Pancavimsatisahasrika Prajnaparamita, VI-VIII = PSP_6-8
Based on the edition by Takayasu Kimura: Pa¤caviü÷atisàhasrikà Praj¤àpàramità VI-VIII.
Tokyo : Sankibo Busshorin 2006.


Input by Klaus Wille, G”ttingen
(January 2007)



STRUCTURE OF REFERENCES:
PSP_nn:n = Pancavimsatisahasrika Prajnaparamita_Vol.:Page

#<...># = BOLD



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________




#<(PSP_6-8:1)>#
pa¤caviü÷atisàhasrikà praj¤àpàramità VI

evam ukte àyuùman subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvo mahàsattvo 'bhàvasvabhàvaiþ sarvadharmaiþ pa¤cabhir abhij¤àbhir anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, tat kathaü bhagavann abhàvasvabhàveùu sarvadharmeùu bodhisattvasya mahàsattvasyànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate yayànupårvakriyayànupårva÷ikùayànupårvapratipadànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvena mahàsattvena prathamam evaivaü ÷rutaü bhavati. buddhànàü bhagavatàm antike bodhisattvànàü mahàsattvànàü buddhadharmaparyupàsitànàü pratyekabuddhànàm vàrhatàü vànàgàminàü và sakçdàgàminàü và srotaàpannànàü vàbhàvatvàd buddhànàü bhagavatàm abhàvatvàt pratyekabuddhànàm abhàvatvàd arhatàm abhàvatvàd anàgàminàm abhàvatvàt sakçdàgàminàm abhàvatvàt srotaàpannànàm abhàvatvàt sarvàryàõàü nasti sarvasaüskàràõàü svabhàvaþ, anta÷o vàlàgrakoñãsthànamàtrakam apãti tasya bodhisattvasya mahàsattvasyaivaü bhavati: abhàvà eva buddhà bhagavanto bodhisattvà÷ ca mahàsattvàþ pratyekabuddhà arhanto 'nàgàminaþ sakçdàgàminaþ srotaàpannàþ sarvàryà yady ahaü bodhim abhisaübhotsye yadi và nàbhisaübhotsye 'bhàvà eva sarvadharmàþ yan nånam aham anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyeyaü yàm abhisaübudhya sarvasattvàn bhàvasaüj¤àyàü carato 'bhàve 'nuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayiùyàmi. sa khalu punar bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràyàü samyaksaübodhau saüpratiùñhet sarvasattvànàü parinirvàõàrthàya so 'nupårvakriyàm àrabhetànupårva÷ikùàm #<(PSP_6-8:2)># anupårvapratipadam àrabheta. atra ÷ikùitvà pårvakà bodhisattvà mahàsattvà anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübodhum, prathamam eva ùañsu pàramitàsu ÷ikùante yad uta dànapàramitàyàü ÷ãlapàramitàyàü kùàntipàramitàyàü vãryapàramitàyàü dhyànapàramitàyàü praj¤àpàramitàyàm.
iti sàmànyenànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya dànapàramitàyàü carann àtmanà ca dànaü dadàti paràü÷ ca dànapàramitàyàü pratiùñhàpayati, dànasya ca varõaü bhàùate, ye cànye dànapàramitàyàü caranti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ, sa tena dànena mahàntaü bhogaskandhaü pratilabhya dànaü dadàti vigatamatsareõa cittena, annam annàrthikànàü pànaü pànàrthikànàü vastraü vastràrthikànàü vilepanaü vilepanàrthikànàü ÷ayanaü ÷ayanàrthikànàm upà÷rayam upà÷rayàrthikànàü pradãpaü pradãpàrthikànàm anyataram api mànuùyakaü pariùkàropakaraõaü dadàti sa tena dànena sattvàn ÷ãle pratiùñhàpayati, samàdhau praj¤àyàü vimuktau vimuktij¤ànadar÷ane ca pratiùñhàpayati, sa tenaiva ÷ãlaskandhena samàdhiskandhena praj¤àskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ànadar÷anaskandhena ca samanvàgataþ ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati. ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetraü pari÷odhayati buddhakùetraü pari÷odhya sattvàn paripàcayati sattvàn paripàcya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti, sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayati dharmacakraü pravartya sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpayati, sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpya saüsàràt parimocayati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya dànenànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate, tac ca sarvaü nopalabhate. tat kasya #<(PSP_6-8:3)># hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti.
iti dànapàramitayànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàyàtmanà ca ÷ãlapàramitàyàü caran dànaü dadàti, paràü÷ ca ÷ãlapàramitàyàü pratiùñhàpayati dàne pratiùñhàpayati ÷ãlapàramitàyà÷ ca varõaü bhàùate ye cànye ÷ãlapàramitàyàü caranti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ, sa tena ÷ãlena sattvठ÷ãle pratiùñhàpayati, samàdhau praj¤àyàü vimuktau vimuktij¤ànadar÷ane ca pratiùñhàpayati, sa tenaiva ÷ãlaskandhena samàdhiskandhena praj¤àskandhena vimuktiskandhena ca vimuktij¤ànadar÷anaskandhena samanvàgatah. ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetraü pari÷odhayati buddhakùetraü pari÷odhya sattvàn paripàcayati sattvàn paripàcya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayati dharmacakraü pravartya sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpayati sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpya saüsàràt parimocayati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya ÷ãlenànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate, tac ca sarvaü nopalabhate. tat kasya hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti.
iti ÷ãlapàramitayànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàyàtmanà ca kùàntipàramitàyàü caran dànaü dadàti, ÷ãlaü ca rakùati paràü÷ ca kùàntipàramitàyàü pratiùñhàpayati dàne ÷ãle ca pratiùñhàpayati kùàntipàramitàyà÷ ca varõaü bhàùate. ye cànye kùàntipàramitàyàü caranti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ, sa tayà kùàntyà sattvठ÷ãle pratiùñhàpayati samàdhau praj¤àyàü vimuktau vimuktij¤ànadar÷ane ca pratiùñhàpayati, sa tena ca ÷ãlaskandhena samàdhiskandhena praj¤àskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ànadar÷anaskandhena #<(PSP_6-8:4)># ca samanvàgataþ, ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetraü pari÷odhayati buddhakùetraü ca pari÷odhya sattvàn paripàcayati sattvàn paripàcya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayati, dharmacakraü pravartya sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpayati, sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpya saüsàràt parimocayati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntyànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate, tac ca sarvaü nopalabhate. tat kasya hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti.
iti kùàntipàramitayànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàyàtmanà ca vãryapàramitàyàü caran dànaü dadàti ÷ãlaü rakùati kùàntyà saüpàdayati, paràü÷ ca vãryapàramitàyàü pratiùñhàpayati, dàne ÷ãle kùàntau ca pratiùñhàpayati, vãryapàramitàyà÷ ca varõaü bhàùate, ye cànye vãryapàramitàyàü caranti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤ah. sa tena vãryeõa sattvठ÷ãle pratiùñhàpayati, samàdhau praj¤àyàü vimuktau vimuktij¤ànadar÷ane ca pratiùñhàpayati. sa tenaiva ÷ãlaskandhena samàdhiskandhena praj¤àskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ànadar÷anaskandhena ca samanvàgataþ ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati, ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetraü pari÷odhayati, buddhakùetraü pari÷odhya sattvàn paripàcayati sattvàn paripàcya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti, sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayati dharmacakraü pravartya sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpayati, sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpya saüsàràt parimocayati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya vãryeõànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate, tac ca sarvaü nopalabhate. tat kasya hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti.
#<(PSP_6-8:5)>#
iti vãryapàramitayànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàyàtmanà ca dhyànapàramitàyàü caran dànaü dadàti ÷ãlaü rakùati kùàntyà saüpàdayati vãryam àrabhate, paràü÷ ca dhyànapàramitàyàü pratiùñhàpayati, dàne ÷ãle kùàntau vãrye ca pratiùñhàpayati, dhyànapàramitàyà÷ ca varõaü bhàùate, ye cànye dhyànapàramitàyàü caranti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ. sa tena dhyànena sattvठ÷ãle pratiùñhàpayati, samàdhau praj¤àyàü vimuktau vimuktij¤ànadar÷ane ca pratiùñhàpayati. sa tenaiva ÷ãlaskandhena samàdhiskandhena praj¤àskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ànadar÷anaskandhena ca samanvàgataþ ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati, ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetraü pari÷odhayati, buddhakùetraü pari÷odhya sattvàn paripàcayati, sattvàn paripàcya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti, sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayati dharmacakraü pravartya sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpayati, sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpya saüsàràt parimocayati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya dhyànenànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate, tac ca sarvaü nopalabhate. tat kasya hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti.
iti dhyànapàramitayànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàyàtmanà ca praj¤àpàramitàyàü caran dànaü dadàti ÷ãlaü rakùati kùàntyà saüpàdayati vãryam àrabhate dhyàna¤ ca samàpadyate, paràü÷ ca praj¤àpàramitàyàü pratiùñhàpayati, dàne ÷ãle kùàntau vãrye dhyàne ca pratiùñhàpayati, praj¤àpàramitàyà÷ ca varõaü bhàùate, ye cànye praj¤àpàramitàyàü caranti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ. sa tayà praj¤ayà sattvठ÷ãle pratiùñhàpayati, samàdhau praj¤àyàü vimuktau vimuktij¤ànadar÷ane ca pratiùñhàpayati. sa tenaiva ÷ãlaskandhena samàdhiskandhena #<(PSP_6-8:6)># praj¤àskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ànadar÷anaskandhena ca samanvàgataþ ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati, ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati, bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetraü pari÷odhayati, buddhakùetraü pari÷odhya sattvàn paripàcayati, sattvàn paripàcya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti, sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayati, dharmacakraü pravartya sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpayati, sattvàüs triùu yàneùu pratiùñhàpya saüsàràt parimocayati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤ayànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùà praj¤àyate 'nupårvapratipat praj¤àyate, tac ca sarvaü nopalabhyate. tat kasya hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti.
iti praj¤àpàramitayànupårvàbhisamayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'nupårvakriyàyàü ÷ikùate 'nupårva÷ikùàyàm anupårvapratipadi sa prathamacittotpàdam upàdàya, sarvàkàraj¤atàpratisaüyuktair manasikàrair abhàvasvabhàvàn sarvadharmàn adhimucya buddhànusmçtiü bhàvayati, dharmànusmçtiü bhàvayati saüghànusmçtiü bhàvayati, ÷ãlànusmçtim bhàvayati, tyàgànusmçtiü bhàvayati, devatànusmçtiü bhàvayati. kathaü ca subhåte bodhisattvo mahàsattvo buddhànusmçtiü bhàvayati? iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ tathàgatam arhantaü samyaksaübuddhaü na råpato manasikaroti, na vedanàto na saüj¤àto na saüskàrato na vij¤ànato manasikaroti. tat kasya hetoþ? tathà hi råpasvabhàvo nàsti, vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya svabhàvo nàsti, yasya svabhàvo nàsti so 'bhàvaþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà buddhànusmçtiþ råpàdyamanasikàreõa buddhànusmçtyà.
punar aparaü subhåte tathàgato 'rhan samyaksaübuddho na dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõair manasikartavyo na suvarõakàyo manasikartavyo #<(PSP_6-8:7)># na vyàmamàtrayà prabhayà manasikartavyo nà÷ãtyanuvya¤janair manasikartavyaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi tasya svabhàvo nàsti, yasya svabhàvo nàsti so 'bhàvaþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà buddhànusmçtir lakùaõàdyamanasikàreõa buddhànusmçtyà.

punar aparaü subhåte tathàgato 'rhan samyaksaübuddho na ÷ãlaskandhato manasikartavyo na samàdhiskandhato na praj¤àskandhato na vimuktiskandhato na vimuktij¤ànadar÷anaskandhato manasikartavyaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo nàsti, yasya svabhàvo nàsti so 'bhàvaþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà buddhànusmçtiþ ÷ãlàdiskandhàmanasikàreõa buddhànusmçtyà.

punar aparaü subhåte tathàgato 'rhan samyaksaübuddho na da÷abhis tathàgatabalair manasikartavyo na caturbhir vai÷àradyair na catasçbhiþ pratisaüvidbhir manasikartavyo na mahàkaruõayà na mahàmaitryà nàùñàda÷abhir àveõikair buddhadharmair manasikartavyaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo nàsti, yasya svabhàvo nàsti so 'bhàvaþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà buddhànusmçtir da÷abalàdyamanasikàreõa buddhànusmçtyà.

punar aparaü subhåte tathàgato 'rhan samyaksaübuddho na pratãtyasamutpàdato manasikartavyaþ. tat kasya hetoþ? tathà hy asya svabhàvo nàsti, yasya svabhàvo nàsti so 'bhàvaþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà buddhànusmçtiþ pratãtyasamutpàdàmanasikàreõa buddhànusmçtyà. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà buddhànusmçtir manasikartavyàþ. evaü khalv asyànupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate. sa ihànupårvakriyàyàm anupårva÷ikùàyàm anupårvapratipadi ÷ikùamàõo 'nupårvaprasthànai÷ catvàri smçtyupasthànàni paripårayati, catvàri samyakprahàõàni catura çddhipàdàn pa¤cendriyàõi pa¤cabalàni saptabodhyaïgàny àryàùñàïgamàrgaü ÷ånyatàsamàdhim ànimittasamàdhim #<(PSP_6-8:8)># apraõihitasamàdhiü paripårayati, apramàõadhyanàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni paripårayati, sarvapàramitàþ sarva÷ånyatà abhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn paripårayati, mahàkaruõàü paripårayati, mahàmaitrãü paripårayati, sarvàkàraj¤atàü paripårayati, abhàvasvabhàvayogena so 'bhàvasvabhàvàü÷ caiva sarvadharmàn abhisaübhotsyate yatra svabhàvasaüj¤àpi nàsti.
iti buddhànusmçtiþ

kathaü ca subhåte bodhisattvena mahàsattvena dharmànusmçtir bhàvayitavyà. iha subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà na ku÷alà dharmà manasikartavyà nàku÷alà dharmà manasikartavyà na vyàkçtà dharmà manasikartavyà nàvyàkçtà dharmà manasikartavyà na laukikà na lokottarà na sàmiùà na niràmiùà nàryà nànàryà na sàsravà nànàsravà na kàmadhàtuparyàpannà na råpadhàtuparyàpannà nàråpyadhàtuparyàpannà na saüskçtà nàsaüskçtà dharmà manasikartavyàþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü dharmàõàü svabhàvo nàsti yeùàü svabhàvo nàsti te 'bhàvàþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà dharmànusmçtiþ. sa iha dharmànusmçtyàü ÷ikùitvàbhàvasvabhàvayogena yàvat sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati. so 'bhàvasvabhàvàü÷ caiva sarvadharmàn abhisaübhotsyate yatra svabhàvasaüj¤àpi nàsti. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena dharmànusmçtir bhàvayitavyà yatràõv api smçtikarma nàsti, kaþ punar vàdaþ smçtivigamaþ.
iti dharmànusmçtiþ

kathaü ca subhåte bodhisattvena mahàsattvena saüghànusmçtir bhàvayitavyà. iha subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà saügho 'bhàvasvabhàvato 'nusmartavyo yo so bhagavataþ ÷ràvakasaügha÷ catvàraþ puruùayugàþ, aùñau mahàpuruùapudgalàþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo nàsti yeùàü svabhàvo nàsti te 'bhàvà abhàvasvabhàvapratibhàvità÷ caivocyante catvàraþ puruùayugà aùñau mahàpuruùapudgalàþ. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà saüghànusmçtiþ. sa iha saüghànusmçtyàü ÷ikùitvàbhàvasvabhàvayogena yàvat #<(PSP_6-8:9)># sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati. so 'bhàvasvabhàvàü÷ caiva sarvadharmàn abhisaübhotsyate yatra svabhàvasaüj¤àpi nàsti. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena saüghànusmçtir bhàvayitavyà yatràõv api smçtikarma nàsti, kaþ punar vàdaþ smçtivigamaþ.
iti saüghànusmçtiþ

kathaü ca subhåte bodhisattvena mahàsattvena ÷ãlànusmçtir bhàvayitavyà. iha subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà akhaõóe 'cchidre '÷abale 'kalmàùe 'paràmçùñe 'bhujiùye vij¤apra÷aste susamàtte samàdhisaüvartanãye ÷ãle pratiùñhite nàbhàvasvabhàvato manasikartavyam tac chãlaü yatràõv api smçtikarma nàsti, kaþ punar vàdaþ smçtivigamaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo nàsti yasya svabhàvo nàsti so 'bhàvaþ. evaü manasikurvàõo 'nupårveõa yàvat sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà ÷ãlànusmçtiþ. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena ÷ãlànusmçtir manasikartavyà, yatra svabhàvasaüj¤àpi nàsti, kaþ punar vàdo 'bhàvasaüj¤àyàþ.
iti ÷ãlànusmçtiþ

kathaü ca subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà tyàgànusmçtir bhàvayitavyà. iha subhåte bodhisattvena mahàsattvenàbhàvasvabhàvayogena tyàgo 'nusmartavyo yadi vàmiùatyàgo yadi và dharmatyàgaþ. tat kasya hetoþ? cittam evaü notpadyate dadàmi và na dadàmi và parityajàmi và na parityajàmi vàïgapratyaïgàni tyajatà naivaü cittam utpàdayitavyaü yatràõv api smçtikarma nàsti kaþ punar vàdaþ smçtivigamaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo nàsti yeùàü svabhàvo nàsti te 'bhàvàþ. evaü manasikurvàõo 'nupårveõa yàvat sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà tyàgànusmçtiþ. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà tyàgànusmçtir manasikartavyà yatra svabhàvasaüj¤àpi nàsti, kaþ punar vàdo 'bhàvasaüj¤àyàþ.
iti tyàgànusmçtiþ
#<(PSP_6-8:10)>#

kathaü ca subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà devatànusmçtir manasikartavyàþ. iha subhåte bodhisattvena mahàsattvena ye devàþ srotaàpannà÷ càturmahàràjakàyikeùu deveùåpapannàs traystriü÷eùu yàmeùu tusiteùu nirmànaratiùu paranirmitava÷avartiùu deveùåpapannàs te 'bhàvasvabhàvato manasikartavyàþ. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo nàsti yeùàü svabhàvo nàsti te 'bhàvà evaü manasikurvàõo 'nupårveõa yàvat sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati. tat kasya hetoþ? asmçtir amanasikàrà devatànusmçtiþ. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena devatànusmçtir manasikartavyà yatra svabhàvasaüj¤àpi nàsti, kaþ punar vàdo 'bhàvasaüj¤àyàþ.
iti devatànusmçtiþ

evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya ùaóanusmçtãr manasikurvato 'nupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùànupårvapratipat praj¤àyate.
iti ùaóanusmçtayaþ

punar aparaü subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratànupårvakriyàü paripårayitukàmenànupårva÷ikùàm anupårvapratipadaü paripårayitukàmenàbhàvasvabhàvayogenàdhyàtma÷ånyatàyàü ÷ikùitavyam, bahirdhà÷ånyatàyàü ÷ikùitavyam, adhyàtmabahirdhà ÷ånyatàyàü ÷ikùitavyam, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü ÷ikùitavyam. smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu ÷ikùitavyam, àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu ÷ikùitavyam, ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu ÷ikùitavyam abhàvasvabhàvayogena. da÷asu pàramitàsu da÷asu bodhisattvabhåmiùu ÷ikùitavyam, mahàkaruõàyàü ÷ikùitavyam, sa evaü bodhimàrge ÷ikùamàõo 'bhàvasvabhàvàn sarvadharmàn abhisaübhotsyate, yatràõv api smçtikarma nàsti kutaþ punà råpaü và vedanàsaüj¤àsaüskàrà vij¤ànaü và, evaü #<(PSP_6-8:11)># skandhadhatvàyatanapratãtyasamutpàda và pratãtyasamutpàdàïgàni và pàramità và ÷ånyatà và, bodhipakùyadharmàryasatyàpramàõadhyànàråpyasamàpattayo và vimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukha÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà và sarvàkàraj¤atà và nedaü sthànaü vidyate. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤àpàramitàyàü caratà anupårvakriyà praj¤àyate 'nupårva÷ikùà praj¤àyate 'nupårvapratipat praj¤àyate, yatra kriyàyaü cittaü caryà pratipac chikùà ca pravartate.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàs tan nàsti råpaü vedanàsaüj¤àsaüskàràþ, nàsti vij¤ànaü nàsti skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdà nàsti pratãtyasamutpàdàïgàni nàsti pàramità nàsti ÷ånyatà nàsti smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgà nàsti àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni nàsti ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤à nàsti da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà nàsti sarvàkàraj¤atà nàsti buddho nàsti dharmo nàsti saügho nàsti màrgo nàsti phalaü nàsti saükle÷o nàsti vyavadànaü nàsti pràptir nàsty abhisamayo yàvan nàsti sarvadharmàþ.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: api nu subhåte 'bhàvasvabhàveùu sarvadharmeùv astità và nàstità vopalabhate.

subhåtir àha: no bhagavann abhàveùu sarvadharmeùv astità và nàstità vopalabhate.

bhagavàn àha: tat katham idaü subhåte evaü bhavati, yady abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàs tan nàsti råpaü vedanàsaüj¤àsaüskàrà, nàsti vij¤ànam, nàsti skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdà nàsti pratãtyasamutpàdàïgàni nàsti pàramità÷ånyatàbodhipakùyadharmaryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukha÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà nàsti sarvàkàraj¤atà nàsti buddhadharmasaüghaphalaü #<(PSP_6-8:12)># màrgasaükle÷avyavadànapràptàbhisamayà yavan nàsti sarvadharmà iti.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: nàhaü bhagavann atra dharmeùu kàïkùàmi na vicikitsàmi, api tu khalu bhagavan bhaviùyanty anàgate 'dhvani bhikùavaþ ÷ràvakayànikà÷ ca pratyekabuddhayànikà÷ ca bodhisattvayànikà÷ ca ta evaü vakùyanti, abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàþ ko 'tra saükli÷yate và vyavadàyate và na saükle÷o na vyavadànaü te jànantaþ ÷ãlavipannà÷ ca bhaviùyanti dçùñivipannà÷ ca bhaviùyanti, àcàravipannà÷ ca teùàü ÷ãlavipannànàü dçùñivipannànàm àcàravipannànàü trayàõàm gatãnàm anyatarà gatiþ pratikàïkùitavyà, narakagatir và tiryagyonigatir và yamalokagatir và, idam apy ahaü bhagavann anàgataü bhayaü saüpa÷yamànas tathàgatam arhantaü samyaksaübuddham etad arthaü prcchàmi. api tu khalu punar bhagavann aham eteùu dharmeùu na kàïkùàmi na vicikitsàmi.

bhagavàn àha: sàdhu sàdhu subhåte evam etad yathà vadasy evam etat.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàþ kam arthava÷aü saüpa÷yamànà bodhisattvà mahàsattvàþ sattvànàm arthàyànuttaràü samyaksaübodhim abhisaüboddhuü saüprasthitàþ.

bhagavàn àha: yata eva subhåte 'bhàvasvabhàvàþ sarvadharmàs tata eva bodhisattvà mahàsattvà anuttaràü samyaksaübodhim abhisaüboddhuü saüprasthitàþ. tat kasya hetoþ? tathà hi duþkhàkùaya÷ ca subhåte upalaübho nopalaübhasaüj¤inaþ pràptir nàbhisamayo nànuttarà ca samyaksaübodhiþ.

subhåtir àha: kiü punar bhagavann anupalaübhasya pràptir vàbhisamayo vànuttarà và samyaksaübodhiþ.

bhagavàn àha: anupalaübha eva subhåte pràptir anupalaübha evàbhisamayaþ, anupalaübha evànuttarà samyaksaübodhiþ, dharmadhàtor avikopitatàm upàdàya dharmadhàtuü sa icched vikopayituü yo 'nupalaübhapràptiü #<(PSP_6-8:13)># và 'bhisamayaü vànuttaràü và samyaksaübodhim icchet.

subhåtir àha: yadi bhagavann anupalaübhasya na pràptir nàbhisamayo nànuttarà samyaksaübodhiþ, anupalaübha eva pràptir anupalaübha evàbhisamayo 'nupalaübha evànuttarà samyaksaübodhiþ, tat kutaþ punar bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya prathamà bhåmiþ, kuto dvitãyà kutas tçtãyà yàvat kuto da÷amã bhåmiþ, kuto 'nuttarà samyaksaübodhiþ, kuto 'nutpattidharmakùàntiþ kuto vipàkajà abhij¤à, kuto vipàkajan dànaü, kuto vipàkajaü ÷ãlaü, kuto vipàkajà kùàntiþ, kuto vipàkajaü vãryaü, kuto vipàkajaþ samàdhiþ, kuto vipàkajà praj¤à yatra vipàke sthitvà vipàkajair dharmaiþ sattvàü÷ ca paripàcayati, buddhakùetraü ca parigçhõàti, buddhàü÷ ca bhagavata upatiùñhati, annena ca pànena ca yànai÷ ca vastravastugandhamàlyavilepanacårõacãvaracchattradhvajapatàkàbhiþ ÷ayanàsanopà÷rayeõa pradãpenànyatarànyataràbhir và mànuùyakãbhiþ saüpattibhis tà÷ càsya nocchedyante yàvat parinirvçtasya ÷arãre ÷ràvakeùu ca vipacyate tac ca na kùãyate.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: yata eva subhåte 'nupalaübhas tata eva prathamà bhåmir dvitãyà bhåmis tçtãyà bhåmir yàvad da÷amã bhåmis tasyaiva vipàkajàþ pa¤càbhij¤às tata÷ caivaiü vipàkajaü dànaü ÷ãlaü kùàntiü vãryaü dhyànaü praj¤à ca tata÷ caiva ku÷alamålàni vipàkajàni yaiþ ku÷alamålaiþ sarvasattvànàm arthaü karoti buddhakùetra¤ ca parigçhõàti, buddhàü÷ ca bhagavata upatiùñhati. annapànayàna÷ayanàsanavastragandhamàlyavilepanacårõacãvaracchattradhvajapatàkàbhiråpà÷rayeõa pràdãpenànyatarànyataràbhir và mànuùyopakaraõasaüpattibhis tà÷ càsya nopacchidyante, yàvat parinirvçtasya caiva påjàþ pravartante ÷arãre ÷ràvakeùu ca vipacyante.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: anupalaübhasya ca bhagavan dànasya ca ÷ãlasya ca kùànte÷ ca vãryasya ca dhyànasya ca praj¤àyà÷ càbhij¤ànàü ca ko vi÷eùaþ? kin nànàkaraõam?
#<(PSP_6-8:14)>#

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: anupalaübhasya ca subhåte dàna÷ãlakùàntivãryadhyànapraj¤àbhij¤ànàü ca na ki¤cin nànàkaraõaü yeùàü khalu punaþ subhåte 'nupaliptaü dànaü ÷ãlaü kùàntiü vãryaü dhyànaü praj¤àbhij¤à ca teùàü nànàkaraõaü nirdiùñam.

subhåtir àha: kathaü punar bhagavann anupaliptànàü dàna÷ãlakùàntivãryadhyànapraj¤ànàm abhij¤ànठca na ki¤cin nànàkaraõaü nirdi÷yate?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann anupalabhya dànam anupalabhya pratigràhakaü dànaü dadàti, anupalabhya ÷ãlaü rakùati, anupalabhya kùàntyà saüpàdayati, anupalabhya vãryam àrabhate, anupalabhya dhyànaü samàpadyate, anupalabhya praj¤àü bhàvayati, anupalabhyàbhij¤àsu carati, anupalabhya smçtyupasthànàü bhàvayati, evaü samyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgàni, anupalabhya màrgaü bhàvayati, anupalabhya trãõi vimokùamukhàni bhàvayati, anupalabhyàryasatyàpramàõadhyànàråpyasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni bhàvayati, anupalabhy da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn bhàvayati, anupalabhya sattvàn paripàcayati, anupalabhya buddhakùetraü pari÷odhayati, anupalabhya buddhadharmàn bodhim abhisaübudhyate. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'nupalaübhayogena praj¤àpàramitàyàü carati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran duràdharùo bhavati, màrair và màrakàyikàbhir và devatàbhiþ.
iti sarvadharmàbhàvasvabhàvaj¤ànenànupårvàbhisamayaþ
ity ukto 'nupårvàbhisamayaþ
àryapa¤caviü÷atisàhasrikàyàü bhagavatyàü praj¤àpàramitàyàm abhisamayàlaükàrànusàreõa saü÷odhitàyàm anupårvàbhisamayàdhikàro
'nukrama÷ikùàparivartaþ ùaùñhaþ

#<(PSP_6-8:15)>#
pa¤caviü÷atisàhasrikà prajàpàramità VII

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann ekacittena ùañpraj¤àþ parigçhõàti, catvàri dhyànàni catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattã÷ catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni catura çddhipàdàn pa¤cendriyàõi pa¤cabalàni saptabodhyaïgàny àryàùñàïgamàrgàn trãõi vimokùamukhàni catvàry àryasatyàny aùñau vimokùàn navànupårvavihàrasamàpattãþ pa¤càbhij¤à adhyàtma÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü da÷abalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido mahàkaruõàm aùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn a÷ãtyanuvya¤janàni dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàni parigçhõàti.
ity ekacittakùaõàbhisamayaþ samànyena

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran yad dànaü dadàti tan nànyatra praj¤àpàramitayà parigçhãtaü, yac chãlaü rakùati, yayà kùàntyà saüpàdayati, yad vãryam àrabhate, yad dhyànaü samàpadyate, yàü praj¤àü bhàvayati, tan nànyatra praj¤àpàramitayà parigçhãtaü, yad apramàõaü samàpadyate, yà àråpyasamàpattãþ, yat smçtyupasthànaü yaü samyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgaü bhàvayati, yad àryasatya÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àvimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhaü bhàvayati, yàm adhyàtma÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü, yàn da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikàn buddhadharmàn yàü mahàkaruõàü bhàvayati, yàni dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàni parigçhõàti, tan nànyatra praj¤àpàramirayà parigçhãtam.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan praj¤àpàramitàparigçhãto bodhisattvo mahàsattva ekacittena ùañpàramitàþ parigçhõàti? sarva÷ånyatàü sarvabodhipakùàn dharmàn àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn #<(PSP_6-8:16)># mahàkaruõàü dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàni parigçhõàti?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitayà parigçhãto yad dànaü dadàti tatra na dvayasaüj¤ã bhavati, yac chãlaü rakùati, yayà kùàntyà saüpàdayati, yad vãryam àrabhate, yad dhyànaü samàpadyate, yàü praj¤àü bhàvayati tatra na dvayasaüj¤ã bhavati, yàvad bodhipakùyàn dharmàn bhàvayati, tatra na dvayasaüj¤ã bhavati. evam àryasatyàpramàõadhyàõàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikàn buddhadharmàn, yàü mahàkaruõàü, yàni dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàni, a÷ãtyanuvya¤janàni parigçhõàti, tatra na dvayasaüj¤ã bhavati.

subhåtir àha: kathaü ca bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dànaü dadàti na dvayasaüj¤ã bhavati? evaü ÷ãlaü kùàntiü vãryaü dhyànaü praj¤àü bhàvayati, na ca dvayasaüj¤ã bhavati, adhyàtma÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü bhàvayati, na ca dvayasaüj¤ã bhavati, evaü saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn mahàkaruõàü dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàny abhinirharati, na ca dvayasaüj¤ã bhavati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dànapàramitàü paripårayati, sa tatra dànapàramitàyàü sarvàþ ùañpàramità antargatàþ kçtvà dànaü dadàti, yàvat sarvabodhipakùyàn dharmàn antargatàü kçtvà dànaü dadàti. sa khalu punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvo yasmin samaye praj¤àpàramitàyàü caran dànaü dadàti sa tatrànàsrave citte sthitvà dànaü dadàti sa tatrànàsrave citte sthito nimittaü na samanupa÷yati. kasmai và dadàmi? kiü và dadàmi? kena và dadàmi? sa nimittàpagatena cittena dànaü dadàti, anàsraveõa vigatatçùõena vigatabhavena #<(PSP_6-8:17)># sa tad dànaü na samanupa÷yati, tac cittaü na samanupa÷yati, taü pratigràhakaü na samanupa÷yati, yàvat sarvadharmàn na samanupa÷yati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittopagatena cittena ÷ãlaü rakùati, sa tac chãlaü na samasnupa÷yati, tac cittaü na samanupa÷yati, yàvat sarvabuddhadharmàn na samanupa÷yati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittopagatena cittena kùàntyà saüpàdayati, sa tàü kùàntiü na samanupa÷yati, tac cittaü na samanupa÷yati, yàvat sarvabuddhadharmàn na samanupa÷yati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittopagatena cittena vãryam àrabhate, sa tad vãryaü na samanupa÷yati, tac cittaü na samanupa÷yati, yàvat sarvabuddhadharmàn na samanupa÷yati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittàpagatena cittena dhyànaü samàpadyate, sa tad dhyànaü na samasnupa÷yati, tac cittaü na samanupa÷yati, yàvat sarvabuddhadharmàn na samanupa÷yati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittàpagatena cittena praj¤àü bhàvayati, sa tàü praj¤àü bhàvayan na samanupa÷yati, tac cittaü na samanupa÷yati, yàvat sarvabuddhadharmàn na samanupa÷yati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittàpagatena cittena smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgaryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni bhàvayati, ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤à sarva÷ånyatà bhàvayati, da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn mahàkaruõàü bhàvayati, dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàni paripårayati, sa tàn dharmàn na samanupa÷yati, tac #<(PSP_6-8:18)># cittaü na samanupa÷yati, yàvat sarvabuddhadharmàn na samanupa÷yati.

subhåtir àha: kathaü bhagavann animittàn abhisaüskàràõàü dharmàõàü dànapàramitàparipårità bhavati? evaü ÷ãlapàramitàkùàntipàramitàvãryapàramitàdhyànapàramitàpraj¤àpàramitàparipårità bhavati, caturõàü smçtyupasthànànàü caturõàü samyakprahàõànàü caturõàm çddhipàdànàü pa¤cànàm indriyàõàü pa¤cànàü balànàü saptànàü bodhyaïgànàm àryàùñàïgasya màrgasya paripårir bhavati, ÷ånyatàyà ànimittasyàpraõihitasya paripårir bhavati, àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhànàü sarva÷ånyatànàü paripårir bhavati, pa¤cànàm abhij¤ànàü da÷ànàü tathàgatabalànàü caturõàü vai÷àradyànàü catasçõàü pratisaüvidàm aùñàda÷ànàm àveõikànàü buddhadharmàõàü paripårir bhavati?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittàpagatena cittena dànaü dadàti, annapànavastrayàna÷ayanàsanahiraõyasuvarõamaõimuktàvaióårya÷aïkha÷ilàpravàóajàtaråparajatapuùpadhåpagandhamàlyavilepanacårõacãvaracchattradhvajapatàkopà÷rayàn yàvad anyatarànyataràn mànuùyopakaraõapariùkàràn àdhyàtmikàü bàhyàü và bhàryàputraduhitçràjyaü vàlaükçtya dànaü dadàti yàcanakànàn tasya ka÷cid evàgatyaivaü vadet: kin te 'nena ãdç÷ena dànena dattenaivaü niråpakàreõa tasya khalu punar bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤àpàramitàyàü carata evaü bhavati, ki¤ càpãme sattvàþ paribhàùante, kin te 'nena và dànena và dattenaivam àsphàrikena dattenàrthasya ca dàtavyam evaü mayà dànaü, na ca mayà na dàtavyam. sa dànaü sarvasattveùu sàdhàraõaü kçtvànuttaràyàü samyaksaübodhau pariõàmayati, sa tathà pariõàmayati yathà pariõàmayan nimittaü na samanupa÷yati, kiü và dadàmi, kasmai và dadàmi, ko vàtra dadàti, kiü và pariõàmayati kva và parinàmayati, sa tad vastu na samanupa÷yati #<(PSP_6-8:19)># yatra dattvànuttaràyàü samyaksaübodhau pariõàmayati, tat kasya hetoþ? adhyàtma÷ånyatayà ÷ånyaü bahirdhà÷ånyatayà ÷ånyaü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatayà ÷ånyaü, sa evaü pa÷yati ko và pariõàmayiùyati kutra và pariõàmayiùyati kiü và pariõàmayiùyati, tasyaivaü pariõàmayataþ pariõàmo bhavati nirviùaþ pariõàmo dharmadhàtupariõàmaþ sarvasattvàü÷ ca paripàcayati, buddhakùetra¤ ca parigçhõàti, dànapàramitàü ca paripårayati, ÷ãlapàramitàü paripårayati, kùàntipàramitàü paripårayati, vãryapàramitàü paripårayati, dhyànapàramitàü paripårayati, praj¤àpàramitàü paripårayati, saptatriü÷adbodhipaksyàn
dharmàn paripårayati, ÷ånyatànimittàpraõihitasamàdhãn àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni paripårayaty adhyàtma÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàm abhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn paripårayati, tathà caiva dànapàramitàü paripårayati, yathà caiva vipàka¤ ca na parigçhõàti, tadyathàpi nàma subhåte paranirmitava÷avartinàü devànàü manasaiva sarvopakaraõàni bhavanti, evam eva subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya manasaiva sarvopakaraõaü paripårayati, sa tena dànena buddhàü÷ ca bhagavata upatiùñhati, sadevamànuùàsura¤ ca lokaü saütarpayati sa tàn sattvàüs tayà dànapàramitayà parigçhyopàyakau÷alyena triùu yàneùu pratiùñhàpayati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittàpagatena cittena dànapàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: kathaü ca bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ ÷ãlapàramitàü paripårayati.

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caraüs tac chãlam àryam anàsravaü màrgaparyàpannaü dharmatàpràtilaübhikaü, ÷ãlaü pratilabhate, sa càsya ÷ãlaskandho 'khaõóo bhavaty acchidro '÷avalo 'kalmàùo 'paràmçùño 'bhujiùyaþ susamàtto vij¤apra÷astaþ, tena ca ÷ãlena kaücid dharmaü na paràmç÷ati, råpaü và vedanàü và saüj¤àü và saüskàràü và vij¤ànaü và dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàni #<(PSP_6-8:20)># và÷ãtyanuvya¤janàni và kùatriyamahà÷àlakulaü và bràhmaõamahà÷àlakulaü và gçhapatimahà÷àlakulaü và càturmahàràjakàyikàn và devàüs trayastriü÷àn và yàmàn và tuùitàn và nirmàõaratãn và paranirmitava÷avartino và brahmapàriùadyàn và brahmapurohitàn và mahàbrahmàõo và parãttàbhàn và apramàõàbhàn và àbhàsvaràbhàn và parãtta÷ubhàn và apramàõa÷ubhàn và ÷ubhakçtsõàn và anabhrakàn và puõyaprasavàn và bçhatphalàn và asaüj¤isattvàn và ÷uddhàvàsàn và aspçhàn và atapàn và sudç÷àn và sudar÷anàn và akaniùñhàn và àkà÷ànantyàyatanàn và vij¤ànànantyàyatanàn và àki¤canyàyatanàn và naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanàn và srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabuddhatvaü và cakravartiràjyàdhipatyaü và na paràmç÷ati, anyatra sarvasattveùu sàdhàraõaü kçtvà sarvàkàraj¤atàyàü pariõàmayati, animittànupalaübhenàdvayena pariõàmayati, lokavyavahàreõa na punaþ paramàrthena, tayà ca ÷ãlapàramitayà paripårõayopàyakau÷alyena catvàri dhyànàny utpàdayaty anàsvàdayogena divyaü cakùur abhinirharati, yena divyacakùuùà vipàkajena ye pårvasyàn di÷i lokadhàtuùu buddhà bhagavantas tiùñhanti dhriyante yàpayanti dharmaü de÷ayanti, tàn pa÷yati tac càsya
dar÷anaü ca na na÷yati, yàvad anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, evaü dakùiõasyàn di÷i pa÷cimàyàn di÷y uttarasyàn di÷y årdhvam adho vidikùu lokadhàtuùu ye buddhà bhagavantas tiùñhanti dhriyante yàpayanti dharma¤ ca de÷ayanti, tàn pa÷yati tasya dar÷anaü na na÷yati, yàvad anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate. sa divyena ÷rotreõa vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõa teùàü buddhànàü bhagavatàü ÷abdaü ÷çõoti, tac càsya ÷rutaü tàvan na na÷yati, yàvan na tena ÷rutenàtmanaþ parasya càrthaü karoti, sa cetaþparyàyaj¤ànena teùàü buddhànàü bhagavatàü cetasaiva cittaü prajànàti tena cetaþparyàyaj¤ànena sarvasattvànàm arthaü karoti, sa #<(PSP_6-8:21)># pårvanivàsànusmçtij¤ànenàtãtaü karma nirdi÷ati yena karmaõàkçtena tat karma na vipraõasyati, sa àsravakùayaj¤ànena ca sattvàn, srotaàpattiphale pratiùñhàpayati, sakçdàgàmiphale pratiùñhàpayati, anàgàmiphale pratiùñhàpayati, arhattve pratiùñhàpayati, pratyekabodhau pratiùñhàpayati, anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayati, evaü yatra yatra pratibalàþ sattvàþ ku÷aleùu dharmeùu tatra tatra pratiùñhàpayati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nimittàpagatena cittena ÷ãlapàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: katham animittànàm anàbhogànàm anupalaübhamànànàm apratibhànàm anabhisaüskàràõàü dharmàõàü kùàntipàramitàü paripårayati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya prathamacittotpàdam upàdàya yàvad bodhimaõóe niùaõõasya sarvasattvà àgatya loùñadaõóaprahàràn dahyus tatra bodhisattvena mahàsattvenaikacittasyàpi kùobhasahagatasyàvakà÷o na dàtavyas tatra ca bodhisattvena mahàsattvena dve kùàntã bhàvayitavye. katame dve yac ca sarvasattvànàü kùàntavyam àkro÷adaõóaloùñaprahàràdiyà càsyànutpattikeùu dharmeùu kùàntir utpàdayitavyà tatra bodhisattvena mahàsattvenàkru÷yamànena paribhàùyamàõena loùñadaõóa÷astraprahàràn dadatàm evaü pratyavekùitavyaü ko me àkro÷ati và paribhàùate và loùñadaõóa÷astrair và prahàràn dadàti tena dharmàõàü svabhàvaþ pratyavekùitavyo dharmàõàü svabhàvaü pratyavekùamàõo dharmàü÷ caiva nopalabhate kutaþ punar dharmàõàü svabhàvam. tasyaivaü dharmasvabhàvaü pratyavekùamàõasyaivaü bhavati, ko me cchinatti và bhinatti và sa evaü pratyavekùamàõo dharmàõàü dharmasvabhàvam anutpattikair dharmaiþ kùàntiü pratilabhate, tatrànutpattikeùu dharmeùu kùàntiþ kim iti kle÷ànutpattij¤ànànàcchedyatà ca sa iha dvàbhyàü kùàntibhyàü yukta÷ catvàri dhyànàni paripårayati, catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattã÷ catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni caturarddhipàdàni pa¤cendriyàõi pa¤cabalàni saptabodhyaïgàni #<(PSP_6-8:22)># àryàùñàïgaü màrgaü trãõi vimokùamukhàni da÷a tathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn paripårayati, sa iha dharmeùu sthitvàryeùv anàsraveùu lokottareùu sàdhàraõeùu sarva÷ràvakapratyekabuddhair abhij¤àþ paripårayati yàbhir abhij¤àbhiþ paripåritàbhiþ ùaóbhi÷
ca pàramitàbhiþ samudàgacchati, sa ihàbhij¤àsu sthitvà divyena cakùuùà pårvasyàü di÷i yàn buddhàn bhagavataþ pa÷yati tàn dçùñvà buddhànusmçtiü pratilabhate, tasya sà buddhànusmçtir nocchetsyati yàvan nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, evaü dakùiõasyàü di÷i pa÷cimàyàm uttarasyàm årdhvam adho vidikùu yàn buddhàn bhagavataþ pa÷yati tàn dçùñvà buddhànusmçtiü pratilabhate, tasya sà buddhànusmçtir nocchetsyati yàvan nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, sa divyena ÷rotradhàtunà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõa yat te buddhà bhagavanto bhàùiùyante tat sarvam udgrahãùyaty udgçhõaü tathatvàya sattvànàü dharman de÷ayiùyati teùàü ca buddhànàü bhagavatàü cetasaiva cetaþ parivitarkam àj¤àsyaty evaü sarvàryàõàü sarva÷ràvakapratyekabuddhànàü yàvat sarvasattvànàü cetasaiva cetaþ parivitarkam àj¤àsyati, sa tena cetaþ paryàyaj¤ànena sattvànàü cetasaiva caittam àj¤àya tathatvàya dharmaü de÷ayiùyati, sa pårvanivàsànusmçtij¤ànena teùàü sattvànàü ku÷alamålam àj¤àya tena pårveõa ku÷alamålena sattvàn saüdar÷ayiùyati samuttejayiùyati samàdàpayiùyati, sa àsravakùayaj¤ànena ca tàn sattvàüs triùu yàneùu nive÷ayiùyati pratiùñhàpayiùyati, sa khalu punar bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetraü pari÷odhayati sarvàkàraj¤atàyàü caran sarvàkàraj¤atàü paripårayaty anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhya dharmacakraü pravartayiùyati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ
praj¤àpàramitàyàü caran kùàntipàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü #<(PSP_6-8:23)># carann ànimitteùv anàsraveùv anàbhogeùv anupalaübheùv apratibhàseùu vãryapàramitàü paripårayati.

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran kàyikena vãryeõa samanvàgataþ prathamaü dhyànam upasaüpadya viharati, dvitãyaü tçtãyaü caturthaü dhyànam upasaüpadya viharati, caturthadhyànasamàpanno 'nekavidhàm çddhiü pratyanubhavati, yàvac candrasåryau pàõinà paràmç÷ati parimàrùñi sa tena kàyikena vãryeõa samanvàgato yena da÷asu dikùu buddhà bhagavanto viharanti sattvànàü dharmaü de÷ayanti, aneka÷atasahasreùu lokadhàtuùv çddhyà gatvà tàn buddhàn bhagavata upatiùñhati cãvarapiõóapàtra÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyapariùkàrais tasya te cãvarapiõóapàtràs tàvan na kùãyante yàvan nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate 'bhisaübuddhabodhe÷ ca sadevamànuùàsuralokaþ sukhã bhavati, cãvarapiõóapàtreõa parinirvçtasya ca ÷arãre påjà pravartate, tenaiva carddhyabhisaüskàreõa gatvà teùàü buddhànàü bhagavatàm antikàd dharmaü ÷çõoti, sa na jàtu vipraõasyati, yàvan nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati, sarvàkàraj¤atàyàü caran sarvàkàraj¤atàü paripårayaty anuttaràü ca samyaksaübodhim abhisaübuddhya dharmacakraü pravartayiùyati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran kàyikena vãryeõa samanvàgato vãryapàramitàü paripårayati. kathaü ca subhåte bodhisattvo mahàsattva÷ caitasikena vãryeõa samanvàgata àryeõànàsraveõa màrgàïgena màrgaparyàpannena vãryapàramitàü paripårayatãha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caraü÷ caitasikena vãryeõa samanvàgato 'ku÷alasya kàyikakarmaõo 'vakà÷aü na dadàty aku÷alasya vàkkarmaõo 'ku÷alasya manaskarmaõo 'vakà÷aü na dadàti na paràmç÷ati
nityam iti và anityam iti và sukham iti và duþkham iti vàtmeti vànàtmeti và saüskçtam iti vàsaüskçtam iti và kàmadhàtum iti và råpadhàtum iti vàråpyadhàtuü và sàsravadhàtuü vànàsravadhàtuü và, prathamaü và dhyànaü dvitãyaü và dhyànaü tçtãyaü và dhyànaü caturthaü và dhyànaü maitrãü và karuõàü và muditàü vopekùàü vàkà÷ànantyàyatanaü #<(PSP_6-8:24)># va vij¤ànànantyàyatanaü vàkiücanyàyatanaü và naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanaü và, smçtyupasthànàni và samyakprahàõàni varddhipàdàü và indriyàõi và balàni và bodhyaïgàni vàryàùñàïgikaü và màrgaü ÷ånyatàü vànimittaü vàpraõihitaü vàryasatyàni vàbhij¤à và vimokùàn và navànupårvavihàrasamàpattãr và samàdhãn và dhàraõãmukhàni và tathàgatabalàni và vai÷àradyàni và pratisaüvido vàveõikàn và buddhadharmàn na paràmç÷ati nityànityasukhaduþkhàtmànàtma÷àntà÷ànta iti và, srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekàü và bodhim anuttaràü samyaksaübodhiü srotaàpannaü và sakçdàgàminaü vànàgàminaü vàrhattvaü và pratyekabuddhaü và bodhisattvaü và buddhaü và bhagavantaü na paràmç÷atãme sattvà dar÷anabhåmiprabhàvitàþ, ime sattvàs tanubhåmiprabhàvità ime 'varabhàgikaprabhàvitàþ, ime årddhabhàgikaprabhàvità ime sarvaj¤atàprabhàvità ime màrgaj¤atàprabhàvità ime sarvàkàraj¤atàprabhàvità ity evam api na paràmç÷ati. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü svabhàvo na saüvidyate, yena svabhàvena prabhàvyeran, sa tena caitasikena vãryeõa samanvàgato maraõasukhe 'pi vartamànaþ sattvànàm arthaü karoti tàü÷ ca sattvàn nopalabhate vãryapàramitàü
paripårayati, tàü ca vãryapàramitàü nopalabhate, buddhadharmàü÷ ca paripårayati, tàü÷ ca buddhadharmàn nopalabhate, buddhaksetraü ca pari÷odhayati, tac ca buddhakùetraü nopalabhate, sa tena kàyikena caitasikena vãryeõa samanvàgatas tàn ku÷alàn dharmàn parigçhõàti, tatra ca na sajjate, so 'sajjamàno buddhakùetreõa buddhakùetraü saükràmati, lokadhàtor lokadhàtuü saükràmati sattvànàm arthaü karoti, sattvànàm arthaü kurvan yena yenarddhipràtihàryeõecchati vikurvituü tena tenarddhipràtihàryeõa vikurvati, yadi và puùpavarùeõa yadi và gandhapramu¤canena yadi và gãtàbharaõena yadi và bhåcalanena yadi và saptaratnamayair lokadhàtusaüdar÷anena yadi và jyotiratnànàü sattvànàü kçta÷a àtmànam avasçjati yadi và gandham avasçjati yadi và mahàyaj¤am avasçjati, yatra na pràõàtipàto #<(PSP_6-8:25)># vartate, yadi vànantàn sattvàn màrge 'vatàrayati, yàvat pràõàtipàtàt parimocayati, adattàdànàt kàmamithyàcàràn mçùàvàdàt pi÷unavacanàt paruùavacanàd avaddhapralàpàd abhidhyàyà vyàpàdàt mithyàdçùñeþ parimocayati, kàü÷cid dànenànugçhõàti, kàü÷cic chãlena keùàücit kçta÷o 'ïgapratyaïgaü parityajati keùàücit putradàrakeõànugrahaü karoti, keùàücid àryeõàtmànam avasçjati, evaü yena yenopàyena sattvànàm arthaþ kartavyaþ, tena tenopàyena sattvànàm arthaü karoti, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann ànimitteùu dharmeùu caitasikena vãryeõa samanvàgato vãryapàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: katha¤ ca bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann ànimitteùu dharmeùu sthitvà dhyànapàramitàü paripårayati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sthàpayitvà tathàgatasamàdhiü sarvasamàdhãn paripårayati, sa viviktaü kàmair viviktaü pàpakair aku÷alair dharmaiþ sa vitarkaü sa vicàraü vivekajaü prãtisukhaü prathamaü dhyànam upasaüpadya viharati dvitãyaü dhyànaü tçtãyaü dhyànaü caturthaü dhyànam upasaüpadya viharati, maitrãsahagatena cittena karuõàsahagatena muditàsahagatenopekùàsahagatena cittena yàvat sarvàvantam lokadhàtum upasaüpadya viharati, àkà÷ànantyàyatanaü vij¤ànànantyàyatanam àki¤canyàyatanaü naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanam upasaüpadya viharati, sa tatra dhyànapàramitàyàü sthitvàùñavimokùàn anulomapratilomàn upasaüpadya viharati, navànupårvavihàrasamàpattãr upasaüpadya viharati, ÷ånyatàsamàdhim upasaüpadya viharati, ànimittasamàdhim apraõihitasamàdhim upasaüpadya viharati, ànantaryàn api samàdhãn upasaüpadya viharati, vidyutopamàü÷ ca samàdhim upasaüpadya viharati, samyaksaübodhiü vajropamaü ca samàdhim upasaüpadya viharati, saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn upasaüpadya viharati, samàdhipàramitàyàü sthitvà sarvàkàraj¤atàm upasaüpadya viharati, yayà sarvàkàraj¤atayà sarvasamàdhigaganagataü #<(PSP_6-8:26)># kçtvà ÷uklavidar÷anà bhåmim atikramya gotrabhåmim aùñamakabhåmiü tanubhåmiü dar÷anabhåmiü vãtaràgabhåmiü kçtàvibhåmiü ÷ràvakabhåmiü pratyekabuddhabhåmim atikramya bodhisattvaniyàmam avakràmati, buddhabhåmiü paripårayati, sa àsu ca bhåmiùu carati, na càntarà samàdhiphalaü pràpnoti, yàvan na sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati, so 'tra dhyànapàramitàyàü sthitvà buddhakùetreõa buddhakùetraü
saükràmati, buddhàn bhagavataþ paryupàsamànaþ sa tàn buddhàn bhagavataþ paryupàste teùàü buddhànàü bhagavatàm antike ku÷alamålam avaropayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati, lokadhàtor lokadhàtuü saükràmati, sattvànàm arthaü karoti, tatra kàü÷cit sattvàn dànena saügçhõàti kàü÷cic chãlena saügçhõàti kàü÷cit kùàntyà saügçhõàti kàü÷cid vãryeõa saügçhõàti, kàü÷cid dhyànena saügçhõàti, kàü÷cit praj¤ayà saügçhõàti, kàü÷cid vimuktyà kàü÷cid vimuktij¤ànadar÷anena kàü÷cit srotàapattiphale pratiùñhàpayati, kàü÷cit sakçdàgàmiphale kàü÷cid anàgàmiphale kàü÷cid arhattve pratiùñhàpayati, kàü÷cit pratyekabodhau kàü÷cid anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayati, yair yaiþ ku÷alair dharmaiþ sattvà udgacchanti tatra tàn sattvàn niyojayati sa iha dhyànapàramitàyàü sthitvà sarvasamàdhimukhàny abhinirharati catasra÷ ca pratisaüvidaþ, pratilabhate vipàkajànठcàbhij¤ànàm làbhã bhavati sa na jàtu màtuþ kukùàv upapadyate, na jàtu kàmàn pratisevate na sà kàcid upapattir yàü na gçhõàti na cotpattir doùair lipyate. tat kasya hetoþ? tathà hi tena màyopamà sarvadharmà dçùñàþ supratibuddhà bhavanti sa màyopamaü sarvasaüskàragataü viditvà mahàkaruõà pratigçhãtaþ sarvasattvànàm arthaü karoti, na ca tatra sattvàn sattvapraj¤aptim upalabhate, sa sattvàn sattvapraj¤aptim anupalaübhamànaþ sarvadharmàõàm anupalaübha eva sattvàn pratiùñhàpayati lokavyavahàram upàdàya na ca punaþ paramàrthena iha dhyànapàramitàyàü sthitvà sarvadhyànavimokùasamàdhisamàpattiùu carati na jàtu dhyànapàramitayà virahito bhavati, yàvan nànuttaràü
samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, #<(PSP_6-8:27)># sa iha sarvàkàraj¤atàyàü caran sarvàkàraj¤atàm abhinirharati, yatra sthitvà sarvavàsanànusaüdhiü prajahàti, sarvavàsanànusaüdhiü prahàyàtmano 'rthaü kçtvà parasyàrthaü karoti, sa àtmanaþ parasya càrthaü kurvan sadevamànuùàsuralokasya dakùiõãyo bhavàti. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann ànimitteùu dharmeùu dhyànapàramitàü paripårayati.
iti dànàdãnàm anyatamena sarvànàsravaikalakùaõasaügrahalakùaõo 'yam ekacittakùaõàbhisamayaþ prathamaþ

