kevalÃrthÃnupapattita÷ svavacananirÃk­tatvÃddu«Âa ityayukta eva| yadÃhu÷ na tasya hetubhistrÃïamutpatsyanneva yo hata÷| iti| /quote{na tasya/devdot hata÷ Source unknown.} ÃgamanirÃk­taÓca| yaduktaæ ÓrÅmanmÃlinÅvijayÃdau vij¤ÃnakevalÃna«Âau sargÃdÃvicchayà pati÷| /quote{vij¤ÃnakevalÃna«Âau /Malini/ 1:19a.} /quote{sargÃdÃvicchayà pati÷ /Moksa/ 72d.} anug­hïÃti mantreÓÃnmÃyÃgarbhÃdhikÃriïa÷|| iti| /quote{anug­hïÃti mantreÓÃnmÃyÃgarbhÃdhikÃriïa÷ /Moksa/ 78ab.} ki¤ca yÃvatproktayuktisiddhyasaæbhavÃt vij¤Ãnakevalino na nirÃk­tÃstÃvadayaæ hetu÷ sandigdhavipak«avyÃv­ttatvÃt ahetureva| yÃvaccÃsya hetutvaæ na viniÓcitaæ tÃvanna te nirÃkartuæ Óakyà iti itaretarÃÓrayÃdvyÃptyasiddhernÃsya hetutvam| atra ca hetutve pralayakevalinirÃse 'pi hetutvameva| te«Ãmapi kalÃdibandhairbhavitavyam| anÃdimalasambandhitvÃtsakalavaditi| sÃdhu samarthita÷ svanaya ityalaæ svaÓÃstravetÃlotthÃpakai÷ saha nirbandheneti| atha samastasyÃsya prakaraïasyopasaæhÃra÷| _________________________________________________________ paÓurevaævidha÷ prokta÷ kimanyatparip­cchasi // KirT_1.23 // __________ V­tti: paÓupadÃrtho 'traivaævidha÷ paÓvÃdipadÃrthapa¤cakayukta÷ prakar«ato lak«aïenokta÷| vastuta÷ padÃrthÃntarÃïÃæ tÃdarthyenaiva prav­ttiriti kimanyatparip­cchasi| sarvaæ prÃguddi«Âamatraiva mayà lak«aïena pratipÃditamityartha÷|| /Colo iti ÓrÅnÃrÃyaïakaïÂhÃtmajabhaÂÂarÃmakaïÂhaviracitÃyÃæ ÓrÅmatkiraïav­ttau prathamaæ prakaraïam|| %% CHAPTER 2 atha te«Ãmeva padÃrthÃnÃæ parÅk«Ãrthaæ praÓnapÆrvaæ prakaraïÃntarametÃvata eva praÓnasyÃvaÓi«ÂatvÃt _________________________________________________________ garu¬a uvÃca yo 'sÃvÃtmà tvayà prokta÷ kiæcijj¤a÷ sarvavicchiva÷ / nimittamanayorbrÆhi ÓuddhÃÓuddhasvarÆpayo÷ // KirT_2.1 // __________ V­tti: tatrÃsya tÃvatprakaraïasyÃrambhe pa¤cavidha÷ sambandho vaktavya÷| taduktaæ ÓrÅmatpau«kare anantaraæ yatpaÂalÃtsÆtraæ tantre pravartate| /quote{anantaraæ yatpaÂalÃt/devdot paÂalÃcca Not traced. Quoted also at the beginnings of the third {paÂala}//s of the /MatV/ and of the /MrgV.} vaktavyastasya sambandha÷ pa¤cadhà samavasthita÷|| tantravastvÃtmakÃtsÆtrÃdvÃkyÃtprakaraïÃttathÃ| paÂalÃcca| iti| tatreha tantravastuna÷ «aÂpadÃrthÃtmana÷ pratij¤ÃtatvÃttatsambandhastatparÅk«Ãtmaka÷| sautrastu padÃrthoddyotakapadena| vÃkyena tu paÓurnitya ityÃdinÃ| /quote{Kir 1:13 and 1:15a.} prakaraïena vidyÃpÃdena| paÂalena tu lak«aïapratipÃdanÃnantaraæ parÅk«etyevaæ vidyÃpÃdaæ yÃvatsÆtraprakaraïapadÃrthasambandhÃ÷ pratipaÂalamanusandheyÃ÷| vÃkyapaÂalasambandhau tu bhedenaiva pratipaÂalamavasthitÃviti tathaiva darÓayi«yÃma÷| aya¤cÃtra praÓnÃrtha÷---yo 'sau nityatvÃdidharmayukta÷ sakalÃkalÃdyavasthÃbhedena ki¤cijj¤a ityaÓuddha÷ paÓurÃtmà tvayà prokta÷ prÃgukta÷ paÓurnitya ityÃdinÃ| /quote{paÓurnitya÷ /Kir/ 1:15a.} yaÓcÃsau sarvaj¤a÷ sarvakartà ca Óuddha÷ Óivo d­«ÂÃntatvenokta÷ sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvadityÃdinÃnayo÷ ÓivÃtmano÷ sambandhinÅ ye ÓuddhÃÓuddhe nirmalamalayukte svarÆpe tadvi«ayanimittaæ brÆhi| /quote{sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvat /Kir/ 1:21c.} /quote{Testimonium: rÃmakaïÂho 'pyÃha---yaÓcÃsau sarvaj¤a÷ sarvakartà ca Óuddha÷ Óiva÷ tathà ki¤cijj¤o hyaÓuddha ÃtmÃ| tayo÷ ÓivÃtmano÷ samba(ndhÅ ye? ndhinÅ) tu ÓuddhÃÓuddhe nirmalamalayukte svarÆpe iti [sic] {/=IÓÃnaÓivagurudevapaddhati} Vol.3, p.2.} kena nimittena Óiva eva Óuddho nÃtmà kena nimittenÃtmaivÃÓuddho na Óiva÷| na hyaheturniyamo yukta iti praÓna÷| atra samÃdhi÷| bhagavÃn uvÃca anÃdimalasambandhÃt ki¤cijj¤o 'sau mayodita÷ / anÃdimalamuktatvÃt sarvaj¤o 'sau tata÷ Óiva÷ // KirT_2.2 // Ãdimattvaæ yadà siddhaæ nimittaæ kalpyate tadà / Åd­grÆpaæ sm­taæ tÃbhyÃæ ÓuddhÃÓuddhaæ yathÃrthata÷ // KirT_2.3 // viÓuddha÷ sphaÂika÷ kasmÃt kasmÃttÃmraæ sakÃlikam / yathÃsminna nimittaæ hi tathà naiva ÓivÃtmano÷ // KirT_2.4 // __________ V­tti: yathà hyÃtmano 'nÃditvÃnnÃnyatsvarÆpe nimittaæ tathà kÃlikayà saha vartata iti sakÃlikasya tÃmrÃderivÃÓuddhatve 'pi| yathà ceÓvarasya proktena vak«yamÃïena ca pramÃïena siddhasyÃnÃditvÃnnÃnyatsvarÆpe nimittaæ tathà sphaÂikÃdÅnÃmiva Óuddhatve 'pÅti| Ãdimato hi vastuno nimittamanvi«yate ghaÂÃderivÃnyathÃsiddhyasambhavÃditi| Åd­ganÃdiÓuddhÃÓuddhasvarÆpaæ yathÃrthata÷ satyÃrthatvena sm­taæ tÃbhyÃmitÅÓÃtmÃbhyÃmityartha÷| atra ca malasambandhasyÃnÃditvena malasyÃpyanÃditvaæ siddham| adhunaitadanuvÃdena praÓnÃntaram _________________________________________________________ garu¬a uvÃca kiænimittaæ punarbaddho bandhenÃtmà kalÃdinà / __________ V­tti: dvividhaæ hi nimittamucyate loke karaïaæ prayojana¤ca| yathà pÃkÃderindhanÃdi annÃderbrÃhmaïa bhojanÃdi ca| tatra kalÃdibandhasyaiva puæprav­ttau karaïanimittamuktaæ karmÃïi| tasyÃÓuddhasya sambandhaæ samÃyÃti ÓivÃtkaletyÃdinà /quote{tasyÃÓuddhasya sambandhaæ samÃyÃti ÓivÃtkalà /Kir/ 1:16ab.} prayojananimittamÃk«iptamityartha÷| pÆrvameva kalÃdinà baddha÷ sanpuru«a÷ pralayavaÓÃtkevala÷ sampanna iti kena prayojanena punariti paÓcÃdbaddha÷| mahÃpralaya iva kasmÃtkalÃdyabaddhÃnpaÓÆnadhi«ÂhÃya bhagavÃnnÃnug­hïÃti sarvadaiva muktyavadhitvenoktaæ malaparipÃkÃntaæ yÃvannÃsta ityartha÷| nanu tatrÃpi puæbhoga÷ prayojanamuktameva tata÷ sukhÃdikaæ k­tsnaæ bhogaæ bhuÇkte svakarmata iti nÃk«epa÷| /quote{tata÷ sukhÃdikaæ k­tsnaæ bhogaæ bhuÇkte svakarmata÷ /Kir/ 1:20ab.} satyam| ata eva tadapyÃk«iptamatra| prayojanatvÃbhÃvÃt| prayojakasya prayojyasya copakÃrakaæ prayojanamucyate vaidyarÃj¤oriva pathyayÆ«ÃdinopakÃra÷| na caitatprayojakasya paripÆrïatvÃtparopakÃrÃyaiva prav­tterupakÃrakam| nÃpi prayojyasya du÷khamoharÆpatvenÃtyantavinaÓvarasukhamÃtrarÆpatvena cÃnartharÆpatvÃdityanenÃpi bhogÃtmanÃnarthena kinnimittaæ bhagavatà pumÃæsa÷ kadarthyanta ityapi praÓnÃrtha÷| tanna virodha÷| dvitÅyastu praÓna÷ sa mÃyÃntargata ityÃdi _________________________________________________________ sa mÃyÃntargata÷ prokto vyÃpakaÓca tvayà vibho // KirT_2.5 // vyÃpakatvÃtsa sarvatra sthito mÃyodare katham / parasparaviruddhatvÃt kathametadbhavi«yati // KirT_2.6 // __________ V­tti: yaduktaæ prÃgvyÃpÅ mÃyodarÃntastha iti /quote{vyÃpÅ mÃyodarÃntastha÷ /Kir/ 1:15c.} tanmÃtà ca me vandhyà cetivatparasparaviruddhaæ vyÃpitva¤cÃvyÃpitva¤cÃtmano 'bhidadhadayuktameva| tatra prathamasya praÓnasya nirÃsa÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca muktyarthaæ sa paÓurbaddho nÃnyathà sÃsya jÃyate / yÃvaccharÅrasaæÓle«o na sa¤jÃto na bhogabhuk // KirT_2.7 // mÃyeyaæ tadvapustasya tadabhÃvÃnna nirv­ti÷ / tena tenÃsvatantratvÃn malino malinÅk­ta÷ // KirT_2.8 // __________ V­tti: nÃmiÓraæ pariïamata iti /quote{nÃmiÓraæ pariïamate Source unknown. Also cited ad /Mat/VP/ 2:19, p.35 and /NarP/ 3:2, p.155.} nyÃyena kevalasya malasya paripÃkÃbhÃvato muktyasambhavÃnmalaparipÃkÃrthameva bhogÃtmanà bandhena paÓuryojita÷| bhogaÓca na vinà mÃyÅyai÷ kalÃdibhi÷ kÃryakaraïairiti tairapi sthÆlasÆk«maÓarÅrÃkÃreïa bandho yata÷ tato na ÓarÅrÃbhÃvÃnnirv­tirmukti÷| yena nÃmiÓraæ pariïamata ityuktaæ tena kÃraïena baddhatvÃdeva malina÷ saæstena kalÃdinà malinÅk­ta÷| atra d­«ÂÃnta÷ _________________________________________________________ yathà vastraæ sado«atvÃn malÃnta÷sthaæ viÓuddhyati / aÓuddha÷ pudgalo 'pyevaæ mÃyodaragato 'pi san // KirT_2.9 // __________ V­tti: atra malino malinÅk­ta ityupakramasÃmarthyÃdanta÷Óabdo 'ntaraÓabdasyÃrthe vartate| tadayamartha÷---yathà vastraæ sado«atvÃnmalinatvÃdeva bhasmagomayÃdimalÃntarasthaæ viÓuddhyati dÃr«ÂÃntike 'pyucyate| aÓuddha÷ pudgalo 'pyevamityatrÃpiÓabdo bhinnakrama÷| aÓuddho 'pi pudgala Ãtmà mÃyodaragata÷ sannevamiti viÓudhyatyaÓuddhyantareïa yukta ityartha÷| apiÓabdÃdamÃyodaragato 'pi vij¤ÃnakevalÅ| nanuvij¤ÃnakevalinÃmaÓuddhyantarasya niv­ttatvÃduktad­«ÂÃntanayena Óuddhirnopapadyata eva| na| ata evopapatte÷ nivartyamÃnenÃpi tena vastrÃdermalaniv­ttyanuguïasya saæskÃrasya k­tasya d­«ÂatvÃt| sarvathà nÃÓuddhyantaropakÃraæ vinà pÆrvÃÓuddherniv­ttirityatra d­«ÂÃntÃrtha÷| dvitÅyasyÃpi praÓnasya nirÃsa÷| _________________________________________________________ mÃyodaraæ hi yatproktaæ kalÃdyavanilak«itam / tasminyaÓca laya÷ prokta÷ sÆk«madehavivak«ayà // KirT_2.10 // __________ V­tti: yaÓca vyÃpakasyÃpyÃtmano mÃyodare layo vyÃpÅ /quote{vyÃpÅ mÃyodarÃntastha÷ /Kir/ 1:15c.} mÃyodarÃntastha ityatrokta÷ sa sÆk«madeha vivak«ayeti tatkarmÃk«iptasya sÆk«masyÃntarÃbhavadehasya mÃyodare 'vasthiterupacÃreïokta÷ tathà bhauvanaÓarÅrasyÃpi| na tvÃtmavivak«ayetyavirodha÷| tataÓca mÃyordhvavartitvamapi vij¤Ãnakevalina÷ sÆk«madehasambandhÃyogyatvenopacÃrÃdvak«yamÃïÃdhvavyÃptipratipÃdanÃrthamityapi dra«Âavyam| atha malasvarÆpaparÅk«Ãrthaæ praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca tvayÃnÃdirmala÷ prokto mÃyeyo 'syÃtmano 'pi và / guïastadvyatirikto và malo brÆhi kimÃtmaka÷ // KirT_2.11 // __________ V­tti: iha hi pÆrvamanÃdimalasambandhÃdityÃdinÃnÃditvaæ malasyoktam| /quote{anÃdimalasambandhÃt /Kir/ 2:2a.} sa tu mala÷ svarÆpeïa kimÃtmaka ityadhunà vaktavyam| yata÷ kaiÓcitsÃækhyÃnusÃribhirmÃyÃyÃ÷ parasyÃ÷ prak­terevÃyaæ mÃyÅyo guïa÷ puædharmÃvÃrako malo 'bhyupagata÷| naiyÃyikÃdibhistu puru«asyaivÃj¤atvÃtmaka÷ svÃbhÃviko guïo mala÷ mana÷saæyogÃdinà j¤Ãt­tvÃbhyupagamÃdi«yate| vedÃntavÃdibhi÷ punarmÃyà mala Ãtmaguïavyatirikto 'narthabhÆta evÃsau pratipanna iti darÓanÃntarÃïÃmatra trividhà vipratipattiriti| tatrÃvastutvaæ tÃvanmalasya pratik«ipyate _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca sahaja÷ syÃnmalo mÃyÃ- kÃryamÃgÃmiko mala÷ / __________ V­tti: Ãtmana÷ paramÃrthato janmÃnupapatte÷ sahajaÓabdenÃtra tenÃtmanà sahÃnÃdisiddho 'rthÃntarabhÆto mala÷ kathyate| tataÓca nÃvastubhÆta÷| api tu cak«u«a÷ paÂalÃdivadvasturÆpa eva mala ityuktaæ bhavati| avastutve hi tasya ÓaÓavi«ÃïÃderiva nityaniv­ttatvÃddÅk«Ãj¤ÃnÃde÷ sarvasyaitanniv­ttihetorÃnarthakyaprasaÇga÷| yadyevaæ mÃyÃkÃryÃtmaka eva vastubhÆto mala÷ prÃgukto vidyate| yaduktam mÃyÃbhogapari«vaktastanmaya iti| /quote{mÃyÃbhogapari«vaktastanmaya÷ /Kir/ 1:19cd.} tatkimanyenÃnena kalpiteneti| tadarthametanmÃyÃkÃryamÃgÃmikastaduttarakÃlabhÃvÅ mala /crux ityayamartha÷/crux/ yadyevaæ malinasya mÃyÃkÃryaæ bandhÃya bhavet tadà anÃdimalamuktasya ÓivasyÃpi na kiæ bhavediti vak«yÃma÷| /quote{anÃdimalamuktasya ÓivasyÃpi na kiæ bhavet /Kir/ 2:17ab.} tasmÃdbandhamok«ÃnyathÃnupapattyà mÃyÃkÃryÃdvyatirikta÷ sahajo vastubhÆta eva malo 'bhyupagantavya÷| yadyevaæ mÃyaivÃsau bhavi«yatÅti mÃyÃmalavÃdina÷| tadapyayuktaæ yata÷ _________________________________________________________ mÃyà no mohinÅ proktà svata÷ kÃryÃtprakÃÓikà // KirT_2.12 // __________ V­tti: no ni«edhe| naiva mÃyÃyÃ÷ svata÷ puæ malinÅkaraïamupapadyate ÓaktirÆpatvenÃvyaktarÆpatve satyakriyÃvattvÃt k«ÅrÃdyavasthitadadhinavanÅtÃdiÓaktivat| yaduktaæ sÃækhyai÷ hetumadanityamavyÃpi sakriyamanekamÃÓritaæ liÇgam| /quote{hetumadanityamavyÃpi/devdot viparÅtamavyaktam /Sankh/ 10.} sÃvayavaæ paratantraæ vyaktaæ viparÅtamavyaktam|| iti| ki¤ca yaiva kalÃdikÃryaheturmÃyà saiva kiæ malo 'thÃnyÃ| yadyanyà tato vyatirikta eva mala iti nÃsti vivÃda÷| saiva cettadayuktam| yata÷ kÃryÃditi kÃryadvÃreïa prakÃÓanakart­svabhÃvÃsiddhà tato na mohinÅ nÃvaraïakart­svabhÃvà savit­vat svabhÃvaviruddhakÃryÃsiddhyà gamyata ityartha÷| na cÃyamasiddho heturityucyate| _________________________________________________________ yata÷ svakÃryasaæÓle«Ãc caitanyadyotikÃtmana÷ / malaæ vidÃrya cidvyaktim ekadeÓe karotyasau // KirT_2.13 // __________ V­tti: yato malaniv­ttipÆrvamÃtmanaÓcidvyaktimekadeÓa eva kÃryakaraïÃdinaiva sà kurvatÅ d­Óyata ityuktaæ tayodbalitacaitanya /quote{tayodbalitacaitanya÷ /Kir/ 1:16c.} ityÃdinà tatastenaiva kÃryakaraïÃtmanà svakÃryakrameïa sambandhÃdÃtmanaÓcaitanyopodbalikà siddhaiveti| atra kalÃyà eva malavidÃraïe vidyÃdÅnÃæ cÃtra cidvyaktau vyÃpÃra iti darÓitaæ prÃgeva| eva¤ca _________________________________________________________ sthità prakÃÓikà kÃryÃn mohakatve na saæsthità / __________ V­tti: kÃryadvÃreïa yata÷ prakÃÓikà siddhà tato mohakatvena puæso nÃvasthiteti svabhÃvaviruddhakÃryÃsiddhyà pratÅyata ityuktam| tataÓca yena kÃryeïa saha yadviruddhaæ kÃryaæ tattatkÃraïavyatiriktakÃraïajanyaæ yathà prakÃÓalak«aïakÃryaviruddhamandhakÃrÃtmakaæ kÃryaæ prakÃÓakÃraïavyatiriktakÃraïajanyam| puæprakÃÓakÃryaviruddhaæ ca puæmohÃtmakaæ kÃryamatastadapi puæprakÃÓakÃraïavyatiriktakÃraïajanyamiti yattatkÃraïaæ sa mÃyÃvyatirikto malo 'tra kÃryaviÓe«ÃnumÃnasiddha iti tÃtparyÃrtho 'sya nigamanavÃkyasyeti na gatÃrthatÃ| ata evopasaæhari«yati vyatirikta÷ sa yuktita iti| /quote{vyatirikta÷ sa yuktita÷ /Kir/ 2:17d.} na cÃvyaktakÃryai÷ sattvarajastamobhiratrÃnaikÃntikatà te«ÃmavirodhenÃpi siddhe÷| yaduktaæ sÃÇkhyai÷ anyonyÃbhibhavÃÓrayajananamithunav­ttayaÓca guïÃ÷| iti| /quote{anyonyÃbhibhavÃÓrayajananamithunav­ttayaÓca guïÃ÷ /Sankh/ 12cd. Also cited ad /NarP/ 2:15, p.142.} nanu prakÃÓaviÓe«a eva moho 'nÃtmanyÃtmÃbhimÃnÃtmaka iti sÃÇkhyÃ÷| yadÃhu÷ bhedastamaso '«Âavidho mohasya ca daÓavidho mahÃmoha÷| /quote{bhedastamaso '«Âavidho/devdot bhavatyandhatÃmisra÷ /Sankh/ 48.} tÃmisro '«ÂÃdaÓadhà tathà bhavatyandhatÃmisra÷|| iti|| tato 'tra svabhÃvavirodhÃsiddhe÷ kuto vyatiriktamalasiddhi÷| tadayuktam _________________________________________________________ prakÃÓo vyaktiÓabdena malaÓabdena cÃv­ti÷ // KirT_2.14 // __________ V­tti: ayamartha÷---nÃtra prÃk­to 'yaæ moho vivak«ito 'sya ÓarÅrasadbhÃva eva siddhe÷| api tu ÃtmanaÓciddharmatvena vyÃpakatayà vak«yamÃïasya sarvaj¤atvaprasaÇgasya parihÃrÃyÃvaÓyamÃv­tirÆpo malaÓabdavÃcyo 'nya eva moho 'bhyupagantavya÷| sa ca prakÃÓÃvaraïarÆpatvÃdvyaktiÓabdavÃcyena puæprakÃÓena saha virudhyata iti nÃsiddho 'tra vyatiriktamalasÃdhanasvabhÃvavirodha iti| astvasyÃv­tyÃtmano malasyÃj¤ÃnahetutvÃnmohakatvaæ yastvayaæ prÃk­to moha÷ kathitastasya puævyaktirÆpatvÃttadayuktameveti| na yata÷| _________________________________________________________ vyaktiryÃïormala÷ prokta÷ sphuÂaæ dÅpÃndhakÃravat / __________ V­tti: yathà dÅpa÷ prakÃÓako 'pi nÅlotpalÃdau raktotpalÃdiviparÅtaprakÃÓakatvÃt andhakÃro moha÷ proktastathÃtmavyaktirapyanityÃÓucidu÷khÃnÃtmasu nityaÓucisukhÃtmatvena viparÅtena prakÃÓamÃnà sphuÂameva k­tvà malo moha÷ prokta÷| /quote{anityÃÓucidu÷khÃnÃtmasu Cf. /Agh's {Sarvaj/¤Ãnottarav­tti} IFP T.85, p.6, lines 5--6: yadÃhu÷---anityÃÓucidu÷khÃnÃtmasu nityaÓucisukhÃtmapratipattiravidyeti Cf. also {YogasÆtra} 2:5: anityÃÓucidu÷khÃnÃtmasu nityaÓucisukhÃtmakhyÃtiravidyÃ} etaduktaæ bhavati| na kevalamaj¤Ãnameva yÃvadviparÅtaj¤Ãnamapi moha evetyado«a÷| ata eva _________________________________________________________ mÃyÃpi mohinÅ proktà vi«ayÃsvÃdabhogata÷ // KirT_2.15 // __________ V­tti: tenaiva rÆpeïÃsmÃbhirmÃyÃbhogapari«vakta /quote{mÃyÃbhogapari«vakta÷ /Kir/ 1:19c.} ityÃdinà mÃyÃpi mohinÅ proktÃ| na kevalo mala ityapiÓabdÃrtha÷| sà ca vi«ayivi«ayayorya ÃsvÃdo raso 'sya bhoga÷ prakÃÓastena mohikà kÃryadvÃreïetyartha÷| tata÷ sÃÇkhyai÷ sahÃtrÃsmÃkaæ na vivÃda÷| vivÃdavi«ayastu prÃk­tamohavyatirikto mala÷ sÃdhita eveti| evaæ ca _________________________________________________________ yatra tatra sthitasyÃsya svakarmamalahetuta÷ / mÃyotthaæ bandhanaæ tasya sanimittaæ pravartate // KirT_2.16 // anÃdimalamuktasya ÓivasyÃpi na kiæ bhavet / tasmÃnmÃyà malo naiva vyatirikta÷ sa yuktita÷ // KirT_2.17 // __________ V­tti: kalÃdik«ityantabhuvane«u sarvatra puæso yathà mÃyÃprav­ttau karmÃïi nimittaæ tathà malo 'pi| anyathà tasya ciddharmatvena vak«yamÃïatvÃtsarvaj¤atvasarvakart­tvena ÓivatvaprasaÇgato mÃyÅyabandhà prav­ttireva| nanu karmÃïi tatprav­ttau nimittamastu malena kim| naivaæ mala muktasya sarvasya ÓivatvenÃnu«ÂhÃturabhÃvÃtte«Ãæ karmaïÃmapyasiddhe÷|| nanu karmaivÃvaraïatvena kalpyatÃæ kiæ maleneti k«apaïakÃ÷| tadayuktam| tasya k­«yÃdÃviva svaphalahetumÃtratvena siddhe÷ ÃvaraïatvÃdarÓanÃt arthÃlocanÃdÃvapyevaæ tasyaiva hetukalpanenendriyÃderabhÃvaprasaÇgÃccetyuktam| tataÓca mÃyÃprav­ttau karmavyatirikta eva malo 'bhyupagantavya iti| yata evaæ tasmÃnna mÃyà mala÷| yathà ca tadvyatiriktastathà yuktito 'numÃnenaiva sÃdhita ityupasaæhÃra÷| atra pÆrvapak«ÃÓaÇkà _________________________________________________________ mÃyÃkÃryaæ samastaæ syÃt kuto 'nya÷ sahajo mala÷ / __________ V­tti: /crux mÃyÃkÃryaæ kalÃdi samastamityavikalaæ tattvÃtmakameva bandhanaæ syÃt/crux | yadvà niravaÓe«abhÆtabhuvanÃtmakaæ syÃditi| ayamartha÷---yadbandhanaæ tattattvamevÃdhvani bhuvanÃdyÃtmanà và saænivi«Âaæ yathà mÃyÃkÃryaæ bandhanaæ tadvanmalo bandhanaæ bhavadbhiruktaæ so 'pi tattvÃntaramadhvani và bhuvanÃdyantaramiti tattvÃtireko bhuvanÃtirekaÓca prasajyata iti| atha tattvabhuvanÃdyÃtmakatvamasya ne«yate tata÷ ÓaÓavi«ÃïÃderiva bandhanatvamapyasyÃsiddhamityuktam| kuto 'nya÷ sahajo mala iti| atra parihÃra÷ _________________________________________________________ Ãtmasthaæ tatpaÓutvaæ syÃt paÓurapyadhvamadhyaga÷ // KirT_2.18 // prokto yena matastena malastadbhinnalak«aïa÷ / __________ V­tti: ayamartha÷---karmaïÃsya hetoranaikÃntikatvaæ tasya bandhatve 'pi tattvabhuvanÃdisthitya bhÃvÃt| atha mÃyÃtattve sthitatvÃttasya nÃnaikÃntikavi«ayateti| ucyate---yadyevaæ tadapi paÓutvamiti mala÷ paÓutattvasthaæ tena vinÃtmanÃæ paÓutvÃyogÃt| taddvÃreïa tadapyadhvani sthitamiti mÃyÃkÃryÃttattvabhuvanÃderbhinnalak«aïo 'pi mala÷ karmavadbandha ityado«a÷|| yastu sahaja÷ syÃnmalo mÃye tyevamÃdibhi÷ padacchedairbalÃdeva /quote{sahaja÷ syÃnmalo mÃyà /Kir/ 2:12a.