Jayaraksita: Sphutartha Srighanacarasamgrahatika
Based on the ed. by Sanghasena Singh: SphuÂÃrthà ÁrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃ, 2nd ed.,
Patna : K.P.Jayaswal Research Institute 1983
(Tibetan Sanskrit Works Series, 24)



Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project.
With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project
of Nagarjuna Institute, Nepal
and University of the West, Rosemead, California, USA
(www.uwest.edu/sanskritcanon)
Version: 2009-03-31 15:05:25
Proof Reader: Milan Shakya


#<...># = BOLD for pagination of Sanghasena Singh's ed. [1st ed., Patna 1968, Tibetan Sanskrit Works Series, 11] = SÁ (added)


The transliteration emulates the conventions of Nagari script.
Therefore, many word boundaries are not marked by blanks.



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________





sphuÂÃrthà ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃ

| namo buddhÃya ||

prahÅïani÷Óe«amalÃn jitÃrÅn j¤eyodadhe÷ pÃragatÃn k­pÃlÆn |
saddharmasacchi«yagaïÃn samastÃn namÃmi buddhÃn bahuÓa÷ k­täjali÷ ||

dÃnÃmbusekapariv­ddhasuÓÅlamÆlaæ maitrÅk­pà + + + pallavajÃtaÓobhaæ |
bodhyaÇgamÃrgaphalitaæ hi jinÃliju«Âaæ ma¤juÓriyaæ ca Óubhakalpataruæ namÃmi ||

ÃcÃrasaægrahasyÃsya sm­taye mandamedhasÃæ
vistÅrïasÆtrasaæk«epÃt kriyate 'yaæ viniÓcaya÷ ||

tatra prÃyeïa hi santo gurvi«ÂadevatÃæ pÆjayitvà kriyÃyÃæ pravartante puïyaprasavÃrtha, tato vighnopaÓamanÃrthaæ maÇgalÃrtha¤ceti | ahamapi ca sadÃcÃro 'yamiti k­tvà ÓrÅghanà cÃrasaægrahÃrambhe svadevatÃnamaskÃraæ kartuæ prav­tta iti darÓayannÃha | prahÅïÃÓe«asaækleÓa iti vistara÷ | tatra trividha÷ saækleÓa÷- kleÓasaækleÓa÷ karmasaækleÓa÷ janmasaækleÓaÓca | kliÓyanti kÃyavÃkcittÃni iti kleÓÃ÷ | te ca rÃgÃdikama«ÂottaraÓataæ | a«ÂÃnavatiranuÓayÃ÷ | daÓa paryavasthÃnÃni | kleÓa eva (#<SÁ 2>#) saækleÓa÷ kleÓasaækleÓa÷ kleÓasvabhÃvatvÃt kleÓasaækleÓahetutvÃcca kleÓasaækleÓa ityuccate | kasya kleÓasaækleÓahetutvÃditi cet karmasaækleÓasyeti brÆma÷ | yata÷ kleÓÃnalalŬhah­dayÃ[÷]
kuÓalamarÅcitoyÃkÃrapratibhÃsamavagÃhanÃya parye«ante | trividhaæ karma- kÃyikaæ vÃcikaæ mÃnasika¤ca | kÃyikamapi trividhaæ kuÓalamakuÓalamavyÃk­ta¤ca | evaæ vÃcikamÃnasike vistareïohye | karmaiva saækleÓa÷ karmasaækleÓa÷ saækleÓakaratvÃt saækleÓahetutvÃcca | kleÓasaækleÓajani[ta]tvÃ[t] yasya saækleÓakaratvamavagantavyaæ, janmakleÓahetutvÃt saækleÓahetutvaæ | janma utpatti÷ prÃdurbhÃva ityanarthÃntaraæ | janmaiva saækleÓa÷ janmasaækleÓa÷ janmasaækleÓaphalatvÃt saækleÓahetutvÃcca | yata÷ karmasaækleÓÃd rÃgiïÃæ janma vÅtarÃgajanmÃdarÓanÃt | ata÷ kleÓakarma saækleÓakarma saækleÓaphalatvÃt kleÓasaækleÓahetutvÃcca janmasaækleÓa ityucyate | ata eva nirdeÓo nÃlpÅyÃn na ca bhÆyÃn ratnatrayavat | adhunà tripadyeva bahuvrÅhi÷ | prahÅïÃ÷ [paritya]ktÃ÷ apanÅtÃstirask­tÃ÷ aÓe«Ã÷ nikhilà vÃsanÃsahitÃ÷ saækleÓà kleÓa[karma]janmÃkhyÃyena [buddhena] bhagavatÃ, sa bhavati prahÅïÃÓe«asaækleÓa÷ | anena buddhasya bhagavata÷ prahÃïasaæpadaæ darÓayati | nanu [prahÅïa]saækleÓa ityeva vaktavyaæ, kimaÓe«agrahaïena? naitadasti | yadi prahÅïasaækleÓa ityevocyate, tadà ÓrÃvakapratyekabuddh[ÃnÃmapi] grahaïaæ prÃpnoti | te 'pi prahÅïasaækleÓà bhavanti kli«ÂÃj¤ÃnÃtyantÃbhÃvÃt, na tu prahÅïÃÓe«asaækleÓÃ÷ akli«Âà [j¤ÃnÃtyantÃbhÃ]vÃt | tathÃpye«Ãæ pratyekajinaÓrÃvakÃïÃæ balavaiÓÃ[ra]dyÃdi«u (#<SÁ 3>#) tathÃgatadharme«u anekaloka[dhÃtuga]te«u deÓe«u atÅtÃnÃgatabhedabhinne«u ca na bhavatyevÃkli«Âamaj¤Ãnaæ | [kiæ puna÷] saæjÃnÅ«e tvaæ sÃriputra, tathÃgatasya ÓÅlaskandhaæ samÃdhiskandhaæ praj¤Ãskandhaæ vimuktiskandhaæ vimuktij¤Ãna[darÓana]skandhamiti p­«Âenoktaæ- no bhadanteti sÆtrÃt ÃryamahÃmaudgalyÃyanasya svamÃt­janmadeÓÃparij¤ÃnÃt Ã[rya]sÃriputreïa ca pravrajyÃpek«apuru«apratyÃkhyÃnÃt mayÆracandrakÃdini«pattikarmaviÓe«Ãparij¤ÃnÃcceti | ato mÃbhÆt te«Ãæ grahaïaæ | j¤eyaæ boddhavyaæ parij¤ÃtavyamityanarthÃntaraæ | niÓcayena dhÅyante avati«Âhante asmin bhÃvà iti nidhirÃdhÃra÷ | ambhasÃæ vÃriïÃæ nidhirambhonidhi÷ | loke hi ambhonidhiÓabdo bÃhyavastuni prasiddha÷ | iha tu tatsÃdharmyÃt yathà mahÃsamudro gambhÅratvÃt atiduruttaratvÃccÃmbhonidhirucyate, evaæ j¤eyamapi du«parij¤ÃnÃt samastÃnÃvedyatvena duravagÃhayatvÃt ambhonidhi÷ | j¤eyamevÃmbhonidhi÷ j¤eyÃmbhonidhi÷ | pÃraæ gacchatÅti j¤eyÃmbho[ni]dhipÃraga÷ pÃrÃvÃragamanavat | anenÃpi j¤Ãnasaæpadaæ daÓabalasya darÓayati | prahÅïÃÓe«asaækleÓaÓcÃsau j¤eyÃmbhonidhipÃragaÓceti prahÅïÃÓe«asaækleÓaj¤eyÃmbho[ni]dhipÃraga÷ | atastaæ prahÅïÃÓe«asaækleÓaj¤eyÃmbhoni[dhi]pÃragaæ | tamÅd­gviÓi«Âaæ buddhaæ bhagavantaæ praïamya kÃyavÃÇmanobhiriti Óe«a÷ | samÃnakart­kayo÷ kriyayo÷ pÆrvakÃle 'yaæ ktvà vidhÅyate prÃïamyeti | yathà snÃtvà bhuækta iti | ata÷ p­cchayate kaæ praïamya kiæ kari«yasÅtyÃha- ÓrÃmaïerÃïÃmÃcÃra÷ saægrahÅ«yate | tatra ÓrÃmaïamuccaæ nirvÃïapuramÅranti gacchantÅti ÓrÃmaïerÃ÷ | (#<SÁ 4>#) athavà ÓrÃmaïyamamalo mÃrga÷ tamÅranti gacchantÅti ÓrÃmaïerÃ÷ | ÓrÃmaïÃnÃmerà dÃsà iti kecit | te«Ãæ kiæ? ÃcÃra÷ saægrahÅ«yate | ÃcaraïamÃcÃra÷ akuÓalaparivarjanaæ kuÓalabhajanaæ ceti yo 'rtha÷ | nanu ca evaæ sati granthasyÃcÃratvaæ na prÃpnoti kriyÃrÆpatvÃt | nai«a do«a÷ | ÃcÃrapratipÃdako 'pi grantha ÃcÃra ucyata iti upacÃrÃt jÃtakamÃlÃvat kaæsavadhavat | Ãcarantyasminniti k­tvà ÃcÃraÓabdena ÓrÅghanÃcÃrasaægraha evÃkhyÃyate | saægrahÅ«yata iti saægraha÷ | kari«yate Ãripsata iti yÃvat | mayeti vÃkyaÓe«a÷ | anyathà uttamapuru«eïaiva nirdeÓamakari«yat, ÃcÃraæ saægrahÅ«yÃmÅti | saæk«epato 'smin Óloke buddhasya bhagavata÷ prahÃïasaæpat j¤Ãnasaæpat, trailokya ÓÃst­tvaæ, aviparÅtaÓÃsanakÃraïa¤ca paridÅpitaæ prahÅïÃÓe«asaækleÓaÓabdena j¤eyÃmbhonidhipÃragaÓabdena ca | yata÷ prahÅïÃÓe«asaækleÓatvaæ prahÃïasaæpadaæ nÃtivartate, j¤eyÃmbhonidhipÃragatvaæ ca j¤Ãnasaæpadaæ | prahÃïaj¤Ãnasaæpajj¤Ãne yo yukta÷, sa trailokya gururbhavati yathÃbhÆtaÓÃstÃceti |

prahÃïaj¤ÃnasaæpattÅ trailokya ekaÓÃst­tà |
samyakÓÃsanahetuÓca ÓlokenÃbhihitaæ kramÃt ||

iti saægrahaÓloka÷ || 1 ||


(#<SÁ 5>#)
Óaraïaæ bhavediti vistara÷ | nanu cÃcÃra÷ saægrahÅ«yata iti anantarÃbhidhÃnÃdÃcÃra÷ saægrahÅtavya÷ kasmÃt ÓaraïagamanÃdikamucyate? yadyapyetacchrÃmaïerÃïÃmityanantaraæ prak­taæ ÓrÃmaïerÃïÃmÃcÃra÷ saægrahÅ«yata iti | te ca ÓrÃmaïerà daÓaÓik«Ã padaparig­hÅtà eva prÃdhÃnyenÃbhipretÃ÷, na g­hiïa÷ | sa e«a ÓrÃmaïeramÃva÷ te«Ãæ ÓrÃmaïerÃïÃæ kathaæ bhavati, yena ÓrÃmaïerabhÃvena samanvÃgatÃnÃmÃcÃra÷ saægrahÅ«yata iti | ato yathoddeÓa÷ tathà nirdeÓa iti nyÃyÃt ÓrÃmaïerabhÃva eva tÃvadÃdau vaktavya ityÃha | Óaraïaæ gatavÃniti Óloka÷ | tatra trÃïÃrtha÷ ÓaraïÃrtha÷ | ata evÃha bhagavÃn-

bahava÷ Óaraïaæ yÃnti parvatÃæÓca vanÃni ca |
ÃrÃmacaityav­k«ÃæÓca manu«yà bhayatarjitÃ÷ ||

iti gÃthÃvacanÃt | gatavÃniti prayÃtavÃn | buddhamiti | yathà dinakarakarodayÃdÃpÃditasakalakarïikÃrapramuditadvirephav­ndaparipÅyamÃnakamala«aï¬o buddha ityucyate, evaæ bhagavÃnapi bhÆtabhÃvisÃæpratikÃdhvanirmuktaj¤eyabuddhervikÃÓanÃt mohasaækocÃpagamÃt buddha ityucyate | tathà cÃha-

trailokye cÃdhvanirmukte j¤eye vikÃÓanÃddhiya÷ |
vibuddhapratibuddhÃdvà mohasaækocaghÃtaka÷ || iti |

(#<SÁ 6>#)
athavà ya÷ puru«o vyapanÅtanidra÷ suptotthito vibuddha ityucyate | evaæ bhagavÃnapi saæsÃramahÃÓayanÃdutthita÷ aj¤ÃnanidrÃpagamÃt bauddhasya j¤Ãnasya sÃk«ÃtkaraïÃdbuddha ityucyate | tathà cÃha-

aj¤ÃnanidrÃcchedÃttatvaj¤ÃnasamudbhavÃt |
yo vibuddha÷ sa vai buddho vibuddhapuru«o yathà || iti |

aj¤ÃnatimirapaÂalaparyavanaddhanetrÃn prÃïino bodhayatÅti buddha÷, anuttareïa j¤Ãnena budhyate và Óivamiti buddha÷ | sa ca trividhena dharmasÃmbhogikena nairmÃïikena ca vyavasthita iti anyatra ÓÃstrÃntare nirdi«Âamiti granthagauravaparihÃrÃrthamiti iha nÃbhidhÅyate | dharmamiti | svalak«aïadhÃra[ïa]svabhÃvÃt, na dhvaæsyata iti và dharma÷ | sa ca dvividha÷- adhigamasvabhÃva÷ ÃgamasvabhÃvaÓceti | tatrÃdhigamo bodhipak«Ã dharmà anantà anavadyÃ[Ó]ca | Ãgama÷ sÆtravinayÃbhidharmà iti | e«a dvividha÷ dharma÷ | saæghamiti | catvÃra÷ pratipannakÃ÷ catvÃra÷ phalÃptÃ÷ abhedyatvena saæghagatatvÃt a«Âau mahÃpuru«apudgalÃ÷ saægha ityucyante | katame punaste a«Âau? yaduta strotÃpattiphalasÃk«ÃtkriyÃyai pratipannaka÷ strotÃpannaka÷, sak­dÃgÃmiphalasÃk«ÃtkriyÃyai pratipannaka÷ sak­dÃgÃmÅ, anÃgÃmiphalasÃk«ÃtkriyÃyai pratipannaka÷ anÃgÃmÅ, arhatphalasÃk«ÃtkriyÃyai pratipannaka÷ arhanniti | tathà cÃha-

buddhe dharme tathà saæghe mÃrakoÂiÓatairapi |
bhettuæ na Óakyate yasmÃt tasmÃt saægho 'bhidhÅ(ya)te || iti |