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤àpàramitàyàü carata ànimitteùu dharmeùu praj¤àpàramità bhàvanàpripårim gacchati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran na ka¤cid dharmaü sadbhåtaü và pariniùpannaü và samanupa÷yati, sa råpasyàsadbhåtatàm apariniùpannatàü samanupa÷yati, vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasyàsadbhåtatàm apariniùpannatàü samanupa÷yati, råpasyotpàdaü na samanupa÷yati, vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasyotpàdaü na samanupa÷yati, sa råpasyotpàdam asamanupa÷yan vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasyotpàdaü na samanupa÷yan råpasyàyadvàraü na samanupa÷yati, saünicayam api na samanupa÷yati, evaü yàvat sarvasàsravànàü dharmàõàm anàsravàõàü dharmàõàm àyadvàraü na samanupa÷yati, tucchakàü÷ caiva samanupa÷yati, evaü pratyavekùamàõo råpasya svabhàvan nopalabhate yàvat sarvasàsravàõàm anàsravàõàü dharmàõàü svabhàvan nopalabhate, sa praj¤àpàramitàyàü carann abhàvasvabhàvàn sarvadharmàn adhimucate, sa evam adhimucyàdhyàtma÷ånyatàyàü caran bahirdhà÷ånyatàyàü caran yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü caran na keùu kàcid dharmeùv abhinivi÷ate, råpe và vedanàyàü và saüj¤àyàü và saüskàreùu và vij¤àne và skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdeùu và pratãtyasamutpàdàïgeùu và pàramitàsu và ÷ånyatàsu và bodhipakùyeùu và dharmeùv àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu #<(PSP_6-8:28)># ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu vànuttaràyàü samyaksaübodhau và nàbhinivi÷ate, abhàvasvabhàvàyàü praj¤àpàramitàyàü caran bodhimàrgaü
paripårayati, yad uta ùañpàramità yàvat saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn adhyàtma÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàni paripårayati, sa vipàkajadharme bodhisattvamàrge sthitvà ùañsu pàramitàsu paripårõàsu yàvat saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu paripårõesu yàvad vipàkajàsu pa¤casv abhij¤àsu sthitvà ye sattvà dànenànugrahãtavyàs tàn dànenànugçhõàti, ye ÷ãlena ye samàdhinà ye praj¤ayà ye vimuktyà ye vimuktij¤ànadar÷anenànugrahãtavyàs tàüs tair anugçhõàti, ye srotaàpattiphale pratiùñhàpayitavyà ye sakçdàgàmiphale ye 'nàgàmiphale ye 'rhattve ye pratyekabodhau ye 'nuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayitavyàs tàn anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayati, evaü vistareõa kartavyaü so 'nekavidhàm çddhiü kurvàõo gaïgànadãvàlukopamàm lokadhàtån na gacchati, sa àkàïkùaüs tàü lokadhàtån yàdç÷ai ratnair àkàükùati tàdç÷ai ratnair abhinirmiõoti sa sattvàbhipràyaü paripårayaü lokadhàtån saükràmati, sa tàü lokadhàtån dçùñvà buddhakùetraü parigçhõàti, tadyathàpi nàma paranirmitava÷avartinàü devànàm upabhogaparibhogàþ, ye 'py anye lokadhàtavo 'pagatapàpiùñhà evaü vidhàs tenopabhogaparibhogàþ syur iti, sa tayà vipàkajayà dànapàramitayà ÷ãlapàramitayà kùàntipàramitayà vãryapàramitayà dhyànapàramitayà praj¤àpàramitayà vipàkajàbhir abhij¤àbhir vipàkajena bodhisattvamàrgeõa màrgaj¤atàyàü caran sarvapàramitàþ pràptaþ sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati, yàvat sarva¤ caiva råpam aparigçhãtaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànam apagçhãtaü, yàvat sarvadharmàþ ku÷alà vàku÷alà
và laukikà và lokottarà và sàsravà vànàsravà và saüskçtà vàsaüskçtà và sàvadyà vànavadyà và #<(PSP_6-8:29)># 'parigçhãtaü, tasmàt tarhi subhåte tasyànuttaraü samyaksaübodhim abhisaübuddhasya tatra buddhakùetre 'parigçhãtaþ sarvopabhogo bhaviùyati. tat kasya hetoþ? tathà hi sarvadharmà aparigçhltà anupalaübhayogena. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann ànimittayogena praj¤àpàramitàü paripårayati.
iti vipàkadharmatàvasthànàsravasarvadharmaikalakùaõàbhisamayalakùaõo 'yam ekacittakùaõàbhisamayo dvitãyaþ

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavann evam asaübhinneùu dharmeùv ànimitteùu lakùaõa÷ånyeùu ùañpàramitàbhàvanàparipårir bhavati, dànapàramitàyàþ ÷ãlapàramitàyàþ kùàntipàramitàyà vãryapàramitàyà dhyànapàramitàyàþ praj¤àpàramitàyàþ katham eùàü sàsravàõàm anàsravàõàü dharmàõàü nànàkaraõaü praj¤aptaü, katham eùàn nànàkaraõaü praj¤àyate, kathaü dànapàramità praj¤àpàramitàyàm antargatà bhavati, evaü ÷ãlapàramità kùàntipàramità vãryapàramità dhyànapàramità praj¤àpàramitàyàm antargatà bhavati, kathaü bhagavann evam alakùaõeùu dharmeùv ekalakùaõeùu yad utàlakùaõeùu nànàkaraõaü prabhàvyate.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran svapnopameùu ca pa¤casåpàdànaskandheùu prati÷rutkopameùu pratibhàsopameùu pratibiübhopameùu marãcyupameùu màyopameùu nirmitakopameùu gandharvanagaropameùu pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvàlakùaõeùu dànaü dadàti ÷ãlaü rakùati kùàntyà saüpàdayati vãryam àrabhate dhyànàni samàpadyate praj¤àü bhàvayati svapnopamàü÷ ca pa¤caskandhàn alakùaõàn jànàti prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibiübopamàn marãcyupamàn màyopamàn nirmitakopamàn gandharvanagaropamàü÷ ca pa¤caskandhàn alakùaõàn jànàti. tat kasya hetoþ? na hi svapnaü tasya ka÷cit svabhàvo na hi prati÷rutkàyà na hi pratibhàsasya na hi pratibiübasya na hi marãcyà na hi màyàyàþ, na hi nirmitakasya na hi gandharvanagarasya ka÷cit svabhàvo #<(PSP_6-8:30)># yasya svabhàvo nàsti tasya nàsti lakùaõaü, yasya ca nàsti lakùaõaü sa ekalakùaõo yad utàlakùaõaþ, tad anena subhåte paryàyeõaivaü veditavyam alakùaõaü dànam alakùaõo dàyako 'lakùaõaþ pratigràhako 'lakùaõàþ sarvadharmàþ. evaü j¤àtvà dànaü dadàti sa dànapàramitàü paripårayati, sa dànapàramitàü paripårayan ÷ãlapàramitàyàü na vivartate, kùàntipàramitàyàü na vivartate, vãryapàramitàyàü na vivartate, dhyànapàramitàyàü na vivartate, praj¤àpàramitàyàü na vivartate, sa àsu ùañsu pàramitàsu sthitvà catvàri dhyànàni paripårayati catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattãþ paripårayati, catvàri smçtyupasthànàni paripårayati, evaü samyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgàni màrgàn paripårayati, adhyàtma÷ånyatàü
bahirdhà÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü paripårayati, ÷ånyatàsamàdhim ànimittasamàdhim apraõihitasamàdhiü paripårayati, aùñavimokùàn navànupårvavihàrasamàpattãþ pa¤càbhij¤àþ paripårayati, pa¤cadhàraõãmukha÷atàni paripårayati, catasraþ pratisaüvida÷ catvàry àryasatyàni paripårayati, da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàny aùñàda÷àveõikabuddhadharmàn paripårayati, iha vipàkajeùv àryeùv anàsraveùu sthitvà da÷asu dikùu ye lokadhàtavas tàn çddhyà gatvà buddhàü÷ ca bhagavataþ paryupàste tàü÷ copatiùñhati cãvarapiõóapàta÷ayanàsanaglànapratyayabhaiùajyasarvopakaraõapariùkàrair yàvad upabhogaparibhogaiþ sattvànàm arthaü karoti, ye dànena saügrahãtavyàs tàn dànena saügçhõàti ye ÷ãleõa saügrahãtavyà ye kùàntyà saügrahãtavyà ye vãryeõa saügrahãtavyà ye dhyànena saügrahãtavyà ye praj¤ayà saügrahãtavyàs tàn praj¤ayà saügçhõàti, yàvad ye sarvaiþ ku÷alair dharmaiþ saügrahãtavyàs tàn sarvàn ku÷alair dharmaiþ saügçhõàti ku÷alair dharmaiþ samanvàgataþ saüsàraü copàdadàti na ca saüsàràvacarair duùkhair lipyate sattvànàü kçta÷o devamànuùik㤠ca saüpattim utpàdayati, yayà saüpattyà sattvàn saügçhõàti, so 'lakùaõàn sarvasattvàü j¤àtvà srotaàpattiphalaü ca jànàti na ca tatra tiùñhati, sakçdàgàmiphalaü ca jànàti na ca tatra #<(PSP_6-8:31)># tiùñhati, anàgàmiphalaü ca jànàti na ca tatra tiùñhati, arhattva¤ ca jànàti na ca tatra tiùñhati, pratyekabodhiü ca jànàti na ca tatra tiùñhati. tat kasya hetoþ? tathà hi tena sarvàkàraj¤atànupràptavyà yo 'sàdhàraõà sarva÷ràvakapratyekabuddhaiþ. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'lakùaõàn
sarvadharmàn j¤àtvà ùañpàramità alakùaõà jànàti, yàvat sarvadharmàn alakùaõàni jànàti.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caraü svapnopameùu pa¤casåpàdànaskandheùu prati÷rutkopameùu pratibhàsopameùu pratibiübopameùu marãcyupameùu màyopameùu nirmitakopameùu gandharvanagaropameùu pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvà ÷ãlapàramitàü paripårayati, sa khalu punaþ svapnopamàn pa¤copàdànaskandhàn j¤àtvà prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibiübopamàn marãcyupamàn màyopamàn nirmitakopamàn gandharvanagaropamàü÷ ca pa¤copàdànaskandhàn j¤àtvàlakùaõàü ÷ãlapàramitàü paripårayati, akhaõóàm acchidràm a÷abalàm akalmàùàm aparàmçùñàm abhujiùyàü vij¤apra÷astàü susamàttàm àryàm anàsravàü màrgàïgaparyàpannàü yatra sthitvà samatàbhisaüskàrikaü ÷ãlaü rakùati dharmatàpratilaübhikaü ca vij¤apti÷ãlaü ca samudàcàra÷ãlaü ca so 'nenaivaüråpeõa ÷ãlena samanvàgato na paràmç÷ati, anenàhaü ÷ãlena kùatriyamahà÷àlakulànàü sahavratàyopapadyeyàhaü bràhmaõamahà÷àlakulànàü và sahavratàyopapadyeyàhaü ràjà và bhaveyaü cakravartã koññaràjà và càturmahàràjakàyikànàü và devànàü sahavratàyopapadyeyàhaü trayastriü÷ànàü và yàmànàü và tuùitànàü và nirmànaratãnàü và paranirmitava÷avartinàü và devànàü sahavratàyopapadyeyàhaü brahmapàrùadyànàü và brahmaprohitànàü và mahàbrahmàõàü và parãttàbhànàü vàpramàõàbhànàü vàbhàsvaràõàü và parãtta÷ubhànàü vàpramàõa÷ubhànàü và ÷ubhakçtsnànàü vànabhrakànàü và puõyaprasavànàü và bçhatphalànàü
vàsaüj¤isattvànàü và ÷uddhàvàsànàü và #<(PSP_6-8:32)># aspçhàõàü và aptapànàü và sudç÷ànàü và sudar÷anànàü và akaniùñhànàü và devànàü sahavratàyopapadyeyàham àkà÷ànantyàyatanànàü và vij¤ànànantyàyatanànàü vàki¤canyàyatanànàü và naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanànàü và sahavratyàyopapadyeyàhaü srotaàpattiphalaü vànupràpnuyàü sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhiü vànupràpnuyàm. tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte 'lakùaõàþ sarvadharmà ekalakùaõàü yad utàbhàvasvabhàvalakùaõàþ, na hy alakùaõo dharmo 'lakùaõaü dharmaü paripårayati, nàpi vilakùaõo dharmo vilakùaõaü dharmaü paripårayati, nàpy avilakùaõo dharmo 'vilakùaõaü dharmaü pràpayati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann alakùaõàü ÷ãlapàramitàü paripårayati, ÷ãlapàramitàü paripårya bodhisattvaniyàmam avakràmati bodhisattvaniyàmam avakrànto 'nutpattikeùu dharmeùu kùàntiü pratilabhate 'nutpattikeùu dharmeùu kùàntiü pratilabhya màrgàkàraj¤atàyàü caran pa¤càbhij¤à vipàkajàþ pratilabhate, pa¤casu dhàraõãmukha÷ateùu sthitvà catasraþ pratisaüvidaþ pratilabhate, catasraþ pratisaüvidaþ pratilabhya buddhakùetreõa budhhakùetraü saükràmati buddhàü÷ ca bhagavataþ paryupàste sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati, sa pa¤cagatike saüsàre saüsarati na ca saüsàràvacareõa
karmaõà vipàkajena lipyate, tadyathàpi nàma nirmita÷ caükramati ca tiùñhati ca niùãdati ca ÷ayyàü ca parikalpayati, na càsyàgamanaü dç÷yate, na gamanaü na sthànaü na niùadyàü na ÷ayyàü nàsanaü na caükramaþ sa sattvànàü càrthaü karoti, na ca sattvam upalabhate na sattvapraj¤aptiü, tadyathàpi nàma tathàgato 'rhan samyaksaübuddho 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhya dharmacakraü pravartayati, aparimàõàn sattvàn vinãya tribhir yànair na ka÷cit sattvam upalabhate, yam anuttaràyàü samyaksaübodhau vyàkuryàt sa àyuþ saüskàràn avasçjya nirmitam abhinirmàyànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau pariniryàyàt. sa khalu punaþ subhåte nirmitaþ kalpasyàtyayena bodhisattvaü mahàsattvam anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpya parinirvçtas tasya ca parinirvçtasya na kaücid #<(PSP_6-8:33)># vaståpalabhyate, råpaü và vedanà và saüj¤à và saüskàrà và vij¤ànaü và, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran ÷ãlapàramitàü paripårayati, yat paripåràv antargatàþ sarvadharmà bhavanti.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran svapnopameùu pa¤casåpàdànaskandheùu prati÷rutkopameùu pratibhàsopameùu pratibiübopameùu marãcyupameùu màyopameùu nirmitakopameùu gandharvanagaropameùu ca pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvàlakùaõeùu kùàntipàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo 'lakùaõeùu pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvà kùàntipàramitàü paripårayati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattva÷ catasçbhiþ kùàntibhiþ kùàntipàramitàü paripårayati, katamàbhi÷ catasçbhiþ prathamacittotpàdam upàdàya, yàvad bodhimaõóaniùaõõasyàtràntare sarvasattvà àkro÷eyur và paribhàùeran vàsatyayà vàcà paruùayà và samudàcareyur loùñadaõóa÷astraprahàràn và dadyus tatra bodhisattvena mahàsattvena kùàntipàramitàü paripårayitukàmenaikacittotpàdo 'pi kùobhasahagato notpàdayitavyaþ, ko me àkro÷ati và paribhàùate vàsatyayà vàcà paruùayà và samudàcarati loùñadaõóa÷astraprahàràn và dadàti, tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte 'syàlakùaõàþ, sarvadharmàþ kùamanti tat kiü asyaivaü bhavati, ko me àkro÷ati và paribhàùate vàsatyayà vàcà paruùayà và samudàcarati loùñadaõóa÷astraprahàràn và dadàti sa evam upaparãkùamàõaþ kùàntipàramitàü paripårayati, so 'nayà kùàntipàramitayà paripårõayànutpattikair dharmaiþ kùàntiü pratilabhate.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kaiùà bhagavann anutpattikeùu dharmeùu kùàntiþ kiü và etasyàþ pramàõaü kiü và j¤ànam?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: aõavo 'pi subhåte 'ku÷alà dharmà notpadyante tenocyante 'nutpattikà iti, tatra yà kùàntis tad ucyate j¤ànaü yena j¤ànenànutpattikeùu dharmeùu kùàntiü #<(PSP_6-8:34)># pratilabdhate.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yà ca bhagavan ÷ràvakànàü và pratyekabuddhànàü vànutpattikeùu dharmeùu kùàntir yà ca bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntir àsàü kùàntãnàü kiü nànàkaraõaü kaþ prativi÷eùaþ.

bhagavàn àha: yac ca subhåte srotaàpannasya j¤ànaü yac ca prahàõaü tad bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntiþ, yac ca sakçdàgàmino j¤ànaü yac ca prahàõaü tad bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntiþ, yac cànàgàminàü j¤ànaü yac ca prahàõaü tad bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntiþ, yac càrhato j¤ànaü yac ca prahàõaü tad bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntiþ, yac ca pratyekabuddhasya j¤ànaü yac ca prahàõaü tad bodhisattvasya mahàsattvasya kùàntiþ. idaü subhåte nànàkaraõaü ÷ràvakapratyekabuddhànàü kùànter bodhisattvakùànte÷ ca, sa khalu punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ ihaivaü råpayà kùàntyà samanvàgataþ sarva÷ràvakapratyekabuddhàn abhibhavati vipàkajàyàm anutpattikàyàü kùàntyàü sthitvà bodhimàrge caran màrgaj¤atàü paripårayati, yayà paripårõayàvirahito bhavati saptatriü÷adbodhipakùyair dharmaiþ ÷ånyatànimittàpraõihitai÷ ca samàdhibhiþ, sa iha pa¤cabhir abhij¤àbhir avirahito bhavati so 'virahitatvàd àbhiþ pa¤cabhir abhij¤àbhiþ sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati, sattvàü÷ ca paripàcya buddhakùetraü ca pari÷odhya sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'lakùaõàü kùàntipàramitàü paripårayati.

punar aparaü subhåtr bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran svapnopameùu pa¤casåpàdànaskandheùu prati÷rutkopameùu pratibhàsopameùu pratibiübopameùu marãcyupameùu màyopameùu nirmitakopameùu gandharvanagaropameùu ca pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvàlakùaõeùu vãryapàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: katha¤ ca bhagavan bodhisattvo mahàsattvo 'lakùaõeùu pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvà vãryapàramitàü paripårayati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ kàyikaü ca caitasikaü ca vãryam àrabhate sa kàyikena vãryeõa çddhim abhinirharati, #<(PSP_6-8:35)># da÷adiglokadhàtuü gatvà buddhàn bhagavataþ paryupàste sattvànàü càrthaü karoti, sa tena kàyikena vãryeõa sattvàn pàripàcayati triùu yàneùu nive÷ayati vinayati pratiùñhàpayati ÷ràvakayàne pratyekabuddhayàne 'nuttare buddhayàne. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann alakùaõàü vãryapàramitàü paripårayati, sa caitasikena vãryeõànàsraveõa màrgaparyàpannena vãryapàramitàü paripårayati, yatra paryàpannàþ sarvaku÷alà dharmàs tadyathà catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni catvàra çddhipàdàþ pa¤cendriyàni pa¤cabalàni sapta bodhyaïgàny àryàùñàïgamàrgaü trãõi vimokùamukhàni catvàry apramàõàni catvàri dhyànàni catasra àråpyasamàpattayo 'ùñavimokùà navànupårvavihàrasamàpattaya÷ catvàri satyàni pa¤càbhij¤àþ samàdhiþ dhàraõãmukhàni da÷a bodhisattvabhåmayo da÷a tathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmàþ, yatra bodhisattvena mahàsattvena caratà sarvàkàraj¤atà paripårayitavyà yasyàü paripårõàyàü sarvavàsanànusaüdhiü prahàsyati sarvavàsanànusaüdhiü prahàya lakùaõapariniùpattiü paripårayiùyati, lakùaõapariniùpattiü paripårya praj¤àpàramitàyàü caran samantaprabhatàm àràgayiùyati samantaprabhatàm àràgya dharmacakraü ca pravartayiùyati dvàda÷àkàran triparivartasya pravartatena trisàhasro lokadhàtuþ ùaóvikàraü prakampiùyate saüprakampiùyate pravedhiùyate saüpravedhiùyate, pracaliùyati saüpracaliùyati, sarve ca trisàhasramahàsàhasraü
lokadhàtum avabhàsena sphàriùyati, tasya punas tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya ÷abdo ni÷cariùyati tatra ye trisàhasre mahàsàhasre lokadhàtau sattvàs taü ÷abdaü ÷roùyanti te sarve niyatà bhaviùyanty anuttareùu triùu yàneùu, evaü bahuprakàrà subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya vãryapàramità yasyàü vãryapàramitàü sthitvà bodhisattvena mahàsattvena sarvabuddhadharmàn paripårya sarvàkàraj¤atàm anupràptavyàþ. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'lakùaõàü vãryapàramitàü paripårayati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran svapnopameùu pa¤casåpàdànaskandheùu prati÷rutkopameùu pratibhàsopameùu pratibiübopameùu marãcyupamesu màyopameùu #<(PSP_6-8:36)># nirmitakopameùu gandharvanagaropameùu ca pa¤casåpadànaskandheùu sthitvàlakùaõeùu dhyànapàramitàü paripårayati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo 'lakùaõeùu pa¤casåpàdànaskandheùu sthitvà dhyànapàramitàü paripårayati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prathamaü dhyànam upasaüpadya viharati dvitãyaü tçtãyaü caturthaü dhyànam upasaüpadya viharati maitrãkaruõàü muditàm upekùàm àkà÷ànantyàyatanaü vij¤ànànantyàyatanam àki¤canyàyatanan naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanam upasaüpadya viharati ÷ånyatànimittàpraõihitasamàdhãü bhàvayati vidyutopama¤ ca samàdhiü bhàvayati vajropama¤ ca samàdhiü bhàvayati yatra samàdhau sthitvà ye kecit samàdhayaþ, ÷ràvakasamàdhir và pratyekabuddhasamàdhir và ye 'py anye samàdhigaõàs tàn sarvàn kàyena saüspç÷yopasaüpadya viharati, na ca tàn samàdhãn àsvàdayati, na ca samàpattiphalam. tat kasya hetoþ? tathà hi sa bodhisattvo mahàsattvas tàn samàdhãn alakùaõàn jànàty abhàvasvabhàvatvàt tat kim alakùaõo dharmo 'lakùaõaü dharmam àsvàdayiùyati, abhàvasvabhàvo dharmo 'bhàvasvabhàvaü dharmam àsvàdayiùyati, so 'nàsvàdayan na kasyacit samàpatter va÷enopapatsyate kàmadhàtau và råpadhàtau vàråpyadhàtau và. tat kasya hetoþ? tathà hi sa tàn dhàtån nopalabhate yo 'pi samàpadyeta yena và samàpadyate, tam api nopalabhate 'nupalaübhamàno 'lakùaõàü dhyànapàramitàü paripårayati sa tayà dhyànapàramitayà ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo dhyànapàramitayà ÷ràvakapratyekabuddhabhåmim atikràmati.

bhagavàn àha: tathà hi subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'dhyàtma÷ånyatàyàü su÷ikùito bahirdhà÷ånyatàyàm adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü su÷ikùito na ceha ÷ånyatàsu ka÷cid dharma upalabhyate yatràvatiùñhet, srotaàpattiphale và sakçdàgàmiphale vànàgàmiphale vàrhattve và pratyekabuddhatve và yàvat sarvàkàraj¤atàyàü và sàpi ÷ånyà ÷ånyatayà, sa àbhiþ ÷ånyatàbhir bodhisattvo #<(PSP_6-8:37)># mahàsattvo bodhisattvaniyàmam avakràmati.

subhåtir àha: katamo bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasyàmaþ? katamo niyàmaþ?

bhagavàn àha: sarvaþ subhåte bodhisattvasya mahàsattvasyopalaübha àtmaþ sarvànupalaübho niyàmaþ.

subhåtir àha: katamo bhagavann upalaübhaþ? katamo 'nupalaübhaþ?

bhagavàn àha: råpaü subhåte bodhisattvasya mahàsattvasyopalaübhaþ, vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànam upalaübhaþ, cakùur upalaübhaþ ÷rotraü ghràõaü jihvà kàyo mana upalaübho, råpa÷abdagandharasaspraùñavyadharmà upalaübhaþ, cakùurvij¤ànaü cakùuþsaüspar÷a÷ cakùuþsaüspar÷apratyayavedanopalaübhaþ, evaü ÷rotraghràõajihvàkàyo manovij¤ànaü manaþsaüspar÷o manaþsaüspar÷apratyayavedanopalaübhaþ, pçthivãdhàtur abdhàtus tejodhàtur vàyudhàtur àkà÷adhàtur vij¤ànadhàtur upalaübhaþ, pratãtyasamutpàda upalaübhaþ, avidyà saüskàrà vij¤ànaü nàmaråpaü ùaóàyatanaü spar÷o vedanà tçùõà upàdànaü bhàvo jàtir jaràmaraõa÷okaparidevaduþkhadaurmanasyopàyàsà upalaübhaþ, sarvapàramitàþ sarva÷ånyatàþ sarvabodhipakùyà dharmàþ sarvasamàdhayaþ sarvadhàraõãmukhàny àryasatyàpramàõadhyànàråpyasamàpattayaþ ÷ånyatànimittàpraõihitàny aùñavimokùà navànupårvavihàrasamàpattayo 'bhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikà buddhadharmà upalaübhaþ, sarvàkàraj¤atàþ subhåte bodhisattvasya mahàsattvasyopalaübhaþ, ayam ucyate àmaþ, niyàmaþ punaþ subhåte yatraiùàü dharmàõàü pravyàhàro nopalabhate, råpasya vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdasya pratãtyasamutpàdàïgànàü và sarvapàramitànàü sarva÷ånyatànàü sarvabodhipakùyàõàü dharmàõàm àryasatyànàm
apramàõadhyànàråpyasamàdhisamàpattidhàraõãmukhànàü ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàõàü sarvàkàraj¤atàyàþ. tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte råpasya yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàro vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ, skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdasya pratãtyasamutpàdàïgànàü và yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ #<(PSP_6-8:38)># sarvapàramitànàü sarva÷ånyatànàü sarvabodhipakùyàõàü dharmàõàü yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ, àryasatyànàm apramàõànàü dhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhànàü yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤ànàü yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàro da÷ànàü bodhisattvabhåmãnàü yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ, da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàõàü yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ, sarvàkàraj¤atàyà yaþ svabhàvaþ so 'pravyàhàraþ, ayaü subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya niyàmaþ, niyàmam akrànto bodhisattvo mahàsattvaþ samàdhiparipårõo na samàpattiva÷enopapadyate, pràg eva ràgaü và doùaü và mohaü votpàdayed yatra sthitvà tat karmàbhisaüskuryàd yena karmàbhisaüskàreõa caturõàü dhyànànàm anyatamenopapadyeta nedaü sthànaü vidyate 'nyatra màyopameùu sthitvà sarvasattvànàm arthaü karoti na ca sattvànupalabhamànaþ sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dhyànapàramitàü paripårya yàvad dharmacakraü
pravartayati, yad utànupalaübha÷ånyatànimittàpraõihitacakram.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran svapnopamàn dharmàn parijànàti prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibiübopamàn marãcyupamàn màyopamàn nirmitakopamàn gandharvanagaropamàn sarvadharmàn parijànàti.
ity alakùaõasarvadharmaikalakùaõàbhisamayalakùaõo 'yam ekacittakùaõàbhisamayas tçtãyaþ

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ svapnopamàn sarvadharmàn parijànàti? prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibiübopamàn marãcyupamàn màyopamàn nirmitakopamàn gandharvanagaropamàü÷ ca sarvadharmàn parijànàti?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran na svapnaü na svapnadar÷inaü pa÷yati, na prati÷rutkàn na prati÷rutkàdar÷inaü, na pratibhàsaü na pratibhàsadar÷inaü, na pratibiübaü na pratibiübadar÷inaü, na marãciü na marãcidar÷inaü, na màyàü na #<(PSP_6-8:39)># màyàdar÷inaü, na nirmitakaü na nirmitakadar÷inaü, na gandharvanagaraü na gandharvanagaradar÷inaü ca pa÷yati. tat kasya hetoþ? tathà hi viparyàsaþ svapno viparyàsaþ, prati÷rutkà viparyàsaþ pratibhàso viparyàsaþ pratibiübaü viparyàso marãcir viparyàso màyà viparyàso nirmitako viparyàso gandharvanagaraü viparyàsa eùa bàlapçthagjanànàü punar nàpi svapnadar÷anaü nàpi svapnadar÷ã na prati÷rutkàdar÷anaü nàpi prati÷rutkàdar÷ã na pratibhàsadar÷anaü nàpi pratibhàsaadar÷ã, na pratibiübadar÷anaü nàpi pratibiübadar÷ã, na marãcidar÷anaü na marãcidar÷ã, na màyàdar÷anaü na màyàdar÷ã, na nirmitakadar÷anaü na nirmitakadar÷ã, na gandharvanagaradar÷anaü na gandharvanagaradar÷ã, evaü yàvan nàrhan na pratyekabuddho na bodhisattvo mahàsattvo na tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ. tat kasya hetoþ? tathà hy abhàvasvabhàvàþ sarvadharmà anutpannà asadbhåtà ye 'bhàvasvabhàvàþ sarvadharmàs te pariniùpannàs tatra kiü bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran bhàvasaüj¤ã bhaviùyati pariniùpannasaüj¤ã vàsadbhåtasaüj¤ã và nedaü sthànaü vidyate. tat kasya hetoþ? na sà praj¤àpàramità syàd yadi kasyacid dharmasya svabhàvo bhavet pariniùpattir và sadbhåtatà và, evaü caran bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü na råpe sajjati, na vedanàyàü na saüj¤àyàü
na saüskàreùu na vij¤àne sajjati, na skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdeùu sajjati, na pratãtyasamutpàdàïgeùu sajjati, na kàmadhàtau na råpadhàtau nàråpyadhàtau sajjati, apramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu na sajjati, saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu na sajjati, ÷ånyatànimittàpraõihitasamàdhau na sajjati, àryasatyeùu na sajjati, dànapàramitàyàü na sajjati, ÷ãlapàramitàyàü kùàntipàramitàyàü vãryapàramitàyàü dhyànapàramitàyàü praj¤àpàramitàyàü na sajjati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prathamàü bhåmiü paripårayati, tatra cchandaràgaü notpàdayati. tat kasya hetoþ? tathà hi tàü bhåmiü nopalabhate, tat kiü tatra cchandaràgaü kariùyaty evaü dvitãyàü bhåmiü tçtãyàü bhåmi¤ caturthàü bhåmiü pa¤camãü bhåmiü #<(PSP_6-8:40)># ùaùñhãü bhåmiü saptamãü bhåmim aùñamãü bhåmiü navamãü bhåmiü da÷amãü bhåmiü paripårayati, tatra cchandaràgaü notpàdayati. tat kasya hetoþ? tathà hi sa tà bhåmãr nopalabhate, tat kin tatra chandaràgaü kariùyati, evaü da÷amyàü bhåmau caran sarvadharmà÷ ca tatra praj¤àpàramitàyàm antargatàn pa÷yati, tàü÷ ca sarvadharmàn nopalabhate. tat kasya hetoþ? tathà hi te sarvadharmàþ sà ca praj¤àpàramitàdvayàdvaidhãkàràþ. tat kasya hetoþ? tathà hi sarvadharmàõàü na ka÷cid bhedo 'sti dharmadhàtunirde÷ena tathatànirde÷ena bhåtakoñinirde÷enàsaübhinnàþ sarvadharmàþ.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavànn asaübhinnatà sarvadharmàõàü tatra kathaü ku÷aladharmanirde÷o bhavati sàsravàõàm anàsravàõठca dharmàõàü nirde÷o bhavati, laukikalokottaràõàü và saüskçtàsaüskçtànàü dharmàõàü nirde÷o bhavati.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte yà dharmàõàü dharmatà sà kasyacid dharmasya pravyàhàraþ saüskçtasya vàsaüskçtasya và srotaàpattiphalasya và sakçdàgàmiphalasya vànàgàmiphalasya vàrhattvasya và pratyekabodher và bodhisattvatàyà và samyaksaübodher và.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tad anena subhåte paryàyeõaivaü veditavyaü, asaübhinnàþ sarvadharmà alakùaõà anutpannà avinirbhogàþ sarvadharmà na mayà subhåte sarvàü bodhisattvacaryàü caratà, ka÷cid dharmopalabdho råpam iti và vedaneti và saüj¤eti và saüskàrà iti và vij¤ànam iti và skandhadhàtvàyatanànãti và pratãtyasamutpannà iti và, pratãtyasamutpàdàïgànãti và kàmadhàtur và råpadhàtur vàråpyadhàtur và, ku÷alàku÷alà và dharmàþ sàsravà vànàsravà và sàvadyà vànavadyà và saüskçtam iti vàsaüskçtam iti và yàvac chrotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhir và bodhisattvatà và samyaksaübodhir và. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carati prathamacittotpàdam upàdàya yàvad anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübotsyate 'nupalaübhayogena, evaü caratà #<(PSP_6-8:41)># subhåte bodhisattvena mahàsattvena sarvadharmàõàü svabhàve ku÷alena bhavitavyaü, sarvadharmàõàü svabhàvaku÷alo bodhimàrga¤ ca pari÷odhayiùyati, sattvàü÷ ca paripàcayiùyati, buddhakùetraü ca pari÷odhayiùyati, yatra sthitvànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhya sattvàn vinayiùyati, ye vinãtatvàs triùu bhaveùu na dç÷yante, evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyam alakùaõayogena.
ity advayalakùaõasarvadharmaikalakùaõàbhisamayalakùaõo 'yam ekacittakùaõàbhisamaya÷ caturthaþ
ity ukta ekakùaõàbhisamayaþ

àryapa¤caviü÷atisàhasrikàyàü bhagavatyàü praj¤àpàramitàyàm abhisamayàlaükàrànusàreõa saü÷odhitàyàm ekakùaõàbhisamayàdhikàraþ ÷ikùàparisamàptiparivartaþ saptamaþ
#<(PSP_6-8:42)>#: empty
#<(PSP_6-8:43)>#

pa¤caviü÷atisàhasrikà praj¤àpàramità VIII

punar aparaü subhåte teùàm eva svapnopamànàü sarvadharmàõàm avastukànàm abhàvasvabhàvànàü svalakùaõa÷ånyànàü sarvàkàrapari÷uddhànàm anà÷ravàõàü yà prakçtir ekalakùaõà yad utàlakùaõà sa tathàgato 'rhan samyaksaübuddho veditavyaþ. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyam.

subhåtir àha: katame punas te bhagavann anàsravàþ sarvadharmàþ.

bhagavàn àha: saptatriü÷ad bodhipakùyà dharmà÷ catvàry apramàõàny aùñau vimokùà navànupårvavihàrasamàpattayo da÷a kçtsnàyatanàni aùñàv abhinnàyatanàni araõasamàdhiþ praõidhij¤ànam ùaó abhij¤à÷ catasraþ pratisaüvidaþ sarvàkàrà÷ catasraþ pari÷uddhayo da÷a pàramià da÷abalàni catvàri vai÷àradyàni trãõy akùaràõi trãõi smçtyupasthànàni asaüpramoùadharmatà vàsanàsamudghàto mahàkaruõà sarvàkàraj¤atà màrgàkàraj¤atà sarvaj¤atà ca ime ucyante subhåte anàsravàþ sarvadharmà iti. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàip ÷ikùitavyam.
iti svabhàvikaþ kàyaþ

punar aparaü subhåte praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitvà teùàm eva dharmàõàm adhigamàd anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhya sarveõa sarvaü sarvathà sarvaü dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõair a÷ãtyà cànuvya¤janair alaükçtakàyas tathàgato 'rhan samyaksaübuddho bodhisattvànàü mahàsattvànàü paramaü mahàyànadharmam anuttararatiprãtipràmodyasukhopabhogàya de÷ayati. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyam.
iti sàübhogikaþ kàyaþ

punar aparaü subhåte praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitvà teùàm eva sarvadharmàõàm avigamenànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhya tathàgato 'rhan samyaksaübuddho da÷asu dikùv anantàparyanteùu sarvalokadhatuùu #<(PSP_6-8:44)># sarvakàlan nànànirmàõameghena sarvasattvànàm arthaü karoti. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyam.
iti nairmàõikaþ kàyaþ

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan svapnopamànàü sarvadharmàõàm avastukànàm abhàvasvabhàvànàü svalakùaõa÷ånyànàü vyavasthànaü bhavati, ime ku÷alà ime 'ku÷alà ime laukikà ime lokottarà ime sàsravà ime 'nàsravà ime saüskçtà ime 'saüskçtà ime srotraàpattiphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime sakçdàgàmiphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime 'nàgàmiphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime 'rhattvaphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime pratyekabodhaye saüvartante, ime 'nuttaràyai samyaksaübodhaye saüvartante, prati÷rutkopamànàü pratibhàsopamànàü pratibiübopamànàü marãcyupamànàü màyopamànàü nirmitakopamànàü gandharvanagaropamànàü sarvadharmàõàm avastukànàm abhàvasvabhàvànàü svalakùaõa÷ånyànàü vyavasthànam ime ku÷alà ime 'ku÷alà ime laukikà ime lokottarà ime sàsravà ime 'nàsravà ime saüskçtà ime 'saüskçtà ime srotaàpattiphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime sakçdàgàmiphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime 'nàgàmiphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime 'rhattvaphalasàkùàtkriyàyai saüvartante, ime pratyekabodhaye saüvartante, ime 'nuttaràyai samyaksaübodhaye saüvartante?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bàlo '÷rutavàn pçthagjanaþ svapnam upalabhate svapnadar÷inam upalabhate, prati÷rutkàm upalabhate prati÷rutkàdar÷inam upalabhate, pratibhàsam upalabhate pratibhàsadar÷inam upalabhate, pratibiübam upalabhate pratibiübadar÷inam upalabhate, marãcim upalabhate marãcidar÷inam upalabhate, màyàm upalabhate màyàdar÷inam upalabhate, nirmitakam upalabhate nirmitakadar÷inam upalabhate, gandharvanagaram upalabhate gandharvanagaradar÷inam upalabhate, svapnam upalabhya svapnadar÷inam upalabhya, yàvad gandharvanagaram upalabhya gandharvanagaradar÷inam #<(PSP_6-8:45)># upalabhya, ku÷alàn abhisaüskàràn abhisaüskaroti, kàyena vàcà manasàku÷alàn vàbhisaüskàràn abhisaüskaroti, kàyena vàcà manasà puõyàpuõyàne¤jyàn abhisaüskàràn abhisaüskaroti. kàyena vàcà manasà tàn bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dvayoþ ÷ånyatayoþ sthitvàtyanta÷unyatàyàm anavaràgra÷ånyatàyठca sattvànàü dharman de÷ayati, ÷ånyam idaü traidhàtukaü nàsty atra råpaü và vedanà và saüj¤à và saüskàrà và vij¤ànaü và skandhà và dhàtavo vàyatanàni và prati÷rutkaiùà pratibhàsa eùa marãcir eùà nirmitaka eùa gandharvanagaram etan nàsty atra råpaü và vedanà và saüj¤à và saüskàrà và vij¤ànaü và skandhadhàtavo vàyatanàni và nàsty atra svapno na svapnasya draùñà, na prati÷rutkà na prati÷rutkàyà draùñà, na pratibhàso na pratibhàsasya draùñà, na pratibiübaü na pratibiübasya draùñà, na marãcir na marãcyà draùñà, na màyàü na màyàyà draùñà, na nirmitako na nirmitakasya draùñà, na gandharvanagaraü na gandharvanagarasya draùñà, 'pi tu sarva ete dharmà avastukà abhàvasvabhàvàs tatra bhavanto 'skandhe skandhasaüj¤inaþ, adhàtuùu dhàtusaüj¤ino 'nàyataneùv àyatanasaüj¤inaþ,
api tu khalu punaþ pratãtyasamutpannà ete sarvadharmà viparyàsasamutthitàþ karmavipàkaparigçhãtàþ, kiü punar yåyam avastukeùu dharmeùu vastusaüj¤àm utpàdayathaivaü bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran ye matsariõaþ sattvàs tàn màtsaryàn nivartayati, dànapàramitàyàü ca niyojayati, teùठca sa dànaparityàgo mahàbhogatàyai saüvartate, sa tàüs tata uccàlya ÷ãle niyojayati, teùàü sa ÷ãlasamàdànajaþ puõyaskandhaþ svargopapattaye bhavati, sa tàüs tata uccàlya samàdhau niyojayati sa teùàü samàpattijaþ puõyaskandho brahmalokopapàttaye bhavati, evaü prathamàd dhyànàd dvitãye dhyàne dvitãyàd dhyànàt tçtãye dhyàne tçtãyàd dhyànàc caturthe dhyàne caturthàd dhyànàd årdhvam àkà÷ànantyàyatanasamàpattau vij¤ànànantyàyatanasamàpattàv àki¤canyàyatanasamàpattau naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattau ca niyojayati, sa tasmàd api dànàd dànaphalàc cànekaparyàyaü #<(PSP_6-8:46)># vivecyànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau nive÷ayati vinayati pratiùñhàpayati, sa tasmàc chãlàc chãlaphalàc cànekaparyàyaü vivecyànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau nive÷ayati vinayati pratiùñhàpayati, sa tebhyo dhyànebhyo dhyànaphalebhya÷ ca samàpattibhyaþ samàpattiphalebhya÷ cànekaparyàyaü vivecyànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau nive÷ayati vinayati pratiùñhàpayati, evaü caturùu smçtyupasthàneùu caturùu samyakprahàõeùu caturùv çddhipàdeùu pa¤casv indriyeùu pa¤casu baleùu saptasu bodhyaïgeùu àryàùñàïgikamàrge triùu vimokùamukheùv aùñasu vimokùeùu navasv anupårvavihàrasamàpattiùu da÷asu tathàgatabaleùu caturùu vai÷àradyeùu catasçùu pratisaüvitsv aùñàda÷asv àveõikeùu
buddhadharmeùu nive÷ayati vinayati pratiùñhàpayati, sa ebhir anàsravair dharmair aråpibhir anidar÷anair apratighair ye srotraàpattiphale sthàsyanti tàn srotaàpattiphale pratiùñhàpayati, ye sakçdàgàmiphale sthàsyanti tàn sakçdàgàmiphale pratiùñhàpayati, ye 'nàgàmiphale sthàsyanti tàn anàgàmiphale pratiùñhàpayati, ye 'rhattve sthàsyanti tàn arhattve pratiùñhàpayati, ye pratyekabodhau sthàsyanti tàn pratyekabodhau pratiùñhàpayati, ye 'nuttaràyàü samyaksaübodhau sthàsyanti, teùàü satpuruùàõàü bodhimàrgam àkhyàti upadi÷ati samuttejayati, saüprakà÷ayati saüpraharùayati, pratiùñhàpayati.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavanatam etad avocat: à÷caryam etat bhagavann adbhuto dharmo yatra hi nàma bodhisattvo mahàsattvaþ, iha gambhãràyàü praj¤àpàramitàyàü carann abhàvasvabhàvànàü dharmàõàm atyanta÷ånyatàyàm anavaràgra÷ånyatàyàü sthitvà dharmàõàü vyavasthànaü karoti, ime ku÷alà dharmà ime 'ku÷alà dharmà ime laukikà dharmà ime lokottarà dharmà ime sàsravà dharmà ime 'nàsravà dharmà ime sàvadyà dharmà ime 'navadyà dharmà ime saüskçtà dharmà ime 'saüskçtà dharmàþ

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etat à÷caryam idaü subhåte paramà÷caryam idaü bodhisattvasya mahàsattvasyàdbhuto dharmo yad iha gambhãràyàü praj¤àpàramitàyàü caran dharmàõàü vyavasthànaü karoti, sacet tvaü subhåte jànãyà yo bodhisattvasya mahàsattvasyà÷caryàdbhuto dharmas #<(PSP_6-8:47)># taü sarva÷ràvakapratyekabuddhà api ca evam api bodhisattvasya mahàsattvasya na sukaraþ pratikàraþ kartuü tad yuùmàbhiþ sarvair bodhisattvasya mahàsattvasya na ÷akyaþ sarvadharmà bhàvayituü syàt.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katamo bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasyà÷caryàdbhåto dharmo yo na ÷ràvakapratyekabuddhànàü saüvidyate?

bhagavàn àha: tena hi subhåte ÷çõu sàdhu ca suùñhu÷ ca manasikuru bhàùiùye 'haü te, evaü bhagavann ity àyuùmàn subhåtir bhagavataþ pratya÷rauùãd, bhagavàn etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran vipàkajàsu ùañsu pàramitàsu sthitvà pa¤casv abhij¤àsu saptatriü÷adbodhipakùeùu dharmeùu dhàraõãmukheùu catasçùu pratisaüvitsu sthitvà da÷adiglokadhàtuùu ye sattvà dànenànugrahãtavyàs tàn dànenànugçhõàti, ye ÷ãlena ye kùàntyà ye vãryeõa ye dhyànena ye praj¤ayà ye prathamena dhyànena ye dvitãyena dhyànena ye tçtãyena dhyànena ye caturthena dhyànena, ye àkà÷ànantyàyatanasamàpattyà ye vij¤ànànantyàyatanasamàpattyà ye àki¤canyàyatanasamàpattyà ye naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattyànugrahãtavyàs tàn anugçhõàti, ye maitryànugrahãtavyà ye karuõayà ye muditayà ye upekùayà ye caturbhiþ smçtyupasthànaiþ, ye caturbhiþ samyakprahàõaiþ, ye caturbhiþ çddhipàdaiþ, ye pa¤cabhir indriyaiþ, ye pa¤cabhir balaiþ, ye saptabhir bodhyaïgair ye àryàùñàïgikena màrgeõa, ye ÷ånyatayà ye ànimittena ye 'praõihitena samàdhinànugrahãtavyàs tàn ÷ånyatànimittàpraõihitasamàdhibhir anugçhõàti.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo dànena sattvàn anugçhõàti?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dànaü dadàty annam annàrthikebhyo dadàti, pànaü pànàrthikebhyo yànaü yànàrthikebhyaþ puùpadhåpagandhamàlyavilepanacårõacãvaracchatradhvajapatàkà÷ayanàsanaü yàvad anyatarànyataraü mànuùyopakaraõapariùkàraü dadàti, yathaiva #<(PSP_6-8:48)># tathàgatayàrhate samyaksaübuddhàya dadàti tathàiva pratyekabuddhebhyo 'rhadbhyo 'nàgàmibhyaþ sakçdàgàmibhyaþ srotaàpannebhyaþ samyaggatebhyaþ samyakpratipannebhyas tathàiva tiryagyonigatebhyaþ sarvebhyo 'nànàtvena dànan dadàti. tat kasya hetoþ? tathà hy anànàtvaü sarvadharmaü j¤àtvà anànàtvaü dànaü dadàti, anànàtvaü dànaü datvà anànàtvasya dharmasya làbhã bhavati yad uta sarvàkàraj¤atàyàþ, sacet subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya yàcanakaü dçùñvà evaü cittam utpadyate, samyaksaübuddhà me dakùiõãyà na tiryagyonigatà iti, na bodhisattvadharmo bhavet. tat kasya hetoþ? na hi subhåte bodhisattvo mahàsattvo bodhàya cittam utpàdyaivam anuttaràyàü samyaksaübodhau saüprasthita ime mayà sattvà dànenànugrahãtavyà ime mayà sattvà dànenànugrahãtavyà iti cintayati, te dànenànugçhãtàþ kùatriyamahà÷àlakuleùåpapatsyante, bràhmaõamahà÷àlakuleùåpapatsyante, gçhapatimahàsàlakuleùåpapatsyante, tenaiva ca dànànugraheõa tribhir yànair anupari÷eùe nirvàõadhàtau parinirvàsyanti, saced ete bodhisattvaü mahàsattvaü janapadabalakàyà avadhyàyeran tena nànyathàcittam utpàdayitavyaü dàsyàmi và na và, api tu akopitamànasena janapadabalakàyebhyo dànaü dàtavyaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi tasya janapadabalakàyasyàrthàyànuttaràyàü samyaksaübodhau saüprasthitaþ. evaü ca punar vikalpayed garhyo bhaveyaü teùàü
buddhànàü bhagavatàü teùàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü pratyekabuddhànàm arhatàü ÷aikùàõàü sadevamànuùàsurasya ca lokasya kenàyam adhãùñaþ sarvasattvànàm ahaü tràõaü bhaviùyàmi paràyaõaü layanaü ÷araõam iti.

punar aparaü subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤àpàramitàyàü caratà manuùyabhåtà vàmanuùyabhåtà vàgatyàïgapratyaïgàni yàceran, tena na dvidhà cittam utpàdayitavyaü, dàsyàmi và na dàsyàmi và. tat kasya hetoþ? tathà hi tena bodhisattvena mahàsattvena sattvànàm arthàya sa¤cintya à÷rayaþ parigçhãto 'nena mayàtmabhàvena sattvànàm arthaþ karaõãyaþ, tenaivaü cittam utpàdayitavyaü yeùàm arthe mayàtmabhàva upàttas te 'yàcitakam eva gçhãtvà gacchantu. evaü khalu #<(PSP_6-8:49)># subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà ÷ikùitavyam. tat kasya hetoþ? tathà hy ete dharmà atyanta÷ånyatayà ÷ånyà na hi ÷ånyatà kasmaicid dadàti và cchinatti và, evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà ÷ikùitavyaü, yad utàdhyàtma÷ånyatàyàü bahirdhà÷ånyatàyàm adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü sthitvà dànaü dàtavyaü satatasamitam.
punar aparaü subhåte bodhisattvena mahàsattvena yàcanakaü dçùñvà, evaü cittam utpàdayitavyaü, ko veha dànan dadàti, kasmai vàdãyate, kiü vàdãyate, tasyaivaü dadato dànapàramitàyàü paripårir bhaviùyati, so 'nayà dànapàramitayà paripåryà và hy adhyàtmikeùu dharmeùu cchidyamàneùu evaü cittam utpàdayiùyati ko me cchinatti và bhinatti và.
iti sàmànyena nirmàõakàyadvàreõa dharmakàyasya karma

ihàhaü subhåte pa÷yàmi buddhacakùuùà lokaü vyavalokayan pårvasyàn di÷i gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisattvàn mahàsattvàn saücintya mahànirayaü patitvà tàni mahànirayaduþkhàny upa÷àmya tribhiþ pràtihàryais teùàü nairayikànàü sattvànàü dharmaü de÷ayato yad uta çddhipràtihàryeõa vàde÷anàpràtihàryeõa vànu÷àsanãpràtihàryeõa và, çddhipràtihàryeõa ca tàni mahànirayaduþkhàny upa÷àmya, àde÷anàpràtihàryeõa dharmaü de÷ayanti, anu÷àsanãpràtihàryeõa ca te bodhisattvà mahàsattvà mahàmaitryà mahàkaruõayà mahàmuditayà mahopekùayà ca dharmaü de÷ayanti. tatas te nairayikàþ sattvàs teùàü bodhisattvànàü mahàsattvànàm antike cittam atiprasàdya tebhyo nirayebhyo vyuttiùñhanti, tebhyo nirayebhyo vyutthàyànupårveõa tribhir yànair duþkhasyàntaü kariùyanti, evaü dakùiõasyàü pa÷cimàyàm uttarasyàm adhastàd upariùñàd anuvidikùu lokadhatuùu buddhacakùuùà lokaü vyavalokayan pa÷yàmi gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisattvàn mahàsattvàn sa¤cintya mahàniraye patitvà tàni mahànirayaduþkhàny upa÷àmya tribhiþ pràtihàryais teùàü nairayikànàü sattvànàü dharmaü de÷ayato yad uta çddhipràtihàryeõa vàde÷anàpràtihàryeõa vànu÷àsanãpràtihàryeõa #<(PSP_6-8:50)># và çddhipràtihàryeõa ca tàni mahànirayaduþkhàny upa÷àmya àde÷anàpràtihàryeõa dharmaü de÷ayanti, anu÷àsanãpràtihàryeõa ca te bodhisattvà mahàsattvà mahàmaitryà mahàkaruõayà mahàmuditayà mahopekùayà ca dharmaü de÷ayanti, tatas te nairayikàþ sattvàs teùàü bodhisattvànàü mahàsattvànàm antike cittam abhiprasàdya tebhyo nirayebhyo vyuttiùñhanti tebhyo nirayebhyo vyutthàyànupårveõa tribhir yànair duþkhasyàntaü kariùyanti.
iti narakagatipra÷amanakarma

ihàhaü subhåte buddhacakùuùà lokaü vyavalokayan pa÷yàmi pårvasyàü di÷i gaïgànadivàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisattvàn mahàsattvàn buddhànàü bhagavatàm upasthàyakàüs tat te bodhisattvà mahàsattvàs tàn buddhàn bhagavata upatiùñhanti manaàpanapriyeõa nàpriyeõa gauraveõa nàgauraveõa ya¤ ca te buddhà bhagavanto dharmaü bhàùante, tat te bodhisattvà mahàsattvà udgçhõanty udgçhya dhàrayanti, na ca jàtu vipraõà÷ayati yàvan nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyante, evaü dakùiõasyàü pa÷cimàyàm uttarasyàm adhastàd upariùñàd anuvidikùu pa÷yàmi gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisàttvàn mahàsattvàn buddhànàü bhagavatàm upasthàyakàüs, tat te bodhisattvà mahàsattvàs tàn buddhàn bhagavata upatiùñhanti manaàpenapriyeõa nàpriyeõa gauraveõa nàgauraveõa, yaü ca te budhhà bhagavanto dharmaü bhàùante, tat te bodhisattvà mahàsattvà udgçhõanty udgçhya dhàrayanti, na ca jàtu vipraõà÷ayanti yàvan nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyante.