} sÆtrÃïi mÃyÃmalapak«e 'pi pratyÃv­ttyà vyÃca«Âe sa sandigdhaÓÃstrÃrtho mÃyÃyà malatve hetuæ pra«Âavya÷| na hyanyathÃtyantÃtÅndriyavastuna÷ kÃryabhedenendriyÃderiva siddhabhedasya ÓakyamabhedamadhyavasÃtum| indriyÃderapi kalÃntasya satanmÃtrasyÃbhedaprasaÇgÃt| nanÆkto heturmÃyÃvyatiriktamalÃstitve pramÃïÃbhÃvÃditi| na asyÃvyÃpakarÆpabhÃvatvenÃnaikÃntikatvÃt| vyÃpako hi nivarttamÃno vyÃpyaæ nivarttayati v­k«a iva ÓiæÓapÃæ nÃnyo ghaÂÃdiranavasthÃprasaÇgÃt| na prameyasattÃvyÃpakaæ pramÃïaæ sarvasya sarvaj¤atÃprasaÇgÃditi pramÃïanirv­ttÃvapyarthÃbhÃvÃsiddhe÷ saæÓaya evÃtra vyatiriktasattÃyÃæ yukta÷| asiddhaÓcÃyaæ hetu÷ vyatiriktamalÃstitve svabhÃvaviruddhakÃryopalaæbhalak«aïasya pramÃïasya prÃguktatvÃt| yadapyasya dÆ«aïatvenÃnayo÷ kÃryayo÷ ÓivatvapaÓutvarÆpatvenaikasminnÃtmani samÃveÓÃtsahÃvasthÃnavirodho nÃstye vetyuktaæ tadapyayuktaæ parasparaparihÃrÃvirodhe 'pyanayoritaretarÃbhÃvarÆpatvÃdv­k«atadabhÃvayoriva naikasmÃtkÃraïÃdudbhava÷ sambhavati yata÷| ayameva cÃsmÃkamatra pratij¤Ãto 'rtha iti| viruddhayorapyanayo÷ sahÃnavasthÃnopadarÓanametaddo«odbhÃvanameva pratij¤ÃtÃrthÃbÃdhanÃt| na ca Óivatvasyeva paÓutvasyÃpyÃtmanyavasthÃnamiti yuktam| tasya vastvantarÃkÃramalarÆpatvena tadvyatiriktatayÃvasthite÷| vak«yati ca Ãtmano 'nÃdisambandhÃddharma ityupacaryata iti| /quote{Ãtmano 'nÃdisambandho dharma ityupacaryate /Kir/ 2:23cd.} nÃpi tatkÃryayo÷ prakÃÓÃvaraïayo÷ sahÃvasthÃnamÃtmano 'vasthÃbhedÃtsakalÃkalÃdyavasthÃbhedavaditi| yadapi cak«urÃdinÃlokÃdisahakÃrisannidhÃnÃsannidhÃnÃbhyÃæ prakÃÓÃprakÃÓÃdiviruddhaæ kÃryaæ kurvatÃsya hetoranaikÃntikatvamuktaæ tadatitarÃmayuktam| sahakÃryasannidhÃne hi tatsvakÃryamakurvadd­«Âaæ na tu tadviruddhaæ kurvadabhÃvasyÃvastutvena karaïÃsambhavÃt| savità puru«ÃdÅnÃmivolÆkÃde÷ prakÃÓameva karoti| sa tu prakÃÓako 'tyantabhÃsvaratvena tasya netropaghÃtahetutvÃt mandanetrasyeva svakÃryà karaïÃdaprakÃÓaka ityupacaryata iti na tu tamovadaprakÃÓakaraïÃditi nÃnaikÃntikavi«aya÷| tataÓca sarvado«arahitÃtprÃguktÃtsvabhÃvaviruddhakÃryopalambhÃnmÃyÃvyatirikta eva mala÷ siddhyatÅtyalamÃgamÃrthabahi«k­tai÷ saha vivÃdeneti| tadevaæ pramÃïato mÃyÃvyatiriktasya malasya siddhasya saæhitÃntarairabhikhyÃnapradarÓanÃya paryÃyÃntarÃïyucyante| _________________________________________________________ malo 'j¤Ãnaæ paÓutvaæ ca tiraskÃrakarastama÷ // KirT_2.19 // avidyà hyÃv­tirmÆrchà paryÃyÃstasya coditÃ÷ / sa cÃvidyÃdiparyÃya- bhedai÷ siddho mate mate // KirT_2.20 // __________ V­tti: atha kimasau mala÷ saæhitÃntare«viva darÓanÃntare«u prasiddha÷| netyucyate _________________________________________________________ tatsadbhÃvÃtpaÓu÷ pÃÓya÷ Óodhyo bodhyo matastviha / __________ V­tti: tasyÃsya malasya sadbhÃvÃdihetyasminneva pÃrameÓvare darÓane paÓu÷ prerya÷ pÃÓyaÓca kalÃdinà ÓodhyaÓca dÅk«ayà bodhyaÓca ÓÃstrÃtmanà j¤ÃnenÃbhimato na tathà darÓanÃntare«u| tataÓca darÓanÃntaramuktÃ÷ paÓava eva malasya tairaj¤Ãtatvena vicchettumaÓakyatvÃdityuktaæ bhavati| yadyevamÃtmana÷ pÃÓyÃdiv­ttibhedà apyanÃdisthità eva| tataste«Ãmapi bandhÃntaratva prasaÇga÷| tadayuktam| yata÷ _________________________________________________________ pÃÓyÃdiv­ttayo yÃstu tasya bhedÃ÷ prakÅrtitÃ÷ // KirT_2.21 // male sati bhavantyetà bhokt­tvaæ ca na kevalam / __________ V­tti: e«Ãæ pÃÓyÃdiv­ttÅnÃæ malaniv­ttau niv­ttisiddhermalanimittatvaæ siddhyati pradÅpanimittatvamiva prabhÃyà iti| na p­thagbandhÃntaratvamiti| tadiyatà malasyÃvastutve mÃyÃsvabhÃvatve ca ni«iddhe adhunà Ãtmano 'pi và guïa /quote{Ãtmano 'pi và guïa÷ /Kir/ 2:11bc.} iti pÆrvoktat­tÅyapraÓnÃntarÃnuvÃdena pÆrva÷ pak«a÷| _________________________________________________________ garu¬a uvÃca yadyevaæ saæsthita÷ pÃÓyo malo 'sya paÓusaægata÷ // KirT_2.22 // Ãtmana÷ kiæ na dharmo 'sau yuktita÷ kalpyate mala÷ / __________ V­tti: yadyevaæ cidrÆpa evÃtmà pÃÓyo vyavasthita iti ki¤cijj¤atvÃnyathÃnupapattyÃsyÃvÃrako 'pi mala÷ kalpyate| hanta tarhi Ãtmana evÃsau aj¤ÃnÃtmà malo dharmatvena yuktito 'numÃnena kalpyatÃm| yadÃhurnaiyÃyikavaiÓe«ikÃ÷---yadyatra kÃraïÃntareïa kriyate tattatra nÃstyevÃndhakÃra iva pradÅpÃdinà kriyamÃïa÷ prakÃÓa÷| kriyate ca kÃryakaraïÃdibhirÃtmani vij¤Ãnaæ| tatastadapi tatra nÃstÅtyaj¤asvabhÃva evÃtmà sidhyati kuto vyatiriktamalasiddhi÷| atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca Ãtmano 'nÃdisambandhÃd dharma ityupacaryate // KirT_2.23 // kathaæ tajj¤ÃnayuktatvÃd aj¤ÃnaguïatÃæ gata÷ / __________ V­tti: bhavedevaæ yadyayaæ heturasmÃnprati siddha÷ syÃt| asiddhastu kÃryakaraïÃdÅnÃæ tatrÃsmÃbhirj¤Ãnavya¤jakatvenÃbhyupagamÃt| nanu tadbhÃvatadabhÃvayordarÓanÃdarÓanÃbhyÃæ j¤Ãnasya kÃryakaraïÃdikÃraïatvaæ sidhyati| na tayorvya¤jakatvenÃpi saæbhavenÃnaikÃntikatvÃditi nÃnenà siddhena hetunÃtmanyaj¤atvasiddhi÷| tataÓcÃvaÓyaæ tasyÃÓuddhÃtmano 'nÃdisambandhenÃvaraïena vyatiriktena bhavitavyamiti| tadyogÃdaÓuddha ityupacÃrÃdÃgame kathito dra«Âavyo nÃj¤asvabhÃvatvÃdeveti| tarhyata eva tatrÃj¤atvasaæÓayo yukto na tajj¤atva niÓcayo yena vyatiriktamalasiddhiriti| tatrocyate _________________________________________________________ tasya dharmo na dharmatve pariïÃma÷ sphuÂo bhavet // KirT_2.24 // __________ V­tti: na tasyÃtmano dharma÷ svabhÃvo vÃj¤ÃnÃtmà malo ghaÂÃdivadanÃtmatvaprasaÇgÃt| atha yatra j¤Ãnaæ samavetamutpadyate sa Ãtmeti| tadapyayuktam| tasya pÆrvamaj¤Ãnaæ prati dharmitve ghaÂÃderiva paÓcÃdapi j¤ÃnasamavÃyo nopapadyata eva| athÃj¤ÃnÃtmanastu tasya j¤ÃnÃbhyupagame sphuÂameva rÆpÃntarapariïÃma÷ syÃdÃmalakÃde÷ pÅtatotpattyÃtmaka iveti vak«yamÃïo do«a÷| /quote{vak«yamÃïo do«a÷ See /Kir/ 2:26ab.} nanu j¤Ãnaæ tÃvadasmadÃdipratyak«atve satyacÃk«u«apratyak«atvÃdrasÃdivadguïa÷| guïena ca dravyÃÓritena bhavitavyamiti yastasyÃÓraya÷ sa tadvilak«aïatvÃdaj¤ÃnarÆpa evÃtmà siddhyati| tadapyayuktam| yata÷| ciddharme puæsÅtyÃdi| _________________________________________________________ ciddharme puæsi no dharmo yadi syÃtpariïÃmavÃn / __________ V­tti: cit j¤Ãnameva dharma÷ svabhÃvo yasya sa tathÃbhÆta÷ /crux pumityanubhavati sarvamiti pumÃn/crux/ Ãtmà svasaævedanena svaparÃtmaprakÃÓatayà pratipuru«aæ siddhyati kimanyena sÃdhanena| nanu j¤Ãnasya rasÃderiva guïatve heturukta eva| so 'pyayukta÷ d­«ÂÃntasyÃsmÃnprati sÃdhyadharmà siddhatvÃt| rasÃdayo hi bhÃvÃ÷ saæhatà eva jÃyamÃnÃ÷ saæhatà eva niruddhÃÓca sÃækhyasaugatÃdibhirivÃsmÃbhirapi pramÃïasiddhatvÃdarthakriyÃkaraïÃ÷ kathyante| na tvanya÷ kaÓcitte«ÃmÃÓrayabhÆtastadvyatirekeïa tasyÃnupalambhanÃditi| kathaæ tarhi p­thivyÃæ gandha ityÃdivyavahÃra÷| kudarÓanÃbhyÃsamÆlo bhrÃnta eva| yadi và viÓi«ÂasamudÃyaikadeÓapratipÃdanÃya vanasya dhava÷ Óobhana /quote{vanasya dhava÷ Óobhana÷ cf./ /NarP/ ad 1:4, p.11.} itivadyukta eveti| ataÓca j¤ÃnasyÃpi guïatvÃsiddhestadrÆpa evÃtmà siddha ityuktam| tarhi j¤ÃnasyÃnityatvena saævedanÃda nityatvamasya| tadayuktam| dvividhaæ hi j¤ÃnamadhyavasÃyÃtmakamitaracca| tatra yadadhyavasÃyÃtmakaæ tadbuddhidharmatvenÃsmÃbhirapyanityami«yata eva| yadanadhyavasÃyÃtmakaæ pauru«aæ saævedanÃtmakaæ j¤Ãnaæ tasya na kadÃcidapyabhÃva÷ saævedyate sarvadaiva grÃhakarÆpatayaikarÆpeïa saævedanÃt| nÃpi tasya krameïÃrthakriyÃnupapattirityÃdi sarvaæ darÓitamasmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe vistareïeti tata evÃvadhÃryam| /quote{darÓitamasmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe ad 1:22, p.52.} tasmi¤j¤ÃnÃtmakatvÃccitsvabhÃve puæsi nÃj¤Ãnaæ malo dharmo yukta÷| ÃmalakÃdÅnÃmiva rÆpÃntarapariïÃma prasaÇgÃt| tathà hi _________________________________________________________ ekasminvyajyate j¤Ãnam anyasmiæstattirohitam // KirT_2.25 // __________ V­tti: ekasminrÆpÃdau vi«aye j¤Ãnamutpadyate anyasmiæstu rasÃdÃvutpannamapi na«Âaæ bhavadbhiri«yate yatastataÓca rÆpÃntarapariïÃmo 'syÃtmana÷| ko do«a ityucyate| _________________________________________________________ pariïÃmo 'cetanasya cetanasya na yujyate / __________ V­tti: ya÷ pariïÃmÅ so 'cetana÷ siddho yathÃmalakÃdirartha iti pariïÃmitvÃdÃtmano 'pyacetanatvaprasaÇga ityavaÓyaæ tatprasaÇgaparihÃrÃyÃtmà naivÃj¤ÃnasvabhÃvo 'bhyupagantavya÷| api tu vij¤ÃnasvabhÃva eveti| tasyÃvÃrakasvabhÃvo vyatirikto mala÷ siddha÷| anyathà sarvaj¤atvaprasaÇgÃditi t­tÅyasyÃpi praÓnasya nirÃsa÷| yadyevaæ vyatiriktamalapak«e 'pye«a eva do«a iti samuccayena codaka÷| _________________________________________________________ garu¬a uvÃca tayoÓcÃnÃdisambandhÃd viÓle«o na vibhutvata÷ // KirT_2.26 // sahajaprak«aye prÃpte tasya nÃÓo na kiæ bhavet / __________ V­tti: tayorÃtmamalayoryo 'nÃdyÃvÃryÃvÃrakalak«aïa÷ sambandha÷ sa svabhÃvaviÓe«a eva tasmÃnna viÓle«o niv­ttiranÃditvÃdeva yathà cetanÃjja¬Ãdvà svabhÃvÃdityanirmok«a÷| atha tasmÃdviÓle«a i«yate| yadyevaæ sahajasya svabhÃvasya prak«aye sati tasyÃpi nÃÓa÷ svabhÃvÃntarotpÃdarÆpa÷ pariïÃmo bhavediti sa eva tadavastho do«o ya÷ prÃgavyatirikta malapak«e prokta÷| atha na tayo÷ svabhÃvÃdviÓle«a÷ api tu parasparasaæÓle«ÃnnetratadÃvaraïayoriva tato nai«a do«a ityucyate so 'pi na yukta÷| vibhutvata iti vyÃpakatvÃt| avyÃpakasya hyavyÃpakÃddeÓÃntaranayane viÓle«a÷| vyÃpakasya tu sarvatrÃvasthÃnÃnna kutaÓcidviÓle«a÷ sambhavatÅtyanirmok«a÷| atha tathÃbhÆtasyÃpi viÓle«a i«yate| yadyevaæ sahajasya sahabhÃvina Ãvarakasya prak«aye tasyÃpyÃvÃryatvasya svabhÃvasya nÃÓo rÆpÃntarapariïÃma iti sa do«astadavastha eva| atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca vibhorapi malasyÃsya tacchakte÷ kriyate vadha÷ // KirT_2.27 // upÃyÃcchaktisaærodha÷ kathaæcitkriyate male / yathÃgnerdÃhikà Óaktir mantreïÃÓu niruddhyate // KirT_2.28 // tadvattacchaktisaærodhÃd viÓli«Âa iti kathyate / __________ V­tti: atra malavi«ayastÃvadayamado«a÷| yato na kevalamasyaivÃvyÃpakasya mohÃtmana÷ prÃk­tasya malasya yÃvadvyÃpakasyÃpyÃïavamalasyopÃyena mantradÅk«Ãtmanà ÓakterÃvÃrakasvabhÃvasyÃgnerdÃhakatvasyeva vadho 'nyathÃbhÃva÷ kriyata eva| katha¤cidityÃrabdhakÃryakarmabhogoparodhenÃsarvÃtmanà tadanuparodhena tu sadyonirvÃïadÅk«ayà sarvÃtmaneti| tataÓca malasya pariïÃminityatvÃbhyupagamÃnnai«a svabhÃvÃntarapariïÃmasÃdhanaprasaÇgo yukta÷ siddhasÃdhanÃdityuktaæ bhavati| ata eva malasya svabhÃvÃntarapariïate÷ svarÆpasattve 'pyÃmayÃdviÓli«Âa÷ puru«a itÅva malaÓaktirodhÃdapi viÓli«Âa÷ kathyate| tato viÓle«o na vibhutvÃdityayamapyado«a÷| idÃnÅæ puru«avi«ayo 'pi do«a÷ pratik«ipyate| _________________________________________________________ k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ // KirT_2.29 // __________ V­tti: Óakte÷ saærodha÷ Óaktisaærodha÷| tasya malasya taæ k­tvà bhavani÷sp­ha÷ krodharÃgÃdirahita÷ puru«a÷ kriyate parameÓvareïa| ata eva ÓaktipÃtaniÓcayÃyÃkrodharÃgÃdÅni liÇgÃni dÅk«ÃdhikÃrÃrthaæ gurubhi÷ Ói«yÃïÃæ parÅk«yanta ityuktam| /quote{/devdot ityuktam See 1:22.10--15.} tataÓca malasya rÆpÃntarÃpattimÃtrameva tadÃnÅæ na tvÃtmana÷ svabhÃvÃntarapariïÃma÷| tasmÃnna pÆrvoktado«a ityuktaæ bhavati| sati hi male yastasya malÃnapek«ayÃrthagrÃhakasvabhÃva÷ sa evÃsatyapi yata÷| kathaæ tarhi sati male 'rthaæ na g­hïÃti| bÃlabhëitametat| yo hi malÃnapek«ayÃrthagrÃhaka÷ sa kathaæ tatsannidhÃne bhavet| nanvadhunÃsyÃrtha÷ prakÃÓate prÃktu neti kathaæ na svabhÃvÃntarapariïÃma÷| tadapyayuktam| tadvi«ayÅkaraïamevÃrthÃnÃæ prakÃÓo nÃnya÷| na tu malÃnapek«ayÃtmani sarvadÃstÅtyuktam| ato na svabhÃvabhedÃlambanagatatvÃdityevamÃdi vistareïa svabhÃvÃntaratvÃpÃdako viruddhadharmÃdhyÃsaprakÃro nareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe parÃk­to 'smÃbhiriti /quote{nareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe parÃk­ta÷ It is not certain to which passage this refers.} tata evÃvadhÃryam| yo 'pi sahabhÃvyÃvaraïaniv­ttita Ãtmano 'pyÃvÃryatvaniv­ttilak«aïasvabhÃvÃntarapariïÃmado«a ukta÷ tatrÃpyucyate _________________________________________________________ sahajà kÃlikà tÃmre tatk«ayÃnna ca tatk«aya÷ / yadvattÃmre k«ayastadvat puru«asya malak«aya÷ // KirT_2.30 // yathà taï¬ulakambÆke prak«Åïe 'pi na tatk«aya÷ / __________ V­tti: sahacarakÃlikÃniv­ttyà na tÃmrasya kaÓcidvikÃro d­Óyate yathà tathà malaniv­ttyÃpyÃtmano na vikÃra ityetÃvatÃæÓena d­«ÂÃntatvaæ nÃnyathà tÃmrasya pariïatidharmatvenÃbhyupagamÃditi| etaduktaæ bhavati---aupÃdhiko 'yaæ malasannidhÃnÃsannidhÃnak­to bheda÷| na tvÃtmano malÃnapek«ayÃrthagrahaïaikasvabhÃvasyÃnyo 'nÃvÃryasvabhÃvo yo bhedaæ vidadhyÃditi svabhÃvÃntarapariïÃmÃbhÃvÃnna pÆrvoktado«aprasaÇga÷| ayameva pak«a÷ pramÃïasiddha ityanumÃnasiddhenÃpi d­«ÂÃntÃntareïa po«yate vi«asambandhinÅ Óaktir yathà mantrairniruddhyate // KirT_2.31 // tathà na tadvi«aæ k«Åïam evaæ puæso malak«aya÷ / __________ V­tti: mohamÃraïahetutvÃnmalasthÃnÅyÃyÃæ sahajÃyÃmapi Óaktau puru«asthÃnÅyasya vi«asyaniv­ttÃyÃæ na kadÃcidvarïÃk­tyÃdisvarÆpanÃÓo yathà tathà puæso malak«aya iti| aæÓena d­«ÂÃntatvÃdadhunà pratyak«asiddhad­«ÂÃntÃntareïa prakaraïopasaæhÃra÷ phalaæ katakav­k«asya k«iptaæ sakalu«e jale // KirT_2.32 // kurute Óaktisaærodhaæ kiæ k«ipatyanyato jalÃt / Óivaj¤Ãnaæ tathà tasya ÓaktisaærodhakÃrakam // KirT_2.33 // __________ V­tti: yathà hi katakÃbhidhÃnasya v­k«aviÓe«asya phalaæ /crux meghajÃdi sahajakalu«ayukta/crux/ eva jale prak«iptaæ tasyÃ÷ kalu«alak«aïÃyÃ÷ Óakte÷ saærodhaæ vidadhallak«yate| na tu jalÃtki¤cidapi svabhÃvÃntaramanyato 'nyatra k«ipediti kÃlu«yamÃtrameva tasya nivartayati nÃnyatki¤cidityartha÷| tathà Óiva eva j¤Ãnaæ sarve«Ãæ cicchaktivya¤jakatvena j¤ÃnahetutvÃttasyeti malasya ÓaktisaærodhakÃrakaæ dÅk«ayà tadadhikÃrotpÃdanÃya và ÓaktipÃtenetyuktam| yadi và Óivasya j¤eyatayà saæbandhi yaddÅk«itÃnÃæ nityakartavyatayà vak«yamÃïaj¤Ãnaæ tadÃrabdhakÃryakarmabhogoparodhenÃk«apitasya dÅk«ayà sarvÃtmanà malasyaiva pratyahamapacayÃt krameïa ÓaktisaærodhakÃrakaæ na tu puru«asyeti| tataÓca tasyÃæÓe 'pi svabhÃvÃntarapariïÃmÃbhÃvÃnna pÆrvoktamacetanatvaæ dÆ«aïaæ malasya tvetadbhÆ«aïameveti na vyatiriktamalapak«e kaÓciddo«a iti| /Colo iti nÃrÃyaïakaïÂhÃtmajabhaÂÂarÃmakaïÂhaviracitÃyÃæ ÓrÅmatkiraïav­tau dvitÅyaæ prakaraïam %% CHAPTER 3 atha padÃrthÃnÃmeva parÅk«Ãrthaæ praÓnapÆrvaæ rakaraïÃntaram| atra ca sÆtrapadÃrthaprakaraïasambandhÃ÷ prÃgvaddra«ÂavyÃ÷| pÃÂalikastu vyatiriktamalasiddheranantaraæ malasyaivà rÃgatvaparÅk«Ãtmako vÃkyÃtmako 'pi rÃgeïa ra¤jitaÓceti /quote{rÃgeïa ra¤jitaÓca vÃkyena| /Kir/ 1:17a.} tathà ca praÓna÷| _________________________________________________________ garu¬a uvÃca bhokt­tvaæ malata÷ proktam abhilëÃnna kiæ bhavet / sa ca rÃgÃdyato rÃgo vaktavyo 'tra malena kim // KirT_3.1 // __________ V­tti: nanu malaÓabdena cÃv­tirityÃdinà /quote{malaÓabdena cÃv­ti÷ /Kir/ 2:14d.} prabandhena malata Ãvaraïaæ kÃryaæ puævi«ayaæ mukhyamuktam| Ãnu«aÇgikaæ tu bhokt­tvÃdi| yaduktam pÃÓyÃdiv­ttayo yÃstu tasya bhedÃ÷ prakÅrtitÃ÷| /quote{pÃÓyÃdiv­ttayo/devdot bhokt­tva¤ca na kevalam /Kir/ 2:21c--22b.} male sati bhavantyetà bhokt­tva¤ca na kevalam|| iti| ko 'yaæ praÓna÷| athÃvÃryatvamevÃtra bhokt­tvamucyate na tu bhogaikarasikatvamiti praÓna÷| yadyevaæ tato mala eva vaktavya÷ kiæ rÃgeïeti rÃgÃk«epapraÓno yukta÷, na tu malena kimiti| rÃgÃdyabhÃve 'pi pralayakevalÃdyavasthÃyÃæ tatkÃryasya bhÃvÃditi| satyametat| kintu nÃtra sarvathà malÃbhÃva÷ pÆrvapak«Åk­to yadÃtra bhokt­tve malena kimiti| bhokt­tvaæ hi bhogaikarasikatvÃtmakaæ rÃgakÃryÃtprÃguktÃdabhi«vaÇgÃdeva d­«ÂÃtsiddhamiti kimatra malasyÃpi hetutvena kalpitena| rÃgasyaivÃtra pÃramparyeïa hetutvamiti praÓnÃrtha÷| tanna virodha iti| ata evÃtra malasyÃbhyupagamenaiva samÃdhi÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca bhokt­tvaæ nÃma yatproktam anÃdi malakÃraïam / __________ V­tti: yadetadbhokt­tvamasmÃbhi÷ prÃguktaæ tadanÃdi| yato malakÃraïamuktaæ tato malasyÃnÃditvÃttadapyanÃdi| etaduktaæ bhavati---anyadevÃsmÃnmohajanitÃdbhokt­tvÃdbhogayogyatvalak«aïametadbhokt­tvam| pralayÃkale vidyate na tu vij¤Ãnakevale karmÃbhÃvÃt| tasya karmavanmalo 'pi kÃraïaæ pariïatamalasya pralayÃkalasyÃpi parameÓvarÃnugrÃhyatvÃnna tatsambhavati yata÷| tataÓca nÃbhilëo 'sya nimittamityucyate _________________________________________________________ abhilëastanau satyÃæ sà tanu÷ kena hetunà // KirT_3.2 // rÃgo 'pi tannimittatvÃt prav­tta÷ __________ V­tti: abhilëo 'pyayaæ sati sthÆle 'smi¤charÅre bhavatÅti| taccharÅraæ sÆk«madehÃtmakarÃgÃdisambandhÃt| rÃgÃdÅnÃæ tu prav­ttau tadbhokt­tvaæ nimittamiti kathamasyÃbhilëo nimittamÃÓaÇkyate| abhilëahetorasya rÃgÃderapyetannimittatvÃt| tatra d­«ÂÃnta÷ _________________________________________________________ puru«asya tu / cauryaæ hi bÅjamÃpek«ya yathà niga¬abandhanam // KirT_3.3 // evaæ paÓutvamÃpek«ya rÃgatattvaæ pravartate / __________ V­tti: yathà cauryaæ bÅjabhÆtamà samantÃdapek«yapuru«asya niga¬Ãdibandhanaæ pravartate tathaiva prÃguktanayena /quote{prÃguktanayena See /Kir/ 1:16 ff.