atastaæ buddhaæ dharma saæghaæ Óaraïaæ yo ga[ta]vÃniti yÃvade«a÷ ÓrÃmaïero munermata (#<SÁ 7>#) iti anena padena saæbandhanÅya÷ | kadÃcid bhayÃdinÃpi Óaraïaæ gacchatÅtyata Ãha | bhaktita÷ prasÃdavegenetyartha÷ | atha kimarthamÃdau pa¤caÓik«ÃpadÃni na grÃhyante Óaraïagama[nÃ]didÃnata÷ | yo hi tasya Óaraïaæ gacchati, sa tasyÃj¤Ãæ paripÃlayati nÃnya÷ | ato yadi na pa¤caÓik«ÃpadÃni Ãdau na grÃhyante na trÅïi ÓaraïagamanÃdÅni pradÅyante, tadà mumuk«uïà Óik«ÃpadaparipÃlanaæ pratyavaj¤aiva syÃt | ato mÃbhÆdavaj¤etyÃdau ÓaraïagamanapradÃnata÷ | Óik«Ãpa¤cakamÃdÃyeti | Óik«aïaæ Óik«Ã | prav­ttiniv­ttyÃtmake ÓÅle và pratipattirÃcaraïaæ samÃdÃnata÷ ÓÅle sammukhÅkaraïamiti yo 'rtha÷ | Óik«aiva pa¤cakaæ Óik«Ãpa¤cakaæ, evaæ Óik«Ãpa¤ca[kÃ]nÅtyartha÷ | kÃrikÃbandhÃnuguïyÃcca Óik«Ãpa¤cakamityuktaæ | kÃni puna÷ Óik«ÃpadÃni? prÃïÃtipÃta-adattÃdÃnakÃmamithyÃcÃram­«ÃvÃdasurÃmaireyamadyasthÃnakebhyo viramaïaæ | ÃdÃyeti g­hÅtvà | kiæ yo 'nupravrajito jinaæ? ya iti ya÷ puru«a÷ | anupravrajita iti paÓcÃt pravrajita÷ | kaæ pratÅtyÃha | jinaæ | jitakleÓatvÃjjina÷ | jitÃtmapÃpakà dharmÃstenopaga÷ | jinoktamiti ÓratervacanÃt | buddhaæ bhagavantaæ pravrajitaæ anupravrajÃmÅti yo vÃcamudÅrayatÅtyartha÷ ||

yÃvajjÅvaæ vadhasteyamityÃdi | yÃvajjÅvamityanena kÃlÃvadhi darÓayati vadha÷ prÃïÃtipÃta÷, steyaæ cauryaæ, maithunaæ abrahmacaryaæ, an­tavÃkyaæ m­«ÃvÃda÷ | vadhaÓca steya¤ca maithunaæ cÃn­tavÃkyaæ ceti vadhasteyamaithunÃn­tavÃkyaæ | ata÷ kiæ tasya, kiæ virata iti paurastyena padena saæbandha÷ | kimetasmÃdeva yo virata÷ saævarÅ bhaïyate? netyÃha | kiæ tarhi madyapÃnÃcca | surÃmaireyamadyapÃnÃccetyartha÷ | (#<SÁ 8>#) atha surÃmaireyamadyapÃnamiti ko 'rtha÷? surÃnnÃsava÷ | maireyaæ dravyÃsava÷ | te ca kadÃcit aprÃptamadyasadbhÃve bhavata iti | ato madyagrahaïaæ | pÆgaphalakodravÃdayo madayantÅti surÃmaireyagrahaïaæ | mahoccairityÃdi | Óerate 'sminnidrÃæ prayÃtÅti Óayanaæ | Ãsyate 'sminniti upaviÓanti Ãsanaæ | mahoccaiÓca Óayana¤cÃsana¤ca mahoccai÷ ÓayanÃsanaæ | ata÷ tasmÃduccaÓayanamahÃÓayanayoryo 'rtha÷ |

n­tyÃderityÃdi | nartanaæ n­tyaæ | bÃhuvik«epÃnnartanaæ n­tyaæ | dvayordordaï¬ayoryadutk«ipya nartanaæ n­tyamucyate | tathà vak«yate bÃhuvik«epakaæ n­tyamiti | ÃdiÓabdena gÅtavÃditrayorgrahaïaæ | tena n­tyÃdiriti n­tyagÅtavÃditrÃdityartha÷ | uccai÷ svareïa gÃyanaæ gÅtaæ | vÅïÃveïum­daÇgÃdivÃditravÃdanaæ vÃditramucyate | gandhamÃlyÃ[dyÃ]diti | gandhyata iti gandho ta ityartha÷ | upayogo 'tra mÃlÃyÃæ hitaæ mÃlyaæ campakÃÓokÃdikusumaæ | Ãdau bhavamÃdyaæ | ÃdyaÓabdena vilepanasya grahaïaæ | tena gandhamÃlyavilepanÃdityartha÷ | haritÃlÃdivarïena vadanamrak«aïaæ vilepanaæ | vibhÆ«aïÃrtha vilepanaæ vilepanamiti k­tvà | vikÃlÃÓanata iti | atra sÆryodayÃdÃramya yÃvat keÓamÃtrÃna tÅtako madhyÃhnakÃlaÓabdenÃbhidhÅyate | vigata÷ sa Åd­gvidha÷ kÃlo yasyÃparÃhïÃde÷ sa vikÃla÷ | tasmin kÃle 'Óanaæ bhojanaæ | tasmÃdvikÃlÃÓanÃdityartha÷ | tatheti | tathÃÓabdena yo virata÷ iti saæbadhyate | rukmarÆpyagrahÃcceti | rukmaæ suvarïa, rÆpyaæ rajataæ, tayorgrahaïaæ rÆkmarÆpyagrahaïa | ata÷ tasmÃjjÃtarÆpaparajatapratigrahaïÃditi yÃvat | e«a÷ ÓrÃmaïero munermata iti | ya÷ prÃïÃtipÃ[tÃ]dvirata÷ yÃvajjÃtarÆparaja taparigrahÃt sa e«a÷ ÓrÃmaïero (#<SÁ 9>#) munermata÷ | buddhasya bhagavata i«Âo 'bhipreta iti yÃvat | yadyapi sarve buddhà bhagavanta÷ kÃyavÃkcittamaunato muniriti sÃmÃnyavÃcinà muniÓabdenÃbhidhÅyante, tathÃpi bhagavata÷ ÓÃkyamunergrahaïaæ veditavyaæ | tat ÓÃsanapratipannatvÃdasmadÃdÅnÃæ anyadÅyaÓÃsanÃntardhÃnÃcca | ÓlokabandhavaiguïyÃt ÓÃkyamunermata iti noktaæ | ÓÃkyaÓabdalopaæ và k­tvà idaæ nirdi«Âaæ mu narmata iti | yathà satyabhÃmÃbhÃmeti | saæk«epatastaduktaæ bhavati- ratnatraye Óaraïaæ gatvà pa¤caÓik«ÃpadÃni parig­hyabuddha bhagavantaæ pravrajitamanupravrajÃmÅti vÃcamuccÃrya prÃïÃtipÃtÃdvirato yÃvat jÃtarÆparajataparigrahÃcca sa e«a ÓrÃmaïero munermata÷ | abhipreta iti | Ãha cÃtra-

pÆrvaæ triÓaraïa datvà pa¤caÓik«ÃpadÃ[ni] ca |
keÓÃnapanayet paÓcÃt snÃpayecca vratÃrthinaæ ||

këÃyamaæÓukaæ dadyÃt anupravrÃjayettata÷ |
daÓaÓik«ÃpadÃnÅti prÃhurvinayavedina÷ ||

(#<SÁ 10>#)
idÃnÅæ ÓrÃmaïerabhÃvopÃya÷ nirdiÓyate | e«Ãæ ÓrÃmaïerÃïÃmÃcÃrasaægrahamÃrabhate | sakalena ÓarÅreïetyÃdi | tatra ÓÅryante 'sminnaÇgÃnÅti ÓarÅraæ | tacca kaÓcit pradeÓo 'pi saæbhavati ityata÷ sakalagrahaïaæ | tena sakalena ÓarÅreïa sarveïa prakÃreïa kÃyenetyartha÷ | ÓarÅrÃnyatareïa veti | hastapÃdamastakÃdisamudÃyasyÃnyatareïa hastÃdinetyartha÷ | ÓarÅrÃvayavena hastapÃdÃdinà g­hÅtaæ ÓarÅrapratibaddhaæ | ÓarÅravyatiriktena latÃlagu¬enetyartha÷ | na hanyÃnna mÃrayet | kamityÃha | prÃïinaæ | prÃïonÃma vÃyu÷, so 'syÃstÅti prÃïÅ | sa ca kiæ viÓi«Âa eva? pa¤caÓÃkhÃdi nirv­tta÷ parig­hayate | ata÷ kalalÃdiÓÃtane saævaratyÃgo na bhavati | prÃïiÓabdena ca manu«yagatiparyÃya÷ eva g­hayate na prÃïimÃtraæ, sajantukasalilÃdiparibhoge du«k­tavacanÃt | jÃtivÃcÅ vÃyaæ Óabda÷ | tena strÅpuru«apaï¬akaæ pa¤caÓÃkhÃdi[nir]v­ttaæ mÃrayata÷ syÃdeva saævaratyÃga÷ | anena Ólokena kÃyiko vikrama÷ prati«iddho bhavati ||

vÃcikavikramaprati«edhapadamÃha | m­tyorvarïamityÃdi | m­tyurjÅvitendriyanirodha÷ | tasya varïa÷ praÓaæsÃ, taæ na bhëeta | na vadedityartha÷ | k­tapuïyo bhavÃn, udyÃnayÃtrà tava paralokagamanamiti Órutvà kaÓcidÃtmÃna hanyÃt | tadidÃnÅæ atra du«k­tapÆrvaka÷ saævaratyÃga iti prati«idhyate | m­tyorvarïa na bhëayet, ÓastrahÃraæ na cai«ayediti | Óastraæ harati vahatÅti và ÓastrahÃro vadhyaghÃtaka÷ | tatra parye«ayet | vadhakena mÃraïÃbhiprÃyeïa | cittena manasà | mÃraïÃya mÃraïÃrthaæ | na niyojayediti ||

(#<SÁ 11>#)
pÆrvoktaparyÃyavyatirekai ranyairapi prayogairmÃrayata÷ saævaratyÃgo bhavatÅti pratipÃdayannÃha | virekavamanÃlepeti vistara÷ | tatra virekaæ grastanaæ, vamanaæ chardanaæ | Ãlepena varïÃnyathÃtve sati vinaÓyati | vi«aæ jÃtimaæ k­trima¤ca, Óastraæ kuliÓÃdi | virekaÓca vamanaæ cÃlepanaæ cetyÃdi dvandva÷ | te«Ãmabhisaæskaraïamabhisaæsk­ti÷ | tÃæ na kuryÃt | kimartha? prÃïighÃtÃya manu«yavadhÃrthaæ | na ca garbhasya ÓÃ[ta]namiti | garbhaÓÃtanaæ na kuryÃdityartha÷ | kecit garbhaÓÃtananimittaæ virekÃdikaæ na kuryÃditi nimittasaptamÅæ varïayanti ||

na kevalaæ amunà prayogeïa mÃrayituæ na labhyate maraïanimittamÃtramapi kartuæ na sulabhyata iti pratipÃdayannÃha | nimittaæ na vratÅ kuryÃdityÃdi | nimittaæ liÇgaæ na kuryÃt | ko na kuryÃdityÃha | vratÅ | kai÷? svapnolÆkÃdivÃÓitai÷ | svapna iti pa¤ca svapnÃ÷ | svapnÃlÅkÃnantÃcÅrïà satyÃkhyaæ svapnapa¤cakamiti vacanÃt | ulÆkÃdÅnÃæ pak«iïÃæ, vÃÓitÃni ruditÃni | svapnÃÓca ulÆkÃdivÃÓitÃni cetyartha÷ | tai÷ | ÃdiÓabdena nÃmagotradÃnÃdÅnÃæ grahaïaæ | tacca trividhaæ dharmÃmi«Ãbhayabhedena | Ãmi«adÃnamapi dvividhaæ vÃhyÃdhyÃtmikabhedena | dau÷ÓÅlaæ ÓÅlavirati÷ prak­tisÃvadyÃt praj¤aptisÃvadyÃt bhagavatà prati«iddhÃdvikÃlabhojanÃde÷ du÷khatÃpopa ÓamanÃdapratisÃrà dinà prahlÃditvena ÓÅtalatvÃcchÅlaæ, sukhaæ ÓÅlasamÃdÃnaæ kÃyo na paritapyata iti gÃthÃvacanÃt | ÓÅtÅbhÃvaæ nirvÃïakrameïa lÃtÅtiÓÅlaæ | phalÃni catvÃri srotÃpattiphalaæ sak­dÃgÃmiphalaæ anÃgÃmiphalaæ arhatphalaæ | (#<SÁ 12>#) phalÃnÃmÃptirlÃbha÷ | dÃna¤ca ÓÅla¤ca phalÃptiÓceti dÃnaÓÅlaphalÃpta[ya]÷ | ata÷ tÃbhiriti saæbandha÷ |

vadhakenÃpi cittena bhrÃntyà mÃrayata÷ saævaratyÃgo na bhavatÅ ti darÓayannÃha | madhyapaÓcÃtpuroge«viti vistara÷ | madhye paÓcÃt puro gacchantÅti madhyapaÓcÃtpurogÃ÷ | ataste«u madhyapaÓcÃtpuroge«u manu«ye«u gacchatsu yatraiva vadhakaæ mana÷ yasminneva puru«e vadhakacittaæ tameva puru«aæ dhnato mÃrayata÷ | asyeti ÓrÃmaïerasya | hiæsà prÃïivadha÷ | nÃnyaæ tasmÃtpuru«Ãdanyaæ puru«aæ bhrÃntyà mÃrayata÷ asya hiæsà na bhavatÅtyartha÷ | ka evamÃha | ityato bravÅti | Ãha sarvavit | sarvaæ vettÅti sarvavit, bhagavÃn buddha÷ | sa evamÃhetyanenÃptÃgamaæ darÓayati ||

anyadapi prayogÃntaraæ na kÃryaæ mÃraïÃyeti darÓayannÃha | kÆÂetyÃdi | kÆÂamiti pÃÓaæ varïayanti | avamÃrthamiti pÃÓayantraæ | ava«Âambhamiti yantrameva, yena sahasÃkramya hanyÃt | avapayamiti avapÃtaæ varïayanti | mantribhi÷ mantraprabhÃvena m­take piÓÃcÃdipraveÓanaæ vetÃla÷ | kÆÂÃdÅnÃmabhisaæskaraïamabhisaæsk­ti÷ |
tÃmavapaya¤ca kiæ na kuryÃt? mÃraïÃya ÓarÅriïÃæ sattvÃnÃæ | anyathà tu na do«a÷ |

kÆÂakaæ pÃÓamityÃhu÷ avamÃrthaæ pÃÓayantrakaæ |
avapayamavapà ta¤ca stambhÃkhyaæ yantrameva ca ||

iti saægrahaÓloka÷ ||

(#<SÁ 13>#)
m­tyuheto÷ sthÃnopadeÓamÃtramapi kartuæ na labhyate iti darÓayitumÃha | taskaretyÃdi | taskara÷ caura÷ | ahi÷ sarpa÷ | senà yuddhÃya ekatra sannipÃta÷ | Óe«aæ sugamaæ | caurÃdibhyo bhayaæ yatra yasmin mÃrge pathi bhavati tasya panthÃnaæ dehinÃæ prÃïinÃæ nÃÓÃya vinÃÓÃrthaæ yatirna kathayet ||