punar aparaü subhåte lokaü vyavalokayan buddhacakùuùà da÷asu dikùu bodhisattvàn mahàsattvàn pa÷yàmi gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu tiryagyonigatànàü sattvànàm arthàyàtmaparityàgaü kurvatas, tat te bodhisattvà mahàsattvà aïgapratyaïgàni cchitvà da÷asu dikùu kùipanti, ye tiryagyonigatàþ sattvàs tesàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü màüsàni bhakùayanti te teùàü bodhisattvànàü mahàsattvànàm antike maitrãü pratilabhante, te tena maitrãpratilàbhena tatas tiryagyoner vyuttiùñhanti tiryagyoner vyutthàya buddhàü bhagavata #<(PSP_6-8:51)># àràgayanti, te tàn buddhàn bhagavata upatiùñhanti, te teùàü buddhànàü bhagavatàm antikàd dharmaü ÷çõonti, tan dharmaü ÷rutvà tathatvàya pratipadyante, te 'nupårveõànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau parinirvànti tribhir yànaiþ ÷ràvakayànena và pratyekabuddhayànena và mahàyànena và. evaü bahukaràþ subhåte bodhisattvà mahàsattvà ye 'nuttaràyàü samyaksaübodhau cittam utpàdayanti cittam utpàdya tathatvàya pratipadyante, te 'nupårveõa tribhir yànair anupadhi÷eùe nirvàõadhàtau parinirvànti, ÷ràvakayànena và pratyekabuddhayànena và buddhayànena và.
iti tiryagyonipra÷amanakarma

ihàhaü subhåte lokaü vyavalokayan buddhacakùuùà pa÷yàmi, da÷asu dikùu gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisattvàn mahàsattvàn ye pretaviùayikànàü sattvànàü pretaviùayaü duþkhaü tat sarvaü pratiprasraü bhayanti, ye pretaviùayeùu sattvàs te duþkhavedanà prasrabdhakàyàs teùàü bodhisattvànàü mahàsattvànàm antike maitrãcittam utpàdyate na ku÷alamålena tataþ pretayàner vyuttiùñhanti vyutthità÷ ca tena ku÷alamålena tataþ pretayàne buddhair bhagavadbhir na jàtu virahità bhavanti, buddhàü bhagavata àràgayanti, te tàn buddhàn bhagavata upatiùñhanti teùàü buddhànàü bhagavatàm antikàd dharmaü ÷rutvà tathatvàya pratipadyante 'nupårveõànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau parinirvànti tribhir yànaiþ ÷ràvakayànena và pratyekabuddhayànena và buddhayànena và. evaü karuõà vihàriõaþ subhåte bodhisattvà mahàsattvàþ sattvànàm arthàya pratyupasthità yad uta parinirvàõàya.
iti yamalokapra÷amanakarma

ihàhaü subhåte buddhacakùuùà lokaü vyavalokayan bodhisattvàn mahàsattvàn pa÷yàmi da÷asu dikùu gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu ye càturmahàràjakàyikànàü devànàü dharmaü de÷ayanti, trayastriü÷ànàü yàmànàü tuùitànàü nirmàõaratãnàü paranirmitava÷avartinàü dharmaü de÷ayanti te ca devaputràs teùàü bodhisattvànàü mahàsattvànàm antikàd dharmaü ÷rutvànupårveõa triùu yàneùu parinivçtà÷ ca parinirvànti ca #<(PSP_6-8:52)># parinirvàsyanti ca, tatra subhåte ye devaputrà audàrikaiþ pa¤cabhiþ kàmaguõair mårchitàs teùàü tàni vimànàny àdãpya dharmaü de÷ayanty anityàþ khalu màrùàþ sarvasaüskàràþ kaþ saüskàreùu vi÷vastamànaso viharet?

ihàhaü subhåte 'nàvaraõena buddhacakùuùà lokaü vyavalokayan pa÷yàmi da÷asu dikùv ekaikasyàü di÷i gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisattvàn mahàsattvàn ye brahmadçùñim abhiniviùñàs tàn dçùñibhyo vivecayanti, kathaü bho màrùàþ ÷ånyeùu sarvadharmeùu dçùñim utpàdayatha, evaü rikteùu tuccheùu sarvadharmeùu dçùñim utpàdayatha. evaü khalu subhåte bodhisattvà mahàsattvà karuõàyàü sthitvà sattvànàü dharmaü de÷ayanti. à÷caryam idaü subhåte bodhisattvànàü mahàsattvànàm adbhuto dharmaþ.
iti devagatipra÷amanakarma

ihàhaü subhåte pa÷yàmi buddhacakùuùà lokaü vyavalokayan pårvasyàü di÷i gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu bodhisattvàn mahàsattvàn ye manuùyàü÷ caturbhiþ saügrahavastubhiþ saügçhõanti, dànena priyavadyatayà, arthakriyayà samànàrthatayà, kathaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànena sattvàn anugçhõàti, iha subhåte bodhisattvo mahàsattvo dvàbhyàü dànàbhyàü sattvàn anugçhõàti, katamàbhyàü dvàbhyàm? yad utàmiùapradànena ca dharmadànena ca. kathaü subhåte bodhisattvo mahàsattva àmiùapradànena sattvàn anugçhõàti? iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ suvarõaü và råpyaü và maõiü và muktàü và vaióåryaü và ÷aïkha÷ilàü và pravàóaü và rajataü và jàtaråpaü vànnaü và pànaü và yànaü và vastuü và gandhaü và màlyaü và vilepanaü và ÷ayanaü và àsanaü và prati÷rayaü và pradãpaü và striyaü và puruùaü và dàrakaü và dàrikàü và÷vaü và gàü và anaóvàhaü và hastinaü và ajàvikaü và dhànyàdãni và àtmamàüsaü và dàtu÷abdam anu÷ràvayati, àgacchadhvaü bhoþ puruùàþ, yena yena yuùmàkaü kàryaü tat tat mamàntikàn nirvi÷aïkà gçhãtvà gacchata. yena yena kçtyaü #<(PSP_6-8:53)># yuùmadãyam evedaü tad dànaü datvà buddha÷araõaü gamayati, dharma÷araõaü gamayati, saügha÷araõaü gamayati, kàü÷cit pa¤ca ÷ikùàpadàni gràhayati, kàü÷cid aùñàïgikaü poùadham upoùadhayati, kàü÷cid da÷a ku÷alàü karmapathàü
gràhayati, kàü÷cit prathame dhyàne, kàü÷cid dvitãye, kàü÷cit tçtãye, kàü÷cic caturthe dhyàne, kàü÷cid àkà÷ànantyàyatane, kàü÷cid vij¤ànànantyàyatane, kàü÷cid àki¤canyàyatane, kàü÷cin naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatane, kàü÷cid maitryàü, kàü÷cit karuõàyàü, kàü÷cid muditàyàü, kàü÷cid upekùàyàü samàdàpayati, kàü÷cid buddhànusmçtyàü, kàü÷cid dharmànusmçtyàü, kàü÷cit saüghànusmçtyàü, kàü÷cic chãlànusmçtyàü, kàü÷cit tyàgànusmçtyàü, kàü÷cid devànusmçtyàü, kàü÷cid a÷ubhaparivarteùu samucchrayeùu, kàü÷cid àkàreùu, kàü÷cic caturùu saügrahavastuùu, kàü÷cic caturùu smçtyupasthàneùu, kàü÷cic caturùu samyakprahàõeùu, kàü÷cic caturùv çddhipàdeùu, kàü÷cit pa¤casv indriyeùu, kàü÷cit pa¤casu baleùu, kàü÷cit saptasu bodhyaïgeùu, kàü÷cid àryàùñàïgikamàrge samàdàpayati, kàü÷cic chånyatànimittàpraõihiteùu, kàü÷cit samàdhisamàpattivimokùadhàraõãmukheùu, kàü÷cid aùñaùu vimokùeùu, kàücin navasu anupårvavihàrasamàpattiùu, kàü÷cic caturùv àryasatyeùu, kàü÷cid da÷eùu bodhisattvabhåmiùu samàdàpayati, kàü÷cid da÷asu tathàgatabaleùu, kàü÷cic caturùu vai÷àradyeùu, kàü÷cic catasçùu pratisaüvitsu, kàü÷cid aùñàda÷àveõikeùu buddhadharmeùu samàdàpayati, kàü÷cid
mahàkaruõàyàü kàü÷cid a÷ãty anuvya¤janeùu, kàü÷cid dvàtriü÷ad mahàpuruùalakùaõeùu, kàü÷cic chrotaàpattiphale, kàü÷cit sakçdàgàmiphale, kàü÷cid anàgàmiphale, kàü÷cid arhattve, kàü÷cit pratyekaboddhau pratiùñhàpayati, kàü÷cid anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayati, kàü÷cid dànapàramitàyàü, kàü÷cic chãlapàramitàyàü, kàü÷cit kùàntipàramitàyàü, kàü÷cid vãryapàramitàyàü, kàü÷cid dhyànapàramitàyàü, kàü÷cit praj¤àpàramitàyàü pratiùñhàpayati, kàü÷cid upàyapàramitàyàü pratiùñhàpayati, kàü÷cit praõidhànapàramitàyàü, kàü÷cid balapàramitàyàü, kàü÷cid j¤ànapàramitàyàü pratiùñhàpayati, kàü÷cid adhyàtma÷ånyatàyàü, kàü÷cid bahirdhà÷ånyatàyàü, kàü÷cid adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàm, evaü yàvat #<(PSP_6-8:54)># kàü÷cid abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü pratiùñàapayati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyeõa sattvànàm àmiùadànaü datvà dàne yogakùeme màrge pratiùñhàpayati. ayaü subhåte bodhisattvasya mahàsattvasyà÷caryàdbhuto dharmaþ.

kathaü ca subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn dharmadànenànugçhõàti? ime subhåte dharmadàne katame dve laukikaü ca lokottaraü ca? katamac ca subhåte laukikaü dharmadànaü yà laukikànàü dharmàõàü sarve kùaõà de÷anà prakà÷anà vivaraõottànãkaraõatà, tad yathà÷ubhaparivartakasya caturõàü dhyànànàü caturõàü brahmavihàràõàü catasçõàm àråpyasamàpattãnàü, ye 'py anye kecid laukikàdharmàþ sà dhàraõà bàlapçthagjanair idam ucyate laukikàü dharmadànam. sa khalu punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ, idaü laukikaü dharmadànaü datvà anekaparyàyeõànekavidhenopàyena tataþ samàdànàd vivecayati sa vivecyopàyakau÷alyenàryeùu dharmeùu pratiùñhàpayati, àryadharmàõठca phale, katame ca te àryadharmàþ? katamad àryadharmàõàü phalaü? àryadharmà ucyante subhåte saptatriü÷ad bodhipakùyà dharmàþ, trãõi vimokùamukhàni, catvàry àryasatyàny, àryadharmàõàü phalaü srotaàpattiphalaü sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalam arhattvam iti.

api tu khalu punaþ subhåte bodhisattvasya mahàsattvasyàryadharmà yat srotaàpattiphale j¤ànaü, yat sakçdàgàmiphale j¤ànaü, yad anàgàmiphale j¤ànaü, yad arhattve j¤ànaü, yat pratyekabodhau j¤ànaü, yat saptatriü÷ad bodhipakùyeùu dharmeùu j¤ànaü, yad àryasatyeùu j¤ànaü, yad apramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu j¤ànaü, yàc chånyatànimittàpraõihiteùu j¤ànaü, yad abhij¤àsu j¤ànaü, yad da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikeùu buddhadharmeùu j¤ànaü, yad mahàmaitryàü mahàkaruõàyàü mahàmuditàyàü mahopekùàyàü j¤ànaü, yat sarvapàramitàsu j¤ànaü, yat sarva÷ånyatàsu j¤ànam, ime ucyante bodhisattvasya mahàsattvasyàryadharmàþ, ye 'pi cànye laukikà và lokottarà và dharmàþ, sàsravà và anàsravà và saüskçtà vàsaüskçtà và, anyatra #<(PSP_6-8:55)># sarvàkàraj¤atàj¤ànàdaya ucyante bodhisattvasya mahàsattvasyàryadharmàþ.

api tu khalu punaþ subhåte bodhisattvasya mahàsatvasyàryadharmàõàü phalaü, yac chrotaàpattiphalaü sattvàn pràpayati, yàvat sarvàkàraj¤atàü sattvàn pràpayati, idam ucyate àryadharmàõàü phalam.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ sarvàkàraj¤atàm anupràpayati?

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, bodhisattvo mahàsattvaþ sarvàkàraj¤atàm anupràpayati.

subhåtir àha: nàsti tarhi bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya tathàgatasya ca nànàkaraõam?

bhagavàn àha: nàsti nànàkaraõam.

subhåtir àha: kathaü nàsti nànàkaraõam?

bhagavàn àha: bodhisattvo mahàsattvaþ sarvàkàraj¤atàm anupràpayati, tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ sarvàkàraj¤atàm anupràpayati. tat kasya hetoþ? na hy anyad bodhisattvànàü mahàsattvànàü cittam upalabhate, nànyat tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya yatra sthitvà sarvadharmàõàm anànàkaraõatàm anupràptàþ, iha subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya laukikaü dharmadànaü yad upani÷rayo bhavati lokottarasya dharmadànasya. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sattvàl lokottaradharmadàne niyojyopàyakau÷alyena yàvat sarvàkàraj¤atàyàü pratiùñhàpayati.
iti manuùyagatipra÷amanakarma

katamac ca subhåte bodhisattvànàü mahàsattvànàü lokottaradharmadànam? yad asàdhàraõaü sarvabàlapçthagjanais tadyathà catvàri smçtyupasthànàni, catvàri samyakprahàõàni, catvàra çddhipàdàþ, pa¤cendriyàni, pa¤ca balàni, sapta bodhyaïgàni, àryàùñàïgo màrga÷, catvàry apramàõàni, trayaþ samàdhaya÷, catvàry àryasatyàny, aùñau vimokùà, navànupårvavihàrasamàpattayo, da÷a kçtsnàny, aùñàv abhibhvàyatanàny, araõà, praõidhij¤ànaü, ùaó abhij¤à÷, catasraþ pratisaüvidaþ, sarvàkàrà÷, #<(PSP_6-8:56)># catasraþ pari÷uddhayaþ, da÷a va÷ità, da÷a balàni, catvari vai÷àradyàni, trãõi rakùàõi, trãõi smçtyupasthànàni, asaümoùadharmatà, vàsanàsamudghàto, mahàkaruõà, 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmà, dvàtriü÷an mahàpuruùalakùaõàny, a÷ãty anuvya¤janàni, idam ucyate lokottaradharmadànaü na laukikam.

katamàni ca subhåte catvàri smçtyupasthànàni? adhyàtmakàye kàyànupa÷yã viharati, àtàpã saüprajànan bahirdhàkàye kàyànupa÷yã viharati, àtàpã saüprajànann adhyàtmabahirdhàkàye kàyànupa÷yã viharati, àtàpã saüprajànan smçtimàn vinãya loke abhidhyàdaurmanasye samudayànupa÷yã ca kàyasya viharati, vyayànupa÷yã ca kàyasya viharati, kàyànupa÷yã ca viharati, ani÷cita÷ ca viharati, na ca ka¤cil loke upàdatte, evaü vedanàyàü citte 'dhyàtmadharme dharmànupa÷yã viharati bahirdhàdharme dharmànupa÷yã viharati, adhyàtmabahirdhàdharme dharmànupa÷yã viharati, àtàpã saüprajànan smçtimàn vinãya loke 'bhidhyàdaurmanasye samudayànupa÷yã ca dharmàõàü viharati, vyayànupa÷yã ca dharmàõàü viharati, dharme dharmànupa÷yã viharati, ani÷cita÷ ca viharati, na ca ka¤cil loke upàdatte, imàny ucyante catvàri smçtyupasthànàni.

katamàni ca subhåte catvàri samyakprahàõàni? anutpannànàü pàpakànàm aku÷alànàü dharmàõàm anutpàdàya chanda¤ janayati, utpannànàü prahàõàya chanda¤ janayati, anutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàm utpàdàya chanda¤ janayati, utpannànàü ku÷alànàü dharmàõàü bhåyobhàvàya chanda¤ janayati, imàny ucyante catvàri samyakprahàõàni.

katame ca subhåte catvàra çddhipàdàþ? chandasamàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgata çddhipàda÷ cittavãryamãmàüsàsamàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgata çddhipàdaþ, ima ucyate catvàra çddhipàdàþ.

kamàni ca subhåte pa¤cendriyàni? ÷raddhendriyaü vãryendriyaü, smçtãndriyaü samàdhãndriyü praj¤endriyaü, imàny ucyante pa¤cendriyàni.

katamàni ca subhåte pa¤ca balàni? ÷raddhàbalaü vãryabalaü smçtibalaü samàdhibalaü praj¤àbalam, imàny ucyante pa¤ca balàni.
#<(PSP_6-8:57)>#

katamàni ca subhåte sapta bodhyaïgàni? smçtisaübodhyaïgaü dharmapravicayasaübodhyaïgaü vãryasaübodhyaïgaü prãtisaübodhyaïgaü prasrabdhisaübodhyaïgaü samàdhisaübodhyaïgam upekùàsaübodhyaïgam, imàny ucyante sapta saübodhyaïgàni.

katama÷ ca subhåte àryàùñàïgamàrgaþ? samyagdçùñiþ samyaksaükalpaþ samyagvàk samyakkarmàntaþ samyagàjãvaþ samyagvyàyàmaþ samyaksmçtiþ samyaksamàdhiþ, ayam ucyate àryàùñàïgo màrgaþ.

katamàni ca subhåte catvàry apramàõàni? maitrãkaruõàmuditopekùàþ, imàny ucyante catvàry apramàõàni.

katame ca subhåte trayas samàdhayaþ? ÷ånyatànimittàpraõihitàs samàdhayaþ, katama÷ ca ÷ånyatàsamàdhir yà ÷ånyatàkàreõa viviktàkàreõa tucchàkàreõa riktàkàreõa niþsvabhàvasaüskàreõa ca cittasyaikàgratàyam ucyate ÷ånyatàsamàdhiþ, katama÷ cànimittaþ samàdhir yà ÷àntàkàreõa viviktàkàreõa ca cittasyaikàgratà, ayam ucyate ànimittasamàdhiþ, katama÷ càpraõihitaþ samàdhir yànityàkàreõa duþkhàkàreõa viparyàsàkàreõa ca cittasyaikàgratà, ayam ucyate 'praõihitaþ samàdhir, ima ucyante trayaþ ÷ånyatànimittàpraõihitasamàdhayaþ.

katamàni ca subhåte catvàry àryasatyàni? duùkhaü samudayo nirodho màrga imàny ucyante catvàry àryasatyàni.

katame ca subhåte aùñau vimokùà? råpã råpàõi pa÷yaty ayaü prathamo vimokùaþ. adhyàtmam aråpasaüj¤àü bahirddhàråpàõi pa÷yaty ayaü dvitãyo vimokùaþ. ÷ubhaü vimokùaü kàyena sàkùàtkçtvopasaüpadya viharaty ayaü tçtãyo vimokùaþ. sa sarva÷o råpasaüj¤ànàü samatikramàt pratighasaüj¤ànàm astaïgamàü nànàtvasaüj¤ànàm amanasikàràd anantam àkà÷am ity àkà÷ànantyàyatanam upasaüpadya viharati. àkà÷ànantyàyatanasamatikramàd anantaü vij¤ànam iti vij¤ànànantyàyatanam upasaüpadya viharati. vij¤ànànantyàyatanasamatikramàn nàsti kiü canety àki¤canyàyatanam upasaüpadya viharati. àki¤canyàyatanasamatikramàn naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattim upasaüpadya viharati, naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattisamatikramàt saüj¤àvedayitanirodham #<(PSP_6-8:58)># upasaüpadya viharati, ime ucyante aùñau vimokùàþ.

katamà÷ ca subhåte navànupårvavihàrasamàpattayaþ? ihaikebhyo viviktaü kàmair viviktaü pàpakair aku÷alair dharmaiþ savitarkaü savicàraü vivekajaü prãtisukhaü prathamaü dhyànam upasaüpadya viharati. vitarkavicàràõàü vyupa÷amàd adhyàtmasaüprasàdàc caitasa ekotãbhàvàd avitarkam avicàraü vivekajaü prãtisukhaü dvitãyaü dhyànam upasaüpadya viharati. prãte÷ ca viràgàd upekùyako viharati, smçtimàn saüprajànaü sukha¤ ca kàyena prativedayate, yat tadàrya àcakùate, upekùakaþ smçtimàn sukhavihàrã tçtãyaü dhyànam upasaüpadya viharati. sukhasya ca prahàõàd duþkhasya ca prahàõàt pårvàm eva ca saumanasyadaurmanasyayor astaïgamàd aduþkhàsukham upekùàsmçtipari÷uddha¤ caturthaü dhyànam upasaüpadya viharati. sa sarva÷o råpasaüj¤ànàü samatikramàt pratighasaüj¤ànàm astaügamàn nànàtvasaüj¤ànàm amanasikàràd anantam àkà÷am iti, àkà÷ànantyàyatanam upasaüpadya viharati. àkà÷ànantyàyatanasamatikramàd anantaü vij¤ànam iti, vij¤ànànantyàyatanam upasaüpadya viharati. vij¤ànànantyàyatanasamatikramàn nàsti kiü canety, àki¤canyàyatanam upasaüpadya viharati. àki¤canyàyatanasamatikramàn naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattim upasaüpadya viharati. naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattisamatikramàt saüj¤àvedayitanirodhasamàpattim upasaüpadya viharati, imà ucyante navànupårvavihàrasamàpattayaþ.

katamàni ca subhåte da÷a kçtsnàni? pçthivãkçtsnam apkçtsnan tejaþkçtsnaü vàyukçtsnaü nãlakçtsnaü pãtakçtsnaü lohitakçtsnam avadàtakçtsnaü vij¤ànakçtsnam àkà÷akçtsnam, imàny ucyante da÷a kçtsnàni.

katamàni ca subhåte aùñàv abhibhvàyatanàni? adhyàtmaråpasaüj¤ã bahirdhàråpàõi pa÷yati parãttàni suvarõadurvarõàni, tàni khalu råpàõy abhibhåya jànàty abhibhåya pa÷yati tathà saüj¤ã bhavati. adhyàtmam aråpasaüj¤ã bahirdhàråpàõi pa÷yati mahadgatàni suvarõadurvarõàni, tàni khalu råpàõy abhibhåya jànàty abhibhåya pa÷yati. adhyàtmam aråpasaüj¤ã ca bahirdhàråpàõi pa÷yati, nãlàni nãlavarõàni nãlanidar÷anàni nãlanirbhàsàni, pãtàni pãtavarõàni pãtanidar÷anàni pãtanirbhàsàni, lohitàni #<(PSP_6-8:59)># lohitavarõàni lohitanidar÷anàni lohitanirbhàsàni, avadàtàny avadàtavarõàny avadàtanidar÷anàny avadàtanirbhàsàni, tadyathà umakapuspaü saüpannaü vàràõaseyakaü vastraü, karõikàrapuùpaü saüpannaü vàràõaseyakaü vastraü, bandhåkapuùyaü saüpannaü varàõaseyakaü vastram, uùasi tàrakàyà varõaiþ saüpannaü vàràõaseyakaü vastram. imàny ucyante aùñàv abhibhvàyatanàni.

katamà ca subhåte araõà? dhyànaü ni÷ritya parakle÷ànutpatter anurakùàvihàrasusamçddho yaþ samàdhiþ praj¤à tat saüpramuktà÷ ca cittacaitasikà dharmàþ, iyam ucyante araõà.

katamac ca subhåte praõidhij¤ànam? dhyànaü ni÷ritya idaü jànãyàm iti praõidhànasamçddho yaþ samàdhiþ praj¤à tat saüprayuktà÷ ca cittacaitasikà dharmàþ, idam ucyate praõidhij¤ànam.

katamà÷ ca subhåte ùaó abhij¤à? çddhyabhij¤à, divyaü caksur, divyaü ÷rotraü, paracittaj¤ànaü, pårvanivàsànusmçtiþ, àsravakùayaj¤ànaü, sàkùàtkriyàbhij¤à ca, imà ucyante ùaó abhij¤àþ.

katamà÷ ca subhåte catasraþ pratisaüvidaþ? dhyànaü ni÷ritya paryàye dharmalakùaõe janapadabhàùàyàü dharmaprabhedeùv avyàghàtasamçddho yaþ samàdhiþ praj¤à tat saüprayuktà÷ ca cittacaitasikà dharmà, imà ucyante catasraþ pratisaüvidaþ.

katamà÷ ca subhåte sarvàkàrà÷ catasraþ pari÷uddhayaþ? à÷ayapari÷uddhir àlambanapari÷uddhi÷ cittapari÷uddhir j¤ànapari÷uddhi÷ cemà ucyante sarvàkàrà÷ catasraþ pari÷uddhayaþ.

katamà÷ ca subhåte da÷a va÷itàþ? àyurva÷ità, cittava÷ità, pariùkàrava÷ità, karmava÷ità, upapattiva÷ità, adhimuktiva÷ità, praõidhànava÷ità, çddhiva÷ità, j¤ànava÷ità, dharmava÷ità, imà ucyante da÷a va÷itàþ.

katamàni ca subhåte da÷a tathàgatabalàni? sthàna¤ ca sthànato 'sthàna¤ càsthànato yathàbhåtaü prajànàti, atãtànàgatapratyutpannànàü karmaõàü karmasvakatàü yathàbhåtaü prajànàti, dhyànavimokùasamàdhisamàpattãndriyabalabodhyaïgamàrgàn yathàbhåtaü prajànàti, parasattvànàü parapudgalànàm indriyavaràvaraj¤ànatàü yathàbhåtam #<(PSP_6-8:60)># prajànàti, parasattvànàü parapudgalànàü nànàdhimuktikatàü yathàbhåtàü prajànàti, anekadhàtuü nànàdhàtukaü lokasaünive÷aü yathàbhåtaü prajànàti, sarvatragàminãü ca pratipadaü yathàbhåtaü prajànàti, divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakena yàvat sugatau svargaloke deveùåpapadyante ye sattvàs tàn yathàbhåtaü prajànàti, anekavidhaü pårvanivàsam anusmarati, ekàü và jàtiü jàti÷ataü và jàtisahasraü và jàti÷atasahasraü và jàtikoñãniyuta÷atasahasraü và yàvat pårvàntakoñi÷o yàvat sàkàraü sodde÷aü sanidànaü yathàbhåtaü prajànàti, àsravakùayeõànàsravàü cetovimuktiü yathàbhåtaü prajànàti, imàny ucyante da÷a tathàgatabalàni.

katamàni ca subhåte catvàri vai÷àradyàni? samyaksaübuddhasya ca me pratijànata ime dharmà nàbhisaübuddhà ity atra me ka÷cit sadevake loke samàrake, sabrahmake sa÷ramaõabràhmaõikàyàü prajàyàü và dharmà kopayed iti nimittam evaü na samanupa÷yàmi, evaü vàhan nimittam asamanupa÷yaü kùamapràpto 'bhayapràpto viharàmi, yàvad apravartikaü dharmacakraü pravartayàmi, ÷ramaõena và bràhmaõena và devena và màreõa vànyena kenacid và punar loke 'smin sahadharmeõa, kùãõàsravasya ca me pratijànata ime 'nàsravà dharmà aparikùãõà ity atra me ka÷cid yàvad dharmacakraü pravartayàmi yà mayà ÷ràvakànàü pratipad àkhyàtà àryà nairyàõikã samyag duþkhakùayàya tàü pratiùedhamàno na niryàyàt, samyag duþkhakùayàyeti, sthànam etan na samanupa÷yàmi yàvad dharmacakraü pravartayàmi, ye và mayà ÷ràvakebhya àntaràyikà dharmà àkhyàtàs te pratiùedhamàõà nàlam anteràyàyeti me ka÷cid yàvad dharmacakraü pravartayàmãmàny ucyante catvàri vai÷àradyàni.

katamàni ca subhåte trãõy àrakùàõi? pari÷uddhaü kàyakarma pari÷uddhaü vàkkarma pari÷uddhaü manaskarmetãmàny ucyante trãõy àrakùàõi.

katamàni ca subhåte trãõi smçtyupasthànàni? ÷rotukàmeùv a÷rotukàmeùv ubhayakàmeùu tathàgato 'rhan samyaksaübuddho 'nunayapratighavivikta evopekùako viharati smçtimàn saüprajànann imàny ucyante trãõi #<(PSP_6-8:61)># smçtyupasthànàni.

katamà ca subhåte 'saümoùadharmatà? sarvakçtyeùu sarvade÷eùu sarvopàyeùu sarvakàleùu sadopasthitasmçtità, iyam ucyate asaümoùadharmatà.

katama÷ ca subhåte vàsanàsamudghàtaþ? sarveõa sarvaü sarvathà sarvaü kle÷asaügàv asadç÷aceùño 'samudàcàro 'yam ucyate vàsanàsamudghàtaþ.

katamà ca subhåte mahàkaruõà? yà sarvakàlaü sarvasattveùu niruttarà hitasukhàdhyà÷ayateyam ucyate mahàkaruõà.

katame subhåte aùñàda÷àveõikabuddhadharmàþ? yàvad anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddho 'tràntare tathàgatasya nàsti skhalitaü, nàsti ravitaü, nàsti muùità smçtir, nàsti asamàhitaü cittaü, nàsti nànàtvasaüj¤à, nàsty apratisaükhyàyopekùà, nàsti cchandasya hànir, nàsti vãryasya hànir, nàsti smçter hànir, nàsti samàdher hànir, nàsti praj¤àyà hànir, nàsti vimukter hànir, atãte 'dhvany apratihatam asaügaj¤ànaü ca dar÷anaü ca, anàgate 'dhvany apratihatam asaügaj¤ànaü ca dar÷anaü ca, pratyutpanne 'dhvany apratihatam asaügaj¤ànaü ca dar÷anaü ca, sarvakàyakarma j¤ànapårvaügamaü j¤ànànuparivarti, sarvavàkkarma j¤ànapårvaügamaü j¤ànànuparivarti, sarvamanaskarma j¤ànapårvaügamaü j¤ànànuparivartãme ucyante 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmàþ.

katamàni ca subhåte tathàgatasya dvàtriü÷ad mahàpuruùalakùaõàni? cakràïkitahastapàdatà, supratiùñhitapàdatà, jàlahastapàdatà, mçdutaruõahastapàdatà, saptocchrayatà, dãrghàïgulità, àyatapàrùõità, bçhadçjugàtratà, ucchaïkhapàdatà, årdhvaügaromatà, eõeyajaïghatà, pañårubàhutà, ko÷àvahitavastiguhyatà, suvarõavarõatà, ÷laksõacchavità, ekaikapradakùiõàvartaromatà, årõàïkitamukhatà, siühapårvàrdhakàyatà, susaüvçtaskandhatà, citàntaràüsatà, rasarasaj¤atà, nyagrodhaparimaõóalatà, uùõãùa÷iraskatà, pçthutanujihvatà, brahmasvaratà, siühahanutà, sa÷ukladantatà, samadantatà, aviraladantatà, samacatvàri÷addantatà, abhinãlanetratà, gopakùmanetratà ceti, tatra cakràïkitahastapàda iti cakràõi tathàgatasya hastapàdatale jàtàni bhavanti, sahasràràõi #<(PSP_6-8:62)># sanemikàni sanàbhikàni, sarvàkàraparipårõàni, tadyathà asthimayaü và dantamayaü và biübam utkãrõaü syàt, samaü pàõitalàbhyàü pçthivãsaüspar÷anàd asaükucitatvàt pàdayoþ supratisthitapàõipàdatà, haüsaràjasyeva jàlapinaddhàïgulipàõipàdatvàj jàlahastapàdaþ, tålapicåpamataruõasukumàratàlakomalapàõipàdatvàd mçdutaruõahastapàdaþ samucchritahastapàdaþ, ÷irogrãvàprade÷atvàt saptocchrayaþ, àyatahastapàdàïgulitvàd dãrghàïguliþ, dãrghapàrùõitvàd àyatapàrùõiþ, saptàr abhyucchritatvàd avakragàtratvàd bçhadçjugàtraþ, uccaiþ sunigåóhajànugulphatvàd ucchaïkhapàdaþ, årdhvapradakùiõàvartakuõóalaromatvàd årdhvàïgaromà, ÷arabhaiõeyeyajaïghatvàd anupahatatvàd anupårvopacitavçttajaïghatvàc caiõeyajaïghaþ, samorubàhutvàd avanatasya pàõitalàbhyàü jànumaõóalaspar÷anàt pañårubàhuþ, paramàbhiråpako÷anigåóhamehanatvàd vastya÷vàjàneyavatko÷àvahitavastiguhyaþ, uttaptahàñakasuvarõavarõatvàt suvarõavarõaþ, rajatajàtaråpasuparikarmakçta÷lakùõasamànacchavitvàd rajasànupaliptagàtratvàc chlakùõacchaviþ,
suvibhaktaikaikà dvitãyajàtaromatvàd
ekaikaromà, avadàtakundendugokùãratuùàravarõacandrasårya÷atàtirekaprabhayà årõayà bhruvor antare kçtàlaükàratvàd àsyasyorõàïkitamukhaþ, uparivipulakàyatvàt siühapårvàrdhakàyaþ, su÷liùñaparimaõóalagrãvatvàt susaüvçtaskandhaþ, kà¤canapaññasuvimçùño paritoùaskandhatvàc citàntaràüsaþ, vàtapitta÷leùmàbhir anupahatasamanatvàd rasarasapratibhàvanatvàt sadç÷avij¤ànatvàc ca rasarasaj¤aþ, kàyasya vyàmasamàrohapariõàhapramàõatvàn nyagrodhaparimaõóalaþ, vçttaparimaõóaladakùiõà vartoùõãùasamànaså pahitadar÷anãya÷iraskatvàd uùõãùa÷iràþ, raktotpalapattrasamavarõàpatatvàt pçthutanujihvaþ, hiraõyagarbhakalaviïka÷akunisadç÷asvaratvàd brahmasvaraþ, àdar÷amaõóalavatsuparivçttopacitadar÷anãyahanutvàt siühahanuþ, kundendu÷aükhàv abhedakavatsitadantatvàc chukladantaþ, anunnatadantatvàt samadantaþ, nirantaratvàd aviraladantaþ, adha årdhvaü cànatiriktatvàt samacatvàriü÷addantaþ, kçùõa÷ubhrade÷ànupakliùñasuvi÷uddhatvàl lohitaràjibhir apinaddhatvàc càbhinãlanetraþ, adhaþsthitànàm årdhvasthitànàü ca samygavanatatvàd #<(PSP_6-8:63)># asaüluóitatvàc ca pakùmaõo gopakùmanetras tathàgato bhavati.

tataþ cakràïkahastapàdo bhavati guråõàm anugamanapratyudgamanàbhyàü dharma÷ravaõamàlyopahàracaityànuyànaprabhçtiùu parivàradànàc cakràïkahastapàdo bhavati, tat punar mahàparivàratàyàþ, pårvanimittaü, dçóhasamàdànatvàt supratiùñhitapàõipàdas tad akampanãyatàyàþ pårvanimittaü, caturõàü saügrahavastånàü dànapriyavadyàrthacaryàsamànàrthatànàm àsevanàj jàlahastapàdas tat kùiprasaügrahatàyàþ pårvanimittaü, praõãtànàm a÷itapãtalãóhakhàditàsvàditàn àdànàt mçdutaruõahastapàdaþ, saptocchraya÷ và tad ubhayaü praõãtànàm evà÷itapãtalãóhakhàditàsvàditànàü pratilabdhaye pårvanimittaü, vadhyaparimokùaõàj jãvitànugrahakaraõàt pràõàtipàtàc ca prativirater àsevanàd dãrghàïgulir àyatapàdapàrùõir bçhadçjugàtra÷ ca tad dãrghàyuùkatàyàþ pårvanimittaü, ku÷alasya dharmasamàdànasyopàttasyàbhivardhanàd aparihàõàc cocchaïkhapàda÷ cordhvàïgaromà ca tad aparihàõidharmatàyà vinaye và pårvamimittaü, satkçtya÷ilpavidyàkarmaõàm upapradànàd upàdànapradànàc caiõeyajaïghas tat kùipragrahaõatàyàþ pårvanimittaü, svataþ saüvidyamànasyàrthasya yàcitena dànàd apratyàkhyànàc ca pañårubàhus tad va÷itàyàþ pradàne vinaye và pårvanimittaü, mitrasvajanasaübandhisaïgatànàm anyonyàviprayojanàd viprayuktànàü ca sattvànàü brahmacaryasamàdànàd guhyamantrarakùaõàc ca ko÷àvahitamastiguhyas tad bahuputratàyàþ pårvanimittaü, praõãtànàm upastaraõapràvaraõanivàsanànàü pràsàdavimànabhavanànठca dànàt suvarõavarõaþ ÷lakùõacchavi÷ ca tad ubhayaü praõãtànàm evopastaraõapràvaraõanivàsanànàü pràsàdavimànabhavanànàü ca pratilabdhaye pårvanimittaü, saügaõikàparivarjanàd upàdhyàyàcàryamàtàpitçbhràtçprabhçtãnàü ca guråõàü yathànuråpopasthànanive÷anàt tad adhyakùàpradànàc ca vikçtànàm
ekaikapradakùiõàvartaromà årõàïkitamukha÷ ca tad apratisamatàyàþ pårvanimittaü, amukharavacanàd anavasàdanàt priyavàditvàt subhàùitànuromatvàc ca siühapårvàrdhakàyaþ, susaüvçtaskandha÷ ca tad apratihatatàyàþ pårvanimittaü, vyàdhitebhyo bhaiùajyaparicàrakacikitsakapathyabhojanànàü #<(PSP_6-8:64)># pradànàd upasthànàc ca citàntaràüsaþ, rasarasaj¤a÷ ca tad alpàbàdhatàyàþ pårvanimittam, àràmasabhà÷rayodapànadurgasaükramabhaktamàlyavihàràvasathavihàrakaraõaprabhçtiùu pareùàm utsàhanapårvaïgamatvàt parebhyo 'bhyadhikapradànàc ca nyagrodhaparimaõóala uùõãùa÷irà÷ ca tad àdhipatyapratilaübhàya pårvanimittaü, dãrgharàtra÷lakùõapriyamadhuravacanàbhidhànàt prabhåtajihvo brahmasvara÷ ca tat pa¤càïgavàkyathopetasya svarasya pratilabdhaye pårvanimittaü, pa¤càïgavàkyathopetaþ punaþ svaraþ, àj¤eyo vij¤eyaþ ÷ravanãyo na pratikålaþ, gambhãro 'nunàdã, anelaþ karõasukho viduravakãrõa iti, dãrgharàtraü saübhinnapralàpavirateþ kàlavàditvàc ca siühahanus tad àdeyavàkyatàyàþ pårvanimittaü, saümànanàdhimànanàbhyàü pari÷uddhàjãvatvàc ca su÷ukladantaþ samadanta÷ ca tat pårvopacitaparivàratàyàþ pårvanimittaü, dãrgharàtraü satyasyàpi÷unasya samudàcàràd aviraladantaþ samacatvàriü÷addanta÷ ca tad abhedyaparivàratàyàþ pårvanimittaü, paripakvamànasyevànavasàdayamànasyàraktenàdviùñenàmådena cakùuùà dar÷anàd atinãlanetro gopakùmanetra÷ ca tat samantapràsàdikatàyàþ pårvanimittam. imàny ucyante dvàtriü÷ad mahàpuruùalakùaõàny ebhiþ subhåte dvàtriü÷ad mahàpuruùalakùaõais tathàgatasya kàyaþ samanvàgato bhavati.

katamàni ca subhåte tathàgatasyà÷ãty anuvya¤janàni? tàmranakhà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sarvasaüskàraviraktacittàþ, snigdhanakhà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti snigdhasvajanavat sarvasattvahitasukhàdhyà÷ayacittàþ, tuïganakhà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti tuïgaku÷alavaü÷aprasåtàþ, vçttàïgulaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti vçttato 'navadyàþ, citàïgulaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty upacitavipulaku÷alamålàþ, anupårvàïgulaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti anupårvasamupàrjitaku÷alamålàþ, gåóha÷irà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sunigåóhakàyavàgmanaskarmàntàjãvàþ, nirgranthi÷irà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti kle÷agranthibhedakaràþ, gåóhagulphà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sunigåóhadharmamatayaþ, aviùamapàdà÷ #<(PSP_6-8:65)># ca buddhà bhagavanto bhavanti sarvaviùamanistàrayitàraþ, 10 siühavikràntagàmina÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti narasiühàþ, nàgavikràntagàmina÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti naranàgàþ, haüsavikràntagàmina÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ràjahaüsasadç÷avaihàyasagàminaþ, vçùabhavikràntagàmina÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti puruùarùabhàþ, pradakùiõàvartagàmina÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti pradakùiõamàrgàþ, càrugàmina÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti càrudar÷anàþ, avakragàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti nityam avakracittàþ, vçttagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti vi÷uddhaguõakhyàpayitàraþ, mçùñagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti pramçùñapàpadharmàõàþ, anupårvagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty anupårvadharmade÷ikàþ. 20 ÷ucigàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti kàyavàgmanaþ÷aucasamanvàgatàþ, mçdugàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti svabhàvamçducittàþ, vi÷uddhagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti svabhàvavi÷uddhacittàþ, paripårõavya¤janà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti suparipårõadharmavinayàþ, pçthucàrumaõóalagàtrà÷
ca buddhà bhagavanto bhavanti pçthucàruguõàkhyàtàraþ, samakramà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sarvasattvasamacittàþ, vi÷uddhanetrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti suvi÷uddhadar÷anàþ, sukumàragàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sukumàradharmade÷ikàþ, adãnagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti nityam adãnacittàþ, utsadagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty utsannàku÷alamålàþ. 30 susaühatanà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti kùãõapunarbhavasahagatàþ, suvibhaktàïgapratyaïgà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sude÷itapratãtyasamutpàdàïgapratyaïgàþ, vitimira÷uddhàlokà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti suvi÷uddhadar÷anàþ, vçttakukùaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti vçttasaüpanna÷iùyàþ, mçùñakukùaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti pramçùñasaüsàradoùàþ, abhugnakukùaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti bhagnamàna÷çïgàþ, kùàmodarà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti dharmakùayavinivartayitàraþ, gambhãranàbhaya÷ #<(PSP_6-8:66)># ca buddhà bhagavanto bhavanti pratividdhaparamagambhãradharmàõaþ, pradakùiõàvartanàbhaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti pradakùiõagràhyupapanna÷iùyàþ, samantapràsàdikà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti samantapràsàdika÷iùyasaüghàþ. 40 ÷ucisamàcàrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti parama÷ucicittàþ, vyapagatatilakagàtrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti vyapagatàkàlopade÷adharmavinayàþ, tålasadç÷asukumàrapàõaya÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti tålasadç÷akàyalàghavapratilàbhadharmade÷ikàþ, snigdhapàõilekhà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti snigdhasvajanabhàvapratilabdhamahà÷ramaõabhàvàþ, gambhãrapàõilekhà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti paramagambhãradhãràvasthànàþ, àyatapàõilekhà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty àyatikùamadharmàkhyàtàraþ, nàtyàyatavacanà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti nàtyàyata÷ikùàpadapraj¤àpayitàraþ,
biübapratibiübadar÷anavadanà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti pratibiübavadvisarjitasarvalokàþ, mçdujihvà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti mçdupårvavinetàraþ, tanujihvà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty atanuguõopapannàþ. 50 raktajihvà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti raktabàlajanaduravagàhadharmavinayàþ, gajagarjitajãmåtaghoùà buddhà bhagavanto bhavanti gajagarjitajãmåtaghoùesv aparitràsàþ, madhuracàruma¤jusvarà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti madhuracàruma¤jusvarapralàpa÷iùyàþ, vçttadaüùñrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti vçttabhavasaüyojanàþ, tãkùõadaüùñrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti tãkùõajanavinayanaku÷alàþ, ÷ukladaüùñrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti parama÷ukladharmavinayàþ, samadaüùñrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti samabhåmibhàgapratiùñhitàþ, anupårvadaüùñrà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty anupårvàbhisamayade÷ayitàraþ, uttuïganàsà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti praj¤àtuïgaparvatasthàþ, ÷ucinàsà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ÷ucivinayajanasaüpratipannàþ. 60 vi÷àlanayanà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti paravi÷àlakùaõabuddhadharmàõaþ, citapakùmàõa÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti citasattvakàyàþ, sitàsitakamalanayanà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti #<(PSP_6-8:67)># sitàsitakamaladalanayanàbhiþ prabalasuràsuravarayuvatibhir abhinanditàþ, àyatabhruva÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti nityam àyatidar÷inaþ, ÷lakùõabhruva÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ÷uklavinayaku÷alàþ, samaromabhruva÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti samantadàùaj¤àþ, snigdhabhruva÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ku÷alamålopasnehasnigdhasaütànajanavinayàþ, pãnàyatabhujà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti parapãnàyatavàhavaþ, samakarõà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti jitasamaràþ, anupahatakarõendriyà÷
ca buddhà bhagavanto bhavanty anupahatasattvavinàyakàþ. supariõàmitalalàñà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti sarvadçùñikçtavipariõatàþ, pçthulalàñà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ÷ramaõabràhmaõaparavàdipramathanàþ, suparipårõottamàïgà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti suparipårõottamapraõidhànàþ, bhramarasadç÷ake÷à÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti viùayabhramararativyàvartikàþ, citake÷à÷ ca buddhà bhagavanto bhavanty apacitadar÷anàbhàvanàprahàtavyànu÷ayaþ, ÷lakùõake÷à÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ÷lakùõabuddhibhir j¤àta÷àsanasàràþ, asaüluóitake÷à÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti nityàsaüluóitacetanàþ, aparuùake÷à÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti nityam aparuùavacanàþ, surabhike÷à÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti surabhibodhyaïgakusumapradakùiõàvartitajanàþ, ÷rãvatsasvastikanandyàvartasulalitapàõipàdatalà÷ ca buddhà bhagavanto bhavanti ÷rãvatsasvastikanandyàvartasulalitapàõipàda÷obhàþ.

imàny ucyante '÷ãtyanuvya¤janàny ebhiþ subhåte '÷ãtyanuvya¤janais tathàgatasye kàyaþ samanvàgato bhavati. evaü khalu subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya dharmadànaü veditavyam.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn evam avavadaty anu÷àsty ete yåyaü kulaputrà akùaranirhàraku÷alà bhavata, ekàkùaraku÷alà bhavatha, dvyakùaraü yàvad dvàcatvàriü÷ad akùaraiþ ku÷alà bhavata, ekenàkùareõa sarvavyayopagatànupagacchata, dvitãyenàkùareõa sarvavyayopagatànupagacchata, #<(PSP_6-8:68)># tçtãyenàkùareõa sarvavyayopagatànupagacchata, yavad dvàcatvàriü÷adakùaraiþ sarvavyayopagatànupagacchata. ekasminn akùare dvàcatvàriü÷ad akùaràõy antargatàni bhàvayata. dvàcatvàriü÷adakùareùv ekàkùaram antargataü bhàvayata. sa khalu punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvo dvàcatvàriü÷adakùaràõy ekasminn akùare ku÷alo bhàvayati, ekàkùaraü dvàcatvàriü÷adakùareùu ku÷alo bhàvayati, akùaràbhinirhàrakau÷alaü bhàvayitvàkùaràbhinirhàraku÷alo bhavati. tadyathàpi nàma subhåte tathàgato 'rhan samyaksaübuddho dharmaku÷alo 'kùaraku÷ala÷ ca sattvànàü dharmaü de÷ayati, sàkùaran dharmaü de÷ayati nànakùaraü, te ca sattvà nopalabhyante, tat kasya hetoþ? àkà÷anirmità hi subhåte sattvà dharmà÷ ca veditavyàþ.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann atyantatayà sattvà nopalabhyante, dharmà nopalabhyante, svabhàva÷ ca nopalabhyate, kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dhyànapàramitàyàü caran vãryapàramitàyàü caran kùàntipàramitàyàü caran ÷ãlapàramitàyàü caran dànapàramitàyàü caran saptatriü÷atsu bodhipakùyeùu dharmeùu caturùv àryasatyeùu sarva÷ånyatàsu ÷ånyatànimittàpraõihiteùu vimokùamukheùv aùñasu vimokùeùu navasv anupårvavihàrasamàpattiùu da÷asu tathàgatabaleùu caturùu vai÷àradyeùu, catasçùu pratisaüvitsv aùñàda÷asv àveõikeùu buddhadharmeùu dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõeùv a÷ãtyanuvya¤janeùu ùañsv abhij¤àsu vipàkajàsu caran sattvànàü dharmaü de÷ayati, na càtra sattva upalabhyate, na sattvapraj¤aptiþ sattvànupalabdhyà råpànupalabdhiþ, vedanàsaüj¤àsaüskàravij¤ànànupalabdhiþ, ùañpàramitànupalabdhiþ, yàvad a÷ãtyanuvya¤janànupalabdhiþ, na cànupalabdhyà sattvapraj¤aptir na ca sattvàpraj¤aptyà råpaü praj¤àyate, vedanàsaüj¤àsaüskàravij¤ànaü praj¤àyate, yàvad a÷ãtyanuvya¤janàni praj¤àyante, a÷ãtyanuvya¤janair apraj¤àyamànaiþ.

kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàü dharmaü de÷ayati? mà khalu bhagavan bodhisattvo mahàsattvo #<(PSP_6-8:69)># 'saüvidyamàneùu sarvadharmeùu sattvàn samàdàpayed viparyàse viniyojayet. tat kasya hetoþ? tathà hi bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran bodhisattvam eva tàvan nopalabhate pràg eva bodhipàkùikàn dharmàn.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etat, yathà vadasi sattvànupalabdhenàdhyàtma÷ånyatà veditavyà, bahirdhà÷ånyatà veditavyà, adhyàtmabahirdhà÷ånyatà veditavyà yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatà veditavyà, skandha÷ånyatà veditavyà, dhàtu÷ånyatà veditavyà, àyatana÷ånyatà veditavyà, pratãtyasamutpàda÷ånyatà veditavyà, pratãtyasamutpàdàïga÷ånyatà veditavyà, àtma÷ånyatà sattva÷ånyatà jãva÷ånyatà jantu÷ånyatà poùa÷ånyatà puruùa÷ånyatà pudgala÷ånyatà manuja÷ånyatà mànava÷ånyatà kàraka÷ånyatà vedaka÷ånyatà jànaka÷ånyatà pa÷yaka÷ånyatà veditvyà. apramàõadhyànàråpyasamàdhisamàpatti÷ånyatà veditavyà, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrga÷ånyatà veditavyà. ÷ånyatànimittàpraõihita÷ånyatà veditavyà, aùñavimokùamukha÷ånyatà veditavyà, navànupårvavihàrasamàpatti÷ånyatà veditavyà, da÷atathàgatabala÷ånyatà veditavyà, vai÷àradyapratisaüvidàveõikà buddhadharma÷ånyatà veditavyà, srotaàpattiphalasakçdàgàmiphalànàgàmiphalàrhattvapratyekabodhi÷ånyatà veditavyà, da÷abodhisattvabhåmi÷ånyatà veditavyà, buddhakùetra÷ånyatà veditavyà, samyaksaübodhi÷ånyatà veditavyà, tad bodhisattvo mahàsattva imàn sarvadharmàn ÷ånyà iti dçùñvà sattvànàü dharmaü de÷ayati yathà caiteùu ÷ånyeùu sarvadharmeùu samàdàpayed viparyàse na niyojayet. sa evaü sarvadharmàn anàvaraõato j¤àtvà na kaücid dharmaü vikopayati na 'dvaidhãkaroti, yathàbhåtaü ca dharmaü de÷ayati. tadyathàpi nàma subhåte tathàgatanirmito 'nekàni nirmitakoñãniyuta÷atasahasràõy abhinirmàya kàü÷cid dàne niyojayati, kàü÷cic chãle kàü÷cit kùàntau kàü÷cid vãrye kàü÷cid dhyàne kàü÷cit praj¤àyàü kàü÷cid dhyàneùu kàü÷cid apramàõeùu kàü÷cid àråpyasamàpattiùu kàü÷cit saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu niyojayati, kàü÷cid àryasatyeùu kàü÷cic chånyatànimittàpraõihiteùu
#<(PSP_6-8:70)># kàü÷cid adhyàtma÷ånyatàyàü kàü÷cid yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü kàü÷cid abhij¤àsu kàü÷cid da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu niyojayati, sarvàkàraj¤atàyàü niyojayati, kàü÷cic chrotaàpattiphale kàü÷cit sakçdàgàmiphale kàü÷cid anàgàmiphale, kàü÷cid arhattve, kàü÷cit pratyekabodhau kàü÷cid anuttaràyàü samyaksaübodhau niyojayati. tat kiü manyase? api nu tena nirmitakena kasyacid dharmasya prabhedaþ kçtaþ.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tad anena te subhåte paryàyeõaivaü veditavyam, evam ayaü bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàü dharmaü de÷ayati, tàü÷ ca bhåmau pratiùñhàpayati tàü÷ ca sattvàn viparyàsàt parimocayati, abaddhàmuktayogena, tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte råpam abaddham amuktaü, vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànam abaddham amuktaü, yà råpasyàbaddhatàmuktatà na tad råpaü yà vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü yà vij¤ànasyàbaddhatàmuktatà na tad vij¤ànam. tat kasya hetoþ? tathà hy atyantavi÷uddhaü råpaü, vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànam atyantavi÷uddham, evaü skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni ca yàvat sarvadharmà laukikà lokottaràþ, sàsràvà anàsravàþ saüskçtà asaüskçtà dharmàþ, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sattvànàü dharmaü de÷ayati, na ca sattvàn upalabhate, anupalaübhe sarvadharmàõàü sthito bodhisattvo mahàsattvo 'sthànayogena råpaü ÷ånyam ity asthànayogena, vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü ÷ånyam ity asthànayogena, skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni ca ÷ånyànãty asthànayogena yàvat sarvadharmà laukikà và lokottarà và sàsravà và anàsravà và saüskçtà và asaüskçtà và dharmà ÷ånyà iti asthànayogena, na hi saüskçtà và asaüskçtà và dharmàþ kvacit sthitàþ? tasmàt teùàü svabhàvo nopalabhyate, yatra tiùñheran na hy abhàvo 'bhàve tiùñhati, na hi svabhàvaþ svabhàve tiùñhati, na hi parabhàvaþ parabhàve tiùñhati, tat kasya hetoþ? tathà hi te sarveõa sarvaü sarvathà sarvan nopalabhyante, yasya cànupalabdhiþ sa kutra tiùñhed? evaü
khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ #<(PSP_6-8:71)># praj¤àpàramitàyàü carann anaparàdhã bhavati, buddhànàü bhagavatàü bodhisattvànàü ca pratyekabuddhànठca ÷ràvakànàü ca sarvàryàõàü ca. tat kasya hetoþ? tathà hi buddhair bhagavadbhir bodhisattvai÷ ca pratyekabuddhai÷ ca ÷ràvakai÷ ca sarvàryai÷ ca eùaiva dharmatànubaddhànubadhya ca sattvànàü dharmaü de÷ayanti, tàn te dharmàõàü dharmatàn na vyativartante. tat kasya hetoþ? tathà hi dharmadhàtur na vinivartate na bhåtakoñir vinivartate. tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü sa svabhàvo na saüvidyate yo vinivartate.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan dharmadhàtur na vinivartate na tathatà na bhåtakoñir vinivartate, kiü punar bhagavann anyad råpam anyo dharmadhàtur anyà tathatànyà bhåtakoñir anye vedanàsaüj¤àsaüskàrà anyad vij¤ànam anyo dharmadhàtur anyà tathatànyà bhåtakoñir anye skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni ca anyo dharmadhàtur anyà tathatànyà bhåtakoñir, evaü yàvad anye sarvadharmà laukikà và lokottarà và sàsravà và anàsravà và, saüskçtà và asaüskçtà và dharmàþ, anyo dharmadhàtur anyà tathatà anyà bhåtakoñiþ?

bhagavàn àha: na subhåte 'nyad råpaü anyo dharmadhàtur anyà tathatànyà bhåtakoñir anye vedanàsaüj¤àsaüskàrà anyad vij¤ànam anyo dharmadhàtur anyà tathatànyà bhåtakoñir, nànye skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni, ca nànyo dharmadhàtur anyà tathatà anyà bhåtakoñir, evaü yàvan nànye laukikà lokottaràþ sàsravà anàsravàþ saüskçtà asaüskçtà dharmà anyo dharmadhàtur anyà tathatà anyà bhåtakoñiþ.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan nànyad råpaü nànyo dharmadhàtur nànyà tathatà nànyà bhåtakoñir nànye vedanàsaüj¤àsaüskàrà nànyad vij¤ànaü nànyo dharmadhàtur nànyà tathatà nànyà bhåtakoñir nànye skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni ca nànyo dharmadhàtur nànyà tathatà nànyà bhåtakoñir yàvan nànye sarvadharmà laukikà lokottaràþ sàsravà anàsravàþ #<(PSP_6-8:72)># saüskçtà asaüskçtà dharmàþ nanyo dharmadhàtur nànyà tathatà nànyà bhåtakoñis tat kathaü bhagavan phalavyavasthànaü bhavati? kçùõànàü dharmàõàü kçùõo vipàko narakà và tiryagyonir và yamaloko và, ÷uklànàü dharmàõàü ÷uklo vipàko devà manuùyà÷ ca, kçùõa÷uklànàü dharmàõàü kçùõa÷uklo vipàkaþ sukhaduþkhavyatikaraþ, akçùõa÷uklànàü dharmàõàm akçùõa÷uklo vipàkaþ, srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhir và yàvat samyaksaübodhir và.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: saüvçttisatyaü subhåte pramàõãkçtya phalavyavasthànaü nirdi÷yate na punaþ paramàrthasatyena phalavyavasthànaü ÷akyan nirdçùñum. tat kasya hetoþ? avikalpà hi subhåte sarvadharmà apravyàhàrà yad uta anàtmasvaråpàþ, yeùàm anutpàdo 'nirodho 'saükle÷o 'vyavadànaü yad uta svabhàva÷ånyatàm upàdàya.

evam ukte àyuùmàn subhåir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan saüvçttisatyam upàdàya phalavyavasthànaü bhavati, na bhagavan paramàrthena tadà sarvabàlapçthagjanànàü srotaàpattiphalaü bhaviùyati, sakçdàgàmiphalaü bhaviùyati, anàgàmiphalaü bhaviùyati, arhattvaü bhaviùyati, pratyekabodhir bhaviùyati, anuttarà samyaksaübodhir bhaviùyati.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: kiü punaþ subhåte sarvabàlapçthagjanàþ saüvçttisatyaü và paramàrthasatyaü và prajànanti yat teùàm api phalavyavasthànaü bhaviùyati yadi prajànãyuþ saüvçttisatyaü paramàrthasatyam iti naiva bàlapçthagjanà iti saükhyàtàþ syur yasmàt tu teùàü nàsti parij¤ànaü tasmàn nàsti teùàü phalavyavasthànam. srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhir và samyaksaübodhir và yat subhåte bàlapçthagjanànàü na màrgo na màrgavyavasthànaü na màrgaphalaü tat kuto bàlapçthagjanànàü phalavyavasthànaü bhaviùyati? yad àryapudgalànàü punaþ subhåte màrgo màrgabhàvanà ca tasmàd àryapudgalànàü phalavyavasthànaü bhavati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar #<(PSP_6-8:73)># bhagavan màrgabhàvanàyaü phalapràdurbhàvo bhavati, phalaü và pràpayati?

bhagavàn àha: na subhåte, na hi màrgaü bhàvayataþ subhåte phalapràptir bhavati, na ca màrgabhàvanàphalaü pràpayati, na ca subhåte bhàvitamàrgasya phalapràptir, na ca màrgeõa phalaü pràpyate, na ca punar amàrge sthitvà phalaü pràpnoti. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàü phalavyavasthànaü karoti, na ca bhàgacchedena saüskçte và dhàtàv asaüskçte và dhàtau phalavyavasthànam.

subhåtir àha: yadi bhagavan na bhàgacchedena saüskçte và dhàtàv asaüskçte và dhàtau phalavyavasthànaü bhavati, kathaü nirdiùñaü punar bhagavatà idaü srotaàpattiphalaü trayàõàü saüyojanànàü prahàõaü, sakçdàgàmiphalaü kàmaràgavyàpàdatanutvam, anàgàmiphalaü pa¤cànàm avarabhàgãyànàü saüyojanànàü prahàõam, arhattvaü pa¤cànàm årdhvabhàgãyànàü saüyojanànàü prahàõaü, pratyekabodhir yat ki¤cit samudayadharmi sarvantaü nirodhadharmi, anuttarà samyaksaübodhiþ sarvavàsanànusaüdhikle÷aprahàõam. syàd yathàhaü bhagavato bhàùitasyàrtham àjàne tathà saüskçtàsaüskçtànàü dharmàõàü bhàgacchedena phalavyavasthànaü bhavati.

bhagavàn àha: kiü punaþ subhåte srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhir vànuttarà samyaksaübodhir và saüskçtà ete utàsaüskçtàþ.

subhåtir àha: asaüskçtà bhagavann asaüskçtàþ sugata.

bhagavàn àha: kiü punaþ subhåte asaüskçtasya dharmasya bhàgacchedo 'sti?

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: kiü punaþ subhåte yasmin samaye kulaputro và kuladuhità và saüskçtàsaüskçtàn dharmàn ekalakùaõàn pratividhyati yad utàlakùaõàs tasmin samaye kasyacid dharmasya bhàgacchedaü karoti saüskçtà vàsaüskçtà và dharmà iti?
#<(PSP_6-8:74)>#

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàü dharmaü de÷ayati, abhàgacchedatàm upàdàya. yad utàdhyàtma÷ånyatàm upàdàya bahirdhà÷ånyatàm upàdàya, adhyàtmabahirdhà÷ånyatàm upàdàya, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàm upàdàya, àtmanà ca na kvacid abhinivi÷ate, para¤ ca na kvacid abhinive÷ayati, dànapàramitàyàü và ÷ãlapàramitàyàü và kùàntipàramitàyàü và vãryapàramitàyàü và dhyànapàramitàyàü và praj¤àpàramitàyàü và prathame và dhyàne dvitãye và dhyàne tçtãye và dhyàne caturthe và dhyàne, maitryàü và karuõàyàü và muditàyàü và upekùàyàü và, àkà÷ànantyàyatanasamàpattau và vij¤ànànantyàyatanasamàpattau và àki¤canyàyatanasamàpattau và naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattau và, smçtyupasthàneùu và samyakprahàõeùu và çddhipàdeùu và indriyeùu và baleùu và bodhyaïgeùu và àryàùñàïgeùu màrgeùu và àryasatyeùu và aùñavimokùamukheùu và navànupårvavihàrasamàpattiùu và ÷ånyatànimittàpraõihiteùu vàbhij¤àsu vàdhyàtma÷ånyatàyàü và bahirdhà÷ånyatàyàü vàdhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü và yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü và samàdhiùu và dhàraõãmukheùu và da÷abalavai÷àradyeùu pratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu và, mahàkaruõàyàü và sarvàkàraj¤atàyàü và, so nàbhiniviùño na kvacit sajjati. tadyathàpi nàma subhåte tathàgatanirmito dànaü dadàti na ca dànaphaleùu sajjati na ca dànaphalaü pratyanubhavaty anyatra sattvànàü paritràõàya yàvat sàsravànàsraveùu dharmeùu laukikalokottareùu saüskçtàsaüskçteùu dharmeùu na kvacit tiùñhati. tat kasya hetoþ? tathà hy asya sarvadharmàõàü
dharmalakùaõaü supratividdhaü bhavati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü punar bhagavan sarvadharmàõàü dharmalakùaõaü supratividdhaü bhavati?

bhagavàn àha: yathà subhåte nirmitasyàsamudàcàro ràgadoùamoheùv asamudàcàro råpe vedanàyàü saüj¤àyàü saüskàreùu vij¤àne 'samudàcàraþ skandhadhàtvàyataneùv asamudàcàraþ pratãtyasamutpàdeùv #<(PSP_6-8:75)># asamudàcàraþ pratãtyasamutpàdàïgeùv asamudàcàro bàhyàdhyàtmikeùu dharmeùv asamudàcàro 'nunayaparyutthàneùv asamudàcàraþ sàsravànàsraveùu dharmeùv asamudàcàro laukikalokottareùu dharmeùu asamudàcàro màrgeùv asamudàcàro màrgaphaleùv asamudàcàraþ. evaü khalu subhåte sarvadharmàõàü dharmalakùaõaü supratividdhaü bhavati.

subhåtir àha: kathaü punar bhagavan nirmitasya màrgabhàvanà?

bhagavàn àha: yàü màrgabhàvanàm àgamya subhåte naiva saükli÷yeta naiva vyavadàyeta naiva pa¤cagatike saüsàre dç÷yeta.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo 'vastukàn dharmàn pratividhyati?

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'pi nu tathàgatanirmitasya kiücid vastu saüvidyate, yad vastv àgamya naiva saükli÷yeta, naiva vyavadàyeta, naiva pa¤cagatike saüsàre dç÷yeta.

subhåtir àha: no bhagavan na hi bhagavan tathàgatanirmitasya kiücid vastu saüvidyate yad vastv àgamya naiva saükli÷yeta naiva vyavadàyeta naiva pa¤cagatike saüsàre dç÷yeta.

bhagavàn àha: evaü khalu subhåte sarvadharmàõàü dharmaIakùaõaü supratividdhaü bhavati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavan sarvaråpaü nirmitopamaü bhavati, sarvà vedanà sarvà saüj¤à sarve saüskàràþ sarvaü vij¤ànaü nirmitopamaü bhavati?

bhagavàn àha: sarvaü subhåte råpaü nirmitopamaü sarvà vedanà sarvà saüj¤à sarve saüskàràþ sarvaü vij¤ànaü nirmitopamaü bhavati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya puruùakàro bhavati, yadi sarvaü råpaü nirmitopamaü sarvà vedanà sarvà saüj¤à sarve saüskàràþ sarvaü vij¤ànaü nirmitopamaü nirmitasya ca na bhavati, råpaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü na saükle÷o na vyavadànaü na pa¤cagatikaþ saüsàro yataþ saüsàràt sattvàn parimocayet.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'pi nu bodhisattvena #<(PSP_6-8:76)># mahàsattvena pårvaü boodhisttvacaryàü caratà ka÷cit sattva upalabdho yaü narakàd và mocayet tiryagyoner và yamalokàd và manuùyebhyo và devebhyo và.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: evam etat subhåte bodhisattvena mahàsattvena na ka÷cit sattva upalabdho yaü traidhàtukàt parimocayet. tat kasya hetoþ? tathà hi tena bodhisattvena mahàsattvena sarvadharmà nirmitopamà j¤àtà dçùñà vidità bhavantãty ayaü bodhisattvasya mahàsattvasya puruùakàro veditavyaþ.

subhåtir àha: yadi bhagavan bodhisattvena mahàsattvena sarvadharmà nirmitopamà j¤àtà dçùñà viditàþ kasyàrthàya bodhisattvo mahàsattvaþ ùañsu pàramitàsu carati caturùu dhyàneùu caturùv apramàõeùu catasçùv àråpyasamàpattiùu saptatriü÷atsu bodhipakùyeùu dharmeùu bodhimàrge ca buddhakùetra¤ ca pari÷odhayati sattvàü÷ ca paripàcayati.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: yadi subhåte sattvàþ svayam eva nirmitopamàn sarvadharmàn jànãyur na bodhisattvo mahàsattvo 'saükhyeyàn kalpàn sattvànàm arthàya bodhisattvacaryàü cared yasmàt tarhi subhåte sattvàþ svayam eva nirmitopamàn sarvadharmàn na jànanti. tasmàd bodhisattvo mahàsattvo 'saükhyeyàn kalpàn ùañsu pàramitàsu carati sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetra¤ ca pari÷odhayati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmà nirmitopamàþ kutra bhagavan pratiùñhitàþ sattvàþ yato bodhisattvo mahàsattvaþ ùañpàramitàyàü carann uccàlayati?

bhagavàn àha: nàmanimitte subhåte sattvàþ pratiùñhità asatparikalpitatàm upàdàya, tato bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran nàmanimittàd uccàlayati.

atha khalv àyuùmàü subhåtir bhagavantam etad avocat: katamad bhagavan nàma kataman nimittam?

bhagavàn àha: àgantukam etan nàmadheyaü yad uta nàmanimittam iti kçtrimam etan nàmadheyaü yad uta nàmanimittam iti, yad uta råpaü và vedanà và saüj¤à và saüskàrà và vij¤ànaü và strã và puruùo #<(PSP_6-8:77)># và dàrako và dàrikà và nairayiko và tairyagyoniko và yamalaukiko và devo và manuùyo và saüskçto và dharmo vàsaüskçto và dharmaþ srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabuddho vànuttarasamyaksaübuddho và. api tu khalu punaþ subhåte prakçtidharmaþ sarvan nàmàrthena ÷ånyaü nàmamàtram etat sarvasaüskçtaü tatra bàlapçthagjanàþ saktàs tàn, bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyठcarann upàyakau÷alyena sattvàn vivecayati parikalpayati parikalpasamutthitam etan nàmadheyaü mà yåyam asatparikalpe sajjate, asati vaståni svabhàva÷ånye na hi ÷ånyeùu dharmeùu paõóità abhinivi÷ante. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvànàü dharmaü de÷ayati. katamat subhåte nimittaü dva ime subhåte yatra bàlapçthagjanàþ saktàþ? katame dve? råpanimitta¤ càråpanimitta¤ ca. katamac ca subhåte råpanimittaü? yat ki¤cit subhåte råpam audàrikaü và såkùmaü và praõãtaü và madhyaü vàdhimàtraü và tatra kùaõikeùu dharmeùu yat parikalpagrahaõam idam ucyate råpanimitta. katamac càråpanimitttaü? yàni kànicid råpàõi dharmà vànimittagràhiõaþ parikalpàþ kle÷a¤ janayantãdam ucyate, aråpanimittaü yatra bàlapçthagjanàn saktàn bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvàn nimittato vivecyànimitte dhàtau nive÷ayati pratiùñhàpayati tathà ca nive÷ayati pratiùñhàpayati, yathà na dvayaü patantãdaü nimittam idam animittam. evaü
khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvàn nimittato vivecyànimitte dhàtau nive÷ayati pratiùñhàpayati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann etatparamà ete sarvadharmà yad uta nàmanimittaparamàþ, kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann àtmanà ca vi÷eùaü gacchati, ku÷aleùu dharmeùu paràü÷ ca vi÷eùàdhigame nive÷ayati ku÷aleùu dharmeùu yaiþ ku÷alair dharmair bhåmer bhåmiü paripårayati, #<(PSP_6-8:78)># sattvàü÷ ca tàü÷ caiva niyojayati?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: sacet subhåte vastv abhaviùyan nàvastunimittan na subhåte praj¤àpàramitàyàü caran bodhisattvo mahàsattvo vi÷eùam adhyagamiùyan na ca paràü÷ ca vi÷eùe nyayokùyad yataþ khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dhyànapàramitàü paripårayaty ànimittayogena, vãryapàramitàü paripårayaty ànimittayogena, kùàntipàramitàü paripårayaty ànimittayogena, ÷ãlapàramitàü paripårayaty ànimittayogena, dànapàramitàü paripårayaty ànimittayogena, dhyànàni paripårayaty ànimittayoganàpramàõàni paripårayaty ànimittayogenàråpyasamàpattãþ paripårayaty ànimittayogena, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgàn paripårayaty ànimittayogenàryasatyàni paripårayaty ànimittayogenàùñavimokùàn navànupårvavihàrasamàpattãr abhij¤àþ paripårayaty ànimittayogena, samàdhidhàraõãmukhàni paripårayaty ànimittayogena, da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn paripårayaty ànimittayogena, sa imàn ku÷alàn dharmàn paripårya paràn api ku÷aleùu dharmeùu niyojayaty ànimittayogena, sacet subhåte dharmanimittam abhaviùyad anàsraveùu sarvadharmeùu naiva bodhisattvo mahàsattvaþ sattvànàm artham akariùyad yataþ subhåte anàsravàþ sarvadharmàþ, ànimittà asmçtayo 'manasikàràs tasmàt khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàm arthaü karoti.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmà ànimittà asmçtayo 'manasikàràs tat kuto bhagavàn gaõanàü karoti? ime sàsravà dharmà ime anà÷ravà dharmà ime sàdhàraõà dharmà ime 'sàdhàraõà dharmà ime laukikà dharmà ime lokottarà dharmà ime sàvadyà dharmà ime 'navadyà dharmà ime saüskçtà dharmà ime 'saüskçtà dharmà ime ÷ràvakadharmà ime pratyekabuddhadharmà ime bodhisattvadharmà ime buddhadharmàþ.
#<(PSP_6-8:79)>#

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: tat kiü manyase? subhåte anyad ànimittam anye ÷ràvakadharmàþ.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'nyad ànimittam anye pratyekabuddhadharmàþ.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'nyad ànimittam anye bodhisattvadharmàþ.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'nyad ànimittam anye buddhadharmàþ.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tad anenàpi te subhåte paryàyeõaivaü veditavyam ànimittà asmçtayo 'manasikàràþ sarvadharmà ity atra hi subhåte ÷ikùamàõo bodhisattvo mahàsattvaþ ku÷alair dharmair vivardhate yad uta ùaóbhiþ pàramitàbhi÷ caturbhir dhyànai÷ caturbhir apramàõai÷ catasçbhir àråpyasamàpattibhi÷ caturbhiþ smçtyupasthànai÷ caturbhiþ samyakprahàõai÷ caturbhi çddhipàdaiþ pa¤cabhir indriyaiþ pa¤cabhir balaiþ saptabhir bodhyaïgair àryàùñàïgamàrgeõàdhyàtma÷ånyatayà bahirdhà÷ånyatayà adhyàtmabahirdhà÷ånyatayà yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatayà àryasatyair abhij¤àbhir aùñabhir vimokùair navabhir anupårvavihàrasamàpattibhiþ sarvasamàdhibhiþ sarvadhàraõãmukhair da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikair buddhadharmair mahàkaruõayà yàvat sarvabuddhadharmair vivardhate, ÷ånyatàvimokùamukhaü svalakùaõa÷ånyatànimittavimokùamukhaü svalakùaõa÷ånyam apraõihitavimokùamukhaü svalakùaõa÷ånyaü sa eùu triùu vimokùamukheùu ÷ikùamàõo bodhisattvo mahàsattvaþ pa¤casåpàdànaskandheùu ÷ikùate dvàda÷asv àyataneùu ÷ikùate, aùñàda÷asu dhàtuùu ÷ikùate, caturùv àryasatyeùu ÷ikùate, dvàda÷àïge pratãtyasamutpàde ÷ikùate, adhyàtma÷ånyatàyàü ÷ikùate, bahirdhà÷ånyatàyàü ÷ikùate, adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü ÷ikùate, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü #<(PSP_6-8:80)># ÷ikùate, da÷asu pàramitàsu ÷ikùate, da÷asu bodhisattvabhåmiùu ÷ikùate, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu ÷ikùate, apramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu ÷ikùate, pa¤casv abhij¤àsu ÷ikùate, da÷asu tathàgatabaleùu
÷ikùate, caturùu vai÷àradyeùu ÷ikùate, catasçùu pratisaüvitsu ÷ikùate, aùñàda÷asv àveõikeùu buddhadharmeùu ÷ikùate.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran pa¤casåpàdànaskandheùu ÷ikùate?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran råpaü jànàti, yathà råpam utpadyate, yathà råpaü nirudhyate, yà ca råpasya tathatà.

kathaü råpaü prajànàti? atyantacchidrata÷ càtyantànçtata÷ ca tadyathàpi nàma phenapiõóo 'sàraþ, evaü råpaü prajànàti. kathaü råpasyotpàdavyayau prajànàti? nàpi råpaü kuta÷cid àgacchati nàpi råpaü kvacid gacchati kuta÷cid àgamanato na kvacid gamanataþ, evaü khalu subhåte råpasyotpàdavyayau prajànàti. kathaü råpasya tathatàü prajànàti? na tathatotpadyate na nirudhyate nàgacchati na gacchati, na saükli÷yate na vyavadàyate, na hànir na vçddhir evaü tathatàü prajànàti, api tu khalu subhåte tathataiva sà yasmàt tathatety ucyate, naiva sàvitathatà na tathatety ucyate, evaü råpasya tathatàü prajànàti.

kathaü vedanàü prajànàti? tadyathàpi nàmodakabudbudà riktakà utpadyante và nirudhyante và, evaü vedanàü prajànàti. kathaü vedanàyà utpàdavyayau prajànàti? na sà kuta÷cid àgacchati na kvacid gacchaty evaü vedanàyà utpàdavyayau prajànàti. kathaü vedanàyàs tathatàü prajànàti? sàpi tathatà avitathatànanyatathatà, evaü vedanàyàs tathatàü prajànàti.

kathaü saüj¤àü prajànàti? tadyathàpi nàma marãcyàm udakam atyantatayà nopalabhyate, evaü saüj¤àü prajànàti. kathaü saüj¤àyà utpàdavyayau prajànàti? na sà kuta÷cid àgacchati na kvacid gacchaty evaü saüj¤àyà utpàdavyayau prajànàti. kathaü saüj¤àyàs tathatàü #<(PSP_6-8:81)># prajànàti? sàpi tathatàvitathatànanyatathatà, evaü saüj¤àyàs tathatàü prajànàti.

kathaü saüskàràn prajànàti? tadyathàpi nàma kadalyàü sàram atyantatayà nopalabhyate, evaü saüskàràn prajànàti. kathaü saüskàràõàm utpàdavyayau prajànàti? na te kuta÷cid àgacchanti na kvacic gacchanty evaü saüskàràõàm utpàdavyayau prajànàti. kathaü saüskàràõàü tathatàü prajànàti? sàpi tathatàvitathatànanyatathatà, evaü saüskàràõàü tathatàü prajànàti.

kathaü vij¤ànaü prajànàti? tadyathàpi nàma màyàkàranirmita÷ caturaïgo balakàya evaü vij¤ànaü prajànàti.

kathaü vij¤ànasyotpàdavyayau prajànàti? na tat kuta÷cid àgacchati na kvacid gacchati, evaü vij¤ànasyotpàdavyatau prajànàti. kathaü vij¤ànasya tathatàü prajànàti? sàpi tathatàvitathatànanyatathatà, evaü vij¤ànasya tathatàü prajànàti.

kathaü råpàyatanaü prajànàti? råpàyatanaü råpàyatanasvabhàvena ÷ånyam, evaü ÷abdagandharasaspraùñavyàyatanàni, dharmàyatanaü dharmàyatanasvabhàvena ÷ånyaü, cakùuràyatanaü cakùuràyatanasvabhàvena ÷ånyam, evaü ÷rotraghràõajihvàkàyàyatanàni, manaàyatanaü manaàyatanasvabhàvena ÷ånyam.

kathaü råpadhàtuü prajànàti? råpadhàtå råpadhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, evaü ÷abdagandharasaspraùñavyadhàtavaþ, dharmadhàtur dharmadhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, cakùurdhàtu÷ cakùurdhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, evaü ÷rotraghràõajihvàkàyadhàtavaþ, manodhàtur manodhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, cakùurvij¤ànadhàtu÷ cakùurvij¤ànadhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, cakùuþsaüspar÷adhàtu÷ cakùuþsaüspar÷adhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, cakùuþsaüspar÷apratyayavedanàdhàtu÷ cakùuþsaüspar÷apratyayavedanàdhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, evaü ÷rotraghràõajihvàkàyo, manodhàtur manodhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, manovij¤ànadhàtur manovij¤ànadhàtusvabhàvena #<(PSP_6-8:82)># ÷ånyaþ, manaþsaüspar÷adhàtur manaþsaüspar÷adhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, manaþsaüspar÷apratyayavedanàdhàtur manaþsaüspar÷apratyayavedanàdhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, pçthivãdhàtuþ pçthivãdhàtusvabhàvena ÷ånyaþ, evam abdhàtus tejodhàtur vàyudhàtur àkà÷adhàtur, vij¤ànadhàtur vij¤ànadhàtusvabhàvena ÷ånyaþ pratãtyasamutpàdaþ pratãtyasamutpàdasvabhàvena ÷ånyaþ, avidyàvidyàsvabhàvena ÷unyà. evaü saüskàrà vij¤ànaü nàmaråpam ùaóàyatanaü spar÷o vedanà tçùõopàdànaü bhavo jàtir, jaràmaraõa÷okaparidevaduùkhadaurmanasyopàyàsà jaràmaraõa÷okaparidevaduùkhadaurmanasyopàyàsasvabhàvena ÷ånyàþ.

katham àyatanàni prajànàti? adhyàtmikà dharmà adhyàtmikair dharmaiþ ÷ånyàþ, bàhyà dharmà bàhyair dharmaiþ ÷ånyàþ. kathaü satyàni prajànàti? duùkhasatyaü prajànàti, àryasatyaü prajànàti, dvayato vinirmuktam àryasatyaü prajànàti, advayato vinirmuktam àryasatyaü prajànàti, evaü samudayam evaü nirodham evaü duþkhanirodhagàminã pratipadam.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann imàn dharmàn evaü parasparavibhinnàn prajànàti tadà na nu bhagavan dharmadhàtur vikopito bhavati.

bhagavàn àha: vikopitaþ subhåte dharmadhàtuþ syàd yadi dharmadhàtur vinirmukto 'nyaþ ka÷cid dharmaþ syàn, na subhåte dharmadhàtur vinirmukto 'nyaþ ka÷cid dharma upalabhyate, yady upalabhyeta syàd dharmadhàtuvikopanà. tat kasya hetoþ? na hi subhåte tathàgatena và tathàgata÷ràvakeõa và dharmadhàtur vinirmukto 'nyaþ ka÷cid dharmà upalabdhaþ, anupalabhya na praj¤àpayati dhàtuvinirmukto 'nyaþ ka÷cid dharma uplabhyate, evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà dharmadhàtau ÷ikùitavyam.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: dharmadhàtau bhagavan ÷ikùamàõena bodhisattvena mahàsattvena kiü ÷ikùitaü bhavati?
#<(PSP_6-8:83)>#

bhagavàn aha: dharmadhàtau ÷ikùamàõena bodhisattvena mahàsattvena sarvadharmeùu ÷ikùitaü bhavati. tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte sarvadharmà dharmadhàtuþ.

subhåtir àha: kena kàraõena bhagavan sarvadharmà dharmadhàtuþ?

bhagavàn àha: asaüskçto dhàtur evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùamàõena dharmadhàtau ÷ikùitaü bhavati.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmà dharmadhàtus tat kiü bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyaü dhyànapàramitàyàü ÷ikùitavyaü vãryapàramitàyàü ÷ikùitavyaü kùàntipàramitàyàü ÷ikùitavyaü ÷ãlapàramitàyàü ÷ikùitavyaü dànapàramitàyàü ÷ikùitavyam? kiü bodhisattvena mahàsattvena prathamadhyàne ÷ikùitavyaü dvitãyadhyàne ÷ikùitavyaü tçtãyadhyàne ÷ikùitavyaü caturthadhyàne ÷ikùitavyaü maitryàü ÷ikùitavyaü karuõàyàü ÷ikùitavyaü muditàyàü ÷ikùitavyam upekùàyàü ÷ikùitavyam àkà÷ànantyàyatanasamàpattau vij¤ànànantyàyatanasamàpattav àki¤canyàyatanasamàpattau naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattau ÷ikùitavyaü, ÷ånyatànimittàpraõihitasamàdhau ÷ikùitavyaü? kiü sarva÷ånyatàsu ÷ikùitavyaü vimokùamukhasamàdhidhàraõãmukheùu ÷ikùitavyaü smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu ÷ikùitavyaü da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu ÷ikùitavyaü mahàkaruõàyàü ÷ikùitavyam ùañsv abhij¤àsu ÷ikùitavyaü dvàtriü÷an mahàpuruùalakùaõapariniùpattaye ÷ikùitavyam a÷ãtyanuvy¤janapariniùpattaye ÷ikùitavyam kùatriyamahà÷àlakuleùåpapattaye ÷ikùitavyaü bràhmaõamahà÷àlakuleùåpapattaye ÷ikùitavyaü gçhapatimahà÷àlakuleùåpapattaye ÷ikùitavyaü càturmahàràjakàyikànàü
devànàü sabhàgatàyàm upapattaye ÷ikùitavyaü trayastriü÷ànàü yàmànàü tuùitànàn nirmàõaratãnàü paranirmitava÷avartinàü brahmapàrùadyànàü brahmapurohitànàü mahàbrahmàõàü parãttàbhànàm apramàõàbhànàm àbhàsvaràõàü parãtta÷ubhànàm apramàõa÷ubhànàü ÷ubhakçtsnànàm #<(PSP_6-8:84)># anabhrakànàü puõyaprasavànàü bçhatphalànàü ÷uddhàvàsànàm aspçhàõàm atapànàü sudç÷ànàü sudar÷anànàm akaniùñhànàü devànàü sabhàgatàyàm upapattaye ÷ikùitavyam. na ca tatropapattaye ÷ikùitavyam àkà÷ànantyàyatanànàü vij¤ànànantyàyatanànàm àki¤canyàyatanànàü naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanànàm upapattaye ÷ikùitavyaü, kiü prathamacittotpàde ÷ikùitavyaü, dvitãye tçtãye caturthe pa¤came ùaùñe saptame 'ùñame navame kiü da÷ame cittotpàde ÷ikùitavyaü, kiü ÷ràvakabhåmau và pratyekabuddhabhåmau và bodhisattvabhåmau và sattvaparipàke và buddhakùetrapari÷odhane và dhàraõãmukheùu và ÷ikùitavyaü, kiü pratisaüvitsu ÷ikùitavyaü, kiü bodhimàrge ÷ikùitavyam, atra bodhimàrge ÷ikùamàõena sarvadharmàþ sarvàkàrair j¤àtavyàþ. na ca bhagavan dharmadhàtàv ime vikalpàs tasmàt mà haiva bhagavan bodhisattvo mahàsattvo viparyàseùu caran na prapa¤caü prapa¤cayet. tat kasya hetoþ? na hi bhagavan dharmadhàtàv ime vikalpà na ca dharmadhàtau råpaü na vedanà na saüj¤à na saüskàrà na vij¤ànaü na cànyatra råpàd dharmadhàtur nànyatra vedanàyà nànyatra saüj¤àyà nànyatra saüskàrebhyo nànyatra vij¤ànàd dharmadhàtuþ, råpam eva dharmadhàtuþ dharmadhàtur eva råpaü,
vedanaiva dharmadhàtur dharmadhàtur eva vedanà, saüj¤aiva dharmadhàtur dharmadhàtur eva saüj¤à, saüskàrà eva dharmadhàtur dharmadhàtur eva saüskàràþ, vij¤ànam eva dharmadhàtur dharmadhàtur eva vij¤ànaü, yathà madhyame parivartakçtaü tathà sarvadharmà j¤àtavyàþ.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etad yathà vadasi, råpam eva dharmadhàtur dharmadhàtur eva råpam, evaü vedanà saüj¤à saüskàrà, vij¤ànam eva dharmadhàtur dharmadhàtur eva vij¤ànaü, yadi punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran ka¤cid dharmaü dharmadhàtuvmirmuktaü pa÷yen nànuttaràü samyaksaübodhim abhisaüboddhuü pratiùñheta praj¤àpàramitàyàm evaü bodhisattvo mahàsattva÷ caran sarvadharmàõàü dharmadhàtuü yathàbhåtaü prajànàti, atas tàn bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sarvadharmàn dharmadhàtum eva j¤àtvànàmakàt #<(PSP_6-8:85)># sarvadharmàn nàmasaüketena de÷ayatãdaü råpam ime vedanàsaüj¤àsaüskàrà, idaü vij¤ànam ime skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni, imàþ pàramitàþ, imàni ÷ånyatàmukhàni, ime bodhipakùyà dharmà, imàny àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidharaõãmukhàni, imàni ÷ånyatànimittàpraõihitàni, imà abhij¤à, ime da÷abalavai÷àrady apratisaüvidàveõikabuddhadharmà, iyam anuttarà samyaksaübodhiþ.
iti saükle÷avyavadànaj¤ànanive÷anakarma

tadyathàpi nàma subhåte dakùo màyàkàro màyàkàràntevàsã và sa kiücid eva dravyam adhiùñhàya vividhàni råpagatàni dar÷ayet, strãvigrahaü và puruùavigrahaü và hastivigrahaü và÷vavigrahaü và balãvardavigrahaü và, udyànàni và nagaràõi và àràmaramaõãyàni và nadãramaõãyakaü và puùkiriõãramaõãyakaü và, tatra vividhàny àstaraõapratyàstaraõàni dar÷ayet, puùpadhåpagandhamàlyagaõàü÷ ca khàdanãyaü và bhojanãyaü và dar÷ayet mahatà gãtavàditena janaü ramayet, dànaü và dadan ÷ãlaü và rakùan kùàntiü và saüpàdayamàno vãryaü vàrabhamàõo dhyànaü và samàpadyamànaþ praj¤àü và bhàvayet. sa tatraibhir àkàraiþ kùatriyamahà÷àlakulàni và bràhmaõamahà÷àlakulàni và gçhapatimahà÷àlakulàni và dar÷ayec càturmahàràjàkàyikàn và devàn dar÷ayet, sumeruü và dar÷ayet trayastriü÷àn và devàn dar÷ayed yàmàn tuùitàn nirmàõaratãn paranirmitava÷avartino brahmapàrùadyàn brahmapurohitàn mahàbrahmàõaþ parãttàbhàn apramàõàn àbhàsvaràn parãtta÷ubhàn apramàõa÷ubhàn ÷ubhakçtsnàn anabhrakàn puõyaprasavàn bçhatphalàn ÷uddhàvàsàn aspçhàn atapàn sudç÷àn sudar÷anàn akaniùñhàn devàn dar÷ayed, àkà÷ànantyàyatanàni và vij¤ànànantyàyatanàü và àki¤canyàyatanàü và naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanàü devàn và dar÷ayed, råpiõaþ srotaàpannàn và sakçdàgàmino vànàgàmino vàrhato và pratyekabuddhàn và ye te bodhisattvà mahàsattvàþ prathamacittotpàdam upàdàya dànapàramitàyàü caranti, ÷ãlapàramitàyàü caranti, kùàntipàramitàyàü caranti, vãryapàramitàyàü caranti, dhyànapàramitàyàü #<(PSP_6-8:86)># caranti, praj¤àpàramitàyàü caranti, yàvad da÷amyàü bhåmau caranti, bodhisattvanyàmam avakràmanti, te 'bhij¤à abhinirharanti, tàbhi÷ ca vikrãóanti sattvà÷ ca paripàcayanti, buddhakùetraü
ca pari÷odhayanti, dhyànavimokùasamàdhisamàpattibhi÷ ca vikrãóanti, tahtàgatabalàni niùpàdayanti, vai÷àradyàni và pratisaüvido và mahàmaitrãü và mahàkaruõàü và niùpàdayanti, tàn apy àdar÷ayet, sarvàïgapratyaïgesu paripårõaü và buddhavigraham àdar÷ayet. tatra bàlapçthagjanàþ sattvà evaü jànãyur, aho yàvat su÷ikùito batàyaü manuùya iva ÷obhanaü karoti, yad utaivaü janaü rameyati vividha¤ ca råpam àdar÷ayati, yàvad buddhavigrahaü và vistara÷aþ. ye khalu tatra manuùyà bhavanti paõóità medhàvino nipuõàs tadråpayà mãmàüsayà samanvàgatàs teùàm evaü bhavati, à÷caryam idam adbhuto dharmo, na càtra ka÷cid dharma upalabhyate, ayaü ca manuùya imaü janapadam evam asaüvidyamàneùu dharmeùu ramayati, tac càsya j¤ànaü bhavaty adravye 'sminn eva jano dravyasaüj¤ã. evam eva subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyठcaran na ka¤cid dharmadhàtuvinirmuktaü samanupa÷yati praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena, na ca sattvam upalabhate na ca sattvapraj¤aptiþ.
iti sattvàrthayàthàtmyanive÷anakarma

sa àtmanà ca dànaü dadàti paràü÷ ca dàne niyojayati, dànasya ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye dànaü dadàti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca ÷ãlaü rakùati paràü÷ ca ÷ãle pratiùñhàpayati ÷ãlasya ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye ÷ãlaü rakùanti, teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca kùàntiü saüpàdayati paràü÷ ca kùàntau niyojayati, kùànte÷ ca varõaü bhàsate, ye 'pi cànye kùàntiü saüpàdayanti, teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca vãryam àrabhate paràü÷ ca vãrye niyojayati, vãryasya ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye vãryam àrabhante teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca dhyànaü samàpadyate, paràü÷ ca dhyàne pratiùñhàpayati, dhyànasya ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye dhyànaü samàpadyante teùàü #<(PSP_6-8:87)># ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca praj¤àü bhàvayati paràü÷ ca praj¤àyàü niyojayati, praj¤àyà÷ ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye praj¤àü bhàvayanti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.
iti ùañpàramitànive÷anakarma

àtmanà ca da÷aku÷alàn karmapathàn samàdàya vartate, paràü÷ ca da÷aku÷aleùu karmapatheùu samàdàpayati, da÷ànàü ca ku÷alànàü karmapathànàü varõaü bhàùate, ye 'pi cànye da÷aku÷alàn karmapathàn samàdàya vartante teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.
àtmanà ca pa¤ca÷ikùàpadasamàdàne vartate, paràü÷ ca pa¤ca÷ikùàpadasamàdàne samàdàpayati, pa¤cànठca ÷ikùàpadànàü varõaü bhàùate, ye 'pi cànye pa¤ca÷ikùàpadasamàdàne vartante teùàü varõavàdã bhàvati samanuj¤aþ.

àtmanà càryàùñàïgasamanvàgataü poùadham upavasati, paràü÷ càryàùñàïgasamanvàgate poùadhe samàdàpayaty àryàùñàïgasamanvàgatasya ca poùadhasya varõaü bhàùate, ye 'pi cànye àryàùñàïgasamanvàgataü poùadham upavasanti teùठca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà càpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni samàpadyate, paràü÷ càpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu niyojayaty apramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàõàü ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye 'pramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpttidhàraõãmukhàni samàpadyante teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn bhàvayati, paràü÷ ca saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu niyojayati, saptatriü÷adbodhipakùyàõठca dharmàõàü varõaü bhàùate, ye 'pi cànye saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu pravartante teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca ÷ånyatànimittàpraõihitàni bhàvayati, paràü÷ ca ÷ånyatànimittàpraõihiteùu niyojayati, ÷ånyatànimittàpraõihitànàü ca varõaü #<(PSP_6-8:88)># bhàùate, ye 'pi cànye ÷ånyatànimittàpraõihitàni bhàvayanti teùठca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca catvàry àryasatyàni bhàvayati, paràü÷ ca caturùv àryasatyeùu niyojayati, caturõठcàryasatyànàü varõaü bhàùate, ye 'pi cànye catvàry àryàsatyàni bhàvayanti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca pa¤càbhij¤à niùpàdayati, paràü÷ ca pa¤casv abhij¤àsu niyojayati, pa¤cànàü càbhij¤ànàü varõaü bhàùate, ye 'pi cànye pa¤càbhij¤à niùpàdayanti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikàn buddhadharmàn bhàvayati, paràü÷ ca da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu niyojayati, da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàõàü varõaü bhàsate, ye 'pi cànye da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn bhàvayanti, teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca mahàkaruõàü bhàvayati, paràü÷ ca mahàkaruõàyàü niyojayati, mahàkaruõàyà÷ ca varõaü bhàsate, ye 'pi cànye mahàkaruõàü bhàvayanti teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.

àtmanà ca dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janàni niùpàdayati, paràü÷ ca dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janeùu niyojayati, dvàtriü÷admahàpuruùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janànàü ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye dvàtriü÷anmahàpurùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janàni niùpàdayanti teùठca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ.
iti buddhamàrganive÷anakarma

yadi subhåte na dharmadhàtur yathà pårvaü tathà pa÷càt tathà madhye na bodhisattvo mahàsattva upàyakau÷alyena dharmadhàtuü ÷odhayet, na sattvàü÷ ca paripàcayet. yasmàt tarhi subhåte dharmadhàtur yathaiva pårvaü tathàiva pa÷càt tathàiva madhye tasmàt tarhi subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàm arthàya bodhisattvacaryàü carati.

subhåtir àha: yadi bhagavann atyantatayà sattvo nopalabhyate na ca sattvapraj¤aptiþ. kasyàrthàya bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carati?
#<(PSP_6-8:89)>#

