Pancavimsatisahasrika Prajnaparamita, V = PSP5 Based on the edition by Takayasu Kimura: Pa¤cavićÓatisĂhasrikĂ Praj¤ĂpĂramitĂ V. Tokyo : Sankibo Busshorin 1992. Input by Klaus Wille, G”ttingen (January 2007) REFERENCE SYSTEM: PSP_nn:n = Pancavimsatisahasrika Prajnaparamita_Vol.:Page #<...># = BOLD ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a Ă 195 long A ů 249 long i Ĺ 197 long I ý 253 long u Ć 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ă 227 long vocalic r Ě 204 vocalic l Ę 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N Ą 165 retroflex t  194 retroflex T č 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ď 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S ĺ 229 anusvara ć 230 capital anusvara ő 245 visarga ÷ 247 capital visarga ę 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ #<(PSP_5:1)># pa¤cavićÓatisĂhasrikĂ praj¤ĂpĂramitĂ V punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sacet svapnĂntaragato 'pi svapnopamĂćÓ caiva sarvadharmĂn vyavalokayati, pratiÓrutkopamĂn marĹcyupamĂn pratibhĂsopamĂn nirmitakopamĂn gandharvanagaropamĂćÓ ca sarvadharmĂn vyavalokayati na ca sĂk«Ătkaroti, idać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvinivartanĹyalak«aďać veditavyam. iti prathamać liÇgam punar aparać subhĆte svapnĂntaragato 'pi bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ traidhĂtuke vĂ na sp­hayati na cittam utpĂdayati nĂnuÓaćsayati, idam api subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvinivartanĹyalak«aďać veditavyam. iti dvitĹyam punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sacet svapnĂntaragatas tathĂgatam anekaÓataparivĂram anekasahasraparivĂram anekaÓatasahasraparivĂram anekakoÂĹniyutaÓatasahasraparivĂrać bhik«ubhik«uďĹbhir upĂsakopĂsikĂbhir devanĂgayak«agandharvĂsuragaru¬akićnaramahoragai÷ pariv­tać purask­tać tathĂgatam arhantać samyaksaćbuddhać dharmać deÓayantać paÓyati, sa tać dharmać ÓrutvĂ tasya dharmasyĂrtham ĂjanĂti dharmĂnudharmapratipanno viharati samayapratipanno 'nudharmacĂrĹ, idam api subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvinivartanĹyalak«aďać veditavyam. iti t­tĹyam punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ svapnĂntaragata÷ sacet tathĂgatać paÓyed vaihĂyasam atyudgamya bhik«usaćghasya dharmać deÓayantać dvĂtrićÓadbhir mahĂpuru«alak«aďai÷ samalaćk­tać vyĂmaprabham ­ddhiprĂtihĂrya¤ ca nidarÓayantan nirmitĂćÓ ca nirmiďvantan tĂćÓ caiva nirmitĂn anye«u lokadhĂtu«u buddhak­tyać kurvata÷, idam api subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvinivartanĹyasya lak«aďać veditavyam. iti caturtham #<(PSP_5:2)># punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ svapnĂntaragato 'pi nottrasyati na saćtrasyati na saćtrĂsam Ăpadyate grĂmaghĂte vartamĂne nagaraghĂte vartamĂne 'gnidĂhe vartamĂne, vyìam­gĂn vĂ d­«ÂvĂ tadanyĂn vĂ caď¬am­gajĂtĹr d­«ÂvĂ pipĂsitĂn d­«ÂvĂ bubhuksitĂn d­«ÂvĂ mĂtĂpit­maraďać vĂ d­«ÂvĂ bhrĂt­bhaginĹmaraďać vĂ d­«ÂvĂ putraduhit­maraďać vĂ d­«ÂvĂ mitrĂmĂtyaj¤ĂtisĂlohitamaraďać vĂ d­«ÂvĂ na ÓokabhayabhairavasaćtrĂsam utpĂdayati, tataÓ ca svapnĂt samanantaravibuddhasya samĂnasyaivać bhavati, svapnopamać sarvam idać traidhĂtukać, mayĂpy anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhya svapnopamać sarvatraidhĂtukam iti dharmo deÓayitavya÷, idam api subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvinivartanĹyalak«aďać veditavyam. iti pa¤camam punar aparać subhĆte kathać vij¤Ăyate yathĂvinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhasya tatra buddhak«etre sarveďa sarvać sarvathĂ sarvać trayo 'pĂyĂ na bhavi«yantiti? sacet subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ svapnĂntaragato nĂrakać vĂ sattvać d­«ÂvĂ tiryagyonigatać vĂ sattvać d­«ÂvĂ yĂmalokikać vĂ sattvać d­«ÂvĂ, evać sm­tić pratilabhate yena sm­tilabdhasya caivać bhavati, tathĂ kari«yĂmi tathĂ pratipatsye yathĂ me tatra buddhak«etre 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhasya sarveďa sarvać sarvathĂ sarvać trayo 'pĂyĂ na bhavi«yanti. tat kasya heto÷? tathĂ hi yaÓ ca svapno yaÓ cĂhać sarva ime dharmĂ advayĂ advaidhĹkĂrĂ÷, idam api subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvinivartanĹyalak«aďać veditavyam. iti sa«Âham punar aparać subhĆte 'vinivartanĹyo bodhisattvo mahĂsatttva÷ svapnĂntaragato vĂ prativibuddho vĂ nagaradĂhe vartamĂne, evać samanvĂharati, yena mayĂ svapnĂntaragatena vĂ prativibuddhena vĂ ya ĂkĂrĂ yĂni liÇgĂni yĂni nimittĂni d­«ÂĂni yair ĂkĂrair yair liÇgair yair nimittai÷ samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattvo 'vinivartanĹyo bhavati, yadi ta ĂkĂrĂs tĂni liÇgĂni tĂni nimittĂni mama saćvidyante tair avaivartiko bodhisattvo mahĂsattva evać satyĂdhi«ÂhĂnać karoti, #<(PSP_5:3)># yena satyena satyavacanenĂhać vyĂk­to 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau tena satyena satyavacanenĂyać nagaradĂha upaÓĂmyatu ÓĹtĹbhavatv astać gacchatu. saced upaÓĂmyati ÓĹtĹbhavaty astać gacchati veditavyać subhĆte vyĂk­to batĂyać bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhĂv avinivartanĹyatĂyai. sacet puna÷ subhĆte agniskandho 'tikramitvĂ g­hĂd g­hać dahati rathyĂyĂ rathyĂ dahaty anyad g­hać dahaty anyad g­hać na dahaty anyĂć rathyĂć dahaty anyĂć rathyĂć na dahati veditavyać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena dharmać pratyĂkhyĂnasaćvartanĹyam etai÷ sattvai÷ karmopacitać yenaite«Ăć sattvĂnĂm ekać g­hać dahyate, ekać g­hać na dahyate, te«Ăm etad d­«ÂadhĂrmikam eva karma vipacyate, ayać subhĆte hetur ayać pratyayo 'vinivartanĹyĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć yair hetubhir yai÷ pratyayair avinivartanĹyo bodhisattvo mahĂsattvo veditavya÷. iti saptamam punar aparać subhĆte yair ĂkĂrair yair liÇgair yair nimittai÷ samanvĂgato 'vinivartanĹyo bodhisattvo mahĂsattvo veditavyas tĂn ĂkĂrĂćs tĂni liÇgĂni tĂni nimittĂni deÓayi«yĂmi. sacet subhĆte kaÓcid eva strĹ vĂ puru«o vĂmanu«yeďĂdhi«Âhito bhavet, tatra bodhisattvena mahĂsattvena evać samanvĂhartavyać, saced ahać vyĂk­tas tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhair anuttarĂyai samyaksaćbodhaye, pariÓuddhaÓ ca me 'dhyĂÓayo yathĂham anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbodhukĂmo yathĂham anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsye, pariÓuddhaÓ ca me manasikĂro 'nuttarĂyai samyaksaćbodhaye, apagatać me ÓrĂvakacittam apagatać me pratyekabuddhacittam, apagatena ÓrĂvakapratyekabuddhacittena mayĂnuttarĂ samyaksaćbodhir abhisaćbodhavyĂ, nĂham anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsye, abhisaćbhotsya evĂham anuttarĂć samyaksaćbodić ye 'pi te 'saćkhyeye«u lokadhĂtu«u buddhĂ bhagavantas ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti te«Ăć tathĂgatĂnĂm arhatĂć samyaksaćbuddhĂnĂć nĂsti kićcid ad­«Âać vĂÓrutać vĂviditać vĂsĂk«Ătk­tać vĂnabhisaćbuddhać vĂ yathĂ te buddhĂ bhagavanta÷ prajĂnanti paÓyanti mamĂdhyĂÓayara iti hy anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsya etena satyena satyavacanenĂyać strĹ vĂ puru«o vĂ yenĂmanu«yeďa g­hĹto viheÂhito vĂ so #<(PSP_5:4)># manu«yo 'pakrĂmatu. sacet puna÷ subhĆte so 'manu«yas tato nĂpakrĂmati tasya bodhisattvasya mahĂsattvasyaivać bhĂ«amĂďasya veditavyam etat subhĆte nĂyać vyĂk­to bodhisattvo mahĂsattvas tair pĆrvakais tathagatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhair anuttarĂyai samyaksaćbodhaye. sacet puna÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyaivać bhĂ«amĂďasya so 'manu«yas tato 'pakrĂmati veditavyać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena vyĂk­to 'yać bodhisattvo mahĂsattvas tai÷ pĆrvakais tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhair anuttarĂyai samyaksaćbodhaye. ebhi÷ subhĆte ĂkĂrair ebhir liÇgair ebhir nimittai÷ samanvĂgato 'vinivartanĹyo bodhisattvo mahĂsattvo veditavya÷. punar aparać subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasya «aÂsu pĂramitĂsu carata upĂyakauÓalyavirahitasyĂcaritĂvinaÓ catur«u sm­tyupasthĂne«u samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇge«v ĂryĂ«ÂĂÇge ca mĂrge catur«v Ăryasatye«u ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u bodhisattvaniyĂmam anavakrĂntasya satyĂdhi«ÂhĂnena mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati saced bodhisattvasyaivać bhavati, yena satyena satyavacanenĂhać vyĂk­to 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau, tena satyena satyavacanenĂyam amanu«yabhĆta ito 'pakrĂmatv ity evać satyĂdhi«ÂhĂnać kari«yati. tatra mĂra÷ pĂpĹyĂn autsukyam Ăpatsyate katham amanu«ya ito 'pakrĂmed? iti. tat kasya heto÷? tathĂ hi mĂra÷ pĂpĹyĂn balavattarać ca tejovattarać ca tatrautsukyam Ăpatsyate katham ayam amanu«ya ito 'pakrĂmed iti, evać mĂrĂdhi«ÂhĂnena sa tato 'pakrĂmi«yati, evać ca tasya bodhisattvasya mahĂsattvasya bhavi«yati, mamai«o 'nubhĂvenĂmanu«ya ito 'pakrĂnto, na punar evać j¤Ăsyati mĂrĂnubhĂvenai«o 'manu«ya ito 'pakrĂnta iti. sa tenĂnyĂn bodhisattvĂn mahĂsattvĂn avamaćsyate ullĂpayi«yaty uccagghayi«yati paćsayi«yaty, ahać vyĂk­to 'nuttarĂyai samyaksaćbodhaye tai÷ pĆrvakais tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhair ete punar anye na vyĂk­tĂ anuttarĂyai samyaksaćbodhaye. sa tena tĂvanmĂtrakeďa mĂrać vivardhayi«yati, dĆrĹkari«yati sarvĂkĂraj¤atĂć dĆrĹkari«yaty anuttarać buddhaj¤Ănam. sa tathĂrĆpo bodhisattvo mahĂsattvas tĂvanmĂtrakeďĂnupĂyakuÓalo #<(PSP_5:5)># 'bhimĂnam utpĂdayi«yati, tasya dve bhĆmi pratikĂÇk«itavye. katame dve? yad uta ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ. evać satyĂdhi«ÂhĂnena bodhisattvasya mahĂsattvasya mĂrakarmotpatsyate, tatra sa kalyĂďamitrĂďi na sevi«yate na bhaji«yate na paryupĂsi«yate tad eva mĂrabandhanam ĂgìhĹkari«yati. tat kasya heto÷? yathĂpi nĂma «aÂsu pĂramitĂsv acaritatvĂd upĂyakauÓalena vĂparig­hĹtatvĂd, evać hi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena satyĂdhi«ÂhĂnena mĂrakarma veditavyam. kathać ca puna÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya «aÂsu pĂramitĂsv acaritĂvino yĂvad bodhisattvaniyĂmam anavakrĂntasya satyĂdhi«ÂhĂnena mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati? iha subhĆte mĂra÷ pĂpĹyĂn anyatareďa ve«eďopasaćkramya bodhisattvać mahĂsattvam evać vak«yati: vyĂk­tas tvać kulaputra tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhenĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye, amuko 'nvayas te, idan te nĂmadheyam, idan te pitur nĂmadheyam, idan te mĂtur nĂmadheyam idan te putraduhit­bhaginĹnĂmadheyam, idan te mitrĂmĂtyaj¤ĂtisĂlohitĂnĂć yĂvad ĂsaptamamĂtĂmahapitĂmahayugasya nĂmadheyam upadek«yati, Ămu«mĂt tvać janapadĂd Ămu«mĂt tvać nagarĂd amu«mĂd diÓas tvam Ăgato, 'mu«min janapade tvać jĂto 'musmić grĂme vĂ nagare vĂ. sacet prak­tyĂ m­duko bhavi«yati sa tam evać vak«yati: pĆrvam api tvam evać m­duka evĂbhĆ÷, sacet sa tĹk«ďo bhavi«yati sa tam evać vak«yati: pĆrvam api tvam evać tĹk«ďa evĂbhĆ÷, saced Ăraďyako bhavi«yati, sacet piď¬apĂtiko bhavi«yati, sacet pĂćÓukĆliko bhavi«yati, sacet khalupuna÷paÓcĂdbhaktiko bhavi«yati saced ekĂÓaniko bhavi«yati sacet prasthavpiď¬iko bhavi«yati, sacec chmĂÓĂniko bhavi«yati, saced abhyavakĂÓiko bhavi«yati, saced v­k«amĆliko bhavi«yati, sacen nai«adyiko bhavi«yati, saced yathĂsaćstariko bhavi«yati, sacet traicĹvariko bhavi«yati, saced alpeccho bhavi«yati, sacet saćtu«Âo bhavi«yati, sacet pravivikto bhavi«yati, saced apagatapĂdamrak«aďo bhavi«yati, sacen mandabhĂ«yo bhavi«yati, sa tam evać vak«yati: pĆrvam api tvać mandabhĂ«ya evĂbhĆ÷, sacen mandamantro bhavi«yati, pĆrvam api tvać mandamantra evĂbhĆ÷. tat kasya #<(PSP_5:6)># heto÷? tathĂ hi tavaivaćrĆpĂ dhĆtaguďĂ÷ saćvidyante niÓcayena te pĆrvam apy eta eva dhĆtagunĂ÷ saćlekhĂ abhĆvan. so 'nena ca pĆrvakeďa nĂmĂpadeÓena gotrĂpadeÓena ca pratyutpannadhĆtaguďĂpadeÓena ca manyanĂm utpĂdayi«yati. tam enać mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkramyaivać vak«yati: vyĂk­tas tvać kulaputra tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhair anuttarĂyai samyaksaćbodhaye 'vinivartanĹyatĂyĂć yathĂ te dhĆtaguďĂ÷ saćvidyante. kadĂcid bhik«uve«eďopasaćkrami«yati, kadĂcid g­hapative«eďopasaćkrami«yati, kadĂcid mĂt­ve«eďopasaćkrami«yati, kadĂcit pit­ve«eďopasaćkrami«yati, kadĂcid bhrĂt­ve«eďopasaćkrami«yati, kadĂcid bhaginĹve«eďopasaćkrami«yati, kadĂcid brĂhmaďave«eďopasaćkrami«yati, kadĂcid mitrĂmĂtyaj¤ĂtisĂlohitave«eďopasaćkrami«yaty upasaćkramyaivać vak«yati: vyĂk­tas tvać kulaputra tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhenĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye. tat kasya heto÷? tathĂ hi tavĂmĹ guďĂ÷ saćvidyante 'vinivartanĹyĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm. ye ca te mayĂ subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ĂkĂrĂ liÇgĂni nimittĂny ĂkhyĂtĂs te tasya bodhisattvasya mahĂsattvasya na saćvidyante. veditavyać subhĆte tadanyair bodhisattvair mahĂsattvair mĂrĂdhi«Âhito batĂyać bodhisattvo mahĂsattva÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi ya ĂkĂrĂ yĂni liÇgĂni yĂni nimittĂny 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasya te cĂsya na saćvidyante. anena ca nĂmĂpadeÓena tad anyĂn bodhisattvĂn mahĂsattvĂn avamaćsyate uccagghyayi«yaty ullĂpayi«yati kutsayi«yati paćsayi«yati, idam api subhĆte nĂmĂpadeÓena nĂmĂdhi«ÂhĂnena bodhisattvena mahĂsattvena mĂrakarma veditavyam. punar aparać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena nĂmĂdhi«ÂhĂnena mĂrakarma veditavyam. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ «aÂsu pĂramitĂsu carita÷ sattvĂnĂć nĂma na jĂnĂti, rĆpać na jĂnĂti, vedanĂć saćj¤Ăć saćskĂrĂn, vij¤Ănać na jĂnĂti. tasya mĂra÷ pĂpĹyĂn nĂmĂdhi«ÂhĂnena vyĂkari«yati, yĂvat te 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhasyedać nĂma bhavi«yati, yat tena nĂmadheyam anuvitarkitać bhavi«yaty anuvicĂritam. tatra du«praj¤ĂjĂtĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnupĂyakuÓalasyaivać bhavi«yati: yathĂ ca mama cittotpĂda utpanna÷, yac ca mayĂ nĂmadheyać manasĂnuvitarkitam anuvicĂritam, #<(PSP_5:7)># idać mamĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhasya nĂmadheyać bhavi«yati. tathĂ tathĂ mĂra÷ pĂpĹyĂn nirdek«yati mĂrakĂyikĂ vĂ devatĂ mĂrĂdhi«Âhito vĂ bhik«us tasyaivać bhavi«yati: yathĂ ca mama cittotpĂda utpanno, yathĂ ca mama nĂmadheyać, yathĂ cĂnena bhik«unĂ nirdi«Âać sameti nĂma sameti me nĂmnĂ vyĂk­to 'hać tais tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhair anuttarĂyai samyaksaćbodhaye. ye ca mayĂ subhĆte 'vinivartanĹyasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂkĂrĂ liÇgĂni nimittĂny ĂkhyĂtĂni tasya bodhisattvasya mahĂsattvasya na saćvidyante, taiÓ cĂkĂrair liÇgair nimittair virahita÷, so 'nena ca nĂmĂpadeÓena manyanĂm utpĂdayi«yati, sa tadanyĂn bodhisattvĂn mahĂsattvĂn avamaćsyate, sa tayĂ manyanayĂ abhimanyatayĂ dĆrĹbhavi«yaty anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhes tasyopĂyakauÓalyavirahitasya praj¤Ă pĂramitĂvirahitasya kalyĂďamitravirahitasya pĂpamitraparig­hĹtasya dve bhĆmĹ pratikĂÇksitavye yad uta ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ. atha vĂ cirać sucirać saćdhĂvya saćs­tyemĂm eva praj¤ĂpĂramitĂm ĂgamyĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. sacet sa priyĂn bodhisattvĂn mahĂsattvĂn na kalyĂďamitrĂďy abhĹk«ďać lapsyate darÓanĂya na cainĂn paryupĂsi«yate, sacet tenaivĂtmabhĂvapratilĂbhena tĂn pĆrvakĂćÓ cittotpĂdĂn na vigarhi«yati na pratideÓayi«yati tasya dve bhĆmĹ pratikĂÇk«itavye yad uta ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ. tadyathĂpi nĂma subhĆte bhik«uÓ catas­ďĂć mĆlĂpattĹnĂm anyatarĂnyatarĂm Ăpattim ĂpadyĂbhik«ur bhavaty aÓramaďo 'ÓĂkyaputrĹya÷. so 'bhavyas tenaiva cĂtmabhĂvena caturďĂć ÓrĂmaďyaphalĂnĂm anyatarĂnyatarać ÓrĂmaďyaphalam anuprĂptum. evam eva subhĆte ayać tato gurutaraÓ cittotpĂdo yo 'yać nĂmĂpadeÓena bodhisattvasya mahĂsattvasya manyanĂsahagataÓ cittotpĂda utpannas, tena ca nĂmĂpadeÓamĂtreďĂnyĂn bodhisattvĂn mahĂsattvĂn avamaćsyate, ayać tato gurutaraÓ cittotpĂdo veditavya÷. ti«Âhantu subhĆte catasro gurukĂ mĆlĂpattaya÷, pa¤cabhyo 'pi subhĆte Ănantaryebhya÷ karmabhyo gurutaro 'yać cittotpĂdo yo 'yać #<(PSP_5:8)># bodhisattvasya mahĂsattvasya nĂmĂpadeÓena manyanĂsahagataÓ cittotpĂda utpannas, tena ca nĂmĂpadeÓamĂtreďĂnyĂn bodhisattvĂn mahĂsattvĂn avamaćsyate, ayać tato gurutaraÓ cittotpĂdo veditavya÷. iti hi subhĆte imĂni tĂni nĂmĂni nĂmĂpadeÓenotpadyamĂnĂni mĂrakarmĂďi sĆk«mĂďi bhavanti. punar aparać subhĆte vivekaguďena bodhisattvasya mahĂsattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn hy upasaćkrami«yaty upasaćkramyaivać vak«yati: vivekasya tathĂgato varďavĂdĹ. nĂhać subhĆte evać vivekać vadĂmi bodhisattvasya mahĂsattvasya yad utĂraďyĂni vanaprasthĂni prĂntĂni ÓayanĂsanĂni. subhĆtir Ăha: katara÷ punar bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnyo viveko yadi nĂraďyĂni vanaprasthĂni prĂntĂni ÓayanĂsanĂni? kathaćrĆpo bhagavann anyo viveko bodhisattvasya mahĂsattvasya? bhagavĂn Ăha: sacet subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓrĂvakapratisaćyuktair manasikĂrair vivikto bhavati, pratyekabuddhapratisaćyuktair manasikĂrair vivikto bhavati, bodhisattvo mahĂsattvo nĂraďyavanaprasthaprĂntaÓayanĂsanair viharati, viviktaÓ caiva viharati bodhisattvo mahĂsattva÷, yo 'yać mayĂ subhĆte viveko 'nuj¤Ăto bodhisattvasya mahĂsattvasya. anena ca vivekena rĂtrićdivać viharati viviktaÓ caiva viharati bodhisattvo mahĂsatvo yad uta bodhisattvavivekena nĂraďyavanaprasthaprĂntaÓayanĂsanair viharati vivikta eva viharati bodhisattvo mahĂsattvo, grĂmĂnte 'pi vĂ viharann anena vivekena viviktaÓ caiva viharati bodhisattvo mahĂsattva÷, yaÓ ca mayĂ subhĆte viveko 'nuj¤Ăto bodhisattvasya mahĂsattvasya. ya¤ ca puna÷ sa mĂra÷ pĂpĹyĂn vivekam upadek«yaty araďyavanaprasthaprĂntaÓayanĂsanair viharati, sa tena vivekena saćkĹrďaÓ caiva samĂna÷ ÓrĂvakapratisaćyuktair manasikĂrai÷ viharati pratyekabuddhapratisaćyuktair manasikĂrair viharati praj¤ĂpĂramitĂyĂm anabhiyukta÷ sarvĂkĂraj¤atĂć na paripĆrayati. evać so 'nena vihĂreďa viharann apariÓuddhadharmamanasikĂraÓ caiva samĂnas tadanyĂn api bodhisattvĂn mahĂsattvĂn avamaćsyate ye te grĂmĂnte viharanti pariÓuddhadharmamanasikĂrĂ÷ ÓrĂvakacittair asaćkĹrďĂ÷ pratyekabuddhacittair asaćkĹrďĂ #<(PSP_5:9)># ihĂnyai÷ pĂpakaiÓ cittotpĂdair asaćkirďĂ dhyĂnavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhasatyĂbhij¤ĂparipĆrić gatĂ÷. atha ca puna÷ so 'nupĂyakuÓalo bodhisattvo mahĂsattva÷, kić cĂpi yojanaÓatike«v aÂavĹkĂntĂre«v apagatavyĂdam­gapak«i«v apagatacaurakĂntĂre«v apagatabh­ÓaparďarĂk«asĂnuvicarite«u tatra madhye vĂ saćkalpayed var«ać vĂ var«aÓatać vĂ var«asahasrać vĂ var«aÓatasahasrać vĂ var«akoÂĹÓatać vĂ var«akoÂĹsahasrać vĂ var«akoÂĹÓatasahasrać vĂ tato vĂ uttari, imać ca vivekan na jĂnĂti yena vivekena bodhisattvo mahĂsattvo 'dhyĂÓayasaćprasthito viharati, saćkĹrďaÓ caiva viharati bodhisattvo mahĂsattva÷ saćkli«ÂaÓ caiva tatra viveke niÓrita ĂlĹno 'dhyavasito na me sa tĂvanmĂtrakeďa cittam abhirĂdhayati, yaÓ ca mayĂ viveka ĂkhyĂtas tasmin viveke na saćd­Óyate. tam enać mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkramyopary antarĹk«e sthitvaivać vadati: sĂdhu sĂdhu kulaputra e«a vivekas tathĂgatenĂkhyĂto yena viharasy evać tvać k«ipram anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyase. sa tato vivekĂt punar anyĂn vivekĂn avamanyamĂnas tadanyĂn bodhisattvayĂnikĂn bhik«Ćn peÓalĂn kalyĂďadharmano 'vamaćsyate saćkĹrďavihĂreďa bateme viharanty Ăyu«manta iti. ye ca viviktavihĂreďa viharanti bodhisattvĂ mahĂsattvĂs tĂn saćkĹrďavihĂreďa codayi«yati smĂrayi«yati avamaćsyate, ye ca saćkĹrďavihĂreďa viharanti tĂn viviktavihĂreďa samudĂcari«yati tatra ca gauravam utpĂdayi«yati, yatra ca gauravam utpĂdayitavyać tatra mĂnam utpĂdayi«yati. tat kasya heto÷? aham amanu«yaiÓ codye, aham amanu«yai÷ smĂrye, e«a vihĂro yena vihĂreďĂhać viharĂmi, kać grĂmĂntavihĂriďam amanu«yĂ÷ smĂrayi«yanti? ayać bodhisattvas tadanyĂn bodhisattvayĂnikĂn kulaputrĂn paćsayi«yaty avamaćsyate ullĂpayi«yati kutsayi«yati. ayać subhĆte bodhisattvacaď¬Ălo veditavya÷, bodhisattvadĆ«Ĺ veditavya÷, bodhisattvaprativarďiko veditavya÷, caura÷ sadevamĂnu«Ăsurasya lokasya, caura÷ Óramaďave«eďa, cauro bodhisattvayĂnikĂrĂć kulaputrĂďĂć, tajjĂtika÷ pudgalo na sevitavyo na bhaktavyo na paryupĂsitavya÷. tat kasya heto÷? ĂdhimĂnikĂ hi subhĆte tathĂrĆpĂ÷ pudgalĂ veditavyĂ÷. ity a«Âamam #<(PSP_5:10)># yasya khalu punar bodhisattvasya mahĂsattvasyĂparityaktĂ sarvĂkĂraj¤atĂ, aparityaktĂ anuttarĂ samyaksaćbodhis tena bodhisattvena mahĂsattvenĂdhyĂÓayenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmena, sarvasattvĂnĂm arthać kartukĂmena bodhisattvena mahĂsattvena tajjĂtĹya÷ pudgalo na sevitavyo na bhaktavyo na paryupĂsitavya÷. api tu khalu svakĂryayogam anuyuktena vihartavyać nityodvignamĂnasena saćsĂra uttrastamĂnasenĂsaćs­«Âena traidhĂtukena. tatra caiva maitry utpĂdayitavyĂ tatra caivĂnukampĂkaruďotpĂdayitavyĂ muditotpĂdayitavyĂ upek«otpĂdayitavyĂ, tathĂ ca kari«yĂmi yathaite mama do«Ă÷ sarveďa sarvać sarvathĂ sarvać na bhavi«yanti notpatsyante, saced utpatsyante k«ipram eva prahĂsyĂmĹti Óik«Ă karaďĹyĂ. ayać subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć svayamabhij¤Ăya parĂkramo veditavya÷. punar aparać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂdhyĂÓayenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmena kalyĂďamitrĂďi sevitavyĂni bhaktavyĂni paryupĂsitavyĂni. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kĂni punar bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: buddhĂ bhagavanta÷ subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni, bodhisattvĂ mahĂsattvĂÓ ca subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni, ÓrĂvakĂ api subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni. ye ca «a pĂramitĂ ĂkhyĂsyanti deÓayi«yanti praj¤apayi«yanti prasthĂpayi«yanti vivari«yanti vibhaji«yanti uttĂnĹkari«yanti saćprakĂÓayi«yanti, ime 'pi subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni. «a pĂramitĂ÷ subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni, catvĂri sm­tyupasthĂnĂni samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ ĂryasatyĂny apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤Ă÷ sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni daÓa balĂni catvĂri vaiÓĂradyĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni. tathatĂbhĆtakoÂidharmadhĂtu bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć kalyĂďamitrĂďi veditavyĂni. «a pĂramitĂ÷ ÓĂstĂro veditavyĂ÷ «a pĂramitĂ mĂrga÷ «a pĂramitĂ Ăloka÷ «a pĂramitĂ #<(PSP_5:11)># ulkĂ «a pĂramitĂ avabhĂsa÷ «a pĂramitĂ bhĆmi÷ «a pĂramitĂ÷ Óaraďać «a pĂramitĂ layanać «a pĂramitĂ÷ parĂyaďać «a pĂramitĂ mĂtĂ «a pĂramitĂ÷ pitĂ. catvĂri sm­tyupasthĂnĂni samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgasarvaÓĆnyatĂsarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni ĂryasatyĂny apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤Ă daÓa balĂni catvĂri vaiÓĂradyĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ÷ sarvĂkĂraj¤atĂyai yĂvat sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďĂya saćvartante. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte ye 'pi te 'bhĆvann atĹte 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te«Ăm api buddhĂnĂć bhagavatĂm ime caiva saptatrićÓad bodhipak«yĂ dharmĂ mĂtĂpitarĂv abhĆtĂm. ye 'pi te subhĆte bhavi«yanty anĂgate 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te«Ăm api buddhĂnĂć bhagavatĂm ime caiva saptatrićÓad bodhipak«yĂ dharmĂ mĂtĂpitarau bhavi«yata÷. ye 'pi te subhĆte etarhi daÓa diÓi loke buddhĂ bhagavantas ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharma¤ ca deÓayanti te«Ăm api subhĆte buddhĂnĂć bhagavatĂm ime caiva saptatrićÓad bodhipak«yĂ dharmĂ mĂtĂpitarau bhavata÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte 'to nirjĂtĂ hy atĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavanta÷ tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmenĂparapraďeyatĂć gantukĂmenĂparapraďeyatĂyĂć sthĂtukĂmena sarvasattvĂnĂć saćÓayĂćÓ chrotukĂmena buddhak«etrać pariÓodhayitukĂmena sarvasattvĂn paripĂcayitukĂmena caturbhi÷ saćgrahavastubhi÷ sattvĂ÷ saćgrahĹtavyĂ÷. katamaiÓ caturbhir? dĂnena priyavadyatayĂrthakriyayĂ samĂnĂrthatayĂ. idam apy ahać subhĆte 'rthavaÓać paÓyann evać vadĂmi: ete bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć ÓĂstĂro mĂtĂpitarau layanać trĂďać dvĹpa÷ Óaraďać yad utema eva saptatrićÓad bodhipak«yĂ dharmĂ÷. iti navamam tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂparapraďeyatĂć gantukĂmenĂparapraďeyatĂyĂć sthĂtukĂmena sarvasattvĂnĂć saćÓayĂćÓ chrotukĂmena buddhak«etrać pariÓodhayitukĂmena sarvasattvĂn paripĂcayitukĂmena ihaiva praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam. tat kasya heto÷? atra hi praj¤ĂpĂramitĂyĂć sarvadharmĂ vistareďopadi«ÂĂ yatra bodhisattvena mahĂsattvena Óik«itavyam. iti daÓamam evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kićlak«aďĂ #<(PSP_5:12)># bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ? bhagavĂn Ăha: asaÇgalak«aďĂ subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ na subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ lak«aďan na praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ ki¤cil lak«aďam. subhĆtir Ăha: syĂd bhagavan paryĂyo yena lak«aďena praj¤ĂpĂramitĂ saćvidyate tenaiva lak«aďena sarvadharmĂ÷ saćvidyeran. bhagavĂn Ăha: evam etad yena lak«aďena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ saćvidyate tenaiva lak«aďena sarvadharmĂ÷ saćvidyante. tat kasya heto÷? sarvadharmĂ hi subhĆte viviktĂ asvabhĂvĂ÷ svabhĂvaÓĆnyĂ÷, anena subhĆte paryĂyeďa yena lak«aďena praj¤ĂpĂramitĂ saćvidyate tenaiva lak«aďena sarvadharmĂ÷ saćvidyante yad uta viviktalak«aďena ÓĆnyatĂlak«aďena. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan sarvadharmĂ÷ sarvadharmaviviktĂ÷ sarvadharmĂ÷ sarvadharmai÷ ÓĆnyĂs, tat kathać bhagavan sattvĂnĂć saćkleÓać vyavadĂnać praj¤Ăyate? na bhagavan viviktać vĂ ÓĆnyatĂ vĂ saćkliÓyate vĂ vyavadĂyate vĂ, na viviktać vĂ ÓĆnyatĂ vĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyate, na vivikte vĂ ÓĆnyatĂyĂć vĂ kaÓcid dharma upalabhyate, yo bodhim abhisaćbudhyetĂsya caivać bhagavan bhagavato bhĂ«itasya katham arthać jĂnĹyĂm? iti. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: tat kić manyase? subhĆte, api nu dĹrgharĂtram ime sattvĂ ahaćkĂramamakĂre caranti. subhĆtir Ăha: evam etad bhagavann evam etat sugata, dĹrgharĂtram ime sattvĂ ahaćkĂramamakĂre caranti. bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte, api tv ahaćkĂramamakĂrau viviktĂv api tv ahaćkĂramamakĂrau ÓĆnyau. subhĆtir Ăha: vivikto bhagavan ÓĆnya÷ sugata. bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte, ahaćkĂramamakĂreďa sattvĂ÷ saćsĂre saćdhĂvanti saćsaranti. subhĆtir Ăha: evam etad bhagavann evam etat sugata, ahaćkĂramamakĂreďa bhagavan sattvĂ÷ saćsĂre saćdhĂvanti saćsaranti. bhagavĂn Ăha: evać khalu subhĆte sattvĂnĂć saćkleÓa÷ praj¤Ăyate saćsĂre saćdhĂvatĂć saćsaratĂć, yatra subhĆte nĂhaćkĂro na mamakĂras tatra nodgraho 'nena te sattvĂ÷ saćsĂre na saćdhĂvanti na saćsaranti. #<(PSP_5:13)># evać khalu subhĆte sattvĂnĂć vyavadĂnać praj¤Ăyate saćsĂre na saćdhĂvatĂć na saćsaratĂm, api tu khalu punar na kaÓcit tatra saćkliÓyate vĂ vyavadĂyate vĂ, evać khalu subhĆte saćkleÓo vyavadĂna¤ ca praj¤Ăyate. ity ekĂdaÓam evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: evać caran bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo na rĆpe carati, na vedanĂyĂć na saćj¤ĂyĂć na saćskĂre«u, na vij¤Ăne carati, na skandhe«u carati na dhĂtu«u carati nĂyatane«u carati na pratĹtyasamutpĂde carati na pratĹtyasamutpĂdĂÇgesu carati na sm­tyupasthĂne«u carati na samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇge«u na mĂrge«u carati nĂryasatye«u nĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpatti«u carati na sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u carati na ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u carati na pa¤casv abhij¤Ăsu carati na balavaiÓĂradye«u carati na pratisaćvitsu carati nĂveďike«u buddhadharme«u carati na sarvĂkĂraj¤atĂyĂć carati. tat kasya heto÷? tathĂ hi te dharmĂ nopalabhyante yo vĂ careta yena vĂ careta yatra vĂ careta, evać caran bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo 'nabhibhavanĹyo bhavati sadevamĂnu«Ăsureďa lokena. eva¤ caran punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvaÓrĂvakapratyekabuddhair na Óakyo 'bhibhavitum. tat kasya heto÷? tathĂ hi so 'nabhibhĆte sthĂne sthito yad uta bodhisattvaniyĂme 'nabhibhĆto hi bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂmanasikĂrair viharann, eva¤ caran punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ abhyĂÓĹbhavati. iti dvĂdaÓam ity uktać liÇgam bhagavĂn Ăha: kat kić manyase? subhĆte ye jĂmbĆdvĹpakĂ÷ sattvĂs te sarvamĂnu«yakam ĂtmabhĂvać pratilabheran pratilabhyĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhyeraćs tĂn kaÓcid eva kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ yĂvajjĹvać satkuryĂd gurukuryĂd mĂnayet pĆjayet, tac ca kuÓalamĆlam anuttarĂyai samyaksaćbodhaye parinĂmayet. tat kić manyase? subhĆte, api nu sa kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ tatonidĂnać bahupuďyać prasavet. subhĆtir Ăha: bahu bhagavan bahu sugata. bhagavĂn Ăha: ata÷ sa subhĆte kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ bahutarać #<(PSP_5:14)># puďyać prasavet, ya imĂć praj¤ĂpĂramitĂć pare«Ăm ĂkhyĂyed deÓayet praj¤apayet prasthĂpayed viv­ďuyĂd vibhajed vibhĂvayeta uttĂnĹkuryĂt saćprakĂÓayet praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktair manasikĂrair vihared, evać yĂvantas trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve 'pĆrvĂcaramać mĂnu«yakam ĂtmabhĂvać pratilabheraćs, tĂn kaÓcid eva kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ daÓasu kuÓale«u karmapathe«u prati«ÂhĂpayec, catur«u dhyĂne«u catur«v apramĂďe«u catas­«v ĂrĆpyasamĂpatti«u srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayet sak­dĂgĂmiphale anĂgĂmiphale 'rhattve prati«ÂhĂpayet pratyekabodhau prati«ÂhĂpayed anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prati«ÂhĂpayet tac ca kuÓalamĆlam anuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayet. tat kić manyase? subhĆte, api nu sa kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ tatonidĂnać bahupuďyać prasavet. subhĆtir Ăha: bahu bhagavan bahu sugata. bhagavĂn Ăha: ata÷ sa subhĆte kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ bahutarać puďyać prasavet, ya imĂć praj¤ĂpĂramitĂć pare«Ăm ĂkhyĂyed deÓayet praj¤apayet prasthĂpayed viv­ďuyĂd vibhajed vibhĂvayeta uttĂnĹkuryĂt saćprakĂÓayet sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair vihared, evać bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvasattvĂnĂć dak«iďĹyatĂć gacchati. tat kasya heto÷? tathĂ hi na kasyacit sattvasya tĂd­Óo vihĂro yathĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya sthĂpayitvĂ tathĂgatam arhantać samyaksaćbuddham. tat kasya heto÷? tathĂ hi te kulaputrĂ vĂ kuladuhitaro vĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranto mahĂmaitrĹm abhinirharanti, te praj¤ĂpĂramitĂyä caranta÷ sarvasattvĂn vadhyagatĂn samanupaÓyanti te mahĂkaruďĂć pratilabhante, te tena vihĂreďa viharanto muditayĂ pramodante te mahĂmuditĂm abhinirharanti, te tena nimittena sĂrdhać na saćvasanti te mahopek«Ăć pratilabhante, ayać subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mahĂn praj¤Ăloko yad uta praj¤ĂpĂramitĂ dhyĂnapĂramitĂ vĹryapĂramitĂ k«ĂntipĂramitĂ ÓĹlapĂramitĂ dĂnapĂramitĂloka÷. anabhisaćbuddhĂ api te kulaputrĂ bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć dak«iďĹyatĂć gacchanti, na ca vivartante 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodher ye«Ă¤ ca paribhu¤jate #<(PSP_5:15)># cĹvarapiď¬apĂtraÓayanĂsanaglĂnapratyayabhai«ajyapari«kĂrĂn praj¤ĂpĂramitĂ pratisaćyuktair manasikĂrair viharanto dĂyakadĂnapatĹnĂć dak«iďĂć Óodhayanti sarvĂkĂraj¤atĂyĂÓ cĂbhyĂÓĹbhavanti. tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂmogharĂ«Ârapiď¬ać paribhoktukĂmena, sarvasattvĂnĂć panthĂnam upade«ÂukĂmena, vipulam eva bhĂsać kartukĂmena, bandhanagatĂn sattvĂn parimocayitukĂmena, sarvasattvĂnĂm anuttarać praj¤Ăcak«ur viÓodhayitukĂmena praj¤ĂpĂramitĂ pratisaćyuktair manasikĂrair vihartavyam. saced bodhisattvo mahĂsattva etĂn praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktĂn manasikĂrĂn manasikuryĂd iti, tena praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktĂ caiva kathĂ kathayitavyĂ. iti prathamĂ viv­ddhi÷ tena praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktĂć kathĂć kathayitvĂ praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktĂÓ caiva manasikĂrĂ manasikartavyĂs, tena praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktair mĂnasikĂrair viharatĂnye«Ăć manasikĂrĂďĂm avakĂÓo na dĂtavyas, tathĂ ca kartavyać yathĂ tai÷ praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktair manasikĂrair anik«iptadhuro rĂtrićdivać viharet, tadyathĂpi nĂma subhĆte puru«eďa maďiratnam apratilabdhapĆrvać syĂt so 'pareďa samayena pratilabhet, sa tat maďiratnać pratilabhyodĂreďa prĹtiprĂmodyena samanvĂgato bhavet, tasya saha pratilabdhantać maďiratnać punar eva naÓyet sa tatonidĂnać mahatĂ du÷khadaurmanasyena saćyukto bhavet, tasya satatasamitać maďiratnać pratisaćyuktĂ eva manasikĂrĂ÷ pravarteran, aho batĂhać tena maďiratnena viyukta iti. evać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena ratnam idam iti sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair avirahitena bhavitavyam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadĂ punar bhagavan sarvamanasikĂrĂ÷ svabhĂvena virahitĂ÷, sarvamanasikĂrĂ÷ svabhĂvena ÓĆnyĂs, tadĂ kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair avirahito bhavati? na hy avirahito 'pi bodhisattvo mahĂsattva upalabhyate manasikĂrĂ vĂ sarvĂkĂraj¤atĂ vĂ. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: sacet subhĆte bodhisattvo mahĂsattva evać jĂnĂti, virahitĂ÷ sarvadharmĂ÷ svabhĂvena te na ÓrĂvakair na pratyekabuddhair na buddhair bhagavadbhi÷ k­tĂ÷, sthitĂÓ caivaite«Ăć dharmĂďĂć dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ dharmatĂ dharmadhĂtus #<(PSP_5:16)># tathatĂ avitathatĂ ananyatathatĂ bhĆtakoÂir, avirahito bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitayĂ bhavati. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ svabhĂvena viviktĂ svabhĂvena ÓĆnyĂ, sĂ nĂpi vivardhate nĂpi parihĹyate. iti dvitĹyĂ subhĆtir Ăha: saced bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ svabhĂvena viviktĂ svabhĂvena sĆnyĂ, tat kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyate? bhagavĂn Ăha: na subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran vivardhate vĂ parihĹyate vĂ, na bhĆtakoÂĹ vivardhate vĂ parihĹyate vĂ, na dharmadhĂtur vivardhate vĂ parihĹyate vĂ. tat kasya heto÷? na hi praj¤ĂpĂramitĂ ekĂ vĂ dve vĂ. sacet subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyaivać bhĂ«yamĂďe cittać nĂvalĹyate na saćlĹyate nottrasyati na saćtrasyati na saćtrĂsam Ăpadyate, ni«ÂhĂ tatra gantavyĂ, sthito 'yać bodhisattvo mahĂsattvo 'vinivartanĹyadhĂtau, caraty ayać bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂm. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kić punar bhagavan yĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ ÓĆnyatĂ riktatĂ tucchatĂ vaÓikatĂ asĂrakatĂ sĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann anyatra praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ kaÓcid dharma upalabhyate ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan ÓĆnyatĂ praj¤apĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann anyatra ÓĆnyatĂyĂ÷ kaÓcid dharma upalabhyate ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan rĆpać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. #<(PSP_5:17)># subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan skandhadhĂtava ĂyatanĂni pratĹtyasamutpĂda÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan «a pĂramitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti? evać sarvaÓĆnyatĂ÷ saptatrićÓad bodhipak«yĂ dharmĂ ĂryasatyĂny apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓatathĂgatabalĂni catvĂri vaiÓĂradyĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂadaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan yĂ rĆpasya ÓĆnyatĂ riktatĂ tucchatĂ vaÓikatĂ asĂrakatĂ, tathatĂ avitathatĂ ananyatathatĂ dharmatĂ dharmadhĂtur dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ bhĆtakoÂĹ sĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: vedanĂyĂ÷ saćj¤ĂyĂ÷ saćskĂrĂďĂć, kić punar bhagavan yĂ vij¤Ănasya ÓĆnyatĂ riktatĂ tucchatĂ vaÓikatĂ asĂrakatĂ, tathatĂ avitathatĂ ananyatathatĂ dharmatĂ dharmadhĂtur dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ bhĆtakoÂi÷ sĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan yĂ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnä ca ÓĆnyatĂ riktatĂ tucchatĂ vaÓikatĂ asĂrakatĂ tathatĂ avitathatĂ ananyatathatĂ dharmatĂ dharmadhĂtur dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ bhĆtakoÂĹ sĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann anyĂ «aďďĂć pĂramitĂnĂć ÓĆnyatĂ saptatrićÓadbodhipak«yĂďĂć dharmĂďĂm ĂryasatyĂnĂm apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹnĂć sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂnĂć pa¤cĂnĂm abhij¤ĂnĂć daÓĂnĂć tathĂgatabalĂnĂć caturďĂć vaiÓĂradyĂnĂć catas­ďĂć pratisaćvidĂm a«ÂĂdaÓĂnĂm ĂveďikĂnĂć #<(PSP_5:18)># buddhadharmĂďĂć ca ÓĆnyatĂ riktatĂ tucchatĂ vaÓikatĂ asĂrakatĂ, tathatĂ avitathatĂ ananyatathatĂ dharmatĂ dharmadhĂtur dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ bhĆtakoÂi÷ sĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: sacet punar bhagavann ete dharmĂ na caranti praj¤ĂpĂramitĂyĂć, kathać caranta÷ punar bhagavan bodhisattvĂ mahĂsattvĂÓ caranti praj¤ĂpĂramitĂyĂm? bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte samanupaÓyasi tvać tać dharmać yo dharma÷ praj¤ĂpĂramitĂyä carati. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte samanupaÓyasi tvać tĂć praj¤ĂpĂramitĂć yatra bodhisattvĂ mahĂsattvĂÓ caranti. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte yat tvać dharmać na samanupaÓyasi kaÓcit sa dharma upalabhyate. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte yo dharmo nopalabhyate, api nu sa utpadyate vĂ nirudhyate vĂ. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: iyać subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm anutpattike«u dharme«u k«Ăntir, evaćrĆpayĂ subhĆte k«ĂntyĂ samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattvo vyĂkriyate 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau, iyać subhĆte tathĂgatasya vaiÓĂradyapratisaćvit yĂć pratisaćvidyamĂno bodhisattvo mahĂsattva evać caran ghaÂamĂno vyĂyacchamĂno 'nuttarać samyaksaćbodhij¤Ănać mahĂj¤Ănać sarvĂkĂraj¤atĂj¤Ănać nĂnuprĂpnuyĂd iti nedać sthĂnać vidyate. tat kasya heto÷? tathĂ hi tena bodhisattvena mahĂsattvenĂnutpattikair dharmai÷ k«Ănti÷ pratilabdhĂ tathĂ hi tan nimno bhavi«yati yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. iti t­tĹyĂ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kić punar bhagavan sarvadharmĂďĂm anutpattaye vyĂkari«yate bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau? bhagavĂn Ăha: no hidać subhĆte. #<(PSP_5:19)># subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann utpattaye bodhisattvo mahĂsattvo vyĂkari«yate anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: saced bhagavan nĂnutpattaye naivotpattaye bodhisattvo mahĂsattvo vyĂkari«yate 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau, tat kathać bhagavan vyĂkaraďać bhavati bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: tat kić manyase? subhĆte samanupaÓyasi tvać tać dharmać yo vyĂk­to 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau. subhĆtir Ăha: na bhagavan. nĂhać bhagavaćs tać dharmać samanupaÓyĂmi yo dharmo vyĂk­to 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau, tam apy ahać dharman na samanupaÓyĂmi yo dharmo 'bhisaćbudhyeta yena vĂbhisaćbudhyate. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, sarvadharmĂn anupalabhamĂnasya bodhisattvasya mahĂsattvasya naivać bhavati, aham abhisaćbhotsya idam abhisaćbhotsye. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷ sarvĂ ete vikalpĂ na bhavanti. tat kasya heto÷? avikalpĂ hi subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ. iti caturthĹ atha khalu Óakro devĂnĂm indro bhagavantam etad avocat: gambhĹreyać bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ durd­ÓĂ duranubodhĂtarkĂvacanĂ yĂvat sĆk«ćĂ nipuďĂ bhagavan praj¤ĂpĂramitĂtyantaviviktatvĂd, na te bhagavan sattvĂ avarakeďa kuÓalamĆlena samanvĂgatĂ bhavi«yanti, ya imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udgrahĹ«yanti dhĂrayi«yanti vĂcayi«yanti paryavĂpsyanti tathatvĂya ca pratipatsyante, na cĂnye«Ăć cittacaitasikĂnĂć dharmĂďĂm avakĂÓać dĂsyanti yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyante. bhagavĂn Ăha: evam etat kauÓikaivam etat, na te kauÓika sattvĂ avarakeďa kuÓalamĆlena samanvĂgatĂ bhavi«yanti, ya imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udgrahĹ«yanti dhĂrayi«yanti vĂcayi«yanti paryavĂpsyanti tahatvĂya ca pratipatsyante, na cĂnye«Ăć cittacaitasikĂnĂć dharmĂďĂm avakĂÓać dĂsyanti yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyante. tat kić manyase? kauÓika yĂvanto jĂćbudvĹpakĂ÷ sattvĂs te sarve daÓabhi÷ #<(PSP_5:20)># kuÓalai÷ karmapathai÷ samanvĂgatĂ bhaveyuÓ caturbhir dhyĂnaiÓ caturbhir apramĂďaiÓ catas­bhir ĂrĆpyasamĂpattibhi÷ pa¤cabhir abhij¤Ăbhir, yaÓ ca kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udg­hďĹyĂd dhĂrayed vĂcayet paryavĂpnuyĂt tathatvĂya pratipadyeta, asya kauÓika kuÓalamĆlasya e«a pĆrvaka÷ kuÓalamĆlĂbhisaćskĂra÷ ÓatatamĹm api kalĂć nopaiti sahasratamĹm api ÓatasahasratamĹm api koÂĹtamĹm api koÂĹÓatatamĹm api koÂĹsahasratamĹm api koÂĹÓatasahasratamĹm api koÂĹniyataÓatasahasratamĹm api saćkhyĂm api kalĂm api gaďanĂm apy upamĂm apy aupamyam apy upani«Ăm apy upani«adam api nopaiti. atha khalv anyataro bhik«u÷ Óakrać devĂnĂm indrać etad avocat: abhibhĆtas tvać kauÓika tena kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂ te ca jĂćbĆdvĹpakĂ÷ sattvĂ÷ daÓakuÓalakarmapathasamanvĂgatĂÓ caturdhyĂnasamanvĂgatĂÓ caturapramĂďasamanvĂgatĂÓ caturĂrĆpyasamĂpattisamanvĂgatĂ÷ pa¤cĂbhij¤ĂsamanvĂgatĂ÷, ya imĂć praj¤ĂpĂramitĂm anik«iptacittenodgrahĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati tathatvĂya ca pratipatsyate anye«Ă¤ ca cittacaitasikĂnĂć dharmĂďĂm avakĂÓać na dĂsyati yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. evam ukte Óakro devĂnĂm indras tać bhik«um etad avocat: ekacittotpĂdenaivĂhać bhik«o tena bodhisattvena mahĂsattvena te ca jĂmbĆdvĹpakĂ÷ sattvĂ daÓakuÓalakarmapathasamanvĂgatĂÓ caturdhyĂnasamanvĂgatĂÓ caturapramĂďasamanvĂgatĂÓ caturĂrĆpyasamĂpattisamanvĂgatĂ÷ pa¤cĂbhij¤ĂsamanvĂgatĂ abhibhĆtĂ÷, ka÷ punar vĂdo ya imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udgrahĹ«yanti dhĂrayi«yanti vĂcayi«yanti paryavĂpsyanti tathatvĂya pratipatsyante, te sadevamĂnu«Ăsuralokam abhibhĆya niryĂsyanti sadevamĂnu«Ăsuralokam abhibhavanto gacchanti bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷. na kevalać sadevamĂnu«Ăsuralokam abhibhavanto gacchanti bodhisattvĂ mĂhĂsattvĂ÷, ye 'pi te srotaĂpannĂ÷ sak­dĂgĂmino 'nĂgĂmino 'rhanta÷ pratyekabuddhĂs tĂn api sarvĂn abhibhavanto gacchanti bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷. na kevalać srotaĂpannĂn sak­dĂgĂmino 'nĂgĂmino 'rhata÷ pratyekabuddhĂn, ye 'pi te bodhisattvĂ mahĂsattvĂ dĂnapĂramitĂyä caranti upĂyakauÓalyavirahitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂvirahitĂs tĂn apy abhibhavanto gacchanti bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷. #<(PSP_5:21)># na kevalać ye dĂnapĂramitĂyĂć caranti, ye 'pi te ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyä caranti upĂyakauÓalyavirahitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂvirahitĂs tĂn apy abhibhavanto gacchanti bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷. na kevalać ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć caranti, ye 'pi te praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranty upĂyakauÓalyavirahitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂvirahitĂs tĂn apy abhibhavanto gacchanti bodhiasattvĂ mahĂsattvĂ÷. ye bodhisattvĂ mahĂsattvĂ yathopadi«ÂĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti te sadevamĂnu«Ăsureďa lokena na ÓakyĂ abhibhavituć praj¤ĂpĂramitĂyĂć, yaÓ carati bodhisattvo mahĂsattvo yathĂnuÓi«Âać praj¤ĂpĂramitĂm anuvartate, 'yać bodhisattvo mahĂsattvas tathĂgatavaćÓasyĂnupacchedĂya sthito, 'yać bodhisattvo mahĂsattvas tathĂgatĂnĂć na dĆrĹkaroty, ayać bodhisattvo mahĂsattva evać pratipadyamĂno na virĂgayati bodhimaď¬am, ayać bodhisattvo mahĂsattva÷ sattvĂn saćsĹdayamĂnĂn uddhartukĂmo, 'yać bodhisattvo mahĂsattva evać Óik«amĂďo bodhisattvaÓik«ĂyĂć Óik«ate na ÓrĂvakaÓik«ĂyĂć Óik«ate na pratyekabuddhaÓik«ĂyĂć Óik«ate. iti paÇcamĹ evać Óik«amĂďać bodhisattvać mahĂsattvać catvĂro mahĂrĂjĂs tam upasaćkramitavyać maćsyante, upasaćkramyaivać vak«yanti: ÓĹghrać Óik«asva imĂni tĂni catvĂri pĂtrĂďi yĂni tvayĂ pratigrahĹtavyĂni bodhimaď¬ani«aďďenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhena yĂni parig­hĹtĂni pĆrvakais tathĂgateair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhai÷. evać Óik«amĂďać bodhisattvać mahĂsattvać praj¤ĂpĂramitĂyĂć tam upasaćkramitavyać maćsyante, sĂrdhać devais trayastrićÓai÷ suyĂmaÓ ca devaputra upasaćkramyamitavyać maćsyate, sĂrdhać suyĂmair devaputrai÷ saćtu«ito 'pi devaputra upasaćkramitavyać maćsyate, sĂrdhać saćtu«itair devaputrair nirmĂďaratiÓ ca devaputra upasaćkramitavyać maćsyate, sĂrdhać nirmĂďaratibhir devaputrai÷ paranirmitavaÓavarty api devaputra upasaćkramitavyać maćsyate sĂrdhać paranirmitavaÓavartibhir devaputrair upasaćkramitavyać maćsyate, evać brahmĂpi sahĂćpatir upasaćkramitavyać maćsyate, sĂrdhać brahmapĂr«adyair devaputrair brahmapurohitair #<(PSP_5:22)># mahĂbrahmai÷ ĂbhĂsvaro 'pi devaputra upasaćkramitavyać maćsyate sĂrdhać ĂbhĂsvarair devaputrair upasaćkramitavyać maćsyate, evać parĹttĂbhĂ apramĂďĂbhĂ ĂbhĂsvarĂ÷, parĹttaÓubhĂ apramĂďaÓubhĂ÷ Óubhak­tsnĂ, anabhrakĂ÷ puďyaprasavĂ b­hatphalĂ, asaćj¤isattvĂ÷ ÓuddhĂvĂsĂ asp­hĂ atapĂ÷ sud­ÓĂ÷ sudarÓanĂ yĂvad akani«ÂhĂ devaputrĂ upasaćkramitavyać maćsyante. yo bodhisattvo mahĂsattva iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć cari«yati, tathĂgatair api so 'rhadbhi÷ samyaksaćbuddhair bodhisattvo mahĂsattvo nityać samanvĂh­to bhavi«yati, ya iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć caraty, evać yaÓ carati bodhisattvo mahĂsattvo iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć yĂni tĂni laukikĂni du÷khĂni paropakramikĂni kĂye utpatsyante tĂni tasya sarveďa sarvać sarvathĂ sarvać kĂye notpatsyante na nipati«yanti. ayać subhĆte d­«ÂadhĂrmiko guďo bhavi«yati bodhisattvasya mahĂsattvasya iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato yĂni vĂ tĂni sĂćnipĂtikĂni glĂnyĂni, tadyathĂpi nĂma cak«uroga÷ Órotrarogo ghrĂďarogo jihvĂrogo dantaroga÷ kĂyaÓĆlać cittasĆlam, evam aÓĹtirogaÓatĂni caturadhikĂni sarveďa sarvać sarvathĂ sarvać kĂye notpatsyante na nipati«yanti. ayać tasya bodhisattvasya mahĂsattvasya d­«ÂadhĂrmiko guďa÷ pratikĂÇk«itavya iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷. iti «a«ÂhĹ atha khalv Ăyu«mata Ănandasyaitad abhavat: kim ayać Óakro devĂnĂm indra÷ svakena pratibhĂnena praj¤ĂpĂramitĂm upadiÓati utĂho buddhĂnubhĂveneti? atha khalu Óakro devĂnĂm indra Ăyu«mata Ănandasya cetasaiva ceta÷parivitarkam Ăj¤ĂyĂyu«mantam Ănandam etad avocat: buddhĂnubhĂva e«a bhadantĂnanda veditavyo yad ahać praj¤ĂpĂramitĂm upadiÓĂmi. atha khalu bhagavĂn Ăyu«mantać Ănandam Ămantrayate sma: evam etad Ănandaivam etat, tathĂgatasyai«o 'nubhĂvas tathĂgatasyaitad adhi«ÂhĂnać yac chakro devĂnĂm indra÷ praj¤ĂpĂramitĂm upadiÓati. yasminn Ănanda samaye bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«ate praj¤ĂpĂramitĂyĂć yogam Ăpadyate praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayati, tasmin samaye ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau mĂrĂ÷ pĂpĹyĂćsas te sarve saćÓayaprĂptĂ bhavanti: kim ayać bodhisattvo bhĆtakoÂić sĂk«Ătkari«yati #<(PSP_5:23)># bhĆtakoÂić sĂk«Ătk­tvĂ srotaĂpattiphalać vĂ sĂk«Ătkari«yati sak­dĂgĂmiphalać vĂnĂgĂmiphalać vĂrhattvać vĂ sĂk«Ătkari«yati pratyekĂć bodhić prĂpsyati, utĂho 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate? punar aparam Ănanda yasmin samaye bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitayĂvirahito bhavati tasmin samaye mĂra÷ pĂpĹyä chokaÓalyaviddho bhavati. punar aparam Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn ulkĂpĂtĂn utprek«yati bhayać janayi«yaty, apy eva nĂmĂsya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvalĹnatĂ vĂ bhaved romahar«o vĂ bhaved avalĹnacittatĂ vĂ bhaved ekacittotpĂdasyĂpi vik«obhanać bhavi«yati sarvĂkĂraj¤atĂć manasikurvata÷. atha khalv Ăyu«mĂn Ănando bhagavantam etad avocat: kić punar bhagavan sarve«Ăć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷? bhagavĂn Ăha: na khalv Ănanda sarve«Ăć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷, ke«Ăćcid Ănanda bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷ ke«Ăćcin nopasaćkrami«yati. Ănanda Ăha: kiyadrĆpĂďĂć bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷ kiyadrĆpĂďĂć nopasaćkrami«yati? bhagavĂn Ăha: yair Ănanda bodhisattvai÷ pĆrvĂntata iyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ bhĂ«yamĂďĂ pratik«iptĂ cittena nĂdhimuktĂ te«Ăć mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷. punar aparam Ănanda ya imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć bhĂ«yamĂďĂć ÓrutvĂ bodhisattva÷ saćÓayaprĂpto 'bhĆt, syĂd veyać praj¤ĂpĂramitĂ na vĂ syĂd ity asyĂpy Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷. punar aparam Ănanda yo bodhisattva÷ kalyĂďamitravirahito bhavati so 'saćpaÓyamĂna÷ kalyĂďamitrĂnĹmĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂraraitĂć na Ó­ďoty aÓ­ďvan na jĂnĂty ajĂnĂnas tathatĂyai na pratipatsyate, kathać praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvayitavyety asyĂpy Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati viheÂhanĂbhiprĂya÷. #<(PSP_5:24)># punar aparam Ănanda praj¤ĂpĂramitĂvirahito yo bodhisattvo 'saddharmaparigrahać karoty asyĂpy Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn upasaćkrami«yati avatĂrać ca lapsyate. punar aparać Ănanda praj¤ĂpĂramitĂvirahito yo bodhisattvo 'saddharmasya varďać bhĂ«i«yate tatra mĂrasya pĂpĹyasa evać bhavi«yati, sahĂya e«o mama yo 'saddharmasya varďać bhĂ«i«yate, bahĆnĂm apy e«a bodhisattvayĂnikĂnĂć pudgalĂnĂć sahĂyo labdho yo 'saddharmasya varďać bhĂ«i«yate, ayać mamĂbhiprĂyać paripĆrayi«yaty, ayać bodhisattvayĂnika÷ pudgalo 'py ĂbhyĂć dvĂbhyĂć bhĆmibhyĂm anyatarasyĂć bhĆmau sthĂsyati yad uta ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ. punar aparam Ănanda evaćrĆpasya bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn avatĂrać lapsyate yo bodhisattva iha gambhĹrĂyĂć praj¤apĂramitĂyĂć bhĂ«yamĂďĂyĂm evać vak«yati: gambhĹreyać praj¤ĂpĂramitĂ, kić te etayĂ gambhĹrayĂ praj¤ĂpĂramitayĂ ÓrutayĂ bhĂ«itayĂ vĂcitayĂ paryavĂptayĂ dhĂritayĂ? aham api tĂvad asyĂm ĂgĂdhać na labhe kuta÷ punas tvać lapsyase, asyĂpy Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn avatĂrać lapsyate. punar aparam Ănanda yasmin samaye bodhisattvo 'nyatarać bodhisattvam avamaćsyate: ahać dĂnapĂramitĂyĂć carĂmi na tvać dĂnapĂramitĂyä carasi, ahać ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć carĂmi na tvać ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć carasi, ahać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carĂmi na tvać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carasi, asyĂpy Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn avatĂrać lapsyate. punar aparam Ănanda yasmin samaye bodhisattvo ĂtmĂnam utk­«Âać manyate tasminn Ănanda samaye mĂra÷ pĂpĹyĂćs tu«Âo bhavaty udagro bhavaty ĂttamanĂ÷ pramudita÷ prĹtisaumanasyajĂto bhavati, asyĂpy Ănanda bodhisattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn avatĂrać lapsyate. punar aparam Ănanda yasmin samaye bodhisattvo nĂmagrahaďato vĂ gotragrahaďato vĂ parikĹrtito bhavati sa tena nĂmagrahaďena vĂ gotragrahaďena vĂ tadanyĂn bodhisattvĂn peÓalĂn kalyĂďadharmaďo 'vamaćsyate, ĂtmĂnam utkar«ayati parĂn paćÓayati, te cĂsya guďĂ na saćvidyante ye 'vinivartanĹyĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm ĂkĂrĂ liÇgĂni nimittĂni. #<(PSP_5:25)># sa tair akĂrair liÇgair nimittair asaćvidyamĂnai÷ kleÓam utpĂdayati, ĂtmĂnam utkar«ayati parĂn paćÓayati: na tvam atra bodhisattvayĂne saćd­Óyase yathĂham atra bodhisattvayĂne bodhisattvagotre saćd­Óye. sa tenĂdhimĂnena bodhisattvayĂnikĂn pudgalĂn kutsayi«yati paćÓayi«yati. tatra mĂrasya pĂpĹyasa evać bhavi«yati, aÓĆnyać me bhavanać bhavi«yaty utsadĂ bhavi«yanti mahĂnarakĂs, tiryagyonir yamaloka÷ pretavi«aya÷. tathĂtathĂ ca mĂra÷ pĂpĹyĂćs tĂn bodhisattvĂn adhi«ÂhĂsyati yathĂdeyavacanĂ bhavi«yanti te«Ăć tayĂdeyavacanatayĂ bahujana÷ Órotavyać maćsyante, te«Ăć ÓrutvĂ d­«ÂvĂnuk­tim Ăpatsyante, te ÓrutvĂ d­«ÂvĂnuk­tim ĂpadyamĂnĂs tathatĂyai na Óik«i«yante, te tathatĂyai na Óik«amĂďĂs te tathatĂyai na pratipadyamĂnĂ÷ kleÓać vivardhayi«yanti, te viparyastayĂ cittasaćtatyĂ yadyad eva karmĂrapsyante kĂyena vĂ vĂcĂ vĂ manasĂ vĂ, sarvać tad ani«ÂatvĂyĂkĂntatvĂyĂmanaĂpatvĂya saćvarti«yati. evać te mahĂnarakĂ utsadĂ bhavi«yanti, tiryagyonir yamaloka÷ pretavi«aya utsado bhavi«yati, mĂrabhavanĂny utsadĂni bhavi«yanti. imać ĂnandĂrthavaÓać saćpaÓyamĂno mĂra÷ pĂpĹyĂn ĂttamanĂ bhavati pramudita÷ prĹtisaumanasyajĂta÷. punar aparać Ănanda saced bodhisattvayĂnika÷ pudgala÷ ÓrĂvakayĂnikena pudgalena sĂrdhać vivadati, tatra mĂrasya pĂpĹyasa evać bhavati, dĆrĹkari«yati batĂyać kulaputra÷ sarvĂkĂraj¤atĂć nĂyam abhyĂsĹ bhavi«yati sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷. tat kasya heto÷? naite kalahabhaď¬anavigrahavivĂdĂ mĂrga÷ sarvĂkĂraj¤tĂyĂ narakamĂrga e«a tiryagyonimĂrga e«a yamalokamĂrga e«a nai«a mĂrga÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷. punar aparać Ănanda saced bodhisattvayĂnika÷ pudgalo 'pareďa bodhisattvayĂnikena pudgalena sĂrdhać kalahabhaď¬anavigrahavivĂdĂn karoti, tatra mĂrasya pĂpĹyasa evać bhavati, ubhĂv apy etau dĆrĹbhavi«yata÷, sarvĂkĂraj¤atĂyĂ ubhĂv apy etau nĂbhisaćbhotsyete 'nuttarĂć samyaksaćbodhim. tat kasya heto÷? tathĂ hi nai«a mĂrga÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ ya etai÷ kulaputrair Ărabdho, narakamĂrga e«a tiryagyonimĂrga e«a yamalokamĂrga e«a ya etai÷ kulaputrair Ărabdha÷. punar aparać ĂnandĂvyĂk­to bodhisattvo vyĂk­tasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂntike cittam ĂghĂtayi«yati, kalahać vĂ bhaď¬anam #<(PSP_5:26)># vĂ vigrahać vĂ vivĂdać vĂ kari«yati, tena punas tĂvata eva kalpĂn saćnĂha÷ saćnaddhavya÷ yĂvanti tasya tĂni cittĂny utpannĂni kalahać vĂ bhaď¬anać vĂ vigrahać vĂ vivĂdać vĂ kurvata÷, saced asya sarvĂkĂraj¤atĂparibhyaktĂ bhavati. evam ukte Ăyu«mĂn Ănando bhagavantam etad avocat: asti bhagavann ete«Ăć cittotpĂdĂnĂć ni÷saraďam utĂho tĂvata eva kalpĂn saćnĂha÷ saćnaddhavya÷. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantam Ănandam etad avocat: ani÷saraďo mayĂnanda dharmo deÓita÷ ÓrĂvakayĂnikĂnä ca pudgalĂnĂć pratyekabuddhayĂnikĂnä ca pudgalĂnĂć, tatrĂnanda yo 'yać bodhisattvayĂnika÷ pudgalo bodhisattvayĂnikena pudgalena sĂrdhać kalahać vĂ bhaď¬anać vĂ vigrahać vĂ kuryĂd yĂvad vivaded vĂ ĂkroÓed vĂ paribhĂ«ed vĂ kalahayitvĂ vĂ bhaď¬ayitvĂ vĂ vigrahayitvĂ vĂ vivĂdayitvĂ vĂ ĂkroÓayitvĂ vĂ paribhĂ«ayitvĂ vĂ na pratideÓayaty anuÓayać vahati anuÓayabaddho viharati, nĂham Ănanda tasya pudgalasya ni÷saraďać vadĂmi, avaÓyać tena tĂvata eva kalpĂn saćnĂha÷ saćnaddhavya÷, saced asyĂparityaktĂ sarvĂkĂraj¤atĂ. punar aparam Ănanda bodhisattvo mahĂsattva÷ kalahayitvĂ bhaď¬itvĂ vigrahayitvĂ vivaditvĂ Ăkro«itvĂ paribhĂ«itvĂ pratideÓayati: mĂnuÓayać vahaty ĂyatyĂć saćvaram Ăpadyate durlabdhĂ me lĂbhĂ, yan mayĂ sarvasattvĂnĂć bhĂra Ăhartavyas tad ahać mantrite pratimantrayĂmi, yan mayĂ sarvasattvĂnĂć saćkramabhĆtena bhavitavyać so 'hać parasyĂpriyać mantrayĂmi prativacanać ca dadĂmi. evam api mayĂ na vaktavyać ja¬ai¬akamĆkasad­Óena mayĂ bhavitavyać, adhyĂÓayaÓ ca me na vikopayitavyo yan mayaite sattvĂ÷ parinirvĂpayitavyĂ anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya tad aham atra vyĂpadye tad aham atra k«ubhyĂmi na mayĂtra vyĂpattavyać na mayĂ k«obhacittam utpĂdayitavyam. asyĂnanda bodhisattvasya mahĂsattvasya mĂra÷ pĂpĹyĂn avatĂrać na labhate. punar aparam Ănanda bodhisattvena mahĂsattvena ÓrĂvakayĂnikai÷ pudgalai÷ sĂrdhać na sthĂtavyać sacet ti«Âhati tena na kasyacid antike vyĂpattavyać. tat kasya heto÷? tathĂ hi naitan mama pratirĆpać syĂt, #<(PSP_5:27)># yad aham ete«Ăm antike vyĂpadye vĂ k«ubhyeyać vĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi te mayĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya sarvadu÷khebhya÷ parimocayitavyĂ÷. iti saptamĹ atha khalv Ăyu«mĂn Ănando bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena bodhisattvayĂnikĂnĂć pudgalĂnĂm antike sthĂtavyam? bhagavĂn Ăha: tadyathĂpi nĂmĂnanda ÓĂstari, evać bodhisattvena mahĂsattvena bodhisattvayĂnikĂnĂć pudgalĂnĂm antike sthĂtavyam. tat kasya heto÷? e«a hi mama sahĂyaka ekayĂnasamĂrƬho, yathĂ caivaitena Óik«itavyać tathĂ caiva mayĂ Óik«itavyać yatra caitena Óik«itavyać tatra caiva mayĂ Óik«itavyać yad uta dĂnapĂramitĂyĂć ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć sarvaÓĆnyatĂsu saptatrićÓadbodhipak«ye«u dharme«v apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattisv Ăryasatye«u sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u pa¤casv abhij¤Ăsu daÓasu tathĂgatabale«u catur«u vaiÓĂradye«u catas­«u pratisaćvitsv a«ÂĂdaÓasv Ăveďike«u buddhadharme«u yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂyĂm apagatasarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair na mayĂtra Óik«itavyam. sacet punar e«a bodhisattvo mahĂsattvo 'virahito bhavati sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair mayĂpy evam eva Óik«itavyam. evać Óik«amĂďo bodhisattvo mahĂsattva÷ samaÓik«o bhavati. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: katamĂ bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć samatĂ yatra samatĂyĂć bodhisattvena mahĂsattvena Óik«itavyam? bhagavĂn Ăha: adhyĂtmaÓĆnyatĂ subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć samatĂ, bahirdhĂÓĆnyatĂ adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂ, rĆpać rĆpeďa ÓĆnyać, vedanĂ vedanayĂ ÓĆnyĂ, saćj¤Ă saćj¤ayĂ ÓĆnyĂ, saćskĂrĂ÷ saćskĂrai÷ ÓĆnyĂ÷, vij¤Ănać vij¤Ănena ÓĆnyam. evać skandhadhĂtvĂyatanĂni skandhadhĂtvĂyatanai÷ ÓĆnyĂni, pratĹtyasamutpĂda÷ pratĹtyasamutpĂdai÷ ÓĆnya÷, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni pratĹtyasamutpĂdĂÇgai÷ ÓĆnyĂni, pĂramitĂ÷ pĂramitĂbhi÷ ÓĆnyĂ÷, saptatrićÓadbodhipak«yĂ dharmĂ÷ saptatriÓadbbodhipak«yair dharmai÷ ÓĆnyĂ÷, ĂryasatyĂny #<(PSP_5:28)># Ăryasatyai÷ ÓĆnyĂni, apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo 'pramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattibhi÷ ÓĆnyĂ÷, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhai÷ sĆnyĂni, trĹďi vimok«amukhĂni tribhir vimok«amukhai÷ ÓĆnyĂni, abhij¤Ă abhij¤Ăbhi÷ ÓĆnyĂ, daÓabalĂni daÓabalai÷ ÓĆnyĂni, vaiÓĂradyĂni vaiÓĂradyai÷ ÓĆnyĂni, pratisaćvida÷ pratisaćvidbhi÷ ÓĆnyĂ÷, ĂveďikabuddhadharmĂ ĂveďikĂbuddhadharmai÷ ÓĆnyĂ÷, bodhir yĂvad bodhyĂ ÓĆnyĂ. iyać subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć samatĂ, yatra samatĂyĂć sthitvĂ bodhisattvĂ mahĂsattvĂ anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyante. ity a«ÂamĹ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo rĆpasya k«ayĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, rĆpasya virĂgĂya nirodhĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, rĆpasyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, vedanĂyĂ÷ saćj¤ĂyĂ÷ saćskĂrĂďĂć, vij¤Ănasya k«ayĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, vij¤Ănasya virĂgĂya nirodhĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, vij¤ĂnasyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć ca k«ayĂya virĂgĂya nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. sarvapĂramitĂnĂć sarvaÓĆnyatĂnĂć saptatrićÓadbodhipak«yĂďĂć dharmĂďĂć caturďĂm ĂryasatyĂnĂm apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹnĂć ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂnĂć sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć trayĂďĂć vimok«amukhĂnĂć pa¤cĂnĂm abhij¤anĂć daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂďĂć k«ayĂya virĂgĂya nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. kić punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷ k«ayĂya Óik«ate virĂgĂya Óik«ate nirodhĂya Óik«ate 'nutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: yat subhĆti÷ sthavira evam Ăha, yad rĆpasya k«ayĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, yad rĆpasya virĂgĂya nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, evać vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂrĂďĂć, vij¤Ănasya k«ayĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai, vij¤Ănasya virĂgĂya nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć ca k«ayĂya virĂgĂya #<(PSP_5:29)># nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. sarvapĂramitĂnĂć sarvaÓĆnyatĂnĂć saptatrićÓadbodhipak«yĂďĂć dharmĂďä caturďĂm ĂryasatyĂnĂm apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹnĂć sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć trayĂďĂć vimok«amukhĂnĂć pa¤cĂnĂm abhij¤ĂnĂć daÓĂnĂć tathĂgatabalĂnĂć caturďĂć vaiÓĂradyĂnĂć catas­ďĂć pratisaćvidĂm a«ÂĂdaÓĂnĂm ĂveďikĂnĂć buddhadharmĂďĂć k«ayĂya virĂgĂya nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai. anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷ k«ayĂya virĂgĂya nirodhĂyĂnutpĂdĂya Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyai iti. tat kić manyase? subhĆte yĂ rĆpasya tathatĂ yĂ vedanĂyĂs tathatĂ yĂ saćj¤ĂyĂs tathatĂ yĂ saćskĂrĂďĂć tathatĂ yĂ vij¤Ănasya tathatĂ, evać yĂ skandhadhĂtvĂyatanĂnĂć tathatĂ yĂ pratĹtyasamutpĂdasya tathatĂ yĂ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć tathatĂ yĂ pĂramitĂnĂć tathatĂ yĂ sarvaÓĆnyatĂnĂć tathatĂ yĂ sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć tathatĂ yĂ saptatrićÓad bodhipak«yĂďĂć dharmĂďĂć tathatĂ yĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹnĂć tathatĂ yĂryasatyĂnĂć tathatĂ yĂ trayĂďĂć vimok«amukhĂnĂć tathatĂ yĂ pa¤cĂnĂm abhij¤ĂnĂć tathatĂ yĂ daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂďĂć tathatĂ yĂ samyaksaćbodhes tathatĂ yĂ srotaĂpannasya tathatĂ yĂ sak­dĂgĂminas tathatĂ yĂnĂgĂminas tathatĂ yĂrhatas tathatĂ yĂ pratyekabuddhasya tathatĂ yĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya tathatĂ, yĂ tathĂgatasya tathatĂ, yayĂ tathatayĂ tathĂgata÷ praj¤apyate, api nu sĂ tathatĂ k«Ĺyate vĂ virahyate vĂ nirudhyate vĂ prahĹyate vĂ. subhĆtir Ăha: na bhagavan na sugata. bhagavĂn Ăha: evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvas tathatĂyĂć Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyĂć na ca tathatĂ k«Ĺyate vĂ virahyate vĂ nirudhyate vĂ prahĹyate vĂ. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvas tathatĂyĂć Óik«ate Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyĂm. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvas tathatĂyĂć Óik«ate Óik«ate «aÂsu pĂramitĂsu, Óik«ate sarvĂsu ÓĆnyatĂsu, Óik«ate sm­tyupasthĂne«u, Óik«ate samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u, Óik«ate Ăryasatye«u, Óik«ate 'pramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpatti«u, Óik«ate sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u, Óik«ate ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u, Óik«ate pa¤casv abhij¤Ăsu, Óik«ate daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsu, #<(PSP_5:30)># Óik«ate '«ÂĂdaÓasv Ăveďike«u buddhadharme«u, Óik«ate sarvĂkĂraj¤atĂyĂm. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvaÓik«ĂparamapĂramitĂm anuprĂpsyati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo na Óakyate mĂreďa vĂ mĂrakĂyikĂbhir vĂ devatĂbhir abhimarditum. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ipram avinivartanĹyatĂm anuprĂpsyati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ svake pait­ke tathĂgatagocare carati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo nĂthakaraďĹyair dharmaiÓ carati buddhak«etrapariÓodhanai÷. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo mahĂmaitryĂć Óik«ate mahĂkaruďĂyĂć Óik«ate buddhak«etrapariÓodhanĂya Óik«ate sattvaparipĂkĂya Óik«ate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvas triparivartadvĂdaÓĂkĂradharmacakrapravartanatĂyai Óik«ate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvasattvĂn parinirvĂpayi«yĂmĹti Óik«ate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvas tathĂgatavaćÓasyĂnupacchedĂya Óik«ate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'm­tadhĂtudvĂrać vivari«yĂmĹti Óik«ate, saćsk­tadhĂtuć saćdarÓayi«yĂmĹti Óik«ate, na hi subhĆte Óakyać hĹnasattvair iha Óik«ĂyĂć Óik«ituć sarvasattvĂn saćsĂrĂd uddhartukĂma÷ sa sattvo yo 'syĂć Óik«ĂyĂć Óik«ate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo na narake«Ćpapadyate, na tiryagyonau na yamaloke upapadyate, na pratyante«u janapade«Ćpapadyate na caď¬Ălakule«Ćpapadyate, nĂnye«u nĹce«u nĹcav­tti«u kutsite«u kule«Ćpapadyate, na kĂďo bhavati, na kuď¬o bhavati, na laÇgo bhavati, na lallo bhavati, na vadhiro bhavati, na pak«ahato bhavati, na vikalendriyo bhavati, suparipĆrďendriyo bhavati, nĂparipĆrďendriyo bhavati, na prĂďĂtipĂtiko bhavati, nĂdattĂdĂyĹ bhavati, na kĂmamithyĂcĂrĹ bhavati, na m­«ĂvĂdĹ bhavati, na paru«avĂg bhavati, na piÓunavĂg bhavati, nĂbaddhapralĂpĹ bhavati, nĂbhidhyĂlur bhavati, na vyĂpannacitto bhavati, na mithyĂd­«Âir bhavati, na mithyĂjĹvena jĹvikĂć kalpayati, nĂbhĆtaparigrahać karoti, na du÷ÓĹlaparigrĂhako bhavati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo na dĹrghĂyu«ke«u devesĆve«Ćpapadyate. tat kasya heto÷? tathĂ #<(PSP_5:31 )># hy asti tasyopĂyakauÓalyać yenopĂyakauÓalyena samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnĂni ca samĂpadyate, apramĂďĂni ca samĂpadyate, ĂrĆpyasamĂpattĹÓ ca samĂpadyate, na ca dhyĂnĂnĂć na cĂpramĂďĂnĂć na cĂrĆpyasamĂpattĹnĂć vaÓenopapadyate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć pariÓuddhim adhigacchati, ÓrĂvakabhĆme÷ pratyekabuddhabhĆmer api pariÓuddhim adhigacchati. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆti÷ sthaviro bhagavantam etad avocat: yad bhagavan sarvadharmĂ÷ prak­tipariÓuddhĂs, tat katamasya dharmasya bodhisattvo mahĂsattva÷ pariÓuddhim adhigacchati? bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, yathĂ vadasi sarvadharmĂ÷ subhĆte parak­tipariÓuddhĂ÷, evać pariÓuddhe«u subhĆte sarvadharme«u bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«amĂďasya yĂ tatrĂsaćsĹdanatĂ anavalĹnatĂ, iyać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂ. tatsarvabĂlap­thagjanĂ etĂn dharmĂn na jĂnanti na paÓyanti, te«Ăć sattvĂnĂć k­tena bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć carati ÓĹlapĂramitĂyĂć carati k«ĂntipĂramitĂyĂć carati vĹryapĂramitĂyĂć carati dhyĂnapĂramitĂyĂć carati praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć carati yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć carati, sm­tyupasthĂne«u carati, samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u caraty, Ăryasatye«v apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpatti«u carati, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u carati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u carati, pa¤casv abhij¤Ăsu carati daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsu carati, a«ÂĂdaÓĂveďike«u buddhadharme«u carati sarvĂkĂraj¤atĂyĂć carati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharme«u balavaiÓĂradyam anuprĂpnoti. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvasattvacittacaritĂnĂć pĂrać gacchati. iti navamĹ tadyathĂpi nĂma subhĆte 'lpakĂs te mahĂp­thivĹpradeÓĂ yatra jĂćbĆnadać suvarďać jĂtarĆpam utpadyate, evam eva subhĆte 'lpakĂs te sattvĂ ya iha Óik«ĂyĂć Óik«aďte, yad uta praj¤ĂpĂramitĂÓik«ĂyĂm ito bahutarakĂs te sattvĂ ye ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmau saćprasthitĂ÷. iti daÓamĹ tadyathĂpi nĂma subhĆte 'lpakĂs te sattvĂ ye cakravartirĂjyasaćvartanĹyać karma samĂdĂya vartante, ata÷ prabhĆtatarakĂs te sattvĂ #<(PSP_5:32)># ye koÂÂarĂjyać saćvartanĹyać karma samadĂya vartante. evam eva subhĆte 'lpatarakĂs te sattvĂ ya imać sarvĂkĂraj¤atĂmĂrgać samĂruhanti, ata÷ prabhĆtatarakĂs te sattvĂ ye ÓrĂvakapratyekabuddhamĂrgać samĂruhanti. ye 'pi te subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ anuttarĂyai samyaksaćbodhaye saćprasthitĂs tato 'lpakĂs te bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye tathatĂyai pratipadyante, ata÷ prabhĆtatarakĂs te sattvĂ ye ÓrĂvakapratyekabuddhatvĂya sthĂsyanti. ye 'pi te subhĆte bodhisattvayĂnikĂ÷ kulaputrĂ÷ kuladuhitara÷ praj¤ĂpĂramitayĂvirahitĂ ye 'vinivartanĹyabhĆmim avakrami«yanti, ata÷ prabhĆtatarakĂs te ye sattvĂvinivartanĹyabhĆmin nĂvakrami«yanti, tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂvinivartanĹyabhĆmim anuprĂptukĂmenĂvinivartanĹyabhĆmau gaďanĂć gantukĂmenehaiva gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam. ity ekĂdaÓĹ punar aparać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato na mĂtsaryasahagatać cittam utpadyate, na dau÷ÓĹlyasahagatać cittam utpadyate, na k«obhasahagatać cittam utpadyate, na kauÓĹdyasahagatać cittam utpadyate, na vik«iptasahagatać cittam utpadyate, na dau÷praj¤Ăsahagatać cittam utpadyate, na rĂgasahagatać cittam utpadyate, na dve«asahagatać cittam utpadyate, na mohasahagatać cittam utpadyate, na khilasahagatać cittam utpadyate. iti dvĂdaÓĹ na rĆpasahagatać cittam utpadyate, na vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂrasahagatać cittam utpadyate, na vij¤Ănasahagatać cittam utpadyate na skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdapratĹtyasamutpĂdĂÇgasahagatać cittam utpadyate, evać na sarvaÓĆnyatĂ÷ sarvapĂramitĂ÷ saptatrićÓadbodhipak«yadharmĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattiÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤Ăsarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhadaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmasahagatać cittam utpadyate, na samyaksaćbodhisaghagatać cittam utpadyate. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte bodhisattvo mahĂsattva iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyä caran na ka¤cid dharmam upalabhate, anupalambhamĂno na ka¤cid dharmacittam utpĂdayati. evać khalu subhĆte iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«amĂďena bodhisattvena mahĂsattvena sarvĂ÷ pĂramitĂ÷ saćg­hĹtĂ bhavanti, sarvĂ÷ pĂramitĂ÷ samudĂnĹtĂ bhavanti, sarvĂ÷ pĂramitĂ #<(PSP_5:33)># anugatĂ bhavanti. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć sarvĂ÷ pĂramitĂ antargatĂ bhavanti. iti trayodaÓĹ tadyathĂpi nĂma subhĆte satkĂyad­«ÂyĂć dvĂ«a«Âid­«ÂigatĂny antargatĂni bhavanti, evam eva subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyeha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷ sarvĂ÷ pĂramitĂ antargatĂ bhavanti. tadyathĂpi nĂma subhĆte puru«asya kĂlagatasya jĹvitendriye niruddhe sarvĂďĹndriyĂďi niruddhĂni bhavanti. evam eva subhĆte bodhisattvasya mahĂsatvasyeha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷ sarvĂ÷ pĂramitĂ antargatĂ bhavanti, tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvapĂramitĂnĂć pĂrać gantukĂmena iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam. iti caturdaÓĹ iha puna÷ subhĆte gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«amĂďo bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvasattvĂnĂm agratĂyai Óik«ate. tat kić manyase? subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂ api nu te bahava÷. subhĆtir Ăha: bahavo bhagavan jĂćbĆdvĹpakĂ eva tĂvat sattvĂ÷ ka÷ punar vĂdo ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂ÷. bhagavĂn Ăha: yĂvanta÷ subhĆte trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve 'pĆrvĂcaramamĂnu«yakam ĂtmabhĂvać pratilabhyĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyeraćs tĂć sarvĂn ekaiko bodhisattvo yĂvajjĹvać ti«Âhaćs tathĂgatĂn arhata÷ samyaksaćbuddhĂćÓ cĹvarapiď¬apĂtaÓayanĂsanaglĂnapratyayabhai«ajyapari«kĂrair upati«Âhet. tat kić manyase? subhĆte 'pi nu sa bodhisattvo mahĂsattvas tatonidĂnać bahupuďyać prasavet. subhĆtir Ăha: bahu bhagavan bahu sugata. bhagavĂn Ăha: ata÷ sa subhĆte kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ bahutarać puďyać prasavi«yati, ya imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udg­hĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati yoniÓaÓ ca manasikari«yati. tat kasya heto÷? evać maharddhikĂ hi subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂ anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodher ĂhĂrikĂ. tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvasattvĂnĂm anuttarena bhavitukĂmena sarvasattvĂnĂm anĂthĂnĂć nĂthena bhavitukĂmenĂÓaraďĂnĂć Óaraďena bhavitukĂmenĂparĂyaďĂnĂć parĂyaďena bhavitukĂmenĂtrĂďĂnĂć trĂďena #<(PSP_5:34)># bhavitukĂmenĂlayanĂnĂć layanena bhavitukamenĂdvĹpanĂć dvipena bhavitukĂmena buddhatvam anuprĂputukĂmena buddhavi«ayam anuprĂptukĂmena budddhavikrŬitać vikrŬitukĂmena, buddhasićhanĂdać naditukĂmena buddhaÓaćkhać prapĆrayitukĂmena buddhasĂćkathyać kartukĂmena ihaiva gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyać, praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«amĂďo bodhisattvo mahĂsattvo na sĂ kĂcit saćpattir yĂć na pratilabhate yĂ tena na pratilabdhĂ syĂt. subhĆtir Ăha: ÓrĂvakasaćpad api tena pratilabdhavyĂ pratyekabuddhasaćpad api tena pratilabdhavyĂ. bhagavĂn Ăha: ÓrĂvakasaćpad api tena subhĆte pratilabdhavyĂ, pratyekabuddhasaćpad api tena subhĆte pratilabdhyĂ, tatra ca na sthĂtavyać na prati«ÂhĂtavyać, j¤Ănena ca darÓanena ca d­«ÂvĂtikrami«yati bodhisattvaniyĂmam avakrami«yati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ abhyĂsĹ bhavaty anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sadevamĂnu«Ăsurasya lokasya dak«iďĹyatĂć gacchati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ye tadanye dak«iďĹyĂ÷ ÓrĂvakapratyekabuddhĂs tĂn sarvĂn abhibhavitvĂ gacchati, sarvĂkĂraj¤atĂyĂÓ cĂbhyĂsĹ bhavati. evać Óik«amĂďa÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo na ri¤cati praj¤ĂpĂramitĂć carati praj¤ĂpĂramitĂyĂm avirahita÷ praj¤ĂpĂramitayĂ, evać caran subhĆte bodhisattvo mahĂsattva iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂm aparihĂďadharmĂ veditavyĂ÷, sarvĂkĂraj¤atĂyĂ dĆrĹkaroti ÓrĂvakabhĆmić vĂ pratyekabuddhabhĆmić vĂbhyĂsĹ bhavaty anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷. iti pa¤cadaÓĹ sacet punas tasyaivać bhavati, iyać praj¤ĂpĂramitĂ, amu«min praj¤ĂpĂramitĂ, imĂyai praj¤ĂpĂramitĂyai sarvĂkĂraj¤atĂm Ăvahi«yĂmĹti, saced evać jĂnĂti na carati praj¤ĂpĂramitĂyĂć saced evać praj¤ĂpĂramitĂć na jĂnĂti, iyać praj¤ĂpĂramitĂ, amu«min praj¤ĂpĂramitĂ, imĂyai praj¤ĂpĂramitĂyai sarvĂkĂraj¤atĂm Ăvahi«yĂmĹti, tad api na jĂnĂti na paÓyati yasya vĂ praj¤ĂpĂramitĂ yena vĂ praj¤ĂpĂramitĂ yo vĂ praj¤ĂpĂramitayĂ niryĂty evam anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. sacet punar asyaivać bhavati, neyać praj¤ĂpĂramitĂ nĂmu«min praj¤ĂpĂramitĂ #<(PSP_5:35)># nĂnayĂ praj¤ĂpĂramitayĂ kaÓcid dharmo niryĂsyati sthitatvĂd dharmadhĂtos tathatĂyĂ bhĆtakoÂer, evać caran bodhisattvo mahĂsattvaÓ carati praj¤ĂpĂramitĂyĂm abhyĂsĹ bhavaty anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷. iti «o¬aÓĹ viv­ddhir ity uktĂ viv­ddhi÷ atha khalu Óakrasya devĂnĂm indrasyaitad abhavat: carann apĹha bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂra, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgesv Ăryasatyesv apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattidhĂraďĹmukhe«u ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u pa¤casv abhij¤Ăsu daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsv a«ÂĂdaÓĂveďike«u buddhadharme«u caran sarvasattvĂn abhibhavati, ka÷ punar vĂdo yadĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddho bhavi«yati. sulabdhĂs tair lĂbhĂ÷ sujĹvitać te«Ăć sattvĂnĂć ye«Ăć sarvĂkĂraj¤atĂyĂć cittać kramati, ka÷ punar vĂdo yair anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau cittam utpĂditać, sp­haďĹyĂs te sattvĂ ye 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodheÓ cittam utpĂdayi«yanti, sp­haďĹyĂs te sattvĂ ye 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau cittam utpĂdayanti. atha khalu Óakro devĂnĂm indro mĂndĂravĂďi pu«pĂďi g­hĹtvĂ yena bhagavĂćs tenopasaćkrĂmad upasaćkramya tair mĂndĂravai÷ pu«pais tathĂgatam arhantać samyaksaćbuddham avakirati sma abhyavakirati sma prakirati sma, avakĹryĂbhyavakĹrya pravikĹryaivać vĂcam abhĂ«ata: ye bodhisattvayĂnikĂ÷ pudgalĂ anuttarĂć samyaksaćbodhim adhyĂlambante te«Ăm anena kuÓalamĆlenĂnuttarĂďĂć buddhadharmĂďĂć paripĆrir bhavatu, trisarvaj¤atĂsarvadharmĂďĂć pripĆrir bhavatu, e«Ăć svayaćbhĆdharmĂďĂć paripĆrir bhavatu, e«Ăm anĂsravadharmĂďĂć paripĆrir bhavatu. iti trisarvaj¤atvadharmĂnuttarĂ paripĆrinirƬhi÷ na me bhagavann ekaÓ cittotpĂdo 'py utpadyate yad bodhisattvayĂnika÷ pudgalo 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau saćprasthito vivartetĂnuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodher, na hi me bhagavann ekaÓ cittotpĂdo 'py utpadyate yad bodhisattvo mahĂsattvo vivartya ÓrĂvako vĂ pratyekabuddho vĂ bhaved, atha tarhi chandać janayed anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau bhĆyasyĂ mĂtrayĂ #<(PSP_5:36)># praďidhić kurvĹtĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau, imĂni saćsarĂvacarĂďi du÷khĂni d­«ÂvĂrthakĂma÷ sukhakĂma÷ hitakĂma÷ sa sadevamĂnu«Ăsurasya lokasya ya etaiÓ cittotpĂdai÷ samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattva evać cintayati, kim iti vayać tĹrďĂ atĹrďĂn sattvĂćs tĂrayema, kim iti vayać muktĂ amuktĂn sattvĂn mocayema, kim iti vayam ĂÓvastĂ anĂÓvastĂn sattvĂn ĂÓvĂsayema, kim iti vayać parinirv­tĂ aparinirv­tĂn sattvĂn parinirvĂpayemeti. kiyat sa bhagavan kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ puďyać prasavati ya÷ prathamayĂnasaćprasthitĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć tĂćÓ cittotpĂdĂn anumodeta? caryĂpratipannĂnä ca bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć tĂćÓ cittotpĂdĂn anumodeta? avinivartanĹyĂnĂć ca bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć tĂćÓ cittotpĂdĂn anumodeta? ekajĂtipratibaddhĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć tĂćÓ cittotpĂdĂn anumodeta? ity aparityaktasattvĂrthĂ nirƬhir ity uktĂ nirƬhi÷ evam ukte bhagavĂn Óakrać devĂnĂm indram etad avocat: syĂt kauÓika cĂturmahĂdvĹpake lokadhĂtau palĂgreďa pramĂďać na tv eva te«Ăm anumodanĂsahagatĂnĂćÓ cittotpĂdĂnĂć puďyasya pramĂďać, ti«Âhatu kauÓika cĂturdvĹpako lokadhĂtur evać sĂhasro lokadhĂtur evać dvisĂhasro madhyamo lokadhĂtu÷, syĂt khalu puna÷ kauÓika trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau palĂgreďa pramĂďać na tv eva te«Ăm anumodanĂsahagatĂnĂć cittotpĂdĂnĂć puďyasya pramĂďać, syĂt khalu puna÷ kauÓika trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau mahĂsamudre«u ÓatadhĂ bhinnayĂ vĂlĂgrakoÂyĂ udakabindĆnĂm utk«ipyamĂnĂnĂć pramĂďać na tv eva te«Ăm anumodanĂsahagatĂnĂć cittotpĂdĂnĂć puďyasya pramĂďam. evam ukte Óakro devĂnĂm indro bhagavantam etad avocat: mĂrĂdhi«ÂhitĂs te bhagavan sattvĂ bhavi«yanti, ya imĂćÓ cittotpĂdĂn nĂnumodi«yante. mĂrapak«ikĂs te bhagavan sattvĂ bhavi«yanti, mĂrabhavanĂt te bhagavan sattvĂÓ cyutĂ bhavi«yanti, ya imĂćÓ cittotpĂdĂn nĂnumodi«yante. mĂrabhavanĂt te bhagavan sattvĂ ihĂgatĂ bhavi«yanti, ya imĂćÓ cittotpĂdĂn nĂnumodi«yante. tat kasya heto÷? mĂrabhavanavidhvaćsanakarĂs te bhagavan sattvĂ, yair ime cittotpĂdĂ abhinirh­tĂ, ye 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayanti. anumoditavyĂs te bhagavaćÓ cittotpĂdĂ, ye 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau cittĂny utpĂdayanti. yair aparityakto buddho 'parityakto dharmo 'parityakta÷ saćghas, tair ime cittotpĂdĂ #<(PSP_5:37)># anumodyĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayitavyĂ yathĂ na dvaya÷ saćj¤Ĺ nĂdvaya÷ saćj¤Ĺ. bhagavĂn Ăha: evam etat kauÓikaivam etat, yathĂ tvać vadasi, ya imĂn kauÓika cittotpĂdĂn anumodi«yante te k«iprać tathĂgatam arhantać samyaksaćbuddham ĂrĂgayi«yanti ĂrĂgayitvĂ na virĂgayi«yanti. evać te ebhir anumodanĂsahagataiÓ cittotpĂdakuÓalamĆlai÷ samanvĂgatĂ yatra yatropapatsyante tatra tatra satk­tĂ bhavi«yanti, guruk­tĂ mĂnitĂ÷ pĆjitĂ arcitĂ apacĂyitĂ bhavi«yanti. tatra te na jĂtv amanaĂpĂni rĆpĂďi drak«yanti, nĂmanaĂpĂn ÓabdĂn Óro«yanti, nĂmanaĂpĂn gandhĂn ghrĂsyanti, nĂmanaĂpĂn rasĂn ĂsvĂdayi«yanti, nĂmanaĂpĂn spra«ÂavyĂn sprak«yanti, nĂmanaĂpĂn dharmĂn vij¤Ăsyanti. na ca te jĂtu buddhair bhagavadbhir virahitĂ bhavi«yanti, buddhak«etreďa ca buddhak«etrać saćkrami«yanti, tĂćÓ ca buddhĂn bhagavata÷ paryupĂsi«yante, kuÓalamĆla¤ cĂvaropayi«yanti. tat kasya heto÷? tathĂ hi tai÷ kulaputrai÷ kuladuhit­bhiÓ cĂsaćkhyeyĂnĂm aprameyĂďĂm aparimĂďĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć navayĂnasaćprasthitĂnĂć kuÓalamĆlĂny anumoditĂny anumodyĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmitĂni, prathamabhĆmisthitĂnĂć kuÓalamĆlĂny anumoditĂni, dvitĹyabhĆmisthitĂnĂć yĂvad daÓabhĆmisthitĂnĂć yĂvad ekajĂtipratibaddhĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć tĂni kuÓalamĆlĂny anumoditĂni, taiÓ ca kuÓalamĆlair vibaddhamĂnair anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodher abhyĂsĹ bhavanti. te 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyĂprameyĂn asaćkhyeyĂn aparimĂďasattvĂn parinirvĂpayi«yanti. tad anena kauÓika paryĂyeďa tena kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂ prathamacittotpĂdikĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć tĂni kuÓalamĆlĂny anumodyĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayitavyĂni, tathĂ ca pariďĂmayitavyĂni yathĂ tac cittam anyatra cittena caren nĂnyatra cittena. ity uktĂ cittasaćsthiti÷ avinivartanĹyĂnĂm ekajĂtipratibaddhĂnĂć tĂni kuÓalamĆlĂny anumodyĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayitavyĂni, tathĂ ca pariďĂmayitavyĂni yathĂ na dvayasaćj¤Ă nĂdvayasaćj¤Ă. iti sakalaprav­ttipak«Ădhi«ÂhĂna÷ prathamo grĂhyavikalpa÷ #<(PSP_5:38)># atha khalv Ăyu«mĂn ÓĂriputra Ăyu«mantać subhĆtić sthaviram etad avocat: kić punar Ăyu«man subhĆte praj¤ĂpĂramitaivĂvikalpĂ, utĂho dhyĂnapĂramitĂpy avikalpĂ, vĹryapĂramitĂpy avikalpĂ, k«ĂntipĂramitĂpy avikalpĂ, ÓĹlapĂramitĂpy avikalpĂ, dĂnapĂramitĂpy avikalpĂ. subhĆtir Ăha: avikalpĂ Ăyu«man ÓĂriputra praj¤ĂpĂramitĂ, avikalpĂ dhyĂnapĂramitĂ, avikalpĂ vĹryapĂramitĂ, avikalpĂ k«ĂntipĂramitĂ, avikalpĂ ÓĹlapĂramitĂ, avikalpĂ Ăyu«man ÓĂriputra dĂnapĂramitĂ. ÓĂriputra Ăha: kić punar Ăyu«man subhĆte rĆpam avikalpać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănam apy avikalpać, cak«uÓ cak«urvij¤Ănać cak«u÷saćsparÓaÓ cak«u÷saćsparÓapratyayĂ vedanĂ avikalpĂ. evać Órotrać ghrĂďać jihvĂ kĂyĂ, mano manovij¤Ănać mana÷saćsparÓo mana÷saćsparÓapratyayĂ vedanĂ avikalpĂ. kić punar Ăyu«man subhĆte rĆpam avikalpać, Óabdo gandho rasa÷ sprastavyać, dharmĂ apy avikalpĂ÷. kić punar Ăyu«man subhĆte dhyĂnĂni vĂ apramĂďĂni vĂ ĂrĆpyasamĂpattayo vĂvikalpĂ÷ sm­tyupasthĂnĂni vĂ samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ vĂ avikalpĂ÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂryasatyĂbhij¤Ă sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni vĂ sarvaÓĆnyatĂ vĂ sarvasamĂdhayo vĂ daÓatathĂgatabalĂni vĂ catvĂri vaiÓĂradyĂni vĂ catasra÷ pratisaćvido vĂ mahĂmaitrĹ vĂ mahĂkaruďĂ vĂvikalpĂ yĂvad a«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ avikalpĂ÷, buddho 'py avikalpa÷ bodhir apy avikalpĂ saćsk­to dhĂtur apy avikalpo 'saćsk­to dhĂtur apy avikalpa÷. subhĆtir Ăha: sarvadharmĂ apy Ăyu«ma¤ chĂriputrĂvikalpĂ÷. ÓĂriputra Ăha: yady Ăyu«man subhĆte sarvadharmĂ avikalpĂ÷, tat kuto 'yać pa¤cagatikasya saćsĂrasya saćbheda÷? kuto vĂ narakatiryagyoniyamalokadevamanu«yĂďĂć vyavasthĂ? kuto vĂ prabhĂvanĂ srotaĂpannĂnĂć sak­dĂgĂminĂm anĂgĂminĂm arhatĂć pratyekabuddhĂnĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć buddhĂnĂć bhagavatĂm? evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir Ăyu«mantać ÓĂriputram etad avocat: yad ete Ăyu«man ÓĂriputra sattvĂ viparyĂsa samutthitĂ÷ karmĂbhisaćskurvanti kĂyena vĂcĂ manasĂ vĂ, ato nidĂnać vivartante, chandamĆlakarmaparig­hĹtĂ narakatiryagyoniyamalokadevamanu«yĂ÷, yat punar Ăyu«mĂn ÓĂriputra evam Ăha, kuta÷ srotaĂpannĂ÷ prabhĂvyante, sak­dĂgĂmina÷ prabhĂvyante, anĂgĂmina÷ prabhĂvyante, arhanta÷ prabhĂvyante pratyekabuddhĂ÷ #<(PSP_5:39)># prabhĂvyante, kato yĂvad buddhĂ bhagavanta÷ prabhĂvyante? subhĆtir Ăha: avikalpatayĂ Ăyu«man ÓĂriputra srotaĂpanno 'vikalpa÷, srotaĂpattiphalam avikalpam, evać sak­dĂgĂmy anĂgĂmy arhattvam, avikalpać pratyekabuddhatvać, pratyekabodhir avikalpĂ, ato 'vikalpa÷ pratyekabuddha÷. ye 'pi te Ăyu«man ÓĂriputrĂbhĆvann atĹte 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te 'py Ăyu«man ÓĂriputra buddhĂ bhagavanto 'vikalpo vikalpaprahĹďĂs, tad anenĂpi te Ăyu«man ÓĂriputra paryĂyeďaivać veditavyać, sarvadharmĂ avikalpĂ avikalpatathatĂć pramĂďĹk­tya bhĆtakoÂić dharmadhĂtum. evać khalv Ăyu«man ÓĂriputra bodhisattvena mahĂsattvenĂvikalpĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam, avikalpĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann avikalpać dharmam abhisaćbudhyate. iti samastaniv­ttipak«Ădhi«ÂhĂno dvitĹyo grĂhyavikalpa÷ atha khalv Ăyu«mĂn ÓĂriputra Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: sĂre batĂyam Ăyu«man subhĆte carati bodhisattvo mahĂsattvo ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir Ăyu«mantać ÓĂriputram etad avocat: asĂre batĂyać caraty Ăyu«man ÓĂriputra bodhisattvo mahĂsattvo ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. tat kasya heto÷? tathĂ hy Ăyu«man ÓĂriputrĂsĂrĂ praj¤ĂpĂramitĂ, asĂrĂ dhyĂnapĂramitĂ, asĂrĂ vĹryapĂramitĂ, asĂrĂ k«ĂntipĂramitĂ, asĂrĂ ÓĹlapĂramitĂ, asĂrĂ dĂnapĂramitĂ, evać yĂvad asĂrĂ sarvĂkĂraj¤atĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann asĂram eva nopalabhate na samanupaÓyati, kuta÷ puna÷ sĂram upalapsyate, evać yĂvad asĂrĂć sarvĂkĂraj¤atĂć, kuta÷ puna÷ sĂram upalapsyate. atha khalu saćbahulĂnĂć kĂmĂvacarĂďĂć rĆpĂvacarĂďä ca devaputrĂďĂm etad abhavat: namaskartavyĂs te kulaputrĂ÷ kuladuhitaraÓ ca yair anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau cittam utpĂditać, ye ceha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć yathopadi«ÂĂyĂć caranti, atra cĂrthe caranto na ca bhĆtakoÂić sĂk«Ătkurvanti, asĂk«Ătkurvata÷ ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ na ti«Âheyur, anena bhagavan paryĂyeďa namaskartavyĂs te bhagavan bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ya imĂć dharmasamatĂć na sĂk«Ătkurvanti. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtis tĂn devaputrĂn etad avocat: nedać #<(PSP_5:40)># devaputrĂ du«karać bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć ya imać dharmasamatĂć na sĂk«Ătkurvanti, yasyĂ÷ sĂk«Ătk­tĂyĂ÷ ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ ti«Âheyu÷. idać te«Ăć devaputrĂ du«karać yad asaćkhyeyĂn aprameyĂn aparimĂďĂn sattvĂn parinirvĂpayi«yĂma iti saćnĂhać saćnahyante, te ca sattvĂ atyantatayĂ nopalabhyante ye vinayitavyĂ iti. eva¤ caranto bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ saćprasthitĂ anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau sarvasattvĂn vinayi«yĂma iti, ĂkĂÓać sa vinayitavyać manyeta ya÷ sattvĂn vinayitavyĂn manyeta. tat kasya heto÷? ĂkĂÓaviviktatayĂ sattvaviviktatĂ dra«ÂavyĂ, ĂkĂÓaÓĆnyatayĂ sattvaÓĆnyatĂ dra«ÂavyĂ, ĂkĂÓĂsĂratayĂ sattvĂsĂratĂ dra«ÂavyĂ, ĂkĂÓatucchatayĂ sattvatucchatĂ dra«ÂavyĂ iti. anenĂpi devaputrĂ÷ paryĂyeďa du«karakĂrako bodhisattvo mahĂsattvo yo 'saćvidyamĂnĂnĂć sattvĂnĂć k­taÓa÷ saćnĂhać saćnahyate ĂkĂÓena sĂrdhać sa vivaditavyać manyeta ya÷ sattvĂnĂć k­taÓa÷ saćnĂhać saćnaddhavyać manyeta, sa ca saćnĂha÷ saćnaddho bodhisattvena mahĂsattvena sattvĂÓ ca nopalabhyante ye«Ăm arthĂya saćnĂha÷ saćnaddha÷. tat kasya heto÷? sattvaviviktatayĂ saćnĂhaviviktatĂ dra«ÂavyĂ. saced evać bhĂ«yamĂďe bodhisattvo mahĂsattvo na saćsĹdati carati praj¤ĂpĂramitĂyĂm. tat kasya heto÷? rĆpaviviktatayĂ sattvaviviktatĂ, vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂravij¤ĂnaviviktatayĂ sattvaviviktatĂ, praj¤ĂpĂramitĂviviktatayĂ rĆpaviviktatĂ yĂvad vistareďa sarvĂkĂraj¤atĂviviktatĂ. sacet punar bodhisattvasya mahĂsattvasya sarvadharmaviviktatĂyĂć bhĂ«yamĂďĂyĂć cittać nĂvalĹyate na saćlĹyate na saćtrĂsam Ăpadyate, carati bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂm. iti dravyasatp­thagjanapuru«Ădhi«ÂhĂna÷ prathamo grĂhakavikalpa÷ bhagavĂn Ăha: kena kĂraďena subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo na saćsĹdati praj¤ĂpĂramitĂyĂ? subhĆtir Ăha: asattvĂd bhagavan na saćsĹdati bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć, viviktatvĂc chĂntatvĂd anutpĂdatvĂd bhagavan na saćsĹdati bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂm, anena bhagavan kĂraďena bodhisattvo mahĂsattvo na saćsĹdati praj¤ĂpĂramitĂyĂm. tat kasya heto÷? tathĂ hi bhagavan sa nopalabhyate ya÷ saćsĹdate, yena #<(PSP_5:41)># vĂ saćsĹdate yatra vĂ saćsĹdate sarva ete dharmĂ nopalabhyante. saced bhagavann evać bhĂ«yamĂďe bodhisattvo mahĂsattvo na saćsĹdati na vi«Ĺdati nĂvalĹyate na saćlĹyate nottrasyati na saćtrasyati na saćtrĂsam Ăpadyate carati praj¤ĂpĂramitĂyĂm. tat kasya heto÷? tathĂ hi bhagavan sarva ete dharmĂ nopalabhyante yo vĂ saćsĹdet yena vĂ saćsĹdet yatra vĂ saćsĹdet, evać carantać bodhisattvać mahĂsattvać sendrakĂ devĂ÷ sabrahmakĂ÷ saprajĂpatayo devĂ namasyanti ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: na kevalać subhĆte sendrakair devai÷ sabrahmakai÷ saprajĂpatikair devair namasyanĹyo bodhisattvo mahĂsattvo ya evać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, ye 'pi te 'tikrĂntavarďĂ devaputrĂ÷ Óubhak­tsnĂ v­hatphalĂ yĂvac chuddhĂvĂsakĂ devaputrĂs te 'pi subhĆte namasyanti bodhisattvać mahĂsattvać ya evać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. ye 'pi te subhĆte tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ asaćkhyeye«v aprameye«u lokadhĂtu«u ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti te 'pi subhĆte tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs tać bodhisattvać mahĂsattvać praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran tać samanvĂharanti. ayać bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran dhyĂnapĂramitĂć paripĆrayi«yati, vĹryapĂramitĂć paripĆrayi«yati, k«ĂntipĂramitĂć paripĆrayi«yati, ÓĹlapĂramitĂć paripĆrayi«yati, dĂnapĂramitĂć paripĆrayi«yati, adhyĂtmaÓĆnyatĂć paripĆrayi«yati yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć paripĆrayi«yati, saptatrićÓadbodhipak«yĂn dharmĂn paripĆrayi«yati, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn paripĆrayi«yati yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂć paripĆrayi«yati, yĂvat puna÷ subhĆte bodhisattvĂn mahĂsattvĂn buddhĂ bhagavanta÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷ samanvĂharanti, te bodhisattvĂ mahĂsattvĂ buddhapratipannĂ dhĂrayitavyĂ÷, yĂvanta÷ subhĆte gaÇgĂnadĹvĂlukopame«u lokadhĂtu«u sattvĂs te sarve mĂrĂ÷ pĂpĹyĂćso bhaveyur ekaikaÓ ca mĂra÷ pĂpĹyĂćs tĂvata eva mĂrĂn pĂpĹyĂso 'bhinirmimĹte, te sarve 'pratibalĂs tasya bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato 'ntarĂyać kartum. dvĂbhyĂć subhĆte dharmĂbhyĂć samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattvo #<(PSP_5:42)># durdhar«o bhavati mĂrai÷ pĂpĹyobhi÷. katamĂbhyĂć dvĂbhyĂć? sarvadharmĂÓ ca ÓĆnyatĂto vyavalokitĂ bhavanti, sarvasattvĂÓ cĂparityaktĂ bhavanti. ĂbhyĂć subhĆte dvĂbhyĂć dharmĂbhyĂć samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattvo durdhar«o bhavati mĂrai÷ pĂpĹyĂbhi÷. aparĂbhyĂć subhĆte dvĂbhyĂć dharmĂbhyĂć samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran durdhar«o bhavati mĂrai÷ pĂpĹyobhi÷. katamĂbhyĂć dvĂbhyĂm? yathĂvĂdĹ tathĂkĂrĹ ca bhavati buddhĂćÓ ca bhagavata÷ samanvĂharati. ĂbhyĂć subhĆte dvĂbhyĂć dharmĂbhyĂć samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran durdhar«o bhavati mĂrai÷ pĂpĹyobhi÷. eva¤ carata÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya te devaputrĂ upasaćkramitavyać maćsyante paryupĂsyante paripraÓnayanti, utsĂha¤ ca dadĂti: k«iprać tvać kulaputra buddhabodhić samanuprĂpsyasi tasmĂt tarhi tvać kulaputra etenaiva vihĂreďa vihara yad uta ÓĆnyatĂvihĂreďĂnimittavihĂreďĂpraďihitavihĂreďa. tat kasya heto÷? etena tvać kulaputra vihĂreďa viharann anĂthĂnĂć sattvĂnĂć nĂtho bhavi«yasi, asaraďĂnĂć Óaraďać bhavi«yasi, atrĂďĂnĂć sattvĂnĂć trĂďać bhavi«yasi, aparĂyaďĂnĂć sattvĂnĂć parĂyaďać bhavi«yasi, alayanĂnĂć sattvĂnĂć layanać bhavi«yasi, advĹpĂnĂć sattvĂnĂć dvĹpo bhavi«yasi, andhabhĆtĂnĂć sattvĂnĂm Ăloko bhavi«yasi. tat kasya heto÷? etena hi praj¤ĂpĂramitĂvihĂreďĂvirahitasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂmĹ guďĂ bhavanti. ye 'pi te 'saćkhyeye«v aprameye«u lokadhĂtu«u buddhĂ bhagavantas ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti te 'pi bhik«usaćghapariv­tĂ buddhĂ bhagavanto bodhisattvagaďapurask­tĂ, yo 'sau praj¤ĂpĂramitĂyĂć caraty etair eva guďai÷ samanvĂgato yad uta praj¤ĂpĂramitĂguďais tasya te buddhĂ bhagavanto nĂmać ca gotrać ca parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti. tasya bodhisattvasya mahĂsattvasya tadyathĂpi nĂmĂham etarhi ratnaketor bodhisattvasya mahĂsattvasya nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpo dharmać deÓayĂmy udĂnać codĂnayĂmi, ÓikhinaÓ ca bodhisattvasya mahĂsattvasya nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpo dharmać deÓayĂmy udĂnać codĂnayĂmi. #<(PSP_5:43)># ye 'pi te bodhisattvĂ mahĂsatttvĂ ak«obhyasya tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasyĂntike brahmacaryać caranti, anayĂ ca praj¤ĂpĂramitayĂvirahitĂs te«Ăm ahać bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpo dharmać deÓayĂmy udĂnać codĂnayĂmi. ye 'pi te pĆrvasyĂć diÓi buddhĂ bhagavantas ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharmać ca deÓayanti, tatra ye bodhisattvĂ mahĂsattvĂ brahmacaryać caranti, anayĂ praj¤ĂpĂramitayĂvirahitĂs te«Ăć te buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayaty udĂnać codĂnayanti. evać dak«iďasyĂć paÓcimĂyĂm uttarasyĂm adha Ćrdhvam atra vidik«u lokadhĂtu«u, ye buddhĂ bhagavantas ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharmać ca deÓayanti, tatra ye bodhisattvĂ mahĂsattvĂ brahmacaryać caranti, anayĂ praj¤ĂpĂramitayĂvirahitĂs te«Ăć te buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti. ye 'pi te bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ prathamacittotpĂdam upĂdĂya bodhisattvamĂrgać paripĆrayamĂďĂ yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyanti, te«Ăm api te buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti. tat kasya heto÷? evać du«karakĂrakĂ hi subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ bhavanti, ye buddhanetryavyavacchedĂya pratipannĂ÷. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: katame«Ăć bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂs te buddhĂ bhagavanto dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti vinivartanĹyĂnĂć vĂ avinivartanĹyĂnĂć vĂ? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: santi subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ avinivartanĹyĂ ye praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti, santi vinivartanĹyĂ bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti, ye«Ăć te buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti. ye 'pi te ratnaketor bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnuÓik«amĂďarĆpĂ bodhisattvacĂrikĂć caranti te«Ăć te buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti. punar aparać subhĆte ye 'pi te bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti, sarvadharmĂ anutpattikĂ ity adhimuktĂ na cĂnutpattikair #<(PSP_5:44)># dharmai÷ k«Ănti÷ pratilabdhĂ, sarvadharmĂ÷ ÓĆnyĂ ity adhimuktĂ na cĂnutpattike«u dharme«u k«Ănti÷ pratilabdhĂ, sarvadharmĂ÷ ÓĂntĂ ity adhimuktĂ÷ sarvadharmĂ vigatĂ iti tucchakĂ iti vaÓikĂ ity asĂrakĂ ity adhimuktĂ na cĂnutpattike«u dharme«u k«Ănti÷ pratilabdhĂ, e«Ăć subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć te buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti. ye«Ăć te subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆupĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti, te«Ăm api subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć prahĹďĂ ÓrĂvakabhĆmiÓ ca pratyekabuddhabhĆmiÓ ca pratikĂÇk«itavyĂ, vyĂkriyante ca te 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau. yasya subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato buddhĂ bhagavanto nĂmadheyać parikĹrtayamĂnarĆpĂ dharmać deÓayanty udĂnać codĂnayanti, sa bodhisattvo mahĂsattvo 'vinivartanĹyatĂyĂć sthĂsyati yatra sthitvĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati. punar aparać subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć bhĂ«yamĂďĂyĂć ÓrutvĂ na kĂÇk«i«yanti na vicikitsi«yanti na dhandhĂyi«yanti. evam etad yathĂ tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhena bhĂ«itety adhimok«yante bodhim abhisaćbhotsyate, kas tatra sthitvĂ dharmać deÓayi«yati? nedać sthĂnać vidyate. atha khalu Óakro devĂnĂm indro bhagavantam etad avocat: gambhĹreyać bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ du«karakĂrakĂ bhagavan bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmĂ÷. tat kasya heto÷? na ca nĂma bhagavan kaÓcit tathatĂyĂć ti«Âhati nĂpi kaÓcid anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyate nĂpi kaÓcid dharmać deÓayati. atha ca nĂvalĹyate na cĂsya kĂÇk«Ăyitatvać vĂ dhandhĂyitatvać vĂ bhavati. iti praj¤aptisahĂryapudgalĂdhi«ÂhĂno dvitiyo grĂhakavikalpa÷ atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan mĂyopamać cittam anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyate? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: tat kić manyase? subhĆte samanupaÓyasi tvać tać mĂyopamać cittam. subhĆtir Ăha: na bhagavan, nĂhać bhagavan mĂyopamać cittać samanupaÓyĂmi. #<(PSP_5:45)># bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte yatra na mĂyĂ, na mĂyopamać cittać tatra samanupaÓyasi tvać cittam. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte 'nyatra mĂyĂyĂ mĂyopamĂd vĂ cittĂt tać dharmać samanupaÓyasi yo dharmo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. subhĆtir Ăha: na bhagavan, nĂhać bhagavan anyatra mĂyĂyĂ mĂyopamĂd vĂ cittĂt tać dharmać samanupaÓyĂmi yo dharmo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. so 'hać bhagavann anyać dharmać na samanupaÓyan tatkatamać dharmam upadek«yĂmy asti vĂ nĂsti veti? yo dharmo 'tyantatayĂ vivikto na so 'stitĂć vĂ nĂstitĂć vopaiti, yo dharmo 'tyantatayĂ vivikto na so 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate, na cĂsaćvidyamĂno dharmo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbohotsyate. tat kasya heto÷? tathĂ hi bhagavaćs te dharmĂ na saćvidyante ye saćkliÓyeyur vyavadĂyeyur vĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi bhagavan praj¤ĂpĂramitĂtyantaviviktĂ, dhyĂnapĂramitĂtyantaviviktĂ vĹryapĂramitĂtyantaviviktĂ, k«ĂntipĂramitĂtyantaviviktĂ, ÓĹlapĂramitĂtyantaviviktĂ, dĂnapĂramitĂtyantaviviktĂ, evam adhyĂtmaÓĆnyatĂtryantaviviktĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂtyantaviviktĂ, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ atyantaviviktĂ÷, apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattyĂryasatyĂny atyantaviviktĂni, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny atyantaviviktĂni, pa¤cĂbhij¤Ă atyantaviviktĂ, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ atyantaviviktĂ÷, anuttarĂć samyaksaćbodhir apy atyantaviviktĂ. yaÓ cĂtyantavivikto dharmo na sa bhĂvayitavyo vĂ vibhĂvayitavyo vĂ, nĂpi kasyacid dharmasyĂhĂrikĂ praj¤ĂpĂramitĂtyantaviviktatvĂd, yady atyantaviviktĂ praj¤ĂpĂramitĂ tat kathać bhagavan praj¤ĂpĂramitam Ăgamya bodhisattvo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate? anuttarĂpi samyaksaćbodhir atyantaviviktĂ, kathać viviktena viviktasyĂnubodhau bhavati? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: sĂdhu sĂdhu #<(PSP_5:46)># subhĆte evam etat, atyantaviviktĂ hi subhĆte praj¤apĂramitĂ, 'tyantaviviktĂ dhyĂnapĂramitĂ, 'tyantaviviktĂ vĹryapĂramitĂ, 'tyantaviviktĂ k«ĂntipĂramitĂ, 'tyantaviviktĂ ÓĹlapĂramitĂ, 'tyantaviviktĂ dĂnapĂramitĂ, atyantaviviktĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷, saptatrićÓadbodhipak«yĂ dharmĂ apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya ĂryasatyĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂny abhij¤Ă÷ sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhadaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂ atyantaviviktĂ, anuttarĂ samayaksaćbodhir atyantaviviktĂ yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂ atyantaviviktĂ. yathĂ subhĆte 'tyantaviviktĂ praj¤ĂpĂramitĂ yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂ tathĂtyantaviviktĂm anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. sacet subhĆte na praj¤ĂpĂramitĂtyantaviviktĂbhavi«yad yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂtyantaviviktĂ bhavi«yan na praj¤ĂpĂramitĂbhavi«yad yĂvan na sarvĂkĂraj¤atĂbhavi«yad evać na praj¤apĂramitĂ. ye ca punar evać Óro«yanti ak«obhyasya tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasyĂntike gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć te«Ăć ca bodhisattvayĂnikĂnĂć kulaputrĂďĂć kuladuhit­ďĂć cĂntikĂd, ayam api bodhisattvayĂnika÷ pudgala imĂć praj¤ĂpĂramitĂm adhimok«yate, imĂć praj¤ĂpĂramitĂć yathĂ tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhena bhĂ«itĂ tathĂdhimucyamĂno 'vinivartanĹyatĂyĂć sthĂsyati, evać bahukarać subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ Óravaďać vadĂmi, ka÷ punar vĂdo ye 'dhimok«yante 'dhimucya tathatvĂya sthĂsyanti tathatvĂya pratipatsyante tathatvĂya sthitvĂ tathatvĂya pratipadyamĂnĂs ti«Âhanti sarvĂkĂraj¤atĂyĂm. subhĆtir Ăha: yat punar bhagavaćs tathatĂyĂć sthitvĂ tathatĂyĂć pratipadyamĂno na kaÓcid dharmam upalabhate tadĂ kathać ti«Âhati sarvĂkĂraj¤atĂyĂm? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: yathĂ subhĆte tathĂgatanirmitas ti«Âhati tathĂ ti«Âhati sarvĂkĂraj¤atĂyĂm. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yat punar bhagavaćs tathĂgatanirmito na kaÓcid dharmam upalabhate, ko 'yać tathatĂyĂć ti«Âhati? ko vĂ tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate? ko vĂ tathatĂyĂć sthitvĂ dharmać deÓayi«yati? tathataiva tĂvan nopalabhyate, ka÷ punar vĂdo yas tathatĂyĂć sthĂsyati #<(PSP_5:47)># tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate tathatĂyĂć sthitvĂ dharmać deÓayi«yati. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: yadĂyu«mĂn subhĆtir evam Ăha, tathĂgatanirmito na kaÓcid dharmam upalabhate ko 'yać tathatĂyĂć ti«Âhati, ko vĂ tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate, ko yĂ tathatĂyĂć sthitvĂ dharman deÓayi«yati, tathataiva tĂvan nopalabhyate, ka÷ punar vĂdo yas tathatĂyĂć sthĂsyati tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate tathatĂyĂć sthitvĂ dharmać deÓayi«yati. evam etat subhĆte evam etat, tathĂ yathĂ vadasi, na subhĆte tathĂgatanirmita÷ kaÓcid dharmam upalabhate yas tathatĂyĂć sthĂsyati yas tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate, yas tathatĂyĂć sthitvĂ dharmać deÓayi«yati tathataiva tĂvan nopalabhyate, ka÷ punar vĂdo yas tathatĂyĂć sthĂsyati tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samysaksaćbodhim abhisaćbhotsyate tathatĂyĂć sthitvĂ dharmać deÓayi«yantiti, nedać sthĂnać vidyate. tat kasya heto÷? utpĂdĂd vĂ subhĆte tathĂgatĂnĂm anutpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂć sthitaivai«Ă tathatĂ avitathatĂ ananyatathatĂ dharmatĂ dharmadhĂtur dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ bhĆtakoÂir, neha subhĆte tathatĂyĂć kaÓcit ti«Âhati na tathatĂyĂć kaÓcid anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyate na tathatĂyĂć kaÓcid dharmać deÓayati. tat kasya heto÷? na hy atra tathatĂyĂć dharma upalabhyate, yo vĂ tathatĂyĂć ti«Âhet, yo vĂ tathatĂyĂć sthitvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate, yo vĂ tathatĂyĂ sthitvĂ dharmać deÓayi«yati. tat kasya heto÷? tathataiva tĂvan nopalabhyate, naivĂsyotpĂda upalabhyate na vyayo na sthitir nĂnyathĂtvam. yatrĂsya dharmasya notpĂda upalabhyate na vyayo na sthitir nĂnyathĂtvać, kas tatra sthĂsyati? ko vĂ tatra sthitvĂ bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate? tasmĂt tarhi subhĆte praj¤ĂpĂramitĂtyantaviviktĂ yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂtyantaviviktĂ, tasmĂt subhĆte praj¤apĂramitĂm Ăgamya bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate, na ca vivekena viveko 'bhisaćbhotsyate, abhisaćbhotsyate ca, na ca tĂm anĂgamya praj¤ĂpĂramitĂm abhisaćbhotsyate. #<(PSP_5:48)># subhĆtir Ăha: gambhĹre bhagavann arthe carati bodhisattvo mahĂsattva÷. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, gambhĹre 'rthe carati bodhisattvo mahĂsattvo, du«karakĂraka÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo, yo gambhĹre 'rthe carati, ta¤ cĂrthać na sĂk«Ătkaroti yad uta ÓrĂvakabhĆmić vĂ pratyekabuddhabhĆmić vĂ. subhĆtir Ăha: yathĂhać bhagavato bhĂ«itasyĂrtham ĂjĂnĂmi tathĂ na kaÓcid du«karakĂrako bodhisattvo mahĂsattva÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi bhagavan so 'rtho nopalabhyate yać sĂk«ĂtkuryĂt. sĂpi praj¤ĂpĂramitĂ nopalabhyate yayĂ sĂk«ĂtkuryĂt, so 'pi dharmo nopalabhyate ya÷ sĂk«ĂtkuryĂd, anupalabhamĂno bhagavan sarvadharmĂćs tat katamam arthać sĂk«Ătkari«yati? katamĂć praj¤ĂpĂramitĂć sĂk«Ătkari«yati? katamać dharmać sĂk«Ătkari«yati yać sĂk«Ătk­tvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate? iyać bhagavann anupalambhacarir bodhisattvacarir yatra caran bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmair anandhakĂratĂm anuprĂpnoti. saced bhagavann evać bhĂ«yamĂďe bodhisattvasya mahĂsattvasya cittać nĂvalĹyate na saćlĹyate na vipratisĂrĹ bhavati mĂnasać nottrasyati na saćtrasyati na saćtrĂsam Ăpadyate, eva¤ carać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvaÓ carati praj¤ĂpĂramitĂyĂć, sa caran nimittam api na samanupaÓyati, praj¤ĂpĂramitĂm api na samanupaÓyati, anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyata iti na samanupaÓyati. tasya khalu punar bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato naivać bhavati, dĆrĹkari«yĂmi ÓrĂvakabhĆmić vĂ pratyekabuddhabhĆmić vĂsanno 'smi sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷. iti svabhĂvavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavan nĂkĂÓasyaivać bhavati kasyacid, ahać dĆre vĂbhyĂse vĂ. tat kasya heto÷? abhedatvĂd bhagavann ĂkĂÓasya. evam eva bhagavan na praj¤ĂpĂramitĂyĂ evać bhavati, ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ mama dĆre, anuttarĂ samyaksaćbodhir abhyĂse vĂ. tat kasya heto÷? avikalpatvĂd bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷. iti gotravikalpa÷ #<(PSP_5:49)># tadyathĂpi nĂma bhagavan mĂyĂpuru«asya naivać bhavati, mĂyĂkĂro vĂ na mama dĆre mĂyĂkĂro mamĂbhyĂse, ya÷ punar evać janakĂya÷ saćnipatita÷ sa mama dĆre nĂbhyĂse. tat kasya heto÷? avikalpatvĂd bhagavan mĂyĂpuru«asya. evam eva bhagavan na praj¤ĂpĂramitĂyĂ evać bhavati, ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ mama dĆre 'nuttarĂ samyaksaćbodhir mamĂbhyĂse. tat kasya heto÷? avikalpatvĂd bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ iti samudĂgamavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavan pratibhĂsasya naivać bhavati, yenĂrambaďena pratibhĂsa utpannas tan mamĂbhyĂse, ye punar atra nopasaćkrĂntĂ ĂdarÓe vĂ udakapĂtre vĂ te mama dĆre. tat kasya heto÷? avidyamĂnatvĂd bhagavan pratibhĂsasya, evam eva bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato naivać bhavati, ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ mama dĆre 'nuttarĂ samyaksaćbodhir abhyĂse. tat kasya heto÷? avidyamĂnatvĂd bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷. ity Ălambanavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavaćs tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya na kaÓcit priyo vĂpriyo vĂ saćvidyate. tat kasya heto÷? tathĂ hy asya svabhĂvo nopalabhyate, evam eva bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂ na kaÓcit priyo vĂpriyo vĂ saćvidyate. tat kasya heto÷? tathĂ hy asyĂ÷ svabhĂvo nopalabhyate. iti pratipak«avikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavaćs tathĂgato 'rhan samyaksaćbuddha÷ sarvavikalpaprahĹďa evam eva bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ sarvavikalpaprahĹďĂ avikalpatĂm upĂdĂya. iti svĂdhigamavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavaćs tathĂgatanirmitasya naivać bhavati, ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ mama dĆre 'nuttarĂ samyaksaćbodhir mamĂbhyĂse. tat kasya heto÷? avikalpatvĂd bhagavaćs tathĂgatanirmitasya, evam eva bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato naivać bhavati, srĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ mama dĆre 'nuttarĂ samyaksaćbodhir abhyĂse. tat kasya heto÷? avikalpatvĂd bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷. iti kart­vikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavaćs tathĂgatena yo nirmita÷ sa yasya k­tyasya k­tena k­tas tac ca k­tyać karoti sa ca nirmino 'vikalpo #<(PSP_5:50)># nirvikalpa÷. evam eva bhagavan yasya k­tyasya k­tena bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayati tac ca k­tyać karoti sĂ ca praj¤ĂpĂramitĂvikalpĂ nirvikalpĂ. iti kĂritravikalpa÷ tadyathĂpi nĂma bhagavan dak«eďa palagaď¬ena palagaď¬ĂntevĂsinĂ vĂ yantrayukta÷ k­ta÷ syĂt strĹvigraho vĂ puru«avigraho vĂ hastivigraho vĂ balĹvardavigraho vĂ, sa ca yantrayukto yasya k­tyasya k­tena k­tas tac ca k­tyać karoti sa ca yantrayukto 'vikalpo nirvikalpa÷. evam eva bhagavan yasya k­tyasya k­tena bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvyate tac ca k­tyać karoti sĂ praj¤ĂpĂramitĂ avikalpĂ nirvikalpĂ. iti kriyĂsĂphalyavikalpa÷ ity ukto navavidha÷ prathamo grĂhyavikalpa÷ atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kiyaccirać saćprasthitĂ bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etd avocat: asaćkhyeyakalpakoÂĹniyutaÓatasahasrasaćprasthitĂ÷ subhĆte 'mĹ bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷. subhĆtir Ăha: kiyanto buddhĂ bhagavata÷ paryupĂsitĂ bhagavaćs tair bodhisattvair mahĂsattvair ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷? bhagavĂn Ăha: gaÇgĂnadĹvĂlukopamĂ buddhĂ bhagavanta÷ paryupĂsitĂs tai÷ kulaputrair vĂ kuladuhit­bhir vĂ bhavitavyĂ ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷. subhĆtir Ăha: kiyat tair bhagavan kuÓalamĆlać k­tać bodhisattvair mahĂsattvair ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷? bhagavĂn Ăha: prathamacittotpĂdam upĂdĂya subhĆte na sĂ kĂcid dĂnapĂramitĂ yĂ tair bodhisattvair mahĂsattvair na paripĆritĂ, na sĂ kĂcic chĹlapĂramitĂ, na sĂ kĂcit k«ĂntipĂramitĂ, na sĂ kĂcid vĹryapĂramitĂ, na sĂ kĂcid dhyĂnapĂramitĂ yĂ tair bodhisattvair mahĂsattvair na paripĆritĂ, na sĂ kĂcit praj¤ĂpĂramitĂ yĂ tair bodhisattvair mahĂsattvair na paripĆritĂ ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷. subhĆtir Ăha: ĂÓcaryam etad bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷. #<(PSP_5:51)># bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, ĂÓcaryam etat subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć ye 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgatĂ÷. tadyathĂpi nĂma sĆryĂcandramasau maď¬ale catur«u dvĹpe«u kĂryać kurvĂte caturo dvĹpĂn anugacchata÷, evam eva subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ pa¤casu pĂramitĂsu karma karoti pa¤ca pĂramitĂ anugacchanti, praj¤ĂpĂramitĂvirahitatvĂt pa¤ca pĂramitĂ÷ pĂramitĂnĂmadheyać labhante, praj¤ĂpĂramitĂvirahitatvĂd na pĂramitĂnĂmadheyać labhante. tadyathĂpi nĂma subhĆte yathĂ rĂjĂ cakravartĹ virahita÷ saptabhĹ ratnair na rĂjĂ cakravartĹti nĂmadheyać labhate, evam eva subhĆte pa¤ca pĂramitĂ virahitatvĂt praj¤ĂpĂramitayĂ na pĂramitĂnĂmadheyać labhante. iti nyĆnĂdhigamavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte apuru«Ă strĹ sudhar«aďĂ bhavati dhĆrtakĂnĂm, evam eva subhĆte pa¤ca pĂramitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂvirahitatvĂt sudhar«aďĂ bhavanti mĂreďa pĂpĹyasĂ mĂrakĂyikĂbhir vĂ devatĂbhi÷. iti saćparigraho 'bhĂvavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte saćgrĂmĂvacara÷ puru«a÷ saćnĂhasaćnaddha÷ saćgrĂme vartamĂne durdhar«o bhavati rĂjanyair vĂ pratyarthikair vĂ pratyamitrair vĂ, evam eva subhĆte pa¤ca pĂramitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂvirahitatvĂd durdhar«Ă bhavanti mĂreďa vĂ mĂrakĂyikĂbhir vĂ devatĂbhir ĂdhimĂnikair vĂ pudgalair yĂvad evać bodhisattvacaď¬Ălair vĂ pa¤ca pĂramitĂ durdhar«Ă bhavanti. iti pratipattivaikalyavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte koÂÂarĂjĂno rĂj¤aÓ cakravartino 'nuvidheyĂ bhavanti so 'yać prĂtarupasthĂno yo gacchanti, evam eva subhĆte pa¤ca pĂramitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂparig­hĹtĂ yena sarvĂkĂraj¤atĂ tenĂnugacchanti. iti parapratyayamĂyitvavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte yĂ÷ kĂcit kunadya÷ sarvĂs tĂ yena gaÇgĂnadĹ tenĂnugacchanti tĂ gaÇgĂnadyĂ sĂrdhać mahĂsamudram upayĂnti, evam eva pa¤ca pĂramitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂparig­hĹtĂ yena sarvĂkĂraj¤atĂ tenĂnugacchanti. ity uddeÓaniv­ttivikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte puru«asya dak«iďo hasta÷ sarvak­tyĂni karoty, evam eva subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ dra«ÂavyĂ, yathĂ ca vĂmahasta #<(PSP_5:52)># evać pa¤ca pĂramitĂ dra«ÂavyĂ÷. iti prĂdeÓikakĂritravikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte yac ca kunadĹnĂć yac ca mahĂnadĹnĂm udakać sarvać tać mahĂsamudrapravi«Âam ekarasać bhavaty, evam eva subhĆte pa¤ca pĂramitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂparig­hĹtĂ anupravi«ÂĂ÷ pĂramitĂ nĂmadheyać labhante. ity adhigamanĂnĂtvavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte rĂj¤aÓ cakravartinaÓ caturaÇgasya balakĂyasya cakraratnam agrato gacchati, ti«Âhati ca yatra rĂj¤aÓ cakravartinaÓ cakraratnać ti«Âhati tatra rĂjĂ cakravartĹ balakĂyam arpayati na ca cakraratnać sthĂnataÓ calati, evam eva subhĆte ĂsĂć pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂ pariďĂyikĂ yena sarvĂkĂraj¤atĂ tenĂnugacchanti, tatra sthĂsyanti tatra sthitvĂ sthĂnato nĂtikrĂmanti. iti sthĂnaprasthĂnĂsthĂnavikalpa÷. tadyathĂpi nĂma subhĆte rĂj¤aÓ cakravartinaÓ cakraratnać sapariďĂyakaratnać sag­hapatiratnać caturaÇgasya balakĂyasyĂgrato gacchaty, evam eva subhĆte ĂsĂć pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂgrato gacchaty agrato gatvĂ yena sarvĂkĂraj¤atĂ tena ti«Âhati. na ca praj¤ĂpĂramitĂyĂ evać bhavati, dĂnapĂramitĂ mamĂnugacchec, chĹlapĂramitĂ mamĂnugacchet, k«ĂntipĂramitĂ mamĂnugacched, vĹryapĂramitĂ mamĂnugacched dhyĂnapĂramitĂ mamĂnugacchet, naivać dĂnapĂramitĂyĂ evać bhavaty, ahać praj¤ĂpĂramitĂm anugaccheyam iti, na ÓĹlapĂramitĂyĂ na k«ĂntipĂramitĂyĂ na vĹryapĂramitĂyĂ na dhyĂnapĂramitĂyĂ evać bhavaty, ahać praj¤ĂpĂramitĂm anugaccheyam iti. tat kasya heto÷? svabhĂva ĂsĂm akićcitsamartha÷ svabhĂva÷ ÓĆnyas tuccho marĹcisama÷. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadĂ bhagavan sarvadharmĂ÷ svabhĂvaÓĆnyĂs tat kathać bodhisattvo mahĂsattva÷ dĂnapĂramitĂyĂć caran ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤apĂramitĂyĂć carann anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyate? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya «aÂsu pĂramitĂsu carata evać bhavati, viparyastacitto 'yać lokasaćniveÓa÷, sa na Óakyo 'nupĂyakauÓalyena saćsĂrata÷ parimoktuć, te«Ăć sattvĂnĂm arthĂya dĂnapĂramitĂyĂć cari«yĂmi, ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć cari«yĂmĹti, sa te«Ăć sattvĂnĂm #<(PSP_5:53)># arthĂyĂdhyĂtmabahirdhĂvastu parityajati tasya ca parityajata evać bhavati, na kićcit parityaktam. tat kasya heto÷? tathĂ hy etad vastu svabhĂvaÓĆnyać, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vyupaparĹk«amĂďo dĂnapĂramitĂć paripĆrayati. te«Ă¤ ca sattvĂnĂm arthĂya dau÷ÓĹlyasyĂvakĂÓać na dadĂti. tat kasya heto÷? na hy etan mama pratirĆpać syĂd yo 'ham anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhuć saćprasthita÷ prĂďĂtipĂtać kuryĂm, evam adattĂdĂnać kĂmamithyĂcĂrać m­«ĂvĂdać piÓunavacanać paru«avacanam abaddhapralĂpam abhidhyĂć vyĂpĂdać mithyĂd­«Âić kuryĂć, ÓrĂvakabhĆmić vĂ pratyekabuddhabhĆmić vĂ prĂrthayeyać, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vyupaparĹk«amĂďa÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć carati. te«Ăm eva sattvĂnĂm arthĂyaikacittotpĂdam api na k«obhayati, evać khalu subhĆte bodhisatttvo mahĂsattvo vyupaparĹk«amĂďa÷ k«ĂntipĂramitĂyä carati. te«Ăm eva sattvĂnĂm arthĂya kauÓĹdyacittać notpĂdayati, yĂvan nĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddho bhavaty, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vyupaparĹk«amĂďo vĹryapĂramitĂyĂć carati. sa te«Ăm eva sattvĂnĂm arthĂya vik«iptacitto na bhavati, yĂvan nĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddho bhavaty, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vyupaparĹk«amĂďo dhyĂnapĂramitĂyĂć carati. sa te«Ăm eva sattvĂnĂm arthĂya na jĂtu praj¤ĂpĂramitĂvirahito bhavati, yĂvan nĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddho bhavati. tat kasya heto÷? na hy anyathĂ ÓakyĂ÷ sattvĂ÷ paripĂcayitum anyatra praj¤ayety arthavaÓenaivam arthać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadĂ bhagavan pĂramitĂnĂć nĂsti nĂnĂtvać, katham iyać praj¤ĂpĂramitĂ pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂm agrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate praďĹtĂkhyĂyate uttamĂkhyĂyate 'nuttarĂkhyĂyate? bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, na subhĆte pĂramitĂnĂć ki¤cit nĂnĂtvać, yadi puna÷ praj¤ĂpĂramitĂ na bhĂvyeta, nemĂ÷ pa¤ca pĂramitĂnĂmadheyać labheran praj¤ĂpĂramitĂć puna÷ subhĆte Ăgamya imĂ÷ pa¤ca pĂramitĂ÷ pĂramitĂnĂmadheyać labhante tadyathĂpi nĂma subhĆte nĂnĂprakĂrĂ ĂtmabhĂvĂ÷ sumeruć parvatarĂjam upasaćkrĂntĂ ekavarďĂ #<(PSP_5:54)># bhavanti yad uta tadvarďĂ÷, evam eva subhĆte praj¤ĂpĂramitĂm Ăgamya pa¤ca pĂramitĂ÷ pĂramitĂnĂmadheyać labhante, tĂ÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anupravi«ÂĂ ekavarďĂ bhavanti, na viÓe«a÷ kaÓcit praj¤Ăyate, iyać dĂnapĂramitĂ, iyać ÓĹlapĂramitĂ, iyać k«ĂntipĂramitĂ, iyać vĹryapĂramitĂ, iyać dhyĂnapĂramitĂ, iyać praj¤ĂpĂramitĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hy ĂsĂć svabhĂvo nĂsty anena kĂraďena svabhĂvo na praj¤Ăyate. subhĆtir Ăha: yadi bhagavann arthĂnupratipannasya kasyacid dharmasya viÓe«o vĂ nĂnĂkaraďać vĂ na praj¤Ăyate, katham iyać praj¤ĂpĂramitĂ ĂsĂć pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂm agrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate praďĹtĂkhyĂyate uttĂmĂkhyĂyate anuttarĂkhyĂyate niruttamĂkhyĂyate asamĂkhyĂyate asamasamĂkhyĂyate? bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, arthĂnupratipannasya kasyacid dharmasya viÓe«o vĂ nĂnĂkaraďać vĂ na praj¤Ăyate. api tu khalu punar lokavyavahĂrasaćketam upĂdĂya dĂnapĂramitĂ praj¤aptĂ, ÓĹlapĂramitĂ praj¤aptĂ, k«ĂntipĂramitĂ praj¤aptĂ, vĹryapĂramitĂ praj¤aptĂ, dhyĂnapĂramitĂ praj¤aptĂ sattvĂnĂć saćsĂrata÷ parimocanĂya. te ca sattvĂ na jĂyante na mriyante na cyavante nopapadyante, sattvĂsattayĂ sarvadharmĂsattĂ veditavyĂ. anena subhĆte kĂraďenĂsĂć pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂgrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate praďĹtĂkhyĂyate uttamĂkhyĂyate anuttamĂkhyĂyate niruttamĂkhyĂyate asamĂkhyĂyate asamasamĂkhyĂyate, tadyathĂpi nĂma subhĆte yĂ÷ kĂÓcana striyas tĂsĂć strĹratnam agram ĂkhyĂyate jye«Âham ĂkhyĂyate Óre«Âham ĂkhyĂyate varam ĂkhyĂyate pravaram ĂkhyĂyate praďĹtam ĂkhyĂyate uttamam ĂkhyĂyate anuttamam ĂkhyĂyate niruttamam ĂkhyĂyate asamam ĂkhyĂyate asamasamam ĂkhyĂyate. evam eva subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ ĂsĂć pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂm agrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate praďĹtĂkhyĂyate uttamĂkhyĂyate anuttamĂkhyĂyate niruttamĂkhyĂyate asamĂkhyĂyate asamasamĂkhyĂyate. subhĆtir Ăha: ka e«a bhagavann abhiprĂyo yat praj¤ĂpĂramitĂ agrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate #<(PSP_5:55)># praďĹtĂkhyĂyate' uttamĂkhyĂyate anuttamĂkhyĂyate niruttamĂkhyĂyate asamĂkhyĂyate asamasamĂkhyĂyate? bhagavĂn Ăha: tathĂ hi subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ sarvĂn kuÓalĂn dharmĂn g­hĹtvĂ yena sarvĂkĂraj¤atĂ tena sthĂsyaty asthĂnayogena. iti p­«Âato niryĂďavikalpa÷ ity ukto navavidho dvitĹyo grĂhyavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ ka¤cid dharmać g­hďĂti vĂ mu¤cati vĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ ka¤cid dharmać g­hďĂti vĂ mu¤cati vĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte sarvadharmĂ ag­hĹtĂ amuktĂ÷. subhĆtir Ăha: tat katamĂn bhagavan sarvadharmĂn praj¤ĂpĂramitĂ na g­hďĂti na mu¤cati? bhagavĂn Ăha: rĆpać subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ na g­hďĂti na mu¤cati, na vedanĂć na saćj¤Ăć na saćskĂrĂn, vij¤Ănać subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ na g­hďĂti na mu¤cati. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdać pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ na g­hďĂti na mu¤cati. evać sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂn dharmĂn ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂn buddhadharmĂn anuttarĂć samyaksaćbodhić subhĆte praj¤apĂramitĂ na g­hďĂti na mu¤cati. iti grahaďamok«aďavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kathać bhagavan rĆpam aparig­hĹtać bhavati, kathać vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ÷, kathać vij¤Ănam aparig­hĹtać bhavati? bhagavĂn Ăha: ya÷ subhĆte rĆpasyĂmanasikĂro vedanĂyĂ amanasikĂra÷ saćj¤ĂyĂ amanasikĂra÷ saćskĂrĂďĂm amanasikĂro vij¤ĂnasyĂmanasikĂra÷, ya÷ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂra amanasikĂro, ya÷ sarvapĂramitĂnĂć sarvaÓĆnyatĂnĂć, ya÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂďĂć dharmĂďĂm amanasikĂro, ya ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹnĂm amanasikĂro, ya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂnĂć sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂm #<(PSP_5:56)># amanasikĂro, yo 'bhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂm amanasikĂro, ya ĂveďikĂnĂć buddhadharmĂďĂm amanasikĂra÷, yĂvad yo 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodher amanasikĂra÷. evać hy etat subhĆte rĆpam aparig­hĹtać bhavati yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂ parig­hĹtĂ bhavati. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan rĆpać na manasikartavyać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać na manasikartavyać, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ na manasikartavyĂni, sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ sarvabodhipak«yĂ dharmĂ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂ buddhadharmĂ na manasikartavyĂ÷ sarvĂkĂraj¤atĂ na manasikartavyĂ tat kathać bhagavan rĆpam amanasik­tvĂ, vedanĂć saćj¤Ăć saćskĂrĂn, vij¤Ănam amanasik­tvĂ, skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂn pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂmanasik­tvĂ, sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂn dharmĂn ĂryasatyĂny apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹ÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn amanasik­tvĂ sarvĂkĂraj¤atĂm amanasik­tvĂ kuÓalamĆlĂni vivardhante? kuÓalamĆlaiÓ cĂvivardhamĂnai÷ kathać pĂramitĂ÷ paripĆryante? pĂramitĂ aparipĆrya kathać sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: yadĂ subhĆte rĆpać na manasikari«yati, na vedanĂć na saćj¤Ăć na saćskĂrĂn, na vij¤Ănać na manasikari«yati, skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂn pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ na manasikari«yati, sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂn dharmĂn ĂryasatyĂparamĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr na manasikari«yati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤Ă na manasikari«yati, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂn na manasikari«yati, yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhić na manasikari«yati, tadĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya kuÓalamĆlĂni vivardhi«yante yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati. tat kasya heto÷? amanasik­tvĂ hi rĆpać #<(PSP_5:57)># vedanĂć saćj¤Ăć saćskĂrĂć vij¤anam amanasik­tvĂ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂn pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂny amanasik­tvĂ sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ saptatrićsadbodhipak«yĂn dharmĂn ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹ÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂn buddhadharmĂn amanasik­tvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. iti manasikĂravikalpa÷ subhĆtir Ăha: kim atra bhagavan kĂraďać yena rĆpam amanasikĂrać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănam amanasikĂram, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ manasikĂrĂďi, sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂ dharmĂ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂ amanasikĂrĂ, anuttarĂ samyaksaćbodhir amanasikĂrĂ? bhagavĂn Ăha: amanasikĂreďa hi na Óli«yate kĂmadhĂtau na Óli«yate rĆpadhĂtau na Óli«yate ĂrĆpyadhĂtĂv amanasikĂreďa na kvacic chli«yate, evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ na kvacid dharme Óli«yate. iti traidhĂtukĂÓle«avikalpa÷ subhĆtir Ăha: evać caran bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć na kvacit sthĂsyati. bhagavĂn Ăha: evać caran subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo rĆpe na ti«Âhati, vedanĂyĂć saćj¤ĂyĂć saćskĂre«u, vij¤Ăne na ti«Âhati, evać caran skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂde«u pratĹtyasamutpĂdĂÇge«u na ti«Âhati, sarvapĂramitĂsu sarvaÓĆnyatĂsu saptatrićÓatsu bodhipak«ye«u dharme«v ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpatti«u ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤Ăsu daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u na ti«Âhaty, evać caran subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂm api na ti«Âhati. iti sthĂnavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kim atra bhagavan kĂraďać yena bodhisattvo mahĂsattva÷ tatrĂpi na ti«Âhati? bhagavĂn Ăha: anabhiniveÓena bodhisattvo mahĂsattvo na kvacit #<(PSP_5:58)># ti«Âhati. tat kasya heto÷? tathĂ hi sarvadharmĂn na samanupaÓyati yatrĂbhiniviÓeta vĂ ti«Âhed vĂ, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caraty anabhiniveÓyĂsthĂnayogena. iti bhĂvĂbhĂvavikalpĂbhiniveÓavikalpa÷ sacet punar bodhisattvasya mahĂsattvasyaivać bhavati, ya evać bhĂvayaty evać carati sa praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati sa praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayati, ahać praj¤ĂpĂramitĂyĂć carĂmy ahać praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayĂmi. saced evać saćjĂnĹte dĆrĹkaroti praj¤ĂpĂramitĂć, sa praj¤ĂpĂramitĂyĂ dĆrĹbhavati, dhyĂnapĂramitĂyĂ vĹryapĂramitĂyĂ÷ k«ĂntipĂramitĂyĂ÷ ÓĹlapĂramitĂyĂ dĂnapĂramitĂyĂ dĆrĹbhavati, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂ dĆrĹbhavati, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgebhyo dĆrĹbhavaty, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattivimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤ĂÓĆnyatĂnimittĂpraďihitadaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmebhyo dĆrĹbhavati. tat kasya heto÷? na hi praj¤ĂpĂramitĂ kvacid dharme 'bhiniviÓate, na ca praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ kaÓcid abhiniveÓo 'sti. tat kasya heto÷? tathĂ hy asyĂ÷ svabhĂvo nĂsti yatrĂbhiniviÓate÷. sacet punar bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂm api saćjĂnĹte cyuto bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤apĂramitĂyĂ ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyä carati sarvadharme«u carati. saced asyaivać bhavati, praj¤ĂpĂramitĂ pa¤ca pĂramitĂ÷ parig­hďĂti, saptatrićÓadbodhipak«yĂn dharmĂn ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹ÷ parig­hďĂti, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂny adhyĂtmaÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć parig­hďĂti, vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni parig­hďĂti, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂn parig­hďĂti, sarvĂkĂraj¤atĂć parig­hďĂti, cyuto bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷, na khalu puna÷ praj¤ĂpĂramitĂvirahitena ÓakyĂnuttarĂ samyaksaćbodhir abhisaćboddhum. sacet punar asyaivać bhavatĹha praj¤ĂpĂramitĂyĂć vyĂkari«yaty anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau cyuto bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷. sacet punar asyaivać bhavati, ya iha praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂm abhinirhari«yati, ÓĹlapĂramitĂm abhinirhari«yati, k«ĂntipĂramitĂm #<(PSP_5:59)># abhinirhari«yati, vĹryapĂramitĂm abhinirhari«yati, dhyĂnapĂramitĂm abhinirhari«yati, adhyĂtmaÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂm abhinirhari«yati, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂn abhinirhari«yaty, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹ÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny abhinirhari«yati, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn abhinirhari«yati, cyuto bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷. tat kasya heto÷? na hi praj¤ĂpĂramitĂcyutasya, dhyĂnapĂramitĂvĹryapĂramitĂk«ĂntipĂramitĂÓĹlapĂramitĂdĂnapĂramitĂcyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hi sm­typasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgacyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hy ĂdhyĂtmaÓĆnyatĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂcyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hy ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattivimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhacyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hi ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤Ăcyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hi daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmacyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hi sarvĂkĂraj¤atĂ cyutasya Óakyam abhinirharaďĂya, na hi mahĂmaitrĹmahĂkaruďĂcyutasya Óakyam abhinirharaďĂya. sacet punar asyaivać bhavati, aparig­hĹtĂs tathĂgatena sarvadharmĂ÷ svayam abhisaćbuddhĂ abhisaćbudhyĂkhyĂtĂ deÓitĂ÷ prakĂÓitĂÓ, cyuto bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷. tat kasya heto÷? na hi tathĂgatena kaÓcid dharmo 'bhisaćbuddha÷. tat kasya heto÷? d­«Âać dharmać na praj¤apayati, kuta÷ puna÷ ka¤cid dharmam abhisaćbhotsyate, nedać sthĂnać vidyate. iti vastupraj¤aptivikalpa÷ atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata ime do«Ă na bhavanti? bhagavĂn Ăha: yadĂ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann eva¤ jĂnĂti, anuktĂ÷ sarvadharmĂ aparig­hĹtĂ, na cĂÓakto dharmo 'parig­hĹta÷ kaÓcid abhisaćbudhyate, saced eva¤ carati carati praj¤ĂpĂramitĂyĂć, saced aparigrahadharmam abhinivaÓate virahita÷ praj¤ĂpĂramitayĂ. tat kasya heto÷? na hi praj¤ĂpĂramitĂbhiniveÓena vartitavyĂ. iti Óaktivikalpa÷ #<(PSP_5:60)># subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan praj¤ĂpĂramita praj¤ĂpĂramitayĂvirahitĂ? dhyĂnapĂramitĂ dhyĂnapĂramitayĂvirahitĂ, vĹryapĂramitĂ vĹryapĂramitayĂvirahitĂ, k«ĂntipĂramitĂ k«ĂntipĂramitayĂvirahitĂ, ÓĹlapĂramitĂ ÓĹlapĂramitayĂvirahitĂ, dĂnapĂramitĂ dĂnapĂramitayĂvirahitĂ, adhyĂtmaÓĆnyatĂ adhyĂtmaÓĆnyatayĂvirahitĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂ abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatayĂvirahitĂ, sm­tyupasthĂnĂni sm­tyupasthĂnair avirahitĂni, evać samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂni, mĂrgĂ mĂrgair avirahitĂ, ĂryasatyĂny Ăryasatyair avirahitĂny, apramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny apramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhair avirahitĂni, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitair avirahitĂni, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂ daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmair avirahitĂ÷, sarvĂkĂraj¤atĂ sarvĂkĂraj¤atayĂvirahitĂ? saced bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ praj¤ĂpĂramitayĂvirahitĂ, evać dhyĂnać vĹryać k«Ănti÷ ÓĹlać, dĂnapĂramitĂ dĂnapĂramitayĂvirahitĂ, yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂ sarvĂkĂraj¤atayĂvirahitĂ. iti pratipak«avikalpa÷ tat kathać praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ? evać dhyĂnać vĹryać k«Ănti÷ ÓĹlać, tat kathać dĂnapĂramitĂbhinirhartavyĂ? yĂvat tat kathać sarvĂkĂraj¤atĂbhinirhartavyĂ? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran rĆpam iti nĂbhiniviÓate, idać rĆpam asya rĆpam, evać vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănam iti nĂbhiniviÓate, idać vij¤Ănam asya vij¤Ănam. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ nĂbhiniviÓate, ime skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂny asya skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ceti, evać yĂvat sarvadharmĂn nĂbhiniviÓate, ime sarvadharmĂ asya sarvadharmĂ÷. rĆpać nityato vĂnityato vĂ du÷khato vĂ sukhato vĂtmato vĂnĂtmato vĂ ÓĆnyato vĂÓĆnyato vĂ viviktato vĂviviktato vĂ na samanupaÓyati, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać nityato vĂnityato vĂ du«khato vĂ sukhato vĂtmato vĂnĂtmato vĂ ÓĆnyato vĂÓĆnyato vĂ viviktato vĂviviktato vĂ na samanupaÓyati, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ #<(PSP_5:61)># pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ nityato vĂnityato vĂ du÷khato vĂ sukhato vĂtmato vĂnĂtmato vĂ ÓĆnyato vĂÓĆnyato vĂ viviktato vĂviviktato vĂ na samanupaÓyati, yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂć nityato vĂnityato vĂ du«khato vĂ sukhato vĂtmato vĂnĂtmato vĂ ÓĆnyato vĂÓĆnyato vĂ viviktato vĂviviktato vĂ na samanupaÓyati. tat kasya heto÷? na hi dharmo nityato vĂnityato vĂ du«khato vĂ sukhato vĂtmato vĂnĂtmato vĂ ÓĆnyato vĂÓĆnyato vĂ viviktato vĂviviktato vĂ saćvidyate, na hi svabhĂva÷ svabhĂvena Óakyo 'bhinirharaďĂya. sa khalu puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthito dhyĂnapĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć ÓĹlapĂramitĂyĂć dĂnapĂramitĂyĂć yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂyĂć sthĂsyati. tadyathĂpi nĂma subhĆte rĂj¤aÓ cakravartinaÓ caturaÇgabalakĂyo yena yena sa rĂjĂ gacchati tena tenĂnuvartate, evam eva subhĆte yena yena praj¤ĂpĂramitĂ gacchati tena tenemĂ÷ pa¤ca pĂramitĂ anuvartante, yena sarvĂkĂraj¤atĂ tena sthĂsyanti. iti yathecchagamanavyĂghĂtavikalpa÷ ity ukto navavidha÷ prathamo grĂhakavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte sĂrathiÓ caturaÇgam abhiruhya satmĂrgeďa gacchati, evam eva subhĆte ĂsĂć pa¤cĂnĂć pĂramitĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂ sĂrathyać karoti samyagmĂrgeďa yena sarvĂkĂraj¤atĂ tenĂnugacchati. ity uktĂ uddeÓaniryĂďavikalpĂ÷ subhĆtir Ăha: katamo bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂrga÷? katamo 'mĂrga÷? bhagavĂn Ăha: ÓrĂvakamĂrgo bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm amĂrga÷, pratyekabuddhamĂrgo bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm amĂrga÷, sarvĂkĂraj¤atĂmĂrgo bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂrga÷. imau subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂrgĂmĂrgau. iti mĂrgĂmĂrgaj¤Ănavikalpa÷ subhĆtir Ăha: mahĂk­tyena bhagavan bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂ pratyupasthitĂ. evać nayati praďayati, ayać mĂrgo 'yam amĂrga iti. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, mahĂk­tyeneyać subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂ pratyupasthitĂ, evać nayati #<(PSP_5:62)># praďayati, ayać mĂrgo 'yam amĂrga iti. aprameyĂďam asaćkhyeyĂnĂm aparimĂďĂnĂć sattvĂnĂć k­tyena pratyupasthitĂ praj¤ĂpĂramitĂ, na kaÓcit subhĆte praďayati na rĆpać parig­hďĂti, na vedanĂć na saćj¤Ăć na saćskĂrĂn, na vij¤Ănać parig­hďĂti, na ÓrĂvakabhĆmer vĂ na pratyekabudddhabhĆmer vĂ pratyupasthitĂ, sĂ khalu punar iyać praj¤ĂpĂramitĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya pariďĂyikĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau, ÓrĂvakabhĆmeÓ ca pratyekabuddhabhĆmeÓ ca nopanĂyikĂ, sarvĂkĂraj¤atĂyĂÓ copanĂyikĂ. evam iyać praj¤ĂpĂramitĂ na kasyacid dharmasyotpĂdikĂ na nirodhikĂ dharmasthititĂć pramĂďĹk­tya. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ na kasyacid dharmasyotpĂdikĂ na nirodhikĂ, tat kathać bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ dĂnać dĂtavyać? kathać ÓĹlać rak«itavyać, kathać k«Ăntir bhĂvayitavyĂ, kathać vĹryam Ărabdhavyać, kathać dhyĂnać samĂpattavyać, kathać praj¤Ă bhĂvayitavyĂ? bhagavĂn Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂm ĂrambaďĹk­tya dĂnać dĂtavyać, sarvĂkĂraj¤atĂm ĂrambaďĹk­tya ÓĹlać rak«itavyać, sarvĂkĂraj¤atĂm ĂrambaďĹk­tya k«Ăntir bhĂvayitavyĂ, sarvĂkĂraj¤atĂm ĂrambaďĹk­tya vĹryam Ărabdhavyać, sarvĂkĂraj¤atĂm ĂrambaďĹk­tya dhyĂnać samĂpattavyać, sarvĂkĂraj¤atĂm ĂrambaďĹk­tya praj¤Ă bhĂvayitavyĂ. tena bodhisattvena mahĂsattvena tĂni kuÓalamĆlĂni sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayitavyĂni. tathĂ ca pariďĂmayitavyĂni yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ka e«a pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać bodhisattvasya mahĂsattvasya imĂn kuÓalĂn dharmĂn anuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayata÷ «aÂpĂramitĂbhĂvanĂ paripĆriÇ gacchati yĂvad bodhisattvasya mahĂsattvasya maitrĹbhĂvanĂ paripĆriÇ gacchati yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂbhĂvanĂ paripĆriÇ gacchati. ya÷ kaÓcid bodhisattvo mahĂsattva÷ «a¬bhi÷ pĂramitĂbhir avirahita÷ sarvĂkĂraj¤atayĂvirahito bhavati, tasmĂd bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmena «aÂsu pĂramitĂsu Óik«itavyać «aÂsu pĂramitĂsu caritavyam. «aÂsu pĂramitĂsu caran bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂn kuÓalĂn dharmĂn paripĆrya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, tasmĂd #<(PSP_5:63)># bodhisattvena mahĂsattvena «aÂsu pĂramitĂsu yoga÷ karaďĹya÷. ity utpĂdanirodhavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena «aÂsu pĂramitĂsu yoga÷ karaďĹya÷? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenaivać pratyavek«itavyać, rĆpać na saćyuktać na visaćyuktać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤anać na saćyuktać na visaćyuktać, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca na saćyuktĂni na visaćyuktĂni, evać sarvapĂramitĂ÷ sarvasĆnyatĂ÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂ dharmĂ÷, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, sarvĂkĂraj¤atĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena «aÂsu pĂramitĂsu yoga÷ karaďĹya÷. iti saćyogavisaćyogavikalpa÷ punar aparać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena na rĆpe sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷, na vedanĂyĂć na saćj¤ĂyĂć na saćskĂre«u, na vij¤Ăne sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂde«u na sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷, na pratĹtyasamutpĂdĂÇge«u na sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷, evać na sarvapĂramitĂsu sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷, na sarvaÓĆnyatĂsu na saptatrićÓatsu bodhipak«ye«u dharme«u nĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u na ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u nĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsu nĂveďike«u buddhadharme«u sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷, na sarvĂkĂraj¤atĂyĂć sthĂsyĂmĹti yoga÷ karaďĹya÷. tat kasya heto÷? na hi rĆpać vĂ kvacit sthitać, na vedanĂ na saćj¤Ă na saćskĂrĂ, na vij¤Ănać kvacit sthitać, na skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ kvacit sthitĂni, evać na pĂramitĂ na ÓĆnyatĂ na bodhipak«yĂ dharmĂ nĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni na vimok«amukhĂni nĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ÷ kvacit sthitĂ, na sarvĂkĂraj¤atĂ kvacit sthitĂ. evam asthĂnayogena bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂ samyaksaćbodhir #<(PSP_5:64)># abhisaćbodhavyĂ. iti rĆpĂdisthĂnavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte puru«a ĂmraphalĂni vĂ panasaphalać vĂ bhak«ayitukĂma÷ syĂt tenĂmraphalać panasaphalać vĂvaropayitavyam, avaropya codakać kĂlĂnukĂlać dĂtavyać kelĂyitavyać, tasyĂnupĆrveďa saćbaddhyamĂnasya stambasya sĂmagrĹ labhamĂnasy Ămraphalair vĂ panasaphalair vĂ sĂmagrĹ bhavi«yati, sa tĂny ĂmraphalĂni vĂ parasaphalĂni vĂ bhak«i«yati. evam eva subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbodhukĂma÷ «aÂsu pĂramitĂsu Óik«itvĂ sattvĂn dĂnenĂnugrahĹ«yati ÓĹlena k«ĂntyĂ vĹryeďa dhyĂnena praj¤ayĂnugrahĹ«yati sattvĂn saćsĂrĂt parimocayi«yati. iti gotravipraďĂÓavikalpa÷ tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂparapraďeyatĂć gantukĂmena, buddhak«etrać pariÓodhayitukĂmena, bodhimaď¬e nisĹditukĂmena, dharmacakrać pravartayitukĂmena «aÂsu pĂramitĂsu Óik«itavyam. subhĆtir Ăha: praj¤ĂpĂramitayĂ bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam iti vadasi. bhagavĂn Ăha: praj¤ĂpĂramitayĂ subhĆte praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam iti vadĂmi, sarvadharmavaÓitĂm anuprĂptukĂmena praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam iti vadĂmi. iti prĂrthanĂbhĂvavikalpa÷ tat kasya heto÷? e«Ă hi praj¤ĂpĂramitĂ sarvadharmavaÓitĂm anuprĂpayati, e«Ă hi praj¤ĂpĂramitĂ sarvadharmĂďĂć mukhać, tadyathĂpi nĂma subhĆte mahĂsamudra÷ sarvaratnĂnĂć sarvasaritĂć mukhać, sarvanadĹjalĂni samudre pravi«ÂĂny ekarasĂni bhavanty, evam eva praj¤ĂpĂramitĂ sarvadharmĂďĂć mukhać, sarvadharmĂ hi praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvitĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂ bhavanti, tasmĂt tarhi ÓrĂvakayĂnikair vĂ pratyekabuddhayĂnikair vĂ bodhisattvayĂnikair vĂ pudgalair ihaiva praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyać, tasmĂd bodhisattvena mahĂsattvena dĂnapĂramitĂyĂć Óik«itavyać ÓĹlapĂramitĂyĂć Óik«itavyać k«ĂntipĂramitĂyĂć Óik«itavyać vĹryapĂramitĂyĂć Óik«itavyać dhyĂnapĂramitĂyĂć Óik«itavyać praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć Óik«itavyać bahirdhĂÓĆnyatĂyĂć Óik«itavyam adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂyĂć Óik«itavyać yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć Óik«itavyać, sm­tyupasthĂne«u Óik«itavyam, evać samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u Óik«itavyam ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattidhĂraďĹmukhe«u #<(PSP_5:65)># Óik«itavyać ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u Óik«itavyać daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsu Óik«itavyam a«ÂĂdaÓasv Ăveďike«u buddhadharme«u Óik«itavyać sarvĂkĂraj¤atĂyĂć Óik«itavyam. iti hetvabhĂvavikalpa÷ tadyathĂpi nĂma subhĆte i«vastrĂcĂryo yathĂnurĆpać dhanur g­hĹtvĂ durĂdhar«o bhavati pratyarthikĂnĂć vĂ pratyamitrĂďĂć vĂ, evam eva subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyä caran durĂdhar«o bhavati mĂrair vĂ mĂrakĂyikĂbhir vĂ devatĂbhis tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbodhukĂmena praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyać, tać ca praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran tam atĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavanta÷ samanvĂharanti. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan buddhĂ bhagavanto dĂnapĂramitĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti? ÓĹlapĂramitĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, k«ĂntipĂramitĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, vĹryapĂramitĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, dhyĂnapĂramitĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u caran tam ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u caran tam abhij¤Ăsu ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u caran tać daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsv ĂveďikĂbuddhadharme«u caran tać, kathać sarvĂkĂraj¤atĂyĂć caran tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti? evam utkte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: iha subhĆte atĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavanto bodhisattvać mahĂsattvać praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran tać samanvĂharanti, tathĂ ca samanvĂharanti yatra naiva dĂnać na ÓĹlan na k«Ăntir na vĹryan na dhyĂnać na praj¤opalabhyate. evam anupalambhena bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti, yatra nĂdhyĂtmaÓĆnyatĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂ sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ nopalabhyante, yatra #<(PSP_5:66)># nĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny abhij¤ĂÓĆnyatĂnimittĂpraďihitadaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂ buddhadharmĂ nopalabhyante, yatra sarvĂkĂraj¤atĂ nopalabhyate. evam anupalambhayogena bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti. punar aparać subhĆte buddhĂ bhagavanto bodhisattvać mahĂsattvać na rĆpata÷ samanvĂharanti, na vedanĂto na saćj¤Ăto na saćskĂrato, na vij¤Ănata÷ samanvĂharanti, na skandhato na dhĂtuto nĂyatanato na pratĹtyasamutpĂdato na pratĹtyasamutpĂdĂÇgata÷ samanvĂharanti, na dĂnapĂramitĂto na ÓĹlapĂramitĂto na k«ĂntipĂramitĂto na vĹryapĂramitĂto na dhyĂnapĂramitĂto na praj¤ĂpĂramitĂta÷ samanvĂharanti, nĂdhyĂtmaÓĆnyatĂto yĂvan nĂbhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂta÷ samanvĂharanti, na sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgata÷ samanvĂharanti, nĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhata÷ samanvĂharanti, na ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmata÷ samanvĂharanti, na sarvĂkĂraj¤atĂta÷ samanvĂharanti. iti pratyarthikadharmopalambhavikalpa÷ ity ukto navavidho dvitĹyo grĂhakavikalpa÷ atha khalu subhĆti÷ sthavira÷ Óakran devĂnĂm indram etad avocat: yat tvać kauÓikaivać vadasi gambhĹreyać bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ, du«karakĂrakĂ bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye«Ăć gambhĹre«u dharme«u na bhavati kĂÇk«Ăyitatvać vĂ dhanvĂyitatvać vĂ, ÓĆnye«u kauÓika sarvadharme«u kasyĂtra kĂÇk«Ăyitatvać vĂ dhanvĂyitvać vĂ bhavi«yati? evam ukte Óakro devĂnĂm indra÷ subhĆtisthaviram etad avocat: yadyad eva subhĆti÷ sthaviro nirdiÓati sarvan tac chĆnyatĂm evĂrabhya nirdiÓati na kvacit sajjati, tadyathĂpi nĂme«ur antarĹk«e k«ipto na kvacit sajjati, evam eva subhĆte÷ sthavirasya dharmadeÓanĂ na kvacit sajjati. atha khalu sakro devĂnĂm indro bhagavantam etad avocat: kaccid ahać bhagavann evać bhĂ«amĂďa evam upadiÓann uktavĂdĹ ca bhagavato dharmavĂdĹ ca dharmasya cĂnudharmać samyag vyĂkurvan vyĂkaromi? bhagavĂn Ăha: samyak khalu tvać kauÓika evać bhĂ«amĂďa evam upadiÓaćs tathĂgatasyoktavĂdĹ ca dharmavĂdĹ ca dharmasya cĂnudharmać #<(PSP_5:67)># vyĂkurvan vyĂkaro«i. devendra Ăha: ĂÓcaryać bhagavan yĂvad eva subhĆte÷ sthavirasya pratibhĂti sarvan tac chĆnyatĂć caivĂrabhya pratibhĂti, Ănimittać caivĂpraďihitać caivĂrabhya pratibhĂti, sm­tyupasthĂnĂny Ărabhya pratibhĂti, samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂn Ărabhya pratibhĂti, adhyĂtmaÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂm Ărabhya pratibhĂti, yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhim Ărabhya pratibhĂti. evam ukte bhagavĂn Óakran devĂnĂm indram etad avocat: subhĆti÷ kauÓika sthavira÷ ÓĆnyatĂyĂć viharan dĂnapĂramitä caiva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye dĂnapĂramitĂyĂć caranti ÓĹlapĂramitĂyĂć caranti k«ĂntipĂramitĂyĂć caranti vĹryapĂramitĂyĂć caranti dhyĂnapĂramitĂyĂć caranti praj¤ĂpĂramitä caiva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye praj¤ĂpĂramitĂyĂć caranti. sm­tyupasthĂnĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye sm­tyupasthĂnĂni bhĂvayanti, samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂćÓ caiva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂć bhĂvayanti, adhyĂtmaÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂn nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye 'dhyĂtmaÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć bhĂvayanti, ĂryasatyĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ya ĂryasatyĂni bhĂvayanti, apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye 'pramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr bhĂvayanti, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni bhĂvayanti, dhyĂnavimok«asamĂdhibsamĂpattidhĂraďĹmukhĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye dhyĂnavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni bhĂvayanti, tathĂgata balĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye balĂni bhĂvayanti vaiÓĂradyĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye vaiÓĂradyĂny abhinirharanti, pratisaćvida eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye pratisaćvido 'bhinirharanti abhij¤Ă eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye 'bhij¤Ăć bhĂvayanti, mahĂkaruďĂm eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye mahĂkaruďĂvihĂrać bhĂvayanti, ĂveďikĂn eva buddhadharmĂn nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye ĂveďikĂć buddhadharmĂn abhinirharanti, anuttarĂm eva samyaksaćbodhin nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhyante, #<(PSP_5:68)># sarvĂkĂraj¤atam eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuvanti, tathĂgatatvam eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo yas tathĂgato bhavaty anutpĂdam eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye 'nutpĂdać sĂk«Ăt kurvanti, lak«aďĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye«Ăć lak«aďĂni kĂye bhavanti, anuvya¤janĂny eva nopalabhate, ka÷ punar vĂdo ye«Ăm anuvya¤janĂni kĂye bhavanti. tat kasya heto÷? sarvadharmaviviktavihĂrĹ kauÓika subhĆti÷, anupalambhavihĂrĹ ÓĆnyatĂvihĂry ĂnimittavihĂry apraďihitavihĂrĹ kauÓika ya e«a subhĆte÷ sthavirasya vihĂra÷ sa bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato vihĂrasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti sahasratamĹm api ÓatasahasratamĹm api kotĹtamĹm api koÂĹÓatatamĹm api koÂĹsahasratamĹm api koÂĹÓatasahasratamĹm api saćkhyĂm api kalĂm api gaďanĂm apy upamĂm apy aupamyam apy upaniÓĂm apy upani«adam api nopaiti. tat kasya heto÷? tathĂ hi tathĂgatavihĂrać sthĂpayitvĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyä carato yo vihĂra÷ sarvaÓrĂvakapratyekabuddhĂnĂć ca ye vihĂrĂs te«Ăć vihĂrĂďĂm ayać bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyä carato yo vihĂra÷ so 'gra ĂkhyĂyate, Óre«Âha ĂkhyĂyate, jye«Âha ĂkhyĂyate, vara ĂkhyĂyate, pravara ĂkhyĂyate, praďĹta ĂkhyĂyate, uttama ĂkhyĂyate, anuttama ĂkhyĂyate, niruttama ĂkhyĂyate. tasmĂt tarhi kauÓika bodhisattvena mahĂsattvenĂgratĂć gantukĂmenĂnena vihĂreďa vihartavyać yad uta praj¤ĂpĂramitĂvihĂreďa. tat kasya heto÷? atra hi kauÓika praj¤ĂpĂramitĂyä caran bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmim atikrĂmati, bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati, buddhadharmĂn paripĆrayati, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpya tathĂgato 'rhan samyaksaćbuddha÷ sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂno bhavi«yati. atha khalu tasyĂć par«adi devĂs trayastrićÓĂ mĂndĂravĂďi pu«pĂďi g­hĹtvĂ bhagavantam avakiranti smĂbhyavakiranti smĂbhiprakiranti sma. «a«Âi¤ ca bhik«ĆďĂć Óatam utsthĂyĂsanebhya ekĂćÓa¤ cĹvarać prĂv­tya dak«iďać jĂnumaď¬alać p­thivyĂć prati«ÂhĂpya yena bhagavĂćs tenäjalić praďamayĂm Ăsu÷, te«Ăć ca bhik«ĆďĂm a¤jalaya÷ praďĂmitĂ buddhĂnubhĂvena mĂndĂravai÷ pu«pai÷ paripĆrďĂ abhĆvaćs te ca mĂndĂravai÷ pu«pais tathĂgatam arhantać samyaksaćbuddham avakiranti smĂbhyavakiranti smĂbhiprakiranti #<(PSP_5:69)># smĂvakiranto 'bhyavakiranto 'bhiprakiranta evać ca vĂcam udĹrayanti sma: vayać bhagavann etena kuÓalamĆlenaitenottamena vihĂreďa vihari«yĂmo yatra nĂgati÷ sarvaÓrĂvakapratyekabuddhĂnĂm iti. atha khalu bhagavĂćs tasyĂ velĂyĂć te«Ăć bhik«ĆďĂm adhyĂÓayać viditvĂ smitać pradu«karoti sma. dharmatĂ khalu punar e«Ăć buddhĂnĂć bhagavatĂć yadĂ smitać prĂdu«kurvanti tadĂ khalv anekavarďĂ nĂnĂvarďĂ arci«o bhagavato mukhadvĂrĂn niÓcaranti sma, tadyathĂ nĹlĂ÷ pĹtĂ lohitĂ avadĂtĂ mäji«ÂhĂ rajatavarďĂs trisĂhasramahĂsĂhasrać lokadhĂtum avabhĂsya punar evĂgatya buddhĂn bhagavatas tri÷ pradak«iďĹk­tya bhagavato mĆrdhany antarhitĂ÷. atha khalv Ăyu«mĂn Ănanda utthĂyĂsanĂd ekĂćÓać cĹvarać prĂv­tya dak«iďać jĂnumaď¬alać p­thivyĂć prati«ÂhĂpya yena bhagavĂćs tenäjalić praďamya bhagavantam etad avocat: ko bhagavan hetu÷? ka÷ pratyaya÷? smitasya prĂdu«karaďĂya nĂhetukan nĂpratyayan tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ÷ smitać prĂdu«kurvanti. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać Ănanadam etad avocat: imĂny Ănanda «a«Âir bhik«uÓatĂny anĂgate 'dhvani tĂrakopame kalpe 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyante, avakĹrďakusumanĂmĂnas tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ bhavi«yanti, te«Ăć khalu punar ĂnandĂvakĹrďakusumanĂmnĂć tathĂgatĂnĂm arhatĂć samyaksaćbuddhĂnĂć samasamo bhik«usaćgho bhavi«yati, samasamać buddhak«etrać bhavi«yati, samasamam Ăyu÷pramĂďać bhavi«yati, vićÓativar«asahasrać yato yato 'bhini«krami«yanti abhini«kramya pravraji«yanti pravrajitvĂ yatra yatra vihari«yanti tatra tatra pa¤cavarďikĂnĂć kusumĂnĂć kusumavar«Ăďi pravar«i«yanti. tasmĂt tarhy Ănanda uttamena vihĂreďa vihartukĂmena bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać tathĂgatavihĂreďa vihartukĂmena bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. ity anye«Ăć mahĂbodhau saćdarÓanĂprathamać kĂraďaro yo hi kaÓcit kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć cari«yati ni«ÂhĂ tenĂnanda kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂ evać gantavyĂ manu«yebhyo vĂhać cyutvehopapannas tu«itĂd vĂ devanikĂyĂ cyutvehopapanna iti, manu«ye«v iyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ vistareďa #<(PSP_5:70)># ÓrutĂ bhavi«yati, tu«ite«u deve«v iyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ vistareďa ÓrutĂ bhavi«yati, tathĂgatavyavalokayitĂs te Ănanda bodhisattvĂ mahĂsattvĂ bhavi«yanti ya iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć cari«yanti. ya÷ kaÓcid Ănandan kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć Óro«yaty udgrahĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati yoniÓaÓ ca manasikari«yati, bodhisattvayĂnikĂnĂć vĂ pudgalĂnĂm imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm upadek«yaty anuÓĂsi«yati ni«ÂhĂ tenĂnanda kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂnugantavyĂ saćmukhać mayĂ te«Ăć tathĂgatĂnĂm arhatĂć samyaksaćbuddhĂnĂm antikĂd iyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ ÓrutĂbhĆt, udgrahĹtĂ ca dhĂritĂ ca vĂcitĂ ca paryavĂptĂ cĂbhĆt, te«u ca tathĂgate«v arhatsu samyaksaćbuddhe«u kuÓalamĆlam avaropitam abhĆt, na ÓrĂvakĂďĂm antike kuÓalamĆlam avaropitać nĂpi ÓrĂvakĂďĂm antikĂd iyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ Órutveti. ya÷ kaÓcid Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udgrahĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati, arthataÓ ca dharmataÓ ca vinayataÓ cĂnugami«yati ni«ÂhĂnanda tena kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂnugantavyĂ saćmukhĹbhĆto 'hać tathĂgatĂnĂm arhatĂć samyaksaćbuddhĂnĂm iti, ya÷ kaÓcid Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć bhĂ«yamĂďĂć ÓrutvĂ na pratikrok«yati na prativahi«yati prasĂdać pratilapsyate, pĆrvajinak­tĂdhikĂra÷ sa Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ veditavya÷, avaropitakuÓalamĆla÷, kalyĂďamitraparig­hĹta÷, kić cĂpy Ănanda yena kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂ tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasyĂntike kuÓalamĆlam avaropitać sa na tad visaćvĂdayi«yati ÓrĂvakatvĂya vĂ pratyekabuddhatvĂya vĂ. api tu khalu punar Ănanda supratisaćviditena bodhisattvena mahĂsattvena bhavitavyać, dĂnapĂramitĂyĂć caratĂ ÓĹlapĂramitĂyĂć caratĂ k«ĂntipĂramitĂyĂć caratĂ vĹryapĂramitĂyĂć caratĂ dhyĂnapĂramitĂyĂć caratĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ, sarvaÓĆnyatĂsu saptatrićÓadbodhipak«ye«u dharme«v Ăryasatye«v apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpatti«u sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«v abhij¤Ăsu daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvitsv Ăveďikabuddhadharme«u caratĂ, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć caratĂ. supratisaćvidito hy #<(PSP_5:71)># Ănanda bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyä caran ÓĹlapĂramitĂyĂć caran k«ĂntipĂramitĂyĂć caran vĹryapĂramitĂyĂć caran dhyĂnapĂramitĂyĂć caran praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran na ÓrĂvakatvĂya vĂ na pratyekabuddhatvĂya vĂ sthĂsyati. tasmĂt tarhy ĂnandĂnuparĹndĂmi ta imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć, sacet punas tvać Ănanda yo mayĂ dharmo deÓita÷ sthĂpitvĂ praj¤ĂpĂramitĂć sarvĂntĂć dharmadeÓanĂm udg­hya paryavĂpya punar eva nĂÓaye÷ punar evots­jer na me tvam Ănanda tĂvatĂ aparĂddha÷ syĂ÷, sacet tvam ĂnandemĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udg­hya paryavĂpya ekapadam api nĂÓayer uts­jes tĂvatĂ me tvać ĂnandĂparĂddha÷ syĂ÷, sacet tvać ĂnandemĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udg­hya paryavĂpya dve padam api punar eva nĂÓaye÷ punar evots­jes tĂvatĂ me tvać ĂnandĂparĂddha÷ syĂ÷. tasmĂt tarhy ĂnandĂnuparĹndĂmi te tathemĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć paÂheyam udgrahĹtavyĂ dhĂrayitavyĂ vĂcayitavyĂ paryavĂptavyĂ pravartayitavyĂ yoniÓaÓ ca manasikartavyĂ bhavet, tvayĂ ca suvyaktena suparig­hĹtenĂk«arapadavya¤janena suniruktĂ ca suparig­hĹtĂ ca kartavyĂ. ya÷ kaÓcid Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udg­hĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati pravartayi«yati yoniÓaÓ ca manasikari«yati tena kulaputreďa vĂ kuladuhitrĂ vĂtĹtĂnĂgatapratyutpannĂnĂć buddhĂnĂć bhagavatĂć bodhir anuparig­hĹtĂ bhavi«yati, yo hy Ănanda tarhi mĂć saćmukhĹbhĆta÷ kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ satkuryĂd gurukuryĂt mĂnayet pĆjayet pu«padhĆpagandhamĂlyavilepanacĆrďacĹvaracchatradhvajapatĂkĂbhis teneyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ udg­hĹtavyĂ dhĂrayitavyĂ vĂcayitavyĂ paryavĂptavyĂ pravartayitavyĂ yoniÓaÓ ca manasikartavyĂ satkartavyĂ gurukartavyĂ mĂnayitavyĂ pĆjayitavyĂ pu«padhĆpagandhamĂlyavilepanacĆrďacĹvaracchatradhvajapatĂkĂbhi÷ praj¤ĂpĂramitĂć satkurvan tu gurukurvan mĂnayan pĆjayan tena pĆjito bhavĂmi, atĹtĂnĂgatapratyutpannĂÓ ca buddhĂ bhagavanta÷ pĆjitĂ bhavanti. ya÷ kaÓcid Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ, imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂć bhĂ«yamĂďĂć ÓrutvĂ gauravać ca prema ca prasĂdać #<(PSP_5:72)># cotpĂdayi«yati atĹtĂnĂgatapratyutpannanĂć buddhĂnĂć bhagavatĂm antike tena gaurava¤ ca prema ca prasĂdaÓ cotpĂdito bhavi«yati yathĂ te 'ham Ănanda priyaÓ ca manaĂpaÓ cĂparityaktaÓ ca tatheyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ priyĂ manaĂpĂparityaktĂ bhavatu yathĂ ekapadam api ta ito gambhĹrĂyĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂ na nĂÓayitavyać, bahv api te 'ham Ănanda bhĂ«e praj¤ĂpĂramitĂyĂ parĹndanĂm Ărabhya saćk«iptenĂnanda yĂd­Óas te 'hać ÓĂstĂ tĂd­ÓĹ te praj¤ĂpĂramitĂ ÓĂstĂ, tasmĂt tarhy Ănanda praj¤ĂpĂramitĂ yĂ apramĂďĂni parĹndanĂni, ahać ca te ĂnandemĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm anuparĹndĂmi, tasmĂt tarhy Ănanda sadevamĂnu«Ăsurasya lokasyĂrocayĂmi yasyĂparityakto buddho 'parityakto dharmo 'parityakta÷ saćgho 'parityaktĂ atĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavanto 'parityaktĂnuttarĂ samyaksaćbodhis tasyeyać gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂparityaktĂ bhavatu, iyam asmĂkam anuÓĂsanĹ. ya÷ kaÓcid Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udg­hĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati pravartayi«yati yoniÓaÓ ca manasikari«yati, pare«Ă¤ cemĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm anekaparyĂyeďa vistareďĂkhyĂsyati deÓayi«yati praj¤Ăpayi«yati prasthĂpayi«yati vivari«yati vibhaji«yaty uttĂnĹkari«yati saćprakĂÓayi«yati, sa khalu punar Ănanda kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ k«ipram anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate, abhyĂsannaÓ ca bhavi«yati sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷. tat kasya heto÷? praj¤ĂpĂramitĂ nirjĂtĂ hy Ănanda buddhĂnĂć bhagavatĂm anuttarĂ samyaksaćbodhi÷. ye 'pi te ĂnandĂbhĆvann atĹte 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te«Ăm apy Ănanda buddhĂnĂć bhagavatĂć praj¤ĂpĂramitĂ nirjĂtaivĂnuttarĂ samyaksaćbodhi÷. ye 'pi te bhavi«yanty anĂgate 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te«Ăm apy Ănanda buddhĂnĂć bhagavatĂć praj¤ĂpĂramitĂ nirjĂtaivĂnuttarĂ samyaksaćbodhi÷. ye 'pi te Ănandaitarhi pĆrvasyĂn diÓi dak«iďasyĂć paÓcimĂyĂm uttarasyĂm adha Ćrdhvać vidik«u daÓadiglokadhĂtu«u tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharma¤ ca deÓayanti, te«Ăm apy Ănanda buddhĂnĂć bhagavatĂć praj¤ĂpĂramitĂ nirjĂtaivĂnuttarĂ samyaksaćbodhi÷. tasmĂt tarhy Ănanda #<(PSP_5:73)># bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbodhukĂmena iha praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam. tat kasya heto÷? e«Ă hy Ănanda bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂtĂjanayitrĹ yad uta praj¤ĂpĂramitĂ, ye kecid Ănanda bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«i«yante sarve te niryĂsyanty anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau. tasmĂt tarhy ĂnandemĂć praj¤ĂpĂramitĂć bhĆyasyĂ mĂtrayĂnuparĹndĂmi. tat kasya heto÷? e«Ă hy Ănanda tathĂgatĂnĂm arhatĂć samyaksaćbuddhĂnĂć dharmakoÓa÷, ak«ayo hy e«a koÓo yad uta praj¤ĂpĂramitĂkoÓa÷. ye 'pi te Ănanda pĆrvasyĂć diÓi dak«iďasyĂć paÓcimĂyĂm uttarasyĂm adha Ćrdhvać vidik«u daÓadiglokadhĂtu«u tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharma¤ ca deÓayanti te 'py Ănanda buddhĂ bhagavanta ita eva praj¤ĂpĂramitĂkoÓĂd deÓayanti. ye 'pi te ĂnandĂtĹte 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ abhĆvaćs te 'py asyĂm eva praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhĂ dharman deÓitavanta÷. ye 'pi te Ănanda bhavi«yanty anĂgate 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te 'py asyĂm eva praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyante dharma¤ ca deÓayi«yanti. ye 'pi te ĂnandĂtĹtĂnĂgatapratyutpannĂnĂć buddhĂnĂć bhagavatĂć ÓrĂvakĂ÷ sarve te ihaiva praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itvĂ parinirv­tĂÓ ca parinirvĂnti ca parinirvĂsyanti ca. iti mahĂbodhiheto÷ praj¤ĂpĂramitĂparĹndanĂdvitĹyać kĂraďam sacet tvam Ănanda ÓrĂvakayĂnikĂnĂć pudgalĂnĂć ÓrĂvakabhĆmim Ărabhya dharman deÓayes tayĂ ca dharmadeÓanayĂ ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve 'rhattvać sĂk«Ătkuryur adyĂpi tvayĂ mama ÓrĂvakeďa ÓrĂvakak­tyan na k­tać syĂt. sacet me tvam Ănanda bodhisattvasya mahĂsattvasya ekam api praj¤ĂpĂramitĂ pratisaćyuktać padać deÓaye÷ prakĂÓayer, evam ahać tvayĂ ÓrĂvakenĂbhirĂdhito bhaveyać, ÓrĂvakeďa ÓrĂvakak­tyać k­tać syĂt, tayĂ ca pĆrvikayĂ dharmadeÓanayĂ ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve 'pĆrvĂcaramać mĂnu«yakam ĂtmabhĂvać pratilabheran mĂnu«yakam ĂtmabhĂvać pratilabhyĂrhattvać sĂk«Ătkuryus te«Ă¤ cĂrhatĂć yad dĂnamayać puďyakriyĂvastu ÓĹlamayać puďyakriyĂvastu bhĂvanĂmayać puďyakriyĂvastu. #<(PSP_5:74)># tat kić manyase? tvam ĂnandĂpi nu tat puďyakriyĂvastu bahu. Ănanda Ăha: bahu bhagavan bahu sugata. bhagavĂn Ăha: ata÷ sa Ănanda bahutarać puďyać prasavet, ya÷ ÓrĂvakayĂnika÷ pudgalo bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktan dharman deÓayed antaÓa ekadivasam api, ti«Âhatv Ănanda ekadivasać saced yĂvad ardhadivasam api, ti«Âhatv ardhadivasać yĂvat purobhaktam api, ti«Âhatv Ănanda purobhaktać saced yĂvan nĂlikĂntarać, saced yĂvat k«aďać vĂ yĂval lavać vĂ, ti«Âhatv Ănanda lavam antaÓo nime«amĂtram api, ayać Ănanda tato bahutarać puďyać prasavet. ya÷ ÓrĂvakayĂnika÷ pudgalo bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktan dharman deÓayet, sa sarvaÓrĂvakayĂnikĂnĂć sarvapratyekabuddhayĂnikĂnĂć pudgalĂnĂć kuÓalamĆlam abhibhavati. saced Ănanda bodhisattvo mahĂsattvo bodhisattvayĂnikĂnĂć pudgalĂnĂć praj¤ĂpĂramitĂpratisaćyuktać dharman deÓayed antaÓa ekadivasam apy ardhadivasam api purobhaktam api nĂlikĂntarać vĂ k«aďać vĂ lavać vĂ nime«amĂtram api, ayam Ănanda bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvaÓrĂvakapratyekabuddhayĂnikĂnĂć kulaputrĂďĂć kuladuhit­ďĂć kuÓalamĆlam abhibhavati. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa ĂtmanĂ cĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂma÷ parĂćÓ cĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye saćprahar«ayati samuttejayati samĂdĂpayati niveÓayati prati«ÂhĂpayati. evać Ănanda bodhisattvo mahĂsattva÷ «aÂsu pĂramitĂsu cara¤ catur«u sm­tyupasthĂne«u caran samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇge«u carann adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć caran bahirdhĂÓĆnyatĂyĂć caran yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć carann apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpatti«u carann Ăryasatye«u caran sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u caran ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u carann abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharme«u caran sarvĂkĂraj¤atĂyĂć caran kuÓalamĆlair vivardhamĂno 'sthĂnam anavakĂÓo yad anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷ parihĂsyate nedać sthĂnać vidyate. asyĂć khalu puna÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć bhĂ«yamĂďĂyĂć catasra÷ pari«ado devamanu«yayaksagandharvĂsuragaru¬akićnaramahoragĂÓ ca saćnipatitĂ÷ saćni«anďĂ abhĆvan. #<(PSP_5:75)># atha khalu bhagavĂćÓ catas­ďĂć par«adĂć puratas tathĂrĆpam ­ddhyabhisaćskĂram abhisaćsk­tavĂn yathĂrĆpeďarddhyabhisaćskĂreďĂbhi saćsk­tenĂk«obhyać tathĂgatam arhantać samyaksaćbuddhać paÓyanti sma, bhik«usaćghapariv­tać bodhisattvagaďapurask­tać dharmać deÓayantać sĂgaropamĂyĂć par«ady ak«obhyĂyĂć sarvair arhadbhi÷ k«ĹďĂsravair ni÷kleÓair vaÓĹbhĆtai÷ suvimuktacittai÷ suvimuktapraj¤air ĂjĂneyair mahĂnĂgai÷ k­tak­tyai÷ k­takaraďĹyair apah­tabhĂrair anuprĂptasvakĂrthai÷ parik«Ĺďabhavasaćyojanai÷ samyagĂj¤Ăsuvimuktacittai÷ sarvacetovaÓiparamapĂramiprĂptair bodhisattvayĂnikaiÓ ca pudgalai÷. atha khalu bhagavĂn punar eva tam ­ddhyabhisaćskĂrać pratisaćharati sma, yenarddhyabhisaćskĂreďa pratisaćh­tena tĂÓ catasra÷ pari«ado na bhĆya÷ paÓyanti sma. tam aksobhyać tathĂgatam arhantĂć samyaksaćbuddhać ÓrĂvakayĂnikĂ vĂ pratyekabuddhayĂnikĂ vĂ bodhisattvayĂnikĂ vĂ pudgalĂs ta¤ ca buddhak«etram ak«obhyasya tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya na bhĆya÷ paÓyanti sma. sa buddhapramukho bhik«usaćgho na bhĆyaÓ cak«urindriyasyĂvabhĂsam Ăgacchati. tat kasya heto÷? pratisaćh­to hi bhagavatĂ tathĂgatena sa ­ddhyabhisaćskĂras tena bhĆyo na paÓyati sma. atha khalu bhagavĂn Ăyu«mantać Ănandam Ămantrayate sma: evać hy Ănanda sarvadharmĂÓ cak«u«o nĂbhĂsam Ăgacchanti, na dharmo dharmasyĂbhĂsam Ăgacchati, na dharmo dharmać paÓyati, na dharmo dharmać jĂnĂti. yathĂ punar eva so 'ksobhyas tathĂgato 'rhan samyaksaćbuddhas te ca ÓrĂvakĂs te ca bodhisattvayĂnikĂ÷ kulaputrĂs tac ca buddhak«etrać cak«u«o nĂbhĂsam Ăgacchanti, evać hy Ănanda sarvadharmĂÓ cak«u«o nĂbhĂsam Ăgacchanti, na dharmo dharmasyĂbhĂsam Ăgacchati, na dharmo dharmać paÓyati, na dharmo dharmać jĂnĂti. sarvadharmĂ hy ĂnandĂjĂnakĂ apaÓyakĂ akriyĂsamarthĂ÷. tat kasya heto÷? nirĹhakĂ agrĂhyĂ Ănanda sarvadharmĂ agrĂhyĂ nirĹhakatayĂ, acintyĂ÷ sarvadharmĂ mĂyĂpuru«opamĂ, avedakĂ hy Ănanda sarvadharmĂ asĂratĂm upĂdĂya. eva¤ carann Ănanda bodhisattvo mahĂsattvaÓ carati praj¤ĂpĂramitĂyĂn na kaćcid dharmam abhiniviÓate, evać Óik«amĂďa Ănanda bodhisattvo mahĂsattvaÓ carati praj¤ĂpĂramitĂyĂn na kaćcid dharmam abhiniviÓate, evać #<(PSP_5:76)># Óik«amĂďa Ănanda bodhisattvo mahĂsattva÷ Óik«ate praj¤ĂpĂramitayĂć sarvapĂramitĂnuprĂptukĂmena bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam. e«Ă hi Óik«Ă yĂgrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate praďĹtĂkhyĂyate uttamĂkhyĂyate 'nuttamĂkhyĂyate niruttamĂkhyĂyate, sarvalokahitĂ sarvalokasukhĂ anĂthĂnĂć nĂthakarĹ buddhĂnuj¤ĂtĂ buddhapraÓastĂ, yatra sthitvĂ tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ imać trisĂhasramahĂsĂhasralokadhĂtuć dak«iďena pĂďinotk«ipya punar eva nik«ipeyur na ca te«Ăm evać bhavati utk«ipto vĂyać trisĂhasramahĂsĂhasralokadhĂtu÷ nik«ipto veti. tat kasya heto÷? iyać sĂnanda praj¤ĂpĂramitĂÓik«Ă yatra Óik«itvĂ buddhĂnĂć bhagavatĂm atĹtĂnĂgatapratyutpanne«u dharme«u asaÇgaj¤ĂnadarÓanam utpannać yĂvatya Ănanda Óik«Ă÷ sarvĂsĂm Ănanda Óik«ĂnĂm iyać praj¤ĂpĂramitĂÓik«ĂgrĂkhyĂyate jye«ÂhĂkhyĂyate Óre«ÂhĂkhyĂyate varĂkhyĂyate pravarĂkhyĂyate praďĹtĂkhyĂyate uttamĂkhyĂyate 'nuttamĂkhyĂyate niruttamĂkhyĂyate, ĂkĂÓasya Ănanda pramĂďać vĂ paryantać vĂ udg­hĹtavyać manyeta ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ pramĂďać vĂ paryantać vĂ grahĹtavyać manyeta. tat kasya heto÷? apramĂďĂ hy Ănanda praj¤ĂpĂramitĂ, na mayĂnanda praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ pramĂďam ĂkhyĂtać, nĂmakĂyapadakĂyavya¤janakĂyĂ hy Ănanda pramĂďabaddhĂ, na praj¤ĂpĂramitĂ pramĂďabaddhĂ. iti mahĂbodhiprĂptaye puďyabĂhulyalak«aďać t­tĹyać kĂraďam ity uktĂni kĂraďĂni evam ukte Ăyu«mĂn Ănando bhagavantam etad avocat: kena kĂraďena bhagavan praj¤ĂpĂramitĂpramĂďabaddhĂ? bhagavĂn Ăha: ak«ayatvĂd Ănanda praj¤ĂpĂramitĂpramĂďabaddhĂ viviktĂd Ănanda praj¤ĂpĂramitĂ pramĂďabaddhĂ, ye 'pi te ĂnandĂbhĆvann atĹte 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te 'pi buddhĂ bhagavanta ita eva praj¤ĂpĂramitĂta÷ prabhĂvitĂ na ca praj¤ĂpĂramitĂ k«ĹďĂ k«Ĺyate k«e«yate, ye 'pi te Ănanda bhavi«yanty anĂgate 'dhvani tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂs te 'pi buddhĂ bhagavanta ita eva praj¤ĂpĂramitĂta÷ prabhĂvi«yante na ca praj¤ĂpĂramitĂ k«ĹďĂ k«Ĺyate k«e«yate, ye 'pi te Ănanda etarhi daÓadiÓi loke tathĂgatĂ arhanta÷ #<(PSP_5:77)># samyaksaćbuddhĂs ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharman deÓayanti te 'pi buddhĂ bhagavanta ita eva praj¤ĂpĂramitĂta÷ prabhĂvyante na ca praj¤ĂpĂramitĂ k«ĹďĂ k«Ĺyate k«e«yate. tat kasya heto÷? ĂkĂÓać sa Ănanda k«ayituć manyeta ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ k«ayać manyeta na ca praj¤ĂpĂramitĂ k«ĹďĂ k«Ĺyate k«e«yate, na dhyĂnapĂramitĂ k«Ĺyate na vĹryapĂramitĂ k«Ĺyate na k«ĂntipĂramitĂ k«Ĺyate na ÓĹlapĂramitĂ k«Ĺyate na dĂnapĂramitĂ k«ĹďĂ k«Ĺyate k«a«yate, adhyĂtmaÓĆnyatĂ bahirdhĂÓĆnyatĂ adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂ na k«ĹďĂ na k«Ĺyate na k«e«yate, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ na k«ĹďĂ na k«Ĺyante na k«e«yante, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo na k«ĹďĂ na k«Ĺyante na k«e«yante, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤Ă na k«ĹďĂ na k«Ĺyante na k«e«yante, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni na k«ĹďĂ na k«Ĺyante na k«e«yante daÓatathĂgatabalĂni catvĂri vaiÓĂradyĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂĂdaÓĂveďikĂbuddhadharmĂ na k«ĹďĂ na k«Ĺyante na k«e«yante, sarvĂkĂraj¤atĂ na k«ĹďĂ na k«Ĺyate na k«e«yate. na hi te«Ăć dharmĂďĂm utpĂdo 'sti ye«Ăm utpĂdo nĂsti, kutas te«Ăć k«aya÷ praj¤Ăsyate? ity uktĂ k«ayĂnutpĂdaj¤ĂnĂtmikĂ mahĂbodhi÷ atha khalu bhagavä jihvendriyać nirďĂmya sarvĂvantać mukhamaď¬alać jihvendriyeďĂcchĂdayitvĂyu«mantać Ănandam etad avocat: tat kić manyase? ĂnandĂpi nu Ĺd­Óać jihvendriyać vitathavĂdi anyathĂvĂdi syĂt. Ănanda Ăha: na bhagavan na sugata. bhagavĂn Ăha: tasmĂt tarhy Ănanda imĂć praj¤ĂpĂramitĂć catas­ďĂć par«adĂć vistareďĂkhyĂhi deÓaya praj¤Ăpaya prasthĂpaya vibhaja vibhĂvayottĂnĹkuru saćprakĂÓaya, ihaivĂnanda gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć sarvadharmĂ vistareďopadi«ÂĂ yatra ÓrĂvakayĂnikaiÓ ca pratyekabuddhayĂnikaiÓ ca bodhisattvayĂnikaiÓ ca pudgalai÷ Óik«itavyać, yatra yathĂnuÓik«amĂďĂ÷ svakasvakĂsu bhĆmi«u sthĂsyante, #<(PSP_5:78)># iyać punar Ănanda gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ sarvĂk«arapraveÓa sarvĂnak«arapraveÓĂ, iyam Ănanda gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ sarvadhĂraďĹnĂć mukhać, yair dhĂraďĹmukhair bodhisattvair mahĂsattvai÷ Óik«itavyać, dhĂraďĹć dhĂrayatĂć bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć sarvĂ÷ pratibhĂnapratisaćvido bhavi«yantiyam Ănanda gambhĹrĂ praj¤ĂpĂramitĂ, 'tĹtĂnĂgatapratyutpannĂnĂć buddhĂnĂć bhagavatĂć sarvadharma ukto mayĂ, tasmĂt tarhy ĂnandĂrocayĂmi te prativedayĂmi te, ya imĂć gambhĹrĂć praj¤ĂpĂramitĂm udgrahĹ«yati dhĂrayi«yati vĂcayi«yati paryavĂpsyati yoniÓaÓ ca manasikari«yati so 'tĹtĂnĂgatapratyutpannĂnĂć buddhĂnĂć bhagavatĂć bodhić dhĂrayi«yati, iyać sĂnanda praj¤ĂpĂramitĂ dhĂraďy uktĂ mayĂ, tĂć tvać praj¤ĂpĂramitĂdhĂraďĹć dhĂrayan sarvadharmĂn dhĂrayasi. ity uktać mahĂbodhau saćpratyayakĂraďam atha khalv Ăyu«mata÷ subhĆter etad abhavat: gambhĹrĂ bateyać tathĂgatĂnĂć bodhi÷, yan nĆnam ahać tathĂgatać parip­ccheyam. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: ak«ayĂ hi bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ. bhagavĂn Ăha: ĂkĂÓĂk«ayatvĂt subhĆte ak«ayĂ praj¤ĂpĂramitĂ. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ? bhagavĂn Ăha: rĆpĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂravij¤ĂnĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinir hartavyĂ. evać skandhadhĂtvĂyatanĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, pratĹtyasamutpĂdĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, dĂnapĂramitĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, evać ÓĹlapĂramitĂk«ayatvĂt k«ĂntipĂramitĂk«ayatvĂd vĹryapĂramitĂk«ayatvĂd dhyĂnapĂramitĂk«ayatvĂt praj¤ĂpĂramitĂk«ayatvĂt subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, sm­tyupasthĂnĂk«ayatvena samyakprahĂďĂk«ayatvena ­ddhipĂdĂk«ayatvena indriyĂk«ayatvena balĂk«ayatvena bodhyaÇgĂk«ayatvenĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgĂk«ayatvena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, adhyĂtmaÓĆnyatĂk«ayatvena bahirdhĂÓĆnyatĂksyatvenĂdhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂk«ayatvena yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂk«ayatvena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, ĂryasatyĂk«ayatvenĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattyak«ayatvena #<(PSP_5:79)># subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂk«ayatvena pa¤cĂbhij¤Ăk«ayatvena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂk«ayatvena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, daÓabalĂk«ayatvena caturvaiÓĂradyĂk«ayatvena pratisaćvidak«ayatvenĂ«ÂĂdaÓĂveďikĂbuddha dharmĂk«ayatvena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, sarvĂkĂraj¤atĂk«ayatvena subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ. punar aparać subhĆte rĆpĂkĂÓĂk«ayatvena bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, vedanĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, saćj¤ĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, saćskĂrĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, vij¤ĂnĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, skandhĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, dhĂtvĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, ĂyatanĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, pratĹtyasamutpĂdĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, avidyĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, saćskĂrĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, vij¤ĂnĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, nĂmarĆpĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsavena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, «a¬ĂyatanĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, sparÓĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, vedanĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, t­«ďĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, upĂdĂnĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, bhavĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, jĂtyĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena #<(PSP_5:80)># mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavya, jarĂmaraďaÓokaparidevadu÷khadaurmanasyopĂyĂsĂkĂÓĂk«ayatvena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, iyać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya pratĹtyasamutpĂdavyavalokanĂ ĂdyantavivarjitĂ, Ăveďiko 'yać bodhisattvasya mahĂsattvasya dharmo bodhimaď¬ani«aďďasya yad evać pratĹtyasamutpĂdać vyavalokayaty, evać vyavalokayan pratĹtyasamutpĂdać sarvaj¤aj¤Ănać pratilapsyate. ya÷ kaÓcit subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'nenĂkĂÓĂk«ayĂbhinirhĂreďa praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran pratĹtyasamutpĂdać vyavalokayi«yati, na sa ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ pati«yati, so 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau sthĂsyati. ya÷ kaÓcit subhĆte bodhisattvayĂnika÷ kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ vivarti«yaty anuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷, sa sarva imać praj¤ĂpĂramitĂmanasikĂram anĂgamya vivarti«yati, na saćj¤Ăsyate kathać praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ bodhisattvena mahĂsattvenĂkĂÓĂk«ayĂbhinirhĂreďa pratĹtyasamutpĂdo vyavalokayitavya÷? katham abhinirhartavya? iti. ye kecit subhĆte bodhisattvayĂnikĂ÷ pudgalĂ vivartante sarve ta idam upĂyakauÓalyam anĂgamya vivartante 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷. ye kecit subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ na vivartante 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷ sarve ta imĂć praj¤ĂpĂramitĂm Ăgamya na vivartante 'nuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodher upĂyakauÓalyena. evać praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ bodhisattvena mahĂsattven ĂkĂÓĂk«ayĂbhinirhĂreďa praj¤ĂpĂramitĂ vyavalokayitavyĂ abhinirhartavyĂ. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ pratĹtyasamutpĂdać vyavalokayan na kaćcid dharmać samanupaÓyati, ahetukam utpadyamĂnan na kaćcid dharmać samanupaÓyati, nirudhyamĂnan na kaćcid dharmam Ătmata÷ samanupaÓyati na sattvato na jĹvato na jantuto na po«ato na puru«ato na pudgalato na manujato na mĂnavato na kĂrakato notthĂpakato na samutthĂpakato na vedakato na vedĂpakato na jĂnakato na jĂnĂpakato na paÓyakato na paÓyĂpakato, na nityato nĂnityata÷ samanupaÓyati na sukhato na du«khato nĂtmakato nĂnĂtmakato na ÓĂntato nĂÓĂntata÷. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena pratĹtyasamutpĂdo #<(PSP_5:81)># vyavalokayitavya÷ praj¤ĂpĂramitĂyä caratĂ, yasmin samaye subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyä carati tasmin samaye rĆpać na samanupaÓyati nityać vĂ anityać vĂ sukhać vĂ du«khać vĂ ĂtmĂ vĂ anĂtmĂ vĂ ÓĂntać vĂ aÓĂntać vĂ Óubhać vĂ aÓubhać vĂ, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać na samanupaÓyati nityać vĂ anityać vĂ sukhać vĂ du«khać vĂ ĂtmĂ vĂ anĂtmĂ vĂ ÓĂntać vĂ aÓĂntać vĂ Óubhać vĂ aÓubhać vĂ. evać vyastasamastĂn skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂn pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ na samanupaÓyati nityać vĂ anityać vĂ sukhać vĂ du«khać vĂ ĂtmĂ vĂ anĂtmĂ vĂ ÓĂntać vĂ aÓĂntać vĂ Óubhać vĂ aÓubhać vĂ. evać sarvapĂramitĂn na samanupaÓyati, sarvaÓĆnyatĂn na samanupaÓyati, saptatrićÓadbodhipak«yĂn dharmĂn na samanupaÓyati, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹ÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂn sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂn na samanupaÓyati nityać vĂ anityać vĂ sukhać vĂ du«khać vĂ ĂtmĂ vĂ anĂtmĂ vĂ ÓĂntać vĂ aÓĂntać vĂ Óubhać vĂ aÓubhać vĂ. sarvĂkĂraj¤atĂn na samanupaÓyati nityać vĂ anityać vĂ sukhać vĂ du÷khać vĂ ĂtmĂ vĂ anĂtmĂ vĂ ÓĂntać vĂ aÓĂntać vĂ Óubhać vĂ aÓubhać vĂ. yasmin samaye subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati tasmin samaye bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran praj¤ĂpĂramitĂn na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďa praj¤ĂpĂramitĂć na samanupaÓyati, dhyĂnapĂramitĂn na samanupaÓyati, vĹryapĂramitĂn na samanupaÓyati, k«ĂntipĂramitĂn na samanupaÓyati, ÓĹlapĂramitĂn na samanupaÓyati, dĂnapĂramitĂn na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďa yĂvad dĂnapĂramitĂć samanupaÓyet. evać sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂny ĂryĂstĂÇgamĂrgan na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgać samanupaÓyet. adhyĂtmaÓĆnyatĂć bahirdhĂÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďa yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć samanupaÓyed ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattĹr na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattĹ÷ #<(PSP_5:82)># samanupaÓyet. ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂć na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati, yena dharmeďa ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂn samanupaÓyet. sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni na samanupaÓyati, tam api dharman1 na samanupaÓyati yena dharmeďa sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni samanupaÓyet. abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvido na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďĂbhij¤adaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvida÷ samanupaÓyet. a«ÂĂdaÓĂveďikĂn buddhadharmĂn na samanupaÓyati, tam api dharmĂn na samanupaÓyati yena dharmeďĂ«ÂĂdaÓĂveďikĂn buddhadharmĂn samanupaÓyet. anuttarĂć samyaksaćbodhin na samanupaÓyati, tam api dharman na samanupaÓyati yena dharmeďĂnuttarĂć samyaksaćbodhić samanupaÓyet. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać sarvadharmĂn anupalabhamĂnena. yasmin samaye subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂn anupalabhamĂna÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati tasmin samaye mĂra÷ pĂpĹyĂć ÓokaÓalyasamarpito bhavati, tadyathĂpi nĂma subhĆte puru«asya mĂtĂpitarau kĂlagatau bhavata÷ sa tena du«khena ÓokaÓalyasamarpito bhavati parameďa ÓokaÓalyena samanvĂgata÷, evam eva subhĆte mĂra÷ pĂpĹyĂć bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷ sarvadharmĂn anupalabhamĂnasya Óokasalyasamarpito bhavati parameďa ÓokaÓalyena samanvĂgata÷. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: eka eva bhagavan mĂra÷ pĂpĹyĂn paramaÓokaÓalyena samanvĂgato bhavati, utĂho ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau mĂrĂ÷ pĂpĹyĂćsas te sarve parameďa ÓokaÓalyena samanvĂgatĂ bhavanti, svakasvake«v Ăsane«u na ramante? bhagavĂn Ăha: sarva eva subhĆte mĂrĂ÷ pĂpĹyĂćsa÷ parameďa ÓokaÓalyena samanvĂgatĂ bhavanti, svakasvake«v Ăsane«u na ramante, yadĂ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂvihĂreďĂvirahito bhavati, evać viharata÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya sadevamĂnu«Ăsuraloko 'vatĂran na labhate yatra g­hĹtvĂ viheÂhayet, tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmena praj¤ĂpĂramitĂvihĂreďa vihartavyam. ity uktam ak«ayĂkĂrać k«ayaj¤Ănam anutpĂdĂkĂram anutpĂdaj¤Ănam #<(PSP_5:83)># praj¤ĂpĂramitĂvihĂreďa viharato bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, ÓĹlapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, k«ĂntipĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, vĹryapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, dhyĂnapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato bodhisattvasya mahĂsattvasya sarvĂ÷ pĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchanti atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato dĂnapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, ÓĹlapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, k«ĂntipĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, vĹryapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, dhyĂnapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati, praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayan dĂnan dadĂti, evać khalu subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayan ÓĹlać rak«ati, evać khalu subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓĹlapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayan k«ĂntyĂ saćpĂdayati, evać khalu subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya k«ĂntipĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayan vĹryam Ărabhate, evać khalu subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya vĹryapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. iha subhĆte bodhisatttvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayan dhyĂnać samĂpadyate, evać khalu subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dhyĂnapĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayan praj¤Ăć bhĂvayati, evać khalu subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvanĂparipĆrić gacchati. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti? #<(PSP_5:84)># bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnan dadata÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayata÷ sattve«u maitrać kĂyakarma maitrać vĂkkarma maitrać mana÷karma pratyupasthitać bhavati, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnan dadato yad idać pratigrĂhakĂ ĂkroÓanti vĂ paribhĂ«ante vĂ, asatyĂbhiÓ ca paru«Ăbhir vĂgbhi÷ samudĂcaranti, na ca te«Ăm antike cittam ĂghĂtayati, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan boddhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ danan dadatas te pratigrĂhakĂ yady ĂkroÓanti vĂ paribhĂ«ante vĂ asatyĂć vĂ paru«Ăć vĂ vĂcać samudĂcaranti tasyĂkru«yamĂďasya vĂ paribhĂ«yamĂďasya vĂ, asatyayĂ vĂ paru«ayĂ vĂ vĂcĂ samudĂcaryamĂďasya dĂnabuddhir eva bhavati, parityĂgabuddhir eva bhavati, dĂtavya¤ caiva mayĂ dĂnan, na mayĂ na dĂtavyać sa kĂyika¤ ca caitasika¤ ca vĹryać sa vya¤janayati, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnan dadato dĂnać parityajata÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayate, na ÓrĂvakabhĆmau vĂ na pratyekabuddhabhĆmau vĂ cittać pariďĂmayaty, anyatra sarvĂkĂraj¤atĂrambaďam eva cittać pravartate, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. #<(PSP_5:85)># subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnan dadato dĂnać parityajata÷, tasya mĂyĂbuddhir eva dĂne pratyupasthitĂ bhavati, tena ca dĂnena na kasyacit sattvasyopakĂrać vĂpakĂrać vĂ paÓyaty, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ ppraj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito ya÷ kĂyikaÓ ca vĂcikaÓ ca caitasikaÓ ca saćvaras tena saćvarena na ÓrĂvakabhĆmić vĂ na pratyekabuddhabhĆmić vĂ parĂm­«ati, tatra ca ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito na sattvĂn jĹvitĂd vyaparopayati, nĂdattam ĂdadĂti, na kĂme«u mithyĂ carati, na m­«ĂvĂg bhavati, na paru«avĂg bhavati na piÓunĂć vĂcać bhĂ«ate, na saćbhinnapralĂpĹ bhavati, nĂbhidhyĂlur bhavati, na vyĂpannacitto bhavati, na mithyĂd­«Âir bhavati, sa tatra ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito yad dĂnan dadĂty annam annĂrthikĂnĂć pĂnać pĂnĂrthikĂnĂć yĂnać yĂnĂrthikĂnĂć vastrać vastrĂrthikĂnĂć mĂlyać mĂlyĂrthikĂnĂć vilepanać vilepanĂrthikĂnĂć Óayanać ÓayanĂrthikĂnĂm upĂÓrayam upĂÓrayĂrthikĂnĂć pradĹpać pradĹpĂrthikĂnĂć upakaraďam upakaraďĂrthikĂnĂm anyatarĂnyatarĂďi mĂnu«yakĂďi sarvapari«kĂropakaraďĂni dadĂti, tac ca dĂnać sarvasattvasĂdhĂraďać k­tvĂ anuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂ na ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayati, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthita÷ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsatttvasya ÓĹlapĂramitĂyĂć sthitasya sarvasattvĂ aÇgapratyaÇgĂni cchitvĂ cchitvĂ gaccheyus tatra bodhisattvasya mahĂsattvasya ekacittotpĂdo 'pi na k«ubhyate na vyĂpadyate 'nyatra cĂsyaivać bhavati, sulabdhĂ me lĂbhĂ #<(PSP_5:86)># yatra hi nĂma mama sattvĂ aÇgapratyaÇgĂni cchitvĂ cchitvĂ gaccheyur, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthita÷ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo na kĂyena na cittena vĹryać srasayati, sarvasattvĂ mayottĂrayitavyĂ÷ saćsĂrata÷ am­te dhĂtau prati«ÂhĂpayitavyĂ÷, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamać dhyĂnać samĂpadyate dvitĹyać dhyĂnać samĂpadyate t­tĹyać dhyĂnać samĂpadyate caturthać dhyĂnać samĂpadyate, na ca ÓrĂvakabhĆmić vĂ na pratyekabuddhabhĆmić vĂdhyĂlambate 'nyatra cĂsyaivać bhavati, iha mayĂ dhyĂnapĂramitĂyĂć sthitvĂ sarvasattvĂ÷ saćsĂrĂd uttĂrayitavyĂ÷, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthita÷ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthito na ka¤cid dharmać saćsk­tać vĂsaćsk­tać vĂ paÓyati, na nimittan nĂnimittać paÓyati, na kasyacid dharmasyĂsti tvać vĂ nĂsti tvać vĂ paÓyaty anyatra sarvadharmatathatĂn na vyativartante, tayĂ ca praj¤ĂpĂramitayopĂyakauÓalyena na ÓrĂvakabhĆmić vĂ na pratyekabuddhabhĆmić vĂ pataty, evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć sthita÷ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya #<(PSP_5:87)># prathamacittotpĂdam upĂdĂya yĂvad bodhimaď¬ani«aďďasya sarvasattvĂ yady ĂkroÓayeyu÷ paribhĂ«erann aÇgapratyaÇgĂni cĂcchidyus tatra bodhisattvasya mahĂsattvasya k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitasyaivać bhavati, dĂtavyać mayaite«Ăć sattvĂnĂć dĂnać, na mayaite«Ăć sattvĂnĂć dĂnać na dĂtavyać, sa te«Ăć sattvĂnĂm annam annĂrthikĂnĂć dadĂti, pĂnać pĂnĂrthikĂnĂć dadĂti, yĂnać yĂnĂrthikĂnĂć dadĂti, ÓayanĂsanavastrahiraďyasuvarďamaďimuktĂvai¬ĆryamarakataÓaćkhaÓilĂpravĂlavajrendranĹlasarvaratnaglĂnapratyayabhai«ajyapari«kĂrĂdĹni dadĂti yĂvad anyatarĂnyatarĂďi mĂnu«yakĂďi pari«kĂropakaraďĂni dadĂti, tac ca kuÓalamĆlać sarvasattvasĂdhĂraďać k­tvĂ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na pravartate, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo nmahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamacittotpĂdam upĂdĂya yĂvad bodhimaď¬ani«anďo 'trĂntare na kaÓcit sattvo jĹvitĂd vyaparopito na daihikĹ bodhyaÇgatĂghĂtado«akriyĂ vĂ utpĂditĂ, nĂdattam ĂdadĂti, na kĂmamithyĂcĂrĹ bhavati, na m­«ĂvĂg bhavati, na paru«avĂg bhavati, na piÓunavĂg bhavati, nĂbaddhapralĂpĹ bhavati, nĂbhidhyĂlur bhavati, na vyĂpannacitto bhavati, na mithyĂd­«Âir bhavati, na cĂsya srĂvakapratyekabuddhabhĆmau cittać krĂmati, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattvasĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na pravartate, ka e«a pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć #<(PSP_5:88)># sthitvĂ vĹryać sa vya¤janayati, nĂhać yojanać vĂ gatvĂ yojanaÓatać vĂ yojanasahasrać vĂ yojanaÓatasahasrać vĂ yojanakoÂĹ niyutaÓatasahasrać vĂ, lokadhĂtuć vĂ lokadhĂtuÓatać vĂ lokadhĂtusahasrać vĂ lokadhĂtuÓatasahasrać vĂ lokadhĂtuniyutaÓatasahasrać vĂ lokadhĂtukoÂĹć vĂ lokadhĂtukoÂĹÓatać vĂ lokadhĂtukoÂĹsahasrać vĂ lokadhĂtukoÂĹÓatasahasrać vĂ lokadhĂtukoÂĹniyutaÓatasahasrać vĂ gatvĂ tatrĂntaÓa ekasattvam api ÓaraďagamanaÓik«Ăpade«u na prati«ÂhĂpayeyać srotaĂpattiphale vĂ sak­dĂgĂmiphale vĂ anĂgĂmiphale vĂ arhattvaphale vĂ na prati«ÂhĂpayeyać pratyekabodhau vĂ na prati«ÂhĂpayeyam anuttarĂyĂć vĂ samyaksaćbodhau na prati«ÂhĂpayeyać, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na pravartate, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂnatipĂramitĂyĂć sthitvĂ vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati, dvitĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati, t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati, caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati, utpannotpannĂćÓ cittacetasikĂn dharmĂn kuÓalamĆlopasaćhitĂn sarvasattve«u sĂdhĂraďĂn k­tvĂ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati, yathĂ dhyĂnĂni ca dhyĂnĂÇgĂni ca tasmin samaye nopalabhate. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ tasmin samaye dharme dharmĂnupaÓyĹ viharati, viviktavihĂreďa vĂ ÓĂntĂkĂreďa vĂk«ayĂkĂreďa vĂ na ca tĂć dharmatĂć sĂk«Ătkaroti, yĂvac ca na bodhimaď¬e ni«aďďo bhavati, tatra ca ni«adya #<(PSP_5:89)># sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, utthĂya dharmacakrać pravartayi«yati, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattvasĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na pravartate, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć sthitvĂ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti, tathĂ ca parig­hďĂti yathĂ nodg­hďĂti tĂvan nots­jati. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ kĂyena cittena caran na nik«ipati, avaÓya¤ caiva mayĂnuttarĂ samyaksaćbodhir abhisaćboddhavyĂ, na mayĂ nĂbhisaćboddhavyĂnuttarĂ samyaksaćbodhi÷, sattvĂnĂć ca k­tena yojanać vĂ yojanaÓatać vĂ yojanasahasrać vĂ yojanaÓatasahasrać vĂ yojanakoÂĹniyutaÓatasahasrać vĂ lokadhĂtuć vĂ lokadhĂtuÓatać vĂ lokadhĂtusahasrać vĂ lokadhĂtuÓatasahasrać vĂ lokadhĂtukoÂĹniyutaÓatasahasrać vĂ gatvĂ vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂntaÓa ekasattvam apy anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prati«ÂhĂpayati, saced bodhisattvayĂnikać pudgalać labheta tać bodhicaryĂsu prati«ÂhĂpayati. ÓrĂvakayĂnikać pudgalać ÓrĂvakatvĂya prati«ÂhĂpayati, pratyekabuddhayĂnikać pudgalać pratyekabodhau prati«ÂhĂpayaty, antaÓa ekasattvam api daÓakuÓale«u karmapathe«u samĂdĂpayati, sa tad dharmadĂnać dattvĂ Ămi«adĂnena sattvĂn saćtarpayati. sa tat kuÓalamĆlać na ÓrĂvakabhĆmau vĂ na pratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayaty, anyatra sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na pravartate, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti? #<(PSP_5:90)># bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamacittotpĂdam upĂdĂya, yĂvad bodhimaď¬a etasminn antare, ĂtmanĂ ca prĂďĂtipĂtĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca prĂďĂtipĂtaprativiratau samĂdĂpayati, prĂďĂtipĂtavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye cĂnye prĂďĂtipĂtĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăć ca varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ cĂdattĂdĂnĂt prativirato bhavati, parĂćÓ cĂdattĂdĂnaprativiratau samĂdĂpayati, adattĂdĂnavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye cĂnye 'dattĂdĂnĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăć ca varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ ca kĂmamithyĂcĂrĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca kĂmamithyĂcĂraprativiratau samĂdĂpayati, kĂmamithyĂcĂravirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye cĂnye kĂmamithyĂcĂrĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ ca m­«ĂvĂdĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca m­«ĂvĂdaviratau samĂdĂpayati, m­«ĂvĂdavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye cĂnye m­«ĂvĂdĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ ca paru«avacanĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca paru«avacanaviratau samĂdĂpayati, paru«avacanavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye cĂnye paru«avacanĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ ca piÓunavacanĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca piÓunavacanaviratau samĂdĂpayati, piÓunavacanavirateÓ ca varďać bhĂsate, ye cĂnye piÓunavacanĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ cĂbaddhapralĂpĂt prativirato bhavati, parĂćÓ cĂbaddhapralĂpaviratau samĂdĂpayati, abaddhapralĂpavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye 'pi cĂnye 'baddhapralĂpĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ cĂbhidhyĂyĂ÷ prativirato bhavati, parĂćÓ cĂbhidhyĂviratau samĂdĂpayati, abhidhyĂvirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye 'pi cĂnye 'bhidhyĂyĂ÷ prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ ca vyĂpĂdĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca vyĂpĂdaviratau samĂdĂpayati, vyĂpĂdavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye 'pi cĂnye vyĂpĂdĂt prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. ĂtmanĂ ca mithyĂd­«Âe÷ prativirato bhavati, parĂćÓ ca mithyĂd­«Âiviratau samĂdĂpayati, mithyĂd­«ÂivirateÓ ca varďać bhĂ«ate, #<(PSP_5:91)># ye 'pi cĂnye mithyĂd­«Âe÷ prativiratĂ bhavanti, te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. sa tayĂ ÓĹlapĂramitayĂ na kĂmadhĂtuć prĂrthayati, na rĆpadhĂtuć prĂrthayati, nĂrĆpyadhĂtuć prĂrthayati, na ÓrĂvakabhĆmić prĂrthayati, na pratyekabuddhabhĆmić prĂrthayati, anyatra tat kuÓalamĆlać sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na pravartate, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya prathamacittotpĂdam upĂdĂya yĂvad bodhimaď¬ani«aďďasya manu«yabhĆto vĂmanu«yabhĆto vĂ cittavik«epać vĂ kuryĂd aÇgapratyaÇgĂni cchitvĂ ĂdĂya gacchet, tatra bodhisattvasya mahĂsattvasya vĹryapĂramitĂyĂć sthitasya naivać bhavati, ko me cchinatti vĂ bhinatti vĂ harati vĂ, 'nyatra cĂsyaivać bhavati, sulabdhĂ me lĂbhĂ ye«Ăm evĂham arthĂya kĂyać pariharĂmi, te caivĂgamyĂÇgapratyaÇgĂni cchitvĂ gacchanti, dharmatĂ cĂsya prak­tyĂ sumanasik­tĂ bhavati, tĂni ca kuÓalamĆlĂni na ÓrĂvakabhĆmau vĂ na pratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayaty, anyatra sarva sattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati. vitarkavicĂrĂďĂć vyupaÓamĂd adhyĂtmać saćprasĂdĂc cetasa ekotĹbhĂvĂd avitarkam avicĂrać samĂdhijać prĹtisukhać dvitĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. prĹteÓ ca virĂgĂd upek«ako viharati, sm­timĂn saćprajĂnać sukhać ca kĂye na #<(PSP_5:92)># pratisaćvedayati yat tad ĂryĂ Ăcak«ate, upek«aka÷ sm­timĂn sukhavihĂrĹ t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sa sukhasya ca prahĂďĂd du«khasya ca prahĂďĂt pĆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaćgamĂd adu«khĂsukham upek«Ăsm­tipariÓuddha¤ caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sa sarvasattve«u sukhasaćj¤ĂmanasikĂrĂd maitrĹm apramĂďĂm upasaćpadya viharati, sa sarvasattve«u du«khasaćj¤ĂmanasikĂrĂt karuďĂm apramĂďĂm upasaćpadya viharati, sa sarvasattve«u pramuditĂsaćj¤ĂmanasikĂrĂd muditĂm apramĂďĂm upasaćpadya viharati, sa sarvasattve«u sukhadu÷khasaćj¤ĂmanasikĂrĂd upek«Ăm apramĂďĂm upasaćpadya viharati. sa rĆpe audĂrikasaćj¤ĂyĂ÷ prahĂďĂd ĂkĂÓasaćj¤ĂyĂÓ ca manasikĂrĂd ĂkĂÓĂnantyĂyatanam upasaćpadya viharati, sa vij¤Ăne ÓĂntasaćj¤ĂyĂ manasikĂrĂd vij¤ĂnĂnantyĂyatanam upasaćpadya viharati, sa ĂkićcanyĂyatane«u ÓĂntasaćj¤ĂmanasikĂrĂd ĂkićcanyĂyatanam upasaćpadya viharati, sa naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyĂ÷ ÓĂntasaćj¤ĂyĂ manasikĂrĂd naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤Ăyatanam upasaćpadya viharati. sa te«Ăm apramĂďĂnä cĂrĆpyasamĂpattĹnĂć ca vipĂkan na pratig­hďĂty, anyatra yatra sarvasattvĂnĂm arthe kartavya÷, tatropapadyate sa tĂn sattvĂn «aÂsu pĂramitĂsu paripĂcayati dĂnapĂramitĂyĂć ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć, buddhak«etreďa buddhak«etrać saćkrĂmati, buddhĂćÓ ca bhagavata÷ paryupĂste parip­cchati paripraÓnĹkurute kuÓalamĆlĂvaropanatayĂ, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattve«u sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ na dĂnapĂramitĂn dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittato na ÓĹlapĂramitĂć dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittato, na k«ĂntipĂramitĂć dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittato, na vĹryapĂramitĂć dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittato, na #<(PSP_5:93)># dhyĂnapĂramitĂć dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittato, na praj¤ĂpĂramitĂć dravyata÷ samanupsaÓyati na bhĂvato na nimittata÷. evać sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂni mĂrgać na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, adhyĂtmaÓĆnyatĂć bahirdhĂÓĆnyatĂm adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂn na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, ĂryasatyĂprmĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni pa¤cĂbhij¤Ă na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, daÓabalaviÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, sarvĂkĂraj¤atĂn na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷, sarvadharmĂn na dravyata÷ samanupaÓyati na bhĂvato na nimittata÷. sa evać paÓyan na kvacid dharmaniketać karoti, sa yathĂ vĂdĹ tathĂ kĂrĹ ca bhavati, sa tĂni kuÓalamĆlĂni sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć sthitvĂ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati. vitarkavicĂrĂďĂć vyupaÓamĂd adhyĂtmać saćprasĂdĂc caitasa ekotĹbhĂvĂd avitarkam avicĂrać vivekajać prĹtisukhać dvitĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. prĹteÓ ca virĂgĂd upek«ako viharati, sm­timĂn saćprajĂnać sukhać ca kĂye na pratisaćvedayati yat tad ĂryĂ Ăcak«ate upeksaka÷ sm­timĂn sukhavihĂrĹ t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sa sukhasya ca prahĂďĂt du÷khasya ca prahĂďĂt pĆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaćgamĂd adu«khĂsukham upek«Ăsm­tipariÓuddha¤ #<(PSP_5:94)># caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati. evam ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattić vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattim ĂkićcanyĂyatanasamĂpattić naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattim upasaćpadya viharati, tatra dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito 'vik«iptamĂnasas te«Ăć sattvĂnĂm Ămi«adĂnać dharmadĂnać ca dadĂti, parĂćÓ cĂmi«adĂne dharmadĂne ca samĂdĂpayati, Ămi«adĂnasya dharmadĂnasya ca varďać bhĂ«ate, ye 'pi cĂnye Ămi«adĂnać dharmadĂna¤ ca dadĂti, te«Ăć ca varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. tac ca kuÓalamĆlać na ÓrĂvakabhĆmau vĂ na pratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayaty, anyatra sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dhyĂnapĂramitĂyĂć sthitasya na rĂgasahagatać cittam utpadyate, na do«asahagatać cittam utpadyate, na mohasahagatać cittam utpadyate, na vicikitsĂsahagatać cittam utpadyate, anyatra sarvĂkĂraj¤atĂ pratisaćyuktair manasikĂrair viaharati tac ca kuÓalamĆlać na ÓrĂvakabhĆmau vĂ na pratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayaty anyatra sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati tathĂ ca pariďĂmayati, yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ phenapiď¬opamać rĆpać pratyavek«ate, budbdopamĂć vedanĂć pratyavek«ate, marĹcyupamĂć saćj¤Ăć pratyavek«ate, kadalyupamĂn saćskĂrĂn pratyavek«ate, mĂyopamać vij¤Ănać pratyavek«ate. tasyaivać pratyavek«amĂďasya pa¤caskandhe«v asĂrakasaćj¤Ă pratyupasthitĂ bhavati, tasyaivać #<(PSP_5:95)># pratyavek«amĂďasyaivać bhavati, kasya vĂ rĆpać, kasya vĂ vedanĂ, kasya vĂ saćj¤Ă, kasya vĂ saćskĂrĂ÷, kasya vĂ vij¤Ănać, tasyaivać pratyavek«amĂďasyaivać bhavati, ko vĂtrĂkru«yate vĂ paribhĂ«yate vĂ, Ăkru«yamĂďasya vĂ paribhĂ«yamĂďasya vĂ na vyĂpĂda utpadyate. sa tat kuÓalamĆlać sarvasattvasĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalamĆlair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati. vitarkavicĂrĂďĂć vyupaÓamĂd adhyĂtmać saćprasĂdĂc cetasa ekotĹbhĂvĂd avitarkam avicĂrać vivekajać prĹtisukhać dvitĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. prĹteÓ ca virĂgĂd upek«ako viharati, sm­timĂn saćprajĂnać sukha¤ ca kĂye na pratisaćvedayati, yat tad ĂryĂ Ăcak«ate, upek«aka÷ sm­timĂn sukhavihĂrĹ t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sukhasya ca prahĂďĂd du÷khasya ca prahĂďĂt pĆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaćgamĂd adu÷khĂsukham upek«Ăsm­tipariÓuddhać caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati, sa dhyĂnĂnĂć dhyĂnĂÇgĂnĂć nimittać na g­hďĂti, sa evać samĂhitacitto 'nekavidham ­ddhividhić pratyanubhavati, vistareďa kartavyać, yĂvad divyena ÓrotradhĂtunĂ ubhau Óabdau Ó­ďoti divya¤ ca mĂnu«yaka¤ ca, sa parasattvĂnĂć parapudgalĂnĂć cetasaiva cittać prajĂnĂti, vistareďa yĂvad anuttarać cittam iti yathĂbhĆtać prajĂnĂty, anekavidhać pĆrvanivĂsam anusmarati, vistareďa yĂvad divyena cak«u«Ă viÓuddhenĂtikrĂntamĂnu«yakena yĂvad yathĂkarmopagĂn sattvĂn paÓyati, sa iha pa¤casv abhij¤Ăsu prati«ÂhĂya buddhak«etreďa buddhak«etrać gacchati, buddhĂn bhagavata÷ paryupĂste parip­cchati paripraÓnĹkaroti kuÓalamĆlĂny avaropayati, buddhak«etra¤ ca pariÓodhayati, tĂni #<(PSP_5:96)># ca kuÓalamulĂni na ÓrĂvakabhĆmau vĂ na pratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayaty, anyatra sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthito rĆpać nopalabhate, vedanĂć saćj¤Ăć saćskĂrĂn, vij¤Ănać nopalabhate, skandhadhĂtvĂyatanĂni nopalabhate, pratĹtyasamutpĂdać pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni nopalabhate, dĂnapĂramitĂć nopalabhate, ÓĹlapĂramitĂć nopalabhate, k«ĂntipĂramitĂć nopalabhate, vĹryapĂramitĂć nopalabhate, dhyĂnapĂramitĂć nopalabhate, praj¤ĂpĂramitĂć nopalabhate, sm­tyupasthĂnĂni nopalabhate, evać samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂny ĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgĂn nopalabhate, adhyĂtmaÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć nopalabhate, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹ÷ sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn nopalabhate, saćsk­tadhĂtun nopalabhate, asaćsk­tadhĂtun nopalabhate, anupalabhamĂno nĂbhisaćskaroty, anabhisaćskurvĂďo notpĂdayaty, anutpĂdayamĂno na nirodhayati. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte utpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂm anutpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂć sthitaivai«Ă dharmĂďĂć dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ sĂ naivotpadyate na nirudhyate, so 'vik«iptacittasarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair avirahito bhavati. tac ca kuÓalamĆlać sarvasattvasĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć sthita÷ praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂć paripĆrayati? #<(PSP_5:97)># bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran sarvadharmĂ÷ ÓĆnyĂ iti samanupaÓyati. kathać ca subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂ÷ ÓĆnyĂ iti samanupaÓyati? iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann adhyĂtmaÓĆnyatĂdhyĂtmaÓĆnyateti nopalabhate, bahirdhĂÓĆnyatĂ bahirdhĂÓĆnyateti nopalabhate adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂdhyĂtmabahirdhĂÓĆnyateti nopalabhate, yĂvad abhĂvaÓĆnyatĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyateti nopalabhate. sa Ăsu ÓĆnyatĂsu sthitvĂ bodhisattvo mahĂsattvo rĆpan nopalabhate ÓĆnyam iti vĂ aÓĆnyam iti vĂ, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać nopalabhate ÓĆnyam iti vĂ aÓĆnyam iti vĂ, skandhadhĂtvĂyatanĂni nopalabhate ÓĆnyĂnĹti vĂ aÓĆnyĂnĹti vĂ, pratĹtyasamutpĂdać pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ nopalabhate ÓĆnyĂnĹti vĂ aÓĆnyĂnĹti vĂ, sarvapĂramitĂ nopalabhate ÓĆnyĂ iti vĂ aÓĆnyĂ iti vĂ, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ nopalabhate ÓĆnyĂ iti vĂ aÓĆnyĂ iti vĂ, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo nopalabhate sĆnyĂ iti vĂ aÓĆnyĂ iti vĂ, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni nopalabhate ÓĆnyĂnĹti vĂ aÓĆnyĂnĹti vĂ, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni nopalabhate ÓĆnyĂnĹti vĂ aÓĆnyĂnĹti vĂ, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ nopalabhate ÓĆnyĂ iti vĂ aÓĆnyĂ iti vĂ, anuttarĂ samyaksaćbodhir nopalabhate ÓĆnyeti vĂ aÓĆnyeti vĂ, saćsk­to vĂ dhĂtur asaćsk­to vĂ dhĂtur nopalabhate ÓĆnya iti vĂ aÓĆnya iti vĂ. sa iha praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran bodhisattvo mahĂsattvo yadyad eva dĂnan dadĂty annać vĂ pĂnać vĂ Óayanać vĂ Ăvasathać vĂ glĂnapratyayabhai«ajyapari«kĂrać vĂ vastrać vĂ suvarďać vĂ rĆpyać vĂ maďimuktĂÓaÇkhaÓilĂpravĂlĂdĹni vĂ pu«padhĆpagandhamĂlyavilepanacĆrďacĹvaracchatradhvajapaÂĂkĂ vĂ yĂvad anyatarĂnyatarĂďi mĂnu«yakĂďi pari«kĂropakaraďĂni dadĂti. sa tad dĂnać ÓĆnyam ity aÓĆnyam iti nopalabhate, yo vĂ dadĂti yasyaivĂ dadĂti tad api ÓĆnyam iti aÓĆnyam iti nopalabhate, tasya mĂtsaryacittasya codgrahacittasya vĂvakĂÓo na bhavati. tat kasya heto÷? sarva ete dharmĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato bodhisattvasya mahĂsattvasya #<(PSP_5:98)># vikalpĂ eva bhavanti, prathamacittotpadam upĂdĂya yĂvad bodhimaď¬ani«aďďasya yathĂ caiva tathĂgatasyĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhasya na mĂtsaryacittać vodgrahacittać votpadyate, tathaiva bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato mĂtsaryacittać vĂ udgrahacittać vĂ nopapadyate, evam eva subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć ÓĂstĂ yad uta praj¤ĂpĂramitĂ, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsatttva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ na ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmicittĂnĂm avakĂÓać dadĂti. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmin nopalabhate, tad api cittan nopalabhate, yac chrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ pariďĂmayati, sa prathamacittotpĂdam upĂdĂya yĂvad bodhimaď¬ani«adanĂt, prĂďĂtipĂtaprahĂďĂya cittam utpĂdayati, ĂtmanĂ ca prĂďĂtipĂtĂt prativirato bhavati, parĂćÓ ca prĂďĂtipĂtaviratau samĂdĂpayati, prĂďĂtipĂtavirateÓ ca varďać bhĂ«ate, ye 'pi cĂnye prĂďĂtipĂtĂt prativiratĂ bhavanti te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. evam adattĂdĂnĂt kĂmamithyĂcĂrĂt m­«ĂvĂdĂt paru«avacanĂt piÓunavacanĂd abaddhapralĂpĂd abhidhyĂyĂ vyĂpĂdĂt, mithyĂd­«Âe÷ prativirato bhavati, parĂćÓ ca mithyĂd­«Âiviratau samĂdĂpayati, mithyĂd­«ÂivirateÓ ca varďać bhĂsate, ye 'pi cĂnye mithyĂd­«Âe÷ prativiratĂ bhavanti te«Ăm api varďavĂdĹ bhavati samanuj¤a÷. tena ca ÓĹlena na kaÓcid dharmać parĂm­Óati ÓrĂvakatvać vĂ pratyekabuddhatvać vĂ, prĂg evĂnyad vĂ tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattve«u sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ #<(PSP_5:99)># pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitasyĂnulomikĹ k«Ăntir utpadyate, tasyaivać bhavati, iha na kaÓcid dharma utpadyate vĂ nirudhyate vĂ mriyate vĂ Ăkru«yate vĂ paribhĂ«yate vĂ cchidyate vĂ bhidyate vĂ hanyate vĂ tasya prathamacittotpĂdam upĂdĂya yĂvad bodhimaď¬ani«aďďasya yadi sarvasattvĂ ĂgamyĂkro«ayur vĂ paribhĂ«eran vĂ lo«Âadaď¬aÓastraprahĂrĂn dadyuÓ cchidyur bhidyur vĂ, tatra cĂsyaivać bhavati, aho dharmĂďĂć dharmatĂ, na iha kaÓcid dharma Ăkru«yate vĂ paribhĂ«yate vĂ cchidyate vĂ bhidyate vĂ hanyate vĂ, sa tĂni kuÓalamĆlĂni sarvasattvasĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ parinamayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ vĹryapĂramitĂć parigarhnĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ caturbhir ­ddhipĂdair upĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kĂyika¤ ca caitasika¤ ca vĹryać saćjanayyĂnyać lokadhĂtum api gatvĂ, lokadhĂtuÓatam api gatvĂ, lokadhĂtusahasram api gatvĂ lokadhĂtuÓatasahasram api gatvĂ lokadhĂtukoÂĹniyutaÓatasahasram api gatvĂ sattvĂnĂć dharmać deÓayati. dĂnapĂramitĂyĂć prati«ÂhĂpayati, ÓĹlapĂramitĂyĂć prati«ÂhĂpayati, k«ĂntipĂramitĂyĂć prati«ÂhĂpayati, vĹryapĂramitĂyĂć prati«ÂhĂpayati, dhyĂnapĂramitĂyĂć prati«ÂhĂpayati, praj¤ĂpĂramitĂyĂć prati«ÂhĂpayati. saptatrićÓadbodhipak«ye«u dharme«u prati«ÂhĂpayati, srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayati, sak­dĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayati, anĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayati, arhattve prati«ÂhĂpayati pratyekabodhau prati«ÂhĂpayati, yĂvad anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prati«ÂhĂpayati, tathĂ ca prati«ÂhĂpayati, yathĂ na saćsk­te dhĂtau prati«ÂhĂpayati, nĂsaćsk­te dhĂtau prati«ÂhĂpayati tac ca kuÓalamĆlać sarvasattve«u #<(PSP_5:100)># sĂrdhać sĂdhĂraďać k­tvĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati, yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ, tathĂgatasamĂdhić sthĂpayitvĂ, yĂvanta÷ kecit samĂdhaya÷ ÓrĂvakasamĂdhir vĂ pratyekabuddhasamĂdhir vĂ tĂn sarvĂn samĂpadyate ca vyutti«Âhate ca, samĂdhau sthitvĂ a«Âau vimok«Ăn anulomać pratilomać samĂpadyate ca vyutti«Âhate ca. katamĂn a«Âau vimok«Ăn? iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'dhyĂtmać rĆpasaćj¤Ĺ bahirdhĂrĆpĂďi paÓyaty, ayać prathamo vimok«a÷. adhyĂtmam arĆpasaćj¤Ĺ bahirdhĂrĆpĂďi paÓyaty ayać dvitĹyo vimok«a÷. ÓĆnyatvenĂdhimukta÷ ÓĆnyatve cĂdhimukto bhavaty ayać t­tĹyo vimok«a÷. sukhasya ca prahĂďĂd du«khasya ca prahĂďĂt pĆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaćgamĂd adu«khĂsukham upek«Ăsm­tipariÓuddhać caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sa sarvaÓo rĆpasaćj¤ĂnĂć samatikramĂt pratighasaćj¤ĂnĂm astaćgamĂd nĂnĂtvasaćj¤ĂnĂm amanasikĂrĂd anantam ĂkĂÓam ity ĂkĂÓĂnantyĂyatanam upasaćpadya viharaty, ayać caturtho vimok«a÷. sa sarvaÓa ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamatikramĂd anantać vij¤Ănam iti vij¤ĂnĂnantyĂyatanam upasaćpadya viharaty, ayać pa¤camo vimok«a÷. sa sarvaÓo vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamatikramĂd ĂkićcanyĂyatanam upasaćpadya viharaty, ayać «a«Âho vimok«a÷. sa sarvaÓa ĂkićcanyĂyatanasamatikramĂd naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤Ăyatanam upasaćpadya viharaty, ayać saptamo vimok«a÷. sa sarvaÓo naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamatikramĂt saćj¤Ăvedayitanirodham upasaćpadya viharaty, ayam a«Âamo vimok«a÷. itĹmĂn a«Âau vimok«Ăn anulomać pratilomać samĂpadyate ca vyutti«Âhate ca, tatra samĂdhau sthitvĂ navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattiĹr anulomapratilomać samĂpadyate ca vyutti«Âhate ca. katamĂ navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattĹr? iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać #<(PSP_5:101)># savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati, vitarkavicĂrĂďĂć vyupaÓamĂd adhyĂtmać saćprasĂdĂc cetasa ekotĹbhĂvĂd avitarkam avicĂrać vivekajać prĹtisukhać dvitĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati, prĹteÓ ca virĂgĂd upek«ako viharati sm­timĂn saćprajĂnan sukhać kĂye na pratisaćvedayate, yat tad ĂryĂ Ăcak«ate, upek«aka÷ sm­timĂn sukhavihĂrĹ t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sa sukhasya ca prahĂďĂd du«khasya ca prahĂďĂt pĆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaćgamĂd adu«khĂsukham upek«Ăsm­tipariÓuddhić caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati. sa sarvaÓo rĆpasaćj¤ĂnĂć samatikramĂt pratighasaćj¤ĂnĂm astaćgamĂd nĂnĂtvasaćj¤ĂnĂm amanasikĂrĂd anantam ĂkĂÓam ity ĂkĂÓĂnantyĂyatanam upasaćpadya viharati. sa sarvaÓa ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamatikramĂd anantać vij¤Ănam iti vij¤ĂnĂnantyĂyatanam upasaćpadya viharati. sa sarvaÓo vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamatikramĂd nĂsti kićcid ity ĂkićcanyĂyatanam upasaćpadya viharati. sa sarvaÓa ĂkićcanyĂyatanasamatikramĂd naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤Ăyatanam upasaćpadya viharati. sa sarvaÓo naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamatikrayĂt saćj¤ĂvedayitanirodhasamĂpattim upasaćpadya viharati. evam imĂ navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattĹr anulomapratilomać samĂpadyate ca vyutti«Âhate ca, imĂn a«Âa vimok«Ăn imĂÓ ca navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattĹr vibhaÇgać k­tvĂ imać sićhavij­mbhitać nĂma samĂdhić samĂpadyate, tatra ca samĂdhau sthitvĂ dvĂdaÓĂÇgapratĹtyasamutpĂdam anulomapratilomać pratyavek«ate. katamĂni dvĂdaÓĂÇgĂni? iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'vidyĂpratyayĂ÷ saćskĂrĂ iti pratyavek«ate, evać saćskĂrapratyayać vij¤Ănać vij¤Ănapratyayać nĂmarĆpamb nĂmarĆpapratyayać «a¬Ăyatanać «a¬Ăyatanapratyaya÷ sparÓa÷, sparÓapratyayĂ vedanĂ, vedanĂpratyayĂ t­«ďĂ, t­«ďĂpratyayam upĂdĂnam, upĂdĂnapratyayo bhavo, bhavapratyayĂ jĂti÷, jĂtipratyayać jarĂmaraďać, jarĂmaraďapratyayĂ÷ Óokaparidevadu÷khadaurmanasyopĂyĂsĂ iti pratyavek«ate. evam asya kevalasya mahato du«khaskandhasya loke samudayo bhavatĹti pratyavek«ate. jarĂmaraďe tasminn asati Óokaparidevadu«khadaurmanasyopĂyĂsĂ na bhavantĹti pratyavek«ate, evać jĂtĂv asatyĂć jarĂmaraďan na bhavati, bhave 'sati jĂtir na bhavati, upĂdĂne 'sati bhavo na bhavati, t­«ďĂyĂm asatyĂm upĂdĂnan #<(PSP_5:102)># na bhavati, vedanĂyam asatyĂć t­«ďĂ na bhavati, sparÓe 'sati vedanĂ na bhavati, «a¬Ăyatane 'sati sparÓo na bhavati, nĂmarĆpe 'sati «a¬Ăyatanan na bhavati, vij¤Ăne 'sati nĂmarĆpan na bhavati, saćskĂre«v asatsu vij¤Ănan na bhavati, avidyĂyĂm asatyĂć saćskĂrĂ na bhavantĹti pratyavek«ate. evam asya kevalasya mahatĂ du«khaskandhasya loke nirodho bhavatĹti pratyavek«ate. evam imać dvĂdaÓĂÇgać pratĹtyasamutpĂdam anulomapratilomać pratyavek«ate, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattvai÷ sĂrdhać sĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthitvĂ dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti. ity ukto darÓanamĂrga÷ katamaÓ ca subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya sićhavij­mbhita÷ samĂdhir? iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati. evać dvitĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati, t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattić vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattić ĂkićcanyĂyatanasamĂpattin naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattim upasaćpadya viharati, saćj¤ĂvedayitanirodhasamĂpattim upasaćpadya viharati, nirodhasamĂpatter vyutthĂya naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpatter vyutthĂyĂkićcanyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, ĂkićcanyĂyatanasamĂpatter vyutthĂya vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthĂyĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthĂya caturthać dhyĂnam upasaćpadyate, caturthĂd dhyĂnĂd vyutthĂya t­tĹyać dhyĂnać samĂpadyate, t­tĹyĂd dhyĂnĂd vyutthĂya dvitĹyać dhyĂnać samĂpadyate, dvitĹyĂd dhyĂnĂd vyutthĂya prathamać dhyĂnać samĂpadyate. sa imać sićhavij­mbhitać samĂdhić vibhaÇgać k­tvĂvaskandakać samĂdhić samĂpadyate. katamaÓ ca subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyĂvaskandaka÷ samĂdhir? iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo viviktać kĂmair viviktać #<(PSP_5:103)># pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya viharati, prathamĂd dhyĂnĂd vyutthito dvitĹyać dhyĂnać upasaćpadya viharati, dvitĹyĂd dhyĂnĂd vyutthitas t­tĹyać dhyĂnam upasaćpadya viharati, t­tĹyĂd dhyĂnĂd vyutthitaÓ caturthać dhyĂnam upasaćpadya viharati, caturthyĂd dhyĂnĂd vyutthita ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattim upasaćpadya viharati, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthito vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattim upasaćpadya viharati, vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthita ĂkićcanyĂyatanasamĂpattim upasaćpadya viharati, ĂkićcanyĂyatanasamĂpatter vyutthito naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattim upasaćpadya viharati, naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpatter vyutthita÷ saćj¤ĂvedayitanirodhasamĂpattim upasaćpadya viharati. nirodhasamĂpatter vyutthita÷ prathamać dhyĂnać samĂpadyate, prathamĂd dhyĂnĂd vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthito dvitĹyać dhyĂnać samĂpadyate dvitĹyĂd dhyĂnĂd vyutthito nirodhasamĂpittić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthitas t­tĹyać dhyĂnać samĂpadyate, t­tĹyĂd dhyĂnĂd vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthitaÓ caturthać dhyĂnać samĂpadyate, caturthĂd dhyĂnĂd vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthita ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthito vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthita ĂkićcanyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, ĂkićcanyĂyatanasamĂpatter vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthito naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, naivasaćj¤Ăsaćj¤ĂyatanasamĂpatter vyutthito nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthito naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatĂnasamĂpattić samĂpadyate naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpatter vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂd nirodhasamĂpattić samĂpadyate, nirodhasamĂpatter vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂd naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpatter vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂd #<(PSP_5:104)># vij¤anĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, vij¤anĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂd ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂd ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattić samĂpadyate, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpatter vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂc caturthać dhyĂnać samĂpadyate, caturthĂd dhyĂnĂd vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂt t­tĹyać dhyĂnać samĂpadyate, t­tĹyĂd dhyĂnĂd vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂd dvitĹyać dhyĂnać samĂpadyate, dvitĹyĂd dhyĂnĂd vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhaty, asamĂhitĂc cittĂt prathamać dhyĂnać samĂpadyate, prathamĂd dhyĂnĂd vyutthito 'samĂhite citte ti«Âhati. sa ihĂvaskandake samĂdhau sthitvĂ sarvadharmasamatĂm anuprĂpnoti, tĂni ca kuÓalamĆlĂni sarvasattvasĂdhĂraďĂni k­tvĂnuttarĂyai samyaksaćbodhaye pariďĂmayati, tathĂ ca pariďĂmayati yathĂsya trividhĂ buddhir na bhavati, ko vĂ pariďĂmayati, kić vĂ pariďĂmayati, kutra vĂ pariďĂmayati. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'vaskandakasamĂpattić samĂpadyate ca vyutti«Âhate ca. ity ukto bhĂvanĂmĂrga÷ subhĆtir Ăha: bahu«u sthĂne«u Óik«itavyać bodhisattvena mahĂsattvena na kvacic chik«itavyam. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, bahu«u sthĂne«u Óik«itavyać bodhisattvena mahĂsattvena na kvacic chik«itavyam. tat kasya heto÷? tathĂ hi te dharmĂ nopalabhyante yatra bodhisattvena mahĂsattvena Óik«itavyam. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yat punar bhagavaćs tathĂgatena me saćk«iptena ca vistareďa ca dharmĂ bhĂ«itĂ÷, tatra bodhisattvena mahĂsattvenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂmenemĂ÷ «a pĂramitĂ÷ saćk«iptena ca vistareďa ca paryavĂptavyĂ÷ paryavĂpya yĂvad vĂcĂ parijitĂ÷ kartavyĂ yĂvad vĂcĂ parijitĂ÷ k­tvĂ manasĂ pratyavek«itavyĂ, tathĂ ca cittacetasikĂ dharmĂ na pravartante, asmin puna÷ saćk«epavistare Óik«amĂďo bodhisattvo mahĂsattva÷ «aďnĂć pĂramitĂnĂć sarvadharmĂďä ca saćk«epavistarać j¤Ăsyati. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć #<(PSP_5:105)># saćk«epavistarać j¤Ăsyati? bhagavĂn Ăha: rĆpasya vĂ vedanĂyĂ vĂ saćj¤ĂyĂ vĂ saćskĂrĂďĂć vĂ vij¤Ănasya vĂ saćk«iptavistara¤ ca tathatĂć jĂnĂna÷. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya vĂ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć vĂ saćk«iptavistarać tathatĂć jĂnĂna÷, evać sarvapĂramitĂnĂć vĂ saptatrićÓatĂć bodhipak«yĂďĂć dharmĂďĂć vĂ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć vĂ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂnĂć buddhadharmĂďĂć vĂ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ vĂ saćk«iptavistarać tathatĂć jĂnĂna÷, sarvadharmĂďĂć saćk«iptavistarać j¤Ăsyati. subhĆtir Ăha: katamĂ sĂ bhagavaćs tathatĂ? bhagavĂn Ăha: yasyĂs tathatĂyĂ notpĂda÷ praj¤Ăyate, na sthitir nĂnyathĂtvać praj¤Ăyate iyać sĂ tathatĂ yatra bodhisattvena mahĂsattvena Óik«itavyam. evać bhĆtakoÂić jĂnĂno bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć saćk«iptavistarać j¤Ăsyati. subhĆtir Ăha: katamĂ sĂ bhagavan bhĆtakoÂi÷? bhagavĂn Ăha: akoÂir bhĆtakoÂir atra koÂyĂć Óik«amĂďo bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć saćk«iptavistarać j¤Ăsyati, evać dharmadhĂtuć jĂnĂno bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć saćk«iptavistarać j¤Ăsyati. subhĆtir Ăha: katamo 'sau bhagavan dharmadhĂtu÷? bhagavĂn Ăha: ĂkĂÓadhĂtur dharmadhĂtur yasya dhĂtor na ccheda÷ praj¤Ăyate na pariccheda÷. evać ca dharmadhĂtuć jĂnĂno bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć saćk«iptavistarać j¤Ăsyati. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan sarvadharmĂďĂć saćk«iptavistarać j¤Ătavyam? bhagavĂn Ăha: yathĂ sarvadharmĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷. subhĆtir Ăha: katame bhagavan sarvadharmĂ ye na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷? bhagavĂn Ăha: rĆpan na saćyuktać na visaćyuktać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ÷, vij¤Ănan na saćyuktan na visaćyuktam, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca na saćyuktĂni na #<(PSP_5:106)># visaćyuktĂni, evać yĂvat saćsk­to dhĂtur asaćsk­to dhatur na saćyukto na visaćyukta÷. tat kasya heto÷? na hy asyĂsti svabhĂvo ya÷ saćyujyate vĂ visaćyujyate vĂ yaÓ cĂsvabhĂva÷ so 'bhĂvo, yaÓ cĂbhĂva÷ so 'bhĂvena sĂrdhać na saćyukto na visaćyukta, evać bodhisattvena mahĂsattvena sarvadharmĂ j¤ĂtavyĂ÷. subhĆtir Ăha: ayać punar bhagavann abhisaćk«epo bodhisattvasya mahĂsattvasyĂtra hi bhagavann abhisaćk«epapĂramitĂyĂm Ădikarmikeďa bodhisattvena mahĂsattvena Óik«itavyać, yĂvad daÓasu bhĆmi«u sthitenehaivĂbhisaćk«epe Óik«itavyam, ihaiva punar abhisaćk«epe Óik«imĂďo bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvadharmĂďĂć saćk«epavistarać j¤Ăsyati. bhagavĂn Ăha: tĹk«ďendriyasyĂpi bodhisattvasya mahĂsattvasyĂyać praveÓo, ­ddhĹndriyasyĂpi bodhisattvasya mahĂsattvasyĂyać praveÓo, madhyendriyasyĂpi bodhisattvasya mahĂsattvasyĂpy ayać praveÓa÷, kasyacin na praveÓa÷ Óik«itukĂmasya bodhisattvasya mahĂsattvasyĂyać praveÓo, na khalu kuÓĹdasyĂyać praveÓo na hĹnavĹryasya mu«itasm­ter na vik«iptacittasyĂyać praveÓa÷ ĂrabdhavĹryasyĂkuÓĹdasyopasthitasm­ter ayać praveÓa÷ Óik«itukĂmasya cĂvinivartanĹyabhĆmau sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂptukĂmasya cĂyać praveÓa÷. iti saćk«epavistarĂj¤Ănavikalpau saced yathopadi«ÂĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«i«yate Óik«itvĂ dĂnapĂramitĂć ÓĹlapĂramitĂć k«ĂntipĂramitĂć vĹryapĂramitĂć dhyĂnapĂramitĂć praj¤ĂpĂramitĂm anuprĂpsyati, adhyĂtmaÓĆnyatĂć bahirdhĂÓĆnyatĂm adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂn anuprĂpsyaty, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂny anuprĂpsyati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤Ă anuprĂpsyati, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂn anuprĂpsyati, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati. tasya khalu puna÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato yĂni kĂnicit mĂrakarmĂďy utpatsyante, utpadyamĂnĂny eva tĂni prahĂsyanti, tasmĂd upĂyakauÓalyać parig­hĹtukĂmena bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. yasmin samaye bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayati, praj¤ĂpĂramitĂyĂć yogam Ăpadyate, tasmin samaye 'saćkhyeye«u lokadhĂtu«u ye buddhĂ bhagavantas ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti dharma¤ #<(PSP_5:107)># ca deÓayanti te tać bodhisattvać mahĂsattvać samanvĂharanti praj¤ĂpĂramitĂyĂć carantam. tat kasya heto÷? ato nirjĂtĂ hi subhĆte 'tĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavanto yad uta «a¬bhya÷ pĂramitĂbhya÷, tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carataivać pratikĂÇk«itavyam, aham apy enĂn dharmĂn anuprĂpsyĂmi ye tair atĹtĂnĂgatapratyutpannair buddhair bhagavadbhir anuprĂptĂ÷. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carataivać yogam Ăpattavyam, evać prayujyamĂno bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ipram anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsyate. tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvĂkĂraj¤atĂmanasikĂrĂvirahitena bhavitavyam. sacet puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva evać caran praj¤ĂpĂramitĂyĂm antaÓo 'cchaÂĂsaćghĂtamĂtrakam api praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayi«yati, sa khhalu punar bodhisattvo mahĂsattvo bahutarapuďyać prasavi«yati, na tv eva ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs tĂn kaÓcid eva dĂnena saćtarpayec chĹle prati«ÂhĂpayet k«Ăntau prati«ÂhĂpayed vĹrye prati«ÂhĂpayet samĂdhau prati«ÂhĂpayet praj¤ĂyĂć prati«ÂhĂpayed vimuktau prati«ÂhĂpayed vimuktij¤ĂnadarÓane prati«ÂhĂpayet, srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayet sak­dĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayed anĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayed arhattve prati«ÂhĂpayet pratyekabodhau prati«ÂhĂpayet. tat kasya heto÷? ato nirjĂtĂ hi subhĆte dĂnaÓĹlak«ĂntivĹryasamĂdhipraj¤Ăvimuktivimuktij¤ĂnadarÓanĂni srotaĂpattiphalać sak­dĂgĂmiphalam anĂgĂmiphalam arhattvać pratyekabodhi÷. ye 'pi te buddhĂ bhagavanto daÓadiglokadhĂtu«u ti«Âhanti dhriyante yĂpayanti, te 'pito nirjĂtĂ yad uta praj¤ĂpĂramitĂta÷. ye 'pi te subhĆte ' tĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavantas te 'pĹta eva prabhĂvitĂ yad uta praj¤ĂpĂramitĂta÷. punar aparać subhĆte yo bodhisattvo mahĂsattvo muhĆrtać vĂ divasać vĂ divasaÓatać vĂ saćvatsarać vĂ saćvatsaraÓatać vĂ kalpać vĂ kalpaÓatać vĂ yĂvad asaćkhyeyĂn api kalpĂni mĂć praj¤ĂpĂramitĂć sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair bhĂvayi«yati, sa bahutarać puďyać prasavi«yati. na tv eva ye gaÇgĂnadĹvĂlukĂsame«u lokadhĂtu«u sattvĂs tĂn kaÓcid eva dĂnena saćtarpayec chĹle k«Ăntau vĹrye samĂdhau praj¤ĂyĂć vimuktau vimuktij¤ĂnadarÓane ca prati«ÂhĂpayet, #<(PSP_5:108)># srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayet, sak­dĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayet, anĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayet, arhattve prati«ÂhĂpayet, pratyekabodhau prati«ÂhĂpayet. tat kasya heto÷? ato nirjĂtĂ hi te buddhĂ bhagavanto yair idać dĂnamayać puďyakriyĂvastupraj¤Ăptać, ÓĹlamayać bhĂvanĂmayać puďyakriyĂvastupraj¤Ăptać, k«ĂntivĹryasamĂdhipraj¤Ăvimuktivimuktij¤ĂnadarÓanać praj¤Ăptać, srotaĂpattiphalać sak­dĂgĂmiphalam anĂgĂmiphalam arhattvać pratyekabuddhatvać praj¤Ăptam. iti buddhai÷ sĂnĂthyĂbhĂvavikalpa÷ ya÷ punar aparać bodhisattvo mahĂsattva evać yathopadi«ÂĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć sthita÷, sa khalu punar bodhisattvo mahĂsattvo 'vinivartanĹya÷ pratikĂÇk«itavya÷. tathĂgatasamanvĂgata÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, upĂyakauÓalyena samanvĂgato bahubuddhakoÂĹniyutaÓatasahasraparyupĂsita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. avaropitakuÓalamĆla÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, kalyĂďamitraparig­hĹta÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, «aÂpĂramitĂvatĹrďa÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. vićÓatiÓĆnyatĂbhĂvita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, saptatrićÓad bodhipak«yadharmabhĂvita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhabhĂvita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmabhĂvita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, «a¬ abhij¤Ăpratilabdha÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, kumĂrabhĆta÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. abhiprĂyaparipĆrďa÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, buddhair avirahita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, kuÓalamĆlair avirahita÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. anĂk«iptapratibhĂna÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷, dhĂraďĹpratilabdha÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. rĆpaparini«pattis tasya pratikĂÇk«itavyĂ, vyĂkaraďasaćpanno gotrasaćpanna÷ saćcintyabhava÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. ĂkĂrapraveÓakuÓalo 'nak«arapraveÓakuÓalo vyavahĂrakuÓala÷ sa bodhisattvo mahĂsattva÷ pratikĂÇk«itavya÷. avyavahĂrakuÓala ekĂdhivacanakuÓalo dvyadhivacanakuÓalas tryadhivacanakuÓala÷ puru«ĂdhivacanakuÓalo rĆpakuÓalo, vedanĂkuÓala÷ saćj¤ĂkuÓala÷ saćskĂrakuÓalo vij¤ĂnakuÓala÷ skandhadhĂtvĂyatanakuÓala÷ pratĹtyasamutpĂdakuÓala÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgakuÓalo #<(PSP_5:109)># yĂvan nirvĂďakuÓalo dharmadhĂtulak«aďakuÓala÷ saćskĂralak«aďakuÓala÷ saćsk­talak«aďakuÓalo 'saćsk­talak«aďakuÓalo lak«aďĂlak«aďakuÓalo bhĂvakuÓalo 'bhĂvakuÓala÷ svabhĂvakuÓala÷ parabhĂvakuÓala÷ sayogakuÓalo viyogakuÓala÷ saćprayuktakuÓalo viprayuktakuÓala÷, tathatĂkuÓalo 'vitathatĂkuÓalo 'nanyatathatĂkuÓalo dharmatĂkuÓalo dharmadhĂtukuÓalo dharmaniyĂmatĂkuÓalo dharmasthititĂkuÓalo bhĆtakoÂikuÓala÷ pratyayakuÓala÷ saćpratyayakuÓalo dhyĂnakuÓalo 'pramĂďakuÓala ĂrĆpyasamĂpattikuÓala÷ «aÂpĂramitĂkuÓalaÓ catu÷sm­tyupasthĂnakuÓala÷ samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgakuÓalo vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhakuÓala÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitakuÓalo 'bhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmakuÓala÷ sarvĂkĂraj¤atĂkuÓala÷ saćsk­tadhĂtukuÓalo 'saćsk­tadhĂtukuÓalo 'dhĂtukuÓalo rĆpamanasikĂrakuÓalo vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂravij¤ĂnamanasikĂrakuÓala÷ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdapratĹtyasamutpĂdĂÇgamanasikĂrakuÓala÷ saptatrićÓadbodhipak«ya dharmĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhamanasikĂrakuÓala÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmamanasikĂrakuÓala÷, sarvĂkĂraj¤atĂ manasikĂrakuÓala÷. rĆpać rĆpeďa ÓĆnyam iti kuÓala÷, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać vij¤Ănena ÓĆnyam iti kuÓala÷, skandhadhĂtvĂyatanĂni skandhadhĂtvĂyatanai÷ ÓĆnyĂnĹti kuÓala÷, pratĹtyasamutpĂda÷ pratĹtyasamutpĂdena ÓĆnya iti kuÓala÷, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni pratĹtyasamutpĂdĂÇgai÷ ÓĆnyĂnĹti kuÓala÷, sarvapĂramitĂ÷ sarvapĂramitĂbhi÷ ÓĆnyĂ iti kuÓala÷, sarvaÓĆnyatĂ÷ sarvaÓĆnyatĂbhi÷ ÓĆnyĂ iti kuÓala÷, bodhipak«yĂ dharmĂ bodhipak«yair dharmai÷ ÓĆnyĂ÷ iti kuÓala÷, ĂryasatyĂny Ăryasatyai÷ ÓĆnyĂnĹti kuÓala÷, apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo 'pramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattibhi÷ ÓĆnyĂ iti kuÓala÷, sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni sarvavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhai÷ sĆnyĂnĹti kuÓala÷, abhij¤Ă abhij¤Ăbhi÷ ÓĆnyĂ iti kuÓalo, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvido daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidbhi÷ ÓĆnyĂ iti kuÓala÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitai÷ ÓĆnyĂnĹti kusala÷, a«ÂĂdaÓĂveďikabuddhadharmĂ a«ÂĂdaÓĂveďikair buddhadharmai÷ ÓĆnyĂ iti kuÓala÷, anuttarĂ samyaksaćbodhir anuttarayĂ samyaksaćbodhyĂ #<(PSP_5:110)># ÓĆnyeti kuÓala÷, pratiprasrabdhamĂrgakuÓalo 'pratiprasrabdhamĂrgakuÓala÷ utpĂdanirodhakuÓala÷ sthityanyathĂtvakuÓalo rĂgakuÓalo dve«akuÓalo mohakuÓalo d­«ÂikuÓalo 'd­«ÂikuÓalo mithyĂd­«ÂikuÓalo 'mithyĂd­«ÂikuÓalo yĂvat sarvad­«ÂikuÓalo nĂmarĆpakuÓalo 'nĂmarĆpakuÓala ĂrambaďakuÓala ĂdhipatyakuÓalo hetukuÓala÷ pratyayakuÓalo lak«aďakuÓalo 'lak«aďakuÓalo du÷khakuÓalo 'du÷khakuÓala÷ samudayakuÓalo 'samudayakuÓalo nirodhakuÓalo mĂrgakuÓalo narakakuÓalo narakamĂrgakuÓala÷ tiryagyonikuÓalas tiryagyonimĂrgakuÓalo yamalokakuÓalo yamalokamĂrgakuÓalo manu«yakuÓalo manu«yamĂrgakuÓalo devakuÓalo devamĂrgakuÓala÷ srotaĂpattiphalakuÓala÷ srotaĂpattiphalamĂrgakuÓala÷, sak­dĂgĂmiphalakuÓala÷ sak­dĂgĂmiphalamĂrgakuÓala÷, anĂgĂmiphalakuÓalo 'nĂgĂmiphalamĂrgakuÓala÷, arhattvaphalakuÓalo 'rhattvaphalamĂrgakuÓala÷, pratyekabodhikuÓala÷ pratyekabodhimĂrgakuÓala÷, mĂrgĂkĂraj¤atĂkuÓalo mĂrgĂkĂraj¤atĂmĂrgakuÓala÷, sarvĂkĂraj¤atĂkuÓala÷ sarvĂkĂraj¤atĂmĂrgakuÓala÷, indriyakuÓala indriyamĂrgakuÓala÷, tĹk«ďamĂrgakuÓalo javanapraj¤ĂkuÓalo nairvedhikapraj¤ĂkuÓala÷ p­thakp­thakpraj¤ĂkuÓalo samantapraj¤ĂkuÓalo 'tĹtĂrthakuÓalo 'nĂgatĂrthakuÓala÷ pratyutpannĂrthakuÓala upĂyakuÓala÷ sattvĂÓayakuÓalo 'dhyĂÓayakuÓalo 'rthakuÓalo vya¤janakuÓalas tristhĂnavyavasthĂnakuÓala÷, itĹme 'nuÓaćsĂ÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷. iti prayogamĂrgĂbhĂvavikalpa÷ praj¤ĂpĂramitĂm abhinirharata÷. iti darÓanamĂrgĂbhĂvavikalpa÷ praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayanta÷. iti bhĂvanĂmĂrgĂbhĂvavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kathać bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyä caritavyać? kathać praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ? kathać praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvayitavyĂ? bhagavĂn Ăha: rĆpaÓĂntatayĂ subhĆte rĆpavaÓikatayĂ rĆpatucchatayĂ rĆpĂsĂratayĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂravij¤ĂnaÓĂntatayĂ vij¤ĂnavaÓikatayĂ vij¤ĂnatucchatayĂ vij¤ĂnĂsĂratayĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć ÓĂntatayĂ vaÓikatayĂ tucchatayĂ #<(PSP_5:111)># asĂratayĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. iti prayogamĂrgĂj¤Ănavikalpa÷ yat puna÷ subhĆte evać vadasi, kathać praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyeti, ĂkĂÓaÓĆnyatĂbhinirhĂratayĂ praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ. iti darÓanamĂrgĂj¤Ănavikalpa÷ yat puna÷ subhĆte evać vadasi, kathać praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvayitavyeti, ĂkĂÓaÓĆnyatĂbhĂvanayĂ praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvayitavyĂ. iti bhĂvanĂmĂrgaj¤Ănavikalpa÷ ity ukto navavidha÷ prathamo grĂhyavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kiyac cirać sa bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran praj¤ĂpĂramitĂyĂć cĹrďo bhavati? bhagavĂn Ăha: prathamacittotpĂdam upĂdĂya, iti bodhicittĂnutpĂdavikalpa÷ yĂvad bodhimaď¬am eva manasikaroty, evać praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam, evać praj¤ĂpĂramitĂbhinirharttavyĂ bhĂvayitavyĂ. iti bodhimaď¬ĂmanasikĂravikalpa÷ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavaćÓ cittĂntarĂnĂm avakĂÓan dadatĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam? bhagavĂn Ăha: anye«Ăć subhĆte manasikĂrĂďĂm avakĂÓam adadatĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, praj¤ĂpĂramitĂbhinirhartavyĂ, praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvayitavyĂ. iti ÓrĂvakapratyekabuddhayĂnĂmanasikĂravikalpa÷ sarvĂkĂraj¤atĂmanasikĂrĂvipraďĂÓa eva subhĆte praj¤ĂpĂramitĂcaryĂ, tathĂ ca caritavyĂ tathĂ cĂbhinirhartavyĂ tathĂ ca bhĂvayitavyĂ, yathĂ cittacaitasikĂ dharmĂ na pravartate. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran praj¤ĂpĂramitĂm abhinirharan praj¤ĂpĂramitĂć bhĂvayan sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. iti samyaksaćbodher amanasikĂravikalpa÷ subhĆtir Ăha: bhĂvayan puna÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. iti bhĂvanĂvikalpa÷ subhĆtir Ăha: abhĂvayan puna÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. ity abhĂvanĂvikalpa÷ #<(PSP_5:112)># subhĆtir Ăha: naiva bhĂvayan nĂbhĂvayan sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. iti naivabhĂvanĂnĂbhĂvanĂvikalpa÷ subhĆtir Ăha: tat kathać bhagavan sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: yathĂ tathatĂ. subhĆtir Ăha: kathać tathatĂ? bhagavĂn Ăha: yathĂ hi bhĆtakoÂi÷. subhĆtir Ăha: kathać bhĆtakoÂi÷? bhagavĂn Ăha: yathĂ dharmadhĂtu÷. iti yathĂvikalpa÷ ity ukto navavidho dvitĹyo grĂhyavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kathać dharmadhĂtu÷? bhagavĂn Ăha: yathĂtmadhĂtu÷ sattvadhĂtur jĹvadhĂtur jantudhĂtu÷ po«adhĂtu÷ puru«adhĂtu÷ pudgaladhĂtu÷. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan tathatĂ bhĆtakoÂidharmadhĂtur ĂtmadhĂtu÷ sattvadhĂtur jĹvadhĂtur jantudhĂtu÷ po«adhĂtu÷ puru«adhĂtu÷ pudgaladhĂtu÷? bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte api nu sa ĂtmĂ vĂ sattvo vĂ jĹvo vĂ jantur vĂ poso vĂ puru«o vĂ pudgalo vĂ upalabhyate. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: anupalabhamĂna÷ subhĆte ĂtmĂnać vĂ sattvać vĂ jĹvać vĂ jantuć vĂ po«ać vĂ puru«ać vĂ pudgalać vĂ, kathać sattvadhĂtuć vĂ yĂvat pudgaladhĂtuć vĂ praj¤Ăpayi«yati. evać praj¤ĂpĂramitĂm apy apraj¤apayamĂna÷ sarvadharmĂn apy apraj¤apayamĂna÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann apraj¤apanĹyĂ praj¤ĂpĂramitĂ? apraj¤apanĹyĂ dhyĂnapĂramitĂ, apraj¤apanĹyĂ vĹryapĂramitĂ, apraj¤apanĹyĂ k«ĂntipĂramitĂ, apraj¤apanĹyĂ ÓĹlapĂramitĂ, apraj¤apanĹyĂ dĂnapĂramitĂ? bhagavĂn Ăha: apraj¤apanĹyĂ subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ, yĂvat sarvadharmĂ÷ saćsk­tĂ vĂsaćsk­tĂ vĂ ÓrĂvakadharmĂ vĂ pratyekabuddhadharmĂ vĂ yĂvad buddhadharmĂ vĂ. subhĆtir Ăha: yadi bhagavann apraj¤apanĹyĂ÷ sarvadharmĂ÷, kuta÷ #<(PSP_5:113)># punar bhagavan nĂrakĂ÷ praj¤Ăyante, tiryagyonigatĂ÷ praj¤Ăyante, yamalokĂ vĂ praj¤Ăyante, manu«yĂ vĂ praj¤Ăyante, devĂ vĂ praj¤Ăyante, srotaĂpannĂ vĂ sak­dĂgĂmino vĂnĂgĂmino vĂrhanto vĂ pratyekabuddhĂ vĂ samyaksaćbuddhĂ vĂ praj¤Ăyante. bhagavĂn Ăha: kat kić manyase? subhĆte 'pi nu sattvapraj¤Ăptir upalabhyate. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: anupalabhamĂna÷ subhĆte sattvać kuto nĂrakać praj¤Ăpayi«yati tiryagyonigatĂn, yamalokać vĂ manu«yać vĂ devać vĂ srotaĂpannĂn vĂ sak­dĂgĂmino vĂ anĂgĂmino vĂ arhato vĂ pratyekabuddhĂn vĂ samyaksaćbuddhĂn vĂ kuta÷ praj¤Ăpayi«yati? evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂpraj¤apanĹye«u dharme«u Óik«itavyam. iti sattvapraj¤Ăptivikalpa÷ subhĆtir Ăha: na nu bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ rĆpe Óik«itavyać, vedanĂyĂć saćj¤ĂyĂć saćskĂre«u, vij¤Ăne Óik«itavyać, skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂde«u pratĹtyasamutpĂdĂÇge«u ca Óik«itavyać, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć Óik«itavyać, sarvapĂramitĂsu sarvaÓĆnyatĂsu Óik«itavyać, saptatrićÓadbodhipak«ye«u dharme«u Óik«itavyam, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u Óik«itavyać, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u Óik«itavyam, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u Óik«itavyać, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć Óik«itavyam. iti dharmapraj¤Ăptivikalpa÷ bhagavĂn Ăha: rĆpe«u subhĆte Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, vedanĂyĂć saćj¤ĂyĂć saćskĂre«u, vij¤Ăne«u Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂde«u pratĹtyasamutpĂdĂÇge«u ca Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, sarvapĂramitĂsu sarvaÓĆnyatĂsu Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, saptatrićÓadbodhipak«e«u dharme«u Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u #<(PSP_5:114)># Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ sarvĂkĂraj¤atĂyĂć Óik«itavyam anutk«epĂprak«epatayĂ. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan rĆpe anutk«epĂprak«epatayĂ Óik«itavyać? vedanĂyĂć saćj¤ĂyĂć saćskĂre«u, kathać bhagavan vij¤Ăne 'nutk«epĂprak«epatayĂ Óik«itavyać? yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂyĂm anutk«epĂprak«epatayĂ Óik«itavyam? bhagavĂn Ăha: anutpĂdato 'nirodhata÷ Óik«itavyam. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan anutpĂdato 'nirodhata÷ Óik«itavyam? bhagavĂn Ăha: anabhisaćskĂratayĂ Óik«itavyam. subhĆtir Ăha: kathać bhagavann anabhisaćskĂratayĂ Óik«itavyam? bhagavĂn Ăha: svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn samanupaÓyann anabhisaćskĂratayĂ Óik«itavyam. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan svalak«aďaÓĆnyĂ÷ sarvadharmĂ iti Óik«itavyam? bhagavĂn Ăha: rĆpać rĆpeďa ÓĆnyać dra«Âavyać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać vij¤Ănena ÓĆnyać dra«Âavyam, evać cak«u÷ Órotrać ghrĂďać jihvĂ kĂyo, mano manasĂ ÓĆnyać dra«Âavyam, evać rĆpać Óabdagandharasaspar«ÂavyadharmĂ÷ Óabdagandharasaspar«Âavyadharmai÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, cak«urvij¤Ănać cak«urvij¤Ănena ÓĆnyać dra«Âavyam, evać ÓrotraghrĂďajihvĂkĂyamanovij¤Ănać manovij¤Ănena ÓĆnyać dra«Âavyać, cak«u÷saćsparÓa÷ cak«u÷saćsparÓena ÓĆnyo dra«Âavya÷, evać ÓrotrasaćsparÓo ghrĂďasaćsparÓo jihvĂsaćsparÓa÷ kĂyasaćsparÓo mana÷saćsparÓo mana÷saćsparÓena ÓĆnyo dra«Âavya÷, cak«u÷saćsparÓapratyayĂ vedanĂ cak«u÷saćsparÓapratyayayĂ vedanayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, evać ÓrotrasaćsparÓapratyayĂ vedanĂ, ghrĂďasaćsparÓapratyayĂ vedanĂ, jihvĂsaćsparÓapratyayĂ vedanĂ, kĂyasaćsparÓapratyayĂ vedanĂ, mana÷saćsparÓapratyayĂ vedanĂ mana÷saćsparÓapratyayayĂ vedanayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, dĂnapĂramitĂ dĂnapĂramitayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, evać ÓĹlapĂramitĂ k«ĂntipĂramitĂ vĹryapĂramitĂ dhyĂnapĂramitĂ, praj¤ĂpĂramitĂ praj¤ĂpĂramitayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, adhyĂtmaÓĆnyatĂdhyĂtmaÓĆnyatayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, bahirdhĂÓĆnyatĂ bahirdhĂÓĆnyatayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂ adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂ abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatayĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, ĂryasatyĂny #<(PSP_5:115)># Ăryasatyai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, dhyĂnĂni dhyĂnai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, apramĂďĂny apramĂďai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂvyĂni, ĂrĆpyasamĂpattaya ĂrĆpyasamĂpattibhi÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, vimok«amukhĂni vimok«amukhai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattayo navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattibhi÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, samĂdhaya÷ samĂdhibhi÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, dhĂraďĹmukhĂni dhĂraďĹmukhai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, sm­tyupasthĂnĂni sm­tyupasthĂnai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, evać samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂni samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, mĂrgĂ mĂrgai÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, abhij¤Ă abhij¤Ăbhi÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ, daÓabalĂni daÓabalai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, vaiÓĂradyĂni vaiÓĂradyai÷ ÓĆnyĂni dra«ÂavyĂni, pratisaćvida÷ pratisaćvidbhi÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, ĂveďikĂ buddhadharmĂ Ăveďikai÷ buddhadharmai÷ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ÷, anuttarĂ samyaksaćbodhir anuttarayĂ samyaksaćbodhyĂ ÓĆnyĂ dra«ÂavyĂ. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena svalak«aďaÓĆnye«u dharme«u caritavyam. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan rĆpać rĆpeďa ÓĆnyać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać vij¤Ănena ÓĆnyam. evać yĂvad anuttarĂ samyaksaćbodhir anuttarayĂ samyaksaćbodhyĂ ÓĆnyĂ. tat kathać bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carir bhavati? bhagavĂn Ăha: acari÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂcari÷. subhĆtir Ăha: kena kĂraďena bhagavann acari÷? bhagavĂn Ăha: tathĂ hi subhĆte sĂ praj¤ĂpĂramitĂ nopalabhyate, bodhisattvo 'pi nopalabhyate, carir api nopalabhyate, yo vĂ carito, yena vĂ carito, yatra vĂ caritas, tad api nopalabhyate. evać hi subhĆte acarir bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂcarir yatraite sarvaprapa¤cĂ nopalabhyante. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan na cari÷ praj¤ĂpĂramitĂcarir bhavati, tat kathać bhagavann Ădikarmikeďa bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena prathamacittotpĂdam upĂdĂyĂnupalambhe«u sarvadharme«u Óik«itavyać, tena dĂnan dadatĂ #<(PSP_5:116)># anupalambhayogena dĂnan dĂtavyać, ÓĹlać rak«atĂ anupalambhayogena ÓĹlać rak«itavyać, k«ĂntyĂ saćpĂdayatĂnupalambhayogena k«Ănti÷ saćpĂdayitavyĂ, vĹryam ĂrabhamĂďenĂnupalambhayogena vĹryam Ărabdhavyać, samĂdhić samĂpadyamĂnenĂnupalambhayogena samĂdhi÷ samĂpattavya÷, praj¤Ăć bhĂvayatĂnupalambhayogena praj¤Ă bhĂvayitavyĂ, adhyĂtmaÓĆnyatĂć bhĂvayatĂnupalambhayogena bahirdhĂÓĆnyatĂć bhĂvayatĂnupalambhayogenĂdhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂć bhĂvayatĂnupalambhayogena, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć bhĂvayatĂnupalambhayogenĂbhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂ bhĂvayitavyĂ. sm­tyupasthĂnĂni bhĂvayatĂnupalambhayogena sm­tyupasthĂnĂni bhĂvayi tavyĂni. evać samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂny ĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgać bhĂvayatĂnupalambhayogenĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgo bhĂvayitavya÷, ĂryasatyĂni bhĂvayatĂnupalambhayogenĂryasatyĂni bhĂvayitavyĂni, apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr bhĂvayatĂnupalambhayogenĂpramĂďadhyĂnĂrĆpya samĂpattayo bhĂvayitavyĂ÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni bhĂvayatĂnupalambhayogena ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni bhĂvayitavyĂni, vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni bhĂvayatĂnupalambhayogena vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni bhĂvayitavyĂni, abhij¤Ă bhĂvayatĂnupalambhayogenĂbhij¤Ă bhĂvayitavyĂ÷, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvido bhĂvayatĂnupalambhayogena daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvido bhĂvayitavyĂ÷, ĂveďikĂn buddhadharmĂn bhĂvayatĂnupalambhayogena ĂveďikĂ buddhadharmĂ bhĂvayitavyĂ÷, sarvĂkĂraj¤atĂć bhĂvayatĂnupalambhayogena sarvĂkĂraj¤atĂ bhĂvayitavyĂ. subhĆtir Ăha: kiyatĂ bhagavann upalambho bhavati? kiyatĂ bhagavann anupalambho bhavati? bhagavĂn Ăha: yĂvad dvayan tĂvad upalambho, yĂvad advayan tĂvad anupalambha÷. subhĆtir Ăha: kiyatĂ bhagavan dvayać vĂ advayać vĂ bhavati? bhagavĂn Ăha: yĂvac cak«urĆpać yĂvat manodharmĂÓ ca, yĂvad bodhiÓ ca budddhaÓ ca, idać subhĆte dvayać, yĂvan na cak«urĆpać, yĂvan na manodharmĂÓ ca, na bodhiÓ ca na buddhaÓ ca, idać subhĆte 'dvayam. iti ÓĆnyatvavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann upalambho 'nupalambha÷, athĂnupalambha upalambha÷? #<(PSP_5:117)># bhagavan Ăha: na subhĆte upalambho 'nupalambha÷, nĂpy anupalambha upalambha÷, api tu khalu puna÷ subhĆte upalambhĂnupalabdhisamatĂnupalambha÷. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂnupalambhasamatĂyĂć Óik«itavyam. evać Óik«amĂďo bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂm anupalambhiko bhavati. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran naivopalambhe sajjati nĂnupalambhe, kathać bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ bhĆmer bhĆmi÷ paripĆrayitavyĂ, bhĆmer bhĆmić paripĆrya sarvĂkĂraj¤atĂnuprĂptavyĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann upalambhe sthitvĂ bhĆmer bhĆmić paripĆrayati, na copalarabhe sthitvĂ ÓaktyĂ bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ bhĆmer bhĆmić paripĆrayitum. tat kasya heto÷? anupalambhĂ hi praj¤ĂpĂramitĂ, anupalambhĂ hi bodhi÷, so 'pi nopalabhyate ya÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyä caritavyam. iti Óaktivikalpa÷ subhĆtir Ăha: yadi bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ nopalabhyate. tat kathać bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyä caratĂ dharme«u pravicaya÷ kartavya÷? idać rĆpać, iyać vedanĂ, iyać saćj¤Ă, ime saćskĂrĂ, idać vij¤Ănam, imĂni skandhadhĂtvĂyatanĂni, ayać pratĹtyasamutpĂda, imĂni pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni, imĂ pĂramitĂ÷, imĂni ÓĆnyatĂmukhĂni, ime bodhipak«yĂ dharmĂ÷, imĂ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattaya÷, imĂni ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni, imĂni vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni, imĂ abhij¤Ă daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvida÷, ime ĂveďikĂ buddhadharmĂ÷, iyam anuttarĂ samyaksaćbodhi÷. bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caraćs tathĂ dharme«u pravicayać karoti, yathĂ kurvan rĆpać nopalabhate, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂn, vij¤Ănać nopalabhate, skandhadhĂtvĂyatanĂni nopalabhate, pratĹtyasamutpĂdać nopalabhate, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni nopalabhate, pĂramitĂ nopalabhate, ÓĆnyatĂmukhĂni nopalabhate, bodhipak«yĂn dharmĂn nopalabhate, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni nopalabhate, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂn nopalabhate, #<(PSP_5:118)># 'nuttarĂć samyaksćabodhin nopalabhate. iti dharmapravicayavikalpa÷ subhĆtir Ăha: yadi bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyä caran rĆpać nopalabhate, vedanĂć saćj¤Ăć saćskĂrĂn, vij¤Ănan nopalabhate, yĂvad anuttarĂć samyaksaćbodhin nopalabhate. tat kathać dĂnapĂramitĂć paripĆrya ÓĹlapĂramitĂć paripĆrya k«ĂntipĂramitĂć paripĆrya vĹryapĂramitĂć paripĆrya dhyĂnapĂramitĂć paripĆrya praj¤ĂpĂramitĂć paripĆrya bodhisattvaniyĂmam avakrami«yati, bodhisattvaniyĂmam avakramya buddhak«etrać pariÓodhayi«yati, buddhak«etrać pariÓodhya sattvĂn paripĂcayi«yati, sattvĂn paripĂcya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpya dharmacakrać pravartayi«yati, dharmacakrać pravartya buddhak­tyać kari«yati, buddhak­tyać k­tvĂ sattvĂn saćsĂrĂt parimocayi«yati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte bodhisattvo rĆpasya k­tena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, na vedanĂyĂ na saćj¤ĂyĂ na saćskĂrĂďĂć, na vij¤Ănasya k­tena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, na skandhadhĂtvĂyatanĂnĂć na pratĹtyasamutpĂdasya na pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć k­tena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, na pĂramitĂnĂć k­tena, na ÓĆnyatĂmukhĂnĂć na bodhipak«yĂnĂć dharmĂďĂć k­tena, nĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć k­tena, na ÓĆnyatĂnimittĂparanihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂďĂć k­tena, nĂnuttarĂyĂ÷ samyaksaćbodhe÷ k­tena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. subhĆtir Ăha: kasyedĂnĹć k­tena bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na kasyacit k­tena bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte 'k­tĂ avik­tĂ anabhisaćsk­tĂ÷ sarvadharmĂ÷, sĂpi praj¤ĂpĂramitĂk­tĂ avik­tĂnabhisaćsk­tĂ, bodhisattvo 'py ak­to 'vik­to 'nabhisaćsk­ta÷. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam ak­tĂvik­tĂnabhisaćsk­tĂnabhisaćskĂrayogena. iti vastĆddeÓavikalpa÷ subhĆtir Ăha: yadi bhagavann ak­tĂ avik­tĂ anabhisaćsk­tĂ÷ sarvadharmĂ÷, kathać ye«Ăć bhagavaćs trayĂďĂć yĂnĂnĂć vyavasthĂnać bhavati? ÓrĂvakayĂnasya pratyekabuddhayĂnasya mahĂyĂnasya ca. #<(PSP_5:119)># bhagavĂn Ăha: na subhĆte 'k­tĂnĂm avik­tĂnĂm anabhisaćsk­tĂnĂć dharmĂďĂć kićcid vyavasthĂnam upalabhyate, anabhisaćsk­tĂnĂm anabhisaćcetayitĂnĂć dharmĂďĂć vyavasthĂnać ca nopalabhyate. tat kasya heto÷? tathĂ hi bĂlo 'ÓrutavĂn p­thagjano rĆpe 'bhinivi«Âo, vedanĂyĂć saćj¤ĂyĂć saćskĂre«u, vij¤Ăne 'bhinivi«Âa÷, skandhadhĂtvĂyatane«v abhinivi«Âa÷, pratĹtyasamutpĂde 'bhinivi«Âa÷, pratĹtyasamutpĂdĂÇge«v abhinivi«Âa÷, pĂramitĂsv abhinivi«Âa÷, ÓĆnyatĂmukhesv abhinivi«Âo, bodhipak«ye«u dharme«v abhinivi«Âa÷, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«v abhinivi«Âa÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitesv abhinivi«Âo, 'bhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«v abhinivi«Âa÷, sarvĂkĂraj¤atĂyĂm abhinivi«Âo, rĆpać manyate rĆpam upalabhate, vedanĂć saćj¤Ăć saćskĂrĂn, vij¤Ănać manyate vij¤Ănam upalabhate, skandhadhĂtvĂyatanĂni manyate skandhadhĂtvĂyatanĂny upalabhate, pratĹtyasamutpĂdać manyate pratĹtyasamutpĂdam upalabhate, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni manyate pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂny upalabhate, pĂramitĂ manyate pĂramitĂ upalabhate, ÓĆnyatĂmukhĂni manyate ÓĆnyatĂmukhĂny upalabhate, bodhipak«yĂn dharmĂn manyate bodhipak«yĂn dharmĂn upalabhate, ĂryasatyĂni manyate ĂryasatyĂny upalabhate, apramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr manyate 'pramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattĹr upalabhate, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni manyate ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂny upalabhate, a«Âavimok«anavĂnupĆrvavihĂrasamĂpattĹr manyate '«Âavimok«anavĂnupĆrvavihĂrasamĂpattĹr upalabhate, samĂdhidhĂraďĹmukhĂni manyate samĂdhidhĂraďĹmukhĂny upalabhate, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn manyate 'bhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn upalabhate, bodhić manyate bodhim upalabhate. tasyaivać bhavaty, ahać bodhim abhisaćbhotsye, ahać sattvĂn parimocayi«yĂmi saćsĂrata÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte yad buddhena pa¤cabhiÓ cak«urbhir nopalabdhać rĆpać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać nopalabdhać, skandhadhĂtvĂyatanĂni pratĹtyasamutpĂda÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca nopalabdhĂni, pĂramitĂ÷ ÓĆnyatĂmukhĂni bodhipak«yĂ dharmĂ nopalabdhĂ÷, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni nopalabdhĂni, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ #<(PSP_5:120)># nopalabdhĂ÷, anuttarĂ samyaksaćbodhir api nopalabdhĂ, tatsamohapuru«o buddhvĂ vĂkhyĂya sattvĂn icchati saćsĂrĂt parimocayitum. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yad bhagavĂn evam Ăha, tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhena pa¤cabhiÓ cak«urbhir nopalabdhĂs te sattvĂ yĂn ĂsaćsĂrĂt parimocayed iti. tat katham idĂnĹć bhagavatĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya sattvĂs tri«u rĂÓi«u vyĂk­tĂ÷ samyaktvaniyatĂ vĂ mithyĂtvaniyatĂ vĂniyatĂ vĂ? bhagavĂn Ăha: na mayĂ subhĆte 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya kathaćcid api sattva upalabdha÷, samyaktvaniyato vĂ mithyĂtvaniyato vĂniyato vĂ, api tu khalu puna÷ subhĆte ya ime sattvĂ adravye dravyasaćj¤inas tĂćs tato abhĆtagrahĂd dhĂrayĂmi lokavyavahĂreďa na÷ puna÷ paramĂrthena. subhĆtir Ăha: na punar bhagavatĂ paramĂrthe sthitvĂ bodhir abhisaćbuddhĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: yadi bhagavatĂ naiva paramĂrthe sthitvĂnuttarĂ samyaksaćbodhir abhisaćbuddhĂ, nĂpy ­ddhiparyĂye sthitvĂnuttarĂ samyaksaćbodhir abhisaćbuddhĂ, katham idĂnĹć bhagavatĂ tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhena bodhir abhisaćbuddhĂ bhavati? bhagavĂn Ăha: anabhisaćbuddhĂ subhĆte tathĂgatenĂnuttarĂ samyaksaćbodhi÷, sĂ ca na kvacit sthitĂ saćsk­te vĂ dhĂtĂv asaćsk­te vĂ dhĂtau. tadyathĂpi nĂma subhĆte tathĂgatanirmito na kvacit sthita÷ saćsk­te vĂ dhĂtĂv asaćsk­te vĂ dhĂtau, sa ca tathĂgatanirmito gacchati cĂgacchati ca ti«Âhati ca ni«Ĺdati ca, sa dĂnapĂramitĂyĂć carec, chĹlapĂramitĂyĂć caret, k«ĂntipĂramitĂyĂć cared, vĹryapĂramitĂyĂć cared, dhyĂnapĂramitĂyĂć caret, praj¤ĂpĂramitĂyĂć carec, catvĂri dhyĂnĂny upasaćpadya viharec, caturbhir apramĂďaiÓ catas­bhir ĂrĆpyasamĂpattibhi÷ pa¤cabhir abhij¤ĂbhiÓ caturbhi÷ sm­tyupasthĂnaiÓ caturbhi÷ samyakprahĂďaiÓ caturbhir ­ddhipĂdai÷ pa¤cabhir indriyai÷ pa¤cabhir balai÷ saptabhir bodhyaÇgair ĂryĂ«ÂĂÇgena mĂrgeďa ÓĆnyatĂsamĂdhinĂ animittasamĂdhinĂpraďihitasamĂdhinĂ #<(PSP_5:121)># adhyĂtmaÓĆnyatayĂ bahirdhĂÓĆnyatayĂ adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatayĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatayĂ, a«Âavimok«air navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattibhir daÓabhis tathĂgatabalaiÓ caturbhir vaiÓĂradyaiÓ catas­bhi÷ pratisaćvidbhi÷ mahĂmaitryĂ mahĂkaruďayĂ samĂdhidhĂraďĹmukhair a«ÂĂdaÓabhir Ăveďikair buddhadharmair dharmacakrapravartanatayĂ ca viharet, sa ca nirmito 'parimĂďĂn sattvĂn abhinirmĂya tri«u rĂÓi«u vyĂkuryĂt. tat kić manyase? subhĆte 'pi nu tena kaÓcit sattvas tri«u rĂÓi«u vyĂk­ta÷. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: evam eva subhĆte tathĂgatena sarvadharmĂ nirmitopamĂ j¤ĂtĂ, na ca kaÓcit sattvo vinĹta÷. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂ bhĂvayitavyĂ, tadyathĂpi nĂma tathĂgatanirmitena. subhĆtir Ăha: api nu bhagavan sarvadharmĂ nirmitopamĂ÷. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan sarvadharmĂ nirmitopamĂs tathĂgatasya nirmitasya ca ka÷ prativiÓe«a÷? kić vĂ nĂnĂkaraďać? ko vĂbhiprĂya÷? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: tathĂgatasya ca subhĆte nirmitasya ca na kaÓcid viÓe«o, na kićcit nĂnĂkaraďam upalabhyate, nirviÓe«a÷ subhĆte tathĂgataÓ ca nirmitaÓ ca. tat kasya heto÷? tathĂ hi yat tathĂgata÷ karma karoti, tan nirmita÷ karma karoti. subhĆtir Ăha: kaccit punar bhagavan na sati tathĂgate nirmita÷ karma karoti? bhagavĂn Ăha: karoti subhĆte. subhĆtir Ăha: kathać yathĂ punar bhagavan na sati tathĂgate tathĂgatanirmita÷ karma karoti? bhagavĂn Ăha: tadyathĂpi nĂma subhĆte sacet tathĂgato bhavyasattvam anupalabhamĂno nirmitan nirmĂya parinirv­ta÷, tena ca nirmitenĂrdhakalpać buddhak­tyać sa paÓcĂd buddhak­tyać k­tvĂ parinirv­ta iti jana÷ saćjĂnĹte, na ca nirmitĂnĂć kaÓcid utpĂdo na nirvĂďam. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, #<(PSP_5:122)># yad uta nirmitopamĂn sarvadharmĂn adhimucyate. iti yĂnatrayavikalpa÷ subhĆtir Ăha: yadi bhagavan nirmitasya tathĂgatasya ca viÓe«o nĂsti dak«iďĂ pariÓuddhi÷ kathać bhavi«yati? ya ime bhagavaćs tathĂgate dak«iďĂć prati«ÂhĂpayanti, sĂ na jĂtu k«Ĺyate yĂvat te sattvĂ anupadhiÓe«anirvĂďadhĂtau parinirvĂsyante, evam eva ye nirmite dak«iďĂć prati«ÂhĂpayanti, sĂ na jĂtu k«Ĺyate yĂvat te sattvĂ anupadhiÓe«anirvĂďadhĂtau parinirvĂsyanti. bhagavĂn Ăha: yayĂ subhĆte dharmatayĂ tathĂgata÷ sadevakasya lokasya dak«iďĹyo bhavati, tayaiva dharmatayĂ nirmito 'pi sadevasya lokasya dak«iďĹya÷. ti«Âhatu tĂvat subhĆte tathĂgataprati«ÂhĂpitĂ dak«iďĂ, ti«Âhatu nirmitaprati«ÂhĂpitĂ dak«iďĂ ya÷ kaÓcit subhĆte kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ tathĂgatać maitratayĂ manasikari«yati, sarvo 'sau tasya kuÓalamĆlasya paryantam adhigamya du«khasyĂntać kari«yati. ti«Âhatu maitrać vĂ manasikĂro ya÷ kaÓcit subhĆte kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ ĂkĂÓe pu«pĂďi k«epsyati tathĂgatać manasik­tvĂ sarvo 'sau tasya kuÓalamĆlasya paryantam adhigamya du«khasyĂntać kari«yati: ti«Âhatu subhĆte maitrać vĂ manasikĂras, ti«Âhatv ĂkĂÓe pu«pĂďi ya÷ kaÓcit subhĆte kulaputro vĂ kuladuhitĂ vĂ namo buddhĂnĂm iti manasikari«yati, sarvo 'sĂv anupĆrveďa du÷khasyĂntać kari«yati. evać maharddhikĂ subhĆte tathĂgataprati«ÂhĂpitĂ dak«iďĂ, evać mahĂnuÓaćsĂ, tad anena te subhĆte paryĂyeďaivać veditavyać, tathĂgatasya ca tathĂgatanirmitasya ca na kićcit nĂnĂkaraďam upalabhyate dharmĂďĂć dharmatĂć pramĂďĹk­tyam. iti dak«iďĂviÓuddhivikalpa÷ evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, dharmĂďĂć dharmatĂyĂm avataritavyać, sĂ ca dharmatĂ na vikopayitavyĂ, iyać praj¤ĂpĂramitĂyĂ dharmateti na vikopayitavyĂ, evać dhyĂnapĂramitĂyĂ vĹryapĂramitĂyĂ÷ k«ĂntipĂramitĂyĂ÷ ÓĹlapĂramitĂyĂ iyać dĂnapĂramitĂyĂ dharmateti na vikopayitavyĂ, evać yĂvat sarvadharme«v ime sarvadharmĂ iyać sarvadharmĂďĂć dharmateti na vikopayitavyĂ. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan sarvadharmĂďĂn dharmatĂ na vikopayitavyĂ, yat punar bhagavaćs tathĂgatena vikopitać rĆpam idam, iyać vedanĂ #<(PSP_5:123)># iyać saćj¤Ă, ime saćskĂrĂ, idać vij¤Ănać, ime skandhĂ, ime dhĂtava÷, imĂny ĂyatanĂni, ayać pratĹtyasamutpĂda÷, imĂni pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni, ime bĂhyĂdhyĂtmikĂ dharmĂ nirdi«ÂĂ÷, evać kuÓalĂ dharmĂ evam akuÓalĂ dharmĂ÷ sĂsravĂ anĂsravĂ laukikĂ lokottarĂs sĂdhĂraďĂ asĂdhĂraďĂ÷ saćsk­tĂ asaćsk­tĂ dharmĂ nirdi«ÂĂ÷, tan mĂ haiva bhagavatĂ dharmĂďĂć dharmatĂ vikopitĂ bhavet? bhagavĂn Ăha: na subhĆte, nĂmanimittĂ hi te dharmĂ nirdi«ÂĂ dharmĂďĂć sĆcanak­tĂ, kathać paro 'vatari«yatiti na dharmĂďĂn dharmatĂ vikopitĂ bhavet. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan nĂmanimittĂ hi te dharmĂ nirdi«ÂĂ÷ pare«Ăm avatĂraďĂya, kathać bhagavarm anĂmakĂ animittĂ÷ sarvadharmĂ nĂma nimittena vyĂh­tĂ÷? iti caryĂvikopanavikalpa÷ ity ukto navavidha÷ prathamagrĂhakavikalpa÷ bhagavĂn Ăha: na subhĆte vyavahĂro nĂmanimittam abhiniveÓo vĂ nĂtra subhĆte nĂmni vyavaharĂmi, na nimitte 'nimitte 'bhiniveÓo vĂ. na hi subhĆte tathĂgataÓrĂvako vĂ nĂmni nimitte vĂbhiniviÓate. na hi subhĆte nĂma nĂmny abhiniviÓate, na nimittan nimitte 'bhiniviÓate, na ÓĆnyatĂ ÓĆnyatĂyĂm abhiniviÓate, nĂnimittam Ănimitte 'bhiniviÓate, nĂpraďihitam apraďihite 'bhiniviÓate, na tathatĂ tathatĂyĂm abhiniviÓate, na bhĆtakoÂir bhĆtakoÂyĂm abhiniviÓate, na dharmadhĂtur dharmadhĂtĂv abhiniviÓate, nĂsaćsk­tam asaćsk­te 'bhiniviÓate, evam ete sarvadharmĂ nĂmamĂtrać, na hy ete nĂmamĂtre 'vati«Âhante. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena nĂmamĂtre sthitvĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, tatra ca nĂbhinive«Âavyam. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan nĂmamĂtram idać sarvasaćsk­tać, kasyedĂnĹć k­tena bodhisattvo mahĂsattvo bodhaye cittam utpĂdyĂnekavidhĂć saćsĂracĂrikĂć pratyanubhavati, bodhisattvacaryä caran dĂnać dadĂti, ÓĹlać rak«ati, k«ĂntyĂ saćpĂdayati, vĹryam Ărabhate, dhyĂnać samĂpadyate, praj¤Ăć bhĂvayati, ÓĆnyatĂyĂć carati, apramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpatti«u viharati, sm­tyupasthĂne«u viharati, samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u viharati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitasamĂdhić #<(PSP_5:124)># samĂpadyate, ĂryasatyĂni bhĂvayati, vimok«asamĂdhisamĂpattić dhĂraďĹmukhĂni samĂpadyate, abhij¤Ă bhĂvayati, daÓabhis tathĂgatabalair viharati, caturvaiÓĂradyaiÓ catas­bhi÷ pratisaćvidbhi÷, a«ÂĂdaÓabhir Ăveďikair buddhadharmair viharati, mahĂmaitrĹć mahĂkaruďĂć paripĆrayati? bhagavĂn Ăha: yać subhĆtir evam Ăha, yadi nĂmamĂtram idać sarvasaćsk­tać, tat kasyedĂnĹć k­tena bodhisattvo mahĂsattvo bodhaye cittam utpĂdyĂnekavidhĂć saćsĂracĂrikĂć pratyanubhavatĹti, yasmĂt subhĆte nĂmamĂtram idać sarvasaćsk­tać, tac ca nĂma nĂmnĂ ÓĆnyać nimittać nimittena ÓĆnyać, tasmĂd bodhisattvo mahĂsattvo bodhisattvacĂrikĂć caran sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpya dharmacakrać pravartayati, dharmacakrać pravartya sattvĂćs tribhir yĂnai÷ parinirvĂpayati, tasya ca nĂmanimittasya notpĂdo na nirodho na sthitir na sthiter anyathĂtvać praj¤Ăyate. iti sĂmĂnyena dvitĹyo grĂhakavikalpopak«epa÷ subhĆtir Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂ sarvĂkĂraj¤ateti bhagavan vadasi. bhagavĂn Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂ sarvĂkĂraj¤ateti vadĂmi. subhĆtir Ăha: kathać punar bhagavan sarvĂkĂraj¤atĂ tathĂgatena nirdi«ÂĂ, mĂrgĂkĂraj¤atĂpi tathĂgatena nirdi«ÂĂ, sarvaj¤atĂpi tathĂgatena nirdi«ÂĂ? ĂsĂć bhagavaćs tis­ďĂć sarvaj¤atĂnĂć kić nĂnĂkaraďam? bhagavĂn Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂ subhĆte tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya, mĂrgaj¤atĂ subhĆte bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć, sarvaj¤atĂ subhĆte sarvaÓrĂvakapratyekabuddhĂnĂm. subhĆtir Ăha: kena kĂraďena bhagavan sarvĂkĂraj¤atĂ tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya? bhagavĂn Ăha: yĂvanta÷ subhĆte ĂkĂrĂ liÇgĂni nimittĂni yair ĂkĂrair yair liÇgair yair nimittais te dharmĂ÷ sĆcyante, te ĂkĂrĂs tĂni liÇgĂni tĂni nimittĂni tathĂgatenĂnubaddhĂni tenocyate tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya sarvĂkĂraj¤atĂ. iti sarvĂkĂraj¤atĂsaćmohavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kena kĂraďena bhagavan mĂrgaj¤atĂ bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂm? #<(PSP_5:125)># bhagavĂn Ăha: sarvamĂrgĂ÷ subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena notpĂdayitavyĂ÷, sarvamĂrgĂ j¤ĂtavyĂ÷, yaÓ ca ÓrĂvakĂďĂć mĂrgo, yaÓ ca pratyekabuddhĂnĂć mĂrgo, ye ca bodhimĂrgĂs te ca mĂrgĂ÷ paripĆrayitavyĂ÷ taiÓ ca mĂrge mĂrgakaraďĹyać kartavyan na cĂnena bhĆtakoÂi÷ sĂk«ĂtkartavyĂ. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena bhĆtakoÂir na sĂk«ĂtkartavyĂ? bhagavĂn Ăha: nĂparipĆrya praďidhĂnać nĂparipĂcya sattvĂn nĂpariÓodhya buddhak«etran tena bodhisattvena mahĂsattvena bhĆtakoÂi÷ sĂk«ĂtkartavyĂ, tena kĂraďenocyate bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć mĂrgaj¤atĂ. iti mĂrgĂkĂraj¤atĂsaćmohavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kena kĂraďena bhagavan sarvaj¤atĂ sarvaÓrĂvakapratyekabuddhĂnĂm? bhagavĂn Ăha: etĂvad eva subhĆte sarvać yĂvad evĂdhyĂtmikĂÓ ca bĂhyĂÓ ca dharmĂs te ca sarvaÓrĂvakapratyekabuddhair j¤ĂtĂ, na puna÷ sarvamĂrgeďa sarvĂkĂreďa. iti sarvaj¤atĂsaćmohavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena mĂrge sthitvĂ bhĆtakoÂi÷ sĂk«ĂtkartavyĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: amĂrge sthitvĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: mĂrge amĂrge sthitvĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: naivamĂrge nĂmĂrge sthitvĂ? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: tat katham idĂnĹć bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena bhĆtakoÂi÷ sĂk«ĂtkartavyĂ? bhagavĂn Ăha: tat kić manyase? subhĆte api nu tava mĂrge sthitasyĂnupĂdĂyĂsravebhyaÓ cittać vimuktam. subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tavĂmĂrge sthitasya? subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tava mĂrge 'mĂrge sthitasya? #<(PSP_5:126)># subhĆtir Ăha: na bhagavan. bhagavĂn Ăha: tava naiva mĂrge nĂmĂrge sthitasya? subhĆtir Ăha: na bhagavan, api tu khalu punar me bhagavaćÓ cittać vimuktać yathĂ na kvacit sthitvĂ syĂm. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena na kvacit sthitvĂ bhĆtakoÂi÷ sĂk«ĂtkartavyĂ. subhĆtir Ăha: yĂ÷ punar imĂ bhagavan sarvĂkĂraj¤atĂ ca mĂrgaj¤atĂ ca sarvaj¤atĂ ca kaccid bhagavann ĂsĂć tis­ďĂć sarvaj¤atĂnĂć kleÓaprahĂďasya nĂnĂtvam asti, asya sĂvaÓe«aprahĂďam, asyĂnavaÓe«aprahĂďam? bhagavĂn Ăha: na subhĆte kleÓaprahĂďasya nĂnĂtvam asti, asti punas tathĂgatasya sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďać, na puna÷ ÓrĂvakasya sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďam. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan sarvaj¤atĂyĂm anuprĂptĂyĂm aÓe«aprahĂďam asaćsk­tać bhavati? bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann asaćsk­tasya nĂnĂtvam upalabhyate? bhagavĂn Ăha: na subhĆte 'saćsk­tasya nĂnĂtvam upalabhyate. subhĆtir Ăha: yadi nopalabhyate kuta etan nirdiÓyate? asya vĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďam, asya na vĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďam iti. bhagavĂn Ăha: na subhĆte vĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďać, api nu te«Ăć rĂgado«amohaprahĂďam asti, kĂyavĂgvikĂrĂs tu pravartante, te tu bĂlap­thagjanĂnĂm anarthĂya pravartante, na tu ÓrĂvakĂďĂć, te tathĂgatasya na santi. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhĂvo mĂrga÷, abhĂvo nirvĂďać, tat kuta÷ punar bhagavan nirdiÓyate? ayać srotaĂpanno 'yać sak­dĂgĂmy ayam anĂgĂmy ayam arhann ayać pratyekabuddho 'yan tathĂgato 'rhan samyaksaćbuddha÷. bhagavĂn Ăha: na khalu subhĆte asaćsk­tać bhĂvayati api tu lokavyavahĂrać pramĂďĹk­tyocyate na puna÷ paramĂrthena ÓakyĂ prabhĂvanĂ. tat kasya heto÷? na hi tatrĂsti vĂkpathapraj¤Ăptir, api tu khalu punar yai÷ pĆrvĂnto vyavacchinnas te«Ăć paÓcimĂ koÂipraj¤ĂptĂ. subhĆtir Ăha: svalak«aďaÓĆnyĂnĂć bhagavan sarvadharmĂďĂć #<(PSP_5:127)># kuta÷ puna÷ purvĂ koÂi÷ praj¤Ăyate. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, svalak«aďaÓĆnyĂnĂć subhĆte sarvadharmĂďĂć pĆrvĂ koÂir na praj¤Ăyate, kuta÷ puna÷ paÓcimĂ koÂi÷ praj¤Ăyate, nedać sthĂnać vidyate, api tu khalu puna÷ subhĆte ye te sattvĂ÷ svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn na jĂnanti, te«Ăm evać nirdi«Âam iyać pĆrvĂ koÂir iyać paÓcimĂ koÂir, na puna÷ svalak«aďaÓĆnye«u dharme«u pĆrvĂ koÂir na paÓcimĂ koÂir upalabhyate, evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena svalak«aďaÓĆnye«u dharme«u praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, svalak«aďaÓĆnye«u dharme«u caran na kvacid abhiniviÓate 'dhyĂtmike«u vĂ bĂhye«u vĂ saćsk­te«u vĂsaćsk­te«u vĂ ÓrĂvakadharme«u vĂ pratyekabuddhadharme«u vĂ. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: praj¤ĂpĂramitĂ praj¤ĂpĂramiteti bhagavann ucyate, kenĂrthena praj¤ĂpĂramitety ucyate? bhagavĂn Ăha: paramapĂramitai«Ă subhĆte sarvadharmĂďĂm agamanĂrthena praj¤ĂpĂramitety ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte etayĂ praj¤ĂpĂramitayĂ sarvaÓrĂvakapratyekabuddhĂ bodhisattvĂÓ ca mahĂsattvĂs tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ÷ pĂraÇgatĂs tenĂrthena praj¤ĂpĂramitety ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte paramĂrthena yo 'rtha÷ sarvadharmĂďĂm abhinna÷, sa iha praj¤ĂpĂramitĂyĂć tais tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhai÷, sarvadharme«u pĂro nopalabdhas tenĂrthenocyate praj¤ĂpĂramitĂ. iti mĂrgasaćmohavikalpa÷ api tu khalu puna÷ subhĆte praj¤ĂpĂramitĂyĂć tathatĂntargatĂ, bhĆtakoÂir antargatĂ, dharmadhĂtur antargata÷ tenocyate praj¤ĂpĂramiteti. api tu khalu puna÷ subhĆte neyać praj¤ĂpĂramitĂ kenacid dharmeďa saćyuktĂ vĂ visaćyuktĂ vĂ sanidarÓanĂ vĂnidarÓanĂ vĂ sapratighĂ vĂpratighĂ vĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hĹyać praj¤ĂpĂramitĂrĆpĂnidarÓanĂpratighaikalak«aďĂ yad utĂlak«aďatvĂt. iti tathatĂdi«u saćyogaviyogasaćmohavikalpa÷ api tu khalu puna÷ subhĆte iyać praj¤ĂpĂramitĂ sarvadharmĂďĂć cĂrikĂ sarvapratibhĂnĂnĂć sarvĂlokĂnĂm anĂcchedyeyać subhĆte praj¤ĂpĂramitĂ mĂreďa vĂ mĂrakĂyikĂbhir devatĂbhi÷ ÓrĂvakapratyekabuddha #<(PSP_5:128)># yĂnikair vĂ pudgalair, yĂvan na kenacid anyatĹrthikai÷ pratyamitrair vĂ iyać praj¤ĂpĂramitĂ ÓakyĂ cchettuć bodhisattvasya mahĂsattvasya. tat kasya heto÷? tathĂ hi te 'tra praj¤ĂpĂramitĂyĂć nopalabhyante sarva evaivać khalu puna÷ subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂm arthe caritavyam. ity asamatvasaćmohavikalpa÷ punar aparać subhĆte bodhisattvena mahĂsattveneha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂm arthe caritavyam anityĂrthe caritavyać, du÷khĂrthe caritavyam, anĂtmĂrthe caritavyać, ÓĂntĂrthe caritavyać, du÷khaj¤ĂnĂrthe caritavyać, samudayaj¤ĂnĂrthe caritavyać, nirodhaj¤ĂnĂrthe caritavyać, mĂrgaj¤atĂrthe caritavyać, du÷khaparij¤atĂrthe samudayaprahĂďĂrthe nirodhasĂk«ĂtkriyĂrthe mĂrgaj¤atĂrthe anvayaj¤ĂnĂrthe caritavyać, dharmaj¤atĂrthe 'saćv­ttij¤ĂnĂrthe parijayaj¤ĂnĂrthe yathĂrutaj¤ĂnĂrthe caritavyam. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂm arthe caritavyam. iti du÷khĂdi«u saćmohavikalpa÷ atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂm arthaÓ cĂnarthaÓ ca nopalabhyate, tat kathać bodhisattvena mahĂsattveneha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂm arthe caritavyam? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena gambhĹre 'rthe praj¤ĂpĂramitĂrthe carataivać caritavyać, rĂgo me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, dve«o me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, moho me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, mithyĂd­«Âir me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, d­«Âigato me 'rtho 'nartha iti na caritavyam, idać d­«Âigato me 'rtho 'nartha iti na caritavyam. tat kasya heto÷? na hi rĂgadve«amohĂnĂć tathatĂ kasyacid artham anarthać karoti, na d­«ÂigatĂnĂć tathatĂ kasyacid artham anarthać karoti. rĆpać me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, evać skandhadhĂtvĂyatanĂni me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, pratĹtyasamutpĂdo me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, pĂramitĂ me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, ÓĆnyatĂmukhĂni me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, bodhipak«yĂ me dharmĂ artho 'nartha iti na caritavyać, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni #<(PSP_5:129)># me 'rtho 'nartha iti na caritavyać, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni me 'rtho 'nartha iti na caritavyam, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvido me 'rtho 'nartha iti na caritavyam, ĂveďikĂbuddhadharmĂ me 'rtho 'nartha iti na caritavyam, anuttarĂ me samyaksaćbodhir artho 'nartha iti na caritavyam. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte tathĂgatenĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya na kaÓcid dharma upalabdho yo 'rthać vĂ kuryĂd anarthać vĂ kuryĂd, api nu khalu puna÷ subhĆte utpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂm anutpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂć sthitaivai«Ă dharmĂďĂć dharmatĂ dharmadhĂtur dharmasthititĂ dharmaniyĂmatĂ sĂ naiva kasyacid arthać vĂ karoty anarthać vĂ, evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvenĂrthĂnartho varjayitvĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kena kĂraďena bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ nĂnarthakarĹ nĂrthakarĹ? bhagavĂn Ăha: tathĂ hi subhĆte saćsk­tadharmĂďĂm asaćsk­tadharmĂďĂm akĂraďać praj¤ĂpĂramitĂ, tena kĂraďena praj¤ĂpĂramitĂ na kasyacid arthać vĂ karoty anarthać vĂ. subhĆtir Ăha: punar bhagavann asaćsk­to 'rtha÷ sarvĂryĂďĂć buddhĂnĂć buddhaÓrĂvakĂďĂć vĂ. bhagavĂn Ăha: asaćsk­to 'rtha÷ sarvĂryĂďĂć buddhĂnĂć buddhaÓrĂvakĂďĂć ca, pratyupasthito na punar apakĂreďa vopakĂreďa vĂ, tadyathĂpi nĂma subhĆte ĂkĂÓasya tathatĂ na kasyacid apakĂreďa vopakĂreďa vĂ pratyupasthitĂ, evam eva subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂ na kasyacid dharmasyĂpakĂreďa vopakĂreďa vĂ pratyupasthitĂ. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo 'saćsk­tĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itvĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? bhagavĂn Ăha: iha puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'saćsk­tĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itvĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, na punar dvayayogena. iti kleÓaprak­tisaćmohavikalpa÷ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann advayadharmo 'dvayadharmam anuprĂpnoti? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan dvayadharmo 'dvayadharmam anuprĂpnoti? #<(PSP_5:130)># bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: katham idĂnĹć bhagavann anuprĂpyate? bhagavĂn Ăha: yathĂ nĂdvayo na dvayo dharma upalabhyate. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan nĂdvayo na dvayo dharma upalabhyate? bhagavĂn Ăha: anupalambhać prati na rĆpam anupalambhena prĂpnoti, na vedanĂn na saćj¤Ăn na saćskĂrĂn, na vij¤Ănam anupalambhena prĂpnoti. iti dvayĂbhĂvasaćmohavikalpa÷ ity ukto navavidho dvitĹyo grĂhakavikalpa÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: gambhĹrĂ bhagavan praj¤ĂpĂramitĂ du«karakĂrakĂ bhagavan bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prasthitĂ na ca nĂmasattva upalabhyate na sattvapraj¤Ăptis, te«Ăć ca sattvĂnĂć k­taÓo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhum abhisaćprasthitĂ÷. tadyathĂpi nĂma bhagavan kaÓcid eva puru«a ĂkĂÓe aprati«ÂhĂne stambam icched dhĂpayitum, evam eva bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sattvĂnĂć k­tenecchet sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂptum. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, du«karakĂrakĂ bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ye sattvĂnĂć k­taÓa÷ sarvĂkĂraj¤atĂrtham abhiprati«Âhante, tä ca sarvĂkĂraj¤atĂm anubudhya sarvasattvĂn saćsĂrĂt parimocayi«yanti. iti sarvĂkĂraj¤atĂyĂ abhĂvĂlambanaj¤Ănam tadyathĂpi nĂma subhĆte puru«a÷ stambam icched vĂpanĂya sa ca puru«as tasya stambasya na mĆlać jĂnĹyĂd na ÓĂkhĂć na tvacchedać na pattrać na palĂÓać na pu«pać jĂnĹyĂt, sa tasya stambasya kĂď¬ać vĂpayeta vĂpayitvĂ kĂlena kĂlać gopĂyatodakać dadyĂd arthać tasya tat kĂď¬am anupĆrveďa ÓĂkhĂsaćpanna¤ ca bhavet, pattrasaćpanna¤ ca bhavet, pu«pasaćpanna¤ ca bhavet, phalasaćpanna¤ ca bhavet, sa tasya stambasya pattrĂďy anubhu¤jĹt, pu«pĂďi ca phalĂni cĂnubhu¤jĹta. evam eva subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ sarvasattvĂnĂć k­taÓo 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćboddhum abhisaćprasthitĂ anupĆrveďa «aÂsu pĂramitĂsu caranta÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyanti, tata÷ sarvasattvĂnĂć pattrapu«paphalopajĹvyĂ bhavanti. tatredać subhĆte pattrać bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć yad Ăgamya sattvĂs tribhyo 'pĂyebhya÷ parimucyante. tatredać pu«pać yad Ăgamya k«atriyamahĂÓĂlakule«u brĂhmaďamahĂÓĂlakule«u g­hapatimahĂÓĂlakule«u #<(PSP_5:131)># vĂ cĂturmahĂrĂjakĂyike«u deve«Ćpapadyante trayastrićÓe«u yĂme«u tu«ite«u nirmĂďaratisu paranirmitavaÓavarti«u brahmapĂr«adye«u yĂvan naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤Ăyatane«u upapadyante. tatredać phalać yad Ăgamya sattvĂ÷ srotaĂpattiphale prati«Âhante, sak­dĂgĂmiphale prati«Âhante, 'nĂgĂmiphale prati«Âhante, arhattve prati«Âhante, pratyekabodhau prati«Âhante, tad eva ca phalam Ăgamya sattvĂ÷ sarvĂkĂraj¤atam anuprĂpnuvanti, sarvasattvĂnĂć phalaÓĂlino bhavanti, tatra ye dak«iďĂć prati«ÂhĂpayanti te sarve 'nupĆrveďa tribhir yĂnai÷ parinirvĂnti, yad uta ÓrĂvakayĂnena vĂ pratyekabuddhayĂnena vĂ mahĂyĂnena vĂ, anuttarĂm api samyaksaćbodhim abhisaćbudhyante, na ca tatra sattva÷ praj¤Ăyate, na ca sattvapraj¤Ăptis te ca sattvĂ ĂtmagrĂhata÷ parimocyante. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać, na ceha kaÓcit sattvo vĂ sattvapraj¤Ăptir vopalabhyate, ye«Ăć sattvĂnĂm ahaćk­te na sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyĂmĹti. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: tathĂgata eva bodhisattvo mahĂsattvo veditavya÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi bhagavan bodhisattvać mahĂsattvam Ăgamya sarvanarakĂ ucchidyante, sarvatiryagyonaya÷ sarvayamalokĂ ucchidyante, sarvĂk«aďĂ÷ sarvadĂridrĂďy ucchidyante, sarvahĹnagataya ucchidyante, sarvakĂmadhĂtur ucchidyante, sarvo rĆpadhĂtur ucchidyante, sarva ĂrĆpyadhĂtur ucchidyante. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, tathĂgata evam eva subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo veditavya÷. sacet puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo 'nuttarĂyai samyaksaćbodhaye nĂbhiprati«Âhet, nĂtĹtĂnĂgatapratyutpannĂ buddhĂ bhagavanto 'nuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddhĂ nĂbhisaćbhotsyante nĂbhisaćbudhyante. na pratyekabuddhĂnĂć loke prĂdurbhĂvo bhavi«yati, nĂrhatĂć loke prĂdurbhĂvo bhavi«yati, nĂnĂgĂminĂć loke prĂdurbhĂvo bhavi«yati, na sak­dĂgĂminĂć loke prĂdurbhĂvo bhavi«yati, srotaĂpannĂnĂć loke prĂdurbhĂvo na bhavi«yati. na sarvanarakĂ ucchetsyante, na sarvatiryagyonayo na sarvayamalokĂ ucchetsyanti, na sarvĂk«aďĂ na sarvadĂridrĂďy ucchetsyanti, na sarvahĹnagatayo na kĂmadhĂtur na rĆpadhĂtur nĂrĆpyadhĂtur ucchetsyati. api tu khalu punar bhagavan yĂvat tathĂgata eva bodhisattvo mahĂsattvo #<(PSP_5:132)># veditavya÷. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, tathĂgata eva bodhisattvo mahĂsattvo veditavya÷. tat kasya heto÷? yayaiva hi subhĆte tathatayĂ tathĂgata÷ praj¤apyate, tayaiva tathatayĂ sarvĂryĂ÷ praj¤apyante, tayaiva tathatayĂ rĆpać praj¤apyate, tayaiva tathatayĂ vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ÷ praj¤apyante, tayaiva tathatayĂ vij¤Ănać praj¤apyate, tayaiva tathatayĂ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca praj¤apyante, evać yĂvat tayaiva tathatayĂ saćsk­to dhĂtur asaćsk­taÓ ca dhĂtu÷ praj¤apyate, tayaiva tathatayĂ sarvasattvatathatĂ tathĂgatatathatĂ ca praj¤apyate, tathĂgatatathatĂyĂć bodhisattvo mahĂsattva÷ Óik«itvĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, tasmĂt tathĂgatas tathĂgata ity ucyate, anena subhĆte paryĂyeďa bodhisattvo mahĂsattvas tathĂgata eva veditavya÷ tathatĂć pramĂďĹk­tya. evać khalu subhĆte praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itvĂ bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvasattvĂnĂm indriyakuÓalo bhavi«yatĹndriyaparĂparakauÓalyam anuprĂpsyati, sarvasattvĂnĂć karmasvakatĂć j¤Ăsyati, sarvasattvĂnĂć karmasvakatĂć j¤ĂtvĂ praďidhij¤Ănać paripĆrayi«yati, praďidhij¤Ănać paripĆrya tri«v andhasu j¤Ănać viÓodhayi«yati, tri«v andhasu j¤Ănać viÓodhya bodhisattvacaryĂ caran sattvĂnĂm arthać kari«yati, sattvĂnĂm arthać k­tvĂ buddhak«etrać pariÓodhayi«yati, buddhak«etrać pariÓodhya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpya dharmacakrać pravartayi«yati, dharmacakrać pravartya sattvĂs tri«u yĂne«u prati«ÂhĂpayi«yati, sattvĂćs tri«u yĂne«u prati«ÂhĂpyĂnupadhiÓese nirvĂďadhĂtau parinirvĂpayi«yati. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvaguďĂnuÓaćsĂ saćpaÓyamĂnenĂtmanaÓ ca parasya cĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau cittam utpĂdayitavyam. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: namaskaraďĹyĂ bhagavan bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ sadevamĂnu«Ăsureďa lokena ya iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć yathopadi«ÂĂyĂć caranti. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, yathĂ vadasi, namaskaraďĹyĂs te subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ sadevamĂnu«Ăsureďa lokena ya iha gambhĹrĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć yathopadi«ÂĂyĂć caranti. iti yathoktabhĂvanĂmĂrgaj¤atĂlambanavata÷ sarvaguďasaćpada÷ subhĆtir Ăha: kiyat sa bhagavan prathamacittotpĂdiko bodhisattvo mahĂsattva÷ puďyać prasavati, ya÷ sarvasattvĂnĂć k­taÓo 'nuttarĂć #<(PSP_5:133)># samyaksaćbodhim abhisaćboddhukĂma÷? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: yĂvanta÷ subhĆte sĂhasre lokadhĂtau sattvĂs tĂn sarvĂn kvacid eva ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂ prati«ÂhĂpayed, api nu sa sattvo bahupuďyać prasavet? subhĆtir Ăha: bahu bhagavan bahu sugata, aprameyać bhagavann aprameyać sugata. bhagavĂn Ăha: yac ca khalu subhĆte sĂhasre lokadhĂtau ÓrĂvakayĂnikĂnĂć sattvĂnĂć vĂ pratyekabuddhayĂnikĂnĂć vĂ puďyakriyĂvastu, yac ca sĂhasre lokadhĂtau sattvĂnĂć ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmiprati«ÂhĂpanapuďyakriyĂvastu, tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya puďyakriyĂvastuna÷ ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, sahasratamĹm api ÓatasahasratamĹm api koÂĹtamĹm api koÂĹÓatataraĹm api koÂĹsahasratamĹm api kotĹÓatasahasratamĹm api koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. tat kasya heto÷? bodhisattvaprasĆtĂ hi ÓrĂvakapratyekabuddhayĂnikĂ, na puna÷ ÓrĂvakapratyekabuddhaprasĆto bodhisattvo mahĂsattva÷. evać yĂvat trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau ÓrĂvakayĂnikĂnĂć sattvĂnĂć vĂ pratyekabuddhayĂnikĂnĂć vĂ puďyakriyĂvastu, yac ca trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂnĂć ÓrĂvakapratyekabuddhaprati«ÂhĂpanapuďyakriyĂvastu, tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya puďyakriyĂvastuna÷ ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat kotĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. tat kasya heto÷? bodhisattvaprasĆtĂ hi ÓrĂvakapratyekabuddhayĂnikĂ, na puna÷ ÓrĂvakapratyekabuddhaprasĆto bodhisattvo mahĂsattva÷. ti«Âhantu ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmiprati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramĂhĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve ÓuklavidarÓanĂbhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti; ti«Âhantu ÓuklavidarÓanĂbhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve gotrabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Âhantu gotrabhĆmau #<(PSP_5:134)># prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsahasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve '«ÂamakabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya puďyaskandhasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutasatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Âhantu '«ÂamakabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve darÓanabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Âhantu darÓanabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve tanubhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti: ti«Âhantu tanubhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve vĹtarĂgabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Âhantu vĹtarĂgabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷ sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve k­tĂvibhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Âhantu k­tĂvibhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve pratyekabuddhabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tat prathamacittotpĂdikasya bodhisattvasya mahĂsattvasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat kotĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Âhantu pratyekabuddhabhĆmau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve bodhisattvaniyĂmĂvakrĂntau prati«ÂhĂpitĂ bhaveyus te«Ăć yat puďyać tad bodhisattvapratipannakasya puďyasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ti«Â÷antu bodhisattvaniyĂmĂvakrĂntau prati«ÂhĂpitĂ÷, sacet subhĆte ye #<(PSP_5:135)># trisĂhasramahĂsĂhasre lokadhĂtau sattvĂs te sarve bodhisattvapratipannakĂ bhaveyus, te«Ăć yat puďyać tat tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya ÓatatamĹm api kalĂn nopaiti, yĂvat koÂĹniyutaÓatasahasratamĹm api kalĂn nopaiti. ity ĂnantaryasamĂdhi÷ subhĆtir Ăha: prathamacittotpĂdikena bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena kić manasikartavyam? bhagavĂn Ăha: prathamacittotpĂdikena subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvĂkĂraj¤atĂ manasikartavyĂ. iti sarvĂkĂraj¤atĂlak«aďabuddhatvam subhĆtir Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂ kić bhagavann abhĂvasvabhĂvĂ? sarvĂkĂraj¤atĂyĂÓ ca bhagavan kim Ărambaďam? kim Ădhipateyać? kim ĂkĂrać? kić lak«aďam? bhagavĂn Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂ subhĆte abhĂvasvabhĂvĂlak«aďĂnimittĂnĂbhogĂnĂbhĂsĂnutpĂdĂ, yat puna÷ subhĆtir evam Ăha, sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ kim Ărambaďać, kim Ădhipateyać, kim ĂkĂrać, kić lak«aďam iti. sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ subhĆte abhĂva Ărambaďać, sm­tir adhipati÷, ÓĂnta ĂkĂro, 'lak«aďać lak«aďać, sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ subhĆte idam Ărambaďam ayam adhipatir ayam ĂkĂra idać lak«aďam. iti sarvĂkĂraj¤atĂyĂm ĂlambanĂdhipatyĂkĂrĂ ity ukta ĂnantaryasamĂdhi÷ kić punar bhagavan sarvĂkĂraj¤ataivĂbhĂva÷? utĂho rĆpam apy abhĂva÷, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănam apy abhĂva÷? skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂbhĂva÷? evam adhyĂtmikĂ vĂ bĂhyĂ dharmĂ abhĂva÷? catvĂri dhyĂnĂni catvĂry apramĂďĂni catasra ĂrĆpyasamĂpattayaÓ catvĂri sm­tyupasthĂnĂni catvĂri samyakprahĂďĂni catvĂra ­ddhipĂdĂ÷ pa¤cendriyĂďi pa¤ca balĂni sapta bodhyaÇgĂni, ĂryĂ«ÂĂÇgo mĂrga÷ ÓĆnyatĂsamĂdhi÷, animittasamĂdhi÷, apraďihitasamĂdhi÷, a«Âavimok«Ă navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattaya÷ sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ sarvasamĂdhaya÷ sarvadhĂraďĹmukhĂni daÓa tathĂgatabalĂni catvĂri vaiÓĂradyĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ÷ mahĂmaitrĹ mahĂkaruďĂ mahĂmuditĂ mahopek«Ă prathamĂ abhij¤Ă dvitĹyĂ abhij¤Ă t­tĹyĂ abhij¤Ă caturthy abhij¤Ă pa¤camy abhij¤Ă «a«Âhy abhij¤Ă saćsk­to dhĂtur asaćsk­to dhĂtur abhĂva÷? #<(PSP_5:136)># bhagavĂn Ăha: sarvĂkĂraj¤atĂpi subhĆte abhĂvo, rĆpać vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănam api subhĆte abhĂva÷, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni vĂ abhĂva÷, evam adhyĂtmikĂ bĂhyĂÓ ca dharmĂ÷ sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgalmĂrgĂ apramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhaÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂryasatyĂbhij¤Ă÷ sarvapĂramitĂ÷, sarvaÓĆnyatĂ daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvida ĂveďikabuddhadharmĂ api subhĆte abhĂva÷, mahĂmaitrĹ mahĂkaruďĂ mahĂmuditĂ mahopek«Ă abhĂva÷, saćsk­to dhĂtur asaćsk­to dhĂtur abhĂva÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte tasyĂ÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ svabhĂvo nĂsti, yasya khalu puna÷ subhĆte svabhĂvo nĂsti so 'bhĂva÷. subhĆtir Ăha: kena kĂraďena bhagavan sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ svabhĂvo nĂsti? bhagavĂn Ăha: nĂsti subhĆte sĂćyogika÷ svabhĂva÷, yasya subhĆte sĂćyogika÷ svabhĂvo nĂsti so 'bhĂva÷. anena subhĆte paryĂyeďĂbhĂvasvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷. ity Ălambanopapattau vipratipatti÷ api tu khalu puna÷ subhĆte tathatĂvitathatĂnanyatathatĂbhĆtakoÂisvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷, dharmatĂdharmadhĂtudharmasthititĂdharmaniyĂmatĂsvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷, anenĂpi subhĆte paryĂyeďa evać veditavyam abhĂvasvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhĂvasvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷, katamenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ prathamacittotpĂdiko bodhisattvo mahhĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć carati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, sattvĂćÓ ca paripĂcayati? ÓĹlapĂramitĂyĂć carati, k«ĂntipĂramitĂyĂć carati, vĹryapĂramitĂyĂć carati, dhyĂnapĂramitĂyĂć carati, praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, prathame dhyĂne carati, dvitĹye dhyĂne carati, t­tĹye dhyĂne carati, caturthe dhyĂne carati, maitryĂć karuďĂyĂć muditĂyĂm upek«ĂyĂm ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattau vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattĂv ĂkićcanyĂyatanasamĂpattau naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattau caraty, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć bahirdhĂÓĆnyatĂyĂm adhyĂtmabahirdhĂÓĆunyatĂyĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć carati, sm­tyupasthĂna samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u carati, Ăryasatye«u ÓĆnyatĂsamĂdhĂv animittasamĂdhĂv apraďihitasamĂdhĂv #<(PSP_5:137)># a«Âasu vimok«e«u navĂnupĆrvavihĂrasamĂpatti«u dhĂraďĹmukhe«u daÓasu tathĂgatabale«u catur«u vaiÓĂradye«u catas­«u pratisaćvitsv a«ÂĂdaÓasv Ăveďikabuddhadharme«u sarvĂkĂraj¤atĂyĂć carati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, sattvĂćÓ ca paripĂcayati? bhagavĂn Ăha: etad eva subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyopĂyakauÓalyać veditavyać yad abhĂvasvabhĂve«u sarvadharme«u parijayać karoti, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, sattvĂćÓ ca paripĂcayati, tac ca buddhak«etrać tĂćÓ ca sattvĂn abhĂvasvabhĂvĂn jĂnĂti. sa khalu puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć caran bodhimĂrge parijayać karoti, ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran bodhimĂrge parijayać karoti, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć caran yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć caran bodhimĂrge parijayać karoty, Ăryasatye«u caran ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitasamĂdhau caran maitrĹkaraďĂmuditopek«Ăsu caran bodhimĂrge parijayać karoti, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u caran bodhimĂrge parijayać karoti, tać ca bodhimĂrgam abhĂvasvabhĂvać jĂnĂti. sa khalu puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ «aÂsu pĂramitĂsu caran bodhimĂrge parijayać kurvan, yĂvad daÓabhis tathĂgatabalai÷ samanvĂgato bhavati, caturbhir vaiÓĂradyaiÓ catas­bhi÷ pratisaćvidbhir a«ÂĂdaÓabhir Ăveďikair buddhadharmair mahĂmaitryĂ mahĂkaruďayĂ sarvĂkĂraj¤atĂj¤Ănena ca samanvĂgato bhavati, ime subhĆte bodhaye mĂrgĂ÷, sa ebhir bodhimĂrgai÷ pĂramitĂ÷ paripĆrayati, pĂramitĂ÷ paripĆrya sarvan tad ekalak«aďasamĂyuktayĂ praj¤ayĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati, tasya tatrĂvasthĂyĂć sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓĂ÷ prahĂsyante, anutpattikaprahĂďĂ÷. ity ĂlambanasvabhĂvĂdhĂraďavipratipatti÷ sa buddhacak«u«Ă trisĂhasramahĂsĂhasrać lokadhĂtuć vyavalokya bhĂvam api nopalabhate prĂg evĂbhĂvam. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam abhĂvasvabhĂvai÷ sarvadharmair idać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyopĂyakauÓalyać, yad bhĂva iti nopalabhyate prĂg evĂbhĂva iti. sa khalu puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dĂnapĂramitĂyĂć caran dĂnać dadĂti, sa tad dĂnam abhĂva iti saćjĂnĹte, pratigrĂhakam apy abhĂva iti saćjĂnĹte, tam api bodhisattvam #<(PSP_5:138)># abhĂva iti saćjanĹte. evać ÓĹlapĂramitĂyĂć caran k«ĂntipĂramitĂyĂć caran vĹryapĂramitĂyĂć caran dhyĂnapĂramitĂyĂć caran, praj¤ĂpĂramitĂyĂć caraćs tĂm api praj¤ĂpĂramitĂm abhĂva iti saćjĂnĹte, ye«Ăć praj¤Ă bhĂvyate tĂn apy abhĂva iti saćjĂnĹte, yo 'pi bhĂvayati tam apy abhĂva iti saćjĂnĹte. evam adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u carann apramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u caran, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u carann abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharme«u caran, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć caraćs tĂm apy abhĂva iti saćjĂnĹte, yo 'py abhisaćbudhyate tam apy abhĂva iti saćjĂnĹte, yenĂpy abhisaćbudhyate tam apy abhĂva iti saćjĂnĹte. tat kasya heto÷? yathaiva hĹyam abhĂvasvabhĂvĂ tathaiva sarvadhrmĂ abhĂvasvabhĂvĂs, te ca buddhair ak­tĂ÷ ÓrĂvakair akĂrakĂ÷, sarvadharmĂ÷ kĂrakarahitĂ÷. subhĆtir Ăha: nanu bhagavan dharmair eva dharmĂ virahitĂ÷? bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, dharmair eva subhĆte dharmĂ virahitĂ÷. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan dharmair eva dharmĂ virahitĂ÷, kathać bhagavan virahito dharmo virahitać dharmać saćjĂnĹte bhĂvać vĂ abhĂvać vĂ? na hi bhĂvo dharmo bhĂvać dharmać saćjĂnĹte, na hy abhĂvo dharmo 'bhĂvać dharmać saćjĂnĹte, na hi bhĂvo dharmo 'bhĂvać dharmać saćjĂnĹte, na hy abhĂvo dharmo bhĂvać dharmać saćjĂnĹte. evam asaćjĂnĂne«u dharme«u kuta evać bhavati? bodhisattvasya mahĂsattvasya bhĂva iti vĂbhĂva iti vĂ lokasaćv­tim upĂdĂya bodhisattvo mahĂsattvo bhĂva iti vĂbhĂva iti vĂ nirdiÓati, na puna÷ paramĂrthena. iti sarvĂkĂraj¤atĂj¤Ăne vipratipatti÷ subhĆtir Ăha: kić punar bhagavann anyĂ lokasaćv­tir anya÷ paramĂrtha÷? bhagavĂn Ăha: na subhĆte 'nyĂ lokasaćv­tir anya÷ paramĂrtha÷, yaiva lokasaćv­tes tathatĂ saiva paramĂrthasya tathatĂ, tĂn te sattvĂ evaćtathatĂn na jĂnanti na paÓyanti, te«Ăm arthĂya lokasaćv­tyĂ nirdiÓyate bhĂva iti vĂbhĂva iti vĂ. api tu khalu puna÷ subhĆte ya ete sattvĂ÷ pa¤cabhi÷ skandhair bhĂvasaćj¤ino abhĂva iti na jĂnanti, #<(PSP_5:139)># abhĂvasaćj¤ino bhĂva iti na jĂnanti, te«Ăm arthĂyaivać nirdiÓyate dharmĂďĂć prabhedatĂm upĂdĂya katham api bhĂvam abhĂvać vĂ j¤Ăsyanti. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. iti satyadvaye vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: bodhisattvacaryĂ bodhisattvacaryeti bhagavann ucyate kasyaitad adhivacanam? bhagavĂn Ăha: bodhisattvacaryeti subhĆte bodhaye caryai«Ă bodhicĂrikĂ tasmĂd bodhisattvacaryety ucyate. subhĆtir Ăha: kva sĂ bhagavan bodhisattvasya mahĂsavasya bodhisattvacaryĂ? bhagavĂn Ăha: rĆpać ÓĆnyam iti carati, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać ÓĆnyam iti carati, evać skandhadhĂtvĂyatanĂni ÓĆnyĂnĹti carati, pratĹtyasamutpĂda÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca ÓĆnyĂnĹti carati, evam ĂdhyĂtmikabĂhyair Ăyatanair dĂnapĂramitĂyĂć carati, ÓĹlapĂramitĂyĂć carati, k«ĂntipĂramitĂyĂć carati, vĹryapĂramitĂyĂć carati, dhyĂnapĂramitĂyĂć carati, praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć carati, bahirdhĂsĆnyatĂyĂć carati, adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂyĂć carati, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć carati, prathame dhyĂne carati, dvitĹye dhyĂne carati, t­tĹye dhyĂne carati, caturthe dhyĂne carati, maitrĹkaruďĂmuditopek«ĂyĂć carati, ĂkĂÓĂnantyĂyatanasamĂpattau vij¤ĂnĂnantyĂyatanasamĂpattĂv ĂkićcanyĂyatanasamĂpattau naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanasamĂpattau carati, catur«u sm­tyupasthĂne«u carati, catur«u samyakprahĂne«u carati, catur«v ­ddhipĂde«u carati, pa¤casv indriye«u carati, pa¤casu bale«u carati, saptasu bodhyaÇge«u carati, ĂryĂ«ÂĂÇgamĂrge«u carati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitasamĂdhau caraty, a«Âasu vimok«e«u carati, navĂnupĆrvavihĂrasamĂpatti«u carati, catur«v Ăryasatye«u carati, daÓasu tathĂgatabale«u carati, catur«u vaiÓĂradye«u carati, catas­«u pratisaćvitsu carati, a«ÂĂdaÓasv ĂveďikĂbuddhadharme«u carati, pa¤casv abhij¤Ăsu carati, sarvasamĂdhi«u carati, sarvadhĂraďĹmukhe«u carati, buddhak«etrać pariÓodhanĂya carati, sattvaparipĂcanĂya carati, pratibhĂne«u carati, ak«arĂbhinirhĂra÷ ÓĆnya iti carati, ak«arapraveÓa÷ ÓĆnya iti carati, anak«arapraveÓa÷ ÓĆnya iti carati, ÓĆk«mapraveÓe«u carati, dhĂraďyĂć carati, saćsk­tadhĂtau carati, asaćsk­tadhĂtau #<(PSP_5:140)># carati, evam atra carati yathĂ bodhim advayĹ karoti na dvaidhĹ karoti. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran bodhaye carati. iti prayoge vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: buddho buddha iti bhagavann ucyate, kasyaitad adhivacanać buddha iti? bhagavĂn Ăha: bhĆtĂrtho buddha ity ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte bhĆtĂ asya dharmĂ abhisaćbuddhĂs tasmĂd buddha ity ucyate, bhĆto 'syĂrtha÷ pratividdhas tasmĂd buddha ity ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte sarvadharmĂ yathĂvadabhisaćbuddhĂs tasmĂd buddha ity ucyate. iti buddharatne vipratipatti÷ subhĆtir Ăha: bodhir iti bhagavan kasyaitad adhivacanam? bhagavĂn Ăha: bodhir iti subhĆte ÓĆnyatĂyĂ etad adhivacanać, tathatĂyĂ etad adhivacanać, dharmatĂyĂ etad adhivacanać, bhĆtakoÂer etad adhivacanać, dharmadhĂtor etad adhivacanam. api tu khalu puna÷ subhĆte nĂmadheyamĂtram etad bodhir iti. api tu khalu puna÷ subhĆte abhedĂrtho bodhyartha÷. api tu khalu puna÷ subhĆte bodhis tathatĂvitathatĂnanyatathatĂnanyathĹbhĂvas tasmĂd bodhir ity ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte nĂmanimittamĂtram etad bodhir iti tasmĂd bodhir ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte buddhĂnĂm eva bhagavatĂm e«Ă bodhis tasmĂd bodhir ity ucyate. api tu khalu puna÷ subhĆte buddhair e«Ă bhagavadbhir abhisaćbuddhĂs tasmĂd bodhir ity ucyate. iti dharmaratne vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yo bhagavan bodhisattvo mahĂsattva imĂ yair bodhaye carati, sa kić «aÂsu pĂramitĂsu carati, saptatrićÓatsu bodhipak«ye«u dharme«u carati, sarvaÓĆnyatĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u carati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u caraty, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u carati, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć carati, kasya dharmasyĂgame vĂ caraty apagame vĂ hĂnau vĂ v­ddhau vĂ utpĂdĂya vĂ nirodhĂya vĂ saćkleÓĂya vyavadĂnĂya vĂ? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: ya÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva imĂ yair bodhaye carati, sa na «aÂsu pĂramitĂsu carati, na saptatrićÓatsu bodhipak«e«u dharme«u carati, na sarvaÓĆnyatĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u #<(PSP_5:141)># carati, na ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u carati, na sarvĂkĂraj¤atĂyĂć carati, na kasyacid dharmasyĂgame vĂ caraty apagame vĂ hĂnau vĂ v­ddhau vĂ utpĂdĂya vĂ nirodhĂya vĂ saćkleÓĂya vyavadĂnĂya vĂ. na hi subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya bodhi÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata Ărambaďayogena pratyupasthitĂ Ăcaye vĂ apacaye vĂ hĂnau vĂ v­ddhau vĂ utpĂdĂya vĂ nirodhĂya vĂ saćkleÓĂya vĂ vyavadĂnĂya vĂ pratyupasthitĂ. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan bodhisattvasya mahyĂsattvasya bodhir na kasyacid dharmasyĂrambaďayogena pratyupasthitĂ, tat katham idĂnĹć bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran dĂnapĂramitĂć parig­hďĂti, ÓĹlapĂramitĂć parig­hďĂti, k«ĂntipĂramitĂć parig­hďĂti, vĹryapĂramitĂć parig­hďĂti, dhyĂnapĂramitĂć parig­hďĂti, praj¤ĂpĂramitĂć parig­hďĂti, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć carati, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć carati, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u carati, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u carati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«amukhe«u caraty, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u carati, mahĂkaruďĂyĂć carati, daÓasu bodhisattvabhĆmi«u carati, ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmim atikrĂmati? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: na hi subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya dvayena bodhisattvacarir, na hi bodhisattvo mahĂsattvo dvayena dĂnapĂramitĂyĂć carati, ÓĹlapĂramitĂyĂć carati, k«ĂntipĂramitĂyĂć carati, vĹryapĂramitĂyĂć carati, dhyĂnapĂramitĂyĂć carati, na dvayena praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, na dvayenĂdhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć carati, bahirdhĂÓĆnyatĂyĂć carati, adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂyĂć carati, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć carati, na dvayena sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u carati, na dvayenĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u carati, na dvayena ÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u carati, na dvayenĂbhj¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u carati, na dvayena sarvĂkĂraj¤atĂyĂć carati. subhĆtir Ăha: yadi bhagavan dĂnapĂramitĂyĂć na dvayena caraty, evać ÓĹlak«ĂntivĹryadhyĂnapĂramitĂyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂć na dvayena carati, sarvaÓĆnyatĂ bodhipak«yadharmĂryasatyĂpramĂďa dhyĂnĂrĆpya vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďimukhe«u #<(PSP_5:142)># na dvayena carati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharme«u na dvayena carati, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć na dvayena carati, tat katham idĂnĹć bodhisattvo mahĂsattva÷ kuÓalamĆlair vivardhate prathamacittotpĂdam upĂdĂya yĂvat paÓcimakaÓ cittotpĂda÷ kuÓalamĆlair vivardhate? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: ye subhĆte dvayena caranti na te vivardhante kuÓalamĆlair dharmai÷. tat kasya heto÷? dvaye niÓritya hi subhĆte sarvabĂlap­thagjanĂs te na vivardhate kuÓalamĆlair dharmair, bodhisattvo mahĂsattva÷ punar advayena carati tena prathamacittotpĂdam upĂdĂya kuÓalamĆlair dharmair vivardhate, yĂvat paÓcimakaÓ cittotpĂda÷ kuÓalamĆlair dharmair vivardhate. tenĂnavamardanĹyo bhavati sadevamĂnu«Ăsureďa lokena, yair akuÓalair dharmair avamardita÷ samĂna÷ ÓrĂvakabhĆmau vĂ pratyekabuddhabhĆmau vĂpated ity ebhiÓ cĂnyaiÓ cĂkuÓalair dharmai÷ saćhriyamĂďo dĂnapĂramitĂyĂć caran na kuÓalair dharmair vivardhate, evać ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć, praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran na kuÓalair dharmair vivardhate, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrge«u caran na kuÓalair dharmair vivardhate, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂć caran na kuÓalair dharmair vivardhate, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhe«u caran na kuÓalair dharmair vivardhate, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharme«u caran na kuÓalair dharmair vivardhate, sarvĂkĂraj¤atĂyĂć caran na kuÓalair dharmair vivardhate. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ kuÓalamĆlĂnĂć k­taÓa÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ kuÓalamĆlĂnĂć k­taÓa÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, nĂpy akuÓalamĆlĂnĂć k­taÓa÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, nĂparyupĂsya budddhĂn bhagavata÷, nĂparipĆrya kuÓalamĆlĂni, kalyĂďamitrair aparig­hĹto bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂptum. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan paryupĂsya buddhĂn bhagavata÷ kuÓalamulĂni #<(PSP_5:143)># paripĆrya kalyĂďamitraparig­hĹto bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamacittotpĂdam upĂdĂya tathĂgatĂn arhata÷ samyaksaćbuddhĂn paryupĂste, yać ca te buddhĂ bhagavanto dharmać bhĂ«ante sĆtrać geyać vyĂkaraďam itiv­ttakać jĂtakać saćgrahavaipulyĂdbhutadharmĂvadĂnopadeÓĂćs tĂn sarvĂn udg­hďĂty udg­hya kĂyena vĂcĂ suparijitĂn k­tvĂ manasĂ tatprek«itĂn karoti, d­«ÂyĂ supratividdhĂn karoti, dhĂraďĹć pratilabhate, dhĂraďyĂć pratilabdhĂyĂć pratisaćvid utpĂdayati, pratisaćvidbhir utpĂditĂbhis tasya jĂtivyativ­ttasyĂpi te dharmĂ na jĂtu vipraďasyanti yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti, tatra tais tathĂgatair arhadbhi÷ samyaksaćbuddhai÷ ku«alamĆlĂny avaropayati, taiÓ ca kuÓalamĆlai÷ parig­hĹto na jĂtv apĂyair vĂk«aďair votpadyate, taiÓ ca kuÓalair ĂÓayapariÓuddhić parig­hďĂti, yayĂ ĂÓayapariÓuddhyĂ buddhak«etrać pariÓodhayati, sattvĂćÓ ca paripĂcayati, taiÓ ca kuÓalamĆlai÷ parig­hĹta÷ kalyĂďamitraiÓ ca na jĂtu virahito bhavati buddhair bhagavadbhir bodhisattvair mahĂsattvai÷ ÓrĂvakaiÓ ca ye buddhayĂnasya varďać bhĂ«ante, evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caratĂ buddhĂ bhagavanta÷ paryupĂsitavyĂ÷, kuÓalamĆlać ca parig­hĹtavyać, kalyĂďamitrĂďi ca sevitavyĂni. atha khalv Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: ya÷ punar bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo nĂpi buddhĂn bhagavata÷ paryupĂste, nĂpi kuÓalamĆlĂni paripĆrayet, nĂpi kalyĂďamitraparig­hĹto bhavet, mĂ haiva bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂt. bhagavĂn Ăha: na khalu subhĆte buddhĂn bhagavato 'paryupĂsyĂnavaropitakuÓalamĆla÷ kalyĂďamitrair aparig­hĹta÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂt. tat kasya heto÷? buddhĂn eva tĂvad bhagavata÷ paryupĂsya kuÓalamĆlĂny avaropya kalyĂďamitrĂďi ca sevitvĂ bhajitvĂ paryupĂsyaivać kuÓalamĆlasamanvĂgato bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂptum asamartha÷ prĂg eva buddhĂn bhagavato 'paryupĂsya kuÓalamĆlĂny anavaropya kalyĂďamitrair aparig­hĹta÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂd iti nedać sthĂnać vidyate, tasmĂt tarhi subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena #<(PSP_5:144)># buddhĂ bhagavanta÷ paryupĂsitavyĂ÷, kuÓalamulĂni cĂvaropitavyĂni kalyĂďamitrĂďi ca sevitavyĂni bhaktavyĂni paryupĂsitavyĂni. subhĆtir Ăha: kena kĂraďena bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo buddhĂćÓ ca bhagavata÷ paryupĂsya kuÓalamĆlĂni cĂvaropya kalyĂďamitrĂďi ca sevitvĂ bhaktvĂ paryupĂsya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂt? bhagavĂn Ăha: upĂyakauÓalyavirahitatvĂt, ye nopĂyena Óruto bhavati te«Ăć buddhĂnĂć bhagavatĂm antikĂt sadharmas tĂni ca kuÓalamĆlĂni nĂvaropitĂni tĂni ca kalyĂďamitrĂďi sevitĂni bhaktitĂni paryupĂsitĂni yĂny asyopĂyam upadiÓanti tena virahitatvĂt. iti saćgharatne vipratipatti÷ subhĆtir Ăha: katamad bhagavann upĂyakauÓalyać, yenopĂyakauÓalyena samanvĂgato bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamacittotpĂdam upĂdĂya dĂnapĂramitĂyĂć caran sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair dĂnać dadĂti buddhebhyo bhagavadbhya÷ pratyekabuddhebhyo vĂ, sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrai÷ samanvĂgato na cĂsya dĂnasaćj¤Ă bhavati, na pratigrĂhakasaćj¤Ă, na dĂnapatisaćj¤Ă. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, kuÓalair dharmair vivardhamĂno dĂnapĂramitĂyĂć carati, dĂnapĂramitĂyĂć caran sattvĂćÓ ca paripĂcayati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, na ca dĂnaphalam upajĹvati yad dĂnaphalać saćsĂre paribhu¤jĹtĂnyatra sattvaparitrĂďatayĂ sattvaparimocanatayĂ dĂnapĂramitĂyĂć carati. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć caran prathamacittotpĂdam upĂdĂya sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrai÷ ÓĹlać rak«ati, tasya naiva rĂge cittać patati na do«e na mohe nĂnuÓaye na paryutthĂne patati, nĂnye«v akuÓale«u dharme«u patati, ye bodhaye paripanthakĂs tadyathĂ mĂtsaryacittać vĂ dau÷ÓĹlyacittać vĂ k«ubdhacittać vĂ kauÓĹdyacittać vĂ hĹnacittać vĂ bhrĂntacittać #<(PSP_5:145)># vĂ dau«praj¤acittać vĂ mĂnĂtimĂno 'dhimĂno 'smimĂna÷ ÓrĂvakapratyekabuddhacittać vĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďä ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, kuÓalair dharmair vivardhamĂna÷ ÓĹlapĂramitĂyĂć carati, sa ÓĹlapĂramitĂyĂć caran sattvĂćÓ ca paripĂcayati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, na ca ÓĹlaphalam upajĹvati yac chĹlaphalać saćsĂre paribhu¤jĹtĂnyatra sattvaparitrĂďatayĂ sattvaparimocanatayĂ ÓĹlapĂramitĂyĂć carati. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć caran prathamacittotpĂdam upĂdĂya sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrais tĂć k«Ăntić bhĂvayati, sa svake«v api prĂďe«u vyavaropyamĂne«u na pratidahyate, na pratikru«yati na vyĂpĂdopanĂham upanahyati, sa jĹvitĂd vyaparopyamĂno 'pi sarvasve vĂpahriyamĂďe dĂre vĂk­«yamĂďe m­«ĂvĂda ucyamĂna÷ piÓunać paru«ać saćbhinnać vocyamĂna Ăkru«yamĂďo vĂ tìyamĂno vĂ cchidyamĂno vĂ na k«ubhyati sattvĂnĂm eva hitam utpĂdayati. tat kasya heto÷? tathĂ hi svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, sa dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, aki¤citsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate sa kuÓalair dharmair vivardhamĂna÷ k«ĂntipĂramitĂyĂć carati, sa k«ĂntipĂramitĂyĂć caran sarvasattvĂćÓ ca paripĂcayati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, na ca k«Ăntiphalam upajĹvati yat k«Ăntiphalać saćsĂre paribhu¤jĹtĂnyatra sattvaparitrĂďatayĂ sattvaparimocanatayĂ k«ĂntipĂramitĂyĂć carati. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo vĹryapĂramitĂyĂć caran prathamacittotpĂdam upĂdĂya sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair vĹryam Ărabhate, d­¬hasaćnĂho d­¬haparĂkramo na kauÓĹdyać vĂ alasacittać votpĂdayati, sa bodher arthĂya du÷kham api na gaďapatidak«o 'nalaso 'pi Óaktibhir vĂryamĂďo manu«yadu«kham asuradu÷khać tiryagyonidu÷khać narakadu«kham api na gaďapatir api Óaktibhir vĂryamĂďa÷. tat #<(PSP_5:146)># kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, sa kuÓalair dharmair vivardhamĂno vĹryapĂramitĂyĂć caran sattvĂćÓ ca paripĂcayati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, na ca vĹryaphalam upajĹvati yad vĹryaphalać saćsĂre paribhu¤jĹtĂnyatra sattvaparitrĂďatayĂ sattvaparimocanatayĂ vĹryapĂramitĂyĂć carati. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattvo dhyĂnapĂramitĂyĂć caran prathamacittotpĂdam upĂdĂya sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair dhyĂnać samĂpadyate, cak«u«Ă rĆpĂďi d­«ÂvĂ na nimittagrĂhĹ bhavati nĂnuvya¤janagrĂhĹ bhavati, yathĂvikaraďam evać cak«urindriyeďĂsaćvarasaćv­tać viharantam abhidhyĂ daurmanasyĂ÷ pĂpakĂ akuÓalĂ dharmĂÓ cittam anuÓraveyu÷, te«Ăć saćvarĂya pratipadyate rak«ati cak«urindriyam evać Órotreďa ÓabdĂn ÓrutvĂ, ghrĂďena gandhĂn ĂghrĂya, jihvayĂ rasĂn ĂsvĂdya, kĂyena spra«Âavyać sp­«ÂvĂ, manasĂ dharmĂn vij¤Ăya na nimittagrĂhĹ bhavati, nĂnuvya¤janagrĂhĹ bhavati, yathĂvikaraďam evać manaindriyenĂsaćvarasaćv­tać viharantam abhidhyĂ daurmanasyĂ÷ pĂpakĂ akuÓalĂ dharmĂÓ cittam anuÓraveyu÷, te«Ăć saćvarĂya pratipadyate, rak«ati manaindriyać, sa gacchann api ti«Âhann api ni«aďďo 'pi ÓayĂno 'pi bhĂ«amĂno 'pi tĆ«ďĹbhĆto 'pi samĂhitĂvasthĂć na jahĂti na vijahĂti, sa bhavaty ahastalolo 'pĂdalolo 'mukharo 'prakĹrďavĂg avik«iptacak«ur avik«iptendriyo 'nuddhato 'capalo 'rabhaso 'bhrĂntakĂyo 'bhrĂntacitta÷, ÓĂntakĂya÷ ÓĂntavĂk ÓĂntacitto rahasyarahasi vĂvikalpiteryĂpatho yai÷ kecid apy annapĂnaÓayanĂsanaglĂnapratyayabhai«ajyapari«kĂrai÷ saćtu«Âa÷ surabha÷ supo«ya÷ kalyĂďĂcĂragocara÷ saćgaďikĂyĂ api vivekagocara÷ lĂbhe 'lĂbhe ca sa nirvikĂro 'nunnatĂvanata÷ sukhe du«khe stutau nindĂyĂć yaÓasyayaÓasi jĹvite ca maraďe ca samo nirvikĂro 'nunnatĂvanata÷, Óatrau ca mitre ca sĂdhau cĂsĂdhau ca manaĂpavartiny amanaĂpavartiny Ărye«u Óabdesv anĂrye«u #<(PSP_5:147)># Óabde«u vivikte«u vyavakĹrďe«u ca samo nirvikĂro 'nunnatĂvanata÷ priyĂpriye«u rĆpe«v anurodhavirodhĂpaga÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, sa kuÓalair dharmair vivardhamĂno dhyĂnapĂramitĂyĂć carati, sa dhyĂnapĂramitĂyĂć caran sattvĂćÓ ca paripĂcayati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, na dhyĂnaphalam upajĹvati yad dhyĂnaphalać saćsĂre paribhu¤jĹtĂnyatra sattvaparitrĂďatayĂ sattvaparimocanatayĂ dhyĂnapĂramitĂyĂć carati. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran prathamacittotpĂdam upĂdĂya sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair na du«praj¤o bhavati na parapraďeyo 'haćkĂramamakĂravigata÷, Ătmasattva jĹvajantu po«apuru«a pudgalamanujamĂnavakĂrakavedakajĂnakapaÓyakavigataÓ ca bhavati sarvad­«Âivigata÷ sarvaÓĆnyatĂvigato nirvikalpo nirvikĂra÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, kuÓalair dharmair vivardhamĂna÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati, sa praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran sattvĂćÓ ca paripĂcayati, buddhak«etrać ca pariÓodhayati, na ca praj¤Ăphalam upajĹvati yat praj¤Ăphalać saćsĂre paribhu¤jĹtĂnyatra sattvaparitrĂďatayĂ sattvaparimocanatayĂ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carati. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamać dhyĂnać samĂpadyate, dvitĹyać dhyĂnać samĂpadyate, t­tĹyać dhyĂnać samĂpadyate, caturthać dhyĂnać samĂpadyate, caturapramĂďĂrĆpyasamĂpattĹ÷ samĂpadyate, prathamacittotpĂdam upĂdĂya sarvĂkĂraj¤atĂpratisaćyuktair manasikĂrair na ca te«Ăć vipĂkać parig­hďĂti. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa tenopĂyakauÓalyena samanvĂgato bhavati, yenopĂyakauÓalyena samanvĂgatas tĂni ca dhyĂnĂny apramĂďĂrĆpyasamĂpattĹ÷ samĂpadyamĂna÷ sa #<(PSP_5:148)># svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhutĂn aparini«pannan anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďä ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatä ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, sa kuÓalair dharmair vivardhamĂno dhyĂnĂpramĂďĂrĆpyasamĂpattĹÓ ca samĂpadyate. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran darÓanabhĂvanĂprahĂtavye 'smin mĂrge carati, na srotaĂpattiphalam anuprĂpnoti, na sak­dĂgĂmiphalać nĂnĂgĂmiphalać nĂrhattvam anuprĂpnoti. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn sarvadharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, sa kuÓalair dharmair vivardhamĂna÷ saptatrićÓadbodhipak«ye«u dharme«u carati, bodhipak«ye«u dharme«u caran ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmim atikramatĹyać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnutpattikair dharmai÷ k«Ănti÷. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć carann a«Âavimok«Ăn samĂpadyate, sa navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattĹÓ catvĂry ĂryasatyĂni bhĂvayati, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂni ca samĂpadyate, na ca srotaĂpattiphalam anuprĂpnoti, na sak­dĂgĂmiphalać nĂnĂgĂmiphalać nĂrhattvam anuprĂpnoti. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, sa dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamathatĂć sarvadharmĂďĂć saćskĂralak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, sa kuÓalair dharmair vivardhamĂno vimok«asamĂdhisamĂpattyĂryasatyaÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u carati, sa vimok«asamĂdhisamĂpattyĂryasatyaÓĆnyatĂnimittĂpraďihite«u caran ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmim avakrĂmatĹyać subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnutpattikadharmavyĂkaraďak«Ănti÷. punar aparać subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran daÓasu tathĂgatabale«u parijayać karoti, catur«u vaiÓĂradye«u #<(PSP_5:149)># catas­«u pratisaćvitsv a«ÂĂdaÓasv Ăveďike«u buddhadharme«u mahĂmaitryĂć mahĂkaruďĂyĂć ca, na ca tĂvat sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti, yĂvad buddhak«etrać na pariÓodhitać bhavati, sarvasattvĂÓ ca na paripĂcitĂ bhavanti. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa svalak«aďać ÓĆnyĂn dharmĂn jĂnĂti, asadbhĆtĂn aparini«pannĂn anabhinirv­ttĂćÓ ca sarvadharmĂn paÓyati, dharmĂďĂć ca dharmalak«aďam avatarati, akićcitsamarthatĂć ca sarvadharmĂďĂć saćskĂrać lak«aďam avatarati, so 'nenopĂyakauÓalyena samanvĂgata÷ kuÓalair dharmair vivardhate, sa kuÓalair dharmair vivardhamĂno daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharme«u mahĂmaitryĂć mahĂkaruďĂyĂć caran buddhak«etrać ca pariÓodhayati, sattvĂćÓ ca paripĂcayati. evać subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: paramabuddhimanto bhagavan bodhisattvĂ mahĂsattvĂ bhavanti, ya evać gambhĹre«u dharme«u caranti, vipĂkać ca na pratig­hďanti. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: evam etat subhĆte evam etat, paramabuddhimanta÷ subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ ya evać gambhĹre«u dharme«u caranti, vipĂkać ca na pratig­hďanti. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte bodhisattvĂ mahĂsattvĂ÷ svabhĂvato na calanti. subhĆtir Ăha: kasmĂt svabhĂvĂn na calanti? bhagavĂn Ăha: abhĂvato na calanti, yat punar Ăyu«mĂn subĆtir evam Ăha katamasmĂt svabhĂvĂn na calanti, rĆpasya svabhĂvato na calanti, na vedanĂyĂ na saćj¤ĂyĂ na saćskĂrĂďĂć, vij¤Ănasya svabhĂvato na calanti, skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasvabhĂvĂn na calanti, pratĹtya samutpĂdĂÇgasvabhĂvĂn na calanti, dĂnapĂramitĂyĂ÷ svabhĂvĂn na calanti, ÓĹlapĂramitĂyĂ÷ k«ĂntipĂramitĂyĂ vĹryapĂramitĂyĂ dhyĂnapĂramitĂyĂ÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂ÷ svabhĂvĂn na calanti, adhyĂtmaÓĆnyatĂyĂ bahirdhĂÓĆnyatĂyĂ adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂyĂ yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂyĂ÷ svabhĂvĂn na calanti, apramĂďasvabhĂvĂd dhyĂnĂrĆpyasamĂpattisvabhĂvĂt sm­tyupasthĂnasvabhĂvĂt samyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgasvabhĂvĂd ĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgasvabhĂvĂn na calanti, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitasvabhĂvĂn na calanti, ĂryasatyasvabhĂvĂd abhij¤ĂsvabhĂvĂd #<(PSP_5:150)># vimok«asamĂdhisamĂpattidharaďĹmukhasvabhĂvĂn na calanti, daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmasvabhĂvĂn na calanti mahĂmaitrĹmahĂkaruďĂsvabhĂvĂn na calanti. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte ya e«a dharmo ni÷svabhĂva÷ so 'bhĂva÷. ity upĂyakauÓale vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: tat kić punar bhagavann abhĂvenĂbhĂva÷ Óakyo 'bhisaćboddhum? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: tat kić punar bhagavan bhĂvena bhĂva÷ Óakyo 'bhisaćboddhum? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: tat kić bhagavann abhĂvena bhĂva÷ Óakyo 'bhisaćboddhum? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: tat kić bhagavan bhĂvenĂbhĂva÷ Óakyo 'bhisaćboddhum? bhagavĂn Ăha: na subhĆte. subhĆtir Ăha: tan mĂ haiva bhagavan na prĂptir nĂbhisamayo bhavi«yati? yadi nĂbhĂvenĂbhĂvasyĂbhisamayo, na bhĂvena bhĂvasyĂbhisamayo, nĂbhĂvena bhĂvasyĂbhisamayo, na bhĂvenĂbhĂvasyĂbhisamaya÷. bhagavĂn Ăha: asyĂbhisamayo na punar anena catu÷prakĂrĂbhinihĂreďa. subhĆtir Ăha: katham idĂnĹć bhagavann abhisamaya÷? bhagavĂn Ăha: naivĂbhĂvo na bhĂva÷, sa tĂd­Óo 'bhisamayo yatraite prapa¤cĂ na saćvidyante, aprapa¤co ni«prapa¤cĂbhisamaya÷. ity abhisamaye vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kić punar bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya prapa¤ca÷? bhagavĂn Ăha: rĆpan nityam anityam iti vĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya prapa¤ca÷, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać nityam anityam iti vĂ prapa¤ca÷, rĆpać sukhać du÷kham iti vĂ, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać sukhać du÷kham iti vĂ prapa¤ca÷, rĆpam ĂtmĂnĂtmeti, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănam ĂtmĂnĂtmeti prapa¤ca÷, rĆpać ÓĂntam aÓĂntam iti vĂ, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać ÓĂntam aÓĂntam iti vĂ prapa¤ca÷, rĆpać parij¤eyam aparij¤eyam iti vĂ prapa¤ca÷, vedanĂ saćj¤Ă #<(PSP_5:151)># saćskĂrĂ, vij¤Ănać parij¤eyam aparij¤eyam iti vĂ prapa¤ca÷, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdapratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca nityĂnityasukhadu«khĂtmĂnĂtmaÓĂntĂÓĂntaparij¤eyĂparij¤eyam iti vĂ prapa¤ca÷. du«kham Ăryasatyać parij¤eyam iti prapa¤ca÷, samudaya÷ prahĂtavya iti prapa¤ca÷, nirodha÷ sĂk«Ătkartavya iti prapa¤ca÷, mĂrge bhĂvayitavya iti prapa¤ca÷, catvĂri dhyĂnĂni bhĂvayitavyĂnĹti prapa¤ca÷, catvĂry apramĂďĂni bhĂvayitavyĂnĹti prapa¤ca÷, catasra ĂrĆpyasamĂpattayo bhĂvayitavyĂ iti prapa¤ca÷, catvĂri sm­tyupasthĂnĂni bhĂvayitavyĂnĹti prapa¤ca÷, catvĂri samyakprahĂďĂni catvĂra ­ddhipĂdĂ÷ pa¤cendriyĂďi pa¤ca balĂni sapta bodhyaÇgĂni bhĂvayitavyĂnĹti prapa¤ca÷, ĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgo bhĂvayitavya iti prapa¤ca÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«amukhĂni bhĂvayitavyĂnĹti prapa¤ca÷, a«Âavimok«anavĂnupĆrvavihĂrasamĂpattayo bhĂvayitavyĂ iti prapa¤ca÷, srotaĂpattiphalać sak­dĂgĂmiphalam anĂgĂmiphalam arhattvam atikrami«yĂmĹti prapa¤ca÷, pratyekĂć bodhim atikrami«yĂmĹti prapa¤ca÷, daÓabodhisattvabhĆmi÷ paripĆrayi«yĂmĹti prapa¤ca÷, bodhisattvaniyĂmam avakrami«yĂmĹti prapa¤ca÷, buddhak«etrać pariÓodhayi«yĂmĹti prapa¤ca÷, sattvĂn paripĂcayi«yĂmĹti prapa¤ca÷, dĂnapĂramitĂyä cari«yĂmĹti prapa¤ca÷, ÓĹlapĂramitĂyĂć k«ĂntipĂramitĂyĂć vĹryapĂramitĂyĂć dhyĂnapĂramitĂyĂć, praj¤ĂpĂramitĂyĂć cari«yĂmĹti prapa¤ca÷, adhyĂtmaÓĆnyatĂć bahirdhĂÓĆnyatĂm adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂć yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂć bhĂvayi«yĂmĹti prapa¤ca÷, catvĂri vaiÓĂradyĂni daÓatathĂgatabalĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂĂdaÓĂveďikĂn buddhadharmĂn utpĂdayi«yĂmĹti prapa¤ca÷, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyĂmĹti prapa¤ca÷, sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓĂn prahĂsyĂmĹti prapa¤ca÷. tasmĂd bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran rĆpać nityam anityam ity aprapa¤can na prapa¤cayati, sukhać du÷kham iti, ĂtmĂnĂtmeti, ÓĂntam aÓĂntam iti, parij¤eyam aparij¤eyam ity aprapa¤can na prapa¤cayati, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać nityam anityam aprapa¤can na prapa¤cayati, sukhać du÷kham ity, ĂtmĂnĂtmeti, ÓĂntam aÓĂntam iti, parij¤eyam aparij¤eyam ity aprapa¤can na prapa¤cayati. evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂn pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca nityam anityam iti, sukhać du÷kham #<(PSP_5:152)># iti, ĂtmĂnatmeti, ÓĂntam aÓĂntam iti, parij¤eyam aparij¤eyam iti vĂprapa¤can na prapa¤cayati. evać sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ bodhipak«yadharmĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhaÓĆnyatĂnitmittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂn sarvĂn aprapa¤cĂn na prapa¤cayati, srotaĂpannasak­dĂgĂmyanĂgĂmyarhattvapratyekabuddhabodhim atikrami«yĂmity aprapa¤can na prapa¤cayati. sarvĂkĂraj¤atĂm atikrami«yĂmity aprapa¤can na prapa¤cayati. tat kasya heto÷? na hi svabhĂva÷ svabhĂvać prapa¤cayati, abhĂvo vĂbhĂvać prapa¤cayati, na hi svabhĂvo 'bhĂvać vĂ sthĂpayitvĂ anyat ki¤cid upalabhate, yać vĂ prapa¤cayet, yatra vĂ prapa¤cayet, yena vĂ prapa¤cayet. tasmĂt tarhi subhĆte ni«prapa¤cać rĆpać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, ni«prapa¤cać vij¤Ănać, ni«prapa¤cĂ÷ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷, pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca ni«prapa¤cĂni, sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ sarvabodhipak«yĂ dharmĂ÷ sarvasamĂdhaya÷ sarvadhĂraďĹmukhĂny ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo '«Âavimok«ĂnavĂnupĆrvavihĂrasamĂpattayo ni«prapa¤cĂ÷, ÓĆnyatĂ nimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvido ni«prapa¤cĂ÷, a«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ ni«prapa¤cĂ÷, daÓabodhisattvabhĆmayo ni«prapa¤cĂ÷, anuttarĂ samyaksaćbodhir ni«prapa¤cĂ. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena ni«prapa¤cena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan rĆpać ni«prapa¤cać yĂvad vij¤Ănać ni÷prapa¤cać peyĂlać yĂvad bodhir ni«prapa¤cĂ? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: nĂsti subhĆte rĆpasya svabhĂvo, nĂsti vedanĂyĂ nĂsti saćj¤ĂyĂ nĂsti saćskĂrĂďĂć nĂsti vij¤Ănasya svabhĂvo, nĂsti skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasya pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć svabhĂvo nĂsti pĂramitĂnĂć svabhĂvo nĂsti ÓĆnyatĂmukhĂnĂć svabhĂva÷. evać nĂsti bodhipak«yadharmĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhaÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂďĂć svabhĂvo nĂsti sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ svabhĂvo, yasya svabhĂvać nĂsti so 'prapa¤co 'nena subhĆte kĂraďena ni«prapa¤cać rĆpać, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ÷, ni«prapa¤cać vij¤Ănać, ni«prapa¤cĂ÷ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷, #<(PSP_5:153)># pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni ca ni«prapa¤cĂni, sarvĂ÷ pĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ bodhipak«yĂ dharmĂ ni«prapa¤cĂ÷, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo vimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂni ni«prapa¤cĂni, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ ni«prapa¤cĂ÷, daÓabodhisattvabhĆmayo ni«prapa¤cĂ÷, sarvĂkĂraj¤atĂ ni«prapa¤cĂ. evać khalu subhĆte bodhi sattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan na kasyacid dharmasya svabhĂva upalabhate, tat katamena mĂrgeďa bodhisattvo mahĂsattvo bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati? kić ÓrĂvakamĂrgeďa vĂ pratyekabuddhamĂrgeďa vĂ buddhamĂrgeďa vĂ? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: na subhĆte ÓrĂvakamĂrgeďa vĂ bodhisattvo mahĂsattvo bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati na pratyekabuddhamĂrgeďa vĂ na buddhamĂrgeďa vĂ. api tu khalu puna÷ subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvamĂrge«u Óik«itvĂ bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati, tadyathĂpi nĂma subhĆte arhan sarvamĂrge«u Óik«itvĂ samyaktvaniyĂmam avakrĂmati, na ca tĂvat phalać prĂpnoti, yĂvan na phalamĂrgam utpĂdayati. evam eva subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvamĂrgĂn utpĂdya bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati, na ca tĂvat sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti, yĂvan na vajropama÷ samĂdhi÷ pratilabdho bhavati, tata÷ sa ekalak«aďasamĂyuktayĂ praj¤ayĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti. iti viparyĂse vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvamĂrgĂn paripĆrya bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati, nanu bhagavann anyo '«Âamakasya mĂrga÷, anya÷ srotaĂpannasyĂnya÷ sak­dĂgĂmitĂyĂ÷ pratipannakasyĂnya÷ sak­dĂgĂmino 'nyo 'nĂgĂmitĂyĂ÷ pratipannakasyĂnyo 'nĂgĂmino 'nyo 'rhattvapratipannakasyĂnyo 'rhato mĂrga÷, anya÷ pratyekabuddhasyĂnyas tathĂgatasyĂrhata÷ samyaksaćbuddhasya mĂrga÷? yadi bhagavann anya eva mĂrga÷, tat kathać bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvamĂrgĂn paripĆrya bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati? #<(PSP_5:154)># yadi bhagavan bodhisattvena mahĂsattvena sarvamĂrgĂ÷ paripurayitavyĂ÷, mĂ khalu bhagavan bodhisattvo mahĂsattvo '«ÂamakamĂrgam utpĂdyĂ«Âamako bhavi«yati, darÓanamĂrgam utpĂdya srotaĂpanno bhavi«yati, bhĂvanĂmĂrgam utpĂdya sak­dĂgĂmitĂyai pratipannaka÷ sak­dĂgĂmĹ bhavi«yaty, anĂgĂmitĂyai pratipannako anĂgĂmĹ bhavi«yati, arhattvapratipannako 'rhan bhavi«yati, pratyekabuddhamĂrgam utpĂdya pratyekabuddho bhavi«yaty, asthĂnać bhagavann anavakĂÓo yad bodhisattvo mahĂsattvo '«ÂamakamĂrgam utpĂdyĂ«Âamaka÷, syĂd a«Âamako bhĆtvĂ bodhisattvaniyĂmam avakrĂmed iti, nedać sthĂnać vidyate, bodhisattvaniyĂmam avakrĂmya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂd iti, nedać sthĂnać vidyate, evać srotaĂpattiphalać prĂpya sak­dĂgĂmiphalać prĂpyĂnĂgĂmiphalać prĂpyĂrhattvać prĂpya pratyekĂć bodhić prĂpya bodhisattvaniyĂmam avakrĂmed iti, nedać sthĂnać vidyate, bodhisattvaniyĂmam avakramya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂd iti, nedać sthĂnać vidyate. tat kathać bhagavan jĂnĹyĂma vayać bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvamĂrgĂn utpĂdya bodhisattvaniyĂmam avakrĂmatiti? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: evam etat subhĆte evam etat, asthĂnać subhĆte anavakĂÓo yad bodhisattvo mahĂsattvo '«Âamako bhĆtvĂ srotaĂpattiphalać prĂpya sak­dĂgĂmiphalać prĂpyĂnĂgĂmiphalać prĂpyĂrhattvać prĂpya pratyekĂć bodhić prĂpya bodhisattvaniyĂmam avakrĂmed iti, nedać sthĂnać vidyate, bodhisattvaniyĂmam avakramya sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂd iti, nedać sthĂnać vidyate. subhĆtir Ăha: kathać bhagavann etĂn mĂrgĂn prĂpya bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnoti? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ prathamacittotpĂdam upĂdĂya «aÂsu pĂramitĂsu carann a«Âau bhĆmĹr j¤Ănena ca darÓanena cĂtikrĂmati. katamĂ a«Âa? yad uta ÓuklavidarÓanĂbhĆmir gotrabhĆmir a«ÂamakabhĆmir darÓanabhĆmis tanĆbhĆmir vĹtarĂgabhĆmi÷ k­tĂvĹbhĆmi÷ pratyekabuddhabhĆmir, ayać bhĆminirdeÓa÷. sa imĂ a«Âau bhĆmĹr j¤Ănena darÓanena cĂtikramya mĂrgaj¤atayĂ bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati, bodhisattvaniyĂmam avakramya #<(PSP_5:155)># sarvĂkĂraj¤atĂj¤Ănena sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓĂn prajahĂti. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte yad a«Âamakasya j¤Ăna¤ ca prahĂďa¤ ca sĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya k«Ăntir, yać srotaĂpannasya j¤Ăna¤ ca prahĂďa¤ ca sĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya k«Ăntir, yat sak­dĂgĂmino j¤Ăna¤ ca prahĂďa¤ ca sĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya k«Ăntir, yad anĂgĂmino j¤Ăna¤ ca prahĂďa¤ ca sĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya k«Ăntir, yad arhato j¤Ăna¤ ca prahĂďa¤ ca sĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya k«Ăntir, yat pratyekabuddhasya j¤Ăna¤ ca prahĂďa¤ ca sĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya k«Ănti÷. evać khalu subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ sarvamĂrgĂn sarvaÓrĂvakapratyekabuddhĂnĂć paripĆrya mĂrgaj¤atayĂ bodhisattvaniyĂmam avakrĂmati, bodhisattvaniyĂmam avakramya sarvĂkĂraj¤atĂj¤Ănena ca sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓĂn prajahĂti. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvamĂrgĂn paripĆryĂnuttarĂ samyaksaćbodhir abhisaćbodhavyĂ anuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya sarvasattvĂnĂć phalopabhogena bhavitavyam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: ya ime bhagavan mĂrgĂ ĂkhyĂtĂ÷ ÓrĂvakamĂrga÷ pratyekabuddhamĂrgo buddhamĂrga÷, e«Ăć katamo 'yać bhagavan mĂrgaj¤atĂmĂrga÷? bhagavĂn Ăha: iha subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvamĂrgĂkĂraj¤atĂviÓuddhir utpĂdayitavyĂ, tatreyać subhĆte sarvadharmĂ mĂrgĂkĂraj¤atĂviÓuddhi÷. yair ĂkĂrair yair liÇgair yair nimittai÷ sarvamĂrgĂkĂraj¤atĂ visuddhir bhavati, te ĂkĂrĂs tĂni liÇgĂni tĂni nimittĂni bodhisattvena mahĂsattvenĂbhisaćboddhavyĂni, abhisaćbudhya pare«Ăm ĂkhyĂtavyĂni nirdeÓayitavyĂni prakĂÓayitavyĂni praj¤epayitavyĂni prasthĂpayitavyĂni, vivaritavyĂni parebhyo vinayĂrthĂya yathĂ pare jĂnĹyur iti. tatra bodhisattvena mahĂsattvena sarvasattvarutasaćketagho«Ă÷ samudĂnayitavyĂ uccĂrayitavyĂÓ ca, yai rutasaćketagho«ai÷ trisĂhasre mahĂsĂhasre lokadhĂtau vij¤Ăpayati yadidać pratiÓrutkopamĂ j¤Ănena. tad anena subhĆte paryĂyeďa bodhisattvena mahĂsattvena sarvamĂrgĂkĂraj¤atĂ paripĆrayitavyĂ, sarvamĂrgĂkĂraj¤atĂć paripĆrya sattvĂnĂm ĂÓayo j¤Ătavya÷, nairayikĂnĂć sattvĂnĂć nairayiko mĂrgo j¤Ătavyo hetur j¤Ătavya÷ phalać j¤Ătavyać tataÓ ca nairayikamĂrgĂn nivĂrayitavyĂ÷, hetuto nivĂrayitavyĂ÷, phalato nivĂrayitavyĂ÷, tiryagyonigatĂnĂć #<(PSP_5:156)># sattvĂnĂć tiryagmĂrgo j¤Ătavyo hetur j¤Ătavyo phalać j¤Ătavyać tataÓ ca tiryagmĂrgĂn nivĂrayitavyĂ÷, hetuto nivĂrayitavyĂ÷, phalato nivĂrayitavyĂ÷. evać kićnarĂďĂć mahoragĂnĂć nĂgĂnĂć yak«ĂďĂć rĂk«asĂnĂć gandharvĂďĂm asurĂďĂć garu¬ĂnĂć guhyakĂnĂć cĂraďĂnĂć vidyĂdharĂďĂć siddhĂnĂć sĂdhyĂnĂć manu«yĂďĂć mĂrgo j¤Ătavyo hetur j¤Ătavya÷ phalać j¤Ătavyać, cĂturmahĂrĂjakĂnĂć devĂnĂć trayastrićÓĂnĂć yĂmĂnĂć tu«itĂnĂć nirmĂďaratĹnĂć paranirmitavaÓavartinĂć devĂnĂć mĂrgo j¤Ătavyo hetur j¤Ătavya÷ phalać j¤Ătavyać, brahmapĂri«adyĂnĂć devĂnĂć brahmapurohitĂnĂć mahĂbrahmĂďo mĂrgo j¤Ătavyo hetur j¤Ătavya÷ phalać j¤Ătavyam, ĂbhĂsvarĂďĂć parĹttĂbhĂnĂm apramĂďĂbhĂnĂć parĹttaÓubhĂnĂć apramĂďaÓubhĂnĂć Óubhak­tsnĂnĂm anubhrakĂnĂć puďyaprasavĂnĂć b­hatphalĂnĂm asaćj¤isattvĂnĂć ÓuddhĂvĂsĂnĂm asp­hĂďĂm atapĂnĂć sud­ÓĂnĂć sudarÓanĂnĂć akani«ÂhĂnĂć devĂnĂć, ĂkĂÓĂnantyĂyatanĂnĂć devĂnĂć vij¤ĂnĂnantyĂyatanĂnĂm ĂkićcanyĂyatanĂnĂć naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanĂnĂć devĂnĂć mĂrgo j¤Ătavyo hetur j¤Ătavya÷ phalać j¤Ătavyam. catvĂri sm­tyupasthĂnĂni bhĂvayitavyĂni, catvĂri samyakprahĂďĂni j¤ĂtavyĂni, catvĂra ­ddhipĂdĂ÷ j¤ĂtavyĂ÷, pa¤cendriyĂďi j¤ĂtavyĂni, pa¤cabalĂni j¤ĂtavyĂni, saptabodhyaÇgĂni j¤ĂtavyĂni, ĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgo j¤Ătavya÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitavimok«amukhĂni j¤ĂtavyĂni, ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattayo j¤ĂtavyĂ÷, a«Âavimok«anavĂnupĆrvavihĂrasamĂpattayo j¤ĂtavyĂ÷, sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ sarvasamĂdhaya÷ sarvadhĂraďĹmukhĂni j¤ĂtavyĂni, pa¤cĂbhij¤Ă j¤ĂtavyĂ÷, daÓabodhisattvabhĆmayo j¤ĂtavyĂ÷, daÓatathĂgatabalĂni j¤ĂtavyĂni, catvĂri vaiÓĂradyĂni catasra÷ pratisaćvido '«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ j¤ĂtavyĂ÷, mahĂmaitrĹ mahĂkaruďĂ j¤ĂtavyĂ. yaiÓ ca mĂrgair ye sattvĂ÷ srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayitavyĂ÷ tĂn srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayati, ye sak­dĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayitavyĂ÷ tĂn sak­dĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayati, ye anĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayitavyĂ÷ tĂn anĂgĂmiphale prati«ÂhĂpayati, ye 'rhattve prati«ÂhĂpayitavyĂs tĂn arhattve prati«ÂhĂpayati, ye pratyekĂyĂć bodhau prati«ÂhĂpayitavyĂ tĂn pratyekĂyĂć bodhau prati«ÂhĂpayati, ye 'nuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prati«ÂhĂpayitavyĂs tĂn anuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prati«ÂhĂpayati, iyać subhĆte sarvamĂrgĂkĂraj¤atĂ #<(PSP_5:157)># bodhisattvasya mahĂsattvasya yatra bodhisattvo mahĂsattva÷ Óik«itvĂ sattvĂnĂm ĂÓayam avatarati, sattvĂnĂm ĂÓayam avatĹrya tathĂ dharmać deÓayati yathĂsya sĂ dharmadeÓanĂmoghĂk«aďĂ bhavati. tat kasya heto÷? tathĂ hy asya puru«endriye parĂparaj¤Ănać suvibhaktać suvij¤Ătać ca bhavati, sattvĂnĂć gatić cyutim upapattić ca prajĂnĂti. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyam, atra hi praj¤ĂpĂramitĂyĂć caritavyać sarvadharmĂ antargatĂ, ye kecid bodhipak«yĂ dharmĂ, yatra bodhisattvair mahĂsattvaiÓ caritavyać ÓrĂvakayĂnikair vĂ pratyekabuddhayĂnikair vĂ caritavyam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan ye bodhipak«yĂ dharmĂ yĂvad yĂ bodhi÷ sarva ete dharmĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, arĆpiďo 'nidarÓanĂ apratighĂ ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂ÷, tat kathać bhagavan bodhipak«yĂ dharmĂ bodher ĂhĂrikĂ bhavanti? evać bhagavan na saćyuktĂ na visaćyuktĂ arĆpiďo 'nidarÓanĂ apratighĂ ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂ dharmĂ na kasyacid dharmasyĂhĂrikĂ vĂpahĂrikĂ vĂ, tadyathĂpi nĂma bhagavann ĂkĂÓan na kasyacid dharmasyĂhĂrakać vĂpahĂrakać vĂ. evam eva bhagavan svalak«aďaÓĆnyĂ dharmĂ na kasyacid dharmasyĂhĂrakĂ vĂpahĂrakĂ vĂ. bhagavĂn Ăha: evam etat subhĆte evam etat, na subhĆte svalak«aďaÓĆnyĂ dharmĂ÷ kasyacid dharmasyĂhĂrakĂ vĂpahĂrakĂ vĂ, ye vĂ subhĆte sattvĂ÷ svalak«aďaÓĆnyĂn dharmĂn na jĂnanti, te«Ăm arthĂyaivać nirdiÓyate, ime bodhipak«yĂ dharmĂ bodher ĂhĂrakĂ bhavanti. iti mĂrge vipratipatti÷ api tu khalu subhĆte ya¤ ca rĆpać yĂ ca vedanĂ yĂ ca saćj¤Ă ye ca saćskĂrĂ yac ca vij¤Ănać ye ca skandhĂ ye ca dhĂtavo yĂni cĂyatanĂni yaÓ ca pratĹtyasamutpĂdo yĂni ca pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni yĂ ca dĂnapĂramitĂ yĂ ca ÓĹlapĂramitĂ yĂ ca k«ĂntipĂramitĂ yĂ ca vĹryapĂramitĂ yĂ ca dhyĂnapĂramitĂ yĂ ca praj¤ĂpĂramitĂ yĂ cĂdhyĂtmaÓĆnyatĂ yĂ ca bahirdhĂÓĆnyatĂ yĂ cĂdhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂ yĂ ca yĂvad abhĂvasvabhĂva ÓĆnyatĂ yac ca prathamać dhyĂnać yac ca dvitĹyać dhyĂnać yac ca t­tĹyać dhyĂnać yac ca caturthać dhyĂnać, yac cĂkĂÓĂnantyĂyatanać yac ca vij¤ĂnĂnantyĂyatanać yac cĂkićcanyĂyatanać yac ca naivasaćj¤ĂnĂ saćj¤Ăyatanać yĂ ca mahĂmaitrĹ yĂ ca mahĂkaruďĂ yĂ ca mahĂmuditĂ yĂ ca #<(PSP_5:158)># mahopek«Ă ye ca sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgĂ yĂ ca ÓĆnyatĂ yac cĂnimittać yac cĂpraďihitać ye cĂ«Âavimok«Ă yĂÓ ca navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattayo yĂni cĂryasĂtyĂni yĂÓ cĂbhij¤Ă ye ca samĂdhayo yĂni ca dhĂraďĹmukhĂni yĂÓ ca daÓabodhisattvabhĆmayo yĂni ca daÓatathĂgatabalĂni yĂni ca catvĂri vaiÓĂradyĂni yĂÓ ca catasra÷ pratisaćvido ye cĂ«ÂĂdaÓĂveďikĂ buddhadharmĂ yĂ ca mahĂkaruďĂ yĂ ca yĂvat sarvĂkĂraj¤atĂ, Ărye 'smin dharmavinaye sarva ete dharmĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ arĆpiďo 'nidarÓanĂ apratighĂ ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂ÷. te ca khalu puna÷ subhĆte tathĂgatena sattvĂnĂm avatĂraďĂrthĂya lokavyavahĂreďa vyavak­tĂs te dharmĂ praj¤ĂpayitavyĂ÷, na puna÷ paramĂrthena. tatra subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena sarvatra Óik«itavyać j¤Ănena ca darÓanena ca Óik«itvĂ kecid dharmĂ÷ pratibodhavyĂ÷ kecin na pratibodhavyĂ÷ subhĆtir Ăha: katame dharmĂ bodhisattvena mahĂsattvena j¤Ănena ca darÓanena ca Óik«itvĂ na pratibodhavyĂ÷? katame dharmĂ÷ pratibodhavyĂ÷? bhagavĂn Ăha: ÓrĂvakabhĆmi÷ pratyekabuddhabhĆmiÓ ca Óik«itvĂ j¤Ănena ca darÓanena ca na pratibodhavyĂ, sarvĂkĂraj¤atĂ j¤Ănena ca darÓanena ca pratibodhavyĂ, sarvĂkĂraj¤atĂj¤Ănena sarvĂkĂrai÷ sarvadharmĂÓ ca pratibodhavyĂ÷. evać khalu subhĆte bodhisattvena mahĂsattvena Ărye 'smin dharmavinaye praj¤ĂpĂramitĂyĂć Óik«itavyam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: Ăryo dharmavinayo 'nĂryo dharmavinaya iti bhagavann ucyate, katamo bhagavann Ăryo dharmavinaya÷? katamo bhagavann anĂryo dharmavinaya÷? kiyatĂ bhagavann Ăryo dharmavinaya÷? kiyatĂ bhagavann anĂryo dharmavinaya ity ucyate? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: iha subhĆte ÓrĂvakĂ÷ pratyekabuddhĂ bodhisattvĂÓ ca mahĂsattvĂÓ ca tathĂgatĂ arhanta÷ samyaksaćbuddhĂ rĂgena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, do«eďa na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, mohena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, satkĂyad­«ÂyĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, vicikitsayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, ÓĹlavrataparĂmarÓena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, kĂmarĂgavyĂpĂdair na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, rĆparĂgĂrĆpyarĂgair na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, avidyayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, mĂnena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, #<(PSP_5:159)># auddhatyena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, prathamena dhyĂnena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, dvitĹyena dhyĂnena t­tĹyena dhyĂnena, caturthena dhyĂnena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, maitryĂ karuďayĂ muditayopek«ayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, ĂkĂÓĂnantyĂyatanena vij¤ĂnĂnantyĂyatanenĂkićcanyĂyatanena naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤Ăyatanena na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgeďa na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, Ăryasatyai÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitair na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, a«Âavimok«air navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattibhi÷ pa¤cabhir abhij¤Ăbhir na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, samĂdhibhidhĂraďĹmukhair na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, dĂnapĂramitayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, ÓĹlapĂramitayĂ k«ĂntipĂramitayĂ vĹryapĂramitayĂ dhyĂnapĂramitayĂ, praj¤ĂpĂramitayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, adhyĂtmaÓĆnyatayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, bahirdhĂÓĆnyatayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatayĂ na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, daÓabhis tathĂgatabalair na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, caturbhir vaiÓĂradyaiÓ catas­bhi÷ pratisaćvidbhir a«ÂĂdaÓĂbhir Ăveďikair buddhadharmair na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷, saćsk­tadhĂtĂv asaćsk­tadhĂtau na saćyuktĂ na visaćyuktĂ÷. tat kasya heto÷? tathĂ hi sarvadharmĂ arĆpiďo 'nidarÓanĂ apratighĂ ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂ÷, te arĆpiďo 'rĆpibhi÷ sĂrdhać na saćyuktĂ vĂ na visaćyuktĂ vĂ, anidarÓanĂ nidarÓanai÷ sĂrdhać na saćyuktĂ vĂ na visaćyuktĂ vĂ, apratighĂ apratighai÷ sĂrdhać na saćyuktĂ vĂ na visaćyuktĂ vĂ, alak«aďĂ alak«aďai÷ sĂrdhać na saćyuktĂ vĂ na visaćyuktĂ vĂ. iti vipak«apratipak«ayor vipratipatti÷ imĂ subhĆte 'rĆpiďo 'nidarÓanĂ apratighĂ ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂ pĂramitĂ bodhisattvĂnĂć mahĂsattvĂnĂć yatra bodhisattvair mahĂsattvai÷ Óik«itavyać, yatra Óik«itvĂ na kasyacid dharmasya lak«aďam upalabhyate. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: na punar bhagavan rĆpalak«aďe Óik«itavyać na vedanĂlak«aďe na saćj¤Ălak«aďe na saćskĂralak«aďe na vij¤Ănalak«aďe Óik«itavyać, na cak«u÷ÓrotraghrĂďajihvĂkĂyamanolak«aďe Óik«itavyać, na rĆpaÓabdagandharasaspra«Âavyadharmalak«aďe Óik«itavyać, na p­thivĹdhĂtulak«aďe Óik«itavyać, nĂbdhĂtulak«aďe na tejodhĂtulak«aďe na vĂyudhĂtulak«aďe nĂkĂÓadhĂtulak«aďe #<(PSP_5:160)># na vij¤ĂnadhĂtulak«aďe Óik«itavyać, na dĂnaparamitĂlak«aďe Óik«itavyać, na ÓĹlapĂramitĂlak«aďe na k«ĂntipĂramitĂlak«aďe na vĹryapĂramitĂlak«aďe na dhyĂnapĂramitĂlak«aďe na praj¤ĂpĂramitĂlak«aďe Óik«itavyać, nĂdhyĂtmaÓĆnyatĂlak«aďe na bahirdhĂÓĆnyatĂlak«aďe nĂdhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂlak«aďe na yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂlak«aďe Óik«itavyać, na prathamadhyĂnalak«aďe Óik«itavyać, na dvitĹyadhyĂnalak«aďe na t­tĹyadhyĂnalak«aďe na caturthadhyĂnalak«aďe Óik«itavyać, na mahĂmaitrĹlak«aďe na mahĂkaruďĂlak«aďe na muditĂlak«aďe nopek«Ălak«aďe Óik«itavyać, nĂkĂÓĂnantyĂyatanalak«aďe na vij¤ĂnĂnantyĂyatanalak«aďe nĂkićcanyĂyatanalak«aďe naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤Ăyatanalak«aďe Óik«itavyać, na sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgamĂrgalak«aďe Óik«itayać, na ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitalak«aďe Óik«itavyać, nĂryasatyalak«aďe Óik«itavyać, nĂ«Âavimok«alak«aďe Óik«itavyać, na navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattilak«aďe Óik«itavyać, nĂbhij¤Ălak«aďe Óik«itavyać, na samĂdhilak«aďe Óik«itavyać, na dhĂraďĹmukhalak«aďe Óik«itavyać, na daÓatathĂgatabalalak«aďe Óik«itavyać, na caturvaiÓĂradyalak«aďe Óik«itavyać, na catu÷pratisaćvillak«aďe Óik«itavyać, na yĂvad a«ÂĂdaÓĂveďikabuddhadharmalak«aďe Óik«itavyać, na du÷khĂryasatyalak«aďe Óik«itavyać, na samudayĂryasatyalak«aďe Óik«itavyać, na nirodhĂryasatyalak«aďe Óik«itavyać, na mĂrgĂryasatyalak«aďe Óik«itavyać, nĂrye 'smin dharmavinaye lak«aďe Óik«itavyać, nĂnulomapratilomapratĹtyasamutpĂdalak«aďe Óik«itavyać, na saćsk­tadhĂtulak«aďe Óik«itavyać, nĂsaćsk­tadhĂtulak«aďe Óik«itavyam. subhĆtir Ăha: yadi bhagavann ete«Ăć dharmĂďĂć lak«aďe na Óik«itavyać, kathać bhagavan na Óik«itvĂ bodhisattvo mahĂsattvo dharmĂďĂć dharmalak«aďe ÓrĂvakapratyekabuddhabhĆmim atikrami«yati? ÓrĂvakapratyekabudddhabhĆmim anatikramya kathać bodhisattvaniyĂmam avakrami«yati? bodhisattvaniyĂmam anavakramya kathać sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpsyati? sarvĂkĂraj¤atĂm ananuprĂpya kathać dharmacakrać pravartayi«yati? dharmacakram apravartya kathać sattvĂn saćsĂrĂt parimocayi«yati ÓrĂvakayĂnena vĂ pratyekabuddhayĂnena vĂ buddhayĂnena vĂ? #<(PSP_5:161)># evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: yadi subhĆte kasyacid dharmasya lak«aďać syĂt, tadĂ bodhisattvena mahĂsattvena lak«aďe Óik«itavyać syĂd, yasmĂt tarhi sarvadharmĂ alak«aďĂ arĆpiďo 'nidarÓanĂ apratighĂ ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂs tasmĂt tad bodhisattvena mahĂsattvena nĂpi lak«aďe Óik«itavyam. tat kasya heto÷? yadi pĆrvać lak«aďam abhavi«yat paÓcĂd alak«aďać na bhaved, yasmĂt tarhi subhĆte pĆrvam eva te sarvadharmĂ alak«aďĂs tasmĂt tarhy apy alak«aďĂs, tasmĂd bodhisattvena mahĂsattvena nĂpi lak«aďe Óik«itavyać, nĂpy alak«aďe Óik«itavyam. tat kasya heto÷? utpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂm anutpĂdĂd vĂ tathĂgatĂnĂć sthita evai«a lak«aďadhĂtu÷. iti lak«aďe vipratipatti÷ evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann alak«aďĂ÷ sarvadharmĂ na vilak«aďĂ÷, ekalak«aďĂ yad utĂlak«aďĂs, tat kathać bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ bhavati? na hi bhagavann avibhĂvya praj¤ĂpĂramitĂć bodhisattvena mahĂsattvena ÓakyĂ ÓrĂvakabhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ atikramitum, anatikramya ÓrĂvakabhĆmić vĂ pratyekabuddhabhĆmić vĂ na Óakyo bodhisattvena mahĂsattvena bodhisattvaniyĂmam avakramituć, bodhisattvaniyĂmam anavakramya na ÓakyĂnutpattikair dharmai÷ k«Ăntir utpĂdayitum, anutpattikair dharmai÷ k«Ăntim anutpĂdya na ÓakyĂ bodhisattvĂbhij¤Ă utpĂdayituć, bodhisattvĂbhij¤ĂnutpĂdya na Óakyać buddhak«etrać pariÓodhayituć, buddhak«etram apariÓodhya na ÓakyĂ÷ sattvĂn paripĂcĂyituć, sattvĂn aparipĂcya na ÓakyĂ sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂptuć, sarvĂkĂraj¤atĂm ananuprĂpya na Óakyać dharmacakrać pravartayituć, dharmacakram apravartya na ÓakyĂ÷ sattvĂ÷ srotaĂpattiphale prati«ÂhĂpayituć, na sak­dĂgĂmiphale nĂnĂgĂmiphale nĂrhattve prati«ÂhĂpayituć, na pratyekabodhau prati«ÂhĂpayituć, nĂnuttarĂyĂć samyaksaćbodhau prati«ÂhĂpayituć, nĂpi ÓakyĂ÷ sattvĂ dĂnamaye puďyakriyĂvastĆni prati«ÂhĂpayituć, na ÓĹlamaye puďyakriyĂvastĆni prati«ÂhĂpayituć, na bhĂvanĂmaye puďyakriyĂvastĆni prati«ÂhĂpayitum. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: evam etat subhĆte evam etat, alak«aďĂ÷ subhĆte sarvadharmĂ na vilak«aďĂ÷. #<(PSP_5:162)># subhĆtir Ăha: katham alak«aďasya dharmasya praj¤ĂpĂramitĂbhavanĂ bhavati? bhagavĂn Ăha: na subhĆte praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ bodhisattvasya mahĂsĂttvasyaikalak«aďĂ anekalak«aďĂ, alak«aďĂ bhĂvanĂ bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ bhavati. subhĆtir Ăha: kathać bhagavann alak«aďĂ bhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ bhavati? bhagavĂn Ăha: sarvadharmabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ bhavati. subhĆtir Ăha: kathać bhagavan sarvadharmabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ bhavati? bhagavĂn Ăha: rĆpabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, cak«urbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, evać ÓrotraghrĂďajihvĂkĂyamanobhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, rĆpabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, evać Óabdagandharasaspra«ÂavyadharmabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, cak«urvij¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, cak«u÷saćsparÓabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, cak«u÷saćsparÓapratyayavedanĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, evać ÓrotraghrĂďajihvĂkĂyamanovij¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, mana÷saćsparÓabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, mana÷saćsparÓapratyayavedanĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, p­thivĹdhĂtubhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, abdhĂtubhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ tejodhĂtubhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, vĂyudhĂtubhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ĂkĂÓadhĂtubhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, vij¤ĂnadhĂtubhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, pratĹtyasamutpĂdabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, avidyĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, saćskĂrabhĂvanĂvibhĂvanĂ, vij¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, nĂmarĆpabhĂvanĂvibhĂvanĂ, «a¬ĂyatanabhĂvanĂ vibhĂvanĂ, sparÓabhĂvanĂ vibhĂvanĂ, vedanĂbhĂvanĂ vibhĂvanĂ, t­«ďĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, upĂdĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, bhavabhĂvanĂvibhĂvanĂ, jĂtibhĂvanĂvibhĂvanĂ, jarĂmaraďaÓokaparidevadu÷khadaurmanasyopĂyĂsabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ĂyĆhaniryĆhabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, prathamadhyĂnabhavanĂvibhĂvanĂ #<(PSP_5:163)># praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, dvitĹyadhyĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ t­tĹyadhyĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ caturthadhyĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, maitrĹbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, karuďĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, muditĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, upek«ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ĂkĂÓĂnantyĂyatanabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, vij¤ĂnĂnantyĂyatanabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ĂkićcanyĂyatanabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, naivasaćj¤ĂnĂsaćj¤ĂyatanabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, buddhĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, dharmĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ, saćghĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ, ÓĹlĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ, tyĂgĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ, devĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, upĂyĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ, anupĂyĂnusm­tibhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, anityasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ du«khasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, anĂtmasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, Ătmasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, sattvasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, jĹvasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, jantusaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, po«asaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, puru«asaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, pudgalasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, manujasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, mĂnavasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, kĂrakasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, vedakasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, jĂnakasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, paÓyakasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, nityĂnityasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ÓubhĂÓubhasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ, du÷khĂdu÷khasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ ÓĂntĂÓĂntasaćj¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, sm­tyupasthĂnasamyakprahĂďarddhipĂdendriyabalabodhyaÇgĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, a«Âavimok«anavĂnupĆrvavihĂrasamĂpattibhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, savitarkasavicĂrasamĂdhyavitarkĂvicĂrasamĂdhibhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, du«khĂryasatyabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, samudayĂryasatyabhĂvanĂvibhĂvanĂ, nirodhĂryasatyabhĂvanĂvibhĂvanĂ, mĂrgĂryasatyabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, du«khĂryasatyaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, samudayĂryasatyaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, nirodhĂryasatyaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, mĂrgĂryasatyaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, k«ayaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, anutpĂdaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, #<(PSP_5:164)># dharmaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, anvayaj¤ĂnabhĂvanĂvibhavanĂ, Ătmaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, saćv­tij¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, parijayaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ, yathĂrutaj¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, dĂnapĂramitĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, ÓĹlapĂramitĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, k«ĂntipĂramitĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, vĹryapĂramitĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, dhyĂnapĂramitĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, adhyĂtmaÓĆnyatĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, bahirdhĂÓĆnyatĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, adhyĂtmabahirdhĂÓĆnyatĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, yĂvad abhĂvasvabhĂvaÓĆnyatĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, abhij¤ĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, daÓatathĂgatabalabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, caturďĂć vaiÓĂradyĂnĂć bhĂvanĂvibhĂvanĂ, catas­ďĂć pratisaćvidĂć bhĂvanĂvibhĂvanĂ, a«ÂĂdaÓĂveďikabuddhadharmĂďĂć bhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, samĂdhidhĂraďĹmukhĂnĂć bhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, mahĂkaruďĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, srotaĂpattiphalabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, sak­dĂgĂmiphalabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, anĂgĂmiphalabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, arhattvaphalabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, pratyekabodhibhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, sarvĂkĂraj¤atĂbhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavan rĆpabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ? vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ÷, kathać vij¤ĂnabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ? evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ÷ bodhipak«yĂ dharmĂ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂ mahĂkaruďĂ sarvĂkĂraj¤atĂ, ĂtmasattvajĹvajantupo«apuru«apudgalamanujamĂnavakĂrakavedakajĂnakapaÓyaka÷ nityĂnityasukhadu«khaÓĂntĂÓĂntaÓubhĂÓubha÷, srotaĂpattiphalać #<(PSP_5:165)># sak­dĂgĂmiphalam anĂgĂmiphalam arhattvaphalać pratyekabodhir yĂvat kathać bhagavan sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďabhĂvanĂvibhĂvanĂ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: iha subhĆte bodhisattvo mahĂsattva÷ praj¤ĂpĂramitĂyĂć caran rĆpać bhĂva iti na bhĂvayati, vedanĂ saćj¤Ă saćskĂrĂ, vij¤Ănać bhĂva iti na bhĂvayati. tat kasya heto÷? nĂsti subhĆte bhĂvasaćj¤ina÷ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, evać skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂ÷ pratĹtyasamutpĂdĂÇgĂni sarvapĂramitĂ÷ sarvaÓĆnyatĂ bodhipak«yĂ dharmĂ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmĂ÷ sarvĂkĂraj¤atĂ bhĂva iti na bhĂvayati, rĂgado«amohĂ bhĂva iti na bhĂvayati, anuÓayaparyutthĂnĂni bhĂva iti na bhĂvayati. tat kasya heto÷? nĂsti subhĆte bhĂvasaćj¤ina÷ praj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ, nĂsti subhĆte bhĂvasaćj¤ino dĂnapĂramitĂbhĂvanĂ, ÓĹlapĂramitĂk«ĂntipĂramitĂvĹryapĂramitĂdhyĂnapĂramitĂpraj¤ĂpĂramitĂbhĂvanĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi subhĆte bhĂve e«o 'ham iti saćj¤Ă, dĂne ÓĹle k«Ăntau vĹrye dhyĂne, praj¤ĂyĂm e«o 'ham iti saćj¤Ă, yo dvĂbhyĂm antĂbhyĂć saktas tasya nĂsti vimok«o, nĂsti subhĆte bhĂvasaćj¤ina÷ sm­tyupasthĂnabhĂvanĂ na samyakprahĂďabhĂvanĂ narddhipĂdabhĂvanĂ nendriyabhĂvanĂ na balabhĂvanĂ na bodhyaÇgabhĂvanĂ nĂryĂ«ÂĂÇgamĂrgabhĂvanĂ na du÷khĂryasatyabhĂvanĂ na samudayĂryasatyabhĂvanĂ na nirodhĂryasatyabhĂvanĂ na mĂrgĂryasatyabhĂvanĂ na ÓĆnyatĂbhĂvanĂ nĂnimittabhĂvanĂ nĂpraďihitabhĂvanĂ nĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyasamĂpattibhĂvanĂ nĂ«Âavimok«abhĂvanĂ na navĂnupĆrvavihĂrasamĂpattibhĂvanĂ na sarvaÓĆnyatĂbhĂvanĂ na samĂdhidhĂraďĹmukhabhĂvanĂ nĂbhij¤ĂbhĂvanĂ na daÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmabhĂvanĂ na mahĂkaruďĂbhĂvanĂ na sarvĂkĂraj¤atĂbhĂvanĂ. tat kasya heto÷? tathĂ hi sa bhĂve sakta÷. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: tat kim iti bhagavan bhĂva÷? kim ity abhĂva÷? bhagavĂn Ăha: dvayać subhĆte bhĂva÷, advayam abhĂva÷. subhĆtir Ăha: kim iti bhagavan dvayać? kim ity advayam? bhagavĂn Ăha: rĆpasaćj¤ina÷ subhĆte dvayać, vedanĂsaćj¤ĂsaćskĂravij¤Ănasaćj¤ino dvayać, cak«u÷saćj¤ina÷, evać ÓrotraghrĂďajihvĂkĂyamana÷saćj¤ina÷, rĆpasaćj¤ina÷, evać Óabdagandharasaspra«Âavyadharmasaćj¤ina÷, #<(PSP_5:166)># cak«urvij¤Ănasaćj¤inaÓ cak«u÷saćsparÓasaćj¤inaÓ cak«u÷saćsparÓapratyayavedanĂsaćj¤ina÷, evać ÓrotraghrĂďajihvĂkĂyamanovij¤Ănasaćj¤ino mana÷saćsparÓasaćj¤ino mana÷saćsparÓapratyayavedanĂsaćj¤ina÷, p­thivĹdhĂtusaćj¤ina÷, evam abdhĂtutejodhĂtuvĂyudhĂtvĂkĂÓadhĂtuvij¤ĂnadhĂtusaćj¤ina÷ pratĹtyasamutpĂdasaćj¤ina÷ avidyĂsaćj¤ina÷, evać saćskĂravij¤ĂnanĂmarĆpa«a¬ĂyatanasparÓavedanĂt­«ďopĂdĂnabhavajĂtijarĂmaraďaÓokaparidevadu÷khadaurmanasyopĂyĂsasaćj¤ina÷, pĂramitĂsaćj¤ina÷, sarvaÓĆnyatĂsaćj¤ina÷, bodhipak«yadharmĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhasaćj¤ina÷, ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitasaćj¤ina÷, abhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmasaćj¤ina÷, srotaĂpannasaćj¤ina÷, sak­dĂgĂmyanĂgĂmyarhatsaćj¤ina÷, pratyekabuddhasaćj¤ino bodhisattvasaćj¤ino 'nuttarasamyaksaćbuddhasaćj¤ina÷, saćsk­tadhĂtusaćj¤ino 'saćsk­tadhĂtusaćj¤ino, yĂvat subhĆte sarvasaćj¤ino dvayać, yĂvad asarvasaćj¤ino 'dvayać, yĂvad dvayać tĂvad bhĂvo, yĂvad bhĂvać tĂvat saćskĂrĂ, yĂvat saćskĂrĂs tĂvat sattvĂ na parimucyante jĂtyĂ jarayĂ vyĂdhinĂ maraďena Óokaparidevadu÷khadaurmanasyopĂyĂsai÷. tad anena subhĆte paryĂyeďaivać veditavyać, nĂsti dvayasaćj¤ino dĂnać, nĂsti ÓĹlać nĂsti k«Ăntir nĂsti vĹryać nĂsti dhyĂnać nĂsti praj¤Ă nĂsti mĂrgo nĂsti j¤Ănać nĂsty abhisamayo nĂsty antaÓo 'nulomikĹ k«Ănti÷. kuta÷ punĂ rĆpasya parij¤Ă, vedanĂyĂ÷ saćj¤ĂyĂ÷ saćskĂrĂďĂć, kuto vij¤Ănasya parij¤Ă, kuta÷ skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdĂÇgĂnĂć parij¤Ă, kuta÷ pĂramitĂnĂć parij¤Ă, kuta÷ ÓĆnyatĂmukhĂnĂć parij¤Ă, kuta÷ saptatrićÓadbodhipak«yĂďĂć dharmĂďĂć parij¤Ă, kuta÷ ĂryasatyĂpramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattidhĂraďĹmukhĂnĂć parij¤Ă, kuta÷ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikabuddhadharmĂďĂć parij¤Ă, kuta÷ sarvĂkĂraj¤atĂyĂ÷ parij¤Ă yasya nĂsti mĂrgabhĂvanĂ, kutas tasya srotaĂpattiphalać, kutas tasya sak­dĂgĂmiphalać, kutas tasyĂnĂgĂmiphalać, kutas tasyĂrhatvaphalać, kutas tasya pratyekabuddhatvać, kutas tasya sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďam. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bhĂvasaćj¤ina ĂnulomikĹ k«Ăntir nĂsti kuta÷ puna÷ prĂpti÷ kuto 'bhisamaya÷? kić punar bhagavann abhĂvasaćj¤ina ĂnulomikĹ k«Ănti÷? #<(PSP_5:167)># ÓuklavidarÓanĂbhĆmir vĂ gotrabhĆmir vĂ a«ÂamakabhĆmir vĂ darÓanabhĆmir vĂ tanĆbhĆmir vĂ vĹtarĂgabhĆmir vĂ k­tĂvĹbhĆmir vĂ pratyekabuddhabhĆmir vĂ bodhisattvabhĆmir vĂ, yĂ ca mĂrgabhĂvanĂm Ăgamya kleÓĂn prajahĹta ÓrĂvakabhĆmipratisaćyuktĂn vĂ pratyekabuddhabhĆmipratisaćyuktĂn vĂ, yai÷ kleÓair Ăv­to bodhisattvaniyĂmam avakrĂmet, bodhisattvaniyĂmam avakrĂman sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂt, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuvan sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓĂn prajahĹta. punar bhagavan nĂbhĂvasaćj¤ina÷ kasyacid dharmasya sthĂnać vĂ nirodho vĂ utpĂdo vĂ bhavati, na cĂnutpĂdyainĂn dharmĂn sarvĂkĂraj¤atĂnuprĂptum. evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: evam etat subhĆte evam etan, nĂbhĂvasaćj¤ina ĂnulomikĹ k«Ăntir, na ÓuklavidarÓanĂbhĆmir na gotrabhĆmir nĂ«ÂamakabhĆmir na darÓanabhĆmir na tanĆbhĆmir na vĹtarĂgabhĆmir na k­tĂvĹbhĆmir na pratyekabuddhabhĆmir na bodhisattvabhĆmir, na sĂ mĂrgabhĂvanĂyĂć mĂrgabhĂvanĂm Ăgamya kleÓĂn prajahĹta ÓrĂvakabhĆmipratisaćyuktĂn vĂ pratyekabuddhabhĆmipratisaćyuktĂn vĂ, yai÷ kleÓair Ăv­to bodhisattvaniyĂmam avakrĂmet, bodhisattvaniyĂmam avakrĂman sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuyĂt, sarvĂkĂraj¤atĂm anuprĂpnuvan sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓĂn prajahĹta. subhĆtir Ăha: kić punar bhagavan bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carato bhĂvasaćj¤Ă vĂ bhĂvaty abhavasaćj¤Ă vĂ, rĆpasaćj¤Ă vĂ vedanĂsaćj¤Ă vĂ saćj¤Ăsaćj¤Ă vĂ saćskĂrasaćj¤Ă vĂ vij¤Ănasaćj¤Ă vĂ, skandhadhĂtvĂyatanapratĹtyasamutpĂdasaćj¤Ă vĂ pratĹtyasamutpĂdĂÇgasaćj¤Ă vĂ pĂramitĂsaćj¤Ă vĂ sarvaÓĆnyatĂsaćj¤Ă vĂ bodhipak«yadharmĂryasatyasaćj¤Ă vĂ pramĂďadhyĂnĂrĆpyavimok«asamĂdhisamĂpattisaćj¤Ă vĂ dhĂraďĹmukhasaćj¤Ă vĂ ÓĆnyatĂnimittĂpraďihitĂbhij¤ĂdaÓabalavaiÓĂradyapratisaćvidĂveďikĂbuddhadharmasaćj¤Ă vĂ, rĂgasaćj¤Ă vĂ rĂgaprahĂďasaćj¤Ă vĂ do«asaćj¤Ă vĂ do«aprahĂďasaćj¤Ă vĂ mohasaćj¤Ă vĂ mohaprahĂďasaćj¤Ă vĂ, avidyĂsaćj¤Ă vĂvidyĂprahĂďasaćj¤Ă vĂ saćskĂrasaćj¤Ă vĂ saćskĂraprahĂďasaćj¤Ă vĂ vij¤Ănasaćj¤Ă vĂ vij¤ĂnaprahĂďasaćj¤Ă vĂ nĂmarĆpasaćj¤Ă vĂ nĂmarĆpaprahĂďasaćj¤Ă vĂ «a¬Ăyatanasaćj¤Ă vĂ «a¬ĂyatanaprahĂďasaćj¤Ă vĂ sparÓasaćj¤Ă vĂ sparÓaprahĂďasaćj¤Ă vĂ vedanĂsaćj¤Ă vĂ vedanĂprahĂďasaćj¤Ă vĂ #<(PSP_5:168)># t­«ďĂsaćj¤Ă vĂ t­«ďĂprahĂďasaćj¤Ă vopĂdĂnasaćj¤Ă vopĂdĂnaprahĂďasaćj¤Ă vĂ bhavasaćj¤Ă vĂ bhavaprahĂďasaćj¤Ă vĂ jĂtisaćj¤Ă vĂ jĂtiprahĂďasaćj¤Ă vĂ jarĂmaraďasaćj¤Ă vĂ jarĂmaraďaprahĂďasaćj¤Ă vĂ, Óokaparidevasaćj¤Ă vĂ ÓokaparidevaprahĂďasaćj¤Ă vĂ du«khasaćj¤Ă vĂ du«khaprahĂďasaćj¤Ă vĂ daurmanasyopĂyĂsasaćj¤Ă vĂ daurmanasyopĂyĂsaprahĂďasaćj¤Ă vĂ, du÷khasaćj¤Ă vĂ du÷khaprahĂďasaćj¤Ă vĂ samudayasaćj¤Ă vĂ samudayaprahĂďasaćj¤Ă vĂ nirodhasaćj¤Ă vĂ nirodhaprahĂďasaćj¤Ă vĂ mĂrgasaćj¤Ă vĂ mĂrgaprahĂďasaćj¤Ă vĂ, sarvĂkĂraj¤atĂsaćj¤Ă vĂ sarvĂkĂraj¤atĂprahĂďasaćj¤Ă vĂ sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓasaćj¤Ă vĂ sarvavĂsanĂnusaćdhikleÓaprahĂďasaćj¤Ă vĂ. bhagavĂn Ăha: na subhĆte, naitat subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya praj¤ĂpĂramitĂyĂć carata÷ kvacid dharme bhĂvasaćj¤Ă vĂbhĂvasaćj¤Ă vĂ, e«aiva subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasyĂnulomikĹ k«Ăntir yatra nĂsti bhĂvasaćj¤Ă vĂbhĂvasaćj¤Ă vĂ, e«aivĂsya mĂrgabhĂvanĂ yatra nĂsti bhĂvasaćj¤Ă nĂbhĂvasaćj¤Ă, etad evĂsya phalać yatra nĂsti bhĂvasaćj¤Ă nĂbhĂvasaćj¤Ă. abhĂva÷ khalu puna÷ subhĆte bodhisattvasya mahĂsattvasya mĂrga÷, abhĂvaÓ caivĂbhisamayas, tad anenĂpi subhĆte paryĂyeďaivać veditavyam, abhĂvasvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhĂvasvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂ÷, kathać bhagavann abhĂvasvabhĂvĂ÷ sarvadharmĂs tathĂgatenĂbhisaćbuddhĂ÷, ye«Ăm abhisaćbodhĂya sarvadharme«u ca vaÓavartitĂ visayavartitĂ cĂnuprĂptĂ? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: ihĂhać subhĆte pĆrvać bodhisattvacaryĂć caran «aÂsu pĂramitĂsu caran viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya vyahĂr«ać, yĂvac caturthać dhyĂnam upasaćpadya vyahĂr«ać, te«Ă¤ ca dhyĂnĂnĂć dhyĂnĂÇgĂnĂć ca nimittam anudg­hďaćs taiÓ ca dhyĂnair dhyĂnĂÇgaiÓ ca na manye, dhyĂnĂni dhyĂnĂÇgĂni ca nĂsvĂdayĂmi, dhyĂnĂni dhyĂnĂÇgĂni ca nopalabhe. so 'han tĂni catvĂri dhyĂnĂny ĂkĂraviÓuddhĂny upasaćpadyotsĂhać dhyĂnać vipĂkać k­tvĂ vĂbhij¤Ăj¤ĂnasĂk«ĂtkriyĂyai cittam abhinirďĂmayĂmi, divyaÓrotraj¤ĂnasĂk«ĂtkriyĂyai, ceta÷paryĂyaj¤ĂnasĂk«ĂtkriyĂyai, pĆrvanivĂsĂnusm­tij¤ĂnasĂk«ĂtkriyĂyai, divyacak«urj¤ĂnasĂk«ĂtkriyĂyai #<(PSP_5:169)># cittam abhinirďĂmayĂmi, so 'han tĂsĂć sĂk«ĂtkriyĂnĂć nimittam anudg­hďaćs tĂbhir abhij¤Ăbhir na manye, tĂÓ ca paćcĂbhij¤Ă nĂsvĂdayĂmi nopalabhe, so 'han tĂ÷ pa¤cĂbhij¤Ă ĂkĂÓasamĂ÷ paÓyĂmi samĂpadye, so 'hać puna÷ subhĆte ekalak«aďasamĂyuktayĂ praj¤ayĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbudhya yĂvad idać du«khać, ayać du÷khasamudaya÷, ayać du÷khanirodha÷, iyać du÷khanirodhagĂminĹ pratipad iti, daÓabhis tathĂgatabalai÷ samanvĂgataÓ caturbhir vaiÓĂradyaiÓ catas­bhi÷ pratisaćvidbhir a«ÂĂdaÓabhir Ăveďikair buddhadharmai÷ samanvĂgata÷ sattvĂćs tri«u rĂÓi«u vyĂkaromi. evam ukte Ăyu«mĂn subhĆtir bhagavantam etad avocat: kathać bhagavaćs tathĂgatenĂrhatĂ samyaksaćbuddhenĂbhĂvasvabhĂvĂni catvĂri dhyĂnĂny utpĂditĂni «a¬ abhij¤Ă utpĂditĂ÷ sattvĂsattayĂ ca sattvĂs tri«u rĂÓi«u vyĂk­tĂ÷? evam ukte bhagavĂn Ăyu«mantać subhĆtim etad avocat: sacet subhĆte kĂmĂnĂć vĂ pĂpakĂnĂm akuÓalĂnĂć dharmĂďĂć svabhĂvo vĂ bhĂvo vĂbhĂvo vĂ bhavi«yan, nĂhać subhĆte pĆrvać bodhisattvacaryĂć caran nĂbhĂvasvabhĂvĂn pĂpakĂn akuÓalĂn dharmĂn viditvĂ prathamać dhyĂnam upasaćpadya vyahĂr«ać, yasmĂt tarhi subhĆte kĂmĂnĂć svabhĂvo vĂbhĂvo vĂ bhĂvo vĂ nĂsti, pĂpakĂnĂm akuÓalĂnĂć dharmĂďĂć svabhĂvo vĂbhĂvo vĂ bhĂvo vĂ nĂsty anyatrĂbhĂvasvabhĂvĂt, tasmĂd ahać pĆrvać bodhisattvacaryĂć caran viviktać kĂmair viviktać pĂpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkać savicĂrać vivekajać prĹtisukhać prathamać dhyĂnam upasaćpadya vyahĂr«ać, evać yĂvac caturthać dhyĂnam upasaćpadya vyahĂr«am. sacet subhĆte abhij¤ĂnĂć svabhĂvo vĂbhĂvo vĂ bhĂvo vĂ abhavi«yan, nĂhać subhĆte sarvĂbhij¤Ă abhĂvasvabhĂvĂ iti viditvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbhotsye yĂvat sattvĂćs tribhyo rĂÓibhyo na vyupaÓamayi«ye, yasmĂt tarhi subhĆte sarvĂbhij¤ĂnĂć svabhĂvo vĂbhĂvo vĂ bhĂvo vĂ nĂsty anyatrĂbhĂvasvabhĂvĂt, tasmĂt tathĂgato 'rhan samyaksaćbuddha÷ sarvĂbhij¤Ă abhĂvasvabhĂvĂ iti viditvĂnuttarĂć samyaksaćbodhim abhisaćbuddha÷ syĂć, sattvĂÓ ca tri«u rĂÓi«u vyĂk­tĂ÷. iti bhĂvanĂyĂć vipratipatti÷ #<(PSP_5:170)># ity uktĂ vipratipattaya÷ ity ukto mĆrdhĂbhisamaya÷ Ăryapa¤cavićÓatisĂhasrikĂyĂć bhagavatyĂć praj¤ĂpĂramitĂyĂm abhisamayĂlaćkĂrĂnusĂreďa saćÓodhitĂyĂć mĆrdhĂbhisamayĂdhikĂra÷ Óik«ĂpariÓuddhiparivarta÷ pa¤cama÷