vi«amanadÅpratÃraïamapi tartuæ na kalpayati tamiti darÓayitumÃha | bhujagetyÃdi | bhujÃbhyÃæ gacchatÅti bhujaga÷ sapa÷ | Ãvarto vegÅ | bhujagaÓcÃvartakaÓceti dvandva÷ | te«Ãæ bhayaæ | yatra yasyà nadyÃ÷ tÅrthe bhayaæ bhavet tattÅrthaæ na prakÃÓayet ||

ki¤ca rÃj¤Ã và yatra ghÃtyate tanmÃrgaæ na prakÃÓayediti daï¬ÃdidÃnaprati«edhopÃyena paraæ ghÃtayituæ na k«amata iti darÓayitumÃha | ki¤cidbhÆpataya ityÃdi | bhÆ÷ p­thvÅ, tÃæ pÃlayatÅti bhapati÷ rÃjà | bhÆpataye rÃj¤e ki¤cidapi mà dÃstvaæ | ki¤cidapi dravyaæ mà dÃsyasÅtyartha÷ | varaæ jÅvitaæ tyajeti | jÅvitaparityÃgaæ varaæ kuru tvamityartha÷ | ityevaæ samucitaæ pratyÃyÃdÃnÃrtha pratibaddhasya puru«a syÃntike 'yuktaæ ayuktarÆpaæ vacanaæ na vadedityeke | bhadantaparahitagho«astvÃha | à | samantÃt sarvatra kÃrye niyukta÷ ityÃyukta÷ vyÃp­taka ucyate, tenÃyuktena baddha÷ saæruddha yo 'nya÷ puru«a÷ tasmin baddhÃyukte puru«e ityevaæ na vadet | varaæ mriyasva mà tvaæ ki¤cit dravyaæ rÃj¤e dehÅti | anyathà hi ya÷ saruddho vyÃp­taka÷ tasmin baddhÃyukta ityevaæ na vadedityartha÷ pÆrvavat | anyathà varaæ mriyasva mà tvaæ ki¤cidayuktÃya dehi ityuktaæ syÃt | na bhÆpataya iti niyuktairnÃnyasya puru«asya baddhatvÃt ||

sabhayaæ layanaæ vadhakacittenopade«Âuæ na kalpata iti darÓayannÃha | bhujagetyÃdi | atra vihÃraÓabdena layanamevocyate viharantyasminniti k­tvà | tenÃyaæ vÃkyÃrtho jÃyate
| (#<SÁ 14>#) yasmin layane sarpÃdibhayaæ bhavati tadvadhakÃbhi prÃyeïÃgantukÃyabhik«ave noddiÓet | ya uddiÓati tasya du«k­taæ bhavati asati maraïe, maraïe tu saævaratyÃgo bhavati ||

marjÃrÃdivyapadeÓenÃpi Óatru mÃrayannayatirbhavatÅti pratipÃdayitumÃha | vyÃghrÃdivyapadeÓenetyÃdi | ya÷ ÓrÃmaïera÷ ÓaÂhajÃtÅya÷ vyÃghraæ hanmÅti vyapadeÓaæ k­tvà Óatruæ hanyÃt sa vihÃrÃd ghaÂÂanÅya÷ | ÃÓu ÓÅghraæ | asau cellakairnirdvÃraïÅya÷ | vairiïi m­te satÅti boddhavyaæ ||

adhÃrmikakriyÃkÃramapi prati«edhayati tathà kÃryamityÃdinà | tathà kartavyaæ yathà na jovedekÃpyari÷ Óatruriti | evamarÅn ÓatrÆn | yati÷ | adharmyà na kriyÃ, adhÃrmikakriyÃkÃro na kÃrya÷ | saæsm­tya krakacopama iti | krakacena karayantreïa upamà yasmin m­te tadevamucyate | tattu saæsm­tya kiæ? adhÃrmikakriyÃkÃro na kÃrya iti saæbandha÷ |

paraprayogeïÃpi mÃrayannayatirbhavatÅti darÓayati | vadhà ityÃdi | eko dvau trayo vÃpi ye ÓrÃmaïerà vadhÅk­tà mÃraïÃbhiprÃyato | yugapadekakÃlaæ | tat prayoga iti | ghÃtayituæ | ÓrÃmaïerasya prayogeïa manu«yaæ mÃrayati, te vihÃrÃnnÃÓayitavyÃ÷ ||

(#<SÁ 15>#)
ebhiraÇgairmanu«yavadho bhavatÅti darÓayan parÃæÓcodayannÃha | upakrama ityÃdi | tatra ÓastrÃdigrahaïamupakrama÷ | manu«yo 'yamiti saæj¤Ã n­saæj¤Ã | kadÃcidupakramaæ karoti n­saæj¤Ãnavati na tvasau manu«ya ityÃha | nara iti | yadyasau manu«yo bhavati | kadÃcidetÃni trÅïyaÇgÃni saæbhavanti, na vadhakacetaneti | ato vadhakacetanÃvacanaæ | kadÃcidupakrama÷ praj¤Ãyate, n­saæj¤Ã vadhakace[ta]nÃvÃn ca naro bhavate, na tu jÅvitÃdvyaparopayatÅti | ata Ãha | jÅvitasya k«ayaÓceti | tadupakrama ityekamaÇgaæ, n­saæj¤Ã ceti dvitÅyamaÇgaæ, nara iti t­tÅyamaÇgaæ, vadhakacetaneti caturthamaÇgaæ, jÅvitak«ayaÓceti pa¤ca[mama]Çgaæ ityetÃni pa¤cÃÇgÃni n­ghÃtane manu«yavadhe veditavyÃni | kecittu mandadhiya÷ prÃhu÷ | nare vadhakacetaneti saptamyantaæ paÂhanti | te«Ãæ pa¤cÃÇgÃni na siddhyanti nare vadhakacetanetyasya padasyaikÃÇgatvÃt | vinayaÓca tairvilopito bhavati | e«a hi vinaye nirdeÓa÷ | prÃïÅ ca bhavati, prÃïisaæj¤Å ca bhavati, vadhakacitta¤ca pratyupasthitaæ bhavati, upakrama¤ca karoti, jÅvità dravyaparopito bhavati iyatà prÃïÃtipÃtÅ bhavati | atra ca prÃïÅ bhavati ityÃdi sarva÷ prathamÃnto nirdeÓa÷ | tathà kÃrikÃntareïÃpi upakrama iti n­saæj¤Ãvadhakacetaneti prathamÃntanirdeÓa÷ k­ta÷ | tasmÃt prathamÃnta eva nirdeÓa÷ avagantavya÷ ||

vi«aÓastrÃdiprayogeïÃpi mÃrayituæ na nirdiÓyata iti darÓayannÃha | ÓrÃmaïeretyÃdi | yadvi«aÓastrÃdi yatinà prayuktaæ narasya nÃÓÃya, yadi tenaiva prayogeïa naro mriyate tadÃsau prayoktÃsaævarÅ saævarÃdbhraÓyate | athÃnyadÅyena tadà neti anenÃsyÃpattirbhavatÅti kathayati ||

(#<SÁ 16>#)
avakrÅtÃdirityÃdi | e«a yati÷ kenacidavakrÅto bhavati | yo bh­tako và sa vinayÃnabhij¤atvÃt, vinayaj¤o 'pi cÃnusmaraïÃt | ÃdiÓabdena dve«ÃbhibhavÃt | avakrÅtÃde÷ saævaratyÃgo [na] bhavatÅti matvà naraæ mÃrayet | mÃrayan saævarak«obhalÃbhÅ bhavati | nonmattÃdika÷ | unmattavik«iptacetasastu ÓrÃmaïerà mÃrayanto na dau÷ ÓÅlyabhÃjo bhavanti sm­terabhÃvÃt |

sattvapŬÃkriyÃyÃ÷ kÃraïamÃha | kÃyetyÃdinà | kaæ ruïaddhÅti karuïà | tasyÃæ bhavÃ÷ kÃruïikÃ÷ | tathà hi paradu÷khadu÷khino buddhà bhagavanta÷, tai÷ kÃruïikai÷ maitraæ kÃyakarma maitraæ vÃkkarma maitraæ mana÷ karma prÃïi«u sattve«u sarvadà sarvasmin kÃle kartavyaæ yatinà ÓrÃmaïereïeti | evamuktamabhihitaæ | yasmÃt yata÷ kÃraïÃt | asmÃdanantaroktÃddheto÷ kimityÃha | na sattvÃn pŬayediti Óloka÷ | sattvÃnÃæ pŬÃæ na kuryÃt | kairityÃha | dÃrurajjvayaÓcarmabandhanai÷ | tatra dÃru këÂhaæ | rajju guïamayÅ kriyà | ayo loha÷ | carma vadadhrÅ | te«Ãæ bandhanÃni atastai÷ | analo 'gni÷ | jala¤cÃnalaÓca jalÃnalau | tatra nimajjajjalaæ jalÃnalapraveÓa÷ | anu tyaktaætasya tyajanaæ anutyÃga÷ | ÃdiÓabdena vi«abhak«aïÃdikaæ grÃhayati | jalÃnalapraveÓaÓcÃnutyÃgaÓceti dvandva÷ | tasminna niyojayet ||

k­migorÆpetyÃdi | k­migÅrÆpÃdÅnÃæ vihiæsanaæ mithyÃjÅvaÓca kar«aïe sati yasmÃt kÃraïÃt bhavati tasmÃddheto÷ kar«aïa dÆrÃdeva tyajet ||

(#<SÁ 17>#)
nÃÇkayedomahi«yÃdi | gomahi«yÃdirnÃÇkayitavyo, na cÃsya gomahi«yÃdernÃsikÃæ vedhayet, na ca vetrÃdinà tìayet ||

uddiÓyetyÃdi | ÓrÃmaïeramuddiÓya matsyÃdikaæ jÅvitÃdvyaparopayet | vyaparopya tasya mÃæsena yadvya¤janaæ k­taæ tat bhak«ayato yate÷ ÓrÃmaïerasya yasmÃnnigh­ïaæ ni«k­paæ cittaæ jÃyate | ata÷ kadÃcit uddiÓya k­taæ bhak«ayan lobhÃnalenÃpÆryamÃïa÷ prÃïivadhamapi kuryÃt iti hiæsà yasya saæbhÃvyate | tasmÃduddiÓya k­taæ na bhak«aïÅyamityabhiprÃya÷ ||

taduddiÓya k­taæ kathaæ boddhavyamityÃha | j¤eyaæ tu tribhirÃkÃrairityÃdi | abhrÃntimatà nirÅk«itena Órutena ÓaÇkitena và taduddiÓya k­taæ boddhavyaæ | e«Ãmeva padÃnÃæ lak«aïaæ cikÅr«urÃha | Åk«itaæ yat svayaæ d­«ÂamityÃdi | ÃtmanÃyadd­«Âaæ tadÅk«itamucyate | pratyÃyitenÃvisaævÃdakena tu yaduktaæ tat Órutamucyate ||

ÃÓaÇkÃmadhik­tyÃha | g­hÃbaddhetyÃdi | g­hÃbaddhà ye pak«im­gaÓÆkarÃdaya÷ te«Ãæ yat pak«aÓ­ÇgÃdi [tad]darÓanÃt- kimete m­gapak«iÓÆkarÃdayo mamoddiÓya hatà na veti ÃÓaÇkà utpadyate | satyÃmÃÓaÇkÃyÃæ dÃnapati÷ pra«Âavya÷- kimete mamoddiÓya hatà na veti | p­«Âo dÃtetyÃdi | yadidaæ dÃnapati÷ p­«Âa÷ sannevaæ vadet- tvannimittaæ tavÃrthe 'mÅ m­gÃdayo hatà iti | evaæ sati tasmin g­he na bhu¤jÅta | uddiÓya k­tatvÃttasyeti bhÃva÷ | virata÷ prÃïinÃæ vadhÃdityanena g­hÅtaÓik«asyÃyaæ prati«edho netarasyeti darÓayati | ÓyenakÃdihatà vetyÃdi | atha sa dÃnapatirevaæ (#<SÁ 18>#) kuryÃt | ÓyenakÃdibhiramÅ hatà m­tÃ÷ pak«iïo hatÃ÷ | ÓÃliyavamudbhak«aïÃdvà m­tÃ÷ | mÃtÃpitroryaj¤asya k­te hatà ityevaæ sati do«Ãsti nÃÓnatÃæ | evaæ dÃtari bruvÃïe sati bhu¤jÃnÃnÃæ na kaÓciddo«o bhavatÅtyartha÷ ||

ekaæ ÓrÅghanamuddiÓyetyÃdi | yadyekaæ ÓrÃmaïeramÃrabhya k­taæ matsyÃdikaæ mÃsaæ vya¤janaæ tadanye«Ãmapi ÓrÃmaïerÃïÃæ yatÅnÃæ bhogÃya na kalpate | bhik«ubhik«uïyopÃsakopÃsikÃnÃæ samuddiÓya k­ta¤ca yattadapi paribhogÃya na kalpate |

nÃdeyÃdi jalamityÃdi | nadyÃmbhavaæ nÃdeyaæ | kiæ tat? jalaæ | ÃdiÓabdena tìÃgÃdÅnÃæ grahaïaæ | kÅd­Óaæ? sajantukaæ saprÃïakaæ | tat saprÃïakamiti jÃnannapi na pibet | ko na pibedityÃha | vratÅ | jÃnanniti vacanÃt | aj¤Ãne na do«a÷ | nÃtra jantuÓabdena matsyÃdaya÷ parig­hyante te«Ãæ vivecanak«amatvÃt | kintu jantavo 'tra matÃ÷ sÆk«mÃ÷ | jantava÷ prÃïina÷ | sÆk«mÃ÷ ad­ÓyÃ÷ | atrÃsmin Óik«ÃpadematÃ÷ abhipretÃ÷ | yathà katama ityÃha | trasikormiÇkarÃdaya÷ | urmikara ityevamÃdaya iti yÃvat | atha kimarthamiyaæ kÃrikà p­thak vyavasthÃpyate? yÃvatà v­k«asekagurusnÃnaæ kuryÃnnÃÓuddhavÃriïà ityasyÃæ kÃrikÃyÃæ saprÃïakena v­k«asekÃdiprati«edhÃdayamapi kÃryo 'vagata eva | yatra hi seka÷ prati«idhyate sutarÃæ tatra pÃnaprati«edha÷ | satyametadanusaÇgato na mukhyata÷ | na atra mukhÃkÃreïa mÃraïÃbhiprÃyo 'sti pÃtukÃmatÃyÃ÷ prÃdhÃnyÃt | ata÷ p­thageva sthÃpità iyaæ kÃrikà | ki¤cÃrthotpattivaÓÃnna (#<SÁ 19>#) likhitetyado«a÷ arthotpattiprabhÃvatvÃdvinayasyeti k­tvà |

vÃrÅtyÃdi | jalaæ pÃvayituæ dharmakaraÇkaæ khallakasahitaæ sthÃpayet | antaÓo 'gatyà koÓo 'pyadhi«Âheya iti adhi«ÂhÃtavya ityartha÷ | kasya koÓo 'dhi«ÂhÃtavya÷ ityÃha | suvÃsasa÷ | satpaÂasyetyartha÷ | kimartha? vighÃtaparihÃrÃrtha | du«k­taparihÃraæ cetyadhyÃhÃryaæ ||

divyanetretyÃdi | divi bhavaæ divyaæ | kiæ tat? netraæ cak«u÷ | divye netre yasya sa divyanetra÷ | andha÷ cak«urindriyarahita÷ | divyanetrasyÃndhasya ÓrÃmaïerasya ne«Âaæ nÃbhihitaæ | kiæ tanne«ÂamityÃha | jalapratyavek«aïaæ | yuktaæ tÃvat andhasya jalapratyavek«aïaprati«edha÷ sÃmarthyÃbhÃvÃt | atha divyanetrasya kasmÃt prati«edha÷? sa hi p­thivyÃÓritÃnapi prÃïakÃn sÆk«mÃntarakÃrÆpikÃn paÓyati | ata Ãha ÓaÇkÃparihÃrÃrthadivyacak«u«a÷ prati«edha÷ | bhadanta÷ praj¤Ãsiæha Ãha- divyacak«u«a÷ kumataya ityucyante | tathÃvidharÆpatvÃt | p­thagjanÃnÃæ pratyavek«aïaæ na syÃt | ata÷ prati«edhakaraïamiti | nanu cÃndhasya jalapratyavek«Ã sÃmarthyÃbhÃvÃdeva na bhavi«yati, kimanena prati«edhena prayojanaæ? prasannÃk«asya darÓanasaæbhavÃt prati«edhamiti vinayavido varïayanti ||

kena tarhi jalaæ pratyavek«aïÅyamityÃha | hastetyÃdi | hastasyÃÇgu«ÂhÃgre Ãvartà sÆk«marekhà tÃæ dra«Âuæ ÓÅlaæ yasya sa [ta]thokta÷, tasya na nivÃryate | anivÃryamiti yÃvat | anenaiva timirikÃïÃæ prati«e[dha]yanti ||

tena hastapaÓcimakÃvartadarÓinà kiyantaæ kÃlaæ pratyavek«aïÅyamiti Ãha | (#<SÁ 20>#) locanasyetyÃdi | locanasyÃk«ïorvibhramo mà bhÆditi k­tvà ciraæ bahukÃlaæ na [pa]Óyet na nirÅk«ayet | neti prati«edha÷ | taditi jalaæ | ciraprati«edhÃdeva pratyavek«aïÅ[yaæ] ityÃha | kalpamÃtraæ na vai kuryÃdityÃdi | mÃyà parava¤canà | ÓÃÂhaya¤cittakauÂilyaæ yena tathÃbhÆtaæ nÃvi«karoti asphuÂaæ pratipadya | mÃyà ca ÓÃÂhaya¤ca mÃyÃÓÃÂhaye | ata÷ tÃbhyÃæ samanvita÷ | saækalpamÃtrakaraïÃya nÃsyaivaæ pratyavek«aïÅyaæ | kÃlaniyamastarhi kartavya÷ ityÃha | yenÃntareïetyÃdi | yÃvat kÃlÃntareïa «a«Âyabda÷ «a«Âivar«a÷ ku¤jaro hastÅ paribhramyate | ÓakaÂaæ và vaæÓapÆrïaæ yÃvatà kÃlena kÃlÃntareïa bhramati, sa Åd­gvidhakÃla ityartha÷ | salilek«aïe jalapratyavek«aïe veditavya÷ ||

ÆrdhvetyÃdi | Ærdhvà ca adharà ca madhyamà ca ÆrdhvÃdhomadhyamÃ÷ | tistra÷ kiæ? bhÆmaya÷ | kasya? salilasya | ÓuddhimÃyÃti yà yà bhÆriti | ÃsÃæ tis­ïÃmapi bhÆmÅnÃæ madhye yà yà bhÆ÷ ÓuddhimÃyÃti ni÷ prÃïakà bhavati, kÃryaæ kuryÃttayà | tayà bhÆmyeti saæbandha÷ ||

yatra ityÃdi | yasyÃæ nadyÃæ pu«kariïyÃæ vÃ, sthÆlà mahÃnta÷ prÃïakà karatalahatÃ÷ hastena hatÃ÷ santa÷ adha÷ sthalaæ yÃnti tatra jalaæ grahÅtavyaæ, na cet srÃvayitavyamiti | cecchabdo yadyarthe | yadi karatalÃhatÃ÷ santa÷ prÃïino 'dho [na] yÃnti tadà srÃvayitavyaæ tadudakaæ | kayÃ? pa¤cÃÇgulikayà | pa¤cabhiraÇgulÅbhi÷ ityartha÷ | bhaveyuru[da]kamityÃdi | yasminnudake prÃïina÷ kare lagnà utti«Âhanti na tatra pÃïipÃdÃsyavastrÃdikaæ k«Ãlayedyatiriti | Ãsyaæ mukhaæ | sugamatvÃnna vibhaktaæ ||

kule ityÃdi || kule ya÷ ÓrÃmaïera÷ bhojanÃya nimantrita÷, tena tatra gatvà pra«Âavyaæ- kimatra jalaæ srÃvitaæ na veti | neti cet, saæj¤iko (#<SÁ 21>#) vÃcya÷- srÃvayeti | yadi p­«Âa÷ san dÃnapati÷ bravÅti na srÃvitamiti, tadà saæj¤iko vÃcya÷ | saæj¤ÃsyÃstÅti saæj¤ika÷, sa viÓi«Âa eva g­hyate | ya÷ srÃvaïÃya kuÓala÷ sa vaktavya÷ | kimiti | etatsaprÃïakaæ jalaæ srÃvayeti | itaro na tu | ya÷ stha[vi]ratara÷ parisrÃvayituæ na jÃnÃti, sa srÃvayeti na vaktavya÷ | ya÷ vakti, tasya du«k­taæ syÃt |

yadi tathaiko 'pi srÃvaïÃya kuÓalo na bhavati, tadà kiæ kartavyaæ ityÃha | kintu snÃvyamiti vistara÷ | srÃvyÃt parisrÃvaïÃt | sajantukajalamÃtmÅyapÃtre muktvà kuta÷ punaretadudakamÃnÅtamiti p­«Âaæ yata÷ pu«kariïyÃderÃnÅtaæ tatraiva mu¤cetsvayamiti | mà bhÆdanyatra k«Ãraæ nÅramupaghÃtak­taæ prÃïinÃmiti tatraivetyÃha | saptÃhaæ vetyÃdi | athavà yatra sapta divasÃn pÃnÅyamavati«Âhati tatra tat saprÃïakamudakaæ moktavyaæ | athavà vihÃre kaÂÃhÃdau tatra sthÃpayet | kÅd­gvidha ityÃha | tadaÓu«yati | tat pÃnÅyaæ tatra Óo«aæ nopaiti | tasminnaÓu«yati kaÂÃhÃdau sthÃpayet | kecittadaÓu«yati tatra pÃnÅyÃÓo«aïaæ nimittamiti nimittasaptamÅæ varïayanti | prav­«ÂetyÃdi | athavà sutarÃæ deve v­«Âe | kÅd­Óe? svacchanÅraughavÃhini | svacchamanÃvilaæ, nÅraughaæ jalaughaæ vo¬huæ ÓÅlaæ yasyeti bhÃva÷ | svacchanÅraughavÃhÅ | tasminnÅd­gvidhe v­«Âe sati tÃni [sa]prÃïakÃni jalÃni nimnagÃnÃæ patiæ mahÃsamudrapÃtaÇgacchateti uktvà visarjayet | athaitat sarva na bhavati | dÆragatodakamudakapÃnamasti | tadà tat saprÃïakaæ jalaæ kiæ kartavyamityÃha | sudÅrghaityÃdi | dÅrghÃtipramÃïatalikÃdhobhÃga÷ | vaktraæ mukhaæ dÅrghaæ yasyà rajjudvayena ca (#<SÁ 22>#) baddhà ghaÂikà sà evamucyate | tayà dÆragatÃdhvagena udake kÆpe adhastÃttadudakaæ mu¤cet ||

adhvagena kathaæ jale pratipattavyaæ ityÃha | ghaÂikÃtritayamiti | tisro ghaÂikÃ÷ pratyavek«ya mÃrgageïa udapÃnata÷ kÆpÃt jalaæ pÃtavyaæ | kiæ pariÓuddhÃsvapi? netyÃha | kiæ tarhi sarvÃstÃ÷ pariÓuddhÃÓcet peyaæ? cecchabdo yadyarthe | yadi tÃstisro ghaÂikÃ÷ pariÓuddhà bhavanti, pratyavek«amÃïÃstadÃnena mÃrgageïa pÃtavyaæ | tat srÃvyamanyatheti | kathamanyathÃ? yadi tÃstisro ghaÂikà na Óudhyanti, tadà sajantukaæ jalaæ srÃvayitavyamiti | ghaÂikÃtritayaæ vÅk«yeti | ghaÂikà tritayasthamudakaæ | stokastokena salilaæ pratyavek«yetyeke | sak­deka eva | ekaikasyÃ÷ stokastokaæ pratyavek«yetyapare | etadeva tu yujyate, yatopyÆrdhvÃdhomadhyamÃstisra÷ salilasyÃpi bhÆmaya÷ iti kÃrikÃyÃæ stokaæ pratyavek«itavyamiti yuktaæ na ca tatra sarvaæ Óik«Ãpada¤cedaæ, nÃdeyÃdi jalaæ jÃnanniti vacanÃt | tasmÃt ghaÂikÃpi stokameva pratyavek«itumanuj¤Ãyate | tadvadihÃpi | atha tamaÓakyatvÃt tatra stokaæ | iha tu ÓakyatvÃt sarvamiti | evaæ tarhyaÓakyatvÃt tatrÃpratyavek«aïamevÃstu | athÃÓakyaæ stokena cittaviÓuddhirvidhÅyate, Óakye 'pi kasmÃnnaivaæ sarvaæ Óik«Ãpadaæ cedaæ, nÃdeyÃdijalaæ jÃnanniti vacanÃt | tasmÃt p­«Âe 'pi stokameva pratyavek«aïÅyaæ | ghaÂipa¤caghaÂikÃæ vÅk«yeti kecit paÂhanti | te«ÃmanyÃrthatvÃt pÃÂho nÃbhyupeya÷ | amutra tu vidhi÷ |

(#<SÁ 23>#)
adhvagavyatirekeïa ghaÂikÃstu «a pa¤ca và |
pratyavek«yopabhoktavyÃ÷ anyathà du«k­tÅ bhavet ||

na rajjughaÂiketyÃdi | rajjuÓca ghaÂikà ca rajjughaÂike tayo rdÃnaæ parityÃga÷ | tanna Óastaæ nÃbhimataæ | kutretyÃha | saprÃïake jale | saha prÃïakena vartata iti saprÃïakaæ jalaæ, tasmin | kiæ tadeva na Óastaæ? netyÃha | kiæ tarhi? pibeti vaktumityÃdi | tatsaprÃïakamudakaæ parasmai pibeti vaktuæ dÃtuæ và na jÃtu kadÃcit yati÷ k«amate | yathà yatinÃnantaranirdi«Âametat na kÃryaæ | kiæ tena saprÃïakamidaæ ta¬ÃgÃdi ityapi na vaktavyamityÃha | sajantukamityÃdi | iyaæ pu«kariïÅ saritta¬ÃgÃdi saprÃïakamiti pare«Ãmuccai÷ Óabdairna vadet | atha yadi kaÓcit p­cchati, kimidaæ, prativacanaæ dadyÃt, saprÃïakamiti, ta¬ÃgÃdi | tadà kuru kÃryaæ na veti samÅk«yeti | p­«Âa÷ prativadet parÃn pratyavek«ya jala k­tyaæ kuru | ityevaæ sati p­«Âa÷ san paraæ yatirvadet | na tu saprÃïakamiti vadedityartha÷ | lokÃvadhyÃnaparihÃrÃrthami[ti] bhÃva÷ | yathà ca pare«Ãmevaæ na vaktavyaæ | kimevamupÃdhyÃyÃcÃryÃïÃmapi? netyÃha | kiæ tarhi upÃdhyÃya ityÃdi | saprÃïakamidaæ ta¬ÃgÃdi na veti sphuÂaæ vaktavyaæ | svakÅyÃïÃmupÃdhyÃyÃcÃryÃïÃæ vaktavyaæ na ÓÃÂhyaæ kartavyaæ |

evaæ tarhyÃtmana÷ saprÃïakajalapÃnaprati«edhÃt pare«Ã¤ca dÃnaprati«edhÃt v­k«ÃdÅnÃmacetanÃnÃæ saprÃïakenodakena sekÃnnadÃnaæ na nirudhyate | bÃhyaparibhogyÃÓcet tadÃÓaÇkÃæ niv­tyarthamÃha | v­k«asekamityÃdi | apariÓuddhena jalena v­k«aseko na dÃtavya÷ | (#<SÁ 24>#) upÃdhyÃyÃcÃryÃïÃmapi snÃnaæ na kÃryamiti anena bÃhyabhogo nivÃrita÷ ||

kiæ punarjalameva saprÃïakamok­taæ dÃtraæ vakraæ na kuryÃt, Ãhosvidanyadapi? anyadapÅtyÃha | mastukäjika iti vistara÷ | mastuÓabdena dadhimastÆcyate | käjiko dhÃnyÃmburityeko 'rtha÷ | sauvÅraæ bahubhirau«adhidravyai÷ kriyate ambuviÓe«ai÷ | maï¬o 'nnavikÃra÷ | daï¬Ãhataæ mathitaæ | tadevamÃdikaæ saprÃïakaæ yatirna pibet, na parasmai dadyÃt, bhuvi p­thivyÃæ na tyajet |

samatkuïa ityÃdi | saha matkuïairvattate yacchayanaæ tadÃtape na Óo«a yat | hime kardame ÓotavÃriïi u«ïavÃriïi và [na] k«ipet | anena sattvapŬÃkaraïamÃtramapi prati«edhayati ||

navakarmetyÃdi | caityÃrÃmavihÃrÃdÅnÃæ navakarma sajantukenodakena na yati÷ kuryÃt | sÃmarthyÃt srÃvayitvà kÃryamityuktaæ bhavati | srÃvayitvà tadudakaæ dinÃntaæ na sakalaæ divasaæ trikoïakaæ khallakaæ dhÃryaæ dhÃrayitavyamityartha÷ | kintu kÃlena kÃlaæ parisrÃvaïaæ moktavyaæ prÃïakÃnÃæ pŬÃparihÃrÃrthaæ du«k­taparihÃrÃrtha¤ceti ||

atha pareïa srÃvayatà kathaæ pratipattavyamityÃha | bh­takaæ Óik«ayedevamityÃdi | yati÷ karmakaramevaæ Óik«ayet | kimiti | vadhÃna tvaæ trikoïakamiti | bh­taka, khallakaæ bandha, kÆpÃdevamudakamutk«ipya evaæ srÃvaya, evaæ vimocaya khallakamiti ||

yadi srÃvyamÃïamapi tadudakaæ saprÃïakaæ bhavati, tadà kiæ kartavyamityÃha | (#<SÁ 25>#) trikoïasaptakenetyÃdi | yadyekapuÂakhallakena srÃvyamÃïaæ tadudakaæ na Óudhyati, tadà yÃvatsaptapuÂake[na] khallakena srÃvyaæ tadambha÷ pÃnÅyaæ | athaivamapi na Óudhyati, tadà pratikÆpikà kÃryà | yadi sà na Óudhyeta, tadà navakarma tyaktvà deÓÃntaraæ gantavya | tasmÃt pradeÓÃdanyasmin pradeÓe gantavyamiti yÃvat |

kadà tarhi navakarma kÃrayitavyamityÃha | abhÆtvà saæbhavantÅti vistara÷ | ete hi kuïarÆpiïa÷ prÃïakÃ÷ abhÆtvà saæbhavanti, bhÆtvà ca paÓcÃdvinaÓyanti | yadà tÃvadamÅ prÃïakà bhÆtvà bhavÃntaraæ janmÃntaraæ yÃnti, tadà navakarma kÃrayitavyaæ | kena? yathokta vidhikÃriïà | yathoktamÃcÃravidhiæ kartuæ ÓÅlamasyeti yathoktavidhikÃrÅ | teneti saæbandha÷ ||

satpaÂetyÃdi | Óobhana÷ paÂa÷ satpaÂa÷ | tenÃbaddhaæ yanma¤capÅÂhasaæsthÃnaæ dhÃraïapÃtrakaæ, tasmÃt | kÅd­ÓÃt? ucchÅda¤caturÃÇgulÃt | ucchÅdanti uchrayeïa catvÃryaÇgulÃni yasya ma¤cÃde÷ tasmÃt nadyÃdau salilaæ grahÅtavyaæ | Ãlokya pratyavek«ya | navakarmaïi navakarmanimittaæ | etaduktaæ bhavati- nadÅta¬ÃgÃdi«u ma¤capÅÂhasaæsthÃnaæ dhÃraïapÃtraæ ghanena paÂenÃve«Âaya madhye tu upalÃdikaæ datvà udake nimajya caturÃÇgulamucchritaæ k­tvà tadantargatamudakaæ pratyavek«ya jalakÃryaæ kÃryamiti ||

chidrakarïadvayetyÃdi | chidrite këÂhamaye karïadvaye Ãsaktaæ baddhaæ yatsÆtraæ, tacchidrakarïadvayÃsaktasÆtraæ | tena baddhaæ dvidaï¬ake daï¬akadvaye yaddhÃraïapÃtrakaæ tattathoktaæ | (#<SÁ 26>#) tadÅd­gvidhaæ dhÃraïapÃtrakaæ trikoïakasya khallakasya bahirhe«Âhaæ dadhyÃt ||

k­pÃparÅtacitteneti vistara÷ | k­payà karuïayà parÅta÷ samantÃt idaæ g­hÅta cittaæ yasya yate÷ sa tathokta÷ | tena k­pÃvatà ÓrÅghanena svÃdu m­«Âaæ vÃri pÃnÅyaæ sajantukaæ saprÃïakaæ k«Ãrembhasi k«ÃrÅye jale na moktavyaæ notsra«Âavyaæ | yastu ni«k­po mu¤cati tasya du«k­taæ bhavati | anÃpatm­«Âasaæj¤ina÷ | yastu k«ÃrÅye jale m­«Âasaæj¤Å m­«ÂÃbhiprÃyastasya anÃpat | na ÃpadanÃpat | du«k­taæ na bhavatÅtyartha÷ ||

tatra sakalena ÓarÅreïetyÃrabhya yÃvadavakrÅtÃdirityetai÷ kÃrikÃntarairdu«k­ta pÆrvaka÷ saævaratyÃga ukta÷ | Óe«aistu du«k­tÃnyudÃh­tÃni |

n­kÃyaæ cetanopetamatrÃste vadhacetana÷ |
ghÃtakavadhavij¤Ãna÷ kathaæ nojjhati saævara÷ ||

iti prahelikà ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓroghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ prÃïivadhaviratiÓik«Ãpadaæ nÃma prathamaæ samÃptaæ ||


(#<SÁ 27>#)
uktaæ prÃïivadhaviratiÓik«Ãpadalak«aïaæ | adattÃdÃnaviratiÓik«ÃpadamidÃnÅæ vaktavyaæ | yato yasya kasyacidvastumÃtrasyÃpahÃraïÃdaÓrÃmaïeratvami«yate | ato uccÃvacatÃæ nirdiÓannÃha | kÃlikamityÃdi | kÃlaÓabdenÃtra prayuktaæ | mabhyavahÃraparibhoge na k«amate vratÅti, kÃlikamannapÃnÃdi | kÃlaÓcÃtra rÃtre÷ t­tÅyo bhÃga÷ | yÃvajjÅvamarhatÅti yÃvajjÅvikaæ pippalyÃdi | sak­tparig­hÅtaæ saptÃhaæ k«amate ÓrÅ[gha]nasya bhik«oriti sÃptÃhikaæ gh­tÃdi | sÃptÃhikamiti vak«yatà sarpirÃdikamityuktaæ ÓlokabandhÃnuguïyÃt | parihÃramarhati pÃrihÃryaæ yateÓcÅvarÃdi, udvahanak«amamityartha÷ | anÃdhÃnÅyasyetyÃdinà gurubhÆta tvÃdgurudravyaæ sÃæghikameva | anyadgurudravyaæ na bhavati sÃæghikasyaiva gurudravyatvena vivak«itatvÃt | spra«Âuæ k«amate parihartu¤ca, na tu puna÷ pinvitumiti | ata÷ kalpyÃkalpyaæ muktÃphalÃdi | spra«Âumapya'k«amatvÃdakalpikaæ suvarïÃdi | tadevaæ kÃlikaæ yÃvadakalpikaæ dravyaæ nÃdadÅta parasvakamiti vak«yate ||

uktà a«Âau pari«kÃrÃ÷ | «o¬aÓamidÃnÅmucyante | p­thivyudaketi vistara÷ | p­thivÅ codakaæ cetyÃdi dvandva÷ | tatra p­thivÅdravyaæ su[va]rïÃdyutpattisthÃnaæ | dvipadadravyaæ puru«Ãdi | catu«pÃdadravyaæ mahi«yÃdi | apÃdakadravyamuragÃdi |
pÃdapadravyaæ païaÓav­k«Ãdi | tadataæ ceti p­thivyÃdipÃdapaparyantÃvasthitamityartha÷ | tatra p­thivyÃdipÃdapaparyantà a«Âau pari«kÃrÃ÷ | tadatÃÓcÃpare '«ÂÃviti «o¬aÓa bhavanti | (#<SÁ 28>#) ca samuccaya iti yathoktÃrthapratipÃdanÃrtha | nÃdadÅteti na g­hïÅyÃt | parasvakamiti paradravyaæ | ebhira«ÂÃbhi÷ «o¬aÓabhiÓca dravyai÷ sarvadravyasaægraha÷ k­to bhavati | yadevaæ «o¬aÓabhireva dravyai÷ sarvadravyasaægrahe siddhe kimarthama«Âau pari«kÃrÃ÷ p­thagucyante kÃlikÃdÅni? satyametat | kintu tebhya eva «o¬aÓebhyo dravyebhyo ni«k­«ya kÃlikÃditvamasÃækaryeïa pratipÃdanÃrthama«Âau pari«kÃrÃ÷ p­thaÇnirdiÓyante | avaÓyaæ ca kÃlikÃdinirdeÓa÷ kartavya÷ | saæmukhÅbhÆta÷ var«o«itacÃturdiÓasaæghÃnÃæ yathÃyogaæ bhajamÃnatvakhyÃpanÃrtha÷ | ataÓca p­thaga«Âau nirdi«ÂÃ÷ | evaæ ku¬ayÃdau «o¬aÓa pari«kÃrà vaktavyÃ÷ | yathoda«Âau? satyametat | kintu a«Âau «o¬aÓeti saækhyÃnupaurvavidhÃnÃrthama«Âau pÆrvamuktÃ÷ | ayaæ saæk«epÃrtha÷ | p­thivyÃdÅna«Âau pari«kÃrÃn nÃdadÅta na g­hïÅyÃditi |

uktÃ÷ «o¬aÓëÂau pari«kÃrÃ÷ | kiyatpramÃïa[ma]sya puna÷ dravyasyÃpaharaïÃtsaævaratyÃgo bhavatÅtyÃha | kÃr«ÃpaïacaturbhÃgamiti vistara÷ | kÃr«ÃpaïaÓabdenÃtra ekonnaviæÓati÷ kapardakapaïÃ÷ parig­hyante | tasya yaÓcaturtho bhÃga÷ kÃkinÅnyÆnÃ÷ pa¤ca mëakÃ÷, tÃn haran | athavà tadarghaæ tanmÆlyaæ dhanaæ ÓÃÂakÃdi[s]teyacitta÷ cauryÃbhiprÃya÷ ÓrÃmaïera÷ haran sthÃnÃt cyÃvayan svÅkurvan anyairyatibhirlaghu (#<SÁ 29>#) ÓÅghraæ nÃÓanÅyo, g­hÅtvà nirdvÃrayitavya ityartha÷ ||

uktaæ dravyasya pramÃïaæ | kuta÷ puna÷ sthÃnÃttaddravyamapaharannaÓrÃmaïero bhavatÅtyÃha | yadi vÃÂeti vistara÷ | caturvÃÂÃntarÃvasthite hastini hriyamÃïe yadi tatra v­haddvÃrà vÃÂà bhavanti, tadà caturbhi÷ pÃdaiÓcyute gaje ayati÷ bhavati | atha saæv­tà dvÃrÃ, tadà ni«krÃnte sati dvipah­tsyÃt | dvÃbhyÃæ pibatÅti dvipo hastÅ | taæ haratÅti dvipah­t, hasticauro bhavedityartha÷ | evamanayà kÃrikayà sthÃnadvayaæ pratipÃdita vistÅrïadvÃre pÃdau sthÃnamityekaæ, saæv­tadvÃre vÃÂeti dvitÅyaæ ||

gulphetyÃdi | gulphaæ pÃdasya parva | tatrÃbaddhaæ yadik«udaï¬Ãdi, tasmin | kÅd­gvidhe? dÆrÃk­«Âe dÆranÅte | tadutk«ipte uddh­te | kuta÷? mahÅtalÃt p­thivÅta÷ | kiæ saævarabhaÇga÷, saævaratyÃgo bhavatÅti yÃvat | pa¤jarÃd gajavadvije iti | yathà v­haddvÃravÃÂÃyÃæ gajasya pÃdacyutimÃtreïa saævaratyÃga ukta÷ svalpadvÃrÃyäca ni«krÃnte sati, evaæ pa¤jare 'pi v­haddvÃre pÃdacyutimÃtreïa svalpadvÃre ni«krÃnte pak«iïi sati yati÷ dvijah­tsyÃditi | asyäca kÃrikÃyÃæ sthÃnacatu«Âayaæ nirdi«Âaæ | gulphopanibandhanaæ sthÃnaæ, v­haddvÃre pa¤jare pÃdau sthÃnaæ, svalpadvÃre pa¤jara÷, ubhayÃpaharaïe saæyogasthÃnaæ ||

deÓÃdityÃdi | kaÓcidyatirito deÓÃdanyaddeÓÃntaraæ gacchati, saædeÓaæ kasyacinnayati | tatra yadyekasmÃdaÇgÃdanyasminnaÇge Óirasi và tatsaædeÓadraviïaæ (#<SÁ 30>#) dravyaæ sa¤cÃrayet stainyacittena saævaradhÆtaæ samÃpnute, ayatirbhavatÅtyartha÷ | tadevamanayà kÃrikayà ÓarÅrÃÇgÃni sthÃnamuktaæ ||

m­to 'sau yasyetyÃdi | yasmin pudgalÃyaïÃdhitame dravyamamukena pudgalenÃsau m­ta ityevaæ manyatÃnyasmÃdadhvagÃt brahmacÃriïa÷ sakÃÓÃcchratvà sÅmÃnte sthÃtuæ ÓÅlaæ yasya tasmai bhÃgamadatvà g­hïan yatirayatirbhavet, aÓrÃmaïero bhavatÅti yÃvat | atrÃpi ÓarÅrÃÇgameva sthÃnaæ ||

atha m­tasya ÓrÃmaïerasya taddravyaæ tatkasya prÃpnotÅtyÃha | yadvittamityÃdi || m­tasya yaterathavÃrhata÷ parinirv­tasya yaddravyaæ tatsarvamupÃdhyÃyasya prÃpnotÅtyevaæ jagaumuni÷, bhagavÃnÃhetyartha÷ |

harturityÃdi | ete hastino vistÅrïapradeÓe caranti | tattu kaÓcidvratÅ hastinaæ haret | tatra harturi«ÂÃmabhipretÃæ diÓaæ yadi hastÅ yÃyÃt, tasmin harturneturabhipretÃæ diÓaæ yÃte hastini | vratinaÓca svakaæ ruddhÃæ satyÃæ | kariïaæ hastinaæ pÃtÅti karipo hastya'varohaka÷ | tasmin karipe | kÅd­gvidhe? h­tasaæj¤ini | h­to hastÅ mameti saæj¤Ã yasya tasmin h­tasaæj¤ini karipe sati asau hartà vratÅ caura÷ syÃdaÓrÃmaïero bhavatÅti | anayà kÃrikayà pÃdacatu«Âayaæ (#<SÁ 31>#) sthÃnaæ | anabhimatà dik, upacÃra÷, paripanthi cittaæ ceti catvÃri sthÃnÃni nirdi«ÂÃni ||

pÆjÃcÅvaretyÃdi | pÆjÃrtha cÅvaramÃlà pÆjÃcÅvaramÃlà | tasyà antadvayaæ, tasya mocanaæ muktirapanayanaæ | tayà antadvayaæ muktvà cÅvaramÃlÃyÃ÷ | avanau p­thivyÃæ yà cyuti÷ pÃta÷ asyÃ÷ cyutau satyÃæ bhraÓyate | kuta÷? saævarÃt | saævarÅti Óe«a÷ | bodhiv­k«Ãdapi aæÓukaæ vastraæ g­hïan ayatirbhavati | anena Ólokena sthÃnatrayaæ pratipÃditaæ | ubhayÃnta[yo]rbandha÷, manasà paraparigraho, vastraæ ceti | tatra kÅlakabaddhÃyÃæ cÅvaramÃlÃyÃæ ubhayÃntasthÃnaæ | yadà anyonyÃparij¤ÃnÃdubhau corayataÓcÅvaramÃlÃyà antadvayaæ mu¤catastadà parasparaparigraha÷ sthÃnaæ | khaï¬acchede tu tadeva vastraæ sthÃnaæ ||

k«iptetyÃdi || k«iptÃni prakÅrïÃni mauktikahÃrÃdÅni yasmin mahÃkule tadevamucyate | tatra gato yati÷ sahÃye jÃte sati tasyaiva sahÃyasya hastÃyÃæ prasevikÃyÃæ tata÷ kulÃt prakÅrïamauktikahÃrÃdi g­hÅtvà nyasati | tannyastaæ tenaiva sahÃyena hÃrayan kiæ saævaracyutiriti vak«yate | jaÂÃlenetyÃdi | athavà jaÂÃlena lomaÓena Óunà kurkureïa tanmahÃkulÃt taæ mauktikahÃrÃdikaæ hÃrayan upalÃpya vatsaæ t­ïÃdinà gokÃyapotakaæ haran kiæ saævaracyuti÷? kiæ puna÷ (#<SÁ 32>#) pÃdacyutimÃtreïaiva saævaratyÃgo bhavati? netyÃha | upacÃrastaistyaktaÓcet saævaracyuti÷ | yadi tai÷ sahÃyakurkuravatsairupacÃrastyakto bhavet, tadà yate÷ saævaratyÃgo bhavati | upacÃravyatikramaÓcÃtra darÓanaÓravaïavyatikrama÷ ||

rÃtrÃvityÃdi | yati÷ kaÓcinniÓi goÓakaÂÃÓvÃdÅnbadhnÃti | etÃn ete gÃvo hari«yantÅti atra pÆrvavadÃdiÓet, yaduta cyutasaævaro bhavatÅti | tadevamÃdibhistis­bhi÷ kÃrikÃbhirupacÃraÓcittaæ ca ÓakaÂÃdi«u tatsaæj¤itvaæ mamatvalÃbhaÓca sthÃnamuktaæ ||

­juka ityÃdi | e«a kaÓcidyati÷ hÃramapaharati | tatra yadi praguïa÷ kÅlako bhavati, kaÂhina¤ca bandhanaæ bhavati, tadà utk«ipyamÃïameva [ba]ndhanaæ kÅlakasthÃnaæ mu¤catÅti niranubandhasthÃnÃccyÃvitamityÃha | utk«epaïe ca caura÷ syÃditi | atha kuÂila÷ kÅlako bhavatÅti bandhana¤ca Óithilaæ bhavati, na tÃvat aÓrÃmaïero bhavati | vakratvena kÅlakasya Óithilatvena bandhasya kÅlakasthÃnÃnatikramaæ darÓayati | tataÓca niranubandhasthÃnÃt cyÃvitamiti nÃÓrÃmaïera÷ | yadà tu sarveïa sarvaæ bandhanamuktaæ bhavati, tadà ayatirbhavati ||

chidrayitvetyÃdi | ghaÂasya chidraæ k­tvà sarpirgh­taæ, k«audraæ madhu, tailaæ tilatailÃdi, jalaæ nÃdeyÃdi haran yatiryadi pÆrÃrpyataÇgataæ bhavet, dhÃrà ca vicchinnà bhavettadà saævarak«obhamÃpnute, ayatirbhavatÅtyartha÷ | avicchinnÃyÃæ tu dhÃrÃyÃæ yadi ÓrÃmaïyÃpek«ayà nivartate, tadà na bhavatÅti vinayavido varïayanti |

vaïÂayamÃïa ityÃdi | dvayorbhrÃtro÷ g­he vibhajyamÃne, labdhumicchà lipsÃlÃbhÃbhilëa÷, tayà lipsayà ekasya bhrÃturbhÃgÃt yadi bÃlamÃtramapi bhÆmi haret tadà k«atasaævarÅ bhavati | tadatrÃÓaya÷ sthÃnamuktaæ |

(#<SÁ 33>#)
atha kiæ caurag­hÅtaæ pÃtrÃdi tyaktÃÓayasya Óanai÷ punarg­hÅtuæ labhyate? netyÃha taskaretyÃdi | taskareïa caureïa upÃttaæ g­hÅtaæ yatpÃtrÃdi taæ nirÃÓa÷ san yati÷ punarbhÆya÷ Ãdadat g­hïan saævarÃd bhraÓyata iti | saævaraïaæ savara÷ | akuÓalaÓrotasa Ãvaraïaæ | tato hÅyate | itarastu anyaktÃÓa÷ punarg­hïan nÃpadaæ prÃpnoti, ayatirnabhavatÅtyartha÷ | kiæ punastattaskaropÃttaæ pÃtrÃdi gopÃlÃdidattaæ g­hÅtuæ labhyate? temityÃha | mitretyÃdi | yadi taccaurag­hÅtaæ pÃtraæ mitrabhÃvena labdhaæ bhavet mahatà và kÃrpaïyena gopÃlÃdibhirvà dattaæ syÃt, tadà ÃdadÃnasya yaternÃpattiri«yate, du«k­tamapi na bhavatÅtyartha÷ ||

yadi caurÃ÷ pÃtracÅvaraæ g­hÅtvà na dadate, tadà kathaæ pratipattavyamityÃha | bhayetyÃdi | pÃtrasya cÅvarasya ca muktaye te«Ãæ caurÃïÃæ bhayopadarÓanaæ kÃrya | yatra tu rÃjani te«Ãæ malimlucÃæ bandhanÃdikaæ bhavati, tatra gatvà na vaktavya mebhiÓcaurai÷ vayaæ mu«ità iti ||

ni«kÃsayasÅtyÃdi | etau yatÅ kriyÃkÃraæ kurvÃïÃvanyonyaæ prayÃjayata÷ | upÃdhyÃyÃcÃryÃïÃæ yatpÃtracÅvaraæ tvaæ ni«kÃsayasi tadÃvayostava ca mama ca | tadityevamuktvà yadyeko 'pi yatistatpÃtracÅvaramapaharet, tadà dvÃvapi tau vratinau taskarau bhavata÷ | svadravyetyÃdi | etau yatÅ svadravyaæ stainyacittenÃpaharata÷ | tatra ubhayabhÃgÃdekasya yate÷ bhÃgÃrdhena ekopya'yatirbhavati, dvitÅyopÅtarapudgalani«kÃsitÃrdheneti ||

atha yadà bahava÷ ÓrÃmaïerÃ÷ saæbhÆya kÃkinÅnyÆnÃn pa¤ca mëakÃnapahareyustadà kiæ te saævariïo bhavantyuta neti? asaævariïa eva bhavantyekÃbhiprÃyatvÃt (#<SÁ 34>#) sarve dvÃri sthitacellakavat | dÃsyÃma ityÃdi | ete yataya ekÃbhiprÃyà mahallakena saha kriyÃkÃraæ kurvata | mahallaka, samaæ tava bhÃgaæ dÃsyÃma÷, kevalaæ dvÃre ti«Âha vaya caurikÃæ kari«yÃma iti | evaæ pratijÃnanÃsya | uktaæ karotÅtyuktak­t | tasyoktak­to mahallakasya tulyÃpatti÷ | kai÷ sahetyÃha | cauracellakaæ÷ | sÃpi cauro bhavedityartha÷ ||

u«itvetyÃdi | kaÓcidÃgantuko yati÷ u«itvÃ, nivÃsaæ kalpayitvà pÃtracÅvaraæ vism­tya gacchati | tasminnÃgantuke gate ÃgatyÃgatya yo yati÷ tatpÃtracÅvara gÃpayetsa caurà bhavati | evamÃvÃsikÃ÷ sarvetyÃdi | amunÃnantaroktena prayogeïa yadi sarve ÃvÃsikÃstadÃgantukasya pÃtramapa[ha]reyustadà sava k«atasaævarà bhavanti | yasya tu tatpÃtracÅvaraæ, sa yadi saæsm­tya nayati na kilvi«Å | kilvi«amucyate pÃpaæ | tadasyÃstÅ[ti] kilvi«o | na kilvi«Å anÃpattika÷ syÃditi yÃvat |

anyasyetyÃdi | ya÷ ÓrÃmaïera÷ steyacittenÃnyasya yate÷ pÃtramanyena yatinà ÃnÃyayati, sa do«avÃn bhavati, ayatirbhavatÅtyartha÷ | yastvÃnetà tasyaivaævidhà buddhiretatpÃtraæ asyaivÃnÃyayituryaterityevaæ sati na do«o, [a]yaæ na do«abhÃg bhavati stainyacittÃbhÃvÃt | ye tu sahÃnÅya yatirvratÅti paÂhanti, te«Ãæ vinà sahaÓabdena (#<SÁ 35>#) t­tÅyaryava sahÃrthasya dyÃtitatvÃt sahaÓabdagrahaïamatiricyate | na và sahÃrtha iyaæ t­tÅyà kartari vighÃnÃt | yattadoÓca saæbandhitvÃt tacchabdaprayogo hÅyate | tasmÃdya anÅ[ya] yatirvratÅtyeva pÃÂha÷ |

yÃvata pÆjetyÃdi | yÃvat munerbuddhasya bhagavata÷ pÆjà kriyate tÃvat saæghasyÃpi pÆjÃsatkÃra÷ pravartate ityevaæ matvà ya÷ sÃæghikaæ lÃbhaæ stainyacittena stÆpÃya dadÃti, staupikaæ và lÃbhaæ saæghÃya dadÃti sa k«atasaævaro bhavatyayatirbhavatÅtyartha÷ | nanu ca yÃ÷ kÃÓcitsaæpada÷ sarvÃstà bhagavantamÃgamyati | yonisomanasikÃreïa stainyacittÃsaæbhava÷ | naitadasti | etadeva hi vidÃraïaæ stainyacittasyotthÃpakaæ yathà kÃruïyena salilamapaharata iti | kutastasyÃdattÃdÃnaæ siddhyate?

kiæ puna÷ sÃæghikÃtkoÓÃt stÆpasyoddhÃrakaæ g­hÅtuæ labhyate? nemityÃha | likhitveti vistara÷ | savÃrikairvà pak«avÃrike mÃsavÃrÃvÃrikairvà sÃæghikÃtkoÓÃt likhitvoddhÃrakaæ grahÅtavyaæ | mitha÷ parasparaæ | stÆpÃt saæghasya grahÅtavyaæ | saæghÃcca stÆpasyetyartha÷ | taiÓca vÃrikai÷ karmÃdÃnaparisamÃptau vaktavyaæ- iyat hiraïyaæ suvarïÃdi staupikÃt kÃÓÃdag­hÅtaæ sÃæghikÃcca iyaditi | noktak­to 'nyatheti | kathamanyathÃ? yadi vinà likhitvoddhÃrakaæ g­hïanti, mÃsani«kÃse ca na vadanti, tadà noktak­to bhavanti | uktaæ na kurvantÅti noktak­to, du«k­te prÃpnuvantÅtyartha÷ ||

(#<SÁ 36>#)
svÃæÓetyÃdi | tatrÃæÓo bhÃgo 'vayava ityanarthÃntaraæ | svakÅryo 'Óa÷ svÃæÓa÷ | tena mukto ya÷ parakÅryo 'Óa÷ taæ haratÅti svÃæÓamuktahara÷, ÃtmabhÃgavyatiriktabhÃgahara ityartha÷ | etau yatÅ ekatra kule lÃbhaæ labhete | tayordvayormadhye ya÷ parabhÃgahara÷ ÓrÃmaïera÷ sa cauro bhavati | viÓvÃsaæ tu punardÃsyÃmÅti ca k­tvà g­hïan nÃpadaæ prÃpnoti | labhase tvamityÃdi | etau yatÅ kriyÃkÃra kurvÃte | yaæ tvaæ lÃbhaæ labhase aha¤ca yaæ lÃbha labhe tadÃvayostava ca mama ca vaditvaivaæ kriyÃkÃraæ k­tvà samutpanne lÃbhe sati yastaæ kriyÃkÃraæ bhinati tatordhena taskaro bhavati, dvitÅyasya yaterbhÃgeïÃÓrÃmaïero bhavatÅtyartha÷ ||

dak«iïÃdeÓanepyevamityÃdi | yathà dvayo÷ kulopakayorekasya kriyÃkÃraæ bhindata÷ saævaracyutiruktÃ, eva dak«iïÃdeÓane 'pi dra«Âavya | dak«iïÃdeÓana¤ca dÃnagÃthÃpÃÂha÷ | dvayoÓca pÃæÓukÆlikayormadhye pÃæÓukÆle samutpanne sati ya÷ kriyÃkÃraæ bhinatti sa cyutasaævaro bhavati ||

prÃÇnirdi«Âa÷ sÃæghiko lÃbha÷ stÆpÃya na dÃtavya÷ staupikaÓca saæghÃyeti | anyasmai sutarÃæ dÃtuæ na labhyata ityabhiniveÓatyÃjanÃrthaæ vidhiæ darÓayannÃha | upakÃrÅtyÃdi | upakartu ÓÅlaæ ye«Ãæ te upakÃriïo, viparyayÃdanupakÃriïa÷ | tebhya÷ sÃæghikamannapÃnÃdi dÃtavyaæ | ke punaste ityÃha | vihÃrasvÃmi rÃjÃdaya÷ upakÃriïa÷, caurÃdayo 'nupakÃriïa iti yathÃkramaæ ubhau boddhavyo ||

ÓrÅghanebhyopÅtyÃdi | yadi cellakÃ÷ sÃæghike vihÃre Ãlepanaæ saæmÃrja[nÃ]dikaæ kurvanti tadà tebhya÷ saæghata÷ pÃdÃsyaÇsa pÆrvÃhïikÃdi dÃtavyamanyathà neti | apiÓabdena na kevalamupakÃryapakÃriïo j¤ÃtavyÃ÷ ÓrÅghanebhyo 'pyevaævidhakarmakÃribhya iti (#<SÁ 37>#) darÓayati | nanu ca ÓrÃmaïerasya pravraji[ta]tvÃdvinÃpi vihÃralepanÃdikaraïena sÃæghikÃnnapÃnaparibhogo labhyata eva | tatkimarthamucyate ÓrÅghanebhyo 'pÅti | idameva ÃÓaævayamÃne k­te tricÅvareïa vibhÆ«itasya hi bhik«o÷ sÃæghikÃnnapÃnaparibhogo 'nuj¤Ãto bhagavatà sÆtre, na ÓrÃmaïarasya ato vighÃ[nÃ]ntaramÃha bhagavÃn- ÓrÅghanebhyo 'pÅti | na và vinaye tarko 'vatÃrayitavya÷ yatki¤cidetaditi ||

sÅmÃntasthÃyina ityÃdi | sÅmÃntarÃle syÃtuæ Óolaæ yasya yatestasmai bhik«usahitÃya bhik«ÆïÃyupasyÃtakÃriïe taï¬ulÃdikaæ datvà dÃrakaprasyavyÃjena taï¬ulÃdikaæ yatirg­hïÅyÃt | kecitug­hïÃyÃttaï¬ulÃdi netyante nakÃraæ paÂhanti | sÅmÃntasthÃyine adatveti vÃtrÃkÃra÷ praÓli«ÂÃstÃti matvaivaæ vyÃvak«ate | sÅmÃntapÃtine yataye taï¬ulÃdikamadatvà dÃrakaprasthavyapadeÓena taï¬ulÃdi na grÃhyamiti tadatrobhayasmin pÃÂhe na do«a÷ ||