} pralayakevalina÷ paÓutvaæ malamapek«ya rÃgÃdaya÷ pravartanta iti kuto rÃgasyÃtra hetutvamÃÓaÇkyate| tadevaæ _________________________________________________________ etasmÃdasya bhokt­tvaæ tanurbhogo 'nyahetuja÷ // KirT_3.4 // paÓutvena hi bhokt­tvaæ mÃyÃbandhastanau sthita÷ / sukhadu÷khÃdiko bhoga÷ karmata÷ saæsthita÷ paÓo÷ / nÃnyathÃsya vinirdi«Âaæ bhogabhokt­tvabandhanam // KirT_3.5 // __________ V­tti: paÓutvasaæj¤akÃnmalÃdasya bhokt­tvaæ mÃyÃtastaccharÅraæ karmata÷ punarbhoga÷ karmaïÃmeva sukhadu÷khÃtmanà pariïÃmÃditi sÃk«Ãnnimittatvamatroktaæ na tu paramparayà pÃramparyeïa sarvasyÃsya mÃyÃtmana÷ karmÃk«iptatvÃditi darÓayi«yÃma÷| /quote{iti darÓayi«yÃma÷ ad /Kir/ 3:7--8.} prokta¤ca ÓrÅmatsvÃyambhuve karmataÓca ÓarÅrÃïi vi«ayÃ÷ karaïÃni ca| iti| /quote{karmataÓca ÓarÅrÃïi vi«ayÃ÷ karaïÃni ca /Svayam/ 1:13ab.} nÃnyathaitasya bhogaÓca bhokt­tvaæ ca ÓarÅraæ ca vinirdi«Âamiti| tadiyatà paÓupadÃrtha÷ parÅk«ita iti|| adhunà pÃÓapadÃrthaparÅk«ÃviÓe«Ãrtha÷ prasaÇgÃtpraÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca yadetatkarma deveÓa proktaæ bhoganibandhanam / karmÃrjanaæ tanau satyÃæ s­«ÂikÃle tanu÷ kuta÷ // KirT_3.6 // __________ V­tti: yadetatsukhadu÷khÃdiko bhoga ityÃdinà karma bhoganibandhanamuktaæ tanna vyÃpakamityadhyÃhÃra÷| yato mahÃpralayÃdanantaraæ sargÃrambhakÃle prathama÷ ÓarÅrÃdibhoga÷ kutaÓcideva nimittÃdi«yate| na karmata÷| taduttarakÃlabhÃvinÃæ karmanimittatvÃditi| yadÃhu÷--- Ãdyo hi deha÷ puru«ÃrthamÆlastato 'pyanye karmamÆlÃ÷ pratipannà iti| /quote{Ãdyo hi deha÷/devdot pratipannÃ÷ Source unknown. Also quoted in /NarP, p.212 ad 3:87, but with prapannÃ÷ for pratipannÃ÷} atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca yathÃnÃdirmalastasya karmÃpyevamanÃdikam / yadyanÃdi na saæsiddhaæ vaicitryaæ kena hetunà // KirT_3.7 // __________ V­tti: puru«ÃïÃæ hi sarvadà ÓÃrÅrabhogÃdivaicitryÃnyathÃnupapattyà karmaïa÷ sattvaæ s­«ÂikÃle 'pi paÓum­gapak«isarÅs­pasthÃvaramanu«yÃdi janmavaicitryaÓrute÷| mahÃpralaye 'pi karmasiddhita÷ pravÃhÃnÃdi÷ karmaÓarÅraprabandha÷ siddhyati| /quote{Testimonium: kiraïav­ttau bhagavatà rÃmakaïÂhena `puru«ÃïÃæ hi sarvathà ÓarÅrabhogavaicitryÃnyathÃnupapattyà karmaïa÷ satvam| prathamas­«ÂikÃle 'pi paÓupak«im­gasarÅs­pasthÃvaramanu«yÃdivaicitryaÓrute÷ mahÃpraLaye 'pi karmasiddhita÷ pravÃhÃnÃdi÷ karmaÓarÅraprabandha÷ siddhyatÅ'ti vyÃkhyÃtam| {SiddhÃntasÃrÃvalivyÃkhyÃ} ad /VP/ 7, p.58, lines 18--21.} tataÓca malasyÃpi kevalasyÃtra ÓarÅrahetutvaprati«edhasya sÃmarthyasiddhe÷ Ãdyo hi deha÷ puru«ÃrthamÆla ityayaæ pak«o 'tyantÃyukta ityuktaæ bhavati| etadevÃsya pravÃhÃnÃditvamupasaæhartuæ mÃyÃdhikaraïatvaæ ca darÓayituæ sÆtram _________________________________________________________ tasmÃdanÃdikaæ karma mÃyÃpyevaæ bhavastathà / tathÃnÃdi÷ Óiva÷ kartà sarvasya jagata÷ sthita÷ // KirT_3.8 // __________ V­tti: evaæ karmanibandhano bhava÷ kalÃdik«itiparyantatattva bhÆtabhuvanarÆpa÷ saæsÃro mÃyÅyastannibandhanaæ ca punararjyamÃnaæ karmeti karmabhavayo÷ parasparahetutvena pravÃhÃnÃditvasiddhi÷| bhavÃnÃditvÃdeva ca tadupÃdÃnena karmÃnÃditvÃcca tadadhikaraïenÃpi prak­tyÃtmanÃnÃdinà bhavitavyam| k­«yÃdikarmaïÃæ prak­tisaæskÃrakatvena d­«ÂatvÃnnaiyÃyikÃdiparikalpitÃtmasaæskÃrakatvÃyogÃdÃtmana÷ pariïÃmitvaprasaÇgÃcca| yacca tadbhavo pÃdÃnaæ karmÃdhikaraïaæ ca sà mÃyÃpyanÃdisiddhÃ| tathà bhavasya tanukaraïabhuvanÃtmana÷ pravÃhÃnÃditvenoktatvÃttatkartÃpÅÓvaro 'nÃdi÷ sidhyatÅti| atha pÃÓapadÃrthaparÅk«ÃviÓe«Ãdanantaraæ prasaÇgÃtpatipadÃrthaparÅk«Ãrthaæ praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca Óiva÷ kartà tvayà prokta÷ sa kathaæ gamyate prabho / __________ V­tti: ÅÓvare hi jagatkartari siddhe tasyÃnÃditvaæ sÃdhayituæ Óakyam| sa eva kathaæ gamyate| na tÃvatpratyak«ato 'tÅndriyatvena tasya bhavadbhirabhyupagamÃt| taduktaæ jaiminÅyai÷ na ca kaiÓcidasau j¤Ãtuæ kadÃcidapi Óakyate| /quote{na ca kaiÓcidasau/devdot brÆyÃdÃtmaiÓvaryaprasÃdhanÃt /Sloka/ {sambandhÃk«epaparihÃra} 57cd, 58ab and 60. Also cited ad /Mat/VP/ 3:6, p.49 and before /Nar/ 2:1, p.113.} svarÆpeïopalabdhe 'pi sra«Â­tvaæ nÃvagamyate|| na ca tadvacanenai«Ã pratipatti÷ suniÓcitÃ| as­«ÂvÃpi hyasau brÆyÃdÃtmaiÓvaryaprasÃdhanÃt|| iti| nÃpi rÆpopalabdhyÃdinà cak«urÃdiriva pÆrvoktatanukaraïabhuvanÃdikÃryÃnyathÃnupapatti lak«aïenÃnumÃnena tasya mahÃbhÆtebhya evotpattid­«Âe÷| yadÃhu÷ saugatÃ÷ yasminsati bhavatyeva yattato 'nyasya kalpane| /quote{yasminsati/devdot hetÆnÃmanavasthiti÷ {PramÃïavÃrttika} 1:26 (with ye«u satsu for yasminsati). Also cited ad /Nar/ 1:4, p.9 and 2:4, p.120 and /Mat/VP/ 6:21, p.152.} taddhetutvena sarvatra hetÆnÃmanavasthiti÷|| Óastrau«adhÃdisambandhÃccaitrasya vraïaropaïe| /quote{Óastrau«adhÃdi/devdot prakalpyate {PramÃïavÃrttika} 1:24.} asambaddhasya kiæ sthÃïo÷ kÃraïatvaæ prakalpyate|| iti| nÃpyÃgamena tasyÃk­takatvena bhavadbhiranabhyupagamÃt| tatk­tasyÃnyonyasaæÓrayeïÃprÃmÃïyÃt| na ca pramÃïÃntaramasti bhavatÃm| tatsÃdhanapramÃïÃbhÃvÃnna kathaæcidgamyata ityartha÷| yadyevamata evaitadvi«ayasaæÓayo 'stu| nÃstÅÓvara iti kuto bÃdhakapramÃïÃbhÃvÃditi| ucyate| _________________________________________________________ vaikaraïyÃdamÆrtatvÃt kart­tvaæ yujyate katham // KirT_3.9 // __________ V­tti: karaïÃnÃmabhÃvo vaikaraïyaæ tasmÃdÅÓvaro jagata÷ kartà na saæbhavati| karaïÃbhÃvÃddaï¬acakrasÆtrÃdirahita÷ kumbhakÃra iva kumbhe| tadidamuktaæ jaiminÅyai÷ na ca ni÷sÃdhana÷ kartà kaÓcits­jati ki¤cana| iti| /quote{na ca ni÷sÃdhana÷ kartà kaÓcits­jati ki¤cana /Sloka/ {sambandhÃk«epaparihÃra} 50cd. Also quoted ad /Nar/ 3:2, p.155.} ki¤ca mÆrtatvaæ kaÂhinatÃ| atra ÓarÅrayogastadabhÃvÃdÅÓvaro na sambhavati karteti| tadidamuktaæ taireva aÓarÅro hyadhi«ÂhÃtà nÃtmà muktÃtma vadbhavet| /quote{aÓarÅro hyadhi«ÂhÃtà nÃtmà muktÃtmavadbhavet /Slokas/ 78cd. Also quoted ad /Nar/ 2:8, p.130 and frequently in the /MatV.} ityevaæ sÃdhakabÃdhakapramÃïÃbhÃvasadbhÃvÃbhyÃmÅÓvarÃbhÃvasiddhiriti pÆrva÷ pak«a÷| atra siddhÃnto bÃdhakanirÃsapÆrva÷| tasminhyanirÃk­te sÃdhakasya hetoraprav­ttireva| tatpratij¤ÃvacanasyÃnumÃnanirÃk­tatvÃt| yadÃhu÷ sandigdhe hetuvacanÃdvyasto hetoranÃÓraya÷| iti| /quote{sandigdhe hetuvacanÃdvyasto hetoranÃÓraya÷ {PramÃïavÃrttika} 4:91. Also quoted ad /Nar/ 2:4, p.119.} tathaivopakramyate _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca yathà kÃlo hyamÆrto 'pi d­Óyate phalasÃdhaka÷ / evaæ Óivo hyamÆrto 'pi kurute kÃryamicchayà // KirT_3.10 // __________ V­tti: tatra yastÃvadakart­tvasiddhÃvatrÃmÆrtatvÃditi heturukta÷ sa kÃlenÃnaikÃntikastasyÃmÆrtatve 'pi pu«paphalÃdikart­tvaprasiddhe÷| atha kÃlasyÃcetanatvena svakÃryaæ prati kÃraïatvÃtkart­tvÃsiddhe÷ nÃnaikÃntikavi«ayatÃ| tatrocyate tarhi kÃlasyÃtropalak«aïatvÃdasmadÃdyÃtmanÃnaikÃntikastasyÃmÆrtasyÃpi svadehaspandÃdikÃryadarÓanÃt| d­«ÂÃnto 'pyatra sÃdhyadharmÃsiddha÷ muktÃtmano 'pyasmÃbhi÷ sarvÃdhi«ÂhÃt­tvenÃbhyupagamÃditi| yastvatravaikaraïyÃditi heturukta÷ so 'pyasiddha eva| tathà hi _________________________________________________________ icchaiva karaïaæ tasya yathà sadyogino matà / __________ V­tti: icchÃtmikaiva Óaktistasya karaïaæ yogina iva vidyate yata÷| yoginaÓca sarvavÃdinÃæ siddhà eva cÃrvÃkairapi vi«agrahacikitsÃkÃritvena maïyau«adhÃdivanna pratik«eptuæ ÓakyÃ÷| yadÃhu÷ acintyo hi maïimantrau«adhÅnÃæ prabhÃva iti| /quote{acintyo hi maïimantrau«adhÅnÃæ prabhÃva÷ Also occurs in {RatnÃvalÅ} Act 2, p.39 and in the {ÁuklakurukullÃsÃdhana} (No.180 in {SÃdhanamÃlÃ}), p.365. Also quoted ad 6:16 and ad /Mat/VP/ 7:49, p.249.} atha vaikaraïyamatrendriyÃbhÃvo heturabhipretastatrÃpyucyate _________________________________________________________ ÓalyÃk­«Âikaro d­«Âo hy ak«ahÅno 'pi kar«aka÷ / vyÃpÃro na ca d­Óyeta kÃryamicchà pratÅyate // KirT_3.11 // __________ V­tti: tadÃnÅmayaskÃntamaïinÃnaikÃntiko hetu÷| sa hÅndriyahÅno 'pi ÓalyÃtmakÃya÷samÃkar«ako d­«Âo yata÷| atrÃpi prÃguktakÃlavadanaikÃntikÃk«epatatsamarthanaæ tathaiva dra«Âavyamiti| tadevamasattÃniÓcÃyake bÃdhake 'panÅte 'dhunà sattÃsaæÓayanivÃraïÃya pramÃïamucyate _________________________________________________________ sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryaæ nÃnyathà ghaÂavadbhavet / asti heturata÷ kaÓcit __________ V­tti: iha hÅÓvarasiddhau sÃækhyasaugatajaiminÅyÃrhatacÃrvÃkÃ÷ pratipak«Ã÷| tatra pÆrvayoryadetadvicitrakamityad­«Âakart­kaæ tanukaraïabhuvanÃdikaæ prÃguktaæ jagaddharmitvena cikÅr«itaæ tatpratik«aïaæ pariïÃmÃdutpÃdÃdvà kÃryatvena siddhameva| apare«Ãæ tu na kadÃcidanÅd­Óaæ jagat /quote{na kadÃcidanÅd­Óaæ jagat Source unknown. Also quoted ad /Nar/ 2:1, p.115.} ityabhyupagamÃttadekadeÓabhuvanÃdi tathà na siddhamiti tÃnprati sthÆlatvena kÃryatvamatra sÃdhyate| yatsthÆlaæ tatkÃryaæ yathà ghaÂÃdi sthÆlaæ caitadad­«Âakart­kaæ bhuvanÃdi tata÷ kÃryamiti| na cÃtreÓvaraÓarÅreïa nityena vedena vÃnaikÃntikatvam| yathoktaæ jaiminÅyai÷ anekÃntaÓca hetuste taccharÅrÃdinà bhavet| iti| /quote{anekÃntaÓca hetuste taccharÅrÃdinà bhavet /Slokas/ 77ab. Quoted ad /Nar/ 2:8, p.133 and ad /Mrg/ 1:9, p.21.} tasyÃsmÃbhi÷ sarvathà vedasya cÃnityatvenÃbhyupagamÃt| tasminnapi ca kÃrye siddhe 'dhunà kÃryatvenÃtra sarvasmi¤jagati kart­pÆrvakatvaæ sÃdhyate| na tu sthÆlatvena tadvyÃpakatvÃditi| yatkÃryaæ tadviÓi«Âaj¤ÃnakriyÃyuktakartrà vinà na sidhyatÅti yathà ghaÂÃdi| kÃryaæ caitatsarvameva jagat| atastadapi viÓi«Âaj¤ÃnakriyÃyuktena kartrà vinà na bhavatÅti| yastatkartà sa ÅÓvara÷ siddha evetyevamatra padatrayasya nÃnyonyaæ gatÃrthatetyavirodha÷| na ca kÃryatvamatra tathÃbhÆtaæ na siddhamityÃÓaÇkanÅyam| yadÃhu÷ saugatÃ÷ siddhaæ yÃd­gadhi«ÂhÃt­bhÃvÃbhÃvÃnuv­ttimat| /quote{siddhaæ yÃd­gadhi«ÂÃt­/devdot hutÃÓane PramÃïavÃrttika 1:13--14. Also quoted ad /Mat/VP/ 6:100, p.227 and ad /Nar/ 2:5, p.122.} sanniveÓÃdi tadyuktaæ tasmÃdyadanumÅyate|| vastubhede prasiddhasya ÓabdasÃmyÃdabhedina÷| na yuktÃnumiti÷ pÃï¬udravyÃdiva hutÃÓane|| iti| kÃryamÃtrasya kart­mÃtreïa ghaÂÃdau k­takatvamÃtrasyÃnityatvamÃtreïeva vyÃpte÷ siddhatvÃt| anyathà tatrÃpyanyatrÃpi ca d­«ÂÃntasÃdhyadharmabhedena hetubhedakalpane sarvÃnumÃnÃbhÃva eva| aviÓe«ÃtpÃï¬utvasya tu bhÃvÃt dhÆmÃbhÃve 'pi himamakkolÃdi«u ca taddarÓanÃt vahnyanumÃpakatvamayuktameva| nÃpyanaikÃntika÷ sarvasyÃd­«Âakart­kasya vanat­ïÃderapi pak«Åk­tatvÃt| na ca viruddho hetu÷ yathÃhurjaiminÅyÃ÷ tathÃsiddhe ca d­«ÂÃnte bhaveddhetorviruddhatÃ| /quote{tathÃsiddhe ca d­«ÂÃnte/devdot prasajyate /Sloka/ {sambandhÃk«epaparihÃra} 80. Also quoted ad /Mrg/ 3:1, p.101; ad /Nar/ 2:7, p.128 and frequently in the /MatV.} anÅÓvaravinÃÓyÃdikart­katvaæ prasajyate|| iti| viparyayavyÃptyabhÃvÃt| d­«ÂÃnte hi ghaÂÃdÃvayaæ hetu÷ svasÃdhye svakÃryasarvaj¤atvasarvakart­tvalak«aïeneÓvaratvena vyÃpta÷ siddho yatastasyÃæÓenÃpi vaikalyena ghaÂÃdarÓanÃdavinÃÓitvenÃpi kumbhakÃrÃtmano nityatvÃttasyaiva ca kart­tvÃt| nÃpi dharmisvarÆpaviparÅtasÃdhano 'yaæ viruddha÷| yathÃha maï¬ana÷ sanniveÓÃdimatsarvaæ buddhimaddhetu yadyapi| /quote{saæniveÓÃdimatsarvaæ/devdot upakÃryopakÃrakÃ÷ {Vidhiviveka} pp.219 and 224. Quoted ad /Mat/VP/ 6:100, p.229 and (second verse only) ad /Nar/ 2:20, p.146.} prasiddhasanniveÓÃderekakÃraïatà kuta÷|| rathÃdyavayavà nÃnÃtak«anirmÃpità api| d­Óyante jagati prÃya upakÃryopakÃrakÃ÷| iti| yato rathÃdyavayavÃnÃmanekatak«anirmitÃnÃmapi naikasthapatibuddhikriyÃbhyÃæ vinaikarathÃrambhakatvaæ d­«Âamiti| nÃpyanÅÓvarakart­kaæ jagat kÃryatvÃt ghaÂÃdivaditi viruddhÃvyabhicÃryÃkrÃntatvÃdaheturayamiti vÃcyam| dhÆmÃdagnyanumÃnavadatra vastubalaprav­ttatvena tadasambhavÃditi bhavatÃmabhyupagama÷| anyathà parvatÃdÃvapi dhÆmÃdagnyanumÃne 'trÃparvatavartÅ vahni÷ dhÆmÃt yatra dhÆmastatrÃparvatavartÅ vahniryathà mahÃnase 'tra ca dhÆmastasmÃdaparvatavartÅ vahniriti sarvatra viruddhÃvyabhicÃryanumÃnÃvaskarasaæbhavÃdanumÃnÃbhÃva evetyevamÃdayo 'tra hetudo«Ã vistareïÃsmÃbhirnareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe pratik«iptà iti tata evÃvadhÃryÃ÷| /quote{nareÓvaraparÅk«ÃprakÃÓe pratik«iptÃ÷ Chapter 2.} atra parÃbhiprÃya÷| _________________________________________________________ karma cet __________ V­tti: anena hi prayogavacanena bhavadbhi÷ kart­mÃtraæ sÃdhyamupak«iptam| taccobhayavÃdisiddhaæ karmÃstviti ÓrÃvaïa÷ Óabda itivatsiddhasÃdhanatvÃdayuktametat| yadÃhurjaiminÅyÃ÷| kasyaciddhetumÃtrasya yadyadhi«ÂhÃt­te«yate| /quote{kasyaciddhetumÃtrasya/devdot siddhasÃdhanam /Slokas/ 75. Quoted ad /Nar/ 2:14, p.136.} karmabhi÷ sarvabhÃvÃnÃæ tatsiddhe÷ siddhasÃdhanam|| iti| atra siddhÃnta÷| _________________________________________________________ na hyacetanam // KirT_3.12 // __________ V­tti: na siddhasÃdhanaæ yasmÃtkarmÃcetanamiti| ayamartha÷---nÃsmÃbhiratra kart­tvamÃtraæ sÃdhyate 'pi tu viÓi«Âaj¤ÃnakriyÃyukta÷ karteti kuto 'cetanai÷ karmabhi÷ siddhasÃdhanamiti| yadyevaæ dharmiviÓe«aviparÅtasÃdhano 'yaæ viruddha÷| yadÃhu÷| kÃryaæ ÓarÅrayuktena kartrà vyÃptaæ sadaiva yat| /quote{kÃryaæ ÓarÅrayuktena/devdot prasajyate Source unknown. Also cited ad /Mat/VP/ 6:100, p.229 with ghaÂÃdi for sadaiva} kÃryatvÃttena jagata÷ kartà dehÅ prasajyate|| iti| tadayuktaæ yata÷ _________________________________________________________ prokta÷ sa ni«kala÷ sthÆlas tathà sakalani«kala÷ / ÅÓa÷ sadÃÓiva÷ ÓÃnta÷ k­tyabhedÃdvibhidyate // KirT_3.13 // __________ V­tti: kÃryasya ÓarÅravyabhicÃrÃt svadehaspandÃtmakaæ kÃryamasmadÃderna dehÃntarapÆrvakaæ siddhamityuktaæ yata÷| /quote{ityuktaæ yata÷ /KirV/ ad 3:10.} tataÓca kumbhakÃrÃdyÃtmano 'pi svakÃryaæ prati Óaktodyuktaprav­ttÃtmanà tryavasthasya siddherjagatkartÃpi tryavastha evÃnumÅyate| yadÃhu÷ Óaktodyukta÷ prav­ttaÓca kartà trividha i«yate| iti| /quote{Óaktodyukta÷ prav­ttaÓca kartà trividha i«yate Source unknown. Also cited ad /Mat/VP/ 3:20, p.69. Bhatt there observes that it appears as {Áataratnasa/ïgraha} 14 (p.22) and is attributed to the /Mrg. In both those places the first {pÃda} reads Óaktodyuktaprav­ttaÓca---an `improved' reading in which it is no longer necessary to assume a double sandhi.} tatra yacchaktatvaæ kÃryaæ prati yogyatvaæ sà ni«kalÃvasthà ÓÃnta ityucyate| yattÆdyuktatvaæ sà sakalani«kalÃvasthà sadÃÓiva÷ kathyate| prav­ttakriyatvaæ tu sthÆlÃvasthà ÅÓvara iti| k­tyavi«ayo 'yamavasthÃbhedastenopacÃrÃdetattattvatrayaæ bhinnamityucyate| na paramÃrthatvÃdityartha÷| yadvak«yati puæsÃmanugrahÃrthaæ tu paro 'pyaparatÃæ gata÷| iti| /quote{puæsÃmanugrahÃrthaæ tu paro 'pyaparatÃæ gata÷ /Kir/ 3:23ab and 9:17cd.} evaæ ca j¤ÃnapadÃrthasyÃpyatraiva parÅk«Ãsiddhi÷| atra praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca ni«kala÷ sa kathaæ j¤eya÷ sakalo 'pi pumÃæstadà / dvisvabhÃvastathà yo 'nyo viruddha÷ sa parasparam // KirT_3.14 // __________ V­tti: iha hi pÆrvaæ Óivaj¤Ãnaæ tathà tasyetyÃdinà /quote{Óivaj¤Ãnaæ tathà tasya /Kir/ 2:33c.} dÅk«itÃnÃæ Óivo j¤eyatvenokta÷| na ca ni«kalo j¤Ãtuæ Óakyate sÃkÃravi«ayatvÃdbuddhe÷| yadÃhu÷ ÃkÃravÃæstvaæ niyamÃdupÃsyo na vastvanÃkÃramupaiti buddhi÷| iti| /quote{ÃkÃravÃæstvaæ/devdot buddhi÷ Source unknown. Cited ad /Mat/VP/ 3:23, p.71; by /Agh/ ad /TatP/ 6; and by /Tryambaka/ ad /Kir/ 3:20, p./thinspace 66, lines 1--2. Bhatt observes that it is cited [by J/¤ÃnaprakÃÓa] in the [{Áiva-}]{yogasÃra} (p.49) and attributed to a {Yogasa/ïgraha}.} tataÓcÃÓakyÃnu«ÂheyatvÃttadvi«ayaj¤ÃnamanupadeÓyameva| nÃpÅÓvara÷ sakalo bhavati ÓarÅritvena devadattÃdivatsarvaj¤atvakart­tvÃbhÃvÃt| nÃpi sakalani«kalaæ nÃma vastu sambhavati viruddhayorghaÂatadabhÃvayorivaikatra samÃveÓÃsambhavÃditi tattvatrayÃdasmÃdekasya j¤ÃnopadeÓavaiyarthyÃddvayoÓca svarÆpÃnupapatterevÃvaktavyateti praÓnÃrtha÷| siddhÃntastu _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca paÓo÷ ÓaktinipÃtena mantraÓaktyà ca sarvadà / ni«kalaæ lak«yate Óaktyà sÆk«maæ vi«avikÃravat // KirT_3.15 // __________ V­tti: paÓorya÷ parameÓvarÃcchaktipÃto yà ca mantraÓaktirdÅk«Ã tÃbhyÃæ yà Óaktirj¤ÃnakriyÃtmikà nirmalÅk­tà tayà sarvadaiva ni«kalatattvaæ lak«yate| vi«adÅk«ÃÓuddhasya mantriïa÷ Óaktyaiva vi«asya vikÃro m­titÃpÃtmaka iva| ÓaktyatiÓayakhyÃpanÃæÓatvena d­«ÂÃntatvam| ayaæ tvatrÃrtha÷---yadi ni«kalatvÃdevÃsya j¤eyatvaæ nopapadyata iti praÓnastadÃtmanà vyabhicÃra÷| tasya kÃryakaraïavyatirekeïa svata÷ parataÓca kÃyavÃgvyavahÃrÃtmanÃnumÃnena j¤eyatvÃt| atha bauddhasya j¤ÃnasyÃkÃragrahaïenaiva vastuvyavasthÃpakatvÃdanÃkÃro na j¤eya iti praÓnÃrtha÷| tadà siddhasÃdhanatvameva j¤ÃnaÓaktyaivÃtra tasya j¤eyatvenoktatvÃnna buddhyÃdibhirityado«a÷| yo 'pi sakalatvÃt bhagavato 'nÅÓvaratvaprasaÇga ukta÷ so 'pyayukta ityucyate _________________________________________________________ sakalo 'pi pumÃnnaiva mÃyÃvayavavarjanÃt / __________ V­tti: anyadevaitatsakalatvaæ sakalaÓaktiprasarÃtmakaæ yadyogÃdÅÓvaro 'pi sakala ityucyate| na tu puru«avanmÃyÅyakalÃdiÓarÅrayogÃditi sakalaÓabdavÃcyatve 'pyatra na puru«atvaæ tathÃbhÆtasya sakalatvasyÃsiddhatvÃditi bhÃva÷| atha kart­tvÃttasya puru«asyeva kathaæ na mÃyÃtmikÃstÃ÷ kalÃ÷ kalpyanta iti| tatrocyate _________________________________________________________ nirmalatvÃcchivasyÃtra na kalpyÃstvasitÃ÷ kalÃ÷ // KirT_3.16 // __________ V­tti: anyathÃsiddhatvÃdasya hetoryato na mÃyÃtmikÃstÃ÷ kalÃ÷ puæsa÷ kart­tvaæ janayanti yena tadanyathÃnupapattyÃtra kalpyÃ÷ syu÷| pariïÃmitvenÃcetanatvaprasaÇgÃdityuktaæ pariïÃmo 'cetanasyetyÃdinÃ| /quote{pariïÃmo 'cetanasya /Kir/ 2:26a.