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: bhåtakotiü subhåte 'pramàõãkçtya bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carati, yadi subhåte anyà bhåtakoñiþ syàd anyà sattvakoñir na bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carati, yasmàt tarhi subhåte nànyà bhåtakoñir nànyà sattvakoñis tasmàd bodhisattvo mahàsattvaþ satttvànàm arthàya praj¤àpàramitàyàü carati, praj¤àpàramitàyàü subhåte bodhisattvo mahàsattva÷ caran bhåtakoñyavikopanàyai sattvàn bhåtakoñyàü pratiùñhàpayati.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bhåtakoñiþ sattvakoñiþ, kiü punar bhagavan bhåtakoñir bhåtakoñyàü pratiùñhet? yadi bhagavan bhåtakoñir bhåtakoñyàü pratiùñhet, tataþ svabhàvaþ svabhàve 'smin pratiùñhet, na ca bhagavan svabhàvaþ svabhàve 'smin pratiùñhet, tat kathaü bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn bhåtakoñyàü pratiùñhàpayati?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: na subhåte bhåtakoñir bhåtakoñyàü pratiùñhet, na ca svabhàvaþ svabhàve 'smin pratiùñhet, api tu khalu subhåte bodhisatttvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvàn bhåtakoñyàü pratiùñhàpayati, na cànyà bhåtakoñir anyà sattvakoñir iti hi subhåte bhåtakoñi÷ ca sattvakoñi÷ càdvayam etad advaidhãkàram.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katamad bhagavan bodhisattvànàü mahàsattvànàm upàyakau÷alyaü yenopàyakau÷alyena samanvàgato bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn bhåtakoñyàü pratiùñhàpayati na ca bhåtakoñiü vikopayati?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prathamacittotpàdam upàdàya sattvàn dàne pratiùñhàpayati, dàne pratiùñhàpya tasya dànasya pårvàntàparàntam àcaùñe yathaiva tad dànaü pårvàntataþ ÷ånyam aparàntataþ ÷ånyaü madhyataþ ÷ånyaü tat tathà tad dànaphalam api ÷ånyaü, deyam api ÷ånyaü, dànapatir api ÷ånyo, dàyako 'pi dàyakasvabhàvena ÷ånyaþ, pratigràhako 'pi pratigràhakasvabhàvena ÷ånyaþ. #<(PSP_6-8:90)># evaü kulaputra sarva ete dharmà bhåtakoñyàü na saüvidyante, mà cànyad dànaü mansyase, 'nyad dànapatiü maüsyase, 'nyad dànaphalaü maüsyase, 'nyaü pratigràhakaü maüsyase, 'nyàü bhåtakoñiü maüsyase, yatas tvaü kulaputra nànyad dànaü maüsyase, nànyaü dànapatiü maüsyase, nànyaü dànaphalaü maüsyase, nànyaü pratigràhakaü maüsyase, nànyàü bhåtakoñiü maüsyase, tatas ta etad dànam amçtàvahaü bhaviùyaty amçtaphalam amçtaparyavasànam, etena ca tvaü dànena mà råpaü pratigrahãùyasi, mà vedanàü mà saüj¤àü mà saüskàràü, mà vij¤ànaü pratigrahãùyasi. tat kasya hetoþ? tathà hi tavaitad dànaü ÷ånyaü dànasvabhàvena, phalam api phalasvabhàvena ÷ånyaü, pratigràhako 'pi pratigràhakasvabhàvena ÷ånyaþ, na ca ÷ånyatàyàü dànam upalabhyate, na dànaphalam upalabhyate, na pratigràhaka upalabhyate. tat kasya hetoþ? tathà hy atyantatayà sarva ete dharmàþ svabhàvena ÷ånyàþ.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvàn ÷ãle pratiùñhàpayati, ehi tvaü kulaputra pràõàtipàtaü prahàya praõàtipàtàt prativirato bhava, evam adattàdànàt kàmamithyàcàràt mçùàvàdàt pai÷ånyàt paruùavacanàd abaddhapralàpàd abhidhyàyà vyàpàdàd ehi tvaü kulaputra mithyàdçùñiü prahàya mithyàdçùñheþ prativirato bhava, naiùàü kulaputra dharmàõàü ka÷cit svabhàvo vidyate yathà tvayà kalpito 'haü tat kulaputropaparãkùe svabhàvaü, katama eùa dharmaþ pràõo nàma yo jãvitàd vyaparopyate yena và vyaparopyate? evam adattàdànaü kàmamithyàcàrà mçùàvàdaþ pai÷ånyaü paruùavacanam abaddhapralàpo 'bhidhyà vyàpàdaþ, katama eùa dharmo mithyàdçùñir nàma yo và mithyàü pa÷yaty? anena subhåte upàyakau÷alyena samanvàgato bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn paripàcayati, tasya dànasya ca ÷ãlasya ca phalam àkàïkùate, tad api dànaphalaü ca ÷ãlaphalaü ca svabhàvena ÷ånyaü, tataþ sa kulaputro 'nuttrastasya dànaphalasya ca ÷ãlaphalasya ca phalaü svabhàvena ÷ånyaü viditvà #<(PSP_6-8:91)># tatra nàbhinivi÷ate anabhinive÷amàno 'vikùepam utpàdya praj¤àm utpàdayati, yayà praj¤ayà sarvànu÷ayaparyutthànàni cchitvànupadhi÷eùe nirvàõadhàtau parinirvàti lokavyavahàreõa na punaþ paramàrthena. tat kasya hetoþ? na hi ÷ånyatàyàü ka÷cid dharma upalabhyate yaþ parinirvàyàd yena ca parmirvàyàd, api tu khalu punar etad eva tat parinirvàõaü yad utàtyanta÷ånyatà.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ parasattvàn parapudgalàn, kùudhàn vyàpannacittàn dçùñvà evam avavadaty anu÷àsti, ehi tvaü kulaputra kùàntiü saüpàdaya kùamã ca bhava÷årato dàtacitto 'dhivàsanajàtãyo yatra tvaü vyàpadyase sarva ete dharmàþ prakçti÷ånyà hantopaparãkùasva bhàvaü, kulaputra kutràhaü vyàpadye? ko và vyàpadyate? kasya và vyàyadyate? sarva ete dharmàþ prakçti÷ånyà, yà ca prakrti÷ånyatà na sà jàtu na ÷ånyatà, sà ca na tathàgataiþ krtà, na pratyekabuddhair na ÷ràvakair na bodhisattvair na devair na nàgair na yakùair na gandharvair nàsurair na garuóair na kiünarair na mahoragair na caturbhir mahàràjair na ÷akreõa devànàm indreõa na yàmena devaputreõa na tuùitena devaputreõa na nirmàõaratinà devaputrair na paranirmitava÷avartinà devaputrair na brahmapàrùadyair na brahmapurohitair na mahàbrahmabhir na parãttàbhair nàpramàõàbhair nàbhàsvarair na parãtta÷ubhair nàpramàõa÷ubhair na ÷ubhakçtsnair nànabhrakair na puõyaprasavair na bçhatphalair na ÷uddhàvasair nàtapair na sudç÷air na sudar÷anair nàkaniùñhair devaputrair nàkà÷ànantyàyatanair na vij¤ànànantyàyatanair nàki¤canyàyatanair na naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanaiþ kçtà hanta kulaputropaparãkùasva kutràhaü vyàpadye? ko và vyàpadyate? kasya và vyàpadyate? sarva ete dharmàþ prakçti÷ånyà na ca ÷ånyatà kasyacid antike vyàpadyate, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn prakçti÷ånyatàyàü niyojayaty ayaü hetur idaü phalaü prakçti÷ånyatàyàü niyojayann anupårveõa yàvad anuttaràyàü samyaksaübodhau saüdar÷ayati samàdàpayati nive÷ayati pratiùñhàpayati, tat punar lokavyavahàreõa na #<(PSP_6-8:92)># punaþ paramàrthena. tat kasya hetoþ? na hi prakçti÷ånyatàyàü ka÷cid asti yo và pràpnuyàd yena và pràpnuyàd yatra và pràpnuyàd iyaü subhåte bhåtakoñir yad uta prakçti÷ånyatà
yatra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carati sattvànàü kçta÷o nàtra sattva upalabhyate na sattvapraj¤aptiþ. tat kasya hetoh? sattvaviviktatà hi sarvadharmàþ.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena samanvàgataþ sattvàn hãnavãryàn dçùñvà kàyike ca caitasike ca vãrye samàdàpayati, na kulaputra prakçti÷ånyatàyàü kasyacid dharmasya saüsãdanà vidyate yatra và saüsãded yena và saüsãded yo và saüsãdyet, sarva ete dharmàþ prakçti÷ånyàþ ÷ånyatà nàtivartate hantedànãü kàyikaü ca caitasika¤ ca vãryaü janayitvà kau÷ãdyam avasçjya ku÷ala eva karmaõy udyacchasva yadi và dàne yadi và ÷ãle yadi và kùàntau yadi và vãrye yadi và dhyàne yadi và praj¤àyàü yadi và dhyànavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu yadi và smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu yadi và ÷ånyatànimittàpraõihiteùu yadi vàryasatyeùu yadi vàdhyàtma÷ånyatàyàü yadi và bahirdhà÷ånyatàyàü yadi vàdhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü yadi và yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü yadi vàbhij¤àsu yadi và da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu yadi và yàvat sarvadharmeùu sarvàn etàn kulaputra dharmàn anàvaraõàn prekùasva svalakùaõa÷ånyatayà na hy anàvaraõeùu dharmeùu kasyacit saüsãdanà vidyate, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prakçti÷ånyatàyàü sattvàn samàdàpayati nive÷ayati pratiùñhàpayati, tathà ca pratiùñhàpayati yathà dvayan na saüvidyate. tat kasya hetoþ? advayà hi prakçti÷ånyatàdvaidhãkàrà, na hy advayo dharmaþ kvacit kau÷ãdyam àpadyate.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prakçti÷ånyatayà vãryasattvàn avatàrayaty anu÷àsti, ehi tvaü kulaputra vãryam àrabhasva yadi và dàne yadi và ÷ãle yadi và kùàntau yadi và vãrye yadi và dhyàne yadi và praj¤àyàü yadi và smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu #<(PSP_6-8:93)># yadi và vimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu yadi và da÷atathàgatabaleùu yadi và caturùu vai÷àradyeùu yadi và catasçùu pratisaüvitsu yadi và mahàkaruõàyàü yadi vàùñàda÷asv àveõikeùu buddhadharmeùu mà etàn dharmàn dvayato manasikuru màdvayataþ. tat kasya hetoþ? prakçti÷ånyà hy ete dharmà na hi prakçti÷ånyatà dvayato mànasikartavyà nàdvayataþ, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena bodhisattvacaryàü caran sattvàn paripàcayati, sattvàn paripàcyànupårveõa srotaàpattiphale pratiùñhàpayati, sakçdàgàmiphale pratiùñhàpayati, anàgàmiphale pratiùñhàpayaty arhattve pratiùñhàpayati, pratyekabodhau pratiùñhàpayaty anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayati.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàm arthaü karoty upàyakau÷alyena dhyànabhàvanàyàm evàvatàrayati, ehi tvaü kulaputra dhyànaü bhàvaya mà ca vikùepasaüj¤ã bhava. tat kasya hetoh? prakçti÷ånyà hy ete dharmà na ca prakçti÷ånyatàyàü ka÷cid dharma upalabhyate yo vikùepyate và ekàgrã bhavati và, sa tvam atra dhyàne sthitvà yad yad evaü ku÷alaü karma kariùyasi kàyena và vàcà và manasà và, yadi và dànan dàsyasi yadi và ÷ãlaü rakùasi yadi và kùàntiü saüpàdayiùyati, yadi và vãryam àrabhase yadi và dhyànam utpàdayiùyasi yadi và praj¤à bhàvayiùyasi, yadi và smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgàü bhàvayiùyasi, yadi và vimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni, yadi vàryasatyàpramàõadhyànàråpyasamàdhisamàpattãr yadi vàbhij¤à yadi và da÷abalavai÷àradyapratisamvido yadi và mahàmaitrã yadi và mahàkaruõà yadi vàùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn yadi và dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàni yadi và÷ãtyanuvya¤janàni yadi và ÷ràvakamàrgaü yadi và pratyekabuddhamàrgaü yadi và bodhisattvamàrgaü yadi và buddhamàrgaü yadi và srotaàpattiphalaü yadi và sakçdàgàmiphalaü yadi vànàgàmiphalaü yadi vàrhattvaü yadi và pratyekabodhiü yadi và #<(PSP_6-8:94)># sarvàkàraj¤atàü yadi và sattvàn paripàcayiùyasi yadi và buddhakùetraü pari÷odhayiùyasi, tasya te ime ku÷alà dharmà alpakçcchreõa pràdurbhaviùyanti prakçti÷ånyatàyàü carataþ, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvànàm arthaü karoti, prathamacittotpàdam upàdàya na jàtv akarmako 'bhåt, kiü ku÷alagaveùã sattvànàm arthaü kurvan buddhakùetreõa buddhakùetraü
satatasamitaü saükràmati, buddhàn bhagavataþ paryupàste, yaü ca teùàü buddhànàü bhagavatàm antikàd dharmaü ÷çõoti, sa tasya jàtivyativçttasyàpi na jàtu vipraõakùyati yàvad anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhaþ syàd dhàraõãpratilabdha÷ ca satatasamitaü bhavaty ahãõendriyo yadi và kàyendriyeõa yadi và vàgindriyeõa yadi và manaindriyeõa. tat kasya hetoþ? tathà hi sarvàkàraj¤atàü satatasamitaü bhàvayaty anayà sarvàkàraj¤atayà subhàvitayà sarvamàrgàþ subhàvità bhavanti, yadi và ÷ràvakamàrgo yadi và pratyekabuddhamàrgo yadi và bodhisattvamàrgas tasyàbhij¤à bodhisattvasya mahàsattvasya satatasamitam upakàrãbhåtà bhaviùyanty avipraõà÷ayogeõa, sa tàsu vaipàkikãùv abhij¤àsu sthitvà sattvànàm arthaü karoti na parihãyate pa¤cagatike saüsàre saüsarann, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prakçti÷ånyatàyàü sthitvopàyakau÷alyena sattvànàm arthaü karoti.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran prakçti÷ånyatàyàü sthitvopàyakau÷alyena sattvànàm arthaü karoti, sa tayà praj¤àpàramitayà subhàvitayà sattvàn evam avavadaty evam anu÷àsti, ehi tvaü kulaputra yad yad evaü karma karoùi kàyena và vàcà và manasà và tat sarvam amçtàdhigamàya pariõàmaya tathà te ete dharmàþ sarva amçtàvigamàya bhaviùyanty amçtaparyavasànàya ca, na ca prakçti÷ånyatàyàü ka÷cid dharmo 'bhinivi÷ate yaþ parihãyate. tat kasya hetoþ? na hi ÷ånyatà parihãyate, na ca prakçti÷ånyatàyàþ ka÷cit parihãyate. tat kasya hetoþ? tathà hi prakçti÷ånyatà na bhàvo nàbhàvas tat kim abhàvo 'bhàve dharme parihàsyaty, evaü khalu subhåte bodhisattvo #<(PSP_6-8:95)># mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvàn evam avavadaty evam anu÷àsti, sa evam avavadann evam anu÷àsan na jàtv akarmako 'bhåt, sa àtmanà ca satatasamitaü da÷aku÷aleùu karmapatheùu vartate, paràü÷ ca da÷aku÷aleùu karmapatheùu samàdàpayaty evaü pa¤casu ÷ikùàpadeùu àryàùñàïge samanvàgata upoùadhe. àtmanà ca dhyànàråpyasamàpattãþ samàpadyate paràü÷ ca dhyànàråpyasamàpattiùu samàdàpayati, àtmanà ca satatasamitaü maitrãvihàrã bhavati paràü÷ ca satatasamitaü maitrãvihàre samàdàpayati, àtmanà ca satatasamitaü karuõàvihàrã bhavati paràü÷ ca satatasamitaü karuõàvihàre samàdàpayati, àtmanà ca satatasamitaü muditàvihàrã bhavati, paràü÷ ca satatasamitaü muditàvihàre samàdàpayati, àtmanà ca satatasamitam upekùàvihàrã bhavati paràü÷ ca satatasamitam upekùàvihàre samàdàpayati, àtmanà ca smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgàn bhàvayanti paràü÷ ca smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu samàdàpayati, àtmanà ca ÷ånyatànimittàpraõihitàni bhàvayati paràü÷ ca ÷ånyatànimittàpraõihiteùu
samàdàpayati, àtmanà ca sarvapàramitàsu sarva÷ånyatàsu ca ÷ikùate paràü÷ ca sarva÷ånyatàsu sarvapàramitàsu ca samàdàpayati, àtmanà ca da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu ÷ikùate paràü÷ ca da÷abalavai÷àradyapratisamvidàvenikabuddhadharmeùu samàdàpayati, àtmanà ca dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janàni paripårayati paràü÷ ca dvàtriüsanmahàpuruùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janapariniùpattaye samàdàpayati, àtmanà ca srotaàpattiphale j¤ànam utpàdayati na ca tatra tiùñhati paràü÷ ca srotaàpattiphale pratiùñhàpayati, àtmanà ca sakçdàgàmiphale j¤ànam utpàdayati na ca tatra tiùñhati paràü÷ ca sakçdàgàmiphale pratiùñhàpayati, àtmanà cànàgàmiphale j¤ànam utpàdayati na ca tatra tiùñhati paràü÷ cànàgàmiphale pratiùñhàpayati, àtmanà càrhattve j¤ànam utpàdayati na ca tatra tiùñhati paràü÷ càrhattve pratiùñhàpayati, àtmanà ca pratyekabodhau j¤ànam utpàdayati na ca tatra tiùñhati paràü÷ ca pratyekabodhau pratiùñhàpayati, àtmanà cànuttaràyàü samyaksaübodhau màrgam utpàdayati paràü÷ ca tatra màrge 'vavadaty anu÷àsti pratiùñhàpayati. evaü khalu #<(PSP_6-8:96)># subhåte bodhisattvo mahàsattvo bodhisattvacaryàü carann upàyakau÷alyena na jàtv akarmako 'bhåt.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan prakçti÷ånyàþ sarvadharmà na ca prakçti÷ånyatàyàü sattvà upalabhyante, na dharmo nàdharmaþ, kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàm abhisaüpratiùñhate?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etat, yathà vadasi prakçti÷ånyàþ sarvadharmà na ca prakçti÷ånyatàyàü sattvà upalabhyante na dharmo nàdharmaþ, yadi punaþ subhåte prakçti÷ånyàþ sarvadharmà abhaviùyan na tadà bodhisattvo mahàsattvaþ prakçti÷ånyatàyàm abhisaüpràsthàsyad, evaü cànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhya prakçti÷ånyaü dharmaü de÷ayed, råpaü subhåte prakçti÷ånyaü, vedanàsaüj¤àsaüskàrà, vij¤ànaü prakçti÷ånyaü tadà bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran pa¤caskandhàþ prakçti÷ånyà iti dharmaü de÷ayati, dvàda÷àyatanàny aùñàda÷adhàtavaþ prakçti÷ånyà iti dharmaü de÷ayati, catvàri dhyànàni catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattaya÷ catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni catvàra çddhipàdàþ pa¤cendriyàõi pa¤cabalàni saptabodhyaïgàni àryàùñàïgamàrgaþ prakçti÷ånya iti dharmaü de÷ayati, trãõi vimokùamukhàny aùñau vimokùà navànupårvavihàrasamàpattayo da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido mahàmaitrã mahàkaruõà aùñàda÷àveõikà buddhadharmà dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàni prakçti÷ånyànãti dharmaü de÷ayati, srotaàpattiphalaü sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalam arhattvaü pratyekabodhiþ, sarvàkàraj¤atà sarvavàsanànusaüdhikle÷aprahàõaü prakçti÷ånyam iti dharmaü de÷ayati, yadi punaþ subhåte 'dhyàtma÷ånyatà na prakçti÷ånyàbhaviùyan na tadà bodhisattvo mahàsattvaþ prakçti÷ånyatàyàü dharmam uddekùyad, evaü bahirdhà÷ånyatà adhyàtmabahirdhà÷ånyatà yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatà na prakçti÷ånyàbhaviùyan na tadà bodhisattvo mahàsattvaþ prakçti÷ånyatàyàü
dharmam uddekùyan, na ca prakçti÷ånyatà vina÷yati na ca kåñasthà bhavati na ca sà punar apakràmati. tat kasya hetoþ? na hi sà de÷asthà na prade÷asthà na ca sà kvacid gacchati nàpi #<(PSP_6-8:97)># kuta÷cid àgacchati, eùà sà dharmasthitità, yatra na kasyacid dharmasyàcayo và upacayo vopalabhyate, hànir và vçddhir và utpàdo và nirodho và saükle÷o và vyavadànaü và eùà sà prakçtidharmàõàü, yatra sthitvà bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübodhuü saüprasthità na kasyacid dharmasya prasthàne pa÷yati, asaüprasthitàþ sarvadharmàþ, eùà sà dharmàõàü dharmasthitità, yatra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sarvadharmàn prakçti÷ånyàn dçùñvà na pratyudàvartate 'nuttaràyàþ samyaksaübodheþ. tat kasya hetoþ? tathà hi na kasyacid dharmasyàvaraõaü và samanupa÷yati, anàvaraõaü và samanupa÷yati, tat kiü vicikitsiùyaty anuttaràyàü samyaksaübodhau, yatra prakçti÷ånyatàyàü na sattva upalabhyate na sattvapraj¤aptir nàtmà na sattvo na jãvo na jantur na poùo na puruùo na pudgalo na manujo na mànavo na kàrako na vedako na jànako na pa÷yaka upalabhyate, na råpaü na vedanà na saüj¤à na saüskàrà na vij¤ànam upalabhyate yàvat sarvadharmà nàdhyàtmà na bahirdhà nàdhyàtmabahirdhà nopalabhyate, yàvad a÷ãtyanuvya¤janàni nopalabhyante.
iti prakçti÷ånyatànive÷anakarma

tadyathàpi nàma subhåte tathàgatanirmitasya bhikùur và bhikùuõã và upàsako và upàsikà và bodhisattvo vànuprabandhaü kalpaü ÷atasahasraü dharmaü de÷ayet, tat kiü manyase? subhåte api nu te nirmità bhavyàþ srotaàpattiphalaü và pràpayituü, sakçdàgàmiphalaü và pràpayituü, anàgàmiphalaü và pràpayitum arhattvaü và pràpayitum, pratyekabodhiü pràpayitum anuttaràü samyaksaübodhiü pràpayitum.

subhåtir àha: no bhagavaüs tat kasya hetoþ? tathà hi teùàü bhagavan vastu nàsti.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, avastukànàü sarvadharmàõàü katamaþ sa sattvo yaü bodhisattvo mahàsattvo nive÷ayati pratiùñhàpayati srotaàpattiphale và sakçdàgàmiphale vànàgàmiphale và arhattve và pratyekabodhau vànuttaràyàü samyaksaübodhau và #<(PSP_6-8:98)># 'nyatra vipacyà sàpannàyàþ saüj¤àyà aviparyàse nive÷ayati pratiùñhàpayati, ya÷ càsau viparyàsaþ sa evàviparyàsaþ kalpanàbhiùyandam upàdàyàvikalpa÷ càviparyàso, yatràvikalpas tatra viparyàso nàsti na tatràtmà na sattvo na jãvo na jantur na poùo na puruùo na pudgalo na manujo na mànavo na kàrako na vedako na jànako na pa÷yako na tatra råpaü na vedanà na saüj¤à na saüskàrà na vij¤ànaü na skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ na pratãtyasamutpàdàïgàni na tatra pàramità na ÷ånyatàmukhàni na bodhipakùyà dharmà nàryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàbhij¤à na ÷ånyatànimittàpraõihitàni na tatra da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà na tatrànuttarà samyaksaübodhir, eùà sà prakçti÷ånyatà yatra sthitvà bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carati caraüs tàü÷ ca viparyastàn sattvàn sattvasaüj¤àyà mocayaty, evam àråpyaråpasaüj¤àyà mocayati, evaü yàvat sarvadharmasaüj¤àyà mocayati, ye 'pi te anàsravà dharmàs tad yathà catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni catvàra çddhipàdàþ pa¤cendriyàõi pa¤cabalàni saptabodhyaïgàny àryàùñàïgo màrgaþ so 'pi na tasya yathà na paramàrtho yad utàsaüskçtam anutpàdo 'pràdurbhàvo 'bhàvaþ, eùà sà prakçti÷ånyatà, eùà sà sarvabuddhànàü bhagavatàü bodhir yatra na jãvo na jantur na poùo na puruùo na pudgalo na manujo na mànavo na kàrako na vedako na jànako na pa÷yako na råpaü na vedanà na saüj¤à na saüskàrà na vij¤ànaü na skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdà
na pratãtyasamutpàdàïgàni na pàramità na ÷ånyatàmukhàni na bodhipakùyà dharmà nàryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni na ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà na mahàkaruõà na dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàni na hi bodhisattvo mahàsattvo màrgasya kçta÷o 'nuttaràyàü samyaksaübodhau saüprasthito 'nyatra prakçti÷ånyatà parij¤ànàrthaü sà ca prakçti÷ånyatà pårvaü và pa÷càd và madhye và na jàtu sàprakçti÷ånyatà tatra prakçti÷ånyatà pàramitàyàü sthitvà bodhisattvo mahàsattvaþ #<(PSP_6-8:99)># sattvàn sattvasaüj¤inaþ sattvasaüj¤àyà mocanàrthaü màrgaj¤atàyàü carati sa màrgaj¤atàyàü caran sarvamàrgeùu caran sarvamàrgeùu carati, yad uta ÷ràvakamàrgeùu pratyekabuddhamàrgeùu bodhisattvamàrgeùu, sa khalu punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sarvamàrgàn paripårya sattvàn paripàcya buddhakùetraü ca pari÷odhyàyuþsaüskàràn adhiùñhàyànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, sànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhya buddhanetrã nopacchinatti yad uta prakçti÷ånyatà, eùà sà buddhànàü bhagavatàü buddhanetrã yad uta prakçti÷ånyatà, ye 'pi te 'bhåvann atãte 'dhvani buddhà bhagavantas teùàm api buddhànàü bhagavatàm iyam eva buddhanetrã yad uta prakçti÷ånyatà, ye 'pi te 'nàgate 'dhvani bhaviùyanti buddhà bhagavantaþ teùàm api buddhànàü bhagavatàm iyam eva buddhanetrã yad uta prakçti÷ånyatà, ye 'pi te etarhi da÷adiglokadhàtuùu buddhà bhagavantaþ tiùñhanti dhriyante yàpayanti dharma¤ ca de÷ayanti, teùàm api buddhànàü bhagavatàm iyam eva buddhanetrã yad uta prakçti÷ånyatà, nànyatra prakçti÷ånyatàyà loke pràdurbhàvo bhavati, buddhànàü bhagavatàü
teùàü càntike tathà bodhisattvena mahàsattvena prakçti÷ånyatà pàramitàyàü caritavyaü, yathà caran na parihãyate sarvàkàraj¤atàyàþ.

subhåtir àha: à÷caryam idaü bhagavan bodhisattvànàü mahàsattvànàü yatra nàma ime prakçti÷ånyeùu dharmeùu caranti, tàü ca prakçti÷ånyatàü na vikopayatãty anyad råpam anyà prakçti÷ånyatà, anyà vedanà anyà saüj¤à anye saüskàrà, anyad vij¤ànam anyà prakçti÷ånyatà, anye skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàny anyà prakçti÷ånyatà, anyà pàramità anyàni ÷ånyatàmukhàny anye bodhipakùyà dharmà anyà prakçti÷ånyatà, anyàny àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàny anyà prakçti÷ånyatà, anyà ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤à anyà prakçti÷ånyatà, anye da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà anyà prakçti÷ånyatà, anyà anuttarà samyaksaübodhir anyà prakçti÷ånyatà, prakçti÷ånyataivànuttarà samyaksaübodhir anuttarà samyaksaübodhir eva prakçti÷ånyatà.
#<(PSP_6-8:100)>#

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: yadi subhåte 'nyad råpaü syàd anyà prakçti÷ånyatà, anyà vedanà anyà saüj¤à anye saüskàrà, anyad vij¤ànam anyà prakçti÷ånyatà, anye skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàny anyà prakçti÷ånyatà, anyàþ pàramitàþ, anyàni ÷ånyatàmukhàni, anye bodhipakùyà dharmà, anye àryasatyàpramaõadhyànàråpyasamàpattivimokùasamàdhidhàraõãmukhà ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà anyà prakçti÷ånyatà, anyà anuttarà samyaksaübodhir anyà prakçti÷ånyatà, na subhåte råpaü bodhisattvo mahàsattvaþ sarvàkàraj¤atàyàm abhisaübhotsyate, na vedanàü na saüj¤àü na saüskàràn na vij¤ànaü bodhisattvo mahàsattvaþ sarvàkàraj¤atàyàm abhisaübhotsyate. yasmàt tarhi subhåte råpaü prakçti÷ånyatà, vedanà saüj¤à saüskàrà, vij¤ànaü prakçti÷ånyatà, skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni prakçti÷ånyatà, sarvapàramitàþ sarva÷ånyatàþ sarvabodhipakùyà dharmàþ sarvasamàdhayaþ sarvadhàraõãmukhàni sarvavimokùàþ sarvasamàpattayaþ sarvàbhij¤àþ sarvàõi dhyànàni sarvàõy apramàõàni sarvà àråpyasamàpattayaþ sarvatathàgatabalàni sarvabodhisattvabhåmaya÷ catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmàþ prakçti÷ånyatà, anuttarà samyaksaübodhiþ prakçti÷ånyatà, tasmàt tarhi subhåte bodhisattvo mahàsattvo råpaü sarvàkàraj¤atàyàm abhisaübudhyeta, vedanà saüj¤à saüskàràn, vij¤ànaü sarvàkàraj¤atàyàm abhisaübudhyeta, yàvad bodhiü sarvàkàraj¤atàyàm abhisaübudhyeta. yasmàt subhåte prakçti÷ånyataiva råpaü råpam eva prakçti÷ånyatà, vedanà saüj¤à saüskàràþ, prakçtisånyataiva vij¤ànaü
vij¤ànam eva prakçti÷ånyatà, prakçti÷ånyataiva bodhir bodhir eva prakçti÷ånyatà, tasmàt subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prakçti÷ånyàn sarvadharmàn viditvànuttaràü samyaksaübodhim abhisaüboddhuü pratiùñhet. tat kasya hetoþ? na hi tatra ka÷cid dharmo vina÷yati và kåñastho và bhavaty avakràmati vànyatra sadevako lokaþ samàrakaþ sabrahmakaþ sa÷ramaõabràhmaõikà prajàþ, sadevamànuùàsurà na råpaü yathàbhåtaü prajànanti, na vedanàn na saüj¤àn na saüskàràn, na vij¤ànaü #<(PSP_6-8:101)># yathàbhåtaü prajànanti, aprajànanto råpam abhinivi÷ante, vedanàü saüj¤àü saüskàràn, vij¤ànam abhinivi÷ante 'bhinivi÷yàhaükàramamakàre caranti te 'haükàramamakàràv abhinivi÷yàdhyàtmikabàhyàni vaståni abhinivi÷anta upalabhante, abhinivi÷yopalabhya råpaü råpatvena parigçhõanti, vedanàü vedanàtvena saüj¤àü saüj¤àtvena saüskàràn saüskàratvena, vij¤ànaü vij¤ànatvena parigçhõanti, te na parimucyante jàtyà jarayà maraõena ÷okena paridevena duþkhena daurmanasyena na parimucyante, upàyàsena na parimucyate pa¤cagatikàt saüsàràt, tatra bodhisattvo mahàsattvaþ prakçti÷ånyatàpàramitàyàü sthitvà råpaü na vikopayati ÷ånyam iti và÷ånyam iti và, vedanà saüj¤à saüskàrà, vij¤ànaü na vikopayati ÷ånyam iti và÷ånyam iti và, evaü sarvasamàdhãn sarvadhàraõãmukhàni sarvavimokùàn, àryasatyàny apramàõadhyànàråpyasamàpattãþ ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤à da÷abodhisattvabhåmãr da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn na vikopayati ÷ånyà iti và÷ånyà iti và. tat kasya hetoþ? na hi ÷ånyatà vikopayatãdaü råpam iyaü vedanà iyaü saüj¤à ime saüskàrà, idaü vij¤ànam ime skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdà imàni pratãtyasamutpàdàïgàni,
iyaü ÷ånyatà ime bodhipakùyà dharmà imàny àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni, imàþ ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤à ime da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà iyam anuttarà samyaksaübodhiþ. tadyathàpi nàma subhåte nàkà÷am àkà÷aü vikopayati, adhyàtmikaü và bàhyaü và na càdhyàtmikam àkà÷aü bàhyam àkà÷aü vikopayati, na ca bàhyam àkà÷am àdhyàtmikam àkà÷aü vikopayaty, evaü eva subhåte na råpaü ÷ånyatàü vikopayati, na ca ÷ånyatà råpaü vikopayati. tat kasya hetoþ? na hi tasya svabhàvo 'sti ya evaü vikopayaty ayaü ÷ånyo 'yaü na ÷ånyaþ, evaü vistareõa sarvadharmeùu kartavyam.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan na bhedaþ sarvadhrmàõàü kuto bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ saüprasthito bhavaty anuttaràü samyaksaübodhim abhisaüboddhuü? na #<(PSP_6-8:102)># hi bhagavan dvaidhãkàrà bodhir, na dvayacaritena ÷akyànuttarà samyaksaübodhir abhisaüboddhum.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, na dvayacaritasya bodhir na dvaidhãkàrà bodhiþ, advayà hi subhåte bodhir advaidhãkàrà, na subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'dvaidhãkàreõa carati bodhau, naiva ca bodhisattvasya mahàsattvasya bodhã råpe carati, na vedanàyàü na saüj¤àyàü na saüskàreùu, na vij¤àne carati, na skandhadhàtvàyataneùu carati na pratãtyasamutpàdeùu carati, na pratãtyasamutpàdàïgeùu carati, na pratãtyasamutpanneùu dharmeùu carati, na ÷ånyatàsu carati, na bodhipakùyeùu dharmeùu carati, nàryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu carati, na ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àsu carati, na da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu carati, na samyaksaübodhau carati. tat kasya hetoþ? na hi bodhir aham iti ÷abdo råpe carati, vedanàyàü saüj¤àyàü saüskàreùu, na bodhir aham iti ÷abdo vij¤àne carati, evaü yàvan na bodhir aham iti ÷abdaþ samyaksaübodhau carati, na bodhisattvasya mahàsattvasya samyaksaübodhir udgrahe carati.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasyànuttarà samyaksaübodhir nodgrahe carati, kutra tarhi bodhisattvasya mahàsattvasya bodhi÷ carati?

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kutra tathàgatanirmitasya buddhi÷ caraty udgrahe vànudgrahe và.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'rhataþ svapnàntaragatasya kutra buddhi÷ caraty udgrahe vànudgrahe và.

subhåtir àha: no bhagavan, yadà bhagavann atyanto 'rhan na svapiti kutaþ svapne buddhi÷ caraty udgrahe vànudgrahe và?

bhagavàn àha: evam eva subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya na bodhir udgrahe vànudgrahe và carati.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya bodhir nodgrahe vànudgrahe và carati na #<(PSP_6-8:103)># råpe na vedanàyàü na saüj¤àyàü na saüskàreùu na vij¤àne carati, na skandhadhàtvàyataneùu na pratãtyasamutpàdeùu na pratãtyasamutpàdàïgeùu na pàramitàsu na ÷ånyatàsu na bodhipakùyeùu dharmeùu nàryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu na ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àsu na da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu na sarvàkàraj¤atàyàü carati. kathaü punar bodhisattvo mahàsattvo da÷asu bodhisattvabhåmiùu caritvà ùañsu pàramitàsu saptatriü÷atsu bodhipakùyeùu dharmeùu sarva÷ånyatàsu dhyàneùv apramàõàråpyasamàpattiùu vimokùamukheùu navasv anupårvavihàrasamàpattiùv àryasatyeùv abhij¤àsu ÷ånyatànimittàpraõihiteùu da÷abalavai÷àradyapratisaüvitsv aùñàda÷asv àveõikeùu buddhadharmeùu mahàkaruõàyàü dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõeùv a÷ãtyanuvya¤janeùu pa¤casv abhij¤àsu sthitvà bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetra¤ ca pari÷odhya sattvàü÷ ca paripàcya sarvàkàraj¤atàm abhisaübhotsyate. na ca bhagavann asthitvà da÷asu bodhisattvabhåmiùu ùañsu pàramitàsu sarva÷ånyatàsu saptatriü÷atsu bodhipakùyeùu dharmeùv àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu ÷ånyatànimittàpraõihiteùu da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu mahàkaruõàyàü pa¤casv abhij¤àsv asthitvà bodhisattvaniyàmam avakramya buddhakùetra¤ càpari÷odhya sattvठcàparipàcya ÷akyànuttarà samyaksaübodhir abhisaüboddhum.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, yathà vadasi, na ÷akyàparipårayitvà da÷abodhisattvabhåmãr da÷apàramitàþ sarva÷ånyatàþ saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidharaõãmukhàni ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤à da÷abalavai÷àradyapratisaüvidaùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn mahàmaitrãü mahàkaruõàü mahàmuditàü mahopekùàü dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtyanuvya¤janàny aparipårayitvànuttarà samyaksaübodhir abhisaübodhuü, paripårayitvà punaþ subhåte ÷akyà da÷abhåmãr da÷apàramitàþ sarva÷ånyatà÷ catvàri dhyànàni catvàry apramàõàni catasra #<(PSP_6-8:104)># àråpyasamàpattã÷ catvàri smçtyupasthànàni yàvad àryàùñàïgamàrga÷ånyatànimittàpraõihitàni trãõi vimokùamukhàni yàvad a÷ãtyanuvya¤janàni mahàmaitrã mahàkaruõàü mahàmuditàü mahopekùàü paripårayitvà sarvàkàraj¤atànupràptuü, tat punaþ subhåte råpaprakçtau sthitvà vedanà saüj¤à saüskàrà, vij¤ànaprakçtau sthitvà yàvad bodhiprakçtau sthitvà sà ca prakçtir upa÷àntà na kasyacid dharmasyopacayaü và karoty apacayaü và karoty utpàdaü và nirodhaü và ucchedaü và ÷à÷vataü và saükle÷aü và vyavadànaü và pràptiü vàbhisamayaü và.
ity advayadharmanive÷anakarma

sa khalu subhåte lokavyavahàrapraj¤aptidharmam upàdàya bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, na punar atra paramàrthaü ka÷cid asti råpaü và vedanà và saüj¤à và saüskàrà và, vij¤ànaü và skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdà và pratãtyasamutpàdàïgàni và pàramità và ÷ånyatà và bodhipakùyà và dharmà àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni và vimokùamukhàni vàbhij¤à và da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà và anuttarà samyaksaübodhir yo vànuttaràyàü samyaksaübodhau caret, sarva ete dharmà lokavyavahàram upàdàya praj¤aptà na punaþ paramàrthena. sa khalu punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya bodhaye carati, na punas tac cittam upalabhate na sattvaü na bodhiü, tat kiü manyase? subhåte yasmin samaye subhåtinà kle÷àþ prahãnà indriyàõi pratilabdhàni, ànantarya÷ ca samàdhiþ pratilabdhaþ srotaàpattiphalaü và pràptaü sakçdàgàmiphalaü và pràptam anàgàmiphalaü và pràptaü vàrhattvaü và pràptam, api nu tasmin samaye svapna upalabhyate, cittasya màrgo và màrgaphalaü và.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tat kathaü subhåtinàmnà sthavireõa tvayàrhattvaü pràptam iti praj¤aptam?

subhåtir àha: lokavyavahàram upàdàya.
#<(PSP_6-8:105)># 

bhagavàn àha: evam etat subhåte lokavyavahàreõa bodhisattvaþ praj¤apto lokavyavahàreõa råpaü praj¤aptaü, vedanà saüj¤à saüskàrà lokavyavahàreõa, vij¤ànaü praj¤aptaü lokavyavahàreõa skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni ca praj¤aptàni lokavyavahàreõa sarvapàramitàþ sarva÷ånyatàþ sarvabodhipakùyà dharmà àryasatyàpramàõadhyànaråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni praj¤aptàni lokavyavahàreõa ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàvenikabuddhadharmàþ praj¤aptà lokavyavàhàreõa sarvàkàraj¤atà praj¤aptà, na punar bodhisattvena mahàsattvena samyaksaübodhau ka÷cid dharma upalabdho yasya dharmasyopacayaü vàpacayaü và kuryàd upakàraü vàpakàraü và kuryàd dharmàõàü prakçtim upàdàya sàpi dharmàõàü prakçtir nopalabdhà, kaþ punar vàdaþ prathamacittotpàdam upalapsyate, da÷abodhisattvabhåmãr da÷apàramitàþ sarva÷ånyatàþ, saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn upalapsyate, ÷ånyatànimittàpraõihitàn samàdhãn àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàny abhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàn upalapsyate, yàvat sarvadharmàn upalapsyate nedaü sthànaü vidyate, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ ùañsu pàramitàsu caritvànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhya sattvànàm arthaü karoti.
iti sàüketikaj¤ànanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ sarvapàramitàsu sarva÷ånyatàsu saptatriüsatsu bodhipakùyeùu dharmeùu da÷asu tathàgatabaleùu caturùu vai÷àradyeùu catasçùu pratisaüvitsv aùñàda÷asv àveõikeùu buddhadharmeùu caran bodhimàrga¤ ca pari÷odhyàbhavyo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaüboddhuü, kathaü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate?

bhagavàn àha: yadà subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena dànapàramitàyàü carati, na ca dànam upalabhate, na dànapratigràhakan nàpy anyatraiteùu dharmeùu carati, #<(PSP_6-8:106)># tadà bodhisattvo mahàsattvo utsahate bodhimàrge caritum, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyenànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, evaü ÷ãlapàramitàyàü kùàntipàramitàyàü vãryapàramitàyàü dhyànapàramitàyàü praj¤àpàramitàyàü caran na ca praj¤àm upalabhate, yo và bhàvayed yad và bhàvayet tad api nopalabhate nàpy anyatraiteùu dharmeùu carati, tadà bodhisattvo mahàsattva utsahate bodhimàrge caritum. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyenànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, evaü yàvad aùñàda÷àveõikeùu buddhadharmeùu caran buddhadharmàn na samanupa÷yati, yo và bhàvayati yad và bhàvayati tad api na samanupa÷yati, nàpy anyatraiteùu dharmeùu carati, tadà bodhisattvo mahàsattva utsahate bodhimàrge caritum, evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàm upàyakau÷alyenànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate.

atha khalv àyuùmàn ÷àriputro bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dàne yogam àpadyate?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü ÷àriputram etad avocat: iha ÷àriputra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyठcarann upàyakau÷alyena råpaü na yojayati na viyojayati. tat kasya hetoþ? tathà hi råpasya svabhàvo nàsti yo yojayati và viyojayati và, vedanà saüj¤à saüskàrà, vij¤ànaü na yojayati na viyojayati. tat kasya hetoþ? tathà hi vij¤ànasya svabhàvo nàsti yo yojayati và viyojayati và, evaü na dànapàramità na ÷ãlapàramità na kùàntipàramità na vãryapàramità na dhyànapàramità na praj¤àpàramità yojayati na viyojayati. tat kasya hetoþ? tathà hy asyàþ svabhàvo nàsti yo yojayati và viyojayati và, evaü skandhadhàtvàyatanàni na pratãtyasamutpàdo na pratãtyasamutpàdàïgàni na saptatriü÷adbodhipakùyà dharmà nàdhyàtma÷ånyatà na bahirdhà÷ånyatà nàdhyàtmabahirdhà÷ånyatà na yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatà nàpramàõadhyànàråpyasamàpattayo nàryasatyàni #<(PSP_6-8:107)># na ÷ånyatànimittàpraõihitàni na vimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni nàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà yojayanti na viyojayanti. tat kasya hetoþ? tathà hi buddhadharmàõàü svabhàvo nàsti yo yojayati và viyojayati và.

sàriputra àha: yadi bhagavan na kasyacid dharmasya svabhàvaþ saüvidyate yo yojayati và viyojayati và, kathaü praj¤àpàramitàyà abhinirhàro bhavati, yatra bodhisattvena mahàsattvena ÷ikùitavyaü, na hy a÷ikùitvà praj¤àpàramitàyàü ÷akyà bodhisattvena mahàsattvenànuttarà samyaksaübodhir abhisaüboddhum.

bhagavàn àha: evam etac chàriputra evam etat, yathà vadasi na ÷akyà÷ikùitvà praj¤àpàramitàyàü bodhisattvena mahàsattvenànuttarà samyaksaübodhir abhisaübodhuü, yadi khalåpàyakau÷alyena ÷àriputra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran kasyacid dharmasya svabhàvam upalabhate gçhõàti. atha na labhate, tat kiü grahãùyati, iyaü praj¤àpàramità iyaü dhyànapàramità iyaü vãryapàramità iyaü kùàntipàramità iyaü ÷ãlapàramità iyaü dànapàramità, idaü råpam iyaü vedanà iyaü saüj¤à ime saüskàrà idaü vij¤ànam ime skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ, imàni pratãtyasamutpàdàïgàni imàþ pàramità imàþ ÷ånyatà ime bodhipakùyà dharmà imàny àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni, imàþ ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àþ, ime da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà iyam anuttarà samyaksaübodhir iti, imàn dharmàn bodhisattvo mahàsatvo nopalabhate, tat kiü grahãùyaty agràhyà ÷àriputra praj¤àpàramità, agràhyà dhyànapàramità, agràhyà vãryapàramità, agràhyà kùàntipàramità, agràhyà ÷ãlapàramità, agràhyà dànapàramità, agràhyàþ sarva÷ånyatà, agràhyà bodhipakùyà dharmà, agràhyàõy àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàny agràhyàþ ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àþ, agràhyà da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà, iyaü ÷àriputra praj¤àpàramitàgràhyapàramità yad uta praj¤àpàramità, atra bodhisattvena mahàsattvena ÷ikùitavyaü yatra ÷ikùamàõo bodhiattvo mahàsattvaþ ÷ikùàm api na lapsyate, #<(PSP_6-8:108)># kutaþ punar bodhiü kutaþ punaþ praj¤àpàramitàü kutaþ punar bodhisattvadharmàn kutaþ punaþ pratyekabuddhadharmàn kutaþ
punaþ ÷ràvakadharmàn kutaþ punaþ pçthagjanadharmàn. tat kasya hetoþ? tathà hi ÷àriputra na kasyacid dharmasya svabhàvo vidyate, evam abhàvasvabhàvànàü sarvadharmàõàü katamaþ pçthagjanadharmaþ katamaþ srotaàpannaþ katamaþ sakçdàgàmã katamo 'nàgàmã katamo 'rhan katamaþ pratyekabuddhaþ katamo bodhisattvaþ katamaþ samyaksaübuddhaþ? yadãme pudgalà nopalabhyante, tadà kuta ete dharmàþ pràdurbhaviùyanti, yeùu dharmeùu nirdi÷yate pçthagjano và srotaàpanno và sakçdàgàmã vànàgàmã vàrhan và pratyekabuddho và bodhisattvo và samyaksaübuddho và.

÷àriputra àha: avastukànàü bhagavan sarvadharmàõàü kutaþ àgamaþ praj¤àyate? ayaü pçthagjano 'yaü srotaàpanno 'yaü sakçdàgàmy ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo 'yaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ.
evam ukte bhagavàn àyuùmantaü ÷àriputram etad avocat: kiü nu ÷àriputra råpasya vastv asti bhåtaü bhavyaü yathà bàlapçthagjano 'bhiniviùñaþ.

÷àriputra àha: no bhagavan, naitat sugatànyatra viparyasta÷ cittaþ pçthagjano råpam ity abhiniviùño, vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàm.

bhagavàn àha: kiü nu ÷àriputra vij¤ànasya vastv asti bhåtaü bhavyaü yathà bàlapçthagjano 'bhiniviùñaþ.

sàriputra àha: no bhagavan, naitat sugatànyatra viparyastacittaþ pçthagjano vij¤ànam ity abhiniviùñaþ.

bhagavàn àha: kiü punaþ ÷àriputra yàvat sarvadharmàõàü vastv asti bhåtaü bhavyaü yathà bàlapçthakjano 'bhiniviùñaþ.

÷àriputra àha: no bhagavan naitat sugatànyatra viparyastacittaþ pçthagjano yàvat sarvadharmà ity abhiniviùñaþ.

bhagavàn àha: evam eva ÷àriputra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyenàvastukàn dharmàn pa÷yann #<(PSP_6-8:109)># anuttaràyàü samyaksaübodhau prasthitaþ.
ity anupalaübhaj¤ànanive÷anakarma

evam ukte àyuùmàn ÷àriputro bhagavantam etad avocat: katamaü bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasyopàyakau÷alyenàvastukàn sarvadharmàn pa÷yann anuttaràyàü samyaksaübodhau saüprasthitaþ?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü ÷àriputram etad avocat: iha ÷àriputra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran na kasyacid dharmasya vastu samanupa÷yati yatra vaståni pratihanyeta, yatra pratihanyamàna àlãyeta àlãyamànaþ saüsãdet kau÷ãdyam àpadyeta, tasmàt tarhi ÷àriputra avastukà ajãvà nirjãvà abhàvasvabhàvàþ prakçti÷ånyàþ sarvadharmàþ, anyatra samohena sattvà abhiniviùñàþ skandheùu và dhàtuùu và àyataneùu và pratãtyasamutpàdeùu pratãtyasamutpàdàïgeùu và tad bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann abhàvasvabhàvàn sarvadharmàn saüpa÷yamànaþ prakçti÷ånyàn svalakùaõa÷ånyàn praj¤àpàramitàyàü caran màyàkàrasadç÷am àtmànam adhiùñhàya sattvànàü dharmaü de÷ayati, ye sattvà matsariõas teùàü dànakathàü karoti, duþ÷ãlànàü ÷ãlakathàü karoti, vyàpannacittànàü kùàntikathàü karoti, ku÷ãdànàü vãryakathàü karoti, vikùiptacittànàü dhyànakathàü karoti, duùpraj¤ànàü praj¤àkathàü karoti, yadà te sattvà dàne pratiùñhità bhavanti, ÷ãle kùàntau vãrye dhyàne praj¤àyàü pratiùñhità bhavanti, tadà teùàü sattvànàm anu÷àsanãü kathàü karoty àryàü nairyàõikãü, yayà kathayà srotaàpattiphalam anupràpnuvanti, sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalam arhattvaü pràpnuvanti, pratyekàü bodhiü pràpnuvanti, sarvàkàraj¤atàm anupràpnuvanti.

atha khalv àyuùmàn ÷àriputro bhagavantam etad avocat: kiü bhagavan bodhisattvo mahàsattva aupalaübhiko 'saüvidyamànàü sattvàn dàne niyojayati, ÷ãle niyojayati, kùàntau niyojayati, vãrye niyojayati, dhyàne niyojayati, praj¤àyàü niyojayati. uttare càcàryà nairyàõikãü kathàü karoti, yayà kathayà srotaàpattiphalaü pràpnuvanti, sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalam arhattvaü pràpnuvanti, pratyekabodhiü pràpnuvanti sarvàkàraj¤atàm anupràpnuvanti.
#<(PSP_6-8:110)>#

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü ÷àriputram etad avocat: na khalu punaþ ÷àriputra bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤àpàramitàyàü carataþ ka÷cid upalaübhaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran na ka¤cit sattvam upalabhate 'nyatra saüvçttisaüketena vyavaharati, tac chàriputra bodhisattvo mahàsattvo dvàbhyàü satyàbhyàü sthitvà sattvànàü dharmaü de÷ayati, na hi ÷àriputra dvàbhyàü satyàbhyàü sattva upalabhyate na sattvapraj¤aptiþ, api tu khalåpàyakau÷alyena bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sattvànàü dharmaü de÷ayati, tat te sattvà dçùña eva dharma àtmànaü nopalabhante, pràg eva yaþ pràpayiùyati, yena và pràpayiùyati, evaü khalu ÷àriputra bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvànàü dharmaü de÷ayati.

evam ukte àyuùmàn ÷àriputro bhagavantam etad avocat: mahotpàdo batàyaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo na ca nàma bhagavan kasyacid dharmasyaikatvaü và nànàtvaü và pçthaktvaü và upalabhate, evaüråpaü ca saünàhaü saünahyate yena saünàhena saünahya na kàmadhàtau dç÷yate, na råpadhàtau dç÷yate, nàråpyadhàtau dç÷yate, na saüskàradhàtau dç÷yate, nàsaüskçtadhàtau dç÷yate, sattvàü÷ ca traidhàtukàn mocayati, na ca sattvaü sattvapraj¤aptim upalabhate, sattvàpraj¤aptyà sattvàbandhaþ sattvàmokùaþ sattvàbandhàmokùàd asaükle÷àvyavadànam asaükle÷àvyavadànàn na gatisaübhedaþ praj¤àyate, gatyasaübhedatayà na karma na saükle÷aþ, akarmàsaükle÷asya kuto vipàko bhaviùyati, yena vipàkenàtmanà sattvàþ pa¤cagatike saüsàre saüdç÷yeran.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü ÷àriputram etad avocat: evam etac chàriputraivam etad yathà vàcaü bhàùase, sacet pårvaü sattvabhàvo 'bhaviùyat pa÷càd abhàvas tadà syàd eùa doùaþ, bodhisattvo 'pi tathàgato 'pi pårvabhàvo 'bhaviùyat pa÷càd abhàvas tadà syàd eùa doùaþ, pa¤cagatiko và saüsàraþ pårvabhàvo 'bhaviùyat pa÷càd abhàvas tadà syàd eùa doùaþ, yasmàt tarhi ÷àriputrotpàdàd và tathàgatànàm anutpàdàd và tathàgatànàü sthitaiva eùà dharmàõàü dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà tathatànanyatathatà, tatra nàtmà na sattvo na jãvo na jantur #<(PSP_6-8:111)># na poùo na puruùo na pudgalo na manujo na mànavo na kàrako na vedako na jànako na pa÷yakaþ, tat kuto råpaü bhaviùyati, kuto vedanà kutaþ saüj¤à kutaþ saüskàràþ, kuto vij¤ànam iti bhaviùyati, kutaþ skandhadhàtvàyatanàni kutaþ pratãtyasamutpàdaþ kutaþ pratãtyasamutpannadharmàþ kutaþ pratãtyasamutpàdàïgàni bhaviùyanty, asatàm eùàü dharmàõàü kutaþ pa¤cagatikaþ saüsàro bhaviùyati, yataþ sattvàþ parimocayitavyàþ syur yasmàt tarhi ÷àriputra ime dharmà ãdç÷àþ svabhàva÷ånyàs tad bodhisattvo mahàsattvaþ pårvakàõàü buddhànàü bhagavatàm antikàc chrutvànuttaràyàü samyaksaübodhau saüprasthito, na càtra ka÷cid dharmasvabhàvo yam upalabhate yo và ÷akyo 'dhimoktuü, yatra bàlapçthagjanà abhiniviùñà anyatra viparyàse, tad bodhisattvo mahàsattvaþ saünàhaü saünahyate yena saünàhena saünahya na pratyudàvartate 'nuttaràyàü samyaksaübodhau, mayà nàbhisaüboddhavyànuttarà
samyaksaübodhir, abhisaübodhavyaivànuttarà samyaksaübodhir, abhisaübudhya ca dharmeõàrthaü kariùyàmi, yenàrthena sattvàn viparyàsàt parimocayiùyàmi, tadyathàpi nàma ÷àriputra màyàkàranirmitaþ puruùo bahåni pràõikoñiniyuta÷atasahasràõy abhinirmimãte, abhinirmàya prabhåtena khàdanãyabhojanãyasvàdanãyena saütarpyayet, saütarpyaivam udànam udànayed bahu me puõyaü prasåtam iti. tat kiü manyase? ÷àriputràpi nu tatra ka÷cid bhojito và saütarpito và bhavet.

÷àriputra àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: evam eva ÷àriputra bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya ùañsu pàramitàsu caran caturùu dhyàneùu caturùv apramàõeùv àråpyasamàpattiùu caturùu smçtyupasthàneùu caturùu samyakprahàõeùv çddhipàdeùu pa¤cendriyeùu pa¤casu baleùu saptasu bodhyaïgeùu àryàùñàïge màrge sarva÷ånyatàsu ÷ånyatànimittàpraõihiteùv aùñasu vimokùamukheùu navasv anupårvavihàrasamàpattiùu pa¤casv abhij¤àsu sarvasamàdhiùu sarvadhàraõãmukheùu da÷asu tathàgatabaleùu da÷asu bodhisattvabhåmiùu caturùu vai÷àradyeùu catasçùu pratisaüvitsu #<(PSP_6-8:112)># aùñàda÷asv àveõikabuddhadharmeùu mahàmaitryàü mahàkaruõàyठcaran bodhimàrgàü ca paripårayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati, sattvàü÷ ca paripàcayati na ca ka¤cit sattvam upalabhate yam upalabhya vinayet.
iti sattvaparipàkanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katamo bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya bodhimàrgo yatra bodhisattvena mahàsattvena caratà sattvàþ paripàcayitavyàþ, buddhakùetraü ca pari÷odhayitavyam?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya dànapàramitàyàü caran ÷ãlapàramitàyàü caran kùàntipàramitàyàü caran vãryapàramitàyàü caran dhyànapàramitàyàü caran praj¤àpàramitàyàü caran, adhyàtma÷ånyatàyàü caran bahirdhà÷ånyatàyàü caran adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü caran yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü caran, smçtyupathànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu carann àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu caran ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àsu caran da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu caran sattvàn paripàcayati buddhakùetraü ca pari÷odhayati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran sattvàn paripàcayati?

bhagavàn àha: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dànaü dadàti sattvebhyo dànaü datvà evam avavadati, iha kulaputrà mà dànam àgrahaõato grahãùyatha, mà dànàgrahaõagçhãtenàtmabhàvam abhinivartayiùyatha, yenàtmabhàvenàbhinivartitena bahåni duùkhàni pratyanubhaviùyatha, neha kulaputrà paramàrthena dànaü na dànapatir na pratigràhakaþ, sarva ete trayo dharmàþ ÷ånyà, na ca prakçti÷ånyà dharmàn gçhõanty agràhyà ÷ånyatà. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran sattvebhyo dànaü dadàti, na càtra dànam upalabhate na dànapatiü na pratigràhakam anupalaübhapàramitaiùà #<(PSP_6-8:113)># yad uta dànapàramità, sa dànadàtçpratigràhakàn anupalaübhamànaþ sattvàn srotaàpattiphale niyojayati, sakçdàgàmiphale niyojayaty anàgàmiphale niyoyati, arhattve niyojayati, pratyekàyàü bodhau niyojayati, anuttaràyàü samyaksaübodhau niyojayati. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran sattvàn paripàcayati, sa àtmanà ca dànaü dadàti, paràü÷ ca dàne samàdàpayati, dànasya ca varõaü bhàùate ye 'pi cànye dànaü dadàti, teùàü ca varõavàdã bhavati samanuj¤aþ, tad bodhisattvo mahàsattva evaüråpaü dànaü datvà kùatriyamahà÷àlakulànàü và sahavratàyopapadyate, bràhmaõamahà÷àlakulànàü và sahavratàyopapadyate, gçhapatimahà÷àlakulànàü và sahavratàyopapadyate, koññaràjo và bhavati, cakravartiràjyaü và pratilabhate, sa tatra sattvàü÷ caturbhiþ saügrahavastubhiþ saügçhõàti, katamai÷ caturbhir? dànena priyavadyatayà, arthacaryayà samànàrthatayà ca. evaü tàn sattvàn dànena saügçhyànupårveõa ÷ãle kùàntau vãrye dhyàne praj¤àyàü pratiùñhàpayati, caturùu dhyàneùu caturùv apramàõeùu
catasçùv àråpyasamàpattiùu caturùu smçtyupasthàneùu caturùu samyakprahàõeùu caturùv çddhipàdeùu pa¤casv indriyeùu pa¤casu baleùu saptabodhyaïgeùv àryàùñàïgeùu màrgeùu pratiùñhàpayati, ÷ånyatànimittàpraõihiteùu samyakniyàmam avakràmayati, srotaàpattiphalaü sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalam arhattvam anupràpayati, pratyekàü bodhim anupràpayaty anuttaràyàü samyaksaübodhau samàdàpayati, haüho puruùà abhisaübuddhyadhvam anuttaràü samyaksaübodhiü, tatra na ka÷cid dharmaþ svabhàvena saüvidyate, yatra sattvà anyatra viparyàsena nàvabudhyante, tasmàt sarvaviparyàsàn mà grahãùyatha, àtmànaü mocayatha saüsàràt, paràü÷ ca mocayiùyatha, evaü yåyam àtmana÷ ca mahàntam arthaü kariùyatha, paràü÷ ca mahaty arthe niyojayiùyatha. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena dànapàramitàyàü caritavyaü, yathà caran prathamacittotpàdam upàdàya na jàtu durgatiü patati, na jàtu cakravartiràjyan na kàrayati. tat kasya hetoþ? yàdç÷aü hi vãjaü tàdç÷aü phalaü bhavati, tasya cakravartino yadà yàcanakà àgacchanti tadà tasya cakravartino ràj¤a evaü bhavati, yeùàü mayà kçta÷a÷ cakravartiphalaü parigçhãtaü nànyatra sattvànàm #<(PSP_6-8:114)># arthàya, tad etad yuùmàkam eva dattaü bhavatu, tasmd atra na mayànena cakravartiràjyenàrthaþ pràg evànye nànyatra sattvànàm arthàya saüsàra upàttaþ sa karuõàyamàno mahàkaruõàü paripårayati, yàvan mahàkaruõàü paripårayitvà sattvànàm arthaü karoti, te ca sattvà nopalabhyante ye pariniùpannàþ syur ity anyatra saüj¤ànàm asaüketaü vyavahàra iti, sa ca vyavahàraþ
prati÷rutkopamo 'pravyàhàro veditavyaþ. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena dànapàramitàyàü caritavyaü, yathà carato na kiücit sattvànàm antike 'parityakùaü bhavati, anta÷a àtmamàüsàny api, pràg eva bàhyàny upakaraõàni, yair upakaraõaiþ sattvàþ saüsàràt parimocayitavyàþ, tàni punaþ katamàny upakaraõàni yad uta dànapàramitopakaraõaü, ÷ãlapàramitopakaraõaü kùàntipàramitopakaraõaü vãryapàramitopakaraõaü dhyànapàramitopakaraõaü praj¤àpàramitopakaraõam, adhyàtma÷ånyatopakaraõaü bahirdhà÷unyatopakaraõam, adhyàtmabahirdhà÷ånyatopakaraõaü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatopakaraõaü, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgà upakaraõam àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàny upakaraõaü ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà upakaraõam, imàni tàny upakaraõàni yair upakaraõair upagçhãtàþ sattvàþ saüsàràt parimokùyante.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü sthitvà sarvasyà dànaü dadad evaü vàcaü bhàùet, ahaü bho yåyaü kulaputràþ ÷ãlaü rakùatàhaü yuùmàkam avaikalyaü kariùyàmy annena và pànena và vastreõa và ÷ayanàsanair và yànair và hiraõyasuvarõamanimuktàvajravaióårya÷aïkha÷ilàpravàóair và, puùpadhåpagandhamàlyavilepanacårõacãvarair và, glànapratyayabhaiùajyapariùkàrair và yàvad anyatarair và mànuùyakaiþ pariùkàropakaraõair, yena yåyaü vaikalpena dauþ÷ãlyaü kurutha, tad ahaü yuùmàkam avaikalyaü kariùyàmy annàdinà và saptabhir và ratnair, yad vàkàïkùatha tat sarvaü paripràpayiùyàmi, tad yåyaü saüvara÷ãle sthitvànupårveõa duùkhasyàntaü kariùyatha tribhir yànaiþ ÷ràvakayànena và pratyekabuddhayànena và #<(PSP_6-8:115)># mahàyànena và.

katha¤ ca subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü sthitvà sattvàn kùàntisauratye niyojayati, iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sattvà ye kupyanti và vyàpadyante và teùàü sattvànàm evaü vàcaü bhàùeta, kena yåyaü kàraõena kulaputrà vyàpadyadhve doùam utpàdayatha? tad ahaü yåùmàkaü sarvaü paripràpayiùyàmi, yasyàrthena kupyatha vyàpadyatha tat mamàntikàd gçhõãtha, tena bhagavatàm avaikalyaü kariùyàmy annena và pànena và vastreõa và ÷ayanàsanair và puùpadhåpagandhamàlyavilepanacårõair và hiraõyasuvarõarajata÷aïkha÷ilàpravàlair và vividhair và maõiratnair và yàvad anyatarànyatarair và mànuùyopakaraõapariùkàrair yena yåyaü na kupyatha vyàpadyadhve. tad bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü sthitvà sattvàn kùàntisauratye niyojayati, naivàtra ka÷cid bhàvo 'sti yaþ bhàvo yena yuùmàkaü krodha upajàyata abhåtasaükalpa eùa krodho naitasya kiücid vastv asti yasya yåyaü vastunaþ kçta÷o 'bhisajjatha kupyatha vyàpadyadhve 'bhiùajya kupitvà vyàpadya daõóena và ÷astreõa và praharathànyamanyaü và jãvitàd vyaparopayatha, tad yåyam asadbhåtasaükalpitakùubhità narakaü và prapatiùyatha tiryagyoniü và yamalokaü và prapatiùyatha, yà apy anyàþ kà÷cid gatayas tàsu ca duþkhàü vedanàü vedayiùyatha, haübho puruùà màvastukànàü dharmàõàü kçta÷aþ tat karma parigçhõãta yena parigçhãtena manuùyapratilàbho na bhaviùyati, pràg eva buddhotpàdo durlabhaþ. sa khalu punar bho puruùo durlabho buddhotpàdo durlabho manuùyalàbho durlabhaþ kùaõasaüpad durlabhaþ saüsàràü mokùaþ, mà imaü kùaõaü
viràgayiùyatha mà vicikitsà bhaviùyatha kùaõapràptàþ. tato bodhisattvo mahàsattva àtmanà ca kùàntyà saüpàdayàti, paràü÷ ca kùàntisauratye niyojayati, kùànte÷ ca varõaü bhàùate, ye 'pi cànye kùàntiü bhàvayanti teùàm api varõavàdã bhavati samanuj¤aþ, tatas tàn sattvàn kùàntyàü niyojayitvà kùàntyàü sthàpayitvànupårveõa tribhir yànaiþ #<(PSP_6-8:116)># parinirvàpayati ÷ràvakayànena và pratyekabuddhayànena và mahàyànena và. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü sthitvà kùàntisauratye sattvàn niyojayati.

kathaü ca subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran, sattvàü vãryapàramitàyàü niyojayati, iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sattvàn ku÷ãdàn hãnavãryàn alasàn viditvà evam avavadati, kasya yåyaü kçta÷aþ kau÷ãdyam àpadyadhve? ta evam avocat, pratyayavaikalyena, tad bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyठcaran tàn sattvàn etad avocat, hambho puruùà ahaü bhavatàü sarvapratyayàn upasaühariùyàmi, yadi và dànaü yadi và ÷ãlaü yadi và kùàntiü yadi và yair àkàrair yair liïgair vãryam àrabhedhvaü tàn bhavatàm upasaühariùyàmi, tatas te sattvà bodhisattvasya mahàsattvasya upakaraõair vãryam àrabhante kàyikaü và caitasikaü và, tena kàyikena và caitasikena và vãryeõa sarvàn ku÷alàn dharmàn paripårayanti, yaiþ ku÷alair dharmair àryàn anàsravàn dharmàn bhàvayanti, yàn bhàvayamànà srotaàpattiphalaü pràpsyanti sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalam arhattvaü pràpsyanti, pratyekàü bodhiü pràpsyanty anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyante. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran vãryapàramitàyàü sattvàn niyojayati.

katha¤ ca subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran dhyànapàramitàyàü sattvàn avavadatãha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sattvàn evam avavadati, kim idaü bhoþ sattvà yåyaü dhyànan na samàpadyadhve? tam evam àhuþ, pratyayavaikalyeneti, tàn bodhisattvo mahàsattva etad avocat, haübho purusà ahaü tàn pratyayàn upasaühariùyàmi, yaiþ pratyayair na vitarkàn vitarkayiùyatha, idam iti và bahirdhety adhyàtmeti vàdhyàtmabahirdheti, tad bodhisattvo mahàsattvas teùàü sattvànàü tàn pratyayàn upasaüharati yaiþ pratyayair upasaühçtair na vitarkayanti tatas te sattvà vitarkeùu cchinneùu prathamaü dhyànaü samàpadyante, dvitãyaü dhyànaü samàpadyante, tçtãyaü dhyànaü samàpadyante, caturthaü dhyànaü samàpadyante, maitrãkaruõàmuditopekùàþ samàpadyante, te tair dhyànais tai÷ càpramàõair yàvad #<(PSP_6-8:117)># aùñàïgamàrgaü bhàvayamàõàü tribhir yànaiþ parinirvanti, tatràpare bodhimàrgàü na parihãyante yàvad anuttaràyàþ samyaksaübodheþ. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran dhyànapàramitàyàü sattvàn evam avavadati.

kathaü ca subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran sattvàn praj¤àpàramitayà parigçhõàti, iha subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran sattvàn evam avavadati, kim idaü bhoþ sattvà yåyaü praj¤àpàramitàn na bhàvayatha? ta evam avocat, pratyayavaikalyeneti, tàn bodhisattvo mahàsattvaþ sattvàn evam avavadati, mamopari pårayam upakaraõaü gçhõãta mamopary upakaraõaü gçhãtvà dànaü dadata, ÷ãlaü rakùata kùàntyà saüpàdayata vãryam àrabhadhvaü dhyànaü saüpàdayadhvam, imàn àkàràn paripåryaiva mãmàüsayata, asti ka÷cid yaþ praj¤àparamitàbhàvanàyàm upalabhyate? àtmà và sattvo và jivo và jantur và poùo và puruùo và pudgalo và manujo và mànavo và kàrako và vedako và jànako và pa÷yako và kàmadhàtur và råpadhàtur và àråpyadhàtur và ùañpàràmità và sarva÷ånyatà và saptatriü÷adbodhipakùyà và dharmà àryasatyàpramàõadhyànàråpyasamàpattayo và ÷ånyatànimittàpraõihitàni vàùñavimokùà và navànupårvavihàrasamàpattayo và da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà và srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhir và yàvad anuttarà và samyaksaübodhiþ, tad bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran na ka¤cid dharmam upalabhate yam upalabhyàbhinivi÷eta so 'nabhinive÷amàno na kasyacid dharmasya utpàdaü và nirodhaü và saükle÷aü và vyavadànaü và samanupa÷yaty asamanupa÷yan na kalpayaty ayaü nairayiko 'yaü tiryagyoniko 'yaü yàmalaukiko 'yam asuro 'yaü devo 'yaü manuùyo 'yam amanuùyaþ, ayaü ÷ãlavàn ayaü duþ÷ãlo ayaü srotaàpanno 'yaü sakçdàgàmy ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo 'yaü
tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran sattvàn praj¤àpàramitàyàü parigçhõàti.
#<(PSP_6-8:118)>#

kathaü ca subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü sthitvà ÷ãlapàramitàyàü sthitvà kùàntipàramitàyàü sthitvà vãryapàramitàyàü sthitvà dhyànapàramitàyàü sthitvà praj¤àpàramitàyàü sthitvà yàvat saptatriü÷ad bodhipakùyair dharmaiþ sattvàn parigçhõàti, iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ sattvànàm upakaraõam upanàmayati yair upakaraõair upagçhãtàþ sattvà÷ catvàri smçtyupasthànàni bhàvayanti, catvàri samyakprahàõàni catura çddhipàdàn pa¤cendriyàõi pa¤cabalàni saptabodhyaïgàny àryàùñàïgamàrgaü bhàvayanti, yena màrgeõa bhàvitena yàvat saüsàràt parimucyante. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ saptatriü÷adbodhipakùyair dharmaiþ sattvàn parigçhõàti.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo dànapàramitàyàü sthitvà evaü sattvàn paripàcayati, ete yåyaü bhoþ kulaputrà mamàntikàd annaü pànaü yànaü vastràü màlyaü gandhaü vilepanaü puùpaü dhåpaü cårõaü yàvat sarvàn mànuùyakopakaraõapariùkàràn gçhãtvà saptabhi÷ ca ratnaiþ sattvàn anugçhõãdhvaü, tad bhavatàü bhaviùyati dãrgharàtram arthàya hitàya sukhàya, mà caiva cintayiùyatha, asyaiùo 'rtho nàsmàkam iti, yad bhavatà dãrgharàtram eùo 'rthaþ sattvànàü kçta÷a upàrjitas tad yuùmàkam evaiùa santaka ity evaü gçhãtvà sattvebhyo dànaü dadadhvaü, tena ca dànena ÷ãle niyojayadhvaü kùàntyà niyojayadhvaü vãrye niyojayadhvaü dhyàne niyojayadhvaü praj¤àyàü niyojayadhvaü saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu niyojayadhvaü àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu niyojayadhvaü, ÷ånyatànimittàpraõihiteùu niyojayadhvaü, mà caitàvatà tuùñim àpadyadhvaü, yàvad anuttareùv àryeùv anàsraveùu dharmeùu pratiùñhàpayadhvaü srotaàpattiphale sakçdàgàmiphale 'nàgàmiphale 'rhattve pratyekabodhàv anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhàpayadhvam. evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà sattvàþ paripàcayitavyàþ, yathà paripàcitàs tribhyo pàpebhyo mucyante, yàvat sarvasmàd eva saüsàràt parimucyante.
punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ ÷ãlapàramitàyàü sthitvà kùàntipàramitàyàü sthitvà vãryapàramitàyàü sthitvà dhyànapàramitàyàü sthitvà praj¤àpàramitàyàü sthitvà sattvàn paripàcayati, ete #<(PSP_6-8:119)># yåyaü bhoþ sattvà teùàü pratyayànàm asatàü dauþ÷ãlyam àpadyatha vyàpàdaü kau÷ãdyaü vikùepaü dauùpraj¤am àpadyadhve tàn pratyayàn yuùmàkam upasaühariùyàmi, annaü và pànaü và vastraü và ÷ayanàsanaü và yàvat sarvàn mànuùyakopakaraõapariùkàràn sa tàn sattvàüs tathàråpeõànugraheõànugçhõàti yathàråpeõànugrahenànugçhãtàþ samàn da÷aku÷alàn karmapathàn samàdàya vartante, akhaõóe 'cchidre '÷abale 'kalmàùe 'paràmçùñe saüvara÷ãle sthitvà ùañsu pàramitàsu sarva÷ånyatàsu ÷ånyatànimittàpraõihiteùu saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu sthitvà sarvàkàraj¤atàm anupràpnuvanti.

atha khalv àyuùmataþ subhåter etad abhavat: katamo bodhisattvasya mahàsattvasya bodhimàrgo yatra sthitvà bodhisattvena mahàsattvena idç÷àþ saünàhàþ saünaddhavyàþ?

atha khalu bhagavàn àyuùmataþ subhåte÷ cetasaiva caitaþ parivitarkam àj¤àyàyuùmantaü subhåtim etad avocat: ùañ pàramitàþ subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya bodhimàrgaþ, saptatriü÷ad bodhipakùyà dharmà bodhisattvasya mahàsattvasya bodhimàrgaþ, sarva÷ånyatà aùñavimokùà navànupårvavihàrasamàpattaya àryasatyàpramàõadhyànàråpyasamàpattayaþ sarvadhàraõãmukhàni ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abodhisattvabhåmayo da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikabuddhadharmà bodhisattvasya mahàsattvasya bodhimàrgaþ. api tu khalu subhåte sarvadharmà api bodhisattvasya mahàsattvasya bodhimàrgaþ, tat kiü manyase? subhåte asti sa ka÷cid dharmo yatra bodhisattvena mahàsattvena na ÷ikùitavyaü yatrà÷ikùitvànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate. nàsti subhåte ka÷cid dharmo yatra bodhisattvena mahàsattvenà÷ikùitavyam a÷ikùitvà yatra bodhisattvo mahàsattvo na ÷aknoti sarvàkàraj¤atàm anupràptum.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmàþ ÷ånyàþ, kathaü bodhisattvo mahàsattvaþ sarvadharmeùu ÷ikùiùyate? na tu bhagavann aprapa¤can na prapa¤cayati, iyanta iti và neyanta iti và, ayaü dharmo laukiko và lokottaro và sàsràvo và anàsravo #<(PSP_6-8:120)># và saüskçto vàsaüskçto và pçthagjanadharmo vàrhaddharmo và pratyekabuddhadharmo và buddhadharmo và.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etat sarvadharmàþ ÷ånyà, yadi punaþ subhåte sarvadharmàþ ÷ånyà nàbhaviùyan na bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, yasmàt subhåte sarvadharmàþ ÷ånyàs tad bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate, api tu khalu subhåte yad evaü vadasi, yadi sarvadharmàþ ÷ånyàþ, kathaü bodhisattvo mahàsattvo dharmanànàtvaü karoti, iyanta iti và neyanta iti và, ayaü dharmo laukiko và lokottaro và sàsravo và anàsravo và saüskçto vàsaüskçto và pçthagjanadharmo vàrhaddharmo và pratyekabuddhadharmo và buddhadharmo veti. kiü punaþ subhåte ete sattvà evaü jànanti sarvadharmàþ ÷ånyà iti yadi jànãyur naimàü bodhisattvà mahàsattvàþ sarvadharmeùu ÷ikùitvà sarvàkàraj¤atàm anupràpnuyàt, yasmàt tarhi subhåte na jànanti sarvadharmàþ ÷ånyà iti, tasmàd bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhya sarvadharmàõàü vyavasthànaü kçtvà sattvànàü dharmaü de÷ayati.
iti bodhisattvamàrganive÷anakarma

tatra bodhisattvena mahàsattvena bodhimàrge caratà prathamam evam upaparãkùitavyaü, nàtra ka÷cid dharmo yaþ svena bhàvenopalabhyate 'nyatràbhisaüskàreõa, tatra khalu dharmàõàü svabhàvam upaparãkùeyam aham upaparãkùamàõo na kvacid dharme 'bhinive÷eya yadi và pàramitàsu yadi và ÷ånyatàsu yadi và saptatriü÷atsu bodhipakùyeùu dharmeùu yadi và srotàapattiphale yadi và sakçdàgàmiphale yadi vànàgàmiphale yadi vàrhattve yadi và pratyekabodhau yadi vànuttaràyàü samyaksaübodhau. tat kasya hetoþ? tathà hi svabhàvena sarvadharmàþ ÷ånyà na hi ÷ånyatà ÷ånyatàyàm abhinivi÷ate, ÷ånyataiva tàvan nopalabhyate pràg eva #<(PSP_6-8:121)># ÷ånyatàyàm abhinivekùyate. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'nabhiniviùñaþ sarvadharmeùu viharati, atra ÷ikùàyàü sthitvà sattvàn avalokayati, kutreme sattvà÷ caranty asaügrahe tad bodhisattvasya mahàsattvasya evaü bhavati, sumocanà bateme sattvà asaügrahàt, tatra bodhisattvo mahàsattva upàyakau÷alyena praj¤àpàramitàyàü sthitvà evam avavadati, ete yåyaü bhoþ sattvà dànaü dadata tato yuùmàkam avaikalyaü bhaviùyati bhogeùu, teùu ca bhogeùu mà maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü ÷ãle 'vavadati tena ca ÷ãlena mà maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü kùàntisauratye 'vavadati tayà ca kùàntyà mà maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü vãrye 'vavadati mà ca tena vãryeõa maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü dhyàne 'vavadati tena ca dhyànena mà maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü praj¤àpàramitàyàm avavadati tayà ca praj¤ayà mà maüsyàdhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü
srotaàpattiphale 'vavadati tena ca srotaàpattiphalena mà maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü sakçdàgàmiphale 'nàgàmiphale, evam arhattve 'vavadati tena càrhattvena mà maüsyadhvaü na tatra kiücit sàram asti. evaü pratyekabodhàv avavadati tayà ca pratyekabodhyà mà maüsyadhvam. evaü buddhadharmeùv avavadati tai÷ ca buddhadharmair mà maüsyadhvaü na teùu kiücit sàram asti. sa evam avavadan bodhimàrge carati, na kvacid dharme 'bhinivi÷ate. tat kasya hetoþ? anabhiniviùñà÷ ca sarvadharmàs tathà hy eùàü svabhàvo nàsti ye nàbhinivi÷eta ÷ånyatàsvabhàvatàm upàdàya. tat subhåte bodhisattvo mahàsattvo màrge caran na kvacit pratiùñhate so 'pratiùñhànayogena dànapàramitàyàü carati tatra ca na pratiùñhate, ÷ãlapàramitàyàü carati tatra ca na pratiùñhate, kùàntipàramitàyàü carati tatra ca na pratiùñhate, vãryapàramitàyàü carati tatra ca na pratiùñhate, dhyànapàramitàyàü carati tatra ca na pratiùñhate, praj¤àpàramitàyàü carati tatra ca na pratiùñhate, sa prathamaü dhyànaü samàpadyate tatra ca na pratiùñhate. tat kasya hetoþ? tathà hi dhyànaü svabhàvena ÷ånyaü yad api samàpadyate tad api ÷ånyaü yair àkàraiþ samàpadyate te 'py àkàràþ ÷ånyàþ, evaü #<(PSP_6-8:122)># dvitãyaü dhyànaü samàpadyate, evaü tçtãyaü dhyànaü samapadyate, evaü caturthaü dhyànaü samàpadyate, evaü maitrãkaruõàmuditopekùà evam àkà÷ànantyàyatanaü vij¤ànànantyàyatanam àkiücanyàyatanaü naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanaü samàpadyate, evam aùñavimokùàn navànupårvavihàrasamàpattãr, evaü ÷ånyatànimittàpraõihitàni samàpadyate, srotaàpattiphalaü
ca pratilabhate na ca tatra pratiùñhate, sakçdàgàmiphalaü ca pratilabhate na ca tatra pratiùñhate, anàgàmiphalaü ca pratilabhate na ca tatra pratiùñhate, 'rhattvaü ca pratilabhate na ca tatra pratiùñhate, pratyekabuddhabhåmi¤ ca pratilabhate na ca tatra pratiùñhate.

subhåtir àha: kena kàraõena bhagavan bodhisattvo mahàsattvo na pratiùñhate?

bhagavàn àha: dvàbhyàü kàraõàbhyàü subhåte na pratiùñhate. katamàbhyàü dvàbhyàm? svabhàva÷ ca teùàü phalaü nàsti yatra pratiùñheta yena và pratiùñheta yo và pratiùñheta, na ca tàvanmàtrakena tuùñim àpadyate, na ca mayà srotaàpattiphalaü na pràptavyaü pràptavyaü mayà srotaàpattiphalaü na ca tatra sthàtavyam, evaü sakçdàgàmiphalam anàgàmiphalaü, na ca mayàrhattvaü na pràptavyaü pràptavyaü mayàrhattvaü na ca tatra sthàtavyaü, na ca mayà pratyekabuddhabhåmiü na pràptavyà pràptavyà mayà pratyekabuddhabhåmir na ca tatra sthàtavyaü, yad aham anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyati, dvàbhyàü kàraõàbhyàü na pratiùñhate. tat kasya hetoþ? tathà hi tena bodhisattvena mahàsattvena prathamacittotpàdam upàdàya nànyatra cittaü pratilabdham anyatrànuttaràyàþ samyaksaübodheþ. tat kasya hetoþ? tathà hi bodhisattvo mahàsattvaþ prathamàm api bhåmim upàdàya vartamàno 'nyatra na kiücic cittam utpàdayaty anyatrànuttaràyàþ samyaksaübodheþ. evaü yàvad da÷amãü bhåmim upàdàya vartamàno nànyatra kiücic cittam utpàdayaty anuttaràyàþ samyaksaübodheþ, yàvad bodhisattvanyàmam avakrànter nànyatra kiücic cittam utpàditam anyatrànuttaràyàþ samyaksaübodher atçptamànasaþ. sa subhåte bodhisattvo mahàsattvo yàvad eva kàyena #<(PSP_6-8:123)># và paràkramate vàcà và manasà và paràkramate, nànyatra bodhicittàt tad bodhisattvo mahàsattvo bodhicitte sthitvàvikùiptamànaso bodhimàrgam utpàdayati.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmà anutpannàþ kathaü bodhisattvo mahàsattvo bodhimàrgam utpàdayati?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etat, sarvadharmà anutpannàs tat punaþ kathaü yenàbhisaüskurvanti, teùàü sarvadharmà anutpannàþ?

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: na punar bhagavann anutpàdàd và tathàgatànàm utpàdàd và tathàgatànàü sthitaivaiùàü dharmàõàü dharmasthitità.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, utpàdàd và tathàgatànàm anutpàdàd và tathàgatànàü sthitaivaiùàü dharmàõàü dharmasthitità, ye punar imàü dharmasthititàn na jànanti teùàm arthàya bodhisattvo mahàsattvo bodhimàrgam utpàdayati yena màrgeõa sattvàn mocayati saüsàràt.
iti sarvàbhinive÷aprahàõanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavann anutpannena màrgeõa bodhiþ pràpyate utàho utpannena?

bhagavàn àha: na subhåte.

subhåtir àha: kiü punar bhagavan nànutpannena cotpannena màrgeõa bodhiþ pràpyate?

bhagavàn àha: na subhåte.

subhåtir àha: kiü punar bhagavan naiva nànutpannena naiva notpannena màrgeõa bodhiþ pràpyate?

bhagavàn àha: na subhåte.

subhåtir àha: tat kathaü punar bhagavan bodhiþ pràpyate?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: na subhåte màrgeõa bodhiþ pràpyate nàmàrgeõa, bodhir eva subhåte màrgaþ, màrga eva bodhiþ.
#<(PSP_6-8:124)>#

evam ukte àyuùman subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhir eva màrgo màrga eva bodhir anupràptaiva bhavati bodhisattvena mahàsattvena bodhis, tat kathaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddho nirdi÷yate? dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõair a÷ãtyanuvya¤janair da÷abhis tathàgatabalai÷ caturbhir vai÷àradyai÷ catasçbhiþ pratisaüvidbhi÷ caturbhir apramàõai÷ caturbhir dhyànai÷ catasçbhir àråpyasamàpattibhiþ saptatriü÷adbodhipakùyair dharmai÷ caturbhir àryasatyaiþ ÷ånyatànimittàpraõihitaiþ pa¤cabhir abhij¤àbhir aùñavimokùair navabhir anupårvavihàrasamàpattibhiþ sarvadhàraõãmukhair da÷abhir bodhisattvabhåmibhir da÷abhiþ pàramitàbhir viü÷atibhiþ ÷ånyatàbhir aùñàda÷abhir àveõikabuddhadharmaiþ.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: tat kiü manyase? subhåte buddho bodhiü pràpyati buddha eva bodhir eva buddhaþ.

subhåtir àha: na bhagavan.

bhagavàn àha: yat punaþ subhåtir evaü vadaty, anupràptaiva bhavati bodhisattvena mahàsattvena bodhir iti. iha subhåte yadà bodhisattvo mahàsattvaþ ùañpàramitàþ paripårya saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn sarva÷ånyatà÷ catvàry àryasatyàni ÷ånyatànimittàpraõihitàni, apramàõadhyànàråpyasamàdhisamàpattãr aùñavimokùàn navànupårvavihàrasamàpattãþ pa¤càbhij¤àþ sarvasamàdhidhàraõãmukhàni da÷abodhisattvabhåmãr da÷atathàgatabalàü vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn paripårya vajropame samàdhau sthitvaikacittaksaõasamàyuktayà praj¤ayànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate tadà tathàgata iti nirdi÷yate sarvadharmàn jànãta ity ataþ sarvadar÷iü sarvaj¤a ity abhidhãyate.
iti samyaksaübodhipràptinirve÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvo buddhakùetraü pari÷odhayati?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya kàyadauþ÷ãlyaü #<(PSP_6-8:125)># vàgdauþ÷ãlyaü manodauþsãlyam àtmana÷ ca parasya ca vi÷odhayati yaiþ pari÷udhaiþ buddhakùetraü pari÷odhayati.
atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katamad bhagavan kàyadauþ÷ãlyaü bodhisattvasya mahàsattvasya vàgdauþ÷ãlyaü manodauþ÷ãlyam?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: yat kàyakarmàku÷alã pràõàtipàte vartate, adattàdàne vartate, kàmamithyàcàre vartate, idam ucyate kàyadauþ÷ãlyaü, yad vàkkarmàku÷alaü mçùàvàde vartate, pi÷unavacane vartate, pàruùye vartate, abaddhapralàpe vartate, idam ucyate vàgdauþ÷ãlyaü, yan manaskarmàku÷alam abhidhyàyàü vartate, vyàpàde ca vartate, mithyàdçùñau vartate, idam ucyate manodauþ÷ãlyam.

punar aparaü subhåte yat màtsaryacittam idaü manodauþ÷ãlyaü bodhisattvasya mahàsattvasya yad dauþ÷ãlyacittaü kùobhacittaü kau÷ãdyacittaü vikùepacittam asamàhitacittaü dauùpraj¤acittam idam api dauþ÷ãlyacittaü bodhisattvasya mahàsattvasya.

punar aparaü subhåte yac chãlam apari÷uddham idam apy apari÷uddhaü dauþ÷ãlyacittaü bodhisattvasya mahàsattvasya.

punar aparaü subhåte caturbhiþ smçtyupasthànair virahita÷ caturbhiþ samyakprahàõaiþ caturbhir çddhipàdaiþ pa¤cabhir indriyaiþ pa¤cabhir balaiþ saptabhir bodhyaïgair àryàùñàïgena màrgeõa ÷ånyatàsamàdhinànimittasamàdhinàpraõihitasamàdhinà virahita idam api dauþ÷ãlyacittaü bodhisattvasya mahàsattvasya.

punar aparaü subhåte yac chrotaàpattiphalasàkùàtkriyà tatra ca spçhaõà, idam api dauùñhulyaü bodhisattvasya mahàsattvasya. yat sakçdàgàmiphalasàkùàtkriyà tatra ca spçhaõà, idam api dauùñhulyaü bodhisattvasya mahàsattvasya. yad anàgàmiphalasàkùàtkriyà tatra ca spçhaõà, idam api dauùñhulyaü bodhisattvasya mahàsattvasya. yad arhattvasàkùàtkriyà tatra ca spçhaõà, idam api dauùñhulyaü bodhisattvasya mahàsattvasya. pratyekabodhisàkùàtkriyà tatra ca spçhaõà, idam api dauùñhulyaü bodhisattvasya mahàsattvasya.
#<(PSP_6-8:126)>#

punar aparaü subhåte råpasaüj¤à dauùñhulyaü, vedanàsaüj¤à saüj¤àsaüj¤à saüskàrasaüj¤à vij¤ànasaüj¤à dauùñhulyaü, cakùuþsaüj¤à dauùñhulyaü, ÷rotrasaüj¤à ghràõasaüj¤à jihvàsaüj¤à kàyasaüj¤à manaþsaüj¤à dauùñhulyaü, råpasaüj¤à dauùñhulyaü, ÷abdasaüj¤à gandhasaüj¤à rasasaüj¤à spraùñavyasaüj¤à dharmasaüj¤à dauùñhulyaü, cakùurvij¤ànasaüj¤à dauùñhulyaü, ÷rotravij¤ànasaüj¤à ghràõavij¤ànasaüj¤à jihvàvij¤ànasaüj¤à kàyavij¤ànasaüj¤à manovij¤ànasaüj¤à dauùñhulyaü, cakùuþsaüspar÷asaüj¤à dauùñhulyaü, ÷rotrasaüspar÷asaüj¤à ghràõasaüspar÷asaüj¤à jihvàsaüspar÷asaüj¤à kàyasaüspar÷asaüj¤à manaþsaüspar÷asaüj¤à dauùñhulyaü, cakùuþsaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤à dauùñhulyaü, ÷rotrasaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤à ghràõasaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤à jihvàsaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤à kàyasaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤à, manaþsaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤à dauùñhulyaü, pçthivãdhàtusaüj¤à dauùñhulyam, abdhàtusaüj¤à tejodhàtusaüj¤à, vàyudhàtusaüj¤à, àkà÷adhàtusaüj¤à vij¤ànadhàtusaüj¤à dauùñhulyaü, skandhasaüj¤à dauùñhulayaü, dhàtusaüj¤à
dauùñhulyam, àyatanasaüj¤à dauùñhulyaü pratãtyasamutpàdasaüj¤à dauùñhulyaü, pratãtyasamutpannadharmasaüj¤à dauùñhulyaü, pratãtyasamutpàdàïgasaüj¤à dauùñhulyam, avidyàsaüj¤à dauùñhulyaü, saüskàrasaüj¤à vij¤ànasaüj¤à nàmaråpasaüj¤à ùaóàyatanasaüj¤à spar÷asaüj¤à vedanàsaüj¤à tçùõàsaüj¤à upàdànasaüj¤à bhavasaüj¤à jàtisaüj¤à jaràmaraõasaüj¤à ÷okaparidevaduùkhadaurmanasyopàyàsasaüj¤à dauùñhulyaü, strãsaüj¤à puruùasaüj¤à kàmadhàtusaüj¤à råpadhàtusaüj¤à àråpyadhàtusaüj¤à dauùñhulyaü, ku÷alasaüj¤à aku÷alasaüj¤à laukikasaüj¤à lokottarasaüj¤à sàsravasaüj¤à anàsravasaüj¤à saüskçtasaüj¤à asaüskçtasaüj¤à dauùñhulyam, idaü kàyadauùñhulyaü vàgdauùñhulyaü manodauùñhulyaü, tad vivarjyàtmanà ca dànàü dadàti, paràü÷ ca dàne samàdàpayati, annam annàrthikànàü pànaü pànàrthikànàü vastraü vastràrthikànàü yàvad anyatarànyataràn mànuùyakàn sarvopakaraõapariùkàràn dadàti, paràü÷ cànyatarànyatareùu mànuùyakeùu #<(PSP_6-8:127)># sarvopakaraõapariùkàreùu samàdàpayati, tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü kçtvà buddhakùetraü pari÷uddhaye pariõàmayati, àtmanà ca ÷ãlaü rakùati paràü÷ ca ÷ãle samàdàpayati, àtmanà ca kùàntyà saüpàdayati paràü÷ ca kùàntau samàdàpayati, àtmanà ca vãryam
àrabhate paràü÷ ca vãrye samàdàpayati, àtmanà ca dhyànaü samàpadyate paràü÷ ca dhyàne samàdapayati, àtmanà ca praj¤àü bhàvayati, paràü÷ ca praj¤àyàü samàdàpayati, tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü kçtvà buddhakùetrapari÷uddhaye pariõàmayati, àtmanà ca trisàhasramahàsàhasraü lokadhàtuü saptaratnaparipårõe kçtvà triùu ratneùu dànaü dadàti tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü karoti, tasyaivaü bhavaty anena ku÷alamålena me saptaratnam ayaü buddhakùetraü bhavatu.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo divyàni vàdyàni vàdayati buddheùu và buddhacaityeùu và, tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü karoti tasyaivaü bhavaty anena ku÷alamålena me divyàþ ÷abdà manoramàþ ÷rotrasukhà satatasamitaü vàdyà bhavantu buddhakùetre.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo divyair gandhais trisàhasramahàsàhasraü lokadhàtuü paripårayitvà buddheùu và buddhacaityeùu và dadàti, tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü karoti, tasyaivaü bhavaty anena ku÷alamålena me divyà gandhà ghràõasukhà manoramà bhavantu buddhakùetre.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ ÷atarasàni bhojanàni tathàgateùu và dadàti, tathàgata÷ràvakeùu và tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü karoti, tasyaivaü bhavaty anena ku÷alamålena buddhakùetre me 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhasya ÷ràvakasaüghasya ÷atarasàni bhojanàni saüpadyeran.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo divyàny upalepanàni dadàti, tathàgateùu và tathàgata÷ràvakeùu và tathàgatacaityeùu và, tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü karoti, tasyaivaü bhavaty anena ku÷alamålena me buddhakùetre divyàni spraùñavyàni kàyasukhàni manonukålàni #<(PSP_6-8:128)># saüpadyerann anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhasya sarvasattvànàm.

punar aparaü subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ saükalpair àtmanà ca sarvasattvai÷ ca sàrdhaü pa¤cakàmaguõàn buddheùu và buddha÷ràvakeùu và sarvasattveùu vopanàmayati, tac ca ku÷alamålaü sarvasattvasàdhàraõaü karoti, tasyaivaü bhavaty anena ku÷alamålenànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhasya me sarva÷ràvakasaüghasya sarvasattvànàü ca manoramàþ pa¤cakàmaguõàþ syur iti. evaü subhåte bodhisattvo mahàsattvo buddhakùetraü pari÷odhayati.

punar aparaü subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya praj¤àpàramitàyàü carata evaü bhavati, yaü nånam aham àtmanà ca prathamaü dhyànaü samàpadye sarvasattvàü÷ ca prathame dhyàne nive÷ayeyam, evaü dvitãye tçtãye dhyàne, àtmanà ca caturthaü dhyànaü samàpadye sarvasattvàü÷ ca caturthe dhyàne nive÷ayeyam, àtmanà ca maitrãü bhàvayeyaü, sarvasattvàü÷ ca maitrãbhàvanàyàü nive÷ayeyam, evaü karuõàmuditàm àtmanà copekùàü bhàvayeyaü sarvasattvàü copekùàbhàvanàyàü nive÷ayeyam, àtmanà càkà÷ànantyàyatanasamàpattiü samàpadye sarvasattvàü÷ càkà÷ànantyàyatanasamàpattau pratiùñhàpayeyaü, vij¤ànànantyàyatanasamàpattim àki¤canyàyatanasamàpattim, àtmanà ca naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattiü samàpadye sarvasattvàü÷ ca naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattau pratiùñhàpayeyam, àtmanà ca smçtyupasthànàni bhàvayeyaü sarvasattvàü÷ ca smçtyupasthànabhàvanàyàü pratiùñhàpayeyam, evaü samyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgàny, àtmanà càryàùñàïgamàrgaü bhàvayeyaü sarvasattvàü÷ càryàùñàïgamàrgabhàvanàyàü pratiùñhàpayeyam, àtmanà ca ÷ånyatànimittàpraõihitàni vimokùamukhàni bhàvayeyaü sarvasattvàü÷ ca ÷ånyatànimittàpraõihitavimokùamukhabhàvanàyàü pratiùñhàpayeyaü, tasya mamànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhasya, sarvasattvà evaü caturbhir dhyànair avirahità bhàveyu÷ catasçbhir àråpyasamàpattibhir avirahità bhàveyu÷ caturbhir bràhmair vihàrair avirahità bhaveyuþ, saptatriü÷adbodhipakùyair dharmair avirahità #<(PSP_6-8:129)># bhaveyuþ, ÷ånyatànimittàpraõihitair vimokùamukhair avirahità bhaveyur ity, evaü
khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo buddhakùetraü pari÷odhayati, sa tàvad bodhau carati yàvad ime sarvàbhipràyàþ paripårõà bhavanti, sa àtmanà ca sarvaku÷aladharmasamanvàgato bhavati, paràü÷ ca sarvaku÷aladharmasamanvàgatàn karoti, tasya svabhiråpaþ pràsàdiko dar÷anãyo mahàpuruùalakùaõavibhåùita àtmabhàvo bhavati, ye ca tena boodhisattvena mahàsattvena sattvàþ paripàcitàs teùàü ca sattvànàü svabhiråpaþ pràsàdiko dar÷anãyo mahàpuruùalakùaõavibhåùita àtmabhàvo bhavati yad uta puõyaparigrahàd, evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena buddhaksetraü pari÷odhayitavyaü, yathà trayàõàm apàyànàü praj¤aptir api na bhaviùyati, sarvadçùñigatànàü praj¤aptir api na bhaviùyati, ràgadoùamohànàü praj¤aptir api na bhaviùyati, yàvad dvayasya nàmadheyam api na bhaviùyati, anityaduùkhànàtmà÷ubhapraj¤aptir api na bhaviùyati, parigràhakapraj¤aptir api na bhaviùyati, ahaükàramamakàrapraj¤aptir api na bhaviùyati, phalavyavasthànapraj¤aptir api na bhaviùyati, anyatra ÷ånyatànimittàpraõihitasya samàdher ghoùaþ pracariùyati, tyàgecchatàyàþ yàvat praj¤ecchatàyàþ sarveùàü sattvànàü chandàd eva vçkùebhyo ghoùà ni÷cariùyanti vàteritebhyaþ evaü sarvebhyo 'dhyàtmikabàhyebhyo dharmebhyo ghoùà ni÷cariùyanti, ÷ånyam iti vànimittam iti vàpraõihitain iti và ÷abdo ni÷cariùyati, anutpàdànirodhànàü ÷abdo ni÷cariùyati, yathaiva sarvadharmàõàü naiþsvàbhàvyaü tathàiva ÷abdo ni÷cariùyati, sarvadharmàþ sarvadharmaiþ ÷ånyà iti, yathaiteùàü dharmàõàü svabhàvas tathàiva ÷abdo ni÷cariùyaty utpàdàd và tathàgatànàm anutpàdàd và tathàgatànàü
sarvadharmàþ sarvadharmaiþ ÷ånyàþ, yac chånyan na tatra nimittam asti tad apraõihitam eùà saivaü råpàdharmade÷anà ni÷cariùyati ràtrau divase và sthitàõàü và niùaõõànàü và ÷ayanànàü và caïkramatàü và idç÷àþ sarvadharmade÷anà ni÷cariùyanti. tatra buddhakùetre yadàsau bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddhaþ syàt, tasya khalu punas tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya bodhisattvasya mahàsattvasyaiva sato ye da÷adiglokadhàtuùu buddhà bhagavantas tiùñhanti dhriyante yàpayanti, te #<(PSP_6-8:130)># sarve 'sya varõaü bhàùiùyante, ye ca tasya varõaü sattvà ÷roùyanti nàmadheyaü và te sarve niyatà bhaviùyanty anuttaràyàü samyaksaübodhyau. tasya khalu punas tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya dharmaü de÷ayato na kasyacit sattvasya saü÷ayo bhaviùyati, ayaü dharmo 'yan na dharmaþ. tat kasya hetoþ? yà khalu punaþ sarvadharmàõàü dharmatà na tatra ka÷cid adharmaþ sarva eva sa dharmaþ. tatra ye sattvà aku÷alamålagrastà vànavaropitaku÷alamålà và buddheùu và buddha÷ràvakeùu và kalyàõamitràparigçhãtà àtmadçùñim àlãyante yàvat pa÷yakadçùñim àlãyante, anteùu tiùñhanti, ucchede và ÷à÷vate và, àtmanà mithyàgraheõa gçhãtà asamyaksaübuddheùu samyaksaübuddhasaüj¤in, samyaksaübuddheùu vàsamyaksaübuddhasaüj¤inas te 'dharme dharma iti vadanti, te dharmaü pratikùipanti te dharmaü pratikùipya kàyasya bhedàt paraü maraõàd apàyadurgativinipàtaü narakeùåpapadyante, tàüs te buddhà bhagavanto 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhya
sattvàn saüsàraparyàpannàüs tataþ pàpakadçùñigatàd vivecayanti vivecya niyate rà÷au pratiùñhàpayanti. te tatra pratiùñhàpità na punar apàyeùåpapadyante. evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvo buddhakùetraü pari÷odhayati, yasya pari÷uddhasya na kiücit sattvànàü vaikalyaü bhaviùyati laukikeùu và dharmeùu lokottareùu và dharmeùu sàsraveùu và dharmeùv anàsraveùu và dharmeùu saüskçteùu vàsaüskçteùu và dharmeùu yàvat sarve niyatà bhaviùyanty anuttaràyàü samyaksaübodhau.
iti buddhakùetravi÷uddhinive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvo niyataþ?

bhagavàn àha: niyataþ subhåte bodhisattvo mahàsattvo niyataþ.

subhåtir àha: katame rà÷au niyataþ ÷ràvakarà÷au và pratyekabuddharà÷au và?

bhagavàn àha: na subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ ÷ràvakarà÷au và niyataþ pratyekabuddharà÷au và niyato 'pi tu buddharà÷au subhåte bodhisattvo mahàsattvo niyataþ.

subhåtir àha: kiü punar bodhisattvo mahàsattvo niyataþ prathamacittotpàdika #<(PSP_6-8:131)># utàho 'vinivartanãyo 'tha caramabhavikaþ?

bhagavàn àha: na subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'vinivartanãyo và niyataþ caramabhaviko và niyato 'pi tu prathamacittotpàdiko niyataþ.

subhåtir àha: kiü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvo niyato 'pàyeùåpapatsyate?

bhagavàn àha: na subhåte niyataþ patito bodhisattvo mahàsattvo 'pàyeùåpapatsyate. tat kiü manyase? subhåte api tv aùñamako và srotaàpanno và sakçdàgàmi và anàgàmi vàrhan và pratyekabuddho và niyato 'pàyeùåpapatsyante.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: evam eva subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'pàyeùåpapatsyate naitat sthànaü vidyate. tat kasya hetoþ? tathà hi yaþ punaþ subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya dànaü dadàti ÷ãlaü rakùati kùàntiü saüpàdayati vãryam àrabhate dhyànaü samàpadyate praj¤àü bhàvayati, maitrãü karuõàü muditàm upekùàü sattveùu bhàvayati, sarvàn aku÷alàn dharmàn prahàya tiùñhati, so 'pàyeùåpapatsyate nedaü sthànaü vidyate, dãrghàyuùkeùu và deveùåpapatsyate nedaü sthànaü vidyate, yatràpacàraþ ku÷alànàü dharmàõàü pratyanteùu và janapadeùåpatsyate nedaü sthànaü vidyate, mithyàdçùñikeùu và kuleùåpapadyate nedaü sthànaü vidyate, tatra copapatsyate yatra na buddha÷abdo na dharma÷abdo na saügha÷abdaþ ÷ruyate nedaü sthànaü vidyate, akriyàdçùñikeùu và kuleùåpapatsyate nedaü sthànaü vidyate, api tu khalu subhåte prathamacittotpàdiko bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràyàü samyaksaübodhau saüprasthito 'dhyà÷ayena da÷àku÷alàn karmapathàn adhyàpadyeta nedaü sthànaü vidyate.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvo mahàsattva evaü ku÷aladharmasamanvàgato yad uta nàpratiråpeùu sthàneùåpapatsyate, tat kiü tathàgatenàtmanà jàtakàni nirdiùñàni, ime punaþ ku÷alà dharmàþ kvagatàþ?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: na punaþ suhbåte bodhisattvo mahàsattvo 'saücintyatam àtmabhàvaü parigçhõàti, #<(PSP_6-8:132)># yenàtmabhàvena sattvànàm arthaþ kartavyaþ tam àtmabhàvaü sattvànàm arthàya pratigçhõàti, kiü punaþ subhåte 'sty etad arhataþ pratyekabuddhasya và upàyakau÷alyaü yenopàyakau÷alyena samanvàgatas tiryagyonàv upapannaþ syàt.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tathàgatasya tad upàyakau÷alyam asti yena tatropapannaþ syàd, ye ca tatra vadhàya paràkramante tàn anuttaràyàü kùàntau samàdàpayati vinaye pratiùñhàpayati teùàm eva càrthe àtmànaü parityajayati, na ca teùàü sattvànàü viheñhanà bhavati, tad anena te suhbåte paryàyenaivaü veditavyaü tathà bodhisattvo mahàsattvaþ sattvànàm arthàya mahàkaruõàü paripårayamàõo 'nuttaràyàü samyaksaübodhau tiryagyonau vartate.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katameùu bhagavan ku÷aladharmeùu sthitvà bodhisattvo mahàsattva imam evaüråpam àtmabhàvaü parigçhõàti?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: sarvan tat subhåte ku÷alaü karma yad bodhisattvena mahàsattvena paripårayitavyaü, sarvaku÷aladharmaparipårir anuttarà samyaksaübodhis tena bodhisattvena mahàsattvena prathamacittotpàdam upàdàya yàvad bodhimaõóaniùaõõena na ka÷cid dharmo yo na paripårayitavyo yena paripåritenànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyeta, tad bodhisattvena mahàsattvena prathamacittotpàdam upàdàya sarvaku÷aladharmaparipåryai ÷ikùitavayaü yatra ÷ikùitvà sarvàkàraj¤atàm anupràpsyati sarvavàsanànusaüdhiü prahàsyati.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvo yàvac chukladharmasamanvàgata àryeõànàsraveõa dharmeõàpàyeùåpapadyate tiryagyonau và?

bhagavàn àha: kiü punaþ subhåte tathàgata àryo 'nàsravaþ?

subhåtir àha: àryo bhagavann anàsravaþ.

bhagavàn àha: kiü punas tathàgatas tiryagyonigataü pràõinam àtmànam abhinirmiõoti, yad abhinirmàya buddhakçtyaü kuryàt?

subhåtir àha: kuryàd bhagavan kuryàt sugata.

bhagavàn àha: kiü punas tathàgatas tiryag bhavati?
#<(PSP_6-8:133)>#

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: kiü punas tiryagyoner duþkhaü pratyanubhavati?

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, bodhisattvo mahàsattva àryeõànà÷raveõa dharmeõa samanvagataþ sa¤cintya tathàråpam àtmabhàvaü parigçhõàti, yenàtmabhàvena samanvàgatam anyàn paripàcayed yathà tathàgataþ. 

subhåtir àha: kiü punar bhagavaüs tathàgatas tan nirmitam abhinirmiõoti, yad abhinirmàya karma kàrayati, yena karmaõà pareùàü prãtir jàyate?

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, bodhisattvo mahàsattva àryeõànàsraveõa dharmeõa samanvàgatas tat tathàråpam àtmabhàvaü parigçhõàti, yenàtmabhàvena samanvàgataþ sattvànàü kçtyaü karoti, na ca tathàråpàü vedanàü pratyanubhavati.

subhåtir àha: na hi bhagavan duùkhà apàyà?

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte màyàkàrà màyàü dar÷ayati, hastivigrahaü và÷vavigrahaü và balãvardavigrahaü vànyàn và vividhàn pràõakajàtàn dar÷ayaty api tu sa hastã và bhavati, a÷vo và balãvardavigraho vànye và vividhàþ pràõakajàtà bhavanti.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, bodhisattvo mahàsattva àryeõànàsraveõa dharmeõa samanvàgataþ sa¤cintya tathàråpam àtmabhàvaü parigçhõàti yenàtmabhàveõa samanvàgataþ sattvànàü kçtyaü karoti, na ca tathàråpàü vedanàü pratyanubhavati.

subhåtir àha: mahopàyaku÷alo bodhisattvo mahàsattvo yo nàma bhagavann àryeõànàsraveõa dharmeõa samanvàgato yena yena hy àtmabhàvena ÷akyate sattvànàm arthaþ kartun taü tam evàtmabhàvaü parigçhõàti.
iti samyaksaübodhipratiniyamanive÷anakarma

katameùu bhagavan ÷ukleùu dharmeùu sthitvà idam evaüråpam upàyakau÷alyaü karoti yena tair na lipyate?

bhagavàn àha: praj¤àpàramitàyàü subhåte sthitvà bodhisattvo #<(PSP_6-8:134)># mahàsattva evaüråpeõopàyakau÷alyena samànvagato bhavati, yenopàyakau÷alyena samanvàgataþ pårvadakùiõapa÷cimottarasyàm adhamårdhaü vidikùu gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu sattvànàü kçtyaü karoti, na tatra kvacit spç÷yate. tat kasya hetoþ? tathà hi bodhisattvo mahàsattvaþ sarvathaiva dharmàn nopalabhate, yad và spç÷yeta yena và spç÷yeta yo và spç÷yet. tat kasya hetoþ? tathà hi sarva ete trayo dharmàþ svabhàva÷ånyàþ tatra na ÷ånyatayà ÷ånyatà saüspç÷yate naiva ÷ånyatàü ka÷cit saüspç÷ati, nàpi ÷ånyatà saüspç÷yate, tat kasya hetoþ? tathà hi svabhàva÷ånyatayà ÷ånyatà nopalabhyate, iyaü sànupalaübha÷ånyatà yatra sthitvà bodhisattvo mahàsattvo 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate.

subhåtir àha: kiü punar bhagavan praj¤àpàramitàyàm eva sthito nànyeùu dharmeùu?

bhagavàn àha: katamo và subhåte dharmoe yaþ praj¤àpàramitàyàü nàntargataþ?

subhåtir àha: yad bhagavan praj¤àpàramitàsvabhàvena ÷ånyà, tat kathaü praj¤àpàramitàyàü sarvadharmà antargatàþ, na hi bhagava¤ chånyatàyàü ka÷cid dharmàntargataþ?

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, na punaþ subhåte sarvadharmàþ sarvadharmaiþ ÷ånyàþ, na ca sarvadharmàþ ÷ånyatàyàm antargatàþ.
ity aprameyasattvàrthanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sarvadharme ÷ånyatàyàü sthitvà abhij¤àpàramitàm abhinirharati, yàsv abhij¤àsu sthitvà pårvasyàn di÷i gaïgànadã vàlukopamàn lokadhàtån gacchati, teùu ca lokadhàtuùu ye buddhà bhagavantas tiùñhanti dhriyante yàpayanti, tàn paryupàste dharma¤ ca ÷çõoti teùu ca buddheùu bhagavansu ku÷alamålàny avaropayaty, evaü dakùiõasyàü pa÷cimàyàm uttarasyàm adha årdhavaü vidikùu gaïgànadãvàlukopamàn lokadhàtån gacchati, teùu ca lokadhàtuùu ye buddhà bhagavantas tiùñhanti dhriyante yàpayanti, tàn paryupàste dharma¤ ca ÷çõoti teùu buddheùu bhagavatsu ku÷alamålàny avaropayati.
#<(PSP_6-8:135)>#

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: iha subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran ye te pårvasyàü di÷i gaïgànadãvàlukopamà lokadhàtavas tàn sarvàn ÷ånyàn pa÷yati, ye 'pi tatra buddhà bhagavantas tiùñhanti dhriyante yàpayanti te 'pi buddhà bhagavantaþ svabhàveõa ÷ånyà, anyatra nàmasaüketàt praj¤àptim upàdàya nirdi÷yante, sà ca sarvà praj¤aptiþ svabhàvena ÷ånyà. yadi te lokadhàtavo na svabhàvena ÷ånyà abhaviùyaüs, te 'pi buddhà bhagavanto na svabhàvena ÷ånyà abhaviùyaüs, te 'pi praj¤aptisamudàcàrà na svabhàvena ÷ånyà abhaviùyaüs, tatpràde÷ikã ÷ånyatàbhaviùyad yasmàt pràde÷ikã ÷ånyatà nopalabhyate tasmàt sarvadharmà sarvadharmaiþ ÷ånyàþ.

atra bodhisattvo mahàsattva upàyakau÷alyena praj¤àpàramitàyàü carann abhij¤àpàramitàm abhinirharati, yàsv abhij¤àsu sthitvà divya¤ cakùur abhinirharati, divyaü ÷rotram çddhividhij¤ànaü pårvanivàsaü cyutyupapattim abhinirharati. àbhir abhij¤àbhir bodhisattvena mahàsattvena ÷akyànuttaràü samyaksaübodhir abhisaüboddhuü, yad iyaü bodhisattvasya mahàsattvasyàbhij¤àpàramitàyàü bodhir antargatà, abhij¤àsu bodhir antargatà màrgayitavyàyàü màrgayamàõo divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõàtmanas tàn ku÷alàn dharmàn pa÷yati, paràü÷ ca ku÷aleùu dharmeùu niyojayati, na ca ku÷aleùu dharmeùv abhinivekùyate. tat kasya hetoþ? tathà hi te sarvaku÷alà dharmàþ svabhàvena ÷ånyàþ, na ca ÷ånyatà kvacid abhinivekùyate yad abhinive÷am àsvàdayiùyati niþsvabhàva÷ånyatà.

tad bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran divyaü cakùur abhinirharati yena cakùuùà sarvadharmà ÷ånyàn pa÷yati, tat punar bodhisattvo mahàsattvas tàn dharmàn àgamya tat karmàbhiniråpayati, yayà karmàbhiniruktyà sattvànàn dharmaü de÷ayati na punaþ sattvapraj¤aptim uplabhyate, ity anupalaübhayogena bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàm abhij¤à abhinirharati, yàsv abhij¤àsv abhij¤à karuõàdharmàþ kartavyàs tàn karoti.

tad bodhisattvo mahàsattvo divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõa pårvasyàü di÷i dakùiõasyàü di÷i pa÷cimàyàü di÷y uttarasyàü di÷y adha årdhvalokadhàtuùu yàvad vidikùu lokadhàtuùu sattvàn pa÷yati, #<(PSP_6-8:136)># sa tatrarddhyà gatvà sattvànàm arthaü karoti, yadi và dànena yadi và ÷ãlena yadi và kùàntyà yadi và vãryeõa yadi và dhyànena yadi và praj¤ayà yadi và saptatriü÷adbodhipakùyair dharmair yadi vàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhair yadi và ÷ràvakapratyekabuddhadharmair yadi và bodhisattvadharmair yadi và buddhadharmais teùàü sattvànàü kçtyaü karoti.

tatra ye sattvà matsariõas teùàm evaü dharmaü de÷ayati, dadata dànan duùkhaü hi bhoþ puruùà dàridryan na ca dàridryeõa ÷akyam àtmano 'rthaþ kartuü pràg eva parasya, tasmàd yåyam àtmanà ca sukhino bhaviùyatha paràü÷ ca sukhayiùyatha mà dàridryeõànyeùàü màüsàni khàdayanto na mokùyatha tribhir apàyaiþ.

ye duþ÷ãlà sattvàs teùàm evaü dharmaü de÷ayati, duþkhaü hi bhoþ puruùà dauþ÷ãlyaü na ca dauþ÷ãlyena ÷akyam àtmano 'thaþ kartuü pràg eva parasya, dauþ÷ãlyasya ca yo vipàko narako và tiryagyonir và yamaloko và tatra yåyaü triùv apàyeùu prapatità àtmànam eva na ÷akyathoddhartuü pràg eva paraü, tad bhavadbhir ekadau÷ãlyacittasyàpy avakà÷o na dàtavyaþ, mà pa÷càt prabhåtaü kàlaü tapyata.

ye sattvàþ pratihatacittàþ parasya caü krudhyanti vyàpadyante doùam utpàdayatàm eùàm evaü dharmaü de÷ayati, mà bhavanto 'nyonyaü kùubhyathànyonyaü vyàpadyadhve mà doùam utpàdayata kùubdhacittasya hi na ka÷cit ku÷alo dharma àmukhã bhavati, tad bhavanto 'nyonyam evaü kùubdhacittà vyàpannacittàþ sthànam etad vidyate yan narakaü và prapatathà tiryagyoniü và yamalokaü và, tad bhavadbhir ekacittenàpi na kùobdhavyaü pràg evànyeùàü cittànàm avakà÷o dàtavyaþ.

ye ku÷ãdàþ sattvàs tàn vãrye niyojayati teùàm evaü dharmaü de÷yati, mà bhavantaþ kau÷ãdyam àpadyadhvaü na kusãdànàü hãnavãryàõàü kàcic chubhà pravçttiþ sthànam etad vidyate yat ku÷ãdànàn narako và tiryagyonir và yamaloko và tad bhavadbhir ekasyàpi ku÷ãdacittasyàvakà÷o na dàtavyaþ pràg evànyeùàü cittànàm.

ye vikùiptacittàþ sattvàs tàn sarvàn dhyàne niyojayati, teùàü evaü #<(PSP_6-8:137)># dharmaü de÷ayati, mà bhavanto muùitasmçtayo vikùiptacittà÷ ca bhavatan muùitasmçtãnàm vikùiptacittànàü và ku÷alà dharmà bhavanti sthànam etad vidyate, yaü muùitasmçtãnàü vikùiptacittànàü và narako và tiryagyonir và yamaloko và tad bhavadbhir ekasyàpi vikùiptacittasyàvakà÷o na dàtavyaþ, pràg evànyesठcittànàm.

ye duùpraj¤àþ sattvàs tàn sarvàn praj¤àyàü niyojayati, teùàm evaü dharmaü de÷ayati, mà yåyaü dauùpraj¤acittam utpàdayedhvaü nàpraj¤ànàü sugatigamanaü bhavati sthànam etad vidyate yad duùpraj¤ànàü narako và tiryagyonir và yamaloko và, tad bhavadbhir ekacittotpàdo 'pi praj¤àvirahito notpàdayitavyaü pràg evànyeùàü cittotpàdànàm avakà÷o dàtavyaþ.

ye ràgacaritàþ sattvàs tàn ÷ubhabhàvanàyàü niyojayati, ye màrge 'sthitàþ sattvàs tàn màrge niyojayati yadi và ÷ràvakamàrge niyojayati, yadi và pratyekabuddhamàrge niyojayati teùàm evaü dharmaü de÷ayati, yatra bhavanto 'bhiniviùñàt te dharmàþ svabhàvena ÷ånyàþ, na svabhàvena ÷ånyeùu dharmeùu ÷akyam abhiniveùñum anabhiniviùñà ca ÷ånyatà.

evaü khalu subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann abhij¤àsu sthitvà sattvànàm upakàraü karoti.

nàsti sa subhåte bodhisattvo mahàsattvo yaþ ÷akto 'bhij¤àsv asthitvà sattvànàü dharmade÷anàü kartum, utpathaprasthitàn và sattvàn màrge 'vatàrayituü nedaü sthànaü vidyate. tadyathà subhåte 'pakùaþ pakùã na ÷aknoty àkà÷e kramitum, evam eva subhåte bodhisattvo mahàsattvo 'nàgamyàbhij¤à na ÷aknoti sattvànàü dharmaü de÷ayituü, tasmàt tarhi subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà abhij¤à abhinirhartavyàþ.

sa imàbhir abhij¤àbhir abhinirhçtàbhir yad àkàïkùati sattvànàm arthaü kartuü tat kariùyati divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõa gaïgànadãvàlukopamàn lokadhàtån drakùyati tatra sattvà utpannàs tàn drakùyati, dçùñvà ca tàn satttvàn çddhyà gatvà cetasaiva cittaü praj¤àsyati, cittaü j¤àtvà tathàiva teùàü dharmaü de÷ayiùyati, yadi và dànakathàü #<(PSP_6-8:138)># yadi và ÷ãlakathàü yadi và kùàntikathàü yadi và vãryakathàü yadi và dhyànakathàü yadi và praj¤àkathàü yàvan nirvàõakathàü và.

sa divyena ÷rotradhàtunà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõobhau ÷abdau ÷roùyati mànuùya¤ càmànuùya¤ ca, tatra ye gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtuùu buddhà bhagavanto dharmaü de÷ayati, tan divyena ÷rotradhàtunà ÷rutvà tathàivodgrahãùyati tathàivodgçhya sattvànàü dharmaü de÷ayati, dànakathàü và ÷ãlakathàü và kùàntikathàü và vãryakathàü và dhyànakathàü và praj¤àkathàü và yàvan nirvàõakathàü và.

tasya cetaþparyàyaj¤ànaü suvi÷uddhaü bhaviùyati sa tena cetaþparyàyaj¤ànena suvi÷uddhena sattvànàü cittaü praj¤àsyati, cittaü j¤àtvà teùàü tathàiva dharmaü de÷ayiùyati, dànakathàü và ÷ãlakathàü và kùàntikathàü và vãryakathàü và dhyànakathàü và praj¤àkathàü và yàvan nirvàõakathàü và.

so 'nekavidhaü pårvanivàsam anuspariùyati, apy àtmanaþ pareùàm api sa tena pårvanivàsànusmçtij¤ànena evaü j¤àsyati, evaünàmàni te 'bhåvan pårvakàs tathàgatà arhantaþ samyaksaübuddhàþ sa÷ràvakasaüghàs tatra ye sattvàþ pårvanivàsànusmçtyadhimuktikà bhaviùyanti tebhyas tathàiva dharmaü de÷ayiùyati dànakathàü và ÷ãlakathàü và kùàntikathàü và vãryakathàü và dhyànakathàü và praj¤àkathàü và yàvan nirvàõakathàü và.

so 'nekavividhayà çddhyà samanvàgato gaïgànadãvàlukopamàn lokadhàtån gatvà buddhàn bhagavataþ paryupàste teùu ca buddheùu bhagavatsu ku÷alamålàny avaropayiùyati ku÷alamålàny avaropya tad eva punar buddhakùetram àgamiùyati, àgatya teùàü sattvànàü dharmaü de÷ayiùyati, dànakathàü và ÷ãlakathàü và kùàntikathàü và vãryakathàü và dhyànakathàü và praj¤àkathàü và yàvan nirvàõakathàü và.

tasyàsravakùayaj¤ànasàkùàtkriyàbhij¤àj¤ànaü supari÷uddhaü bhaviùyati, sa tenàsravakùayaj¤ànasàkùàtkriyàbhij¤àj¤ànena suvi÷uddhena sattvànàü dharmaü de÷ayiùyati, dànakathàü và ÷ãlakathàü và kùàntikathàü và vãryakathàü và dhyànakathàü và praj¤àkathàü và yàvan #<(PSP_6-8:139)># nirvàõakathàü và.

evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà abhij¤à abhinirhartavyàþ.

sa imàbhir abhij¤àbhir nihçtàbhir yaü yam evàkàïkùiùyaty àtmabhàvaü pratigrahãtuü taü tam evàtmabhàvaü pratigrahãùyati, na ca tena sukhena và duþkhena và sumanà và durmanà và bhaviùyati, naivàsyànunaya pratighau bhaviùyathaþ. tadyathàpi nàma subhåte buddhanirmitaþ puruùaþ sarvakçtyàni karoti, na ca tena sukhena và duùkhena và lipyate.

evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratàbhij¤àbhir vikrãóitavyam evaü vikrãóaü buddhakùetraü ca pari÷odhayiùyati sattvàn paripàcayiùyati.

evaü khalu subhåte bodhisattvena mahàsattvena pari÷uddheùu buddhakùetreùu paripàciteùu sattveùu ÷akyànuttarà samyaksaübodhir abhisaüboddhum. tat kasya hetoþ? nàsti hi subhåte aïgahànir asya bodhisattvasya mahàsattvasyànuttaràyàü samyaksamodhau.
iti buddhopasaükramaõopàsanàdinive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katamàni bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya bodhyaïgàni yàni bodhisattvo mahàsattvaþ paripåryànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate?

evam ukte bhàgavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: sarve ku÷alà dharmàþ subhåte bodhisattvasya mahàsattvasya bodhyaïgàni.

subhåtir àha: te punar bhagavan katame ku÷alà dharmà yaiþ ku÷alaiþ dharmair anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate?
evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: prathamacittotpàdam upàdàya subhåte dànapàramità ku÷alo dharmas tatra ca yàvikalpanà yad dànaü na jànàtãdaü dànaü yasyàrthe dàtavyaü yena dàtavyaü, te càsya trayo vikalpà na saüvidyante svabhàva÷ånyatàm upàdàya, yayà pàramitayàtmanà ca tarati sattvàü÷ ca saüsàràd uttàrayatãme te ku÷alà dharmà bodhisattvasya mahàsattvasyànuttaràyai samyaksaübodhaye #<(PSP_6-8:140)># màrgaþ, yena màrgeõàtãtànàgatapratyutpannà bodhisattvà mahàsattvàs tãrõàs taranti tariùyanti ca. evaü ÷ãlapàramità kùàntipàramità vãryapàramità dhyànapàramità praj¤àpàramità ku÷alà dharmàs tatra ca yàvikalpanà, yat praj¤àü na jànàtãyaü praj¤à yasyàrthe bhàvayitavyà yena bhàvayitavyà, te càsya trayo vikalpà na saüvidyante svabhàva÷ånyatàm upàdàya yayà praj¤àpàramitayà, àtmanà ca tarati sattvàü÷ ca saüsàràd uttàrayatãme te ku÷alà dharmà bodhisattvasya mahàsattvasyànuttaràyai samyaksaübodhaye màrgaþ, yena màrgeõàtãtànàgatapratyutpannà bodhisattvàs tãrõàs taranti tariùyanti ca.

evaü catvàri dhyànàni catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattaya÷ catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni catvàra çddhipàdàþ pa¤cendriyàni pa¤cabalàni saptabodhyaïgàni, àryàùñàïgo màrgaþ sarva÷ånyatàþ, aùñavimokùanavànupårvavihàrasamàpattayaþ sarvadhàraõãmukhàni sarvasamàdhayaþ ÷ånyatànimittàpraõihitàni pa¤càbhij¤à da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmà bodhisattvasya mahàsattvasya ku÷alà dharmàs teùu càvikalpanà yad buddhadharmàn na jànàtãme buddhadharmà yasyàrthe bhàvayitavyà yena bhàvayitavyàs te càsya trayo vikalpà na saüvidyante svabhàva÷ånyatàm upàdàya yair buddhadharmair àtmanà ca tarati sattvàü÷ ca saüsàràd uttàrayatãme te ku÷alà dharmà bodhisattvasya mahàsatttvasyànuttaràyai samyaksaübodhaye màrgaþ, yena màrgeõàtãtànàgatapratyutpannà bodhisattvà mahàsattvàs tãrõàs taranti ca tariùyanti ca, yàvantaþ subhåte kecid bodhaye màrgàs tàn ku÷alàn dharmàn bodhisattvena mahàsattvena paripårya sarvàkàraj¤atànupràptavyà sarvàkàraj¤atàm anupràpya dharmacakraü pravartayitavyam.
iti bodhyaïganive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann ime dharmà bodhisattvadharmàþ, buddhadharmàþ punaþ katame?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: yat punar àyuùmàn subhåtir evam àha, yadãme dharmà bodhisattvadharmà buddhadharmàþ punaþ katame? eta eva subhåte buddhadharmà yad #<(PSP_6-8:141)># ebhir dharmaiþ sarvàkàraj¤atàm abhisaübudhyate tasya sarvàkàraj¤atàpràptasya sarvavàsanànusaüdhiþ prahãyate, tàü bodhisattvo mahàsattvo 'bhisaübudhyate tathàgatenàrhatà samyaksaübuddhena sarvadharmà ekakùaõasamàyuktayà praj¤ayà abhisaübuddhà ayaü vi÷eso bodhisattvasya mahàsattvasya ca tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya. tad yathàpi nàma subhåte anya eva pratipannako 'nyaþ phalasthaþ, na ca tàv ubhàv api nàgrapudgalau, evam eva subhåte bodhisattvà mahàsattva ànantaryamàrgapratipannakas tathàgataþ punar arhan samyaksaübuddhaþ sarvadharmeùv anàvaraõaj¤ànapràptaþ, ayaü subhåte vi÷eùo bodhisattvasya mahàsattvasya ca tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann ime dharmàþ svalakùaõa÷ånyàs tat kathaü svalakùaõa÷ånyeùu dharmeùu vi÷eùo và nànàkaraõaü vopalabhyate? ayaü nairayiko 'yaü tairyagyoniko 'yaü yàmalaukiko 'yaü devo 'yaü manuùyo 'yaü gotrabhåmir ayam aùñamako 'yaü srotaàpanno 'yaü sakçdàgàmy ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo 'yaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddha iti, yathaiva bhagavann ime pudgalà nopalabhyante tathàiva bhagavan karma nopalabhyate, yathaiva bhagavan karma nopalabhyate tathàiva vipàko nopalabhyate.

evam ukte bhagavàn àyuùmaõtaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etat, yathà vadasi svalakùaõa÷ånyeùu dharmeùu na karma na vipàka upalabhyate, ye svalakùaõa÷ånyàn dharmàn sattvà nàbhijànanti te karmàbhisaükurvanti du÷caritaü và sucaritaü và sàsravaü vànàsravaü và, te du÷caritena karmaõà triùv apàyeùu prapatanti, narakeùu và tiryagyonau và yamaloke và, sucaritena devamanuùyeùåpapadyante, anàcchedya råpadhàtau copapadyante, tad bodhisatttvo mahàsattvo dànapàramitàyàü caran, ÷ãlapàramitàyàü caran, kùàntipàramitàyàü caran, vãryapàramitàyàü caran, dhyànapàramitàyàü caran, praj¤àpàramitàyàü caran, upàyapàramitàyàü caran, praõidhànapàramitàyàü caran, balapàramitàyàü caran, j¤ànapàramitàyàü caran, adhyàtma÷ånyatàyàü #<(PSP_6-8:142)># caran, bahirdhà÷ånyatàyàü caran, adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü caran, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü caran, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu caran, àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukheùu caran, ÷ånyatànimittàpraõihiteùu caran, pa¤casv abhij¤àsu caran, da÷asu bodhisattvabhåmiùu caran, da÷asu tathàgatabaleùu caran, caturùu vai÷àradyeùu caran, catasçùu pratisaüvitsu caran, aùñàda÷asv àveõikeùu buddhadharmeùu carann acchidracàrãmàn bodhisattvadharmàn utpàdayati yànutpàdya bodhyaïgaparivàrasahagataü vajropamaü samàdhiü samàpanno 'nutttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, abhisaübudhya sattvànàm arthaü karoti, yenàrthena kçtena na punar vipraõasyanti yena vipraõà÷eõa pa¤cagatike saüsàre prapateyuþ.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavatànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhya pa¤cagatikaþ saüsàra upalabdhaþ?

bhagavàn àha: na subhåte.

subhåtir àha: kiü punar bhagavatà kçùõàü và ÷uklaü và karmopalabdham?

bhagavàn àha: na subhåte.

subhåtir àha: yadi nopalabdhaü kuto narakas tiryagyonir yamalokaþ praj¤apto devamanuùyàþ praj¤aptàþ, srotaàpannàþ sakçdàgàmino 'nàgàmino 'rhantaþ pratyekabuddhàþ praj¤aptàþ, bodhisattvo mahàsattvas tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ praj¤aptaþ?

bhagavàn àha: kiü punaþ subhåte ete sattvà jànanti svalakùaõa÷ånyàþ sarvadharmà iti?

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: yadi subhåte sattvà evaü jànãyuþ svalakùaõa÷ånyàþ sarvadharmà iti, na bodhisattvo 'nuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhetànuttaràyàü samyaksaübodhau sthitvà na sattvàn mocayet, tribhyo 'pàyebhyo yàvat pa¤cagatikàt saüsàràd, yasmàt tarhi subhåte #<(PSP_6-8:143)># sattvà na jànanti svalakùaõa÷ånyàn dharmàüs te 'j¤atà na parimucyante pa¤cagatikàt saüsàràt, tad bodhisattvo mahàsattvas teùàü buddhànàü bhagavatàm antike ÷rutvà svalakùaõa÷ånyàn sarvadharmàn anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhet, ime dharmàs tathà na saüvidyante yathà bàlapçthagjanà abhiniviùñhàs te sattvà asato 'saüvidyamànàü dharmàn svayam eva vikalpayanty upalabhante vàsattve sattvasaüj¤ino 'råpe råpasaüj¤ino 'vedanàyàü vedanàsaüj¤ino 'saüj¤àyàü saüj¤àsaüj¤ino 'saüskàreùu saüskàrasaüj¤ino 'vij¤à¤e vij¤ànasaüj¤ino 'skandheùu skandhasaüj¤mo 'dhàtuùu dhàtusaüj¤ino 'nàyataneùv àyatanasaüj¤ino 'pratãtyasamutpàde pratãtyasamutpàdasaüj¤mo 'pratãtyasamutpanneùu dharmeùu pratãtyasamutpannadharmasaüj¤ino 'pratãtyasamutpàdàïge pratãtyasamutpàdàïgasaüj¤ino 'lokottareùu lokottarasaüj¤ino 'sàsraveùu sàsravasaüj¤inaþ, nànàsraveùv anàsravasaüj¤ino 'saüskçteùu dharmeùu saüskçtadharmasaüj¤inaþ, saüskçteùu dharmeùu asaüskçtadharmasaüj¤inaþ, asaüvidyamànànàü viparyàse 'viparyastacittàþ kàyena vàcà manasà ca karmàbhisaüskurvanti, te pa¤cagatikàt saüsàràd na parimucyante, tad bodhisattvo mahàsattvaþ
praj¤àpàrmitàyàü caran sarvàn antargatàn ku÷alàn dharmàn kçtvà bodhisattvacaryàü carati, yayà caryayà carann anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate.
iti karmaphalasaübandho vipraõàsanive÷anakarma

anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhya duùkha¤ ca duùkhasamudayaü ca duùkhanirodha¤ ca duþkhanirodhagàmin㤠ca pratipadam àkhyàti de÷ayati prakà÷ayati vivçõoti vibhajati praj¤àpayati pratiùñhàpayati, eùu caturùv àryasatyeùu sarvàntargatàþ ku÷alà dharmà ye kecid bodhipakùyà dharmà yair bodhipàkùikair dharmais trayàõàü ratnànàü vyavasthànaü bhaviùyati, katameùàü trayàõàm? buddharatnasya dharmaratnasya saügharatnasya, eteùàü trayàõàü ratnànàü pràdurbhàvàt sattvàþ parimucyante pa¤cagatikàt saüsàràt.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavan duþkhaj¤ànena parinirvànti, atha duùkhena parinirvànti? utàho samudayaj¤ànena parinirvànti, atha samudayena parinirvànti? utàho #<(PSP_6-8:144)># nirodhaj¤ànena parinirvànti, atha nirodhena parinirvànti? utàho màrgaj¤ànena parinirvànti, atha màrgeõa parinirvànti?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: na subhåte duùkhaj¤ànena parinirvànti na duùkhena, na samudayaj¤ànena na samudayena, na nirodhaj¤ànena na nirodhena, na màrgaj¤ànena parinirvànti na màrgeõa, yà punaþ subhåte caturõàm àryasatyànàü samatà tat parinirvàõam uktaü mayà, na punar duþkhena parinirvànti na duùkhaj¤ànena, na samudayena na samudayaj¤ànena, na nirodhena na nirodhaj¤ànena, na màrgeõa parinirvànti na màrgaj¤ànena.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: katamà bhagavan caturõàm àryasatyànàü samatà?

bhagavàn àha: yatra subhåte na duùkhan na duùkhaj¤ànaü, yatra na samudayo na samudayaj¤ànaü, yatra na nirodho na nirodhaj¤ànaü, yatra na màrgo na màrgaj¤ànam, api tu khalu subhåte yà eùàü caturõàm àryasatyàõàü tathatàvitathatànanyatathatà dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà yasyotpàdàd và tathàgatànàm anutpàdàd và tathàgatànàü sthitaivaiùà dharmàõàü dharmatà dharmàdhàtur yàsaüpramoùadharmatàyai aparihàõadharmatàyai saüpravartate, tàü bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran satyànubodhaye carati, yathà satyànubodhaye carati, yathà satyàny anubodhavyàni.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kathaü punar bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran satyànubodhaye carati, yathà caran satyàny anubudhyate, abhisaübudhya tathatvàya pratipadyate, yathà pratipadyamàno na ÷ràvakabhåmiü patati na pratyekabuddhabhåmiü patati bodhisattvaniyàmam avakràmati.

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: na so dharmo yasyàntaü pa÷yati, tathà ca pa÷yati yathà na ka¤cid dharmam upalabhate, anupalaübhamànaþ sarvadharmà ÷ånyà iti pa÷yati, satyaparyàpannàü #<(PSP_6-8:145)># và asatyaparyàpannàü và taü sarve ÷unyà iti pa÷yati, sa evaü pa÷yann avakràntaniyàmo bodhisattvo mahàsattvo gotrabhåmau sthito bhavati, tasya gotrabhåmau sthitasya na mårdhavinipàto bhavati yena mårdhavinipàtena ÷ràvakabhåmiü và pratyekabuddhabhåmiü và patet, sa iha gotrabhåmau sthitvà catvàri dhyànàny utpàdayati, catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattãr utpàdayati, sa iha ÷amathabhåmau sthitvà sarvadharmàn pravicinoti, catvàry àryasatyàny anubudhyate, sa duþkha¤ ca parijànàti na ca duùkhàrambaõaü cittam utpàdayati, samudaya¤ ca prajahàti na ca samudayàrambaõaü cittam utpàdayati, nirodha¤ ca sàkùàtkaroti na ca nirodhàrambaõaü cittam utpàdayati, màrga¤ ca bhàvayati na ca màrgàrambaõaü cittam utpàdayati, anyatra bodhinimnena cittena bodhiprave÷ena bodhipràgbhàreõa cittena sarvadharmàn yathàvat pa÷yati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan sarvadharmàn yathàvat pa÷yati?

bhagavàn àha: sarvadharmàn ÷ånyàn pa÷yati.

subhåtir àha: kathaü bhagavan sarvadharmàn ÷ånyàn pa÷yati?

bhagavàn àha: yad uta svalakùaõa÷ånyàn sarvadharmàn pa÷yati, yo 'nayaivaüråpayà vipa÷yanayà sarvadharmàþ ÷ånyà iti pa÷yati, na ca kasyacid dharmasya svabhàvaü pa÷yati, yatra svabhàve sthitvànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate.

subhåtir àha: evaü sati bhagavann abhàvasvabhàvà bodhiþ.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etad, yathà vadasi, abhàvasvabhàvà subhåte bodhiþ, sà na buddhena kçtà na pratyekabuddhena nàrhatà nàpi tair bodhisattvair mahàsattvair ya iha samàdhau caranty anyatra sattvà na jànanti na pa÷yanti, tad bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena sattvànàü dharmaü de÷ayati.
iti satyadar÷anavive÷anakarma

atha khalu maitreyo bodhisattvo mahàsattvo bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàs tadà bhagavan praj¤àpàramitàyàü caratà bodhisattvena mahàsattvena bodhisattva÷ikùàyàü #<(PSP_6-8:146)># ÷ikùitukàmena råpe kathaü ÷ikùitavyaü? vedanàyàü saüj¤àyàü saüskàreùu vij¤àne kathaü ÷ikùitavyam? cakùuràyatane ÷rotràyatane ghràõàyatane jihvàyatane kàyàyatane manaàyatane kathaü ÷ikùitavyam? råpàyatane ÷abdàyatane gandhàyatane rasàyatane spraùñavyàyatane dharmàyatane kathaü ÷ikùitavyam? cakùurdhàtau råpadhàtau cakùurvij¤ànadhàtau, ÷rotradhàtau ÷abdadhàtau ÷rotravij¤ànadhàtau, ghràõadhàtau gandhadhàtau ghràõavij¤ànadhàtau, jihvàdhàtau rasadhàtau jihvàvij¤ànadhàtau, kàyadhàtau spraùñavyadhàtau kàyavij¤ànadhàtau, manodhàtau dharmadhàtau manovij¤ànadhàtau kathaü ÷ikùitavyam? cakùuþsaüspar÷àyatane ÷rotraghràõajihvàkàyamanaþsaüspar÷àyatane kathaü ÷ikùitavyam? avidyàyàü saüskàreùu vij¤àne nàmaråpe ùaóàyatane spar÷e vedanàyàü tçùõàyàm upàdàne bhave jàtau jaràmaraõe kathaü ÷ikùitavyam? duùkhasatye samudayasatye nirodhasatye màrgasatye kathaü ÷ikùitavyam? råpiùu dharmeùv aråpiùu sanidar÷aneùv anidar÷aneùu sapratigheùv apratigheùu saüskçteùv asaüskçteùu sàsraveùv anàsraveùu sàvadyeùv anavadyeùu hãneùu praõãteùv adhyàtmikeùu và bàhyeùu và dçùña÷rutamatavij¤àteùv atãtànàgatapratyutpanneùu ku÷alàku÷alavyàkçtàvyàkçteùu kàmapratisaüyukteùu råpapratisaüyukteùv
àråpyapratisaüyukteùu ÷aikùeùv a÷aikùeùu naiva÷aikùanà÷aikùeùu kathaü ÷ikùitavyam? ràge pratighe màne 'vidyàyàü dçùñau vicikitsàyàü kathaü ÷ikùitavyam? màtsarye dàne dauþ÷ãlye ÷ãle vyàpàde kùàntau kau÷ãdye vãrye vikùepe dhyàne dauùpraj¤e praj¤àyàü kathaü ÷ikùitavyam? vikalpe ÷ånyatàyàü nimitte ànimitte mithyàpraõihite samyakpraõihite, ÷ubhe '÷ubhe dharme kathaü ÷ikùitavyam? kle÷e kle÷aprahàõe saükle÷e vyavadàne saüsàre nirvàõe dhàtau kathaü ÷ikùitavyam? buddhadharmeùu kathaü ÷ikùitavyam?

evam ukte bhagavàn maitreyaü bodhisattvaü mahàsattvam evam àha: praj¤àpàramitàyàü caratà maitreya bodhisattvena mahàsattvena bodhisattva÷ikùàyàü ÷ikùitukàmena, nàmamàtrakaü råpam iti ÷ikùitavyaü, nàmamàtraü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü nàmamàtraü yàvad #<(PSP_6-8:147)># buddhadharmà iti ÷ikùitavyam.

atha maitreyo bodhisattvo mahàsattvo bhagavantam etad avocat: yadà bhagavan savastukam idaü nàmadheyam upalabhyate, yad idaü råpam iti, savastukam idaü nàmadheyam upalabhyate yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü, savastukam idaü nàmadheyam upalabhyate yad idaü yàvad buddhadharmà iti, yad uta saüskàranimittam upàdàya, tadà kathaü bodhisattvena mahàsattvena nàmamàtrakaü råpam iti ÷ikùitavyaü, nàmamàtraü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü nàmamàtraü yàvad buddhadharmà iti ÷ikùitavyam, athàvastukam evaü sati tasya nàmnas tad api nàmamàtraü na prayujyate yad idaü råpam iti nàmamàtraü na prayujyate yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü, yàvad buddhadharmà iti nàmamàtraü na prayujyate.

evam ukte bhagavàn maitreyaü bodhisattvaü mahàsattvam etad avocat: àgantukam etan nàmadheyaü prakùiptaü tasmin saüskàranimitte vaståni yad idaü råpam iti, àgantukam etan nàmadheyaü prakùiptaü yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànam, àgantukam etan nàmadheyaü prakùiptaü yad idaü yàvad budhadharmà iti, yata÷ ca maitreya tena saüskàranimittena vaståni råpam ity etasmin nàmni råpam iti saüpratyayo bhavati, pratyayàgamaþ pratisaüvedanaþ, tena ca maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, àgantukam etan nàmadheyaü prakùiptaü tasmin saüskàranimitte vaståni yad idaü råpam iti, yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yad idaü yàvad buddhadharmà iti, tat kiü manyase? maitreya syàd ihaikatyasya tasminn eva saüskàranimitte vaståni saüj¤à và praj¤aptir và nàma vànuvyavahàro vàbhinive÷o và.

[maitreya] àha: evaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tad anenàpi te maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, àgantukam ekam etan nàmadheyaü prakùiptaü tasmin saüskàranimitte vaståni yad idaü råpam iti, yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yad idaü yàvad buddhadharmà iti.

atha khalu maitreyo bodhisattvo mahàsattvo bhagavantam etad avocat: #<(PSP_6-8:148)># evaü sati bhagavann upalabdha eva bhavati råpasya svabhàvo yat tat saüskàranimittaü vastu, yad upàdàya nàma saüj¤à praj¤aptir anuvyavahàro bhavati, yad idaü råpam iti yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yad idaü yàvad buddhadharmà iti.

evam ukte bhagavàn maitreyaü bodhisattvaü mahàsattvam evam àha: saüskàranimitte vaståni nàma saüj¤à praj¤aptir anuvyavahàro råpam iti, tat kiü manyase? maitreya svabhàvo và sa råpasya praj¤aptimàtraü veti.

[maitreya] àha: praj¤aptimàtraü bhagavan yad idaü praj¤aptimàtram.

bhagavàn àha: tat kathaü maitreya tavaivaü bhavaty upalabdha evaü bhavati råpasya svabhàva iti, yat tat saüskàranimittavastu yad upàdàya nàma saüj¤à praj¤aptir anuvyavahàro bhavati, yad idaü råpam iti, yad idaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yad idaü yàvad buddhadharmà iti. tat kiü manyase? maitreya svabhàvo và sa vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü praj¤aptimàtraü veti.

[maitreya] àha: praj¤aptimàtraü bhagavan yad idaü praj¤aptimàtram.

bhagavàn àha: tat kathaü maitreya tavaivaü bhavaty upalabdha evaü bhavati vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü svabhàva iti?

maitreya àha: saced bhagavan nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàramàtratvaü råpaü, saced bhagavan nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàramàtratvaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmà iti, tad evaü sati na tåpalabdha eva svabhàvo bhavati, råpasya yad idan nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàramàtratvam iti, tad evaü sati na tåpalabdha eva svabhàvo bhavati, vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü, yad idaü nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàramàtratvam iti.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? maitreya yad råpam iti nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàramàtratvaü, yad vedaneti saüj¤eti saüskàrà #<(PSP_6-8:149)># iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti, nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàramàtratvam api nu tasyotpàdo và praj¤àyate vyayo và saükle÷o và vyavadànaü và.

[maitreya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tat kutas tavaivaü bhavati maitreya upalabdha eva svabhàvo bhavati råpasya vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàm iti peyàlam?

maitreya àha: kiü punar bhagavan sarva÷aþ svalakùaõena nàsty eva råpaü, kiü punar bhagavan sarva÷aþ svalakùaõena nàsty eva vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü, na santy eva yàvad buddhadharmàþ.

bhagavàn àha: nàhaü maitreya sarva÷aþ svalakùaõena råpan nàstãti vadàmi, nàhaü maitreya sarva÷aþ svalakùaõena vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmà na santãti vadàmi.

maitreya àha: kathaü bhagavan råpam asti? kathaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmàþ santi?

bhagavàn àha: lokasaüketavyavahàrato maitreya råpam asti na tu paramàrthato lokasaüketavyavahàrato maitreya vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmàþ santi no paramàrthataþ.

maitreya àha: yathà khalv ahaü bhagavan bhagavato bhàùitasyàrtham àjànàmi nirabhilapya eva dhàtuþ paramàrthataþ, saced bhagavan nirabhilapyo dhàtuþ paramàrthataþ, tat kathaü yat tat saüskàranimittaü vastu yatra råpam ity àgantukaü nàmadheyaü prakùipyate, tat kathaü yat tat saüskàranimittaü vastu yatra vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmà ity àgantukaü nàmadheyaü prakùipyate paramàrthato na bhavati, sacet tan na paramàrthaþ tat kathaü nirabhilapyo dhàtur bhavati saüskàranimittaü vastu nirabhilapyo dhàtur iti na yujyate.

bhagavàn àha: tena hi maitreya tvàm evàtra pratipakùàmi yathà te kùamate tathàivaü vyàkuru. tat kiü manyase? maitreya yathà te nirabhilapya dhàtau praj¤àpracàro bhavati, upalabhase tvaü tasmin samaye saüskàranimittaü vastu yatredam àgantukanàmadheyaü prakùiptaü yad #<(PSP_6-8:150)># idaü råpam iti vedaneti saüj¤eti saüskarà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti.

[maitrya àha:] no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tad anenàpi te maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, yat tat saüskàranimittaü vastus tan nirabhilapyàd dhàtor nànyan nàpy ananyan, sa ca tasmàt saüskàranimittàd vastuno nànyo nirabhilapyo dhàtur nàpy ananyo yatredam àgantukaü nàmadheyaü prakùipataü yad idaü råpam iti, vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti, saüskàranimittàc ced vastuno maitreya nirabhilapyo dhàtur anyaþ syàd apãdànãü sarvakàlaü pçthagjanàþ parinirvàyur anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübuddheran, ananya÷ cen maitreya saüskàranimittàd vastuno nirabhilapyo dhàtuþ syàd apãdànãü tad api nimittaü nopalabhyet, yatas tasya nirabhilapyasya dhàtoþ prativedho bhavet. tad anenàpi te maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, na tasmàt saüskàranimittàd vastuno 'nyo nirabhilapyo dhàtur, nàpi tasmàd ananyo nirabhilapyo dhàtur yatredam àgantukaü nàmadheyaü prakùipataü yad idaü råpam iti vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti.

maitreya àha: saced bhagavan bodhisattvo mahàsattvo nirabhilapyadhàtåpanibaddhe praj¤àpracàre vartamànas tat saüskàranimittaü vastu nopalabhate, yatredam àgantukaü nàmadheyaü prakùiptaü yad idaü råpam iti vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti, tat kathaü bhagavan vidyamànaü nopalabhate?

evam ukte bhagavàn maitreyaü bodhisattvaü mahàsattvam evam àha: na hi maitreya tasya saüskàranimittasya vastunaþ kàcid vidyamànatà vàvidyamànatà và. tat kasya hetoþ? yasmin hi và maitreya samaye tat saüskàranimittaü vastu vikalpayasi tasmin samaye tat saüskàranimittaü vastu vikalpato grahaõam eti, tasmin và punaþ samaye nirabhilapyadhàtåpanibaddhe praj¤àpracàre vartamàno na vikalpayasi tasmin samaye nirvikalpato grahaõam eti.

maitreya àha: evaü bhagavan.
bhagavàn àha: na tv evaü sati maitreya vikalpamàtram etad yad uta saüskàranimittaü vastu yatredam àgantukaü nàmadheyaü prakùiptaü #<(PSP_6-8:151)># yad idaü råpam iti vedaneti saüj¤eti saüskarà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti, vikalpamàtre và punas tasya nirvikalpe và dhàtau vartamànasya vikalpeùv apagateùu katamà tasya vidyamànatà vàvidyamànatà vopalabhyate, yatredam àgantukaü nàmadheyaü prakùiptaü yad idaü råpam iti vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti?

maitreya àha: praj¤àpàramitàyàü caratà bhagavan bodhisattvena mahàsattvena dharmaprabhedakau÷alye vartamànena katibhir àkàrai råpaprabhedapraj¤aptir anugantavyà? katibhir àkàrair vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmaprabhedapraj¤aptir anugantavyà?

bhagavàn àha: tribhir maitreyàkàrair bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü caratà dharmaprabhedakau÷alye vartamànena råpaprabhedapraj¤aptir anugantavyà, vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad budhdhadharmaprabhedapraj¤aptir anugantavyà, yad utedaü parikalpitaü råpam idaü vikalpitaü råpam idaü dharmatà råpam iti, yad uteyaü parikalpità vedanà iyaü vikalpità vedanà iyaü dharmatà vedanà, yad uta iyaü parikalpità saüj¤à iyaü vikalpità saüj¤à iyaü dharmatà saüj¤à, yad uteme parikalpitàþ saüskàrà ime vikalpitàþ saüskàrà ime dharmatà saüskàràþ, idaü parikalpitaü vij¤ànam idaü vikalpitaü vij¤ànam idaü dharmatà vij¤ànam, ime yàvat parikalpità buddhadharmà ime vikalpità buddhadharmà ime dharmatà buddhadharmàþ.

maitreya àha: katamad bhagavan parikalpitaü råpam? katamad vikalpitaü råpam? katamad dharmatà råpaü? katamà bhagavan parikalpità vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü? katamà vikalpaità vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü? katamà dharmatà vedanà saüjj¤à saüskàrà vij¤ànaü? yàvat katame bhagavan parikalpità budhadharmàþ? katame vikalpità buddhadharmàþ? katame dharmatà buddhadharmàþ?

bhagavàn àha: yà maitreya tasmin saüskàranimitte vaståni råpam iti nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàran ni÷ritya råpasvabhàvatayà parikalpatenedaü parikalpitaü råpaü, yat maitreya tasmin saüskàranimitte #<(PSP_6-8:152)># vaståni vedaneti saüj¤eti saüskàra iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàran ni÷ritya vedanàsvabhàvatayà saüj¤àsvabhàvatayà saüskàrasvabhàvatayà vij¤ànasvabhàvatayà yàvad buddhadharmasvabhàvatayà parikalpaneyaü parikalpità, vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad ime parikalpità buddhadharmàþ, yà punas tasya saüskàranimittasya vastuno vikalpamàtradharmatàyàm avasthànatà vikalpapratãtyàbhilapanatà tatredaü nàmasaüj¤àsaüketapraj¤aptivyavahàro råpam iti, vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti, vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti, idaü vikalpitaü råpam iyaü vikalpità vedanà iyaü vikalpità saüj¤à ime vikalpitàþ saüskàrà idaü vikalpitaü vij¤ànam ime vikalpità buddhadharmàþ. yà utpàdàd và tathàgatànàm anutpàdàd và sthitaiveyaü dharmàõàü dharmatà dharmasthitità dharmadhàtur yat tena parikalpitaråpeõa tasya vikalpitaråpasya nityaü nityakàlaü dhruvaü dhruvakàlaü niþsvabhàvatà dharmanairàtmyaü tathatà bhåtakoñir idaü dharmatà råpam iyaü dharmatà vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànam ime yàvad buddhadharmàþ.

maitreya àha: eùàü bhagavan trayàõàü råpàõàü katamad råpam adravyaü draùñavyaü? katamat sadravyaü draùñavyaü? kataman naivàdravyaü na sadravyaü draùñavyaü paramàrthaprabhàvitaü? àsàü bhagavaüs tiùçõàü vedanànàü tiùçõàü saüj¤ànàü trayàõàü saüskàràõàü trayàõàü vij¤ànànàü trayàõàü yàvad buddhadharmàõàü katame 'dravyà draùñavyà? katame sadravyà draùñavyà? katame naivàdravyà draùñavyà na sadravyàn paramàrthaprabhàvitàþ?

bhagavàn àha: yat maitreya parikalpitaü råpam idam adravyaü draùñavyaü, yad vikalpitaü råpam idaü vikalpitaü råpaü sadravyatàm upàdàya sadravyaü draùñavyaü no tu svatantravçttitaþ, yad dharmatà råpaü tan naivàdravyaü sadravyaü paramàrthaprabhàvitaü draùñavyaü, #<(PSP_6-8:153)># yà maitreya parikalpità vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad ye parikalpità buddhadharmà ime 'dravyà draùñavyàþ, yà vikalpità vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad ye vikalpità buddhadharmà ime vikalpitasadravyatàm upàdàya sadravyà draùñavyà no tu svatantravçttitaþ, yà maitreya dharmatà vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad ye maitreya dharmatà buddhadharmàs te naivàdravyà na sadravyàþ paramàrthena prabhàvità draùñavyàþ.

maitreya àha: yad uktaü bhagavan bhagavatàdvayasyaiùà gaõanà kçtà yad uta råpam ity, advayasyaiùà gaõanà kçtà yad uta vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà iti tad evaü råpaprabhedapraj¤aptau satyàm, evaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü yàvad buddhadharmaprabhedapraj¤aptau satyàü, kiü saüdhàya nirdiùñaü bhagavatà advayasyaiùà gaõanà kçtà yad uta råpam ity advayasyaiùà gaõanà kçtà yad uta vedaneti saüj¤eti saüskàrà iti vij¤ànam iti yàvad buddhadharmà ity advayasyaiùà gaõanà kçteti.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? maitreya yà parikalpite råpe 'dravyatà råpaü và tan na veti.

[maitrya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] yà punas tatra nàmasaüj¤àpraj¤aptivyavahàramàtratà råpam ity api nu tad råpam?

[maitreya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tad anena maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, yat parikalpitaü råpaü tan na råpaü nàråpaü yat punà råpaü nàråpaü tad advayaü, idaü ca saüdhàyoktaü mayà advayasyaiùà gaõanà kçtà yad idaü råpam iti. tat kiü manyase? maitreya yà vikalpitasya råpasya sadravyatà api nu tad råpaü yad upàdàya nàmasaüj¤àpraj¤aptivyavahàro bhavati råpam iti.

[maitreya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tat kiü manyase? maitreya yà nimittena parikalpitena råpeõa parikalpitasya råpasya tat svabhàvatàsallakùaõatàpi nu tad #<(PSP_6-8:154)># råpam.

[maitreya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tad anena te maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, yad vikalpitaü råpam api na råpan nàråpaü yat punar na råpaü nàråpaü tad advayam, ida¤ ca saüdhàyoktaü mayà advayasyaiùà gaõanà kçtà yad idaü råpam iti. tat kiü manyase? maitreya yà dharmatà råpasya nairàtmyaprabhàvitatàpi nu tad råpam.

[maitreya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] yà punas tathàivaü dharmatà råpasya råpadharmatà api nu tad råpam?

[maitreya] àha: no hãdaü bhagavan.

[bhagavàn àha:] tad anena maitreya paryàyeõaivaü veditavyaü, yad dharmatà råpam api na råpaü nàråpaü yan na råpaü nàråpaü tad advayam idaü ca saüdhàyoktaü mayàdvayasyaiùà gaõanà kçtà yad idaü råpam iti vedanàyàü saüj¤àyàü saüskàreùu vij¤àne yàvad buddhadharmeùu peyàlaü kartavyam.

maitreya àha: praj¤àpàramitàyàü carato bhagavan bodhisattvasya mahàsattvasya råpa evam advayalakùaõaku÷alasya vedanàyàü saüj¤àyàü saüskàreùu vij¤àne yàvad buddhadharmeùu evam advayalakùaõaku÷alasyàntadvayaü varjayitvà madhyamàü pratipadaü pratipannasya, kathaü lakùaõaparij¤à? kathaü lakùaõaprahàõaü? kathaü lakùaõasàkùàtkriyà? kathaü lakùaõabhàvanà draùñravyà?

bhagavàn àha: praj¤àpàramitàyàü maitreya carato bodhisattvasya mahàsattvasyàntadvayaü varjayitvà madhyamàü pratipadaü pratipannasya, råpasya yan na parij¤ànaü nàparij¤ànam iyam evàsya parij¤à, yad vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü na parij¤ànaü nàparij¤ànam iyam evàsya parij¤à, yad råpasya #<(PSP_6-8:155)># na prahàõaü nàprahàõam idam evàsya prahàõaü, yad vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü na prahàõaü nàprahàõam idam evàsya prahàõaü, yà råpasya na sàkùàtkriyà nàsàkùàtkriyà iyam evàsya sàkùàtkriyà, yà vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü na sàkùàtkriyà nàsàkùàtkriyà iyam evàsya sàkùàtkriyà råpaprahàõàya na màrgasya bhàvanà nàbhàvanà iyam evàsya bhàvanàyà, evaü vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya yàvad buddhadharmàõàü prahàõàya na màrgasya bhàvanà nàbhàvanà iyam evàsya bhàvanà.

maitreya àha: praj¤àpàramitàyàü bhagavaü÷ carato bodhisattvasya mahàsattvasyaivaü parij¤àprahàõasàkùàtkriyàbhàvanàsamanvàgatasya katamaü nirvàõam?

bhagavàn àha: gambhãraü maitreya paramagambhãraü bodhisattvànàü mahàsattvànàü nirvàõam.

maitreya àha: kena kàraõena bodhisattvànàü mahàsattvànàm evaü gambhãraü paramagambhãraü nirvàõam?

bhagavàn àha: bodhisattvànàü mahàsattvànàü maitreya nirvàõaü yan nirvàõaü nànirvàõaü tena gambhãraü paramagambhãram ity ucyate.

maitreya àha: kathaü bhagavan bodhisattvànàü mahàsattvànàü na nirvàõaü bhavati?
bhagavàn àha: paràrthaü maitreyàrabhya saüsàràparityàgo na nirvàõam, àtmàrtham àrabhya nirvàõàparityàgo nànirvàõam.

maitreya àha: saced bhagavan bodhisattvo mahàsattvaþ paràrtham àrabhya saüsàraü na parityajati saüsàràt parityàgàt katham anena nirvàõaü na parityaktaü bhavati? saced bhagavan bodhisattvo mahàsattva àtmàrtham àrabhya nirvàõaü na parityajati nirvàõàparityàgàt katham anena saüsàro na parityakto bhavati?

bhagavàn àha: iha maitreya bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran saüsàram api saüsàrato na vikalpayati, nirvàõam api nirvàõato na vikalpayati, tasyaivam avikalpayataþ samam etad bhavati #<(PSP_6-8:156)># yad uta saüsàra÷ ca nirvàõa÷ ca. tat kasya hetoþ? tathà hi sa yathà saüsàraü saüsàrato 'vikalpayan saüsàràn nodvijati, tathàiva nirvàõaü nirvàõato 'vikalpayan nirvàõato nodvijaty evam avikalpadhàtupratiùñhitasyànayà yuktyà na saüsàraparityàgo na nirvàõaparityàgo veditavyaþ.

maitreya àha: na nu bhagavan praj¤àpàramitàyàü caratà bodhisattvena mahàsattvenàvikalpadhàtupratiùñhitena saüsàro yathaiva na tyaktas tathà nàdattaþ katham atyakto bhavati? nirvàõaü yathà na tyaktaü tathà nàdattaü kathaü atyaktaü bhavati?

bhagavàn àha: nàhaü maitreya saüsàrasyaivam àdànaü vànàdànaü và vadàmi, nirvàõasyaivam àdànaü vànàdànaü và vadàmy api tu maitreya praj¤àpàramitàyàü carato bodhisattvasya mahàsattvasyàvikalpadhàtvàlambanena j¤ànena cittava÷itàm anupràptasya da÷adi÷i loke gaïgànadãvàlukopameùu lokadhàtusåpàyakau÷alyena saüsàrasàüdar÷anatàm upàdàyàhaü parinirvçtàõàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü saüsàrasyàparityàgaü vadàmi, ÷ånyatàm upalaübhadhàtupratiùñhànatàm upàdàya nirvàõasyàparityàgaü vadàmi.

maitreya àha: avikalpanàyà bhagavan kathaü samastalakùaõaü draùñavyam?

bhagavàn àha: yac ca maitreya råpaü yà ca vedanà yà ca saüj¤à ye ca saüskàrà yac ca vij¤ànaü yàvad ye ca buddhadharmà yà ca råpasya ÷ånyatà yà ca vedanàyà yà ca saüj¤àyà yà ca saüskàràõàü yà ca vij¤ànasya yà ca yàvad buddhadharmàõàü ÷ånyatà, teùàü ca dharmàõàü tasyà÷ ca ÷ånyatàyà yà bhàvàbhàvàdvayatà yà càprapa¤canà idaü maitreya avikalpanàyàþ samastalakùaõaü draùñavyam.

maitreya àha: kiü nu bhagavan sarveùàü ÷ràvakàõàm ekàü÷enaikàü÷ikã nirvàõapratiùñhà bhavati?

bhagavàn àha: no hãdaü maitreya, tat kasya hetoþ? hi nànàdhàtuko 'yaü maitreya loko 'nekadhàtukas tasmiü÷ ca nànàdhàtukeùu bhåtàþ sattvagotraprabhçtaya upalabhyante, asti maitreya sattvànàü sà gotrajàtir #<(PSP_6-8:157)># yàdita eva praõãtaü vi÷esaü pràrthayate praõãtam eva vi÷eùam adhigacchati, asti sà gotrajàtir yàdita evaü hãõaü vi÷eùaü pràrthayate hãnam eva vi÷eùam adhigacchati tenaiva ca saütuùño bhavati, asti sà gotrajàtir yàdita eva hãnavi÷eùaü pràrthayate hãnam eva vi÷eùam adhigacchati na ca tàvatà saütuùño bhavati, tata uttari praõãtaü vi÷eùaü pràrthayate praõãtam eva vi÷eùam adhigacchati.

maitreya àha: yo bhagavaüs tçtãyaþ sattvo gotrabhåmiþ, so 'rhattvaü pràpyànuttaràü samyaksaübodhim abhipràrthayamàno 'nupapadyamàna÷ ca kathaü pràpnoty upapatti÷ càsya bhagavatà pratipattau ca na vyàkçtà?

bhagavàn àha: no 'haü maitreya karmakle÷ava÷ena tasyopapattiü praj¤àpayàmi, api tv acintyàn nirvàõapàragàminãm arhato 'py upapattiü praj¤àpayàmi.

maitreya àha: à÷caryaü bhagavan yàvad udàrà÷ayà bodhisattvà mahàsattvà màhàtmyàdhyà÷ayà÷ ca, yatredànãm àdita eva praõãtaü vi÷eùaü pràrthayanti, praõãtam eva vi÷eùam adhigacchanti, katamà bhagavan bodhisattvànàü mahàsattvànàm udàrà÷ayatà? katamà ca màhàtmyàdhyà÷ayatà?

bhagavàn àha: yan maitreya bodhisattvo mahàsattvaþ ÷akratvalokapàlatvacakravartitvasarvàkàralokasaüpattibhir anarthino 'nuttaràyàü samyaksaübodhau ku÷alamålaü pariõàmayati, tàsu ca niþsaügatà niravagrahatà ceyaü bodhisattvànàü mahàsattvànàm udàrà÷ayatà. tat punar bodhisattvà mahàsattvàs tad asaktisukham anavagrahasukhaü nirvçttisukhaü ca sarvasattvasàdhàraõam icchanto 'nuttaràyàü samyaksaübodhau ku÷alamålaü pariõàmayanti, yad uta saüsàràparityàgatayà iyam eùàü màhàtmyàdhyà÷ayatà draùñavyà. 

atha khalu maitreyo bodhisattvo mahàsattvo bhagavantam etad avocat: à÷caryàdbhutà bhagavan bodhisattvadharmàþ, à÷caryàdbhutà bhagavan bodhisattva÷ikùà, à÷caryàn adbhutàn bhagavan kulaputreõa và kuladuhitrà và bodhisattvadharmàn anupràptukàmenànuttaràyàü samyaksaübodhau cittam utpàdayitavyam.
#<(PSP_6-8:158)>#

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàs te na buddhaiþ kçtà na pratyekabuddhair nàrhadbhir nànàgàmibhir na sakçdàgàmibhir na srotaàpannair nàpi tair bodhisattvair mahàsattvaiþ kçtàs tat kuta eùàü dharmàõàü nànàkaraõaü và vyavasthànaü và praj¤àyate? ime nairayikà ime tairyagyonikà ime yàmalaukikà ime devà ime mànuùyàþ, anena karmaõà nairayikà anena karmaõà tiryagyonikà anena karmaõà yàmalaukikà anena karmaõà manuùyàþ, anena karmaõà kàmadhàtukà devàþ, anena karmaõà brahmapàrùadyà brahmapurohità mahàbrahmàõaþ, anena karmaõà parãttàbhà apramàõàbhà àbhàsvaràbhàþ, anena karmaõà parãtta÷ubhà apramàõa÷ubhàþ ÷ubhakçtsnàþ, anena karmaõà anabhrakàþ puõyaprasavà vçhatphalàþ, anena karmaõà aspçhà atapàþ sudç÷àþ sudar÷anà akaniùñhàþ, anena karmaõà àkà÷ànantyàyatanasamàpattayo vij¤ànànantyàyatanasamàpattaya àki¤canyàyatanasamàpattayo naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattayaþ, anena karmaõà srotaàpannaþ sakçdàgàmy anàgàmy arhan pratyekabuddho, 'nena karmaõà bodhisattvo mahàsattvo, 'nena karmaõà tathàgato 'rhan samyaksaübuddho 'bhàvasya hi bhagavan na kàcit kriyà yayà narakaü và gacchacchet, tiryagyoniü và yamalokaü và devaü và manuùyaü và kàmadhàtuü và råpadhàtuü và àråpyadhàtuü và gacchet, srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü vànàgàmiphalaü vàrhattvaü và pratyekabodhiü và pràpsyati, bodhisattvo mahàsattvo bodhisattvamàrge và cariùyati, sarvàkàraj¤atàü và pràpsyati, yàn pràpya sattvàn saüsàràt parimocayiùyati.

atha khalu bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: evam etat subhåte evam etad yathà vadasi, abhàvasya hi subhåte na karma na kriyà na phalaü, bàlapçthagjanà hi subhåte yàvad àryadharmeùv akovidàs te abhàvasvabhàvàn dharmàn na jànanti, te viparyàsasamutthitair vikalpair vividhàni karmàõy upasthàpayanti, teùàü tàdç÷àm evàtmabhàvà bhavanti, yadi và nairayikà yadi và tairyagyonikà yadi và yàmalaukikà yadi và manuùyeùu yadi và kàmadhàtuùu deveùu yadi và råpadhàtukeùu #<(PSP_6-8:159)># deveùu yadi và àråpyadhàtukeùu deveùu yàvad abhàvasya na karma na kriyà na phalaü, yaþ punar abhàvo 'bhàva eva saþ. yat punaþ subhåtir evam àha: yaþ srotàapannaþ sakçdàgàmy anàgàmy arhan pratyekabuddho bodhisattvo mahàsattvo màrgaj¤atàyàü carati tathàgato và sarvàkàraj¤atàm anupràpnoti. tat kiü manyase? subhåte nàbhàvo màrgo nàbhàvaþ srotaàpattiphalan nàbhàvaþ sakçdàgàmiphalan nàbhàvo 'nàgàmiphalan nàbhàvo 'rhattvan nàbhàvaþ pratyekabodhir nàbhàvo yàvat sarvàkàraj¤atà.

subhåtir àha: abhàvo bhagavan màrgo 'bhàvaþ srotaàpattiphalam abhàvaþ sakçdàgàmiphalam abhàvo nàgàmiphalam abhàvo 'rhattvam abhàvaþ pratyekabodhir abhàvo yàvat sarvàkàraj¤atà.

bhagavàn àha: kiü punaþ subhåte 'bhàvo dharmo 'bhàvaü dharmam anupràpnoti?

subhåtir àha: no hãdaü bhagavan.

bhagavàn àha: iti hi subhåte ya÷ càbhàvo ya÷ ca màrgaþ sarva ete dharmà na saüyuktà na visaüyuktà aråpiõo 'nidar÷anà apratighà ekalakùaõà yad utàlakùaõàs tat subhåte bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü carann upàyakau÷alyena ye sattvà÷ caturbhir viparyàsair abhiniviùñàþ pa¤casu skandheùv anitye nityasaüj¤ino 'nàtmany àtmasaüj¤ino duþkhe sukhasaüj¤ino '÷ubhe ÷ubhasaüj¤mo bhàveùv abhiniviùñàs tàüs tàn bhàvebhyo vivecayati.
iti caturviparyàsanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: asti bhagavan avastu bhåtaü bhavyaü tathatàvitathatà yatra sthitvà bàlapçthagjanà idaü vastv ity abhinive÷enàbhinivi÷ya bhåtaü bhavyaü tathatàvitathatà karmàbhisaükurvanti yena karmaõà pa¤cagatikàn saüsàràn na parimucyante.

bhagavàn àha: nàsti subhåte 'nta÷o vàlàgrakoñãnikùepamàtram api vastu yatra sthitvà bàlapçthagjanàþ karmàbhisaüskurvanti, anyatra viparyàsena.

subhåtir àha: kathaü bhagavan viparyàsena bàlapçthagjanàþ karmàbhisaüskurvanti?
#<(PSP_6-8:160)>#

bhagavàn aha: tena hi subhåte upamàn te kariùyàmi, asyaivàrthasya bhåyasyà màtrayà prasiddhaye yathà paõóità jànãyus, tat kiü manyase? subhåte ki¤cit svapne dar÷inas tad vastv asti yatra sthitvà svapnadar÷ã pa¤cabhiþ kàmaguõaiþ paricaret.

subhåtir àha: svapna eva tàvad bhagavan nàsti kutaþ punas tatra sthitvà svapnadar÷ã pa¤cabhiþ kàmaguõaiþ paricariùyati.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'sti sa ka÷cid dharmo laukiko và lokottaro và sàsravo vànàsravo và saüskçto vàsaüskçto và yo na svapnopamaþ.

subhåtir àha: nàsti bhagavan sa ka÷cid dharmaþ saüskçto vàsaüskçto và sàsravo vànàsravo và laukiko và lokottaro và yo na svapnopamaþ.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte ka÷cit svapne pa¤cagatikaþ saüsàro vidyate?

subhåtir àha: no hãdaü bhagavan.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kà÷cit svapne màrgabhàvanà bhavati, yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta và na vyavadàyeta và.

subhåtir àha: no hãdaü bhagavan na vastukaþ sa bhagavan svapno 'praj¤aptiko 'praj¤apanãyaþ sarvapadavya¤janaiþ.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte yadàdar÷amaõóale pratibimbo dç÷yate ki¤cit tasya vastv asti yat karmàbhisaüskuryàd yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet?

subhåtir àha: no hãdaü bhagavan na vastukaþ sa bhagavan pratibimbo 'nyatra bàlapçthagjanànàm ullàpanàt tat kutas tasya karma bhaviùyati, yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kàcit tasya màrgabhàvanà bhavati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vyavadàyeta.

subhåtir àha: no bhagavan na vastukaþ sa bhagavan pratibimbakas #<(PSP_6-8:161)># tat kutas tasya màrgabhàvanà bhaviùyati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vyavadàyeta.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte yà sà prati÷rutkà nadãku¤javanaparvàtakandaràbhyavakà÷odakapratyàsannato ni÷carati kin tasyàþ prati÷rutkàyàþ karmàsti yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet, manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùu gacchet?

subhåtir àha: no bhagavan na vastukà sà prati÷rutkà kutas tasyàþ karma bhaviùyati, yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet, manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùu gacchet.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kin tasyàþ prati÷rutkà yà màrgabhàvanà bhavati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vyavadàpayeta.

subhåtir àha: no bhagavann atyantatayà sà bhagavan prati÷rutkà nàsti kutas tasyà màrgabhàvanà bhaviùyati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yet, na vyavadàyet.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte yà sà marãcyàm anudake udakasaüj¤à anadãùu và nadãsaüj¤à anagareùu nagarasaüj¤à anudyàneùv udyànasaüj¤à kiü tasyà marãcisaüj¤àyàþ karmàsti yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet, manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùu gacchet?

subhåtir àha: no bhagavann atyantatayà bhagavaüs tasyàü marãcyàm udakaü nàsti naiva nadã naiva nagaran naivodyànam anyatra saüj¤àviparyàsa÷ cakùurmohanatàyàs tat kuto 'syàþ karma bhaviùyati yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet, manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùu gacchet.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kiü tasyàü viparyastàyàü saüj¤àyàü màrgabhàvanà bhavati yàü màrgabhàvanàm àgamya na #<(PSP_6-8:162)># saükli÷yeta na vyavadàyeta.

subhåtir àha: no bhagavan na hi viparyastàyàü bhagavan saüj¤àyàm asti màrgabhàvanà yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vyavadàyeta.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte màyàkàreõa vividhà màyàbhinirmità, yadi và hastikàyo yadi và÷vakàyo yadi và balãvardakàyo yadi và pattikàyo yadi và janapadakàyo yadi và strãråpaü yadi và puruùaråpam api nu tasyà màyàyàþ karmàsti yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet, manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùåpapadyeta.

subhåtir àha: no bhagavan na hi màyàyà bhagavan vastv asty anta÷o vàlàgrakoñãnikùepamàtram api yatra sthitvà karmàbhisaükuryàd yat karmàbhisaüskçtya narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùåpapadyeta.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kàcit tasya màrgabhàvanà bhavati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vyavadàyeta.

subhåtir àha: no bhagavan na vastu kasya bhagavan dharmasya kuto màrgabhàvanà bhaviùyati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vyavadàyeta.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte yat punas tathàgatanirmito 'bhinirmiõoty anyan nirmitaü kiü tasya nirmitasya karmàsti yena karmaõà narakaü và gacchet tiryagyoniü và yamalokaü và gacchet, manuùyeùu và kàmàvacareùu và deveùu råpàvacareùu và deveùv àråpyàvacareùu và deveùåpapadyeta.

subhåtir àha: no bhagavan na vastukaþ sa bhagavan nirmitaþ.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte kàcit tasya nirmitasya màrgabhàvanà bhavati yàü màrgabhàvanàm àgamya na saükli÷yeta na vayavadàyeta.

subhåtir àha: no bhagavan.
#<(PSP_6-8:163)>#

bhagavan aha: tat kiü manyase? subhåte ka÷cid atra saükli÷yeta và vyavadàyeta và.

subhåtir àha: na ka÷cid bhagavan saükli÷yeta và vyavadàyeta và.

bhagavàn àha: yathaiva subhåte na saükli÷yeta và na vyavadàyeta và tathàiva nàsti saükle÷o và vyavadànaü và. tat kasya hetoþ? ahaükàramamakàre hi subhåte sthitàþ sattvàþ saükli÷yante và vyavadàyante và, yathaiva bhåtadar÷ã na saükli÷yate và na vyavadàyate và tathàiva subhåte nàsti saükle÷o và vyavadànaü và.
iti nirvastukaviparyàsaj¤ànanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: bhåtaü veti bhagavan na saükli÷yate na vayavadàyate, abhåtaü veti bhagavan na saükli÷yate na vyavadàyate, tathà hy abhàvasvabhàvàþ sarvadharmàþ, abhàvasvabhàvasyàpi bhagavan na saükle÷o na vyavadànaü, bhàvasyàpi bhagavan na saükle÷o na vyavadànam, abhàvasyàpi bhagavan na saükle÷o na vyavadànaü, bhàvàbhàvasyàpi bhagavan na saükle÷o na vyavadànaü tatra yad etad bhagavatà vyavadànan nirdiùñan tat katham idaü bhagavan bhavati?

bhagavàn àha: yà eùà subhåte sarvadharmàõàü samatà tan mayoktaü vyavadànam.

subhåtir àha: sà punaþ katamà sarvadharmàõàü samatà?

bhagavàn àha: tathatà avitathatà ananyatathatà dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà, yà utpàdàd và tathàgatànàm anutpàdàd và tathàgatànàü sthitaivaiùà dharmàõàü dharmatà dharmasthitità dharmaniyàmatà dharmadhàtum idam ucyate vyavadànaü, tat punar lokavyavahàreõa vyavahriyate na punaþ paramàrthenànirabhilapyo hi so 'pravyàhàraþ sarvàkàraghoùavàkyathàtãtaþ.
iti vyavadànanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmàþ svapnopamàþ prati÷rutkopamàþ pratibhàsopamàþ pratibimbopamà marãcyupamà màyopamà gandharvanagaropamà nirmitakopamàs tat kathaü bodhisattvo mahàsattvaþ svapnopamaiþ #<(PSP_6-8:164)># sarvadharmaiþ prati÷rutkopamaiþ pratibhàsopamaiþ pratibimbopamair marãcyupamair màyopamair gandharvanagaropamair nirmitakopamair dharmair avastukeùv adravyeùv anuttaràyàü samyaksaübodhau cittam utpàdayati, dànapàramitàparipåryai, ÷ãlapàramitàparipåryai, kùàntipàramitàparipåryai, vãryapàramitàparipåryai, dhyànapàramitàparipåryai, praj¤àpàramitàparipåryai, upàyapàramitàparipåryai, praõidhànapàramitàparipåryai, balapàramitàparipåryai, j¤ànapàramitàparipåryai, abhij¤àpàramitàparipåryai, catvàri dhyànàni samàpadyate, catvàry apramàõàni catasra àråpyasamàpattãþ paripårayati, catvàri smçtyupasthànàü paripårayati, catvàri samyakprahàõàni catura çddhipàdàn paripårayati, pa¤cendriyàõi paripårayati, pa¤cabalàni paripårayati, saptabodhyaïgàni paripårayati, àryàùñàïgaü màrgaü paripårayati, aùñau vimokùàn navànupårvavihàrasamàpattãþ paripårayati, catvàry àryasatyàni paripårayati, ÷ånyatànimittàpraõihitàni samàpadyate, pa¤càbhij¤àþ paripårayati, adhyàtma÷ånyatàü bhàvayati, bahirdhà÷ånyatàü bhàvayati, adhyàtmabahirdhà÷ånyatàü bhàvayati, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü bhàvayati, sarvasamàdhãn sarvadhàraõãmukhàni paripårayati, da÷abodhisattvabhåmãþ paripårayati,
da÷atathàgatabalàni paripårayati, catvàri vai÷àradyàni paripårayati, catasraþ pratisaüvidaþ paripårayati, aùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn paripårayati dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàni paripårayaty a÷ãtyanuvya¤janàni paripårayati, yàvat trisàhasre mahàsàhasre lokadhàtàv àbhàsakarãm àbhàü pariniùpàdayati, brahmasvaratàü pariniùpàdayati, tatraikena svareõa da÷asu dikùu
lokadhàtuùu yathàdhimuktànàü sattvànàü cetasaiva cittam àj¤àya dharmaü de÷ayati.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte naite dharmàþ svapnopamàþ prati÷rutkopamàþ pratibhàsopamàþ pratibimbopamà marãcyupamà màyopamà gandharvanagaropamà nirmitakopamàþ, ye tvayà parikãrtitàþ.

subhåtir àha: yadi bhagavan sarvadharmàþ svapnopamàþ prati÷rutkopamàþ pratibhàsopamàþ pratibimbopamà marãcyupamà màyopamà gandharvanagaropamà nirmitakopamàþ, kathaü bhagavan svapnopameùu #<(PSP_6-8:165)># sarvadharmeùu yàvan nirmitakopameùu bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤apàramitàyàü carati? na ca bhagavan svapno bhåto na prati÷rutkà bhåtà na pratibhàso bhåto na pratibimbaü bhåtaü na marãcir bhåtà na màyà bhåtà na gandharvanagaraü bhåtaü na nirmitako bhåto na ca bhagavan ÷akyam abhåtena dànapàramitàyàü carituü ÷ãlapàramitàyàü carituü kùàntipàramitàyàü carituü vãryapàramitàyàü carituü dhyànapàramitàyàü carituü praj¤àpàramitàyàü carituü saptatriü÷adbodhipakùyeùu dharmeùu àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidharaõãmukheùu ÷ånyatànimittàpraõihiteùu sarva÷ånyatàsv abhij¤àsu da÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmeùu caritum.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte dànapàramitànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, ÷ãlapàramità kùàntipàramità vãryapàramità dhyànapàramità praj¤àpàramitànuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, saptatriü÷adbodhipakùyadharmàþ sarva÷ånyatà àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmà anuttaràü samyaksaübodhim abhisaübudhyate, sarve te subhåte dharmà anabhisaüskçtà anabhinirvçttà na ÷akyà anabhisaüskçtair dharmaiþ sarvàkàraj¤atàm anupràptum.

api tu khalu punaþ subhåte sarva ete dharmà màrgasyàvàhanàya saüvartante, na punaþ phalasyàdhigamàya, ya eteùàü dharmàõàm anutpàdo 'pràdurbhàvo 'lakùaõam api tat, ato bodhisattvo mahàsattvaþ prathamacittotpàdam upàdàya yàn ku÷alàn dharmàn nopalabhate, yadi và dànapàramitàü yadi và ÷ãlapàramitàü yadi và kùàntipàramitàü yadi và vãryapàramitàü yadi và dhyànapàramitàü yadi và praj¤àpàramitàü yadi và saptatriü÷adbodhipakùyàn dharmàn, yadi và adhyàtma÷ånyatàü yadi và bahirdhà÷ånyatàü yadi vàdhyàtmabahirdhà÷ånyatàü yadi và yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàü yadi vàryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni yadi và ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abalavai÷àradyapratisaüvidàveõikabuddhadharmàüs tàn sarvàn màyopamà iti jànàti.
#<(PSP_6-8:166)>#

na cemàn dharmàn aparipårya dànapàramitàü ÷ãlapàramitàü kùàntipàramitàü vãryapàramitàü dhyànapàramitàü praj¤àpàramitàü, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgàn adhyàtma÷ånyatàü bahirdhà÷ånyatàm adhyatmabahirdhà÷ånyatàü yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàm àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni ÷ånyatànimittàpraõihitàbhij¤àda÷abodhisattvabhåmãr da÷abalavai÷àradyapratisaüvido 'ùñàda÷àveõikàn buddhadharmàn dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõà÷ãtyanuvya¤janàny aparipårya sarvàkàravaropetaü j¤ànam aparipårya sattvàn aparipàcya bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran sarvàkàraj¤atàm anupràpnuyàd iti naitat sthànaü vidyate, yàn yàn eva ku÷alàn dharmàn àrabhate tàüs tàn ku÷alàn dharmàn svapnopamàn prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibimbopamàn marãcyupamàn màyopamàn gandharvanagaropamàn nirmitakopamàn jànàti.

sa praj¤àpàramitàyàü caran dhyànapàramitàyàü caran vãryapàramitàyàü caran kùàntipàramitàyàü caran ÷ãlapàramitàyàü caran dànapàramitàyàü carann adhyàtma÷ånyatàyàü caran bahirdhà÷ånyatàyàü carann adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyàü caran, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyàü caran, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgeùu carann àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattiùu carann aùñavimokùeùu caran navànupårvavihàrasamàpattiùu caran, ÷ånyatànimittàpraõihitavimokùamukheùu caran, pa¤casv abhij¤àsu caran sarvasamàdhiùu caran sarvadhàraõãmukhesu caran da÷abodhisattvabhåmiùu caran da÷asu tathàgatabaleùu caran caturùu vai÷àradyeùu caran catasçùu pratisaüvitsu carann aùñàda÷àveõikabuddhadharmeùu caran yàvat sarvàkàravaropetasarvàkàraj¤atàyàü caran svapnopmàn jànàti, prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibiübopamàn marãcyupamàn màyopamàn gandharvanagaropamàn nirmitakopamàn jànàti, tàü÷ ca sarvasattvàn svapne carataþ sa jànàti prati÷rutkàyàü pratibhàse pratibimbe marãcyàü màyàyàü gandharvanagare nirmitake carato jànàti.

tad bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàü na bhàvato nàbhàvato #<(PSP_6-8:167)># gçhõàti yaü gçhãtvà sarvàkàraj¤atàm anupràpnuyàt, svapnopamàn prati÷rutkopamàn pratibhàsopamàn pratibimbopamàn marãcyupamàn màyopamàn gandharvanagaropamàn nirmitakopamàn sarvadharmàn j¤àtvà na bhàvato gçhõàti nàbhàvato gçhõàti yàü gçhãtvà sarvàkàraj¤atàm anupràpnuyàt, agràhyà praj¤àpàramità, agràhyà dhyànapàramità, agràhyà vãryapàramità, agràhyà kùàntipàramità, agràhyà ÷ãlapàramità, agràhyà dànapàramità, agràhyà smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgamàrgà, agràhyà adhyàtma÷ånyatà, agràhyà bahirdhà÷ånyatà, agràhyà adhyàtmabahirdhà÷ånyatà, agràhyà yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatà, agràhyàõy àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàõy agràhyàõi ÷ånyatànimittàpraõihitàny agràhyà abhij¤à agràhyà da÷abalavai÷àradyapratisaüvido 'gràhyà aùñàda÷àveõikà buddhadharmà, agràhyàþ sarvadharmàs tad bodhisattvo mahàsattvo 'gràhyàn sarvadharmàn viditvà anuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhate. tat kasya hetoþ? tathà hy agràhyàþ sarvadharmà avastukàþ svapnopamàþ prati÷rutkopamàþ pratibhàsopamàþ pratibimbopamà marãcyupamà màyopamà gandharvanagaropamà nimitakopamàþ. na càgràhyàõàü dharmàõàm agràhyatà ÷aktàbhilapituü, anyatra sattvà imàn dharmàn na jànanti na pa÷yanti, tad bodhisattvo mahàsattvo sarvasattvànàm arthàyànuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhate.

sa ca prathamacittotpàdam upàdàya yad dànaü dadàti tat sarvasattvànàü kçta÷aþ, yac chãlaü rakùati, yàü kùàntiü saüpàdayati, yad vãryam àrabhate, yad dhyànaü samàpadyate, yàü praj¤àü bhàvayati, tat sarvasattvànàü kçta÷o na punar àtmàrtham.

na ca bodhisattvo mahàsattvo 'nyasya kçta÷o 'nuttaràyàü samyaksaübodhau pratiùñhate 'nyatra sarvasattvànàü kçta÷aþ sa praj¤àpàramitàyàü caran sattvo na sattve sattvasaüj¤àyàü sthità nàtmany #<(PSP_6-8:168)># àtmasaüj¤àyàü sthità, na jãve jãvasaüj¤àyàü sthità, na jantau jantusaüj¤àyàü sthità, na poùe poùasaüj¤àyàü sthità, na puruùe puruùasaüj¤àyàü sthità, na pudgale pudgalasaüj¤àyàü sthità, na manuje manujasaüj¤àyàü sthità, na mànave mànavasaüj¤àyàü sthità, na kàrake kàrakasaüj¤àyàü sthità, na vedake vedakasaüj¤àyàü sthità, na jànake jànakasaüj¤àyàü sthità, na pa÷yake pa÷yakasaüj¤àyàü sthità, bodhisattvo mahàsattvo viparyàsàd vivecayati, viparyàsàd vivecyàmçte dhàtau pratiùñhàpayati, yatra pratiùñhitànàm ete samudàcàro na pravartante, àtmasaüj¤à sattvasaüj¤à jãvasaüj¤à jantusaüj¤à poùasaüj¤à puruùasaüj¤à pudgalasaüj¤à manujasaüj¤à mànavasaüj¤à kàrakasaüj¤à vedakasaüj¤à jànakasaüj¤à pa÷yakasaüj¤à, sa sarvàn imàn nimi¤jitasaümi¤jitavispanditaprapa¤citàn vivecyànyatamànyatamena cetasà bahulam upasaüpadya viharati, anena subhåte upàyena bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyठcarann àtmanà na keùucid dharmeùv abhinivi÷ate sarvasattvàü÷ cànabhinive÷e pratiùñhàpayati lokavyavahàreõa na punaþ paramàrthena.
iti vyavadànanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yo bhagavaüs tathàgatena dharmo 'bhisaübuddhaþ kiü punaþ sa dharmo lokavyavahàreõàbhisaübuddho 'rthaparamàrthena?

bhagavàn àha: lokavyavahàreõa subhåte vyavahriyate 'yaü tathàgatena dharmo 'bhisaübuddho 'nena dharmeõàyaü dharmo 'saübuddho 'yaü tathàgatena dharmo de÷ita iti, na punas tatra ka÷cid upalabhyate, tat kasya hetoþ? upalaübho hy eùo 'nena dharmeõàyaü dharmo 'bhisaübuddha iti, na ca dvayena kàcit pràptir nàbhisamayaþ.

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan na dvayenàbhisamayaþ kiü punar advayenàbhisamayaþ?

bhagavàn àha: na dvayenàbhisamayo nàdvayenàbhisamayaþ, eùa evàtràbhisamayo yatra na dvayaü nàdvayaü, tat kasya hetoþ? prapa¤ca eùa yo 'yam eùàm abhisamayo na ca dharmasamatàyàü prapa¤co 'sti #<(PSP_6-8:169)># niùprapa¤cà dharmasamatà.

subhåtir àha: abhàvasvabhàvànàü bhagavan sarvadharmàõàü kà samatà?

bhagavàn àha: eùaivàtra samatà yatra na bhàvo 'bhàvo và kãrtito, na ca dharmasamatà parikãrtya tena cànyo 'pi dharma upalabhyate dharmasamatàyàü, sarvadharmavinirvçttà hi dharmasamatà, agatir aviùayo dharmasamatà yasya kasyacid bàlapçthagjanasya vàryasya và.

subhåtir àha: kiü punar bhagavan dharmasamatà tathàgatasyàpy aviùayaþ?

bhagavàn àha: aviùayaþ subhåte sarvàryàõàü ÷raddhànusàriõàü và dharmànusàriõàü vàùñamakànàü và srotaàpannànàü và sakçdàgàminàü vànàgàminàü vàrhatàü và ÷ràvakàõàü và pratyekabuddhànàü và bodhisattvànàü mahàsattvànàü và tathàgatasyàpy aviùayaþ sarvadharmasamatà.

subhåtir àha: na punar bhagavan sarvadharmaviùayava÷avartã tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ?

bhagavàn àha: syàt subhåte sarvadharmaviùayava÷avartã tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ, yady anyà dharmasamatà syàd anyas tathàgato 'rhan samyaksaübuddho, yà ca subhåte pçthagjanànàü dharmasamatà yà ca ÷raddhànusàriõo dharmànusàriõo 'ùñamakàõàü srotaàpannànàü sakçdàgàminàm anàgàminàm arhatàü pratyekabuddhànàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü, yà ca tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya samatà samataiva samatà, yà ca bàlapçthagjanasamatà, yà càryasamatà, ekaivaiùà samatà, ekasamatàyàü na dvayam asti, ayaü bàlapçthagjano 'yaü ÷raddhànusàry ayaü dharmànusàry ayam aùñamako 'yaü srotaàpanno 'yaü sakçdàgàmy ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo mahàsattvo 'yaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ, sarva ete subhåte dharmàþ samatàyàü nopalabhyante, ime bàlapçthagjanàþ, ayaü ÷raddhànusàrã, ayaü dharmànusàrã, ayam aùñamako 'yaü srotàapanno 'yaü sakçdàgàmy ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo mahàsattvo 'yaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ.
#<(PSP_6-8:170)>#

subhåtir àha: yadi bhagavan sarvadharmasamatàyàü sarva ete dharmà nopalabhyante, 'yaü bàlapçthagjano 'yaü ÷raddhànusàrã, ayaü dharmànusàrã, ayam aùñamako 'yaü srotaàpanno 'yaü sakçdàgàmy ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo mahàsattvo 'yaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddhaþ, avi÷eùo và bhagavan bhaviùyati bàlapçthagjanànठca ÷raddhànusàriõàü ca dharmànusàriõàü càùñamakànठca srotaàpannànàü ca sakçdàgàminठcànàgàminठcàrhatàü ca pratyekabuddhànठca bodhisattvànàü mahàsattvànठca tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya ca.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, avi÷eùo dharmasamatàyàü bàlapçthagjanànàü ÷raddhànusàriõàü dharmànusàriõàm aùñamakànàü srotaàpannànàü sakçdàgàminàm anàgàminàm arhatàü pratyekabuddhànàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü tathàgatànàm arhatàü samyaksaübuddhànàm.

subhåtir àha: yadi bhagavann avi÷eùo bàlapçthagjanànàü ÷raddhànusàriõàü dharmànusàriõàm aùñamakànàü srotaàpannànàü sakçdàgàminàm anàgàminàm arhatàü pratyekabuddhànàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü tathàgatànàm arhatàü samyaksaübuddhànàü, kuta eùàü bhagavaüs trayàõàü ratnànàü loke pràdurbhàvo bhavati, buddharatnasya dharmaratnasya saügharatnasya?

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte 'nyad buddharatnam anyad dharmaratnam anyat saügharatnam anyà dharmàõàü dharmasamatà.

subhåtir àha: yathàhaü bhagavan bhagavato bhàùitasyàrtham àjànàmi, nànyad buddharatnaü nànyad dharmaratnaü nànyat saügharatnaü nànyà dharmàõàü dharmasamatà, saced bhagavan buddharatnaü dharmaratnaü saügharatnaü yà ca dharmàõàü dharmasamatà, sarva ete dharmà na saüyuktà na visaüyuktà aråpiõo 'nidar÷anà agràhyà apratighà ekalakùaõà yad utàlakùaõàs tat kathaü bhagavann eùàm alakùaõànàü dharmàõàü phalavyavasthànaü karoti, ayaü bàlapçthagjano 'yaü ÷raddhànusàry ayaü dharmànusàry ayam aùñamako 'yaü srotaàpanno 'yaü sakçdàgàmy #<(PSP_6-8:171)># ayam anàgàmy ayam arhann ayaü pratyekabuddho 'yaü bodhisattvo mahàsattvo 'yaü tathàgato 'rhan samyaksaübuddha iti?

bhagavàn àha: yadi tathàgato 'rhan samyaksaübuddho 'nuttaràü samyaksaübodhim abhisaübhotsyate tadàbhisaübudhya dharmàõàü vyavasthànaü nàkariùyad api narako và na praj¤àyate, tiryagyonir và yamaloko và devo và manuùyo và càturmahàràjikà và devàs trayastriü÷à và yàmà và tuùità và nirmàõaratayo và paranirmitava÷avartino và brahmapàrùadyo và brahmapurohità và mahàbrahmàõo và parãttàbhà và apramàõàbhà và àbhàsvarà và parãtta÷ubhà và apramàõa÷ubhà và ÷ubhakçtsnà và anabhrakà và puõyaprasavà và bçhatphalà và asaüj¤isattvà và aspçhà và atapà và sudç÷à và sudar÷anà và akaniùñhà và devàþ, àkà÷ànantyàyatanasamàpattayo và vij¤ànànantyàyatanasamàpattayo và àki¤canyàyatanasamàpattayo và naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanasamàpattayo và, smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdendriyabalabodhyaïgàryàùñàïgamàrgà và, adhyàtma÷ånyatà và bahirdhà÷ånyatà và adhyàtmabahirdhà÷ånyatà và, yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatà và àryasatyàpramàõadhyànàråpyavimokùasamàdhisamàpattidhàraõãmukhàni và ÷ånyatànimittàpraõihitàni và, abhij¤à và da÷abalavai÷àradyapratisaüvido vàveõikabuddhadharmà và mahàmaitrã mahàkaruõà dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàni và÷ãtyanuvya¤janàni và, da÷abodhisattvabhåmayo và, dànapàramità và ÷ãlapàramità và kùàntipàramità và vãryapàramità và dhyànapàramità và praj¤àpàramità và, upàyapàramità và praõidhànapàramità và balapàramità và j¤ànapàramità và, evaü trãõi ratnàni, buddharatnaü dharmaratnaü saügharatnaü, ÷ràvakayànaü pratyekabuddhayànam anuttaraü mahàyànam, evaü ÷raddhànusàriõo dharmànusàriõo 'ùñamakàþ srotàapannàþ sakçdàgàmino 'nàgàmino 'rhantaþ pratyekabuddhà bodhisattvà mahàsattvàs tathàgatà arhantaþ samyaksaübuddhàþ sarvàkàravaropeta¤ ca j¤ànaü na praj¤àyante?

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tasmàt tarhi subhåte tathàgatànàm arhatàü samyaksaübuddhànàm #<(PSP_6-8:172)># ayaü puruùakàro yad dharmasamatàyà÷ ca na calanti, dharmàõàü ca vyavasthànaü kurvanti.

subhåtir àha: kiü bhagavan yathà caiva tathàgato dharmatàyà÷ ca na calati, tathàiva bàlapçthagjanàpi na calati ÷raddhànusàrã dharmànusàrã aùñamakaþ srotaàpannaþ sakçdàgàmy anàgàmy arhan pratyekabuddho bodhisattvo mahàsattvas tathàiva sarvadharmà na calanti.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, sarvadharmàþ subhåte dharmatàyà na calanti na vivartante, yaiva subhåte tathàgatasyàrhataþ samyaksaübuddhasya dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà tathatàvitathatànanyatathatà, saiva bàlapçthagjanànàü dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà tathatàvitathatànanyatathatà, saiva ÷raddhànusàriõàü dharmànausàriõàm aùñamakànàü srotaàpannànàü sakçdàgàminàm anàgàminàm arhatàü pratyekabuddhànàü bodhisattvànàü mahàsattvànàü dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà tathatàvitathatànanyatathatà, sarva ete dharmà dharmatàü na vyativartante, tat kasya hetoþ? tathà hy eùaiva dharmatà dharmadhàtur dharmasthitità dharmaniyàmatà tathatàvitathatànanyatathatà nànyà kàcid anudharmatà.

subhåtir àha: yadi bhagavan yà dharmàõàü dharmatà saiva dharmatà bàlapçthagjanànàü saiva ÷raddhànusàriõàü saiva dharmànusàriõàü saivàùñamakànàü saiva srotaàpannànàü saiva sakçdàgàminàü saivànàgàminàü saivàrhatàü saiva pratyekabuddhànàü saiva bodhisattvànàü mahàsattvànàü saiva tathàgatànàm arhatàü samyaksaübuddhànàü, ya ime bhagavan vilakùaõà dharmàs te katham ekalakùaõàs? tadyathà råpaü vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànaü, skandhadhàtvàyatanapratãtyasamutpàdàþ pratãtyasamutpàdàïgàni, anyaiva ca bhagavan råpasya dharmatà, anyà vedanàyàþ anyà saüj¤àyà anyà saüskàràõàm anyà vij¤ànasya dharmatà, anyà cakùuùaþ ÷rotraghràõajihvàkàyànàü dharmatà, anyà manaso dharmatà, anyà råpa÷abdagandharasasprùñavyànàü #<(PSP_6-8:173)># dharmatà anyà dharmàõàü dharmatà, anyà cakùurvij¤ànadharmatà, anyà cakùuþsaüspar÷adharmatà, anyà cakùuþsaüspar÷apratyayavedanàdharmatà, evaü ÷rotraghràõajihvàkàyàþ, anyà manovij¤ànadharmatà, anyà manaþsaüspar÷adharmatà, anyà manaþsaüspar÷apratyayavedanàdharmatà, anyà pçthivãdhàtudharmatà, anyàbdhàtudharmatà, anyà tejodhàtudharmatà, anyà vàyudhàtudharmatà, anyà àkà÷adhàtudharmatà, anyà vij¤ànadhàtudharmatà, anyà skandhadharmatà, anyà dhàtudharmatà, anyà àyatanadharmatà, anyà pratãtyasamutpàdadharmatà, anyà pratãtyasamutpannadharmatà, anyàvidyàdharmatà, anyà saüskàradharmatà, anyà vij¤ànadharmatà, anyà nàmaråpadharmatà, anyà ùaóàyatanadharmatà, anyà spar÷adharmatà, anyà vedanàdharmatà, anyà tçùnàdharmatà, anyopàdànadharmatà, anyà bhavadharmatà, anyà jàtidharmatà, anyà jaràmaraõadharmatà, anyà ÷okaparidevaduùkhadaurmanasyopàyàsadharmatà, anyà ràgadharmatà, anyà dveùadharmatà,
anyà mohadharmatà, anyà dçùñidharmatà, anyà dhyànànàü dharmatà, anyà apramàõànàü dharmatà, anyà àråpyasamàpattãnàü dharmatà, anyà smçtyupasthànànàü dharmatà, anyà samyakprahàõànàü dharmatà, anyà çddhipàdànàü dharmatà, anyà indriyàõàü dharmatà, anyà balànàü dharmatà, anyà bodhyaïgànàü dharmatà, anyà àryàùñàïgasya màrgasya dharmatà, anyà ÷ånyatàyà dharmatà, anyà ànimittasya dharmatà, anyà apraõihitasya dharmatà, anyà adhyàtma÷ånyatàyà dharmatà, anyà bahirdhà÷ånyatàyà dharmatà, anyà adhyàtmabahirdhà÷ånyatàyà dharmatà, anyà yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatàyà dharmatà, anyà aùñavimokùadharmatà, anyà navànupårvavihàrasamàpattidharmatà, anyà àryasatyadharmatà, anyà abhij¤àdharmatà, anyà dànapàramitàdharmatà, anyà ÷ãlapàramitàdharmatà, anyà kùàntipàramitàdharmatà, anyà vãryapàramitàdharmatà, anyà dhyànapàramitàdharmatà, anyà praj¤àpàramitàdharmatà, anyà upàyapàramitàdharmatà, anyà praõidhànapàramitàdharmatà, anyà balapàramitàdharmatà, anyà j¤ànapàramitàdharmatà, anyà prathamàyà bodhisattvabhåmer #<(PSP_6-8:174)># dharmatà, anyà yàvad da÷abhåmyà bodhisattvabhåmer dharmatà, anyà da÷ànàü tathàgatabalànàü dharmatà, anyà caturõàü vai÷àradyànàü dharmatà, anyà catasçõàü pratisaüvidàü dharmatà, anyà aùñàda÷ànàm àveõikànàü buddhadharmàõàü dharmatà, anyà mahàmaitryà dharmatà, anyà mahàkaruõàyàü dharmatà, anyà dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõànàü dharmatà anyà a÷ãtyanuvya¤janànàü dharmatà, anyà saüskçtasya dhàtor dharmatà, anyà asaüskçtasya dhàtor dharmatà. tat kathaü bhagavan naivaü vilakùaõànàü sarvadharmàõàü dharmatàyàü vyavasthànaü nopalabhyate? yatra sthitvà bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran dharmàõठca nànàtvaü karoti, na càkçtvà dharmanànàtvaü ÷akyaü
bodhisattvena mahàsattvena praj¤àpàramitàyàü carituü, kathaü ca bodhisattvo mahàsattvaþ bhåmer bhåmiü saükràmati bodhisattvanyàmam avakràmati, yayà niyàmàvakràntyà ÷ràvakabhåmiü và pratyekabuddhabhåmiü vàtikramya 'bhij¤àþ paripårayati, yàbhir abhij¤àbhir vikrãóamàno dànapàramitayà paripårõaþ, ÷ãlapàramitayà paripårõaþ, kùàntipàramitayà paripårõaþ, vãryapàramitayà paripårõaþ, dhyànapàramitayà paripårõaþ, praj¤àpàramitayà paripårõaþ, upàyapàramitayà paripårõaþ, praõidhànapàramitayà paripårõaþ, balapàramitayà paripårõaþ, j¤ànapàramitayà paripårõaþ, vikrãóamàno buddhakùetreõa buddhakùetraü saükràmati buddhàn bhagavataþ paryupàste teùu ca buddheùu bhagavatsu ku÷alamålàny avaropayati, yaiþ ku÷alair målaiþ sattvàü÷ ca paripàcayati buddhakùetra¤ ca parigçhõàti.

bhagavàn àha: yad àyuùmàn subhåtir evam àha, yadi bhagavan yà dharmàõàü dharmatà, saiva pçthagjanànàü dharmatà, saiva ÷raddhànusàriõàü dharmànusàriõàm aùñamakànàü srotaàpannànàü sakçdàgàminàm anàgàminàm arhatàü pratyekabuddhànàü dharmatà, saiva tathàgatànàm arhatàü samyaksaübuddhànàü dharmatà, ya ime bhagavan vilakùaõà dharmàs te katham ekalakùaõà vilakùaõànठca dharmàõàü dharmatà katham ekalakùaõà yukteti.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte yà råpasya dharmatà, kiü #<(PSP_6-8:175)># na ÷ånyà sà, ya vedanàyàþ saüj¤àyàþ saüskàràõàü vij¤ànasya dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà skandhadhàtvàyatanànàü dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà pratãtyasamutpannànàü dharmàõàü dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà pratãtyasamutpàdàïgànàü dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà laukikalokottaràõàü dharmàõàü dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà sàsravànàsravàõàü dharmàõàü dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà saüskçtàsaüskçtàü dharmàõàü dharmatà, kiü na ÷ånyà sà, yà bàlapçthagjanànàü dharmatà, yà ÷raddhànusàridharmatà, yà dharmànusàridharmatà, yà aùñamakadharmatà yà srotaàpannadharmatà, yà sakçdàgàmidharmatà, yà anàgàmidharmatà, yà arhaddharmatà, yà pratyekabuddhadharmatà, yà bodhisattvadharmatà, yà tathàgatadharmatà, kiü na ÷ånyà sà.

subhåtir àha: ÷ånyà sà bhagavan ÷ånyà sà sugata.

bhagavàn àha: tat kiü manyase? subhåte ÷ånyatàyàü vilakùaõà dharmà upalabhyante, råpalakùaõaü và vedanà saüj¤à saüskàrà vij¤ànalakùaõaü và, skandhadhàtvàyatanalakùaõaü và, pratãtyasamutpàdalakùaõaü và, pratãtyasamutpannadharmalakùaõaü và pratãtyasamutpàdàïgalaksaõaü và, laukikalokottaràõàü và dharmàõàü lakùaõaü sàsravànàsravàõàü và dharmàõàü lakùaõaü, saüskçtàsaüskçtànàü và dharmàõàü lakùaõaü, bàlapçthagjanànàü và lakùaõaü ÷raddhànusàriõàü và lakùaõaü, dharmànusàriõàü và lakùaõam aùñamakànàü và lakùaõaü, srotaàpannànàü và lakùaõaü sakçdàgàminàü và lakùaõam anàgàminàü và lakùaõam arhatàü và lakùaõaü pratyekabuddhànàü và lakùaõaü bodhisattvànàü mahàsattvànàü và lakùaõaü tathàgatànàü và lakùaõam.

subhåtir àha: no bhagavan.

bhagavàn àha: tad anena subhåte paryàyeõaivaü veditavyaü, yà dharmàõàü dharmatà na tatra pçthagjanà nànyatra pçthagjanebhyaþ, na tatra ÷raddhànusàrã nànyatra ÷raddhànusàriõaþ, na tatra dharmànusàrã nànyatra dharmànusàriõaþ, na tatràùñamako nànyatràùñamakàn, na tatra srotaàpanno nànyatra srotaàpannàn, na tatra sakçdàgàmã nànyatra sakçdàgàmino, na tatrànàgàmã nànyatrànàgàminaþ, na tatràrhan nànyatràrhataþ, na tatra pratyekabuddho nànyatra pratyekabuddhàn, na tatra bodhisattvo nànyatra bodhisatttvàn, na tatra tathàgato nànyatra #<(PSP_6-8:176)># tathàgatàt.
iti vyavadànasaübhàranive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kiü punar bhagavan dharmatà saüskçtà utàho 'saüskçtà?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: na saüskçtà nàsaüskçtà, na ca saüskçtavyatirekeõàsaüskçta upalabhyate, na càsaüskçtavyatirekeõa saüskçta upalabhyate. tat kasya hetoþ? tathà hi subhåte ya÷ ca saüskçto dhàtur ya÷ càsaüskçto dhàtur dvàv apy etau dharmau na saüyuktau na visaüyuktàv aråpiõàv anidar÷anàv apratighàv ekalakùaõau yad utàlakùaõau, tat punas tathàgato lokavyavahàreõa vyavaharati na punaþ paramàrthena, na ca paramàrthe ka÷cit kàyasaüskàre na vàksaüskàre na manaþsaüskàre nànyatra kàyasaüskàràn nànyatra vàksaüskàràn nànyatra manaþsaüskàràt paramàrtha upalabhyate, yeùàü dharmàõàü saüskçtàsaüskçtànàü samatà sa paramàrthas tad bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran paramàrthata÷ ca na calati, sattvànàü ca kçtyaü karoti.

subhåtir àha: yadi bhagavan sarvadharmàþ ÷ånyàs tan na kasyacid dharmasya ka÷cid dharmaþ kiücit karoti, akiücitkareùv akiücaneùu niùkiücaneùu càdharmeùu kathaü bodhisattvo mahàsattvaþ praj¤àpàramitàyàü caran paramàrthata÷ ca na calati sattvànàü ca kçtyaü karoti dànena và priyavadyatayà và arthakriyayà và samànàrthatayà và?

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, yathà vàcaü bhàùase, yac chånyatà akiücanà niùkiücanà na kasyacit kiücit karoti kçtyaü và akçtyaü và, yadi subhåte ete sattvàþ svayam eva ÷ånyatàü jànãyur neyaü tathàgatasya vçùabhità bhavet, yac chånyatàyà÷ ca na calati, sattvàü÷ càtmasaüj¤àyà vivecayati, àtmasaüj¤àyà vivecya ÷ånyatayà mocayati saüsàràd, evaü sattvasaüj¤àyà vivecayati jãvasaüj¤àyà jantusaüj¤àyàþ poùasaüj¤àyàþ puruùasaüj¤àyàþ pudgalasaüj¤àyà manujasaüj¤àyà mànavasaüj¤àyàþ kàrakasaüj¤àyà vedakasaüj¤àyà jànakasaüj¤àyàþ pa÷yakasaüj¤àyà÷ ca vivecayati, råpasaüj¤àyà vivecayati, #<(PSP_6-8:177)># vedanàsaüj¤àyà vivecayati, saüj¤àsaüj¤àyà vivecayati, saüskàrasaüj¤àyà vivecayati, vij¤ànasaüj¤àyà vivecayati, cakùuþsaüj¤àyà vivecayati, ÷rotrasaüj¤àyà vivecayati, ghràõasaüj¤àyà vivecayati, jihvàsaüj¤àyà vivecayati, kàyasaüj¤àyà vivecayati, manaþsaüj¤àyà vivecayati, cakùurvij¤ànasaüj¤àyà vivecayati, cakùuþsaüspar÷asaüj¤àyà vivecayati, cakùuþsaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤àyà vivecayati, evaü ÷rotraghràõajihvàkàyamanovij¤ànasaüj¤àyà vivecayati, manaþsaüspar÷asaüj¤àyà vivecayati, manaþsaüspar÷apratyayavedanàsaüj¤àyà vivecayati, råpasaüj¤àyà vivecayati, ÷abdasaüj¤àyà gandhasaüj¤àyà rasasaüj¤àyàþ spar÷asaüj¤àyà dharmasaüj¤àyà vivecayati, pçthivãdhàtusaüj¤àyà vivecayati, abdhàtusaüj¤àyà vivecayati, tejodhàtusaüj¤àyà
vivecayati, vàyudhàtusaüj¤àyà vivecayati, àkà÷adhàtusaüj¤àyà vivecayati, vij¤ànadhàtusaüj¤àyà vivecayati, skandhasaüj¤àyà vivecayati, dhàtusaüj¤àyà vivecayati, àyatanasaüj¤àyà vivecayati, pratãtyasamutpàdasaüj¤àyà vivecayati, pratãtyasamutpannadharmasaüj¤àyà vivecayati, pratãtyasamutpàdàïgasaüj¤àyà vivecayati, avidyàsaüj¤àyà vivecayati, saüskàrasaüj¤àyà vij¤ànasaüj¤àyà nàmaråpasaüj¤àyà ùaóàyatanasaüj¤àyàþ spar÷asaüj¤àyà vedanàsaüj¤àyàs tçùõàsaüj¤àyà upàdànasaüj¤àyà bhavasaüj¤àyà jàtisaüj¤àyà jaràmaraõa÷okaparidevaduùkhadaurmanasyopàyàsasaüj¤àyà vivecayati, saüskçtadhàtusaüj¤àyà vivecayati, asaüskçtadhàtusaüj¤àyà vivecayati, asaüskçte ca dhàtau pratiùñhàpayati, sa càsaüskçto dhàtuþ ÷ånyaþ.
iti saüskçtàsaüskçtàvyatibhedaparij¤ànanive÷anakarma

atha khalv àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: kena bhagavan na saüskçto dhàtuþ ÷ånyaþ?

evam ukte bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: sattvasaüj¤ayà subhåte ÷ånyo yàvad asaüskçtasaüj¤ayà, api tu khalu subhåte yan nirmito 'nyan nirmitaü nirmiõoti, kaccit tasya tad vastv asti yan na ÷ånyatà?

subhåtir àha: no bhagavan nirmitasya hi bhagavan na kaccid vastv #<(PSP_6-8:178)># asti yan na ÷ånyatà, ya ca ÷ånyatà ya÷ ca nirmitaþ, ubhàv etau dharmau, na saüyuktau na visaüyuktau dvàv etau ÷ånyatayà ÷ånyau, tat kiü vinigåhitam iyaü ÷ånyatàyaü nirmitaþ. tat kasya hetoþ? tathà hi tàv ubhàv api ÷ånyatàyàn nopalabhyate, iyaü ÷ånyatàyaü nirmitaþ.

bhagavàn àha: nàsti subhåte råpaü và vedanà và saüj¤à và saüskàrà và vij¤ànaü và ya÷ ca nirmito yà ca ÷ånyatà ubhayam etac chånyatà.

subhåtir àha: yadi bhagavann ime laukikà dharmà nirmità api nu ime lokottarà dharmà nirmitàþ? yad uta catvàri smçtyupasthànàni catvàri samyakprahàõàni catvàra çddhipàdàþ pa¤cendriyàõi, pa¤cabalàni saptabodhyaïgàni àryàùñàïgo màrga÷ catvàry àryasatyàni, ÷ånyatànimittàpraõihitàni, adhyàtma÷ånyatà bahirdhà÷ånyatà adhyàtmabahirdhà÷ånyatà yàvad abhàvasvabhàva÷ånyatà pa¤càbhij¤à aùñavimokùà navànupårvavihàrasamàpattayo 'pramàõadhyànàråpyasamàpattayaþ sarvasamàdhayaþ sarvadhàraõãmukhàni da÷apàramità da÷abodhisattvabhåmayo da÷atathàgatabalàni catvàri vai÷àradyàni catasraþ pratisaüvido 'ùñàda÷àveõikà buddhadharmà mahàkaruõà, yac ca teùàü phalaü yena te pudgalàþ praj¤àpyante, ÷raddhànusàrã dharmànusàry aùñamakaþ srotaàpannaþ sakçdàgàmy anàgàmy arhan pratyekabuddho bodhisattvo mahàsattvaþ tathàgato 'rhan samyaksaübuddho 'pi nu bhagavann ime dharmà nirmitàþ.

bhagavàn àha: yatra punaþ sarvadharmà nirmitàs tatra ka÷cic chràvakanirmitaþ, ka÷cit pratyekabuddhanirmitaþ, ka÷cid bodhisattvanirmitaþ ka÷cit tathàgatanirmitaþ, ka÷cit kle÷anirmitaþ, ka÷cit karmanirmito 'nena subhåte paryàyeõa sarvadharmà nirmitakopamà anànàkaraõàþ.
subhåtir àha: yat punar idaü bhagavan prahàõaü srotaàpattiphalaü và sakçdàgàmiphalaü và anàgàmiphalaü và arhattvaü và pratyekabuddhabhåmir và nirmità sarvavàsanànusaüdhiprahàõam api nirmitam?

bhagavàn àha: ye kecit subhåte dharmà utpàdità và nirodhità và sarva ete nirmitàþ.

subhåtir àha: katamo bhagavan dharmo yo na nirmitakaþ?

bhagavàn àha: yasya notpàdo na nirodhaþ sa dharmo na nimitaþ.
#<(PSP_6-8:179)>#

subhåtir àha: sa punaþ katamo bhagavan?

bhagavàn àha: asaümoùadharmo na nirmitaþ.

subhåtir àha: yat punar bhagavatoktaü ÷ånyatàyà÷ ca na calati, na ca dvaye nopalabhyate, na ca ka÷cid dharmo yo na ÷ånyas tasmàd bhagavan saümoùadharmo nirmitako bhavet.

bhagavàn àha: evam etat subhåte evam etat, sarvadharmàþ subhåte svabhàvena ÷ånyàs te na ÷ràvakaiþ kçtà na pratyekabuddhaiþ kçtà na bodhisattvair mahàsattvaiþ kçtà na tathàgataiþ kçtà, yà ca svabhàva÷ånyatà tan nirvàõam.

evam ukte àyuùmàn subhåtir bhagavantam etad avocat: àdikarmiko bhagavan pudgalaþ katham avavaditavyaþ? katham anu÷àsitavyo yat svabhàva÷ånyatàü parijànãyàt?

atha khalu bhagavàn àyuùmantaü subhåtim etad avocat: kiü punaþ subhåte pårvaü bhàvo 'bhaviùyat pa÷càd abhàvo bhaviùyati? nàtra subhåte bhàvo nàbhàvo na svabhàvo na parabhàvaþ, kuta eva svabhàva÷ånyatà bhaviùyati?
iti nirvàõanive÷anakarma

ity uktàni karmàõãty ukto dharmakàyàbhisaübodhaþ

idam avocad bhagavàn àttamanaso maitreyapramukhà bodhisattvà mahàsattvàþ, àyuùmàü÷ ca subhåtir àyuùmàü÷ ca ÷àriputra àyuùmàü÷ cànandaþ, ÷akra÷ ca devànàm indraþ sadevamànuùàsuragandharva÷ ca loko bhagavato bhàùitam abhyanandann iti.

àryapa¤caviü÷atisàhasrikàyàü bhagavatyàni praj¤àpàramitàyàm abhisamayàlaükàrànusàreõa saü÷odhitàyàü dharmakàyàdhikàraþ ÷ikùàparivarto nàmàùñamaþ samàpta iti

ye dharmà hetuprabhavà hetuü teùàü tathàgato hy avadat,
teùठca yo nirodha evaüvàdã mahà÷ramaõaþ.

oü gate 2 pàragate pàrasaügate bodhi svàhà.