atyaktÃÓa ityÃdi | atyaktà pÃtrÃdi pratyÃÓà yena sa tathokta÷ | svapÃtracÅvaraæ na«Âamiti | na kenacidapah­taæ kintu katha¤cit pramÃdÃcchoritaæ | tadd­«ÂvÃyatirutpÃdayedg­hïoyÃt | matvaivamiti | kathamevaæ matvÃ? atyaktÃÓasya matvà na«Âaæ pÃtracÅvaraæ g­hÅtuæ labhyate, netarasya | evaæ g­ddho yati÷ kÅd­Óa ityÃha na«ÂapÃtrÃdi÷ | na«ÂÃni pÃtrÃdÅni yasya sa evamucyate | ÃÓÃæ naiva tyajediti | (#<SÁ 38>#) yatraiva na«ÂapÃtrÃdi lapsye, tatraiva grahÅ«yÃmÅtyevaæ praj¤o bhavedityartha÷ | yastu nirÃÓÅbhÆta÷ pÃtra cÅvaraæ na«Âaæ g­hïÃti, tasya du«k­taæ bhavati, na saævaratyÃgo | na hi tena caurÃt praticaurikà k­tÃnapah­tatvÃddravyasya |

lÃbhÃrthaæ kriyÃkÃraprasaægenoddeÓÃdikriyÃkÃrÃtikrame 'pi du«k­taæ darÓayitumÃha | svÃdhyÃyetyÃdi | ete ÓrÃmaïerà saæghaÓÅlakaæ k­tvà kriyÃkÃraæ kurvanti | svÃdhyÃyamadhyayanamuddeÓaæ và kari«yÃma ityevaæ kriyÃkÃraæ k­tvà ye kriyÃkÃraæ na pratipÃlayanti, te jinoditalaæghina÷ | jinena buddhena bhagavatà ya udita÷ ukto vinayastaæ laæghituæ ÓÅlaæ ye«Ãæ te jinoditalaæghino, du«k­taæ prÃpnuvantÅtyartha÷ | tadanena sarvatraivaæ dhÃrmika kriyÃkÃrÃtikrame du«k­taæ bhavatÅtyÃkhyÃtaæ bhavati ||

patÃketyÃdi | yatinà dhvajÃpatÃkÃdilak«aïa÷ stÆpato na grahÅtavya÷ | nirgranthastÆpagrahaïaæ copalak«aïÃrthaæ | tena paï¬arabhik«ustÆpÃderapi g­hïata÷ syÃdeva du«k­taæ, na tu saævaratyÃga÷ svÃmino 'bhÃvÃt | yatra tu stÆpe devalaka÷ Ãste tasmÃdg­hïata÷ syÃdeva saævaratyÃga÷ | anilena vÃtena tu uddh­taæ kaæpitaæ pÃtitaæ ca yatpatÃkÃdi tatpÃæÓukalamiti k­tvà gahÅtavyaæ ||

Óulkak­tyamityÃdi | ÓulkaÓabdena rÃjakulapratyÃyotpattisthÃnamucyate | yasya ghaÂÂa iti prÃk­tajanapratÅti÷ | tatra k­tya prayojanaæ | kintu tasmÃt sthÃnÃducitadÃnÃpradÃnÃrtha yatparadravyanayanaæ tadarthaæ pare«Ãæ dravyaæ yati÷ svayaæ na nayet, nÃpi pareïa nÃyayet | Óulkaæ yatpradÃnaæ tasya ca mok«ÃrthamupÃyaæ nopadiÓet- amunà mÃrgeïa gaccha, tataste ÓulkapradÃnaæ na bhavati | ratnaæ datvetyÃdi | kaÓcicchaÂhakajÃtÅyo vaïi[ja]ka÷ ÓulkapradÃnamuktaye ÓulkÃtprÃgyatibhyo yathÃv­ddhikayà ratnaæ datvà paÓcÃt (#<SÁ 39>#) ÓulkakarayayativÃhyak­tÃkaï¬ikayà tadratnaæ mÃrgayatoti ca | yataya÷ prÃktasyÃbhiprÃyaæ na jÃnantÅti bÃddhavyaæ, anyathà hi saævaratyÃga÷ syÃt | tasmin aparij¤Ãte tairyatibhi÷- evaæ nÃma tvaæ mohapuru«a, asmÃkaæ visaævÃdayasÅtyevaæ su«Âhuparibhëya tadratnaæ tasyaiva vaïijà dÃtavyaæ | nÃsti ÓulkamityÃdi | munerbuddhasya bhagavata÷ Óulkaæ nÃsti | vratamasti ye«Ãæ te vratina÷ | paribhogÃyedaæ pÃribhogikaæ | tasmin pÃribhogike dravye muneriva vratinÃæ Óulka nÃsti | anyatrÃstÅtyuktaæ bhavati | ata evÃha | krayavikrayak­ddadyÃditi | krayavikrayaæ karotÅti krayavikrayak­dyati÷ Óulkaæ prayacchet |

var«ÃvÃsiketyÃdi | yatra grÃme nagare và ya÷ ÓrÃmaïero var«Ãmupagata÷, tasya tatra var«ÃvÃsikalÃbho dÃtavya÷ | jÅvitasya brahmacaryasya ca yayo÷ ÓrÃmaïerayornÃÓa÷ tayorapi var«ÃvÃsikalÃbhà dÃtavya÷ | tenaitaduktaæ bhavati- jÅvitÃntarÃyabhayabhÅtaæ brahmacaryÃntarÃyabhayabhÅtaæ muktvà anye«Ãmavar«o«itÃnÃæ var«ÃvÃsikalÃbho na dÃtavya÷ | prÃkprÃgupagatairityÃdi | ye ÓrÃmaïerÃ÷ prÃk ÓrÃvaïamÃsasya pratipadi var«ÃmupagatÃstai÷ prÃgevÃÓvinamÃsasya pratipadamÃrabhya var«ÃvÃsikayÃcanà kartavyà | ye tu paÓcÃt bhÃdrapadamÃsasya pratipadi var«ÃmupagatÃstai÷ paÓcÃdeva kÃrtikamÃse | yadi sarva÷ saæva÷ prayamÃyÃmupagacchati tadà saæghavaÓena paÓcÃdupagatairapi yugapadeva var«ÃvÃsikalÃbho yÃcanÅya÷ ||

punarg­hïÃtÅtyÃdi | tatra vastu pÆrïaviÓava«atvaæ | vÃkpravyÃhÃro viÓi«ÂÃrthadyotaka÷ | karma kriyà karmeti k­tvÃ, kriyate và aneneti | karmaÓabdenopasaæpatkarmaivÃbhidhÅyate | tena hi karmaïà sa pudgalo bhik«u÷ kriyate | vastu karma ca vastukarmaïo, (#<SÁ 40>#) tayorjugupsà nindÃ, tayà ya÷ pudgalo bhik«ubhÃvaæ parityajya punardÅk«Ãæ pravrajyÃæ g­hïÃti, tasmai api yataye var«o«itai÷ saha samo lÃbho dÃtavya÷ | anye tvanyathà vyÃcak«ante | triÓaraïayÃcanÃmÃrabhya yÃvata këÃyaparidhÃnamidaæ vastu, buddhaæ bhagavantaæ pravrajitamanupravrajÃmÅti idaæ karma viÓi«ÂÃrthadyotakatvÃtkriyÃkarmeti k­tvà | vastu ca karma ca vastukarmaïÅ, tayorjugupsà nindÃ, tayà ya÷ pudgala÷ ÓrÃmaïerabhÃvaæ parityajya punardÅk«Ãæ pravrajyÃæ g­hïÃti, tasmai api yataye var«o«itai÷ saha samo lÃbho dÃtavya÷ | ka evamÃhetyato bravÅti ityÃha sarvavit, bhagavÃnÃhetyartha÷ ||

avar«o«itetyÃdi | tatra traimÃsÃnadhi«ÂhÃnÃdavar«o«ita÷ | vibhrÃnto ya÷ pravrajyÃpapravrajita÷ | kutsità d­«Âiryasyeti kud­«Âi÷, mithyÃd­«Âika ityartha÷ | mithyÃd­«ÂiÓca nÃstikaprav­tti÷- nÃsti mÃtÃ, nÃsti pitÃ, nÃsti suk­tadu«k­tÃnÃæ karmaïÃæ phalavipÃka iti | jÅvitendriyanirodhÃt m­taka÷ | deÓÃntaragato 'nyadyatra deÓagamanÃt | ityete pa¤ca pudgalÃ÷ lÃbhaæ nÃrhanti ||

amu«mai deyamityÃdi | amukasmai bhik«ave dÃtavyoyaæ madÅyo lÃbha ityevaæ lÃbhe samutpanne sati yadi kaÓcidyati÷ mriyate tadà niyatamavaÓyaæ tasmai vikalpitabhik«ave sa lÃbho deya iti bhagavatoktaæ | deÓÃntaretyÃdi | ito deÓÃttraimÃsamadhi«ÂhÃyÃnyatra deÓÃntaragatasya yate÷ lÃbha÷ kalpe mandire kalpakuÂayÃæ sthÃpayitabya÷ | yadà cÃvar«o«itavibhrÃntakud­«Âayastraya÷ pudgalÃ÷ saæghasyÃnartha kurvanti, tadà tebhya÷ prÃÓyÃdi na sÃæghikamannapÃnÃdi dÃtavyaæ budhai÷ | nanuca lÃbhaæ nÃrhanti pa¤caketyuktaæ (#<SÁ 41>#) tatkimarthamidamucyate- amu«mai deyamityÃdi kÃrikÃdvayaæ? satyametat | kintu yadà avikalpo mriyate, anutpanne ca lÃbhe gacchati, avar«o«itavibhrÃntakud­«ÂayaÓca traya÷ pudgalÃ÷ yadÃnarthaæ và kurvanti, tadaite pa¤ca pudgalà lÃbhaæ nÃrhanti, viparyayÃdarhantÅti vyabhicÃrasaæbhavÃdado«a÷ ||

ÃcchÃdamityÃdi | ete yataya÷ kule var«Ãmupagatà bhavanti | tatra yadi dÃnapati sÃmÃnyenaivaæ vadet- ÃcchÃdaæ dÃsyÃmi, cÅvaraæ dÃsyÃmi, cÅvaramÆlyaæ dÃsyÃmi, ÃcchÃdamÆlyaæ dÃsyÃmÅtyebhiÓcaturbhi÷ Óabdairutpadyate yo lÃbha÷ sa samukhÅbhÆtÃnÃæ prÃpnoti, netare«Ãæ | var«ÃvÃsiketyÃdi | var«o«itÃnÃmÃcchÃdaæ dÃsyÃ[mi], cÅvaraæ, ÃcchÃdakrayaæ, cÅvarakrayaæ caitaiÓcaturbhiÓca Óabdairyo lÃbha÷ samupajÃyate, sa var«o«itÃnÃæ prÃpnoti | yadi dÃyakastadvar«ÃvÃsikaæ lÃbha avar«o«itÃnÃmapi dadÃti, tadà dÃyakasyecchayà g­hïato na do«a÷ ||

yÃmika ityÃdi | yasmin divase bhagavÃnutpanna÷ anuttaräca samyaksaæbodhimabhisaæbuddha÷ tatra yo maho yà pÆjÃ, sa jÃtisaæbodhyÃdimaha÷ | tata utpanno yo lÃbha÷ saæghasya sa evamucyate | m­tapari«kÃraÓca k«udrapari«kÃraÓcetyÃdi dvandva÷ | kÃlika÷ yÃmika÷ yÃvajjÅvika÷ sÃptÃhika÷ m­tapari«kÃra÷ k«udrapari«kÃra÷ naityaka÷ akÃlacÅvaraæ kuÂÅprati«Âhà jÃtisaæbodhyÃdimahodbhavaÓceti yo 'yaæ daÓaprakÃro lÃbha÷ sa saæmukhÅbhÆtÃnÃæ prÃpnoti ||

anÃdheyamityÃdi | sÃæghikaæ yacchayanÃsanaæ tadanÃdheyaæ, pratibandhatvena na dÃtavyamityartha÷ | na vikretavyaæ, na ca paudvalikaæ k­tvà paribhoktavyaæ | ye tu ÓrÃmaïerÃ÷ (#<SÁ 42>#) sÃæghikaæ ÓayanÃsanaæ pratibandhakatvena dadati, vikrÅïÅte, paudgalikatvena và paribhu¤jateraæ te«Ãæ du«k­taæ bhavati ||

cÃturdiÓÃyetyÃdi | kaÓciddÃnapati÷ ki¤ciddravyÃnta, kadÃciccÃturdiÓÃyÃryasaghÃya dadÃti, buddhÃya và bhagavate, saæmukhÅbhÆtÃya và saæghÃya tatsarvaæ yatistatra tatropanÃmayet | yaccÃturdiÓÃya dattaæ taccÃturdiÓÃyaivopanÃmayitavyamitye«Ã dik ||

tÆ«ïÅæ datvetyÃdi | kaÓciddÃnapati÷ vihÃramÃgatya muktÃphalÃdika datvà tÆ«ïÅæ bhÆto gacchet | tasmin tÆ«ïÅæ datvà gate dÃnapatau sati buddhÃya bhagavate muktà phalÃdi dÃtavyaæ, yacchayanÃsanaæ taccÃturdiÓÃya | saæmukhÅbhÆtÃya tu saæghÃya vastrÃdikaæ dÃtavyamiti ||

katibhiraÇgai÷ samanvÃgato 'dattÃdÃnaæ g­hïan aÓrÃmaïero bhavati? Ãha | p­thudravyamityÃdi | p­thuvistÅrïaæ | kiæ taddravyaæ? kÃkinÅnyÆnaæ mëakapa¤cakaæ | svakÅyamapi kadÃcittadbhavatÅtyÃha | paropÃttamiti | kadÃciddravyaæ paropÃttamapi sat yati÷ paropÃttasaæj¤Ã na bhavatÅtyata Ãha | tatsaæj¤Å paropÃttasaæj¤Åtyartha÷ | kadÃcidetatsarvaæ bhava[ti], na tu steyacetanetyata÷ steyacetaneti vacanaæ | stainyacittaæ copasthitaæ bhavatÃtyartha÷ | kadÃcidetadaÇgacatu«Âayaæ saæbhavadapi sat taddravya sthÃnÃnna cyÃvitaæ syÃdityata Ãha | sthÃnacyutiÓceti |

pa¤cabhiraÇgai÷ samanvÃgato yatiradattamÃdadÃno 'pi na cyutasaævaro bhavati | katamai÷ pa¤cabhirityÃha | dattasvaketyÃdi | dattasaæj¤Ã svakasaæj¤Ã aparopÃttasaæj¤Ã ca vidyate yasya yate÷ sa yathokto yati÷ | anyo 'pi ca svÃæÓÃttÃvatkÃlikatvena ca g­hïan na saævaraæ saævarÅ jahÃti |

(#<SÁ 43>#)
ÃdÃyÃdattamityÃdi | ÃdÃyeti g­hÅtvà | adattaæ pu[na÷] dravyaæ utpluyedvadhvà khamÃkÃÓaæ gatvà | diÓÃnÃæ catu«Âayaæ dikcatu«Âayamityartha÷ | ÃÓÃÓabdasya dikparyÃyatvÃt | tatraiveti | yasmÃt pratyÃgata÷ punarbhÆyastatropavi«Âa÷ | san k«atasaævaro bhavati, ayatirbhavatÅtyartha÷ |

avakrÅtÃdiriti vistara÷ | kaÓcidyati÷ kenacitkrÅto bhavati, bh­tako và sa aj¤ÃnÃt sm­tisaæpramo«Ãtkalpikasaæj¤ayà và paradravyaæ g­hïan k«atasaævaro bhavati | unmattavik«iptacetasastu yataya÷ parasvamÃdadÃnà api santonÃpattibhÃjo bhavanti stainyacittÃbhÃvÃt ||

tatra kÃlikamityÃrabhya yÃvaddak«iïÃdeÓanepyevamityebhirvÃkyai÷ saævaratyÃga ukta÷ | upakÃryapakÃrimya ityÃrabhya yÃvat tÆ«ïÅæ datvetyÃdibhirvÃkyai÷ du«k­tÃnyudÃh­tÃni | Óe«aistu päcÃÇganiyama iti |

bhÃjanasthaæ guru dravyaæ cauryabuddhayà yatirnayan |
yojanÃni daÓaika¤ca syÃnna và ÓrÅghana÷ ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ adattÃdÃnaviratiÓik«Ãpadaæ
dvitÅyaæ ||


(#<SÁ 44>#)
maithunaviratiÓik«Ãpadalak«aïaæ labdhvÃvakÃÓamadhik­tyÃha | n­strÅtyÃdi | nà ca strÅ ca paï¬akaÓceti n­strÅpaï¬akÃste«Ãæ yÃni viïmÆtravaktrÃïi, te«Ãæ yat randhraæ vivaraæ chidraæ, tasmin aÇgajÃtaæ puru«endriyaæ tilamÃtramapi prak«ipya ya÷ ÓrÃmaïera÷ svÃdaæ nigamayet sa k«atasaævarà bhavati, ayatibhavatÅtyartha÷ ||

manu«yagativyatirikte«vapi strÅpuru«apaï¬ake«u maithunamadhyÃcarata÷ saævaratyÃgo bhavatÅti darÓayannÃha | mÃnu«ÃmÃnu«Ãste tviti vistara÷ | atra kÃrikÃpÃÂhe vivÃda÷ | tatraike mÃnu«ÃmÃnu«Ãste tu tirya¤ca[Óca] narÃdaya iti pÃÂha matvaivaæ vyÃcak«ate | Ãha | narÃdaya ityÃdiÓabdena strÅpaï¬akayorgrahaïaæ | tena narÃdaya iti | n­strÅpaï¬akà ityartha÷ | manu«yagatiparyÃpannÃ÷, amanu«yagatiparyÃpannÃstiryaggatiparyÃpannÃÓca n­strÅpaï¬akà jÃgranto m­tÃ÷ suptÃÓca maithunÃÓrayà avagantavyà iti | apare punarmÃnu«Ã[mÃnu«Ã]ste tu tirya¤caÓcÃmarÃdaya iti pÃÂhaæ matvaivaæ bruva[te] | mÃnu«ÃmÃnu«Ãste tviti | tacchabdenÃnantaraprayuktà n­strÅpaï¬akÃ÷ parig­hyante tacchabdasyÃnantarÃbhidhÃyitvÃt | tu Óabda evakÃrÃrthe | ta eva n­strÅpaï¬akà manu«yagatiparig­hÅtÃ÷ amanu«yagatiparig­hÅtÃ÷ tiryaggatiparig­hÅtÃÓca pratyekaæ jÃgranto m­tÃ÷ suptÃÓca maithunÃÓrayà j¤eyÃ÷ | amarÃdaya ityamarà devÃ÷ ÃdiÓabdenÃnyÃmapi gati grÃhayati | ato devÃsuranarakapretagatisaæg­hÅte«vapi strÅpuru«apaï¬ake«u maithunamadhyÃcarata÷ saævaratyÃgo bhavati | eta eva tu yujyate | anyathà hi narÃdaya ityanena n­strÅtare«Ãæ grahaïe siddhe tviti tacchabdagrahaïamatiricyate | (#<SÁ 45>#) atha mataæ- tacchabdena ta eva mÃnu«ÃmÃnu«Ã÷ saæbadhyanta ityasaæbaddhametat | na hi pratyak«ÃpÃtte«u Óabde«u tacchabda÷ prayujyata sÆribhiranavasthÃprasaÇgÃt | na cÃpi tacchabdena viïmÆtravaktrarandhrasya saæbandha iti pÃryate vaktuæ, randhraÓabdasya napuæsakaliÇgatvÃt ekavacananirdeÓÃt, iha ca te tviti puæliÇgena bahuvacanena nirdeÓÃt | atha mataæ- viïmatravaktrarandhraviÓe«Ã iti vyÃkhyÃsyÃma iti | yathà hi viïmÆtravaktrarandhraviÓe«Ã÷ strÅpuru«apaï¬akÃ÷ manu«yÃmanu«yatiryagga[ti]parig­hÅtà maithunÃÓrayà j¤eyà ityapÆrvÃyaæ kriyÃkÃra[ka]saæbandha÷ narÃdÅnÃmiti saæbandha«a«ÂhayabhÃvÃt anyasyÃÓca gate÷ parigrahaïÃt | tasmÃdamarÃdaya ityeva pÃÂha÷ | evaæ vicÃrite kecidatra bruvata narÃdaya ityapi pÃÂhe ÃdiÓabdena strÅpaï¬akayoranya[syÃ]Óca gate÷ parigraho bhavi«yati | ko 'tra virodha iti ||

atra na sarvà tiryagyonirabhipretà sÆk«maudÃrikatvena maithunÃk«amatvÃt | kintu viÓi«Âaiveti darÓayannÃha | hastinÅmÃdita÷ k­tveti vistara÷ | hastinÅjÃte÷ prabh­ti yÃvat kukkuÂà jÃti÷ | atrÃntarÃle yÃnyonyÃpek«ayÃk«udrikà maæhato jÃti÷ tÃæ tÃæ gacchan tasyÃæ tasyà jÃtau maithunamÃcaran vratÃccyavate, aÓrÃmaïerà bhavatÅtyartha÷ | ata evÃdinirdeÓÃt hastinÅjÃteyÃnyà mahattarà jÃti÷, kukkuÂÃjÃteÓca yÃnyà (#<SÁ 46>#) svalpatarà tasyÃæ vipratipadyamÃnasya na saævaratyÃga÷, kintu du«k­taæ syÃditi ||

yatirna kevalaæ maithunamadhyÃcaritaæ na k«amate strÅdarÓanÃdyapi na k«amata iti pratipÃda[ya]nnÃha | rakta÷ sanniti vistara÷ | yati÷ saærakta÷ san striyaæ na paÓyet, na ca tasyÃ÷ ÓabdamÃkarïayet | nirvastraÓca san nirvastrÃæ striyaæ nopeyÃt, na gacchet, na ca puru«endriyaæ nirbhujet | etasyÃtra vidhikaraïÃtsarvatra du«k­taæ bhavati ||

kiæ puna÷ pÃÂitÃyÃmapi maithunamadhyÃcarata÷ saævaratyÃgo bhavati? bhavatÅtyÃha bhittidvayetyÃdi | strÅndriyÃdhi«ÂhÃnasaæj¤itÃæ koÂarikÃæ vÃtÃtapÃdinà Óu«kÃæ Óastreïavà p­thak p­thak k­tÃæ tattailÃdibhi÷ klinnÃæ saæyojyaikÅk­tya ya÷ ÓrÃmaïero vipratipadyate sa nÃÓayitavya÷ | saægrahe sati | yadi sà koÂarikà sagrahamupayÃti, tadà do«o 'nyadà neti ||

adha ÆrdhvamityÃdi | kÃcitstrÅ trikhaï¬Åk­tà bhavati | tasyà adha÷ khaï¬e upari khaï¬e ca vinÅlÃdhmÃtikäcavratÅ na vrajet | yà cÃsthisaÇkalà pÆyarudhirÃdibhiramyaktà tÃmapi na yÃyÃt | sitÃsthisaÇkaleti vistara÷ | sità Óuklà yà asthisaÇkalÃ, ÓailamayÅ yà ÓilÃyÃæ nidhÃtà dÃrumayÅ yà këÂhamayÅ, pustamayÅ yà lepak­tà | tÃæ sitÃsthisaÇkalÃæ yÃvatpustamayÅæ striyaæ na gacchet | mithunaæ strÅpuru«ayoryugmaæ, tatra utpadyate ya÷ sukhaviÓe«a÷ tanmaithunaæ | tasmÃtsadà sarvakÃlaæ yo virata iti yativiÓe«aïaæ ||

(#<SÁ 47>#)
dhyÃnetyÃdi | gata÷ prÃpta÷ | dhyÃnamiddhagatastaæ dhyÃnasamÃpannaæ nidrayÃbhibhÆtaæ ca vibuddhamapi Óayitaæ surÃpÃnÃdinà mattaæ mahÃbhÆtavai«amyÃdinà và vik«iptacittaæ ruk«ayà và vedanayà tunnaæ vyathitaæ yati yà kÃcitstrÅ balÃdg­hÅtvà yateraÇgajÃtaæ ÃtmÅye 'ÇgajÃte prak«ipet | tasmin balato 'bhini«Ådati mÃt­grÃme kimityÃha | ÃdimadhyetyÃdi | ÃdÃvaægajÃtapraveÓakÃle, madhye paryavasÃne ca ya ÃsvÃda nigamayet | yati÷ kÅd­k«a÷? tato dhyÃnÃvyutyita÷ | sa vihÃrÃd ghaÂÂayitavya÷ | ÃsvÃdanÃbhÃve tu neti | etaccÃdhimÃtramadhyam­durÃgiïaæ pudgalamadhik­tyoktamityavaseyaæ |

yaduktamÃdimadhyÃvasÃne«a svÃdayediti tatra keyamÃsvÃdanà nÃmetyÃha | nÃnetyÃdi | nÃnà prakÃrÃïÃæ vya¤janÃnÃæ rasÃnÃæ nÃnÃvidhena yadupetaæ samanvitaæ ÓÃli÷bhaktaæ tasya paribhoga÷ tadvadÃsvÃdanà dra«Âavyà | yathà Óauï¬asya mattavÃlakasya tailava[t] svacchasyÃnnÃsavasya surÃyÃ÷ pÃnÃsvÃdastadvat maithunÃsvÃdo 'vaseya÷ | anye anyathà vyÃcak«ate Óuï¬i«u bhava÷ Óauï¬a÷ | ka÷ punarasau? annÃsava÷ | kÅd­Óa÷? tailÃccha÷ | tailava[t] svaccho ya÷ Óoï¬o 'nnÃsava÷, tasya pÃnamabhyavaharaïaæ | tadvat kiæ? ÃsvÃdanà j¤eyeti | anÃsvÃda÷ puna÷ kÅd­Óa ityÃha | anÃsvÃdà yuvagrÅvetyÃdi | yathà yÆnastaruïasya grÅvÃyÃæ m­takukkurabandha÷ | yathà ca sukumÃrasya puæsa÷ (#<SÁ 48>#) pradÅptalohasparÓastadvadanÃsvÃdo vij¤eya÷ | dhyÃyantyaneneti dhyÃnaæ, praj¤ÃnaætÅtyartha÷ | taccÃÇgabhedÃccaturvidhaæ bhavati | prathamadvitÅyat­tÅyacaturthadhyÃnabhedena | siddhaæ kÃyasaædhÃraïÃsamarthaÓcittÃbhisaæk«epo, nidreti yo 'rtha÷ | te dhyÃnamiddhe iti |

avakrÅtetyÃdi | asyÃrtha÷ pÆrvaÓik«ÃpadÃnusÃreïÃvaseya÷ ||

rÃgÃmanu«yetyÃdi | ra¤janaæ rÃga÷, ra¤jayate vÃneneti cittamiti rÃga÷ | tena rÃgÃdinà praguïÅbhÆtaæ yadaægajÃtaæ tacchukranirmok«Ãrthaæ na kadÃcidapi sp­Óet | kairna sp­ÓedityÃha | p­thivyÃdidhÃtubhi÷ |

tiryaksaæyogetyÃdi | tiryakmaithunÃdhyÃcÃradarÓanÃt prÃmÃdika÷ strÅpuru«a darÓanÃcca, tÅvrarÃgÃditayà yadi Óukrasya muktirbhavet tadà yatirmÃnasaæ vigarhedvirÆpakaæ mayà k­taæ na punarevaæ kari«yÃmÅti |

majjetyÃdi | majjÃjÃtaæ majjajaæ Óukraæ, tasya k«araïamapagama÷ | yasya yate÷ svapne Óukravinirmuktirbhavati, tasya do«o na bhavati | kathaæ punarbhavatÅtyÃha | kÃraïamÃha | svapnetyÃdi | pa¤casvapnà vinaye uktÃ÷ | satyasvapno yathà bodhisattvena d­«Âa÷, alÅkasvapno yathà d­«Âa÷ tathà na bhavatya'lÅkaæ m­«eti k­tvÃ, acÅrïasvapno yatsatatakaraïÅyaæ vastu d­Óyate, anantasvapno ya÷ sakalÃærÃtriæ d­Óyatena paricchidyate, svapnasvapno ya÷ svapna evÃnya÷ svapno d­Óyate | tadukta bhavati- yasya yate÷ svapne Óukranirmok«o bhavati, tasya manÃgapi do«o na bhavatyalÅkatvÃtsvapnasya | anyathà hya'nÃÓvÃsikaæ brahmacaryaæ syÃt svapne 'pi maithunÃdhyÃcÃreïÃpattiprasaÇgÃt ||

rÃgetyÃdi | rÃgeïÃvi«Âaæ parig­hÅtaæ yaccittaæ tena rÃgÃvi«Âena cetasà yatirnÃrÅæ striyaæ ÓrÅghano na sp­Óet | puænapuæsakamiti | puru«aæ paï¬akaæ cetyartha÷ | Óe«aæ sugamaæ |

(#<SÁ 49>#)
stanakak«etyÃdi | stanau kak«e ca o«Âhau ca nÃbhiÓca ÆrÆ ca pÃrÓve ca kuk«iÓca malabhramaÓceti dvandva÷ | atastÃn stanakak«au«ÂhanÃbhyÆrupÃrÓvakuk«imalabhramÃn yati÷ saærakta÷ san na nindet, na nindÃæ kuryÃt | na ca saæstuyÃnna ca praÓaæsedityartha÷, aÓobhanau tava payodharau Óobhanau và yÃvadaÇgajÃta iti | katamÃsÃæ tu tÃn stanakak«ÃdÅnna ninde[di]tyÃha | strÅïÃmiti | malabhramaÓabdenÃtra strÅïÃmaÇgajÃtamucyate ||

yadyadvadedityÃdi | yat yadvacanaæ striyÃ÷ antike striyaæ ÓrÅghana÷ maithunÃdhyÃcÃraæ kartukÃma÷ puru«o bravroti yathà yatheti yena yena prakÃreïa [tat]tadvacanaæ yati÷ striyaæ na vadet tathà tatheti tena tena prakÃreïetyartha÷ ||

agretyÃdi | yo«icchabdena mÃt­grÃmo vidhÅyate | yà strÅ mÃæ paricarenmama paricaryÃæ kuryÃt | kuta÷? raha÷, rahasÅtyartha÷ | sà agrà bhavati, Óre«Âhà bhavati | vyÃdhihÅneti vyÃdhirahità | yaÓasvinÅti yaÓa÷ samanvitÃ, kÅrtiyuktà | lÃbhinÅ ca bhavati | ke«ÃmityÃha | ÃyurÃdÅnÃæ | ