Asanga: Sravakabhumi Based on the ed. by Karunesha Shukla: Sravakabhumi of Acarya Asanga, Patna : K.P. Jayaswal Research Institute, 1973 (Tibetan Sanskrit Works Series, 14 and 28) Input and proof-reading by Ms. Anula Shakya, 2008 With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute of Exact Methods, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. CONVENTIONS of this GRETIL version: - gemination after "r" has been dropped (e.g., "rvv" -> "rv") - "üó" has been replaced by "õó" #<...># = BOLD for pagination of Shukla's edition (added) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ øràvakabhåmiþ (#<øbh_Sh: 5>#) I. gotrabhåmiþ // [|] indriyairavikalatà, àyatanagataþ prasàdaþ, aparivçttakarmàntatà [|] tatra manuùyatvaü katamat | yathàpãhaikatyo manuùyàõàü sabhàgatàyàü pratyàjàto bhavati | puruùa÷ca puruùendriyeõa [samanvàgato bhavati | idamucyate manuùyatvaü [|] àryà[ya]tane pratyàjàtiþ katamà [|] yathàpãhai] katyo madhyeùu [ja]napadeùu pratyàjàto bhavati pårvavadyàvadyatra gatiþ satpuruùàõàmiyamucyate àryàyatane pratyàjàtiþ [|] (#<øbh_Sh: 6>#) indriyairavikalatà katamà [|] yathàpãhaikatyaþ ajàto bhavatyaneóaka iti vistaraþ [|] aügapratyaügàvikalo và yadråpeõàüpratyaügàvaikalyena ÷rotràvaikalyàdikena bhavyaþ ku÷alapakùasamudàgamàya [|] idamucyate indriyà vaikalyaü [|] àyatanagataþ prasàdaþ katamaþ [|] yathàpãhaikatyena tathàgatapravedite dharmavinaye ÷raddhà pratilabdhà bhavati | cetasaþ prasàdaþ [|] ayamucyate àyatanagataþ prasàdastadàyatanaü tathàgatapravedito dharmavinayaþ sarveùàü laukikalokottaràõàü ÷ukladharmàõàmutpattaye [|] yà punaratra ÷raddhà, tena pårvagamenàdhipatyena sa àyatanagataþ prasàdaþ [|] sarvakle÷amalakàluùyàpanayanà aparivçttakarmàntatà yena paücànàmànantaryàõàü karmaõàü, tadyathà màtçvadhàt pitçvadhàdarhadvadhàtsaüghabhedàttathàgatasyàntike duùñacittarucirotpàdàdanyatamànyatamadànantaryaü karma dçùña eva dharme na kçtaü bhavati nàdhyàcaritamiyamucyate | aparivçttakarmàntatà | itãmàni pa¤cànantaryàõi karmàõi kçtopacitàni [|] dçùña eva dharme parivartyàbhavyo bhavati parinirvàõàyàryamàrgasyotpattaye tasmàdetàni parivçttakarmàntatetyucyate | svayamevànena sa àtmabhàva ebhiþ pa¤cabhiraïgaiþ sampàdito bhavati | tasmàdàtmasampadityucyate | (#<øbh_Sh: 7>#) parasampat katamà [|] tadyathà buddhànàmutpàdaþ, saddharmade÷anàde÷itànàü dharmàõàü avasthànamavasthitànàü cànupravarttanaü | parata÷ca pratyanukampà [|] tatraþ buddhànàmutpàdaþ katamaþ [|] yathàpãhaikatyaþ sarvasarvasatve(ttve)ùu kalyàõaü hitàdhyà÷ayamutpàdya prabhåtairduùkarasahasrairmahatà ca puõyaj¤ànasambhàreõa [] àtmabhàvapratilambhe bodhimaõóe niùadya, pa¤canivaraõàni prahàya, caturùu smçtyupasthàneùu såpasthitacittaþ, saptatriü÷ad bodhipakùyàn dharmàn bhàvayitvà [a]nuttaràü samyaksaübodhimabhisaübudhyate | ayamucyate buddhànà[mu]tpàdaþ | atãtànàgatapratyutpanneùvadhvasu evamevà [kle÷a à yà] ta evaü buddhà bhagavanto loka utpadya tasyaiva ca ÷ràvakalokànukampàmupàdàya catvàryàryasatyànyàrabhya duþkha sadbhiraya¤ca dharmo niryàto, de÷itaþ, pra÷asto buddhai÷ca buddha÷ràvakai÷cà[yamucyate buddhànàmutpàdaþ] | de÷itànàü dharmàõàü avasthànaü katamat | de÷ite saddharme, pravartite dharmacakre, yàvacca buddho bhagavàü(vàn) (#<øbh_Sh: 8>#) jãvati, tiùñhati ca, parinirvçte ca buddhe bhagavati, yàvatà kàlena pratipattirna hãyate, saddharma÷ca nàntardhãyate [|] idamucyate saddharmasyàvasthànaü yàva[vasthànaü veditavyaü] [|] avasthitànàü dharmàõàmanupravarttanaü katamat | yatta evàdhigantàra[þ] saddharmasya, saddharmasàkùàtkriyàyai bhavyàü pratibalatàü jànatàü viditvà yathàdhigatàmevànulomikãmavavàdànu÷àsanãmanupravarttayantãdamucyate avasthitànàü dharmàõàmanupravarttanaü || parataþ pratyanukampà katamà | parata ucyante dà yakadànapatayaþ te yàni tasyànulomikàni jãvito padhàraõàni taiþ pratyanukampate (nte) yaduta cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàrairiyamucyate parataþ pratyanukampà || ku÷alo dharmacchandaþ katamaþ [|] yathàpãhaikatyastathàgatasya và, tathàgata÷ràvakasya và antikàddharmaü ÷rutvà ÷raddhàü pratilabhate | sa tàü pratilabhya idaü saü÷ikùate | saübàdho gçhàvàso rajasàmàvàsaþ | abhyavakà÷aü pravrajya yanva(yannva)haü sarvaü kaóa(la)travargaü, dhanadhànyahiraõyaü cotsçjya svàkhyàte dharmavinaye samyagevàgàràdanàgàrikàü pravrajeyam | pravrajitvà (#<øbh_Sh: 9>#) (pravrajya) ca pratipattyà sampàdayeyamiti | ya evamutpanna÷chandaþ ku÷aleùu dharmeùvayamucyate ku÷alo dharmachandaþ (cchandaþ) || pravrajyà katamà [|] yà tameva ku÷alaü dharmacchandamadhipatiü kçtvà j¤apticaturthena vàkkarmaõà upasampatku÷alaira÷ã(þ÷ã)lasamàdànaü và [|] iyamucyate pravrajyà || ÷ãlasambaraþ katamaþ [|] sa tathà pravrajitaþ ÷ãlavàn viharati, pràtimokùasamvarasaüvçtaþ | àcàragocarasampannaþ | aõumàtreùvavadye ùu bhayadar÷ã, samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùu [|] ayamucyate ÷ãlasamvaraþ || indriyasamvaraþ katamaþ || sa tameva ÷ãlasamvaraü ni÷rityàrakùitasmçtirbhavati | nipakasmçtiþ | smçtyàrakùitamànasaþ samàvasthàvacàrakaþ [|] sa cakùuùà råpàõi dçùñvà | na nimittagràhã bhavati, nànuvyaüjanagràhã yato [a]dhikaraõama sya pàpakà, aku÷alà dharmà÷cittamanusraveyusteùàü samvaràya pratipadyate [|] sa ÷rotreõa ÷abdàü (bdàn), ghràõena gandhàn, jihvayà rasàn, kàyena spraùñavyàni (|), manasà dharmàn vij¤àya na nimittagràhã bhavati nànuvyaüjanagràhã yato [a]dhikaraõamasya pàpakà (#<øbh_Sh: 10>#) aku÷alà dharmà÷cittamanusraveyusteùàü samvarà [ya pratipadyate, rakùati] mana indriyaü mana indriyeõa samvaramàpadyate | ayamucyate indriyasamvaraþ | bhojane màtraj¤atà katamà [|] sa tathà saüvçtendriyaþ pratisaükhyàyàhàramàharati | na darpàrthaü, na madàrthaü, na maõóanàrthaü, na vibhåùaõàrthaü, yàvadevàsya kàyasya sthitaye, [yàpanàyai, brahmacaryànugrahàya] iti | pauràõàü vedanàü prahàsyàmi, navàü ca notpàdayiùyàmi [|] yàtrà ca me bhaviùyati | balaüca, sukhaü cànavadyatà ca, spar÷avihàratà ceyamucyate bhojane màtraj¤atà || jàgarikànuyogaþ katamaþ | [sadivà caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo (#<øbh_Sh: 11>#) dharmebhya÷cittaü pari] ÷odhayati | sa divà caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhya, tato vihàrànnirgamya, bahirvihàrasya pàdau prakùàlya, dakùiõena pàr÷vena siüha÷ayyàü kalpayatyàlokasaüj¤ã, smçtaþ, saüprajànan, utthànasaüj¤àmeva manasi kurvan sa ràtryàþ pa÷cime yàme [laghu laghveva prativibudhya, caükramaniùadyàbhyà] màvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayatãyamucyate pårvaràtràpararàtraü jàgarikànuyuktatà [|] saüprajànadvihàrità katamà [|] sa tathà jàgarikànuyuktaþ ati(bhi)kramapratikrame saüprajànadvihàrã bhavatyàlokitavyavalokite, sàmmi¤jitaprasàrite, sàüghàñãcãvarapàtradhàraõe, a÷itapãtakhàditasvàdite (#<øbh_Sh: 12>#) nidràklamavinodane, gate, sthite, niùaõõe, ÷ayite, jàgçte, bhàùite, tåùõãmbhàve samprajànadvihàrã bhavati | iyamucyate samprajànadvihàrità || pràvivekyaü katamat [|] sa ebhirdharmaiþ parikarmabhåmiü ÷odhayitvà viviktàni ÷ayanàsanànyadhyàvasatyaraõyàni, vçkùamålàni, ÷ånyàgàràõi, parvatakandaragiriguhàpalàla[puüjà]bhyavakà÷a÷ma÷ànavanaprasthàni pràntàni ÷ayanàsanàdãnãdamucyate pràvivekyam || (#<øbh_Sh: 13>#) nivaraõavi÷uddhiþ katamà [|] so [a]raõyagato và, vçkùamålagato và, ÷ånyàgàragato và, paücabhyo nivaraõebhya÷cittaü vi÷odhayati | kàmacchandàd vyàpàdàtstyànamiddhàdauddhatyakaukçtyàdvicikitsàyàþ [|] sa ebhyo nivaraõebhya÷cittaü vi÷odhya vinivaraõaü samàdhikalpatàyàmavasthàpayatãyamucyate nivaraõa vi÷uddhiþ | (#<øbh_Sh: 14>#) samàdhisanni÷raya katamaþ | sa pa¤canivaraõàni prahàya cetasopakle÷a(cetasa upakle÷a)karàõi saükle÷akaràõi | viviktaü kàmairviviktampàpakairaku÷alairdharmaiþ savitarka savicàraü vivekajaü prãtisukhaü prathamaü dhyànamupasaüpadya viharati [|] savitarkasavicàràõàü vyupa÷amàdadhyàtmasaüprasàdàccetasa ekotãbhàvàdavitarkamavicàraü (#<øbh_Sh: 15>#) samàdhijaü prãtisukhaü dvitãyaü dhyànamupasampadya viharati | sa prãterviràgàdupekùako viharati smçtaþ saüprajàna[n] sukhaü ca kàyena pratisamvedayate yat | tadàryà àcakùate upekùakaþ smçtimàn sukhavihàrã tçtãyaü dhyànamupasampadya viharati sa sukhasya ca prahàõàt pårvameva saumanasyadaurmanasyayorastagamà(rastaïgamà)daduþkhàsukhamupekùàsmçtipari÷uddhaü caturthaü dhyànamupasampadya viharati | ayamucyate samàdhisanni÷rayaþ [|] so [a]nayànåpårvyà uttarottarànvi÷iùñàn vi÷iùñataràn vi÷iùñatamàn pratyagrànàtmasampatpårvàn samàdhi] saüni÷rayaparyavasànàn samudànayati | evaü pari÷uddhe citte paryavadàte anaügaõe vigatopakle÷e çjubhåte karmaõye sthite àniüjyapràpte sa ceccatvàryàryasatyànyàrabhya teùàü parij¤àyai prahàõàya sàkùàtkriyàyai bhàvanàyai parato ghoùamavavà dànu÷àsanãü pratilabhate | evamasau bhavyo bhavati pratibala÷ca yoganimittasya manaskàrasyotpàdanàya | ya (ta)tpårvikàyà÷ca samyagdçùñeryayà catvàryàryasatyànyabhisamàgacchati | vimukti¤ca paripårayati | nirupadhi÷eùe ca nirvàõadhàtau parinirvàti | tatra yà samyagdar÷anamupàdàya vimuktiparipåriþ | (#<øbh_Sh: 16>#) nirupadhi÷eùaparinirvàõaü càyaü gotrasamudàgamo veditavyaþ | tatràtmasampadamupàdàya yàvatsamàdhisanni÷rayo [a]yaü | hãnaþ samudàgamapratyayo veditavyaþ | tatra yaþ catuþsatyade÷anàvavàdàdhipateyaþ parato ghoùaþ, ya÷ca yoni÷o manaskàraþ | ayaü pradhànaþ samudàgamapratyayo veditavyaþ | idamucyate gotravyavasthànaü || gotrasthasya pudgalasya katamàni liügàni | àha | yànyaparinirvàõadharmakasya liügàni | ( àha | yànyaparinirvàõadharmakasya liügàni |) tadviparyayeõa gotrasthasya pudgalasya liügàni veditavyàni | kàni punaraparinirvàõadharmakaliügàni yaiþ samanvàgataþ aparinirvàõadharmakaþ | aparinirvàõadharmako 'yamiti vij¤eyaþ | bahånyaparinirvàõadharmakaliügàni | (prade÷amàtraü |) prade÷amàtrantu nirdekùyàmi | ihàparinirvàõadharmasya pudgalasyàdita evàla [] tçùõà sarveõa sarvaü sarvathà ca sarvabuddhairà÷rayasanniviùñà aprahàõadharmiõã bhavatyanutpàdyà dåràgatà pragàóhasanniviùñà [idaü] | idaü prathama[ma]gotrakasthasya pudgalasya liügaü || punaraparamagotrasthaþ pudgalaþ anekaparyàyeõa saüsàraguõàn vicitràn prabhåtàü÷ca (#<øbh_Sh: 17>#) ÷rutvà nirvàõaguõàü÷cànekaparyàyeõa vicitràn | prabhåtàü÷ca ÷rutvà parãttamapi prapaüce saüsàradoùadar÷anamàdãnavadar÷anaü | saüvegamàtraü notpàditavànatãtamadhvànamupàdàya notpàdayiùyatyànàgata[madhvàna]mupàdàya notpàdayati [varta]mànamadhvànamupàdàya parãttakalpamàtrakamavaramàtrakaü nirvàõe, tçùõàkùaye, viràge, nirodhe guõadar÷anamu÷ansa (÷aüsa)dar÷anaü prasàdamàtrakamatãtànàgatapratyutpannamadhvànamupàdàya notpàditavànnotpàdayiùyati notpàdayati | idaü dvitãyamagotrastha[sya pudgalasya] liügam | punaraparamagotrasthaþ pudgalaþ [anekaparyà] [yeõa..............] gàmãduþ[khà] patràpyeõa samanvàgato bhavati | yenàyamaghçõacitta÷càsaükucitacitta÷ca prahçùñacitta÷ca sarvasyàyamadhyàcarati | na ca kadàcittani (nni)dànaü vipratisàrã bhavati | nànyatra // [|] [idaü tçtãyamagotrasthaü liïgaü [|] puna]raparamagotrasthaþ (#<øbh_Sh: 18>#) sarvàkàraparipårõe [a]sya (|) do[ùa]yukte citre (tte) gamake duþkhaü và àrabhya, samudayaü và, nirodhamvà, màrgamvà, saddharme de÷yamàne na labhate cetasa àvarjanamàtre karmaõi, muktimàtre [yadutàtãtamadhvànamupàdàyànàgatamadhvànamupàdàya ya] duta pratyutpannamadhvànamupàdàya | idaü caturthamagotrasthaü liügaü | punaraparamagotrasthaþ pudgalaþ sa cet kadàcit karha (rhi)cit svàkhyàte dharmavinaye pravrajati | sa ràjà bhinirõãto và, co (cau)ràbhinirõãto và, ç[õà]rto và, ajãvikàmayabhãto và, mà[rabhayabhãto và, a÷ramaõaþ ÷ramaõaprati] j¤aþ, abrahmacàrã brahmacàrã (ri-) pratij¤aþ, atãtànàgatapratyutpanneùvadhvasvagotrasthasya pudgalasyaivameva pravrajyà veditavyà | na và ÷ikùàkàmasya pudgalasya pravrajyopasampadbhikùubhàvaþ | tadanena paryàyeõànenàbhisandhinà arthato nai[ryàõikato [a]gotrasthaþ pudgalaþ pravrajita] iti saükhyàü gacchati | idaü pa¤camamagotrasthasya pudgalasya liügam || punaraparamagotrasthaþ pudgalo yatkiücit ku÷alaü karma karoti | (#<øbh_Sh: 19>#) kàyena, vàcà, manasà và tatsarvaü bhavàbhipràyo và, vi÷iùñamàyatipunarbhavamabhipràrthayamàno bhogàbhipràyo [và bhavati | idaü ùaùñhamagotrasthasya pudgalasya] liügaü | evaübhàgãyàni càsya bahåni liïgàni samvidyante yaiþ samanvàgataþ | aparinirvàõadharmako [a]parinirvàõadharmaka iti saükhyàü gacchati || tatra katame gotrasthàþ pudgalàþ | àha | asti gotrasthaþ pudgalaþ | gotra eva sthito, nàvatãrõo na niùkràntaþ [avatãrõo na niùkràntaþ, avatãrõo niùkrànto], mçdvindriyo, madhyendriyaþ, tãkùõendriyaþ, ràgacarito, dveùacarito, mohacaritaþ | akùaõopapannaþ | apramattaþ, mithyàpratipannaþ, amithyàpratipannaþ, àvçto [a]nàvçtaþ, dåre, antike [|] paripakva÷cà [a]paripakva÷ca, vi÷uddha÷càvi÷uddha[÷ca [|] || tatra katamo gotrastha eva pudgalaþ | àha |] yathàpãhaikatyaþ pudgalo lokottaradharmabãjamohàgato bhavati | na ca punaradyàpi labhate satpuruùasaüsevàü vàgamya, saddharma÷ravaõaü và, tathàgatapravedite dharmavinaye ÷raddhàü ca ÷ãlaü ca samàdadàti | na ÷rutamudgçhaõàti | na tyàgaü bçühayati, na dçùñimçjåka[roti | ayamucyate gotrastha eva pudgalaþ || a]sya viparyayeõa ÷uklapakùeõa gotrastha÷càvatãrõa÷ca (#<øbh_Sh: 20>#) veditavyaþ | ayantu vi÷eùo no tu làbhã bhavatyàryamàrgasya | tatphalasya ca kle÷a visaüyogasya || katamo gotrastha÷càvatãrõa÷ca niùkrànta÷ca || etadevoktvà [a]yaü vi÷eùaþ [|] làbhã bhavatyàryamàrgasya tatphalasya ca || [|] [tatra mçdvindriyaþ pudgalaþ katamaþ | yasya nàtyarthaü j¤eye vastunyàlamba]ne atyarthaü dhandhavàhãnãndriyàõi bhavanti | mandavàhãni và [|] ÷rutamayena và, cintàmayena và, bhàvanàmayena và manasikàreõa saüprayuktàni | yaduta ÷raddhà, vãryaü, smçtiþ, samàdhiþ | praj¤à và [|] na samarthàni, na pratibalàni dharmasya và prativedhàyàrthasya và÷uca prativedhàya | ayamucyate mçdvindriyaþ pudgalaþ || madhyendriyaþ katamaþ [|] yasya nàtyarthaü j¤eye vastunyàlambane dhandhavàhãnãndriyàõi sarvaü pårvavadvistareõa vaktavyamayamucyate madhyendriyaþ pudgalaþ || tãkùõe[ndriyaþ pudgalaþ] katamaþ [|] yasya pudgalasya j¤eye vastunyàlambane [a]dhandhavàhãnãndriyàõi bhavanti | amandavàhãni [|] ÷rutamayena [và, (#<øbh_Sh: 21>#) cintàmayena và, bhàvanàmayena và manasikàreõa saüprayuktàni | yaduta ÷raddhà, vãryaü, smçtiþ,] samàdhiþ, praj¤à và [|] ÷aktàni bhavanti dharmasya prativedhàya, arthasya và à÷u ca prativedhàya | [tanu] và [|] ayamucyate tãkùõendriyaþ pudgalaþ [|] ràgacaritaþ pudgalaþ katamaþ | yo raüjanãye àlambane tãvraràga÷ca bhavatyàyataràga÷ca, ayamucyate [ràgacaritaþ pudgalaþ || dveùacaritaþ pudgalaþ katamaþ | yaþ pra] tighasthànãye àlambane tãvradveùa÷ca bhavatyàyatadveùa÷càyamucyate dveùacaritaþ pudgalaþ || mohacaritaþ pudgalaþ katamaþ | yo j¤eye vastuni tãvramoha÷ca bhavatyàyatamoha÷càyamucyate mohacaritaþ pudgalaþ || akùaõopapannapramatta[mithyàpratipannà÷ca pudgalàþ katame | akùaõo] papannàþ pramattàmithyàpratipannànàvçtà (pannà anàvçtà) veditavyà[þ] || dåre pudgalaþ katamaþ | asti pudgalaþ kàladåratayà nirvàõasya dåre | asti prayogadåratayà (|) tatra katamaþ kàladåratayà dåre | anekairjàti÷atairanekairjàti÷atasahasraiþ (#<øbh_Sh: 22>#) [anekajàti÷atasahasraiþ] tataþ pa÷càd bhavyo [bhavatyà÷upratyayalàbhàya | parinirvàõàya | tatra | prayogadåratayà pu]dgalo gotra eva kevale sthito bhavati | nàvatãrõaþ | sa bhavyo bhavatyà÷upratyayalàbhàya | parinirvàõàya [|] sa nirvàõàyànàrabdhaprayogadåratayà [dåratvàt prayoga] kàladåratayà ayamucyate dåre pudgalaþ || àsanne pudgalaþ | ............................. (#<øbh_Sh: 23>#) (#<øbh_Sh: 24>#) (#<øbh_Sh: 25>#) II. avatàrabhåmiþ ........... yaiþ ùaóbhirbhavyo mçduku÷alamålasamanvàgato madhyaku÷alamålasamanvàgataþ | adhimàtraku÷alamålasamanvàgataþ | niùñhàpràyogiko, niùñhàgata÷ca | tatra katamo bhavya eva pudgalaþ | yo gotrasthàna (naü) cà(bhi)dhyàyi(yã) tatprathamatastathàgatapravedite dharmavinaye ÷raddhàü pratilabhate | yà ca dçùñimçjåkaroti | tatra katamo mçduku÷alamålasamanvàgataþ | yo gotrasthastena và tathàgatapravedite dharmavinaye tatprathamataþ ÷raddhà pratilabdhà bhavati | yàvad dçùñi çjåkçtà [|] ayamucyate mçduku÷alamålasamanvàgataþ [|] (#<øbh_Sh: 26>#) madhyaku÷alamålasamanvàgato gotrasthaþ pudgalastatprathamatastathàgatapravedite dharmavinaye ÷raddhàü pratilabhya, yàvaddçùñimçjuü kçtvà ekamvà (kaü và), dve và, sambahulàni và janmànyabhinirvarttayati | vi÷eùàye(yai)ti | ya[þ] paraiti | no caramamàtmabhàvaü pratilabhate | yatra sthitaþ parinirvàtyayamucyate | adhimàtraku÷alamå lasamanvàgataþ pudgalaþ | tatra katamo niùñhàpràyogikaþ pudgalaþ | yaþ pudgala÷caramamàtmabhàvaü pratilabhyàsravakùayàya samyagavavàdànu÷àsanãü, saddharma÷ravaõaü và pratilabhya samyageva prayujyate | na càdhmàyi (yã?) sarveõa sarvaü sarvathà pratipadyate | àsravakùayamanupràpnoti | na niùñhàü gacchatyayamucyate niùñhàpràyogikaþ pudgalaþ | tatra niùñhàgataþ pudgalaþ katamaþ [|] yaþ samyagàveditaþ samyaganu÷iùñaþ | yadutàsravakùayàya tathà tathà pratipadyate | yat sarveõa sarvaü sarvathà àsravakùayamanupràpnoti | kçtakçtyo bhavati parama÷ãtãbhàvapràptaþ [|] ayamucyate niùñhàgataþ pudgalaþ || tatra bhavyajàtãyaþ pudgalo gotraü ni÷ritya, gotraü pratiùñhàya mçdåni ku÷alamålàni pratilabhate | avatãrõa÷ca (#<øbh_Sh: 27>#) bhavati | so [a]vatãrõo mçdåni ku÷alamålàni ni÷ritya, pratiùñhàya, madhyàni ku÷alamålàni pratilabhatetai÷càtmànamparipàcayati | sa tathà paripacyamàno madhyàni ku÷alamålàni ni÷ritya pratiùñhàyàdhimàtràõi ku÷alamålàni pratilabhate | paripakva÷ca bhavati | so [a]dhimàtraku÷alamålahetusamudàgatenàtmabhàvapratilambhena yadà sambhàra¤ca samudànayati | cittaikàgratà¤ca spç÷ati | samyaktva¤ca nyàmamavakràmati | strota àpattiphalamvà, sakçdàgàmiphalaü và [a]nàgàmiphalamvà sàkùàtkaroti | no tvagraphalamarhatvaü(ttvaü) sàkùàtkaroti | tadà niùñhàpràyogika ityucyate | yadà tu sarvakle÷aprahàõamarhatvaü (ttvaü) sàkùàtkaroti | tadà niùñhàgato bhavati || saiùà sàdimadhyaparyavasànà sarva÷ràvakacaryà ùaóbhiþ pudgalavyavasthànaiþ sandar÷ità bhavati | tatra gotreõàdi[þ] ÷ràvakacaryàyàþ sandar÷itaþ | niùñhàyà (niùñhayà) paryavasànaü | tadanyena madhyaü saüdar÷itaü || tatràvatãrõànàü pudgalànàü kiü parimàõaniyatastulya÷ca sarveùàü kàlo bhavati | parinirvàõàyàhosvidaparimàõaniyataþ | (#<øbh_Sh: 28>#) atulyani÷cayaþ sarveùàü kàlo bhavati | na parinirvàõàya àho naiùàü parimàõaniyataþ kàlo nàpi tulyaþ sarveùàmparinirvàõàya [|] api tu yathàyogameùàü yathàpratyayalàbhaü parinirvàõaü veditavyaü | keùàüciccireõa, keùàüciccàticireõa, keùàücitpunaþ kùiprameva parinirvàõaü bhavatyapi tu yo gotrasthaþ pudgalaþ [sa] sarvakùipraü parinirvàti | so [a]va÷yaü trãõi janmànyabhi nirvarttayati | ekasminnavataratyekasmiü (smin) parimucyate | ekàsmiü(smin) janmani paripakvo bhavati | tatraiva ca parinirvàti | no cet parinirvàti | so [a]va÷yaü ÷aikùakàlaü karoti | para¤ca saptabhavànabhinirvarttayatãdamucyate avatàravyavasthànaü | avatãrõasya pudgalasya katamàni liügàni | iha gotrasthaþ pudgalaþ avatãrõamàtra eva yadà janmàntaraparivarttenàpi smçtisaüpramoùaü pratilabhate | à÷àstari dharmavinaye và sati samvidyamàne [a]pi duràkhyàte dharmavinaye svàkhyàte [a]pyanekaparyàyeõa duràkhyàtasya dharmavinayasya varõaü stutimànu÷ansaü(÷aüsaü) ÷rutvà nàvatarati | na pravrajati | pravrajito [a]pyavatãrõo (#<øbh_Sh: 29>#) laghu laghveva pratyudàvarttakhe | prakçtyaiva càsya tatràrocakaþ saütiùñhate | madhuni jàtasyeva ca pràõakasya ÷uktiprakùiptasya kàmopabhogino và karde(nde ?)õa, syandanikàyàmvà prakùiptasya yathàpi tatpårvakeõaiva hetubalàdhànena svàkhyàtasya và punardharmavinayasya naiva varõa[ü] stutimànu÷ansaü (÷aüsaü) ÷rçõoti và kaõóati và | alpamàtramavaramàtramvà ÷rutvà, a÷rutvà và laghu laghvevàvatarati pravrajati và [|] tathà pravrajita÷càvatãrõo na pratyudàvarttate | prakçtyaiva càsya tatra ruciþ saütiùñhate | madhupràõakasya và madhuni, kàmopabhogino và praõãtàyàü kàmacaryàyàü | yathàpi tatpårvakeõàpi hetubalàdhànena | idaü prathamamavatãrõasya pudgalasya liïgam || punaraparamavatãrõaþ pudgalaþ (lo) na tàvadvisaüyukto bhavatyapàyakùaõagamanãyaiþ kle÷aiþ | na ca punarakùaõepåpapadyate | avatãrõaü ca pudgalaü sandhàyoktaü bhagavatà | samyagdçùñiradhimàtrà laukikã yasya vidyate | api jàtisahasràõi nàsau gacchati durgatim || sa yadà adhimàtreùu ku÷alamåleùu pratiùñho bhavatyanupårveõa paripàkagamanãyeùu tathà nàkùaõeùåpapadyate [|] (#<øbh_Sh: 30>#) na tvanyeùu | idaü dvitãyamavatãrõasya pudgalasya liïgam | punaraparamavatãrõa[þ] pudgalaþ buddhasya và, dharmasya và, saüghasya và guõàücchrutvà, anusmçtya và, labhate cetasaþ prasàdamudàraü, ku÷alaü, naiùkrabhyopasaühitaü, bhåyo bhåyastenàlambanena, prasàdadravacittatayà astraprapàtàdromàücà[dãni] pratilabhate idaü tçtãyamavatãrõasya pudgalasya (pudgalasya) liïgam | punaraparamavatãrõaþ pudgalaþ prakçtyaiva tãvreõa hrãvyapatràpyeõa samanvàgato bhavati | yaduta sarvasàvaddyasthànasattà (mu)dàcàreùvidaü caturthamavatãrõasya pudgalasya liïgam || punaraparamavatãrõaþ pudgalaþ chandiko bhavati | tãvracha (ccha)ndaþ udde÷e, svàdhyàye, paripçcchàyàü, yoge, manasikàre, kiüku÷alagaveùã bhavati | idaü pa¤camamavatãrõasya pudgalasya liïgam || punaraparamavatãrõaþ pudgalaþ sarvakarmànteùvanavadyeùu sa[rvasa]màdàneùu ku÷alapakùaprayogeùu dçóhàrambha÷ca bhavati sthiràrambha÷ca ni÷citàrambha÷ca yaduta samàgamàya [|] idaü ùaùñhamavatãrõasya pudgalasya liïgam || (#<øbh_Sh: 31>#) punaraparamavatãrõaþ pudgalaþ mandaraja[ska]jàtãyo bhavati | mandamandaü kle÷aparyavasthànamutpàdayati | na ca punaþ prabandhaü sthàpayatya÷añha÷ca bhavatyamàyàvã nihatamadamànàhaükàraguõàbhiniviùño doùadveùñà [|] idaü saptamamavatãrõasya pudgalasya liïgam || punaraparamavatãrõaþ pudgalo 'saülãnacitto bhavatyudareùvadhigamyeùu sthàneùu nàtmànamparibhavati | nàpratibalatàyàmavatarati | adhimuktibahulo bhavati | idamaùñamamavatãrõasya pudgalasya liïgam || imànyevaübhàgãyàni prabhåtànyavatãrõànàü pudgalànàü liïgàni veditavyàni || yeùàmetat prade÷amàtramàkhyàtaü || punaretàni liïgàni mçduku÷alamålasthasyàvatãrõasya mçdåni bhavanti | sachi(cchi)dràõyanirantaràõi apari÷uddhàni [|] madhyaku÷alamålasthitasya madhyàni, adhimàtraku÷alamålasthitasyàdhimitràõi, nirantaràõi, pari÷uddhànãmànyucyante avatãrõasya pudgalasya liïgàni | yailiügaiþ samanvàgata[þ] avatãrõa iti saükhyàü gacchati | api punaretàni gotrasthànàmavatãrõànà¤ca pudgalànàü ànumànikàni liïgàni veditavyàni | buddhà eva tu bhagavantaþ paramapàrami[tà]pràptà÷ca ÷ràvakàstàyinaþ | tatra pratyakùadar÷inaþ | (#<øbh_Sh: 32>#) suvi÷uddhena j¤ànadar÷anena pratyanubhavanti | yaduta gotraü càvatàra¤ca [||] avatãrõàþ pudgalàþ katame [|] astyavatãrõaþ pudgalaþ | avatãrõa eva, na paripacyamàno, na paripakvo, na niùkràntaþ || asti paripakvo na niùkràntaþ | asti niùkrànto na paripakva eùàü ca pårvavadvibhàgo veditavyaþ || ye [a]pi tadanye mçdvindriyà dayaþ pudgalàþ | gotrabhåmau nirdiùñàþ | teùàmihàpi yathàyogaü vibhàgo veditavyaþ [|] tatra ya÷càyamavatàrasya svabhàvaþ, yacca vyavasthànaü, yàni cemànyavatãrõànàü liïgàni | ye ceme avatãrõàü pudgalàþ tatsarvamabhisaükùipyàvatàrabhåmirityucyate || || uddànam || svabhàvastad vyavasthànaü liïgaü pudgala eva ca | avatàrabhåmivij¤eyà sarvametat samàsataþ || ||÷ràvakabhåmà[va]vatàrabhåmiþ samàptà || (#<øbh_Sh: 33>#) (#<øbh_Sh: 34>#) (#<øbh_Sh: 35>#) naiùkramyabhåmiþ naiùkramyabhåmiþ katamà | àha [|] yacca laukikena màrgeõa vairàgyagamanaü | yacca lokottareõa màrgeõa vairàgyagamanaü | yacca(ya÷ca) tayossambhàraþ tadekatyamabhisaükùipya naiùkramyabhåmirityucyate | laukikena màrgeõa vairàgyagamanaü katamat | yathàpãhaikatyaþ kàmadhàtàvaudàrikadar÷ã bhavati | prathama eva sa samàpattyupapattike dhyàne vivekaje prãtisukhe ÷àntadar÷ã bhavati | sa tathàdar÷ã tadbahulavihàrã satkàyavairàgyamanupràpnoti | prathama¤ca dhyànaü samàpadyate | evaü sarvadhyànàdårdhvaü sarvàsvadharimàsu bhåmiùvaudàrikadar÷ã bhavati | sarvàsu coparimàyu bhåmiùu ÷àntadar÷ã, sa tathàdar÷ã tadbahulavihàrã samàno yàvadàki¤canyàyatanàdvairàgyamanupràpnoti | naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanaü ca samàpadyate [|] laukikena màrgeõa (#<øbh_Sh: 36>#) vairàgyagamanaü nàstyata uttari nàto bhåyaþ | lokottareõa màrgeõa vairàgya gamanaü katamat | yathàpãhaikatyaþ satpuruùàõàü dar÷ã àryadharmeùu kovidaþ duþkhamvà duþkhato yathàbhåtaü prajànàti | samudayamvà samadayataþ | nirodhamvà nirodhataþ | màrgamvà màrgataþ | ÷aikùeõa j¤ànadar÷anena samanvàgataþ | tata÷cottari màrgaü bhàvayaüstraidhàtukebhyo dar÷anabhàvanàprahàtavyebhyodharmebhya àtmànaü visaüyojayati vimocayatyevaü càsau traidhàtukasamatikrànto bhavati | idamucyate lokottareõa màrgeõa vairàgyagamanam || tatra sambhàraþ katamaþ | tadyathà àtmasvaparasampat (àtmasampat) | parasampat, ku÷alaþ (lo)dharma[c]chandaþ, ÷ãlasamvaraþ, bhojane màtraj¤atà, pårvaràtràpararàtraü jàgarikànuyuktatà, saüprajànadvihàrità, kalyàõamitratà, (#<øbh_Sh: 37>#) saddharma÷ravaõacittaü (cintanà) a[na]ntaràyaþ tyàgaþ, ÷ramaõàlaükàra÷ca itãme dharmà laukikalokottaravairàgya[gama]nàya sambhàra ityucyate | tatra yà càtmasampat, parasampat ku÷ala÷ca dharmacha(ccha)nda eùàü pårvavadvibhàgo veditavyaþ | yaduktaü nihãne bãjasamudàgamapratyaye | tatra ÷ãlasamvaraþ katamaþ [|] yathàpãhaikatyaþ ÷ãlavàn viharati yàvat samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùu [|] kathaü ca ÷ãlavàn viharati | yàvat samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùu [|] (kathaü ÷ãlavàn viharati |) yathà samàtteùu ÷ikùàpadeùu avipannakàyakarmànta÷ca, bhavatyavipannakàyakarmànta÷ca | akhaõóacàrã, achi(cchi)dracàrã evaü ÷ãlavàn bhavati || kathaü pràtimokùasamvarasaüvçto bhavati | saptanairyàõikaü ÷ãlaü pràtimokùasamvara ityucyate | ta ete nikàyabhedena bahavaþ samvarà bhavanti | asmiüstvarthe (#<øbh_Sh: 38>#) bhikùusamvaramadhiùñhàyàha pratimokùasamvarasaüvçtaþ | kathamàcàrasampanno bhavati | yathàpi tadãryàpathamitikaraõãya(yaü) và, ku÷alapakùaprayogamvà adhiùñhàya lokànuvarttinà, lokànutkràntena, vinayànuvarttinà, vinayànutkràntena càcàreõa samanvàgato bhavati | tatra ãryàpathàdhiùñhàna àcàraþ | kathaü na lokànu(ko)tkrànto [na] vina yotkràntaþ [|] yathàpi tadyatra caükramitavyaü | yathà caükramitavyaü [|] tatra yathà caükramyate (caükramate) yena na lokagarhito bhavati, na satàü, samyagratànàü, satpuruùàõàü, sahadhàrmikàõàü, vinayadharàõàü, vinaya÷ikùitànàmabadhyo bhavati | [a]garhyasthànãyaþ | yathà caükrama evaü sthànaü, niùadyà, ÷ayyà veditavyà | tatra itikaraõãya àcàraþ | kathaü na lokotkrànto bhavati | na vinayotkrànta iti karaõãyamucyate | cãvaràcchàdanaü | uccàravastràvaü | udakadantakàùñhaü | gràmaprave÷aþ | piõóapàtanirhàraparibhogaþ | pàtranirmàrda (rja)naü sthàpanaü ca | pàdaprakùàlanaü ca | ÷ayanàsanapraj¤aptiþ | tasyaiva càbhisaükùepaþ pàtrakarma cãvarakarma iti | yadvà punarevaübhàgãyaü kiücittaditikaraõãyamityucyate | tacca yathàyogaü yatra kalpayitavyaü, yathà ca kalpayitavyaü tatra tathà kalpayati | (#<øbh_Sh: 39>#) yena laukikànàmanabha(bhi)yojyo bhavatyavigarhitaþ | vinayadharàõàü [vinaya÷ikùitànà] manapavàdyo bhavatyavigarhitaþ | samyagratànàü sahadhàrmikàõàmevamitikaraõãyàdhiùñhàna àcàro lokànutkrànto bhavati | vinayànutkrànta÷ca || tatra ku÷alapakùaprayogadhiùñhàna àcàraþ [|] kathaü lokànutkrànta÷ca bhavati, vinayànutkrànta÷ca [|] ku÷alapakùaucyate [|] tadyathà svàdhyàyaguråõàü sàmãcãkarma, upasthà(pa)naü ca, tathà glànopasthànamanyo [a]nyamanukampàcittamupasthàpya cchandadàna[sa]muprayogaþ, paripçcchà, dharma÷ravaõadakùasyànalasasya vij¤ànàü sabrahmacàriõàü kàyena caiyà(ceryà) kçtyakriyà, pareùàü ca ku÷alapakùasamudàpanà, dharmade÷anà | pratisaülayanaprave÷aparyaïkanibandhàniùadyà iti ya evaü bhàgãyà apyanye dharmà ayamucyate | ku÷alapakùaprayogaþ [|] sa evaü ku÷alapakùaprayogo (gaü) yathàyogaü yathàparikãrtitaü | yatra kalpayitavyaü tatra tathà kalpayati | yena nànuyojyo bhavati | garhito laukikànàü vinayadharàõàü, vinaya÷ikùitànàü, samyagratànàü, satpuruùàõàü, sahadhàrmikàõàmayamucyate ku÷alapakùa (#<øbh_Sh: 40>#) prayogàdhiùñhàna àcàra(ro) lokànutkrànto, vinayànutkrànta÷ca [|] ya ebhiràkàraiþ sampanna àcàra iyamucyate àcàrasampat | evaü càcàrasampanno bhavati | katha¤ca gocarasampanno bhavati | pa¤ca bhikùoragocaràþ (|) katame pa¤ca [|] tadyathà ghoùo, veùaü (ve÷yà-)pànàgàraþ, ràjakulaü, caõóàlakañhinameva pa¤camamiti | ya etàüstathàgatapratikùiptànagocaràn varjayitvà anyatra gocare caratyanavadye tatra kàlenaivaü gocarasampanno bhavati || (#<øbh_Sh: 41>#) kathamaõumàtreùvavadyeùu bhayadar÷ã bhavati | aõumàtramavadyamucyate | kùudràõu(nu)kùudràõi ÷ikùàpadàni yeùvadhyàpattirvyutthànaü ca praj¤àyate | teùàü yàdhyàpattiridamavadyamaõumàtraü | punastathà hi tasyà adhyàpatteralpakçccheõa vyuttiùñhate yena tadaõumàtramityucyate | tatra kathaü bhayadar÷ã bhavati | sà hai vàha(so 'ha)meùàmadhyàpattihetorabhavyo và syàmapràptasya pràptaye, anadhi[gatasyàdhi]gamàya, asàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai, apàyago và syàmapàyagàmã, àtmà và me apavadet, ÷àstà và, devatà và, vij¤à và, sabrahmacàriõo [a]dharmatayà vigarhayeyuþ | digvidikùu ca me pàpako varõakãrtti÷abda÷loko [a]bhyudgacchetsa ebhyo dçùñadharmasàüparàyikebhyastaddhetukebhyo vi[÷i]ùñebhyo dharmebhyo bhayadar÷ã bhavati | yena tàni kùudràõu(nu)kùudràõi ÷ikùàpadàni jãvitahetorapi na saüdhibhyo vyàpadyate | kadàcit karha(rhi)cit smçtisaüpramoùàdadhyàpannaþ laghu laghveva yathàdharmaü pratikaroti vyuttiùñhate [|] evamaõumàtreùvavadyeùu bhayadar÷ã bhavati | kathaü samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùu | (#<øbh_Sh: 42>#) àha [|] pårvamanena pràtimokùasamvarasamàdànaj¤apticaturthena karmaõà upasampadyamànena katipayànàü ÷ikùàpadànàü ÷arãraü ÷rutaü, sàtirekaü ca tadanyaü divasaü ÷ikùàpada÷ataü pràtimokùasåtroddiùñaü pratij¤ayevopagataü sarvatra la(bdhà)ùyàmãti (lapsyàmãti) | àcàryopàdhyàyànàmantikàcchrutvà àlaptakasaülaptakasaüstutakamapriyakànàü(õàm) adhbaramàsaügapràtimokùasåtrodde÷ataþ | tata÷ca tena sarva÷ikùàsamàdànàt pràtimokùasamvaraþ pratilabdhastata uttarakàlaü yeùu ÷ikùàpadeùu ku÷alo bhavati | tàni tàvannàdhyàpadyate | adhyàpanna÷ca yathàdharmaü pratikaroti | yeùu punaþ ÷ikùàpadeùu ku÷alo bhavati | avyutpannabuddhiþ | tàni pårvaü pratij¤àsamàdànena samàdattànyetarhi vyutpattikau÷alyatayà samàdadàti | tebhyaþ pårvaü yathàparikãrttitebhyaþ sthànebhya àcàryasya vopàdhyàyasya và pårvavat | vyutpattikau÷alyatayà ca punaþ samàdàya, yathànu÷iùñaþ anyånamadhikaü ÷ikùate | te[ùu guru]sthànãyavyapadiùñeùu ÷ikùàpadeùu aviparãtagràhã ca bhavatyarthasya vyaüjanasya ca | evaü samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùvayaü tàvadvibhaügaþ ÷ãlasamvarasya vistarakçtaþ || tatra katamaþ samàsàrthaþ | tathàyaü samàsàrthastrilakùaõa eva | ÷ãlaskandhaþ paridãpito bhagavatà, tadyathà (#<øbh_Sh: 43>#) avipraõà÷alakùaõaþ, svabhàvalakùaõaþ, svabhàvaguõalakùaõa÷ca | yathà kathamiti yattàvadàha ÷ãlavàn viharatãtyanena tàvadavipraõà÷alakùaõaü ÷ãlasamvarasyàkhyàtaü || yatpunaràha pràti mokùasamvarasaüvçta iti | anena svabhàvalakùaõamàkhyàtaü | yatpunaràha | àcàragocarasampannaþ | anena paramupanidhàya, tathà samàdattasya pràtimokùasamvarasya guõalakùaõamàkhyàtaü | tathàpi pare tàmàcàragocarasampadamupalabhyàprasannà÷ca prasãdanti, prasannànàü ca bhavati bhåyobhàvaþ | prasannà÷ca prasannàdhikàraü kurvanti | na ca manànsi (manàüsi) pradåùayanti | nàvvarõaü ni÷càrayantyanyathà ÷ãlasampannasyàcàragocarasampannasyàyaü paràdhipateyo guõa ànu÷ansà (ànu÷aüsà) ca bhavedetadviparyayeõa và (cà)sya doùa eva bhavet | yatpunaràha | aõumàtreùvavadyeùu bhayadar÷ã samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùu [|] anenàdhyàtmàdhipateyaguõànu÷ansa(÷aüsa)lakùaõamàkhyàtaü | tatkasya hetoryadasyeda (ma)màcàragocarasampannaþ paràdhipateyaü guõànu÷ansaü (÷aüsaü) pratilabheta | api ca | ÷ãlaü vi pàtayitvà (vipàtya) taddhetustatpratyayamapàyeùåpapadyate | abhavyatàmvà (tàüvà) apràptasya pràptaye pårvat | yatpunaraõumàtreùvavadyeùu bhayadar÷ã bhavati | pràgevàdhi màtreùvasamàdàya ca ÷ikùate ÷ikùàpadeùu tasmàttaddhetustatpratyayaü kàyasya bhedàt sugatàvupapadyate | bhavyo (#<øbh_Sh: 44>#) và bhavatyapràptasya pràptasya pràptaye pårva[va]danena kàraõenà dhyàtmàdhipateyo (a)yaü ÷ãlasamvarasya guõànu÷aüsa ityucyate || aparaþ punaþ paryàyaþ [|] samàsato bhagavatà samàdatta÷ãlatà paridãpità, nairyàõika÷ãlatà ca, ÷ãlabhàvanà ca [|] tatra yattàvadàha | ÷ãlavànviharatãtyanena samàdatta÷ãlatàkhyàtà | yat punaràha | pràtimokùasamvarasaüvçta ityanena nairyàõika÷ãlatà àkhyàtà [|] tathà hi pràtimokùasamvarasaügçhãtaü ÷ãlamadhi÷ãlaü ÷ikùetyucyate | adhi÷ãlaü ca ÷ikùàü ni÷ritya, adhicittaü ca, adhipraj¤aü ca ÷ikùàü bhàvayatyevamasau sarvaduþkhakùayàya | niryàto bhavati | yadutàdhi÷ãlaü pratiùñhàya påvvaügamaü kçtvà tasmàt pràtimokùasaüvaro nairyàõikaü ÷ãlamityucyate | yatpunaràha | àcàragocarasampannaþ aõumàtreùvavadyeùu bhayadar÷ã samàdàya ÷ikùate ÷ikùàpadeùvanena ÷ãlabhàvanà àkhyàtà | ebhiràkàraistatpràtimokùasamvara÷ãlambhàvayitavyaü | evaü ca bhàvitaü subhàvitaü bhavatãti sa eùa ekaþ ÷ãlasamvaraþ ùaóàkàrade÷anàpratyupasthàno veditavyaþ || sa caiùa ÷ãlasamvaro da÷abhiràkàrairvipanno (#<øbh_Sh: 45>#) veditavyaþ | viparyayàdda÷abhi÷caiva kàraõaiþ sampannaþ | katamairda÷abhiþ kàraõairvipanno bhavati | àdita eva durgçhãto bhavatyatilãno bhavatyanisçto bhavati, pramàdakausãdyaparigçhãto bhavati | mithyà praõihito bhavati | àcàravipattyà parigçhãto bhavatyàjãvavipattyà parigçhãto bhavatyantadvayapatito bhavati || anairyàõiko bhavati | samàdànaparibhraùña÷ca bhavati || tatra kathamàdito durgçhãtaü ÷ãlaü bhavati | yathàpã haikatyo ràjàbhinirõãto và, pravrajita÷cauràbhinirõãto và, çõàrttovà, bhayàrtto và, và, a(à)jãvikàbhayabhãto (#<øbh_Sh: 46>#) và, na ÷ràmaõyàya, na bràhmaõyàya, nàtma÷amàya, nàtmadamàya, nàtmaparinirvàõàyaivamàdita[þ |] duþgçhãto (durgçhãtaü) bhavati | kathamatilãno (naü) bhavati | yathàpãhaikatyaþ alajjã bhavati mandakaukçtyaþ | ÷aithilikaþ ÷ithilakàrã ÷ikùopadiùñe [a]yamatilãno (naü) bhavati || kathamatisçto (taü) bhavati | yathàpãhaikatyo durgçhãtagràhã bhavatyasthànakaukçtyaþ | saukçtyakaraõãyeùu sthàneùu kaukçtyàyamànaþ [|] asthàne pareùàmantike paribhavacittaü và àkhyàtaü votpàdayati | pravedayatyevamatisçtaü (bhavati) | kathaü pramàdakausãdyaparigçhãtaü bhavati | yathàpãhaikatyo [a]tãtamadhvànamupàdàyàpattimàpannaþ [|] sà cànena smçtisaüpramoùàdekatyà na yathàdharmaü pratikçtà bhavati | yathà atãtamadhvànamupàdàya evamanàgataü vartamànamadhvànamupàdàya yàmàpattimàpanno bhavati | sà cànena smçtisaüpramoùàdekatyà na yathàdharmapratikçtà bhavati | na ca pårvamevàpatteràyatyàmanadhyàpattaye tãvramautsukyamàpadyate | yannvahaü tathà tathà careyaü, yathà yathà caran viharaü÷càpattiü nàdhyàpadyeya, tathà ca, tathà carati, viharati | yathàpattimadhyàpadyate | so [a]nena (#<øbh_Sh: 47>#) pårvàntasahagatenàparàntasahagatena, madhyàntasahagatena, pårvakàlakaraõãyena sahànucareõa pramàdena samanvàgato nidràsukhaü, ÷ayanasukhaü, pàr÷vasukhaü ca svãkaroti | adakùa÷ca bhavatyalasaþ, anutthànasaüpannaþ, na kartà bhavati vij¤ànàü sabrahmacàriõàü kàyena vaiyàpçtyamevaü (vyàpçtyaivaü) pramàdakausãdyaparigçhãtaü bhavati || kathaü mithyàpraõihitaü bhavati | yathàpãhaikatyaþ praõidhàya brahmacaryaü carati | anenàhaü ÷ãlena và, bratena và, tapasà và, brahmacaryavàsena và, devo và syàü, devànyatamo và, làbha satkàrakàmo bhavati | parataþ làbhasatkàraü pràrthayate | làbhasatkàrasya spçhayati | evaü mithyàpraõihitaü bhavati | kathamàcàravipattyà parigçhãtaü bhavati | yathàpãhaikatya ãryàpathaü vàdhiùñhàya itikaraõãyambà ku÷alapakùaprayogaü và lokotkrànta÷ca bhavati | vinayotkrànta÷ca pårvavadevamàcàravipattyà parigçhãtaü bhavati | kathamàjãvavipattyà parigçhãtaü bhavati | yathàpãhaikatyo (#<øbh_Sh: 48>#) maheccho bhavatyasaütuùñaþ, durmoùo, durgharajàtãyaþ [|] sa càdharmeõa cãvaraü paryeùate | na dharmeõà [a]dharmeõa piõóapàtaü, ÷ayanàsanaü, glànapratyayabhaiùajyapariùkàramparyeùate | na dharmeõa [|] sa ca cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàrahetoþ àtmano guõasaübhàvanànimittamapràkçtaü tiñhapita mãryàpathaü kalpayatyanuddhatendriyatàmacapalendriyatàü, ÷àntendriyatà¤ca pareùàmupadar÷ayati | yenàsya pare guõasaübhàvanà jàtà dàtavyaü kartavyaü manyante | yaduta cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàràn | dhvàïkùa÷ca bhavati, mukharaþ | pragalbhaþ, kelàyità, nàmagotrodgçhãtà, bahu÷ruto bhavati | dharmadharo, làbhakàraõàdeva ca pareùàü dharmaü saülapati, ÷ràvakabhàùitaü và, àtmano và guõàn, bhåtànvà ki[¤cidvà] punaþ samàropya svayameva vaktà bhavati | làpayati và parairanuttareõa và upadar÷ayità, cãvaràrthã và, anyatamànyatamena và ÷ràmaõakena pariùkàreõàrthã, prabhåtena và, agratareõa và, avihanyamàno 'pi pràkçtasya cãvarasyopadar÷ayità (#<øbh_Sh: 49>#) bhavati | asyecchan ÷ràddhà bràhmaõagçhapatayaþ cãvareõa vighàtaü saülakùayitvà (saülakùya) prabhåtaü praõãtaü cãvaraü dàtavyaü kartavyaü maüsyate(nte) | yathà cãvaramevamanyatamànyatamaü ÷ràmaõakaü jãvitapariùkàraü ÷ràddhànà¤ca bràhmaõagçhapatãnàmantikàdyathàkàmaü và alabhamànaþ, asatsu và [a]saüvidyamàneùu bhogeùvalabhamàna evaücoparodhena yàcate | niùpiùya niùpiyàmi (pi)cainàü paruùayatyapi hãnamvà punarlabdhvà tathà saüvidyamàneùu bhogeùu taü làbhaü mansa (maüsa) yatyavasàdayati | saümukhaü ca dàtàraü dànapatiü, evaü càha [|] haü bhoþ, kulaputra, santyeke kulaputràþ kuladuhitara÷ca ye tavàntikà nãcakulãnatarà÷ca [daridratarà÷ca] te punarevaü caiva¤ca praõãtadàyino mana àpadàyina÷ca | kasmàttvaü teùàmantikàduccakulãnatarà÷cànyatara÷ca samàna eva samanàpa (mana àpa)dàyã, nàpraõãtaparãttadàyã ceti | ya ebhiràkauraþ kuhanàmbà ni÷ritya, lapanàmvà, naimittikatàmvà, naiùpeùikatàmvà, làbhena làbhaü ni÷cikãrùatàü, cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàràn parataþ paryeùate | so [a]dharmeõa [|] yaþ punaradharmeõa so [a]sya bhavati mithyàjãvaþ | evaü tacchãlamàjãvavipattyà parigçhãtaü bhavati | kathamantadvayapatitaü bhavati | yathàpãhaikatyaþ (#<øbh_Sh: 50>#) kàmasukhallikànuyukto bhavatyadhyavasitatàüparaþ | pratilabdhàndharmeõa và adharmeõa và cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàràn paribhuïkte | àdãnavàdar÷ã niþsaraõamaprajànannayamucyate eko [a]ntaþ | punaraparamihaikatya àtmaklamathànuyukto bhavatyanekaparyàyeõàtmànamàtàpayati, santàpayati | kaùñavratasamàdàyã ca bhavati | tadyathà kaõñakàpà÷rayo và bhavati | bhasmàdàyã musalàpà÷rayaþ | phalakàpà÷rayo bhavati | utkuhakasthito bhavatyutkuhakaprahàõayogamanuyuktaþ [|] agniparicàrako bhavati | yàvat trirapyagniü parica[rati] udakamadhyàhàro bhavati | yàvat trirapyudakamadhyàvai(va)hati | ekapàdakaþ sthitvà yataþ såryastataþ parivartate | iti yo và punarapyevaübhàgãya àtmakaklamathànuyogaþ ayamucyate dvitãyo [a]ntaþ | e[vamanta]dvayapatitaü bhavati | kathamanairyàõikaü bhavati | yathàpãhai katyaþ ÷ãlaü và vratamvà dçùñyà paràmç÷ati | anenaiva ÷ãlena và vratena và ÷uddhirbhaviùyati | muktirniryàõaü (#<øbh_Sh: 51>#) bhaviùyatãti | sarvaü ca ÷ãlamito bàhyànàü surakùa(kùi)tamapi suvi÷uddhamapi tadupamayà vi÷uddhyà anairyàõikamityucyate | evamanairyàõikaü bhavati | kathaü samàdànaparibhraùñaü bhavati | yathàpãhaikatyaþ sarveõa sarvamalajjã bha bhavati nirapekùaþ | ÷ràmaõye sa ca bhavati | duþ÷ãlaþ pàpadharmà antaþ påtiravasrutaþ ka÷ambodakajàtaþ | ÷aükhasvarasamàcàraþ | a÷ramaõa[þ] ÷ramaõapratij¤aþ abrahmacàrã brahmacàripratij¤a evaü samàdànaparibhraùñaü bhavati | ebhirda÷abhiþ kàraõairvipanna (nnaü)÷ãlaü ÷ãlavipattirityuktà bhagavatà [|] api ca ÷ãlàbhyasanamapyuktaü bhagavatà [|] da(ta)cca ebhyaþ kàraõebhyo dvàbhyàü kàraõàbhyàü veditavyam | yà cànairyàõikatà, ya÷ca samàdànabhraü÷aþ tadanyai÷ca kàraõaiþ ÷ãlavipattireva veditavyà | eùàmeva ca kçùõapakùavyavasthitànàü kàraõànàü viparyayeõa ÷uklapakùyaþ kàraõaiþ ÷ãlasampattirveditavyà | ÷ãlavi÷uddhi÷ca [|] (#<øbh_Sh: 52>#) kvacit punarbhagavatà÷ãlaü målàrthenoktaü | yathoktaü- supratiùñhitamåla[þ] syàccittasyopa÷ame rataþ | saüyuktà ca visaüyuktà dçùhyàdçùhyàryapàpayeti gàthà || kvacidalaükàra ÷abdenoktaü | yathoktaü ÷ãlàlaükàrasampanno bhikùurvà bhikùuõã và aku÷alaü prajahàti ku÷alaü bhàvayati | kvacidanulepana÷abdenoktaü | yatràha | ÷ãlànulepanasampanno bhikùurvà bhikùuõãveti pårvavat | kvacidgandha÷abdenoktaü | asti taddànaü yadgandhajàtaü yasyànuvàtamapi gandho vàti prativàma(ta)mapyanuvàtamapi gandho vàti | kvacit sucarita÷abdenoktaü | yatràha | kàyasucaritasyeùño vipàko (#<øbh_Sh: 53>#) dçùñe dharme abhisaüparàye ca evaü vàksucaritasya [|] kvacitsamvara÷abdenoktam | yatràha | dàtà dànapatiþ ÷ãlavàn bhavati | samvarasthàyã àgamadçùñiþ phaladar÷ã | apicoktaü | ÷ãlavàn viharati | pràtimokùasamvarasaüvçta iti vistaraþ | kena kàraõena bhagavatà ÷ãlaü måla÷abdenoktam | pratiùñhàrthaü àdhàràrtho målàrthaþ | taccaitacchãlaü sarveùàmeva laukikalokottaràõàü [÷uddhànà]manavadyànàmagryàõàü pravaràõàü sukhàhàràõàü, pratiùñhàsthànãyaü cotpattaye, pratilaübhàya tasmànmåla÷abdenocyate | tadyathà pçthivã pratiùñhà bhavatyàdhàra[stçõagu]lmauùadhivanaspatãnàmutpattaye evameva ÷ãlambistareõa pårvavadvàcyam | kena kàraõena ÷ãlamalaükàra÷abdenàkhyàtaü | àha | yàni tadanyàni bhåùaõàni tadyayà harùamvà, kañàhà và, keyårà và, mudrikà và, jàtaråparajatamàlà và tàni yàvadayaü dahro bhavati | ÷i÷u[þ] kçùõake÷aþ (#<øbh_Sh: 54>#) pratyagrayauvanasamanvàgataþ tàvadasya vibhåùaõàni pràvçtàni ÷obhàmàtràü janayanti | na tvevaü punarjãrõasya, vçddhasya, mahallasyà÷ãtikasya và, nàvatikasya và, ÷aõóadantasya, palita÷iraso, nànyatra tairvibhåùaõaiþ pràvçtaiþ sa vióamvita iva khyàti | àrogyavyasane và, bhogavyasane và, j¤àtivyasane và pratyupasthite na ÷obhate | ÷ãlaü punaþ sarveùàü sarvakàla¤ca ÷obhàkàraü bhavati | tasmàdalaükàra÷abdenocyate || kena kàraõena÷ãlamanulepana÷abdenoktam | tatra bahuku÷alamanavadyaü ÷ãlasamàdànaü sarvadauþ÷ãlyasamàdànahetukaü kàyaparidàhaü cittaparidàhaü apanayati | gharmàbhitaptasya uttamagrãùmaparidàhe kàle pratyupasthite candanànulepanaü và karpårànulepanaü và anena kàraõena ÷ãlamanulepana÷abdenocyate || kena kàraõena ÷ãlaü gandhajàta÷abdenocyate | ÷ãlavataþ khalu puruùapudgalasya digvidikùu kalyàõaþ (õaü) kãrttiya÷aþ ÷abda÷loko ni÷carati | vividhànàmvà målagandhajàtànàü, sàragandhajàtànàmvà, puùpagandhànàmvàteritànàü digvidikùu mana àpo gandho ni÷carati | anena kàraõena ÷ãlaü gandhajàta÷abdenocyate || kena kàraõena ÷ãlaü sucarita÷abdenocyate | sukhagàminã eùà caryà svargagàminã sugatigàminã / (#<øbh_Sh: 55>#) eùà caryà | tasmàt sucariütamityucyate || kena kàraõena ÷ãlaü samvara÷abdenocyate | nivçttisvabhàva eùa dharmo nivçttilakùaõo viratisvabhàvaþ | tasmàt samvara÷abdenocyate | asya khalu ÷ãlasamvarasya trividhà pratyavekùà pari÷uddhinimittaü [|] katamà trividhà [|] yaduta kàyakarmapratyavekùà, vàkkarmapratyavekùà, manaþkarmapratyavekùà | [tatra ca punaretàni] karmàõi pratyavekùamàõa[þ] ÷ãlasamvaraü pari÷odhayati | yatkarma kàyena praõihitaü bhavati karttuü tadeva pratyavekùate | kinnu vyàbàdhikaü me etat kàrya karma àtmanà antaràyaþ pareùà[maku]÷alaü duþkhodayaü duþkhavipàkamàhosvidavyàbàdhikaü me etat kàyakarmàtmanaþ pareùàü ku÷alaü sukhodayaü sukhavipàkaü sa cetsa evaü pratyavekùamàõo jànàti vyàbàdhikaü me etatkàyakarmàtmano và, parasya và aku÷alaü [ràgodayaü, ràgavipàkaü, sa cetsa evaü pratyavekùamàõo na ca]rati | tatkarma na karoti | nànuprayacchati | sa cetpunarjànàtyavyàbàdhikaü me etat kàyakarma ku÷alaü pårvavata sa karoti | tat kàyena karma (#<øbh_Sh: 56>#) na pratisaüharati, anuprayacchati | yadapyanenàtãtamadhvànamupàdàya kàyena karma kçtaü bhavati | tadapyabhãkùõaü pratyavekùate | kintu vyàbàdhikaü me etat pårvavat | sa vij¤ànàü sabrahmacàriõàü sacet sa e[vaü] pratyavekùamàõo [jànàti vyàbàdhikaü] me etat karma pårvavat | savij¤ànàü sabrahmacàriõàmantike pratisaüharati | anuprayacchati | yadapyanenàtãtamadhvànamupàdàya kàyena karma kçtaü bhavati | tadapyabhãkùõaü pratyavekùate [|] kinnu vyàbàdhikaü me etat pårvavat | savij¤ànàü sabrahmacàriõà[mantike] sacet sa evaü pratyavekùamàõo jànàti vyàbàdhikaü me etat karma pårvavat [|] sa vij¤ànàü sabrahmacàriõàmantike pratide÷ayati, yathàdharma pratikaroti | sa cet punarevaü pratyavekùamàõo jànàtyavyàbàdhikaü me etat kàyakarma pårvavat [|] sa tenaiva prãtipràmodyenàhoràtrànu÷ikùã bahulamviharatyevamasya tatkàyakarma supratyavekùitaü ca bhavati | suvi÷odhitaü ca | yadutàtãtànàgatapratyutpanneùvadhvasu [|] yathà kàyakarma evaü vàkkarma veditavyaü | atãtàn saüskàràn pratãtyotpadyate manaþ | anàgatàn, pratyutpannàn saüskàràn pratãtyotpadyate manaþ | tanmano [a]bhãkùõaü pratyavekùate [|] kinnu vyàbàdhikaü me etanmanaþ pårvavat | (#<øbh_Sh: 57>#) yàvannotpàdayati | pratisaüharati, nànuprayacchati | tanmanaskarma [|] ÷uklapakùeõa punarutpàdayati, na pratisaüharati, anuprayacchatitanmanaskarma | evamanena tanmanaþ karma pratyavekùitaü bhavati | supari÷odhitaü | yadutàtãtànàgatapratyupanneùvadhvasu [|] tatkasya hetoratãte [a]pyadhvani anàgate [a]pipratyutpanne [a]pi ye kecicchramaõà và, bràhmaõà và, kàyakarma, vàkkakarma, manaskarma pratyavekùya pari÷odhya, pari÷odhya, bahulaü vyàhàrùuþ, sarve te evaü pratyavekùya, pari÷odhya ca [|] yathoktaü bhagavatà àyuùmantaü ràhulamàrabhya | kàyakarmàtha vàkkarma manaskarma ca ràhula | abhãkùõaü pratyavekùasva smaran buddhànu÷àsanam || etacchràmaõakaü karma atra ÷ikùasva ràhula | atra te ÷ikùamàõasya ÷reya eva na pàpakam || tatra yadevaü vicinoti tat kàyakarma, vàkkakarma, manaskarma kiü vyàbàdhikaü me iti vistareõa (#<øbh_Sh: 58>#) pårvavadiyaü pratyave[kùaõà] [|] yatpunarekatyaü pratisaüharati pratide÷ayatyekatyamanuprayacchati | tenaiva prãtipràmodyenàhoràtrànu÷ikùã bahulaü viharatãyamucyate pari÷odhanà [|] tatraivaü pari÷uddhasya ÷ãlasamvarasya da÷ànu÷ansà(÷aüsà) (#<øbh_Sh: 59>#) veditavyà[þ |] katame da÷a | iha ÷ãlavàü (vàn) viharati puruùapudgalaþ ÷ãlavi÷uddhimàtmanaþ (#<øbh_Sh: 60>#) pratyavekùamàõaþ aviprati[sàraü pra]tilabhate | avipratisàriõaþ pràmodyaü pramuditacittasya prãtirjàyate | prãtamanasaþ kàyaþpra÷rabhyate | pra÷rabdhakàyaþ sukhaü vedayate | sukhitasya cittaü samàdhãyate | samàhitacitto yathàbhåtaü prajànàti | yathàbhåtaü pa÷yati | yathàbhåtaü jànan pa÷yannirvidyate [|] nirviõõo virajyate, virakto vimucyate, vimuktasya vimukti[þ] smçtirj¤à(vimuktij¤à)nadar÷anaü bhavati | yàvannirupadhi÷eùe nirvàõadhàtau parinirvàti | yacchãlavàn puruùapudgalaþ ÷ãlavi÷uddhaydhiyateyamavipratisàraü pratilabhate | anupårveõa yàvannirvàõagamanàyàyaü prathamaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) | punaraparaü ÷ãlavàü (vàn) puruùapudgalaþ maraõakàlasamaye pratyupasthite, kçtaü etanme såktaü ta [......] (sucaritaü) kàyena vàcà manasà na kçtaü etanme du÷caritaü kàyena pårvavat | iti yà gatiþ | kçtapuõyànàü kçtaku÷alànàü kçtabhayabhãråpràõànàü tàü gatiü pretya gamiùyàmãti dvitãyamavipratisàraü pratilabhate (|) sugatigamanàya, avipratisàriõo hi puruùapudgalasya bhadrakaü maraõaü bhavati | bhadrikà kàlakriyà bhadrako [a]bhisamparàyaþ | ayaü dvitãyaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) || punaraparaü ÷ãlavataþ puruùapudgalasya kalyàõo (#<øbh_Sh: 61>#) varõaþ kãrtirya÷aþ[þ] ÷abda÷loko ni÷carati | ayaü tçtãyaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) || punaraparaü ÷ãlavàn puruùapudgalaþ sukhaü svapiti sukhaü pratiyujyate | niùparidàhena kàyena cittena càyaü caturthaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) | punaraparaü ÷ãlavàü (vàn) puruùapudgalaþ supto [a]pi devànàü rakùyo bhavati | ayaü pa¤camaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) || punaraparaü ÷ãlavàn puruùapudgalaþ na ÷aükã bhavati | parataþ pàpasya, na bhãte÷ca saütrastamànasaþ [|] ayaü ùaùñhaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) || punaraparaü ÷ãlavàü(vàn) puruùapudgalaþ badhakànàü pratyarthikànàmapi pra--tràõàü chidrapràpto [a]pi rakùyo bhavati | sarvadàyaü puruùapudgala iti viditvà mitratàmvàpadyante (te) madhyamasthatàmvà[|]ayaü saptamaþ ÷ãlànu÷ansaþ || punaraparaü pårvabahvàsthànànàü yakùàõàü nivàsikànàmamanuùyàõàü chidrapràpto [a]pi rakùyo bhavati | yaduta tadeva ÷ãlamadhipatiü kçtvà [|] ayamaùñamaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) || punaraparaü ÷ãlavàn puruùapudgalaþ dharmeõàlpakçcchreõa parato làbhaü labhante (labhate) | yaduta cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàrànyaduta (#<øbh_Sh: 62>#) ÷ãlàdhikà(ka)raõahetoþ satkçta÷ca bhavati | gurukçto ràj¤àü ràjàmàtràõàü naigamajànapadànàü dhaninàü ÷reùñhinàü sàrthavàhànàü [|] ayaü navamaþ ÷ãlànu÷ansaþ (÷aüsaþ) || punaraparaü pårvavatsarvapraõidhànàni samçdhyanti | sa cedàkàükùate kàmadhàtau kùatriyamahàsàlakulànàü, bràhmaõamahàsàlakulànàmvà, gçhapatimahàsàlakulànàü và càturmahàràjakàõi kànàmvà (càturmahàràjikàõàü và) devànàü, trà (tra)yastriü÷ànàmvà, yàmànàü, tuùitànàü, nirmàõaratãnàü, paranirmitava÷avarttinàü devànàü sabhàgatoyopapaho (sabhàgatàyàmupapanno) yathàpi tadvi÷uddhatvàcchãlànàü samadànàü atyarthajàtaü dhyànàni ca samàpadya dçùñe dharme sukhaü vihareyaü | råpopamànàü ca devànàü sabhàgatàyopapadyeya (yàmupasampadyeya) vihare[ya eta]dya÷a etacca ÷ãlavato vãtaràgasya praõidhànaü samçdhyati | sa cedàkàükùate | .......... vimokùà............ syàdvopasampadya vihareyaü | àråpyopagatànàmvà devà[nàü sa]bhàgatàyo (yàmu)papadyeya pårvavat || sa cedàkàükùate atyantaniùñhanirvàõamadhigaccheyamityadhigacchati || (tadgati) ÷uddhatvàcchãlànàü (#<øbh_Sh: 63>#) sarvatra ca vãtaràgasya [|] ayaü da÷amaþ ÷ãlànu÷aüso veditavyaþ || nirdiùñaþ ÷ãlaskandho vibhàga÷aþ, nirdiùñà vipattisampattiþ | nirdiùñàni paryàyanàmàni | nirdiùñà pari÷uddhipratyavekùà, nirdiùño [a]nu÷aüsaþ || sa eùa sarvàkàraparipårõaþ ÷ãlasamvaraþ saübhàraparigçhãta àkhyàtaþ kathimo (to) vivçtaþ prakà÷ito yatràtmakàmaiþ ÷ràmaõyabràhmaõyakàmaiþ kulaputraiþ ÷ikùitavyaü || || uddànaü || vibhaügastrividho j¤eyaþ sampad da÷avidhà bhavet | paryàya÷ca ùaóàkàro vi÷uddhistrividhà matà | anu÷anso (÷aüso) da÷avidhaþ eùo 'sau ÷ãlasamvaraþ || indriyasamvaraþ katamaþ | yathàpãhaikatyaþ (#<øbh_Sh: 64>#) indriyairguptadvàro viharatyàrakùitasmçtirnipakasmçtiritti vistaraþ | tatra kathamindriyairguptadvàro viharatyàrakùitasmçtirbhavati | nipakasmçtiriti vistareõa yàvadrarakùati mana indriyaü mana indriyeõa [|] sa evaü samàpadyate | evamindriyairguptadvàro viharati | tatra kathamàrakùitasmçtirbhavati | yathàpãhaikatyenendriyaguptadvàratàmevàdhipatiü kçtvà ÷rutamudgçhãtaü bhavati | cintitamvà punarbhàvitamvà | tena ca ÷rutacintàbhàvanàdhipateyà smçtiþ pratilabdhà bhavati | (#<øbh_Sh: 65>#) sa tasyà eva smçteþ pratilabdhàyàþ asaüpramoùàrthamadhigamàrthamavinà÷àrthaü kàlena kàlaü tasminneva ÷rute yogaü karotyabhyàsaü karoti, cintàyàübhàvanàyàü yogamabhyàsaü karoti | na bhavati sa sta prayogà yi-kçta prayoga evamanena tasyà[þ] ÷rutasamudàgamatà(gatà) yà÷cintà-samudàgatàyàþ smçteþ kàlena kàlaü ÷rutacintàbhàvanàyogakriyàyà àrakùà kçtà bhavati | evamàrakùitasmçtirbhavati | kathaü nipakasmçtirbhavati | sa tasyàmeva smçtau nityakàrã ca bhavati | [niryàõakàrã ca bhavati] | tatra yà nityakàrità iyamucyate sàtatyakàrità | tatra yà niryàõakàrità iyamucyate satkçtyakàrità | sa evaü sàtatyakàrã satkçtyakàrã nipakasmçtirityucyate | sa tathàrakùitasmçtirbhavati | tathà tàü smçtiü na saüpramoùayati | sa tathànipakasmçtirbhavati | tathà tasyàmevàpramuùitàyàü (#<øbh_Sh: 66>#) smçtau balàdhànapràpto bhavati | yena ÷akto bhavati pratibala÷ca råpàõàmabhibhavàya ÷abdànàü, gandhànàü, rasànàü, spraùñavyànàü, dharmàõàmabhibhavàya | kathaü smçtyàrakùitamànaso bhavati | cakùuþ pratãtya råpàõi cotpadyate | cakùurvi[j¤ànaü, ca]-kùurvij¤ànànantaramutpadyate | vikalpakaü manovij¤ànaü yena vikalpakena manovij¤ànena priyaråpeùu råpeùu saürajyate | apriyaråpeùu råpeùu vyàpadyate [|] sa bhà (tà)mevàdhipatiü kçtvà tasmàdayoni÷o vikalpàt saükle÷asamutthàpakàttasmàt saürakùati | yathà saükle÷o notpadyate | evaü ÷rotraü ghràõaü jihvàü kàyaü manaþ pratãtya dharmà÷cotpadyate manovij¤ànaü | tacca manovij¤ànamasyàyoni÷evikalpasahagataü saükle÷asamutthàpakaü | yena priyaråpeùu dharmeùu saürajyate | apriyaråpeùu dharmeùu vyàpadyate | sa tasmàdayoni÷ovikalpàt saükle÷asamutthàpakàttanmànasaü rakùatyevamasya saükle÷o notpadyate | evaü smçtyàrakùitamànasobhavati | kathaü samàvasthàvacàrako bhavati | samàvasthocyate | upekùà ku÷alà và, avyàkçtà và [|] sa tasmàdayoni÷o vikalpàt saükle÷asamutthàpakàt tanmànasaü rakùitvà ku÷alàyàmvà upekùàyàmavyàkçtàyàmvà avacàrayati | (#<øbh_Sh: 67>#) tenocyate samàvasthàvacàrakaþ | evaü samàvasthàvacàrako bhavati | kathaü punastasmàdayoni÷o vikalpasaükle÷asamutthàpakàn mànasaü rakùati | na nimittagràhã bhavati | teùu råpeùu, ÷abdeùu, gandheùu, raseùu, spraùñavyeùu, dharmeùu nànuvyaüjanagràhã bhavati yato [a]dhikaraõamasya pàpakà aku÷alà dharmà÷cittamanusraveyuþ | sa cet punaþ smçtisaüpramoùàt kle÷apracuratayà và vivarjayato [a]pi nimittagràhama(ho ')nuvyaüjanagràha[þ sa]mutpadyate eva | pàpakà aku÷alàto duþgçhãto (pàpakàdaku÷alato durgçhãto) bhavati ke (ye) dharmà anusarantyeva | cittaü teùàü samvaràya pratipadyate | àbhyàü dvàbhyàmàkàràbhyàü tasmàt saükle÷asamutthàpakàdayoni÷ovikalpàttanmànasaü rakùitaü bhavati || kathaü ca punastanmànasamàbhyàmàkàràbhyàü saraükùya ku÷alàyàmvà upekùàyàmavadhàrayatyavyà kçtàyàmvà [|] dvàbhyàmevàkàràbhyàü [|] katamàbhyàü dvàbhyàü [|] yathàha rakùati cakùurindriyaü cakùurindriyeõa samvaramàpadyate | yathà cakùurindriyaü cakùurindriyeõa samvaramàpadyate | me (e)vaü ÷rotraghràõajihvàkàyàü (yàn), rakùati mana indriyaü mana indriyeõa samvaramàpadyate | àbhyàü dvàbhyomàkàràbhyàü ku÷alàyàmvà, avyàkçtàyàmvà upekùàyàü tanmànasameva càrayati || (#<øbh_Sh: 68>#) kathaü cakùurvij¤eyeùu råpeùu na nimittagràhã bhavati | nimittagràha ucyate | yaccakùurvij¤ànagocaro råpe tasya gocarasya gràhã bhavati | cakùurvij¤ànena [|] evaü nimittagràhã bhavati | yaduta cakùurvij¤eyeùu råpeùu ÷rotraghràõajih vàkàyamanovij¤eyeùu råpeùu aparà jàti[r] nimittaü | sa cet punastaü gocaraü parivarjayati | cakùurvij¤ànasyaivaü na (ca) na nimittagràhã [bha]vati | cakùurvij¤eyeùu råpeùvevaü ÷rotra ghràõajihvàkàyamanovij¤eyeùu dharmeùu [|] kathaü nànuvyaüjanagràhãbhavati | cakùurvij¤eyeùu råpeùu [|] anuvyaüjanagràha ucyate | yasteùvevacakùurvij¤eyeùu råpeùu cakùurvij¤ànasyaiva samanantarasahotpannasya vikalpakasya manovij¤ànasya yo gocaraþ saüràgàya và, saüdveùàya, và saümohàya và taü gocaraü parivarjayati | notpàdayati tadàlambanaü | tanmanovij¤ànamevaü nànuvyaüjanagràhã bhavati | yaduta cakùurvij¤eyeùu råpeùu [|] evaü ÷rotraghràõajih vàkàyamanovij¤eyeùu dharmeùu aparà jàtirnimittagràhasyànuvyaüjanagràhasya ca | tatra nimittagràho yaccakùuùà rupàõyàbhàsagatàni tajjaü manaskàraü saümukhãkçtya pa÷yati [|] tatrànuvyaüjanagràhaþ | tànyeva råpàõi cakùuùà àbhàsagatàni tajjaü manasikàraü saümukhãkçtya pa÷yati | apitu parato [a]nusravapårvakaü (#<øbh_Sh: 69>#) ÷rçõoti | santyevaü råpàõyevaü råpàõi cakùurvij¤eyàni råpàõãti yàni tàni tadanugatàni nàmàni padàni vyaüjanàni [yànya]dhipatiü kçtvà, yàni ni÷ritya pratiùñhàyàyaü puruùapudgalaþ yathà÷rutàni cakùurvij¤eyàni råpàõi vikalpayatyayamucyate | anuvyaüjanagràhaþ [|] yathà cakùurvij¤eyeùu råpeùu, evaü ÷rotraghràõajih vàkàyamanovij¤eyeùu dharmeùu veditavyaþ | sa punarayaü nimittagràho [a]nuvyaüjanagràha÷ca asti yannidànamasya yadadhikaraõaü yadadhipateyaü asya pàpakà aku÷alà dharmà÷cittamanusravanti | asti yacca tannidànaü ca tadadhikaraõaü ca tadadhipateyaü pàpakà aku÷alà dharmà ÷cittamanusravanti | tatra yo [a]yaü nimittagràho [a]nuvyaüjanagràho ayoni÷ogràhaþ yannidànaü yadadhikaraõaü yadadhipateyamasya pàpakà aku÷alà dharmà÷cittamanusravanti | tadråpamasau nimittagràhamanuvyaüjanagràhaü ca parivarjayati | pàpakà aku÷alà dharmàþ katame [|] ràgaþ, ràgasamutthàpitaü kàyadu÷caritaü, vàgdu÷caritaü, manodu÷caritaü | dveùo, mohaþ [|], mohasamutthàpitaü ca kàyadu÷caritaü, vàgdu÷caritaü, manodu÷caritamima ucyante pàpakà aku÷alà dharmàþ | (#<øbh_Sh: 70>#) kathamete cittamanusravanti | yadàlambanaü cittamanovij¤ànamutpadyate | gacchati pratisarati | tadàlambanàstadàlambanàstena cittamanovij¤ànena saüprayuktàþ [þ] kàyavàïmanodu÷caritasamutthàpakà[s] te ràgadveùamohà utpadyante, gacchanti pratisaranti | tenocyante (te) cittamanupravanti || evaü tàvannimittagràheõànuvyaüjanagràheõa ca ya utpadyate, saükle÷a÷cakùurvij¤eyeùu råpeùu yàvanmanovij¤eyeùu dharmeùu so [a]sya notpadyate nimittagràhamanuvyaüjanagràhaü ca parivarjayataþ [|] sa cet punaþ smçtisaüpramoùàdvà, kle÷apracuratayà và, ekàkino [a]pi viharataþ pårvadçùñàni cakùurvij¤eyàni råpàõyadhipatiü kçtvà pårvànubhåtàü (tàn) ÷rotraghràõajihvàkàyamanovij¤eyàn dharmànadhipatiü kçtvotpadyante pàpakà aku÷alà dharmà[s] tànutpannànadhivàsayati, prajahàti, vi÷odhayati, vyantãkaroti | tenocyate teùàü samvaràya pratipadyate | sa yeùu råpeùu cakùuþ prerayitavyaü bhavati | yeùu ÷rotraghràõajih vàkàyamanovij¤eyeùu dharmeùu manaþ prerayitavyaü (#<øbh_Sh: 71>#) bhavati | teùu tathà prerayati | yathà na saükli÷yate | evamanena tasmàt saükle÷ànmana[indriyaü] rakùitaü bhavati | tenocyate rakùati mana indriyaü | yeùu puna÷cakùurvij¤eyeùu råpeùu cak÷urindriyaü na prerayitavyaü bhavati | yeùu ÷rotraghràõajih vàkàyamanovij¤eyeùu dha[rmeùu] mana indriyaü na prerayitavyaü bhavati | teùu sarveõa sarvaü sarvathà na prerayati | tenocyatecakùurindriyeõa samvaramàpadyate | tenocyate yàvanmana indriyeõa samvaramàpadyate | ayaü tàvadvibhaügo vistareõendriyasamvarasya vij¤eya[þ] | samàsàrthaþ | yena ca saüvçõoti, yata÷ca saüvçõoti, yathà ca saüvçõoti, yà càsau saüvçtiþ | tatsarvamekatyamabhisaükùipyendriyasamvara ityucyate | tatra kena saüvçõoti [|] yà àrakùità ca smçtistayà saüvçõoti [|] kiü saüvçõoti [|] cakùurindriyaü saüvçõoti | ÷rotraghràõajih vàkàyamanaindriyaü saüvçõoti | idaü saüvçõoti | kutaþ saüvçõoti | priyaråpàpriyaråpebhyo råpebhyaþ ÷abdebhyo yàvaddharmebhyo [a]taþ saüvçõoti (saüvçõoti) | kathaü saüvçõoti | na nimittagràhã bhavati nànuvyaüjanagràhã (#<øbh_Sh: 72>#) yato [a]dhikaraõameva pàpakà aku÷alà dharmà÷cittamanusravanti | teùàü samvaràya pratipadyate | rakùatãndriyamindriyeõa | samvaramàpadyate | ityevaü saüvçõoti | kà punaþ saüvçtiþ | yataþ smçtyàrakùitamànaso bhavati | samàvasthàvacàrakaþ | iyamucyate saüvçtiþ | punaraparaþ samàsàrthaþ [|] ya÷casamvaropàyaþ | yacca samvaraõãyamvastu, yà ca saüvçtiþ | tadekatyamabhisaükùipyendriyasamvara ityucyate | tatra katamaþ samvarovà (saüvaropàyaþ) [|] yadàha àrakùitasmçtirbhavati, nipakasmçtiriti cakùuùà råpàõi dçùñvà na nimittagràhã bhavati, nànuvyaüjanagràhã, yàvanmanasà dharmàn vij¤àya na nimittagràhã bhavati, nànuvyaüjanagràhã | yato [a]dhikaraõameva pàpakà aku÷alà dharmà÷cittamanusravanti | teùàü samvaràya pratipadyate | rakùatãndriyamindriyeõa samvaramàpadyate | ayamucyate samvaropàyaþ | samvaraõãyaü vastu katamat [|] cakùåråpaü caivaü yàvanmanodharmà÷cedamucyate samvaraõãyaü vastu | tatra saüvçtiþ katamà [|] yadàha | smçtyàrakùitamànaso bhavati | samàvasthàvacàraka itãyamucyate saüvçtiþ | sa khalvayamindriyasamvaraþ samàsato dvividhaþ | (#<øbh_Sh: 73>#) pratisaükhyànabalasaügçhã[to bhàvanàbalaüsaügçhã]ta÷ca | tatra pratisaükhyànabala saügçhãto yena viùyeùvàdãnavaü pa÷yati | no tu tamàdãnavaü vyapakarùati | prajahàti | tatra [bhà]vanàbalasaügçhãto yena viùyeùvàdãnavaü pa÷yati, taü ca punaràdãnavaü vyapakarùati | prajahàti | tatra pratisaükhyànabalasaügçhãtenendriyasamvareõa viùayàlambanaü kle÷aparyavasthànaü notpàdayati, na saümukhãkaroti | na caivà÷a(÷ra)yasanniviùñamanu÷ayaü pra[jahà]ti, samudghàtayati | tatra bhàvanàbalasaügçhãte[ne]ndriyasamvareõa viùayàlambanaü ca kle÷aparyavasthànaü notpàdayati, na sammukhãkaroti | sarvadà sarvakàlamà÷rayasanniviùñaü cànu÷ayaü prajahàti | samudghàtayati | ayamvi÷eùaþ, ayamabhipràyaþ | ida[ma]nàkaraõaü pratisaükhyànabalasaügçhãtasya bhàvanàbalasaügçhãtasya cendriyasamvarasya | tatra yo [a]yaü pratisaükhyànabalasaügçhãta indriyasamvaro [a]yaü saübhàramàrgasaügçhãtaþ [|] yaþ punarbhàvanàbalasaügçhãta indriyasamvaraþ | sa vairàgyabhåmipatito veditavyaþ || bhojane màtraj¤atà katamà | yathàpãhaikatyaþ pratisaükhyàyàhàramàharati | (#<øbh_Sh: 74>#) na dravàrthaü, na maõóanàrthaü, na vibhåùaõàrthamiti vistareõa pårvavat | kathaü pratisaükhyàyàhàramàharati | pratisaükhyocyate yayà praj¤ayà kabaóaükàrasyàhàrasyàdãnavaü samanupa÷yatyàdãnavadar÷anena (#<øbh_Sh 75>#) vidåùayitvà (vidåùyà)bhyavaharati || tatpunaràdãnavadar÷anaü katamat | yaduta yasyaiva kabaóaükàrasya paribhogànvayo và, vipariõàmànvayo và, paryeùaõànvayo và | paribhogànvaya àdãnavaþ (katamaþ) [|] yathàpãhaikatyo yasmin samaye àhàramàharati varõasampannamapi, gandhasampannamapi, rasasampannamapi, supraõãtamapi [|] tasya kabaóaükàra àhàraþ samanantarakùipta eva àsye yadà dantayantracårõita÷ca, làlàvisaraviklinna÷ca bhavati | làlàpariveùñita÷ca bhavati | sa tasmin samaye kaõñhanàlãpraluñhita÷ca bhavati | sa yàsau pårvikà, puràõà manàpatà (na àpatà) tàü sarveõa sarvaü vijahàti | paràü ca vikçtimàpadyate | yasyàü ca vikçtau (#<øbh_Sh 76>#) vartamàna÷chanditakopamaþ khyàti | tadavasthaü cainaü sa cedayaü bhoktà puruùapudgalaþ sa cedàkàrato manasi kuryàt samanusmarennàsya sarveõa sarvamanyatràpi tàvadavipariõate, praõãte bhojane bhogakàmatà santiùñheta | kaþ punarvàdastatra tadavastha iti ya ebhiràkauraranekavidhairanayànupårvyà bhojanaparibhogamadhipatiü kçtvà yàsau ÷ubhà varõanibhà antarãyate, àdãnava÷ca pràdurbhavati a÷å(÷u)cisaügçhãtaþ [|] ayamucyate paribhogànvayaþ | àdãnavaþ | yaduta àhàre | tatra katamo vipariõàmànvaya àdãnava àhàre | tasya tamàhàramàhçtavatastu [ùñava] taþ yadà vipariõamati ràtryà madhyame và yàme, pa÷cime và yàme, tadà sa rudhiramànsa(màüsa)snàyvasthitvagàdãnyanekavidhàni bahunànàprakàràõi | asmin kàye a÷ucindravyàõi vivardhayati saüjanayati | arthata÷ca | atipariõata÷càdhobhàgã (#<øbh_Sh: 77>#) bhavati | yadasya divase ÷ocayitavyaü ca bhavati | tena ca yaþ spçùño bhavati | hasto (tau) và pàdo (dau) và, anyatamà nyatamajvà (maüvà) aügapratyaügaü, bahirdhà gupyanãyaü (gopanãyaü) bhavatyàtmanaþ pareùàü ca (|) tannidànà÷càsyotpadyante | kàye bahavaþ kàyikà àbàdhàþ | tadyathà gaõóaþ, piñakaþ, dadrå, vicarcikà, kaõóå[þ], kuùñhaþ, kiñibhaþ, kivàso (kilàso), jvaraþ kàsaþ ÷othaþ, ÷oùàpasmàra (÷oùo 'pasmàra), àñakkaraü, pàõóurogaþ, rudhiraü, pittabhagandara itãme cànye bhairaübhagaüyà ([a]pyevaübhàgãyàþ) kàye kàyikà àbàdhà utpadyante | bhuktamvà [a]sya vipadyate | yenàsya kàye viùåcikà santiùñhate | ayamucyate (#<øbh_Sh: 78>#) vipariõàmàcca ya àdãnavo yaduta àhàre | tatra katamaþ paryeùaõànna(nva)yaàdãnava àhàre | paryeùaõànvaya àdãnavo [a]nekavidha[þ]-samudànanàkçtaþ | àrakùàkçtaþ | snehaparibhraü÷akçtaþ | atçptikçtaþ | asvàtantryakçtaþ du÷caritakçta÷ca | tatra katama àdãnava àhàre [|] samudànanà kçtaþ [|] yathàpãhaikatyaþ àhàrahetoràhàranidànaü ÷ãte ÷ãtena hanyamànaþ, uùõe uùõena hanyamànaþ, utsahate, ghañate, vyàyacchate | kçùiõà và, gorakùyeõa và, vàõijyena và, lipigaõanàvyasanasaükhyàmudrayà [a]nekavidhena ÷ilpasthànakarmasthànenàpratilabdhasya vàhàrasya pratilambhàya, upacayàya và [|] yathà àhàrasye (syai)vamàhàranidànasya [|] tasyaivamutsahato, ghañata(to), vyàyacchata (þ), sa cette karmàntà vipadyante | sa taü nidànaü (tannidànaü) ÷ocati klàmyati, paridevate | urastàóayati | krandati- saügo và [mà] màpadyate | moho bata me svàyàso [a]tiphala iti | ayamu(yaü samu)dànanà sahagataþ àdãnavo yaduta àhàre [|] sa cetsaüpadyate sa tasyàrakùàdhikaraõahetostãvramautsukyamàpadyayate | kaccinme bhogà ràj¤à và apahriyeraü÷caurairvà, agninà và dahyerannudakena và uhyeyuþ | kuniha(hi)tà và nidhayaþ praõa÷yeyuþ (#<øbh_Sh: 79>#) kuprayuktà và karmàntàþ pralujyeran, apriyo(yà)và dàyàdà adhigaccheyuþ | kulevà kulàügàra utpadyeta | yastànbhogànanayena vyasanamàpàdaye [da]yamàrakùàsahagata àdãnavo yaduta àhàre | katama àdãnava[þ] snehaparibhraü÷akçtaþ | yathàpi tadàhàranidànamàhàràdhikaraõahetormàtà putrasyàvarõambhàùate | putro màtyaþ (màtuþ), pità putrasya, putro (traþ) pituþ, bhràtà bhaginyà, bhaginã bhràtuþ | sahàyakaþ | sahàyakasya | pràgeva jano janasya [|] te (|) cànyonyaü vigçhãtà bhavanti, vivàdamàpannàstathàudàrà bràhmaõakùatriyagçhapatimahàsàlà àhàràdhikaraõahetorevaü vigçhãtàvivàdamàpannàþ anyonyaü pàõinà praharanti | loùñhenàpi, daõóenàpi, ÷astreõàpi praharantyayamucyate snehaparibhaü÷akçta àdãnavaþ | tatra katamaþ | atçptikçta àdãnavaþ | yathàpi tadràjànaþ kçtiyà (kùatriyà) mårddhàbhiùiktàþ, sveùu gràmanigamaràùñraràjadhànãùu asaütuùñà viharanta ubhayato [a]bhyåhakàni saügràmànãkàni pratisaranti | ÷aükhai(þ) kampa(mpya)mànaiþ, pañàhairvàdyamànaiþ, iùubhiþ kùipyamàõairvividhaiste tatra bhràntenà÷vena sàrdhaü samàgacchanti || bhràntena hastinà, sthena, pattinà sàrdhaü samàgacchanti | iùubhiþ ÷aktibhirvà apakçttagàtrà (#<øbh_Sh: 80>#) maraõamvà ni (vi)gacchanti | maraõamàtraü và duþkhamayamucyate | atçptikçta àdãnava iti yo và punarapyevaübhàgãyaþ || tatra katamaþ | asvàtantryakçta àdãnavaþ | yathàpi tadràj¤aþ pauruùeyà àvarodhikàni nagaràõyanupraskandataþ (nte) | taptenàpi ti (tai)lenàvasicyante | taptayà vasayà, taptayà gomayalo (lau)hikayà, taptena tàmreõa, taptenàyasà, iùubhiþ santibhi (÷aktibhi)÷càpakçttagàtrà maraõaü và ni (vi)gacchanti | maraõamàtrakaü và duþkhaü | ayamucyate asvàtantrayakçta àdãnava iti yo và punarapyevaübhàgãyaþ | tatra [katamo] du÷caritakçta àdãnavaþ [|] yathàpi tadekatyenàhàranidànaü prabhåtaü kàyena du÷caritaü kçtaü bhavatyupacitaü, yathà kàyenaivamvàcà, manasà [|] sa ca ya(thà kà)ya àbàdhiko bhavati, duþkhito, bàóhaglànaþ, tasya tatpårvakaü kàyadu÷caritaü vàïmanodu÷carita(taü), parvatànàü và parvatakåñànàmvà, sàyàhne [yà]cchayà(cchàyà) avalambate | avyà(dhya)valambate | abhipralambate | [tasyai]vaü bhavati | kçtaü bata me pàpaü, na kçtaü bata me puõyaü, kàyena vàcà, manasà, (#<øbh_Sh: 81>#) so [a]haü yà gati[þ] kçtapàpànàü [tàü] gatiü pretya gamiùyàmãti | vipratisàrã kàlaü karoti | akàla¤ca kçtvàpàyeùåpapadyate | yaduta narakeùu, tiryakpreteùu [|] ayamucyate du÷carita kçta àdãnavaþ | tasyaivambhavati | ityayamàhàra[þ] paryeùa(ùya)màõo [a]pi sàdãnavaþ | paribhujyamàno [a]pi sàdãnavaþ | paribhukto [a]pi pariõàma àdãnavaþ | evamasti punarasyàhàrasya kàcidanu÷ansa (÷aüsa)màtrà sà punaþ katamà | àhàrasthitiko [a]ya(yaü) [kàya] àhàraü ni÷ritya tiùñhati | nànàhàra iyamasyànu÷ansa(÷aüsa)màtrà [|] evamàhàrasthitiko [a]yaü kàyaü(þ) suciramapi tiùñhan varùa÷atamvà tiùñhati | kiücidvà punarbhåyaþ samyak parihriyamàõaþ | asti càsyàrvàguparatiþ | tatra yaþ (ye) kàyasthitimàtre pratipannàþ na te supratipannà[þ] kàye kàyasthitimàtrakena (õa) saütuùñà na (na) te asaütuùñà, na ca punaste àhàrakçtaü paripårõamanavadyamanu÷ansaü (÷aüsaü) pratyanubhavanti | ye punarnakàyasthitimàtrakeõa (na) saütuùñà[þ] kàyasthitimàtrake pratipannà, na te supratipannà, api tu tàmeva kàyasthitiü (#<øbh_Sh: 82>#) ni÷ciü[tya] (ni÷ritya) brahmacaryaü (rya)samudàgamàya pratipannàþ, supratipannàþ, ta eva ca punaþ paripårõamanavadyamanu÷ansaü (÷aüsaü) pratyanubhavanti | tanme pratimaü syàd yada(d)và pratyavareõa àhàrànu÷ansa (÷aüsa)màtrakeõa saütuùño vihareyaü | na me pratiråpaü syàdyadahaü bàlasabhàgatàü bàlasahadhàrmikatàmadhyàpadyeyamevamàhàre sarvàkàraü paripårõamàdãnavaü j¤àtvà sa itaþ pratisaükhyàyàdãnava dar÷ã, niþsaraõànveùã càhàraniþsaraõàrthameva putramàü(màn) so dharmamàhàramàharati | tasyaivaü bhavati | evamete dàyakadànapatayaþ kçcchreõa bhogàn samudànãya, mahàntaü paryeùaõàkçtamàdãnavaü pratyanubhavantaþ, prapãóya, prapãóya, tvaïmànsa (màüsa)÷oõitamasmàkamanuprayacchanti | ya [ete] [a]nukampàmupàdàya vi÷eùaphalàrthinaþ tasyàsmàkaü tathà pratilabdhasya piõóapàtasyàyamevaü råpo [a]nuråpaþ paribhogaþ syàdyadahaü tathà paribhåtamàtmànaü (|) sthàpayitvà paribhuüjãya, yathà teùàü kàràþ kçtà atyarthaü mahàphalà[þ] syurmahànu÷aüsà, mahàdyubha(ta)yo, mahàvistàràþ, candropama÷ca kulànyupasaükrameyaü vyavakçùya kàyaü, vyavakçùya cittaü, hrãmànapragalbhaþ, anàtmotkarùã aparapansã, (#<øbh_Sh: 83>#) yathàsvena làbhena citta (sucittaþ) syàü, sumanàþ, evaü parasyàpi làbhena citta (sucittaþ) syàü sumanà, evaü citta÷ca punaþ kulànyusaükrameyaü | tatkuta etallabhyaü pravrajitena parakuleùu yadvadatra pare me màna (naü) dadatu | satkçtya, mà asatkçtya, prabhåtaü mà stokaü, praõãtaü mà låhaü, tvarita[ü] mà gatvaü (baddham) | evaü caritasya me kulànyusaükramataþ sa cet pare na dadyustenàhaü na teùàmantike àghàtacittatayà pratighacittatayà vyavadãyeyaü | na ca punastannidànaü kàyasya bhedàdapàyopapattyà vighàtamàpadyeya (yaü) | yaduta tàmevàghàtacittatà (tàü) [pratighacittà]madhipatiü kçtvà sa cedasatkçtya na satkçtya, sa cetstokaü na prabhåtaü | sa cellåhaü na praõãtaü, sa cedvaddhaü na tvaritaü dadyuþ | da (ta)yàhamàghàtacittatayà, pratighacittatayà ca vyavadãyeyamiti vistareõa pårvavat | imaü càhaü kabaóãkàramàhàraü ni÷ritya tathà tathà pratipadyeya(yaü), tà¤ca màtràü prativedhyeyaü | yena me jãvitendriyanirodha÷ca na syànnaca piõóakena klàmyeyaü | brahmacaryànugraha÷ca me syàdevaü ca me ÷rava(ma)õabhàve, pravrajitabhàve sthitasyàyaü piõóapàtaparibhogaråpa÷ca | (#<øbh_Sh: 84>#) pari÷uddha÷cànavadya÷ca syàdebhi[ràkà]raiþ sa pratisaükhyàyàhàramàharati | àhàraþ punaþ katamaþ [|] catvàra àhàràþ [|] kabaóaükàraþ, spar÷o, manaþsaücetanà, vij¤ànaü càsmiüstvarthe kabaóaükàra àhàro 'bhipretaþ | sa punaþ katamastadyathà manthà vàpåpà và odanakulmàùamvà, sarpistailaü, phaõitaü, màüsaü, matsyà, vallårà, lavaõaü, kùãraü, dadhi, navanãtamitãmàni cànyàni caivaü råpàõyupakaraõàni yàni kabaóàni (#<øbh_Sh: 85>#) kçtvà [a]bhyavahriyante | tasmàt kabaóaükàra ityucyate | àharatãti bhuükte | pratiniùevatyabhyavaharati, khàdati, bhakùayati | svàdayati, pibati, cåùatãti paryàyàþ [|] na dravàrthamiti | ya÷caite (ye caite) kàmopabhogina ityarthaþ | yàharanti (ya àharanti) yadvayamàhàreõa prãõitagàtràþ saütarpitagàtràþ pratyupasthite sàyàhnakàle samaye, atikràntàyàü rajanyàü, maulãbaddhikàbhiþ sàrddhaümalàbu-roma÷abàhubhiþ kandukastanibhirnàrãbhiþ (kandukastanãbhirnàrãbhiþ) (#<øbh_Sh: 86>#) krãóato (nto), ramamàõàþ, paricàrayan (nta), auddhatyaü dravaü pràviùkariùyàma iti [|] drava eùa àrye dharmavinaye yadutakàmaràgopasaühità, maithunopasaühità[þ] pàpakà aku÷alà dharmà, vitarkà, yairayaü khàdyamàno, bàdhyamàna, uddhatendriyo bhavatyanuddhatendriya÷ca, drutamànasaþ, plutamànasaþ, asthitamànaso [a]vyupa÷àntamànasaþ, te punaratyantamàhàramàharanto dravàrthamàharantãtyucyate | ÷rutavàüstvàrya÷ràvaka[þ] pratisaükhyànabalika àdãnavadar÷ã niþsaraõaü prajànaü (nan) paribhuükte | na tathà yathà te kàmopabhogino bhuüjante | tenàha- na dravàrthaü na madàrthaü, na maõóanàrthaü na vibhåùaõàrthamiti | yathàpi ta eva kàmopabhogina ityartha màhàramàharanti | adya vayamàhàramàhçtavanto yaduta prabhåta¤ca tçptito yathà÷aktyàbalaü | snigdhaü ca, vçùya¤ca, bçühaõãya¤ca, varõasaüpannaü, gandhasampannaü, rasasampannaü | endhàbhåte (aindhãbhåte), nirgatàyàü rajanyàü ÷aktà bhaviùyàmaþ | pratibalà, vyàyàmakaraõo (õà), yaduta atartkàyà (àtatãkriyayà) và, nirghàtena, vyàyàma÷ilayà (#<øbh_Sh: 87>#) và, ulloñhanene (na) và, pçthivãkhàtena và, bàhuvyàyàmena và, pàdàvaùñambhanena và, plavanena và, (a)laüghanena và [|] tatra vyàyàmena bàha(hu)¤ca punarvyàyàmaü ni÷ritya balavantobhaviùyàmaþ | (a)vyàyatagàtrà, dãrghaü càrogàþ, cirakàlaü càsmàkaü yauvanamanuvartakaü bhaviùyati, no tu tvaritaü (|) viråpakaraõã jarà dehamabhibhaviùyantã (tã)ti | cirataraü ca jãviùyàma iti | prabhåtabhakùaõe ca pratibalà bhaviùyàmaþ | bhuktaü ca (bhuktaü) samyakpariõamiùyati | doùàõàü càpaca (kùa)yaþ kçto bhaviùyati | ityàrogyamadàrthaü, [yauvana]madàrthaü, jãvitamadàrthaü paribhuüjate | teùàü punarevaü bhavati | kçtavyàyàmà vayaü snàtrasaüvidhànaü kariùyàmo, yaduta-÷ucinà toyena gàtràõi prakùàliùyàmaþ | prakùàlitagàtrà÷ca ke÷àni ca (ke÷àü÷ca) prasàdhayiùyàmaþ | vividhena cànulepanena kàyamanupalipya (-manulipya) vividhairvastrairvividhairmàlyairvividhairalaü[kàraiþ] kàyaü bhåùayiùyàmaþ | (#<øbh_Sh: 88>#) tatra yat snànaprasàdhanànulepanamidamucyate | teùàü maõóanaü | tathà maõóanajàtànàü yadvastramàlyàbharaõadhàraõamidamucyate | vibhåùaõamiti | maõóanàrthaü vibhåùaõàrthaü paribhuüja[to 'ta] evaü (paribhuüjanto 'ta evaü) madamattà maõóanajàtivibhåùitagàtràþ | madhyàhnasamaye, sàyàhna samaye và, bhaktasamaye tçùità bubhukùità÷ca, pareõa harùeõa, parayà nandyà, pareõàmodena | àdãnavadar÷ino niþsaraõamaprajànanta (nto) yathopapannamàhàramàharanti | yàvadeva punaþ punardravàrthaü, maõóanàrthaü, vibhåùaõàrtha ca [|] ÷rutavàüstvàrya÷ràvakaþ | pratisaükhyànabalika àdãnavadar÷ã niþsaraõaüprajànan paribhuükte | na tu tathà yathà te kàmopabhoginaþ paribhuüjate | nànyatremamasaüniveùaõàprahàtavyamàhàraü pratiniùevamàõa eva prahàsyàmãti | yàvadevàsya kàyasya sthitaye iti bhuktvà nàbhuktvà ya÷ca jãvitasya kàyasthitirityucyate | so [a]hamimamàhàramàhçtya jãviùyàmi, na mariùyàmãti àhàrati | tenàhaü (ha) yàvadevàsya kàyasya sthitaye | (#<øbh_Sh: 89>#) kathaü yàpanàyai àharati | dvividhà yàtrà-asti kçcchreõa astyakçcchreõa [|] kçcchreõa yàtrà katamà [|] yadråpamàhàrato jighatsà daurbalyaü và bhavati | duþkhito và bàóhaglànaþ | adharmeõa và piõóapàtaü paryeùate, na dharmeõa | raktaþ paribhuükte, saktaþ, gçddho, grathito, mårchito 'dhyavasito [a]dhyavasàyamàpannaþ | guruko vàsya kàyo bhavatyakarmaõyaþ, aprahàõakùamaþ, yenàsya dhandhaü cittaü samàdhiyate (dhãyeta) | kçcchreõa và à÷vàsa-pra÷vàsàþ pravartante | styànamiddhaü và cittaü paryavahãya (paryavanahyatãya)mucyate kçcchreõa yàtrà | akçcchreõa yàtrà katamà [|] yathàpi tadråpamàhàramàharato yathà jighatsà daurbbalyaü và na bhavati | nàbhyadhiko bhavati | duþkhito và bàóhaglànaþ | dharmeõa và piõóapàtaü paryeùate, na và [a]dharmeõa | surakto và paribhuüktesaktaþ (paribhuïkate 'saktaþ), agçdhraþ, agrathitaþ, anadhyavasito [a]nadhyavasàyamàpannaþ, na càsya kàyo guruko bhavati | karmaõyo bhavati | prahàõakùamaþ | yenàsya tvaritaü cittaü samàdhãyate | alpakçcchreõà÷vàsapra÷vàsàþ pravarttante | styànamiddhaü (#<øbh_Sh: 90>#) cittaü na paryavana(hya)tãyamucyate alpakçcchreõa yàtrà | tatra yà kçcchreõa yàtrà tayà jãvitasthitirbhavati | kàyasya sàvadyà sasaükliùñà [|] tatra yeyamalpakçcchreõa yàtrà tayà jãvitasthitirbhavati (|) kàyasya [|] sà ca punaranavadyà | asaükliùñà [|] tatra ÷rutavànàrya÷ràvakaþ | sàvadyàü saükliùñàü yàtràmparivarjayati | anavadyàmasaükliùñàü yàtràü gacchati | pratiùevate | tenàha yàpanàyai | sà punaranavadyà asaükliùñà yàtrà yà pårvamuktà | tàü kathaü yàpayati | àha | yadyayaü jighatsoparataye, brahmacaryànugrahàya iti, pauràõàü ca vedanàü prahàsyàmi navà¤ca notpàdayiùyàmi | yàtrà ca me bhaviùyati | balaü ca, sukhaü cànavadyatà ca, (#<øbh_Sh: 91>#) spar÷avi[hàra]tà ceti | evaü pratiùevamàõaþ anavadyàmasaükliùñàü yàtràü kalpayati | kathaü ca punarjighatsoparataye àharati [|] pratyupasthite bhaktasamaye, utpannàyàü kùudhàyàü, yadà paribhuükte tasyaiva kùutparyavasthànasya jighatsàdaurbalyasya ca prativigamàya tà¤ca màtràü paribhuükte | yathàsya bhuktavataþ akàle punarjighatsàdaurbalyanna bàdhate | sàyàhnasamaye và, abhi(ti?)kràntàyàmvà rajanyàü, ÷vobhåte, pratyupasthite bhaktasamaye [|] evaü jighatsoparataye àharati | kathaü brahmacaryànugrahàyàrati | tàü màtràü paribhuükte tadråpamàhàramàharati | yenàsya ku÷alapakùe prayuktasya dçùña eva dharme bhuktasamanantaraü tasminneva và divase agurukaþ kàyo bhavati | karmaõya÷ca bhavati, prahàõakùama÷ca, yenàsya tvaritatvaritaü cittaü samàdhãyate | alpakçcchreõà÷vàsapra÷vàsàþ pravartante | styànamiddhaü cittaü na paryavanaha(hya)ti | yenàyaü bhavyo bhavati | pratibala÷ca | kùipramevàpràptasya pràptaye, anadhigatasyàdhigamàya, asàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai | evaü brahmacaryànugrahàyàharati || kathaü pauràõàü vedanàü prahàsyàmãtyàharati | (#<øbh_Sh: 92>#) tathàpi tadatãtamadhvànamupàdàya | amàtrayà và paribhuktambhavatyapa÷yamvà (pathyaü và), apariõate (taü) và, yenàsya vividhaþ kàyika àbàdhaþ samutpanno bhavati | tadyathà kaõóå[þ], kuùña[þ], kiñibha[þ] kilàsa iti vistareõa pårvavat | tasya càbàdhanidànà utpadyante ÷àrãrikà vedanà duþkhàstãvràþ, kharàþ, kañukà, amanàpà (amana àpà)[þ |] tasyàbàdhasyopa÷amàya tàsàü ca tannidànànàü duþkhànàü vedanànàmupa÷amàya hitaü pa÷yamanu(pathyamanu)kålamànulomikaü vaidyopadiùñena vidhinà bhaiùajyaü pratiùevate [|] sàüpreyaü càhàramàharati | yenàsyotpannasyàbàdhasya tannidànànàü ca duþkhànàü vedanànàü prahàõaü bhavatyevaü pauràõàmvedanàü prahàsyàmãtyàhàramàharati | sa varttamànamadhvànamupàdàya sukhã, arogo, balavànnàmàtrayà và paribhuükte | apathya tà apariõate, kàye nàsyàgatamadhvànamupàdàya (càsyànàgatamadhvànamupàdàya) ÷vo và, uttara÷vo và, viùåcikà và kàye saütiùñheta | anyatamànyatamo và kàye kàyika àbàdhassamutpadyeta | tadyathà kaõóå[þ], kuùña[þ], kiñibha[þ], kilàsa iti vistareõa pårvavat | yannidànà utpadyeranchà (¤chà)rãrikà vedanà[þ] pårvavat | evaü ca navàü vedanàü notpàdayiùyàmãtyàharati | (#<øbh_Sh: 93>#) kathaü yàtrà me bhaviùyati | varõaü ca sukhaü cànavadyatàü(tà) ca | spar÷avihàratà cetyàharati | yattàvad bhukto jãvatãtyevaü yàtrà bhavati | yatpunarjighatsàdaurbalyamu(ma)panayati | evamasya varõaü bhavati | yatpunaþ pauràõàü vedanàü prajahàti | navàü co (ca no)tpàdayatyevamasya sukhaü bhavati | yat punardharmeõa piõóapàtaü paryeùñyàraktaþ (paryeùyàraktaþ), asaktaþ iti vistareõa pårvavadevamanavadyatà bhavati | yatpunarbhuktavato na gurukaþ kàyo bhavati, karmaõya÷ca bhavati, prahàõakùamo vistareõa pårvavadevamasya spar÷avihàratà bhavati | tenàha pratisaükhyàyàhàramàharati | na dravàrthaü, na madàrthaü, na maõóanàrthamiti | vistareõa pårvavadayaü tàvad bhojane màtraj¤atàyà vistaravibhàgaþ | samàsàrthaþ punaþ katama[þ] àha [|] ya÷ca (ya¤ca) paribhuïakte | yathà ca paribhuükte | yaduta kabaóaükàramàhàraü, manthà và, [a]påpà và, odanakulmàùaü và vistareõa pårvavat | kathaü paribhuükte | pratisaükhyàya paribhuükte | na dravàrthaü, na madàrthaü na maõóanàrthamiti vistareõa pårvavat | punaraparaü (þ) samàsàrthaþ [|] pratipakùaparigçhãtaü ca paribhuükte | kàmasukhallikànta (vi) varjita¤ca | àtmaklamathàntavivarjita¤ca bahmacaryànugrahàya | (#<øbh_Sh: 94>#) yadàha | pratisaükhyàyàhàramàharati | kathaü kàmasukhallikàntavivarjitaü | yadàha | na dravàrthaü, na madàrthaü, na maõóanàrtha, na vibhåùaõàrthamiti | kathamàtmaklamathàntavivarjitaü | yadàha [|] jighatsoparataye, pauràõàü ca vedanàü prahàsyàmi | navà¤ca notpàdayiùyàmi | yàtrà ca me bhaviùyati | balaü ca sukhaü ceti | kathaü bahmacaryànugrahàya paribhuükte | yadàha | brahmacaryànugrahàya | anavadyatà ca | spar÷avihàratà ca me bhaviùyatãti | punaraparaþ samàsàrthaþ [|] dvayamidaü bhojanaü, càbhojanaü ca | tatràbhojanaü yat sarveõa sarvaü sarvathà kiücinna paribhuükte | abhuüjàna÷ca mriyate | tatra bhojanaü dvividhaü | samabhojanaü, viùamabhojanaü ca | tatra samabhojanaü | yannàtyalpaü nàtiprabhåtaü, nàpathyaü, nàpariõatena saükliùñaü | tatra viùamabhojanaü | yadya(da) tyalpamatiprabhåtaü ca | apariõate (taü) và, apathyaü và, saükliùñaü và paribhuükte | tatra samabhojane nàtyalpabhojane jighatsàdaurbalyamanutpannaü (|) notpàdayati | utpannaü prajahàti | tatra nàtiprabhåtabhojane (na) [sama]viùamabhojanena (#<øbh_Sh: 95>#) gurukaþ kàyo bhavatyakarmaõyaþ aprahàõakùamo vistareõa pårvavat | tatra pariõatabhojanena, samabhojanena pauràõàü ca vedanàü prajahàti | navà¤ca notpàdayiùyatyevamasya yàtrà bhavati | balaü ca, sukhaü ca, asaükliùñabhojanena | samabhojanena anavadyatà ca bhavati | spar÷avihàratà ca | tatràtyalpabhojanaü yena jãvati | atiprabhåtabhojanaü | yenàsya gurubhàràdhyàkrànta÷ca kàyo bhavati | na ca kàlena bha(bhu)ktampariõamati | tatràpariõatabhojanena viùåcikà kàye saütiùñhate | anyatamànyatamo và kàye kàyika àbàdhaþ (|) samutpadyate | yathà apariõatabhojanenaivamapathyabhojanena [|] tatràyamapathyabhojane vi÷eùaþ [|] doùaþ pracayaü gacchati | kharaü vàbàdhaü spç÷ati | tatra saükliùñabhojanena adharmeõa piõóapàtaü paryeùya raktaþ paribhuükte | sakto, gçddho, grathita iti vistareõa pårvavat | iti yaþ samabhojanaü ca paribhuükte | viùamabhojanaü ca parivarjayati | tasmàd bhojane samakàrãtyucyate | bhojane samakàritaiùà ebhiràkauraràkhyàtà, uttànà, vivçtà, saüprakà÷ità | yaduta pratisaükhyàyàhàramàharati | na dravàrthaü, na madàrthaü, na maõóanàrthaü, na vibhåùaõàrthamiti vistareõa pårvavat | (#<øbh_Sh: 96>#) tatra yastà(yattà)vadàha | pratisaükhyàyàhàramàharati | na dravàrthaü, na madàrthaü, na maõóanàrthaü, na vidå(bhå)ùaõàrthaü (|), yàvadevàsya kàyasya sthitaye, yàpanàyai, anena tàvadabhojanaü na (ca) pratikùipati | yatpunaràha | jighatsoparataye, brahmacaryànugrahàya vistareõa yàvat spar÷avihàratàyai, anena viùamabhojanaü pratikùipati | kathaü ca punarviùamabhojanaü (punaratiprabhåtabhojanaü) pratikùipati | yattàvadàha brahmacaryànugrahàyànenàtiprabhåtabhojanaü pratikùipati | yadàha [|] pauràõàü ca vedanàü prahàsyàmi (|), navàü ca notpàdayiùyàmãtyanenàpariõatabhojanata me (tàma)pathyabhojanatàü ca pratikùipati | yadàha | yàtrà ca me bhaviùyati, balaü cànenàtyalpabhojanatàü pra(tàmapra)bhåtabhojanatàü ca dar÷ayati (pratikùipati) | yadàha | sukhaü ca me bhaviùyatãtyanena pariõatabhojanatàü ca dar÷ayati [|] yadàha (|) sukhaü ca me bhaviùyatãti pathyabhojanatàü ca dar÷ayati | yadàha | anavadyatà ca me bhaviùyati, spar÷avihàratà cetyanenàsaükliùñabhojanatàü dar÷ayati | yosàvadharmeõa piõóapàtaü paryeùya raktaþ (#<øbh_Sh: 97>#) paribhuükte | sakto vistareõa pårvavat | sa saükliùña÷ca paribhuükte, sàvadyatà càsya bhavati | tasyaiva ca ku÷alapakùaprayuktasya pratisaülayane, yoge, manasikàre, svàdhyàye, arthacintàyàü ta eva pàpakà aku÷alà vitarkà÷cittamanuvasravanti ye [a]sya taü nityàü (tannityàü), tatpravaõàü, tatpràbhoràü (tatpràbhàràü) cittasantatiü pravarttayanti | yenàsya spar÷avihàreõa (spar÷avihàro na) bhavati | sà ceyaü dvividhà spar÷avihàratà atiprabhåtabhojanaparivarjanàcca yenàsya na gurukaþ kàyo bhavatyakarmaõyaþ, aprahàõakùama iti vistareõa pårvavat | aparenà (õà) svàdàkaraõàd yenàsya vitarkasaükùobhakçtàü (tà) aspar÷avihàratà na bhavati | tadevaü sati sarvairebhiþ padairbhojane samakàrità vyàkhyàtà bhavati | iyamucyate bhojane màtraj¤atà || vistarataþ saükùepata÷ca || pårvaràtràpararàtraü jàgarikànuyuktatà katamà | (#<øbh_Sh: 98>#) tatra katamaþ pårvaràtraþ (-mat pårvaràtram) | katamo (mada)pararàtraþ (tram) | katamojàgarikàyogaþ | katamà jàgarikàyogasyànuyuktatà | tatràya(yaü)-(tredaü) sàyàhnaü ardharàtraþ (traü), sàyàhnaü såryàstaügamanamupàdàya yo ràtryàþ pårvabhàgaþ, so 'tirekaü prahàraü (sàtirekaþ praharaþ) | tatràyaü jàgà(ga)rikàyogaþ | yadàha | divà caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | pari÷odhya, bahi[r]vihàrasya pàdau prakùàlya vihàraü pravi÷ya dakùiõena pàr÷vena ÷ayyàü kalpayati | pàde pàdamàdhàya àlokasaüj¤ã smçtaþ | saüprajàna(n) utthànasaüj¤àmeva manasi kurvan, sa ràtryàþ pa÷cime yàmelaghu laghveva prativibudhya caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü (#<øbh_Sh: 99>#) pari÷odhayati | tatreyaü jàgarikànuyogasyànuyuktatà | yathàpi tadbuddhasya bhagavataþ ÷ràvakajàgarikàyogasya ÷rotà | tatra ÷ikùitukàmo bhavati | yathàbhåtasyàsya yajjàgarikàyogamàrabhya buddhànuj¤àtaü jàgarikànuyogaü sampàdayiùyàmãti ya÷chando, vãyaü (vãryaü), vyàyàmo, niùkramaþ | paràkramasthànapràrambhaþ | utsàha utsåóhiraprativàõi÷cetasaþ | saügrahaþ sàvadyaü (dyaþ) | tatra kathaü caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | divà ucyate | såya(rya)syàbhyudgamanasamayamupàdàya yàvadastagamanasamayà[c], caükrama ucyate | àyatàni (àyatanàni) (|) vipulamàpite pçthivãprade÷e gamanapratyàgamanapra[yoga]yuktaü | satkàyakarmaniùadyà ucyate | yathàpãhaikatyo maücevà, pãñhe và, tçõasaüstare và niùãdati | paryaïkamàbhujya | çjuü kàyaü praõidhàyàbhimukhãü smçtimupasthàpya [|] àvaraõànyucyante pa¤ca nivaraõàni | àvaraõãyà dharmà ye nivaraõasthànãyà dharmà nivaraõàparakàste (#<øbh_Sh: 100>#) punaþ katame | kàmachando (kàmacchando), vyàpàda[þ], styàna(naü), middhauddhatyaü, kaukçtyaü, vicikitsà, [a]÷ubhatà, pratighanimittamandhakàraþ, j¤àtijanapadàmaravitarkapauràõasya ca hasitakrãóitarasitaparivàritasyànusmçtiþ, traya÷càdhvànaþ | tryadhvagatà càyoni÷o dharmacintà [|] ebhyaþ kathaü caükramaõacittaü pari÷odhayati | katibhya÷ca pari÷odhayati [|] styànamiddhàtsyànamiddhàhàrakàccàvaraõàt pari÷odhayati | àlokanimittamanena sàdhu ca, suùñhu ca, sugçhãtaü bhavati | sumanasikçtaü, suja(ju)ùñaü | supratividdhaü | sa àlokasahagatena, suprabhàsasahagatena cittena channe và, abhyavakà÷e và, caükrame caükramyamàõaþ (caükramamàõaþ), anyatamànyatamena prasadanãyenàlambanena cittaü saüdar÷ayati | samuttejayati | saüpraharùayati | yaduta buddhànusmçtyà và, dharmasaügha÷ãlatyàgadevatànusmçtyà và, (|) kàye và punaranena styànamiddhàdãnavapratisaüyuktà dharmàþ ÷rutà bhavantyadgçhãtà, dhçtàþ | tadyathà såtraü, gå(ge)yaü, vyàkaraõaü, gàthodànanidànàvadànetivçttakajàtakavaipulyàdbhutadharmopade÷à, yeùu styànamiddhamamanekaparyàyeõa vigarhitaü, vijugupsitaü [|] styànamiddhaprahàõaü punaþ (|)stutaü, varõitaü, pra÷astaü [|] tàn teùàü vistareõa svareõa svàdhyàyaü karoti | pareùàmvà (#<øbh_Sh: 101>#) prakà÷ayatyarthamvà cintayati | tulayatyupaparãkùate, di÷o và vyavalokayati | caturnakùatragrahatàràsu và dçùñiü dhàrayatyudakena mukhamàkledayati | evamasya tatstyànamiddhaparyavasthànaü anutpannaü ca notpadyate, utpannaü ca prativigacchatyevamanena tasmàdàvaraõãyà[d] dharmàccittaü pari÷odhitaü bhavati | tatra niùadyayà katamebhya àvaraõãyebhyo dharmebhyaþ [cittaü] pari÷odhayati | kàmacchandàd, vyàpàdàdauddhatyakaukçtyàdvicikitsàyàstadàhàrakebhya÷ca dharmebhyaþ [|] sa utpanne và kàmacchandaparyavasthàne prativinodanàyànutpanne và dårãkaraõàya, niùadya, paryaïkamàbhujya, çjuü kàyaü praõidhàya, pratimukhàü (khãü) smçtimupasthàpya, vinãlakaü và, vipåyakamvà, vima(bha)dràma(tma)kamvà, vyàdhmàtakamvà, vi[khàdi]takamvà, vilohitakamvà, asthiü (asthi) và, ÷aükalikàü và, anyatamànyatamaü và bhadrakaü samàdhinimittaü manasi karoti | ye và dharmàþ kàmaràgaprahàõamevàrabhya kàmaràgaprahàõàyodgçhãtà bhavanti | dhçtà, vacasà parijità, manasà anvãkùità[þ], dçùñyà supratividdhà[þ], tadyathà såtraü, geyaü, vyàkaraõamiti vistareõa pårvavat | ye anekaparyàyeõa kàmaràgaü, kàmacchandaü, (#<øbh_Sh: 102>#) kàmàlayaü, kàmaniyantiü, kàmàdhyavasànaü vigarhanti, vivarõayanti | vijugupsayanti | kàmaràgaprahàõamanekaparyàyeõa stuvanti | varõayanti, pra÷ansa(÷aüsa)yanti | tàü (tàn) dharmàüstathà niùaõõo [a]yoni÷o manasi karotyevamasyànutpannaü ca kàmacchandaparyavasthànaü notpadyate | utpannaü ca kàmacchandaparyavasthànaü prativigacchati | tatra vyàpàde ayamvi÷eùaþ | tathà niùaõõo maitrãsahagatena cittenàvaireõàsaüpathenàvyàbàdhena, vipulena, mahadgatenàpramàõena subhàvitenaikàü di÷amadhimucya smàritvopa (smçtvopa-)sampadya viharati | tathà dvitãyàü, tathà tçtãyàü, tathà caturthãmityårdhvamadhastiryaksarvamanantaü lokaü smàritvà (smçtvà) upasampadya viharati | ÷eùaü pårvavat | tatrauddhatyakaukçtye vi÷eùaþ | tadyathà niùaõõe adhyàtmameva cittaü sthàpayati | saüsthàpayati | samviùodayati (saüvi÷odhayati) | ekotãkaroti | samàdhatte | ÷eùaü pårvavat | tatra vicikitsànivaraõe vi÷eùaþ | tathà sanniùaõõaþ | atãtamadhvànaü nàyoni÷o manasikaroti | anàgataü pratyutpannamadhvànaü nàyoni÷o manasikaroti | kiü nvahamabhåvamatãte [a]dhvani konvahamabhåvaü | àhosvinnàhamatãte [a]dhvani ko nvahamabhåvaü | kathaü (#<øbh_Sh: 103>#) nvahamabhåvamadã(tã)te 'dhvani [|] ko nvahaü bhaviùyàmi | anàgate [a]dhvani, kathaü bhaviùyàmyanàgate [a]dhvani, ke santaþ ke bhaviùyàmaþ | ayaü satva (sattvaþ) kuta àgataþ | ita÷cyutaþ kutragàmã bhaviùyati | sa ityevaü råpamayoni÷omanasikàraü varjayitvà yoni÷o manasi karoti | atãtamadhvànamanàtã(ga)taü pra[tyutpanna]mapyadhvànaü [|] sa dharmamàtraü pa÷yati | vastumàtraü | sacca sataþ, asaccàsataþ | hetumàtraü, phalamàtraü, nàsadbhåtaü samàropaü karoti | na sadvastu nà÷ayatyapaca(va)dati | bhåtaü bhåtato jànàti | yadutànityato và, [duþkhato] và, ÷ånyato và, [anàtmato và], anityeùu, duþkheùu, ÷ånyeùu, anàtmasu dharmeùu sa evaü yoni÷o manasi kurvan, buddhe [a]pi niùkàïkùo bhavati, nirvicikitsaþ | dharme, saüghe, duþkhe, samudaye, nirodhe, màrge, hetau, hetusamutpanneùu dharmeùu niùkàïkùo bhavati | nirvicikitsaþ | ÷eùaü pårvavat | tatra vyàpàde vaktavyaü | yo [a]nena pratighaü pratighanimittaü càrabhya, tasya ca prahàõàya, dharmà udgçhãtà iti vistaraþ [|] auddhatyakaukçtye vaktavyaü | anenauddhatyakaukçtyamàrabhya (#<øbh_Sh: 104>#) tasya ca prahàõàya dharmà udgçhãtà iti vistareõa pårvavat | vicikitsàyàmvaktavyaü | ye anena vicikitsàmàrabhya tasyà÷ca prahàõàya dharmà udgçhãtà iti vistareõa pårvavadityanena kàmacha(ccha)ndanivaraõàd vyàpàdastyànamiddhauddhatyakaukçtyavicikitsànivaraõà[c] cittaü vi÷odhitaü bhavati | tadàhàrakebhya÷ca dharmebhya àvaraõãyebhyastenàha caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | yà caiùà dharmàdhipateyà àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittasya pari÷odhanà [|] asti punaràtmàdhipateyà, lokàdhipateyà càvaraõãyebhyo dharmebhya÷citta pari÷odhanà [|] àtmàdhipateyà katamà | yathàpi tadutpanne anyatamànyatamasminnivaraõe àtmata eva pratiråpatàmviditvà, utpannaü nivaraõaü nàdhivàsayate (ti) | prajahàti, vinodayati, vyantãkaroti | tena nivaraõenàtmànaü na j¤àyamànaþ, cetasa upakle÷akareõa, praj¤àdaurbalyakareõa, vighàtapakùyeõaivamasàvàtmànamevàdhipatiü kçtvà àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | kathaü lokamadhipatiü kçtvà àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | ihàsyà (sya) nivaraõe (#<øbh_Sh: 105>#) samutpanne, utpattikàle và pratyupasthite | evaü bhavatyahaü cedanutpannaü nivaraõamutpàdayeyaü, ÷àstà me apavaded, devatà api, vij¤à api, sabrahmacàriõo [a]dharmatayà vigarhayeyuriti | sa lokamevàdhipatiü kçtvà àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | ihàsya nivaraõe samutpanne, utpattikàle và pratyupasthite, evaü bhavatyahaü cedanutpannaü nivaraõamutpàdayeyaü | ÷àstà me apavaded, devatà api | vij¤à api, sabrahmacàriõo [a]dharmatayà vigarhayeyuriti | sa lokamevàdhipatiü kçtvà, anutpannaü ca nivaraõaü notpàdayati, utpannaü ca prajahàti | evaü lokamadhipatiü kçtvà àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | ÷ayanàsanapratiguptyarthaü punarlokàcàra¤cànuvçtto bhaviùyatãti yàvadràtryàþ prathame yàme caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhya bahirvihàrasya pàdau prakùàlayati | prakùàlya, vihàraü pravi÷ya, ÷ayyàü kalpayati | yàvadeva svasyo (yau)pacayikànàmmahàbhåtànàü upacayàya [|] upacito [a]yaü kàyaþ karmaõyatara÷ca bhaviùyati | anukålatara÷ca sàtatyenai[ka]pakùye ku÷alapakùaprayoge | kenakàraõena pàr÷vena ÷ayyàü kalpayati | (#<øbh_Sh: 106>#) siühasya pràõinaþ sàdharmyeõa [|] kiü punaratra sàdharmyaü [|] siühaþ pràõaü (pràõã) sarveùàü tiryagyonigatànàü pràõinàü vikrànta, utsàhã, dçóhaparàkramaþ | bhikùurapi jàgarikànuyukta àrabdhavãryo viharati | vikrànta, utsàhã, dçóhaparàkramaþ | atastasya siühopamaiva ÷ayyà pratiråpà bhavadi(ti), no tu preta÷ayyà, deva÷ayyà, na kà[ma]bhoga÷ayyà | tathà hi te sarva eva kusãdà, hãnavãryà, ca(ma)ndabalaparàkramàþ | api tu dharmataiùà yaddakùiõena pàr÷vena siühopamàü ÷ayyàü kalpayato na tathà gàtràõàü vikùepo bhavati | na ca ÷ayànasya smçtisaüpramoùo bhavati | na ca gàóhaü svapiti | pàpakàü÷ca svapnàü (pnàn) na pa÷yati | anyathà tu ÷ayyàü kalpayato viparyayeõa sarve doùà veditavyàþ | tenàha dakùiõena pàr÷vena ÷ayyàü kalpayati | àlokanimittamanena sådgçhãtaü bhavati | sumanasikçtaü | sujuùñaü, supratividdhaü | yadeva manasi kurvan sa prabhà sahagatena cittena ÷ayyàü kalpayati | suptasyàpi càsya yena na bhavati cetasaþ [|] andhakàràyitatvamevamàlokasaüj¤ã÷ayyàü kalpayati | kathaü smçta[þ] ÷ayyàü kalpayati | ya (ye) anenadharmà[þ] ÷rutà bhavanti | cintità, bhàvità và, (#<øbh_Sh: 107>#) ku÷alà arthopasaühitàstadanvayà [a]sya smçtiryàvatsvapanakàlànuvarttinã bhavati | yathàsya suptasyàpi ta eva dharmà jàgrato và abhilapanti, teùveva ca dharmeùu taccittaü bahulamanuvicarati | iti yathàsmçtyà yathàsmçtaþ | ku÷alacitta÷ayyàü kalpayati | avyàkçtacitto và [|] evaü smçtaþ ÷ayyàü kalpayati | kathaü saüprajànanto (jànan) ÷ayyàü kalpayati | suptasyàsya tathà smçtasya yasminsamaye [a]nyatamànyatamenopakle÷ena cetasaþ saükle÷o bhavati | sa utpadyamànameva taü saükle÷aü samyageva prajànàti, nàdhivàsayati, prajahàti, pratividhyati | pratyudàvarttayati mànasaü | tenocyate saüprajànaü(nan) ÷ayyàü kalpayati | kathamutthànasaüj¤àmeva manasikurvan ÷ayyàü kalpayati | sa vãryasaüpragçhãtaü cittaü kçtvà ÷ayyàü kalpayati | supratibuddhikayà suharùakta (suhçùñacitta)stadyathà àraõyako mçgaþ | no tu sarveõa sarvaü viddhamavakramaõanimnaü cittaü karoti | tatpravaõaü | na tatpràbho (bhà)ramapi (|) càsyaivaü bhavati | aho batàhaü buddhànuj¤àtàü jàgaritàü (kàü)sarveõa sarvaü sarvathà sampàdayeyamiti | tasyà÷ca sampàdanàrthaü tvà÷aüsena, rasena, prayogeõa, chandagato viharatyabhiyukta÷ca [|] api càsyaivaü bhavati | yathàhamadya (#<øbh_Sh: 108>#) jàgarikàrthamàrabdhavãryo vyahàrùaü, ku÷alànà¤ca dharmàõàü bhàvanàyai, dakùo [a]nalasa, utthànasampannaþ, ÷vaþ prabhàte, nirgatàyàü ca rajanyàü, bhåyasyà màtrayà àrabdhavãryo vihariùyàmi utthànasampanna iti | tatraikayà utthànasaüj¤ayà gàóhaü svapiti | yenàhaü (yaü) ÷aknoti laghu laghveva utthànakàle utthàtuü, na kàlàtikràntaü pratibudhyati | dvitãyayotthànasaüj¤ayà buddhànuj¤àtàü siü[ha÷a]yyàü kalpayatyanyånàmanadhikàü | tçtãyayotthànasaüj¤ayà chandaüna sransa(sraüsa)yati | sati smçtisaüpramoùe, satyuttaratrottaratra samàdànàya prayukto bhavati | evamutthànasaüj¤àmeva manasi kurvan ÷ayyàü kalpayati | sa ràtryàþ pa÷cime yàme laghu laghveva prativibudhyàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayatãti | pa÷cimo yàma uccate | yo [a]pararàtraþ sàtirekapraharaü (raþ) | sa càyamàlokasaüj¤ã smçtaþ | saüprajàna[n], utthànasaüj¤àmeva manasi kurvan, madhyamaü yàmaü sàtirekaü praharaü middhamavakràmayitvà (kràmya), yasmiü (smin) samaye vyuttiùñhate | tatra tasmiü (smin) samaye vyuttiùñhate | karmaõyakàyo bhavati | utthàya, nàdhimàtreõa styànamiddhaparyavasthànenàbhibhåtaþ | yenàsyottiùñhato dhandhàyitatvaü và syànmaüdàyitacca(tva)mvà, àlasyakausãdyamvà [|] asati và (#<øbh_Sh: 109>#) punastasmindhandhàyitatve, mandàyitatve, àlasyakausãdye, laghu laghvevotthànaü bhavatyàbhogamàtràdeva no saügràmaü và kçtvà àvaraõãyebhyo dharmebhyaþ pari÷uddhiþ pårvavadvedi tavyàþ (vyà) | ayaü tàvatpårvaràtràparaüràtraü jàgarikànuyogasya vistaravibhàgaþ | samàsàrthàþ punaþ katame | iha jàgarikàyogamanuyuktasya puruùapudgalasya catvàri samyakkaraõãyàni bhavanti | katamàni catvàri | yàvajjàgrati (gati) tàvatku÷alapakùaü na riücati | sàtatyenai[ka]pakùyaku÷aladharmabhàvanàyàü kàlena ca ÷ayyàü kalpayati | nàkàlena | supta÷càsaükliùñacitto middhamavakràmayati | na saükliùñacittaþ [|] kàlena ca prativibudhyate(ti) | notthànakàlamativartate | itãmàni catvàri samyakkaraõãyànyàramya bhagavatà ÷ràvakàõàü jàgarikànuyogo de÷itaþ | kathaü ca punarde÷itaþ | yattàvadàha [|] divà caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayati | evaü ràtryàþ prathamayàmami (i)tyanena tàvat prathamaü samyakkaraõãyamàkhyàtaü | yaduta yàvajjàgrati (garti)tàvat ku÷alapakùaü na riücati | sàtatyenai[ka]pakùyaku÷aladharmabhàvanàyàü | yasmàt (#<øbh_Sh: 110>#) punaràha | bahirvihàrasya pàdau prakùàlya, vihàraü pravi÷ya, dakùiõena pàr÷vena ÷ayyàü kalpayati | pàde pàdamàdhàyetyanena dvitãyaü samyakkaraõãyamàkhyàtaü | yaduta kàlena ÷ayyàü kalpayati | nàkàlena | yatpunaràha | àlokasaüj¤ã smçtaþ | saüprajàna[n], utthànasaüj¤àmeva manasi kurvan, ÷ayyàü kalpayatãtyanena tçtãyaü samyakkaraõãyamàkhyàtaü | yaduta asaükliùñacitto middhamavakràmayati (kramate) | na saükliùñacitta iti | yat punaràha ràtryàþ pa÷cime yàme laghu laghveva prativibudhya àvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayatãtyanena caturthaü samyakkaraõãyamàkhyàtaü | yaduta kàlena prativibudhyati | notthànakàlamativartate | iti tatra yaduktamàlokasaüj¤ã smçtaþ, saüprajànan, vyutthànasaüj¤àmeva manasi [kurva]n ÷ayyàü kalpayatãti | ato dvavàbhyàü kàraõàbhyàü asaükliùñacitto middhamavakràmayati | yaduta smçtyà, saüprajanyena, dvàbhyàü punaþ kàraõàbhyàü kàlena prativibudhyate | no tu kàlamativartate | yadutàlokasaüj¤ayà, utthànasaüj¤ayà ca | kathaü punaþ kçtvà ku÷alamàlambanaü parigçhya svapiti | saüprajanyena, tasmàt, ku÷alàdàlambanàccyavamànaü, (#<øbh_Sh: 111>#) saükli÷yamànaü cittaü laghu laghveva samyakprajànàti | evamasyàbhyàü dvàbhyàü kàraõàbhyàmasaükliùñacittasya ÷ayyà bhavati | tatràlokasaüj¤ayà, utthànasaüj¤ayà ca | na gàóhaü svapiti | nàsya dårànugataü tanmiddhaparyavasthànaü bhavati | ityàbhyàü dvàbhyàü kàraõàbhyàü kàlena [prati]vibudhyate (ti) | notthànakàlamativartate | ayaü jàgarikànuyogasya samàsàrtho (rthaþ) [|] ya÷ca pårvako vistaravibhàgaþ, ya÷càyaü samàsàrthaþ | iyamucyate pårvaràtràpararàtraü jàgarikànuyuktà || saüprajànadvihàrità katamà | yathàpãhaikatyaþ abhikramapratikrame saüprajànadvihàrã bhavati | àlokitavyavalokite, saümiüjita (sàmmi¤jita)prasàrite, saüghàñãcãvarapàtradhàraõe | a÷ite, pãte, khàdite, svàdite, niùaõõe, ÷ayite, jàgçte, pra[la]pite, tåùõãübhàve, nidràklamavinodane saüprajànadvihàrã bhavati | (#<øbh_Sh: 112>#) tatra katamo [a]bhikramaþ | pratikramaþ katamaþ | abhikramapratikrame samprajànadvihàrità [katamà] | tatràbhikramaþ [|] yathàpãhaikatyo gràmamvà upakràmati | gràmàntaramvà, kulamvà, [kulàntaramvà, vihàramvà], vihàràntaramvà [|] tatra pratikramaþ | yathàpãhaikatyaþ gràmàntaràmvà (gràmàdvà) pratinivarttate | gràmàntaràdvà, kulàdvà, kulàntaràdvà, vihàràdvà, vihàràntaràdvà [|] tatra saüprajànadvihàrità (yàþ) || abhikrama[mà]õe (õo) abhikramàmãti samyageva prajànàti | atra mayà abhikramitavyaü | atra mayà punarnàbhikramitavyamiti | samyageva prajànati | ayamvà me abhisaükramaõakàlaþ ayaü nàbhisaükramaõakàla iti | samyageva prajànàti | idamasyocyate saüprajanyaü [|] sa cettena saüprajanyena (#<øbh_Sh: 113>#) samanvàgataþ | abhikramamàõaþ prajànàtyabhikramàmãti | yatra cànenàbhikramitavyaü bhavati | tatra càbhikramati | kàlena càbhikramati nàkàlena | yathà càbhikramitavyaü | yadråpayà [ca] ya(rya)yà àcàreõàkalpena ãryàpathena tathà abhikramatãyamasyocyate saüprajànàdvihàrità yadutàbhikramapratikramaþ (mayoþ) | tatra katamadàlokitaü, katamad vyavalokitaü | katamà àlokitavyavalokita saüprajànàdvihàritaþ (tà) | tasyàsya pårvaparikã[rttiteùu dhamaùu] abhikramataþ, pratikramata÷ca yadabuddhipårvakamacchandapårvakaü | a[ntare]õa cakùuùà råpadar÷anamidamucyate àlokitaü | yatpunarupasaükràntasya buddhipårvakaü prayatnapårvakaü, kçtyapårvakaü cakùuùà råpadar÷anaü, tadyathà ràj¤à(j¤àü) ràjyà(jà)màtràõàü, naigamànàü, jànapadànàmvà, bràhmaõànàmvà, dhaninàü, ÷reùñhinàü, sàrthavàhànàü, tadanyeùàmbàhyakànàülayanànàü, màrutànàmavarakàõàü, pra(prà)sàdànàü, harmyatalànàmiti | yadvà punaranyeùàü lokacitràõàü dar÷anamidamucyate | vyavalokitaü | yatpunaràlokitaü ca vyavalokitaü ca svalakùaõataþ (#<øbh_Sh: 114>#) samyageva prajànàti | yathà àloki(kayi)tavyaü, yathà vyavalokayitavyaü tadapisamyageva prajànàti | idamasyocyate saüprajanyaü [|] sa tena saüprajanyena samanvàgataþ | sacedavalokayamàno jànàtyavalokayàmãti | yaccàvalokayitavyaü vyavalokayitavyaü tadàlokayati vyavalokayati | yadà àlokayitavyaü, vyavalokayitavyaü | tadà àlokayati, vyavalokayati [|] yathà àlokayitavyaü vyavalokayitavyaü tathà àlokayati, vyavalokayati | iyamasyocyate | saüprajànadvihàrità | yadutàlokitavyavalokite [|] tatra katamat saümiji(sammi¤ji)taü, katamat prasàritaü, katamà saümiji(sammi¤ji)taprasàrite saüprajànadvihàrità | sa tathà àlokayamàno, vyavalokayamàna÷ca | abhikramapårvakaü, pratikramapårvaka¤ca, yatpàdau và sammiüjayati, prasàrayati | bàhå và saümi(miü)jayati | prasàrayati | hastau và saümi(miü)jayati, prasàrayati | ityanyatamànyatamamvà aügapratyaügaü sammi¤jiyati | prasàrayatãdamucyate | saümi(miü)jita prasàritaü [|] sacet saümi(miü)jitaprasàritaü svalakùaõataþ prajànàti saümi(miü)jitavyaü | prasàritavya¤ca | samyageva prajànàti | yàdi ca saümi(miü)ji(jayi)tavyaü, yadà prasàri(rayi)tavyaü tadapi samyageva prajànàti | yathà ca saümi(miü)ji(jayi)tavyaü, yathà (#<øbh_Sh: 115>#) prasàri(rayi)tavyaü, tadapi samyageva prajànàti, idamasyocyate saüprajanyaü | sa tena saüprajanyena samanvàgataþ | sa cet saümija(sammi¤ja)yamànaþ(yan), prasàrayamàõaþ(yan) | jànàti | saümi(miü)jayàmi | prasàrayàmãti | yacca saümi(miü)jayitavyaü prasàrayitavyaü saümi(miü)jayati, prasàrayati | yadà ca saümi(miü)jayitavyaü, prasàrayitavyaü tadà saümi(miü)jayati, prasàrayati, iyamasyocyate | saüprajànadvihàrità yaduta saümiüji(sammi¤ji)ta prasàrite || tatra katamat saüghàñãdhàraõaü | katamaccãvaradhàraõaü, katamat, pàtradhàraõaü, katamà(mat)sàü(saü)ghàñãcãvarapàtradhàraõaü (õe) | saüprajànadvihàrità | yattàvadasya jyeùñhaü cãvaraü ùaùñhikhannamvà (khaõóaü và) navatikhannamvà(khaõóaü và), dviguõasãvitamvà, ekaguõasãvitamvà iyamucyate sàüghàñã (saüghàñã) [|] tasya pràvaraõaü paribhogaþ | samyageva pariharaõaü dhàraõamityucyate | yatpunarasya madhyamvà, kanãyo và, àdhiùñhànikamvà cã[varaü] atirekacãvaraü và | àdhiùñhànikaü và | cãvaraü atirekacãvaramvà vikalpanàrhaü vikalpayati (#<øbh_Sh: 116>#) taccãvaramityucyate | tasya pràvaraõaü paribhogaþ | samyageva pariharaõaü dhàraõamityucyate | yatpunarasyàdhiùñhànàni kamà(rmà)yasamvà, mçnmayamvà bhaikùabhojanamidamucyate | pàtraü, tasya paribhogaþ | samyageva pariharaõaü dhàraõamityucyate | sa cetpunarayaü tàü sàü (saü)ghàñãü, cãvaraü, pàtraü, dhàraõamvà svalakùaõataþ samyageva prajànàti | yacca sàü (saü)ghàñãcãvarapàtradhàraõaü | kalpikaü, akalpikaü và, tadapi samyageva prajànati | yadà ca sàü (saü)ghàñãcãvarapàtradhàraõaü dhàrayitavyaü (karttavyaü) | tadà samyageva prajànàti | yathà ca dhàrayitavyaü, tadapi samyageva prajànàti | idamasyocyate | saüprajanyaü | sa tena saüprajanyena samanvàgataþ | sacet sàü (saü)ghàñã(ñãü), cãvaraü, pàtraü dhàrayamàõo jànàti dhàrayàmãti | yacca dhàrayitavyaü taddhàrayati | yadà ca dhàrayitavyaü tadà dhàrayati | yathà ca dhàrayitavyaü tathà dhàrayatãyamasyocyate saüprajànadvihàrità | yaduta sàü (saü)ghàñãcãvarapàtradhàraõe | tatra katamada÷itaü | katamatpãtaü | katamat khàditaü | katamatsvàditaü | katamà a÷itapãtakhàditàsvàdite[ùu] saüprajànadvihàrità | yaþ ka÷cit piõóapàtaparibhogaþ sarvaü tada÷itamityucyate | tasya punardvidhà bhedaþ khàditaü; svàditaü ca | tatra khàditaü | manthà (#<øbh_Sh: 117>#) và, [a]påpà và, odanakulmàùamveti yadvà punaranyatamàbhisaüskàrikamannaü vikçtaü bhojyaü pràõasaüdhàraõamidamucyate khàditama÷itamapãtaü | svàditaü katamat | tadyathà kùãraü, dadhi, navanãtaü, sarpistailaü, madhu, ÷o(phà)õitaü, mànsaü (màüsaü), matsyà, vallårà, lavaõaü, vanaphalamvà, bhakùa(kùya)prakàraü và idamucyate svàditama÷itamapi (pã)taü || yatpunaþ pãyate khaõóarasaü(so)và, ÷arkaràrasamvà (so và), kàücikamvà, dadhimaõóamvà | ÷uktamvà, takramvà, antataþ pànãyamapi [|] idamucyate pãtaü | sa ceda÷itapãtakhàditàsvàditaü svalakùaõataþ samyageva prajànàti | yaccà÷itavyaü, pàtavyaü, khàditavyaü, svàdi(dayi)tavyaü tadapi samyageva prajànàti | yadà cà÷itavyaü, pàtavyaü khàditavyaü, svàdi(dayi)tavyaü tadeva (tadapi) samyageva prajànàti | yathà cà÷itavyaü, pàtavyaü, khàditavyaü | svàdi(dayi)tavyaü | tadapi samyageva prajànàti | idamasyocyate saüprajanyaü [|] sa tena saüprajanyena samanvàgataþ a÷amànaþ (a÷an), pibamànaþ (piban), khàdamànaþ (khàdan), svàdayamànaþ (svàdayan) sa cejjànàti | a÷nàmi, pibàmi, khàdàmãti | yaccà÷itavyaü, pàtavyaü, khàditavyaü, (#<øbh_Sh: 118>#) tada÷nàtiyàvatsvàdayati | yadà cà÷itavyaü (yàva)tsvàdayitavyaü | tadà a÷nàti, svàdayati | yathà cà÷itavyaüyàvatsvàdayitavyaü tathà [a]÷nàti | yàvatsvàdayitavyami (yàvatsvàdayatã)yamasyocyate yàvat saüprajànadvihàrità | yadutà÷itapãtakhàditàsvàdite[ùu] [||] tatra katamadgataü, katamat sthitaü, katamanniùaõõaü | katamacchayitaü | katamajjàgçtaü | katamadbhàùitaü, katamattå(mastå)ùõãmbhàvaþ | katamà nidràklamaprativinodanà | katamà gate, sthite, niùaõõe ÷ayite, jàgçte, bhàùite, tåùõãmbhàve, nidràklamavinodanà[yàü] saüprajànadvihàrità | yathàpãhaikatya÷caükrame caükramyate(mate), sahadharmikàõàü copasaükràmati | adhvànaü và pratipadyate | idamasyocyate gataü | yathàpãhaikatya÷caükrame và tiùñhati, sahadhàrmikàõàü và puratastiùñhati | àcàryàõàmupàdhyàyànàü guråõàü gurusthànãyànàü idamucyate sthitaü | yathàpãhaikatyo maüce, và, pãñhe và, tçõasaüstaraõe và, sannivi÷ati và, sanniùãdati và | paryaïkamàbhujya, çjuü kàyaü praõidhàya, pratimukhàü (khãü) smçtimupasthàpyedamucyate | niùaõõaü | yathàpãhaikatyo (#<øbh_Sh: 119>#) bahirvihàrasya pàdau prakùàlya, vihàraü pravi÷ya, dakùiõena pàr÷vena siüha÷ayyàü kalpayati | pàde pàdamàdhàya, ma¤ce và, pãñhe và, tçõasaüstarake(õe) và, araõye, vçkùamåle và, ÷ånyàgàre và [|] idamucyate ÷ayitaü | yathàpãhaikatyo divà caükramaniùadyàbhyàmàvaraõãyebhyo dharmebhya÷cittaü pari÷odhayatyevaü ràtryàþ prathame yàme, pa÷cime yàme [|] idamucyate jàgçtaü | yathàpãhaikatyastathà jàgarikànuyuktaþ anuddiùñàü÷ca dharmànuddi÷ati | paryavàpnoti | tadyathà såtraü, geyaü, vyàkaraõamiti | vistareõa pårvavat | uddiùñeùu ca dharmeùu vacasà paricayaü karoti | yaduta vistareõa svàdhyàyakriyayà, pareùàü và vistareõa saüprakà÷ayati | kàlena kàlamàlapati | pratisaümodaya[ti vi]j¤aiþ sabrahmacàribhissàrddhaü, tadanyairvà gçhasthairyàvadevodyojanaü pariùkàràrthamidamucyate | bhàùitaü | yathàpãhaikatyo yathà÷rutànàü, yathà parya[và]taptànàndharmàõàmmanasà parijitànàü, ekàkã rahogato [a]rthaü ci[ntaya]ti, tulayatyupaparãkùate | pratisaülãno và punaþ bhavatyadhyàtmameva cittaü sthàpayati | damayati [|] ÷amayati | vyupa÷amayati | ekotãkaroti | (#<øbh_Sh: 120>#) samàdhatte [|] vipa÷yanàyàmvà yogaü karotyayamucyate tåùõãmbhàvaþ | yathàpãhaikatyaþ grãùmasamaye pratyupasthite, uttaptagrãùmaparidàhe kàle vartamàne, uùõana và bàdhyate | ÷rànto và bhavati | klàntasyotpadyate | akàle nidràklamaþ svapitukàmataþ (tà) | ayamucyate nidràklamaþ | sa cet punarayaü gataü yàvannidràklamavinodanaü | tatsvalakùaõataþ samyageva prajànàti | yatra ca gantavyaü yàvannidràklamaþ prativinodayitavyaþ | tadapi samyageva prajànàti | yadà ca gantavyaü | yàvadyathà nidràklamaþ | prativinodayitavyaþ | tadapi samyageva prajànàti | yathà ca gantavyaü bhavati | yatra (yathà) ca yàvannidràklamaþ | prativinodayitavyaþ tadapi samyageva prajànàti | idamasyocyate saüprajanyaü [|] sa tena saüprajanyena samanvàgataþ | gacchan yàvannidràklamaþ (maü) prativinodayan sa cejjànàti | (gacchàmi) gacchàmi yàvat (n) nidràklamaü prativinodayàmi | yatra ca gantavyaü bhavati | yatra ca yàvannidràklamaþ prativinodayitavyo bhavati | tadà gacchati | tadà yàvannidràklamaü prativinodayati | yathà ca gantavyaü bhavati | yathà yàvannidràklamaþ | prativinodayitavyo bhavati | tathà gacchati | tathà (#<øbh_Sh: 121>#) yàvat | nidràklamaü prativinodayatãyamasyocyate (|)[|] saüprajànadvihàritàyà[þ] katamà ànupårvo, katamà ca stutibhàvanà, yathàpãhaikatyo yaü yameva gràmaü và nigamamvopa[ni]÷ritya viharati | tasyaivaü bhavati | mayà khalvayaü gràmo và, nigamo và piõóàyopa[saü]kramitavyaþ | piõóàya caritvà, punareva vihàraü [prati]niùkramitavyaü [|] santi(|) punaratra kulàni gràme và, nagare và, yàni mayà nopasaükramitavyàni | tàni punaþ katamàni | tadyathà | ghoùaü(ùaþ), pànàgàraü, ve÷yaü, ràjakulaü, caõóàlakañhinamiti | yàni và punaþ kulànyekàntena pratihatànyapratyudàvarttàni [|] santi ca punaþ kulàni yàni mayopasaükramitavyàni | tadyathà kùatriyamahàsàlakulàni và, bràhmaõamahàsàlakulàni và, naigamakulàni và, jànapadakulàni và, dhanikulàni và, ÷reùñhikulàni và, sàrthavàhakulàni và mayopasaükramitavyàni, tàni nàtisàyamupasaükramitavyàni | tànivikàlaü, na ca kàryavyagreùu dàyakadànapatiùu, na (#<øbh_Sh: 122>#) krãóàratimaõóanayogamanuyukteùu, na gràmyadharmàya pravçtteùu, na kupiteùu [|] tathà copasaükramitavyàni yathopasaükramannahanna bhràntena hastinà sàrdhaü samàgaccheyaü, na bhràntena sthena, punaþ caõóenà÷vena, na caõóayà gavà, na caõóena kukkureõa, na gahanaü, na kaõñakàvàñaü và mardeyaü | na ÷vabhre, palvale, prapàte prapateyaü | na syandikàyàü, na gåthakañhillacandropama÷ca kulànyupasaükrameyaü | hrãmànapragalbhaþ vyavakçùya kàyaü, vyavakçùya cittaü, na làbhakàmo na satkàrakàmaþ | yathà svena làbhena sucittaþ, sumanàstathà parasyàvipralàbhena sucittaþ, sumanàþ ananyotkarùã, aparapaüsakaþ | anukampàcitto, dayàcittaþ | evaü ca punarupasaükramitavyàni | tatkuta etallabhyaü pravrajitena parakuleùu yaddadatu me pare, mà và dadatu, yàvattvaritaü mà dhandhamiti vistareõa [|] upasaükramya ca me [mayà] pratigrahe màtrà karaõãyà | na ca làbhahetoþ kuhanà karaõãyà | lapanà, naimittikatà, naiùpeùikatà, làbhena làbhani÷cikãrùatà karaõãyà(þ) | sa ca làbhaþ araktena paribhoktavya[þ], asaktenàgçddhenàgrathitenàmåóhitena, anadhyavasitenàdhyavasàyamàpannena [|] yàni ca råpàõi tatropasaükramatà upasaükràntena và draùñavyàni bhavanti | tànyekatyàni draùñavyàni | tatra yàni na draùñavyàni teùu utkùiptacakùuùà bhavitavyaü | susaühçtendriyeõa, yàni punardraùñavyàni (#<øbh_Sh: 123>#) teùu såpasthitàü smçtimupasthàpya [|] kathaü råpàõi [punà] råpàõi nàvalokayitavyàni | tadyathà na narttako, na hàsako, na làsaka iti [|] yadvà punaranyaccàvaraõajàtaü nçtte và, gãte và, vàdite và pravçttaü [|] tathà màtçgràmo vi÷eùeõa punaþ ÷i÷urudàravarõo ra[¤janã]ya iti yàni ca punà råpàõi dçùñàni brahmacaryopaghàtibhiþ brahmacaryàntaràyàya, pàpakànàü càku÷alànàmvitarkàõàü samudàcàràya samvartteran | tadråpàõi råpàõi nàvalokayitavyàni, na vyavalokayitavyàni [|] kathaü råpàõi punà råpàõi draùñavyàni | tadyathà jãrõamvà, vçddhamvà, mahallakamvà, khuru khuru pra÷vàsakàyaü, purataþ pràbho(bhà)rakàyaü daõóabhavaùñabhya, pravepamànakàyena àbàdhikamvà, duþkhitambàóhaglànaü, àdhmàtapàdamàdhmàtahastamàdhmàtodaramàdhmàtamukhaü, pàõóukavivarõaü, dadrålamvà, kacchå(õóå)lamvà, kuùñhitamvà, duþkhitahatagàtraü | pakvagàtramupahatendriyaü | mçtamvà kàlagataü, ekàhamçtamvà, dvàhamçtamvà, saptàhamçtamvà | kàkaiþ kuraraiþ khàdyamànaü, gçddhaiþ, ÷vabhiþ, ÷rçgàlairvividhairvà tiryagjàtigataiþ pràõibhirbhakùyamàõamarhniyamàõamvà, maüce àropyopari vitànena prasàritena, puna(ra)þ pçùñhata÷ca mahàjanakàyena rodamànena, krandamànena, (#<øbh_Sh: 124>#) tasmà (syà) vakãrõapramuktake÷ena, tathà ÷okajàtaü, duþkhajàtaü | paridevajàtaü | daurmanasyajàtaü, upàyàsajàtaü yanmayà draùñavyamityevaü råpàõi cànyàni caivaübhàgãyàni råpàõi draùñavyàni | yàni brahmacaryànugrahàya, ku÷alànàü ca vitarkàõàü samudàcàràya(ü) samvarttante | na kàyapracàlakamupasaükràmitavyaü, na bàhupracàlakaü, na ÷ãrùapracàlakaü, noccagmikayà na hastàvalagnikayà, na soóóhakkikayà, nànanuj¤àtena | nà (à)sane niùattavyaü | nà [a]pratyavekùyàsanaü, na sarvakàyaü samavadhàya, na pàde pàdamàdhàya, na sakthi sakthinà, nàbhisaükùipya pàdau, nàbhivikùipya pàdau, nodguõñhikayà kç(vç)tena, nocca(ddha?)stikayà, na vitastikayà, na paryastikayà, parimaõóalaü cãvaraü pràvçtya, nàtyutkçùñaü, nàtya[pakç]ùñaü, na hamdhã(sti)÷uõóakaü, na tàlavçntakaü, na nàgaphalakaü | na kulmàùapiõóikaü pràvaritavyaü, nànàgate khàdanãye pàtramupanàmayitavyaü, na ca khàdanãyabhojanãyasyopari kàra[yitavyaü] | nànàstãrõe pçthivãprade÷e prapàte pràbho(bhà?)re pàtraü sthàpayitavyaü, sàvadànaü (þ) piõóapàtaü (taþ) paribhoktavyaü (vyaþ) | no(na o)danena snàpikaü pratichà(cchà)dayitavyam | na såpikenodenamatittinikàyogamanuyuktena (såpikena, na odanena, na (#<øbh_Sh: 125>#) tittinikàyogamanuyuktena) paribhoktavyaü, nàtisthålaü, nàtiparãttaü parimaõóalayàlopamàlopayitavyaü (àlopa àlopayitavyaþ) | na hastàvalehakaü (kaþ), na pàtràvalehakaü (kaþ) | na hastasaüthånakaü (kaþ), na pàtrasaüthånakaü(kaþ) | na kabaóacchedakaü (kaþ) piõóapàtaü (taþ) paribhoktavyaü (vyaþ) || vihàragatenàpi me (mayà) tebhyaþ kulebhyaþ pratyàgatena, (pratyàgatena) pratiniùkràntena, divà và, ràtrau và, pràtipudgalike caükrame caükramitavyam | na parakùye (parokùe) | avi÷vàsya, apravàritena, anuddiùñena, ÷ràntakàyena, klàntakàyena, nauddhatyàbhinigçhãte citte ku÷alapakùaprayuktenàmanasikàrànugatenàntargatairindriyairabahirgatena mànasena, nàtidrutaü, nàticapalaü, naikàntena gamanapratyàgamanapratisaüyuktena, kàlena kàlaü gacchatà, kàlena kàlaü tiùñhatà, tathà sve vihàre | sve parigaõe, svakyàü kuñikàyàü, udde÷ikàyàü, pràtipaudgalikàyàü, na parapakùyàyàmavi÷vàsyàyàmapravàritàyàü, tathà maüce và, pãñhe và, tçõasaüstarake (õe) và, araõye và, vçkùamåle và, ÷ånyàgàre và, niùattavyaü | paya(rya)ïkamàbhujya, çjuü kàyaü praõidhàya, pratimukhàü(khãü)smçtimupasthàpya, ràtryà madhsame yàme svapitavyam | divàpårvaka¤ca(÷ca) yàmaü(maþ) ku÷alapakùeõàtinàmayitavyaü(vyaþ) | evaü ca punaþsvapitavyaü [|]| (#<øbh_Sh: 126>#) àlokasaüj¤inà smçtena saüprajà[nà]nena, utthànasaüj¤àmeva manasi kurvatà, ràtryà[þ] pa÷cime yàme laghuladhveva prativibudhya, bhàùye và, svàdhyàyakriyàyàü và yogaþ karaõãyaþ | prahàõe và, pratisaülayane, dharmacintàyàü, lokàyatà÷ca maütrà vivarjayitavyàþ (|) citràkùara÷citrapadavyaüjanà, anarthopasaühità ye nàbhij¤àyai, na sambodhàya, na nirvàõàya samvartante | ye và punardharmàstathàgatabhàùità, gaübhãrà, gaübhãràbhàsà[þ], ÷ånyatàpratisaüyuktà, idaüpratyayà(yatà)pratãtyasamutpàdànulomàste satkçtyodgç(dgra)hãtavyàþ | dçóha¤ca, sthira¤ca, sådgçhãtà÷ca, na nà÷ayitavyàþ | pratipattyà[þ] sampàdanàrthaü, na làbhasatkàra hetoþ [|] te ca punardharmà vacasà suparijitàþ kartavyàþ | na ca saügaõikayà atinàmayitavyaü, na karmàràmatayà, na bhàùyàràmatayà, kàlena ca kàlamupasthitayà smçtyà vij¤àsya(ssa)brahmacàriõaþ, àlapitavyàþ, saülapitavyàþ, pratisaübodhayitavyàþ, paripçcchana[jàtã]yena ca bhavitavyaü, kiüku÷alagaveùiõà || anupalaübhacittena, mitavàdinà, yuktabhàõinà, pra÷àntabhàõinà ca || pareùàü dhà(dha)rmyàü kathàü kathayitvà tvakàmena tåùõãübhàvena ca ye pàpakà aku÷alà vitarkà nàtitarkayitavyàþ | na càyoni÷odharmacintàyuktena | (#<øbh_Sh: 127>#) evaü råpà anena bahavo dharmà udgçhãtà (#<øbh_Sh: 128>#) bhavanti | dhçtà, vacasà parijità, manasà cànvãkùità[þ] | dçùñyà suprativiùñàþ (viddhàþ) | evaü bahu÷ruto bhavati | (#<øbh_Sh: 129>#) kathamadhigantà bhavati | làbhã bhavatyanityasaüj¤àyàþ, anitye