} api tu nirmalÅkurvantÅti| tattu nirmalÅk­taæ svata eva kÃryakaraïÃya pravartata itÅÓvare svabhÃvanairmalyÃttathÃsvabhÃvà na kalÃstÃ÷ kalpayituæ samarthà iti kuta÷ kart­tvÃttatra kalÃsiddhi÷| kathaæ tarhyasau sakala÷ kathyata ityucyate| _________________________________________________________ mantrÃtmikÃ÷ kalÃstasya te ca mantrÃ÷ ÓivÃtmikÃ÷ / __________ V­tti: ÓivasyÃtmabhÆtà ye mantrÃ÷ sadyojÃtÃdayo vak«yamÃïÃsta eva /quote{mantrÃ÷ sadyojÃtÃdayo vak«yamÃïÃ÷ See /Kir/ 62 (/edD/ pp.171--3).} tasyÃtyantabhinnas­«ÂyÃdikÃryapa¤cakanirvartanÃya kalÃ÷ ÓakterbhÃgà iva kathitÃstÃbhi÷ saha tadÃnÅæ kÃryanirvartakatvena vartata iti sakala÷ prokta÷| etaduktaæ bhavati---nÃtra ni«kalÃtsakalÃde÷ pariïÃmÃntaratvena cetanÃnyatvaæ pariïÃmo 'cetanasyetyÃdinà tasya ni«edhÃt| /quote{pariïÃmo 'cetanasya /Kir/ 2:26a.} nÃpi vivartabhedenÃsatyatvÃttadÃkÃrasyÃsatyarÆpopagrÃhità vivarto yata÷| na cÃpyaïvantaratayÃnantÃdÅnÃmiva parameÓvarÃtmano 'traikatvenaiva Órute÷| prÃgavasthÃbhedena kalpita eva bheda÷ prokta÷| saæskÃryÃïvapek«ayà tatra sthÆlasÆk«maparabhedena kriyÃÓaktyabhivyaktikrameïa sÃtiÓayatvÃdÅÓvarasadÃÓivaÓivatattvadÅk«itÃnÃæ vÃstavabheda iti tattvatrayametatkalpitamevÃsti| kathaæ tarhi pa¤cavaktrÃdyÃkÃra÷ ÓÃstre bhagavÃnukta÷ iti tadarthametat _________________________________________________________ tai÷ prakalpya ÓarÅraæ svaæ ÓuddhÃk«ÃdhyÃsitaæ mahat // KirT_3.17 // yÃvadevaæ na kurute tÃvanno gurupaddhati÷ / __________ V­tti: tairÅÓÃnÃdibhi÷ ÓivÃtmakairmantrairmÆrdhÃdibhedena tadavÃntarëÂatriæÓatkalÃbhedenendriyÃdyÃtmanà cÃdhyÃsitaæ svaæ ÓarÅraæ dhyeyÃdyÃkÃraæ parikalpya bhagavÃnatra yÃvadevamiti vak«yamÃïaprakÃreïa s­«ÂyÃdyanugrahaæ na karoti tÃvanna gurusÃdhakÃdikrama iti vak«yati lak«yate sakalaæ dhyÃnÃditi| /quote{lak«yate sakalaæ dhyÃnÃt /Kir/ 3:20c.} ayamartha÷---bhogamok«apradadhyÃnÃdikarmopÃyabhÆtatvena svÃtmano rÆpaæ kalpitaæ na tu tattasya pÃramÃrthikaæ ÓarÅramiti| tathà hi _________________________________________________________ kurute 'nugrahaæ dehÅ sarve«Ãmeva dehinÃm // KirT_3.18 // __________ V­tti: ÓarÅradvÃreïa hi sevyamÃno rÃjÃdiranugrahaæ kurvand­Óyate nÃÓarÅrÅ| asmadÃdyagocaratvÃdityatrÃrÃdhanopÃyatvenÃkÃropadeÓo 'yaæ bhagavata iti|| nanu yadi bhagavatastvapÃramÃrthikaæ ÓarÅraæ kathamadhi«Âheyam| adhi«ÂhÅyamÃnaæ kathaæ na ÓarÅramiti| tatrocyate _________________________________________________________ yathaiva yogina÷ Óaktir grahaïe mocane 'pi hi / tadvadevÃtra boddhavyaæ grahaïaæ mocanaæ vibho÷ // KirT_3.19 // __________ V­tti: yathà yogaÓaktyà yogÅ ku¬yÃdikamaÓarÅrabhÆtamapi saæsÃryanugrahÃrthamadhi«ÂhÃya parityajati| yadÃhu÷ sÃnniddhyamÃtratastasya puæsaÓcintÃmaïeriva| /quote{sÃnnidhya/devdot deÓanÃ÷ /Sloka/ {codanÃsÆtra} 138. Quoted ad /Nar/ 2:8, p.131.} ni÷saranti yathÃkÃmaæ ku¬yÃdibhyo 'pi deÓanÃ÷|| iti| tathaiva parameÓvaro 'pyanugrahÃrthaæ bÃhyapratimÃdivattaddhyeyÃkÃraæ buddhinirmitaÓarÅrabhÆtamapyadhi«ÂhÃya parityajatÅtyado«a÷| api ca _________________________________________________________ mudrÃmaï¬alamantraiÓca tridhÃsiddhivice«Âitai÷ / lak«yate sakalaæ dhyÃnÃt sarvaj¤Ãnaprav­ttita÷ // KirT_3.20 // __________ V­tti: mudrÃ÷ parameÓvarasyÃvÃhanavisarjanÃdau tacchaktyabhivyaktisthÃnatayà vak«yamÃïÃ÷ karasanniveÓaviÓe«Ã÷| /quote{vak«yamÃïÃ÷ karasanniveÓaviÓe«Ã÷ See /Kir/ 15 (/edD/ pp.44-5).} maï¬alÃni ca tasyaivÃvÃhanapÆjanÃdyadhikaraïatvena vak«yamÃïà /quote{vak«yamÃïà rajovinyÃsaviÓe«Ã÷ See /Kir/ 20/ (/edD/ pp.60--3).} rajovinyÃsaviÓe«Ã÷| mantrÃÓca tasyaivÃvÃhanÃdau ye sadyojÃtÃdaya÷ te sarva eva| uttamÃdibhedena triprakÃrÃyÃæ siddhau vice«Âitaæ ye«Ãæ te tathÃbhÆtÃstairapi hetubhÆtai÷ sakalametadupÃyatattvaæ lak«yate| ni«kalasya vyÃpakatvenÃvÃhanÃdyanupapattestadupadeÓÃnarthakyÃt| dhyÃnÃccaitatsakalaæ lak«yata ityetatprÃgeva darÓitam| /quote{ityetatprÃgeva darÓitam /Kir/ 3:18--19 and commentary thereon.} tathà sarve«Ãæ daÓëÂÃdaÓabhedabhinnÃnÃæ j¤ÃnÃnÃæ yà prav­ttistayÃpi sakalaæ lak«yate| yaduktaæ ÓrÅmatpau«kare mÆrdhnastu vijayaæ tantraæ lalÃÂÃtpÃrameÓvaram| /quote{These lines of the [/Pau-]{PÃrameÓvara} as quoted by Tak«akavarta on f.4/recto, lines 6--7 (see Appendix III) read thus: mÆrdhnastu vijayaæ j¤Ãnaæ lalÃÂÃtpÃrameÓvaram| netrebhyaÓcaiva niÓÓvÃsaæ j¤ÃnarÃjamanuttamam| ÓravaïÃbhyÃæ ca prodgÅtaæ mukhÃcca mukhabimbakam} vinirgataæ maheÓasya mukhÃcca mukhabimbakam|| ityÃdi| ni«kalasya tvavayavavibhÃgÃbhÃvÃdetÃ÷ Órutayo 'nupapannÃ÷ syuriti| evametatprakaraïaæ dhyeyÃkÃrani«Âhatvena buddhyÃkÃrani«Âhatvena ca vyÃkhyeyam| na tu baindavaÓarÅrapratipÃdakatvena tasya bhagavatyasambhavÃt| ÓarÅraæ hi yadacetanamapi vyavadhÃnena j¤ÃnakriyÃÓaktyabhivya¤jakaæ tadasmadÃderityucyate| vidyÃvidyeÓÃnÃæ tu kriyÃÓaktyabhivya¤jakameva te«Ãæ sarvaj¤atvÃdbhagavatastvabhivyaktasarvaÓaktitvÃnna katha¤cittadupapadyata ityadhi«ÂhÃnamÃtreïa tu ÓarÅratve sarvaæ sarvasya ÓarÅraæ syÃdityanavasthÃ| tasmÃtpÆrvaiva vyÃkhyà yukteti| evaæ sakalavi«ayamapi dÆ«aïaæ parih­tyÃdhunà sakalani«kalavi«ayaæ parihriyate _________________________________________________________ dvisvabhÃvagato yo 'nyo deva÷ prokto na ni«kala÷ / b­haccharÅramÃpek«ya kalÃhÅna iti sm­ta÷ // KirT_3.21 // __________ V­tti: yastvÃbhyÃæ ni«kaleÓvarÃbhyÃmanyast­tÅyo deva÷ sadÃÓivabhaÂÂÃraka÷sa dvisvabhÃvagatatayà sakalani«kalatvenÃpek«ÃbhedÃtkevalamasmÃbhi÷ prokta eva| na tu viruddhasvabhÃvo 'bhyupagata÷| ÓivÃpek«ayà hyasÃvudyuktaÓaktyavasthÃtmakatvÃda ni«kala÷ sakala ityucyate| ÅÓvaraÓarÅraæ tu prav­ttakriyÃtmakatvena b­haditi sthÆlataramapek«ya ni«kala ityavirodha÷| tataÓca na ni«kalavadatrÃj¤eyatva do«a÷ prÃgukta ucyate| _________________________________________________________ evamÅÓa÷ sthita÷ sÃk«Ãd yoginÃæ yogakÃraïam / __________ V­tti: evaæ dhyeyÃkÃraÓarÅrayogeneÓvara÷ sadÃÓivaÓca sÃk«ÃdÃkÃravattvena cittavi«ayatvÃdyogÃdikÃraïaæ samupapadyate| tadevam| _________________________________________________________ yogo na lak«yahÅnatvÃn na nìŠna ca dhÃraïà // KirT_3.22 // puæsÃmanugrahÃrthaæ tu paro 'pyaparatÃæ gata÷ / __________ V­tti: yato ni«kale lak«yabhÆtasyÃkÃrasyÃbhÃvÃnna yogo j¤Ãnaæ vopapadyate| nÃpi madhyanìyÃdinà yogaprakaraïavak«yamÃïanayena gamÃgamÃdi vyÃpake tadanupapatte÷| nÃpi deÓabandhaÓcittasya dhÃraïeti tata÷ samastapuru«ÃnugrahÃnupapattirityÃlocya bhagavÃnni«kalo 'pi dhyeyÃkÃraÓarÅreïÃparatÃæ ÓarÅritvaæ gata iti tathÃtve prayojanamapyatroktamiti| na kevalamanenaiva sadÃÓivÃdyÃtmanà dhyeyaÓarÅrabhedenÃparatÃæ gato yÃvatsvavÃcakamantrÃvasthÃbhedena mantrÃntaravÃcyavÃcakabhedena cetyucyate| _________________________________________________________ nÃdabindukhamantrÃïu- ÓaktibÅjakalÃntaga÷ // KirT_3.23 // __________ V­tti: tatra nÃda÷ kuï¬alinyabhidhÃnÃyÃ÷ parasyà vÃkcchakteravyaktaÓabdÃtmaka÷ prathama÷ k«obha÷| binduÓca tasyaive«atsthÆlatÃnta÷saæjalpÃtmakatvam| khaæ cÃtra paramÃkÃÓaæ mahÃmÃyaiva sarvapuru«asaæyuktà Óaktistata eva nÃdÃtmana÷ ÓabdasyodayÃdisaævedanÃt| proktaæ ca ÓrÅmatkÃlottare ÃgopÃlÃÇganà bÃlà mlecchÃ÷ prÃk­tabhëiïa÷| /quote{ÃgopÃlÃÇganÃ/devdot nityaæ bruvanti tam /Sar/ 1:6cd--7ab.} antarjalagatÃ÷ sattvÃste 'pi nityaæ bruvanti tam|| iti saiva paÓyantya vasthetyÃgamÃntarÃnusÃriïa÷| yadÃhu÷ avibhÃgÃttu paÓyantÅ sarvata÷ saæh­takramÃ| /quote{avibhÃgÃttu/devdot vÃganapÃyinÅ Quoted thus ad /Mat/VP/ 7:45--6, p.247 and /Sar/ 1:8, p.16. Bhatt observes that it is cited in the supposed auto-commentary on the /Vakya/ (ad 1:143). Rau includes the verse (with avibhÃgà tu) in small type as /Vakya/ 1:166. Cf./ also /Rat/ 75c--76d: avibhÃgena varïÃnÃæ sarvata÷ saæh­tikramÃt| svayaæprakÃÓà paÓyantÅ mÃyÆrÃï¬arasopamÃ| svarÆpajyotirevÃnta÷ sÆk«mà vÃganapÃyinÅ} svarÆpajyotirevÃnta÷ sÆk«mà vÃganapÃyinÅ|| iti mantraÓca sthÆlaÓabda÷ parameÓvarÃbhidhÃyako 'tra vyomavyÃpyÃdika ityevamavasthÃbhedena catvÃri sthÃnÃni vÃca÷ proktÃni| ÓrutirapyÃha catvÃri vÃkparimità padÃni tÃni vidurbrÃhmaïà ye manÅ«iïa÷| /quote{catvÃri/devdot manu«yà vadanti {ãg Veda} 1.164.45. Quoted ad /Sar/ 1:8, p.16.} guhà trÅïi nihità neÇgayanti turÅyaæ vÃco manu«yà vadanti|| ÓrÅmatkÃlottare tu bindunÃdayordvayorapi sÆk«matayà viÓe«ÃbhÃvÃttrÅïi rÆpÃïyasyÃ÷ sthÆlaæ Óabda iti proktaæ sÆk«maæ cintÃmayaæ bhavet| /quote{sthÆlaæ/devdot parikÅrtitam /Sar/ 1:8.} cintayà rahitaæ yacca tatparaæ parikÅrtitam|| iti| ÃgamÃntare 'pi tisro vÃca÷ proktÃ÷| gho«iïÅ jÃtanirgho«Ã agho«Ã ca pravartate| /quote{gho«iïÅ/devdot garÅyasÅ {MahÃbhÃrata} 14.21:16. Quoted ad /Sar/ 1:8, p.15.} tayorapi ca gho«iïyornirgho«eha garÅyasÅ|| iti kevalamÃtmasamavetà evaikÃntatastairi«yante| asmÃbhistu tasyÃpariïÃmitvÃtparigrahavartinya iti darÓitaæ nÃdasiddhau| /quote{iti darÓitaæ nÃdasiddhau {NÃdakÃrikÃ} 18--20b.} aïuÓca mantrÃntaravÃcyo mantramantreÓvaravarga÷ ÓaktiÓca tadadhi«ÂhÃyikà pÃrameÓvarÅ| ata eva mantrÃbhiyuktasya dvayamapyÃrÃdhyaæ Óivo mantraÓcetyuktaæ bhavati| bÅjaæ cÃtra prÃguktamantrÃrambhakaæ praïavÃdi| kalÃÓca praïavÃdibÅjÃvayavabhÆtà akÃrÃdyÃstÃsÃmanto vigalatkalÃvibhÃgarÆpo 'prÃptaviÓrÃntyÃtmatvenopalabhyamÃna eva ca dhvanirbindunÃda÷ kathyate| tÃnetÃnmantrÃvasthÃviÓe«ÃnpuæsÃmanugrahÃrthaæ ÓarÅratayà tadÃkÃradhyeyatvena gato bhagavÃn| ata eva te«Ãæ ÓarÅrÃtmanÃdhi«ÂheyÃnÃmutkar«Ãpakar«abhedena svarïarajatapratimÃdÅnÃæ prati«ÂhayevopakÃraæ sevÃviÓe«aæ j¤Ãtvà tadanurÆpameva phalaæ sÃdhakebhyo bhagavÃnprayacchati| anyathà ka÷ sukhasÃdhyaæ sthÆlaæ sthÆlataraæ và sÃdhanaæ parih­tya sÆk«me sÆk«matare và pravartteta| yadÃhu÷ arke cenmadhu vindeta kimarthaæ parvataæ vrajet| /quote{arke cenmadhu/devdot yatnamÃcaret Source unknown. Quoted (variously with akke cen and atraiva) ad /Moksa/ 153--4; /Sar/ 8:12, p.69 and in the {ÁÃbarabhëya} 1.2.1.4, p.11, where the first word is indisputably arke.} i«ÂasyÃrthasya samprÃptau ko vidvÃnyatnamÃcaret| iti| atra d­«ÂÃnta÷| _________________________________________________________ yogÅ yathopakÃraj¤a÷ sarvaj¤atvÃtphalaprada÷ / __________ V­tti: sa hyupakÃrakebhya÷ svalpamahadupakÃrÃpek«ayà tathÃrÆpameva phalaæ dadadd­«Âo yata÷| tadevaæ _________________________________________________________ icchÃnugrahakart­tvÃl layabhogÃdhikÃravÃn // KirT_3.24 // trividha÷ k­tyabhedena darÓito nÃmabhedata÷ / __________ V­tti: dhyeyÃkÃraÓarÅrabhedabhinno 'pi bhagavÃnparamÃrthata icchÃmÃtreïÃnugrahÃdikart­tvÃdeva prÃguktanayata÷ k­tyabhedena vibhinno layabhogÃdhikÃravÃn bhinna ityucyate| sarvaj¤atvasyÃbheda iti yÃvat| atha j¤ÃnapadÃrthaparÅk«Ãnantaraæ vicÃrapadÃrthaparÅk«Ã| _________________________________________________________ ÅÓvaro 'dha÷sthavidyÃnÃæ patÅnsaæprerayatyasau // KirT_3.25 // /quote{Testimonium: /Narayana/ quotes this unit exactly as constituted ad /Mrg/ 13:160, p.133.} _________________________________________________________ tena preritamÃtrÃste kurvate 'dhastanaæ jagat / __________ V­tti: prak­tatvÃtpatibhyo 'dhasti«ÂhantÅti adha÷sthà vidyÃ÷ saptakoÂisaækhyÃtà mantrÃste«Ãæ ye patayo 'nantÃdayo vak«yamÃïÃstÃnprerayati| /quote{anantÃdayo vak«yamÃïÃ÷ See /Kir/ 3:26c--27 and commentary and Chapter 4 passim.} ata eveÓvarÃtte«Ãæ kriyÃÓaktyà nyÆnatvamiti bhÃva÷| te ca yadaiva tena niyuktÃstadaivÃdhastanaæ mÃyÃtmakaæ jagatkurvanta÷ svakÃryÃya pravartante na tu mantravatkÃlÃntareïeti| yadyevamuparitanaæ jagatka÷ karotÅtyucyate| _________________________________________________________ Óuddhe 'dhvani Óiva÷ kartà prokto 'nanto 'site prabhu÷ // KirT_3.26 // __________ V­tti: Óuddhe vidyÃtattvabhuvanÃdyÃtmake mantramantreÓÃdhvani Óiva÷ kartÃ| tatk­tÃste tadbhuvanÃdikaæ ca samastamityartha÷| ananto 'nantÃdirityartha÷| anantÃdiko vargo 'site mÃyÃvartmani prabhu÷ sthityÃdikarteti| atha Óuddha ivÃÓuddhe 'pi kathaæ na sa eva prabhuriti| ucyate| _________________________________________________________ yathà bhÆmaï¬aleÓena niyukta÷ svasamaprabhu÷ / tathÃsau kurute sarvaæ tacchaktipratibodhita÷ / __________ V­tti: d­«Âavadad­«ÂakalpanÃ| yathà bhÆmaï¬aleÓo 'tra n­patirantaraÇgamamÃtyapurohitÃdiprak­tivargaæ svayameva kurvand­Óyate bahiraÇgamÃtmakalpÃmÃtyÃdipreraïenaivetyevamatrÃpi Óruteravirodha÷| tacchaktipratibodhita ityanena vij¤Ãnakevalina÷ sato 'nantÃdivargasyÃnugraha iti| apratibuddho hi pratibodhyate| taccÃpratibuddhatvaæ malata evoktaæ yata÷| /quote{malata evoktaæ yata÷ e.g./ /Kir/ 2:14d and commentary thereon.} athÃnantÃde÷ svarÆpam _________________________________________________________ sarvaj¤a÷ ÓuddhadehaÓca sarvaj¤ÃnaprakÃÓaka÷ // KirT_3.27 // __________ V­tti: ÅÓvarÃdayaæ kart­tvenaiva kalayà nyÆno, na tu j¤atvenÃpÅtyartha÷| ÓuddhadehaÓca na mÃyÃgarbhÃdhikÃrivadaÓuddhadeha÷| sarve«Ãæ ca daÓëÂÃdaÓabhedabhinnÃnÃæ Óivaj¤ÃnÃnÃmupade«Â­tvena sthita÷, na tu gurvantaravatkatipayÃnÃmiti|| /Colo iti nÃrÃyaïakaïÂhÃtmajabhaÂÂarÃmakaïÂhaviracitÃyÃæ ÓrÅmatkiraïav­ttau t­tÅyaæ prakaraïam|| %% CHAPTER 4 atha vicÃrapadÃrthasyaiva vistaraparÅk«Ãrthaæ praÓnapÆrvakaæ prakaraïÃntaram| _________________________________________________________ garu¬a uvÃca ÓivaÓaktiprabhÃvÃcca kilÃnanta÷ prabudhyati / prabodhikà ca sà Óakti÷ sarvagà paripaÂhyate // KirT_4.1 // anye«Ãæ sannik­«ÂÃpi bodhaæ sà kurute na kim / yogyÃnÃmupakÃrÅ ced rÃgavÃnsyÃcchivastadà // KirT_4.2 // __________ V­tti: atra ca sÆtrapadÃrthaprakaraïasambandhÃ÷ prÃgvadeva dra«ÂavyÃ÷| pÃÂalikastu vicÃrapadÃrthasyaivÃnantaraæ viÓe«aparÅk«Ãtmaka÷| vÃkyÃtmakastu prokto 'nanto 'site prabhurityÃdibhiranekavidha÷| /quote{prokto 'nanto 'site prabhu÷ /Kir/ 3:26d.} ayaæ cÃtra praÓnÃrtha÷| tacchaktipratibodhito 'nanteÓÃdivarga ityuktam| /quote{tacchaktipratibodhita÷ /Kir/ 3:27d.} tataÓceÓvaraÓaktervyÃpakatvena sarvatra sannihitatvato viÓe«ÃbhÃvÃt sarve«ÃmÃtmanÃmanantÃdirÆpatà syÃt na và kasyacidapi| sevanÃdiyogyatÃpek«ayà tatkaraïe ca tasya rÃgadve«ÃdiyogÃt puru«avadanÅÓvaratvaprasaÇga iti| atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca yathÃrkaraÓmisamparkÃt padmabodha÷ samo na kim / kÃnicitpratibudhyanti tathÃnyÃni na jÃtucit // KirT_4.3 // rÃgadve«au na cÃrkasya tatheÓasya na tau yata÷ / adhikÃrÃnniyogo 'sya na niyogaæ vinà sthiti÷ // KirT_4.4 // tatsÃmarthyÃdanantasya sarvaj¤atvaæ bhavetkhaga / __________ V­tti: satyam| vyÃpikà ÓaktiryogyatÃpek«ayà cÃnugrÃhikÃ| na ca tayà rÃgadve«ÃnumÃnam| tathÃbhÆtÃyÃstasyà atrÃsiddhatvÃdyato 'dhikÃriïÃmadhikÃro malasya pakvatvamatra yogyatÃ| pakvamalÃnÃæ sà bodhapradetyucyate| yathà savitrà pratibodhayogyaæ pratibodhyate| tasmÃdadhikÃrÃdyogyatÃlak«aïÃdanantasya niyogastanniyogaæ vinà bahiraÇgakÃryasya na vyavasthÃnamupapadyata ityuktaæ yata÷| na ca tathÃbhÆtasya yogyatÃnusaraïasya rÃgadve«ÃdyavinÃbhÃva÷ siddha iti na tato 'trÃnÅÓvaratvaprasaÇga÷| adhunÃtraiva parÅk«ÃntarÃya praÓna÷| _________________________________________________________ garu¬a uvÃca sarvaj¤atvaæ tanau satyÃm anantasya na yujyate // KirT_4.5 // niyatÃni yato 'k«Ãïi niyatagrÃhakÃïi ca / __________ V­tti: yaduktaæ sarvaj¤a÷ ÓuddhadehaÓcÃnanta ityetannopapadyate| yata÷ prÃguktanayena pratiniyatakÃryakaraïÃtmakaÓarÅrayoga÷ pratiniyatagrÃhakatvena vyÃpta÷ sarvaÓarÅrigatatayà siddha÷| ata÷ ÓarÅritvena viruddhavyÃpyopalabdhyà sarvaj¤atvani«edha÷ kriyata ityartha÷| nanvasiddho 'yaæ heturanyatvÃtkÃryakaraïÃde÷ ÓuddhadehatvenÃnantasyoktatvÃditi| atrocyate _________________________________________________________ mÃyÃtmakaæ ÓarÅraæ tac chi«Âakarmanimittajam // KirT_4.6 // yadi nÃma viÓe«a÷ syÃt sudÆraÓravaïÃdika÷ / __________ V­tti: na tÃvadamÃyÃtmakatvamakarmajatvaæ và taccharÅrasya Óuddhatvaæ saæbhavati ÓarÅratvÃdasmadÃdiÓarÅravaditi| yadÃhu÷ mÃyordhvaæ dehasadbhÃva iti vÃrtaiva bhadrikÃ| iti| /quote{mÃyordhvaæ dehasadbhÃva iti vÃrtaiva bhadrikà Source unknown. Cf./ verses with the same concluding formula in {NyÃyama/¤jarÅ} Vol.1, p.81 (84d) and p.91 (104d).} /crux yadi paraæ brahmÃdiÓarÅrasyeva viÓi«Âakarmajatvameva tato 'sya vÃcyam/crux | tataÓca tathÃbhÆtaÓarÅrayogÃttasya tadvadeva sudÆraÓravaïÃdika eva viÓe«a÷ sidhyatÅti| yadÃhu÷ yo yatrÃtiÓayo d­«Âa÷ sa evÃnyatra laÇghanÃt| iti| /quote{yo yatrÃtiÓayo d­«Âa÷ sa evÃnyatra laÇghanÃt Source unknown.} na tu sarvaj¤atvamato nÃyamasiddho heturiti pÆrva÷ pak«a÷| atra siddhÃnta÷| _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca Óuddhayonimayaæ tasya vapuruktamakarmajam // KirT_4.7 // tasyaivaæ pÃÓamuktatvÃj j¤Ãnaæ kena nivÃryate / __________ V­tti: ÓarÅrasya mÃyÃtmakatveneha vyÃptirasiddhÃ, ÓuddhavidyÃtmano 'pi sambhavÃdityuktaæ Óuddhe 'dhvani Óiva÷ kartà ityÃdinÃ| /quote{Óuddhe 'dhvani Óiva÷ kartà /Kir/ 3:26c.} ata eva na tat karmajaæ mÃyÃdhikaraïatvÃt karmaïÃæ tatrÃsambhavÃt| api tvadhikÃranibandhanameva| tasyÃnantasyaivamuktena prakÃreïa pÃÓairmÃyÃtmakairmuktatvÃtsarvaj¤atvaæ kena vÃrayituæ Óakyamityavirodha÷| astu và Óuddhayonerapi pÃÓatvaæ dÅk«ayà vicchedyatvÃt| tathÃpi _________________________________________________________ tatsthaæ sarpaæ vi«aæ yadvat tadgataæ na vibÃdhate // KirT_4.8 // bÃdhate 'nantamevaæ na tadgata÷ pÃÓasa¤caya÷ / __________ V­tti: yathà hi vi«asra«Âu÷ sarpasya ÓarÅrasthamapi vi«aæ sarpÃntarÃdvà pratisaækrÃntaæ tanna vi«atayà bÃdhakaæ tathÃnantasya /crux tatsthÃnasÃdhakagata÷ ÓarÅrÃdijanakatvÃk«iptaÓuddhavidyÃkart­tvÃttadÃtmaka÷/crux/ pÃÓasa¤caya÷ ÓarÅrÃtmako na bÃdhaka iti| evaæ mÃyà garbhÃdhikÃriïo 'pi vÅrabhadrÃdayo na mÃyÃpÃÓasa¤cayena bÃdhyanta ityuktaæ bhavati| taduktaæ gurubhi÷ kalÃyoge 'pi no vaÓyÃ÷ kalÃnÃæ paÓusaÇghavat| /quote{kÃlayoge 'pi/devdot taduparyata÷ /Moksa/ 82c--83b. Also quoted ad /Nar/ 2:8, p.133.} vaÓyÃstÃ÷ paÓubhi÷ sÃrdhaæ te«Ãæ te taduparyata÷| iti| yadyevaæ pÃÓÃntaravacchuddhavidyÃpi pÃÓatvenÃnantasya bhagavato vicchinneti kathaæ tato 'yaæ ÓarÅrÃtmaka÷ pÃÓasa¤caya iti| tatrocyate _________________________________________________________ chinnà chinnodbhavà yadvat sthÃnÃÓrayavaÓÃdbhavet // KirT_4.9 // sthÃnayogena mantreÓe haÂhavattanudhÃraïam / __________ V­tti: yathà chinnodbhavà ga¬ÆcÅ mÆlato vicchinnÃpi sthÃnaviÓe«amÃÓrayamÃÓritya puna÷ prarohaæ yÃti| evaæ ÓuddhavidyÃpi chinnÃpi anantasya tadadhikÃritvalak«aïaæ sthÃnaviÓe«amÃÓritya taccharÅrÃdyÃtmanà puna÷ prarohamÃyÃtÅtyadhikÃrasÃmarthyÃdananteÓasyÃnicchato 'pi balÃdiva ÓarÅradhÃraïamityavirodha÷| yadapi taccharÅrasya karmajatve 'numÃnamuktaæ tadapyanaikÃntikamityucyate| _________________________________________________________ mantraÓaktyà yathà deho vidh­tasti«Âhate ciram // KirT_4.10 // prÃpnotyabhÅpsitaæ sthÃnaæ kÃlada«Âo 'pi Óaktita÷ / evaæ tacchaktisÃmarthyÃd Ãste tasya vapuryata÷ // KirT_4.11 // ata÷ sunirmalaæ j¤eyaæ bisinÅpattravadvapu÷ / __________ V­tti: maraïakÃla eva yo da«Âa÷ sarpeïa sa kÃlada«Âa÷ k«Åïakarmetyartha÷| tasya yathà mantraÓaktyaiva dh­to dehaÓciraæ ti«ÂhatyabhÅpsita¤ca sthÃnaæ prÃpnoti prÃguktasyaiva puæsa÷ Óaktyà j¤ÃnakriyÃtmikayà tatheÓvaraÓaktisÃmarthyÃdadhikÃrÃkhyÃdananteÓasya ÓarÅramakarmajameveti| atastatpÆrvayuktyà ca kÃrmamÃyÅyalak«aïai÷| asaæsp­«Âaæ malairj¤eyaæ padmapatramivÃmbhasÃ|| iti| asmadÃdÅnÃmapi ke«Ã¤cidakarmajadehadarÓanÃccharÅratvÃdityasya hetoratrÃnaikÃntikatvamityuktaæ bhavati| nanu bodhÃyatanaæ ÓarÅramasmadÃdÅnÃmiva tasyeti kimucyate haÂhavattanudhÃraïamiti tadarthametat| _________________________________________________________ tantrairupak­ta÷ kalyo yathà dehagato rasa÷ // KirT_4.12 // sa ti«Âhati ÓarÅre 'smiæs tadvadbodho mahÃbala÷ / __________ V­tti: yathà kalane gatau sÃdhu÷ kalyo 'tyantÃnavasthita÷ ÓarÅre rasa÷ pÃrata÷ sa eva tantraistatkuÂumbadhÃraïÃdibhirdravyÃntarairupak­ta÷ /quote{tatri kuÂumbadhÃraïe {DhÃtupÃÂha} 10:139.} tasmi¤charÅre ti«Âhati tathaivÃnanteÓasyeÓvarecchÃÓaktyÃtmakai÷ tantrairupak­to 'pi bodho mahÃbalo 'pi vicchinnamalatvena sarvÃrtha÷ ÓarÅre ti«Âhati| etaduktaæ bhavati---avicchinnamalÃnÃæ bodhÃbhivya¤janÃya ÓarÅramupapadyate na tu vicchinnamalÃnÃmÅÓvaratattvÃÓritÃnÃmapÅtyanantasya na bodhopakÃrÃya ÓarÅradhÃraïamiti haÂhata÷ proktam| kiæ sarvathà tasyaitadanupakÃrakameva| netyucyate _________________________________________________________ yathà bhe«ajasÃmarthyÃd aÓaktÃnÃæ balaæ param // KirT_4.13 // yÃti tacchaktisÃmarthyÃd anantasya pare balam / tena sÃmarthyayogena yoniæ prerayate k«aïÃt // KirT_4.14 // __________ V­tti: aÓaktÃnÃæ yathau«adhÃdisÃmarthyÃcchaktirupacayaæ yÃti| evaæ tasya ÓarÅrasya yà Óakti÷ tayà yatsÃmarthyaæ kart­tvasamarthanaæ tasmÃdananteÓasya parasmi¤chivatattve balaæ saæskÃryasaæyojanÃdyÃtmakaæ yÃtÅti| ayamartha÷---sarvaj¤atve 'pi tasya ÓivÃtkalayà kart­tvanyÆnatvenÃtra saæskÃryasaæyojanÃdivyÃpÃrÃnupapatteravaÓyaæ tÃvato 'pi kart­tvÃæÓasyÃbhivya¤janÃyÃsmadÃderiva ÓarÅramupayujyata ityado«a÷| atraiva parÅk«ÃntarÃya praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca prerako 'dhastane mÃrge mÃyÃyÃ÷ prerakeïa kim / svata eva vikÃreïa jagatyasminvikÃriïÅ // KirT_4.15 // jagadyoniryata÷ proktà tadvikÃrÃ÷ kalÃdaya÷ / vikÃrÃtsarvanÃÓa÷ syÃd vikÃro na jagatkatham // KirT_4.16 // __________ V­tti: nanu cÃyaæ praÓno 'nupapanna÷ pÆrvameveÓvarasiddhau nyÃyanirÃk­tatvÃtsamÃdhirapi prÃgukta eva yata÷| yaduktaæ karma cenna hyacetanamiti| /quote{karma cenna hyacetanam /Kir/ 3:12d.} atha kimatra prayojyena prerakÃntareïeti praÓna÷| so 'pi yathà bhÆmaï¬aleÓenetyÃdinà nirÃk­tatvÃdayukta eva| /quote{yathà bhÆmaï¬aleÓena /Kir/ 3:27a.} nÃpi sÃækhyad­ÓÃtra punarÅÓvarÃk«epa iti yuktaæ vyÃkhyÃtum| pÆrvameva sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryamityÃdinà tadd­«Âerapi nirÃsasya sambhavÃt| /quote{sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryam /Kir/ 3:12a.} tadasambhave hi praÓnÃntaramupapadyetÃpi nÃnyathà kalÃderapi prasaÇgÃditi| tatrocyate anya evÃyamabhyupagata÷ mahÃpralayÃpek«ayÃtreÓvarÃbhÃvaprasÃdhanaprasaÇga÷ praÓnÃrtha÷| mahÃpralaye hyanantÃdÅnÃmupasaæh­tatvÃdbhagavataÓceÓvarÃdyavasthÃtiraskÃreïa ÓÃntatayaivÃvasthite÷ prerakÃbhÃve sati jagadyonitvÃnmÃyà yathà svata eva sÆk«masÆk«matarÃdyavasthÃvikÃreïa svakÃryavyaktiyogyatayà pariïÃminÅ samabhyupagamyate tathaiva sargÃrambhakÃle kalÃdikÃryÃtmanà bhavi«yatÅti kiæ tasyÃ÷ prerakeïa kalpiteneti| atha tadÃpi prerakopasaæhÃro ne«yate mahÃpralayÃnupapattiraviÓe«Ãditi prasaÇgaviparyaya÷| ki¤ca vikÃritvÃnmÃyÃyà niraæÓatve sati sarvÃtmanà pariïÃmata÷ k«ÅradadhyÃdÅnÃmiva kÃryakÃle vinÃÓaprasaÇga÷| sÃæÓatve hi tasyà ghaÂÃdivatkÃraïapÆrvakatvena paramakÃraïatvÃbhÃva÷| atha vikÃrastasyà ne«yate tato 'nupÃdÃnatvÃjjagata utpattyabhÃva iti prasaÇgadvayena pÆrva÷ pak«a÷| atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca acetanatvÃtpreryà sà puru«Ãrthena hetunà / svato na vik­tistasmÃd ananto 'syÃ÷ pracodaka÷ // KirT_4.17 // __________ V­tti: mahÃpralaye 'pi puru«Ãrthatayà kalÃdivyaktyanuguïena sÆk«masÆk«matarÃdyavasthÃbhedena bhagavata÷ sÃk«Ãtpreryaiva| tadÃnÅmapÅÓvarÃdyavasthÃnupasaæhÃrÃnna pÆrva÷ prasaÇga ityartha÷| yaduktaæ ÓrÅmanm­gendre svÃpe 'pyÃste bodhayanbodhayogyÃnrodhyÃnrundhanpÃcayankarmikarma| mÃyÃÓaktÅrvyaktiyogyÃ÷ prakurvanpaÓyansarvaæ yadyathà vastujÃtam|| iti| /quote{svÃpe 'pyÃste/devdot vastujÃtam /Mrg/VP/ 4:15. Also quoted ad /Nar/ 2:31, p.153.} mahÃpralayaÓca bahiraÇgakalÃdikÃryopasaæhÃra÷| tatraiva cÃnantÃde÷ kart­tvamityuktaæ yata÷| nÃpi dvitÅyaprasaÇga ityucyate _________________________________________________________ vÃyuvegÃdyathodanvÃn uparyeva vikÃrabhÃk / ak«obhyatvÃttathà mÃyà savikÃrà kalÃdibhi÷ // KirT_4.18 // __________ V­tti: yathà hyudadhi÷ parimitÃbhi÷ ÓaktibhistaraÇgÃtmakaæ vikÃramanubhavati na sarvÃbhirevaæ ÓaktisamÃhÃrÃtmakatvÃnmÃyÃyÃ÷ katipayÃbhireva Óaktibhi÷ sà kalÃdivikÃramanubhavati na sarvÃbhistena rÆpeïÃk«obhyatvÃditi| atra parÃbhiprÃya÷ _________________________________________________________ nÃk«ubdhà kÃryakartrÅ cet __________ V­tti: vik­tÃnÃmapyavik­tÃnÃmiva ÓaktÅnÃæ tatsahabhÃvitvÃdak«obhe tÃsÃmapi vikÃrÃnupapatte÷ kÃryÃnupapattirityavaÓyaæ sarvaiva k«ubdhÃbhyupagantavyetyak«obhyatvÃdityayaæ heturatrÃsiddha iti| atra siddhÃnta÷| _________________________________________________________ k«obho 'syÃ÷ syÃttadÅraïam / sà Óakti÷ prerità tena nityaæ kÃryakarÅ bhavet // KirT_4.19 // __________ V­tti: ayaæ sÃmÃnyak«obha÷ sarvaÓaktivi«aya÷ preraïÃtmakastasyà abhyupagamyata eva| kÃryÃtmakastu viÓe«ak«obha÷ kasyÃÓcideva Óakteriti| eva¤ca nÃtrÃsiddhatetyucyate _________________________________________________________ uktÃk«obhyà vibhutvÃtsà kÃraïaæ jagata÷ sthità / yathà mÃyÃdhikà vyÃpya na tatkÃryagaïo 'dhvani / bhÃvÃnkalÃdikÃnvyÃpya sthitÃk«obhyà tata÷sm­tà // KirT_4.20 // __________ V­tti: vibhutvena sarvaÓaktyÃtmanà na kÃryatayà k«obhyata ityak«obhyatvenoktà bhavati| jagatkÃraïÃtmanÃnumÅyate| tena rÆpeïÃk«obhyaiva yato bhavantÅti bhÃvÃstatkÃryÃtmakÃ÷ kalÃdaya÷ tÃnvyÃpya sthitÃ| gh­takÅÂanyÃyena tadgarbha eva te«Ãmutpattirityartha÷ na tu tadbhÃvabhÃvitvÃt| ghaÂÃde÷ kÃryasya m­dÃdidravyameva kÃraïaæ loke d­«Âaæ na tu tacchakti÷| tatkimucyate Óakti÷ kÃryakarÅti| tatrocyate _________________________________________________________ tatkÃryakÃrikà Óakti÷ kriyÃkhyà sÆk«marÆpiïÅ / sthÆlakÃryÃsu sÆk«mÃpi sthità nyagrodhabÅjavat // KirT_4.21 // __________ V­tti: loke 'pi nyagrodhabÅjavat sÆk«mÃpi Óaktistasya sthÆlasya kÃryasya kÃrikà pariïatiÓabdavÃcyà nityÃnumeyadharmiïÅ siddhaiva| na tu dravyamaÓaktyavasthÃyÃmapi tasya bhÃvÃt| yadÃhu÷ Óakti÷ kÃrakaæ na dravyaæ vyabhicÃrÃditi| /quote{Óakti÷ kÃrakaæ na dravyaæ vyabhicÃrÃt Source unknown.} nÃpi sahakÃrisannidhÃnamaÓaktasya tatsahakÃriyoge 'pi tatkÃryÃdarÓanÃditi Óobhanamuktam Óakti÷ kÃryakarÅti| tata÷ prak­te kimucyate _________________________________________________________ kÃraïaæ tena sà j¤eyà sthÆlasyÃsya samantata÷ / __________ V­tti: yenaivamanekaÓaktirÆpÃpi mÃyà na sarvaÓaktyÃtmanà pariïamata ityuktaæ tena kÃraïena sà kÃcideva Óaktirasya sthÆlasya kalÃde÷ kÃryasya sÃmastyena kÃraïaæ proktÃ| na tu Óaktyantaramiti dvitÅyo 'pi prasaÇgo 'nupapanna iti| atha kiæ sarvasya jagata÷ sÃk«ÃtkÃraïam| netyucyate _________________________________________________________ tasmÃtkalà tuÂi÷ saæsthà bodhinÅ hyabhilëak­t // KirT_4.22 // sÆk«maæ cÃto guïÃstebhyo buddhirbuddherahaæk­ti÷ / tasmÃdekÃdaÓÃk«Ãïi pa¤ca tanmÃtrakÃïi ca / tebhyo bhÆtÃni jÃtÃni sarvamÅÓa÷ s­jatyadha÷ // KirT_4.23 // __________ V­tti: tasmÃnmÃyÃtattvÃtkalà tuÂiÓca kÃla÷ saæsthà ca prÃguktà niyatireva sÃk«ÃdutpannÃ÷| yaduktaæ ÓrÅmatsvÃyambhuve tasmÃtkÃlakale iti /quote{tasmÃtkÃlakale /Svayam/ 2:9a. Cf./ /Sadyo's interpretation (p.43): kalà ca kalà cetyekaÓe«a÷| kÃlaÓca kalà ca kÃlakale| tatraika÷ kalÃÓabdo niyatimabhidhatte, dvitÅyastu kalÃmeva| kathaæ kalÃÓabdo niyatimabhidhatte| yata÷ sÃpi kalayati prerayatÅti niyati÷ karmaphalabhojakatvena|} kalÃÓabdena tatra niyaterapyupÃdÃnÃt| bodhanÅ tu prÃguktà vidyÃ| hÅti yasmÃtkÃraïÃdutpannà tasmÃdevÃbhilëak­t prÃgukto rÃga÷| sÆk«maæ ca guïakÃraïatayà prÃguktaæ pradhÃnamutpannaæ tata eva| prakramÃntaranirdeÓÃnna mÃyÃta÷ kintu kÃryaprakramÃtpÆrvaÓrutÃyÃ÷ kalÃta eva| yaduktaæ ÓrÅmadraurave kalÃtattvÃdrÃgavidye dve tattve sambabhÆvatu÷| /quote{kalÃtattvÃdrÃgavidye/devdot avyaktaæ ca /RauS/ 2:15.} avyaktaæ ceti ata iti sÆk«mapadopÃttÃttattvÃtpradhÃnÃdguïÃ÷ sattvÃdayastrayastebhyo buddhiriti guïebhya÷| buddhyÃde÷ sÃmÃnyaÓÃstraprasiddhasya tattvÃdivastuna÷ prakÃraviÓe«aparigrahÃrthamanuvÃda iti darÓitaæ prÃgeva| proktaæ ca sÃækhyai÷ prak­termahÃæstato 'haækÃrastasmÃdgaïaÓca «o¬aÓaka÷| /quote{prak­termahÃæstato/devdot pa¤cabhÆtÃni /Sankh/ 22.} tasmÃdapi «o¬aÓakÃtpa¤cabhya÷ pa¤cabhÆtÃni|| iti| sarvamiti bhÆtabhÃvabhuvanÃtmakam| yaccÃdha÷ sthÆlabhÆtamayaæ brahmÃï¬aæ tadapyas­jat| tadevaæ _________________________________________________________ so 's­jadbhagavÃnÅÓa÷ ÓivaÓaktisamanvita÷ / /quote{Cf. /RauS/ 2:19c and /Svayam/ 2:11c, and /RauS/ 1:12d and /Svayam/ 2:10d.} k­tsnaæ mÃyÃtmakaæ kÃryaæ ÓuddhÃÓuddhavimiÓritam // KirT_4.24 // __________ V­tti: pÃramparyeïaitatsarvaæ mÃyÃta÷ sa evÃnanteÓo 's­jat| tat pratisthÃnaæ ÓuddhaiÓcÃÓuddhaiÓcÃdhikÃribhirvimiÓritam| te 'pi tenaiva nirmità ityartha÷| yaduktaæ ÓrÅmadraurave patayaÓcäjanÃtÅtÃ÷ säjanÃÓca p­thagvidhÃ÷| /quote{patayaÓcäjanÃtÅtÃ÷/devdot vyavasthitÃ÷ /RauS/ 2:20 (Ed./ reads vÃpi for devÃs).} bhuvane bhuvane devÃstanniyogÃdvyavasthitÃ÷|| iti| svarÆpeïÃpi tacchuddhamaÓuddhaæ ca vimiÓritaæ so 's­jaditi| yaduktaæ sÃækhyai÷ Ærdhvaæ sattvaviÓÃlastamoviÓÃlaÓca mÆlata÷ sarga÷| /quote{Ærdhvaæ/devdot @paryanta÷ /Sankh/ 54. Also quoted ad /Nar/ 3:178, p.271.} madhye rajoviÓÃlo brahmÃdistambaparyanta÷|| iti| atra parÃbhiprÃya÷ _________________________________________________________ yonijaæ buddhibhedÃcca tadekaæ ceddvidhà katham / __________ V­tti: yonirmÃyà tajjatvenÃviÓe«Ãt sarvameva /crux ÓuddhÃnÃæ ÓarÅraæ Óuddhaæ /beginsupply Óuddhaæ /endsupply và bhuvanaæ syÃt/crux | ekarÆpamevetyartha÷| ki¤cittvaÓuddhÃnÃmaÓuddhaæ và miÓritaæ vetyevaæ dvidhà kathamas­jat| asaæbhavÃt| yadÃhu÷ nopÃdÃnaæ viruddhasyeti| /quote{nopÃdÃnaæ viruddhasya {PramÃïavÃrttika}, {pratyak«apariccheda} 263c.} athaikasmÃddvitayametatprakÃratayà bhidyate| yathÃnnÃdodanÃpÆpÃviti| tato nÃnayorvirodhasambhava iti| tadayuktamityucyate buddhibhedÃcceti| buddhibhede hyannÃdodanÃdestatprakÃratayà dvitayatvam| yasya tvekasmÃdbuddhibhede 'satyanekatvaæ nÃsau tatprakÃratayà dvidhà bhavati| ghaÂa iva tadabhÃvatayÃ| buddhibhede 'satyanekatvaæ ca| prÃguktÃdaÓuddhÃcchuddhaæ ÓuddhÃccÃÓuddham| atastadapi tatprakÃratayà dvidhà katham| naiveti| prakÃrabhedÃbhÃvÃdatra ghaÂatadabhÃvayoriva vastubheda eva| ato nopÃdÃnaæ viruddhasyeti yukta eva praÓna÷| siddhÃntastu _________________________________________________________ d­«Âaæ khadyotakÃdestad viruddhaæ caikahetukam // KirT_4.25 // __________ V­tti: ayuktametadasiddhatvÃt| na hi /crux prakÃrÃntarasya prakÃrÃntarakÃraïaprakÃrÃntaratvamasmÃbhistadbuddhibhedÃdi«yate/crux | api tu prakÃriïa eva tathÃd­«ÂatvÃt| khadyotamaÓakamak«ikÃdÅnÃæ hi prakÃÓÃprakÃÓarÆpeïa buddhibhede 'pi svedaikayonijatvena buddhyabhedÃttatprakÃratvaæ d­«Âam| tadvadatra ÓuddhÃÓuddhayorutpadya j¤ÃnÃj¤ÃnarÆpeïa buddhibhede 'pi yonijatvena buddhibhedÃbhÃvÃttatprakÃrabhedenaiva dvidhÃbhÃvo yukta iti prakÃrÃïÃæ parasparaparihÃravirodhe 'pyekaprakÃryupÃdÃnahetutvaæ khadyotamaÓakamak«ikÃdÅnÃmiva d­«Âaæ na virudhyata ityado«a÷| tathà hi _________________________________________________________ evaæ tadbhinnasaæsthÃnaæ ÓuddhÃÓuddhÃÇgasaæyutam / j¤eyaæ kÃraïaÓaktyutthaæ kÃryaæ bÅjanimittajam / __________ V­tti: evamekabÅjabhÆtayoniÓaktinimittatve 'pi ÓuddhÃÓuddhÃmita pak«asthaæ bhinnasaæsthÃnaæ bhinnaprakÃratayà j¤eyam| na ghaÂatadabhÃvavadbhedeneti| atha prak­topasaæhÃra÷ _________________________________________________________ evametatsamÃdi«Âaæ tatkÃryaæ vigrahÃÓrayam // KirT_4.26 // __________ V­tti: vigrahe 'sminsthÆlaÓarÅre sÆk«madehatayÃÓrayo yasya tanmÃyÃkÃryaæ kalÃdi sÆk«madehatayaivamÃdi«Âaæ parameÓvareïa| kathamityucyate _________________________________________________________ yadyapyetanmitha÷ kÃryaæ viruddhamasitÃtmakam / tathÃpyetatsusaæÓli«Âam ekasminvastuni sphuÂam // KirT_4.27 // narÃrthaæ sÃdhayedbhinnaæ narasya ÓakaÂÃÇgavat / __________ V­tti: yadyapyaÓuddhaæ mÃyÃkÃryaæ kalÃdyetatparasparaparihÃrasvabhÃvatayà ghaÂatadabhÃvÃdivattadviruddhaæ tathÃpyetadekasminsÆk«madehe vastuni saæÓli«Âaæ sphuÂaæ k­tvà puru«asyÃrthaæ prÃguktena caitanyopodbalenopalabdhaæ kalÃdivyÃpÃrabhedena sÃdhayatÅti sambhÃvyate ÓakaÂÃÇgÃnÅva ÓakaÂÃÓli«ÂÃnÅti| _________________________________________________________ evametadanantena s­«Âaæ dehanibandhanam // KirT_4.28 // __________ V­tti: yasmÃdevaæ puru«ÃrthasÃdhakametattasmÃtkÃraïÃddehe nibandhanaæ sthitiryasya taddehanibandhanaæ sthÆladehÃdhÃratvena puru«ÃrthasÃdhakatayÃnanteÓena s­«Âaæ nÃnyatheti| atha ko 'sau puru«Ãrtha÷ kathaæ ca dehanibandhano 'sÃvityucyate _________________________________________________________ na dehena vinà muktir na bhogaÓcitkriyÃguru÷ / __________ V­tti: tatra muktirbhogaÓca yaÓcitkriyayorgururupade«Âà bhogena hi citkriye upadiÓyete| yenÃbhoge na pralayakevalÃdyavasthÃyÃmitye«a dvividha÷ puru«Ãrtha÷| sa ca dehena vinà nopapadyate| muktirhi malaparipÃkaæ vinà nopapannÃ| nÃmiÓraæ pariïamata iti nyÃyena| kevalasya ca tasya paripÃkÃsambhavÃdavaÓyaæ tatparipÃkasahabhÃvitvena ÓarÅrÃpek«etyuktam| bhogo 'pi bhogasÃdhanÃnÃme«Ãmadhikaraïaæ vinà vyÃpÃrÃdarÓanÃddehÃpek«Ã susiddhaivetyavirodha÷| na kevalamatrÃnanta eva kartà yÃvat _________________________________________________________ etacca kurute Óambhu÷ svatantratvÃtprabhutvata÷ / sarvÃnugrÃhaka÷ ÓÃntas tadvaÓÃdakhilaæ phalam // KirT_4.29 // __________ V­tti: parameÓvaraÓca tatkaroti na kevalo 'nanteÓa iti cakÃro 'tra bhinnakrama÷| prayojyaprayojakabhÃvena dvayoratra kart­tvamityartha÷|| /Colo iti nÃrÃyaïakaïÂhÃtmajabhaÂÂarÃmakaïÂhaviracitÃyÃæ ÓrÅmatkiraïav­ttau caturthaæ prakaraïam|| %% CHAPTER 5 atha pÃÓapadÃrthasyaiva parÅk«ÃntarÃrthaæ praÓnapÆrvaæ prakaraïÃntaram|| _________________________________________________________ garu¬a uvÃca ÓaktipÃtÃdbhaveddÅk«Ã nipÃto na vibhutvata÷ / __________ V­tti: atra sÆtrapadÃrthaprakaraïasaæbandhÃ÷ prÃgvaddra«ÂavyÃ÷| vÃkyÃtmakastu tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadà /quote{tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadà /Kir/ 1:21ab.} ityÃdibhiranekavidha÷| pÃÂalikastu sarvÃnugrÃhaka÷ ÓÃnta ityÃdi| /quote{sarvÃnugrÃhaka÷ ÓÃnta÷ /Kir/ 4:29c.} ayaæ cÃtra praÓnÃrtha÷| yaduktaæ tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ita ityetadayuktam| pÃto hyavyÃpakatvena vyÃpta÷ kuï¬abadarÃdisiddhastadviruddhaæ ca vyÃpakatvaæ tato vyÃpakaviruddhopalabdhyÃtra vyÃpakatvena ÓakteravyÃpakatvÃbhÃve patanÃbhÃva÷ sÃdhyata iti| na cÃyamasiddho hetu÷| prabodhikà ca sà Óakti÷ sarvagà paripaÂhyata iti /quote{prabodhikà ca sà Óakti÷ sarvagà paripaÂhyate /Kir/ 4:1cd.} pÆrvameva vyÃpakatvenÃsyÃ÷ samabhyupagamÃditi| na tu mÃyayà naikÃntikatvamatretyucyate _________________________________________________________ Óivasya samavetatvÃt sarvadaiva sthità paÓau // KirT_5.1 // __________ V­tti: parigrahavarttinÅ Óaktiracetanà mÃyetyuktam| tataÓca pariïatisvabhÃvatvÃtkÃryakrameïa puæsa÷ pralayottarakÃlaæ sà patatÅti yujyate vaktum| iyaæ tu parameÓvarasamavetatvÃccidrÆpatvenÃpariïatidharmiïÅ| yaduktam pariïÃmo 'cetanasya cetanasya na yujyata iti| /quote{pariïÃmo 'cetanasya cetanasya na yujyate /Kir/ 2:26ab.} tataÓca sarvadaiva paÓau sÃnugrÃhikÃtvena saæsthiteti nÃnaikÃntikatà samavetatve satÅti viÓe«itatvÃdatra hetorityartha÷| atha saiva sthiti÷ pÃta ityucyate| yadyevaæ _________________________________________________________ sthitatvÃtsarvadà Óakter bhavocchittirna kiæ bhavet / __________ V­tti: tasyÃ÷ sarvapuru«agatatvenÃnÃdivyavasthite÷ sarvapuru«ÃïÃmapyanÃdireva dÅk«ÃyogÃnmok«a iti saæsÃrÃbhÃvaprasaÇga÷| abhyupagamyÃpi Óakte÷ prÃguktaæ pÃtamityucyate _________________________________________________________ kÃlo và sa ca ka÷ prokto yadi kÃla÷ Óivena kim // KirT_5.2 // __________ V­tti: vÃÓabda÷ pak«ÃntarÃbhyupagamasÆcanÃrtha÷| athavà yaduktaæ prÃk same karmaïi sa¤jÃte kÃlÃntaravaÓÃditi| /quote{same karmaïi sa¤jÃte kÃlÃntaravaÓÃt /Kir/ 1:20cd.} malaparipÃkakÃla÷ prokta÷| caÓabdÃt ko 'nya÷ prokta iti| kiæ prÃgukta eva ÓaktipÃtasya kÃlo 'nyo vetyartha÷| na tu tasyaivÃj¤Ãtatvena vyÃkhyeyaæ prÃk pratipÃditatvena tasyÃj¤ÃnasambhavÃbhÃvÃt| yadapi kÃla÷ ÓaktipÃtasya nimittaæ, ÓaktipÃto dÅk«Ãyà iti prÃguktaæ tadapyayuktam| yata÷ kÃlo yadi ÓaktipÃtasya heturi«yate tata÷ sa eva dÅk«Ãheturastu kiæ ÓivenÃtra ÓaktipÃtadvÃreïa mok«ahetunà kalpitena| bhoge tu sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryamityÃdinà pratipÃditatvÃttasya kart­tvamastviti praÓnÃrtha÷| /quote{sthÆlaæ vicitrakaæ kÃryam /Kir/ 3:12a.} idaæ praÓnajÃtaæ krameïa nirÃkaroti| bhagavÃn uvÃca upacÃreïa ÓabdÃnÃæ prav­ttiriha d­Óyate / yathà pumÃnvibhurgantà nityo 'pyukto vinaÓvara÷ // KirT_5.3 // pÃÓacchedo yathà prokto mantrarì bhagavächiva÷ / evaæ ÓaktinipÃto 'pi procyate sopacÃrata÷ // KirT_5.4 // __________ V­tti: tatra yaduktaæ nipÃto na vibhutvata÷ Óakteriti tatsiddhasÃdhanameva| ata eva tvaduktapramÃïabÃdhitatvÃnmukhyÃrthÃsambhavenÃsmÃbhirapi ÓaktipÃtaÓrutÅnÃmupacaritÃrthatvamabhyupagataæ| yathà nityavyÃpakadharmayukto 'pi puru«o gantà vinaÓvaraÓca svaÓarÅreïopacÃreïocyate| yathà ca pÃÓÃnÃæ dÅk«itaæ puru«aæ pratyapravartanameva ccheda iva ccheda ucyate| na tu vÃstavo dvaidhÅbhÃva÷| yathà ca mantrairvirÃjata iti mantraràparameÓvaro 'pi san bhagavÃnupacÃrÃducyata ityavirodha÷| athÃtropacÃrasya nimittamanÃdisthitÃyà vÃmaÓaktestÃvat pÃtapadaprav­ttÃvucyate _________________________________________________________ nipÃto bhayado yadvad vastuna÷ sahasà bhavet / tadvacchaktinipÃto 'pi prokto bhavabhayaprada÷ // KirT_5.5 // tasmÃdanyatra yÃtyeva tathÃtmà deÓikaæ prati / __________ V­tti: yathà hi pëÃïÃdipÃto bhayada÷ puæsÃmevamanÃdirapi parameÓvaraÓakte÷ sambandha÷ saæsÃrabhayahetutvÃtpÃta ivocyate| jye«ÂhÃÓaktisambandhino 'pi dÅk«ÃpÆrvabhÃvitvena prÃguktasya pÃtasyopacÃranimittamucyate _________________________________________________________ gururyathÃgrata÷ Ói«yÃn suptÃndaï¬ena bodhayet // KirT_5.6 // _________________________________________________________ Óivo 'pi mohanidrÃyÃæ suptächaktyà prabodhayet / yadà svarÆpavij¤Ãnaæ patiteti tadocyate // KirT_5.7 // tasmÃcchaktinipÃta÷ syÃn nipÃtaÓcihnavÃcaka÷ / __________ V­tti: yathÃgre sthitatvÃviÓe«e 'pi Ói«yächÃsane 'rhÃn yogyÃneva gururdaï¬ena bodhayati na tvaÓi«yÃn| evaæ moho malastasya nidrà kÃryaæ pratyasÃmarthyaæ paripÃkaviÓe«astasyÃæ satyÃmapi ye suptÃstanniv­ttyupÃyasaævidvikalÃstÃnparameÓvarastayaiva pÆrvavyavasthitayà Óaktyà bodhayati| evaæ saiva malaparipÃkayogyatÃnusÃreïa yadà viÓi«Âaæ tanniv­ttyupÃyavij¤Ãnaæ saæsÃravait­«ïyÃdikrameïa janayati tadà jye«Âhà Óaktitvena kÃryahetu÷ patitetyupacÃrÃducyate| yaduktaæ k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷| iti| /quote{k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ /Kir/ 2:29cd.} ÓrÅmanmataÇge 'pi saæsÃrÃtsa virajyeta pradhvastakalu«a÷ sadÃ| iti| /quote{saæsÃrÃtsa virajyeta pradhvastakalu«a÷ sadà /Mat/VP/ 10:25cd.} ÓrÅmatsvÃyambhuve 'pi tannipÃtÃtk«aratyasya malaæ saæsÃrakÃraïam| /quote{tannipÃtÃt/devdot paraæ ni÷Óreyasaæ prati /Svayam/ 1:17.} k«Åïe tasminyiyÃsà syÃtparaæ ni÷Óreyasaæ prati| iti|| tataÓca yaduktaæ sthitatvÃtsarvadà Óakterbhavocchittirna kiæ bhavediti| /quote{sthitatvÃtsarvadà Óakterbhavocchittirna kiæ bhavet /Kir/ 5:2ab.} tadapyadÆ«aïameva| sarvadÃsthitatve 'pi tasyÃstatra malaparipÃkÃnusÃreïa tadaiva bhavavicchittikÃraïatvaæ nÃnyadÃnyatra ceti yata÷| t­tÅyo 'pi praÓna÷ prati«idhyate| _________________________________________________________ tannipÃtasya sa÷ kÃla÷ karmaïÃæ tulyataiva ca // KirT_5.8 // __________ V­tti: yaduktaæ kÃlo và sa ca ka÷ prokta /quote{kÃlo và sa ca ka÷ prokta÷ /Kir/ 5:2c.} iti tatrocyate---karmaïÃæ tulyataiva ceti| caÓabdÃttuÓabdato và casthÃnÅyÃt prÃguktaÓca malaparipÃka÷| evakÃreïa cÃtra t­tÅyasya kÃlasyÃbhÃva÷ kathyate| na prÃguktasyÃpi samuccÅyamÃnÃvadhÃraïatvÃt| tulyaÓabdasyobhayÃrthatvÃt karmaïordvayo÷ sÃmyaæ paripÃkastÅvravegatà ceti darÓayi«yÃma÷ karmÃæÓo yo 'dhika÷ pÆrvaæ bhogada ityatra| /quote{karmÃæÓo yo 'dhika÷ pÆrvaæ bhogada÷ /Kir/ 5:10cd.} tadÃnÅæ hi yugapattulyabalaviruddhakarmadvayÃk­«Âasya puæsa÷ kÃmukadvayà k­«yamÃïÃyÃ÷ kÃminyà iva bhogÃnupapattiriti vak«yÃma÷ samatve sati yo bhoga÷ kathaæ tasya prajÃyata iti| /quote{samatve sati yo bhoga÷ kathaæ tasya prajÃyate /Kir/ 5:11ab.} evaæ ca satyanÃdau saæsÃre kasyacitkadÃcittathÃbhÆtakarmasaækaÂÃnta÷praveÓena bhogÃnupapatte÷ saæsÃrÃbhÃvaprasaÇga ityavaÓyaæ tatparihÃrÃyÃnÅÓvaravÃdibhirapyatreÓvaraÓaktipÃta÷ kÃminyÃdau rÃjaÓaktivadabhyupagantavyo gatyantarÃbhÃvÃt| anenaiva ca rÆpeïa karmaïo÷ samatvamatra ÓaktipÃtasya kÃlo j¤eyo na tu saækhyÃk­tamiti darÓayituæ punarukti÷| _________________________________________________________ tulyatvaæ karmaïa÷ kÃla÷ __________ V­tti: samasaækhyatvena hyavirodhato na kadà cidbhogÃnupapatti÷| anyathà viÓe«ÃbhÃvÃt sarvadaiva ÓaktipÃtaprasaÇgata÷ karmabhogÃsambhavÃt| nÃbhuktaæ karma naÓyatÅtyÃgamavirodha÷| /quote{nÃbhuktaæ karma naÓyati Source unknown. Also quoted (as {Óruti}) ad /Mat/VP/ 8:103, p.288 and thereafter (see note to translation).} ata eva malaparipÃkaliÇgatvena prÃguktÃdapi karmasÃmyÃdidamanyadeva karmavirodhÃtmakaæ ÓaktipÃtaikanivartyaæ karmasÃmyamityado«a÷| atha ÓaktipÃtÃtkÅd­Óaæ tatkarmadvayaæ bhavatÅti tadarthametat _________________________________________________________ k«Åïaæ và yadi vÃsamam / __________ V­tti: yadà tayorviruddhayorapi karmaïoravaÓi«Âaæ sarvameva karmÃvÃpagatatvena samameva sampadyate tadÃnÅæ karmÃntarasyÃnÃvÃpagatasyÃnurodhyasyÃsambhavÃttattvai÷ samagraireva saha k«Åïaæ bhavatÅti puæsÃæ vij¤Ãnakevalitvameva| yadvak«yati same bhogastadà na hÅti| /quote{same bhogastadà na hi /Kir/ 5:11d.} yadi veti pak«Ãntaram| yadà punarna sarvameva tayorviruddhayorapi karmaïoravaÓi«ÂamÃvÃpagamanÃya yogyamapi tu ki¤cijjÃtyantarÃdihetutvenÃpi sambhavatÅti tadÃnÅæ tadanuroghena ÓaktipÃtÃdanyataradasamamapatitaÓaktikaæ bhavatÅti virodhÃbhÃvÃtsarvÃïyeva bhogyÃni sampadyanta iti vak«yati adhikanyÆnasambandhÃdvyÃkulatvaæ na jÃyata iti| /quote{adhikanyÆnasambandhÃdvyÃkulatvaæ na jÃyate /Kir/ 5:12cd.} atra parÃbhiprÃya÷ _________________________________________________________ samatvaæ tatkathaæ gamyaæ __________ V­tti: yadetadyugapatparasparavirodhÃtmakaæ samatvaæ tatkathaæ tÃbhyÃæ karmaviÓe«ÃbhyÃæ prÃpyam| naivetyartha÷| anu«ÂhÃnakramasyaiva phaladÃnÃpek«itatvÃditi bhÃva÷| atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ nyÆnÃdhikatuÂi÷ katham / __________ V­tti: nyÆnà cÃdhikà ca tuÂi÷ kÃla÷| sa kathaæ gamyate| k­«yÃdibhird­«Âai÷ karmabhirityadhyÃhÃra÷| etaduktaæ bhavati---k­«yÃdikarmabhirayaæ heturanaikÃntika÷| yataste«Ãæ krameïÃpyanu«ÂhitÃnÃæ kadÃcitpaÓcÃdanu«Âhitasya nyÆna÷ kÃla÷ ÓÅghrameva pÆrvÃnu«Âhitena sahabhÃva phalaæ kurvand­Óyate| pÆrvÃnu«Âhitasya tvadhikaÓcirÃtmaka iti tadvadatrÃpi sambhavÃdgamyamevaitat karmaïo÷ samatvamityavirodha÷| tataÓca _________________________________________________________ evaæ sÆk«maæ samÃnatvaæ yasminkÃle tadaiva sà // KirT_5.9 // _________________________________________________________ svarÆpaæ dyotayatyÃÓu bodhacihnabalena vai / __________ V­tti: evaæ d­«ÂasyevÃd­«ÂasyÃpi karmaïa÷ sambhÃvyamÃnaæ parasparavirodhÃtmakaæ samÃnatvamasmadÃdyagocaratvÃt sÆk«maæ yasmin kÃle bhavati tasminneva kÃle sà pÃrameÓvarÅ Óakti÷| bodhacihnasya yadbalaæ malaparipÃko yaduktam k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷| iti| /quote{k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ /Kir/ 2:29cd.} ÓrÅmanmataÇge 'pi saæsÃrÃtsa virajyeta pradhvastakalu«a÷ sadeti| /quote{saæsÃrÃtsa virajyeta pradhvastakalu«a÷ sadà /Mat/VP/ 10:25cd.} ÓrÅmatsvÃyambhuve 'pi k«Åïe tasminyiyÃsà syÃtparaæ ni÷Óreyasaæ pratÅti| /quote{k«Åïe tasminyiyÃsà syÃtparaæ ni÷Óreyasaæ prati /Svayam/ 1:17cd.} tena svarÆpaæ sarvaj¤atvÃdi puæso dÅk«ÃdvÃreïa dyotayati| yaduktaæ guruïà dÅk«ito yadÃ| /quote{guruïa dÅk«ito yadÃ| sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvat /Kir/ 1:21bc.} sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvaditi na tatra malaparipÃkÃpek«o 'nya÷ ÓaktipÃta÷ api tu sa eva prasaÇgÃdubhayanimittaæ sampadyata iti bhÃva÷| vaiÓabdo 'pi prakÃrÃntare bodhacihnabalÃbhÃve tu k«Åïaæ và yadi vÃsamamityuktameva /quote{k«Åïaæ và yadi vÃsamam /Kir/ 5:9b.} prakÃrÃntaraæ yata÷| evaæ ca ya÷ ÓaktipÃto malaparipÃkanimittatvena saæhitÃntare«u Óruta÷ sa dÅk«ÃkrameïÃtrÃpi mok«ahetutayà prokta eva| yastu karmasÃmyanimitto 'tra Óruta÷ tatsÃmyaparihÃrÃyaproktena nayena tatk«ayÃya và paryavasyatÅtyavirodho 'tra saæhitÃntarairasya viÓe«asya tairanukteriti| nanÆbhayorapyanayormok«ahetutvamastu| evamapye«a virodho na bhavatyeveti| astu yadi malaparipÃkasyeva karmasÃmyasyÃpi tannimittatvapratipÃdakaæ sphuÂaæ vacanaæ bhavettasya tu karmasÃmyaparihÃramÃtraphalaæ ÓaktipÃtaæ prati tannimittatvaæ pratipÃdayati nÃnyatretyuktam| vak«yati ca same bhogastadà na hÅti| /quote{same bhogastadà na hi /Kir/ 5:11d.} sÃmÃnyaÓÃstre«vapi tasya karmasÃmya niv­ttiphalatvena siddheriti darÓayi«yÃma÷| /quote{darÓayi«yÃma÷ ad /Kir/ 5:12cd.} na codbhÆtavirodhanivartanÃya prav­ttasyÃnudbhÆtavirodhamala nivartanamapi ÓaktipÃtasya yuktam| sarvÃtmasvaviÓe«atastannivartanaprÃptermok«aprasaÇgÃt| nanu yathà malaparipÃkanimittaÓaktipÃto dÅk«ayà karmaïÃæ k«ayamanudbhÆtavirodhÃnÃmapi vidhatta iti bhavadbhiri«yate, tadvatkarmasÃmyanimitto malasyÃnudbhÆtavirodhasyÃpi tayaiva k«ayaæ vidhÃsyatÅti nai«a prasaÇga÷| na te«Ãæ tadÃnÅmapyanupajÃtavirodhitvÃsiddhe÷| karmaïÃæ hi bhogadÃnÃya mala÷ sahakÃrikÃraïamavidyÃnubandhaæ vinà muktasyeva bhogÃyogÃditi tasyÃnyathÃbhÃve te«ÃmudbhÆtavirodhitvameveti yukta eva tadà k«aya÷ na tvevaæ karmÃvirodho malasyÃvasthite÷ sahakÃrikÃraïaæ yena tanniv­ttau tasyÃvasthÃnÃnupapattestadÃnÅmudbhÆtavirodhitvena k«aya÷ sambhÃvyeta| anÃditvena siddheranudbhÆtavirodhasyÃpi k«ayÃbhyupagame prokta eva prasaÇga ityanya evÃyaæ karmavirodhaparihÃramÃtraphala÷ ÓaktipÃtastridhÃyuktito 'bhyupagantavya ityavirodha÷| atha kena hetunà viruddhayo÷ karmaïoryugapatsambhava ityucyate _________________________________________________________ karmÃæÓo yo 'dhika÷ pÆrvaæ bhogadastvitara÷ puna÷ // KirT_5.10 // __________ V­tti: ÓubhÃÓubhÃnekakarmavattve 'pi puæso ya eva karmaviÓe«a÷ k­«yÃdivatpaÓcÃdanu«Âhito 'pi karmÃntarÃdyupakÃrajanitaparipÃkavaÓÃttÅvravegatvena cÃdhika÷ Óaktyà bhavati sa eva prathamaæ bhogaprada÷| proktaæ cÃnyairapi tÅvravegÃnÃmÃsannaæ phalamiti| yastu tasmÃdanya÷ punariti paÓcÃtkutaÓcitkarmÃntarapratibandhakÃpagamata÷ Óaktipratilambhato và bhogada iti| kimata ityucyate _________________________________________________________ samatve sati yo bhoga÷ kathaæ tasya prajÃyate / __________ V­tti: evaæ ca sati kutaÓcitkÃraïasÃmarthyÃddvayo÷ ÓubhayoraÓubhayorvà paripÃkavaÓÃttÅvravegatvena và samatve saæjÃte sati tasya puæso yugapadviruddhakarmadvayÃk­«Âasya kathaæ bhoga÷| naiva jÃyata ityavaÓyaæ virodhaparihÃrÃyÃtra ÓaktipÃto 'bhyupagantavya ityuktaæ prÃgeva| nanvevaæ sarvÃïyeva karmÃïi svasvaphalamÃtrasÃdhakatvÃtparasparaviruddhatvena samÃnÃnÅti sarvadà ÓaktipÃtaprasaÇga÷| netyucyate _________________________________________________________ miÓraæ vÃrambhakaæ karma same bhogastadà na hi // KirT_5.11 // vaktavyaÓcÃdhika÷ kaÓcid anyathà na sukhetaram / __________ V­tti: trividhaæ hi karma jÃtyÃyurbhogadaæ puæso bhogÃrambhakaæ na kevalaæ bhogapradamevÃyu÷pradaæ và jÃtiviÓe«aæ vinà bhogÃnupapatte÷| nÃpi jÃtipradameva tÃbhyÃæ vinà janma samanantarameva puæso maraïÃt bhogà nupapatteriti| same vijÃtÅyenÃmiÓre kevalabhogaprade kevalÃyu÷prade kevalajÃtiprade và karmaïi sati bhogo nopapadyata iti tatrÃdhika÷ kaÓcitkarmaviÓe«o vijÃtÅya÷| bhogaprade jÃtiprada÷| tasminvà bhogaprada ityÃdirvaktavya÷| anyathà sukhadu÷khabhogÃnupapattestathÃbhÆtakarmasadbhÃve 'pi vij¤Ãnakevalitvameva tasyeti na sarvadà karmaïÃæ virodhena ÓaktipÃtaprasaÇga÷| tadavirodhasyaiva sarvadà sambhavÃditi| _________________________________________________________ adhikanyÆnasambandhÃd vyÃkulatvaæ na jÃyate // KirT_5.12 // __________ V­tti: yatrÃpi puru«e dvayorviruddhayoryugapadupasthitayo÷ karmaïo÷ sÃmyaæ tatrÃpi prÃguktanayena karmÃntarÃnurodhata÷ ÓaktipÃto na k«ayaæ vidhatte| api tu kasyacidadhikatvaæ kasyacinnyÆnatvamiti tayorvyÃkulatvaæ virodho na jÃyata iti| ayamevÃyurvede 'pyÃyu«yÃnÃyu«ya karmaïorvyÃkulatvaparihÃrÃya prakÃra÷ prokta÷ ÓilÃjatuprayogÃdvà prasÃdÃdvÃpi ÓÃÇkarÃt| ajÃsatraprayogÃdvà k«aya÷ k«Åyeta nÃnyathÃ|| iti| nidrÃstotrÃdau ca nÃrÃyaïabhaÂÂokta eva mahÃbhÃrate ca darÓita÷ kÃntÃre«u ca sannÃnÃæ magnÃnÃæ ca mahÃrïave| /quote{kÃntÃre«u ca/devdot gati÷ paramà n­ïÃm Not traced in {MahÃbhÃrata}.} dasyubhirvà niruddhÃnÃæ tvaæ gati÷ paramà n­ïÃm|| saugatairapi tÃrÃstotrÃdau harikariÓikhiphaïitaskaraniga¬amahÃrïavapiÓÃcabhayaÓamani| /quote{harikariÓikhiphaïitaskara@/devdot bhagavati tÃre namastubhyam Source unknown.} ÓaÓikiraïakÃntihÃriïi bhagavati tÃre namastubhyam|| iti| kathaæ tarhi tajjÃyata itÅtyÃha _________________________________________________________ adhikanyÆnaÓÆnyatvÃt tatsthÃnamabhigacchati / __________ V­tti: yadà tayorviruddhayordvayorapi karmaïo÷ sarvamevÃnyat karmÃvÃpagatatvenÃdhikanyÆnarahitaæ samameva saæpadyate kasmiæÓcitpuru«e tadÃnÅæ vyÃkulatvaæ na jÃyata iti karmÃntarasyÃnurodhyasyà sambhavena ÓaktipÃtÃtte«Ãæ sarve«Ãæ k«aya÷ prokta iti sa k«Åïakarmà puru«astadÃnÅæ tatsthÃnaæ prÃk yatsame bhogastadà na hÅtyatroktaæ /quote{same bhogastadà na hi /Kir/ 5:11d.} vij¤Ãnakevalitvaæ prÃpnotÅtyetattadÃnÅæ ÓaktipÃtasya prayojanamityartha÷| atha yathÃyaæ ÓaktipÃto 'smadÃdyagocaratvena prÃksÆk«ma ukto vyÃdhyÃdiniv­ttyanumeyo và tathaiva kimasau prÃgukto na vetyucyate _________________________________________________________ sa pÃta iti mantavyas tasya bhaktirvilak«aïà // KirT_5.13 // __________ V­tti: sa prÃgukto malaparipÃkakÃlabhÃvÅ ÓaktipÃta ityevaæ niyatapuru«agatatvena mantavya÷| yasya hyasau bhavati tasya bhaktirvilak«aïà bhavatÅti| yaduktaæ prÃk k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha iti| /quote{k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ /Kir/ 2:29cd.} ÓrÅmatsvÃyambhuve 'pi k«Åïe tasminyiyÃsà syÃdityÃdi| /quote{k«Åïe tasminyiyÃsà syÃt /Svayam/ 1:17c.} athÃsmÃtkÃladvayÃt _________________________________________________________ kÃla eva sa ni«ïÃta÷ ÓakterÃtmaparigraha÷ / __________ V­tti: sa eva prÃgukta÷ Óakte÷ pÃtakÃla÷| sa ni«ïÃta÷ kuÓala÷ yasmÃdÃtmà parig­hyate anug­hyate tasminnityÃtmaparigraha÷ sa kÃla iti| tasmÃttameva tatrÃpek«ate bhagavÃnnÃnyaæ puna÷ _________________________________________________________ anÃdikarmasambandhÃc chiva÷ kÃlamapek«ate // KirT_5.14 // kÃlacchidramiti proktaæ tajj¤aÓca bhagavächiva÷ / __________ V­tti: anÃdirya÷ karmÃtmaka÷ samyagbandhastasmÃdeva yo bhogastasyÃnupapattyà kÃlacchidramityanena Óabdena prokta÷ karmavirodhÃtmakastamatrÃpek«ate ÓaktipÃtahetutvena| ÓaktipÃtÃtte«Ãæ virodhaparihÃra÷ k«ayo và nÃnyathà sambhavatÅtyevaæ bhagavÃn jÃnÃti yata÷| atha kathamasau tameva kÃlaæ karmaïÃæ k«aye 'pek«ate| na tu tadavirodhakÃlamapÅtyucyate| _________________________________________________________ yathà kaÓciccale lak«ye ka¤citkÃlamapek«ate // KirT_5.15 // tajj¤o 'pi sa Óivastadvat samakÃlamapek«ate / __________ V­tti: yathà hyatyantasuÓik«ito 'pyarjunÃdirdhanurdharo na sadaiva Óatruto vinirgataæ ÓarÃdyÃyudhajÃtaæ svaÓaraiÓchinatti| api tu yadà svaÓarÅropaghÃtÃyÃyu«yakarmavirodhena tadupasthitaæ bhavati tasminneva kÃle viruddhatvÃdeva tadvadeva tat bhagavÃnapi karmavirodhalak«aïaæ sÃmyameva ÓaktipÃte 'pek«ate viruddhatvÃdeva tadÃnÅæ bhogÃsambhavÃdityuktam| na tu tadavirodhakÃlamapyavirodhenaiva tadÃnÅæ bhogopapatteriti| yadà tvetannÃbhyupagamyate tadà _________________________________________________________ abhÃvÃttatsamatvasya yugapanmuktiranyathà // KirT_5.16 // __________ V­tti: anyathà virodhÃbhÃvena sarvapuru«ÃïÃæ yugapacchaktipÃtaprasaÇgÃt karmabhyo muktirvij¤Ãnakevalitvaæ syÃdityavaÓyaæ tatparihÃrÃyÃtra karmasÃmyameva hetutvena vÃcyamityavirodha÷| yadyevaæ sa malaparipÃkalak«aïa÷ kÃlo bhagavatÃnugrahe 'pek«yate| na tu tadaparipÃkalak«aïo 'pÅtyatra ko heturityucyate _________________________________________________________ nopÃyasÃdhanÃpek«Ã kramo yadi sa ne«yate / __________ V­tti: yadi sa krama÷ kÃlo 'nugrahe nÃpek«yate tadà gurvÃdyupÃyadÅk«ÃdisÃdhanÃpek«Ã nÃtra bhavet| sarve«Ãæ yugapadanugrahastadÃnÅæ prasajyata ityartha÷| tataÓcÃvaÓyaæ tatparihÃrÃya kenÃpi nimittena bhavitavyam| taccak«urÃdau paÂalÃdÅnÃmiva malasya paripÃkÃtmakamevoktamiti na kaÓciddo«a÷|| adhunà caturthamapi praÓnaæ nivartayati _________________________________________________________ prabhuratra Óivo j¤eya÷ prabhutvaæ kiæ tuÂermatam // KirT_5.17 // prabhutvaæ j¤asvabhÃvatvÃd aj¤atvÃnna tuÂi÷ prabhu÷ / __________ V­tti: yaduktaæ kÃla eva mok«aheturastu| kiæ ÓaktipÃtahetunÃtra Óivena kalpiteneti| tadayuktaæ hetutvabhedÃt| nimittaæ hi kÃlo 'trÃcetanatvÃdamÃvÃsyÃdiryÃgÃderiva kartà tu bhagavÃnamÃvÃsyÃdiyÃge dvijÃtivaccetanatvÃt| na ca nimittÃbhyupagame kartrabhÃvaprasaÇgo yukta÷| virodhÃbhÃvÃt| kartrantarÃbhyupagame tu sa yukta eva| sa evÃvirodha÷ kÃrye kart­nimittayord­«ÂÃntenocyate _________________________________________________________ sati kÃle prabhutvaæ syÃt padmabodhe yathà rave÷ // KirT_5.18 // na ca kÃlÃd­te tatra vikÃsa÷ pratipadyate / tathÃpi bhÃskara÷ prokto loke 'sminpadmabodhaka÷ // KirT_5.19 // kÃlo 'pi yogyatà sà ced dyotako 'pyupacÃrata÷ / __________ V­tti: dÃr«ÂÃntike 'pyucyate _________________________________________________________ evaæ yadyapi tulyatvaæ karmaïa÷ kÃla eva sa÷ / tathÃpi prabhuratreÓa÷ ÓaktipÃtasya saæsthita÷ // KirT_5.20 // __________ V­tti: paÓÆnÃmaÓaktatvenÃndhÃdÅnÃmiva pÃÓavimok«akart­tvÃsambhavÃt| pÃÓÃnäca ja¬atvena paÂalÃdÅnÃmiva svata÷ paÓubhyo niv­ttyanupapattestatpatireva pratiniyatakÃlÃpek«ayà cak«urvaidyÃdiriva mok«akartà yukta eva prokta ityado«a÷| atra Óakteranekapuru«aprabodhakart­tvÃdanekatvaprasaÇgado«a iti parÃbhiprÃya÷ _________________________________________________________ ekà satÅ bahÆnÃæ sà kathaæ bodhaæ karoti cet / __________ V­tti: siddhÃntastu _________________________________________________________ bahÆnÃmapyado«a÷ syÃd vibhutvÃnna nivÃryate // KirT_5.21 // __________ V­tti: yato vyÃpakatvena bahÆnÃmapyupakÃro 'syÃ÷ Óakterna nivÃryate| tato 'yamado«a iti| atha prakaraïÃrthopasaæhÃra÷ _________________________________________________________ evaæ ÓaktisamÃyoga÷ prokta÷ sÆk«mo 'tra ÓÃsane / __________ V­tti: evaæ ÓaktipÃta÷ prÃgukta÷| sarvapraÓnaÓÆnyo mayà prokto 'treti| atra prasaÇgÃtpraÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca evaæ tacchaktisaæyogÃd dÅk«Ã yadi ca saæsthità // KirT_5.22 // dÅk«itottarakÃle 'pi tirobhÃva÷ prad­Óyate / tirobhÃvakarÅ Óaktir yadi tasya na nirv­ti÷ // KirT_5.23 // tathà karotu sa svÃmÅ yathÃsau nÃnyathà bhavet / __________ V­tti: evamanena krameïa viÓi«ÂÃt parameÓvaraÓaktisambandhÃdyadi puæso dÅk«eti mok«aheturanugrahastato dÅk«ottara kÃlamapi tacchaktisambandhasya bhÃvÃttirobhÃva÷ samayollaÇghanÃdyÃtmako na bhavet| d­Óyate cÃsau tatastadbhÃvabhÃvitvasya vyabhicÃrÃcchaktipÃtasyÃnugrahahetutvÃsiddhe÷| yaduktaæ tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadÃ| /quote{tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadà /Kir/ 1:21ab.} ityetatpunarapyayuktameva| athÃnugrahaheturasÃvi«yate yadyevaæ tathà karotu sa ÓaktipÃtalak«aïaæ svamasyÃstÅti svÃmÅ yathÃsau puru«o nÃnyathà bhavenna tirobhÃvahetu«u pravartata ityartha÷| na ca tathà karoti tadÃnÅmapi tirobhÃvahetu«vanu«ÂhÃnadarÓanÃttat nÃnugrahahetu÷ ÓaktipÃta iti pÆrva÷ pak«a÷| atra siddhÃnta÷ _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca tirobhÃvagatÃnÃæ sà puru«ÃïÃæ Óivecchayà // KirT_5.24 // na tirobhÃvakart­tvÃd ucyate sà tirohikà / tirobhÃvÃya pÃto na yato 'nugrahadharmiïÅ // KirT_5.25 // __________ V­tti: iha tÃvattirobhÃvagatÃnÃmapariïatamalÃnÃæ na sà ÓaktiranugrÃhikà saæsthiteti sambandha÷| nÃpi sà dÅk«Ã te«ÃmÃcÃryairlobhÃj¤ÃnÃdibhi÷ k­tà Óivecchayà tasyÃ÷ saæsthitatvÃdityuktam| na tasyà j¤Ãnaæ sambhavatÅti ÓÆdrÃïÃmupanayanÃdivadanadhikÃriïÃæ sà ni«phalaiva| te«Ãæ tu tirobhÃvakartrÅ tadÃnÅmanyaiva tirohikà Óakti÷ saæsthitetyucyate| yatastasyà naiva tirobhÃvÃya pÃta÷ sambhavati anugrahadharmitvÃditi yaduktam tirobhÃvakarÅ Óaktiryadi tasya na nirv­ti÷ /quote{tirobhÃvakarÅ Óaktiryadi tasya na nirv­ti÷ /Kir/ 5:23cd.} ityetattÃvadasiddhameva| yadyevamanugrahadharmitvÃt kathaæ na sarve«Ãmanugrahaæ vidhatta iti| tatrocyate _________________________________________________________ yenÃsannatama÷ kÃlas tenÃtmÃnaæ prakÃÓayet / __________ V­tti: yena kÃraïena yasyaiva puæso malaparipÃkakÃlo 'sÃvÃsannastena tasyaivÃtmÃnaæ prakÃÓayatÅtyuktam k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha iti| /quote{k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ /Kir/ 2:29cd.} tato 'yamapyado«a÷| yaduktaæ dÅk«ottarakÃlamapi sà Óakti÷ kathaæ tirobhÃvahetutvena saæsthiteti| tadapyayuktam| yata÷ _________________________________________________________ prakÃÓya yÃti vidyudvat sà Óakti÷ puæprabodhinÅ // KirT_5.26 // __________ V­tti: puæsastadÃnÅæ pratibodhaæ malak«ayÃtmakaæ k­tvà sà Óaktiracireïaiva kÃlena vidyudvadyÃti tasmÃdvyÃpÃrÃnnivarttate| k­tasya puna÷ karaïÃsambhavÃditi nyÃyasiddha evÃyamartha iti bhÃva÷| dÅk«ottaraæ tu mok«aprÃptiryÃvat sÃmÃnyena sà tasyÃdhi«ÂhÃyakatvena sthiteti na ÓaktipÃtasyÃnugrahaæ prati vyabhicÃrado«a÷| evamapi dÅk«Ãyà mok«avyabhicÃraprasaÇgado«astaduttarakÃlaæ tirobhÃvadarÓanÃditi| atrÃpyucyate _________________________________________________________ yadi sarvÃtmanà vÃyaæ dÅk«ito 'pi tirohita÷ / dvividhe 'pi tirobhÃve sthÃnaprÃpti÷ kvacidbhavet // KirT_5.27 // __________ V­tti: /crux adÅk«itastÃvatsarvÃtmanà tirohito 'pi sank­tadÅk«astasyetyuktam| yadi samyagdÅk«ito 'pyayaæ kadÃciddaivÃnmÃnu«Ãdvà pratibandhÃtsarvÃtmanà tirohito vÃÓabdÃdasarvÃtmanà ca tadÃsyÃsmin dvividhe 'pi tirobhÃve kvaciditi kasmiæÓcitkravyÃdayonyÃdau samayÃtikramaphalaprÃptirbhavatÅti| yaduktaæ ÓrÅmatpau«kare samayollaÇghanÃtproktaæ kravyÃdatvaæ Óataæ samÃ÷| iti| /quote{samayollaÇghanÃtproktaæ kravyÃdatvaæ Óataæ samÃ÷ Not traced in /Pau, but = /Sar/ 25:2cd. Cf./ note ad /KirV/ 1:10.5. The same half-verse is quoted there and in 6:8.12.} na tu sarvasminsamayÃtikrame vak«yamÃïai÷ prÃyaÓcittai÷ k«apita iti kvacidgrahaïam| kimata ityucyate| _________________________________________________________ tatra sthitasya tasyeha vÃsanà saiva jÃyate / tadyuktasya vimok«a÷ syÃd Ãtmano nirvikalpaka÷ // KirT_5.28 // __________ V­tti: tatra samayÃtikramaphalabhogasthÃne kravyÃdayonyÃtmani piÓÃcÃdiÓarÅre 'pyavasthitasya samayÃtikramakarturdÅk«itasya vÃsanà saiveti| yaivÃnatikrÃntasamayÃnÃæ ÓivabhaktyÃdiheturvÃsanà d­«Âà saivÃbhivyajyate| ataÓca dÅk«itatvavÃsanÃyogÃttatprÃyaÓcittaphalaæ kÃmyavaddÅk«ÃphalavighnabhÆtaæ bhuktvÃsÃvÃtmà mok«aæ dÅk«Ãphalaæ prÃpnotyeva| yaduktam prÃyaÓcittaviÓuddhasya gati÷ Óuddhà prakÅrtitÃ| iti| /quote{prÃyaÓcittaviÓuddhasya gati÷ Óuddhà prakÅrtità Source unknown.} tathà hi _________________________________________________________ anena kramayogena tirobhÃvagato bhavet / ÃnarthakyaprasaÇga÷ syÃd yadi muktirna sà bhavet // KirT_5.29 // __________ V­tti: pÆrvaæ malaparipÃkastata÷ ÓaktipÃtastato dÅk«etyanena kramayogena yo dÅk«ita÷ katha¤cittirobhÃvagato bhavettasya yadi samayÃtikramaphalabhogÃdanantaraæ na taddÅk«Ãphalaæ muktirbhavet| tatastaddÅk«ÃkramasyÃnarthakyaæ prasajyeta| na ca parameÓvaravyÃpÃratvÃttasyÃsÃvupapadyata iti avaÓyaæ tata eva tasya tadÃnÅæ muktirabhyupagantavyeti na dÅk«Ãyà api svakÃryavyabhicÃraprasaÇgado«a iti| nanu tulye ÓaktipÃte dÅk«Ãyoge và kathaæ kaÓcidevottarakÃlaæ tirobhÃvena yujyate nÃnya ityatrocyate| _________________________________________________________ mandà mandatarà Óakti÷ karmasÃmyavivak«ayà / __________ V­tti: karmaïà malaparipÃkalak«aïena yatsÃmyaæ mandatvaæ mandataratvaæ và tasya vivak«ÃhetutvÃdvivak«Ã j¤Ãnameva tayà hetubhÆtayà mandà mandatarà và Óakti÷ pÃrameÓvarÅ dÅk«Ã và yasyopati«Âhate tasya pratyavÃyayogo bhavatyeva| yasya tu malaparipÃkalak«aïena karmaïà tÅvreïa tÅvratareïa và sÃmyaæ tadvivak«ayà tÅvrà tÅvratarà và Óakti÷ patati tasya na pratyavÃya÷ kathamapi sambhavatÅtyuktaæ bhavati| evamanugrahaÓaktermandatvopacÃreïa pratyavÃyahetutvaæ mantavyam| nÃnyathetyucyate _________________________________________________________ na punastÃd­ÓÅ Óakti÷ k«ÅravatpariïÃminÅ // KirT_5.30 // yata÷ Óaktimata÷ Óakti÷ k­tyasaæsthÃnabhedagà / dvijÃdivarïaniÓreïÅ sà ca mocayati sphuÂam // KirT_5.31 // __________ V­tti: na punaranugrahaÓaktireva tirobhÃvÃtmatÃæ gacchatÅtyupapadyate yata÷ parameÓvarasya Óakti÷ k­tyasya yatsaæsthÃnaæ sthiti÷ tenaiva bhedaæ prÃptà na mukhyata ityuktam| ÅÓa÷ sadÃÓiva÷ ÓÃnta÷ k­tyabhedÃdvibhidyata iti| /quote{ÅÓa÷ sadÃÓiva÷ ÓÃnta÷ k­tyabhedÃdvibhidyate /Kir/ 3:13cd} tataÓca parameÓvaravatsÃpyapariïÃminyeva| yaduktam pariïÃmo 'cetanasya cetanasya na yujyate| iti| /quote{pariïÃmo 'cetanasya cetanasya na yujyate /Kir/ 2:26ab.} sà ca dvijÃdÅnÃæ varïÃnÃæ paramapadaæ mok«Ãkhyaæ gacchatÃæ niÓreïÅ sopÃnapaÇkti÷ ÆrdhvagatihetutvÃditi| evaæ tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadà /quote{tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadà /Kir/ 1:21ab.} ityetatsÆktameveti|| evaæ samÃptaÓca pa¤camo 'dhyÃya÷|| /Colo iti nÃrÃyaïakaïÂhÃtmajabhaÂÂarÃmakaïÂhaviracitÃyÃæ ÓrÅmatkiraïav­ttau pancamaæ prakaraïam|| %% CHAPTER 6 athopÃyapadÃrthasya parÅk«Ãrthaæ praÓnapÆrvakaæ prakaraïÃntaram _________________________________________________________ garu¬a uvÃca sarvÃnugrÃhaka÷ prokta÷ Óiva÷ paramakÃraïa÷ / dvijÃtayastu ye varïà nyÆnÃdhikatayà sthitÃ÷ // KirT_6.1 // saæskÃro 'pi yadaivaæ syÃt phalamevaæ na kiæ bhavet / saæskÃra÷ sad­Óaste«Ãæ nyÆnÃdhikagati÷ katham // KirT_6.2 // __________ V­tti: atra sÆtrapadÃrthaprakaraïasambandhÃ÷ prÃgvaddra«ÂavyÃ÷| vÃkyÃtmakastu guruïà dÅk«ito yadetyÃdibhiranekavidha÷| /quote{guruïà dÅk«ito yadà /Kir/ 1:21b.} pÃÂalikastu pÆrvapaÂalopasaæhÃra eva darÓita iti| ayaæ cÃtra praÓnÃrtha÷---parameÓvarastÃvanmalaparipÃkÃdanu paÓcÃtsaæskÃryatayà sarve«Ãæ grÃhaka ityuktam| ete«Ãæ madhyÃddvijÃtayastrayo varïÃ÷, naika÷| yaduktam mÃt­ta÷ prathamà jÃtiraupanÃyanikÃparÃ| brahmak«atraviÓÃæ yena tenoktÃste dvijÃtaya÷|| iti| /quote{mÃt­ta÷ prathamÃ/devdot tenoktÃste dvijÃtaya÷ Source unknown.} jÃtisvÃbhÃvyÃdevagogavayagardabhÃdivatsÃmÃnyaÓÃstre«ÆttamamadhyamanyÆnatvena sthitÃste«Ãæ ca ya÷ sÃmÃnyaÓÃstravihito garbhÃdhÃnÃdira«ÂacatvÃriæÓadbhedabhinna÷ saæskÃra÷ tajjÃtereva patitatvamÃtraniv­ttiphalo vedavidbhiri«yate taccharÅrasya vÃ| yadÃha manu÷ kÃrya÷ ÓarÅrasaæskÃra÷ pÃvana÷ pretya ceha ca| gÃrbhairhomairjÃtakarmacaulamau¤jÅnibandhanai÷|| iti| /quote{kÃrya÷ ÓarÅrasaæskÃra÷/devdot @mau¤jÅnibandhanai÷ {Manusm­ti} 2:26.} tataÓcÃyamapi dÅk«Ãkhya÷ saæskÃra÷ saæskÃratvà devamiti jÃte÷ ÓarÅrasya và syÃt| tathà ca phalaæ tadvadevÃsyÃnugrahÃtmakaæ na kiæ bhavet| naiva ki¤cidbhavediti| tataÓca guruïà dÅk«ito yadÃ| sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvad /quote{guruïà dÅk«ito yadÃ| sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvat /Kir/ 1:21bc.} ityasyÃ÷ Órutervirodha ityartha÷| yato vaidikenÃyaæ saæskÃra÷ sad­Óaste«Ãæ tato vaidikÃt nyÆnà gatirasmÃccÃdhiketyetatkatham| naivopapadyata iti praÓna÷| siddhÃntastu _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca na jÃterna ÓarÅrasya saæskÃra÷ prÃïino mata÷ / __________ V­tti: nÃyaæ saæskÃro jÃte÷ ÓarÅrasya và mata÷| api tu prÃïinaÓcetanasyaivÃnugrahÃtmaka÷ tathÃÓruteriti na sÃdharmyamÃtreïÃnyathà kalpanÅya÷| tannai«a do«a iti| ye tvayamapi saæskÃratvÃjjÃte÷ ÓarÅrasya và saæskÃro bhavanna d­«Âenaiva rÆpeïa ÓrÃddhÃdi pit­pitÃmahÃderiva puru«asyopakÃro bhavi«yatÅti kalpayanti tÃnpratyucyate _________________________________________________________ yadi jÃtestadekasmin dÅk«ite 'khiladÅk«aïam // KirT_6.3 // tena jÃterna vaktavyo ja¬atvÃnna tanormata÷ / cidrÆpÃnugraha÷ prokta÷ sarvÃnugrÃhaka÷ Óiva÷ // KirT_6.4 // __________ V­tti: jÃte÷ sarvapuru«agatatvenÃviÓe«Ãdekapuru«amok«oddeÓena saæskÃre sarvapuru«amok«aprasaÇga÷| ÓarÅrasya tu puru«abhedena bhedÃdetatprasaÇgÃbhÃve 'pi ja¬atvÃnni«phala eva saæskÃra÷ prokta÷| atha taddvÃreïa cetanasyaivÃsau saæskÃra ityucyate yadyevamavirodha÷| yataÓcidrÆpÃnugraha÷ prokto 'smÃbhiriti| atraiva parÅk«ÃntarÃya praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca sarvÃnugrahakart­tvÃd bÃlabÃliÓabhoginÃm / kartavyo 'nugraho deva sa ca saæskÃrapÆrvaka÷ // KirT_6.5 // saæskÃreïaiva mukti÷ syÃt proktà tantre yadà tadà / kriyÃj¤ÃnavratÃdÅnÃm upÃyÃnÃmahetutà // KirT_6.6 // __________ V­tti: iha hi parameÓvara÷ sarve«Ãmeva malaparipÃkÃtpaÓcÃtsaæskÃryatayà grÃhaka÷| te«Ãæ madhyÃt ëo¬aÓÃdbhavedbÃla÷ /quote{à «o¬aÓÃdbhavedbÃla÷ Source unknown. More of the verse is quoted in the /MrgVD/ ad /VP/ 10:14, pp.266--7 and ad /Mat/VP/ 12:5c--6c, p.339, where Bhatt observes that it appears (with some differences) in the {Áabdakalpadruma} (s.v. {bÃla}) attributed to Bharata.} iti sm­terbÃlo bÃlo 'prÃptapadavÃkyapramÃïaÓÃstrÃbhyÃsakÃla÷ kathyate| bÃliÓastu na tato 'pi nyÆnavar«a÷ ÓaktipÃtaniÓcayÃbhÃvÃdÃtmano 'nadhikÃritvÃdasaæskÃrya evÃsau yata÷| api tu strÅÓÆdrÃdivat padavÃkyapramÃïaÓÃstraÓravaïÃyogyo bÃliÓa iva bÃliÓa÷ kathyate| bhogÅ punarna bhogani«Âha eva| tasya malaparipÃkÃbhÃvena saæskÃrÃnadhikÃrÃt| yaduktam k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷| iti| /quote{k­tvà tacchaktisaærodhaæ kriyate bhavani÷sp­ha÷ /Kir/ 2:29cd.} ÓrÅmadvidyÃdhipatirapyÃha te tvacchaktyà naiva niyuktÃ÷ kila nÆnaæ ye«Ãæ bhoge saæs­tikartaryabhilëa÷| kiæ te tÅrïà bhÅmamahÃmbhonidhipÃraæ ye yÃdobhirluptaÓarÅrÃ÷ prataranta iti| /quote{te tvacchaktyÃ/devdot ye yÃdobhirluptaÓarÅrÃ÷ pratarante Probably from the lost {MÃnastotra}, three verses of which are quoted in {TantrÃloka} 14:10--12. These are also in {mattamayÆra} metre and have a similar rhetorical structure. (A VidyÃdhipati is also cited ad /Moksa/ 69.)} api tu ÓrutapadavÃkyÃdiÓÃstra÷ saæprÃptatadabhyÃsakÃlaÓcaiÓvaryavyÃk«epÃttvak­tatadabhyÃso rÃjà direvocyate| te«Ãæ malaparipÃke sati avaÓyamanugraha÷ ÓaktipÃtÃtmaka÷ kartavya÷ parameÓvareïa| sa ca tathÃbhÆto 'nugraha÷ saæskÃrasya dÅk«Ãtmana÷ pÆrva eva pÆrvokto heturityartha÷| tataÓca tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadÃ| sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvaditi /quote{tÅvraÓaktinipÃtena guruïà dÅk«ito yadÃ| sarvaj¤a÷ sa Óivo yadvat /Kir/ 1:21.} ÓrutyÃtrÃgame saæskÃreïaiva bÃlÃderiva proktà sarvasya mukti÷ syÃditi dÅk«ottarakÃlamanu«ÂheyatvenoktÃnÃmasmÃkaæ j¤ÃnÃdÅnÃæ ni«prayojanatvameva padavÃkyapramÃïasaæskÃrarahitatvenehÃpi j¤ÃnÃdyayogyÃnÃæ bÃlÃdÅnÃæ saæskÃrÃdeva mukte÷ siddhatvÃdityasmÃkamapi puru«ÃrthÃnupÃyabhÆtametatkriyÃj¤ÃnÃdyanu«ÂhÃnamakartavyamiti praÓna÷| siddhÃntastu _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca ye yathà saæsthitÃstÃrk«ya tathaiveÓa÷ prasÃdak­t / __________ V­tti: ye padavÃkyÃdisaæskÃreïa vyavasthità ye ca prakÃrÃntareïa bÃlÃdaya÷ te«Ãæ sarve«Ãmeva bhagavÃnmalaparipÃkaparÅk«ayà tatprakÃrÃnusÃreïa prasÃdaæ karoti| na tu j¤ÃnÃyogyÃnparityajatÅtyartha÷| tathà hi _________________________________________________________ keciccÃtra kriyÃyogyÃs te«Ãæ muktistathaiva hi // KirT_6.7 // j¤ÃnayogyÃstathà cÃnye caryÃyogyÃstathÃpare / evaæ ye«Ãæ yathà prokto mok«asteneÓayojanÃt // KirT_6.8 // __________ V­tti: ye«Ãæ mukti÷ sadà Óivatvalak«aïà tathaiva dÅk«Ãprakaraïenaivoktà te«Ãæ madhyÃtkecidatra dÅk«ottarasminkÃle kriyÃyÃæ yÃgÃtmikÃyÃæ japabÃhyamÃnasabhinnÃyÃmeva yogyà bÃlà bhoginaÓca na j¤Ãne| nanu j¤Ãnaæ vinà kriyÃyÃæ yogyataiva na sambhavatÅti| yadÃhu÷ j¤Ãtvà cÃnu«ÂhÃnamiti| /quote{j¤Ãtvà cÃnu«ÂhÃnam Source unknown. Cf. Jayaratha ad {TantrÃloka} 15:11: j¤Ãtvà hi anu«ÂhÃnaæ bhavediti bhÃva÷} satyam| tattu kriyÃk«iptatvÃjj¤Ãnaæ ÓÃstraikadeÓamÃtravi«ayaæ kriyaivoktamityavirodha÷| ye tu proktebhyo 'nye padavÃkyapramÃïakuÓalÃste j¤Ãne vyÃkhyÃne ca tadartha vicÃre ca yogyatvÃdÃcÃryà evÃdhikriyanta ityartha÷| ye tvapare bÃliÓatvenoktÃ÷ kriyÃyÃmapyayogyÃste caryÃyÃmeva k­cchracÃndrÃyaïÃdivratarÆpÃyÃæ yogyatvÃdadhikriyanta ityevamÅÓaniyojanÃddÅk«Ãnantaraætena bhagavatà ye«Ãæ kriyÃj¤ÃnÃdyadhikÃriïÃæ yathà nityanaimittikÃnu«ÂhÃnaprakÃreïa mok«a÷ pratyavÃyaphalebhya÷ proktastaistathaivÃnu«Âheya ityadhyÃhÃra÷| anyathà samayollaÇghanÃtproktaæ kravyÃdatvaæ Óataæ samÃ÷| iti| /quote{samayollaÇghanÃtproktaæ kravyÃdatvaæ Óataæ samÃ÷ /Sar/ 25:2cd; but cf. /KirV/ 5:27.6 and 1:10.5 and the footnote to the translation of the latter.} na pratyavÃyaphalebhyaste«Ãæ mok«a ityartha÷| evaæ tÃvadyathÃdhikÃraæ j¤ÃnÃdÅnÃæ coditatvÃtsarvÃnu«Âheyatvado«a÷ parih­ta÷| yattÆktaæ kimarthamanu«ÂhÅyanta iti tatrocyate _________________________________________________________ j¤ÃnÃdÅnÃmupÃyÃnÃæ dÅk«Ã kÃraïami«yate / dÅk«ayaiva na mok«a÷ syÃd upÃya÷ sa niyÃmaka÷ // KirT_6.9 // __________ V­tti: na j¤ÃnÃdÅnÃæ ni«prayojanatvamatropÃyatvena ÓrutatvÃt| kevalaæ dÅk«ÃpÆrvatvena te«Ãæ ÓrutatvÃt na dÅk«ayà kÃryabhÆto bandhamok«a÷ tasya tayaivÃsampÃditatvÃt| api tÆpÃya÷ sa niyÃmaka iti ye«Ãæ yathà bandhanÃnÃæ mok«Ãrthaæ vicchedÃtmako niyamo dÅk«ayà na k­ta÷ te«Ãæ ke«Ã¤cideva sa j¤ÃnÃdirupÃyo niyÃmako vicchedako heturukta÷| tathà hi _________________________________________________________ sarvÃnugrahakart­tvÃd upÃyÃste prakÅrtitÃ÷ / eka÷ kasmÃdupÃyo na proktastena yadanyathà // KirT_6.10 // __________ V­tti: iha hi vak«yamÃïayuktyÃrabdhakÃryakarmopabhogoparodhenÃsadyonirvÃïadÅk«ayà /quote{vak«yamÃïayuktyà /Kir/ 6:20 and commentary.} sarvÃtmanà malÃdivicchedaÓivatvavyakyÃtmako 'nugraho yo bhagavatà na k­ta÷ so 'pi tena tathaivopadeÓadvÃreïa kartavya÷| tataÓca tasmindÅk«ayà pariÓi«Âe tÃvatyapi malacchedÃdau te j¤ÃnÃdaya upÃyÃ÷ prakÅrtitÃ÷| tairupÃyai÷ pratyahaæ krameïa tathà malÃdiniv­tti÷ ÓivatvavyaktiÓca kartavyà dÅk«itairyathà naivÃrabdhakÃryakarmavirodho jÃyate| nÃpi punastathÃbhÆtabandhaniv­tte÷ ÓivatvavyakteÓca kÃraïÃntarÃpek«eti yadyevaæ nÃbhimataæ parameÓvarasya syÃt tadaika eva kasmÃdupÃyo dÅk«Ãkhyastena nokta÷| yaditi yasmÃdanyathetyaneka÷ prokto mok«o vÃtha catu«ÂayÃdityÃdiÓrutibhi÷| /quote{mok«o vÃtha catu«ÂayÃt /Mat/VP/ 26:63d.} tasmÃdetadgamyate---yo dÅk«ayà na k­to 'nugrahastatra j¤ÃnÃdÅnÃmupÃyateti| evaæ ca| yaduktam kriyÃj¤ÃnavratÃdÅnÃmupÃyÃnÃmahetutÃ| iti| /quote{kriyÃj¤ÃnavratÃdÅnÃmupÃyÃnÃmahetutà /Kir/ 6:6cd.} saæskÃreïaiva mukti÷ syÃditi ca, /quote{saæskÃreïaiva mukti÷ syÃt /Kir/ 6:6a.} tadasiddhaæ darÓitameva viÓi«ÂÃdhikÃravi«ayatvena caitatsiddhasÃdhanamityucyate _________________________________________________________ samayÃæÓcÃÇganÃdÅnÃm aÓaktatvÃdviÓodhayet / aj¤atvÃnna ca do«o 'sti __________ V­tti: bÃliÓÃstÃvadatyantÃj¤atvena /quote{Testimonium: from bÃliÓÃstÃvadatyantÃj¤atvena up to and including dÅk«ÃyÃmanadhikÃra eva is quoted (prefaced by tathà coktaæ ÓrÅmatkiraïav­ttikÃreïa bhagavatà rÃmakaïÂhaguruïà ``samayÃÓcetyÃdi/devdot'') by Nirmalamaïi (=/Nirmala) in his {PrabhÃvyÃkhyÃ} on the {KriyÃkramadyotikÃ}, pp.346--7.} caryÃyogyà ityuktam| ye tu j¤atve 'pi vyÃdhinà jarayà và atyantamaÓaktÃste«Ãæ v­ddhavyÃdhitÃÇganÃdÅnÃæ nityatayà vaÓyÃnu«Âheyatvena coditatvÃdye samayaÓabdenoktÃ÷ kriyÃj¤ÃnacaryÃtmakà upÃyÃstÃnviÓodhayedÃcÃryo dÅk«ayaivetyuktaæ kvacitparameÓvareïa te«Ãæ nirbÅjikà dÅk«Ã samayÃdivivarjitÃ| iti| /quote{te«Ãæ nirbÅjikà dÅk«Ã samayÃdivivarjità {Svacchandatantra} 4:88ab.} na tvatra ni«iddhÃ÷ samayatvena mantavyÃ÷| te«Ãæ devagurvagnidrohÃtmanÃæ pÃtakopapÃtakamahÃpÃtakabhedena k­cchracÃndrÃyaïÃdiprÃyaÓcittak«apaïÅyatvena vak«yamÃïatvÃt| /quote{k­cchracÃndrÃyaïÃdiprÃyaÓcittak«apaïÅyatvena vak«yamÃïatvÃt /Kir/ Chapters 43 and 44.} tataÓcÃj¤atvÃdityatyantaÓaktivaikalyena j¤ÃnakriyÃdyananu«ÂhÃne 'pi na do«a÷ pratyavÃyÃtmakaste«ÃmastÅti| caÓabdÃdye pÆrvaæ tadanu«Âhitavanto 'pi paÓcÃdaÓaktyà nÃnuti«Âhanti te«Ãmapi na do«a÷| yato 'rthÅ Óakto vidvÃn ÓÃstreïÃparyudasta÷ karmaïyadhikriyata ityÃha /quote{arthÅ Óakto vidvÃn ÓÃstreïÃparyudasta÷ karmaïyadhikriyate Quoted also ad /Sar/ 1:2, p.6. Bhatt notes (ad loc.) that it appears as number 719 of a {LaukikanyÃyasÃhasrÅ}. Cf. {ÁÃbarabhëya} 1.3.25.} _________________________________________________________ j¤atvÃddo«o mahÃnbhavet // KirT_6.11 // tena te«Ãæ vimukti÷ syÃd dÅk«ayà bhaktiyogata÷ / ye 'tra Óaktà na te«Ãæ tu ÓodhyÃste«Ãæ prakÃÓayet // KirT_6.12 // __________ V­tti: j¤atvamatra Óaktatvameva| yathÃha ye 'tra Óaktà na te«Ãæ dÅk«ayà ÓodhyÃ÷| kiæ tu nityÃnu«Âheyatvena prakÃÓayediti| tataÓca Óaktatve sati ye nityÃdyanu«ÂhÃnaæ na kurvanti te«Ãæ mahÃndo«a÷ prÃyaÓcittalak«aïo bhavet| nÃÓaktÃnÃmiti| tarhi kiæ tairnityamanu«Âheyam| laukikena rÆpeïa Óivadharmoditena và yathÃÓakti devagurutadbhaktaparicaraïÃdikameva svata÷ putrabh­tyÃdipre«aïena vÃ| tadeva ca te«Ãæ prÃguktaj¤ÃnÃdik­tyaæ sÃdhayati| yathÃha bhaktiyogata iti| anyathà te«ÃmatyantamƬhatvena tiraÓcÃmiva ÓaktipÃtakÃryasya bhaktyÃderaniÓcayÃddÅk«ÃyÃmanadhikÃra eva| na ca putrÃdestatsaæskÃrÃrthitayà te«Ãæ ÓaktipÃtÃnumÃnaæ yuktaæ vyadhikaraïatvÃt| na hi dhave dhÆma÷ khadire svakÃraïamagnimanumÃpayatÅti| kÃraïaæ ca ÓaktipÃto bhaktyÃdÅnÃmityuktam| na tvarthitÃde÷| viÓe«ato bhinnÃdhikaraïasya snehasaæskÃrapÆrvakatvenaiva tasya siddhe÷| yadÃhu÷ i«Âaæ dharme niyojayediti /quote{i«Âaæ dharme niyojayet Source unknown.} na tata÷ ÓaktipÃtÃnumÃnaæ yuktaæ pratibandhÃbhÃvÃditi| bhaktiyogata eva te«Ãæ tiryagvailak«aïyena j¤ÃnasiddheratyantÃÓaktatvena ca ÓÃstracoditÃnu«ÂhÃnÃsambhavÃdaprÃptadÅk«ÃïÃmivopÃsakÃnÃæ bhagavadvi«ayastutinamaskÃrasaparyÃdyeva nityamanu«Âheyaæ yuktamityavirodha÷| yenaiva te«Ãæ j¤ÃnÃdyananu«Âheyamityuktaæ tena kÃraïena yaduktam kriyÃj¤ÃnavratÃdÅnÃmupÃyÃnÃmahetutÃ| iti /quote{kriyÃj¤ÃnavratÃdÅnÃmupÃyÃnÃmahetutà /Kir/ 6:6cd.} saæskÃreïaiva mukti÷ syÃt /quote{saæskÃreïaiva mukti÷ syÃt /Kir/ 6:6a.} iti ca tasminvi«aye siddhasÃdhanatvÃdayuktamiti| athopasaæhÃra÷ _________________________________________________________ evaæ j¤ÃnÃdikaæ sarvaæ tacchaktasya prakÃÓayet / anyathà sthitibhaÇga÷ syÃt sthitiÓcoktà ÓivÃgame // KirT_6.13 // tadabhÃve na ki¤citsyÃt tenÃyaæ niyama÷ sthita÷ / sarvÃnugrÃhakatvena sthityupÃyavivak«ayà // KirT_6.14 // __________ V­tti: j¤Ãnayogyasya j¤Ãnaæ nityÃnu«Âheyatayà prakÃÓayedÃcÃrya÷| kriyÃdiyogyasya tu kriyÃdÅni| so 'pi tathaivÃnuti«Âhet| anyathÃgamavihitÃyà nityÃdyanu«ÂhÃnÃtmikÃyÃ÷ sthiterananu«ÂhÃnÃt bhaÇga÷ syÃdeva| evaæ sthiterbhaÇge jÃte sati na ki¤citsyÃditi vak«yamÃïaprÃyaÓcittÃkrÃntatvÃt tasya na dÅk«Ãphalaæ samanantaraæ syÃt| prÃyaÓcittavighnÃkrÃntatvÃditi tena kÃraïenÃyaæ j¤ÃnÃdÅnÃæ nityÃnu«Âheyatayà puru«Ãrthatvena niyama÷ sthita iti| tadananu«ÂhÃne tu te«Ãæ prÃyaÓcittaphalabhokt­tÃ| tadante tu viÓuddhaj¤Ãnakevalitvena parameÓvarÃdanugrahastÃvato 'pi malasya dravyatvena svato niv­ttyasaæbhavÃdityevaæ sthityupÃyavivak«ayÃpi sarve«Ãæ pariïatamalÃnÃmanugrÃhako bhagavÃnityado«a÷| atraiva parÅk«ÃntarÃya praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca pÃÓaviÓle«aïÃrthaæ tu dÅk«Ãpi kriyate kila / viÓle«o 'pi na d­Óyeta ad­«ÂatvÃtkathaæ vada // KirT_6.15 // __________ V­tti: dÅk«Ã pÃÓaviÓle«ahetu÷| apiÓabdÃcchivatvavyaktihetuÓca na bhavati kriyÃtvÃddarÓanÃntarad­«Âajyoti«ÂomabrahmahatyÃdikriyÃvat| karmaïÃæ ca pÃÓÃnÃæ dÅk«ayà viÓle«o na sambhavet| ÓarÅrÃntarabhogyatve sati tato deÓakÃladÆravartitvena d­«ÂatvÃt| kha¬gavicchedo dÆrasthitabhaÂÃdÅnÃmiveti praÓnÃrtha÷| siddhÃntastu _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca pÃÓastobhÃtk«aya÷ siddha÷ saæsiddhai÷ so 'pi Óambarai÷ / ÓambarÃïÃmacintyatvÃd yathà mÆrtavi«ak«aya÷ // KirT_6.16 // __________ V­tti: pÃÓÃnÃæ du«k­takarmarÆpÃïÃæ stobhÃtk«aya÷| yasmÃtpÃÓastobhakarma prÃyaÓcittÃtmakamucyate tasmÃtk«ayo du«k­talak«aïÃnÃæ karmaïÃæ yena bhavatÃæ siddha÷ tenÃtra prathamo heturanaikÃntika ityartha÷| asiddhaÓcÃkarmatvÃddÅk«Ãyà mantraÓaktirhyÃcÃryavyÃpÃrÃbhivyaktà dÅk«etyuktam| mantrÃïÃæ ca samyaksiddhÃnÃmacintyaÓaktitvÃdvi«ak«ayÃdiriva so 'pi pÃÓaviÓle«Ãdi÷ sambhÃvyata ityado«a÷| loke 'pyÃhu÷ acintyo hi maïimantrau«adhÅnÃæ prabhÃva÷| iti| /quote{acintyo hi maïimantrau«adhÅnÃæ prabhÃva÷ Occurs also in {RatnÃvalÅ} Act 2, p.39 and is quoted ad /Mat/VP/ 7:49, p.249 and ad /KirV/ 3:11.} dvitÅyo 'pi heturanaikÃntika ityucyate _________________________________________________________ nÃmasaækÅrtanÃdeva yathà kaÓcitprasÃdhyate / dÆrastho mantramukhyaistu tadvatkarmak«ayastviha // KirT_6.17 // __________ V­tti: atra dÆrasthito 'pi kÃminyÃdirartha÷ tannÃmnà saÇkÅrttitamÃtreïa mantraviÓe«ai÷ sÃdhyamÃno d­«Âa÷| aÓubhasÆcakaiÓca karmabhirakÃla eva pu«paphalÃdi÷| yadÃhu÷ akÃlajaæ pu«paphalaæ ÓÅtamu«ïamakÃlajam| akÃlajo nadÅvego sÆcayanti mahadbhayam|| iti| /quote{akÃlajaæ pu«paphalaæ/devdot sÆcayanti mahadbhayam Source unknown.} tathaiva ÓarÅrÃntarabhogyasvakarmÃkÃla eva mantrabalÃdupasthÃpitamupabhuktatvÃttatraiva k«ayame«yatÅti na do«a÷ kaÓcit| atraiva praÓnÃntaram _________________________________________________________ garu¬a uvÃca aÓe«apÃÓaviÓle«o yadi deva sa dÅk«ayà / jÃtÃyÃmarthani«pattau kathaæ syÃdvapu«a÷ sthiti÷ // KirT_6.18 // __________ V­tti: yadi dÅk«ayà karmÃdisarvapÃÓavicchittirbhavet tato nimittÃbhÃvÃddÅk«itÃnÃæ ÓarÅraæ na bhavet| bhavacca d­«Âam| tato dÅk«ÃyÃæ sarvapÃÓak«ayaÓrutiragninà si¤ceditiÓrutivatpratyak«ÃdibÃdhitatvÃdapramÃïamiti pÆrva÷ pak«a÷| /quote{agninà si¤cet An old example, this occurs also, e.g., in {ÁÃbarabhëya} 3.2.4.} siddhÃntastu _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca jÃtÃyÃæ ghaÂani«pattau yathà cakraæ bhramatyapi / pÆrvasaæskÃrasaæsiddhaæ tathà vapuridaæ sthitam // KirT_6.19 // __________ V­tti: ghaÂasya ni«pattyarthaæ hi cakrabhramaïaæ tasyÃæ jÃtÃyÃæ sampannÃyÃmapi yathà tatsaæskÃrata eva cakrabhramaïaæ d­Óyate tathà sadyonirvÃïadÅk«ÃyÃæ karmÃdisarvapÃÓak«aye 'pi tatsaæskÃreïaiva dÅk«itÃnÃæ kiyantaæ kÃlaæ ÓarÅraæ ti«ÂhatÅti nimittÃbhÃvÃdityasya hetostatkÃlanaimittikÃbhÃvÃsiddhÃvanaikÃntikatvÃnna proktadÅk«ÃphalaÓrutibÃdhak«atiriti| tadidamÃhu÷ ti«Âhati saæskÃravaÓÃccakrabhramavaddh­taÓarÅra iti /quote{ti«Âhati saæskÃravaÓÃccakrabhramavaddh­taÓarÅra÷ /Sankh/ 67cd.} /noindent asadyonirvÃïadÅk«Ãvi«aye tu sarvapÃÓak«ayÃÓruterayaæ heturasiddhatvÃdevÃbÃdhaka ityucyate _________________________________________________________ anekabhavikaæ karma dagdhabÅjamivÃïubhi÷ / bhavi«yadapi saæruddhaæ yenedaæ taddhi bhogata÷ // KirT_6.20 // dehapÃte vimok«a÷ syÃt sadyonirvÃïadÃpi và / kÃryÃïubhi÷ sadà siddhais tena te ÓivayojakÃ÷ // KirT_6.21 // __________ V­tti: sadyonirvÃïadÅk«ÃyÃæ tÃvatsarvÃïyeva prÃgarjitÃni karmÃïi mantraÓaktita÷ phalÃprasavenÃpyakÃla eva bhogata÷ k«ayaæ nÅyanta ityuktam| asadyonirvÃïadÅk«ÃyÃæ tu sadyomumuk«oranadhikÃrÃnna tasya ÓarÅrasya vinÃÓÃya mantrÃ÷ prayujyante| api tu rak«aïÃyaiva yasmÃdyenedaæ karmaïà yathà ca ÓarÅramÃrabdhaæ tasya bhogenaiva k«aya÷| nÃnayeti| yattu dÅk«ottarakÃlamanu«ÂheyatvÃdbhavi«yadityuktaæ karma tatsaæskÃrÃrambhasÃmarthyÃbhÃvadvÃreïÃnayà saæruddham| yata÷ prak­tau karmaïÃæ saæskÃra÷ kÃrya ityuktam| ataÓca sarva eva mantraÓaktyà dÅk«itaæ prati dagdhabÅjÃ÷ sampannÃste karmaviÓe«Ã÷| na punastatsaæskÃrapÃtratÃæ yÃntÅti sadyonirvÃïadÅk«ÃyäcÃrÃdhitamantrasÃmarthyatastatk«aye 'pi cakrabhramavaddh­taÓarÅrÃvasthiteruktatvÃnna dÅk«Ãnantarameva ÓarÅrapÃtado«a iti| atra praÓna÷ _________________________________________________________ garu¬a uvÃca pÃÓamuktasya yaccihnaæ svalpamapyatra kiæ na tat / d­Óyate bhakticihnena na ca cihnaæ kvacitsphuÂam // KirT_6.22 // sphuÂaæ yatra kvacidd­«Âaæ tatrÃpi vyabhicÃrità / __________ V­tti: yadyevamasadyonirvÃïadÅk«ayaitaccharÅrabhogapradakarmapÃÓÃmuktvatve 'pi tasya malÃdyanyapÃÓamuktatve yaccihnamavinÃbhÃvi sarvaj¤atvÃdikaæ tatsvalpamapi kathaæ na d­Óyate| taddarÓanÃbhÃvena pramÃïÃntarasiddhapradÅpÃvaraïaniv­ttyasiddhivat na tasya tadÃnÅæ pÃÓamuktatvasiddhiriti punarapi dÅk«ÃphalaÓrute÷ pramÃïÃntareïaiva bÃdhÃt aprÃmÃïyamiti praÓnÃrtha÷| na ca vÃcyaæ bÃhyacihnÃntareïa bhaktyÃtmanÃsau pÃÓamukto d­Óyata iti yato na kvacittatpÃÓamuktasya caitaccihnamuktam| api tu ÓaktipÃtayuktasyaiva| sphuÂaæ ca k­tvà yatrÃpi ÓaktipÃtayukte taccihnaæ d­«Âaæ tatrÃpyasya vyabhicÃritetyuktaæ prÃk tirobhÃvakarÅ ÓaktirityÃdinÃ| /quote{tirobhÃvakarÅ Óakti÷ /Kir/ 5:23b.} tatkathamasya vyabhicÃritvamucyate| sarvathà pÃÓamuktasya liÇgÃdarÓanenÃsiddhe÷ prokta eva do«a iti prathama÷ praÓna÷| dvitÅyastu _________________________________________________________ prÃguktaæ yojanaæ tasya tadyuktyà grÃhapÆrvakam // KirT_6.23 // vibhutvÃttasya no grÃhas tathÃmÆrtatayÃpi ca / mahÃnatra virodha÷ syÃt kathametadbravÅhi me // KirT_6.24 // __________ V­tti: yaduktaæ prÃk mok«asteneÓayojanÃditi /quote{mok«asteneÓayojanÃt /Kir/ 6:8d.} tadayuktaæ yato yasya pratyak«eïa paricchedÃtmakaæ grahaïaæ /crux yuktyà ÃdÃne«ikayÃ/crux/ svÅkÃrÃtmakaæ ca sambhavati tasya yojanaæ devadattÃderiva rÃjÃdau| na cÃtmano 'smadÃdigrahaïasvÅkÃrau sambhavato vyÃpakatvÃdÅÓvarÃderiveti yojanÃnupapatti÷| atha ÓarÅradvÃreïa tasya tau bhavata ityucyate yaduktaæ prÃk sÆk«madehavivak«ayeti| /quote{sÆk«madehavivak«ayà /Kir/ 2:10d.} tadapyayuktaæ yatastatheti tasyÃpyasmadÃdigrahaïaæ na sambhavati amÆrtatvÃt| kÃryaÓaktyavasthÃvat| atyantasÆk«matvÃdityartha÷| api cetyanenaivÃnuktaæ hetvantaraæ samuccitamad­«ÂavaÓÃditi| grahaïe hi tasya bÃndhavÃdibhiraparityÃgÃtpuæsÃæ maraïÃdyanupapattirityatrÃd­«Âenaiva tato 'smadÃdigrahaïaæ vyÃvartyate| yadÃhu÷ pumarthadÃd­«ÂavaÓÃddeho naivÃtivÃhika÷| ak«ÃdhÃro 'k«agamyo 'yamanÅÓÃnÃæ piÓÃcavat|| iti| /quote{pumarthadÃd­«ÂavaÓÃd/devdot piÓÃcavat {BhogakÃrikÃ} 8.} tadevamÃtmana÷ sarvathà grahaïÃbhÃvena saæyojanÃdyabhÃvÃtparapuru«ÃrthaikaprÃptyupÃyatvenoktÃyà dÅk«Ãyà anupapattermahÃnvirodha iti dvitÅya÷ praÓnÃrtha÷| siddhÃntastu prathamapraÓnanirodhÃya| _________________________________________________________ bhagavÃn uvÃca taccihnaæ vÃsanÃni«ÂhÃ- tatkarmaïyavikalpanà / __________ V­tti: ayamartho 'sadyonirvÃïadÅk«ÃyÃæ tÃvadetaccharÅrabhogapradaæ karma puæso na k«apaïÅyamityuktam| malena ca kÃryakaraïaiÓca vinà bhogÃnupapatterarthÃnmalasya sÆk«madehasya ca na sarvÃtmanà viccheda iti pratÅyate| api tu tadbhogoparodhena vÃsanÃtmanÃæÓena viccheda iti tatra sarvÃtmanà pÃÓÃntaravicchedasyÃpyasiddhe÷ ÓivatvavyaktyasambhavÃttaccihnaæ sarvaj¤atvÃdi na d­Óyata ityadhyÃhÃra÷| yato malÃdivÃsanà vidyata iti| yattu cihnÃntaramapi tasya nopalabhyata ityuktaæ tadayuktaæ yato yà malaliÇgayoranayoranayà dÅk«ayà pariÓe«itÃæÓamÃtrarÆpà vÃsanetyuktaæ tasyà ni«ÂhÃntyo vinÃÓa÷ tadarthaæ yatkarma nityanaimittikamani«iddhaæ j¤ÃnakriyÃcaryÃtmakaæ prÃk pratipÃditaæ tasminnavikalpanà vikalpÃbhÃva÷| yathÃcoditatvenÃnu«ÂhÃnavivekitÃsyatÃvatyapi pÃÓamok«e cihnamavyabhicÃri d­Óyata eva| anyathà tathÃbhÆtatvÃnupapattiriti na tadabhÃvÃttasya pÃÓamuktatvÃsiddhe÷ proktado«a iti| dvitÅyasyÃpi praÓnasya nirÃsa÷| _________________________________________________________ tanusthaæ hi kathaæ caitat spandenÃpyanumÅyate // KirT_6.25 // __________ V­tti: yadà vibhutvÃdÃtmano grahaïaæ na sambhavatÅti ayaæ hetvarthastadà tanusthamiti kÃryakaraïÃbhivyaktaæ kathametadvyÃpakaæ svarÆpamasyÃtmana÷ svasaævedanenÃnumÅyate g­hyate j¤ÃnayogÃdibhiÓca saæskriyata iti tenÃyaæ heturanaikÃntika ityartha÷| tathà svÃtmavadanyÃtmanyapi parispandeneti kÃyavÃgvyavahÃrÃdinà talliÇgenÃnumÅyate g­hyata iti tenÃpyanaikÃntika÷| ÃkÃÓenÃpÅtyucyate _________________________________________________________ vibhutve khaæ yathà ÓabdÃd amÆrtaæ hi vi«aæ yathà / g­hyate mantraÓaktyÃsau vÃcyastacchaktiko guïa÷ / __________ V­tti: ÃkÃÓasya prÃkkÃryatvenoktervibhutvÃsambhavÃdatrÃnyabhÆtÃpek«ayà vis­tatve 'pi yathà viÓi«Âena ÓabdÃtmanà guïena tadg­hyate yogibhiÓca svÅkriyate| tathaiva dÅk«yasyÃtrÃgame mantraÓaktyà grahaïam| saæskÃryatvasambhavÃnna yojanÃnupapattiriti| yadapyuktaæ sÆk«madehasyÃmÆrtatvenÃd­«ÂavaÓÃccÃsmadÃdyagocaratvÃnna taddvÃreïÃpi dÅk«itasya grahaïamiti| tadapi mantraÓaktyÃsmadÃdibhiramÆrtÃyà api vi«aÓaktergrahaïanidarÓanÃdanaikÃntikamiti| yathà sà vi«aÓabdavÃcyà mÃraïaÓaktirasmadÃdibhirg­hyate tathaivÃtmaÓabdavÃcyo j¤ÃnakriyÃtmako guïa÷ sÆk«madehaÓabdenaiva vÃcyaÓca bhogasÃdhanÃtmaka ÃgamamantraÓaktyà g­hyate saæskriyate ceti nÃtra yojanÃnupapatte÷ saæskÃrÃnupapattido«a iti| atheha kimÃtmako mantro yasya Óaktyetyucyate _________________________________________________________ vÃcyavÃcakayogena j¤eyà mantrÃïava÷ khaga // KirT_6.26 // __________ V­tti: /devdot mantrÅ guptabhëaïo /quote{matri guptabhëaïe {DhÃtupÃÂha} 10:140.} vipadyeteti ÓabdabhëaïayogÃnyathaiva mantrà vÃcakà api ca mantraÓabdenocyante| tathaiva tadvÃcyÃÓcÃïavo viÓi«Âà iti|| /crux/ %% NO colophon---text breaks off here and resumes toward the beginning of %% chapter 7