duþkhasaüj¤àyà, duþkhe 'nàtmasaüj¤àyàþ, àhàre pratikålasaüj¤àyà, vilohitakasaüj¤àyà, vikùiptakasaüj¤àyà, asthisaüj¤àyàþ, ÷ånyatàpratyavekùaõasaüj¤àyà [|] làbhã bhavati (|) prathamasya dhyànasya, dvitãyasya, tçtãyasya, caturthasyàkà÷ànantyà yatanavij¤ànànantyàyatanàkiücanyàyatananaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasya, maitryàþ, karuõàyà, upekùàyà, muditàyàþ, srota àpattiphalasya, sakçdàgàmiphalasyànàgàmiphalasya ca, dviviùayasya, pårvenivàsasya, divyasya ÷rotrasya, cyutyupapàdasya, cetaþparyàyasyàrhattvasyàùñavimokùadhyàyitvasya [|] ÷akto bhavati | pratibala÷ca pareùàü tribhiþ pràtihàryairavavadituü | çddhipràtihàryeõa, àde÷anàpratihàryeõa, anu÷àsanàpràtihàryeõa [|] evamadhigantà bhavati | kathamanukampako bhavati | pareùàmantike kàruõiko bhavati | dayàpannaþ, arthakàmo bhavati | hitakàmaþ, sukhakàmaþ, spar÷akàmaþ, yogakùemakàmaþ [|] evamanukampako bhavati | kathamapratikhinnamànaso bhavati | va(ra)tisaüdar÷ako bhavati | samàdàpakaþ, samuttejakaþ saüpraharùakaþ, àj¤àsã catasçõàmparùadàü, dharmade÷anàyai dakùo bhavatyanalasa, utthànasampannaþ | àrabdhavãrya, àrabdhavãrya (#<øbh_Sh: 130>#) jàtãyaþ [|] evamaparikhinnamànaso bhavati | kathaü kùamàvàn bhavati | àkruùño na pratyàkro÷ati | roùito na pratiroùayati | vàdito na prativàdayati | maõóito na pratimaõóayati | [anena dànapratyarthàdàna(pratyàdàna)samo bhavati] pragàóheùvapi bandhaneùu, rodhaneùu, tàóaneùu, tarjaneùu, che(cche)daneùu, àtmàparàdhã bhavati | karmavipàka¤ca pratisarati | na pareùàmantike kupyati | nàpyanu÷ayaü vahati | iti vimànito [a]pi, vivarõito [a]pi, vijugupsito [a]pi, na vikçmimàpadyate | nànyatràrthàyaiva cetayate kùama÷ca bhavati | ÷ãta[syo]ùõasya, jighatsàyà, pipàsàyà, daü÷ama÷akavàtàtapasarãsçpasampannànàü, parato duruktànàü, duràgatànàü(nàü), patanapakùàõàü, ÷àrãrikàõàü vedanànàü, duþkhànàü, tãvràõàü, kharàõàü, kañukànàü, a[mana]àpànàü, pràõahàriõãnàü kùamo bhavatyadhivàsanajàtãyaþ | evaükùamàvàn bhavatya[sà]viti || kathaü vi÷àrado bhavati | asaülãnacittaþ [|] parùadi dharmaü de÷ayati | agadgadasvaraþ, asaüpramuùitasmçtipratibhànaþ | na càsya ÷àradyahetoþ, ÷àradyanidànaü (#<øbh_Sh: 131>#) bhayamvà àjapati, samàvi÷ati, nàpi kampàbhyàü svedo mucyate, rogaklamebhyo và [|] evaü vi÷àrado bhavati | kathaü vàkkaraõenopeto bhavati | pauryà(ryayà)vàcà samanvàgato bhavati | valgånyavispa(valgunyà, vispa)ùñayà, vij¤eyayà, ÷ravaõãyayà, apratikålayà, ani÷ritayà, (a)paryàptayà [|] evamvàkkaraõenopeto bhavati | kalyàõavàdã | sa ebhiraùñàbhiþ kàraõaiþ samanvàgata÷codako bhavati | smàrakaþ, avavàdakaþ, anu÷àsako, dharma de÷akaþ ||] kathaü codako bhavati | yadutàdhi÷ãle ca ÷ãlavipattyà, adhyàcàre àcàravipattyà, dçùñena, ÷rutena, pari÷aükayà codayati | bhåtena, nàbhåtena, kàlena nàkàlenàrthopasaühitena nànà(na)rthopasaühitena, ÷lakùõena, na paruùeõa, mitravattayà, na dveùàntareõa [|] evaü codako bhavati | kathaü smàrako bhavati | àpattimvà smàrayati | dharmaü cà(và)rthamvà [|] kathamàpattiü smàrayati | yathàpi tadàpatti madhyàpadyamànaþ smarati | tamenaü smàrayati | àyuùmannamuùminde÷e, amuùmin, vastuni, amuùmin (#<øbh_Sh: 132>#) kàle, evaü råpaü, caivaü kàlamàpanna ityevamàpattiü smàrayati | kathaü dharmaü smàrayati | yathàpi tacchrutànudgçhãtàn dharmànekàkã smarati | smartumicchati | tadyathà såtraü, geyaü, vyàkaraõamiti vistareõa pårvavanna smarati | tamena (naü) smàrayati | utsmàraõikàmvàsyànuprayacchati | àpçcchanaparipçcchanikàü và, evaü dharmàna smàrayati | kathaü dharma (arthaü) smàrayati | yathàpi nathàü (càrthàn) vismàrayati (vismarati) | tamenaü smàrayati | punarapi pratinavãkaroti | uttànã karoti | de÷ayati, saüprakà÷ayati | yaccàpi ku÷alamarthopasaühitaü, brahmacaryopasaühitaü | ciraka(kç)taü, cirabhàùitamapyanusmàrayità bhavati | evaü smàrako bhavati | kathamavavàdako bhavati | pràvivekye pratisaülayane, yoge, manasikàra(re), ÷amathavipa÷yanàyàü kàlena kàlamànulomikaü avavàdaü pravarttayati | kàlena ca kàlaü tatpratisaüyuktàü kathàü karoti | tadyathà cetovinivaraõasàüpreyagàminãü ÷ãlakathàmvà, praj¤àkathàmvà, vimuktikathàmvà, alpecchakathàmvà, vimuktij¤ànadar÷anakathàmvà, saütuùñikathàmvà, prahàõakathàü, viràgakathàü, nirodhakathàü, apacayakathàü, asaüsargakathàü, idaüpratyaya[tà (#<øbh_Sh: 133>#) pra]tãtyasamutpàdànulomàn (màü) kathàü karoti | evamavavàdako bhavati | kathamanu÷àsako bhavati | dharmeõa, vinayena, samanu÷àstuþ ÷àsane àcàryo và bhavati | upàdhyàyo và, sahadhàrmiko và, gururvà, gurusthànãyo và, anyatamànyatamasminnadhikaraõe atisçtaü, vyatikràntaü viditvà | kàlena kàlamavasàdayati | daõóakarmama(rmà)nuprayacchati | praõàmayati cainaü | punarapi ca dharmeõa samayepratisaüstarasàmãcãsaüj¤aptiü pratigçhaõàti | saürohaka÷ca bhavati | karaõãye càkaraõãye bhàvyàcàrànadhyàcàràn adhyàcãrõe (carite) anadhyàcãrõe (carite) ca ÷àstyanu÷àstyevamanu÷àsako bhavati | kathaü ca dharmade÷ako bhavati | kàlena kàlaü pårvakàlakaraõãyàü kathàü karoti | tadyathà dànakathàü, ÷ãlakathàü, svargakathàü, kàmeùvàdãnava niþsaraõaü, vyavadànapakùàndharmàn vistareõa saüprakà÷ayati | kàlena kàlaü caturàryasatyapratisaüyuktàü kathàü kathayati | duþkhaü và àrabhya, samudayamvà, nirodhamvà, phalamvà, saparipàkàya (sattvasaükle÷àya?) và, satva(ttva) vyavadànàya và, saddharmasya và cirasthitaye, yuktaiþ padavyaüjanaiþ, sahitairànulomikairànucchavikairaupàyikaiþ, (#<øbh_Sh: 134>#) pratiråpaiþ, pradakùiõairnipakasyàügasaübhàraistàü ca punaþ kathàü kàlena karoti | satkçtyànusandhimanupatitàü | harùayan, rocayannanu(yannu)tsàhayannanavasàdayaü÷ca yuktàü, sahitàü, avyavakãrõàü, yathàdhàrmikãü, yathàparùanmaitracitto, hitacittaþ, anukampàcittaþ | ani÷rito làbhasatkàra÷lokena càtmànamutkarùayati | na parànpaüsa(paüsa)yatyevaü dharmade÷ako bhavati | ya÷caibhiraùñàbhi(þ) (samanvàgato) raügaiþ samanvàgato bhavati | evaü ca kàlena kàlaü codako bhavati, smàrakaþ | avavàdànu÷àsakastasmàt kalyàõamitra[m]ityucyate | ayaü tàvat kalyàõamitratàyà vistaravibhàgaþ [|] samàsàrthaþ punaþ katamaþ [|] sa cedayaü mitrasuhçdanukampakaþ àdita eva hitakàmo bhavati | sukhakàma÷ca [|] tacca punarhitasukhaü yathàbhåtaü prajànàti | aviparyasto bhavatyaviparãtadçùñiþ, pratibala÷ca bhavatyupàyaku÷alaþ | yadutàsyaiva hitasukhasya samudàgamàyosaühàràya dakùa÷ca bhavatyanalasa, utthànasampanna, àrabdhavãryajàtãyaþ | yaduta tameva hitasukhopasaühàramàrabhya [|] (#<øbh_Sh: 135>#) ebhi÷caturbhiþ kàraõaiþ sarvàkàraparipårõaþ (ü) | samàsataþ kalyàõamitro (traü) veditavyaþ (vyam) | ayaü ca punaþ kalyàõamitratàyàþ samàsàrthaþ || ya÷ca pårvo vistaravibhàgaþ, ya÷càyaü samàsàrtha iyamucyate kalyàõamitratà || saddharma÷ravaõacintanà katamà | saddharma ucyate buddhai÷ca buddha÷ràvakai÷ca sadbhiþ samyaggataiþ satpuruùairàkhyàtaþ | de÷ita uttàno vivçtaþ | saüprakà÷itaþ | sa punaþ katamaþ | tadyathà såtraü, geyaü, vyàkaraõamiti vistareõa pårvavat | dvàda÷àügavacogataü saddharma ityucyate | (#<øbh_Sh: 136>#) tatra såtraü katamat | yattatra tatra bhagavatà tàüstàn (tàni tàni) vineyàcaritàni càrabhya skandhapratisaüyuktà và kathà kçtà, dhàtupratisaüyuktàvà kathà kçtà, dhàtusaügaõasaüyuktà và, àyatanapratisaüyuktà và | pratãtyasamutpàdapratisaüyuktà và, àhàrasatyasthiti [prati]saüyuktà và, ÷ràvakapratyekabuddhatathàgatapratisaüyuktà và | smçtyupasthànasamyakprahàõadhi(rdhi)pàdendriyabalabodhyaügamàrgàügapratisaüyuktà | a÷ubhà, ànàpànasmçti÷ikùàvetyaprasàdapratisaüyuktà kathà kçtà [|] sà ca kathà saügãtikàraiþ parigçhya ÷àsanacirasthitaye, yathà yogamanupårveõa racità, anupårveõa samàyuktà | pratiråpairnàmakàyapadavyaüjanakàyairyaduta teùàü teùàmarthànàü såcanàyai (#<øbh_Sh: 137>#) ku÷alànàmarthopasaühitànàü buddhacaryopasaühitànàmidamucyate såtraü [|] geyaü katamat | yasyànte paryavasàne gàthà abhigãtà, yacca såtraü neyàrthamidamucyate [geyaü] | vyàkaraõaü katamat | yasmiüchràvake (yasmi¤chràvake)bhyo [a]bhyatãtakàlagato (tau)upapattau vyàkriyate | yacca såtraü nãtàrthamidamucyate | vyàkaraõaü [|] gàthà katamà | yà na gadyena bhàùità | apitu pàdopanibandhena dvipadà và, tripadà và, catuùpadà và, paücapadà và, ùañpadà và iyamucyate gàthà || udànà katamà | yatpudgalasya nàma gotramaparikãrtayitvà (kãrttya), uddi÷ya bhàùitamàyatyàmvà saddharmasthitaye, (#<øbh_Sh: 138>#) ÷àsanasthitaye ca | iyamucyate udànà || nidànaü katamat | yatpudgalasya nàmagotramparikãrtayitvà (kãrttya) uddi÷ya bhàùitam | yacca vinayapratisaüyuktaü sotpattikaü sanidànaü pràtimokùasåtramidamucyate [nidànaü] [|] avadànaü katamat | yatsadçùñàntakamudàhataü | yena dçùñàntena yasya prakçtasyàrthasya vyavadànaü bhavatãdamucyate | avadànaü | vçttaü katamat | yatkiücitpårvayogapratisaüyuktamidamucyate vçttakaü || jàtakaü katamat | yadatãtamadhvànamupàdàya tatra tatra bhagavataþ cyutyupapàdeùu bodhisattvacaryà duùkaracaryà | àkhyàtà [|] idamucyate jàtakaü || vaipulyaü katamat | yatra bodhisattvànàü màrgo de÷yate | anuttaràyai samyak saübodhaye | da÷abalànàvaraõaj¤ànasamudàgamàya [|] idamucyate vaipulyaü || (#<øbh_Sh: 139>#) adbhutàdharmàþ katame | yatra buddhànà¤ca, buddha÷ràvakàõàü ca, bhikùåõà¤ca, bhikùuõãnà¤ca, ÷ikùamàõànàü, ÷ràmaõekã(rã)õàmupàsikànàü, sàdhàraõàsàdhàraõà÷ca tadanyaprativi÷iùñà÷cà÷caryàdbhutasammatà guõavi÷eùà àkhyàtà ime ucyante adbhutà dharmàþ || upade÷àþ katame [|] sarvamàtçkà abhidharmaþ såtràntaniùkarùaþ | såtràntavyàkhyànamupade÷a ityucyate | taccaitad dvàda÷àügavacogatamasti såtramasti vinayaþ, astyabhidharmaþ | tatra yattàvadàha | såtraü geyaü vyàkaraõaü gàthodànàvadànavçttakajàtakavaipulyàdbhutadharmà iti | idaü tàvatsåtraü | yatpunaràha | nidànamityayamucyate | vinayaþ | yatpunaràha | upade÷à iti | ayamucyate | abhidharmaþ | taccaitad dvàda÷àü[gaü ÷ru]taü piñakatrayasaügçhãtaü | sadbhiþ samyaggatairde÷itaü | saddharma ityucyate | tasya ÷ravaõaü | saddharma÷ravaõaü [|] tatpunaþ katamat | yathàpãhaikatyaþ (#<øbh_Sh: 140>#) såtradharo và bhavati | vinayadharo và | màtçkàdharo và, såtravinayadharo và, såtràbhidharmadharo và, vinayamàtçkàdharo và | idamucyate saddharma÷ravaõaü | tatpunaþ | ÷ravaõaü dvividhaü | vyaüjana÷rama(va)õamartha÷ravaõaü ca | cintanà katamà | yathàpãhaikatyastàneva yathà÷rutàndharmànekàkã rahogataþ | ùaóacintyàni sthànànitadyathà, àtmacintàü, sattvacintàü, lokacintàü, satvà(ttvà)nàü karmavipàkacintàü, dhyàyinàü dhyàyiviùayaü, buddhànàü buddhaviùayaü varjayitvà svalakùaõataþ | sàmànyalakùaõata÷ca cintayati | sà punaþ cintà dvividhà gaõanàkàràsaha gaõanàyogena dharmeõa | tulanàkàrama(rà), yuktyà guõadoùaparãkùaõàkàrà [ca] [|] sa cetskandhapratisaüyuktàü de÷anàü cintayati | sa cedanyatamànyatamànyatamàü pårvaniviùñàü de÷anàü cintayatyàbhyàü cintayati | yathà punaþ kathami tiråpamucyate | da÷a råpãõyàyatanànãti | yacca dharmàyatanaparyàpannaü råpaü sa ca råpaskandhaþ, tisro (#<øbh_Sh: 141>#) vedanà vedanàskandhaþ | ùañ saüj¤àkàyàþ saüj¤àskandhaþ | ùañ cetanàkàyàþ cetanàskandhaþ | ùaó vij¤ànakàyà vij¤ànaskandha ityevaü gaõanàsaükhyàkàràü skandha[gaõanàü] cintayatyuttarottaraprabhedena yena và punarasyàþ saükhyàgaõanà kàràyà÷cintàyà apramàõaþ prave÷anayo veditavyaþ | kathaü yuktyupaparãkùàkàrayà cintayà skandhade÷anàü cintayati | catasçbhiryuktibhirupaparãkùate | katamàbhi÷catasçbhiryadutàpekùàyuktyà, kàryakàraõayuktyà, upapattisàdhanayuktyà | dharmatàyuktyà || apekùàyuktiþ katamà | dvividhà apekùà utpatyapekùà praj¤aptyapekùà ca | tatrotpattyapekùà yairhetupratyayaiþ skandhànàü pràdurbhàvo bhavati | tasyàü skandhotpattau te hetavaste, pratyayà apekùyante | yairnàmakàyapadakàyavyaüjanakàyaiþ skandhànàü praj¤aptirbhavati | tasyàü skandhapraj¤aptau te nàmapadakàyavyaüjanakàyà apekùyante | iyamucyate skandheùåtpattyapekùà | praj¤aptyapekùatà (kùà) ca | yà cotpattyapekùà | yà ca praj¤aptyapekùà sà yuktiryoga (#<øbh_Sh: 142>#) upàyaþ | skandhotpattaye | skandhapraj¤aptaye tasmàdapekùàyuktirityucyate | kàryakàraõayuktiryà [ta]dutpannànàü skandhànàü svena hetunà svena pratyaryena tasmiüstasmin svakàryakaraõe viniyogastadyathà | cakùuùà råpàõi draùñavyàni | ÷rotreõa ÷abdà[þ] ÷rotavyàþ | yàvanmanasà dharmà vij¤eyà iti | råpeõa cakùuùo gocare avasthàtavyaü | ÷abdena ÷rotrasya, evaü yàddharmairmanasa iti | yadvà punaranyadapyevaübhàgãyaü | tatra tatra dharmàõàmanyo [a]nyaü kàryakàraõe pratiyuktiryoga upàya iyamucyate | kàryakàraõayuktiþ | upapattisàdhanayuktiþ katamà [|] anityà[þ] skandhà iti, pratãtyasamutpannà, duþkhà[þ], ÷ånyà, anàtmàna iti tribhiþ pramàõairupaparãkùate yadu(ta)tàptàgamena, pratyakùeõànumànena ca [|] ebhistribhiþ pramàõairåpapattiyuktaiþ satàü hçdayagràhakairvyavasthàpanà (#<øbh_Sh: 143>#) sàdhanà kriyate | yaduta skandhànityatàyà và, pratãtyasamutpannatàyà và, duþkhatàyà[þ], ÷ånyatàyà, iyamucyate upapattisàdhanayuktiþ | dharmatàyuktiþ katamà | kena kàraõena tathàbhåtà ete skandhà[þ], tathàbhåto lokasannive÷aþ kena kàraõena kharalakùaõà pçthivã, dravalakùaõà àpaþ, uùõalakùaõaü tejaþ[þ], samudãraõalakùaõo vàyuþ, (|) anityàþ, skandhà[þ], kena kàraõena ÷àntaü nirvàõamiti | tathà råpaõalakùaõaü råpaü | anubhavalakùaõà vedanà, saüjànanalakùaõà saüj¤à, abhisaüskaraõalakùaõàþ saüskàràþ, vijànanàlakùaõaü vij¤ànamiti | prakçtireùàü dharmàõàmiyaü svabhàva eùa ãdç÷aþ | dharmataiùà caiva càsau dharmatà | saivàtra yuktiryoga upàyaþ [|] evaü và etat syàt | anyathà và, naiva và syàt, sarvatraiva ca dharmataiva pratiprasaraõadharmataiva yuktiþ | cittanidhyàyanàya, cittasaüj¤àpanàya iyamucyate dharmatàyuktiþ | evaü catasçbhiryuktabhiþ skandhade÷anà upaparãkùyata iti | yàvatpunaranyà kàcidde÷anà iti yà evamàbhyàü dvàbhyàmàkàràbhyàü gaõanàsaükhyàkàrà ca yuktyupaparãkùaõàkàrà ca samyagupanidhyàyanà tasyàstasyà de÷anàyàiyamucyate | saddharma÷ravaõacinta[n]à || (#<øbh_Sh: 144>#) anantaràyaþ katamaþ [|] anantaràyo dvividhaþ | adhyàtmamupàdàya bahirdhà ca [|] tatràdhyàtmaü bahirdhà copàdàyàntaràya(yaü) vakùyati | tadviparyayeõa [|] nantaràyo veditavyaþ | adhyàtmamupàdàyàntaràyaþ katamaþ | yathàpãhaikatyaþ pårvameva kçtapuõyo bhavati | saukçtatvàt puõyànàü ca làbhã bhavati | kàlena kàlamànulomikàü (kànàü, keùu) jãvitapariùkàràõàü (reùu) | yaduta cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàràõàü (reùu) tãvraràgo bhavatyàyata (na)ràgaþ | tãvradveùaþ àyata(na)dveùaþ | tãvramoha àyata(na)mohaþ | pårvaü vànenàbàdhasaüvarttanãyàni karmàõi kçtàni bhavanti | yaddhetoràbàdhabahulo bhavati | dçùña eva dharme viùamacàrã bhavati | yo (ye)nàsyàbhãkùõaü vàto và kupyati, pittamvà, ÷leùmamvà, viùåcikà và kàye santiùñhate | bhojanaguruko bhavati | bahvartho, bahukçtyo, gaõasannipàtabahulo bhavati | karmàràmo và, bhàùyàràmo và, nidràràgaþ (maþ), saügaõikàràmaþ | àtmasaüpragràhaka÷capalaþ, pramattaþ kude÷avàsã và | ityevaübhàgãyà antaràyà adhyàtmamupàdàya veditavyàþ | bahirdhopàdàyàntaràyàþ katame [|] tathàpi tadasatpuruùàpà÷rayaþ | yato na labhate kàlena kàlamànulomikãmavavàdànu÷àsanãü [|] (#<øbh_Sh: 145>#) kude÷e và vasati | yatràsya vàsa(saü)kalpayato divà vàgraviloko (vogro raveràloko) bhavati | prabhåtaþ, ràtrau và [|] ucca÷abdo, mahà÷abdomahàjanakàyasya nirghoùaþ | tãvrakañuka÷ca vàtàtapasaüspar÷o, manuùyàdapi bhayamayamevaübhàgãyo bahirdhàpàyà(rdhopàdàyà)ntaràyo veditavyaþ | ayaü tàvadvistaravibhàgasyà(gaþ) || samàsàrthaþ punaþ katamaþ | samàsatastrividho [a]ntaràyaþ | prayogàntaràya[þ], pràvivekyàntaràya[þ] | pratisaülayanà ntaràya÷ca | tatra prayogàntaràyo yenàntaràyeõa samava[hitena] saümukhãbhåtenà÷akto bhavatyapratibalaþ sarveõa sarvaü ku÷alapakùaprayoge [|] sa punaþ katamaþ | yadàbàdhako bhavati, bàóhaglànaþ, abhãkùõamasya vàto và kupyate, pittamvà, ÷leùmamvà (ùma và), viùåcikà vàsya kàye santiùñhate [|] api tvasya da÷ati vç÷ciko và, ÷atapadã và, manuùyo vainaü viheñhayatyamanuùyo và [|] na ca làbhã bhavati cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàràõàmayamevaübhàgãyaþ prayogàntaràyo veditavyaþ | pràvivekyàntaràyaþ katamaþ [|] yadbhojanaguruko bhavati, bahvartho, bahukçtyo, bahukaraõãyaþ, karmàràmaratiü (#<øbh_Sh: 146>#) rato bhavati | teùu teùvitikaraõãyeùu prasçtamànasaþ | bhàùyàràmo bhavati | ÷aktaþ pratibalaþ san | pràvivekyaprahàõe, pratisaülayane, bhàvanàyàmudde÷amvàdhyàyamàtrakena(õa) saütuùño nidràràmo bhavati | styànamiddhaparyavasthitaþ, kusãdajàtãyo nidràsukhaü, pàr÷vasukhaü, ÷ayanasukhaü ca svãkaroti | saügaõikàràmo bhavati sàrdhaü gçhasthapravrajitaiþ | ràjakathàmvà karoti | corakathàü và, annakathàü và, pànakathàü và, vastukathàü và, ve÷yàkathàü và, vãthãkathàmvà janapadamahàmàtràkhyànakathàmvà, samudràkhyànakathàmvà [|] ityevaü bhàgãyayà anarthopasaühitayà kathayà kàlamatinàmayati | tatra càbhira(ma)to bhavatyabhãkùõeõa(na) gaõasannipàtabahulo bhavati | teùu teùvadhikaraõeùu vyàkùiptamànaso bhavati | vyàkulamànasaþ | saüsargàràmo bhavati | gçhasthapravrajitànàmasamavahitànàü ca viyogaü gacchati | prapaücàràmo bhavati | prapaücarataþ avakramaõãyeùu pårvaügamaþ, pràvivekyeùu nikùiptadhuraþ | idamevaübhàgãyo (ima evaü bhàgãyà) dharmàþ pravivekàntaràyo veditavyaþ | yaiþ samavahitaiþ saümukhãbhåtairna sukaraü bhavatyaraõyavanaprasthàni pràntàni ÷ayanàsanànyadhyàvasituü | araõyàni và vçkùamålàni (#<øbh_Sh: 147>#) và ÷ånyàgàràõi và [|] pratisaülayanàntaràyaþ katamaþ [|] tadyathà pratisaülayanamucyate ÷amatho vipa÷yanà ca | tatràsti ÷amathàntaràyaþ | asti vipa÷yanàntaràyaþ | tatra ÷amathàntaràyaþ pra[bhinnaþ] ade÷avàsa÷ca | yathàsya pramattasya styànamiddhaü và cittaü paryavanahati | ÷amathamàtramvà àsvàdayati | lãnatvàya và cittamupanàmayati | andhakàràyitatvaü và cetaso bhavati | yadråpeõa càde÷avàsena | manuùyakçto và parataþ saüghañño bhavati | yenàsya cittambahirdhà vikùipyate [|] ayaü ÷amathàntaràyaþ | pratisaülayanàntaràyo veditavyaþ | vipa÷yanàntaràyaþ katamaþ | yadutàtmasaügràha÷càpalya¤ca | tatràtmasaügraho yathàpi tadahamasmyuccakulaþ pravrajitaþ | alãnaþ | anye ca na tathetyàtmànamutkarùayati | saügçhõàti | paràü÷ca pansa(paüsa)yati | evamàóhyakulapravrajitaþ, adãnaþ, evamabhiråpo dar÷anãyaþ, pràsàdika, evaü bahu÷rutaþ, sannicayaþ | evamahamasmin kalyàõavàkyo vàkkaraõenopetaþ, anye ca bhikùavo na tatheti | àtmànamutkarùayati | saüpragçhõàti | paràü÷ca pansa(paüsa)yati | sa àtmànaü saüpragçhõàtyete bhavanti | bhikùavaþ, sthavirà, ratij¤à, abhyavatãrõabrahmacaryàþ, (#<øbh_Sh: 148>#) tànna kàlena kàlaü paripçcchati | paripra÷nãkaroti | te càsya na kàlena kàlamavivçtàni ca sthànàni vivçõvanti | vivçtàni ca sthànàni vivçõvanti | na ca gambhãramarthapadaü | sàdhu ca suùñhu ca praj¤ayà pratividhya saüprakà÷ayanti yàvadeva j¤ànadar÷anasya vi÷uddhaye | evamasya sa àtmasaügrahaþ | àntaràyiko bhavati | yaduta vipa÷yanàyàþ [|] punaraparamalpamàtrakasyàvaramàtrakasya j¤ànadar÷anamàtrakasya spar÷avihàramàtrakasya làbhã bhavati | sa tena j¤ànamàtrakeõa | dar÷anamàtrakeõàtmànamutkarùayati | saüpragçhõàti | sa àtmànaü saüpragçhõaüstàvatà saütuùño bhavati nottari vyàyacchate | evamasyàntaràyaþ kçto bhavati | àtmasaüpragraheõa yaduta vipa÷yanàyàþ (nayà) [|] capalo và punaþ anupa÷àntendriyo bhavati | uddhatendriyaþ, unnatendriyaþ | sa dåùitacittã bhavati | subhàùitabhàùã, duùkçtakarmakàrã, na sthiraü dharmàü÷cintayati | na dçóhaü cintayati | yena vipa÷yanàü na pårayati na vi÷odhayatyevamasya càpalyaü | antaràyo bhavati | yaduta vipa÷yanàyà iti | dvau dharmau ÷amathàntaràyau | yaduta pramàdaþ, àde÷avàsa÷ca [|] dvau dharmau vipa÷yanàntaràyau yadutàtmasaüpragraha÷càpalya¤ca | iti ya÷ca ÷amathàntaràyaþ | ya÷ca vipa÷yanàntaràyaþ | ayamucyate (#<øbh_Sh: 149>#) pratisaülayanàntaràyaþ | ayaü ca punarantaràyasya samàsàrtha iti | ya÷càyaü samàsàrthaþ | ya÷ca pårvako vistaravibhàgaþ | tadekatyamabhisaükùipyàntaràya ityucyate | asya càntaràyasya viparyayeõà[na]ntaràyo veditavya iti | ya eùàmantarà[yà]õàmabhàvo vigamaþ asaügatirasamavadhàra(cara)[õa]mayamucyate [ana]ntaràyaþ || tyàgaþ katamaþ | yaddànamanavadyaü cittàlaükàràrthaü, (#<øbh_Sh: 150>#) cittapariùkàràrthaü, yogasaübhàràrthaü, uttamàrthasya pràptaye dadàti | tatra ko dadàti [kasmai dadàti kutra dadàti]kena ca dadàti | kathaü dadàti | kasmàddadàti | yenàsya (#<øbh_Sh: 151>#) dànama[na]vadyaü bhavati || àha | dàtà, dànapatirdadàti | ayamucyate dàtà | yasya svakaü dãyate | tacca dàtukàmasya, nàdàtukàmasya, ayamucyate dànapatiþ | tatra kutra dadàti | àha | caturùu dadàti | duþkhitàyoga(pa)kàriõe | iùñàya, vi÷iùñàya ca | tatra duþkhitàyeti | kçpaõà và, adhvagà và, yàcanakà và, andhà và, badhirà và, anàthà và, apratisaraõà và, upakaraõavikalà iti | ye và punaranye [a]pyevaübhàgãyà[þ |] upakàriõaþ katame tadyathà màtàpitaraü (rau) àpàyakapoùakaü (kau), samvardhakami(kàvi)ti | ye và punarañavãkàntàràduttàrayanti, durbhikùàdvà, paracakrabhayàdvà, bandhanàdvà | àbàdhakàdvà hitopade÷akà÷càsya bhavanti | sukhopade÷akà, hitasukhopasaühàrakà, utpannotpanneùu càdhikaraõeùu sahàyakàþ, sahanandinaþ, saha÷okà, àpatsu caivaü na parityajanti iti ye và punaranye [a]pyevaübhàgãyà ima upakàriõaþ | iùñàþ katame [|] ye saüstutà[þ] | yeùàmasyàntike bhavati | prema và, gauravamvà, bhaktivàdo và, àlaptakàþ, saüstutakàþ sapriyakà÷ca bhavanti | iti và punaranye [a]pyevaübhàgãyà ima ucyate iùñàþ || vi÷iùñàþ katame [|] te ÷rava(ma)õabràhmaõà[þ] (#<øbh_Sh: 152>#) sàdhuråpasammatàþ | avyàbàdhyàþ avyàbàdhyaratàþ, vigataràgàþ, ràgavinayàya pratipannàþ, vigatadveùà dveùavinayàya pratipannàþ | vigatamohà, mohavinayàya pratipannà iti | ye và punaranye [a]pyevaü bhàgãyà ima ucyante vi÷iùñàþ || tatra kiü dadàtãtyàha | samàsataþ sattvasaükhyàtamasatva (ttva) saükhyàtaü ca | vastu dadàti | tatra sattvasaükhyàtamvastu katamat | tadyathà putradànaü dàsãdàsakarmakarapau[ruùe]yahastya÷vagaveóakakukkuñastrãpuruùadàrakadàrikamiti | yadvà punaranyadapyevaü bhàgãyaü vastu | adhyàtmamvà punarupàdàya karacaraõa÷iromànsa(màüsa)rudhiravasàdãnyanuprayacchati | idamapi puruùasaükhyàtaü dànaü yatra bodhisattvabodhàþ saüdç÷yante | asmiütvarthe nedaü dànamabhipretaü | yeùu tu sarveùvasyai÷varyaü bhavati | va÷ità ca prabhaviùõutà ca | arhati ca tànsatvà (ttvà)n pareùàü pratipàdayituü | pratipàdayaü÷càtmànamanavadyaü karoti | na taddhetostatpratyayaü pare manànsi (nàüsi) pradåùayanti | ye ca satvà (ttvàþ) pareùu pratipàdità(þ)stena vyàpàdità bhavantãdamucyate anavadyaü satva(ttva)vastudànaü || asattvasaükhyàtamvastu katamat | tadyathà dhanavastu, (#<øbh_Sh: 153>#) dhànyavastu | de÷a vastu | tatra dhanavastu tadyathà maõimuktàvaióårya÷aükha÷ilàpravàóà(là)÷magarttapusàragaõvajàtaråparajatalohitikàdakùiõàvartamiti | yadvà punaranyadapyevaü bhàgãyaü ratnamvà, hiraõyamvà, råpyamvà, vastramvà, bhàõóopaskaraü và, gandhajàtaü và, màlyajàtamvà, idamucyate dhanaü | dhànyaü katamat | yatkiü¤cid bhojyaü và, peyamvà, tadyathà yavà và, ÷àlirvà, godhåmà và, kolà và, kulatthà và, tilà và, màùà và, ikùurasamvà (so và), mçdvãkàrasamvà (so và), iti yadvà punarapyevaübhàgãyamidamucyate dhànyaü || de÷avastu katamat | tadyathà kùetravastu gçhavastvàpaõavastu, puõya÷àlàvihàrapratiùñhàpanamiti | yadvà punaranyadapyevaübhàgãyamidamucyate de÷avastu | tatra yacca satva (sattva) saükhyàtamvastu idaü dadàtãti || kena dadatãti | yà ca alobhasahagatà cetanà, cittàbhisaüskàro manaskarma | yacca tatsamutthàpitaü kàyakarma | vàkkarma de[÷a]vastuparityàgàya, svasaütàne và [|] anena dadàti | (#<øbh_Sh: 154>#) tatra kathaü dadàtãti | ÷raddhayà dadàti | àgamadçùñiþ, phaladar÷ã, satkçtya dadàti | praõatacittaþ svahastaü (hastàbhyàü) dadàti | anapaviddha[þ] kàlena dadàti | yadaitatpareùàmupayogyaü syàtparànanupahatya dadàti | dharmeõa, samayena, asàhasena, samudànayitvà (samudànãya) ÷uci dadàti | praõãtaü kalpikaü dadàti | yena na pare sàvadyà bhavanti | nàtmà [|] abhãkùõaü dadàti | vinãya sàtma[yanmalaü] sannidhimalaü ca dànaü dadàti | pårvameva dànàtsumanà dadacci(daü÷ci)ttaü prasàdayati | datvà và vipratisàrã bhavati | evaü dadàti | kasmàddadàti | àha | kàruõyàdvà dadàti | yaduta duþkhiteùu kçtaj¤atàyà (tayà) dadàti | yaduta upakàriùu premõà, gauraveõa, bhaktyà dadàti | yaduta iùñeùu laukikalokàntaravi÷eùapràrthanayà dadàti | yaduta vi÷iùñeùu [|] tasmàt | dadàtãtyucyate | ebhiràkàrairato 'sya gçhiõo và, pravrajitasya và cittàlaükàràrthaü, cittapariùkàràrthaü | yogasaübhàràrthamuttamàrthasya pràptaye taddànamanavadyaü bhavati | ayamucyate tyàgaþ || (#<øbh_Sh: 155>#) ÷ramaõàlaükàraþ katamaþ [|] tadyathaikatyaþ ÷ràddho bhavati | a÷añhaþ | alpàbàdhaþ, àrabdha[vãrya]jàtãyaþ pràj¤o [a]lpecchaþ, saütuùñaþ | supoùaþ, suka(bha)raþ, dhutaguõasamanvàgataþ pràsàdiko, màtraj¤aþ | satpuruùadharmasamanvàgataþ | paõóitadharmasamanvàgataþ | paõóitaliügasamanvàgataþ | kùamaþ, så(su)rataþ, pe÷ala÷ca bhavati || kathaü ÷ràddho bhavati | prasàdabahulo bhavati | arthakalpanàbahulaþ | vimuktibahulaþ chandika÷ca ku÷aleùu dharmeùu [|] sa ÷àstari prasãdati | na kàükùati | na vicikitsati | ÷àstàraü satkaroti | gurukaroti | mànayati | påjayati | satkçtya, gurukçtya, mànayitvà, påjayitvà, ni÷ritya, viharati | yathà ÷àstaryevaü dharme | sabrahmacàriùu, ÷ikùàyàmavavàdànu÷àsanyàü, pratisaüstare apramàde, samàdhàvevaü ÷ràddho bhavati | kathama÷añho bhavati | rujako bhavati rujakajàtãyaþ | yathàbhåtamàtmànamàviùkarttà bhavati | (#<øbh_Sh: 156>#) ÷àsturantike, vij¤ànà¤ca, sabrahmacàriõàmevama÷añho bhavati | kathamalpàbàdho bhavati | arogajàtãyaþ | samayàsàdhinyà grahaõyà samanvàgato bhavati | nàtyuùõayà, nàti÷ãtayà, avyàbàdhà(dha)yà, jàtusukhayà yayàsyà÷itapãtakhàditàsvàdità[ni] samyakyukhena paripàkaü gacchantyevamalpàbàdho bhavati | kathamàrabdhavãryajàtãyo bhavati | sthàmavànviharati | vãryavànutsàhã dçóhaparàkramaþ | nikùiptadhuraþ ku÷aleùu dharmeùu dakùa÷ca bhavatyanalasa utthànasampannaþ [|] karttà bhavati | vij¤ànàü sabrahmacàriõàü kàyena vaiyàpçtyamevamàrabdhavãryo bhavati | kathaü pràj¤o bhavati | dvidhà smçtibuddhisampanno bhavati | adhandhe[ndriyaþ], amåóhendriyaþ, aneóakaþ, pratibalaþ, subhàùitadurbhàùitànàü dharmàõàü arthamàj¤àtumiti | sahajayàpi buddhyà samanvàgato bhavati | pràyogikayàpi buddhyà samanvàgato bhavati | evaü pràj¤o bhavati | kathamalpeccho bhavati | yàvadbhirguõaiþ samanvàgato bhavatyalpecchatàmàdiü kçtvà taiþ parato j¤àtuü na samanveùate | ka÷ci(cci)nme(nmàü) pare na jànãyuþ, alpeccha[ü] iti và evaü guõayukta ityevamalpecho bhavati | (#<øbh_Sh: 157>#) kathaü saütuùño bhavati | itaretareùu cãvarapiõóapàtena, ÷ayanàsanena tuùño bhavati, saütuùñaþ, sa labdhvà cãvaraü låhaü và, praõãtamvà notkaõñhati | na paritasyati | labdhvà ca punaþ araktaþ paribhuükte | asakta iti vistareõa pårvavat | yathà cãvaramevaü piõóapàtaü (taþ), ÷ayanàsanamevaü tuùño bhavati | kathaü supoùo bhavati | àtmà asyaikaþ poùyo bhavati | na tu pare tadyathà dàrakà và, manuùyà veti | ye và punaranye [a]pi kecidyeùàmarthàya yà (yà ya)mparyeùñimàpadyate | pare caivaü dàyakadànapatayo duùpoùyamiti pa÷ye (÷yeyuþ) (n | ra) evaü supoùyo bhavati | kathaü subharo bhavati | alpenàpi yàpayati | låhenàpi yàpayatyevaü subharo bhavati | kathaü dhutaguõasamanvàgato bhavati | piõóapàtiko bhavati | sàvadànapiõóapàtikaþ | ekàsanikaþ, khalu pa÷càdbhaktikaþ | traicãvariko, nàmatikaþ, pànsu (pàüsu)kålikaþ | (#<øbh_Sh: 158>#) àraõyako, vçkùamålikaþ àbhyavakà÷ikaþ | ÷mà÷àniko, naiùadyikaþ | yàthàsaüstarikaþ [|] ta ete piõóapàtacãvara÷ayanàsanamàrabhya dvàda÷akà[dhuta]guõà bhavanti | trayoda÷à (÷a) và [|] tatra piõóapàtikatvaü bhidyamànaü dvidhà bhavati | pràptapiõóapàtika÷ca, sàvadànapiõóapàtika[ta]yà ve÷yànuve÷yakulàni bhikùitvà, paryañitvà (paryañya), yathàlabdhaü yathopasampannaü piõóapàtaü paribhuükte, no tu uccaiþ ÷uõóàü praõidhàya kulàni upasaükràmati | ato [a]haü lapsye, praõãtaü khàdanãyaü, bhojanãyaü, yàvadàptaü [|] tatra piõóapàtikatvamavi÷eùeõàrabhya dvàda÷a bhavanti | prabhedaü punaþ àrabhya trayoda÷a(þ) [|] tatraikàsanikatvaü kathamat | ekasminnàsane niùaõõoyàvatparibhoktavyaü | tàvatparibhuükte | vyutthita÷ca punastasmàdàsanànna paribhuükte | idamucyate | ekàsanikatvaü || khalu pa÷càdbhaktikatvaü katamat | bhojanàrthaü niùaõõastàvat(n) na paribhuükte | yàvatsarvabhojanaü pratãcchati | yàvatà jànàti ÷akùyàmi yàpayituü | yata÷ca punarjànãte na me ata uttari bhojanena kçtyaü bhaviùyatãti | tataþ sarvaü parihçtyàrabhate | (#<øbh_Sh: 159>#) pa[ri]bhoktuü | evaü khalu pa÷càdbhaktiko bhavati | kathaü traicãvariko bhavati | tribhi÷ca cãvarairyàpayati, sàüghàñinà và, uttaràsaügena, aütarvàsena ca | trayàõàü cãvaràõàmatirekamuttaraü na dhàrayatyevaü trai[cãva]riko bhavati || kathaü nàmatiko bhavati || yatkiüciccãvaraü dhàrayati | tricãvaramvà, atirekacãvaramvà sarva tadaurõikaü dhàrayati | na tvanyaü (nyat) [|] evaü nàmatikaü dhàrayati | kathaü pànsu (pàüsu)kåliko bhavati | yaccãvaraü parairmuktaü bhavati | ucchiùñaü, rathyàyàmvà, vãthyàmvà, catvare và, ÷rçügàñake và, pathi và, utpathevà, uccàrasaüsçùñamvà, prasràvasaüsçùñamvà, uccàraprasràvapåyarudhirakheñàprakùitaü và [|] tato yada÷uci tadapãnaya, sàramàdàya, ÷odhayitvà, sãvitvà, vivarõãkçtya dhàrayatyevaü pànsu(pàüsu)kåliko bhavati | kathamàraõyako bhavati | araõye vanaprasthàni pràntàni ÷ayanàsanàni adhyàvasati | yàni vyavakçùñàni gràmanigamànàmevamàraõyako bhavati || kathaü vçkùamåliko bhavati | vçkùamåle vàsaü (#<øbh_Sh: 160>#) kalpayati | [vçkùa]målaü ni÷ritya [|] evaü vçkùamåliko bhavati | kathamàbhyavakà÷iko bhavati | abhyavakà÷e vàsaü kalpayati | anavakà÷e vivçte da (de)÷e [|] evamàbhyavakà÷iko bhavati | kathaü ÷mà÷àniko bhavati | ÷ma÷àne vàsaü kalpayati yatra mçtamçto janakàyaþ | abhinirhriyata evaü ÷mà÷àniko bhavati || kathaü naiùadyiko bhavati | maüce và, pãñhe và, tçõasaüstare và niùadyayà kàlamatinàmayati | no tu maücà (ma caü)và, pãñhaü và, kuóyamvà, (vçkùamålaü) vçkùamålamvà, tçõasaüstaramvà,parõasaüstaramvà, ni÷ritya pçùñha và (pçùñhaü và), pàr÷vamvà dadàtyevaü naiùadyiko bhavati | kathaü yàthàsaüstariko bhavati | yasmin tçõasaüstare và, parõasaüstare và ÷ayyàü kalpayati | tçõasaüstaramvà, parõasaüstaramvà sakçtya¤caiva saüskçtaü bhavati | tathaiva ÷ayyàü kalpayati | no tu punarvikopayati | abhisaüskaroti caivaü ya(yà)thàsaüstariko bhavati | kenaite dhutaguõà ucyante tadyathà årõà và, karpàsaü và, dhutaü bhavatyasaüvçttamiti | ta[cca ta]smin (#<øbh_Sh: 161>#) samaye mçdu ca bhavati | laghu ca, karmaõyaü ca, yaduta såtràbhinirhàre và, tålàvahade (te?) (tålàbhinirhàre) và [|] evameva ihaikatyasya piõóapàtaràgeõa piõóapàte cittaü saktaü bhavati | saüsaktaü cãvararàgeõa ÷ayanàsanarà[geõa] ÷ayanàsane cittaü saktaü bhavati | saüsaktaü | sa ebhirdhutaguõairvi÷odhayati çjåkaroti | mçdukarmaõyamàrjavamàsravamvidheyaü yaduta brahmacaryavàsàya tenocyante dhutaguõà iti || tatra piõóapàtaprahãõabhojanaràgasya prahàõàya ekàsaniko bhavati | prabhåtabhojanaràgasya prahàõàya nàmatiko bhavati | praõãtacãvararàgasya prahàõàya nàmatiko bhavati | praõãtacãvararàgasya prahàõàya traicãvariko bhavati | cãvare mçdusaüspar÷aràgasya prahàõàya pànsu(pàüsu)kåliko bhavati | ÷ayanàsanaràga÷caturvidhaþ | tadyathà saüspar÷aràgaþ | prati÷rayaràgaþ | pàr÷vasukha÷ayanasukharàgaþ | àstaraõapratyàstaraõopacchàdanaràgaþ | tatra saüsargaràgasya prahàõàya àraõyako bhavati | prati÷rayaràgasya prahàõàya vçkùamålikaþ (#<øbh_Sh: 162>#) àmyavakà÷ikaþ | ÷mà÷àniko bhavati | api ca ÷mà÷ànikatvaü middhena ràgasya prahàõàya bhavati | pàr÷vasukha÷ayanàsanasukharàgasya prahàõàya naiùadyiko bhavati | àstaraõapratyàstaraõopacchàda[na]ràgasya prahàõàya yàthàsàüstariko bhavatyevaü dhutaguõa samanvàgato bhavati | kathaü pràsàdiko bhavati | pràsàdikenàti(bhi)kramapratikrameõa samanvàgato bhavatyàlokitavyalokitena saüjimita (sàümiüjita)prasàritena sàüghàñãcãvarapàtradhàraõenaivaü pràsàdiko bhavati | kathaü màtraj¤o bhavati | iha ÷ràddhà bràhmaõagçhapatayo vyarthaü pracàrayati | yaduta cãvara piõóapàta ÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàraistatra pratigra[heõa] màtràü jànàti | evaü màtraj¤o bhavati | kathaü satpuruùadharmasamanvàgato bhavati | uccakulapravrajito và sannàóhyakulapravrajito và, abhiråpo và, dar÷anãyaþ, pràsàdiko, bahu÷rutopakaraõenopetaþ | anyatamànyatamasya và j¤ànamàtrasya dar÷anamàtrakaspar÷avihàra sàrthakasya làbhã sannetenàtmànamutkarùayati | paràü÷ca pansa (paüsa)yati | dharmànudharmapratipanno bhavatyevaü satpuruùadharmasamanvàgato bhavati | kathaü paõóitaliügasamanvàgato bhavati | karmalakùaõo (#<øbh_Sh: 163>#) bàlaþ, karmalakùaõaþ paõóitaþ | yathàkathamiti bàlo du÷cintitacintã bhavati | durbhàùitabhàùã, duùkçtakarmakàrã, paõóitaþ punaþ sucintitacintã bhavati | subhàùitabhàùã, sukçtakarmakàrã [|] evaü paõóitaliügasamanvàgato bhavati | kathaü kùamo bhavati | àkruùño na pratyàkro÷ati | roùito na pratiroùayati | vàdito na prativàdayati | bhaõóito na pratibhaõóayati | sa càyuùmàn kùamo bhavati | ÷ãtasyoùõasya jighatsàyà[þ], pipàsàyàþ, daü÷akama÷akavàtàtapasarãsçpasaüspar÷ànàü(õàü), parato duruktànàü, duràgatànàü, vacanapathànàü | ÷àrãrikàõàü vedanànàü, duþkhànàü, tãvràõàü, kharàõàü, kañukànàü, amana àpànàü pràõahàriõãnàü kùamo bhavatyadhivàsanajàtãyaþ | evaü kùamo bhavati | kathaü (så) surato bhavati | yathàpi tanmaitreõa kàya karmaõà samanvàgato bhavati | maitreõa vàkkarmaõà, maitreõa manaskarmaõà, ÷àsturantike vij¤ànàü ca, sabrahmacàriõàü, sàdhàraõaparibhogã ca bhavatyaparibhogã ca | bhavatyapratiguptabhojã | làbhairdhàrmikairdharmapratilabdhaiþ, pàtragataiþ, pàtraparyàpannaiþ ÷ãlasàmànyagata÷ca bhavati | dçùñisàmànyagata÷ca | sa ebhiþ ùaóbhiþ saürajanãyairdharmaiþ (saüraüjanãyairdharmaiþ) samanvàgataþ priyakaraõairgurukaraõairsthavàdakaraõaiþ sukhasaüvàsyo bhavati | aviheñhanajàtãyaþ | (#<øbh_Sh: 164>#) abhinandanti cainaü vij¤àþ | sabrahmacàriõaþ | ekavyavasàyaþ | evaü så (su)rato bhavati | kathaü pe÷alo bhavati | vigatabhçkuñirbhavatyuttànamukhavarõaþ, smitasàrddhaügamaþpårvàbhibhàùã | priyavàdã | saügraha÷ãlaþ | àttasantànaþ [þ |] evaü pe÷alo bhavati | sa ebhidharmaiþ samanvàgato dharmakàmo bhavati | guõakàmaþ | na làbhasatkàrakãrti÷lokakàmaþ | na sa màropikayà mithyàdçùñyà samanvàgato bhavati | nàpyapa[vàdi]kayà [|] asantaü dharmaü na samàropayati | santaü dharmaü nàpavadati | sa yattadbhavati | kathitaü kàtheyaü, civà(hnà)kùaraü, cihnapadavyaüjanaü, lokàyatapratisaüyuktaü | tannirarthakamiti | viditvà àràtparivarjayati | [na te]na dayate, na tena prãyate, tena càtmadaü [và]nyã (cã)varaü dhàrayati | gçhasthaiþ sàrdhaü, saüsargaü parivarjayanti (yati) | kle÷avarddhanaü [|] àryaiþ saha [saü]sargaü karoti | j¤ànavi÷odhakaü [|] na ca mitrakulànikaroti | pratigçhõàti | sàme tato nidànaü bhaviùyatyanekaparyàyeõa vyàkùepàd vyàpàro và, teùàmvà punarvipariõàmàdanyathãbhàvàdutpatsyante ÷okaparidevaduþkhadaurmanasyopàyàsà iti | utpannotpannàü÷ca kle÷opakle÷ànnàdhivàsayati | prajahàti, (#<øbh_Sh: 165>#) vinodayati, vyantãkaroti | sà (tan) me ato nidànamutpadyate dçùñadhàrmikaü và duþkhaü, sàmparàyikaü veti | ÷raddhodayaü ca na vinipàtayati | acyuta÷ãlaþ | abhraùñavrataþ, ÷raddhàdeyaü paribhuïkte | na ca ÷raddhàdeyaü pratikùipati | na ÷ikùàü pratyàkhyàti | àtmadoùàntaraskhalitagaveùã và bhavati | praticchannakalyàõo vivçtapàpakaþ | paradoùàntaskhaliteùu nàbhogaþ saüvidya[te] càpattirnàpadyate | jãvitahetorapi | àpanna÷ca laghu laghveva yathàdharmaü pratikaroti | itikaraõãyeùu ca dakùo bhavatyanalasaþ, svayaükàrã, na parataþ kàyaparicaryàü paryeùate | buddhànàü ca buddha÷ràvakàõàü ca, acintyamanubhàvaü, gaübhãràü ca de÷anàmadhimucyate | na pratikùipati | tathàgatà eva janakàþ pa÷yakà (draùñàro) nàhamiti | dçùñvà na ca svayaü dçùñiparàmar÷asthàyã bhavatyasamaüjasagràhã, duþpratiniþsargamaüntrã [|] sa ebhirguõairyuktaþ, evaü vihàrã, evaü ÷ikùamàõaþ, ÷ramaõàlaükàreõàlaükçtaþ ÷obhate, tadyathà ka÷cideva puruùaþ yuvà, mananajàtãyaþ, kàmopabhogã, snàtànuliptaþ | avavàdavastupràvçtaþ | vividhairbhåùaõairalaükçtaþ ÷obhate | tadyathà harùairvà, keyårairvà, aügulimudrikayà và, jàtaråparajatamàlayà (#<øbh_Sh: 166>#) [và |] evameva sa vividhaiþ ÷ramaõàlaükàrairguõairalaükçto | bhàsate, tapati, virocate | tasmàcchramaõàlaükàra ityucyate | ayamucyate ÷ramaõàlaükàraþ || || uddànaü || syàdàtmaparasampatticchandaþ ÷ãlendriyastathà | bhojanaü caiva jàgaryà saüprajànadvihàrità || caiva tathà ÷ravaõacintanà (saddharma÷ravaõacintanà) | anantaràyastyàga÷ca alaükàreõa pa÷cimaþ || ÷raddhà a÷añhaþ alpàbàdhavãrya praj¤à alpecchatà saütuùñiþ supoùatà [||] subharatà dhutapràõàdikamàtratà kùànti[þ] saurabhyape÷alà || || yogàcàrabhåmau ÷ràvakabhåmisaügçhãtàyàü prathamaü yogasthànaü || (#<øbh_Sh: 167>#) (#<øbh_Sh: 168>#) (#<øbh_Sh: 169>#) II. dvitãyaü yogasthànam laukikaü caiva vairàgyaü tathà lokottareõa ca | tayo÷caiva hi sambhàro bhåmirnaiùkramyasaüj¤ità || tatra kati pudgalà yesyàü naiùkramyabhåmau yathàde÷itàyàü yathàparikãrttitàyàü niùkràmanti | kathaü ca pudgalànàü vyavasthànaü bhavati | katamadàlambanaü | katamovavàdaþ | katamà ÷ikùà | katame ÷ikùànulomikà dharmàþ | katamo yogabhraü÷aþ | katame yogàþ [|] katamo manaskàraþ | kati yogàcàràþ | katamadyogakaraõãyaü | katamà yogabhàvanà [|] katamadbhàvanàphalaü | kati pudgalaparyàyàþ | kati màràþ | kati màrakarmàõi | kathamàrambho viphalo bhavati | tatra pudgalàþ aùñàviü÷atiþ | katame aùñàviü÷atiþ | tadyathà mçdvindriyaþ | tãkùõendriyayaþ | unmadaràgaþ | unmedadveùaþ | unmadamohaþ | unmadamànaþ | unmadavitarkaþ | samapràpto, mandarajaskajàtãyaþ | pratipannakaþ [|] phalasthaþ | ÷raddhànusàrã | dharmànusàrã | (#<øbh_Sh: 170>#) buddhàdhimukto, dçùñipràptaþ | kàyasàkùã | sakçdbhavaparamaþ | kulaükulaþ [|] ekavãcikaþ | antarà(ya)parinirvàyã | upapadyaparinirvàyã | sàbhisaüskàraparinirvàyã | årdhvaü(rdhva)srotà[þ |] samayavimuktaþ | akopyadharmà(þ) praj¤àdhimuktaþ | ubhayatobhàgavimukta÷ceti | tatra mçdvindriyaþ pudgalaþ katamaþ | yasya pudgalasya mçdånãndriyàõi | dhandhavàhãni | mandavàhãni | j¤eye vastunãti pårvavat | sa punardvividho veditavyaþ | àdita eva mçdvindriyagotraþ | aparibhàùi(vi)tendriya÷ca | tãkùõendriyaþ pudgalaþ katamaþ | yasya pudgalasyendriyàõi adhandhavàhãni bhavanti | amandavàhãni | j¤eye vastunãti pårvavat | sa punardvividho veditavyaþ | àdita eva tãkùõendriyagotraþ | paribhàvitendriya÷ca || ràgonmadaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena pårvamanyàsu jàtiùu ràga àsevito, bhàvito, bahulãkçtaþ sa tena hetunà tena pratyayainaitarhi raüjanãye vastuni tãvraràga÷ca, bhavatyàyata(na)ràga÷ca | ayamucyate ràgonmadaþ pudgalaþ | (#<øbh_Sh: 171>#) dveùonmadaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena dveùaþ pårvamanyàsu jàtiùu àsevito, bhàvito, bahulãkçtaþ | tena hetunà tena pratyayenaitarhi dveùaõãye vastuni tãvradveùa÷ca bhavatyàyatadveùa÷ca | ayamucyate | dveùonmadaþ pudgalaþ | mohonmadaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena pårvamanyàsu jàtiùu moha àsevito, bhàvito, bahulãkçtaþ | tena ca hetunà tena pratyayena [|] etarhi mohanãye vastuni tãvramoha÷ca bhavatyàyata moha÷càyamucyate mohonmadaþ pudgalaþ | mànonmadaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena pårvamanyàsu jàtiùu màna àsevito, bhàvito, bahulãkçtastena hetunà tena pratyayena [|] etarhi manyanãye(mànanãye)vastuni tãvramàna÷ca bhavatyàyatamàna÷ca || ayamucyate mànonmadaþ pudgalaþ | vitarkonmadaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena pårvamanyàsu jàtiùu vitarka àsevito, bhàvito, bahulãkçtastena ca hetunà tena ca pratyayena etarhi vitarka sthànãye vastuni tãvravitarka÷ca bhavatyàyatavitarka÷ca [|] ayamucyate vitarkonmadaþ | pudgalaþ || samapràptaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena pårvamanyàsu jàtiùu ràgo, dveùo, moho, màno, vitarko nàsevito, bhàvito, bahulãkçto, na caite dharmà (#<øbh_Sh: 172>#) àdãnavato dçùñàþ | vidåùitàþ, santãritàþ [|] sa tena hetunà, tena ca pratyayena raüjanãye và vastuni, dveùaõãye và vastuni, manyanãye (mànanãye), vitarkaõãye [và vastuni] na tãvraràgo bhavati | nàpyàyataràgaþ | na càsya samudàcarati ràgo, yaduta tena vastunà [|] yathà ràga evaü dveùo, moho, màno, vitarkaþ | ayamucyate samapràptaþ pudgalaþ | mandarajaskaþ pudgalaþ katamaþ | yena pudgalena pårvamanyàsu jàtiùu na ràga àsevito bhavati, bahulãkçtaþ | àdãnavata÷ca bahulaü dçùño bhavati | vidåùitaþ santãritaþ | sa tena hetunà tena pratyayenaitarhi raüjanãye vastuni samavahite, saümukhãbhåte, adhimàtre, pracure, udva(ulva)õe rajyaü ràgamutpàdayati | madhye parãtte naivotpàdayati | yathà ràga evaü dveùo, moho, màno, vitarkà(rko), veditavyàþ (vyaþ) | ayamucyate mandarajaskaþ pudgalaþ || pratipannakaþ pudgalaþ katamaþ [|] àha | pratipannakàþ pudgalà÷catvàraþ | tadyathà srota àpattiphalapratipannakaþ | sakçdàgàmiphalapratipannakaþ | anàgàmiphalapratipannakaþ | arhattvaphalapratipannakaþ | ayamucyate (#<øbh_Sh: 173>#) pratipannakaþ pudgalaþ || phalastha pudgalaþ katamaþ | àha | strota àpannaþ, sakçdàgàmã, (#<øbh_Sh: 174>#) anàgàmã arhan | ayamucyate phalasthaþ pudgalaþ || (#<øbh_Sh: 175>#) ÷raddhànusàrã pudgalaþ katamaþ | yaþ pudgalaþ parata ava(to 'va)vàdànu÷àsanãü paryeùate | tadvalena ca pratipadyate | yaduta phalasyàdhigamàya | no tådgçhãteùu dharmeùu | paryavàpteùu, cintiteùu, tuliteùåpaparãkùiteùu svayameva÷akto bhavati | pratibalaþ | tàn dharmàn bhàvanàkàreõànusarttuü | nànyatra pudgalànusàriõyà praj¤ayà pratipadyate | tasmàcchraddhànusàrãtyucyate || dharmànusàrã pudgalaþ katamaþ | yatpu(yaþ pu)dgalo yathà÷ruteùu dharmeùu, paryavàpteùu, cintiteùu | tuliteùåpaparãkùiteùu, svayameva ÷akto bhavati | pratibalastàndharmànbhàvanàkàreõànusarttam || no tu parato 'vavàdànu÷àsanãmparyeùate | yaduta phalasyàdhigamàyàyamucyate dharmànusàrã pudgalaþ | ÷raddhàdhimuktaþ pudgalaþ katamaþ | sa ÷raddhànusàrã (#<øbh_Sh: 176>#) pudgalaþ | yasminsamaye ÷ràmaõya[bhàva]madhigacchati | spar÷ayati (spç÷ati) | sàkùãkaroti | paratovavàdànu÷àsanãmàrgasya tasminsamaye ÷raddhàdhimukta ityucyate || dçùñipràptaþ pudgalaþ katamaþ | àha [|] sa eva dharmànusàrã pudgalo yasmin samaye ÷ràmaõyaphalamadhigacchati | spar÷ayati (spç÷ati) | sàkùãkaroti | (#<øbh_Sh: 177>#) paratovavàdànu÷àsanãmàrgasya tasminsamaye dçùñipràpta ityucyate || kàyasàkùã pudgalaþ katamaþ [|] yoyaü pudgalaþ | anulomapratilomamaùñau vimokùànsamàpadyate | vyuttiùñhate ca, kàyena ca sàkùàtkçtya [bahulaü] viharati, na ca sarveõa sarvamàsravakùayamanupràpnotyayamucyate kàyasàkùã pudgalaþ || saptakçdbhavaparamaþ pudgalaþ katamaþ | yoyaü pudgalastrayàõàü saüyojanànàü prahàõàtsatkàyadçùñeþ, ÷ãlavrataparàmar÷asya, vicikitsàyàþ strota àpanno bhavati | avinipàtadharmà, niyataþ saübodhiparàyaõaþ | saptakçdbhavaparamaþ | saptakçtvà devàü÷ca, manuùyàü÷ca, (#<øbh_Sh: 178>#) saübàdhya, saüsçtya duþkhasyàntaü karoti | ubhàvapi strota àpannau pudgalau veditavyau | tatraikavãcikaþ pudgalaþ katamaþ | yasya sakçdàgàminaþ pudgalasya anàgàmiphalapratipannakasya kàmàvacaràõàü kle÷ànàmadhimàtramadhyade÷àþ prahãõà bhavanti | mçdukà÷caikàva÷iùñà (caikà ava÷iùñà) bhavanti | sakçcca kàmàvacarameva bhavamabhinirvçtya tatraiva parinirvàti | sa punaþ sakçdàgacchatãmaü lokamayamucyate ekavãcikaþ || antaràparinirvàyã pudgalaþ katamaþ | àha | (#<øbh_Sh: 179>#) antaràparinirvàyiõaþ pudgalàstrayaþ | ekontaràparinirvàyã pudgalaþ | cyutamàtra evàntaràbhavàbhinirvçttikàle antaràbhavamabhinirvatayatyabhinirvçtte[þ] samakàlameva parinirvàti | tadyathà parãttaþ ÷akalikàgnirutpannaiva(nna eva) parinirvàti | dvitãyontaràparinirvàyã pudgalaþ | antaràbhavamabhinirvarttayatyabhinirvçtteþ (#<øbh_Sh: 180>#) samakàlà(kàlama)ntarà bhavettatrastha eva kàlàntareõa parinirvàti | no tu yenopapattibhavastenàsyàpyuparato bhavati | tadyathà a÷ubhànàmvà ayaþsthàlànàmvà, dãptàgnisaüprataptànàmayoghanairhanyamànànàmayaþprapàñikà utpatatyeva(vaü) parinirvàti | tçtãyontaràparinirvàyi (yã) pudgalaþ antaràbhavamabhinirvarttya yenopapatti bhavastenopanamati | upanata÷ca punaranupapanna eva parinirvàti | tadyathà | ayasprapàñikà utpatya pçthivyàm | apatitaivamabhinirvàti | ta ime trayo 'ntaràbhavaparinirvàyiõaþ pudgalàþ ekatyamabhi saükùipya antaràparinirvàyã pudgala ityucyate | upapadyaparinirvàyã pudgalaþ katamaþ | ya upapannamàtra eva parinirvàti || anabhisaüskàraparinirvàyã pudgalaþ katamaþ | yonabhisaüskàreõàprayatnenàkhedena màrgaü saümukhãkçtya (#<øbh_Sh: 181>#) tatropapannaþ parinirvàtyayamucyate anabhisaüskàraparinirvàyã pudgalaþ | sàbhisaüskàraparinirvàyã pudgalaþ katamaþ | yobhisaüskàreõa prayatnena khedamàrgaü saümukhãkçtya tatropapannaþ parinirvàtyayamucyate sàbhisaüskàraparinirvàyã pudgalaþ || årdhvasrotàþ pudgalaþ katamaþ | yaþ pudgalo 'nàgàmã | (#<øbh_Sh: 182>#) prathame dhyàne upapannaþ sa na tatrastha eva parinirvàti | api tu tasmàccyavitvà uttarottaramabhinirvarttayabhya(nyà)vadakaniùñhànvà devàngacchati | naiva saüj¤à | (|) nàsaüj¤àyatanàdvà | ayamucyate urdhvasrotàþ pudgalaþ | samayavimuktaþ pudgalaþ katamaþ | yo mçdvindviyagàtraþ (gotraþ) pudgalaþ laukikebhyo dçùñadharmasukhavihàrebhyaþ parihãyate | cetayati và maraõàya | anurakùate và vimuktimatyarthapramàdabhayàpannayukto bhavati | yaduta etàmeva parihàõimadhipatiü kçtvà tanmàtro vàsya ku÷alapakùo bhavati | no tu teùàü teùàü ràtriüdivasànàü kùaõalavamuhårttànà (õà)matyayàdatyarthaü vi÷eùàya paraiti | yàvanna tãvramabhiyogaü karoti | ayamucyate samayavimuktaþ pudgalaþ || (#<øbh_Sh: 183>#) akopyadharmà pudgalaþ katamaþ | etadviparyayeõà [ko] 'pyadharmà pudgalo veditavyaþ || praj¤àvimuktaþ pudgala katamaþ | yaþ pudgalaþ sarveõa sarvamàsravakùayamanupràpnoti | no tvaùñau vimokùàn kàyena sàkùàtkçtyopasampadya viharati | ayamucyate praj¤àvimukti (ktaþ) pudgalaþ [|] [ubhayatobhàgavimuktaþ pudgalaþ] katamaþ | yaþ pudgala sarveõa sarvamàsravakùayamanu pràpnoti | aùñau vimokùànkàyenopasampadya viharati | tasya kle÷àvaraõàcca cittaü muktaü bhavati | vimokùàvaraõàccà[yamucya]te ubhayatobhàgavimuktaþ pudgalaþ || (#<øbh_Sh: 184>#) pudgalavyavasthànaü katamat | ekàda÷abhiþ prabhedaiþ pudgalavyavasthànaü veditavyam | katamairekàda÷abhistadyathà indriyaprabhedena, nikàyaprabhedena, caritaprabhedena [praõidhànaprabhedena prapripatprabhedena màrgaphala prabhedena] prayogaprabhedena | samàpattiprabhedena upapattiprabhedena parihàõi prabhedenà varaõaprabhedena ca || indriyaprabhedena tàvat | mçdvindriyastã (yatã) kùõendriyapudgalayorvyavasthànaü || nikàyaprabhedena saptavidhapudgalavyavasthànaü | bhikùu[r]bhikùuõã, ÷ikùamàõà [÷ràmaõeraþ] ÷ràmaõerã upàsaka upàsikà ca || tatra caritaprabhedena saptànàü pudgalànàü vyavasthànaü | yoyaü ràgonmadaþ pudgalaþ sa ràgacaritaþ [|] yo dveùonmadaþ sa dveùacaritaþ | yo mohonmadaþ sa mohacaritaþ | yo mànonmadaþ sa mànacaritaþ | yo vitarkonmadaþ sa vitarkacaritaþ | yaþ samapràptaþ samabhàgacaritaþ | yo mandarajaskaþ so [mandacarito] veditavyaþ || (#<øbh_Sh: 185>#) tatra ràgacaritasya pudgalasya katamàni liügàni | iha ràgacaritaþ pudgalaþ parãtte sarvanihãne raüjanãye vastuni ghanamadhimàtraü ràgaparyavasthànamutpàdayati | kaþ punarvàdo madhyapraõãte [|] tacca punàràgaparyavasthànaü saütatyà cirakàlamavasthàpayati | dãrghakàlamanubaddho bhavati (|) tena paryavasthànena, raüjanãyairdharmairabhibhåyate | no tu ÷akto [a]tiraüjanãyàndharmànabhibhavituü [|] snigdhendriya÷ca bhavatyakharendriyaþ | karka÷endriyaþ, aparuddhendriyaþ | nàtyarthaü pareùàü viheñhanajàtãyo yaduta kàyena, vàcà durvivejya÷ca bhavati, duþsaüvejya÷ca | hãnàdhimuktika÷ca bhavati | dçóhakarmàntaþ | sthirakarmàntaþ | dçóhavrataþ | sthiravrataþ | mahiùñha÷ca bhavatyupakaraõeùu pariùkàreùu lolupajàtãyastadguruka÷ca, saumanasyabahula÷ca bhavatyànandãbahulo vigatabhçkuñiruttànamukhavarõaþ, smitapårvaügama ityevaübhàgãyàni ràgacàritasya pudgalasya liügàni veditavyàni | dveùacaritasya pudgalasya liügàni katamàni | iha dveùacaritaþ pudgalaþ | dveùaõãye vastuni parãttena pratighavastunimittena ghanaü,prabhåtaü pratighaparyavasthànamutpàdayati | kaþ punarvàdo madhyàdhimàtre(õa) [|] tasya ca pratighaparyavasthànasya dãrghakàlaü santatimavasthàpayati | cirakàlamanubaddho bhavati | pratighaparyavasthànena | sa dveùaõãyairdharmairabhibhåyate | no tu dveùaõãyàndharmànchakno (¤chakno)ti (#<øbh_Sh: 186>#) abhibhavituü | rukùendriya÷ca bhavati | kharendriyaþ, karka÷endriyaþ paruùendriya÷ca bhavatyatyarthaü pareùàü viheñhanajàtãyo bhavati | yaduta kàyena, vàcà | suvivenya(jya)÷ca bhavati | susaüvejyaþ | dhvàïkùo bhavati mukharaþ | pragalbhaþ anadhimuktibahulaþ | na dçóhakarmànto, nasthirakarmàntaþ | na dçóhavrato, na sthiravrataþ | daurmanasyabahula÷ca bhavatyupàyàsabahulaþ | akùamo bhavatyamahiùñhaþ | vilomanajàtãyaþ | apradakùiõagràhã duþpratyàneya jàtãya upanàhabahulaþ | krårà÷aüsa÷caõóa÷ca bhavatyàdà[yã] pratyakùaravàdã so 'lpamàtramapyuktaþ sannabhiùajyate | kupyati | vyàpadyate | madgu[þ] pratitiùñhati | kopaü saüja[na]yati | [vi]kçtabhçkuñi÷ca bhavati | anuttànamukhavarõa[þ] parasampattidveùñà, ãrùyàbahula ityevaübhàgãyàni [dveùa]caritasya pudgalasya liïgàni veditavyàni || tatra katamàni mohacaritasya pudgalasya liïgàni | iha [moha]caritaþ pudgalaþ mohasthànãye vastuni parãttaü, ghanaü, prabhåtaü mohaparyavasthànamutpàdayati | pràgeva madhyàdhimàtre, dçóhaü ca kàlaü tasya mohaparyavasthànasya santatimavasthàpayati | tena cànubaddho bhavati | (#<øbh_Sh: 187>#) sa mohanãyairdharmairabhibhåyate | no tu mohanãyàn dharmàücchaknotyabhibhavituü (dharmà¤chaknotyabhibhavituü) | baddhe(dhandhe?)ndriya÷ca bhavati | jaóendriya÷ca bhavati | mattendriya÷ca, ÷ithilakàyakaryànta(nto)du÷cintitacintã, durbhàùitabhàùã, duùkçtakarmakàrã, alaso 'nutthànasampannaþ | mandabhàgã, durmedho(dhaþ) | muùitasmçtiþ | asaüprajànadvihàrã | vàmagràhã, durvivejyo, duþsaüvejyo, hãnàdhimuktikaþ | jàta eóamåko hastasaübàdhikaþ | apratibalaþ | subhàùitadurbhàùitànàmarthamàj¤àtuü pratyaya(pa?)hàya÷ca bhavati | parahàyaþ parapraõeya ityevaü bhàgãyàni mohacaritasya pudgalasya liügàni veditavyàni || tatra katamàni mànacaritasya pudgalasya liügàni | iha mànacaritaþ pudgalo mànasthànãye vastuni parãttepi ghanaü mànaparyavasthànamutpàdayati | kaþ punarvàdo madhyàdhimàtre [|] tasya ca mànaparyavasthànasya dãrghakàlaü santatimavasthàpayati | tena cànubaddho bhavati | [katamàni mànacaritasya pudgalasya liügàni [|] iha mànacaritaþ pudgalaþ mànasthànãye vastuni parãttepighanaü mànaparyavasthànamutpàdayati kaþ punarvàdo madhyàdhimàtre | tasya mànaparyavasthànasya dãrghakàlaü santatimavasthàpayati | tena cànubaddho bhavati] sa mànasthànãyairdharmairabhibhåyate | (#<øbh_Sh: 188>#) no tu mànasthànãyàndharmà¤chaknotyabhibhavituü | uddhatendriya÷ca bhavatyunnatendriya÷co[nnatendriya÷ca] kàyamaõóanànuyukta÷ca bhavatyadhimàtramunnatà¤ca vàcaü bhàùate, nàvanatàü, sàtàpikagurusthànãyànàü ca na kàlena kàlaü yathàråpàmapacitiü kartà bhavati | stabdho bhavati | apraõatakàyo nàbhi vàdanavandanapratyutthànànàü jàlisàmãcãkarma÷ãla, àtmapragràhako bhavatyàtmotkarùo parapaüsakaþ | làbhakàmaþ satkàrakàmaþ kãrti÷abda÷lokakàmaþ |utplàvanàbhàõóonuvivedhya÷ca(jya÷ca) bhavati | duþsaüvejya udàràdhimukti÷ca bhavati | mandakàruõyaþ [|] adhimàtraü càtmasattvajãvapo[ùapu]ruùapudgaladçùñimanyubahalo bhavati | upanàhã cetyevaübhàgãyàni mànacaritasya pudgalasya liügàni veditavyàni || tatra katamàni vitarkacaritasya pudgalasya liügàni | iha vitarkacaritaþ pudgalaþ vitarka sthànãye vastuni parãttepi ghanaparyavasthànamutpàdayati | tacca paryavasthànaü dãrghakàlamavasthàpayati | tena cànubaddho bhavati | sa vitarkasthànãyairdharmairabhibhåyate | no tu vitarkasthànãyàn dharmàü (rmà¤) chaknotyabhibhavituü | asthirendriya÷ca bhavati | capalendriyaþ | (#<øbh_Sh: 189>#) traü (caü)calendriyaþ | vyàkulendriyaþ | [asthira]kàyakarmàntaþ [|] cha(du)ritavàkkarmàntã, durvivejyo duþsaüvejyaþ, prapaücàràmaþ prapaücarataþ | kàükùàbahulo, vicikitsàbahulaþ | chandika÷ca bhavatyasthiravrataþ | ani÷citavrataþ | asthirakarmàntaþ [|] ani÷citakarmàntaþ [|] ÷aükàbahulaþ, pramuùitasmçtiþ | vivekànabhirato, vikùepabahulaþ | lokacitreùu chandaràgànusçtaþ [|] dakùonalasa ityevaü bhàgãyàni vitarkacaritasya pudgalasya liügàni veditavyàni || idaü caritaprabhedena pudgalavyavasthànaü veditavyam || tatra praõidhànaprabhedena pudgalavyavasthànaü | asti pudgalaþ ÷ràvakayàne kçtapraõidhànaþ [|] asti pratyekabuddhayàne [|] asti mahàyàne [|] tatra yoyaü pudgalaþ | ÷ràvakayàne kçtapraõidhànaþ samyakchràvakagotraþ syàtpratyekabuddhagotraþ | syànmahàyànagotraþ | tatrayoyaü pudgalaþ pratyekàyàü bodhau kçtapraõidhànaþ so 'pi syàtpratyekabuddhagotraþ, syàcchàvakagotraþ, syànmahàyànagotraþ [|] tatra yoyaü pudgalo mahàyàne kçtapraõidhànaþ so 'pi syàchràvakagotraþ, syàtpratyekabuddhagotraþ, syànmahàyànagotraþ | tatra yoyaü ÷ràvakagotraþ pudgalaþ pratyekayàmbodhau, anuttaràyàmvà samyaksaübodhau kçtapraõidhànaþ | sa ÷ràvakagotratvàdava÷yamante kàle tatpraõidhànaü (#<øbh_Sh: 190>#) vyàvartyaü ÷ràvakayànapraõidhàna evàvatiùñhate | evaü pratyekabuddhayànagotro mahàyànagotro veditavyaþ | tatra bhavatyeùàü pudgalànàü praõidhànasaübhàraþ praõidhànavyatikaraþ | no tu gotrasaübhàro, gotravyatikaraþ | asmiüstvarthe ÷ràvakayànapraõidhànà[þ] ÷ràvakagotrà÷caite pudgalà veditavyàþ || evaü praõidhànaprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati || kathaü pratipatprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | eùàü yathoddiùñànàü yathàparikãrttitànàü pudgalànàü catasçbhiþ pratipadbhirniryàõaü bhavati | katamàbhi÷catasçbhiþ [|] asti pratipad duþkhà dhandhàbhij¤à | [asti pratipad duþkhà kùipràbhij¤à] | asti pratipatsukhà dhandhàbhij¤à asti pratipatsukhà kùipràbhij¤à || tasya mçdvindriyasya pudgalasya mauladhyànalàbhino yà pratipadiyamucyate duþkhà dhandhàbhij¤à | tatra tãkùõendriyasya pudgalasya mauladhyànalàbhino yà pratipadiyamucyate duþkhà kùipràbhij¤à | tatra mçdvindriyasya pudgalasya mauladhyànalàbhino yà pratipadiyamucyate sukhà dhandhàbhij¤à | tatra tãkùõendrisya pudgalasya mauladhyànalàbhino yà pratipadiyamucyate sukhà kùipràbhij¤à | evaü pratipatprabhedena pudgalavyavasthànaü veditavyaü || tatra kathaü màrgaphalaprabhedena pudgalavyavasthànaü (#<øbh_Sh: 191>#) veditavyaü | tadyathà | caturõàü pratipannakànàü strota àpattiphalapratipannakasya sakçdàgàmiphalapratipannakasya anàgàmiphalapratipannakasya, arhatta(arhattva)phalapratipannakasya, caturõàü phalasthànàü srota àpannasya, sakçdàgàminaþ | anàgàminorhata÷ca ye pratipannakamàrgà vartante | te pratipannakàsteùàü pratipannakamàrgeõa vyavasthànaü | ye 'rhatphala÷ràmaõyaphalavyavasthitàsteùàü [màrgapha]lavyavasthànamevaü màrgaphalaprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati || kathaü prayogaprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | tadyathà ÷raddhànusàridharmànusàriõà [|] yaþ pudgalaþ ÷raddhànusàreõa prayuktaþ | sa ÷raddhànusàrã, yo dharmeùu parapratyayavinayànusàreõa prayuktaþ sa dharmànusàrã | evaü prayogaprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | tatra kathaü samàpattiprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | tadyathà kàyasàkùiõaþ (sàkùã) aùñau vimokùàn kàyena sàkùàtkçtyopasampadya viharati | na ca sarveõa sarvamàsravakùayamanupràpto bhavati | råpã råpàõi pa÷yati | adhyàtmamaråpasaüj¤àü bahirdhà råpàõi pa÷yati | ÷ubhavimokùaü kàyena sàkùàtkçtyopasampadya viharati | àkà÷ànantyàyatanaü, vij¤ànànantyàyatanaü, àki¤canyàyatanaü, naiva saüj¤à nàsaüj¤àyatanaü, saüj¤àvedayitanirodhamanulomapratilomaü (#<øbh_Sh: 192>#) samàpadyate ca, vyuttiùñhate ca | evaü samàpattiprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | kathamupapattiprabhedena | pudgalavyavasthànaü bhavati | tadyathà saptakçdbhavaparamasya, kulaükulasya, ekavãcikasyàntaràparinirvàyiõaþ upapadyaparinirvàyiõaþ, årdhvaüsrotasa÷ca | evamupapattiprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | kathamaparihàõiprabhedena | pudgalavyavasthànaü bhavati | tadyathà samayavimuktasyàrhataþ yo bhavyo dçùñadharmasukhavihàrebhyaþ parihàõàya, aparihàõiprabhedena punarvyavasthànaü || akopyadharmakasyàrhataþ yo na bhavyo dçùñadharmasukhavihàrebhyaþ parihàõàya [|] eva maparihàõiprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | tatra kathamàvaraõaprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavati | tadyathà praj¤àvimuktasyobhayatobhàgavimuktasyàrhataþ | tatra praj¤àvimuktorhan kle÷àvaraõavimukto, na samàpattyàvaraõàt | ubhayatobhàgavimuktastu | arhan | kle÷àvaraõàcca vimuktaþ, samàpattyàvaraõàcca tasmàdubhayatobhàgavimukta ityucyate | evamàvaraõaprabhedena pudgalavyavasthànaü bhavatyebhistribhirbhedairyayoddiùñairyathoddiùñànàü pudgalànàü yathàkramaü vyavasthànaü veditavyam || tatràlambanaü katamat | àha [|] catvàryàryàlambanavaståni | (#<øbh_Sh: 193>#) katamàni catvàri | vyàpyàlambanaü, caritavi÷odhamàlambanaü kau÷alyàlambanaü, kle÷avi÷odhanaü càlambanaü | tatra vyàpyàlambanaü katamat | àha | tadapi caturvidhaü | tadyathà savikalpaü pratibimbaü, nirvikalpaü pratibimbaü, vastuparãttatà | kàryapariniùpatti÷ca | tatra savikalpaü pratibimbaü katamat | yathàpãhaikatyaþ saddharma÷ravaõaü và avavàdànu÷àsanãmvà ni÷ritya, dçùñamvà, ÷rutamvà, parikalpitaü vopàdàya j¤eyavastusabhàgaü sa vikalpaü pratibimbaü samàhitabhåmikai rvipa÷yanàkàrairvipa÷yati | vicinoti | pravicinoti | parivitarkayati | parimãmànsà (màüsà)màpadyate | tatra j¤eyamvastu [|] tadyathà a÷ubhà và, maitrã và, (#<øbh_Sh: 194>#) idaüpratyayatàpratãtyasamutpàdo và, dhàtuprabhedo và, ànàpànasmçtirvà | skandhakau÷alyamvà, dhàtukau÷alyamàyatanakau÷alyaü, pratãtyasamutpàdakau÷alyaü, sthànàsthànakau÷alyaü | adhobhåmãnàmaudàrikatvaü | uparibhåmãnàü sàtatyaü, samudayasatyaü, nirodhasatyaü, màrgasatyamidamucyate | j¤eyamvastu | tasyàsya j¤eyavastunaþ avavàdànu÷àsanãmvà àgamya, saddharmapra(÷ra)vaõaü và, tanni÷rayeõa samàhitabhåmikaü manaskàraü saümukhãkçtya, tàneva dharmànadhimucyate | tadevaü j¤eyamvastuni (stvadhi)mucyate | sa tasmin samaye pratyakùànubhàvika iti và[dhi]mokùaþ pravarttate | j¤eyaüvastuni (stviti) ca | tajj¤eyamvastu pratyakùãbhåtaü bhavati | samavahitaü, saümukhãbhåtaü, na punaranyattajjàtãyaü dravyamapi tvadhimokùànubhavaþ | sa tàdç÷à(÷o) manaskàrànubhavaþ samàhitabhåmiko, yena tasya j¤eyasya vastunaþ anusadç÷aü tad bhavati (|) pratibhàsaü, yena taducyate | j¤eyavastubhàvaü (-sabhàgaü) pratibimbimiti | yadayaü (dimaü) yoga[ü] santãrayaüstasmin prakçte, j¤eye vastuni parãkùya guõadoùàvadhàraõaü karoti | idamucyate savikalpaü pratibimbaü [|] nirvikalpaü (|) pratibimbaü katamat | ihàyaü yogã pratibimbànnimittamudgçhya na punaþ vicinoti | (#<øbh_Sh: 195>#) prativicinoti | parivitarkayati | parimãmànsà (màüsà)màpadyate | api tu tadevàlambanamasakta¤càrthàkàreõa tannimittaü ÷amayati | api tu navàkàrayà cittasthityà adhyàtmameva cittaü sthàpayati | saüsthàpayati | avasthàpayatyupasthàpayati | damayati | ÷amayati | [vyupa÷amayati] | ekotãkaroti | samàdhatte [|] tasya tasminsamaye nirvikalpaü tatpratibimbaü àlambanaü bhavati | yatràsàvekàü÷enaikàgràü smçtimavasthàpayati (|) tadàlambanaü, no tu vicinoti | parivitarkayati | parisãmànsà (màüsà)màpadyate | tacca pratibimbaü pratibimba mityucyate | itãmàni tasya j¤eyavastusabhàgasya pratibimbasya paryàyanàmàni veditavyàni | vastupapannatà (vastuparyantatà) katamà | yadàlambanasya yadbhàvikatà yathàvadbhàvikatà | yathàvadbhàvikatà ca | tatra yàvadbhàvikatà katamà | yasmàtpareõa råpaskandho (#<øbh_Sh: 196>#) và, vedanàskandho và, saüj¤àskandho [và], saüskà[ra]skandho và, vij¤ànaskandho và, vij¤ànaskandho veti | sarvasaüskçtavastusaügrahaþ paücabhirdharmaiþ sarvadharmasaügraho dhàtubhiràyatanai÷ca sarvaj¤eyavastusaügraha÷ca | àryasatyairiyamucyate yàvadbhàvikatà || tatra yathàvadbhàvikatà katamà | yà àlambanasya bhåtatà | tathatà ca tasçbhiryuktibhiþ | yuktyupetatà | yadutàpekùà (|) yuktyà, kàryakàraõayuktyà | upapattisàdhanayuktyà | dharmatàyuktyà ca | iti yà càlambanasya yàvadbhàvikatà, yà ca yathàvadbhàvi[ka]tà tadekatyamabhisaükùipya vastuparyantatetyucyate | tatra kàryapariniùpattiþ katamà | yadasya [yogina]àsevanànvayà[d]bhàvanànvayàd bahulãkàrànvayàcchamathavipa÷yanàyà[þ] pratibimbàlambano manaskàraþ | sa paripåryate, tatparipåryà pratibimbàlambano manaskàraþ | sa paripåryate | tatparipåryà(÷)cà÷rayaþ parivarttate | sarvadauùñhulyàni ca pratipra÷rabhyante | à÷rayaparivçtte÷ca pratibimbamatikramya tasminneva j¤eye vastuni nirvikalpaü pratyakùaü j¤ànadar÷anamutpadyate | prathamadhyànasamàpattuþ, (#<øbh_Sh: 197>#) prathamadhyànalàbhinaþ prathamadhyànagocare, dvitãyatçtãyacaturthadhyànasamàpattuþ | caturthadhyànalàbhinaþ | caturthadhyànagocare, àkà÷ànantyàyatanavij¤ànànantyàyatanàkiücanyàyatananaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattustallàbhinastadgocare [|] iyamucyate kàrya pariniùpattiþ || tànyetàni bhavati | catvàryàlamba navaståni | sarvatragàni sarveùvàlambaneùvanugatàni atãtànàgapratyutpannaissamyaksaübuddhairde÷itàni | tenaitadbàhyàlambanamityucyate | api caitadàlambanaü ÷amathapakùyaü, vipa÷yanàpakùyaü, sarvavastukaü, bhåtavastukaü, hetuphalavastukaü ca | tena tadvyàpãtyucyate | yattàvadàha | savikalpaü pratibimbamiti | idamatra vipa÷yanàpakùyasya [|] yatpunaràha | vastuparyantateti | idamatra sarvavastukatàyà bhåtavastukatàyà÷ca | yadàha | kàryapariniùpattiriti | idamatra hetuphalasambandhasya | yathoktambhagavatà | àyuùmantaü revatamàrabhya [|] evamanu÷råyate | àyuùmàn revato bhagavantaü pra÷namapràkùãt | (#<øbh_Sh: 198>#) kiyatà, bhadanta, bhikùuryogà, [(gã) yogà]càra àlambane cittamupanibaddhaþ, katamasminnàlambane cittamupanibaghnàtãti | kathaü punaràlambanai(ne) cittamupanibaddhaü såpanibaddhaü bhavati | sàdhu, sàdhu, revata, sàdhu khalu tvaü revata | etamarthaü pçcchati (si) | tena hi ÷rçõu ca, sàdhu ca, manasi kuru, bhàùiùye [|] iha, revata bhikùuryogã yogàcàraþ caritamvà vi÷odhayitukàmaþ, kau÷alyamvà kartukàmaþ | àsravebhyo và cittaü vimocayitukàmaþ | anuråpe càlambane cittamupanibadhnàti | pratiråpe ca samyageva copanibaghnàti | tatra càniràkçtadhyàyã bhavati | kathamanuråpe àlambane cittamupanibaghnàti | [sa ce]drevata, bhikùuryogã yogàcàraþ (ro) ràgacarita eva, sa na ÷ubhàlambane cittamupanibaghnàti | evamanuråpe àlambane cittamupanibaghnàti | dveùacarito và punarmaitryàü, mohacarito và idaü pratyayatàpratãtyasamutpàde, mànacarito dhàtuprabhede | sa cedrevata, sa bhikùuryogã yogàcàrovitarkacarita eva ànàpànasmçtau cittamupanibaghnàti | evaü so 'nuråpe àlambane cittamupanibaghnàti | sa cetsa, revata, bhikùuþ saüskàràõàü svalakùaõe saümåóhaþ, kintu kau÷alye cittamupanibaghnàti | (#<øbh_Sh: 199>#) hetusaümåóho dhàtukau÷alye, pratyayasaümåóha àyatanakau÷alye, kàmadhàtorvàvairàgyaü karttukàmaþ, kàmànàmaudàrikatve, råpàõàü ÷àntatve, råpebhyo và vairàgyaü karttukàmaþ | råpàõàmaudàrikatve àråpya÷àntatàyàü ca cittamupanibaghnàti | sarvatra và satkàyànnirvekùukàmo, vimoktukàmaþ, duþkhasatye(ùu) samudayasatye, nirodhasatye, màrgasatye cittamupanibaghnàti | evaü hi, revata, bhikùuryogã yogàcàraþ | anuråpe àlambane cittamupanibaghnàti | iha revata, bhikùuryadyadeva j¤eyaü vastu nicettukàmo bhavati, pracettukàmaþ | parivitarkayitukàmaþ | parimãmànsa (màüsa)yitukàmaþ | tacca tena pårvameva dçùñamvà bhavati | ÷rutamvà | matamvà | vij¤àtamvà [|] sa tadeva dçùñamadhipatiü kçtvà, ÷rutaü, mataü, vij¤àtamadhipatiü kçtvà, samàhitabhåmikenamanaskàreõa manasikaroti | vikalpayatyadhimucyate | sa na tadeva j¤eyamvastu samàhitaü sammukhãbhåtaü pa÷yatyapi tu tatpratiråpakamasyotpadyate | tatpratibhàsamvà, j¤ànamàtramvà, dar÷anamàtramvà, pratismçtamàtramvà yadàlambanamayaü bhikùuryogã yogàcàraþ samyagevàlambane cittamupanibaghnàti | sa cedayaü, revata, bhikùuryogã yogàcàra àlambane cittamupanibaghnàtyà (ti yà)vad(j) j¤eyaü j¤àtavyaü bhavati | tacca yathàbhåta[maviparãtacittaü (ta)mevaü hi, revata, (#<øbh_Sh: 200>#) bhikùuryogã yogàcà]raþ | samyagevàlambane cittamupanibaghnàti | kathaü ca, revata, bhikùuryogã yogàcàra[þ] aniràkçtadhyàsã (yã) bhavati | sa cetsa, revata, bhikùurevamàlambane samyakprayujyamàna[þ] sàtatyaprayogã ca bhavati | satkçtyaprayogã ca | kàlena ca kàlaü ÷amathanimittaü bhàvayati | pragrahanimittamupekùàni mittamàsevanànvayàd bhàvanànvayàdvahulãkàrànvayàtsarvadauùñhulyànàü pratipra÷rabdherà÷rayapari÷uddhimanupràpnoti | spar÷ayati (spç÷ati) | sàkùàtkaroti | j¤eyavastupratyavekùatayà ca àlambanapari÷uddhiü, ràgaviràgàccittapari÷uddhimavidyà [vi]ràgàt (|) j¤ànapari÷uddhimadhigacchati | spar÷ayati (spç÷ati), sàkùàtkaroti | evaü hi sa, revata, bhikùuryogã yogàcàraþ aniràkçtadhyàyã bhavati | yata÷ca revata, bhikùurasminnàlambane cittamupanibadhnàtyevaü càlambane cittamupanibadhnàtyevamasya taccittamàlambane såpanibaddhaü bhavati | || tatra gàthà || nimitteùu caranyogã sarvabhåtàrthavedakaþ | bimbadhyàyã sàtatikaþ pàri÷uddhi vigacchati || (#<øbh_Sh: 201>#) tatra yattàvadàha || nimitteùu caranyogã anena tàvacchamathanimitte, pragrahanimitte, upekùànimitte satatakàrità càkhyàtà || yatpunaràha | sarvabhåtàrthavedaka iti | anena vastuparyantatà àkhyàtà || yatpunaràha | bimbadhyàyã sàtatikaþ | ityanena savikalpaü nirvikalpa¤ca pratibimbamàkhyàtam | yatpunaràha | pàri÷uddhiü vigacchatãtyanena kàrya[pari]niùpattiràkhyàtà || punarapi coktaü bhagavatà || cittanimittasya kovidaþ pravivekasya (pràvivekyasya?) ca vidante rasaü | dhyàyã nipakaþ pratismçto bhuükte prãtisukhaü niràmiùaü [||] tatra yattàvadàha, cittanimittasya kovida ityanena savikalpaü nirvikalpaü ca pratibimba[ü] nimitta÷abdenàkhyàtaü | vastupaparyantatà kovida÷abdena | yatpunaràha | pràvivekyasya ca vidante rasamityanenàlambane samyakprayuktasya prahàõàràmatà bhàvanàràmatà càkhyàtà | yatpunaràha | dhyàyã nipaka[þ] pratismçta ityanena ÷amathavipa÷yanàyà bhàvanàsàtatyamàkhyàtam || yatpunaràha | bhuükte prãtisukhaü niràmiùamityanena kàyapariniùpattiràkhyàtà || tadevaü satyetadvyàpyàlambanamàptàgamavi÷uddhaü (#<øbh_Sh: 202>#) veditavyaü || yuktipatitaü ca | idamucyate vyàpyàlambanaü || tatra caritavi÷odhanamàlambanaü katamat || tadyathà a÷ubhà [|] maitrã | idaü pratyayatàpratãtyasamutpàdaþ | dhàtuprabhedaþ | ànàpànasmçti÷ca | tatrà÷ubhà katamà | àha [|] ùaóavidhà a÷ubhà | tadyathà pratya÷ubhatà | duþkhà÷ubhatà | avarà÷ubhatà | àpekùikã a÷ubhatà | kle÷à÷ubhatà | prabhaügurà÷ubhatà ca | (#<øbh_Sh: 203>#) tatra pratya÷ubhatà katamà | àha | pratya÷ubhatà adhyàtmaü copàdàya, bahirdhà copàdàya veditavyà || tatràdhyàtmamupàdàya | tadyathà- ke÷à, romàõi, nakhà, dantà, rajo, malaü, tvaïmànsa(màüsa)masthi, snàyu[þ], sirà, vçkkà (kkaü), hçdayaü, plãhakaü, klomaü, antrànyaõtraguõà, àmà÷ayaü (yaþ), pakvà÷ayaü(yaþ), måtraü, purãùama÷ru, svedaþ, kheñà, ÷iüghàõakaü, vasà, lasãkà, majjàmedaþ, pittaü, ÷leùmà, påyaþ, ÷oõitamastakaü, mastakaluügaü, prasràvaþ | tatra bahirdhà copàdàya a÷ubhà (a÷ubhatà) katamà | tadyathà vinãlakambà, vipåyakamvà, vibhadràtmakamvà, vyàdhmàtma(ta)kamvà, vikhàdita(ka)mvà | vilohitakamvà | vikùiptakamvà | asthi và | ÷aükalikàü (kà) và | uccàrakçtamvà, prasràvakçtamvà, kheñàkçtamvà, ÷iüghàõakakçtamvà, rudhiramrakùitamvà, påyamrakùitamvà, gåthakañhillamvà, syandanikà và | ityevaü bhàgãyà bahirdhopàdàya pratya÷ubhatà veditavyà | (#<øbh_Sh: 204>#) yà càdhyàtmamupàdàya | yà ca bahirdhopàdàyà÷ubhatà | iyamucyate | pratya÷ubhatà | tatra duþkhà÷ubhatà katamà | yadduþkhavedanãyaü spar÷aü pratãtyotpadyate | kàyikacaitasikamasàtaü vedayitaü vedanàgata miyamucyate | duþkhà÷ubhatà | tatràvarà÷ubhatà katamà | yatsarvanihãnamvastu, sarvanihãno dhàtustadyathà kàmadhàtuþ, yasmàtpunarhãnatara÷càvaratara÷ca, pratikruùñatara÷càsau dhàturnàsti | iyamucyate avarà÷ubhatà | àpekùikã a÷ubhatà katamà | tadyathà tadekatyamvastu ÷ubhamapi sadanyacchubhataramapekùyà÷ubhataþ khyàti | tadyathà | àråpyànapekùya råpadhàtura÷ubhataþ khyàti | satkàyanirodhanirvàõamapekùya yàvadbhavàgrama÷ubha÷ca (bha iti) saükhyàü gacchati | iyamevaü bhàgãyàpekùikã a÷ubhatà [|] traidhàtukàvacaràõi (|) sarvàõi saüyojanabandhanà[nya]nu÷ayopakle÷à÷ubhatetyucyate (-÷à a÷ubhatetyucyate) || tatra prabhaügurà÷ubhatà katamà | yà paücànàmupàdànaskandhànàmanityatà, adhruvànà÷vàsikatà, vipariõàmadharmatà itãyama÷ubhatà ràgacaritasya vi÷uddhaye | àlambanaü tatra ràgastadyathà | adhyàtmaü kàmeùu (#<øbh_Sh: 205>#) kàmachandaþ (cchandaþ), kàmaràgaþ, bahirdhà kàmeùu maithunachandaþ (cchandaþ), maithunaràgaþ | viùayachandaþ (cchandaþ) | viùayaràgaþ | råpachando (cchando) råparàgaþ satkàyacha(ccha)ndaþ satkàyaràga÷ceti | ayaü pa¤cavidho ràgaþ | tasya pa¤cavidhasya ràgasya prahàõàya, prativinodanàya | asamudàcàràya | ùaóvidhà a÷ubhatà àlambanaü | tatràdhyàtmamupàdàya | pratya÷ubhatàlambanena adhyàtmaü kàmeùu kàma[c]chandàt kàmaràgàccittamvi÷odhayati | bahirdhopàdàya pratya÷ubhatàlambanena bahirdhà taiþ ràgàccaturvidhà[d] ràgapratisaüyuktàdvarõaràgasaüsthànaràgaspar÷aràgopacàraràgapratisaüyuktàccittaü vi÷odhayati | tatra yadà vinãlakamvà, vipåyakamvà, vimadràmakamvà, vyàdhmàtmakamvà, vikhàditakaü và manasi karoti | tadà varõaràgàccittaü vi÷odhayati | yadà punarvilohitakaü và manasi karoti | tadà saüsthànaràgàccittaü vi÷odhayati | yadà punarasthi và ÷aükalikàmvà manasi karoti | tadà spar÷aràgàccittaü vi÷odhayati | yadà vikùiptakaü manasikaroti tadà upacàraràgàccittaü vi÷odhayati | ataeva bhagavatà bahirdhopàdàya pratya÷ubhatà sà catasçùu ÷iva pathikà[su vya]vasthàpità | (#<øbh_Sh: 206>#) yà yaivànena ÷ivapathikà dçùñà bhavati | ekàhamçtà và, saptàhamçtà và, kàkaiþ kuraraiþ khàdyamànà, gçdhraiþ, ÷vabhiþ, ÷rçgàlaiþ | tatra tatremameca (va) kàyamupasaüharati | ayamapi me kàya evaü bhàvã, evaü bhåta, evaü dharmatàmanatãta iti | anena tàvadvinã lakamupàdàya yàvadvikhàditakamàkhyàtaü | yatpunaràha | yà anena ÷ivapathikà dçùñà bhavati | apagatatvaïmànsa(màüsa)÷oõitamvà såpanibaddhetyanena vilohitakamàkhyàtaü | yatpunaràha | yànyeva ÷ivapathikàsthànàni pçùñhãvaü÷o, hanunakraü, dantamàlà, ÷iraþkapàlaü tathà bhinnapratibhinnàni ekavàrùikàni dvivàrùikàni (rùikàõi) | yàvatsaptavàùi(rùi)kàni (õi) ÷vetàni ÷aükhanibhàni | kapotavarõàni pànsu(pàüsu)varõavyatimi÷ràõi dçùñàni bhavantãtyanena vikùiptakamàkhyàtaü | evaü pratya÷ubhatàlaübanena bahirdhà pratisaüyuktena maitrena (õa) ràgàccittaü vi÷odhayati | tatra duþkhatà÷ubhatàlambanenàvarà÷ubhatàlambanena ca | viùayapratisaüyuktàtkàmaràgàccittaü vi÷odhayati | tatràpekùà÷ubhatàlambanena råparàgàccittaü vi÷odhayati | tatra kle÷à÷ubhatàlambanena prabhaügurà÷ubhatàlambanena ca kà[ma]bhavàgramupàdàya (#<øbh_Sh: 207>#) sarvasmàtkàya(ma)ràgàccittaü vi÷odhayati | idaü tàvadràgacaritasya caritavi÷odhanena sàlambanaü saübhavaü pratyetaducyate | sarvaü sarvàkàrama÷ubhatàlambanaü | saügçhãtaü bhavatyasmiüstvarthe pratya÷ubhatai vàbhipretà | tadanyà tva÷ubhatà tadanyasyàpi caritasya vi÷uddhaye | àlambanaü || tatra maitrã katamà | yo mitrapakùe và, amitrapakùe và | udàsãnapakùe và | hità[dhyà]÷ayamupasthàpya mçdumadhyàdhimàtrasya sukhasyopasaühàràyàdhimokùaþ | (#<øbh_Sh: 208>#) samàhitabhåmikaþ | tatra yoyaü mitrapakùaþ | amitrapakùa udàsãnapakùa÷ca [|] idamàlambanaü | tatra yo hitàdhyà÷ayaþ, sukhopasaühàràya càdhimokùaþ samàhitabhåmikaþ ayamàlambaka iti (|) yaccàlambanaü | ya÷càlambakastadekatyamabhisaükùipya maitrãtyucyate | tatra yattàvadàha maitrãsahagatena cittenetyanena triùu pakùeùu mitrapakùe, amitra pakùe, udàsãnapakùe hitadhyà÷aya àkhyàtaþ | yatpunaràha | avaireõàsampannenàvyàbàdhenetyanena tasyaiva hitàdhyà÷ayasya trividhaü lakùaõamàkhyàtaü || tatràvairatayà hitàdhyà÷ayaþ sà punaravairatà dvàbhyàü padàbhyàmàkhyàtà(þ) | asamarthatayà avyàbàdhata[yà ca] tatràpratyanãkabhàvasthànàrthenàsamarthatà | apakàràviùaùñanàrthena (#<øbh_Sh 209>#) avyàbàdhyatà (avyàbàdhatà) | yatpunaràha | vipulena mahadgatena pramàõenetyanena mçdumadhyàdhimàtrasya sukhasyopasaühàra àkhyàtaþ | kàmàvacarasya, prathamadvitãyadhyànabhåmikasya và, tçtãyadhyànabhåmikasya và [|] yatpunaràha | adhimucyasyàni rvo( )pasampadya viharatãtyanena sukhopasaühàràdhimokùaþ | samàhitabhåmika àkhyàtaþ | sa punareùa sukhopasaühàro hitàdhyà÷ayaparigçhãtaþ | àdhimokùikaþ | manaskàrànugataþ | aduþkhàsukhite mitrapakùe, amitrapakùe, udàsãnapakùe, sukhakàme veditavyaþ | yastu duþkhito và, aduþkhito và punarmitrapakùaþ | amitrapakùa udàsãnapakùo và [|] tatra yo duþkhitaþ sa karuõàyà àlambanaü | yaþ sukhitaþ sa muditàyà àlambanamiyamucyate maitrã [|] tatra vyàpàdacaritaþ pudgalaþ (#<øbh_Sh 210>#) maitrã bhàvayan sattveùu yo vyàpàdastaü pratanu karoti | vyàpàdàccittaü pari÷odhayati || tatredaüpratyayatàpratãtyasamutpàdaþ katamaþ | yattriùvadhvasu saüskàramàtraü, dharmamàtraü, vastumàtraü, hetumàtraü, phalamàtraü, yuktipatitaü, yadutàpekùà yuktyà, kàryakàraõayuktyà | upapattisàdhanayuktyà ca | dharmàõàmeva dharmàhàrakatvaü | niùkàrakavedakatvaü ca | idamucyate | idaüpratyayatàpratãtyasamutpàdàlambanaü | yadàlambanaü manasi kurvan mohàdhikaþ pudgalo mohacaritaþ mohaü prajahàti | tanåkaroti | [moha]caritàccittaü vi÷odhayati || (#<øbh_Sh 211>#) tatra dhàtuprabhedaþ katamaþ | tadyathà ùaódhàtavaþ | pçthivãdhàturabdhàtustejodhàturvàyudhàturàkà÷adhàturvij¤ànadhàtu÷ca | tatra pçthivãdhàturdvividhaþ | àdhyàtmiko (#<øbh_Sh 212>#) bàhya÷ca | tatràdhyàtmiko yadasminkàye adhyàtmaü pratyàtmaü khakkhañaü kharataramupàdattaü | bàhyaþ punaþ pçthivãdhàturyadbàhyaü khakkhañaü kharagatamanu (mu?)pagatamanu (mu?)pàdattaü | sa punaradhyàtmikapçthivãdhàtuþ katamaþ | tadyathà ke÷à, romàõi, nakhà, dantà, rajo,malaü, tvaïmànsamasthi, snàyu[þ], sirà, vçkkà(kkaü), hçdayaü, plãhakaü, klomamantràõyantraguõàþ | àmà÷ayaþ | pakvà÷ayaþ | yakçtpurãùamayamucyate àdhyàtmikaþ pçthivãdhàtuþ | sa punarbàhyaþ pçthivãdhàtuþ katamaþ | kàùñhàni và, loùñhàni và, ÷arkarà và, kañhillà và, vçkùà và, parvatàgrà và, iti và punaranyopyevaübhàgãyaþ ayamucyate (#<øbh_Sh 213>#) bàhyaþ pçthivãdhàtuþ || abdhàtuþ katamaþ | abdhàturdvividhaþ | àdhyàtmiko bàhya÷ca | tatràdhyàtmika kopdhàtuþ(bdhàtuþ) katamaþ | yadadhyàtmaü pratyàtmaü snehaþ snehagataü | àpaþ abdhàtumupagatamupàdàtuü (abdhàtugatamupagatamupàdattaü) | tadyathà a÷ru, svedaþ | kheñaþ ÷iüghàõakaþ | basà, lasãkà, majjà, medaþ, pittaü, ÷leùmà, påyaþ, ÷oõitaü, mastakaü, mastakaluügaü, pra÷ràvoya(sràvo 'ya)mucyate àdhyàtmikobdhàtuþ | bàhyobdhàtuþ katamaþ | yadbàhyamàpaþ apgataü (abgataü), snehaþ snehagatamanu(tamu)pagatamanu(tamu)pàdattaü | tatpunarutso và, saràüsi và, taóàgà (#<øbh_Sh 214>#) và, nadyo và,prasravaõàni và, iti yo và punaranyopyevaübhàgãyoyamucyate bàhyobdhàtuþ || tejodhàtuþ katamaþ | tejodhàturdvividhaþ àdhyàtmiko bàhya÷ca || tatràdhyàtmikastejodhàtuþ katamaþ | yadadhyàtmaü pratyàtmaü tejastejogatamåùmà åùmàgatamupagatamupàdattaü | tadyathà yadasminkàye tejo yenàyaü kàya àtapyate | saütapyate, paritapyate | yena cà÷itapãtakhàditàsvàditaü samyaksukhena paripàkaü gacchati | yasya cotsadatvàt jàrito jàrita iti saükhyàü gacchati || bàhyastejodhàtuþ katamaþ | yadbàhyaü tejastejogatamåùmà(ùma)gatamanu(mu)pagatamanu(mu)pàdattaü | (#<øbh_Sh 215>#) tatpunaryanmanuùyà araõãsahagatakebhyo gomayacårõebhyaþ samanveùate (nte) | yattåtpannaü gràmamapi dahati | gràmaprade÷amapi | nagaramvà, nagaraprade÷amvà, janapadamvà, janapadaprade÷amvà, dvãpamvà, kakùamvà, dàvamvà, kàùñhamvà, tçõamvà, gomayamvàdahan paraiti | iti yo và punaranyopyevaübhàgãyaþ || tatra vàyudhàtuþ katamaþ | vàyudhàturdvividhaþ | àdhyàtmiko bàhya÷ca | (#<øbh_Sh 216>#) tatràdhyàtmiko vàyudhàtuþ | yadapyadhyàtmaü pratyàtmaü vàyurvàyugataü | laghutvaü samudãraõatvamupagatamupàdattaü | sa punaþ santyasmin kàye årdhvaügamà vàyavaþ, adhogamà vàyavaþ, pàr÷va÷ayà vàyavaþ | kukùi÷ayà vàyavaþ | pçùti(ùñhi)÷ayà vàyavaþ | vàyvaùñhãlà(vàtàùñhãlà) vàyavaþ | kùurakapippalaka÷astrakà vàyavaþ | à÷vàsapra÷vàsà vàyavaþ | aügapratyaü[gànusàriõovàyavaþ] bàhyo vàyudhàtuþ katamaþ | yadbàhyaü vàyurvàyugataü laghutvaü, samadãraõatvaü | anu(u)pagatamanu(mu)pàdattaü [|] santi bahirdhà pårvà vàyavo, dakùiõà vàyavaþ | uttarà vàyavaþ pa÷cimà vàyavaþ | sarajaso vàyavaþ, arajaso vàyavaþ, [parãttà] mahadgatà vàyavaþ, vi÷và vàyavo, vairambhà vàyavaþ vàyumaõóalakavàyavaþ [|] bhavati ca samayaþ yanmahàn vàyuskandhaþ samudàgataþ vçkùàgrànapi pàtayati | kuóyàgrànapi pàtayati | parvatàgrànapi pàtayati | pàtayitvà nirupàdàno niga(nirga)cchati | ye sattvà÷cãvarakarõikena và paryeùante, tàlavçntena và, vidhamanakena và | iti vàyuranyopyevaübhàgãya[þ ||] (#<øbh_Sh 217>#) àkà÷adhàtuþ katamaþ | yaccakùuþ sauùiryamvà, (#<øbh_Sh 218>#) ÷rotrasauùiryamvà, ghràõasauùiryamvà, mukhasauùiryamvà, kaõñhasauùiryamvà | iti yena càbhyavaharati | yatra vàbhyavaharati | yena vàbhyavahriyate | yadadhobhàgena pragharati | iti yo và puranarapyopyevaübhàgãyaþ [?] ayaü ucyate àkà÷adhàtuþ || vij¤ànadhàtuþ katamaþ [|] yaccakùurvij¤ànaü ÷rotraghràõajihvàkàyamanovij¤ànaü | tat puna÷cittaü manovij¤ànaü ca | ayamucyate vij¤ànadhàtuþ || tatra mànacaritaþ pudgala imaü dhàtuprabhedaü manasi kurvan kàye piõóasaüj¤àü vibhàvayati | a÷ubhasaüj¤àü ca pratilabhate | na ca punastenonnatiü gacchati | mànaü pratanu karoti | tasmàccaritàccittaü vi÷odhayati | ayamucyate dhàtuprabhedaþ | mànacaritasya pudgalasya caritavi÷odhanamàlambanaü || (#<øbh_Sh 219>#) tatrànàpànasmçtiþ katamà | à÷vàsapra÷vàsàlambanà smçtiriyamucyate ànàpànasmçti[þ] | (#<øbh_Sh 220>#) tatra dvàvà÷vàsau katamau | dvavau à÷vàso 'ntarà÷vàsa÷ca | dvau pra÷vàsau katamau | dvau pra÷vàsontarapra÷vàsa÷ca | tatra ÷vàsaþ yaþ pra÷vàsasamanantaraü antarmukho vàyuþ pravarttate | yàvannàbhãprade÷àt | tatràntarà÷vàso ya uparatesminnà÷vàse na tàvatpra÷vàsa utpadyate | yadantaràlavi÷ràmasthànasahagata itvarakàlãnastadanusadç÷o vàyurutpadyate | ayamucyatentarà÷vàsaþ | yathà÷vàso 'ntarà÷vàsa÷caivaü pra÷vàsontara(ntaþ)pra÷vàsa÷ca veditavyaþ | tatràyaü, vi÷eùaþ | bahirmukho vàyuþ pravartate bahi[þ] nàbhãde÷amupàdàya | yàvanmukhàgrànnàsikàgrà[t]tato và punarbahiþ | dvàvà÷vàsapra÷vàsanidànau [|] katamau dvau | tadàkùe pakaü ca karma, nàbhãprade÷asauùiryaü ca | tato và (#<øbh_Sh 221>#) puna[rutpannaü]yatkàyasauùiryaü [|] dvàvà÷vàsapra÷vàsayoþ saüni÷rayau katamau | dvau kàya÷cittaü ca | tatkasya hetoþ [|] kàyasaünni(sanni)÷rità÷cittasaünni(sanni)÷rità÷cà÷vàsapra÷vàsàþ pravartante | te ca yathàyogaü sa cetkàyasaünni÷rità [eva] pravarteran | asaüj¤isamàpannànàü, nirodhasamàpannànàü asaüj¤isattveùu deveùåpapannànàü sattvànàü pravarteran | sa ceccittasanni÷rità eva pravartteran | tenàråpyasamàpannopapannànàü sattvànàü pravarteran | sa cetkàyasanni÷rità÷cittasanni÷ritàþ pravarteran | te ca na yathàyogaü tena caturthadhyànasamàpannopapannànàü, kalalagatànà¤càrbudagatànàü, pe÷ãgatànàü sattvànàü pravarteran | na ca pravarttate (tante) | tasmàdà÷vàsapra÷vàsàtkàyasanni÷rità÷ci (tasmàdà÷vàsapra÷vàsàþ kàyasanni÷rità÷ci)ttasanni÷rità÷va pravarttante tena yathàyogaü | dve à÷vàsapra÷vàsayorgatã [|] katame dve | à÷vàsayoradhogatiþ | pra÷vàsayorårdhvagatiþ | dve à÷vàsapra÷vàsayorbhåmã | katame dve | audàrikaü ca sauùiryaü, såkùmaü ca (|) sauùiryaü | tatraudàrikaü sauùiryaü nàbhãprade÷amupàdàya | yàvanmukhanàsikàdvàraü | mukhanàsikàdvàramupàdàya (#<øbh_Sh 222>#) yàvannàbhãprade÷asauùiryaü | såkùmasauùiryaü katamat | sarvaükàyagatàni romakåpàni (pàþ) || catvàryà÷vàsapra÷vàsànàü paryàyanàmàni [|] katamàni catvàri | vàyava[þ], ànàpànàþ, à÷vàsapra÷vàsàþ | kàyasaüskàrà÷ceti | tatrànyairvàyubhiþ sàdhàraõaü paryàyanàmaikaü | yaduta vàyuriti | asàdhàraõàni tadanyàni trãõi | dvàvapakùàlàvà÷vàpra÷vàsaprayuktasya [|] katamau dvau | a÷ithilaprayogatà ca, satyàbhyavaùñabdhaprayogatàca | tatrà÷ithilaprayogatayà kausãdyapràptasya styànamiddhamvà cittaü paryavanaha (hya)ti, bahirdhà và vikùipyate | tathàbhyavaùñabdhaprayuktasya kàyavaiùamyaü cotpadyate | cittavaiùamyamvà | kathaü kàyavaiùamyamutpadyate | balàbhinigraheõànà÷vàsapra÷vàsànabhiniùpãóayataþ kàye viùamà vàyavaþ pravartante | yesya tatprathamatasteùu teùvaügapratyaïgeùu sphuranti | ye sphàrakàya (sphurakà) ityucyante | te punaþ sphurakà vàyavo vivarddhamànà rujakà bhavanti | yepyeteùvaügapratyaügeùu rujamutpàdayanti | idamucyate kàyavaiùamyaü || kathaü cittavaiùamyamutpadyate | cittamvàsya vik÷ipyate | pràga[sau] na và daurmanasyopàyàsenàbhibhåyate | evaü cittavaiùamyamutpadyate || (#<øbh_Sh 223>#) asyà ànàpànasmçteþ pa¤cavidhaþ pa[ricayo] veditavyaþ | tadyathà gaõanàparicayaþ, skandhàvatàraparicayaþ | pratãtyasamutpàdàvatàraparicayaþ | satyàvatàraparicayaþ | ùoóa÷àkàraparicaya÷ca | tatra gaõanàparicayaþ katamaþ | samàsata÷caturvidho gaõanàparicayaþ | tadyathà ekaikagaõanà [|] dvayaikagaõanà [|] anulomagaõanà | pratilomagaõanà ca || tatraikaikagaõanà katamà |yadà à÷vàsaþ praviùño bhavati | tadà à÷vàsa pra÷vàsopanibaddhayà smçtyà ekamiti gaõayati | yadà à÷vàse niruddhe pra÷vàsa utpadya nirgato bhavati | tadà dvitãyaü gaõayatyevaü yàvadda÷a gaõayati | eùà hi gaõanà saükhyà nàtisaükùiptà nàtivistarà iyamucyate ekaikagaõanà || dvayaikagaõanà katamà | yadà à÷vàsaþ praviùño bhavati, niruddha÷ca | pra÷vàsa utpanno bhavati | nirgata÷ca tadà ekamiti gaõayati | anena gaõanàyogena yàvadda÷a gaõayati | iyamucyate | dvayaikagaõanà | à÷vàsaü ca pra÷vàsaü cedaü dvayamekatyamabhisaükùipyaikamiti gaõayati tenocyate dvayaikagaõanà || anulomagaõanà katamà | anayaivaikaikagaõanayà, dvayaikagaõanayà và, anulomaü yàvadda÷a gaõayati | (#<øbh_Sh 224>#) iyamucyate anulomagaõanà || pratilomagaõanà katamà | pratilomaü da÷a upàdàya, navàùñau, sapta, ùañ, paüca, yàvadekaü gaõayati | iyamucyate pratilomagaõanà | yadà sa ekaikagaõanàü ni÷ritya, dvayaikagaõanàmvà, anulomagaõanàyàü, pratilomagaõanàyàü ca kçtaparicayo bhavati | na càsyàntaràccittaü vikùipyate [|] avikùiptacitta÷ca gaõayati | tadàsyottaragaõanàvi÷eùo vyapadi÷yate | katamo gaõanàvi÷eùaþ | ekaikagaõanayà và, dvayaikagaõanayà và, dvayamekaü kçtvà gaõayati | tatra dvayaikagaõanayà catvàra à÷vàsapra÷vàsà ekaü bhavati | ekaikagaõanayà punarà÷vàsapra÷vàsa÷caikaü bhavatyevaü yàvadda÷a gaõayati | evamuttarottara vçddhyà yàvacchatamapyekaü kçtvà gaõayati | tadà ÷ataikagaõanayànupårveõa yàvadda÷a gaõayati | evamasya gaõanàprayuktasya yàvadda÷aikaü kçtvà gaõayati | yàvacca da÷a paripårayati | tayà da÷aikagaõanayà na càsyottaràccittamvikùipyate | iyatà tena gaõanàparicayaþ kçto bhavati | tasya ca gaõanàprayuktasya sa cedantaràccittaü vikùipyate tadà punaþ pratinivartyàdito gaõayitumàrabhate | anulomamvà, pratilomamvà [|] yadà càsya gadhayàccittaü svarasenaiva bàhimàrga(svarasavàhimàrgeõaiva) (#<øbh_Sh 225>#) samàråóhamà÷vàsapra÷vàsàlambanopanibaddhamavyavacchinnaü nirantaraü, pravarttamàse à÷vàsa(se) pravçttigràhakaü, niruddhe à÷vàse pra÷vàsa÷ånyàvasthàgràhakaü, pravçtte pra÷vàse pravçttigràhakaü, nivçtte punarnivçttigràhakaü, avikaüpyamavicalamavikùepàkàraü, sàbhiràmaü ca pravarttate | iyatà gaõanàbhåmisamatikramo bhavati | punastadà gaõayitavyaü bhavati | nànyatrà÷vàsapra÷vàsàlambanaü cittamupanibadhyate | à÷vàsapra÷vàsà anugantavyà÷cà[bhilakùa]yitavyà÷ca sàntarà÷vàsapra÷vàsàþ sapravçttinivçttyavasthàþ ayamucyate gaõanàparicayaþ | sa khalveùa gaõanàparicayo mçdvindriyàõàü vyapadi÷yate | teùàmetad vyàkùepasthànaü bhavati | cittasthitaye cittanirataye [|] anyathà gaõanàmantareõa teùàü styànamiddhamvà cittaü paryavahet, bahirdhà và cittaü vikùipyeta, gaõanàprayuktena tu teùàmetanna bhavati | ye tu tãkùõendriyàþ pañubuddhayaþ teùàü punargaõanàprayogeõa priyàrohatà bhavati | tatropadiùñà evaü gaõanàprayogaü laghu laghveva pratividhyanti | na ca tenàbhiramante [|] te punarà÷vàsapra÷vàsàlambanàü smçtimupanibadhya yatra ca pravarttante, yàvacca pravarttante | yathà ca pravarttante, (#<øbh_Sh 226>#) yadà ca pravarttante | tatsarvamanupracchatyupalakùayatyupasthitayà smçtyà [|] ayamevaü råpasteùàü prayogaþ | tasya ca prayogasyàsevanànvayàdbhàvanànvayàd bahulãkàrànvayàtkàyapra÷rabdhirutpadyate, cittapra÷rabdhi÷ca | ekàgratàü ca spç÷atyàlambanàbhiratiü ca nirgacchati | ya evaü kçtaparicayo gràhyagràhakavastumanasikàreõa skandhànavatarati | ye cà÷vàsapra÷vàsà ya÷caiùàmà÷rayakàyastaü manasi kurvan råpaskandhamavatarati | yà teùàmà÷vàsapra÷vàsànàü tadgràhikayà smçtyà saüprayuktà anubhàvanà sa vedanàskandha ityavatarati | yà saüjànanà[sa]saüj¤àskandha ityavatarati | yà càsau smçtiryà ca cetanà, yà ca (|) tatra praj¤à | ayaü saüskàra ityuvatarati | yaccittaü, mano, vij¤ànamayaü vij¤ànaskandha ityavatarati | yà tadbahulavihàrità | evaü skandheùvavatãrõasyàyamucyate skandhàvatàraparicayaþ | yadà cànena skandhamàtraü dçùñaü bhavati | parij¤àtaü sasaüskàramàtraü, vastumàtraü, tadà sa eùàmeva saüskàràõàü pratãtyasamutpàdamavatarati | kathaü ca punaravatarati | sa evaü råpamanveùate, paryeùate, (#<øbh_Sh 227>#) itãye à÷vàsapra÷vàsàþ kimà÷ritàþ, kiüpratyayàstasyaivaü bhavati | kàyà÷rità ete à÷vàsapra÷vàsàþ kàyapratyayàcci (÷ci)ttà÷rità÷cittapratyayà÷ca | kàyaþ puna÷cittaü ca kiü pratyayaü ca [|] sa kàyaü (yaþ) citta¤ca jãvitendriyapratyayamityavatarati | pårvakaþ saüskàraþ [|] sa pårvakaü saüskàramavidyàpratyayami (i)tyavatarati | iti hi avidyàpratyaya(þ) pårvakaþ saüskàraþ sarvasaüskàrapratyayaü jãvitendriyaü, jãvitendriyapratyayaþ kàyo, vij¤ànaü ca, kàyacittapratyayà à÷vàsapra÷vàsàþ | tatràvidyànirodhàt saüskàranirodhaþ | saüskàra nirodhàjjãvitendriyanirodhaþ | jãvitendriyanirodhàtkàyacittanirodhaþ [|] kàyacittanirodhàdà÷vàsapra÷vàsanirodhaþ | evamasau pratãtyasamutpàdamatavarati | sa tadbahulavihàrã pratãtyasamutpà[dàkà]re kçtaparicaya ityucyate | ayamucyate pratãtyasamutpàdàvatàraparicayaþ [|] (#<øbh_Sh 228>#) sa evaü pratãtyasamutpàde kçtaparicayo ya ete saüskàràþ pratãtyasamutpannàþ | anityà eta ityavatarati | anityatvàdabhåtvà [ca prati]vigacchanti | punarete abhåtvà bhavanti | bhåtvà ca prativigacchanti | te jàti dharmàõo, jaràdharmàõo, vyàdhidharmàõo, maraõadharmàõaþ | ye jàtijaràvyàdhimaraõadharmàõaste duþkhà, ye duþkhàstenàtmànaþ, asvatantràþ, svàmivirahitàþ [|] evaü so 'nityaduþkha÷ånyànàtmàkàrairduþkhasatyamavatãrõo bhavati | yà kàcideùà[ü] saüskàràõàmabhinirvçttiþ | duþkhabhåtà, rogabhåtà, gaõóabhåtà, sarvàsau tçùõàpratyayà(þ) | yatpunarasyà duþkhajanikàyàstçùõàyà a÷eùaprahàõametacchàntametatpraõãtametattamevaü ca me jànata, evaü bahulavihàriõastçùõàyà a÷eùaprahàõaü bhaviùyatãti | evaü hi samudayasatyaü, nirodhasatyaü, màrgasatyamavatãrõo bhavati | sa tadbahulavihàrã yadà satyànyabhisamàgacchati | ayamucyate satyàvatàraparicayaþ [|] tasyaivaü satyeùu kçtaparicayasya | dar÷anaprahàtavyeùu dharmeùu prahãõeùu bhàvanàprahàtavyà ava÷iùñà bhavanti | yeùàü prahàõàya ùoóa÷àkàraparicayaü karoti | (#<øbh_Sh 229>#) katame punaþ ùoóa÷àkàràþ | smçta à÷vàsaþ (ta (#<øbh_Sh 230>#) à÷vasan) smçta à÷vasimãti ÷ikùate | smçtaþ pra÷vasan pra÷vasimãti ÷ikùate | dãrghaü hrasvaü sarvakàyapratisamvedã | à÷vasan sarvakàyapratisaüvedã | à÷vasimãti ÷ikùate | sarvakàyapratisaüvedã pra÷vasan | sarvakàyapratisaüvedã pra÷vasimãti ÷ikùate | pra÷rabhya kàyasaüskàrànà÷vasanpra÷rabhyakàyasaüskàrànà÷vasimãti ÷ikùate | pra÷rabhya kàyasaüskàràn pra÷vasan, pra÷rabhya kàyasaüskàràn pra÷vasimãti ÷ikùate | prãtipratisaüvedã sukhapratisaüvedã ÷ikùate | cittasaüskàrapratisamvedã pra÷rabhya cittasaüskàrànà÷vasan, pra÷rabhya cittasaüskàrànà÷vasimãti ÷ikùate | pra÷rabhya cittasaüskàràn (#<øbh_Sh 231>#) pra÷vasan, pra÷rabhya cittasaüskàràn pra÷vasimãti ÷ikùate | cittapratisaüvedã | abhipramodayaü÷cittaü, samàdadhaccittaü, vimocaccittaü à÷vasan vimocayan cittaü vimocayatãti mà÷vasimãti ÷ikùate | vimocayaü÷cittaü pra÷vasan vimocayaü÷cittaü pra÷vasimãti ÷ikùate | anityànudar÷ã, prahàõànudar÷ã, viràgànudar÷ã à÷vasannirodhànudar÷ã à÷vasimãti ÷ikùate | nirodhànudar÷ã pra÷vasannirodhànudar÷ã pra÷vasimãti ÷ikùate | kaþ punareùàü vibhàgaþ (|) àkàràõàü [|] sa ÷aikùo dçùña(pra)pavàdo làbhãbhavati | caturõàü smçtyupasthànànàü à÷và sapra÷vàsàlambanaü ca (|) manaskàramàrabhate | ava÷iùñànàü (#<øbh_Sh 232>#) saüyojanànàü prahàõàya [|] tenàha smçtaþ | à÷vasan smçta à÷vasimãti ÷ikùate | yadà à÷vàsaü và pra÷vàsamvà àlambate tadà dãrgham à÷vasimi pra÷vasimãti ÷ikùate | yadà antarà÷vàsamantarà(ntaþ) pra÷vàsaü vàlambanãkaroti | tadà hrasvamà[÷vasimi] pra÷vasimãti ÷ikùate | tathà hi à÷vàsapra÷vàsà dãrghàþ pravarttante | antarà÷vàsà antara(ntaþ) pra÷vàsà÷ca hçsvàste tathaiva pravarttante | tathaivopalakùayati | jànàti | yadà såkùmasaurùiyagatànà÷vàsapra÷vàsà vikùepànupraviùñàn kàye adhimucyate | àlambanãkaroti | niruddhe ca pra÷vàse 'ntara (ntaþ) pra÷vàse ca | anutpanne à÷vàsentarà÷vàse ca | pra÷vàsà÷vàsa÷ånyàü, tadvyupetàü, tadvyavahitàü sitàmavasthà màlambanã karoti || tasmin samaye pra÷rabhya kàyasaüskàrànà÷vasan, pra÷rabhya, kàyasaüskàrànà÷vasimãti ÷ikùate | pra÷rabhya kàyasaüskàràn pra÷vasan, pra÷rabhya kàyasaüskàràn pra÷vasimãti ÷ikùate | api tu khalu tasyàsevanànvayàdbhàva nànvayàd bahulãkarànvayàt | ye kharà, duþsaüspar÷à, à÷vàsapra÷vàsàþ pårvamakçtaparicayasya pravçttà (#<øbh_Sh 233>#) bhavanti | kçtaparicayasya anye ca mçdavaþ sukhasaüspar÷àþ pravarttante | tenàha | pra÷rabhya kàyasaüskàrànà÷vasimãti ÷ikùate | sa caivamànàpànasmçtiprayogeõa ca yuktaþ sa cellàbhã bhavati | prathamasya và dhyànasya, dvitãyasya và yasmin samaye prãtipratisaüvedã à÷vasan, prãtipratisaüvedã (|) à÷vasi mãti ÷ikùate | sa cetpunarlàbhã bhavati | niùprãtikasya tçtãyasya dhyànasya [|] sa tasmin samaye sukhapratisaüvedã bhavati | tçtãyadhyànàdårdhvaü ànàpànasmçtisaüprayogo nàsti | yena yàvattçtãyadhyànàt parikãrtitaü saügçhãtaü | tasyaivaü prãtipratisaüvedino và, sukhapratisaüvedino và [|] sa cetkadàcitkarha (rhi) citsmçtisaüpramo ùàdutpadyate | asmãti và ayamahamasmãti và bhaviùyàmãti và, na bhaviùyàmãti và, råpã bhaviùyàmyaråpã bhaviùyàmi | saüj¤ã, asaüj¤ã | naiva saüj¤ã, nàsaüj¤ã bhaviùyàmãtyevaü saümohasaüj¤àcetanàsahagatami¤jitaü manthitaprapa¤cità(tama)bhisaüskçtaü tçùõàgatamutpadyate | ya[t]tadutpannaü laghu laghveva praj¤ayà pratividhyati | nàdhivàsayati | prajahàti | vinodayati | vyantãkaroti | evaü cittasaüskàrapratisaüvedã pra÷rabhya cittasaüskàrànà÷vasimãti (#<øbh_Sh 234>#) [à÷vasan pra÷rabhya cittasaüskàrànà÷vasimãti] ÷ikùate | sa cetpunarlàbhã bhavati maulànàü prathamadvitãyatçtãyadhyànànàü sa càva÷yamanàgamyasya prathamadhyànasàmantakasya làbhã bhavati | sa taü ni (tanni)÷rityotpannaü svaü cittaü pratyavekùate | saràgaü và, vigataràgamvà, sadveùamvà, vigatadveùamvà, saümohaü (samohaü) vigatamohaü, saükùiptaü, lãnaü, pragçhãtamuddhatamanuddhataü, vyupa÷àntamavyupa÷àntaü, samàhitamasamàhitaü, subhàvitamasubhàvitaü, vimuktaü cittamavimuktaü cittamiti yathàbhåtaü prajànàti | pratisaüvedayati | tenàha cittapratisaüvedã | sa yadà styàna[middha]nivaraõe cittaü ni÷ritaü (|) bhavati | adhyàtmaü saügamayataþ yadànyatamànyatamena prasàdanãyenàlambanena saüdar÷ayati | samàdàpayati | samuttejayati | saüpradãpayati | tenàha [|] abhipramodayaü÷cittaü [|] yadà [puna]rauddhatyanivaraõena kaukçtyanivaraõena nivçttaü pa÷yati | abhisaüpragçhõata stadà anyatamamànyatamena prasàdanãyenàlambanena saüdar÷ayatyadhyàtmamavasthàpayati | ÷amayati, samàdhatte | tenàha samadadhaccitaü (samàdadhaü÷cittaü) [|] yadà ca taccittamàsevanànvayàd bhàvanànvayàd (#<øbh_Sh 235>#) bahulãkarànvayànnivaraõasamudàcàràya dårã kçtaü bhavati | nivaraõebhyo vi÷odhitaü (vimocitaü) [|] tenàha [|] vimocayacci(yaü÷ci)ttamà÷vasan | vimocayaü÷cittamà÷vasimãti ÷ikùate | tasya nivaraõebhyo vimuktacetaso màrgabhàvanàyà àntaràyikebhyaþ anu÷ayà [a]va÷iùñà bhavanti | prahàtavyàþ [|] sa teùàü prahàõàya màrgaü saümukhãkaroti yaduta saüskàrànityatàmeva sàdhu ca, suùñhu ca, yoni÷aþ pratyavekùate | tenàha | anityànudar÷ã | tena ca pårvaü prathamadvitãyatçtãyadhyànasanni÷rayeõànàgamyasaüni÷rayeõa và punaþ ÷amathayogaþ [|] çjuü etarhi anityànudar÷i(r÷ã)vipa÷yanàyàü yogaü karotyevaü asya taccittaü ÷amathavipa÷yanàparibhàvitaü dhàtuùu vimucyate | yadutànu÷ayebhyaþ | katame dhàtavaþ [|] ya÷ca prahàõadhàturya÷ca (#<øbh_Sh 236>#) viràgadhàtuþ, ya÷canirodhadhàtuþ | tatra sarvasaüskàràõàü dar÷anaprahàtavyànàü prahàõàtprahàõadhàtuþ | sarvasaüskàràõàü bhàvanàprahàtavyànàü prahàõàdviràga dhàtuþ | sarvopadhinirodhànnirodhadhàtuþ | sa evaü trãndhàtån ÷àntato manasi kurvan, kùemata, àrogyataþ, ÷amathavipa÷yanàü bhàvayati | yenàsyàsevanànvayàdbhàvànvayàd bahulãkàrànvayàdava÷iùñebhyo bhàvanàprahàtavyebhyaþ kle÷ebhya÷cittaü vimucyate | tenàha | prahàõànudar÷ã, viràgànudar÷ã, nirodhànudar÷ã à÷vasannirodhànudar÷ã à÷vasimãti ÷ikùate | evamayaü dar÷anabhàvanàprahàtavyeùu kle÷eùu | prahãõeùvarhanbhavati | kùãõàsravaþ nàstyasyàta uttarikaraõãyaü bhavati | kçtasya và paricayaþ | ayamasyocyate ùoóa÷àkàraþ paricayaþ | ya÷càyaü paücavidhaþ paricaya iyamasyocyate | ànàpànasmçtiþ | yatra vitarkacaritaþ pudgalaþ prayujyamànaþ priyàro hatayà prayujyate | savyàpàraü caitadàlambanaü | savyokùepamadhyàtmaü pratyàtmaü (#<øbh_Sh 237>#) àsannàsannaü yenàsya tatra prayujyamànasya yo vitarkasaükùobhaþ sa na bhavati | tvaritatvaritaü ca cittamàlambane santiùñhate | abhiramate | saüjàyate | idaü pa¤ca [vidhaü] (saü) vitarkacaritasya pudgalasya caritavi÷odhanamàlambanaü | tatra kau÷alàlambanaü (kau÷alyàlambanaü) ca [ka]tamat tadyathà | skandhakau÷alyaü, dhàtukau÷alyamàyatanakau÷alyaü, pratãtyasamutpàdakau÷alyaü, sthànàsthànakau÷alyaü | tatra katame skandhàþ, katamaþ (mat) skandhakau÷alyaü || àha | paüca skandhàþ | råpaskandho vedanàskandhaþ | saüskàraskandho vij¤ànaskandha÷ca || (#<øbh_Sh 238>#) tatra råpaskandho yatkiücidråpaü sarvaü taccatvàri mahàbhåtàni | catvàri mahàbhåtànyupàdàya | (#<øbh_Sh 239>#) tatpunaratãtànàgatapratyutpannamàdhyàtmikaü và, bàhyamvà, [audàri]kamvà, såkùmvà, hãnamvà, praõãtamvà, dåre và, antike và | tatra vedanàskandhaþ katamaþ [|] sukhavedanãyamvà (#<øbh_Sh 240>#) spar÷aü pratãtya, duþkhavedanãyamvà, aduþkhàsukhavedanãyamvà [|] ùaóavedanàkàyàþ | cakùuþ saüspar÷ajà vedanà [| ÷ro]traghràõajihvàkàyamanaþsaüspar÷ajà vedanà || tatra saüj¤àskandhaþ katamaþ [|] tadyathà sanimittasaüj¤à, animittasaüj¤à, parãttasaüj¤à | mahadgatasaüj¤à | apramàõasaüj¤à | nàsti ki¤cidityàki¤canyàyatanasaüj¤à | ùañsaüj¤àkàyàþ || cakùuþsaüspar÷a[jà] saüj¤à || ÷rotraghràõajihvàkàyamanaþsaüspar÷ajà saüj¤à || saüskàra[skandhaþ] (#<øbh_Sh 241>#) katamaþ | ùañcetanà kàyàþ cakùuþ saüspar÷ajà (#<øbh_Sh 242>#) cetanà, ÷rotraghràõajihvakàyamanaþ saüspar÷ajà cetanà [|] cetanàü ca saüj¤à ca sthàpayitvà || ye tadanye caitasikà dharmàþ || tatra vij¤ànaskandhaþ katamaþ | yaccittaü manovij¤ànaü [|] te punaþ ùaóvij¤ànakàyàþ | cakùurvij¤ànaü ÷rotraghràõajihvakàyamanovij¤ànaü | sà caiùà vedanà saüj¤à saüskàrastaccaitadvij¤ànaü | atãtànàgatapratyutpannamàdhyàtmikaü (#<øbh_Sh 243>#) và bàhyamvà iti vistareõa pårvavat || ima ucyante skandhàþ || skandhakau÷alyaü katamat | ya etànyathoddiùñàndharmànnànàtmakatayà ca jànàti | bahvàtmakatayà ca, na tataþ paramupalabhate | vikalpayati và | idamucyate samàsataþ skandhakau÷alyam || tatra katamà nànàtmakatà skandhànàmanya eva råpaskandho (#<øbh_Sh 244>#) 'nyo vedanàskandha evaü | anyo yàvadvij¤ànaskandha iyaü nànàtmakatà || tatra katamà bahvàtmakatà | yo råpaskandho nekavidho nànàprakàraþ | bhåtalaukikabhedenànàgatapratyutpannàdikena ca | prakàrabhedena [|] iyamucyate anekàtmakatà | råpaskandhasyaivamava÷iùñànàü skandhànàü yathàyogaü veditavyam | kiü ca na tasmàtparaü upalabhate, vikalpayati | skandhamàtramupalabhate | vastumàtraü no tu skandhavyatirekeõàhvà(tmà)namupalabhate | nityadhruvamavipariõàmadharmakaü, nàpyàtmãyaü kiücididaü nopalabhate | no vikalpayati tasmàtpareõa | tatra katame dhàtavaþ | katamaddhàtukau÷alyaü | àha | (#<øbh_Sh 245>#) aùñàda÷a dhàtavaþ | cakùurdhàtå råpadhàtu÷cakùurvij¤ànadhàtuþ | ÷rotradhàtuþ | ÷abdadhàtuþ | ÷rotravij¤ànadhàtuþ | ghràõadhàtuþ | gandhadhàtuþ | ghràõavij¤ànadhàtuþ | jihvadhàtårasadhàtuþ | jihvavij¤ànadhàtuþ | kàyadhàtuþ, spraùñavyadhàtuþ, kàyavij¤ànadhàturdharmadhàturmano vij¤ànadhàturimaucyante dhàtavaþ | yatpunaretànaùñàda÷adharmànsvakasvakàddhàtoþ svakasvakàdvãjàt | svakasvakàdgotràjjàyante nirvartante pràdurbhavantãti | jànàti rocayatyupanidhyàti | idamucyate dhàtukau÷alyaü || yadaùñàda÷ànàü dharmàõàü svarusvakàddhàtoþ pravçttiü jànàti | tadevameti hetupratyakau÷alyametadyaduta dhàtukau÷alyaü || tatra katamànyàyatanàni | katamadàyatanakau÷alyamàha | dvàda÷ayatanàni | cakùuràyatanaü, råpàyatanaü | (#<øbh_Sh 246>#) ÷rotràyatanaü | ÷abdàyatanaü | ghràõàyatanaü | gandhàyatanaü | jihvàyatanaü | rasàyatanaü | kàyàyatanaü | spraùñavyàya tanaü, mana àyatanaü, dharmàyatanaü ca | imànyucyante àyatanàni | katamadàyatanakau÷alyaü | tatra cakùuradhipatiþ råpàõyàlambanaü cakùurvij¤ànasya saüprayogasyotpattaye [|] samanantaraniruddhaü ca manaþ samanantarapratyayaþ | (#<øbh_Sh 247>#) tatra ÷rotramadhipatiþ | ÷abda àlambanaü | samana[ntara]niruddhaü ca manaþ samanantarapratyayaþ | ÷rotravij¤ànasya sa saüprayogasyotpattaye [|] evaü yàvanmanaþ samanantaraü tajjo manasikàrodhipatipratyayo dharmàlambanaü (dharma àlambanaü) manovij¤ànasya saüprayogasyotpattaye iti | tribhiþ pratyayaiþ samanantarapratyayena, àlambanapratyayenàdhipatipratyayena ca | ùaõõàü vij¤ànakàyànàü pravçttirbhavati | sasaüprayogànà(õà)miti | yadevamàdhyàtmikabàhyeùvàyataneùu pratyayakau÷alyamidamucyate àyatanakau÷alyam || tatra katamaþ pratãtyasamutpàdaþ katamaþ (mat) (#<øbh_Sh 248>#) pratãtyasamutpàdakau÷alyaü [|] àha | avidyàpratyayàþ saüskàràþ, saüskàrapratyayamvij¤ànaü, vij¤ànapratyayaü nàmaråpaü | vistareõa yàvadevamasya kevalasya mahato duþkhaskandhasya samudayo bhavatyayamucyate pratãtyasamutpàdaþ | yatpurardharmà eva dharmànabhiùpandayati(nti) dharmà eva dharmàn pariùpandayanti | saüskàrà eva dharmàõàmàhàrakàþ tena hetusamutpannatvàt pratãtyasamutpannatvàtvàdabhåtvà bhavanti | bhåtvà ca prativigacchanti | tasmàdanityà ete saüskàrà ye punaranityàste jàtidharmàõo, jaràüdharmàõo, vyàdhidharmàõo, maraõadharmàõaþ, ÷okaparidevaduþkhàdaurmanasyopàyàsadharmàõaþ | te jarà dharmitvàdyàvadupàyàsadharmitvàt | duþkhà, ye và punarduþkhà, asvatantrà, durbalàste anàtmàna iti | yadebhiràkàraiþ (#<øbh_Sh 249>#) pratãtyasamutpanneùu dharmeùu anityaj¤ànaü, duþkhaj¤ànaü, nairàtmyaj¤ànaü | idamucyate pratãtatyasamutpàdakau÷alyam || sthànàsthànakau÷alyaü punaþ pratãtyasamutpàda eva veditavyaü || tatràyaü vi÷eùaþ [|] sthànàsthànakau÷alyenà viùamahetukatàü jànàti | asti ku÷alàku÷alànàü karmaõàü phalavipàkaþ | aku÷alànàmaniùña iti || yadevaü j¤ànamidamucyate sthànàsthànakau÷alyaü || taccaitatpa¤casthànakau÷alyaü samàsataþ svalakùaõakau÷alyaü bhavati | sàmànyalakùaõakau÷alyaü ca | tatra skandhakau÷alyena svalakùaõakau÷alyamàkhyàtaü | ava÷iùñaiþ sàmànyalakùaõakau÷alyamidamucyate kau÷alyàlambanaü || tatra kle÷avi÷odhanamàlambanaü katamat | àha | (#<øbh_Sh 250>#) adhobhåmãnàmaudàrikatvaü tadyathà kàmadhàtau prathamadhyànasya evaü yàvannaiva saüj¤ànàsaüj¤àyatanasya | tatra katamà audàrikatà | audàrikatà dvividhà | svabhàvodàrikatà (svabhàvaudàrikatà) saükhyaudàrikatà ca | tatra svabhàvaudàrikatà kàmadhàtàvapi pa¤ca skandhàþ saüvidyante | prathame tu dhyàne ye kàmàvacaràste sàdãnavatarà÷ca duþkhavihàrata[rà÷]ca | alpakàvasthàyitarà÷ca | hãnataràþ pratikruùñatarà÷ca [|] iyameùàü svabhàvaudàrikatà prathame tu dhyàne [|] tathà tena te ÷àntataràþ praõãtatarà ityucyante | tatra saükhyaudàrikatà katamà | kàmàvacaro råpaskandhaþ prabhåtataraþ parij¤eyaþ | prahàtavya evaü yàvadvij¤ànaskandha iyamucyate skandhaudàrikatà || evamuparimàbhåmiùu svabhàvo (vau) dàrikatà saükhyaudàrikatà ca | yathàyogaü veditavyàþ (:) | iyaü tåparimàsu bhåmiùu yàvadàkiücanyàyatanà[t]tadaudàrikata[rà]÷ca veditavyàþ sarvà adharimà bhåmayaþ | duþkhavihàrata[rà]÷ca alpàyuùkatarà÷ca, naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanaü punaþ ÷àntameva upari ÷reùñhatayà bhåmerabhàvàt | yatra samàsata àdãnavàrthaþ | audàrikatàrthaþ | yasyàü yasyàü bhåmau prabhåtataramà(à)dãnavaü(vo) (#<øbh_Sh 251>#) bhavati | sà àdãnavataþ | audàriketyucyate | yasyàü laukikànàü bhåmàvalpatara mà(à)dãnavaü(vo) bhavati | sà àdãnavataþ ÷àntetyucyate | idaü laukikànàü laukikena màrgeõa kle÷avi÷odhanamàlambanaü tathàpi tasyàdharimàü bhåmimàdãnavataþ pa÷yataþ | rogataþ, ayogakùemataþ, uparimàüca bhåmiü ÷àntataþ [|] ye adhobhåmikàþ kle÷à yàvadàkiücanyàyatanabhåmikàþ, kàmadhàtumupàdàya te prahãyante | na tvatyantataþ prahãyante | te punareva te pratisandhikà bhavanti | lokottareõa và punarmàrgeõa kle÷avi÷odhanamàlambanaü caturvidhaü, tadyathà | duþkhasatyaü, samudayasatyaü, nirodhasatyaü, màrgasatya¤ca || tatra duþkhasatyaü katamat | tadyathà jàtirduþkhaü jaràpi [duþkhaü] vyàdhirmaraõamapriyasaüyogaþ priyavinàbhàva icchàvighàta÷ca | saükùepataþ pa¤copàdànaskandhà duþkhaü [|] (#<øbh_Sh 252>#) tatra samudaya àryasatyaü tçùõà paunarbhavikã nandãràgasahagatà tatra tatràbhinandinã || tatra niro[dha à]ryasatyaü yadasyà eva tçùõàyà a÷eùaprahàõaü || (#<øbh_Sh 253>#) màrgasatyaü àryàùñàügo màrgaþ [|] tatra kçùõapakùaü ÷uklapakùaü copàdàya hetuphalavyavasthànena catuþsatyavyavasthànaü || tatra duþkhasatyaü phalaü | samudayasatyaü hetuþ | nirodhasatyaü phalaü | màrgasatyaü hetuþ pràptaye, spar÷anàyai | tatra duþkhasatyaü vyàdhisthànãyaü tatprathamataþ parij¤eyaü | samudayasatyaü vyàdhinidànasthànãyaü | taccàntaramparivarjayitavyaü | nirodhasatyamàrogyasthànãyaü | tacca spar÷ayitavyaü (spraùñavyam), sàkùàtkartavyaü | màrgasatyaü bhaiùajyasthànãyaü | taccàsevitavyaü, bhàvayitavyaü | bahulãkartavyaü | bhåtaü caitattathà avitathà (-thama)viparãtamaviparyastaü (#<øbh_Sh 254>#) duþkhaü duþkhàrthena, yàvanmàrgo màrgàrthena tasmàtsatyamityucyate | svalakùaõaü ca [na] visamvadati | taddar÷anàccàviparãtà buddhayaþ pravarttante | tena satyamityucyate [|] kasmàtpunaretànyàryàõàmeva satyàni bhavanti | àryà etàni pa÷yantyeva samànàni, satyatà (to) jànanti pa÷yanti (|) yathàbhåtaü, bàlàstu na jànanti, na pa÷yanti | yathàbhåtaü tasmàdàryasatyànãtyucyante | bàlànàmetaddharmatayà satyaü nàvabodheta (budhyate) | àryàõàü tåbhayathà tatra jànàti (j¤àyate) | duþkhamiti jàyamànasya duþkhà vedanotpadyeta (|) kàyika caitasikã, na tu ja[à]tireva duþkhaü, duþkhanidànaü sà, evaü yàvadicchàvighàto duþkhamiti || (#<øbh_Sh 255>#) icchàvighàtanidànaü duþkhamutpadyeta | kàyikacaitasikaü, na tvicchàvighàta eva (|) duþkhaü, duþkhanidànaü punaþ sa iti peyàlam | saükùepataþ paücopàdànaskandhàþ duþkhamityebhirjàtyàdibhiþ paryàyai[þ] | duþkhaduþkhataiva paridãpità | tatra vipaõàmaduþkhatà saüskàraduþkhatà càva÷iùñà | sà punaþ pa¤caskandhaduþkhatayà paridãpità bhavati | tathà hi paücopàdànaskandhàstrivedanàparigatàste tathoktàyàþ dukhaduþkhatàyà bhàjanabhåtà[þ |] yà ca noktà vipariõàmaduþkhatà | saüskàraduþkhatà ca | sàpyeùveva draùñavyà | kena punaþ kàraõena bhagavatà duþkhaduþkhataiva parikãrttità | sva÷abdena vipariõàmaduþkhatà, saüskàraduþkhatà punaþ paryàyeõa [|] tathà hi duþkhaduþkhatàyà (#<øbh_Sh 256>#) màryàõàü bàlànà¤ca tulyà duþkhatàbuddhiþ pravarttate | saüvejikàtyarthaü duþkhaduþkhatà pårvamakçtapraj¤ànàmevaü ca de÷yamàne sukhamavatàro bhavati | satyeùu vineyànàü [|] tatra trividhàyà duþkhatàyàþ kathaü vyavasthànaü bhavati | yattàvadduþkhaü jàtirduþkhaü yàvadicchàvighàto duþkhamityanena sàdhiùñhànà duþkhà vedanà àkhyàtà || sà ca duþkhaduþkhatà [|] idaü duþkhaduþkhatàyà vyavasthànaü | ye và punaretadvipakùà dharmàstathà yauvanaü jaràyà, vyàdheràrogyaü, jãvitaü maraõasya, priyasaüprayogo 'priyasaüprayogasya | apriyavinàbhàvaþ priyavinàbhàvasya, icchàsampattiricchàvighàtasya, ye ca duþkhàyàü vedanàyàü pravçttàþ kle÷àþ sàdhiùñhànà, ye càrogyàdiùu sukhasthànãyeùu dharmeùu tannirjàtàyàü ca vedanàyàü ye pravçttàþ kle÷à iyamucyate vipariõàma duþkhatà || tatra sukhà vedanà sàdhiùñhànà anityatayà pa[ri]õamantã | atyarthãbhàvàdhipateyaü duþkhaü vidadhàti | kle÷àþ punaþ sarvatra pravçttàþ paryavasthànaùa(÷a) eva duþkhà bhavanti | vipariõàma÷ca sa cetasaþ tasmàdvipariõàmaduþkhatetyucyate || yathoktaü bhagavatà- avatãrõavipariõatena cittena màtçgràmasya hastigrahaõaü ceti vistaraþ || yathà coktaü- kàma[c]chandaparyavasthitaþ | kàma[c]chandaparyavasthànapratyayaü tajjaü (#<øbh_Sh 257>#) catasikaü duþkhadaurmanasyaü pratisaüvedayate | evaü vyàpàdastyànamiddhàmauddha(middhauddha)tyakaukçtyavicikitsàparyavasthitaþ | tadanenàgamenàptena paramàptena kle÷eùu duþkhàrtopi lambate | vipariõàmàrtho(rtto)pi | tenocyate kle÷avipariõàma [duþkhate ti [|] idaü vipariõàma]duþkhatàyà vyavasthànaü | saüskàraduþkhatà punaþ | sarvatragà upàdànaskandheùu saükùepata àryà ca dukhaduþkhatà, yà ca kle÷asaügçhãtà vipariõàmadharmatà, ye (yà) ca sàdhiùñhànà sukhà vedanà tàü sthàpayitvà, ye tadanye skandhà÷ca duþkhàþ(duþkha)sahagatàstannirjàtàstadutpattipratyayà stasya cotpannasya sthitibhàjanà iyamucyate saüskàraduþkhatà || ye skandhà anityà udayavyayayuto(tàþ) sopàdànàstrivedanàbhiranuùaktà[þ] | dauùñhulyopagatà ayogakùemapatità avinirmuktàþ | duþkhaduþkhatàyà vipariõàmaduþkhatàyà asvava÷avartina÷ca [|] iyamucyate saüskàraduþkhatayà duþkhatà [|] idaü saüskàraduþkhatàyà vyavasthànaü | tabha(tra)tçùõà pràrthanàbhilàùobhinandaneti paryàyàþ [|] sà punaþ pràrthanà tribhirmukhaiþ pravçttà(s)tadyathà punarbhavapràrthanà, viùayapràrthanà ca | (#<øbh_Sh 258>#) tatra yà punarbhavapràrthanà mà paunarbhavikã tçùõà | viùayapràrthanà punardvividhà [|] pràpteùu viùayeùu saumanasyàdhyavasànasahagatà, apràpteùu ca viùayeùu saüyogàbhilàùasahagatà [|] tatra yà pràpteùu viùayeùu saumanasyàdhyavasànasahagatà nandãràgasahagatetyucyate | yà punarapràpteùu viùayeùu saüyogàbhilàùasahagatà tatra tatràbhinandinãtyucyate | nirodhopidvividhaþ | kle÷anirodhaþ, upakle÷anirodha÷ca | màrgopi dvividhaþ | ÷aikùa÷cà÷aikùa÷ca | idamàlambanaü kle÷avi÷odhanaü lokottareõa màrgeõa veditavyaü | tenàha caturvidhamàlambanaü | vyàpyàlambanaü, caritavi÷odhanaü, kau÷alyàlambanaü, kle÷avi÷odhanaü ceti || tatràvavàdaþ katamaþ | caturvidho [a]vavàdaþ | (#<øbh_Sh 259>#) aviparãtàvavàdaþ | anupårvàvavàdaþ | àgamàvavàdaþ | adhigamàvavàda÷ca || tatràviparãtàvavàdaþ katamaþ | yadaviparãtaü dharmasattvaü ca de÷ayati | gràhayati | bhåtaü yadasya niryàti | samyagduþkhakùayàya | duþkhasyàntakriyàyai [|] ayamucyate 'viparãtàvavàdaþ | anupårvàvavàdaþ katamaþ | yatkàlena dharmaü de÷ayati | uttànottànàni [sthànàni] tatprathamato gràhayati | vàcaya[ti] | tataþ pa÷càdgaübhãràõi prathamasya và satyasyàbhisamayàya tatprathamato 'vavadate | (#<øbh_Sh 260>#) tataþ pa÷càtsamudayanirodhamàrgasatyasya, prathamasya dhyànasya samàpattaye tatprathamatovavadate | tataþ pa÷càdanyàsàü dhyànasamàpattãnàmayamevaübhàgãyonupårvàvavàdo veditavyaþ | tatràgamàvavàdo yathà tena guråõàmantikàdàgamitaü bhavati | gurusthànãyànàü, yogaj¤ànàü, àcàryàõàmupàdhyàyasya và, tathàgatasya và, tathàgata÷ràvakasya và [|] tathaivànenànyånamadhikaü kçtvà parànavavadate | ayamucyate àgamàvavàdaþ | tatràdhigamàvavàdaþ [|] yathànena tedharmà adhigatà bhavanti | spar÷itàþ (spçùñàþ) sàkùàtkçtà, ekàkinà vyavakçùñavihàriõà | ta¤caiva pareùàü pràptaye | spar÷anàyai sàkùàtkriyàyai | avavadate [|] ayamucyate adhigamàvavàdaþ | asti punaþ sarvàkàraparipårõovavàdaþ | sa punaþ katamaþ [|] yastribhiþ (yat tribhiþ) pràtihàraryaivavadati | çddhipràtihàryeõa, àde÷anàpràtihàryeõa | anu÷àstipràtihàryeõa | çddhipràtihàryeõa, (#<øbh_Sh 261>#) anekavidhamçddhiviùayamupadar÷ayatyàtmani ca bahumànaü ja[na]yati | pareùàü yathà tena bahumànajàtàþ | ÷rotràvadhànayoge manasikàre àdarajàtà bhavanti | tatra [|] de÷anà pràtihàryeõa cittacaritaü samanveùya anu÷àstipràtihàryeõa yathendriyaü, yathàcaritaü, yathàvatàraüdharmade÷anàü de÷ayati | pratipakùe samanu÷àsti | tenàyaü pràtihàryatrayasaügçhãtaþ paripårõàvavàdo bhavati || tatra ÷ikùà katamà | àha | tisraþ ÷ikùàþ [|] adhi÷ãlaü ÷ikùà, adhicittamadhipraj¤aü ÷ikùà || tatràdhi÷ãlaü ÷ikùà katamà | yathàpi tacchãlaü (#<øbh_Sh 262>#) và (tacchãlavàn) viharatãti vistareõa pårvavat || tatràdhi÷ãlaü (cittaü) ÷ikùà viviktaü kàmairviviktaü pàpakairaku÷alairdharmaiþ savitarkaü, savicàraü, vivekajaü, prãtisukhaü, cittaikàgratà[¤]ca, prathamaü dhyànaü yàvaccaturthaü dhyànamupasampadya viharati | iyamadhicittaü, ÷ikùà | api khalu sarve àråpyàstadanyà÷ca samàdhisamàpattayaþ | adhicittaü ÷ikùetyucyate | api tu dhyànàni ni÷ritya tatprathamataþ satyàbhisamayomà vakràntirbhavati | na tu sarveõa sarvaü vinà dhyànaiþ tasmàtpradhànàni dhyànàni kçtvà adhicittaü ÷ikùetyuktàni | tatràdhipraj¤aü ÷ikùà yà caturùvàryasatyeùu yathàbhåtaü j¤ànaü [|] (#<øbh_Sh 263>#) kena kàraõena tisra eva ÷ikùà na tadårdhvaü | àha | samàdhipratiùñhàrthena | j¤ànasaüni÷rayàrthena | kçtyakaraõàrthena ca [|] tatra samàdhipratiùñhàrthenàdhi÷ãlaü | ÷ikùà | tathà hi ÷ãlaü pratiùñhàya cittaikàgratàü spç÷ati (||) cittasamàdhiü [||] tatra j¤ànasanni÷rayàrthena adhicittaü ÷ikùà | tathà hi samàhitacittasyaikàgratà | smçtyà j¤eye vastuni yathàbhåtaü j¤ànadar÷anaü pravarttate | tatra kçtyakaraõàrthena adhipraj¤aü ÷ikùà | tathà hi suvi÷uddhena j¤ànadar÷anena kle÷aprahàõaü sàkùàtkaroti | eùa hi svàrtha e[tat] paramaü kçtyaü yaduta kle÷aprahàõaü [|] tata uttarikaraõãyaü punarnàsti | tena etàstisra eva ÷ikùàþ | kàþ punaràsàü ÷ikùàõàmànupårvãùu vi÷uddha÷ãlasya vipratisàraþ [|] avipratisàriõaþ pràmodyaü, prãtiþ, pra÷rabdhiþ, sukhaü, sukhitasya cittasamàdhiþ [|] samàhitacitto yathàbhåtaü prajànàti | yathàbhåtaü pa÷yati | yathàbhåtaü jànanpa÷yannirvidyate | nirviõõo (#<øbh_Sh 264>#) virajyate | virakto vimucyate | vimukto [a]nupàdàya parinirvàti | evamimàni ÷ãlàni bhàvitàni agratàyàmupanayanti | yadutànupàdàya parinirvàõamiyamàsàü ÷ikùàõàmànupårvã | tatra kena kàraõenàdhi÷ãlaü ÷ikùà adhi÷ãlamityucyate | evamadhicittamadhipraj¤amadhikàràrthenà(dhikàràrthena) ca | tatra kathamadhikàràrthenà (nà a)dhicittamadhikçtya yacchãlaü sà adhi÷ãlaü ÷ikùà | adhipraj¤amadhikçtya ya÷cittasamàdhiþ | sà adhicittaü ÷ikùà | kle÷aprahàõamadhikçtya yajj¤ànaü dar÷anaü | sà adhipraj¤aü ÷ikùà | yà càdhicittaü | yà càdhipraj¤aü ÷ikùà | etàþ ÷ikùàþ asminneva ÷àsane asàdhàraõà ito bàhyairevamadhikàrthena [|] asti punaradhicittaü ÷ikùà yà adhipraj¤aü ÷ikùàyà àvàhikà, astyadhipraj¤aü ÷ikùà yà adhicittaü ÷ikùàyà àvàhikà | tadyathà | àrya÷ràvakaþ | alàbhã mauladhyànànàü, ÷aikùo, dçùñapadaþ, tataþ pa÷càdbhàvanàprahàtavyànàü kle÷ànàü prahàõàya prayujyamàna[þ] smçtisaübodhyaügaü bhàvayati | iyamadhipraj¤aü ÷ikùà (|) adhicittaü (#<øbh_Sh 265>#) ÷ikùàyà àvàhikà | adhicittaü punaþ ÷ikùà adhipraj¤àyà àvàhikà pårvamevoktà || tatra astyadhi÷ãlaü ÷ikùà | nàdhicittaü, nàdhipraj¤aü | astyadhi÷ãlamadhicittaü, nàdhipraj¤aü | na tvastyadhipraj¤aü ÷ikùà yà vinàdhi÷ãlenàdhicittena ca | ato yatràdhipraj¤aü | ÷ikùà | tatra tisraþ ÷ikùà veditavyà[þ] || idaü tàvacchikùàvyavasthànaü | tatra yoginà yogaprayuktena ÷ikùitavyaü | tatra trayaþ pudgalàþ satyànyabhisamàgacchanti | katame trayastadyathà | avãtaràgaþ yadbhåyo vãtaràgaþ, vãtaràga÷ca | tatra sarveõasarvamavãtaràgaþ satyànyabhisamàgacchan saha satyàbhisamayàtsrota (-yena strota) àpanno bhavati | yadbhåyo vãtaràgaþ punaþ sakçdàgàmã bhavati | vãtaràgaþ saha satyàbhisamayàd (yenà) nàgàmã bhavati | (#<øbh_Sh 266>#) trãõãndriyàõi | anàj¤àtamàj¤àsyàmãndriyaü | àj¤endriyamàj¤àtavata indriyaü | eùàmindriyàõàü kathaü vyavasthànaü bhavati | anabhisamitànàü (#<øbh_Sh 267>#) satyànàü abhisamayàya prayuktasya anàj¤àtamàj¤àsyàmãndriyavyavasthànaü | abhisamitavataþ ÷aikùasyàj¤endriyavyavasthànaü | kçtakçtyasyà÷aikùasyàrhataþ | àj¤à[tàvãndriya]vyavasthànaü | trãõi vimokùamukhàni | tadyathà ÷ånyatà [a]praõihitamànimittemeùàü trayàõàü vimokùamukhànàü kathaü vyavasthànaü bhavati | àha [|] dvayamidaü saüskçtamasaüskçta¤ca | tatra saüskçtaü traidhàtukapratisaüyuktàþ pa¤caskandhàþ, [a]saüskçtaü punaþ nirvàõaü | idamubhayaü yacca saüskçtaü, yaccà saüskçtamityucyate | (#<øbh_Sh 268>#) yatpunaridamucyate | àtmà và, sattvo và, jãvo và, janturvà, idamasat | tatra saüskçte doùadar÷anàdàdãnavadar÷anàdapraõidhànaü bhavati | apraõidhànàccàpraõihitaü vimokùamukhaü vyavasthàpyate | nirvàõe punaþ tatra praõidhànavataþ praõidhànaü bhavati | ÷àntadar÷anaü | praõãtadar÷anaü | niþsaraõadar÷anaü ca | niþsaraõadar÷anàcca punarànimittaü vimokùamukhaü vyavasthàpyate | tatràsatyasamvidyamàne naiva praõidhànaü bhavati | tadyathaivàsattathaivàsaditi | jànataþ pa÷yataþ ÷ånyatàvimokùamukhaü vyavasthàpyate | evaü trayàõàü vimok÷amukhànàü vyavasthànaü bhavati || tatra katame ÷ikùànulomikà dharmàþ | àha da÷a ÷ikùàvilomà dharmàþ | teùàü pratipakùeõa da÷a ÷ikùànulomikà [dharmà] veditavyàþ | tatra katame ÷ikùàvilomàdharmàstadyathà | màtçgràmaþ | ÷i÷urudàravarõo raüjanãyaþ | ÷ikùàprayuktasya kulaputrasyàdhimàtramantaràyakaraþ paripanthakaþ, satkàyaparyàpanneùu saüskàreùu niyantiràlasyaü, kausãdyaü | satkàyadçùñeþ kabaóaükàràhàramupàdàya rasaràgaþ | lokàkhyànakathàsvanekavidhàsu bahunànàprakàràsu citreùu (tràsu) cha(ccha)ndaràgànunayaþ, dharmacintà, yogamanasikàràpakùàlaþ | sa punaþ katamastadyathà (#<øbh_Sh 269>#) raseùu và, satyeùu và, skandheùu và [|] karmaphale và prahàõaprayuktasya ca kàyadauùñhulya÷aithilikasya ÷amathavipa÷yanàpakùàlamanasikàraþ | styànamiddhena và cittàbhibhavaþ | cittàbhisaükùepaþ | anvàrabdhavãryasya và kàyikaklamaþ | caitasika upàyàsaþ | atilãnavãryasya vi÷eùàsaüpràptiþ ku÷alapakùaparyàdànaü | lobhena và, ya÷asàvà, pra÷aüsayà và, anyatamànyatamena và sukhalavamàtratvena, nandãsaumanasyamauddhatyamavyupa÷amaþ | audvignya mutplàvitatvaü | satkàyanirodhe nirvàõe uttràsa÷ñha(þsta)mbhitatvaü | amàtrayà prayogaþ | atyabhijalpaþ | dharmyàmapi kathàü kathayatà vigçhya kathàmàrabhyànuyogaþ | pårvadçùña÷rutànubhåteùu viùayeùvanekavidheùu bahunànàprakàreùu cittavisàraþ cittàkùepaþ | anityeùu ca saüskà[reùu] nidhyàyitatvaü, ime dharmà÷cintàyogamanasikàràpakùàlà veditavyàþ | dhyàna[samàpatti]sukhàsvàdanatà, ànimittaü samàpattukàmasya saüskàranimittànusàrità | spçùñasya ÷àrãrikàbhirvedanàbhiþ, duþkhàmiryàvatpràõahàriõãbhirjãvitaniyanti[þ] |, jãvità÷à tadà÷ànugatasya (#<øbh_Sh 270>#) ÷ocanà, klàmyanà, paridevanà iti | ime da÷a ÷ikùàvilomà dharmàþ [|] katame da÷a ÷ikùàpadànàü vilomànàü dharmàõàü pratipakùeõa ÷ikùànulomikà bhavanti | tadyathà-a÷ubhasaüj¤à, anitye duþkhasaüj¤à | duþkhe anàtmasaüj¤à | àhàre pratikålasaüj¤à | sarvàloke anabhiratisaüj¤à | àlokasaüj¤à | viràgasaüj¤à | nirodhasaüj¤à | maraõasaüj¤à | itãmà da÷a saüj¤à[þ] | àsevità bhàvità bahulãkçtà da÷avidhasya ÷ikùàparipanthakasya da÷ànàü ÷ikùàvilomànàü dharmàõàü prahàõàya samvartante | tatra dharmàlokaþ | arthàlokaþ | ÷amathàloko, vipa÷yanàloka÷ca | etànàlokànadhipatiü kçtvà àlokasaüj¤à | asminnarthe abhipretà | dharmacintàyogamanasikàraþ | paripanthasya prahàõàya || tatràpare da÷a ÷ikùànulomikà dharmà veditavyàþ | katame da÷a [|] tadyathà pårvako hetuþ | ànulomika upade÷aþ | yoni÷aþ prayogaþ | sàtatyasatkçtyakàrità tãvra[c]chandatà, yogabalàdhànatà, kàyacittadauùñhulyapratipra÷rabdha(bdhi)rabhãkùõapratyavekùa[õa]tà | aparitamanà, nirabhimànatà ca | tatra pårvako hetuþ katamaþ | yaþ pårvamindriyaparipàkaþ | (#<øbh_Sh 271>#) indriyasamudàgama÷ca | [tatrànulomika upade÷aþ katamaþ] ya upade÷o 'viparãta÷càna(nu)pårvikasya(÷ca) | tatra yoni÷aþ prayogaþ | yathaivà[va]vaditaþ (voditaþ) | tathaiva prayujyate | tathà prayujyamànaþ samyagdçùñimutpàdayati || tatra sàtatyasatkçtyakàrità [|] ùaóråpeõa prayogeõa abandhya¤ca kàlaü karoti | ku÷alapakùeõa kùiprameva ku÷alapakùaü samudànayati | tatra tãvra[c]chandatà [|] yathàpi taduttare vimokùe spçhàmutpàdayati | kadà svidahaü tadàyatanamupasampadya vihariùyàmi | yadàryà àyatanamupasaüpadya viharantãti | tatra yogabalàdhànatà [|] dvàbhyàü kàraõàbhyàü yogabalàdhànapràpto bhavati | prakçtyaiva ca tãkùõendriyatayà, dãrghakàlàbhyàsaparicayena ca | tatra kàyacittadauùñhu[lyaü, prãtiþ] pra÷rabdhiryathàpi tacchràntakàyasya klàntakàyasyotpadyate | kàyadauùñhulyaü, cittadauùñhulyaü | tadãryàpathàntarakalpanayà pratiprasrambhayati | ativitarkitenàtivicàritenotpadyate | kàyacittadauùñhulyaü tadà [càtma]cetaþ ÷amathànuyogena pratipra÷rambhayati | (#<øbh_Sh 272>#) cittàbhisaükùepeõa cittalayena styànamiddhaparyavasthànaü | cotpadyate | kàyacittadauùñhulyaü tadadhipraj¤aü dharmavipa÷yanayà, prasadanãyena ca manaskàreõa pra÷rambhayati | prakçtyaiva và prahãõakle÷asya kle÷apakùaü kàyacittadauùñhulyaü avigataü bhavati | sadànuùaktaü tatsamyaïmàrgabhàvanayà pratipra÷rambhayati | tatràbhãkùõapratyavekùà | abhãkùõaü ÷ãlànyàrabhya kukçtaü pratyavekùate | sukçta¤ca | akçtaü ca pratyavekùate, kçtaü ca | kukçtàccàkçtàd vyàvarttate | sukçtàcca kçtànna pratyudàvarttate | tathà kle÷ànàü prahãõàprahãõànàü mãmànsà (màüsà) manaskàramadhipatiü kçtvà abhãkùõaü pratyavekùate | tatra prahãõatàü j¤àtvà punaþ punastameva màrgaü bhàvayati | tatràparitamanàya (nayà) tatkàlàntareõa j¤àtavyaü | draùñavyaü, pràptavyaü | tadajànato [a]pa÷yato, nàdhigacchataþ | paritamanà utpadyate, caitasikaþ klamaþ | caitasikovighàtaþ | tàmutpannànnàdhivàsayati | prajahàti | nirabhimànatà | adhigame pràptau | spar÷anàyàü nirabhimàno bhavati | aviparãtagràhã, pràpte pràpta saüj¤ã, adhigate adhigatasaüj¤ã [|] itãme da÷a dharmàþ ÷ikùàkàmasya yoginaþ || àdimadhyaparyavasànamupàdàya ÷ikùàmanulomayati (nti), na vilomayanti | tenocyante ÷ikùànulomikà iti | (#<øbh_Sh 273>#) tatra katamo yograbhaü÷aþ | àha | catvàro yogabhraü÷àþ | katame catvàraþ | asti yogabhraü÷a àtyantikaþ | asti tàvatkàlikaþ | asti pàrihàõikaþ | asti mithyàpratipattikçtaþ | tatràtyantiko yogabhraü÷aþ | ayogasthànàü pudgalànàü veditavyaþ | tasyàparinirvàõadharmakatvàdatyantaparibhraùñà eva yogàdbhavanti | tatra tàvatkàlikaþ | tadyathà gotrasthànàü parinirvàõa dharmakàõàü pratyayavikalànàü, te hi dåramapi, paramapi gatvà ava÷yameva pratyayànàsàdayiùyanti | yogaü ca saümukhãkçtya bhàvayitvà parinirvàsyanti | tenaiva teùàü tàvatkàlika eva bhraü÷o bhavati | tatra pràptiparihàõiko yogabhraü÷aþ | yathàpãhaikatye pràptàdadhigatà[j]j¤ànadar÷anaspar÷avihàràtparihãyante | tatra mithyàpratipattikçto yogabhraü÷aþ | yathàpãhaikatyeþ | ayoni÷aþ prayujyamàno nàràdhako bhavati (|) yogasya, nàràdhayati (|) dhyàyyaü dharmaü ku÷alaü [|] yathàpãhaikatyaþ bahukle÷o bhavati | prabhåtarajaskajàtãyaþ | mahàvij¤àna÷ca bhavati | mahàbuddhiþ | mahatàyà (mahatyà) buddhayà samanvàgataþ | sa ÷rutamudgçhõàti | ÷rutaü paryavàpnoti | alpamvà, prabhåtaü và, araõye và punarviharati àgatàgatànà¤ca gçhipravrajitànàü, rujakànàü, rujakajàtãyànàü dharmade÷anayà (#<øbh_Sh 274>#) cittamàràdhayati | kuhanànucaritayà ca ceùñayà kàyavàkyapratisaüyuktayà, tasya tena hetubhàvena, tena pratyayenotpadyate | làbhasatkàra÷lokaþ, sa j¤àto bhavati | mahàsukho làbhã bhavati | cãvarapiõóapàta÷ayanàsana[glànapratya]yabhaiùajyapariùkàràõàü, satkçta÷ca bhavati, gurukçto, ràj¤àü ràjàmàtràõàü, yàvatsàrthavàhànàü, arhatsampata(da)þ | tasyàntà varttante ÷ràvakàþ, gçhiõaþ, pravrajitàþ | api adhvàdenteùu gredhaü nigamayamvà varttate (apyadhvànteùu gràmo nigamo và vartate) và [...]yatasyaivaü bhavati | santi ye ÷ràvakà, gçhipravrajità, ye mayi saübhàvanàjàtà yeùàü mahatsaüsa(ma)taþ te cedyà(nmà)mupasaükramya yoge manasikàre ÷amathavipa÷yanàyà[ü] pra÷naü pçccheyuþ | teùàü càhaü pçùño vyàkuryàü na jànàmãtyevaü sati yà saübhàvanà sà ca hãyenna (hãyeta, na) ca syàmarhatsammataþ, yannvahaü svayameva cintayitvà, tulayitvopaparãkùya yogaü vyavasthàpayeyaü | sa etamevàrthamadhipatiü kçtvà làbhasatkàràbhigçddha ekàkã rahogataþ svayameva cintayitvà, tulayitvà, tulayitvopaparãkùya yogaüvyavasthàpayati | sa càsya yogo na såtre bhavati | na vinaye saüdç÷yate | dharmatàü ca vilomayati | mayete(ya ete) bhikùavaþ | såtradharà, vinayadharà, màtçkàdharàsteùàü tadyogasthànaü (#<øbh_Sh 275>#) vinigåhati | na prakà÷ayati | yepyasya ÷ràvakà bhavanti | gçhiõaþ, pravrajità÷ca, tànapi yogapratiyuktaye àj¤àpayati | tatkasya hetormà, maiva te såtradharà, vinayadharà, màtçkàdharà, etadyogasthànaü ÷rutvà såtrevatàrayeyuþ | tacca nàvatàraye(tare)dvinaye, saüdar÷ayeyuþ | tacca na saüdç÷yate | dharmatayà upaparãkùyeta | tacca dharmatàü virodhayet | te ca tato nidànam pratãtà bhaveyurapratãtavacanai÷ca sàü codayeyuþ | adhikaraõàni cotpàdayeyuþ | evamahaü punarapi na satkçtaþ (|) syànna gurukçto, ràj¤àü ràjàmàtràõàü yàvaddhaninàü ÷reùñhinàü sàrthavàhànàü, na ca punarlàbhã syàü cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàràõàmiti | sa tàmeva làbhasatkàrakàmatàmadhipatiü kçtvà adharme dharmasaüj¤ã, vinidhàya saüj¤àü råpi[õã]madharmaü dharmato dãpayati | saüprakà÷ayati | tatra yesya dçùñyanumatamàpadyante | tepyadharme | dharmasaüj¤ino bhavanti | mandatvànmohatvàtte adharme dharmasaüj¤ino yathànu÷iùñà api, pratipadyamànà mithyàpratipannà eva te veditavyàþ | ayamevaü råpo mithyàpratipattikçto yogabhraü÷assaddharmapratiråpako hyasaddharmaþ saddharmasyàntardhànàya [|] itãme catvàro yogabhraü÷à dhyàyinà bhikùuõà yogàcàreõa parij¤eyà varjayitavyàþ || tatra yogaþ katamaþ | àha [|] caturvidho (#<øbh_Sh 276>#) yogaþ | tadyathà ÷raddhà, chando, vãryaü, upàya÷ca || tatra ÷raddhà dvividhàdhiùñhànà-abhisaüpratyayàkàrà prasàdàkàrà ca || dharmayuktivicàraõàdhiùñhànà pudgalànubhàvàdhimuktyadhiùñhànà ca || chandopi caturvidhaþ | tadyathà pràptaye [|] yathàpãhaikatyaþ uttare vimokùaspçhàmutpàdayati | vistareõa pårvavat | paripçcchàyai | yathàpãhaikatyaþ spçhàmutpàdayati vistareõa pårvavatparipçcchàyai | àràmaü gamanàya, vij¤ànàü sabrahmacàriõàü yogaj¤ànàmantikama÷rutasya ÷ravaõàya, ÷rutasya ca paryavadànàya [|] saübhàrasamudàgamàcchandaþ | yathàpãhaikatyaþ ÷ãlasamvarapàri÷uddhaye, indriyaü saüvarapàri÷uddhaye, bhojane màtraj¤atàyàü, jàgarikànuyoge, saüprajànadvihàritàyàmuttarottaràü spçhàmutpàdayati | anuyogàcchandaþ | yà (yaþ) sàtatyaprayogatàyàü satkçtyaprayo[gatà]yàü ca màrgabhàvanàyàü spçhàmutpàdayatyabhilàùaü kartukàmatàmityayaü caturvidha÷chandaþ | (ityayaü caturvidha÷chandaþ) yaduta pràptaye | paripçcchanàyai | saübhàrasamudàgamàya | anuyogàya ca | tatra vãryamapi caturvidha[ü] tadyathà ÷ra[vaõà]ya, cintanàyai, bhàvanàyai | àvaraõapari÷uddhaye ca | (#<øbh_Sh 277>#) tatra ÷ravaõàya vãryaü | yada÷rutaü ÷çõvataþ | paryavadàpayataþ | cetaso [a]bhyutsàhaþ | avinyastaprayogatà, evaü yathà÷rutànàü dharmàõàmekàkino rahogatasyàrthaü | cintayatastulayata upaparãkùamàõasya | evaü pratisaülayanapraviùñasya kàlena kàlaü ÷amathavipa÷yanàü bhàvayata evamahoràtrànuyuktasya caükramaniùadyàbhyà[ü] nivaraõebhya÷cittaü vi÷odhayataþ | ya÷cetasobhyutsàhaþ | avinyastayàgatà(prayogatà) [|] evaü yathà÷rutànàü dharmàõàmekàkino rahogatasyàrthaü cintayata àlayadãrghatà tatra | upàyopi caturvidhastadyathà ÷ãlasamvaramindriyasaüvaramadhipatiü kçtvà såpasthitasmçtità | tathà copasthitasmçterapramàda÷cetasa àrakùà | ku÷alànàü dharmàõàü niùevaõà | tathà vàpramattasyàdhyàtmaü cetaþ÷amathayogaþ | adhipraj¤a¤ca dharmavipa÷yanà [|] sa càyaü yoga÷caturvidhaþ | ùoóa÷àkàro bhavati | tatra ÷raddhayà pràptavyamarthamadhipatiü saüpràpnoti | pràptimabhisaüpratyayàtkartukàmatàmutpàdayati | ku÷aleùu dharmeùu [|] sa evaü kartukàmaþ | ahoràtrànuyukto viharati | utsàhã | dçóhaparàkramaþ | tacca vãryamupàdàya parigçhãtamapràptasya pràptaye, anadhigatasyàdhigamàya | asàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai | samvarttate | tasmàdime catvàro dharmà yoga ityucyate | (#<øbh_Sh 278>#) tatra manasikàraþ katamaþ | catvàro manaskàràþ katame catvàraþ | (saüsthàpayata÷ca dharmàþ (dharmàn) pravicinvataþ | yàvanmanaskàraü na pràpnoti | tàvadasya balavàhano manaskàro bhavati | balàdavaùñabhya taccittamekàgratàyàmavasthàpayati | tenocyate | balavàhana iti | sachidravàhano manaskàraþ katamaþ) tadyathà- balavàhanaþ sa(c]chidravàhanaþ, anàbhogavàhana÷ca | tatra balavàhano manaskàraþ katamaþ | tadyathà àdikarmikasyàdhyàtmameva cittaü sthàpayataþ | saüsthàpayata÷ca | (#<øbh_Sh 279>#) dharmàn pravicinvataþ | yàvanmanaskàraü na pràpnoti | tàvadasya balavàhano manaskàro bhavati | balàdavaùñabhya taccittamekàgratàyàmavasthàpayati | tenocyate balavàhana iti | sa[c]chidravàhano manaskàraþ katamaþ | yo labdhamanaskàrasya ca laukikena màrgeõa gacchato lokottareõa và (yo) lakùaõa pratisaüvedã manaskàraþ | tathà hi samàdhistatra cintayà vyavathã(sthã)yate | naikàntena bhàvanàkàreõa pravarttate | tatra ni[÷]chidravàhano manaskàraþ | lakùaõapratisaüvedino manaskàràdårdhvaü yàvat | prayoganiùñhànmanasikàràttathànàbhogavàhano manaskàraþ | yaþ prayoganiùñhàphalo manaskàraþ || apare catvàro manaskàràþ tadyathà ànulomikaþ, pràtipakùikaþ, prasadanãyaþ, pratyavekùaõãya÷ca [|] tatrànulo[miko] manaskàraþ | yenàlambanaü vidåùayati | samyakprayogaü càrabhate | no tu kle÷aü prajahàti || tatra pràtipakùiko yena kle÷aü prajahàti | tatra prasadanãya yena lãnaü cittaü pragràhakairnimittairabhipramoca(da)yati | saü[praharùa]yati | pragçhõàti | (#<øbh_Sh 280>#) tatra pratyavekùaõãyo manaskàraþ | tadyathà mimànsà(màüsà)manaskàraþ | yamadhipatiü kçtvà prahãõà prahãõatàü kle÷ànàü pratyavekùate | tatràlambanaü manasi kurvatà kati nimittàni manasi karttavyàni bhavanti | àha | catvàri | tadyathà | àlambananimittaü | parivartta(rja)nãyaü nimittaü [|] niùevaõãyaü ca nimittaü | tatràlambananimittaü yat | j¤eyavastusabhàgaü pratibimbaü | pratibhàsaü (saþ) || tatra nidànanimittaü tadyathà samàdhisaübhàropacayaþ | anulomika upade÷aþ | bhàvanàsahagataþ | tãvra[c]chandaþ, saüvejanãyeùu dharmeùu saüvegaþ | vikùepàvikùepaparij¤à | avadhànaü parata÷ca | saüghahà manusya(ùya) kçto và, ko (a)manuùya kçto và, ÷abda kçto và, vyàpàdakçto và | tathà vipa÷yanàpårvaügamaþ | adhyàtmaü cittàbhisaükùepaþ | uttaptataràyà vipa÷yanàyàþ uttaratra nidànanimittaü, tathà ÷amathapårvaügamà vipa÷yanà, uttaptatarasya ÷amathasyottaratra nidànanimittaü | tatra parivarjanãyanimittaü caturvidhaü | tadyathà | layanimittaü, auddhatyanimittaü, saüganimittaü, vikùepanimittaü ca | tatra layanimittaü yenàlambananimittena nidànanimittena cittaü lãnatvàya paraiti | (#<øbh_Sh 281>#) tatrauddhatyaü yenàlambananimittena nidànanimittena cittamutpadyate | tatra saüganimittaü yenàlambananimittena | nidànanimittena cittamàlambane rajyate || saürajyate | saükli÷yate | tatra vikùepanimittaü | yenàlambananimittena nidànanimittena cittambahirdhà vikùipyate | tàni punarnimittàni yathà samàhitàyàü bhåmau ebhirmanaskàrairàlambanamadhimucyate | katyadhimokùà bhavanti | àha [|] navàdhimokùà stadyathà | prabhàsvara÷càprabhàsvara÷ca | jaóþ, pañuþ, parãtto, mahadgataþ | apramàõaþ | pari÷uddhaþ | apari÷uddha÷ceti || (#<øbh_Sh 282>#) tatra prabhàsvarodhimokùo ya àlokanimitte sådgçhãte àlokasahagataþ |] tatràprabhàsvarodhimokùaþ | tadyathà àlokanimitte sådgçhãte andhakàrasahagataþ | tatra jaóo 'dhimokùaþ | yo mçdvindriyasantànapatitaþ | tatra pañuradhimokùo yastãkùõendriyasantànapatitaþ | tatra parãttodhimokùaþ | yaþ parãtta÷raddhàcha(ccha)ndasamàdhiþ parãttàlambana÷ca | iti manaskàraparãttatayà càlambanaparãttatayà ca parãttodhimokùaþ || tatra mahadgatodhimokùaþ | tatra yo mahadgataþ ÷raddhàcchandasahagato mahadgatamvà àlambanamadhimucyate | yodhimokùa iti | manaskàramahadgata[ta]yà càlambanamahadgatatayà mahadgatodhimokùaþ | tatràpramàõodhimokùaþ | apramàõa[þ] ÷raddhàcha(ccha)ndasahagataþ | anantamvà aparyanta[màlamba]namadhimucyate | yo 'dhimokùa iti | manaskàràpramàõatayà càlambanapramàõatayà càpramàõàdhimokùaþ | tatra pari÷uddho 'dhimokùaþ yaþ prabhàvitaþ, pariniùpannaþ paryavasànagataþ | apari÷uddho và punaryo na subhàvito, na (#<øbh_Sh 283>#) pariniùpanno na paryavasànagataþ | tatra kati yogasya yogakaraõãyàni | àha | catvàri | katamàni catvàri | tadyathà | à÷rayanirodhaþ | à÷rayaparivarttaþ | àlambanaparij¤ànaü | àlambanàbhirati÷ca | tatratrà÷rayanirodhaþ prayogamanasikàrabhàvanànuyuktasya yo dauùñhulyasahagata à÷rayaþ | so 'nupårveõa nirudhyate | prasrabdhisahagata÷cà÷rayaþ parivarttate | ayamà÷rayanirodhoyamà÷raya parivartaþ | yogakaraõãyaü | tatràlambanaparij¤ànamàlambanàbhirati÷ca | astyàlambanaparij¤ànamàlambanàbhiratiþ | à÷rayanirodhaparivarttapårvaügamaü | yadà càlambanaparij¤ànamàlambanàbhiratimadhipatiü kçtvà à÷rayo nirudhyate | parivarttate ca | astyàlambanaparij¤ànamàlambanàbhiratiþ | à÷rayavi÷uddhipårvaügamaþ | à÷rayavi÷uddhimadhipatiü (#<øbh_Sh 284>#) kçtvà suvi÷uddhamàlambanaj¤ànaü | kàryapariniùpattikàle pravartate | abhirati÷ca [|] tenocyate catvàri yogasya karaõãyànãti || tatra kati yogàcàràþ | àha trayastadyathà | àdikarmikaþ, kçtaparicayaþ | atikràntamanaskàra÷ca || tatràdikarmiko yogàcàraþ | manaskàràdikarmikaþ | kle÷avi÷uddhyàdikarmika÷ca || tatra manaskàràdikarmikaþ | tatra prathamakarmika ekàgratàyàü yàvanmanaskàraü na pràpnoti | cittaikàgratàü na spç÷ati | tatra kle÷avi÷uddhyàdikarmikaþ | adhigatepi manaskàre kle÷asya cittaü vimocayitukàmasya yallakùaõapratisaüvedino manaskàrasyàrambhaþ pratigraha÷càbhyàsaþ | ayaü kle÷avi÷uddhyàdikarmikaþ | tatra kçtaparicayaþ katamaþ | lakùaõapratisaüvedinaü manaskàraü sthàpayitvà tadanyeùu ùañsu manaskàreùu prayoganiùñhàpanneùu kçtaparicayo bhavati | tatràtikràntamanaskàràþ (raþ) prayoganiùñhàphalamanaskàre veditavyaþ | atikrànto 'sau bhavati | pramo(yo)gabhàvanàmanaskàraü | sthito bhavati | bhàvanàphale [|] tasmàdatikràntamanaskàra ityucyate | api ca ku÷alaü dharma[c]chandamupàdàya | prayujyamàno (#<øbh_Sh 285>#) yàvannirvedhabhàgãyàni ku÷alamålàni notpàdayati | tàvadàdikarmiko bhavati | yadà punarnirvedhabhàgãyànyutpàdayati | tadyathà åùmagatàni | mårdhànaþ (mårdhnaþ), satyànulomàþ | kùàntayo(ntãþ) laukikànagradharmàn | tadà kçtaparicayo bhavati | yadà punaþ samyaktvaü nyàmamavatarati | satyànyabhisamàgacchati | aparapratyayo bhavatyananyaneyaþ | ÷àstuþ ÷àsane tadàtikràntamanaskàro bhavati | parapratyayaü manaskàramatikramyàparapratyaye sthitaþ | tasmàdatikràntamanaskàra ityucyate | tatra yogabhàvanà katamà | àha | dvividhà | saüj¤àbhàvanà bodhipakùyà bhàvanà ca | tatra saüj¤àbhàvanà katamà | tadyathà laukikamàrgaprayuktaþ | (#<øbh_Sh 286>#) sarvàsvadharimàsu bhåmiùvàdãnavasaüj¤à[ü] bhàvayati | [prahà]õàya và punaþ prayuktaþ | prahàõadhàtau, viràgadhàtau nirodhadhàtau, ÷àntadar÷ã prahàõasaüj¤àü, viràgasaüj¤àü, nirodhasaüj¤à¤ca bhàvayati | ÷amathàya và punaþ prayuktaþ | årdhvamadhaþ saüj¤àü ÷amathapakùyàü (#<øbh_Sh 287>#) bhàvayati | vipa÷yanàyàü prayuktaþ | pa÷càtpunaþ saüj¤àü vipa÷yanàpakùyàü bhàvayati | vipa÷yanàyàü prayuktaþ | pa÷càtpura imameva kàyaü yathàsthitaü yathàpraõihitaü årdhvaü pàdatalàdadhaþ ke÷amastakàtpårõaü nànàvidhasyà÷uceþ pratyavekùate | santyasminkàye ke÷à romàõãti pårvavat | tatra pa÷càtpunaþ | saüj¤ã tathà tadekatyena pratyavekùaõànimittameva | sàdhu ca, suùñhu ca, sådgçhãtaü bhavati | sumanasãkçtaü, såtkçùñaü | supratividdhaü | tadyathà sthito niùaõõaü pratyavekùate | niùaõõo và nipannaü | purato và gacchantaü, pçùñhato gacchanpratyavekùate | sà khalveùà traiyadhvikànàü saüskàràõàü pratãtyasamutpannànàü vipa÷yanàkàrà pratyavekùàparidãpità | tatra yattàvadàha- sthito niùaõõaü (#<øbh_Sh 288>#) pratyavekùate | anena vartamànena manaskàreõa anàgataj¤eyaü pratyavekùate | vartamànàpi manaskàràvasthà utpannà sthitetyucyate | anàgatà punaþ j¤eyàvasthà | anutpannatvàdutpàdàbhimukhatvàcca niùaõõetyucyate | yatpunaràha | niùaõõo và nipannaü pratyavekùata ityanena pratyutpannena manaskàreõàtãtasya j¤eyasya pratyavekùaõà paridãpità | pratyutpannà hi manaskàràvasthà | nirodhàbhimukhà niùaõõetyucyate | atãtà punaþ niruddhatvàjj¤eyàvasthà nipannetyucyate | yatpunaràha | purato và gacchantaü pratyavekùata ityanena pratyutpannena manaskàreõa | anantaraniruddhasya manaskàrasya pratyavekùà paridãpità | tatra ya utpannotpanno manasikàro [a]nantaraniruddhaþ sa purato yàyã [|] tatra anantarotpannaþ | anantarotpanno manaskàraþ | navanavo 'nantaraniruddhasyànantaraniruddhasya gràhakaþ | sa pçùñhato yàyã | tatra ÷amathaü ca vipa÷yanàü ca bhàvayanstadubhayapakùyàmàlokasaüj¤àü bhàvayati | iyaü saüj¤àbhàvanà | tatra bodhipakùyabhàvanà katamà | yaþ ùañ(sapta)triü÷atàü (#<øbh_Sh 289>#) bodhipakùyàõàü dharmàõàmabhyàsaþ | paricayaþ | àsevanà bahulãkàra iyamucyate bodhipakùyabhàvanà | tadyathà caturõàü smçtyupasthànànàü, caturõàü (#<øbh_Sh 290>#) samyakprahàõànàü, caturõà çddhipàdànàü | pa¤cànàmindriyàõàü, paücànàü balànàü, saptànàü bodhyaügànàmàmàryàùñàïgasya màrgasya [|] kàyasmçtyupasthànasya vedanàcittadharmasmçtyupasthànasya | anutpannànàü dharmàõàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya [c]chandaü janayati | vyàyacchate, vãryamàrabhate | cittaü pragçhõàti | pradadhàti | samyakprahàõasya(õõàya) | utpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàü prahàõàya | anutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmutpàdàya | utpannànàü ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye | asaümoùàya bhàvanàparipåraye (ya yo) bhàvavçddhivipulatàyai chandaü vyàyacchate | vãryamàrabhate | cittaü pragçhõàti, pradadhàtãti samyakprahàõasya chandasamàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgatasya (|) çddhipàdasya, (#<øbh_Sh 291>#) ÷raddhàvãryacittamãmànsà(màüsà) samàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgatasya çddhipàdasya, vãryacittamãmànsà(màüsà)samàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgatasya çddhipàdasya, ÷raddhàvãryasmçtisamàdhipraj¤endriya÷ca ÷raddhàsmçtisamàdhipraj¤àbalànàü smçtisaübodhyaügasya [|] samyagdçùñeþ | samyaksaükalpasya, samyagvàkkarmàntàjãvànàü, samyagvyàyàmasya, samyaksmçteþ samyaksamàdhe÷ca || tatra katamaþ kàyaþ | katamà kàye kàyànupa÷yanà [|] katamà (|) smçtiþ [|] katamà[ni] (|) smçterupasthànàni [|] àha | kàyaþ pa¤catriü÷advidhaþ | tadyathà àdhyàtmiko, bàhya÷ca | indriyasaügçhãtaþ | (#<øbh_Sh 292>#) anindriyasaügçhãta÷ca | sattvasaükhyàtà (to) 'sattvasaükhyàtà (ta)÷ca | dauùñhulyasahagataþ, pra÷rabdhisahagata÷ca | bhåtakàyaþ, bhautikakàya÷ca | nàmakàyo, råpakàya÷ca | nàrakastairyagyonikaþ | paitçviùayikaþ | mànuùyo, divya÷ca | savij¤ànakaþ | avij¤ànakaü (ko)và | antaþkàyo, bahiþkàya÷ca [|] vipariõato [a]vipariõata÷ca || strãkàyaþ, puruùakàyaþ, ùaõóa(óha)kakàya÷ca | mitrakàyaþ, amitrakàyaþ | udàsãnakàya÷ca | hãnakàyo, madhyakàyaþ, praõãtakàya÷ca, dahnakàyaþ, yåna(yuva)kàyo, vçddhakàya÷ca | ayaü tàvatkàya÷ca prabhedaþ | tatrànupa÷yanà trividhà | yà kàyamadhipatiü kçtvà- ÷rutamayã và praj¤àbhàvanàmayã và [|] yayà praj¤ayà sarvaükàyaü sarvàkàraü samyagevopaparãkùate | saütãrayatyanupravi÷ati | anuvupyate | tatra smçtipadasya kàyamadhipatiü kçtvà (||) ye dharmà udgçhãtàsteùàmeva ca dharmàõàü yorthaþ (|) cintito, ye (#<øbh_Sh 293>#) ca bhàvanayà sàkùàtkçtà[þ] | tatra vyaüjane, càrthe ca, sàkùàkriyàyàü ca ya÷cetasaþ asaümoùaþ sådgçhãtà và me te ete dharmà na veti || såpalakùità và tatra tatra praj¤ayà na veti | susaüspar÷ità[þ] (susaüspçùñàþ) tatra tatra vimuktyà na veti rupasthità bhavatãdaü smçterupasthànaü | api ca smçtyà rakùàyai smçterupasthànaü viùayàsaükle÷àyàlambanopanibaddhàya (nibandhanàya) ca | tatra smçtyà rakùà yathoktaü pårvamevàrakùitasmçtirbhavati | nipakasmçtiriti | tatra viùayàsaükle÷àya | yathoktaü smçtyà rakùitamànasaþ | samàvasthàcàrako, na nimittagràhã | nànuvyaüjanagràhã | yàvadvistareõa rakùati | mana indriyaü mana indriyeõa samvaramàpadyate | tatràlambanopanibandhàya | yathoktaü caturvidhe àlambane smçtimupanibadhnataþ | tadyathà vyàpyàlambane, caritavi÷odhane, kau÷alyàlambane, kle÷avi÷odhane và ebhistribhiràkàrairyà såpasthitasmçtità idamucyate smçterupasthànaü || tatra vedanà katamà [|] tadyathà sukhà, duþkhà, (#<øbh_Sh 294>#) aduþkhàsukhà ca vedanà | tatra sukhàpi kàyikã | duþkhàpyaduþkhàsukhàpi [|] yathà kàyikã | evaü caitasikã | sukhàpi sàmiùà, duþkhàpyaduþkhàsukhàpi | evaü niràmiùàpi, evaü gardha(và) ÷rite (tà), naiùkramyà÷rità vedanà, sukhàpi duþkhàpyaduþkhàpyaduþkhàsukhàpi | saiùà ekaviü÷atividhà vedanà bhavati | navavidhà và || tatra cittaü katamat | tadyathà- saràgaü cittaü, sadveùaü, vigatadveùaü, samohaü, vigatamohaü, saükùiptaü, vikùiptaü, lãnaü, pragçhãtaü | uddhatamanuddhataü, vyupa÷àntamavyupa÷àntaü | samàhitamasamàhitaü, subhàvitamasubhàvitaü | suvimuktaü cittamasuvimuktaü cittaü | tadetadabhisamasya viü÷atividhaü cittaü bhavati | tatra dharmàþ katame [|] ràgo, ràgavinaya÷ca | (#<øbh_Sh 295>#) dveùo, dveùavinaya÷ca | moho mohavinaya÷ca | saükùepo, vikùepaþ | layaþ, pragraha, auddhatyamanauddhatyaü | vyupa÷amaþ | avyupa÷amassusamàhi[ta]tà, na susamàhitatà | subhàvitamàrgatà, na subhàvitamàrgatà | subhàvitamuktatà, na subhàvitamuktatà ca | itãme kçùõa÷ukla[pakùa]vyavasthità viü÷atidharmà veditavyàþ | saükle÷avyavadànapakùye (kùyàþ) | tatra sukhàvedanà yatsukhavedanãyaü spar÷aü pratãtyotpadyate [|] sàtaü, veditaü, vedanàgataü | sà punaryà pa¤cavij¤ànasaüprayuktà | sà kàyikã | yà manovij¤ànasaüprayuktà sà caitasikã | yathà sukhavedanãyamevaü (#<øbh_Sh 296>#) duþkhavedanãyamaduþkhàsukhavedanãyaü spar÷aü pratãtyotpadyate asàtaü, naivasàtaü nàsàtaü veditaü [vigataràgaü] | vedanàgatamidamucyate duþkhà aduþkhàsukhà vedanà | sà punaryà pa¤cavij¤ànakàyasaüprayuktà | sà kàyikã | yà manovij¤ànasaüprayuktà | sà caitasikã | yà nirvàõànukålà[sà]nairvedhikã | atyantaniùñhatàyai atyantavimalatàyai | atyantabrahmacaryaparyavasànàyai (ya?) | samvarttate | sà niràmiùà || yà punardhàtupatità, bhavapatità sà sàmiùà [|] yà puna(nà) råpàråpya pratisaüyuktà, vairàgyànukålà và, sà naiùkramyà÷rità | yà punaþ kàyapratisaüyuktà, na ca vairàgyànukålà, sà gardhà÷rità || tatra saràgaü cittaü | yadraüjanãye vastuni ràgaparyavasthitaü [|] (#<øbh_Sh 297>#) vigataràügaü yadràgaparyavasthànàpagataü [|] sadveùe(ùaü) ya[d]dveùaõãye vastuni dveùaparyavasthitaü | vigatadveùaü yaddveùaparyavasthànàpagataü | tatra sammo(mo)haü | yanmohanãye vastuni [....] tànyetàni ùañcittàni càrasahagatàni veditavyàni | tatra trãõi saükle÷apakùyàõi | trãõi saükle÷apràtipakùikàõi | tatra saükùiptacittaü yacchamathàkàreõàdhyàtmamàtmanopanibaddhaü | vikùiptaü | yadbahirdhà pa¤casu kàmaguõeùvanuvisçtaü | tatra lãnaü cittaü | yatstyànamiddhasahagataü, pragrahãtaü yat prasadanãyenàlambanena saüpratiùñhitaü [|] uddhataü cittaü yadati saüpragrahàdauddhatyaparyavasthitamanubaddhacittaü yatpragrahakàle càbhisaükùepakàle copekùà pràptaü [|] tatra pra÷àntaücittaü yannivaraõebhyo vimuktamavyupa÷àntaü punaryadavimuktaü | tatra samàhitaü cittaü yannivaraõavimokùànmauladhyànapraviùñaü, na susamàhitaü yadapraviùñaü [|] tatra subhàvitaü cittaü yadasyaiva samàdherdãrghakàlaparicayànnikàmalàbhã bhavatyakçcchralàbhã | à÷usamàpattà | (#<øbh_Sh 298>#) tatra na subhàvitaü cittametadpiryayeõa veditavyam | tatra suvimuktaü cittaü yatsarvata÷càtyantata÷ca vimuktaü [|] na suvimuktaü | cittaü yanna sarvato nà(nà)pyatyantato vimuktamitãmàni caturda÷a cittàni (|) vihàragatàni veditavyàni | tatra nivaraõabhåvi÷uddhà (ddhi)bhåmimàrabhya vihàragatànyaùñau cittàni veditavyàni | vikùiptaü saükùiptaü yàvad vyupa÷àntamavyupa÷àntamiti | kle÷avi÷uddhiü punaràrabhya vihàragatàni ùañ cittàni yàvatsuvimuktaü cittaü na suvimuktamiti [|] yatpunaþ satyadhyàtmaü nivaraõe asti me nivaraõamiti jànàti | asati nivaraõe nàsti me nivaraõamiti jànàti | yathà cànutpannasya vivaraõasyotpàdo bhavati | tadapi yathà yotpannasya vigamo bhavati | tadapi prajànàti | yatra sati cakùuþsaüyojane yàvatpunaþ (nmana) (#<øbh_Sh 299>#) saüyojane asti me yàvatpunaþ (manaþ) saüyojanamiti | asati yàvatpunaþ (nmanaþ) saüyojane nàsti me manaþ saüyojanamiti prajànàti | yathà cànutpannasya yàvanmanaþ saüyojanasyotpàdo bhavati | tadapi prajànàti | yathà cotpannasya nirodho bhavati | tadapi prajànàti | satyadhyàtmaü smçtisaübodhyaüge asti me [smçti] saübodhyaügamiti prajànàti | asati nàsti me prajànàti | yathà cànutpannasya smçtisaübodhyaügasyotpàdo bhavati | tadapi prajànàti | yathà cotpannasya sthitirbhavati | asaümoùo bhàvanà (|) paripårirbhåyo bhàvavçddhirvipulatà tadapi prajànàti | satyadhyàtmaü smçtisaübodhyaügamevaü dharmavinayavãryapra÷rabdhisamàdhyupekùàsaübodhyaügaü veditavyamiti yadevaü svabhàvàdãnavapratipakùàkàraiþ saükliùñadharmaparij¤ànamidaü ÷arãraü dharmasmçtyupasthànasya, yathà kàye kàyànupa÷yanà smçtyupasthànapakùame (kùae) vaü vedanà[yàü] yaccitte (yàvaccite) dharmeùu yathàyogaü veditavyam | tatra kathamadhyàtmaü kàye kàyànudar÷ã viharati | kathaü bahirdhà kathamadhyàtmabahirdhà [|] yadà adhyàtmaü pratyàtmaü satva(ttva)saükhyàte kàye kàyànupa÷yã (dar÷ã) viharati | evamadhyàtmaü kàye kàyànudar÷ã viharati | (#<øbh_Sh 300>#) kathaü bahirdhà kathamadhyàtmabahirdhà [|] yadà adhyàtmaü pratyàtmaü, yadà bahirdhà asattvasaükhyàtaü råpamàlambanãkarotyevaü bahirdhàkàye kàyànudar÷ã viharati | yadà bahirdhà (rdho)paraktaü sattvasaükhyàtaü råpamàlambanãkarotyevamadhyàtmabahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati | tatràdhyàtmaü råpamupàdàya | såkùmaü sattvasaükhyàtaü | yà utpannà vedanà, cittaü, dharmàstànàlambanãkurvan [|] adhyàtmaü vedanà[yàü], citte, dharmeùu dharmànudar÷ã viharati | bàhyamasattvasaükhyàtaü råpamupàdàya | yà utpannà vedanà, cittaü, dharmàstànàlambanãkurvan | bahirdhà vedanàyàü, citte, dharmeùu dharmànudar÷ã viharati | bahirdhà bàhyaü råpasattvamupàdàya | yà utpannà vedanà, cittaü, dharmàstànàlambanãkurvannadhyàtmabahirdhà vedanàyàü, citte dharmeùu dharmànudar÷ã viharati || aparaþ paryàyaþ | indriyasaügçhãtaü råpamàlambanãkurvan, adhyàtmaü kàye kàyànupa÷yã (dar÷ã) viharati | anindriyasaügçhãtaü | råpagatamanupàdattamàlambanãkurvan bahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati | anindriyasaügçhãtameva | råpamadhyàtmamupagatamupàdattaü råpamàlambanãkurvannadhyàtmabahirdhà kàye kàyànupa÷yã (dar÷ã) viharati | [anindriyasaügçhãtaü råpagatamanupàdattamàlambanãkurvan bahirdhà kàye kàyànudar÷ã (#<øbh_Sh 301>#) viharati | anindriyasaügçhãtameva råpamadhyàtmamupagatamupàdattaü råpamàlambanãkurvannadhyàtmabahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati] [|] evaü pårvaü [ü] trividhaü råpamupàdàya | yadu (yo)tpannà vedanà, cittaü, dharmàstànyathàyogamàlambanãkurvan tathàdar÷ã viharatãti veditavyaü | aparaþ paryàyaþ | yatsamàhitabhåmikaü pra÷rabdhisahagataü råpamàlambanãkarotyevamadhyàtmaü kàye kàyànudar÷ã viharati | yatsåkùmamevàdhyàtmaü samàhitabhåmikaü dauùñhulyasahagataü råpamàlambanãkaroti | evaü bahirdhà kàye kàyànupa÷yã (dar÷ã) viharati | paradauùñhulyasahagataü pra÷rabdhisahagataü ca råpamàlambanãkurvan adhyàtmabahirdhà kàye | kàyànudar÷ã viharati | evaü tadupàdàyotpannà vedanà, cittaü, dharmà yathàyogaü veditavyàþ | aparaþ paryàyaþ | adhyàtmaü bhåtaråpamàlambanãkurvannadhyàtmaü kàye kàyànudar÷ã viharati | bàhyaü bhåtaråpamàlambanã kurvan bahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati | tacca bhåtaråpamupàdàya | yadutpannamindriyaviùayasaügçhãtamupàdàya | råpaü càlambanãkurvannadhyàtmabahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati | evaü tadupàdàya yà utpannà vedanà cittaü dharmàstepi yathàyogaü veditavyàþ | aparaþ paryàyaþ | yadà savij¤ànakaü kàyamadhyàtmamàlambananãkaroti | evamadhyàtmaü (#<øbh_Sh 302>#) kàye kàyànudar÷ã viharati | avij¤ànakaü råpaü sattvasaükhyàtaü | vinãlakàdiùvavasthàsvàlambanã kurvanbahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati | a(sa)vij¤ànakasya ca råpasyàtãte kàle savij¤ànatàü [|] avij¤àna[ka]sya ca råpasyànàgate kàle avij¤ànatàü, tulyadharmatàü, samadharmatàü àlambanãkurvannadhyàtmabahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharatyevaü tadupàdàya, yà utpannà vedanà, cittaü, dharmàstepi yathàyogaü veditavyàþ | aparaþ paryàyaþ [|] àtmanaþ anta[þ] kàyaü ke÷aromanakhàdibhiþ àkàrairàlambanãkurvannadhyàtmabahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati || pareùàmantaþ kàyaü ke÷aromanakhàdibhiràkàrairàlambanãkurvanbahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharatyadhyàtmaü cittaü ca bahiþkàyavipariõataü vinãlakàdibhiràkàraiþ | bahirdhà ca bahiþkàyaü vipariõatamavipariõataü ca | vinãlakàdibhiràkàraistulyadharmatayà àlambanãkurvan bahirdhà kàye kàyànudar÷ã viharati | tadupàdàya yà utpannà vedanà, cittaü, (#<øbh_Sh 303>#) dharmàstepi yathàyogaü veditavyàþ | ityevaübhàgãyà kàye vedanàcittadharmaprabhedenabahavaþ paryàyà veditavyàþ | ime tu katipayàþ (ye)paryàyàþ | saüprakà÷itàþ [|] tatra caturõàmviparyàsànàü pratipakùeõa bhagavatà catvàri smçtyupasthànàni vyavasthàpitàni | tatrà÷ucau ÷ucãti viparyàse pratipakùeõa kàyasmçtyupasthànaü vyavasthàpitaü | tathà hi bhagavatà kàyasmçtyupasthànabhàvanàyàü | a÷ubhàpratisaüyuktà÷catasraþ ÷ivapathikà de÷itàþ | yà asya bahulaü kurvan manasikurvataþ | a÷ucau ÷ucãti viparyàsaþ prahãyate | tatra sukhe sukhamiti | viparyàsapratipakùeõa vedanàsmçtyupasthànaü vyavasthàpitaü | vedanànudar÷ã viharan | yatkiücidveditamidamatra duþkhasyeti yathàbhåtaü prajànàtyevamasya yo duþkhasukhe sukhamiti | viparyàsaþ | sa prahàyate (#<øbh_Sh 304>#) (prahãyate) | anitye nityamiti viparyàsaþ | pratipakùeõa smçtyupasthànaü vyavasthàpitaü | tasya saràgàdicittaprabhedena teùàü teùàü ràtriüdivasànàmatyayàtkùaõalavamuhårttànà (õà)manekavidhànàü bahunànàprakàratàü cittasyopalabhya yaþ anitye nityamiti viparyàsaþ [sa] prahãyate | yatrà[nà]tmanyàtmeti viparyàsapratipakùeõa dharmasmçtyupasthànaü vyavasthàpitaü | tasya yeùàü àtmadçùñyàdikà[nàü] saükle÷ànàü sadbhàvàdyeùàü nànàtmadçùñyàdikànàü ku÷alànàü dharmàõàmasadbhàvàtskandheùvàtma dar÷anaü bhavati | nànyasya, svalakùaõataþ | sàmànyalakùaõata÷ca dharmàdharmànudar÷ino yathàbhåtaü pa÷yataþ | yonàtmanyàtmeti viparyàsaþ | sa prahãyate | (#<øbh_Sh 305>#) aparaþ paryàyaþ | pràyeõa hi loka evaü pravçttaþ | skandheùu skandhamàtraü, dharmamàtraü, yathàbhåtamaprajànan yathà kàye à÷ritaþ | yadà÷rita÷ca sukhaduþkha ja dharmàdharmàbhyàü saükli÷yate vyavadà(dã)yate ca | tatràtmana à÷rayavastusaümohàpanayanàrthaü | kàyasmçtyupasthànaü vyavasthàpitaü | tasyaivàtmanaþ anubhavanavastusaümohàpanayanàrthaü vedanàsmçtyupasthànaü vyavasthàpitaü | yatraiva ca te citte, manasi, vij¤àne, àtmagràheõa saümåóhà, àtmavastusammohàpanayanàrthaü dharmasmçtyupasthànaü vyavasthàpitam | aparaþ paryàyaþ | yatra ca karma karoti | yadarthaü ca karoti | ya÷ca karma karoti | (yadarthaü ca karoti | ya÷ca [karma] karoti |) (..) yena ca (#<øbh_Sh 306>#) karoti | tatsarvamekatyamabhisaükùipya catvàri smçtyupasthànàni vyavasthàpitàni | tatra kàye karoti | vedanàrthaü | cittena ku÷alàku÷alairdharmaiþ | aparaþ paryàyaþ | yatra ca saükli÷yate | vi÷udhyate | yata÷ca ya÷ca yena kli÷yate | vi÷udhyate yata÷ca ya÷ca yena saükli÷yate vi÷udhyate ca | tadekatyamabhisaükùipya catvàri smçtyupasthànàni vyavasthàpitàni | tatra kàye saükli÷yate, vi÷udhyate ca | vedanàbhya÷cittaü dharmaiþ saükli÷yate | vi÷udhyate ca | tatra smçtyupasthànamiti [ko] 'rtha àha | yatra ca smçtimupasthàpayati | yena ca smçtimupasthàpayati | taducyate smçtyupasthànaü | yatra smçtimupasthàpayati | tadàlambanasmçtyupasthànaü yena smçtimupasthàpayati | tatra yà praj¤à smçti÷ca samàdhisaügràhikà tatsvabhàvasmçtyupasthànaü | tadanye tatsaüprayuktà÷cittacaitasikà dharmàþ | saüsargasmçtyupasthànaü | api [ca] kàyavedanàdhipateyo (#<øbh_Sh 307>#) màrgaþ samutpannaþ ku÷alaþ sàsravaþ | anàsrava÷ca [|] tatsmçtyupasthànaü | sa punaþ ÷rutamaya÷cintàmayo bhàvanàmaya÷ca | tatra ÷rutacintàmayaþ | sàsrava eva [|] bhàvanàmayaþ syàtsàsravaþ syàdanàsravaþ || sa evaü caturùu smçtyupasthàneùu kçtaparicaya audàriko(kau)dàrikaü viparyàsamapãnaya ku÷alàku÷aladharmàbhij¤aþ | tadanantaramanutpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya | utpannànàü prahàõàya | anutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmutpàdàya | utpannànàü sthitaya iti vistareõa pårvavadyàvaccittaü pragçhõàti | pradadhàti || tatra katame pàpakà aku÷alà dharmà[þ] [|] yatkàmàvacaraü kliùñaü kàyakarma, vàkkarma, manaskarma, kàyavàïmanodu÷caritasaügçhãtaü | yena tatsamutthàpakàþ kle÷àste punarye asamavahità, asaümukhãbhåtàste utpannà, (#<øbh_Sh 308>#) ye samavahitàþ saümukhãbhåtàste utpannàþ [|] tatra ku÷alà dharmà ye tatpràtipakùikà dharmàdu÷caritapràtipakùikà, nivaraõapràtipakùikàþ, saüyojanapràtipakùikà và tepyanutpannàstathaiva veditavyàþ | utpannà÷ca pàpakà aku÷alà dharmàstatra yadà anutpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya spçhàmutpàdayati | praõidhatte, sarveõa sarvaü sarvathà notpàdayiùyàmãtyevaü chandaü janayati | utpannànvà punaþ samavahitànsarveõasarvaü nàdhivàsayiùyàmi prahàsyàmi | prativinodayiùyàmi ya[da]nutpanneùu pàpakeùvaku÷aleùu pårva mevotpàda(|)spçhàmutpàdayati | praõidhatte [|] nàdhivàsaya(yi)tukàmo bhavati | ayamutpannànàü prahàõàya [c]chandaþ [|] te punaþ pàpakà aku÷alà dharmà atãtavastvàlambanà và, anàgatavastvàlambanà và, vartamànaviùayàlambanà và utpadyante, bhavanti | yenoktaviùayàlambanà[þ], pratyakùaviùayàlambanà÷ca ye atãtànàgatàvasthàlambanàste, ye coktaviùayàlambanà, ye vartamànaviùayàlambanàste pratyakùaviùayàlambanà[þ |] tatra parokùàlambanànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya | utpannànàü ca prahàõàya | vyàyacchate [|] pratyakùaviùayàlambananànàü punaþ | (#<øbh_Sh 309>#) anutpannànàmanutpàdàyotpannànàü ca prahàõàya vãryamàrabhate | tathà hi teùàü dçóhatareõa vãryàraübheõànutpattiþ | prahàõaü và bhavati | api ca mçdumadhyànàü samavasthànàmanutpannànàmanutpàdàya | utpannànàü prahàõàya vyàyacchate | adhimàtràõàü samavasthànàü anutpannànàmanutpàdàya | utpannànàü ca prahàõàya vãryamàrabhate | sa cedatãte àlambane carati | tathà carati | yathàsya tenàlambanena kle÷o notpadyate | sa cetpunaþ smçtisaüpramoùàdutpadyate nàdhivàsayati | prajahàti | vyantãkaroti | yathà atãte àlambane evamanàgate [a]pi veditavyam | evamayamanutpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàyotpannànàü ca prahàõàya vyàyacchata ityucyate | sa cedayamvarttamàne àlambane carati, tathà tathà carati | yathà tenàlambanena kle÷o notpadyate | sa cetpunaþ smçtisaüpramoùàdutpadyate | utpannaü nàdhivàsayati | prajahàti | vinodayati | vyantãkaroti | evamanutpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya | utpannànà¤ca prahàõàya vãryamàrabhata ityucyate | santi pàpakà aku÷alà dharmà ye saükalpava÷e (bale)notpadyante | na viùayabalena | santi ye saükalpabalena ca | viùayabalena ca | tatra saükalpabalenotpadyante | tadyathà viharataþ | atãtànàgatàlambanà ye utpadyante | (#<øbh_Sh 310>#) tatra saükle÷ava÷e(le)na ca viùayabalena cotpadyate (nte) | tadyathà carato vartamànenàlambanenotpadyante | ava÷yaü tatràyoni÷aþ saükalpo bhavati | tatra ye saükalpabalenotpadyante teùàmanutpannànàmanutpàdàya | utpannànàü ca prahàõàya | vyàyacchate | tatra ye viùayaba[lena] saükalpaba[lena] cotpadyante | teùàmanutpannànàmanutpàdàya | utpannànà¤ca prahàõàya vyàyaccha(te) tatra ye viùayabalena saükalpabalena cotpadyante | teùàmanutpannànàmamanutpàdàya utpannànà¤ca prahàõàya vãryamàrabhate | tatrànutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmanu(mu)tpàdàya chandaü janayatãti | ye ku÷alàdharmà apratilabdhà [a]saümukhãbhåtasya (tàþ) teùàü pratilambhàya saümukhãbhàvàya ca smçti mutpàdayati [|] cittaü praõidhatte [|] tãvrà pratilabdhukàmatà | saümukhãkartukàmatà càsya pratyupasthità bhavati | ayamanutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmutpattaye | kç(ya)ttu utpannànàü ca ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye, asaümoùàya, bhàvanàparipåraye chandaü janayatãti | utpannàþ ku÷alà dharmà ye pratilabdhàssaümukhãbhåtà÷ca, tatra pratilaübhàvigamaü pratilabdhàü pàrihàõimadhikçtyàha | sthitaya iti saümukhãbhàvàdadhandhàyitatvamadhikçtyàhàsaümoùàyeti | teùàmeva ca ku÷alànàü (#<øbh_Sh 311>#) dharmàõàmpratilabdhànàü sammukhãbhåtànàmàsevanànvayàtpariniùpattiü niùñhàgamanamadhikçtyàha | bhàvanàparipåraye iti | tatra ca spçhàmutpàdayati | cittaü praõidhatte | tãvrà càsya sthitikàmatà asammoùakàmatà | bhàvanàparipårikàmatà pratyupasthità bhavati | ayamucyate | utpannànàü ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye asaümoùàya bhàvanàparipåraye [c]chandaþ | tatra vyàyacchata iti | pratilabdhànàü saümukhãbhàvàya vãryamàrabhate | apratilabdhànàü pratilambhàya [|] tatra vyàyacchate | utpannànàü sthitaye, asaümoùàya, vãryamàrabhate | bhàvanàparipåraye, api ca mçdumadhyànàü ku÷alànàü dharmàõàmanutpannànàmutpàdàya, utpannànàü ca sthitaye | asaümoùàya vyàyacchate | adhimàtràõàü ku÷alànàü dharmàõàmanutpannànàmutpàdàya, utpannànàü ca yàvad bhàvanàparipåraye vãryamàrabhate | tatra cittaü pragçhõàti | yadà taccittaü ÷amathabhàvanàyàmekàgratàyàü prayuktaü bhavati | anutpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya | evaü vistareõa yàvadutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmanutpannànàmutpàdàya | utpannànà¤ca yàvad bhàvanàparipåraye vãryamàrabhate | tatra cittaü pragçhõàti | yadà taccittaü ÷amathabhàvanàyàmekàgratàyàü prayuktaü bhavati | anutpannànàü (#<øbh_Sh 312>#) pàpakànàü aku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya | evaü vistareõa yàvadutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye | asaümoùàya bhàvanàparipåraye | tacca tathà adhyàtmamabhisaükùiptaü lãnatvàya paraiti | lãnatvàbhi÷aüki caivaü pa÷yati | tadà anyatamànyatamena pragràhakena (õa) nimittena prasadanãyena pratigçhõàti | saüharùayatyevaü cittaü pragçhõàti | kathaü pradadhàti | punaruddhatamauddhatyàbhi÷aüki và pragrahakàle pa÷yati | tadà punarapyadhyàtmamabhisaükùipati | ÷amathàya praõidadhàti | tànyetàni bhavanti | catvàri samyakprahàõàni | kçùõapakùyàõàü dharmàõàmanutpannànàmanutpàdàya | utpannànàü ca prahàõàya [c]chando vyàyàmo vãryàrambhaþ | cittapragrahaþ | pradadhanamime dve samyakprahàõe ÷uklapakùyàõàü dharmàõàmanutpannànàmutpàdàya [|] vistareõa dve samyakprahàõe veditavye | tadyathà kçùõapakùyàõàü tatraikaü samvaraõaprahàõaü yadutpannànàmpàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàü prahàõàya [c]chandaü janayatãti vistareõa | dvitãyaü prahàõaprahàõaü yadanutpannànàmanutpàdàya [c]chandaü janayatãti vistareõa, utpannaü hi saüvarayitavyaü | pàpakaü ca vastu | anutpannaü ca yattadasamudàcàrataþ prahãõamevaü tadasaümukhãbhàvataþ prahàtavyamiti kçtvà | prahãõasya prahàõaü prahàõaprahàõa[ü] | (#<øbh_Sh 313>#) tatra bhàvanàprahàõamekaü yadàha | anutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmutpàdàyeti vistareõa yàvaccittaü pragçhõàti, pradadhàtãti | tathà hi ku÷alà dharmà àsevyamànà, bhàvyamànà, apratilabdhà÷ca pratilabhyante | pratilabdhà÷ca sammukhãkriyante | tatrànurakùaõàprahàõamekaü | yadàha | utpannànàü ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye | vistareõa yàvaccittaü pragçhõàti | pradadhàti | tathà hi pratilabdheùu saümukhãkçteùu ca | ku÷aleùu dharmeùu yàvatpramàdavarjanà apramàdaniùevaõà ca | sà ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye, asammoùàya, bhàvanàparipåraye | evamanutpannàþ ku÷alà dharmà anurakùità bhavantyayaü tàvatsamyakprahàõànàü vistaravibhàgaþ | samàsata(sàrtha)þ punaþ katamaþ | àha | kçùõa÷uklapàkùikasya tyàgàtpunarvastunaþ | pràptaye pårvameva spçhàyuktena bhavitavyaü | paryavasthànaprahàõàya ca | astyà÷ayasampatprayogasampacca | paridãpità bhavati | tatràsyà (styà)÷ayasampat | chandajananatayà, prayogasampatpunaþ vyàyàmavãryàrambhacittapragrahàpramàdadhanaiþ | etàvacca yoginà karaõãyaü | yatprahàtavyasya vustanaþ prahàõàya, pràptavyasya vastunaþ pràptaye pårvameva spçhàjàtena bhavitavyaü, paryavasthànaprahàõàya, vãryamàrabdhavyamanu÷ayaprahàõàya ca, kàlena kàlaü ÷amathapragrahopekùànimittàni (#<øbh_Sh 314>#) bhàvayitavyàni | paryavasthànaprahàõànu÷ayaprahàõàya ca ye pràtipakùikà dharmàþ ku÷alàste samudànayitavyàþ | taccaitatsarvaü caturbhiþ samyakprahàõaiþ paridãpitaü bhavatyayaü samàsàrthaþ || tatra catvàraþ samàdhayaþ, tadyathà chandasamàdhiþ | vãryasamàdhiþ, cittasamàdhiþ, mãmàüsàsamàdhi÷ca | (#<øbh_Sh 315>#) tatra chanda(samàdhi)madhipatiü kçtvà yaþ pratilabhyate samàdhirayaü chandasamàdhiþ | vãryaü, cittaü, mãmàüsàmadhipati kçtvà pratilabhyate (pratilabhyate) samàdhirayaü [...........] mãmànsà (màüsà) samàdhiþ | yadà (#<øbh_Sh 316>#) tàvadayaü chandameva kevalaü janayati | chandajàta÷ca tànpàpakànaku÷alàndharmàn svabhàvato, nidànata, àdãnavataþ, pratipakùata÷ca | samyagevopanidadhyàti | ekàgràü smçtiü pravarttayati | evaü ku÷alà[n]dharmàssva (dharmànsva)bhàvato nidànata÷ca | aku÷alato niþsaraõataþ samyagevopanidadhyà (dhà)ti | ekàgràü smçtimavasthàpayati | tadbahulàkàràmekàgratàü spç÷ati | samavasthànasamudàcàradårãkaraõayogena | na tvasyàpyanu÷ayamutpàdayati | pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmayamapyucyate | chandàdhipateyaþ | sa (sà) atãtà (te) và, anàgatapratyutpanne và punaràlambane pàpakàku÷alàdharmàsthànãye (ladharmasthànãye) mçdumadhyàdhimàtrakle÷asamavasthànãye, anutpannasya và anutpàdàya, utpannasya và prahàõàya, vyàyacchamàno vãryamàramamàõaþ | tatràlambane vicaratyantasya vàlambanasya svabhàvato nidànataþ pratipakùata÷ca | samyagupanidhyàyataþ | ekàgràü smçtimupasthàpayato yattadbahulavihàriõa÷cittaikàgratà utpadyate | samavasthànadårãkaraõayogena tvasyàpyanu÷ayamudghàtayati | pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmayaü vãryàdhipateyaþ | samàdhi[þ |] lãnamvà puna÷cittaü pragçhõataþ | pragçhãtaü cittaü samàdadhataþ | kàlena ca kàlamadhyupekùitaþ | yatpàpakànàmaku÷alànàndharmàõàü (#<øbh_Sh 317>#) pàpakàku÷alà(la) dharmasthànãyànvayàt ku÷ala[ta]þ | ku÷alàndharmàn ku÷alàku÷alasthànãyàü÷ca dharmàn svabhàvato, nidànata, àdãnavataþ, anu÷aüsataþ, pratipakùato, niþsaraõataþ, samyagupani (da)dhyàyataþ | ekàgratàü smçtimupasthàpayataþ | tadbahulavihàriõo yà utpadyante cittasyaikàgratàþ vistareõa yàvadayaü | cittàdhipateyaþ samàdhiþ | tatra ye pàpakàku÷alà (la)dharmasthànãyà dharmà bhavanti | ayoni÷o manasikurvataþ | ta eva ku÷aladharmasthànãyà bhavanti | yoni÷o manasikurvataþ | tasyaivaü samavasthàneùu dårãkçteùu | samavasthànapratipakùe ca | samàdhipramukheùu dharmeùvanutpanneùu te pàpakà aku÷alà dharmà dharma mudà haranti | tasyaivaü bhavati | kiü sataþ samvidyamànànpàpakànaku÷alàndharmàn na pratisaüvedayàmyàhosvidasataþ | asaüvidyamànànyanva(nnva)haü parimãmànse (màüsaye) yaü | sa mãmànsà(màüsà)manaskàramadhipatiü kçtvà prahãõàprahãõatàü mãmànsa(màüsa)te samyagevopanidhyàpayati | tadbahulavihàrã ca spç÷ati] cittasyaikàgratàü yena ca nirabhimàno bhavati | paryavasthànamàtrakàcya(cca)cittaü vimuktaü, (#<øbh_Sh 318>#) na tu sarveõa sarvaümanu÷ayebhyaþ | tatpratipakùà÷ca me samàdhipramukhàþ ku÷alà dharmà[÷]ca pratilabdhà, bhàvità, na tvanu÷ayapràtipàkùikà iti yathàbhåtaü prajànàti | ayamasyocyate mãmànsà (màüsà)samàdhiþ | sa taü caturvidhaü samàdhimadhipatiü kçtvà paryavasthàneùu dårãkçteùu | sarveõa sarvamanu÷ayasamudghàtàya pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàü, tatpràtipàkùikàõà¤ca ku÷alànàü (|) dharmàõàü samudàgamàya [c]chandaü janayati | vyàyacchata iti vistareõa caturbhiþ samyakprahàõaiþ prayujyate | tathà prayujyamànasya tathabhåtasyàùñau prahàõasaüskàrà bhavanti | ye [a]syànu÷ayasamudghàtàya ca pravarttante | samàdhiparipåraye ca tadyathà- chandaþ (#<øbh_Sh 319>#) kadàcitsamàdhiü paripårayiùyàmi | anu÷ayàü÷ca prahàsyàmi | pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàü vyàyàmo yàvatpratipakùabhàvanàyàmavinyastaprayogayà, ÷raddhàyàmavinyastayogasya (#<øbh_Sh 320>#) viharataþ | uttare [a]dhigame ÷radddhànatà | abhisaüpratyayaþ | tatra pra÷rabdhiþ | yacchraddhàpramàdapårvaügamaü pràmodyaü, prãtiþ, prãtamanasa÷cànupårvà pàpakàku÷alà dharmapakùasya dauùñhulyasya pratipra÷rabdhiþ | tatra smçtiryà navàkàrà navàkàràyà÷cittasthiteþ ÷amathapakùyàyàþ saügràhikà | chaüdasaüprajanye | yà vipa÷yanàpakùyà praj¤à | tatra cetanàyà÷cittàbhisaüskàraþ | prahãõàprahãõato mãmànsa(màüsa) mànasya ya÷cittàbhisaüskàraþ ÷amathavipa÷yanànukålaþ kàyakarma vàkkarma samutthàpayati | tatropekùayà atãtànàgatapratyutpanneùu pàpakàku÷alàdharmàsthànãyeùu carataþ cittàbhisaükle÷a÷cittaügamatà | àbhyàü dvàbhyàü kàraõàbhyàü prahãõatàmanu÷ayànàü paricchinatti jànàti | yaduta viùayaviparokùayà cetanayà viùayaviparokùayà cà(co)pekùayà | ime [a]ùñau prahàõasaüskàrà bhavanti | te caiteùñau (sa caiùo 'ùña) prahàõasaüskàrayogo bhavatyanu÷ayasamudghàtàya | tatra chanda(cchanda)÷ca, eta(ùa) eva yo vyàyàmaþ idaü vãryaü, yà÷raddhà sà ÷uddhà, yà ca pra÷rabdhiryà ca smçtiryacca saüprajanyaü | yà ca cetanà, yà copekùà | aya (idaü ?)mupàdàya | tadidaü sarvamabhisamasya ye ca pårvakà÷chandasamàdhayaþ | ye ca ime prahàõasaüskàràþ prahãõeùvanu÷ayeùu, (#<øbh_Sh 321>#) parikùipte samàdhau, chandasamàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgata çddhipàda ityucyante(te) | vãryacittamãmànsà (màüsà) samàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgata çddhipàda ityucyate | kena kàraõena çddhipàda ityucte | àha | tadyathà | yasya pàdaþ samvidyate so [a]bhikramapratikrama(ma)paràkramasamartho bhavati | evameva yasyaite dharmàþ saüvidyante | eùa ca samàdhiþ saüvidyayate | paripårõaþ [|] sa evaü pari÷uddhe citte, paryavadàte, anaügaõe, vigatopakle÷e, çjubhåte karmaõyasthite, àniüjyapràpte, abhikramapratikramasamartho bhavati | lokottaràõàü dharmàõàü pràptaye, spar÷anàyai | eùà hi parà çddhiþ, parà samçddhiþ | yaduta lokottarà dharmàstenocyante (te?) çddhipàda iti || sa evaü samàdhipratiùñhitaþ | samàdhiü ni÷ritya | (#<øbh_Sh 322>#) [adhi]cittaü ÷ikùà[yà]madhipraj¤aü ÷ikùàyàü yogaü karoti | tatràsya yogaü kurvataþ | pareùàü càdhigame ÷àstuþ ÷ràvakàõàü ca yo [a]bhisaüpratyayaþ | prasàdaþ, ÷raddhànatà | samàpattyarthena ÷raddhendriyamityucyate | kutra punarasyàdhipatyaü | àha | lokottaradharmotpattipramukhànàü vãryasmçtisamàdhipraj¤ànàmutpattaye àdhipatyaü | ye [a]pi te vãryàdayaþ teùàmapi lokottaradharmotpattaye àdhipatyaü | yàvat pratipattaye àdhipatyaü | yàvat praj¤ayà lokottaradharmotpattaye | àdhiopatyaü | tainaitàni ÷raddhàdãni paücendriyàõi bhavanti | yà punaþ pårveõàparaü vi÷eùàdhigamaü sajànataþ (saüjànataþ) | tadanusàreõa taduttaralokottaradharmàdhigamàyàbhisaüpratyayaþ, prasàdaþ, ÷raddadhànatà | sà anavamçdyanàrthena ÷raddhàbalamityucyate | kena punarna (#<øbh_Sh 323>#) ÷akyate | avamçdituü | asaühàyà(ryà)sà ÷raddhà devena và, màreõa và, brahmaõà và | kenacidvà punarloke, sahadharmeõa kle÷aparyavasthànena và tena sà anavamçdyetyucyate | tatpramukhàstatpårvaügamà ye vãryàdayastepibalànãtyucyante | taiþ sa balairbalavàn sarvaü màrabalaü vijitya prayujyate | àsravàõàü kùayàya | tasmàdbalànãtyucyante | tatra ya÷ca(yacca) ÷raddhendriyaü, yacca ÷raddhàbalaü caturùvetadavetya prasàdeùu draùñavyaü | tatkasya hetoþ | yo 'sau samyaktvanyàmàvakràntasyàvetya prasàdaþ | sa taddhetukastatpratyastannidànaþ | tasmàddhetuphalasambandhena tasyàstadadhipatiphalamiti kçtvà | tatra draùñavyamityuktaü bhagavatà | na tu taccharãratàü tallakùaõatàü [|] tatra vãryendriyaü caturùu samyakprahàõeùu draùñavyaü | (tatkasya hetoþ) yàni (tàni) katamàni | samyakprahàõàni yàni dar÷anaprahàtavyakle÷aprahàõàya pràyogikàõi samyakprahàõàni, tànyatra samyakprahàõànyabhipretàni tàni hyatyantatàyai pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàü prahàõàya samvarttante || tatra smçtãndriyaü caturùu smçtyupasthàneùu draùñavyamitãmàni (#<øbh_Sh 324>#) catvàri smçtyupasthànànyavi÷eùavi÷eùa viparyàsaprahàõàya samvarttante | tatra samàdhãndriyaü caturùu (sthà) dhyàneùu draùñavyaü | yàni dhyànànyagàmitàyàü pràyogikàni (õi) tatra praj¤endriyaü caturdhvàryasatyeùu draùñavyamiti | yatsatyaj¤ànaü caturdhõàmàryasatyànàmabhisamàya samvarttante (te) | ÷ràmaõyaphalapràptate, pa(ya)pendriyàõi | evaü balàni veditavyàni | sa eùàmindriyàõàme teùàü ca balànàmàsevanànvayàdbhàvanànvayàdabahulãkàrànvayànnirvedhabhàgãyàni ku÷alamålànyutpàdayati | mçdumadhyàdhimàtràõi | tadyathà åùmagatàni | mårdhagatàni | mårdhànaþ satyànulomàþ kùàntayaþ laukikàna(da)gradharmàttadyathà | ka÷cideva puruùaþ agninà agnikàyaü karttukàmaþ | agninàrthã adharàraõyàmuttaràraõiü pratiùñhàpyàsa [-]nnutsahate, ghañate, vyàyacchate | tathotsahato, ghañato, vyàyacchata÷ca | tatprathamato 'dharàraõyàmåùmà jàyate | saiva (#<øbh_Sh 325>#) coùmà | abhivardhamànà årdhvamàgacchati | bhåyasyà màtrayà abhivarddhamànà [|] nirarcciùamagniü pàtayatyagnipatanasamanantarameva càrcirjàyate | yathà arcciùà utpannayà (nena) jàtayà (tena) saüjàtayà (tena) agnikàyaü karoti | yathà abhimanthana vyàyàma evaü pa¤cànàmindriyàõàmàsevanà draùñavyà | yathà adharaõyà tatprathamata eva åùmagataü bhavati | evamåùmagatàni draüùñavyàni | pårvaügamàni | nimittabhåtàni | agnisthànãyànàmanàsravàõàü dharmàõàü kle÷aparidàhakànàmutpattaye | yathà tasyaivoùmaõa årdhva[mà]gamanamevaü mårdhànodraùñavyàþ | yathà dhåmapràdurbhàva evaü satyànulomàþ kùàntayo draùñavyàþ || yathàgneþ patanaü nirarcciùa evaü laukikà agradharmà draùñavyàþ | yathà tadanantaramarcciùaþ (|) utpàda evaü lokottarà anàsravà dharmà draùñavyà (|) ye laukikà agradharmasagçhãtànàü pa¤cànàmindriyàõàü samanantaramutpadyante | te punaþ katame àha | saptabodhyaügàni | yo 'sau yathàbhåtàvabodhaþ | samyaktvanyàmàvakràntasya (#<øbh_Sh 326>#) pudgalasyaitànyaügàni [|] sa hi yathàbhåtàvabodhaþ | saptàügaparigçhãtaþ | tribhiþ ÷amathapakùyaiþ tribhirvipa÷yanàpakùyairekenobhayapakùyeõa [|] tasmàdbodhyaügànãtyucyante | tatra ya÷ca dharmavinayaþ | yacca vãryaü, yà ca prãtiritãmàni trãõi vipa÷yanàpakùyàõi | tatra yà ca pra÷rabdhirya÷ca samàrdhiyà copekùà itãmàni trãõi ÷amathapakùyàõi [|] smçtirabhayapakùyà(s) sarvatragetyucyate | sa tasmin samaye tatprathamato bodhyaügalàbhàcchaikùo bhavati | pràtipadaþ [|] dar÷anaprahàtavyà÷càsya kle÷àþ prahãõà bhavanti | bhàvanàprahàtavyà÷càva÷iùñàþ [|] (#<øbh_Sh 327>#) sa teùàü prahàõàya triskandhamàryàùñaügaü màrgaü bhàvayati | tatra yà ca samyagdçùñirya÷ca samyaksaükalpaþ, ya÷ca samyagvyàyàmaþ | ayaü praj¤àskandhaþ | tatra ye samyakkarmàntàjãvàþ | ayaü ÷ãlaskandhaþ | tatra yà ca samyaksmçtiþ, ya÷ca samyaksamàdhirayaü samàdhiskandhaþ | kena kàraõenàryàùñàügo màrga ityucyate | àha | àryasya ÷aikùasya dçùñapadasyàyaü màrga iyaü pratipadaùñàbhiraügaiþ saügçhãtà(þ) || apari÷eùaþ | sarvakle÷aprahàõàya vimuktisàkùàtkriyàyai tenocyate àryàùñàügo màrgaþ | tatra ya÷ca bodhyaügakàle tattvàvabodhaþ (||) pratilabdhaþ, pratilabhya ca yattasyaiva praj¤ayà vyavasthànaü karoti || yathàvigatasyàvabodhasya, tadubhayamekatyamabhisaükùipya samyagdçùñirityucyate | tàü samyagdçùñimadhipatiü kçtvà | yannaiùkramyasaükalpaü saükalpayatyavyàpàdasaükalpamavihinsà(hiüsà)saükalpamayamucyate samyaksaükalpaþ | sa cettàvadvitarkeùu cittaü kràmati | sa evaü råpàdvitarkàdvitarkayati [|] sa cetpunaþ kathàyàü cittaü (#<øbh_Sh 328>#) kràmati | samyagdçùñimadhipatiü kçtvà tene(na) ku÷alàtsaükalpàü (lasaükalpàü) dharmyàü kathàü kathayati | sàsya bhavati samyagvàk | sa ceccãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàrairatãthã(rthã)bhavati | tatparyeùaõàmvàpadyate | so 'bhikramaþ | pratikrame saüprajànamvi(dvi)hàrã bhavatyàlokitavyavalokite [|] tasmiüjita (saümiüjita) prasàrite | sàüghañãcãvarapàtradhàraõe, a÷itapãtakhàditàsvàdite | vihàragato và punaþ paryeùiteùu cãvaràdiùu gate, sthite, niùaõõe | yàvannidràklama[prati]vinodane saüprajànadvihàrã bhavati | ayamasyocyate samyakkarmàntaþ | sa taccãvaraü yàvadbhaiùajyapariùkàraü dharmeõa paryeùate | yàvanmithyà [..........] dharmavivarjitaþ so 'sya bhavati | samyagàjãvaþ | ye punarviratisaügçhãtàþ | samyakkarmàntàjãvàþ | te anena pårvameva manaskàralàbhàdbodhyaügaireva saha labdhà bhavanti | yopyàpakàntàni ÷ãlànyucyante | kena kàraõena dãrgha kàlaü hyetadàryàõàü satàü samyaggatànàmiùñaü kàntaü priyaü mana àpaü kaccidahaü tadvàgdu÷caritasya, kàyadu÷caritasya, mithyàjãvasyàkaraõaü | (#<øbh_Sh 329>#) samvaraü pratilabheyaü | yadasya dãrgharàtramiùñaü | kàntaü priyaü mana àpaü tadanena tasminsamaye pratilabdhaü bhavati | tasmàdàpakàntamityucyate | tathà hi sa labdheùvàpakànteùu ÷ãleùu, na saüprajà[nà]no mçùàü vàcaü bhàùate | na saüvidhya pràõinaü (|) jãvitàd vyaparopayati | nàdattamàdatte [|] na (|) kàmeùu mithyà carati | na càdharmeõa cãvaràdãni paryeùate | iti tànyàpakàntàni ÷ãlànyadhipatiü kçtvà màrgabhàvanàkàle yàvatpravartate | yacca kàyakarma ya÷càjãvaþ tepi samyagvàkkarmàntàjãvà ityucyante | tasya samyagadçùñisamyaksaükalpa (þ |) vàkkarmàntàjãvasanni÷rayeõa bhàvanàprayuktasya | yacchando (ya÷chando), vãryaü, vyàyàmo, niùkramaþ, paràkramasthàma àraübhaþ | cetasaþ saüpragrahaþ | sàtatyamayamucyate | samyagvyàyàma÷amathaþ | yaccatvàri smçtyupasthànànyadhipatiü kçtvà aviparyàyasaügçhãtà smçtiþ navàkàrà navàkàracittasthitisaügràhikà [|] iyamucyate samyaksmçtiþ | samyaksamàdhi÷ca | (#<øbh_Sh 330>#) tadetatsarvamabhisamasya àryàùñàügo màrga÷càrakaraõãye ca vihàrakaraõãye càvasthitaþ | tatra samyagvàkkarmàntàjãvàþ càrakaraõãye [|] vihàrakaraõãyaü punardvividhaü | ÷amatho vipa÷yanà ca [|] tatra yà samyagdçùñiþ | ya÷ca samyaksaükalpaþ | ya÷ca samyagvyàyàma iyaü vipa÷yanà | tatra yà ca samyaksamçtirya÷ca samyaksamàdhisyaü ÷amathaþ | evaü pari÷uddhàn samyagvàkkarmàntàjãvànni÷ritya ÷amathavipa÷yanàü bhàvayati | kàlena kàlaü nirava÷eùasaüyojanaprahàõaü sàkùàtkarotyagraphalamarhattvaü, pràpnoti | pràkarùika÷ca (ka¤ca) bhàvanàmàrgaþ (rgaü) [|] kàlàntaràbhyàsena kle÷àn prajahàti | j¤ànamàtrapratibaddhavastudar÷anamàrgaþ j¤ànotpattimàtreõa kle÷àn prajahàtyanena kàraõena vàkkarmàntàjãvà bhàvanàmàrge vyavasthàpitàþ | iti ya evameùàmanayà ànupårvyà saptatriü÷atàü bodhapakùyàõàü dharmàõàmabhyàsaþ, paricayaþ | iyamucyate bodhipakùyà bhàvanà | (#<øbh_Sh 331>#) tatra bhàvanàphalaü katamat | àha | catvàri ÷ràmaõyaphalàni | srota àpattiphalaü, sakçdàgàmiphalaü | anàgàmiphalamagraphalamarhattvaü | tatra katamacchràmaõyaü | katamatphalaü | àha | màrgaþ, kle÷aprahàõaü phalaü | api ca pårvotpannasya màrgasya pa÷càdutpanno màrgaþ | phalaü, madhyo, vi÷iùño (#<øbh_Sh 332>#) và, punaþ [|] tatra kena kàraõena catvàri vyavasthàpitàni | àha | caturvidhakle÷aprahàõapratipakùatayà | tadyathà nirvastukànàü kle÷ànàmapàyagamanahetubhåtànàü prahàõàtpratipakùotpàdàcca srota àpattiphalaü vyavasthàpitaü | trayàõàü tu saüyojanànàü prahàõàdvyavasthàpitaü | bhagavatà triùu pakùeùu, gçhipakùe, duràkhyàtadharmavinaya pakùe ca, trayàõàü saüyojanànàü màrgotpattaye vivçddhàkaratvàt | tatra gçhipakùe satkàyadçùñiþ | yayà yamàdita eva na prayutyata ityàdita u[t]tràsikà satkàyadçùñiþ | duràkhyàtedharmavinaye ÷ãlavrataparàmar÷aþ | uccalitasyàpi mithyàpratipàdayati | yenàryamàrgo notpadyate | svàkhyàte dharmavinaye vicikitsàta÷coccalita÷ca bhavati | na ca mithyàpratipannaþ | api svàbhyàsàttasya yàvad yathàbhåtadar÷anaü na bhavati | j¤eyavastuni tàvatkàükùà vimatayo vibandhakarà bhavanti | màrgasyotpattaye | anena tàvatkàraõena srota àpattiphalavyavasthànaü || (#<øbh_Sh 333>#) tasyàsya srota àpannasya paraü sapta bhavà ava÷iùñà bhavanti | sa càsyajanma prabandhaþ | yadà janmapràbandhikànkle÷ànprajahàti | devabhavasaügçhãtànmanuùyasaügçhãtàü÷ca [|] yeùàü prahàõàtparamekaü devabhavamabhinirvarttayatyekaü manuùyabhavaü [|] tasminsamaye sakçdàgàmiphalaü vyavasthàpyate | yadà tu devabhavameva kevalamabhinirvarttayati | iha pratyàgamajanmikaü kle÷aü prahàya tadà anàgàmiphalaü vyavasthàpyate || sarvabhavopapattisaüvarttanãyakle÷aprahàõàdagraphalamarhattvaphalaü vyavasthàpyate | (#<øbh_Sh 334>#) tatpunaþ sakçdàgàmiphalaü trayàõàü saüyojanànàü prahàõàdràgadveùamohànàü ca | tanutvàd bhagavatà vyavasthàpitaü | paücànàmavarabhàgãyànàü saüyojanànàü prahàõàdanàgàmiphalaü | paryàdàya sarvakle÷aprahàõàdarhattvaphala midamucyate bhàvanàphalaü | tatra ye ràgadveùamohamànavitarkacariteùu (tàþ) pudgaleùu (làþ) pårvaü [taiþ] tàvaccaritavi÷odhane àlambane caritaü vi÷odhayitavyaü | tataþ pa÷càccittasthitimadhigacchanti | teùàü pratiniyatameva tadàlambanamava÷yaü taistenàlambanena prayoktavyaü | samabhàgacaritasya tu yatra priyàrohità | tatra tena prayoktavyaü kevalaü cittasthitaye | na tu caritavi÷uddhaye | yathà samabhàgacarita evaü mandarajasko veditavyaþ | ayaü tveùàü vi÷eùo ràgàdicaritaþ prayujyamàna÷cireõàdhigantà bhavati | samabhàgacarito nàticireõa, mandarajaskastu à÷u tvarita tvaritaü cittasthitamadhigacchati | tatroktàni pårvaü ràgacaritànàü pudgalànàü liügàni | samabhàgacaritasya pudgalasya mandarajaskasya ca katamàni liügàni | àha | samabhàgacaritasya pudgalasya sarvàõi tàni liügàni saüvidyante | yàni ràgàdicaritànàü, tàni ràgà[dã]ni tu nàdhimàtràõi, na pradhànàni | tathà ràgàdicaritànàü samapràptàni (#<øbh_Sh 335>#) bhavanti pratyayeùu satsu na praj¤àyante | tatra mandarajaskasya pudgalasya liügàni | anàvçto bhavatyàdi÷uddhasaübhàrasaübhçtaþ | prasàdabahulo medhàvã puõyavàn guõànvita÷ca bhavati | tatra trãõyàvaraõàni | karmàvaraõaü | kle÷àvaraõaü | vipàkàvaraõaü | tatra karmàvaraõaü | pa¤cànantaryàõi karmàõi | yaccànyadapi kiücitkarmàõi (karma) | sàücetanãyaü | gurukarma, vipakvavipàkaü | màrgotpattaye | nibaddhakàrakaü | tatra kle÷àvaraõaü | tãvrakle÷atà | àyatakle÷atà ca | yà dçùñe dharme caritavi÷odhanenàlambanavi÷odhanena na ÷akyate vi÷odhayituü | tatra vipàkàvaraõaü yatràryamàrgasya apravçttiraprasàda upapattyàyatane [|] tatra và vipàkamabhinirvarttayati | yatra và àryamàrgasya pravçttiþ | tatropapatro jàto bhavatyeóamåko hastasaübàdhikaþ apratibalo bhavati | subhàvitadurbhàvitànàü dharmàõàmarthamàj¤àtuü | tatràdi÷uddhiþ, (#<øbh_Sh 336>#) ÷ãlaü ca suvi÷uddhaü dçùñi÷ca çjvã [|] tatra ÷ãlaü suvi÷uddhaü | da÷abhiþ kàraõairveditavyam | tatra dçùñi tçptità jàtà ÷radadhàü(ddhà) saüprayogàt | adhimuktisaüprayogàddhi tamàryà [a]÷àñhyatayà sucintita dharmàrthasya niþkàükùanirvicikitsàprayoganiryàõatayà yà dçùñiþ ÷raddhayà saüprayuktà | asmàddharma vinayàdasaühàryàdadhimuktyà ca saüprayuktà buddhànàü buddha÷ràvakàõàü ca | anityamanubhava[na]manityàni copapattyàyatanà ni | gaübhãràü ca de÷anàü, avyàkçtavastu càdhimucyate | no[t]trasati, na saütràsamà padyate | vigatamàyà÷àñhyà ca yà dçùñiþ yayà çjuko bhavati | çjukajàtãyaþ | yathànu÷iùña÷ca pratipadyate | yathàbhåtaü càtmànamàviùkaroti | dharmàõàü vànityatàmàrabhyaü, duþkhatàü, ÷ånyatàmanàtmatàmarthaþ suvicintitobhavati | sutulitaþ såpaparãkùitaþ | yaddhetorayaü niþkàïkùo bhavati | nirvicikitsaþ | dvedhà pathà gato vi÷eùàya paraiti | itãyaü caturàkàrà dçùñiryathoddiùñà | dçùñiçjutetyucyate | tatra saübhàrasaübhçtatàvistareõa saübhàraþ | pårvameva nirdiùñaþ samàsataþ | puna÷carvidho bhavati | puõyasaübhàro, j¤ànasaübhàraþ, pårvako, dçùñadhàrmika÷ca | (#<øbh_Sh 337>#) tatra puõyasabhàro yenàpyetarhi ànulomikàþ pariùkàràþ pràduràbhavanti | pradakùiõàþ | kalyàõamitràõi ca pratilabhate | anantaràya÷ca prayuktasya bhavati | tatra j¤ànasaübhàraþ | yena medhàvã bhavati, pratibalaþ | subhàùitadurbhàùitànàü dharmàõàmarthamàj¤àtuü [|] làbhã bhavati | ànulobhikàyà dharmade÷anàyàþ, arthade÷anàyàþ, avavàdànu÷àsanyàþ | tatra pårvako yenaitahi (rhi) pa[ri]pakvànãndriyàõi labhate | pårvaku÷alamålopacayàt | tatra dçùñadhàrmikastadyathà | ku÷alo dharmacha(ccha)ndaþ | tathà paripakvendriyasya ÷ãlasamvara, indriyasamvara iti vistareõa pårvavat | tatra prasàdabahulatà [|] na ÷àstari kàükùati | na vicikitsati | prasãdatyadhimucyate | yathà÷àstaryevaü dharme, ÷ikùàyàmiti vistareõa pårvavat | tatra medhà yayà à÷u dharmamudgçhõàti | cireõa dharmamarthaü ca na vistàrayati | à÷u dharmamarthaü ca pratividhyati | (#<øbh_Sh 338>#) tatra kçtapuõyatà | yayà abhiråpo bhavati | dar÷anãyaþ | pràsàdiko dãrghàyurbhavatyàdeyavàkyo, mahe÷àkhyo, j¤àto bhavati | mahàpuõyo, làbhã cãvaràdãnàü | sa satkçto, gurukçta÷ca | ràjàdãnàü | tatra guõànvita iti | guõà alpecchatàdayo veditavyàþ | yathoktaü ÷ramaõàlaükàre tairayaü prakçtyaiva samanvàgato bhavati | itãmànyevaü bhàgãyàni mandarajaskasya pudgalasya liügàni veditavyàni || tatra ùañ pudgalaparyàyàþ | tadyathà ÷ramaõo, bràhmaõo, brahmacàrã, bhikùuryati[þ], pravrajita÷ceti | tatra catvàraþ ÷ramaõàþ | màrgajinaþ | màrgade÷ikaþ | màrgajãvã | màrgadåùã ca | tatra yaþ sugataþ sa màrgajinaþ | yo dharmavàdã sa màrgade÷ikaþ | tatra yaþ pratipannaþ | sa màrgajãvã | yo mithyàpratipannaþ sa màrgadåùã | sugata÷cocyate | yo÷eùaü ràgadveùamohakùayamanupràptaþ | dharmavàdã | yo ràgadveùamohavinayàya dharmaü de÷ayati | supratipanno yo ràgadveùamohavinayàya (#<øbh_Sh 339>#) pratipannaþ | duþ÷ãla[þ], pàpadharmà, mithyà pratipannaþ | api ca | ÷aikùà÷aikùà màrgajinà ityucyante | dar÷anabhàvanàprahàtavyànàü kle÷ànàü vijayàttatra tathàgato bodhisattva÷càyatyàü bodhàya pratipannàþ | ÷ràvakà÷ca såtradharà, vinayadharà, màtçkàdharà÷ca | ye sàüketikaü dharmavinayaü dhàrayanti | dharmanetrãü pravarttayanti | ima ucyante màrgade÷ikàþ | tatra ye pçthagjanakalyàõakà àtmahitàya pratipannà ÷ajjinaþ (màrgade÷ikàþ) | kaukçtikàþ ÷ikùàkàmàþ | apràptasya pràptaye anadhigatasyàdhigamàya àsàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai prayuktà, bhavyà÷ca pratibalà, yàvadasàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai [|] ima ucyante màrga jãvinaþ | apyeùàmåùmà yene[ya]masya àryasya praj¤endriyasyotpattaye, na mçtà jãvantãtyucyate | tenocyante màrgajãvina iti | tatra yoyaü pudgalo duþ÷ãlaþ pàpadharmà yàvadabrahamacàrã [brahmacàrã] (ri) pratij¤aþ | ayamucyate màrgadåùã dåùitonena màrgo bhavati målata àditaþ | yenàyamabhavyo bhavatyapratiabalaþ | abhàjanabhåto màrgasyotpattaye | satyàü saüvidyamànàyàü màrgade÷anàyàü sati saüvidyamànedhigame [|] (#<øbh_Sh 340>#) tasmànmàrgadåùãtyucyate | idaü ca sandhàyoktaü bhagavatà | iha katamaþ ÷ramaõaþ | iha yàvaccaturthaþ | ÷ånyàþ parapravàdàþ | ÷ramaõaibrahmiõai÷ca | yatràryàùñàügo màrgaþ praj¤àyate | tatra prathama÷ramaõastatra yàvaccaturtha iti || tatra (ya) trayo bràhmaõàþ | tadyathà jàtibràhmaõaþ | saüj¤àbràhmaõaþ | pratipattibràhmaõa÷ca | tatra jàtibràhmaõaþ | yoyaü jàtibràhmaõaþ kulajàto, yonijo, màtçsambhåtaþ | utpanno màtçtaþ, pitçtaþ | tatra saüj¤àbràhmaõa iti loke nàma bhavati, saüj¤à, samàj¤à, praj¤aptirvyavahàraþ | pratipattibràhmaõaþ | yotyantani(ntaü) bhavati kçtàrthaþ | vàhità bhavantyanena pàpakà aku÷alà dharmàþ | (#<øbh_Sh 341>#) yathoktaü na kàryaü bràhmaõasyàsti | kçtàrtho bràhmaõaþ smçta iti | tatra trayo brahmacàriõaþ | tadyathà viratisamàdàyã | tadantaraprahàyã, tadatyantaprahàyã ca | tatra viratisamàdàyã | yo brahmacaryà[t]punardharmàtprativirato bhavati | samàdatta÷ikùaþ | tatra tadantaraprahàyã yo laukikena màrgeõa kàmavãtaràgaþ pçthagjanaþ | tatra tadatyantaprahàyã | tadyathànàgàmã | arhatvàtpunaþ (arhanvà punaþ) || tatra pa¤ca bhikùavaþ | bhikùatãti bhikùuþ | pratij¤àbhikùuþ | saüj¤àbhikùuþ | bhinnakle÷atvàdbhikùuþ | j¤apticaturthena karmaõopasampàdito bhikùuþ || tatra trayo yatayaþ | dauþ÷ãlyasaüyamàd yatiþ | yoku÷alàd vàkkàyakarmaõaþ prativirataþ | viùayasaüyamàdyatiþ | ya indriye guptadvàraþ | àrakùitasmçtiþ | nipakasmçti[þ |] vistareõa pårvavat | kle÷asaüyamàdyatiþ | yasya dar÷anaprahàtavyàþ kle÷àþ prahãõà utpannotpanna¤ca | vitarkaü vyàpàdavihi[taü]vitarkamabhidhyàvyàpàdadçùñimithyàdçùñikrodhopanàhamrakùapradà÷àdãnyàpàyikàni sthànàni nairayikàni(õi) | durgatigàmã[ni] (|) a÷ramaõakàrakàõyutpannotpannàni nàdhivàsayati | prajahàti | vi÷odhayati | vyantãkaroti | so 'yaü dvividhaþ kle÷asaüyamo bhavati | (#<øbh_Sh 342>#) paryavasthànasaüyama, ubhayasaüyama÷ca || tatra dvau pravrajitau | svàravyàtadharmavinayo, duràkhyàtadharmavinaya÷ca | tatra svàkhyàtadharmavinayaþ | bhikùurbhikùuõã, ÷ikùamàõà, ÷ràmaõera[þ], ÷ràmaõerã | api ca pravràjayatyàtmanaþ pàpakànaku÷alàn dharmàn sa pravrajita ityucyate | paramàrthataþ | tatra duràkhyàtadharmavinayaþ | tadyathà tãrthika[þ], parivràjo (vràó), nirgrantho và, parivràjakopàõóuroga iti | yo và punarapyevaübhàgãyaþ | tenàhaü (ha) ÷ramaõo, bràhmaõo, brahmacàrã, bhikùuryatiþ, pravra [........................................] ra-ca | kàlaprabhedaþ dãrghakàlabhàvitamàrgo, na dãrghakàlabhàvitamàrga÷ca | itãme catvàraþ prabhedàþ kathaünidànàni bhavanti | yadvà saüpra [.........................................] j¤a upàyaj¤a[þ] ku÷ala ityarthaþ | sàtatyapakùe prayogo (gaþ) sàtatiko nipakva ityucyate | dãrghakàlabhàvitabhàvita [...........................................] trayeõa bhedena | yogaprayogakàlabhedenàptànàü pudgalànàü vyavasthànaü yastàvadpudgalaþ aparipakvendriyaþ | sa tàvadupàyaj¤opi sàtatikopi kçtaparicayopi nàràdhako bhavati | (#<øbh_Sh 343>#) dhyàyyasya dharmasya ku÷alasya | tatra paripakvendriya÷ca [...............................] j¤o bhavati | paripakvendriyo bhavati | upàyaj¤o na kùipràbhij¤o bhavati | tatra paripakvendriyo, bhavatyupàyaj¤o, na sàtatiko, na kçtaparicayaþ | na tàvatkçtasvàrtho bhavati | kçtakçtyaþ | ya÷ca paripakvendriyo bhavatyupàyaj¤aþ | sàtatikaþ, kçtaparicaya÷ca bhavatyevaü sa àràdhako bhavati | kùipràbhij¤a÷ca | kçtasvakàrya÷ca bhavati kçtyakçtyaþ || tatra catvàro màràþ saübahulàni màrakarmàõi | (#<øbh_Sh 344>#) veditavyàni yoginà | yogaprayuktena | te ca parij¤àya parivarjayitavyàþ | tatra catvàro màràþ | tadyathà- skandhamàraþ, kle÷amàraþ, maraõamàraþ | devaputramàra÷ca | paücopàdànaskandhàþ skandhamàraþ | traidhàtukàvacaràþ kle÷àþ | teùàü teùàü sattvànàü | tasmàttasmàtsattvanikàyàþ ya(yàdya)nmaraõaü kàlakriyà (#<øbh_Sh 345>#) maraõamàraþ | yopyaku÷alapakùaprayuktasya skandhakle÷amçtyusamatikramàya kàmadhàtåpapanno devaputraþ | ni÷cayapràptaþ antaràyamupasaüharati | vyàkùepakaraõe | ayamucyate devaputramàraþ | tatra yatra ca mriyate | ya÷càsau mçtyuryena ca mçtyuü namayati, kràmayatyantaràyikena vastunà [|] ityetadadhikçtya catvàro màrà vyavasthàpitàþ | tatra pa¤casåpàdànaskandheùu jàteùu varddhamàneùu mriyate | kle÷àü(÷àn)janayatyàyatyàü jàta÷ca mriyate | cyuti÷ca cyavanatà satvànàü jãvitendriyanirodhaþ | kàlakriyà svabhàva eva mçtyuþ | devaputramàra÷ca maraõa samatikramàya prayuktasyàntaràyamupasaüharati | yena naiva và ÷aknoti maraõadharmatàü samatikramitum || kàlàntareõa và samatikràmati | tatràva÷agato màrasya bhavati laukikamàrgavãtaràgaþ pçthagjanaþ || ihasthastatropapanno và, [a]va÷agataþ | punaryaþ avãtaràgaþ | tatra yo vãtaràgaþ (|) eva hastagato yathàkàmaü karaõãyaþ | vãtaràgo và punarbaddho màrabandhanaiþ | aparimukto màrapà÷airyasmàtsa punarapyàgantã(ntà) imàü (maü) dhàrntum (dhàtum) | tatra màrakarmàõi | yasya kasyacitkarmaõo dharmacchandaþ samutpanno naiùkramyopasaühitaþ | kàmagredhamadhipatiü (#<øbh_Sh 346>#) kçtvà pravarttante | veditavyaü màrakarmai taditi | indriyairguptadvàrasya viharataþ | yasya raüjanãyeùu råpeùu sahagatvarasampraùñavyadharmeùu nimittagràhitàyàmanuvyaüjanagràhitàyàü cittaü praskandati | veditavyaü màrakarmaitaditi | evaü bhojaneùu màtraj¤asya viharataþ praõãteùu raseùu chandaràgamanunayena cittaü praskandati | bhaktavaiùamye evaü pårvaràtràpararàtraü jàgarikàyo gamananuyuktasya viharataþ | nidràsukhe, ÷ayanasukhe, pàr÷vasukhe cittaü praskandati | veditavyaü màrakarmaitaditi | tathà saüprajànadvihàriõo viharataþ | abhikramapratikramàdiùu ÷i÷umudàravarõaü raüjanãyaü màtçgràmaü dçùñvà ayoni÷o nimittagràheõa cittaü praskandati | lokacitràõi và dçùñvà cittaü praskandati | bahvarthatàü(tàyàü), bahukçtyatàyàü, cittaü praskandati | tadyathà gçhasthapravrajitaiþ saüsargàràmatàyàü, pàpamitraiþ saha ekavyavasitàyàü, dçùñyanumate cittaü praskandati | veditavyaü màrakarmaitaditi || tathà buddhe, dharme, saüghe, duþkhe, samudaye, nirodhe, màrge | ihaloke, paraloke kàükùà vimataya utpadyante | veditavyaü màrakarmaitaditi | araõyagato và, vçkùamålagato và, ÷ånyàgàragato và, mahàntambhayabhairavaü pa÷yatyu[t]tràsakaraü romaharùaõaü | bràhmaõaveùeõa, và manuùyaveùeõa và, amanuùyaveùeõa và, ka÷cidupasaükramyàyoni÷aþ (|) (#<øbh_Sh 347>#) ÷uklapakùàdvicchindayati | kçùõapakùe ca samàdàpayati | veditavyaü màrakarmaitaditi | yadà làbhasatkàre cittaüpraskandati | màtsarye mahecchatàyàü | asantuùñau, krodhopanàha (|) kuhanàlapanàdiùu | ÷ramaõàlaükàravipakùeùu dharmeùu cittaü praskandati | veditavyaü màrakarmaitaditi | itãmànyevaübhàgãyàni màrakarmàõi veditavyàni tàni caturõàü màràõàü yathàyogaü || tatra caturbhiþkàraõaiþ samyakprayuktasyàpyàraübho viphalo bhavati | tadyathà indriyasamudàgamena | anulomàvavàdena | samàdhidurbbalatayà ca | indriyàõi cenna samudàgatàni | ànulomika÷càvavàdo bhavati | samàdhi÷ca kevalavàn | evamasyàrambho viphalo bhavati | indriyàõi cenna samudàgatàni bhavanti | avavàda÷ca nànulomiko bhavati | samàdhi÷ca balavàn bhavati | evamàrambho viphalaþ | indriyàõi cetsamudàgatàni | sa avavàda÷cànulomiko bhavati | samàdhi÷ca durbalo bhavatyevàraübhà(vamàrambho) viphalaþ | indriyàõi cetsamudàgatàni bhavanti | ànulomika÷càvavàdo bhavati | samàdhi÷ca durbbalo bhavatyeva[mà]rambho viphalaþ | indriyàõi cetsamudàgatàni bhavanti | ànulomika÷càvavàdaþ | samàdhi÷ca balavànevama(#<øbh_Sh 348>#)syàrambhaþ saphalo bhavatyebhistribhiþ kàraõairviphalo bhavati | tribhireva kàraõaiþ saphalaþ || uddànaü || pudgalàstadvyavasthànaü atho àlambanena ca | avavàda÷ca ÷ikùà ca tathà ÷ikùànulomikà[þ] [||] yogabhraü÷a÷ca yoga÷ca manaskàra÷ca yoni÷aþ | karaõãyaü bhàvanà ca phalaü pudgalaparyàyaþ || màra÷ca màrakarmàõi àrambho viphalo bhavet || || yogàcàrabhåmau ÷ràvakabhåmisaügçhãtàyàü dvitãyaü yogasthànam || (#<øbh_Sh 349>#) (#<øbh_Sh 350>#) (#<øbh_Sh 351>#) III. tçtãyaü yogasthànam evaü kçte pudgalavyavasthàne, àlambanavyavasthàne, yàvadbhàvanàphalavyavasthàne àtmakàmena pudgalena svàrthamanupràptukàmena àdikarmikena (õa) | tatprathamakarmikena(õa) yogaj¤a, àcàryo và, upàdhyàyo và, puruùo, gurusthànãyo và, caturùu sthàneùu smçtimupasthàpya upasaükramitavyaþ | abhij¤àbhipràyeõa, nopàlambhacittatayà, sagauraveõa, na samànastambhatayà | kiüku÷alagaveùiõà | nàtmodbhàvanàrthaü | àtmànaü paràü÷ca ku÷alamålena yojayiùyàmãti | na làbhasatkàràrthamevaü ca punarupasaükramya kàlenàvakà÷aü kçtvà, ekàüsamuttaràsaügaü kçtvà, dakùiõaü jànumaõóalaü pçthivyàü pratiùñhàpya, nãcataramevàsane niùadya, sapratã÷ena yoga àyàcitavyaþ | ahamasmiü (smi) yogenàrthã, yogaü àdikùvànukampàmupàdàya | ityeva¤ca punaràyàcitena yoginà yogaj¤ena sa àdikarmikaþ, tatprathamakarmikaþ yogamanasikàre prayoktukàmaþ | (#<øbh_Sh 352>#) ÷lakùõa÷lakùõairvacanapathairudvejayitavyaþ | saüpraharùayitavyaþ | prahàõe cànu÷aüso varõayitavyaþ | sàdhu, sàdhu, durmukha, yastvàü (stvaü)pramàdàpagatàyàü prajàyàü, viùayanimnàyàü, viùayàdhyavasitàyàü apramàdàya prayoktukàmaþ | apàyadhàrakapraviùñàyàmapàyadhàrakànnirgantukàmaþ | ràgadveùamohavigatabandhanàyàü bandhanàni kùeptukàmaþ | saüsàramahàdàvãdugamàrgapraviùñànàü(yàü) nistarttukàmaþ | kle÷aku÷alamålamahàdurbhikùapràptàyàü ku÷alamålasubhikùamanupràptukàmaþ | kle÷ataskaramahàbhayànugatàyàü | nirvàõaü kùemamanupràptukàmaþ | kle÷amahàvyàdhigrastàyàü paramamàno nirvàõamanupràptukàmaþ | caturotmà(ghà)nusrotopahatàyàmoghànutarttukàmaþ | mahàvidyànukàrapraviùñàyàü mahàj¤ànàlokamanupràptukàmaþ | anya(tra)tvamàyuùmannevaü prayujyamànaþ | samohaü ca ràùñrapiõóaü paribhokùyate | ÷àsturvacanakaro bhaviùyasi | aniràkçtadhyàyã, vipa÷yanayà samanvàgataþ | bçühayità ÷ånyàgàràõàü svakàyayogamanuyuktaþ | avigarhito vij¤aiþ | sabrahmacàribhistulyahitàya pratipannaþ | parahitàya, bahujanahitàya, lokànukampàyai, (#<øbh_Sh 353>#) arthàya, hitàya, sukhàya devamanuùyàõàmityevaübhàgãyaiþ ÷lakùõairvacanapathaiþ | saüharùayitvà (saüharùya) prahàõe cànu÷aüsaü dar÷ayitvà, caturùu paripçcchàsthànãyeùu dharmeùu paripraùñavyaþ | ka÷ci(cci)dàyuùmànekàntena buddha÷araõaü gato, dharmaü, saüghaü, no cetobahirdhànyaü ÷àstàraü và, dakùiõãyamvà saüjànàti, kaccitte àdipari÷odhitàdbrahmacaryasya bhàvanàyai ÷ãlaü ca te savi÷uddhaü, dçùñi÷ca çjvã kaccitte àryasatyànàmudde÷avibhaügamàramya dharmaþ ÷ruta÷codgçhãta÷ca | alpo và, prabhåto và, kaccitte nirvàõà dhimuktaü cittaü | nirvàõàbhipràya÷ca pravrajitaþ | sacetpçùña omiti prajànàti | tata uttari caturùu sthàneùu caturbhiþ kàraõaiþ samanveùitavyaþ | praõidhànataþ samanveùitavyaþ | gotrata, indriyataþ | caritata÷ca samanveùitavyaþ kathayà, ceùñayà, cetaþ paryàyasthànena paryeùitavyaþ | tatra kathaü pçcchayà praõidhànataþ samanveùitavyaþ | evaü paripraùñavyaþ | kutràyuùmàn kçtapraõidhàna (#<øbh_Sh 354>#) iti | ÷ràvakayàne, pratyekabuddhayàne mahàyàne [|] (#<øbh_Sh 355>#) sa yatra yatra kçtapraõidhàno bhaviùyati | ta cai(trai)vàtmànaü vyàkariùyati | evaü pçcchayà praõidhànataþ samanveùitavyaþ | kathaü pçcchayà gotramindriyaü caritaü ca [|] samanveùitavyaü | sa evaü paripraùñavyaþ | àyuùmànàtmano gotramvà, indriyamvà, caritaü và [|] kiü gotrohaü | kãdç÷àni me indriyàõi mçdåni, madhyàni, tãkùõàni, kiü ràgacaritaþ | atha dveùacaritaþ | evaü tàvad vitarkavicàrita (vicàracarita) iti | sa cetsa pràj¤o bhavati | på(pau)rvàparyeõa càmuno gotramindriyaü, carita¤copalakùitaü bhavati | nimittãkçtaü [|] ta¤cai(ccaiva)va vyàkaroti | sa cetpunaryukto bhavati | na cànena paurvàparyeõa yàvannimittãkçtaü bhavati | tata÷caritaü copalakùitaü bhavati | sa pçùño na vyàkaroti | tasya tata uttarakàlaü kathayà tàvattrãõi samanveùitavyàni | tasya purastàcchràvakayànapratisaüyuktà (#<øbh_Sh 356>#) kathà karaõãyà | citrairgamakaidhurairvacanapathaiþsa tasyàü kathàyàü kathyamànàyàü sa cecchràvakagotro bhavatyatyarthaü tayà kathayà prãyate | hçùyate, ànandãjàtaþ, saumanasyajàto bhavati | (na) prasãdati nàdhi (adhi)mucyate | mahàyànapratisaüyuktàyàmvà punaþ kathàyàü kathyamànàyàü yo mahàyànagotraþ so 'tyarthaü prãyate | hçùyate | yàvatprasãdatyadhimucyate | ÷ràvakapratyekabuddhastu na tathà | sa cetpunaþ mçdvindriyo bhavati | so 'tyartha¤ca prãyate | dharmasya càrthasya copalakùaõàya | udgrahõàya, prativedhàya ca | madhyendriyo na, tãkùõendriyastu | à÷u dharma copalakùayatyudgçhõàti | pratividhyati gambhãràyàmapi kathàyàü kathyamànàyàü | sa cetpunàràgacarito bhavati | sa prasadanãyàyàü kathàyàü kathyamànàyà matyarthaü prasãdati ramate | kà (yà)va ta(d)dhyànaü pravi÷ati | càptà ca magru (a÷ru?) prapàtaü ca snigdhasantànatàü, mçducittatàü, dravacittatàü copadar÷ayati | saced dveùacarito bhavati | nirvedhikàyàü kathàyàü kathyamànàyàü nirvàõapratisaüyuktàyàü niràmiùamu[t]trasya saütràsamàpadyate | yathà mçdvindriyasyoktaü tathàtràpi veditavyam | sa cetsa dharmànucarito bhavati | jànàtyarthaü ÷u÷råùate | na ÷rotramavadadhàti | na tathà praj¤àcittamupasthàpayati | (#<øbh_Sh 357>#) àvarjito 'pi na tathà sànukàramanuprayacchati | sa cetpunarvicarito (rvicàrànucarito) bhavati | tasya svavahitasyàpi cittaü vikùipyate | durgçhãtagràhã bhavati | na dçóhaü gçhõàti | na sthiraü, udgçhãta¤ca nà÷ayati | na puna[þ] kaya(tha)yà paripçcchana ka÷ca bhavati | evaü kathayà | gotramindriyaü caritaü ca samanveùitavyaü | kathaü ceùñayà [|] yàni pårvoktàni liügàni | ÷ràvakagotrasya, ràgacaritànàü ca pudgalànàü tàni ceùñetyucyate | tayà ca ceùñayà yathàyogaü gotramindriyaü caritaü ca samanveùitavyaü | tatra kathaü cetaþparyàyaj¤ànena gotrendriyacaritàni samanveùitavyàni | yathàpi sa yogã yogaj¤o làbhã bhavati cetaþ paryàyaj¤ànasya [|] sa tena paracittaj¤ànena gotramindriyaü, caritaü ca yathàbhåtaü prajànàti | (#<øbh_Sh 358>#) etàni catvàri sthànànyebhi÷caturbhiþ kàraõaissamanveùya pa¤casu sthàneùu vinayate | tadyathà samàdhisaübhàrarakùopacaye, pràvivekye, cittaikàgratàyàþ(yàü), àvaraõavi÷uddhau, manaskàrabhàvanàyàü ca | tatra samàdhisaübhàrarakùopacayaþ yàvatà ÷ãlasamvareõa samanvàgato bhavati | tatra càpramàdavihàrã bhavatyapapariõàya buddhànu÷iùñasya ca buddhànuj¤àtasya pudgalasya, ÷ãlaskandhasya ÷ik÷àpadapratipattyà vãryaü na sransa (sraüsa)yati | evamayamavigatàcchãlapratisamvaràcchi kùàmàrgànna parihãyate | anadhigataü ca ÷ikùàmàrgamadhigacchati | yathà ÷ãlasamvara evamindriyasamvaraþ, bhojane màtraj¤atà, pårvaràtràpararàtraü jàgarikànuyogaþ, saüprajànadvihàrità, evaü yàvacchramaõàlaükàra iti | yasya yasya saübhàraparigçhãtasya dharmapravibhàgasya làbhã bhavati | sa taü và rakùatyuttari (raü) ca pravibhàgasya pàripåraye | yathoktàdbhåràdhikakasamudàcàràya [c]chandajàto viherayu(ret) mu(må)kajàta àrubdhavãrya÷càyamucyate samàdhisaübhàrarakùopacayaþ | sa evaü hànabhàgãyàü÷ca dharmàn virajyati, ÷eùabhàgãyàü÷ca dharmàn pratiùevamàõaþ praviviktavihàrã bhavati | (#<øbh_Sh 359>#) pràvivekyaü katamat | yà sthànasampadãryàpathasampat | tatra sthànasampattadyathà | araõyamvà, vçkùamålamvà, ÷ånyàgàramvà-tatra parvatakandaraü và, giriguhà và, palàlapuüjàni và ÷ånyàgàramityucyate | tatra vanaprasthaü vçkùamålamityucyate | tatràbhyavakà÷aü, ÷ma÷ànaü, prànta÷ca ÷ayanàsanamaraõyamityucyate | tadidamabhisamasya sthànaü veditavyaü | yadutàraõyavçkùamåla÷ånyàgàraparvatagiriguhàpalàlapuüjàbhyavakà÷a÷ma÷ànavanaprasthàni pràntàni ÷ayanàsanàni | sthànasampatpunaþ pa¤cavidhà | iha sthànamàdita evàbhiråpaü bhavati | dar÷anãyaü pràsàdikamàràmasampannaü, vanasampannaü, puùkariõãsampannaü, ÷ubhaü, ramaõãyaü, notkålanikålaü, na sthàõukaõñakadhànaü | na bahupàùàõa÷arkarakapàlaü | yatràsya dçùñavà cittamabhiprasãdati | vàsàya, prahàõàya, prayogàya | hçùñacittaþ | pramuditacittaþ | prahàõaü pradadhàti iyaü prathamà sthànasampat | punarayaü (ridaü) na divà alpavilokaü bhavati | ràtràvalpa÷abdavanyanirghoùamalpadaü÷ama÷akavàtàtapasarãsçpasaüspar÷amiyaüdvitãyà sthànasampat | yatpunaraparaü siühavyàghradvãpitaskaraparacakramanuùyàmanuùyabhayabhairavàpagataübhavati | yatra vi÷vasto niþ÷aükitamànasaþ | sukhaü spar÷aü viharati | itãyaü tçtãyà sthànasampat | (#<øbh_Sh 360>#) punaraparaü ye te ànulomikà jãvitapariùkàrà÷cã varàdayaþ | te [a]tràlpakçcchreõa sampadyante | yenàyaü piõóakena na klàmyati | yatràsamvidhàna iyaü caturthã sthànasampat | punarapatraü(raü) kalyàõamitraparigçhãtaü bhavati | tadråpà atra vij¤àþ sabrahmacàriõaþ prativasanti | yesyàkçtàni nottànãkurvanti | gaübhãraü càrthapadaü praj¤ayà pratividhya suùñhu ca prakà÷ayanti | j¤ànadar÷anasya vi÷uddhaye | iyaü pa¤camã sthànasampat | tatra katamà ãryàpathasampat | divà caükrameõa vàtinàmayati | niùadya yàvatà evaü ràtryàþ prathamaü yàmaü, madhyame na (ca) yàme dakùiõena pàr÷vena (õa) ÷ayyàü kalpayati | pa÷cime ca yàme laghulaghvevottiùñhate | caükramaniùadyayà vàtinàmayati | tasminnidaü sampanne ÷ayanàsane, tathà buddhànuj¤àte ma¤ce và, pãñhe và, tçõe và, saüstaraõe và niùãdati | paryaïkamàbhujya tu | kena kàraõena pa¤ca kàraõàni samanupa÷yan saüpiõóitena kàyena pra÷rabdhirutpadyate | pra÷rabdhyutpattaye anukåloyamãryàpatha (#<øbh_Sh 361>#) iti | tathà càrikà [kà]laü niùadyayà÷akto vyatinàmayituü | nà càsyàneneryàpathena kàyakle÷o bhavati | tathà asàdhàraõoyamãryàpathonyatãrthikaiþ | parapravàdibhiþ | tathà pare aneneryàpathena niùaõõaü dçùñvà atyarthamabhiprasãdanti buddhai÷ca buddha÷ràvakai÷càyaü ãryàpatho niùevita÷cànuj¤àta÷ca [|] imàni paücakàraõàni | saüpa÷yati niùãdati | paryaïkamàbhujya çjuü kàyaü praõidhàya | tatra katamà kàyasaüj¤atà | kàyasya spaùñocchritapraõihitatà | cittena na niþ÷ocyena kuhanàpagatenàrjavena | tatra çjunà kàyena pragçhãtena styànamiddhaü cittaü na paryàdàya tiùñhati | niùkuhakena citte bahirdhà vikùepo na paryàdàya tiùñhati | pratimukhàü (khãü) smçtimupasthàpya | tatra katamà pratimukhà(khã) smçtiþ | yàmupasthàpayati yoni÷o manasikàrasaüprayuktà smçtiþ pra[ti]mukhe (khã)tyucyate | sarvakçùõapakùapramukhatayà, prativilomatayà | api ca samàdhinimittàlambanà pratibhàlambanà smçtiþ pratimukhe (khã) tyucyate | sarvasamàhitabhåmikàlambanapramukhatayà iyamucyate ãryàpathasampat | (#<øbh_Sh 362>#) vyapakarùaþ katamaþ | àha | dvividhaþ kàyavyapakarùaþ | cittavyapakarùa÷ca | tatra kàyavyapakarùo yo gçhasthapravrajitaiþ sàrdhamavihàrità || tatra cittavyapakarùaþ yaþ kliùñamavyàkçtaü ca manaskàraü ca varjayitvà | samàhitabhåmikaü và samàdhisaübhàrapràyogikaü và manaskàraü bhàvayati | ku÷alamarthopasaühitamayamucyate cittavyapakarùaþ | tatra sthànasampat yà ceyamãryàpathasampat | ya÷càyaü kàyavyakarùaþ | ya÷ca cittavyapakarùaþ (ya÷cittavyapakarùas)tadekatyamabhisaükùipya pràvivekyamityucyate | tatraikàgratà katamà | àha | punaþ punaþ smçtisabhàgàlambanà pravàhànavadyaratiyuktà | cittasantatiryà sà samàdhirityucyate | ku÷alacittaikàgratàpi [|] kiü punaþ punaranusmarati | àha | ye dharmà udgçhãtà[þ] ÷rutà, yà càvavàdànu÷àsanã pratilabdhà bhavati | gurubhyastàmadhipatiü kçtvà samàhitabhåmikanimittaü saümukhãkçtya tadàlambanàü pravàhayuktàü smçtimanuvarttayati | (#<øbh_Sh 363>#) upanibadhnàti | tatra katamatsabhàgàlambanaü | yatkiücitsamàhitabhåmikamàlambanamanekavidhaü | bahunànàprakàraü | yenàlambane cittaü paraü samàhitamidamucyate | sabhàgamàlambanaü [|] kasyaitat | sabhàgaü [|] àha | kùayasya vastunaþ pratiråpakametattasmàtsabhàgamityucyate | yà punarabhikùayàkàrànichidrà (ni÷chidrà) nirantarà smçtiþ pravartate | tenàlambanena satataü ca satkçtya ceyaü pravàhayuktatà | yatpunastasminnevàlambane abhiratasyàsaükliùñavihàrità | vàhimàrgatà smçtiriyamavadyaratiyuktatà | tenàha punaþ punaraparànusmçtisabhàgàlambanapravàhànavadyaratiyuktà citta santatiþ | samàdhiriti sà khalveùà ekàgratà ÷amathapakùyà vipa÷yanàpakùyà ca | tatra yà navàkàràyàü cittasaütathau (sthitau) và [sà] ÷amathapakùyà, yà puna÷caturvidhe praj¤àdhàre sà vipa÷yanàpakùyà | tatra navàkàrà cittasthitiþ katamà | iha bhikùuradhyàtmameva cittaü sthàpayati | saüsthàpayati | avasthàpayatyupasthàpayati | damayati | ÷amayati | (#<øbh_Sh 364>#) vyupa÷amayati | ekotãkaroti | samàdhatte [|] kathaü sthàpayati | sarvabàhyebhya àlambanebhyaþ pratisaükùipyàdhyàtmamavikùepàyopanibaghnàti | yattatprathamopanibaddho vikùepàya iyaü sthàpanà | kathaü saüsthàpayati | tatprathamopanibaddhaü yadeva cittaü tadba[la]maudàrikamasaüsthitamaparisaüsthitaü tasminnevàlambane pravarddhanayogena prasàdayogena sàbhinigrahaü såkùmãkurvan abhisaükùipan saüsthàpayati | kathamavasthàpayati | sa ceccittameva sthàpayataþ | smçtisaüpramoùàdbahirdhà vikùipyate | sa punarapi tathaiva pratisaüharanti (ti) | evame(ma)va sthàpayati | kathaü damayati | yairnimittairasya taccittaü vikùipyate | tadyathà gatvarasaüspraùñavyanimittai ràgadveùamohastrãpuruùanimitai÷ca [|] tatrànena pårvamevàdãnavasaüj¤odgçhãtà bhavati | tàmadhipatiü kçtvà teùu nimitteùu tasya cittasya prasaraü na dadàti | evaü damayati || kathaü ÷amayati | yairvitarkaiþ kàmavitarkàdibhiþ | yai÷copakle÷aiþ | kàma[c]chandanivaraõàdibhiþ | tasya cetasaþ saükùobho bhavati | tatrànena pårvamevàdãnavasaüj¤odgçhãtà bhavati | tàmadhipatiü kçtvà tasya cetasaþ | teùu vitarkopakle÷eùu | prasaraü na dadàtyevaü ÷amayati | (#<øbh_Sh 365>#) kathaü vyupa÷amayati | smçtisampramoùàttadubhayasamudàcàra [re] satyutpannotpannàn vitarkopakle÷àn nàdhivàsayati | prajahàti | evaü vyupa÷amayati | kathamekotãkaroti | sàbhisaüskàraü nicchi(÷chi)draü nirantaraü samàdhipravàhamà (ma)vasthàpayatyeva mekotãkaroti | kathaü samàdhatte | àsevanànvayàdbhàvanànvayàdbahulãkàrànvayàdanàbhogavàhanaü | svarasavàhanaü | màrgaü labhate | yenànabhisaüskàra (re)và (õà) nàbhogenàsya cittasamàdhipravàhaþ | avikùepe pravarttate | evaü samàdhatte | tatra ùaóvidhabalairnavàkàrà cittasthitiþ sampadyate | tadyathà ÷rutacintàbalena | smçtibalena | vãryabalena | (#<øbh_Sh 366>#) paricayabalena ca | tatra ÷rutacintàbalena tàvat | yacchrutaü, yà cintà [tà]madhipatiü kçtvà cittamàdita àlambane sthàpayati | tatraiva ca | prabandhayogena saüsthàpayati | tatropanibaddhaü cittaü smçtibalena pratisarannavasthàpayati | upasthàpayati | tataþ saüprajanyabalena nimittavitarkopakle÷eùu prasaramananuprayacchan damayati | ÷amayati | vãryabalena | tadubhayasamudàcàraü ca nàdhivàsayati | ekotãkaroti | paricaya balena samàdhatte [|] tatra navàkàràyàü cittasthitau catvàro manaskàrà veditavyàþ | balavàhanaþ sa[c]chidravàhano nichi(÷chi)dravàhanaþ | anàbhogavàhana÷ca | tatra sthàpayataþ, saüsthàpayato balavàhano manaskàraþ | avasthàpayata, upasthàpayato, damayataþ, ÷amayataþ, vyupa÷amayataþ, sacchidravàhano manaskàraþ | ekotãkurvato nichi(÷chi)dravàhano manaskàraþ | samàdadhataþ | anàbhogavàhano manaskàro bhavati | evamete manaskàràyàü cittasthitau ÷amathapakùyà bhavanti | yaþ punarevamadhyàtmaü cetaþ÷amathasya làbhã vipa÷yanàyàü prayujyate | tasyaita eva catvàro manaskàrà vipa÷yanàpakùyà bhavanti || (#<øbh_Sh 367>#) caturvidhà vipa÷yanà | katamà | bhikùurdharmàn vicinoti | pravicinoti | parivitarkayati | parimãmànsà(màüsà)màpadyate | yadutàdhyàtmaü cetaþ÷amathaü ni÷ritya [|] kathaü ca vicinoti | caritavi÷odhanaü và àlambanaü | kau÷alyàlambanaü và, kle÷avi÷odhanaü và | yàvadbhàvikatayà vicinoti | yathàvadbhàvikatayà | pravicinoti | savikalpena manaskàreõa praj¤àsahagatena | nimittãkurvanneva parivitarkayati | santãrayatyadhimãmàüsàmàpadyate | sà khalveùà vipa÷yanà trimukhã ùaóvastuprabhedàlambanà veditavyà(þ) | katamàni trãõi (|) mukhàni [|] vipa÷yanà yannimittamàtrànucarità | vipa÷yanà paryeùaõànucarità, paryeùi tà ca | pratyavekùaõànucarità | tatra nimittamàtrànucarità [|] yena (yayà) (#<øbh_Sh 368>#) ÷rutamudgçhãtaü | dharmaü avavàdasyàsamàhitabhåmikena manaskàreõa manasi karoti | na cintayati | na tulayati | nopaparãkùate | iyannimittamàtrànucarità bhavati | yadà puna÷cintayati | tãrayati tulayatyupaparãkùate | tadà paryeùaõànucarità bhavati | yadà punastãrayitvà upaparãkùya yathà vyavasthàpitameva pratyavekùate | tadà pratyavekùaõànucarità bhavatãyaü trimukhà (khã) vipa÷yanà | katamàni ùaóvastuprabhedàlambanàni | sa paryeùamàõaþ | ùaóvaståni paryeùate | arthaü, vastu, lakùaõaü, pakùaü, kàlaü, yukti¤ca paryeùyannetànyeva (paryeùamàõa etànyeva) pratyavekùate | kathamarthaü paryeùate | asya bhàùitasyàyamartho [a]sya bhàùitasyàyamartha (ta) ityevamarthaü paryeùate | kathaü vastu paryeùate | dvividhaü vastu [|] àdhyàtmikaü bàhya¤ca [|] evaü vastu paryeùate | kathaü lakùaõaü paryeùate | dvividhaü | svalakùaõaü sàmànyalakùaõaü ca | evaü lakùaõaü paryeùate | (#<øbh_Sh 369>#) kathaü pakùaü paryeùate | dvividhaþ pakùaþ kçùõapakùaþ ÷uklapakùaþ [|] kçùõapakùaü doùataþ | àdãnavataþ | ÷uklapakùaü punarguõato 'nu÷aüsata÷caivaü [pakùaü] paryeùate | kathaü kàlaü paryeùate | trayaþ kàlàþ [|] atãto 'nàgato vartamàna÷ca | evametadabhådatãtedhvani evametadbhaviùyati | anàgatedhvani | evametadetarhi | pratyutpannedhvanãtyevaü kàlaü paryeùate | kathaü yuktimparyeùate | catasro yuktayaþ |[|] apekùàyuktiþ, kàryakàraõayuktiþ, upapattisàdhanayuktirdharmatàyukti÷ca || tatro (trà) pekùàyuktyà saüvçtiü ca saüvçtitaþ | paramàrthaü ca paramàrthataþ | nidànaü ca nidànataþ | paryeùate | kàya (rya) kàraõayuktyà kàritraü dharmàõàü paryeùate | ayandharmaþ, idaü kàritraü, ayamidaü kàritra iti [|] upapattisàdhanayuktyà trãõi pramàõàni paryeùate | àptàgamamanumànaü pratyakùaü ca [|] kimasti (|) atràtmà, nàstãti kiü pratyakùamupalabhyate na veti, kimanumànena prayujyate na veti | tatra dharmatàyuktayà tathàbhåtatàü dharmàõàü prasiddhadharmatàmacintyadharmatàmavasthitadharmatàmadhimucyate, na cintayati | na vikalpayatyevaü yuktimparyeùate | (#<øbh_Sh 370>#) iyaü ùaóvastuprabhedàlambanà(ni) trimukhà (khã)vipa÷yanà samàsataþ | anayà sarvavipa÷yanàsaügrahaþ | kena punaþ kàraõena ùañprabhedà vyavasthàpità[þ |] àha | trividhamavabodhamadhikçtya bhàùitàrthà (na)vabodhamvastuparyeùantatàvabodhaü | yathàbhåtàvabodhaü ca | tatràrthaparyeùaõayà bhàùitàrthàvabodhaþ | vastuparyeùaõayà, svalakùaõaparyeùaõayà ca vastuparyeùantatàvabodhaþ | tatra sàmànyalakùaõaparyeùaõayà, pakùaparyeùaõayà, kàlayuktiparyeùaõayà yathàbhåtàvabodhaþ | etàvacca yoginà j¤eyaü | yaduta bhàùitasyàrthaþ, j¤eyasya vastunaþ yàvadbhàvikatà | yathàvadbhàvikatà ca | tatrà÷ubho (bhe) prayukto yogã ùaóvaståni paryeùate | àha [|] a÷ubhàdhipateyaü dharmaü ÷rutamudagçhãtamadhipatiü kçtvà samàhitabhåmikena manaskàreõaivamarthapratisaüvedã bhavati | a÷ubhayà a÷ubhyetatpratiråpametpratika(gha)metad durgandhamàmagandhamiti | (#<øbh_Sh 371>#) ebhiràkàrairevaübhàgãyaistasyaivà÷ubhàdhikçtasya dharmasya pårva÷ru tasyàrthapratisaüvedanà [|] evama÷umatayàrthaü paryeùate | kathaü vastu paryeùate [|] sa evamarthapratisaüvedã tàma÷ubhatàü dvayorbhàvayorvyavasthàpitàü pa÷yatyadhyàtmambahirdhà ca | kathaü svalakùaõaü paryeùate | adhyàtmaü tàvadantaþ kàyagatàma÷ubhatàü pratya÷ubhatàmadhimucyate || santyasminkàye ke÷aromàõi vistareõa yàvanmastakaü mastakaluügaü pra÷ràva (prasràva) iti | tàü punaranekavidhàmantaþ kàyagatàma÷ubhatàü dvàbhyàü dhàtubhyàü saügçhãtàmadhimucyate | pçthivãdhàtunà, abdhàtunà ca [|] tatra ke÷aromàõyupàdàya | yàvadyakçtpurãùà pçthivãdhàturadhimucyate | a÷rudvedanàmupàdàya yàvatprasràvàdabdhàtumadhimucyate | bahirdhà và punarbàhyagatàma÷ubhatàü vinãlakàdibhiràkàrairadhimucyate | tatra vinãlakamadhimucyate | yadanena mçtakuõapaü svayaü và dçùñaü bhavati | purato và ÷rutaü parikalpitaü và, puna[þ] striyà và, puruùasya và, mitrasya và, amitrasya và, udàsãnasya và | hãnamvà, madhyamvà, praõãtamvà, dahrasya và, madhyasya và, vçddhasya và [|] tatra nimittamudgçhya ekàhamçtaü pragaóita÷oõitamayaü pràptapåyabhàvaü vinãlakamityadhimucyate | dvyahamçtaü (#<øbh_Sh 372>#) pràptapåyabhàvaü | asaüjàtakçmivipåyakamityadhimucyate | saptàhamçtaü saüjàtakçmi àdhmàtaü ca vimadràmakaü vyàdhmàtakamityadhimucyate kàkaiþ kuralai(rai)þ khàdyamànaü gçddhaiþ ÷vabhiþ ÷rçgàlairvikhàdikamityadhimucyate | viravàditamvà punarapagatatvaïmànsa÷oõitaü snàyumàtropanibaddhaü vilohitakamityadhimucyate | di÷odi÷amaügapratyaügeùu vikùipteùu vi÷leùiteùu samànse(màüse)ùu nirmànse (màüse)ùu kiücicchiùñamànse(màüse)ùu vikùiptakamityadhimucyate || anyato và hastàsthãnyanyataþ pàdàsthãnyanyato jànvasthãnyårvasthãni, bàhvasthãni, prabàhvasthãni | pçùñhà(ùñhã) vaü÷aþ | hanunakraü dantamàlà madhyataþ | ÷iraskapàlaü dçùñvànyàsthãnyadhimucyate | yadà punaþ sambaddhamarikùakaraükamavi÷ãrõaü manasi karoti | kevalaü nimittagràhã bhavati | na tu tasyàüga pratyaügeùu vyaüjanagràhã | evaü ÷aükalikàmadhimucyate | yadà [tvanu] vyaüjanagràhã bhavati | tadàsthi÷aükalikàmadhimucyate | api ca dve ÷aükalike deha÷aükalikà, pratyaüga÷aükalikà ca | tatra deha ÷aükalikà ÷roõãkañàhamupàdàya | pçùñhãvaü÷o yàvat, yatra ÷iraskapàlaü pratiùñhitaü | pratyaüga÷aükalikà sambaddhàni bàhvasthãni ca sambaddhàni | tatra yà deha÷aükalikà ca | tatra deha÷aükalikà ÷roõãkañàhamupàdàya | (#<øbh_Sh 373>#) pçùñhãvaü÷o yàvat yatra ÷iraskapàlaü pratiùñhitaü | pratyaüga÷aükalikàsambaddhàni bàhvasthãni | årujaüghàsthãni ca | tatra yà deha÷aükalikà | sà ÷aükalikaivocyate | yà punaþ pratyaüga÷aükalikà sà asthi÷aükaliketyucyate | api ca dvau ÷aükalikàyànimittagràhau citrakçtàyàþ pàùàõa kàùñha÷àdakçtàyà và | bhåta÷aükalikàyà và | abhåta÷aükalikàyà và | nimittaü manasikaroti | tadà÷aükalikàmevàdhimucyate nàsthi÷aükalikàü | yadà pånarbhåta÷aükalikàyà nimittaü manasi karoti | tadàsthi÷aükalikàmevàdhimucyate | nàsthi÷aükalikàü | (yadà punarbhåta÷aükalikàyà nimittaü manasi karoti | tadàsthi÷aükalikàmadhimucyate) | sa khalveùa bàhyàyà varõanibhàyà upàdàyaråpagatàyàstrividho (|) vipariõàmaþ | svarasavipariõàmaþ | parakçtastadubhayapakùya÷ca | tatra vinãlakamupàdàya | yàvad vyàdhmàtakàþ (kàt) svarasavipariõàmaþ | tatra vikhàditakamupàdàya yàvadvikùiptakàtparakçto vipara(ri)õàmaþ | tatràsthikà (và), ÷aükalikà và ityayamubhayapakùyo vipariõàma iti | ya evaü yathàbhåtaü prajànàti | (#<øbh_Sh 374>#) bahirdhà a÷ubhatàmàkàrata evaü bahirdhà a÷ubhatàyàþ svalakùaõaü paryeùate | kathama÷ubhatàyà[þ] (|) sàmànyalakùaõaü paryeùate | yathà càdhyàtmaü bahiþ kàyasyà÷ubhàvarõanibhayà apariõatà yàvadbahirdhà bahiþ kàyasyà÷ubhà varõanibhà vipariõatà adhyàtmikayà a÷ubhayà varõanibhà samànadharmatàü tulyadharmatàmadhimucyate | iyamapi me ÷ubhà varõanibhà evaü dharmiõãti | ye 'pi kecitsattvà anayà ÷ubhayà varõanibhayà samanvàgatàsteùàmapi sà÷ubhàyàü evaü dharmiõã tadyatheyambàhyà || evaü sàmànyalakùaõaü paryeùate | kathaü pakùaü paryeùate | tasyaivaü bhavati | yadàha masyà (anayà÷ubhayà varõanibhayà etàma÷ubhamatà (tàü) yathàbhåtamaprajànannadhyàtmaü và bahirdhà và ÷ubhàyàü varõanibhàyàü saüràgamutpàdayàmi viparyàsa eva kçùõapakùasaügçhãtaþ | niþsaraõadharmaþ saduþkhaþ savighàtaþ sopadravaþ saparidàhaþ | atonidànà utpadyante | àyatyàü jàtijaràvyàdhimaraõa÷okaparidevaduþkhadaurmanasyopàyàsàþ | yà punarasyàü ÷ubhàyàmvarõanibhàyàü | a÷ubhadharmatànugatà yathàbhåtànupa÷yanà ÷uklapakùyà [|] eùa dharmaþ aduþkhaþ | avighàtaþ | yàvadato nidànà upàyàsà nirudhyante | tatra yoyaü (#<øbh_Sh 375>#) kçùõapakùasamayo nàdhivàsayitavyaþ | prahàtavyo vi÷odhayitavyaþ | ÷uklapakùyaþ punaranutpanna utpàdayitavyaþ | utpannasya ca sthitirvçddhirvaipulyatà (vipulatà) karaõãyà | evaü pakùaü paryeùate | kathaü kàlaü paryeùate | tasyaivaü bhavati | yeyamadhyàtmaü [a]÷ubhà varõanibhà seyamvarttamànamadhvànamupàdàya yà punariyaü bahirdhà a÷ubhà varõanibhà iyamapi vartamàna (tà)mevàdhvànamupàdàya | atãtaü punaradhvànamupàdàya | ÷ubhà babhåva | saiùà tàvadatãtamadhvànamupàdàya ÷ubhà satã tadyathà me etarhi | vartamànamadhvànamupàdàya | evamànupårvyà etarhi vartamànamupàdàya a÷ubhà saüvçttà, sà me iyaü [a]÷ubhà varõanibhà varttamànamadhvànamupàdàyà÷ubhà satã | anàgate [a]dhvanya÷ubhà na bhaviùyatãti | nedaü sthànaü vidyate | tadyathaiùà bàhyà eva[ü] vartamànamadhvànamupàdàya | iti hyatãtànàgatapratyutpanneùvadhvasu ayamapi me kàya evaübhàvã, evaübhåta, etàü ca dharmatàmanatãta ityevaü kàlaü samanveùate | kathaü yuktiü samanveùate | tasyaivaü bhavati | nàstãti sa ka÷cidàtmà và, sattvo vàdhyàtmaü và, bahirdhàvopalabhya[mànaþ] yaþ ÷ubho và syàda÷ubho và [|] (#<øbh_Sh 376>#) api ca råpamàtrametatkaõóavaramàtrametadyatreyaü saüj¤à samàj¤à praj¤aptirvyavahàraþ | ÷ubhamiti và a÷ubhamiti và | api ca- àyuråùmàtha vij¤ànaü (|) yadà kàyaü jahatyamã [|] apaviddhastadà ÷ete yathà kàùñhamacetanaü || tasyàsya mçtasya kàlagatasyànupårveõa vipariõatà imà avasthàþ praj¤àyante | yaduta vinãlakamitivà yàvadasthi÷aükalikàyà và ayamapi me kàyaþ | pårvakarmakle÷aviddhaþ | màtàpitrya÷ucisaübhåta odanaka(ku)lmàùopacitaþ | yena hetunà, yena nidànena iyaü tàvatkàlikã ÷ubhà varõanibhà | praj¤àyate | antaþkàyaþ punarnityaü nityakàlamadhyàtmaü ca bahirdhà cà÷ubhà evaü saüvçtiparamàrthanidànataþ | apekùàyuktiü paryeùate | tasyaivaü bhavatãyama÷ubhatà | evamàsevità bhàvità bahulãkçtà kàmaràgaprahàõàya samvartate | kàmaràga÷ca prahàtavyaþ | evaü kàryakàraõayuktyà samanveùate | tasyaivaü bhavatyuktaü hi bhagavatà | a÷ubhà àsevità bhàvità bahulãkçtà kàmaràgaprahàõàya samvarttata ityayaü tàvanme àptàgamaþ | pratyàtmamapi me j¤ànadar÷anaü pravarttate | ahamasmi yathà yathà a÷ubhatàü bhàvayàmi, manasi karomi | tathà kàmaràgaparyavasthànaü anutpannaü ca notpadyate | utpannaü ca prativigacchati | ànulomikopyeùa vidhirasti | (#<øbh_Sh 377>#) kathamidànãmvipakùaü dharmaü manasikurvataþ | tadvipakùàlambanena kle÷a utpadyate | evamupapattisàdhanayuktyà paryeùate | tasyaivaü bhavati | prasiddhà dharmatà khalveùà acintyadharmatà | yada÷ubhà bhàvanà kàmaràgasya prahàõapratipakùa iti | sà ca cintayitavyà | na vikalpayitavyà | adhimoktavyà | evaü dharmatàyuktyà a÷ubhatàmparyeùate | iyaü tàvada÷ubhàprayuktasya trimukhã ùaóvastuprabhedàlambanà vipa÷yanà | kathaü maitrãprayukto vipa÷yanùaóvaståni paryeùate | maitryadhipateyaü dharmamadhipatiü kçtvà hitasukhàdhyà÷ayagatasya sarveùu sukhopasaühàràdhimokùalakùaõà maitrãtyetamarthapratisamvedyarthaü paryeùate | sa evamarthapratisaüvedã punarvicinotãtyayaü mitrapakùoyamamitrapakùoyamudàsãnapakùaþ | sarva ete pakùàþ parasantànapatitatvàdvàhyaü vastvityadhimucyate | mitrapakùaü và adhyàtmamamitrodàsãnapakùaü bahirdhà evaü ca vastuni maitrãü samanveùate | sa punarvicinoti | ya ete trayaþ pakùàþ aduþkhà sukha(tà)þ | sukhakàmàste sukhità bhavantviti | tatropakàralakùaõaü mitraü | apakàralakùaõamamitraü | tadubhayaparãtalakùaõamudàsãnapakùaü (õa udàsãnapakùaþ) | ye punarete aduþkhàsukhitàþ pakùàþ sukhakàmàsteùàü (#<øbh_Sh 378>#) trividhà sukhakàmatà praj¤àyate | eke kàmasukhamicchantyeke råpàvacaraü saprãtikameke niùprãtikaü | tatra ye kàmasukhena vihanyante | amitraü tadubhayaviparãtalakùaõà(õaü)tena kàmasukhino bhavantvanavadyena [|] evaü saprãtikena niùprãtikena ca sukhena veditavyam | evaü svalakùaõato maitrãü samanveùate | sa punaþ pravicinoti | ya÷ca mitrapakùo, ya÷càmitrapakùo, ya÷codàsãnapakùaþ | tulyacittatà tu mayà karaõãyeti | samacittatà | tatkasya hetoþ | yastàvanmitra[pakùa]statra me na duùkaraþ | sukhopasaühàraþ | yopyayamudàsãnapakùaþ | tatràpi ye (me) nàtiduùkaraþ | yastvayamamitrapakùaþ | (tatràyamamitrapakùaþ |) tatràtiduùkaraþ | tatra tàvanmayà sukhopasaühàraþ karaõãyaþ | kaþ punarvàdaþ | mitrapakùe vodàsãnapakùe và | tatkasya hetoþ | nàtra ka÷cidyaþ àkro÷ate và, àkru÷yate và | roùayati và, roùyate và | bhaõóayati và, bhaõóyate và | tàóayati và, tàóyate và | anyatràkùaràõyetàni ravanti | ÷abdamàtra[ü] màùamàtrametadapi ca tathà saübhåtoyaü kàyo råpã audàrika÷càturmahàbhåtiko yatra me sthitasyeme evaü råpàþ spar÷àþ kràmanti | yaduta ÷abdasaüspar÷à và | (#<øbh_Sh 379>#) pàõiloùñhadaõóa÷astrasaüspar÷à và aya[ü] me kàyaþ | anitya, etepi spar÷à ye te apakàrakàstepyanityàþ | api ca | sarva eva sattvà jàtijaràvyàdhimaraõadharmàõaste prakçtyaiva duþkhità stan me pratiråpaü syàt | yadyahaü prakçtiduþkhiteùu sattveùu bhåyo duþkhopasaühàrameva kuryàü, na sukhopasaühàraü tadamitro (traü) mitrasya kuryàdyadete sattvà àtmanaivàtmanaþ kurvanti | api coktaü bhagavatà | nàhaü taü sulabharåpaü samanupa÷yàmi | yonena dãrghasyàdhvanotyayànmàtà và bhå[t] pità và, bhràtà và, bhaginã và, àcàryo và, upàdhyàyo và, gururvà, gurusthànãyo veti | tadanenàpi paryàyeõàmitrapakùa eva[ü] me [a]mitrapakùaþ | na càtra kasyacit pariniùpattiþ, mitràbhitrabhàvo, mitropi (tramapi) ca kàlàntareõàmitro (traü) bhavati | amitro (trama)pi mitrãbhavati | tasmànna sarvasattveùu samacittatà | samatàdçùñiþ karaõãyà | tulya÷ca hità÷ayaþ, sukhàdhyà÷ayaþ, sukhopasaühàraþ | sukhopasaühàràdhimokùa iti | evaü sàmànyalakùaõena maitrãü samanveùate | sa punaþ pravicinoti | yo me pàpakàriùu sattveùu vyàpàdaþ maraõa eùa dharma iti vistareõa pårvavat | yo và punarayametarhyavyàpàdaþ a (ma)raõa eùa dharma iti vistareõa pårvavat | yo và punarayametarhyavyàpàdaþ (#<øbh_Sh 380>#) evaü maitryà(þ) kçùõa÷ukla÷uklapakùaü paryeùate | sa punaþ pravicinoti | ye tàvadatãtamadhvànamupàdàya sukhakàmàþ sattvàþ te atãtàþ, teùàü kiü punaþ sukhopasaühàraü kariùyàmaþ | ye punarvarttamànàþ sattvàste varttamànamadhvànamupàdàya | yàvadanàgatàdadhvano nityakàlaü sukhino bhavanti (ntã) tyevaü maitryà(þ)kàlaü paryeùate | sa punaþ pravicinoti | nàsti ka÷cidàtmà và, sattvo và ya eùa sukhakàmo và syàt | yasya và sukhamupasaühriyate | api tu skandhamàtrametat saüskàramàtrakametadyatraiùà saüj¤à saüj¤aptirvyavahàraþ | te punaþ saüskàràþ karmakle÷ahetukà ityevamapekùàyuktyà maitrãmparyeùate | prasiddhadharmatà khalveùà [a]cintyadharmatà yanmaitrãvyàpàdabhàvanà prahàõàya samvarttata ityevaü dharmatàyuktyà maitrãmparyeùate | (#<øbh_Sh 381>#) tatra kathamidaü pratyayatà pratãtyasamutpàdàlambanà vipa÷yanàprayuktàrthaü paryeùate | tadadhipateyaü dharmamadhimatiü kçtvà teùàü teùàü dharmàõàmutpàdàtte te dharmà utpadyante, teùàü teùàü dharmàõàü nirodhàtte te dharmà nirudhyante [|] nàstyatra dharmã ka÷cidã÷vara, kartà sraùñà, nirmàtà dharmàõàü, na prakçtirna puruùàntaraü, pravarttako dharmàõàmityevamarthapratisaüvedã arthaü paryeùate | (#<øbh_Sh 382>#) punaþ punaþ pravicinoti | dvàda÷abhavàügàni | adhyàtmabahirdhà adhimucyate | evaü vastu paryeùate | punaþ pravicinoti | avidyà yatta(t)pårvànte aj¤ànamiti vistareõa yathà pratãtyasamutpàdavibhaüge evaü svalakùaõaü paryeùate [|] punaþ (||) pravicinoti | evaü pratãtyasamutpannàþ saüskàràþ sarva ete abhåtvà bhàvàd, bhåtvà (#<øbh_Sh 383>#) ca prativigamàtpårvàparyeõànityà jàtijaràvyàdhimaraõadharmakatvàt | duþkhà asvatantratvàdantaþ puruùànupalambhàcca ÷ånyà anàtmàna÷ca || eùàü ca sàmànyalakùaõaü paryeùate | sa punaþ pravicinoti | yo (ya) eùvanityeùu duþkha÷ånyànàtmakeùu saüskàreùu yathàbhåtaü pratisammohaþ | maraõa eùa dharmaþ kçùõapakùya[þ |] asammohaþ | punaþ ÷uklapakùa iti vistareõa [|] empakùaü samanveùate | sa punaþ pravicinoti | asti karmàsti vipàkaþ | kàrakastu nopalabhyate | yaþ karttà và pratisaüvedako và syànnànyatra dharmasaüketàt | teùvevàvidyàpratyayeùu (#<øbh_Sh 384>#) saüskàreùu yàvajjàtipratyaye jaràmaraõe saüj¤à praj¤aptirvyavahàraþ kàrako vedaka ityevaü nàmà, evaü jàtya, evaü gotra, evamàhàra, evaü sukhaduþkha pratisaüvedã, evaü dãrghàyurevaücirasthitika, evamàyuþ paryanta iti | api ca dvividhametatphalaü | dvividho heturàtmabhàvaphalaü ca, viùayopabhogaphalaü ca | àkùepaka÷ca heturabhinirvarttaka÷ca [|] tatràtmabhàvaphalaü yadetadvipàkajaü ùaóàyatanaü viùayopabhogaphalaü yo (yà) iùñàniùñakarmàdhipateyà ùañspar÷asaübhavà vedanà [|] tatràkùepako heturdvividhe phale sammohàsammohapårvakà÷ca puõyàpuõyàniüjyàþ, saüskàraparigçhãtaü ca (|) punarbhavavij¤ànàükurapràdurbhàvàya tadbãjaü, vij¤ànaparigçhãtaü paunarbhavikanàmaråpabãjaü ùaóàyatanabãjaü spar÷avedanàbãjamiti | ya evamàyatyàü jàtisaüj¤akànàü vij¤à[na]nàmaråpaùaóàyatanaspar÷avedanànàmutpattaye | ànupårvyà pårvaümeva bãjaparigrahaþ | ayamàkùepa [ko] hetuþ | (#<øbh_Sh 385>#) yatpunaravidyàsaüspar÷ajàüvedanà vedayamànastadàlambanayà tçùõayà paunarbhavikãü téùõàmutpàdayati | tçùõàpakùyaü mohapakùyaü copàdànaü | parigçhõàti | yadbalena yatsàümukhyena tatkarma vipàkadànadàna samarthaü bhavatyayamabhinirvçttihetuþ | imaü ca dvividhaü hetumadhipatiü kçtvà evaü asya trividhaþ duþkhatànupakùasya kevalasyàsya duþkhaskandhasya samudayo bhavatãti | evamapekùàyuktiü paryeùate | idaü pratyayatà pratãtyasamutpàdaþ | àsevito bhàvito mohaprahàõàya samvartate | àptàgamopyeùa pratyàtmika ànumànikopyeùa vidhiþ | prasiddhadharmatàpyeùa te (ùeti) evaü kàryakàraõayuktimupapattisàdhanayuktiü dharmatàyukti¤ca paryeùate || tatra kathaü dhàtuprabhedàlambanavipa÷yanàprayuktamarthaü pa÷yana paryeùate | gotràrtho, dhàtvarthaþ, saüj¤àrtho, hetvarthaþ | prakçtyartha ityevamarthapratisamvedã arthaü paryeùate | pçthivyàdãnùaódhàtånna (na) dhyàtmabahirdhàdhimucyamàno vastu (#<øbh_Sh 386>#) paryeùate | kharalakùaõà pçthivã | yàvatsamudãraõalakùaõo vàyuþ vijànanalakùaõaü vij¤ànaü | sauùiryalakùaõàråpagatàsphuñàlakùaõa÷càkà÷adhàturityevaü svalakùaõaü paryeùate | sarva ete dhàtavaþ | anityatayà samasamàþ | yàvanniràtmatayetyevaü sàmànyalakùaõaü paryeùate | iti yaþ piõóasaüj¤ino dhàtunànàtvaü ajànànasyà[ne]na kàyena nànàdhàtukena unnatirmanya (nvà) nà maraõa eùa dharmaþ kçùõapakùyaþ viparyayàcchuklapakùya ityeva[ü] pakùaü paryeùate | atãtànàgatapratyutpanneùvadhvasu ùaódhàtånpratãtya màtuþ kukùau garbhasyàvakràntirbhavati | evaü kàlaü paryeùate | tadyathà tçõaü vàpratãtya, kàùñhamvà càkà÷aü parivàritamagàro [a]gàra iti saükhyàü gacchatyevameva ùaódhàtånupàdàya | asthi ca pratãtya snàyu[÷] ca | tvaïmànsa(màüsa) ÷oõitaü càkà÷e parivàrite saüj¤à praj¤aptirvyavahàro bhavati | kàyaþ kàya iti | pauràõà÷ca karmakle÷àþ svabãjaü caiùàü nidànamityevamapekùàyuktimparyeùate | dhàtuprabheda àsevito bhàvito (taþ) styànaprahàõàya (#<øbh_Sh 387>#) samvartate | àptàgamopyeùa pratyàtmaj¤ànamanumànikopyeùa vidhiþ prasiddhadharmatàcintyadharmatetyevaü kàryakàraõayuktimupapattisànayuktiü dharmatàyuktiü ca paryeùate || kathamànàpànasmçtyàlambananicayaprayuktàrthaü paryeùate | à÷vàsapra÷vàsàlambanopanibaddhà cittasyàsaüpramoùobhilapanatà | ànàpànasmçtirityevaü paryeùate | adhyàtmamupalabhyate | à÷vàsapra÷vasàþ kàyapratibaddhatvàdbàhyàyaütanasaügçhãtà÷cetyevaü vastu paryeùate | dvàvà÷vàsau ya÷ca vàyuþ pravi÷ati | ya (sa) à÷vàso [ya÷ca] niùkràmati | sa ni[þ]÷vàsaþ [|] amã dãrghà à÷vàsapra÷vàsà, amã hrasvà imànsarvakàyena pratisaüvedayàmi | imànni(ni)tyevaü svalakùaõaü paryeùate | niruddhe à÷vàsepra÷vàsa utpadyate | niruddhe à÷vàse (pra÷vàse) à÷vàsaþ | à÷vàsapra÷vàsapravçddhipratisambaddhaü ca (||) jãvitendriyamayaü ca kàyaþ savij¤ànaka ityanityà à÷vàsapra÷vàsà mahà÷ravaõetyevaü (õà ityevaü) sàmànyalakùaõaü paryeùate | evamà÷vàsapra÷vàseùvanupasthitasmçteþ yo vitarkakçtaþ saükùobha÷cetasaþ maraõa(dharma) eùadharmaþ kçùõapakùyaþ | viparyayàcchuklapakùya (#<øbh_Sh 388>#) iti | vistareõatyevaü pakùaü paryeùate | atãtànàgata pratyutpanneùvadhvasvà [÷vàsapra]÷vàsapratibaddhaþ kàyaþ kàyacitta (þ) pratibaddhà÷cà÷vàsapra÷vàsà ityevaü kàlaü paryeùate | nànyatra ka÷cidya à÷vasiti pra÷vasiti và asya caite à÷vàsapra÷vàsàþ | api tu hetusamutpanneùu, pratãtyasamutpanneùu saüskàreùviyaü saüj¤à | praj¤aptirvyavahàraþ ityevamapekùàyuktiü paryeùate | ànàpànasmçtiràsevità bhàvità vitarkopacchedàya saüvarttate | àptàgamo 'pyeùa, pratyàtmaj¤ànànusàriko 'pyeùa vidhiþ | prasiddhadharmatàcintya dharmatetyevaü kàryakàraõayuktimupapattisàdhanayuktiü dharmatàyuktimparyeùate | evaü caritavi÷odhanenàlambanena ùaóvaståni paryeùya, adhyàtmaü cittaü punaþ punaþ ÷amayataþ (yan), punaþ punaretadeva yathàparyeùitaü | vipa÷yanàkàraiþ paryeùate |tasya ÷amathaü ni÷ritya vipa÷yanà vi÷udhyate | vipa÷yanàü ni÷ritya ÷amatho vaipulyatàü(vipulatàü) gacchati | kau÷alyàlambane ca | kle÷àvi÷odhane ca yà vipa÷yanà [|] ùaóvastukarmitàü pa÷càdvakùmàmi svasthàne | tatra navavidhaþ ÷uklasaügçhãtaþ (|) prayogastadviparyayeõa (#<øbh_Sh 389>#) ca nava vidhaþ kçùõapakùasaügçhãto yoginà veditavyaþ | tadyathà [a]nuråpaprayogatà, abhyastaprayogatà, aviparãtaprayogatà | a÷ithilaprayogatà | kàlaprayogatà | upalakùaõaprayogatà | asaütuùñaprayogatà | avidhuraprayogatà | samyakprayogatà ca | anayà navavidhayà ÷uklapakùasaügçhãtayà tvaritatvaritaü cittaü samàdhãyate | vi÷eùàya ca samàdheþ paraiti | yàvatã cànena bhåmirgantavyà bhavatyanupràptavyà tàü laghu laghvevàgantà bhavatyadhandhàyamànaþ | kçùõapakùasaügçhãtàbhirnavavidhàbhiþ prayogatàbhirna tvaritatvarita[ü] cittaü samàdhãyate | nàpi samàdhivi÷eùàya paraiti | yàvatã cànena bhåmirgantavyà bhavatyanupràptavyà | tatra dhandhàyate gamanàya | katamànuråpaprayogatà (ca) | sa cedràgacarito '÷ubhàyàü cittamupanibaghnàti | dveùacarito maitryàü, yàvadvitarkacarita ànàpànasmçtau, samabhàgacaritaþ mandarajaskaþ punaþ yatràlambane priyàrohatà bhavati | tena prayujyate | iyamanuråpaprayogatà [|] katamà abhyastaprayoga (prayoga)tà | abhyàso 'nena kçto bhavati yo antataþ parãtto 'pi na (#<øbh_Sh 390>#) sarveõa sarvamàdikarmika eva bhavati | tathà hyàdikarmikasyànuråpe 'pyàlambane na prayuktasya nivàraõàni nàbhãkùõaü samudàcarita(ranti) | kàyacittadauùñhulyaü ca | yenàsya tat (ca) cittaü samàdhãyate | iyamabhyastaprayogatà | tatra katamà a÷ithilaprayogatà | sàtatyaprayogã bhavati | satkçtyaprayogã ca | sa cetpunarvyuttiùñhate | samàdheþ piõóapàtaheto÷ca [gu]rugauravopasthànahetorvà | glànopasthànàrthamvà, sàmãcãkarmaõo và anyasyaivaübhàgãyasyetikaraõaü yasyàrthàya sa tannimnena cetasà tatpravaõena tatpràstàreõa (bhàreõa) ca sarvaü karoti | laghulaghveva ca kçtvà, paripràpya, punareva prayujyate | niyamya pratisaülayanàya sa cedbhikùubhikùuõyupàsaka kùatriyabràhmaõaparùadbhiþ sàrdhaü samàgacchati | na ciraü saüsargeõàtinàmayati | mitaü ca saülapati | na ca bhàùyaprabandhamutthàpayati | nànyatra vyapakarùati | evaü ca punaràrabdhavãryo bhavati | yannvahamadyaiva pràptavyamadhigaccheyaü | tatkasya hetoþ | bahavo me pratyayà maraõasya- vàto và me kupyeta, pittamvà, ÷leùmamvà(÷leùma và), bhuktaü và viùamyeta, yena me viùåcikà kàye santiùñheta | ahirvà me (màü) da÷eta(t) | vç÷ciko và ÷atapadã và [|] manuùyàdapi me bhayamityetàni sthànàni nityakàlasya (#<øbh_Sh 391>#) na- karotyapramatta÷ca viharatyevaü ca punarapramatto vihara[ti |] api bata jãveyaü saptàhaü ùañ pa¤cacatustridvire (dvaye)kàhayàmamardhayàmamapi muhårtamapi ardhamuhårtamapi [|] aho bata jãveyaü yàvatpiõóapàtaü parimu¤jeyaü | yàvadà÷vasitvà (sya)pra÷vaseyaü | yàvacca jãveyaü tàvadyogamanasikàreõa ÷àstuþ ÷àsane yogamàpadyeyaü | ya i(di)yatà mayà bahukçtyaü syàdyaduta ÷àstuþ ÷àsane itãyama÷ithilaprayogatà | tatra katamà | aviparãtaprayogatà | kàlena kàlaü ÷amathanimittaü pragrahanimittamupekùànimittaü bhàvayati | ÷amathaü ca jànàti | ÷amathanimittaü ca | ÷amathakàla¤ca [|] vipa÷yanàü vipa÷yanànimittaü vipa÷yanàkàlaü, pragrahaü pragrahanimittaü, pragrahakàlaü | upekùàmupekùànimittamupekùàkàla¤ca | tatra ÷amathaþ navàkàrà cittasthitiþ | nirnimitta¤ca taccittaü tatra bhavati, nirvikalpaü, ÷ànta pra÷àntaü, ÷amathasthitaü, niùkevalaü, tenocyate ÷amatha iti | tatra ÷amathanimittaü dvividhamàlambananimittaü, (#<øbh_Sh 392>#) nidànanimitta¤ca | j¤eyavastusabhàgaü pratibimbamàlambananimittaü | yenàlambanena taccittaü ÷amayati, ÷amathaparibhàvite cetasi uttaratra ÷amathasya pàri÷uddhaye | yo vipa÷yanà prayoga idaü nidànaü (na)nimittaü [|] ÷amathakàlaþ katamaþ | àha | uddhate citte årdhvamvàbhi÷aükini ÷amathasya kàlo bhàvanàyai | tathà vipa÷yanàparibhàvite citte iti karaõãyavyàkùepopahate ÷amathakàlo bhàvanàyai | tatra vipa÷yanà caturàkàràtrimukhã ùaóvastuprabhedàlambanavyavacàrà || tatra vipa÷yanànimittaü dvividhamàlambananimitta[ü] nidànanimitta¤ca | tatràlambananimittaü vipa÷yanànimittaü [÷amatha]pakùyaü j¤eyavastusabhàgaü pratibimbamàlambananimittaü yenàlambanena praj¤àü vyavacàrayati | tatra nidànanimittaü vipa÷yanàparibhàvite cetasi uttaratra vipa÷yanàpari÷uddhaye cetaþ ÷amathabimbayogaþ [|] tatra vipa÷yanàkàlaþ ÷amathaparibhàvite cetasi àdita eva càj¤eyavastuyathàbhåtàvabodhàya vipa÷yanàyàþ kàlo bhàvanàyai | tatra pragrahaþ katamaþ | yànyatamànyatamena prasadanãyenàlambanenodgçhãtena (#<øbh_Sh 393>#) cittasaüharùaõà saüdar÷anà samàdàpanà [|] tatra pragrahanimittaü yena ca prasadanãyenàlambanena nimittena cittaü pragçhõàti | yasya vãryàrambhaþ tadànulomikastatra pragrahakàlaþ lãnaü cittaü lãnatvàbhi÷aükini pragrahasya kàlo bhàvanàyai | tatropekùàkatamà | yà àlambane asaükliùñacetasaþ cittasamatà ÷amathavipa÷yanàpakùe | prasa(÷a)ñhasvarasaüvàhità | karmaõyacittasya ca karmaõyatà, cittasyànupradànamanàbhogakriyà | tatropekùànimittaü | yena càlambanena cittamadhyupekùate | yà ca tasminnevàlambane vãryodrekàpratikàyatà | tatropekùàkàlaþ ÷amathavipa÷yanà pakùàlayau (lau)ddhatyavinirmukte cetasi (#<øbh_Sh 394>#) upekùàyàþ kàlo bhàvanàyai | iyaü kàlaprayogatà | tatra katamà upekùà lakùaõà (upalakùaõa)prayogatà [|] tànyeva nimittàni sugçhãtàni bhavanti | susaülakùitàni yeùàü sådgçhãtatvàt | yadà àkàükùate | tadà vyuttiùñhate samàdhigocaraü (|) pratibimbamutsçjya samàhitabhåmikàpràkçtàlambanamanasikàreõa [|] iyamupalakùaõàprayogatà | tatra katamà asaütuùñaprayogatà | asaütuùño bhavati ku÷alai-ku÷alairdhamaiþ | aprativà (bhà)õi(õã) ca | prahàsairuttaraü praõãtataraü sthànamabhipràrthayamànorupã bahulaü viharatãti | nàlpamàtrakenà (õà)varamàtrakenà(õà)ntarà viùàdamàpadyate | atyuttare karaõãye | iyamasaütuùñaprayogatà | tatra katamà avidhuraprayogatà | ÷ikùàpadasamàdànamvà na khaõóãkaroti, na chi(cchi)drãkaroti | na ca ÷i÷umudàravarõaü raüjanãyaü màtçgràmaü dçùñvà nimittagràhã bhavatyanuvyaüjanagràhã, bhojane ca samakàrã bhavati | jàgarikànuyukta÷càlpàrtholpakçtyolpavyàsakaþ | cirakçtacirabhàùitamanusmarttà bhavatyanusmàrayità | ityevaübhàgãyà dharmà avidhuraprayogatetyucyate | anukålà ete dharmà÷cittaikàgratàyàþ | avidårà, na ca cittakùepàya samvarttante | tena bahirdhà vyàsaügàya, nàdhyàtmacittàkarmaõyatàyai | (#<øbh_Sh 395>#) iyamucyate avidhuraprayogatà | tatra samyakprayogatà katamà | adhimucyàdhimucyàlambanasya vibhàvanayà samyakprayoga ityucyate | sa ceda÷ubhàprayukto bhavatya÷ubhàü cà÷ubhàkàrairmanasikaroti | nimittamàtrànusàriõyà vipa÷yanayà [|] tena manasikàrastadàlambano muhurmuhurvibhàvayitavyo, muhurmuhuþ saümukhãkartavyaþ | vibhàvanà punaþ pa¤cavidhà adhyàtmacittàbhisaükùepataþ | asmçtyamanasikàrataþ | tadanyamanasikàrataþ | pratipakùamanasikàrataþ | ànimittadhàtumanasikàrata÷ca | tatra navàkàracittasthityà vipa÷yanà pårvaügamayà adhyàtmaü cittàbhisaükùepataþ | sarvanimittavaipulyena àditaþ | avikùepàyopa nibadhnato 'smçtyamanasikàrataþ | samàhitabhåmikàdàlambanàlambanàntaraü samàhitabhåmikameva manasikurvatastadanyamanasikàrataþ | ÷ubhatàpratipakùeõà÷ubhàütà (bhatàü) yàvadvitarkapratipakùeõa ànàpànasmçtiü | råpapratipakùeõàkà÷adhàtu[ü] manasi kurvataþ pratipakùamanasikàrataþ | sarvanimittànàmamanasikàràdànimittasya ca dhàtormanasikàràdàninimittadhàtumanasikàrataþ | api ca | vyàpya tadàlambanaü vibhàvanàlakùaõaü vyavasthàpitamasmiüstvarthe adhyàtmaü nimittàbhisaükùepataþ | asmçtyamanasikàrata÷càbhipretà | (#<øbh_Sh 396>#) tatràdikarmike(õa) tatprathamakalpiko (karmikeõa) àdita eva cittaü na ka¤ci(kvaci)dàlambane upanibandhitavyaü | a÷ubhàyàmvà, tadasminvà, nànyatra vikùepàyaiva | kaccinme cittaü nirnimittaü, nirvikalpaü ÷àntaü, pra÷àntamavicalamavikampyamanutsukaü, nirvyàpàpàramadhyàtmamabhiramata iti | tathà prayukta utpannotpanneùu sarvabàhyanimitteùu asmçtyamanasikàraü karoti | iyamasyàsmçtyamanasikàreõàlambanavibhàvanà [|] sa tatra yogaü kurvan pratigçhõàti, sa nirmimitte càlambane savikalpama÷ubhàdike carati | kathaü ca puna÷carati | nimittamàtrànusàriõyà vipa÷yanayà paryeùaõàpratyavekùaõànucàriõyà [|] na caikàü÷ena vipa÷yanàprayukto bhavati | punareva vipa÷yanànimittaü (|) pratyudàvartya tadevàlambanaü ÷amathàkàreõa manasi karoti | tena tadàlambanaü tasminsamaye muktaü bhavati, nodgçhãtaü | yasmàttadàlambanaþ ÷amatho vartate | tasmànna muktaþ | yasmànna nimittãkaroti | na vikalpayati | tasmànnodgçhãtamevamadhyàtmamabhisaükùepataþ | àlambanaü vibhàvayati | (#<øbh_Sh 397>#) tatra vipa÷yanànimittamudgçhãtavataþ | punarj¤eyavastunimittàlambanaü sa cedayamekàü÷enàlambanamadhimucyate | na punaþ punarvibhàvayet | nàsyàdhimokùa uttarottaraþ | pari÷uddhaþ, paryavadàtaþ | pravartate | yàvaj j¤eyavastupratyakùopagamàya | yata÷ca punaþ punaradhimucyate | punaþ punarvibhàvayati | tatosyottarottarodhimokùaþ | pari÷uddhataraþ, pari÷uddhatamaþ pravartate | yàvajj¤eyavastupratyakùopagamàya | tadyathà citrakara÷citrakaràntevàsã và tatprathama÷citrakarmaõi prayuktaþ syàt | sa àcàryasyàntikàcchikùàpårvagamaü råpakamàdàya dçùñvà dçùñavà pratiråpakaü karoti | kçtvà kçtvà vibhàvayati, vinà÷ayati | punareva ca karoti | ya yathà yathà bhaïktyà bhaïktyà karoti | tathà tathàsyottaraü råpakaü pari÷uddhataraü paryavadàtataraü khyàti | evaü hi samyakprayuktaþ kàlàntareõàcàryasamatàü gacchati | tatprativi÷iùñatàmvà [|] sacetpunarabhaü(narbhaü?) ktyà tadråpakaü tasyaivopariùñàtpaunaþpunyena kuryàt | na janvandhasya tadråpakapari÷uddhiü nigacchedevamihàpi nayo veditavyaþ | tatra yàvadàlambanamadhimucyate | tàvadvibhàvayati | na tvava÷yaü yàvadvibhàvayati | tàvadadhimucyate | parãttamadhimucyate, parãttameva vibhàvayati | evaü yàvanmahadgatapramàõaü | parãttaü punarvibhàvayitvà (bhàvya) (#<øbh_Sh 398>#) kadàcitparãttamevàdhimucyate | kadàcinmahadgatameva | pramàõamevaü mahadgate | pramàõe veditavyaü | tatra råpiõàü dharmàõàü yannimittaü pratibimbaü, pratibhàsaü(saþ) tadaudàrikaü nirmàõasadç÷amaråpiõàmvà punardharmàõàü nàmasaüketapårvakaü yathànubhàvàdhipateyaü | pratibhàsamiyamucyate | samyakprayogatà | saiùà navavidhà ÷uklapakùyà ÷amathavipa÷yanànulomà prayogatà veditavyà | evaü paryàyeõa navàkàraiva vilomatà | sa eùa kçùõa÷uklapakùavyavasthànenàùñàda÷avidhaprayogo bhavatãyamucyate ekàgratà || tatràvaraõavi÷uddhiþ katamà | àha | caturbhiþ kàraõairevaü samyakprayukto yogã àvaraõe sva¤cittaü pari÷odhayati | svabhàvaparij¤ànena, nidànenàdãnavaparij¤ànena, pratipakùabhàvanayà ca | tatra katama àvaraõasvabhàvaþ | àha | catvàryàvaraõàni | paritamanà, nivaraõaü, vitarkaþ | (#<øbh_Sh 399>#) àtmasaüpragraha÷ceti | tatra paritamanà yà naiùkramyapràvivekyaprayuktasya kliùñà utkaõñhà, aratiþ | spçhaõà, daurmanasyamupàyàsaþ | tatra nivaraõaü kàmacchandàdãni pa¤canivaraõàni | tatra vitarkaþ kàmavitarkàdayaþ | kliùñà vitarkàþ | tatràtmasaüpragraho yadaõumàtrekà (õà)varamàtrekena (õa) j¤ànadar÷anaspar÷amàtrakenà(õà)tmànaü saüpragçhõàti | ahamasmi làbhã, anye ca na tatheti | pårvavadvistareõa veditavyamayamàvaraõasvabhàvaþ | tatra paritamanà yàvatùaõnidànàni | tadyathà pårvakarmàdhipatyà, vyàdhiparikle÷àdvà à÷rayadaurbalyaü | atiprayogaþ | ardhaprayogaþ | àdiprayogaþ | kle÷apracuratà | vivekànabhyàsa÷ca nivaraõasya, vitarkàõàmàtmasaüpragrahasya nivaraõasthànãye, avitarkasthànãye, svàtmasaüpragrahasthànãyeùu dharmeùvayoni÷omanasikàro bahulãkàranivaraõavitarkasaüpragrahàõàü nidànaü (#<øbh_Sh 400>#) yada÷ubhatàmamanasi kçtya ÷ubhatàü manasikarotyayamatràyoni÷aþ | evaü maitrãü [ü] manasikçtya, prahàya naimitta (tti) [kã]màlokasaüj¤à[ü] manasikçtyàndhakàranimittaü ÷amathamamanasikçtya, j¤àtijànapadàmaravitarkaü pauràõakrãóitahasitarasitaparicàritaü | iyaü (daü) pratyayatà pratãtyasamutpàdamamanasikçtya, traiyaghvikeùvahamiti và, mameti và, ayogavihitàü saüj¤àü manasi karotyayamatràyoni÷asta(÷aþ) | tatràdãnavaþ katamaþ | asminnàvaraõe sati saüvidyamàne caturvidhepyanadhigataü nàdhigatàt parihãyate | yogaprayogàdbhra÷yate | saükliùñavihàrã ca bhavati, duþkhavihàrã ca bhavatyàtmà caitamavavadati | parata÷càvavàdaülabhate | kàyasya ca bhedàt paraü maraõàdapàyeùåpapadyate | ayamatràdãnavaþ | tatra pratipakùaþ katamaþ | tatra paritamanà yà samàsato 'nusmçtayaþ | pratipakùaþ anusmçtimanasikàreõàyaü cittaü saühaùayitvà (saüharùya) utpannàü paritamanàü prativinodayatyu(tyanu)tpannàü ca notpàdayati | tatra yacca kàyadaurbalyaü, ya÷càpratiyogo, ya÷càdiprayogaþ | tatra vãryasamatà pratiùe(ve)dhaþ | pratipannaþ yordhaprayogaþ [|] tatra ÷u÷råùà, paripçcchà pratipakùaþ | yà kle÷apracuratà tasyà (#<øbh_Sh 401>#) yathàyogama÷ubhàdyàlambanaprayogaþ | pratipakùaþ | yo 'nabhyàsastasyaivaüvidhaü pratisaükhyànaü pratipakùaþ | pårvaü me (mayà)vivekàbhyàso na kçto, yena me etarhi vivekaprayuktasya paritamanà utpadyate [|] sa cedetarhi na kariùyàmyabhyàsaþ (saü) evamàyati[þ] punarbhava evaüråpo bhaviùyati | pratisaükhyàya mayà aratistyaktavyà | ratiþ karaõãyetyevamiùñànàü nivaraõàdãnàmayoni÷omanasikàraviparyaryeõa yoni÷omanasikàrabhàvanà pratipakùo veditavyaþ | tatra svabhàvaü parij¤àya àvaraõataþ, saükle÷ataþ, tàvacchamathabàhulyaü [|] sà khalveùà vipa÷yanà j¤eyà (#<øbh_Sh 402>#) kçùõapakùataþ | parivarjanãyametaditi | nidànaparivarjanàcca punarasya parivarjaneti | nidànaü paryeùate | aparivarjanàcca punarasya parivarjanãyasya ko doùa ityata àdãnavaü paryeùate | parivarjitasya càyatyàü kathamanutpàdo bhavatãtyataþ pratipakùaü bhàvayatyevamanenàvaraõebhya÷cittaü pari÷odhitaü bhavati | sa tatra yàvadde÷anàbàhulyaü vipa÷yanànulomikaü tàvadvipa÷yanàbàhulyaü, yàvadvivapa÷yanà bàhulyaü nànyàdanantà veditavyà | yaduta ebhireva tribhirmukhaiþ ùaõõàü vastånàmekaika÷yà (syà a)nantàkàraprave÷anayena, yathà ca yathà vipa÷yanà samyakprayuktasya pçthuvçddhivaipulyatàü (vipulatàü) gacchatyabhyàsapàri÷uddhibalamadhipatiü kçtvà, tathà, tathà, ÷amathapakùasyàpi kàyacittapra÷rabdhijanakasya pçthuvçddhivaipulyatà (vipulatà) veditavyà | tasya yathà yathà kàyaþ pra÷rabhyate, cittaü ca, tathà tathàlambanacittaikàgratàyà÷ca yadutà÷raya[ü] vivarddhayate | yathà cittaikàgratà vivardhate tathà tathà kàyaþ pra÷rabhyate, cittaü ca, ityetau dvau dharmàvanyonyaü nirvçtàvanyonyaü pratibaddhoyaduta cittaikàgratà, pratyakùaj¤ànotpattiþ | tatra kiyatà a÷ubhà pratilabdho(dhà) bhavati | kiyatà yàvadànàpànasmçtiþ pratilabdhà bhavatãti | (#<øbh_Sh 403>#) peyàlaü ata÷càsya yoginaþ a÷ubhàprayogasyàsevanànvayàt bhàvanànvayàdbahulãkàrànvayàccarato và, viharato và, viùayasaümukhãbhàve [a]pi nimittapratyavekùaõayàpi prakçtyaivànabhisaüskàreõa bahutarà÷ubhatàsaüprakhyànaü | yathàpi tatsubhàvitatvàda÷ubhàyàþ kàmaràgasthànãyeùu dharmeùu cittaü [na] praskandati | na prasãdati | nàdhimucyate | upekùà saütiùñhate | nirvitpratikålatà veditavyaü(yà) | yoginànupràpto (ptaü)me, a÷ubhàpràptaü me, bhàvanàphalamiyatà a÷ubhà pratilabdhà bhavati | viparyayeõa [a]pratilabdhà veditavyà | yathà a÷ubhà evaü maitrã, idaüpratyayatàpratãtyasamutpàdaþ | dhàtuprabhedaþ | ànàpànasmçti÷ca veditavyà | tatràyaü vi÷eùaþ bahutaraü maitracittatà khyàti | na pratighanimittaü | vyàpàdasthànãyeùu dharmeùu cittaü na praskandatãti vistaraþ | bahutaramanityatà, duþkhatà, nairàtmyaü khyàti, na nityasukhasattvàya dçùñisahagataü sammohanimittaü mohaparyavasthànãyeùu dharmeùu | cittaü (na)praskandatãti (#<øbh_Sh 404>#) vistaraþ | bahutaraü nànàdhàtukatà [ta]dekadhàtukatà kàyapi(ci)ttaprabhedasaüj¤à khyàti | na tveva pi (ci)ttasaüj¤à, mànaparyavasthànãyeùu dharmeùu cittaü na praskandatãti vistaraþ | bahutarà adhyàtmamupa÷amasaüj¤à | ÷amathasaüj¤à | khyàti | na tveva prapa¤casaüj¤à vitarkaparyavasthànãyeùu dharmeùu cittaü na praskandatãti vistaraþ | tatra niyatà(taü)÷amatha÷ca vipa÷yanà cobhe mitrãbhåte samayugamvarttete | yena yuganaddhavàhãmàrga ityucyate | àha | yo làbhã bhavati navàkàràyàü (#<øbh_Sh 405>#) cittasthitau navamasyàkàrasya yaduta samàhitatàyàþ [|] sa ca taü pariniùpannaü | samàdhiü ni÷ritya adhipraj¤aü dharmavipa÷yanàyàü prayujyate | tasya tasminsamaye dharmànvipa÷yataþ [|] svarasavàhana eva màrgo bhavatyanàbhogavàhanaþ | anabhisaüskàreõa vipa÷yanà pari÷uddhà, paryavadàtà, ÷amathànuyoga(tà) kalpa(lpi)tà parigçhãtà pravarttate | yathaiva ÷amathamàsate [te] nocyate ÷amatha÷càsyavipa÷yanà cobhe mitrãbhåte samayugamvarttete | ÷amathavipa÷yanàyuganaddhavàhã ca màrgo bhavatãti || anantaroddànaü || nimittagràhaparyeùñiþ pratyavekùàmukhànugà | arthatastu lakùaõauþ pacchaiþ (pakùaiþ) kàlai÷ca saha yuktibhiþ || anuråpaü tathàbhyàsamà÷aithilyaü viparyayaþ | (anuråpastathàbhyàsa à ÷aithilyàd viparyayaþ) kàlopalakùaõà tuùñiravaidhuryaü prayogatà || samyak prayogatà caiva navàdhàrà dvidhà matà | svabhàvato nidànàcca tathàdãnavadar÷anàt || pratibhàvità caiva ÷uddhiràvaraõasya hi || tatra manaskàrabhàvanà katamà [|] àhàdikarmikastatprathamakarmika evaü vyàpini lakùaõe vyavasthàpite ekàgratàyàmà (à)varaõavi÷uddhe÷ca mithyàprayogaü ca (#<øbh_Sh 406>#) varjayati | samyakprayoge ca ÷ikùate | sa tatprathamata ekàgratàü prahàõàbhiratiü càdhigamiùyàmãti caturbhirmanaskàraiþ prayujyate | katamai÷cacaturbhi÷cittasantà panãyena manaskàreõa, cittàbhiùyandanãyena, pra÷rabdhijanakena, j¤ànadar÷anavi÷odhakena ca manaskàreõa [|] tatra cittasantàpano manaskàraþ katamaþ [þ] [|] àha | yenàyaü manaskàreõa | saüvejanãyeùu dharmeùu cittaü samvejayatyayaü cittasantàpano manaskàraþ | tatra katama÷cittàbhiùyandano manaskàraþ | yenàyaü prasadanãyena manaskàreõa cittamabhipramodayatyayaü (|) cittàbhiùyandano manaskàraþ | tatra katamaþ pra÷rabdhijanako manaskàraþ | àha | yenàyaü manaskàreõa kàlena kàlaü cittaü samvejanãyeùu dharmeùu saüvejayitvà (saüvejya) kàlena kàlamabhipramodanãyeùu dharmeùu cittamabhipramodayitvà (modyàdhyàtmaü ÷amathayati | nirnimittàyàü | nirvikalpakatàyàmevaü sthàpayatyekàgràü smçtiü pravarttayati yenàsya hetunà, (#<øbh_Sh 407>#) yena pratyayena kàyacittadauùñhulyapratipakùeõa kàyacittahlàdanakarã kàyapra÷rabdhi÷cittapra÷rabdhi÷cotpadyate | ayamucyate pra÷rabdhijanako manaskàraþ | tatra j¤ànadar÷ana vi÷odhano manaskàraþ katamaþ | yena manaskàreõa kàlena kàlaü cittena tathàdhyàtmaü saü÷ayamiti (saü÷amayati) tena punaþ punarabhãkùõaü adhipraj¤aü dharmavipa÷yanàyàü yogaü karoti | yaduta tamevàdhyàtmaü cetaþ÷amathaü ni÷ritya [|] ayamucyate j¤ànadar÷anavi÷odhano manaskàraþ | katamaþ kàlena kàlaü saüvejanãyeùu dharmeùu cittaü samvejayatyevamasya taccittaü taptaü bhavati | santaptamudvignaü saüvignaü yadutàsravasthànãyeùu ca dharmeùu | sarvasaüvejanãyàni sthànàni | katamàni | àha [|] catvàri | tadyathà àtmavipattiþ, paravipatti÷ca, vartamàne samavahite saümukhãbhåte yoni÷o manasikàrànvayàtsamvejanãyaü sthànaü bhavati | tatràtmasampattiþ | parasampatti÷ca | abhyatãte kùaõe niruddhe vigate vipariõate yoni÷o manasikàrànvayàtsamvejanãyaü (#<øbh_Sh 408>#) sthànaü bhavati | sa kàlena kàlamabhipramodanãyeùu dharmeùu cittamabhipramodayati | tasyàbhipramodayataþ | evamasya taccittaü snigdhaü bhavatyàrdraü ca, drava¤càcchaü ca, prasannaü ca | tatràbhipramodanãyàþ dharmàþ katame || àha | trividhà[þ] a (catvàro 'bhipramonàdhiùñhànaü, ratnàni, ÷ikùàpadapàri÷uddhiþ | àtmani ca | vi÷eùàdhigamasaübhàvanàjàtasya cetaso [a]saükocaþ | sa evaü ratnànyanusaraü÷cittamabhipramodayati làbhà me sulabdhàþ | yasya me ÷àstà tathàgatorhan samyaksaübuddhaþ | làbhà me sulabdhà yo (a)haü svàkhyàte dharmavinaye pravrajitaþ | làbhà me sulabdhàþ | yasya me sabrahmacàriõaþ ÷ãlavanto guõavantaþ pe÷alàþ | kalyàõadharmàõaþ | bhadrakaü me maraõaü bhaviùyati | bhadrikà kàlakriyà, bhadrako [a]bhisaüparàyaþ | evaü catvàryanusmaraü÷cittamabhipramodayati | kathaü ÷ikùàpadapàri÷uddhiü ÷ãlapàri÷uddhiü anusmarata(raü)÷cittamabhipramodayati | làbhà me sulabdhà[þ] so [a]haü ÷àstari tathàgate [a]rhati samyaksaübuddhe, tasya ca svàkhyàte dharmavinaye, tatra ca supratipanne ÷ràvakasaüghe, ahamebhiþ sabrahmacàribhiþ ÷ãlasàmànyagataþ | ÷ikùàsàmànyagato, maitrakàyavàïmanaskarmàntaþ, dçùñisàmànyagataþ | sàdhàraõaparibhogã [|] evaü ÷ikùàpadapàri÷uddhiü, (#<øbh_Sh 409>#) ÷ãlapàri÷uddhimanusmaran(raü)÷cittamabhipramodayati | yaduta vipratisàrapårvakeõa pràmodyena | tatra kathamàtmanaþ adhigamasaübhàvanàmadhiùñhàya bhavyo [a]hamasmyeva[ü] pari÷uddha÷ãlaþ | pratibala÷ca bhàjanabhåta÷ca | ebhiþ sabrahmacàribhiþ ÷ãlasàmànyagato, dçùñisàmànyagataþ, sadbhiþ sàmànyagataiþ (samyaggataiþ) satpuruùaiþ, bhavyo [a]hamasmyevaübhåta, evaü pratipanno, dçùña eva dharme apràptasya pràptaye, anadhigatasyàdhigamàya, àsàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai | iti pràmodyamutpàdayatyevamàtmano [a]dhigamasaübhàvanàdhiùñhànena cittamabhipramodayati | api ca | yadanena pårveõàparamàrabdhavãryeõa viharatà vi÷eùàdhigamaþ kçto bhavati | tadanusmarannuttari ca vi÷eùàdhigamamabhi÷raddhyàdadhaü ÷cittamabhipramodayatyayamaparaþ | saüvejanãyeùu dharmeùu cittamabhisaütàpayannàsravamàsravasthànãyebhyo dharmebhya÷cittaü vimukhã karoti | viguõã karoti | pràtimukhyenàvasthàpayati | vi÷leùayatyabhipramodanãyeùu dharmeùvabhipramodayannamiùyandayannaiùkramyapravivekajeùu dharmeùu sasnehaü cittamabhimukhãkarotyupa÷leùayati | ramayati | saüyojayatyevamasya taccitte(ttaü) yàbhyàü dvàbhyàü dharmàbhyàü | sarvakçùõapakùavimukhaü sarvakçùõa(÷ukla)pakùàbhimukhaü ca (#<øbh_Sh 410>#) pravarttate | yaduta saüvegapraharùàbhyàü yata÷cittamevaü kçùõapakùa vimukhaü ca | kçtvà cittasantàpanãyena manaskàreõa ÷uklapakùàbhimukhaü kçtvà, abhiùyandanãyena manaskàreõa kàlena kàlamadhyàtmaü ca pradadhàti | yaduta cetaþ÷amathena pra÷rabdhijanakena manaskàreõa kàlena kàlaü dharmànvicinoti | pravicinoti | parivitarkayati | parimãmànsa(màüsà)màpadyate | j¤ànadar÷anavi÷odhake(ne)na manaskàreõa [|] evamasya taccittaü kàlena kàlaü ÷amathavipa÷yanàparigçhãtaü | sarvàkàrasarvaguõahetåpakçtaþ (taü) teùàü teùàü ràtridivasànàmatyayàt | kùaõalavamuhårttànàü (õàü) [|] vi÷eùàya paraiti | tadyathà jàtaråparajataü dakùeõa karmàreõa và, karmà[rà]ntevàsinà và kàlena kàlaü yadà saütàpitaü ca bhavati | vigatamalakaùàye bhàve nàbhiùyanditaü ca bhavati | tatra tatràlaükàrakarmaõà mçdukarmaõyatàyogenàbhimukhãkçtaü bhavati | tamenaü dakùaþ karmàro và, karmà[rà]ntevàsã và tadupamena ÷ilpaj¤ànena karmàntavastunà yatreùñà(ma)laükàravikçtistatra pariõamayatyena (va)meva yoginà yadà taccittamabhidhyàdimalakaùàye vimukhãbhàvenodvejitaü ca bhavati | kliùñadaurmanasyavimukhãbhàvena càbhipramoditaü bhavati | (#<øbh_Sh 411>#) tamenaü yogã yatra yatra niyojayati | ÷amathapakùe và vipa÷yanàpakùe và tatra tatra såpa÷liùñaü ca bhavati | sulagnaü càvikalaü càvikampyaü ca | yathàbhipretàrthasampattaye ca paraiti | tatra kathamàdikarmikaþ tatprathamakarmiko manaskàrabhàvanàyàü viniyujyate | yathàyaü viniyujyamànaþ pratipadyamàna÷ca spç÷ati | tatprathamataþ prahàõàbhiratiü cittasyaikàgratàü | iha yogaj¤o yogaprayukte nàdikarmi(tamàdikarmi)kaþ (kaü) | tatprathamata evamavavadate | ehi, tvaü, bhadramukha, trãõi nimittodgràhakàni (õi) kàraõàni ni÷ritya yaduta dçùñamvà ÷rutamvà, cintànumànàdhipateyaü và | parikalpaü pa¤ca nimittànyudgçhõãùva [|] samvejanãyaü, prasadanãyamàdãnavanimittamàlokanimittaü vasturåpaõànimitta¤ca [|] sa cetsa yogaprayukta àdikarmiko ràgacarito bhavatya÷ubhàvineyaþ kathaü sa pa¤cànàü nimittànàmudgrahaõàyà[va]bodhyate | evama[va]bodhyate | ehi, tvaü, bhadramukha | yaü yameva gràmamvà nigamamvopani÷ritya viharasi | sa cedanyatra gràme, nigame vànyatamaü puruùamvà, striyamvà àbàdhikaü ÷rçõoùi | duþkhitambàóhaglànaü, mçtamvà kàlagataü, puruùamvà striyamvà [|] api tu tasya puruùasya và, striyà vànyatamànyatamaü mitràmàtyaj¤àtisàlohitaü, (#<øbh_Sh 412>#) paracakrakçtamvà tadgràmaparyàpannasya janakàyasya bhojanavyasanamagnidàhakçtamvà, udakàpaharaõakçtamvà, kuvihitapraviõà÷akçtamvà, kuprayuktakarmàntapralujyanàkçtamvà, apriyadàyàdàdhigamakçtamvà, kulàügàra vipraõà÷akçtamvà [|] no cecchçõoùi | apitu pratyakùaü pa÷yasi | no vànyasmiü (smin) gràmanigame, no ca tasminneva gràmanigame, na pareùàma (raira)pi tvàtmanaiva spçùño bhavasi | ÷àrãrikàbhirvedanàbhirduþkhàbhistãvràbhiriti vistareõa pårvavat | sarvaü dçùñvà ÷rutvà caivaü cittaü saüvejaya | duþkho batàyaü saüsàraþ, kçcchra àtmabhàvapratilabdho yatremà evaü råpàtmama÷ca (råpà àtmana÷ca) pareùà¤ca vipattaya upalabhyante | yadutàrogyavipattirapi, jàtivipattirapi, bhogavipattirapi, vyàdhirvyàdhidharmatà ca | maraõaü, maraõadharmatà ca | api caikeùàü ÷ãlavipattirapi, dçùñivipattirapi yato nidànaü sattvà dçùñe ca dharme duþkhavihàriõo bhavanti | samparàye ca durgatigàminaþ | yà÷ca sampattayo dçùñadharmasukhavihàràya, abhisamparàye ca, sugatigamanàya tà apyanityà[þ], tàsàmapi anityatà praj¤àyate | vipatti÷cet saümukhãbhåtà, vimukhãbhåtà tasminsamaye sampattiþ | asaümukhãbhåtàyàmapi vipattau durlabhà sampattirvinà÷adharmiõã ca, evaü ca puna÷cittamudvejayitvà(jya) sàdhu ca, (#<øbh_Sh 413>#) suùñhu ca, yoni÷aþ pradadhatsva | anà÷vàsyametatsthànamavi÷vàsyaü | yatsaüsàre me saüsarataþ, aparinirvçtasyàvimuktacetasaþ età vipattisampattayo, na me saümukhãbhàvaü, vimukhãbhàvaü ca gaccheyuþ | na và atonidànaü me duþkhamutpadyate (dyeta) | tãvraü, kharaü, kañukamanàlàpamalabhyametatsthànaü tasmàdetatsarvàrthamadhipatiü kçtvà prahàõaratiratena me bhavitavyamapramattena, evaü bahulavihàriõo me apyevàsyànarthasyàkriyà syàdityevaü yoni÷aþ pradadhatsva, evaü tvaü saüvejanãyaü nimittamudgçhya, punaþ prasadanãyaü nimittamudgçhõãùva [|] evaü ca punarudgçhõãùva [|] àtmanaþ ÷ãlàni pratyavekùasva | kiü pari÷uddhàni me ÷ãlànyapari÷uddhàni [và], yà (yo) me smçtisaüpramoùàdvà, anàdaràdvà kle÷apracuratayà và, avyutpannato vàsti ka÷cicchikùàvyatikramaþ | vyatikrànte và, me (mayà) ÷ikùà[ü] yathàdharmaü pratikçtyàdhyà÷ayena ca punarakaraõàya cittamutpàditaü | ka÷ci(kacci)nme kartavyaü kçtamakarttavya¤ca (vyaü và) | na kçtaü samàsataþ | kaccidadhyà÷ayasampanno [a]smi prayogasampanna÷ca | yaduta | ÷ikùàpadeùu | evaü na te pratyavekùamàõena | sa cetpari÷uddhaþ ÷ãlaskandhaþ, na punaste cetanà karaõãyà | kaccinmevipratisàþ ra utpadyetàpi tu dharmaütaiveyaü | yadevaü vi÷uddha÷ãlasyàvipratisàra (#<øbh_Sh 414>#) utpadyate | evaü càvipratisàriõà na cetanà karaõãyà, kaccinme pràmodyaü utpadyeta | api tu dharmataiveyaü yadavipratisàriõaþ pràmodyamutpadyate | anena tàvadekena pràmodyàdhiùñhànena dvayàvipratisàrapårvakaü pràmodyamutpàdayitavyaþ (m) | utpàdya pareõa saüpraharùàdhiùñhànena mànasaü saüpraharùaya | sa cet punarbhavasi pårveõàparaü parãttasyàpi vi÷eùàdhigame prãtirjanayitavyà, bhavyohamasmi, pratibalaþ | evaü pari÷uddha÷ãlo bhagavataþ ÷ikùàsu supratiùñhitaþ | dçùñe dharme pràptasya pràptaye, anadhigatasyàdhigamàya | asàkùàtkçtasya sàkùàtkriyàyai | anenàpyadhiùñhànena mànasaü saüpraharùaya || sa cetpunarlàbhã bhavati pårveõàparaü paracittasyàpi vi÷eùàdhigamasya [|] sa tvaü tamadhipatiü kçtvà pareùàü ca paripårõe vi÷eùàdhigame yaduta tathàgate, tathàgata÷ràvakeùu và, àtmana÷cottarivi÷eùàdhigamasaüpratyayajàto mànasaü saüpraharùaya iti (|) ya ebhiràkàrairmanasaste sa praharùa iti | ya ebhiràkàraiþ sa pårvapramuditasyaitarhi prãtimanaskatetyucyate | evaü prasadanãyaü nimittamudgràhayatyudgràhayitvà (hya) punassamanu÷àsti | ehi, tvaü, bhadramukha, saüvejanãyena nimittena saütàpitacittaþ, prasadanãyena cittenàbhiùyanditacittaþ prahàyàbhidhyàdaurmanasyaü (sye) loke bahulaü vihariùyasi | yatra ca yatràlambane prayokùyase || (#<øbh_Sh 415>#) ÷amathapakùe, vipa÷yanàpakùe và, tatra tatràlambane cittaü sthitaü bhaviùyati | adhyàtmaü susaüsthitaü, kàyacittapra÷rabdhicittaikàgratà÷ca pratilapsyase [|] evaü kçùõapakùavimukhãbhåtaþ ÷uklapakùàbhimukhãbhåtasya yaduta saüvegàbhiùyandanatayà sarvaü punarasyàdãnavanimittamudgçhõãùva yaduta nimittebhyo vipakùebhyabhya÷copakle÷ebhya÷ca [|] tatra nimittàni råpanimittàdãni da÷a, vitarkàþ kàmavitarkàdayo 'ùñau, upakle÷àþ kàmacchandàdayaþ (|) pa¤ca | eva¤ca punasteùvàdãnavamudgçhõãùva | itãmàni nimittàni vyàpàrakàrakàni(õi) cittasya | itãme vitarkà aunmuktasaükùobhakàrakà÷cittasya [|] itãme upakle÷à anupa÷amakàrakà÷cittasya | ya÷ca cittasya vyàpàro nimittakçtaþ | ya÷conmuktasaükùobho vitarkakçtaþ | ya÷cànu(nå)pakle÷a [upakle÷a]kçtaþ duþkhàvihàra eùa cittasya, tasmàdime nimittavitarkopakle÷àþ duþkhà anàryà anarthopasaühità÷cittavikùepasaükùobhakarà[þ |] evamàdãnavanimittamudgçhya cittaikàgratàyàü cittasthitau, cittàvikùepaþ (pe) ùaóbhiràkàrairnimittamudgçhàõa, yaduta nimittasaüj¤ayà nirnimitte vàvyàpàrasaüj¤ayà, nirvikalpasaüj¤ayà, nirvikalpe cànautsukyàsaükùobhasaüj¤ayà, upa÷amasaüj¤ayà, (#<øbh_Sh 416>#) upa÷ame(na) niùparidàha nairvçtyà÷ubhasaüj¤ayà [|] evaü nimittamudgçhya punaraparaü càlokanimittamudgçhàõa [|] yaduta pradãpàdvà, agniskandhaprabhàsàdvà, såryamaõóalàdvà, candramaõóalàdvà nimittamudgçhya, ÷ma÷ànàdyupasaükramya, vinãlakàdvà nimittamudgçhàõa | yàvadasthã (sthi)nàmvà, asthi÷aükalikànàmvà, no cecchma÷ànàdapi tu citrakçtàdvà, kàùñha÷ma÷ànakçtàdvà nimittamudgçhàõa, udgçhya ÷ayanàsanàsanamupasaükrama, upasaükramyàraõyagato và, vçkùamålagato và, ÷ånyàgàragato và, maüce và, pãñhe và, tçõasaüstarake và niùãda [|] paryaïkamàbhujya, pàdau prakùàlya, çjuü kàyaü praõidhàya, pratimukhàü (khãü) smçtimupasthàpya, niùadya tatprathamata ekàgratàyàü cittàvikùepe smçtyupanibaddhaü kuru, tatra ca ùañsaüj¤àü (þ) nirvikalpasaüj¤àmupasaü÷amasaüj¤àü nirvyàpàrasaüj¤àmanautsukyàsaükùobhasaüj¤ànniùparidàhanairvçtyà÷ubhasaüj¤àü | tatra ca te vikùepàvikùepaparij¤àvadhànaü pratyupasthitaü bhavatu | yena vikùepàvikùepaparij¤àvadhànena tathà tathà nimittavitarkopakle÷eùu vikùepa¤ca parijànãùva, cittaikàgratà[yà]¤ca ùañsaüj¤àbhàvanànugatàyàmavikùepaü [|] tatra ca vikùepàvikùepe (payoþ) tathà tathàvahito bhava yathà te ekàgratopanibaddhà, adhyàtmaü cetaþ÷amathopanibaddhà sarvà cittasantati÷cittadhàrà paurvàparyeõa (#<øbh_Sh 417>#) nirnimittà pravarteta | nirvikalpà upa÷àntà [|] sa cetpunaþ saüpramoùà[t]smçtisaüpramoùàttathà ÷amathapràpte cetasi nimittavitarkopakle÷ànabhyàsadoùàdàbhàsamàgacchanti | sukhamàdar÷ayanti | àlambanãkurvanti | teùåtpannotpanneùu smçtyamanasikàraþ kartavyaþ | yaduta pårvadçùñamevamadhipatiü kçtvà evaü tadàlambanama[nu]smçtyamanasikàreõa vibhàvitaü | vi÷vastamanàbhàsagatàyàmavasthàpitaü bhaviùyati | taccaitad, bhadramukha, såkùmamàlambanaü | duþpra(duùpra)tividhyamasya te prativi(ve)dhàya tãvra[c]chanda÷ca vyàyàma÷ca karaõãya[þ |] idaü càlambanaü sandhàyoktaü bhagavatà | janapadakalyàõã janapadakalyàõãti bhikùavo mahàjanakàyaþ sannipateta | atha puruùa àgacchedabàlajàtãyaþ | taü ka÷cideva[ü] vadedidaü te bhoþ, puruùa, tailapàtrapårõaü samatittikamanabhiùekyamantarà ca janakàyaþ sannipateta | sà khalu janapadakalyàõãma(a)ntarà ca (#<øbh_Sh 418>#) mahàsamàjaü | pariharttavyamayaü ca te utkùiptàsiko vadhakapuruùaþ pçùñhataþ pçùñhataþ samanubaddhaþ | sa cettvamasmàttailapàtràdekabindumapi pçthivyàü nipàtayiùyasi tataste utkùiptàsiko badhakapuruùa ucchinnamålaü ÷iraþ prapàtayiùyati | kiü manyadhve bhikùavaþ api nu sa puruùaþ amanasikçtvà tailapàtramamanasikçtvà tailapàtramamanasikçtvà utkùiptàsikaü badhakapuruùaü janapadakalyàõã[ü] manasi kuryànmahàjanasamàjamno, no, bhadanta, tatkasya hetostathà hi tena puruùeõo[tkùi]ptàsiko vadhakapuruùaþ pçùñhataþ pçùñhataþ samanubaddho dçùñaþ | tasyaivaü syàt [|] sa cedahamasmàttailapàtràdekabindumapi pçthivyàü pàtayiùyàmi | ato me utkùiptàsiko badhakapuruùaþ ucchinnamålaü ÷iraþ prapàtayiùyati | nànyatra sa puruùaþ amanasikçtya(tvà) janapadakalyàõã[ü] mahàsamàjamvà | tadeva tailapàtraü sarvacetasà samanvàhçtya samyageva pariharedevameva bhikùavaþ | ye keciccatvàri smçtyupasthànàni satkçtya bhàvayanti | gurukçtya sarvacetasà samanvàhçtyate me (ta ime) ÷ràvakà iti [|] tatra janapadakalyàõãti kàya[c]chandàdyupakle÷aparyavasthànãyànàndharmàõàmetadadhivacanaü | paramapradhànà nçttagãtavàdita iti vitarkaprapa¤casaükùobhasthànãyànàü dharmàõàmetadadhivacanaü | mahàsamàja iti | råpanimittàdãnàü da÷ànàü nimittànàmetadadhivacanaü | (#<øbh_Sh 419>#) abàlabhàgãyaþ puruùa iti | yogàcàrasyàdhivacanaü | tailapàtramiti | ÷amathopanibaddhasya cittasya etadadhivacanaü | kàyacittapra÷rabdhisnehanàrthena utkùiptàsiko badhakapuruùa itinimittavitarkopakle÷eùu pårvodgçhãtasyàdãnasyaitadadhivacanaü [|] satkçtya viharati | na caikabindumapi pçthivyàü pàtayatãti vikùepàvikùepaparij¤ànàvadhànaparigçhãtasya ÷amathamàrgasyaitadadhivacanaü | yenàyaü sarvo (sarvàü) cittasantatiü cittadhàràü nirmimittàü nirvikalpàmupa÷àntàü vãryabalena nirantaràü paurvàpayeõa pravarttayati | na caikacittamutpàdayati | nimittàlambanamvà vitarkopakle÷àlambanamvà || tamenamevaü ÷amathaprayuktamàdikarmikaü yogã samanu÷àsti | yàvatte, bhadramukha, evaü ÷amathamàrgaprayuktasya evamupàyaparigçhãtaü smçtisaüprajanyasahagataü sàbhiràmaü cittaü bhavati | tàvatte ÷amathamàrga eva bhàvayitavyaþ | sa cetpunaranabhyàsamoùànna ramate sopàyaü ca tadàlamba tasmànnirvikalpàdàlambanàd vyutthàya savikalpa àlambane smçtyupanibaddhaü kurute | yadeva te pårvodgçhãtama÷ubhanimittaü tadeva manasi kuru tatprathamato nimittamàtrànusàriõyà vipa÷yanayà yaduta vinãlakamvà, vipåyakamvà, yàvadasthi÷aükalikàmvà || tathà prayukta÷ca tatprathamava(ta) ekaü vinãlakamadhimucyasva, (#<øbh_Sh 420>#) yàvadekàmasthi÷aükalikàü yata÷càtra kçtaparicayo bhavasi | prabhàsvara÷ca tedhimokùaþ pravartate | tadàlambanandvau tadà dvau, trãõi, catvàri, paüca, da÷a, viü÷a, triü÷accatvàriü÷at | pa¤cà÷advinãlaka÷ataüvinãlakasahasraü, yàvatsarvà di÷o vidi÷a÷ca | pramàõàkàreõa pårvà[ü] nirantarà[ma]dhimucyasva | yeùàü na syàdavakà÷aþ antato daõóaviùñambhanakoñãmàtramapi [|] yathàvinãlakànàmevaü yàvada sthi÷aükalikànàü sarvamevamadhimuktimanaskàraü ni÷ritya bhåtamanaskàramavatara, evaü ca punaravatara, yàvantyetàni vinãlakàni mayàdhimuktàni yàvadasthi÷aükalikà ato [a]pramàõavaràõi me pårvàntabhàrabhya, tatra tatra bhavagaticyutyupapàdeùu, mçtasya kàlagatasya yàni vinãlakàni nirvçttàni, yàvadasthi÷aükalikànirvçtyàü | yeùàü pårvà koñirna praj¤àyate, nivartamànànàü, tàþ sa cetka÷cit saüharet saühçtà÷ca na vina÷yeyuþ, na ca påtãbhaveyuþ | nàsti sa pçthivãprade÷o yatra teùàmavakà÷aþ syàt | ekakalpikà nàmapi, tàvadyàvadasthi÷aükalikànàü sa cetka÷citsaühàrako bhavet | tàsàü syàt saühçtànàü vipulapàr÷vaparvatasamà rà÷iþ | yathà pårvasyàntara (pårvànta)màrabhyaivama paràntamapi yàvat (|) duþkhasyàntaü na (#<øbh_Sh 421>#) kariùyàmyevaü hi tvamabhiyukùi (yuükùva) | manaskàraü ni÷ritya bhåtamanaskàramavatãrõo bhaviùyasi (bhava) | na caitàni vinãlakàni yàvadasthi÷aükalikà [yà] vipa÷yanàprayuktena sakçdvipa÷yitavyà[ni], nànyatraikaü vinãlakamadhimucya puna÷cittaü ÷amayitavyaü tàvacca tadvinãkamadhimoktavyaþ (vyaü) yàvattasmenà (sminnà)lambane sàbhiràmaprabhàsvaraü nopàyàsena paryavanahyate | na tàvàtkàlakaraõãyaü bhavati | tasmin samaye adhyàtmaü sà(saü?) ÷amayitavyaü yathà vinãlakamevaü yàvadasthi÷aükalikaikà evaü yàvadapramàõà anenaiva nayena veditavyà[þ] | cittamadhyàtmaü saü÷amayitvà (saü÷amya) vimoktavyàstataþ sarvapa÷càdapramàõàni vinãlakànyapramàõà yàvadasthi÷aükalikà adhyàtmaü cittàbhisaükùepeõa vibhàvayatyanàbhàsagatàyàü sthàpayati | na ca tàni nimittànyutsçjati || savikalpàni nàpi ca kalpayati | nànyatra tadàlambanameva nirnimittaü nirvikalpamupa÷àntaü cittamavasthàpayati | sa puna÷copadi÷yate, yatte bhadramukha, pårvamevàlokanimittamudgçhãtaü, tattvaü ÷amathapakùaprayoge [a]pi manasi kuru, vipa÷yanàpakùaprayoge [a]pi, àlokasahagatena (#<øbh_Sh 422>#) cittena, saprabhàsasahagatena, prabhàsvareõànandhakàreõa ÷amathavipa÷yanàü bhàvaya | evaü ca te ÷amathavipa÷yanàmàrge àlokasaüj¤àü bhàvayataþ | sa ce dàdita eva avispaùñodhivimokùo bhaviùyatyàlambane samya[gà]bhàsaþ | sa tena hetunà, tena pratyayena, bhàvanàbhàsàdvi÷iùñatà bhaviùyati | pracuràbhàsa(ga)tà ca | sa cetpunaràdita eva vispaùño bhaviùyati | pracuràbhàsaþ | sa bhåyasyà màtrayà vispaùñataratàü pracuràbhàsataratà¤ca gamiùyati | sa tvametatsamveganimittena sådgçhãtena, prasadanãyanimittena, ÷amathanimittena, vipa÷yanànimittena, lokanimittena, sådgçhãtena kàlamadhyàtmaü cittaü saü÷ayamayankàlena kàlaü dharmànvicinvanti(cinvan), nimittamàtrànusàriõyà vipa÷yanayà smçtyupasthàneùvavatara | yadutà÷ubhàprayogamevàdhipatiü kçtvà, evaü ca punarvicinvan bahirdhà ùañtriü÷ato (t)dravyàõi kàyàt ke÷àdi prasàvaparyantà (ntaü) nimittamudgçhya adhyàtmametàni sarvàõi a÷ucidravyàõyadhimucyàdhyàtmaücittaü saü÷amaya (sva), idaü te bhaviùyatyadhyàtmaü kàyena kàyànupa÷yanàyàþ yadutàtmano 'ntaþ kàyamàrabhya, sa tvaü punarapi bahirdhà a÷ubhànimittenodgçhãtena vinãlakaü càdhimucyasva, yàvadasthi và ÷aükalikàmvà, (#<øbh_Sh 423>#) parãttena vàdhimokùeõa, mahadgatena và [a]pramàõena vàdhimucyàdhimucyàdhyàtmaü cittaü saü÷amaya, idaü te bhaviùyati | bahirdhà kàyena kàyànupa÷yanàyà, yaduta parasàntatikaü bahiþkàyamàrabhya, sa tvaü punarapyàtmanaþ antaþkàye '÷ubhatàparibhàvitena cetasà÷cà÷ubhatàparibhàvitena cetasà parakàye càntarbahi÷cà÷ubhatàparibhàvitena cetasàtmànaü ghri(mri)yamàõamadhimucyasva, mçtamvà punaþ ÷ma÷àne [a]bhinirhriyamàõamabhinirhçtamvà, ÷ma÷àne cchoritaü | choritamvà vinãlakàvasthaü, vipåyakàvasthaü, yàvadasthi÷aükàlikàvasthamadhimucyasva, idaü te bhaviùyatyadhyàtmabahirdhà kàye kàyànupa÷yanàyàþ sa[t]tvaü, punarapi catvàro 'råpiõaþ skandhàþ ÷rutacintàdhipateyena parikalpanimittagràheõa triùu bhàgeùvadhimucyasva ÷amathapakùye, vikùepapakùye, vipa÷yanàpakùye ca | yadàdhyàtmaü cittamabhisaükùipasi tatra nirmimittanirvikalpopa÷amàkàrà nirvyàpàrànutsukàsaükùobhaniþparidàha nairvçtyasukhasaüj¤àkàrà avikùepàlambanà vedanàdaya÷catvàro [a]råpiõaþ skandhàþ | pratikùaõaü pratikùaõamanyo 'nyatayà navanavaniùpuràõatayà pravartanta ityadhimucyasva, idaü te bhaviùyatyadhyàtmabahirdhà vedanàsu, citte, dharmeùu, dharmànupa÷yanàyàþ sattvaü | ye pårvaü viùayopàdànà, viùayàlambanà asamàhitabhåmipatità abhyapatitàþ (#<øbh_Sh 424>#) kùãõà, ye caitarhi smçtisaüpramoùàccittakùepe satyutpadyante nimittavitarkopakle÷àlambanàdhipateyà vedanàdaya÷catvàro [a]råpiõaþ skandhàsteùàmà(yà)pàyikatàü tàvatkàlikatàmitvarapratyupasthàyitàü, sàdãnavatàü, sadhruvatàmanà÷vàsikatàmaparimucyasva | idaü te bhaviùyati | bahirdhà vedanàcittadharmànupa÷yanàyàþ sattvaü, punarapi vipa÷yanànimittamudgçhya sanimitte saükalpe manaskàre sthitaþ | ye savikalpasanimittàlambanàdhipateyà adhyàtmamutpadyante | vedanàdayacatvàro [a]råpiõaþ skandhàsteùàü pratikùaõaü navanavatàü niùpuràõatàmanyo 'nyatàü pårvavadadhimucyasva | idaü te bhaviùyati bahirdhà vedanàyàü, citte, dharmeùu dharmànupa÷yanàyàþ [sattvaü] | evaü hi tvama÷ubhàprayogamadhipatiü kçtvà catvàri smçtyupasthànànyavatãrõo bhaviùyasi | smçtyupasthàne, prayoge [a]pi ca | te kàlena kàlaü ÷amathavipa÷yanàyàü prayoktavyaü | sa tvamevamupasthitayà smçtyà caturùu smçtyupasthàneùu yaü yameva gràmaü và, nigamaü bopani÷ritya viharasi, sa tvaü tameva gràmaü và, nigamaü và | tannityena cittena, tatpravaõena, tatpràbho(bhà)reõa àlambanamàlambananimittamutsçjatà piõóàya pravi÷a | caõóasya hastina÷caõóasyà÷vasya, caõóasya go÷caõóasya kurarasya, ahi÷vabhrasthàõukaõñakapalvalaprapàtasyandikagåthakañhallapàpike yà caryà ÷ayanàsanaparivarjanà [|] (#<øbh_Sh 425>#) arakùitaste àtmà bhavati | yeùu ca te viùayanimitteùvindriyàõi prerayitavyàni teùvanàbhogatayà asaüvçtànãndriyàõi bhavantu | yeùu và punarnimitteùvindriyàõi prerayitavyàni | teùu teùåpasthità smçtiþ | bhavatu, yaduta kle÷àsamudàcàràya | sa tvamevaü surakùitena kàyena, susaüvçtairindriyaiþ, såpasthitayàsmçtyà, tadgatena mànasena màtrayà piõóapàtaü paribhuükùva | mitabhàgã(õã) ca bhava, sàrdhaü gçhasthapravrajitairyuktakà(bhà)õã, kàlabhàõã, àrjavabhàõã | pra÷àntabhàõã | adharmyà ca te [tvayà] kathà sarveõa sarvaü parivarjayitavyà | dharmyàmapi te [tvayà] kathà[ü] kathayatà na vigçhya kathà karaõãyà | tatkasya hetoþ [|] vigçhya kathàsaürambhànuyogamanuyuktasya puruùapudgalasya viharataþ kathàbàhulye cittaü santiùñhate | tathà bàhulye satyauddhatyamauddhatye satyavyupa÷amaþ | avyupa÷àntacittasyàràccittaü samàdherbhavati | na tvamevaücàrã tvaritatvaritamanutsçùñenàlambanena me [a]dya÷amathavipa÷yanàyàü yathodgçhãtenaiva nimittena pratanukàritayàvà, antakàritayà ca | yogaü kuru, te (sa tvam) agnimathanaprayogeõa ca sàtatyasatkçtyaprayogatayà pratatakàrã bhava, evaü tu puna÷citaü praõidhatsva | sa cedyàvadàyurjambådvãpe sarveùàü jaübådvãpakànàü manuùyàõàmabhåttatsarvamabhisamastaü mamaikasyaitarhi (#<øbh_Sh 426>#) syàt | so [a]haü tàvadapramàõenàyuùà pramàõayogaprayogeõa ca sàtatyasatkçtyaprayogatayà pratatakàrã bhavà[mi] [|] evaü ca puna÷cittaü praõidhatsva | sa cedyàvadàyurjabådvãpe manasikàre ÷amathavipa÷yanàyàü yogaü na riücayaü(yan) yadutàsyaiva yogaprayogasya mahàphalatàü mahànu÷aüsatàü ca viditvà pràgevàsmin pari(praõi)dhatte [|] àyuùãtvare jãvite dåramapigatvà varùa÷ati(ta)ke parigaõyamànamauntike [|] evaü hi tvaü yathànu÷iùñaþ pratatakàrã vàtyantakàrã ca | yasyàrthe prahàõamupagatastasyàrthasyàbàdhako bhaviùyasi | tatprathamata[sta]mpra[kùya]si | mçdukàü kàyapra÷rabdhiü cittaikàgratàü tata÷cottari vipulàlaukikalokottaràü sampadamàràgayiùyati(si) | evamayamàdikarmikastatprathamakarmikaþ | a÷ubhàprayukto yogaj¤enàcàryeõa codyamànaþ samyaga(k) codito bhavatyevaü ca pratipadyamànaþ | samyakpratipanno bhavati | yathà [a]÷ubhàvineyo [a]÷ubhàyàü, tathà maitryavineyàdayo [a]pi ànàpànasmçtiparyavasànàya yathàyogaü veditavyàstatràyaü vi÷eùaþ | tadanyeùvavataraõamukheùu taü vibhàvayiùyàmi | tatra maitrãbhàvanàprayuktenàdikarmikà(õa)bahirdhà mitrapakùàdudàsãnapakùàcca (#<øbh_Sh 427>#) nimittamudgçhya pratiråpa÷ayanàsanagato hi sukhàdhyà÷ayagatena manaskàreõa samàhitabhåmikena pårvamekaü mitramadhimoktavyamekamamitramekamu(ka u)dàsã naü (naþ), teùu ca tri[ùu] pakùeùu tulyaü hitasukhàdhyà÷ayagatena manaskàreõopasaühàra÷ca karaõãyaþ | sukhità bhavantyete sukhakàyàþ sattvà yadutànavadyakàmasukhena, anavadyasaprãtikasukhena, anavadyaniùprãtikasukhena | tataþ pa÷càd dve mitràõi, trãõi, catvàri, pa¤ca, da÷a, viü÷a, triü÷atpårvavadyàvatsarvà di÷o vidi÷a÷ca mitràmitra (traiþ) pårõà adhimucyante | nirantarà yatra nàstyantaramantato daõóakoñãviùkambhanamàtramapi yathà mitrapakùeõaivamamitrodàsãnapakùeõa veditavyaü | sa ca maitrãprayogaü ca na jahàti | nànyatra bhàvayanneva maitrãü smçtyupasthàneùvavatarati | kathaü punaravataratyadhimucyamàno [a]vatarati | yathàhamapyanyeùàü mitrasammato [a]mitrasammata÷codàsãnasammata÷ca [|] ahamapi sukhakàmo duþkhapratikålaþ | idamasyàdhyàtmaü kàye kàyànupa÷yanàyàþ [sattvam] | ete [a]pi sattvàþ pareùàü mitrabhåtà, amitrabhåtà, udàsãnabhåtà÷ca, yathà me te [a]pi sukhakàmàþ duþkhapratikålà idamasya bahirdhà kàyànupa÷yanàyàþ [sattvaü], yathàhaü tathaite sattvà, yathà me àtmanaþ sukhameùaõãyaü sattvànàmàtmasamatayàtmatulyatayà (#<øbh_Sh 428>#) eùàü sattvànàü mayàbhihitasukhopasaühàrakaraõàya itãdamasyàdhyàtmabahirdhà kàye kàyànupa÷yanàyàþ [sattvam] | catvàri caitàni smçtyupasthànàni, saübhinnaskandhàlambanatayà saübhinnàlambanaü smçtyupasthànaü bhavati | råpanimittantu yogã udgçhya varõasaüsthànanimittaü, vij¤aptinimittaü ca mitràmitrodàsãnapakùàd(kùebhyo) 'dhimucyate | tenedaü kàyasmçtyupasthànameva vyàvasthàpyate | so 'dhimuktimanaskàraü ni÷ritya, bhåtamanaskàramasyàvataratyevaü ca punaradhimucyamàno [a]vatarati | yàvadapramàõàþ sattvà ete mayà (a)dhimuktà | hitasukhagatenàdhyà÷ayena | ato [a]pramàõataràþ sattvà ye mamapårvàntamàrabhya mitràmitrodàsãnapakùatayà [a]bhyatãtà ye mama mitratàü gatvà amitratàmupagatà, amitratàü gatvà mitratàü codàsãnatàü topa(copa)gatàstadanena paryàyeõa sarva eva sattvàssamasamà, nàstyatra kàcinmitratà và, amitratà vodàsãnatà và, pariniùpannetyanenaiva paryàyeõa tulyahitasukhopasaühàratà ca karaõãyà | yathà pårvàntamàrabhya evamaparàntamapyàramya, satyàü saüsçtau saüsàre yepi ca mayà sattvàþ pårvàntamàrabhya tanmaitreõa cittenànukampitàþ | kiü (#<øbh_Sh 429>#) càpi te [a]bhyatãtà apitu tànetarhyanukampe yaduta cittaniùkàluùya(kaluùa)tàmavyàpannatàmupàdàya | sukhità bata te sattvà, bhåtà bhaviùyan (abhåvan), ye, [a]pi ca na bhåtà anàgate [a]dhvani sukhità bhavantu | evaü bhåtamanaskàrànupratiùñhasya maitrãvihàriõaþ yaþ puõyàbhiùyandaþ ku÷alàbhiùyandaþ | tasyàdhimokùikamaitrãvihàragataþ puõyaskandhaþ | ÷atimàmapi kalàü naupeti | sahasrimàmapi | saükhyàmapi, kalàmapi | gaõanàmapyupaniùadamapi nopaiti [|] ÷eùaü pårvat || tatredaüpratyayatàpratãtyasamutpàda àdikarmikaþ ÷rutacintàdhipateyena parikalpitaü na nimittamudgçhõàtyanyeùàü sattvànàmaj¤ànaü | sammoho yeneme pratyakùamanityaü nityato [a]vagacchanti pratyakùama÷uci ÷ucitaþ, duþkhaü sukhataþ, niràtmakatàmàtmataþ | viparyastà ete sattvà viparyàsa hetordçùñe dharme, vedanàsu samparàye càtmabhàvàbhirnivçttau, tçùyanti, tçùità÷ca jàtimålakàni karmàõi kçtvà evamàyatyàü karmakle÷ahetu [............] kevalaü saüduþkhamabhinirvartayantyevaü nimittamudgçhyàdhyàtmamadhimucyate | ayamapi kevalo duþkhaskandha evameva saübhåta iti | ye càtmabhàvà nànantà[þ] paryantàþ pårvàntamàrabhya yeùàmàdireva na praj¤àyate | (#<øbh_Sh 430>#) te 'pyevaübhåtà, eùàmapi sattvànàmatãtànàgatapratyutpannàþ sarva evàtmabhàvà duþkhaskandhasaügçhãtà evamevàbhinirvçttàþ | àyatyàü notpadyante | sa khalvayamiyaü(daü)pratyayatàpratãtyasamutpàdamanaskàraþ sarvabhåtamanaskàra eva nàstyàdhimokùikaþ | yadi na punaràtmano vartamànàn skandhàn pratãtyasamutpannàn manasikaroti | tadàdhyàtmaü kàye yàvaddharmeùu dharmànudar÷ã viharati | yadà ca punaþ pareùàü vartamànànskandhàn pratãtyasamutpannànmanasi karoti | tadàdhyàtmabahirdhà kàye yàvaddharmeùu dharmànudar÷ã viharati | yadàtmana÷ca pareùàü càtãtànàgatàn [skandhàn] pratãtyasamutpannànmanasi karoti | tadàdhyàtmabahirdhà kàye yàvaddharmeùu dharmànudar÷ã viharati | ÷eùaü pårvat | tatra dhàtuprabhedaprayogaprayukta àdikarmiko bahirdhàpçthivãkàñhinyanimittamudgrahya, tadyathà bhåparvatatçõavana÷arkarakañhillamaõimuktivaióårya÷ilàpravàlàdikebhya÷càdhyàtmaü kàñhinyamadhimucyate | bahirdhà apsvabdhàtornni(rni)mittamudgçhya, tadyathà nadãprasravaõataóàgakåpàdibhya[þ], tathà mahato [a]gniska ska[ndhasya]bdhau vàdityakiraõasaütàpità bhåràviùñebhyo (#<øbh_Sh 431>#) [và] sarvebhyaþ | udàràgnisaüpratàpitebhyo và pra÷rayebhya÷ca no bahirdhà vàyuskandhàtpårvadakùiõapa÷cimottarebhyo vàyubhyo yàvadvàyumaõóalebhyaþ | ye de÷à [astyàdestàraõãyà] vàyugatena sacchidràþ, su÷iràþ, sàvakà÷àþ, tasmàdàkà÷adhàtornimittamudgçhõàtyadhyàtmamabdhàtuü, tejo dhàtuü vàyudhàtumàkà÷adhàtumadhimucyati(te) | ÷rutacintàdhipateyena ca parikalpitena [|] evaü vij¤ànadhàtornimittamudgçhõàti | cakùuràdhyàtmikamàyatanamaparibhinnaü ced bhavati | råpamàbhàsagataü | na ca tajjo manaskàraþ pratyupasthito bhavati | na tajjasya cakùurvij¤ànasya pràdurbhàvo bhavati | viparyayàdbhavati | evaü yàvanmanodharmànmanovij¤ànaü veditavyam | evaü nimittamudgçhyàpyeùàü sarveùàü vij¤ànànàmasmin kàye càturmahàbhåtike bãjaü dhàturgotraü prakçtirityadhimucyate | tànyetàni catvàri mahàbhåtàni tatprathamato [a]ïgapratyaügo(gato) [a]rthaü vinàpyadhimucyate [|] tataþ pa÷càt | såkùmataràvayava prabhedànàdhimucyate | evaü yàvadgatàyanapraviùña[s]tu[ñi]samatayà, evaü yàvacchanaiþ ÷anaiþ paramàõu÷o [a]dhimucyate | sa ekaikamaügàvayavapramàõaparamàõusa¤cayasanniviùñamadhimucyate | (#<øbh_Sh 432>#) kaþ punarvàdaþ sarvakàyamayaü(yam | ayaü) dhàtuprabhedaprayuktasya càrthaprabhedaparyantaþ råpiõàü tàbaddhàtånàmàkà÷adhàtoþ punaþ | yatpunarasya tasmin prayoge ÷amathavipa÷yanàbhàvanàyàü vikùepàvikùepaparij¤àvadhànamidamasya saüprajanyasya smçtisamatàyà÷ca [|] yatpunaþ saüveganimittaü, prasadanãyaü ca nimittaü sådgçhãtaü bhavatãdamasyàbhidhyàdaurmanasya vinayasya, tasyaivamàtàpino viharato yàvat (d) dvitãyaloke [a]bhidhyàdaurmanasyaü pårvameva samyakprayoga[sa]màrambhakàle | såkùmacittapra÷rabdhirdurupalabhyà pravarttate | yà tatra ÷amathamvà bhàvayato, vipa÷yanàmvà prasvasthacittatà, prasvasthakàyatà | cittakàya karmaõyatà | iyamatra kàyacittapra÷rabdhiþ | tasya saiva såkùmà cittaikàgratà cittakàyapra÷rabdhi÷càbhivara[ü] nã audàrikàü såpalakùyàü cittaikàgratàü kàyapra÷rabdhimàvahati | yaduta hetupàraü paryàdànayogena, na tasya, na cirasyedànãmaudàrikãcittakàyapra÷rabdhi÷cittaikàgratà ca | såpalakùyotpatsyatãti | yàvadasyà pårvanimittaü pårva nirgauravapratibhàsamutpadyate | na caitadvàdhalakùaõaü | tasyànantarotpàdàdyatprahàõarativivandhakàrã (ri)õàü kle÷ànàü pakùyaü cittaü(tta)dauùñhulyaü tatprahãyate | tatpratipakùeõa ca cittakarmaõyatà (#<øbh_Sh 433>#) cittapra÷rabdhirutpadyate | tasyotpàdàt kàyapra÷rabdhyutpàdànukålàni vàyårdhva [mu]ktàni mahàbhåtàni kàye 'vakramanti | teùàmavakramaõahetoryatkàyadauùñhulyaü tadvigacchati | prahàõaratiriva[daka]rakle÷àpakùyakàyapra÷rabdhyà ca tatpratipakùikayà sarvakàyaþ påryate | syàdà [............] dhyàti | tataþ prathamopanipàte cittauùñhilyaü (cittadauùñhulyaü) cittasumanaskàrapràmodyasahagatàlambanasàbhiràmatà ca | cittasya tasmin samaye khyàti | tasyordhvaü yo 'sau tatprathamopanipàtã pra÷rabdhivegaþ | sa ÷anaiþ ÷anaiþ pari÷lathataro bhavati | chàyevànugatà pra÷rabdhiþ kàye ca pravarttate | yacca tadauddhilyaü(ddhatyaü) cetasastadapyavahãyate | pra÷àntàkàracittasàlambane ÷amatho yastacca(yassa)pravarttate | tata årdhvamayaü yogã àdikarmikaþ samanaskàro bhavati | [sa]manaskàra iti ca saükhyàü gacchati | tatkasya hetoþ | råpàrthànurodhena samàhitabhåmiko manaskàraþ parãttastaprathamataþ pratilabdho bhavati | tenocyate samanaskàra iti | tasyàsya samanaskàrasyàdikarmikasyemàni liügàni bhavanti | parãttamanena råpàvacaraü cittaü pratilabdhaü bhavati | parãttà kàyapra÷rabdhi÷cittapra÷rabdhi÷cittaikàgratà, bhavyo bhavati pratibalaþ | kle÷avi÷odhanàlambanaþ (#<øbh_Sh 434>#) prayoge 'sya, stigvà(mà)càsya cittasantatiþ pravarttate | ÷amathopagåóhàccaritaü tadànena vi÷odhitaü bhavati | sa cedraüjanãye viùaye carati, na tãvraü ràgaparyavasthànamutpàdayati | alpamàtrekaõàvaramàtrakeõa ca | pratipakùasanni÷rayeõàbhoga màtrakeõà÷akto [a]tiprativi÷oda(dha)yituü | yathà raüjanãye evaü dveùaõãye, mohanãye mànasthànãye, vitarkasthànãye veditavyam | niùaõõasya càsya pratisaülayane cittaü pratidadhatastvaritatvaritaü cittaü pra÷rabhyate || kàya÷ca [|] kàyadauùñhulyàni ca nàtyarthaü bàdhante | na càtyarthaü nivaraõasamudàcàro bhavati | na càtyarthamutkaõñhà ratiparitamanàsahagatà[þ] saüj¤àmanasikàràþ samudàcaranti | vyutthitasyàpi manasa[÷] (vyutthitamanaso 'pi) carataþ | pra÷rabdha(bdhi)màtrà kàciccitte, kàye, (citte) cànugatà bhavatãtyevaü bhàgãyàni [sa]manaskàrasya [àdikarmikasya] liügàni nimittànyavadàtàni veditavyàni || | piõóoddànam || upasaükramaõaü yà ca harùaõà pçcchanaiùaõà | viniyogarakùopacayaþ pràvivekyabhavaikatà || àvaraõa÷uddhayutkçùñeha manaskàrasya bhàvanà || || yogàcàrabhåmau ÷ràvakabhåmisaügçhãtàyàü tçtãyaü yogasthànaü samàptam || (#<øbh_Sh 435>#) (#<øbh_Sh 436>#) (#<øbh_Sh 437>#) IV. caturthaü yogasthànam tatra labdhamanaskàrasya yoginaþ | evaü parãttaprahàõaratipraviùñasya tadårdhvaü dve gatã bhavataþ | ananye | katame dve tadyathà | laukikã ca lokottarà ca | tatràyamàdikarmiko yogàcàraþ | samanaskàraþ | laukikayà và gatyà gamiùyàmi | lokottarayà veti | tameva manaskàraü bahulãkaroti | yathà yathà bahulãkaroti | tathà tathà sà pra÷rabdhi÷cittaikàgratà ca | teùàü teùàü ràtridivasànàmatyayàtpçthuvçddhivaipulyatàü gacchati | yadà càsya dçùñisthiraþ khara÷ca manaskàraþ saüvçtto bhavati | pari÷rabdha÷càlambanàdhimokùaþ | pravartate | ÷amathavipa÷yanàpakùyàcca nimittànyudgçhãtàni bhavanti | tadà sa laukikena màrgeõa gantukàmastatra ca prayogamàrabhate lokottareõa và màrgeõa [|] tatra kati pudgalàþ | ye dçùñe dharme laukikenaiva (#<øbh_Sh 438>#) màrgeõa pç(ga)cchanti | na lokottareõa | àha | catvàrastadyathà sarva ito bàhyakaþ | iha dhàrmiko 'pi mandaþ | pårva÷amathacaritastathà bhåyo 'pyaparipakvaku÷alamålaþ | bodhisattvasyàyatyàü bodhimanupràptukàmaþ | no tu dçùña eva dharme (|) amã catvàraþ pudgalà dçùña eva dharme laukikamàrgayàni(yi)no bhavanti | tacca laukikamàrgagamanaü dvividhaü | saka[la]bandhanànà¤ca pçthagjanànàü, vikalabandhanànàü ca | ÷aikùàõàü | tatpunaþ katamat | kàmànàmaudàrikatàü pa÷yataþ, prathame ca dhyàne samàpattyupapattikle÷àntatàü pa÷yatastatkàmavairàgyagamanamevaü yàvat | àki¤canyàyatanavairàgyaü veditavyam | tathà asaüj¤isamàpattiþ | (#<øbh_Sh 439>#) dhyànasamàpattisanni÷rayena ùa[óvi]j¤ànànàü pa¤cànàmabhinirhàraþ | tatra kàmavairàgyàya prayukto yogã saptabhirmanaskàraiþ | kàmavairàgyamanupràpnoti | katame punaste sapta manaskàràþ | àha | lakùaõapratisaüvedã, àdhimokùikaþ, pràvivekyo, ratisaügràhakaþ | mãmànsà(màüsà)manaskàraþ | prayoganiùñhaþ, prayoganiùñhàphala÷ca | tatra lakùaõapratisaüvedã manaskàraþ katamaþ | àha | yena manaskàreõa kàmànàmaudàrikalakùaõaü pratisaüvedayate | prathame ca dhyàne ÷àntalakùaõaü | kathaü ca punaraudàrikalakùaõaü pratisaüvedayati | àha | kàmànàü ùaóvaståni paryeùamàõaþ arthanya svålakùaõaü (arthaü, svalakùaõaü, sàmànyalakùaõaü) | pakùaü kàlaü yukti¤ca | tatraudàrikàrthaü tàvatparyeùate | itãme kàmàþ sàdãnavà, bahåpadravà, bahvãtikà, bahåpasargà iti | yà eùu kàmeùu bahvàdãnavatà | yàvadbahåpasargatà | ayamaudàrikàrthaþ | tatra vastu paryeùate | astyadhyàtmaü kàmeùu kàma(c)chanda iti | tatra svalakùaõaü paryeùate | amã kle÷akàmàþ | amã vastukàmàþ | te punaþ sukhasthànãyà, duþkhasthànãyà, (#<øbh_Sh 440>#) aduþkhasukhasthànãyà÷ca | sukhasthànãyàþ kàmaràgàdhiùñhànàþ | saüj¤àcittaviparyàsàdhiùñhànàþ | duþkhasthànãyà[þ] punardveùàdhiùñhànàþ krodhopanàhàdhiùñhànàþ | aduþkhàsukhasthànãyàþ mrakùapradà÷amàyà÷àñhyàhrãkyama(kyà)napatràpyàdhiùñhànà dçùñiviparyàsàdhiùñhànà÷ca | evamamã kàmàþ praduùñavedanànugatà÷ca, pratyastakle÷ànugatà÷caivaü kàmànàü svalakùaõaü paryeùate | tatra kathaü sàmànya lakùaõaü (|) paryeùate | sarva ete kàmà jàtiduþkhatayà, jaràduþkhatayà (yà)vadicchàvighàtaduþkhatayà samasamamanubaddhà÷cànu÷aktà÷ca | ye 'pikàmopabhogino mahatyàü kàmasampadivarta[n]te | te 'pi jàtyàdidharmatayà avinirmuktàstàvatkàlikã sà teùàü sampat | evaü sàmànyalakùaõaü paryeùate | kathaü pakùaü paryeùate | kçùõapakùapatità ete kàmàþ | asthikaükàlopamà, mànsape÷yupamàstçõolkopamàþ | aügàrakarùåpamàþ | à÷ãviùopamàþ | svapnopamàþ | yàcikàlaükàropamàþ | tçõaphalopamà÷ca | paryeùamàõà api satvàþ (ttvàþ) kàmàn paryeùaõàkçtaü (|) duþkhaü pratisaüvedayanti | àrakùàkçtaü, snehaparibhraü÷akçtamàtçptikçtamasvàtantryakçtaü, du÷caritakçtaü, (#<øbh_Sh 441>#) ca duþkhaü pratisaüvedayanti | pårvavadeva tàvatsarvaü veditavyaü | tathà kàmànpratiùevataþ | paücàdãnavà uktàþ | bhagavatà alpàsvàdàþ kàmàþ bahusu(duþ)khà, bahvàdãnavàþ [|] kàmànkhalu pratiùevamàõasya nàstyalaü tàva(t) tçptità ca paryàptità và, anena paryàyeõa kàmà vigarhità buddhaiþ buddha÷ràvakai÷ca sadbhiþ samyaggataiþ, satpuruùaiþ [|] kàmànkhalu pratiùevamàõasya saüyojanànyupacayaü gacchanti | nàsti càsya kiücit pàpakamaku÷alaü karmàkaraõãyaü vadàmi | itãme kàmà atçptikàrakà[þ] sàdhàraõà, adharmaviùamacaryàhetavaþ | kàmatçùõàvivardhakàþ, satàü vivarjanãyàþ, kùipramviùayagàminaþ, pratyayàdhipà, pramàdabhåmayo, riktà, anityàstucchà, mçùàmoùadharmàõo, màyopamàþ, bàlalàpanàþ | ye ca dçùñadhàrmikàþ (|) kàmàþ, ye ca sàüparàyikàþ, ye ca divyàþ, ye ca mànuùyakàþ | mà[ra]màrabhyaiùa gocaro, màrasyaiùa nivàpo yatreme 'nekavidhàþ pàpakà aku÷alà dharmà mànasàþ saübhavanti | yadutàbhidhyà, vyàpàdà[þ], saürambho và, ye và punaràntaràyikà bhavantyàrya÷ràvakasyà÷ikùamàõasyànekaparyàyeõa kçùõapakùapatità ete kàmà yadbhåyasà [|] evampakùaü paryeùate | (#<øbh_Sh 442>#) atãtànàgatapratyutpanneùvadhvasu anityaü nityakàlaü (ma)dhruvaü dhruvakàlame te kàmàþ | evaü bahåpadravàþ, bahåpasargà, bahvàdãnavà ityevaü kàlamparyeùate | kathaü yuktiü paryeùate | mahatà saürambheõa, mahatyà paryeùñyà, mahatà pari÷rameõa vividhairvicitraiþ ÷ilpakarmasthànaiþ kàmàþ saühriyante | nirvartyante, upacãyante [|] te punaþ såpacità api, sunirvartità api | yàvadeùa bahirdhà parigrahavastunaþ màtà(tç)pitçputradàradàsãdàsakarmakarapauruùeyamitràmàtyaj¤àtisàlohitànàü | asya và punaþ kàyasyàdhyàtmikasya råpiõa audàrikasya càturmahàbhåtikasyaudanakalmàùopacitasya nityotsadanasnapanapàrimardanabhedana(c)chedana vikiraõavidhvaünsa(dhvaüsa)na dharmeõa utpannotpannaduþkhamàtrapratãkàràya samvartante | kùudduþkhapratãkàràya bhojanaü | ÷ãtoùõaduþkhapratãghàtàya | hrãkopanapraticchàdanàya (|) ca vastraü [|] nidràklamaduþkhapratãghàtàya ca ÷ayanàsanaü | caükramasthànaduþkhapratighàtàya ca | vyàdhiduþkhapratighàtàya ca (|) glànabhaiùajyamiti duþkhapratãkàrabhåtà ete kàmà iti | naite raktena paribhoktavyàþ | na saktena nànyatra vyàdhigrastenaivàtureõa vyàdhimàtropa÷amàya bhaiùajyamàptàgamo 'pyeùaþ | tathaite kàmàþ evaü caivaü caudàrikàþ | pratyàtmamapi me j¤ànadar÷anaü (#<øbh_Sh 443>#) pravarteta | ànumàniko 'pyeùa vidhiþ | prakçti÷caiùà kàmànàü anàdikàlikà prasiddhadharmatà acitta (-cintya?)dharmatà | sà na cintayitavyà(þ) | na vikalpayate (yitavye)tyevaü yuktimparyeùate | sa evaü kàmànàmaudàrikalakùaõaü pratisaüvejya yaduta ùaóbhirvastubhiþ prathame dhyàne ÷àntalakùaõaü pratisaüvedayati nàstyetatsarva÷a audàrikatvaü (|) prathame dhyàne yadetatkàmadhàtàvityanenaudàrikalakùaõaü pratisaüvedayate | prathame ca dhyàne ÷àntalakùaõamayamucyate lakùaõapratisaüvedã manaskàraþ | sa khalveùa manaskàraþ | ÷ruta cintàvyavakãrõoveditavyaþ | sa evaü kàmànparij¤àya prathamaü dhyànaü prathamaü dhyànaü yathàvatparyeùñau(ùyau)dàrika÷àntalakùaõena ÷rutaü ca cintàü ca vyatikràmyaikàntena bhàvanàkàreõaivàdhimucyate | tannimittàlambanàmeva ÷amathavipa÷yanàü bhàvayati | bhàvayaü÷ca yathà yathà tàmaudàrika÷àntatàü punaþ punaradhimucyataþ | ityupapadyate | [à]dhimokùiko manaskàraþ | ta(ya)syàsevanànvayàd bhàvanànvayàdbahulãkàrànvayàttatprathamataþ kle÷a(þ)prahàõàya màrga utpadyate | kle÷aprahàõàya ca màrge samutpanne yastadbhagavato manaskàraþ | ayamucyate pràvivekyaþ | sa tatprathamataþ kàmàvacarakle÷àdipraheyaprahàõàttatpakùye (#<øbh_Sh 444>#) dauùñhulyàpagamàcca | tadårdhvaü prahàõàràmo bhavati | vivekàràmaþ | tasmiü÷ca prahàõànu÷aüsadar÷ãparãttapravivekaprãtisukhasaüspçùñaþ kàlena kàlaü prasadanãyena manaskàreõa | saüpraharùayati | saüvejanãyena manaskàreõa saüvejayati | yàvadeva styànamiddhauddhatyàpagamàya (|) ayamucyate | ratisaügràhako manaskàraþ | tasya tathà prahàõàràmasya bhàvanàràmasya samyakprayuktasya sataþ ku÷alapakùaprayogopastambhakàmapratisaüyuktaü kle÷akarmaparyavasthànaü carato và viharato và na samudàcarati | tasyaivaü bhavati | kiü santamevàhaü kàmeùu kàma(c)chandaü pratisamvedayàmyàhosvidasantamparimãmànsayitukàmaþ | anyatamànyatamaü prasadanãyaü ÷ubhanimittaü manasi karoti | tasyàprahãõatvàt sarveõa sarvamanu÷ayasya tannimittaü manasi kurvataþ sevanànimnaü cittaü bhavati | sevanàpravaõaü | sevanàpràbho(bhà)raü nàpekùàpattiyutena nirvijugupsà(prati) và niþpratikålatà | tasyaivaü bhavati | na me samyagviraktaü vimuktaü cittaü yaduta kàmebhyaþ, saüskàràbhinigçhãtaü me cittaü vàrivad dhçtaü [|] dharmatàbhinigçhãtaü (|) ya[n]nvahaü bhåyasyà màtrayà tasyànu÷ayasyà÷eùaprahàõàya bhåyasyà màtrayà prahàõàràmo vihareyaü | bhàvanàràmaþ | ayamucte mãmànsàmanaskàraþ | (#<øbh_Sh 445>#) sa bhåyasyà màtrayà prahàõàràmo viharati | bhàvanàràmaþ | ÷amathavipa÷yanàyuktaþ | paunaþpunyena ca mãmànsate | tasya pratipakùaü ca bhàvayataþ kàlena kàlaü prahãõàprahãõatàü mãmànsamànasya sarvebhyaþ kàmàvacarebhyaþ kle÷ebhya÷cittaü visaüyujyate | tàvatkàlikayogena (|) na tvatyantàdbãjasamuddhàto bhavati | tasmiü÷ca samaye prayogadhyànaprayogamàrgaparyavasànagataþ | sarvakle÷apràtipakùiko manaskàraþ | samutpanno bhavatyayamucyate prayoganiùñho manaskàraþ (|) tasya ca samanaskàrapratyayaü taddhetukaü prathamaü dhyànaü samàpadyate | maulaprathamadhyànasahagato yo manaskàraþ | ayamucyate prayoganiùñhàphalo manaskàraþ | tatra pràvivekye manaskàre vartamàno, ratisaügràhake ca vivekajena prãtisukhena kàyaü pratiprãõayati | kadàcit kenacit pratanukasaümukhãbhàvayogena pràyoganiùñhàmanaskàrakàlasyàrati[þ] | kadàcit kadàcit dhyànavipulatarasaümukhãbhàvena prayoganiùñhàphale punarmanaskàre vartamànasya nàsti ki¤cidasyà(sya) bhavati | smàraõãyaü sarvataþ kàyàdyuta(dyaduta) vivekajena prãtisukhena sa tasmiü(smin) samaye viviktaiþ kàmaiþ viviktaü pàpakairaku÷alairdharmaiþ savitarkasavicàraü vivekajaü prãtisukhaü prathamaü dhyànaü paücà[ï]gamupasampadya viharati | kàmàvacarapratipakùabhàvanàphale sthitaþ kàmavairàgya[tà]manupràpta (#<øbh_Sh 446>#) ityucte | tatra lakùaõapratisaüvedinà manaskàreõa [|] yat prahàtavyaü tat samyak prajànàti | prahàtavyasya ca prahàõàya pràptavyasya ca pràptaye cittaü praõidhatte | àdhimokùikeõa ca manaskàreõa prahàõàya pràptaye ca samyak prayogamàrabhate | pràvivekyamanaskàreõàdhimàtraj¤a ÷àü(tàü)jahàti | ratisaügràhakeõa sa kle÷aprakàraü jahàti | mãmànsàmanaskàreõa pràptinirabhimànatàyàü cittamavasthàpayati | prayoganiùñhena mçduü kle÷aprakàraü jahàti | prayoganiùñhàphalenaiùàü kle÷aprakàràõàü bhàvitànàü subhàvitànàü bhàvanàphalaü pratyanubhavati | apica ya÷ca lakùaõapratisaüvedã manaskàraþ | ya÷càdhimokùikaþ | ayamucyate ànulomiko manaskàro 'pi dåùaõàpratipakùasahagataþ | ya÷ca pràvivekyo manaskàraþ, ya÷ca prayoganiùñho 'yaü pràtipakùiko manaskàraþ | prahàõapratipakùagavataþ (-kùagataþ) [|] tatra yo ratisaügràhako manaskàraþ (|) ayaü pràtipakùika÷ca prasadanãya÷ca [|] tatra yo mãmànsàmanaskàraþ ayaü pratyavekùaõàmanaskàraþ | ityucyate | evaü sati ùañùu manaskàreùu catvàro manaskàràþ pravighnà veditavyàþ | tadyathà ànulomikaþ | pràtipakùikaþ | prasadanãyaþ | pratyavekùaõãya÷ceti | (#<øbh_Sh 447>#) yathà prathamadhyànasamàpattiþ saptabhirmanaskàrairevaü dvitãyatçtãyacaturthadhyànasamàpattiþ | àkà÷avij¤ànàkiücanyàyatananaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattiþ saptabhireva (#<øbh_Sh 448>#) manaskàraiþ | tatra yena vitarkeùvaudàrikalakùaõaü pratisamvedayate | avitarka÷ca dvitãyadhyàne ÷àntalakùaõaü sa lakùaõapratisaüvedã manaskàraþ | dvitãyadhyànasamàpattaye [|] tatra dhyànasamàpannaþ | prathamadhyànalàbhã vitarkeùvaudàrikatàmpa÷yati | yaþ samàhitabhåmiko 'pyugràlambanabhàrã tatprathamopanipàtitayà càlambane audàriko manojalpaþ | ayambitarkastadanubandhànucàrã vyagracàryevàlambane såkùmataro manojalpaþ vihàraþ | ete punarvitarkavihà(cà)rà÷cai tasikà÷cetasyutpadyamànà utpadyante | sahabhuvaþ saüprayuktà[þ] | ekàlambanavçttayaþ | evamete adhyàtmamutpadyante | bàhyàyatanasaügçhãtà÷ca | sarva eva càtãtà, anàgatapratyutpannà, hetusamutpannàþ, pratãtyasamutpannàþ, àkàyikàstàvatkalikàþ | itvarapratyupasthàyina÷cittasaükùobhakarà, iüjakà apra÷àntàkàreõa vartante | uparimàü bhåmimàrabhya duþkhavihàrànugatatvàtkuùõapakùyà kàmavivekaprãtisukhamevànu÷aüsànugatà bhåmi÷caiùà tàdç÷ã prakçtyà yatra sthitasya nityaü nityakàlaü, dhruvaü dhruvakàlaü, savitarkaþ, savicàraþ, cittapracàraþ pravartate | na ÷àntapra÷ànta ityevamàdibhiràkàrairvitarkeùvaudàrikalakùaõaü pratisaüvedayate | (#<øbh_Sh 449>#) sarva÷o nàstyetadaudàrikalakùaõamavitarkedvitãye dhyàne ityataþ ÷àntaü dvitãyaü dhyànamasyaudàrikatvasyàpagamàt | ÷eùo(ùe) manaskàrà dvitãyadhyànasamàpattaye yathà(pi) yogaü pårvavadveditavyaü | evaü bhåmau bhåmau yàvannaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattaye yathàyogaü sapta manaskàrà veditavyàþ | audàrikalakùaõaü punaþ sarvàsvadharimàsu bhåmiùu yàvadàkiücanyàyatanàt samàsena dvividhaü veditavyaü | duþkhataraü vihàvito(rità) càdharmå(dhobhå)mãnàmapra÷àntavihàrità ca | alpàyuùkatarà ca | ityetad dvividhamaudàrikalakùaõaü | ùaóbhirvastubhiryathàyogaü paryeùate | yasyà yasyà bhåmervairàgyaü karttukàmo bhavatyupariùñàcca yathàyogaü ÷àntalakùaõaü | yàvatprayoganiùñhàphalànmanaskàràttatra viviktaü kàmairiti | dvividhàþ kàmàþ kle÷akàmà vastukàmà÷ca [|] (#<øbh_Sh 450>#) kàmavitarko 'pi dvividhaþ | saüprayogaviveka àlambanaviveka÷ca [|] viviktaü pàpakairaku÷alairdharmairiti | upakle÷àþ kàmahetukà aku÷alà dharmàstadyathà kàyadu÷caritaü, vàgdu÷caritaü, manodu÷caritaü | daõóàdànaü ÷astràdànaü | kalahabhaõóanavigrahavivàda÷àñhyava¤cananikçtimçùàvàdàþ sambhavanti | teùàmprahàõàdviviktaü pàpakairaku÷alairdharmairavitarkavicàreùvadoùadar÷anàtsvabhåmikairvitarkavicàraiþ kàmapràtipakùikaiþ ku÷alaiþ [|] savitarkaü savicàraü prayoganiùñho manaskàraþ kàmavivekaü (kaþ) tasyànantaramutpannaü(nnaþ) | taddhetukaü (kas) tatpratyayaü (yas) tenàha vivekajamãpsitàbhilaùitàrthasaüpràptaþ, prãtau và doùadar÷anàt | sarvadauùñhulyàpagamàcca vipulapra÷rabdhi cittakàyakarmaõyatayà prãtisukhamanupårveõa gaõayataþ | tatprathamata÷ca kàmadhàtåccalitàt prathamaü samyagàlambanopanidhyànàdekàgrasmçtyupanibandhàddhyànaü prayoganiùñhàphalatvàdupasampadya | uttaratra ca bhàvanàbahulãkàraniùpàdanàt [|] (#<øbh_Sh 451>#) nikàmalàbhã, akçcchralàbhã, akisara(akçtsna?)làbhã, tathà dhyànasamàpattyà ràtrimatinàmayati | divasamapi yàvadàkàükùamàõaþ saptaràtriüdivasàni tenàha viharatãti | savitarkasavicàraviviktebhya÷cittamvyàvartayitvà (ttaü vyàvartya) avitarkàvicàrasamàdhinimitteùåpanibadhnàti | vyagracàriõa àlambanàdvivecya avyagracàriõyàlambane ekadharmatayà ÷àntaü prasannaü cittaü pravarttate | vyavasthàpayati | tenàha vitarkavicàràõàü vyupa÷amàdadhyàtmasaüprasàdanàtsabhàvanàbhyàsàttasyaivàvitarkàvicàrasya samàdheþ, vitarkavicàrasya samàdheþ, sa[c]chidrasàntaràmavasthàmatikramya ni÷chidranirantaràmavasthàü pràpnoti | tenàha cetasa ekotãbhàvàt sarveõa sarvaü vitarkavicàraprahàõàdavitarkamavicàraü prayoganiùñho manaskàraþ samàdhistasyànantaraü taddhetukaü taütpra(kastatpra)tyayamutpa(yautpa)dyata iti | tenàha samàdhijaü ãpsitàninditàrthapràpteþ prãtau và doùadar÷anàt | sa saüpraharùagataü daurmanasyagataü vitarkavicàraprathamadhyànakle÷apakùasarvadauùñhulyàpagamàttatpràtipakùikapra÷rabdhicittakàyakarmaõyatàsuravànugatvàt | prãtisukhamanupårveõa gaõayato dvitãyaü bhavatyevaü sarvaü pårvavad veditavyam | prãtinimitteùu doùaü pa÷yati | tenàha prãterviràgàt [|] (#<øbh_Sh 452>#) tasmiü÷ca samaye dvividho 'sya cittakùobhakaraþ apakùàlo 'dhigato bhavati | niþprãtike tçtãyadhyàne cittaü pradadhataþ | dvitãye ca dhyàne vitarkavicàràþ, etarhi ca prãtiþ, tenàha upekùako viharati | etau hi dvau dharmau cittasaükùobhakarau | nirantaràyà upekùàyà vighnakàrakau | tatra prathame dhyàne vitarkavicàrà bhavanti | yena nirantaropekùà na pravarttate | dvitãye dhyàne prãtirbhavati | yenàtràpi nirantaropekùà na pravarttate | tenàyaü dhyàyã prathamadvitãyeùu(yayoþ) dhyàneùu(nayoþ) nàsti, tena tçtãye dhyàne upekùako viharatãtyucyate | sa upekùakassanstathà(ssaüstathà) tathopasthitasmçtirviharati | yathà yathà te prãtisahagatàþ saüj¤àmanasikàràþ samudàcaranti | sa cetpunarabhàvitatvàt tçtãyasya dhyànasya smçtisaüpramoùàtkadàcitkarhicit citte prãtisahagatàþ saüj¤àmanasikàràþ samudàcaranti | tàü(tàn) laghu laghveva (#<øbh_Sh 453>#) praj¤ayà pratividhyati | samyageva prajànàti | utpannotpannàü÷ca nàdhivàsayati | prajahàti vinodayati | vyantãkaroti, cittamadhyupekùate | tenàha smçtaþ saüprajànà[na] iti | tasya tasminsamaye evamupekùakasya viharatà smçtasya saüprajanya syàsevanànvayàdbahulãkàrànvayàtprãtisahagataü prahãyate | taccittauddhatyakaraü, niþprãtikaü, ÷àntaü, pra÷àntaü cetasi veditamutpadyate | prãtipràtidvandvyena tasmin samaye råpakàyena, manaþkàyena vedita sukhaü ca pra÷rabdhisukhaü pratisamvedayate | tçtãyàcca dhyànàt | adhastadråpaü sukhaü nàsti nàpi nirantarà upekùà tçtãyà[d]dhyànàdårdhvaü yadapyupekùopalabhyate | na tu sukhaü | tatràdhaþ sukhopekùàbhàvàdårdhvaü ca sukhàbhàvàt | idaü tadàyatanaü yaduta tçtãyaü dhyànaü yattadàryà àcakùate | yatpratilambhavihàriõaü pudgalamadhikçtya smçtimàü(màn) sukhavihàrã tçtãyaü dhyànamupasaüpadya viharatãti àryàþ punaþ vçddhà÷ca vçddha÷ràvakà÷ca | tatràtulyajàtãyatvàt | pratipakùasya sukhasya prahàõapratipakùànàkhyàtaþ (kùo 'nàkhyàtaþ) | yadeva tatpratipakùakçtaü sukhaprahàõaü tadevàkhyàtaü | kaþ punarasau pratipakùaþ | yadutopekùà smçtisamprajanya¤ca | tasya ca niùevaõàbhyàsàttçtãyadhyànàccalito yatra (#<øbh_Sh 454>#) tçtãyadhyànabhåmisukhaü tatprajahàti | tenàha | sukhasya ca prahàõàtpårvameva ca saumanasyadaurmanasyayorasta(ï)gamàt | tatra caturthadhyànasamàpattikàle tasmin samaye sa dhyàyã sukhaduþkhavyatikramamanupràpnoti | tena ya÷(c)ca pårvaprahãõaü, ya÷cai(ccai)tarhi prahãyate | tasya saükalanaü kurvannevamàha | sukhasya ca prahàõàt(d), duþkhasya ca prahàõàt, pårvameva ca saumanasyadaurmanasyayorasta[ï]gamàt | tanna caturthadhyànasamàpattikàle sukhasya ca prahàõàaddvitãyadhyànasamàpattikàle duþkhasya, tçtãyadhyànasamàpattikàle saumanasyasyàstaïgamàt, prathamadhyànasamàpattikàle daurmanasyasya, asti tàvatsukhaduþkhasya(yoþ) prahàõàdaduþkhàsukhaivàsya vedanà, na vi÷iùñà bhavati | tenàha | aduþkhàsukhà tasmin samaye prathamaü dhyànamupàdàya sarve adhobhåmikàþ apakùàlàþ prahãõà bhavanti | tadyathà vitarkavicàràþ, prãtirà÷vàsapra÷vàsàþ | teùàü ca prahàõàdyà tatropekùà | smçti÷ca sà pari÷uddhà bhavati | paryavadàtà, yenàsya etaccittaü caturthadhyànasamàpannasyàniüjyaü santiùñhate | sarve¤jitàyatanaü | (#<øbh_Sh 455>#) tenàha | upekùàsmçtipari÷uddhamiti [|] tatra caturthamiti pårvavad veditavyam || yathàpramàõàdiùu sthàneùu || tatràkà÷àdhimokùasya varõasaüj¤à nãlapãtalohitàvadàtàdipratisaüyuktatàmasàtàmasàtayà nirviràgatayà ca samatikrànto bhavati | tenàha | råpasaüj¤ànàü (#<øbh_Sh 456>#) samatikramàdanàbhàsagamanahetoryà anekavidhà bahunànàprakàrà varõapracayahetukà àvaraõasaüj¤à sà (yà) sà vigatà bhavati | tenàha | pratighasaüj¤ànàmasta[ï]gamàt, tàsàmvà punarvigamahetoryà aupacayikãsaüj¤àsteùvava÷iùñeùu vi÷iùñeùu saüghàteùu pravçttàstadyathà bhojanapànavastràlaükàragçhodyànavanasenàparvatàdisaüj¤à[þ] | teùu sarveõa sarvamàbhogo 'pyasya na pravartate | tenàha | nànàtvasaüj¤ànàmamanasikàràt | sa evaü råpapratighanànàtvasaüj¤à bhàvayitvà anantàkàreõàkà÷àdhimukto bhavati | tenàha | anantamàkà÷ama(÷aüsa)sàmantakamatikramya prayoganiùñhànmanasikàràduccaprayoganiùñhàphalaü maulaü samàpadyate | tenàha | àkà÷ànantyàyatanamupasampadya viharati | tasya yàvanmaulaü na samàpadyate | tasyàkà÷amàlambanaü samàpannasya punastacca tadanye ca skandhàþ svabhåmikàþ sàmantake punaradhobhåmikà api skandhàþ | (#<øbh_Sh 457>#) samayena vij¤ànenànantamàkà÷amadhimucyate | tadeva vij¤ànamanantàkàràkà÷àdhimokùikaü | vij¤ànànantyàyatanaü samàpattukàmaþ | àkà÷ànantyàyatanasaüj¤àü vyàvartya | tadeva vij¤ànamanantàkàreõàdhimucyate | sasàmantake maulamàkà÷ànantyàyatanaü samatikramyate | tenàha | sarva÷a àkà÷ànantyàyatanaü samatikramyànantaü vij¤ànamiti | sa vij¤ànànantyàyatanamiti sàmantakaü samatikramya yàvatprayoganiùñhànmanasikarànmaulaprayoganiùñhàphalaü samàpadyate | tenàha | vij¤ànànantyàyatanamupasampadya viharatãti | sa vij¤ànànantyàyatanàduccalito vij¤ànàt pareõàlambanaü samanveùamàõo na punarlabhate (|) ki¤cana pratisaüyuktaü råpi và, aråpi và [|] sa tadàlambanamalabhamànaþ sasàmàntakamaulaü vij¤ànànantyàyatanaü [sa]matikramya nàsti ki¤cidanyadà lambanamadhimucyate | so [a]ki¤canasaüj¤àdhimukta eva bhavati | sa tasya saüj¤àdhimokùasya bahulãkàrànvayàdàkiücanyàyatanasàmantakaü samatikramya yàvatprayoganiùñhà(n) manasikàrànmaulaü prayoganiùñhàphale samàpadyate | tenàha | sarva÷o vij¤ànànantyàyatanaü samatikramya nàsti ki¤cidityàki¤canyàyatanamupasaüspç÷ya (-sampadya) viharatãti | (#<øbh_Sh 458>#) tenàha | saüj¤ã yadutàki¤canyàyatanàduccalitaþ | àki¤canyasaüj¤àyàmaudàrikasaüj¤ã àdãnavasaüj¤ã àki¤canyàyatanasaüj¤àü vyàvarttayati | tena pårvamàki¤canyàyatanasamàpattikàle [a]ki¤canasaüj¤àsamatikràntà, etarhyakiücanasaüj¤à samatikràntà bhavati | tenàha saüj¤ã yaduta ki¤canasaüj¤àyà và, aki¤canasaüj¤àyà và, aki¤canasaüj¤à và, na ca punaþ sarveõa sarvaü sàsya saüj¤à niruddhà bhavati | tadyathà àsaüj¤i[ke]và, nirodhasamàpattau và, nànyatra såkùmà sà saüj¤à nimittàlambane pravartate | naiva saüj¤à nàsaüj¤à [|] evaü tadàyatanàdhimuktaþ sasàmantakamaulamàki¤canyàyatanaü samatikramya naiva saüj¤ànàsaüj¤àyatanasàmantakasya yà vatprayoganiùñhànmanasikàràt prayoganiùñhàphalaü maulaü samàpadyate | tenàha | sarva÷a àki¤canyàyatana[ü] samatikramya naiva saüj¤ànàsaüj¤àyatanamupasampadya viharatãti || tatra dhyànasamàpattikàle adho rasàtalaprave÷avat | kàyasaüprakhyànaliügaü | àråpyasamàpattikàle àkà÷àtpatanavat | tatra ÷amathàkàlenàdhyupekùaõàtsamyakprayogaþ | tatra dve acittike samàpattã asaüj¤à(j¤i)samàpattirnirodhasamàpatti÷ca | (#<øbh_Sh 459>#) tatràsaüj¤àsamàpatti[ü] saüj¤àvimukhena manaskàreõa pçthagjana eva samàpadyate, nirodhasamàpattiü punaràrya eva | tatra dvàbhyàü manaskàràbhyàmanayoþ samàpattyoþ samàpattiprave÷o bhavati | tadyathà saüj¤àvimukhena manaskàreõàsaüj¤à(j¤i)samàpatteþ, naivasaüj¤ànàsaüj¤occalitenàlambanasanniruddhena ca manaskàreõa nirodhasamàpatteþ [|] (#<øbh_Sh 460>#) tatra saüj¤àrogaþ, saüj¤àgaõóaþ, saüj¤à÷alyaþ (maü), etacchàntametatpraõãtaü yadutàsaüj¤ikamiti | saüj¤àvimukhaü manaskàraü parigçhyotpannotpannàmasaüj¤àsmçtyamanasikàrànu (ramanu)careti (rati) [|] tasya bhàvanànvayàtprayogamàrge sacittikàvasthà bhavati | samanaskàrasamàpannasya ca puna÷cittaü na pravartata iti | sa evaü niþsaraõasaüj¤à pårvakeõa manaskàreõa ÷ubhakçtyavãtaràgasya, bçhatphalebhyo vãtaràgasya, cittacaitasikànàü dharmàõàü nirodha iyamucyate [a]saüj¤a (j¤i)samàpattiþ | evaü ca punarasyàþ pràptirbhavati || tatra naiva saüj¤ànàsaüj¤àyatanalàbhã àryaþ pareõa ÷àntena vihàreõa viharttukàmaþ naiva saüj¤ànàsaüj¤àyatanàccittamuccà layati | taccittamuccalitamàlambanaü na labhate | alabhamànaü nirudhyate | na pravarttata iti | ya evamàki¤canyàyatanavãtaràgasya ÷aikùasyàrhato và vihàrasaüj¤àpårvakeõa manaskàreõa cittacaitasikànàü dharmàõàü nirodha iyamucyate nirodhasamàpattirevaü ca punarasyàþ pràptirbhavati || tatra dhyànasanni÷rayeõa paücànàmabhij¤ànàmabhinirhàro bhavati | kathaü ca punarbhavati | yathàpi taddhyàyã làbhã bhavati | pari÷uddhasya dhyànasya [|] sa tatpari÷uddhaü dhyànaü ni÷ritya yo [a]nenàbhij¤àdhipataye(pateyo) dharma[þ] ÷ruto bhavatyudgçhãtaþ, paryavàptaþ, (#<øbh_Sh 461>#) yaduta çddhiviùayamvàrabhya, pårvenivàsadivya÷rotracyutyupapàdacetaþ paryàyamvà tameva manasi kurvan samàhitabhåmikena manaskàreõàrthapratisaüvedã ca bhavati | dharmapratisaüvedã ca | tasyàrthapratisaüvedino dharma(þ) pratisaüvedinastathàstathà (stathà tathà) cittànyabhisaüskurvato bahulãkàrànvayàd bhavati | sa kàlo bhavati samayo yadasya bhàja(va)nàphalàþ (þ) paücàbhij¤à utpadyante || (#<øbh_Sh 462>#) api ca tasyà(sa tathà)rtha pratisaüvedã, dharmapratisaüvedã sarvàbhij¤ànirhàràya dvàda÷asaüj¤à bhàvayati | tadyathà laghu saüj¤à[ü] | mçdusaüj¤à[ü] | àkà÷adhàtusaüj¤àü | kàyacittasama[va]dhànasaüj¤àmadhimuktisaüj¤àü, pårvànubhåtacaryànukramànusmçtisaüj¤àü nànàprakàra÷abdasannipàtanirghoùasaüj¤àmavadàtaråpanimittasaüj¤àü, kle÷akçtaråpavikàrasaüj¤à[ma]dhimokùasaüj¤àmamibhvàyatanasaüj¤àü kçtsnàyatanasaüj¤à¤ca | tatra laghusaüj¤àyàü laghukamàtmànamadhimucyate | tadyathà tålapindhurvà, karpàsapindhurvà [|] vàyumaõóalake và sa tathà [a]dhimucyamànaþ tatra prerayatyàdhimokùikeõaiva manaskàreõa [|] tadyathà ma¤càtpãñhànma¤ce | evaü ma¤càt tçõasaüstarakànma¤ce | tatra mçdusaüj¤à | mçdukaü kàyamadhimucyate | tadyathà kau÷ayamvà, kaccamvà, padgamvà, [|] itãyaü mçdusaüj¤àyà laghusaüj¤àyà[þ] poùikà, anugràhikà [ya]yà anugçhyamàõà laghusaüj¤à pçthuvçddhivaikalyatàü (vipulatàü) gacchati | tatràkà÷adhàtusaüj¤à yayà saüj¤ayà laghutàü ca mçdutàü càtmano 'dhimucyate | sa cet kvacid gantukàmo bhavati | tatra yadantaràlaü vivandhacaraü råpigataü gamanàya tadàkà÷amadhimucyate [|] àdhimokùikaü (kena) ca (#<øbh_Sh 463>#) manaskàreõa | tatra cittakàyasamavadhànasaüj¤à yayà cittamvà kàye samavadadhàti | kàyamvà citte, yenàsya kàyo laghutara÷ca bhavati, mçdutara÷ca, karmaõyatara÷ca, prabhàsvaratara÷ca [|] cittànvaya÷citta pratibandha÷cittaü ni÷ritya varttate | tatràdhimokùikasaüj¤à yayà saüj¤ayà bhå(då)ragamàsanne [a]dhimucyate, àsannaü dåre, aõu sthålaü, sthålamaõu, pçthivã àpaþ, àpaþ pçthivã evamekaikena mahàbhåtenànyonyaü karaõãyaü | vistareõa tathànirmitaü càdhimucyate, råpanirmitaü và, ÷abdanirmitaü và [|] ityàbhiþ pa¤casaüj¤àbhiþ bhàvanàyà pariniùpannàbhiranekavidhamçddhiùayaü pratyanubhavatyeko bhåtvà bahudhàtmànamupadar÷ayati | yadutàdhimokùikayà nairmàõikayà(kyà)saüj¤ayà tatra bahudhà punaràtmànamupadar÷ayancai(yaü÷cai)kã bhavati | yaduta nirmàõàntardhàyikayà [a]dhimuktisaüj¤ayà tiraþkuóyaü, tiraþpràkàramasajjamànena (#<øbh_Sh 464>#) kàyena gacchati | yena gacchati | (yena gacchati) | pçthivyàmunmajjanimajjanaü karoti | tadyathodake, udake bhidyamànena sràtasà gacchati | tadyathà pçthivyàmàkà÷e paryaïkenàkràmati | tadyathà pakùã ÷akuni[þ], imau và såryàcandramasàvevaü mahardhikau mahànubhàvau pàõinà àmàrùñi | paràmàrùñi | yàvadbrahmalokàtkàyena va÷e varttayati | laghumçdvàkà÷adhàtucittakàyasamavadhànasaüj¤ayà parigçhãtayà adhimuktisaüj¤ayà sarvametatkaroti | yathàyogamveditavyaü | tatra dvividhàbrahmalokasya kàyena va÷e vartanà, gamanena ca (|) va÷e varttayati | yathaivàdhimuktyà và, brahmalokàdadha÷cartukàmatà bhåtànàü tadekatyasya copàdàyaråpasya [|] tatra pårvànubhåtacaritànukramànusmçtisaüj¤à yayà kumàrakabhàvamupàdàya yatràsya smçtiþ pravarttate | na vyàhanyate | yatràrya gato bhavati, sthito, niùaõõuþ(õõaþ), (#<øbh_Sh 465>#) ÷ayito vistareõa sarvàü pårvànubhåtàü caryàmaudàraudàrikaudàrikatayà anuparivàñikayà avyutkramanti(nte) | kayà samanusmaransaüjànàti | tasyà bhàvanànvayàd bhàvanàphalamanekavidhaü pårvenivàsaü samanusmarati yàvatsansà(saüsà)raü sodde÷aü vistareõa [|] tatra nànàprakàra÷abdasannipàtanirghoùasaüj¤à [|] yasmin gràme và, nigame và ÷reõyàmvà, påge và, parùadi và, àyatavi÷àle và gçhe, avavarake và, nànàprakàrasya janakàyasya sanniùaõõasya sannipatitasya yo vyatimi÷ro, vicitro, nirghoùo ni÷carita | yaþ kalakala÷abda ityucyate | mahatyà và nadyà vaha[n]tyà nirghoùaþ, tatra nimittamudgçhya yà saüj¤àbhàvanà yayà samàhitabhåmikena manasikàreõàryànàryeùu ÷abdeùu, divyamànuùyakeùu, dåràntikeùvàbhogaü vàrayati | tasyàsya bahulãkàrànvayàd bhàvanàphalaü divyaü ÷rotraü pratilabhate | yena divyamànuùyakàü [kàn] ÷abdàü (bdàn) ÷çõoti | ye 'pi dåre, ye 'pyantike [|] tatràvabhàsaråpanimittasaüj¤à [|] pårvavadàlokanimittamudgçhya tadeva nimittaü manasi karoti | iyamavabhàsaråpa nimittasaüj¤à [|] tasyà bhàvanànvayàd (#<øbh_Sh 466>#) bhàvanàphalaü cyutyupapàdaj¤ànaü pratilabhate | yena divyena cakùuùà vi÷uddhena vistareõa yàvatkàyasya bhedàtsvargatau svargaloke deveùåpapadyante(te) | tatra kle÷akçtaråpavikàrasaüj¤à | yayà raktadviùñamåóhànàü krodhopanàhapra[yu]ktaparidàhàhrãkyànapatràpyakle÷opakle÷aparyavanaddhacittànàü sattvànàü råpàvasthàmupalakùayati | pari[c]chinatti [|] evaü råpàraktasya råpàvasthà bhavati | råpavikçtiþ | tadyathà uddhatendriyatà, smitamukhatà [|] evaü råpà dviùñasya råpàvasthà bhavati | råpavikçtiþ | tadyathà mukhavivarõatà sagadgadasvaratà | kçtabhçkuñità | evaüråpà måóhasya paryavasthà bhavati | råpavikçtiþ | tadyathà måkatà arthanidhyaptàvapratipadyanatà (danatà) pràkçtàpràkçtà và vàgvyàhàratà [|] ityebhiràkàrairevaü bhàgãyairyàvadàhrãkyànapatràpyaparyavasthitasya (#<øbh_Sh 467>#) yà råpàvasthà bhavati | råpavikçtiþ | tato nimittamudgçhya manasi karoti | tadyathà bahulãkàrànvayàd bhàvanàphalaü cetaþparyàyaj¤ànamutpadyate | yena parasattvànàü parapudgalànàü vitarkitaü vicàritaü mano manasà yathàbhåtaü prajànàti | tatra vimokùàbhibhvàyatana-kçtsnàyatanasaüj¤àbhàvanà pårvavadveditavyà | tadyathà samàhitàyàü bhåmau | yayà bhàvanayà àryàmçddhimabhinirharati | vastupariõàminã[ü] nairmàõikãmàdhimokùikãü | tadyathà araõà praõidhij¤ànaü | catasraþ pratisamvidaþ tadyathà dharmapratisaüvidartha pratisaüvinniruktipratisamvitpratibhànapratisamvit [|] (#<øbh_Sh 468>#) tatràryàyà÷cànàryàyà çddherayaü vi÷eùaþ | àryayà çddhyà yadyadeva vastu pariõàmayati | yadyadeva nimittaü nirmiõoti | tattathaiva bhavati | nànyathà | sarveõa tena kàryaü ÷akyate kartum | anàryayà na punarna tathaiva bhavatyapi tu | màyàkàrakasyaiva saüdar÷ana màtrakaü khyàti | evamàbhirdvàda÷abhiþ saüj¤àbhirbahulãkàrànvayàdyathàyogaü sa pa¤cànàmabhij¤ànàmàryàõàü ca guõànàmapçthagjanasandhàraõànàü yathàyogamabhinirhàro veditavyaþ | tatra prathame dhyàne mçdumadhyàdhimàtraparibhàvitena yathàyogaü brahmakàyikànàü, brahmapurohitànàü, mahàbrahmaõàü devànàü sabhàgatàyàmupasampadyate [|] dvitãye dhyàne mçdumadhyàdhimàtrabhàvite yathàyogaü parãttànàmàbhàsvaràõàü ca devànàü sabhàgatàyàmupasaüpadyate | tçtãye dhyàne mçdumadhyàdhimàtrabhàvite yathàyogaü parãtta÷ubhànàü, sapramàõa÷ubhànàü, ÷ubhakçtyànàü ca devànàü sabhàgatàyàmupasaüpadyate | caturthe dhyàne mçdumadhyàdhimàtrabhàvite yathàyogamanabhrakànàü, puõyaprasavànàü, bçhatphalànàü ca devànàü sabhàgatàyàmupasampadyate | sa cetpunaranàgàmã anàsraveõa dhyànena caturthena sàsravaü, vyavakãrõaü (#<øbh_Sh 469>#) bhàvayati | tasmiü(smin) mçdumadhyàdhimàtràdhimàtrataràdhimàtratamabhàvite yathàyogaü pa¤cànàü ÷uddhàvàsànàü devànàü sa(ha)bhàgatàyàmupasampadyate | tadyathà adahe(hre)ùvatàpeùu, sudar÷aneùu, akaniùñheùu [|] àkà÷avij¤ànàki¤canyanaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatane mçdumadhyàdhimàtrabhàvite àkà÷avij¤ànàki¤canyanavasaüj¤ànàsaüj¤àyatanopagànàü devànàü sabhàgatàyàmupasampadyate [|] aråpiõa÷ca devàstasmàtteùàü sthànàntarakçto bhedo nàsti, vihàrakçtastu vi÷eùo bhavati | asaüj¤isamàpattyàü bhàvitàyàmasaüj¤isattvànàü devànàü sabhàgatàyàmupasampadyate | tatra katamàni vãtaràgasya liügàni | àha | sthirakàyakarmànto bhavatyacalendriyaþ [|] na càsyeryàpatha à÷u paryàdãyate | ekenàpãryàpathena ciraü kàlamatinàmayatyaparitasyamànaþ | na tà÷u(su)ãryàntaraü spçhayati | mandabhàõã ca bhavati, pra÷àntabhàõã ca [|] na saügaõikàràmo, na saüsargàràmo, dhãrà càsya vàg(k)pravartate | cakùuùà råpàõi dçùñvà råpapratisamvedã bhavati | na råparàgapratisamvedã | evaü ÷abdagandharasaspraùñavyapratisaüvedã bhavati | no tu (#<øbh_Sh 470>#) yàvatspraùñavyaràgapratisaüvedã | vi÷àrada÷ca bhavati | gambhãrabuddhirvipulapra÷rabdhicittakàyopagåóhaþ || anabhidhyàluravikùobhyaþ | kùamàvànna càsya kàmavitarkàdayaþ pàpakà÷cittaü kùobhayanti | ityevaü bhàgãyàni vãtaràgaliügàni veditavyànãtyayaü tàvat laukikamàrgagamanasya vibhàgaþ || atha lokottareõa màrgeõa gantukàmo bhavati tasya catvàryàryasatyànyàrabhya sapta manaskàrà anupårveõotpadyante | lakùaõapratisaüvedã[di]manaskàràdayaþ prayoganiùñhàphalaparyavasànà yàvadarhattvapràpteþ | tatra caturõàmàryasatyànàü sodde÷avibhaügànàü ÷ramaõenodgçhãtayogàcàraþ | subhàvitamanaskàro và, mauladhyànàråpyalàbhã và, caturbhiràkàrairduþkhasatyasya lakùaõaü pratisaüvedayate | tadyathànityàkàreõa, duþkhàkàreõa, anàtmàkàreõa ca | caturbhiràkàraiþ samudayasatyasya tadyathà hetutaþ, samudayataþ, prabhavataþ, pratyayata÷ca [|] caturbhiràkàrairnirodhasatyasya lakùaõaü pratisamvedayate | tadyathà nirodhataþ, ÷àntataþ, praõãtato, niþsaraõata÷ca [|] caturbhiràkàrairmàrgasatyasya lakùaõaü pratisamvedayate | tadyathà màrgato, nyàyataþ pratipattito, nairyàõikata÷ca | so 'sya bhavati lakùaõapratisaüvedã manaskàraþ || (#<øbh_Sh 471>#) tatra da÷abhiràkàrairduþkhasatyaü parãkùamàõa÷catura àkàrànanupravi÷ati | katamairda÷abhistadyathà | vipariõàmàkàreõa, avinà÷àkàreõa, viyogàkàreõa, sannihità [|] kàreõa, dharmatàkàreõa | saüyojanabandhanàkàreõa, aniùñàkàreõa, ayogakùemàkàreõa, anupa(kàreõa)lambhàkàreõa, asvàtantràkàreõa ca | etànpunarda÷àkàràn upapattisàdhanayuktyà upaparãkùate | tatràgamastàvadyathoktaü bhagavatà sarvasaüskàrà anityàþ [|] te punaþ saüskàràþ samàsataþ sattvaloka÷ca bhàjanaloka÷ca || ukta¤ca bhagavatà sattvalokamadhikçtya, pa÷yàmyahaü, bhikùavo, divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõa satvàü÷cyavamànàü÷cotpadyamànàü÷ca (#<øbh_Sh 472>#) vistareõa yàvat kàsasya bhedàtsugatau svargaloke deveùåpapadyante | ityanena tàvatparyàyeõa ityanena tàvatparyàyeõa bhagavatà cakùuùmatà pratyakùadar÷inà sattvalokasyànityatà vyàkhyàtà | uktaücabhagavatà, bhavati, bhikùavaþ, sa samayo yaddãrghasyàdhvano 'tyayàdanupårveõa yàvatsaptànàü såryàõàü loke pràdurbhàvo bhavati | (#<øbh_Sh 473>#) tadyathà saptasåryopame sågre(tre)yàvadasyàþ khalu mahàpçthivyàþ sumero÷ca parvata ràjasya | yàvacca brahmalokàd bhàjanalokasya dagdhasya dhmàtasya maùirapi na praj¤àyate | chàyikàva÷iùñamapi na praj¤àyate [|] anena paryàyeõa bhagavatà bhàjanalaukika(loka)sthànityatà àkhyàtàyaü(temaü) tàvadàptàgamaü ni÷rityàyaü yogã ÷raddhàdhipateyaü sarvasaüskàrànityatàyàü ni÷cayaü pratilabhate || sa evaü ni÷cayaü pratilabhya, ÷raddhàdhipatyena punaþ punaþ pratyakùatàmapi, parokùatàmaparapratyayàü (yatàü) cànityatà(yàü) samanveùate | katha¤ca punaþ samanveùate | àha | dvividhaü vastu vyavasthàpayati | àha | àdhyàtmikambàhyaü ca | tatràdhyàtmikamvastu yatùaóàyatanaü, bàhyamvastu (sa evaü ni÷cayaü pratilabhya ÷raddhàdhipatyena punaþ punaþ pratyavekùatàmaviparokùatàmaparapratyayatà(ü) cànityatàü(yàü) samanveùate | àha | dvividhaü vastu vyavasthàpayati | àdhyàtmikambàhya¤ca | tatràdhyàtmikamvastu yatùaóàyatanaü bàhyamvastu) ùoóa÷avidhaü | tadyathà pçthivãvastu [tadyathà] gràmanigamagçhàpaõàdayaþ | àràmavastu tadyathà tçõauùadhivanaspatayaþ | parvatavastu tadyathà citràþ (#<øbh_Sh 474>#) parvatasannive÷àþ | utsasara(sa)staóàganadãprasravaõavastu [|] kùetravastu ko÷asannidhivastràlaükàrançttagãtavàditagandhamàlyavilepanamàõóopaskàralokàstrãpuruùapàricaryàvaståni ca tànyetàni bhavanti | ùoóa÷avaståni [|] sa evamàdhyàtmika[ü] bàhyaü vastu vyavasthàpayitvà (vyàvasthàpya) [à]dhyàtmikasya tàvadvastunaþ pratyakùàdhipateyena manaskàreõa viparimàõà(õàmà)kàreõa vipariõàmànityatàü samanveùate | tatra [pa¤cada]÷avidha àdhyàtmikasya vastuno vipariõàmaþ | aùñau vipariõàmakaraõàni | tatra katamaþ [pa¤cada]÷avidho vipariõàmaþ | àdhyàtmikasya vastunastadyathà-avasthàkçto, varõakçtaþ, saüsthànakçtaþ, sampattivipattikçtaþ | aügasàkalyavaikalyakçtaþ, [pari÷ramakçtaþ], paropakramakçtaþ, [÷ãtoùõakçtaþ] | ãryàpathakçtaþ, [svayaükçtaþ], saükle÷akçto(taþ), [kçùikçtaþ], maraõakçto, vinãlakàdi kçtaþ, sarveõa sarvamasaüprakhyànaparikùayakçto vipariõàmaþ | tatràùñau vipariõàmakàraõàni | katamàni [|] àha | tadyathà kàlaparivàsaþ, paropakrama upabhogaþ, (#<øbh_Sh 475>#) çtuvipariõàmaþ, agnidàhaþ, udakakledaþ, vàyu÷oùaþ, pratyayàntarasaügati÷ceti || tatra kàlaparivàso nàma yeùàü bhàvànàü råpiõàü svasthàne 'pyupanyastakànàü kàlàntareõa jarjarato palabhyate | jãrõatà råpavikçtiþ || tatra paropakramo nàma yathàpi tat paro vividhàni råpàõi vividhaiþ praharaõaiþ vividhairupakramavi÷eùaiþ vicitràü vikçtimàpàdayati | tatropabhogo nàma yathàpi tatpratisvàmino vividhaü råpamupabhuüjànà upabhogavidhipatitvà (gamadhipatiü kçtvà vi)kçtimàpàdayanti | tatra çtuvipariõàmo nàma tadyathà hemante tçõauùadhivanaspatãnàü pàõóutvaü, ÷ãrõatvaü prajàyate | grãùmavarùàsu punaþ saüpårõatvaü, haritatà ca | tathà phalasamçddhiþ, puùpasamçddhiþ, patrasamçddhiþ, vipatti÷ca teùàmeva [|] tatràgnidàho nàma yathàpi tadagnirmukto gràmanigamaràùñraràjadhànãrdahan paraiti | tatrodakakledo nàma tathàpi tanmahàn udakaskandhaþ samudàgato (gràmanigamaràjaràùñradhànãü dahan paraiti | tatrodakakledo nàma tathàpi tanmahànudakaskandhaþ samudàgato) gràmanigamaràjaràùñradhànã[þ] plàvayan paraiti || (#<øbh_Sh 476>#) tatra vàyu÷oùo nàma tathàpi tanmahatà vàyuskandhenàrdràþ pçthivãprade÷à laghu laghveva ÷uùyanti | tathàrdràõi vastånyàrdràþ sasyajàtayaþ | pratyayàntarasamudgamo nàma tadyathà sukhavedanãyaü spar÷aü pratãtya sukhàü vedanàü vedayamànasya sukhavedanãya(þ)spar÷asamudgamaþ | [evaü duþkhàü vedanàü vedayamànasya su(duþ)kha vedanãya(þ) spar÷asamudgamaþ] aduþkhàsukhàü vedanàü vedayamànasyàsukhavedanãyasya vàduþkhavedanãyasya và spar÷asya samudgamaþ | tathà raktasya pratighanimittasamudgamaþ yasya samudgamàdràgaparyavasthànaü ca vigacchati | pratighaparyavasthànaü cotpadyate (|) evaü dviùñasya måóhasya visabhàgaþ | kle÷otpattinimittaþ samudgamo veditavyaþ | tadyathà cakùurvij¤àne saümukhã bhåte ÷abdaviùayasamudgamaþ | gandharasaspraùñavyàþ | dharmanimitta samudgamo yena viùayàntareõa visabhàgànyutpadyante | itãmànyaùñau vipariõàmakàraõàni [|] yà kàcidvipariõatirbhavati | råpiõàmvà, aråpiõàmvà, dharmàõàü sarvo(rvà) sau ebhiraùñàbhirnàta uttari nàto bhåyaþ | (#<øbh_Sh 477>#) tatràdhyàtmikasya vastunaþ kathamavasthàkçtaü vipariõàmamparyeùate | ihànecà(nà)tmano [và] pareùàmvà dahràvasthàmupàdàya yàvajjãrõàvasthà dçùñà bhavati | tàü pårveõàparàü visadç÷àü (÷ãü), vyatibhinnàü, vipariõatàü, saüskàrasantatiü dçùñvàsyaivaü bhavati | anityà bata(te) me saüskàrà[s] tathàpyeùàü pratyakùata eveyaü pårvaõàparà vikçtirupalabhyate | tatra kathaü suvarõakçtà(nàü) vipariõàmànityatàü paryeùate | ihànenàtmano (sa tathàtmano) và, pareùàm và, yà pårvaü(tàma) sva(su)varõatà(tàü), succhavità(tàü), tvagvarõatà (tàm) | pa÷càcca durvarõatàü du÷chavitàü rukùatàü rukùavarõatàü ca | pa÷yati [|] dçùñvà ca punareva pratyudàvarttyàpareõa samayena tàmeva suvarõatàü paryavadàtatvagvarõatàü ca pa÷yati | tasyaivaü bhavatyanityà bata(te)me saüskàràõà(ràsteùà)miyamevaü råpà pratyakùato varõavikçtirupalabhyate | tatra kathaü [saü]sthànakçtàü vipariõàmànityatàü paryeùate | yathà varõa ukta evaü kç÷asthålatayà saüsthànaü veditavyaü sampattirvipatti÷ca | tadyathà j¤àtisampattirvà, bhogasampattirvà, ÷ãladçùñisampattirvà [|] etadviparyayeõa vipattista (ttiþ [|] ta)tkathamaügapratyaügavipariõàmànityatàü (#<øbh_Sh 478>#) paryeùate | ihànenàtmano và, pareùàmvà yà pårvaü suvarõatà, succhavità, paryavadàtatvagvarõatà dçùñà bhavati | pa(pra)tisampattirvà bhogasampattirvà ÷ãladçùñisampattirvà (|) etadviparyayeõa vipatti s(þ) [|] tatkathamaügapratyaügavipariõàmànityatàü paryeùati(te) | ihànenàtmano và, parasya và, pårvamapi (vi)kalàügatà dçùñà bhavati | sopareõa samayena vikalatàmpa÷yati ràjato và, corato và, manuùyato và, amanuùyato và [|] dçùñvà ca punarasyaivaü bhavati | anityà bata(te)me saüskàrà iti pårvavade(t [|]) | (eva)màtmanaþ pareùàü ca ÷ràntakàyatàü, klàntakàyatàü dhàvato và, plavato và, laüghayato và, abhiru(ro)hatovà, vividhaü vàkkarma drutaü kurvataþ | sopareõa samayena vigataklama÷ramatàü pa÷yati | tasyaivaü bhavatyanityà bateme saüskàrà iti pårvavat | evampari÷ramakçtàü vipariõàmànityatàmparyeùate || evamàtmano và pareùàmvà paropakrameõa kàyavikçtiü pa÷yati | tadyathà latàbhirvà tàóitasya, ka÷àbhirvà, (#<øbh_Sh 479>#) vaitrairvà vara(ta)tràbhirvà [|] tathà vividhairda÷ama÷akasarãsçpasaüspar÷aiþ [|] apareõa và punaþ samayena tàü vikçtiü na pa÷yati | dçùñvà ca punarasyaivaü bhavatyanityà bata(te)me saüskàrà iti pårvavadityevaü paropakramakçtàmvipariõàmànityatàmparyeùate || tathàtmànaü và, paramvà, ÷ãla(ta)kàle pratyupasthite avi÷adakàyaü, saükucitakàyaü, ÷ãtaparyavasthànaparyavasthitamuùõàbhilàùaparigataü pa÷yati | uùõakàle và punaþ pratyupasthite avi÷adakàyaü, saükucitakàyaü ÷ãtaparyavasthànaparyavasthitavi÷adagàtraprasvinnagàtraü santaptagàtramucchraùya vacanaü tçùàparigataü | ÷ãtasaüspar÷àbhilàùiõaü pa÷yati | dçùñvà ca punaþ pratyudàvarttya punaþ ÷ãtakàle pårvoktairevàkàraiþ pa÷yati | dçùñvà ca punarasyaivaü bhavati | anityà bata(te)me saüskàrà iti pårvavadeva[ü] ÷ãtakçtàü vipariõàmànityatàü paryeùate | sa punaradhyàtmamvà (ràtmano và) [pare]ùàmvà caükramasthànaniùadya÷ayànairãryàpathairanyatamànyatameneryàpathena àtmànamvà paramvà pa÷yati | punastenaivamekadà anugçhyamàõaü pa÷yati | dçùñvà ca punarasyaivaü bhavatyanityà (#<øbh_Sh 480>#) bateme saüskàrà iti pårvavat | evamãryà pathakçtàü vipariõàmànityatàüparyeùate || kathaü spar÷akçtàmvipariõàmànityatàmparyeùate | sukhavedanãyena spar÷ena spçùñaþ, sukhavedanãyaü spar÷aü pratãtyotpannàü sukhàü vedanàü vedayamànaþ | sukhà[ü] vedanàvasthàmàtmanaþ pari[c]chinatti | yathà sukhadevanàvasthà[ü] evaü duþkhàsukhàsu(duþ)khavedanàvasthàü [|] tasya pårvàü paryeùaõà àsàü vedanànàü navanavatàniþpuràõa puràõatàmàpàyikatàü tàvatkàlikatàmitvarapratyupàsthàyitamanyathãbhàvaü dçùñvà, dçùñvaivaü bhavati | anityà bateme saüskàrà iti pårvat || tatra kathaü kle÷akçtàü vipariõàmànityatàü vyavacàrayati | saràgaü cittamutpannaü parijànàti | vigataràgaü sadveùamvigatadveùaü | samohaü vigatamohamanyatamànyatamena và upakle÷enopakliùñaü cittamupakliùñamiti parijànàti | anupakliùñamvà punaranupakliùñamiti parijànàti | tasya på(pau)rvàparyeõaibhiþ kle÷opakle÷airavatãparõavipariõatàvipariõatàücittasantatiü dçùñvaivaü bhavatyanityà bateme saüskàrà iti | tathà hyeùàü pratyakùataþ saükle÷akçto vipariõàmaupalabhyate || tatra kathaü vyàdhikçtàü vipariõàmànityatàü vyavacàrayati | ihànenaikadàtmà ca pare ca dçùñvà(ùñà) (#<øbh_Sh 481>#) bhavantyarogiõaþ, sukhino, balavantaþ | so 'pareõa samayena pa÷yatyàtmànamvà, paramvà, àbàdhikaü, duþkhitaü, bàóhaglànaü, spçùñaü ÷àrãrikàbhirvedanàbhiþ duþkhàbhistãvràbhiriti vistareõa pårvavat | tatra kathaü kle÷akçtàü vipariõà[mà]nityatàü vyavacàrayati | ihànenaikadàtmà ca pare ca dçùñvà (dçùñà) bhavantyarogiõaþ, sukhino, balavantaþ | so 'pareõa samayena pa÷yatyàtmànamvà, paramvà, àbàdhikaü, duþkhitaü, bàóhaglànaü, spçùñaü ÷àrãrikàbhirvedanàbhiþ | sa punarapareõa samayena pa÷yatyarogiõaü, sukhitaü, balavantaü, dçùñvà ca punarasyaivaü bhavatyanityà bata(te)me saüskàrà iti pårvavat || tatra kathaü maraõakçtàü vipariõàmànityatàü vyavacàrayati | ihàyaü jãvitaü pa÷yati dhriyantaü, tiùñhantaü, yàpayantaü, so 'pareõa samayena mçtaü kàlagataü pa÷yati | vij¤àna÷ånyaü kalevaraü dçùñvà ca punarasyaivaü bhavatãti vistareõa pårvavat || tatra kathaü [vi]nãlakàdikçtàü vipariõàmànityatàü vyavacàrayati | so 'pareõa samayena tàma(tada)sthi÷aükalikàvasthànaü pa÷yati | sa tadeva mçtakalevaraü vinãlakàvasthamekadà pa÷yati | ekadà vipåyakàvasthamenaü vistareõa yàvasthi÷aükalikàvasthaü dçùñvàsyaivaü bhavatyanityà bata(te)me saüskàrà iti vistareõa (#<øbh_Sh 482>#) pårvavat || tatra kathamasaükhyà(ya) na parikùayakçtàmvipariõàmànityatàü vyavacàrayati [|] so 'pareõa [samayena] tàma(tada)pya[sthi]÷aükalikàvasthànaü pa÷yati | sarveõa sarvaü naùñà(ùño) bhavati, vidhvastà(sto), vi÷ãrõaþ | sarveõa sarvaü cakùuùo [a]nàbhàsagatà, dçùñvà ca punarasyaivaü bhavatyanityà bata(te)me saüskàràstathà hyeùàü paurvàparyeõa pratyakùata evàyamevaü råpo vikàra upalabhyate | vipariõàmaþ | evaü tàvatpratyakùàdhipateyena manaskàreõàdhyàtmikasya vastunaþ [paüca] da÷abhiràkàrairvipariõàmànityatàü vyavacàrayati | vyavacàrayitvà(vyavacàrya) ùoóa÷avidhasya bàhyasya vastuno vipariõàmànityatàü vyavacàrayati | ye 'nena pçthivãprade÷à nàbhisaüskçtàþ pårvaü dçùñà bhavanti | gçhavastvàpaõavastupuõya÷àlàdevakulavihàravastuprakàraiþ pa÷càccàbhisaüskçtànpa÷yatyanabhisaüskçtànpa÷yatyanandinavànsukçtànsåpaliptàn (|) so 'pareõa samayena jãrõàn pa÷yati | jarjarànalånavilånàü (nàn) cchãrõàn cha(kùa)titapatitàn khalu chidrànagninà và dagdhànudakena vàpahratàü(hçtàn) | dçùñvà ca punarasyaivaü bhavati | anityà bata(te)me saüskàràþ [|] tathàpyeþ(hye)ùàü paurvàparyeõàyamevaüråpaþ pratyakùo vikàro (#<øbh_Sh 483>#) vipariõàma upalabhyate | evaü pçthivyàü vipariõàmànityatàü vyavacàrayati | evaü tçõauùadhivanaspataya àràmodyànàni ca samçddhapatrapuùpaphalàni pa÷yati | harati tàni (haritàni) pràsàdikànyabhiramyàõi [|] apareõa sa samayenocchuùkàõi pa÷yati | vigatapatrapuùphalàni (|) agnidàhena và dagdhàni (và,) tathà parvatànyekadà samçddhapàùàõàni pa÷yatyekadà nirluñhitapàùàõàni patita ÷rçügàõi, patitakåñàni, utkålanikålànyagninà dagdhàni, udakàbhiùyanditàni, tathà utsasarastaóàka(ga)nadãprasravaõakåpàdãnyekadà, samçddhodakàni pa÷yatyekadà parikùãõodakàni, sarveõa và sarvaü vi÷uùkàõi khilãbhåtàni koñaràõi | tathà karmàntànekadà sampadyamànànpa÷yatyekadà vipadyamànàü (nàn) [pa÷yati |] tadyathàkçùikarmàntànnaukarmàntànsamyagvyavahàrakarmàntàn vividhàüchilpa (vidhà¤chilpa)sthànakarmàntàn, tathà ko÷asannidhãnàü vicitràõàü nànàprakàràõàmekadà àcayaü pa÷yatyekadà apacayaü | tathà bhojanapànaü ca ekadà[na]bhisaüskçtà(nnà)vasthaü pa÷yatyekadàbhisaüskçtàvasthamekadà làlàvisaraviklinnamekadà yàvaduccàraprasràvàvasthaü [pa÷yati] | (#<øbh_Sh 484>#) tathà vividhàni yànànyekadà sumaõóitàni svalaükçtànyabhinavàni pa÷yatyekadà vigatàlaükàràõi | vigatamaõóanàni, jarjaràõi | tathà vastràõàmekadà abhinavatàü pa÷yatyekadà puràõatàü | prakùãõatàmekadà ÷uddhatàmekadà malinatàü | tathàlaükàràõàmekadànabhisaüskçtatàmekadàbhisaüskçtatàmekadà sàratàmekadàbhinna-prabhinnatàmvikùãõatàü pa÷yati | tathà nçttagãtavàditànàü pratyutpannaprayogavicitrabhåya[s]samudgatà[ü] bhavabhaügatàmpa÷yati | tathà gandhamàlyavilepanànàü pratyagrasugandhàmlànatàü pa÷yati | apareõa samayena nàtisugandhadurgandhamlànavi÷uùkatàü pa÷yati | tathà bhàõóopaskàràõàmanabhisaüskàràbhisaüskàrasàrabhagnatàü pa÷yati | tathà àlokànukàrayoþ saübhavavibhavatàmpa÷yati | tathà strãpuruùacaryàsambhavavibhavatàü pa÷yati | asthiratàü [|] dçùñvà ca punarasyaivaü bhavatyanityà bata(te)me saüskàràstathà hyeùàü bàhyànàü saüskàràõàü, ùaõõàü ca parigrahavastånàü, da÷ànà¤ca kàyaparivàràõàü pratyakùatà, vikàro, viparimàõo 'yamãdç÷a upalabhyate | sarvatracaitat peyàlaü veditavyaü || ebhiraùñàbhirvipariõàmakàraõaiþ pårvanirdiùñairasyàdhyàtmikabàhyasya vastuno yathàyogaü pratyakùàdhipateyena manaskàreõaivaü vipariõàmàkàreõànityatàü vyavacàrayati | (#<øbh_Sh 485>#) yathànena sà vipariõàmànityatà pratyakùaü dçùñà bhavatyanubhåtà, aparapratyaya÷ca tasyàü bhavatyananyaneyaþ | tathaivànusmaran vyavacàrayati | ni÷cita÷ca bhavati | tenocyate pratyakùàdhipateyo manaskàra iti | sa evaü pratyakùàdhipateyena manaskàreõa vipariõàmànityatàü vyavahà(cà)rayitvà(vyavacàrya) yeùàü råpiõàü saüskàràõàü satã samvidyamànà kùaõotpannabhagnà vinãlatà(vilãnatà) nopalabhyate | tatra pratyakùàdhipateyaü manaskàraü ni÷rityànumànaü karotyeva¤ca punaranumànaü karoti | kùaõotpannabhagnavilãnànàmeùàü saüskàràõàmiyaü pårveõàparà vikçtiryujyate | na tu tathaivàvasthitànàü, iti hi kùaõikàþ saüskàràsteùu teùu pratyayeùu satsu tathà tathotpadyante | utpannà÷cànapekùya vinà÷akàraõaü svarasena vipa(na)÷yanti | (#<øbh_Sh 486>#) yàni punaretàni vipariõàmakàraõàni tànyanyathotpattaye satya(mva)rttante vikçtàyà utpatteþ kàraõãbhavanti | na tu vinà÷asya [|] tatkasya hetoþ [|] sahaiva tena vinà÷akàraõena vinaùñànàü saüskàràõàü yasmàdvisadç÷à (÷ã) pravçttirupalabhyate | na tu sarveõa sarvamapravçttireva [|] yeùàmvà punaþ saüskàràõàü sarveõa sarvamapravçttirupalabhyate | tadyathà kvàthyamànàmasàmante sarveõa sarvamparikùayo bhavati agninirdagdhànàü ca lokabhàjanànàü masirapi na [pra]j¤àyate | chàyikà ca | ÷iùñamapi na praj¤àyate teùàmapyuttarottarakaraõaparyàdànàdante sarveõa sarvamabhàvo bhavati | na tvagninaiva kriyate [|] tasmàdvipariõàmakàraõànyetànyaùñau yathoktàni svarasenaiva tu vinà÷o bhavati | sa evamànumànikamanaskàreõa saüskàreõàkùaõotpannabhagnavilãnatàyàü ni÷cayaü pratilabhya punarapyapratyakùaparalokàsaüskàrapravçttàvanumànaü karoti || evaü ca punaranumànaü karoti | santi satvà (ttvà) ye avarõà api, durvarõà apyupalabhyante, uccakulãnà api, àdyakulãnà api, daridrakulãnà api, alpe÷àkhyà api, dãrghàyuùo (ùa) àdeyavàkyà api, anàdeyavàkyà api, tãkùõendriyà api [|] (#<øbh_Sh 487>#) tadetat satva(ttva)vaicitryaü sati karmavaicitrye yujyate [|] nàsati | yadråpaiþ sattvairyadråpaü pårvameva bhåtaü (kçtaü?) ku÷alàku÷alaü citrakarma kçtamupacitaü, tena hetunà, tena pratyayena teùàmidamàtmabhàvavaicitryamabhinirvçttaü || na caitadã÷varanirmàõahetukaü yujyate | sa cedã÷varanirmàõahetukaü syàttadã÷varapratyayameva và syàdanyena vopàdànene÷varo nirmimãta | sa cedã÷vara pratyayameva syàt tene÷varasyaiùà¤ca saüskàràõàü yaugapadyaü syàt | atha pårvamã÷varaþ pa÷càt saüskàrà, ne÷varapratyayàþ saüskàrà bhavanti | athe÷varasya praõidhànaü nirmàõakàraõaü, ne÷vara eva | tena samãcchà sahetukà (kã) và syànnirhetu kà (kãü) và [|] yadi sahetukà ã÷varahetukaiva ca tena pårvakeõa doùeõa tulyatayà na yujyate | athànyahetukà (kã) tenecchà prayatnaþ | (#<øbh_Sh 488>#) praõidhànamã÷varavinirmuktànyadharmahetukà tathà sarve 'pi saüskàrà dharmahetukà eva bhaviùyanti | kimã÷vareõa vçthà kalpitenetyevamàdinà ànumànikena manaskàreõaivaübhàgãyena, paralokena saüskàrapravçttau ni÷cayaü pratilabhate | sa evaü triþprakàramanaskàràdhipatyena ÷raddhàdhipateyena pratyakùàdhipateyenànumànàdhipateyànàü(yàm) nityatàü vyavacàrayati | tatra yà pårva pa¤ca [vidhà]nityatà pa¤càkàrabhàvanànugatà uddiùñà, tatra vipariõàmàkàranirdiùñà, vinà÷àkàrà ca | visaüyogàkàrà anityàkàrà (anityatà) katamà | àha | adhyàtmamupàdàya bahirdhà ca veditavyà || tatràdhyàtmamupàdàya yathàpi tadekatyaþ pårvampareùàü stà(svà)mã bhavatyadàsaþ apreùyaþ | aparakarmakaraþ | so 'pareõa samayena svàmibhàvamadàsabhàvaü vihàya pareùàü dàsabhàvamupagacchati | svàmibhàvàdvisaüyujyate | tathà santaþ samvidyamànà bhogà avipariõatà, avinaùñà ràj¤à(þ) apahriyante | corairvà, apriyairvà, dàyàdai[ritya]nityatà veditavyà | tatra dharmatàkàrànityatà (#<øbh_Sh 489>#) yathàpi tasyà eva vipariõàmànityatàyàþ vinà÷ànityatàyàþ | vartamàne 'pyadhvanyasamavahitàyàþ anàbhoge (gate) 'dhvani bhàvinyà dharmatàü pratividhyatyevaü dharmàõa ete saüskàrà anàgate 'dhvani evaübhàgãyà iti | eùu sannihitàkàràya (rayà?) ita eva vipariõàmànityatàü, vinà÷ànityatàü, visaüyogànityatàü samavahitàü saübhuravãbhåtàmàkàrayati | sa evamàdhyàtmikabàhyànàü saüskàràõàü pa¤cavidhàyàmanityatàyàmebhiþ pa¤cabhiràkàrairyathàyogaü manasikàrabàhulyàdupapattisàdhanabhàvanàdhipatyàcca niye(rme)yaü pratilabhya tada[na]ntaraü duþkhàkàramavatarati | tasyaivaü bhavati | ya ete saüskàrà anityàsteùàmanityatàü (tà) jàtidharmato yujyate | iti hyeta eva saüskàrà jàtidharmàõaþ jàti÷ca duþkhà, yadà(yà) jàtireva[ü] jarà vyàdhirmaraõa[ü], vipriyasaüprayogaþ, priyavinàbhàva, icchàvighàta÷ca veditavyaþ | evaü tàvadaniùñà(tyà)kàreõa duþkhàkàramavatarati | sa ye sukhavedanãyàþ skandhàþ, sàsravàþ, sopàdànàsteùu saüyojanabandhanàkàreõa duþkhàkàramavatarati | (#<øbh_Sh: 490>#) tathà hi te (tasya) tçùõàsaüyojanasyàkàre 'dhiùñhànaü, tçùõàsaüyojanaü ca jàtijaràvyàdhimaraõa÷okaparidevaduþkhadaurmanasyopàyàsabandhanasya, ràgadveùamohabandhanasya càdhiùñhànaü | tatràyogakùemàmàreõa aduþkhàsukhasthànãyeùu skandheùu duþkhàkàramavatarati | tathà hyaduþkhàsukhàsthànãyàþ skandhàþ sopàdànà dauùñhulyasahagatà abãjànugatà avinirmuktà duþkhaduþkhatayà, vipariõàmaduþkhatayà ca | anityà, nirodhadharmàõaþ | evamayaü yogã sukhasthànãyeùu saüskàreùu, sukhàyà¤ca vedanàyàü vipariõàmaduþkhatàmavatãrõo bhavati | yaduta saüyojanabandhanàkàreõa duþkhavedanàsthànãyeùu saüskàreùuduþkhàyàü vedanàyàü duþkhaduþkhatàmavatãrõo bhavati | yadutàniùñàkàreõa aduþkhàsukhasthànãyeùu saüskàreùu(ùva) duþkhàsukhàyà¤ca vedanàyàü saüskàraduþkhatàmavatãrõo bhavati | yadutàyogakùemàkàreõa [|] tasyaivaü bhavati | saüyojanabandhanàkàramaniùñàkàraü yogakùemàkàraü càdhipatiü kçtvà tisçùu vedanàsu yatki¤cidvedayitamidamatra duþkhasyetyevamayamanityàkàrapårvakeõa manaskàreõa duþkhàkàramavatãrõo bhavati | tasyaivaü bhavatãndriyamàtra(traü)saha(saþ) upalabhate, viùayamàtraü | tajjamanubhavamàtraü | cittamàtra hatà àtmeti (hatàtmeti) | nàmamàtraü | dar÷anamàtramupacàramàtraü | (#<øbh_Sh 491>#) nàta uttari nàto bhåyaþ | tadevaü sati skandhamàtrametannàstyeùu skandheùu nityo, dhruvaþ, ÷à÷vataþ svàbhåtaþ | ka÷cidàtmà và, satvo(ttvo) và, yo 'sau jàyeta và, hãyeta và, mriyate (yeta) và, tatra và (tatra và) tatra kçtakçtànàü karmaõàü phalavipàkaü pratisamvedayeta | iti hi (#<øbh_Sh 492>#) ÷ånyà ete saüskàràþ, àtmavirahità ityevamanupalambhàkàreõa ÷ånyàkàramavatarati | tasyaivaü bhavati | ye punarete saüskàràþ svalakùaõenànityalakùaõena, duþkhalakùaõena yuktàste 'pi pratãtyasamutpannatayà asvatantrà, ye 'svatantràste 'nàtmàna ityevamasvatantràkàreõànàtmàkàramavatarati | evaü punaryoginà da÷àkàraü gçhãtai÷caturbhiràkàrairduþkhasatyalakùaõaü pratisaüveditaü bhavati || tatrànityàkàraþ pa¤cabhiràkàraiþ saügçhãtaþ | tadyathà vipariõàmàkàreõa, visaüyojanàkàreõa, sannihitàkàreõa, dharmatàkàreõa [|] duþkhàkàrastribhiràkàraiþ saügçhãtaþ | saüyojanabandhanàkàreõa aniùñàkàreõa ayogakùemàkàreõa ca [|] ÷ånyàkàra ekenàkàreõa saügçhãto yadutànupalaübhàkàreõa [|] anàtmàkàra ekenàkàreõa saügçhãto yadutàsvatantràkàreõa | sa evaü da÷abhiràkàrai÷caturàkàrànupraviùño (#<øbh_Sh 493>#) duþkhalakùaõàü pratisaüvedya, asya duþkhasya ko hetuþ, kaþ samudayaþ, prabhavaþ, pratyayaþ iti | yasya prahàõàdasya duþkhasya prahàõaü syàdityebhi÷caturbhiràkàraissamudayasatyasya lakùaõaü pratisaüvedayati | tçùõàyà duþkhakùemakatvàddhetutaþ, àkùipyàbhinirvartakatvàtsamudayànayanàtsamudà[na]yataþ | abhinirvçttirduþkhitatvàt prabhavatvàt prabhavataþ | punaràyatyàü duþkhabãjaparigrahatvàdanukrameõa ca | duþkhasamudayànayanàtpratyayataþ | aparaþ paryàyaþ | upàdànahetukasya ca bhavasya samudàgamàdbhavapårvikàyà jàteþ prabhavatvàt, jàtipratyayatàü, jàti ca (te÷ca) jaràvyàdhimaraõa÷okàdãnàmabhinirvçtteþ | hetutaþ samudayataþ, prabhavataþ, pratyayataþ | yathàyogaü veditavyaü | aparaþ paryàyaþ [|] yaþ kle÷ànu÷aya à÷raya[þ] punarbhavàmabhinirvçttaye hetustajjasya ca paryavasthànasya yathàyogaü veditavyaü [|] aparaþ paryàyaþ [|] yaþ kle÷ànu÷aya à÷rayastçùõànu÷ayàdikaþ | sa àyatyàü punarbhavàbhinirvçttaye hetustajjasya ca paryavasthànasya yathàyogaü samudayaþ, prabhavaþ, pratyaya÷ca [|] tatra paunarbhavikyàstçùõàyàþ samudànanàtsamudayataþ | sàpuna[þ] paunarbhavikã tçùõà nandãràgasahagatàyàstçùõàyàþ (#<øbh_Sh 494>#) prabhavo bhavati sà punarnandãràgasahagatà tçùõà prabhåtà, tatra tatràbhinandinyàstçùõàyàþ pratyayo bhavatyevamasyànu÷ayagatàü trividhaparyavasthàgatàü ca tçùõàmàgamyàyati[þ] | punarbhavasyàbhinirvçttirbhavati pràdurbhàvaþ | tenàha hetu[taþ], samudayataþ, prabhavataþ, pratyayata÷ca | evamayaü yogã ebhi÷caturbhiràkàraissamudayasatyalakùaõaü pratisamvedayate | samudayasatyalakùaõaü pratisaüvedya asya samudayasatyasyà÷eùoparamannirodhaü nirodhata àkàrayati | duþkhasatyasyà÷eùoparamecchàtaþ, agratvàcchreùñhatvàttadantaratvàt praõãtataþ, nityatvànnissaraõataþ | evamayaü caturbhiràkàraiþ nirodhasatyasya lakùaõaü pratisaüvedayati | pratisamvedya j¤eyaparimàrgaõàrthena, bhåtaparimàrgaõàrthena caturbhirduþkhairanupravartanàrthena | nirvàõagamanàyaikàyanàrthena màrgaü màrga[to], nyàyataþ, pratipattito, nairyàõikata÷ca àkàrayati | sa evaü caturbhiràkàrairmàrgatyasya lakùaõaü pratisamvedayate | ayamasyocyate caturùvàryasatyeùvadhyàtmaü pratyàtmaü lakùaõapratisaüvedã (yate | ayamasyocyate | caturùvàryasatye[ùu]) manaskàraþ || sa evaü pratyàtmikàn skandhàn pratyayenopaparãkùya (#<øbh_Sh 495>#) vyavacàrayitvà (vyavacàrya) viparokùakàn visabhàgadhàtukàn | skandhànanumànataþ paràhanti | tepyevaü dharmàõaþ te 'pyevaünayapatità iti | yatki¤citsaüskçtaü sarvatra sarva÷aþ [evaü tadevaü pratisaüvedã manaskàraþ | pratyayenopaparãkùyavyavacàrayitvà(càrya) viparokùàn visabhàgadhàtukàn skandhànanumànataþ paràhanti | te 'pyevaü dharmàõaste 'pyevaü nayapatità iti yatki¤citsaüskçtaü sarvatra sarva÷a] evaü tadevaüprakçtikaü, tasya ca nirodhaþ | ÷àntaþ, màrgo, nairyàõiko yastatprahàõàya tasya yadà vipakùokteùu pratyàtmikeùu skandheùu satyaj¤ànaü | yacca viparokùeùu visabhàgadhàtukeùvanumànaj¤ànaü | taddharmaj¤ànànvayaj¤ànayorutpattaye bãjasthànãyaü bhavati | sa càyaü lakùaõapratisaüvedã manaskàraþ ÷rutacintàvyavakãrõo veditavyaþ | yadà teùu satyeùvayaü yogã evaü samyak(g)vyavacàraõànvayàdibhiþ ùoóa÷abhiràkàrai÷caturùvàryasatyeùu ni÷cayaþ [-yaü] pratilabdho bhavati | yadutopapattisàdhanayuktyà, yaduta yàvadbhàvikatàü và, tadà ÷rutacintàmayaü manaskàraü samatikramya vyavatãrõavarttinamekàntena bhàvanàkàreõàdhimucyate | so [a]sya bhavatyàdhimokùiko manaskàraþ | satyàlambana÷caikàntasamàhita÷ca [|] sa tasyànvayà[d]dve satye adhikçtya duþkhasatya¤ca (#<øbh_Sh 496>#) samudayasatya¤ca aparyantaü j¤ànaü pratilabhate | yenànityamanityamityanityàparyantamadhimucyate || evaü duþkhàparyantatàü ÷ånyàkàyà[rà]paryantatàü, saükle÷àparyantàmapàyagamanàparyantatàü sampatti(ttya) [paryanta]nàü(tàü), vipati[ttya]paryantatàü, sa vyàdhimaraõa÷okaparidevaduþkhadaurmanasyopàyàsà paryantatàü [|] tatràparyanteti nàsti saüsàraü(raþ) sansa(saüsa)rata, eùàü dharmàõàmanto nàsti paryantaþ | yàvatsansà(saüsà)rabhàvina ete dharmàþ, sansà(saüsà)rasya và÷eùoparamàdeùàmuparamo, nàsti anyathoparama ityevaü sarvabhavagaticyutyupapàdebhyaþ apraõihà(hità)kàreõàsanni÷rayàkàreõa, pràtikålyàthi(dhi)kàreõàsanni÷rayàkàreõa [|] pràtikålyàdhikàreõàdhimucyamàna àdhimokùikamanaskàraü bhàvayati | sa evaü sarvabhàvopapattibhyaþ | cittamudvejayitvà (-mudvejya) | uttràsya | u(t)tràsayitvà (sya) [a]dhyà÷ayena nirvàõe 'pyanyatamànyatamenàkàreõa praõidadhàti | tasya dãrgharàtraü taccitraü(ttaü)råparataü ÷abdagandharasaspraùñavyarataü à(tamà)citamupacitaü (råpa÷abdagandharasaspraùñavyaratamà(tamà)citamupacitaü |) råpa÷abdagandharasaspraùñavyaiþ | yenàdhyà÷ayenàpi nirvàõaü pradadhate | (#<øbh_Sh 497>#) na praskandati, na prasãdati | na saütiùñhate | na vimucyate, na pratyudàvarttate (|) mànasaü, ÷àntadhàtvanabhilakùitatayà | paritamanàmupàdàya, sa punaþ punastaccittamudvejayatyu[t]tràsayati | duþkhasatyàtsamudayasatyàdudvejyo[j]tràsya punaþ punaradhyà÷ayato nirvàõe praõidadhàti | tathàpyasya na praskandati | tatkasya hetostathà hyasau [au]dàriko [a]smi màno 'bhisamayàya vibandhakaraþ | sa manaskàrànupraviùñaþ sàntaravyantaro vartate | ahamasmi saüskç(sç)tavànahamasmi saüsariùyàmi | ahamasmi parinirvàsyàmi, ahamasmi(n) parinirvàõàya ku÷alàndharmàn bhàvayàmi | ahamasmiduþkhaü duþkhataþ (|) pa÷yàmi, samudayaü samudayato, nirodhaü nirodhataþ | ahamasmi màrgaü màrgataþ pa÷yàmi | ahamasmi ÷ånyaü ÷ånyato 'praõihitamapraõihitataþ | ànimittamànimittataþ pa÷yàmi mamaite dharmàstaddhetostatpratyayasya taccittaü na praskandatyà(tya)dhyà÷ayamvàdhyà÷ayato [a]pi nirvàõama(ta)smimànaü nirba(viba)ndhakà(ka)raü vibandhakàra iti laghu laghveva praj¤ayà pratividhya, svarasànupravçttau manaskàramutsçjya, bahirdhà j¤eyàlambanàd vyàvartya, mà(ma)naskàrapraviùñàü, (#<øbh_Sh 498>#) manaskàrànugatàü, satyavyavacàrà(ra)õàmàrabhate | sa utpannotpannaü cittaü nirudhyamànamanantarotpannena cittena bhajyamànaü pa÷yati | pravàhànuprabandhayogena | sa tathàcittena cittamàlambanãkarotyavaùñabhate | yathàsya yo 'sau manaskàrànupraviùño 'smimàno vipakùa(bandha)karaþ sa tasyàvakà÷aþ | punarbhavavyutpattaye || tathà prayukto 'yaü yogã yattasyà÷cittasantateþ anyonyatàü navanavatàmàpàyikatàü tàvatkàlikatàmitvarapratyupasthàyità¤ca paurvàparyeõa pa÷yatãdamasyà [a]nityatàyà yattasyà÷cittasantateþ upàdànaskandhànupraviùñatàü pa÷yatãdamasya duþkhatàyàstatra yaccittaü dharmaü nopalabhate | idamatra ÷ånyatàyàstatra yasyà eva cittasantateþ pratãtyasamutpannatàmasvatantràmpa÷yatãdamasyànàtmatàyà[þ |] evaü tàvad duþkhasatyamavatãrõo bhavati | (#<øbh_Sh 499>#) tasyaivaü bhavatãyamapi me cittasantatiþ | tçùõàhaitukã, tçùõàsamudayà, tçùõàprabhavà, tçùõàpratyayà [|] asyà api cittasanteteryo nirodhaþ so 'pi ÷àntaþ | asyà api yo nirodhagàmã màrgaþ | sa nairyàõika ityevamaparãkùitamanaskàraparãkùàyogena såkùmayà praj¤ayà na tànyàryasatyànyavatãrõo bhavati | tasyaivamàsevanànvayàdbhàvanànvayàttasyàþ samasamàlambyàlambakàj¤ànamutpadyate | yenàsyaudàrikatvàsmimàno nirvàõàbhirataye vibandhakaraþ samudàcarataþ | prahãyate | nirvàõe càdhyàyata÷cittaü pradadhataþ praskandati | napratyudàvartate(yati) (|) mànasaü | paritamanàmupàdàya | adhyà÷ayata÷càbhiratiü gçhõàti | tathàbhåtasyàsya mçdukùàntisahagataü samasamàlambyàlambakaj¤ànaü tadåùmagatamityucyate | yanmadhyakùàntiparigçhãtaü tanmåóhe(óhami)tyucyate | yadadhimàtrakùàntisaügçhãtaü tanmadhyànulomà kùàntirityucyate || sa evambibandhakaramasmimànaü prahàya nirvàõe càdhyà÷ayaratiü parigçhyayo 'sàvuttarottara÷cittaparikùayàbhisaüskàraþ | tamabhisaüskàraü samutsçjya anabhisaüskàratàyàü nirvikalpacittamupanikùipati | tasya taccittaü tasmin samaye niruddhamiva khyàti | na ca taü (tan) niruddhaü bhavatyanàlambanamiva khyàti | na ca tadàlambanaü bhavati | tasya taccittaü pra÷àntaü vigatamiva (#<øbh_Sh 500>#) khyàti | na ca tadvigataü bhavati | na ca punastasmiü(smin) samaye madhukaramiddhàvaùñabdhamapi taccittaü niruddhamiva khyàti | na ca tanniruddhaü bhavati | yattadekatyànàü [mandànàü] momåhànàmabhisamayà [yà]bhimànàya bhavatãdaü puna÷cittamabhisamayàyaiva, na cirasyedànãü samyaktvaü(ttva) (|) nyàmàvakràntirbhaviùyatãti | yadi yamãdç÷ã cittasyàvasthà bhavati | tasya tatsarvapa÷cimanirvikalpaücittaü yasyànantaraü pårvavicàriteùu satveùvadhyàtmamàbhogaü karoti | te laukikà agradharmàþ | tasmàtpareõàsya lokottarameva cittamutpadyate | na laukikaü [|] sãmà eùà laukikànàü saüskàràõàü, paryanta eùastenocyante laukikà agradharmà iti | teùàü samanantarapårvàvicàritàni satyà[nyà]bhra(vra)jati | àbhogasamanantaraü yathàpårvànukramaþ [|] vicàriteùu satyeùu anupårveõaiva nirvikalpapratyakùaparokùeùu || ni÷cayaj¤ànaü pratyakùaj¤ànamutpadyate | tasyotpàdàt traidhàtukàvacaràõàü dar÷anaprahàtavyànàü kle÷ànàü pakùyaü dauùñhulyasanni÷rayasanniviùñaü tatprahãyate | tasya prahàõàt sacetpårvameva kàmebhyo vãtaràgo bhavati | saha sa(ga?)tyàbhisamayàt | tasminsamaye (#<øbh_Sh 501>#) 'nàgàmãtyucyate | tasya tànyeva liügàni veditavyàni | yàni pårvamuktàni vãtaràgasyàyantu vi÷eùaþ | ayamaupapàduko bhavati | tatra parinirvàyã | anàgantà punarimaü lokaü [|] sa cet punaryadbhåyo vãtaràgo bhavati | saha gatyà abhisamayàt sakçdàgàmã bhavati | sacetpunaravãtaràgo bhavati | sa bhåyassa tasya dauùñhulyasya pratipra÷rabdheþ srota àpanno bhavati | j¤eyena j¤ànaü samàgataü bhavati | pratyakùatayà | tenocyate [a]bhisamayataþ | tadyathà kùatriyaþ kùatriyeõa | sàrdhaü sammukhãbhàvaü tadanvabhisamayàgata ityucyate | evaü bràhmaõàdayo veditavyàþ | tasyemàni liügàni catvàri j¤ànànyanena pratilabdhàni bhavanti | sattvacàravihàramanasikàreùu tãrayato dharmamàtraj¤ànamanucchedaj¤ànama÷à÷vataj¤ànaü | pratãtyasamutpannasaüskàramàyopamaj¤ànaviùayo 'pi càsya carataþ, sutãvramapi kle÷aparyavasthànaü | yadyapi smçtisaüpramoùàdutpadyate | tadapyasyàbhogamàtràllaghu laghveva vigacchati | tathà agantà bhavatyapàyàü (yàn) na saücidhyaõikùàü (vidhya[ti] ÷ikùàü) vyatikràmati | ca tiryagyoni(kçtaü) gataü pràõinaü jãvitàd vyaparopayati | (#<øbh_Sh 502>#) na ÷ikùàü pratyàkhyàya hànàyàrvattate | abhavyo bhavati pa¤cànàmànantaryàõàü karmaõàü karaõatàyai | na svayaükçtasukhaduþkhaü paryeti, na parakçtaü, na svayaükçtaü ca parakçtaü ca, na svayaükàràparakàràhetusamutpannaü | na ito bahirdhànyaü ÷àstàraü paryeùate | na dakùiõãyaü | na pareùàü ÷ramaõabràhmaõànàü sukhàvalokako bhavati | sukhaparãkùakaþ | nànyatra dçùñadharmàþ, pràptadharmà, paryavagàóhadharmà, tãrõakàükùastãrõavicikitsaþ, aparapratyayo 'nanyaneyaþ, ÷àstuþ ÷àsane dharmeùu vai÷àradyapràptaþ | sa na kautåhalamaügalàbhyàü ÷uddhiü pratyeti | nàpyaùñamaü bhavamabhinirvarttayati | caturbhiravetyaprasàdaiþ samanvàgato bhavati | tasya yàvallaukikebhyo 'gradharmebhya adhimokùiko manaskàraþ satyànyabhisamitavataþ dar÷anaprahàtavyeùu kle÷eùu prahãõeùu pràvivekyo manaskàraþ, prahàõàya ca | (#<øbh_Sh 503>#) ata årdhvaü yathàpratilabdhaü màrgaü bhàvayato 'bhyasyataþ kàmàvacaràõàmadhimàtramadhyànàü kle÷ànàü prahàõàt sakçdàgàmã bhavati | tasyàpi yàni srota àpannasya liügàni | sarvàõi veditavyàni | aya¤ca vi÷eùo yadviùaye 'dharakle÷asthànãyeùu adhimàtraparyavasthànãye 'pi baddhaü kle÷aparyavasthànamutpàdayatyà÷u càpanayati | sakçccemaü lokamàgamya duþkhasyàntaü karoti | anàgàmã | anàgàmiliügàni ca pårvoktànãtyeva tatra sarvo bhàvanàmàrgaþ pratyavekùya pratyavekùya mãmànsà(màüsa) manaskàreõa prahãõàprahãõatàü yathàpratilabdhamàrgàbhyàmaprabhàvitaþ | tatra bhàvanàyàþ katamaþ svabhàvaþ [|] katamatkarma | katamaþ prakàrabhedaþ | yaþ samàhitabhåmikena manaskàreõa laukikalokottareõaiùàü ku÷alànàü saüskçtànàü dharmàõàmabhyàsaþ | paricayaþ, sàtatyasatkçtya kriyà | cittasantatestanmayatà copanaya[na]mayamucyate bhàvanà svabhàvaþ | tatra bhàvanàyà aùñavidhaü karma | ekatyàndharmànbhàvayan pratilabhate | ekatyàndharmànbhàvanayà niùevate | ekatyàndharmànvi÷odhayatyekatyàndharmànprativinodayatyekatyàndharmàn parijànàti | ekatyàndharmànprajahàtyekatyàn (#<øbh_Sh 504>#) dharmàn prajahàtyekatyàn dharmàn sàkùàtkarotyekatyàndharmàndårãkaroti | tatra ye tàvadapratilabdhà dharmàþ ku÷alà vai÷eùikàstàn pratilabhate | ekatyà(tye) dharmàbhàvanayà labdhàþ, saümukhãbhåtà÷ca vartta[n]te | tànniùevate | tatra ye pratilabdhà, na ca saümukhãbhåtàste tajjàtãyairdharmairniùevyamàõau(õai)ràyatyàü saümukhãkriyamàõà[þ], pari÷uddhatarà[þ], paryavadàtatarà÷cotpadyante tatra ye smçtisaüpramoùà(t) kliùñà(n)dharmànsamudàcaranti | tànku÷aladharmàbhyàsabalenàdhivàsayati | prajahàti | vinodayati | vyantãkarotyanutpannàneva và prahàtavyàndharmànrogataþ parijànàti | vidåùayati | ÷alyato, gaõóataþ, aghataþ, anityato, duþkhataþ, ÷ånyato, [a]nàtmata÷ca parijànàti | vidåùayati | tasya parij¤ànàbhyàsàdànantaryamàrga utpadyate | kle÷ànàü prahàõàya, yena prajahàti | prahãõe ca punarvimuktiü sàkùàtkaroti | yathà ca yathoparimàü bhåmimàkramate | tathà tathà adhobhåmikàþ prahàõàdharmà dårã bhavanti | yàvanniùñhàgamanàdidaü bhàvanãyamaùñavidhaü karma veditavyam || tatra bhàvanàyàme (yà e)kàda÷avidhaþ prakàrabhedo (#<øbh_Sh 505>#) veditavyaþ tadyathà ÷amathabhàvanà, vipa÷yanàbhàvanà, [pårvavadeva tatra] laukikamàrgabhàvanà, lokottaramàrgabhàvanà, mçdumadhyàdhimàtrabhàvanà, prayogamàrgabhàvanà, ànantaryavimuktivi÷eùamàrgabhàvanà [|] tatra ÷amathabhàvanà navàkàràyà÷cittasthityà[ü](¤cittasthityàü) pårvavat | vipa÷yanàbhàvanà pårvavadeva | tatra laukikamàrgabhàvanà[ya]dadhobhåmikànàmaudàrikadar÷anatayà uparibhåmãnàü ca ÷àntadar÷anatayà, yàvadàki¤canyàyatanavairàgyagamanaü [|] tatra lokottaramàrgabhàvanà duþkhaü và duþkhato manasikurvataþ, yàvanmàrgamvà màrgato manasikurvataþ | yadanàsraveõa màrgeõa samyagdçùñyàdikena yàvannaivasaüj¤à nàsaüj¤àyatanavairàgyagamanaü [|] tatra mçdumàrgabhàvanà yayaudàrikànadhimàtràn kle÷ànprajahàti | tatra madhyamàrgabhàvanà yayà madhyàn kle÷àn prajahàti | tatràdhi[màtra]màrgabhàvanà yayà mçduü kle÷aprakàraü prajahàti | sarvampa÷càtpraheyaü | tatra prayogamàrgabhàvanà yayà prayogamàrabhate kle÷a prahàõàya | tatrànantaryamàrgabhàvanà yayà prajahàti | (#<øbh_Sh 506>#) tatra vimuktimàrgabhàvanà yayà samanantaraprahãõe kle÷avimuktiü sàkùàtkaroti | tatra vi÷eùamàrgabhàvanà yayàsta (yayà ta)ta årdhvaü yàvadanyabhåmikasya kle÷aprayogamàrabdhavyaü nàrabhate | niùñhàgato và nàrabhate | ityayamekàda÷avidho bhàvanàyàþ prakàrabhedo veditavyaþ | tasyaivaü bhàvanàprayuktasya kàlena ca kàlaü kle÷ànàü prahãõàprahãõatàü mãmànsa(màüsa)taþ (mànasya?) kàlena kàlaü saüvejanãyeùu dharmeùu cittaü samvejayataþ, kàlenakàlamabhipramodanãyeùvabhipramodayataþ so 'sya bhavati [rati]saügràha[ko] manaskàraþ | tasyàsya ratisaügràhakasya manaskàrasyàsevanànvayàd bhàvanànvayàdbahulãkàrànvayànnirava÷eùabhàvanàprahàtavyà[þ] kle÷aprahàõàya sarvapa÷cimaþ ÷aikùo vajropamaþ samàdhirutpadyate | tasyotpàdàtsarve bhàvanàprahàtavyàþ kle÷àþ prahãyante | kena kàraõena vajropama ityucyate | tadyathà (#<øbh_Sh 507>#) vajra[ü] sarveùàü tadanyeùàü maõimuktàvaióårya÷aükha÷ilàpravàóà(là)dãnàü maõãnàü sarvasàraü sarvadçóhaü tadanyànvilikhati | na tvanyairmaõibhirvilikhyate | evamevàyaü samàdhiþ sarva÷aikùasamàdhãnàmagryaþ, ÷reùñhaþ sarvasàraþ sarvakle÷ànabhibhavati | na ca punarutpattikle÷airabhibhåyate | tasmàdvajropama ityucyate | tasya vajropamasya samàdheþ samanantaraü sarvakle÷apakùyaü dauùñhulyabãjasamuddhàtàdatyantatàyai cittamadhimucyate | (#<øbh_Sh 508>#) gotrapari÷uddhiü cànupràpnoti [|] sarva dauùñhulya kle÷ondhakùayàya j¤ànamutpadyate | hetukùayàccàyatyàü duþkhasya sarveõa sarvamapràdurbhàvàyànutpàda j¤ànamutpadyate | sa tasmin samaye 'rhan bhavati | kùãõàsravaþ, kçtakçtyaþ, kçtakaraõãyo 'nupràptasvakàryaþ parikùãõabhavasaüyojanaþ samyagàj¤àsuvimuktacittaþ | da÷abhira÷aikùairdharmaiþ samanvàgataþ | a÷aikùayà samyagdçùñyà samyaksaükalpena yàvada÷aikùayà samyagvimuktyà samyagj¤ànena [|] svacittava÷avartã ca bhavati | vihàre ca manasikàre ca | samayena yena kàükùate | vihàreõàryeõa và, divyena và, bràhmeõa và, tena tena viharati | yaü yamevàkàükùate dharmaü manasi karttuü ku÷alamarthopasaühitaü | laukikaü và lokottaramvà, taü tameva manasi karoti | tatràryo vihàraþ ÷ånya[tà]vihàro(ra [à])nimittavihàro 'praõihitavihàro nirodhasamàpattivihàra÷ca | divyo vihàro dhyànàråpyavihàraþ | bràhmo vihàro maitrãkaruõàmuditopekùàvihàraþ | atyantanirmalobhavatyatyantavimalo 'tyantabrahmacaryaparyavasànaþ | nirgata ivàsi utkùipta pari............................................. ityapi paücàügaprahãõaùaóaügasamanvàgataþ (e)kàrakta............................................... (øbh_Sh (#<øbh_Sh: 509>#) ÷e(÷re)-ttu(tra)(kùetra?) dharmà÷rayaþ | praõunnaþ pratye...............................................praviyu(mu)kta cittaþ, suvimuktapraj¤aþ kevalo ukùi..........cca...........li puruùa ityucyate | pa ÷citu.............samanvàgato bhavati | pà laü dçùñvà caivaü sumanàþ | bhavati suùñhumanàþ upekùako bhavati smçtaþ samprajà[nà]naþ | evaü ÷rotreõa ÷abdàn, ghràõena gandhàn, jihvayà rasàn, kàyena spraùñavyàn, manasà dharmàn vij¤àya | me va........tadårdhva | upekùako viharati smçtaþ saüprajà[nà]naþ | sa tasmin samaye apari÷eùaràgakùayaü pratisaüvedayati | sa kùayàdràgadveùamohànàü yattyàgaü (yastyàgaþ), tanna karoti........... samacitta÷ca bhavati vàsã candanakalpaþ sendro pitryàõàü devànàü mànya÷ca påjya÷ca màrgakà÷eùadhàtupratiùñhite ca bhavati tãrõaþ pàragato 'ntimàdehadhàrãtyucyate | pårvakarmakle÷àviddhànàü pa¤ca skandhànàü svarasaü..........nànu pàdànàt và, nirupadhi÷eùanirvàõadhàtau (praviùñaþ/pravi÷ati) ......parinirvçto bhavati | yathà na saüsçto (tau) nànyatra yad duþkhaü tanniruddhaü tavyupa÷àntaü tacchãtãbhåtaü bhava iü gataü | ÷àntaü ÷àntamidaü padaü | yaduta sarvopadhipratiniþsarvasaüj¤àkùayo viràgo nirodho nirvàõaü tasyemàni liügànyevaü bhàgãyàni veditavyàni | (#<øbh_Sh 510>#) pa¤ca sthànànyu..........bhikùuþ kùãõàsravaþ prati | vi vine | kta manyamasaü tathà pràpayituü mandadà tra ma brahmacaryaü maithunaü dharmaü pratiùevituü | saüprajànà(no) mçùàpabhàùitumabhavyaþ mandavikàreõa kàmànparibhoktuü | tathà bhavyaþ svayaü kçtaü sukhaü duþkhaü pratyetuü | pårvavadyàvatsvayaükàyakàro 'hetusamutpannamugraduþkhaü praõãtamamavyàya kçtastubhiþ(tiþ) | satràsaü màüsaü bhakùya(vya)......... 'anyatàmànyatamvà bhayabhairavaü........saütràsamàpattu rayamasau vajropamaþ samàdhirayaü prayoganiùñho manaskàraþ yaþ punaragraphalàrhattvasaügçhãtamanaskàro 'yaü prayoganiùñhàphalo manaskàraþ | ebhiþ saptabhirmanaskàrairlokottareõa màrgeõàtyantaniùñhàt à/prà pà taþ-ta ityayamucyate sà/mo dha ka sarveùàü samyaksaübuddhànàü sa÷ràvakasaüyuktànàü nirde÷asthànãyànàü sàkùàtkà[ra]sthànãyànàü tadyathà sarvanàmakàyapadakàyavyaüjanakàyakàvyamanu ÷àstràõi || màtçkà || || uddànam || lakùaõapratisaüvedã syàttathaivàdhimokùikaþ | pràvivekyaratigràhã tadvyàmãmànsa(màüsa)kaþ || punaþ prayoganiùñhà kçtyuttaratatphalaþ pa÷cimo bhavet | (#<øbh_Sh 511>#) manaskàra÷ca, dhyànànàü àråpyànà(õàü) vibhàgatà || samàpattã(ttira)abhij¤à÷ca upapatti÷ca liïgatà | satyànàü vyavacàra÷ca prativedhastathaiva ca || bhàvanàyà vibhaïga÷ca niùñhà bhavati pa÷cimà || || ÷ràvakabhåmau caturthaü yogasthànam || || samàptà ÷ràvakabhåmiþ ||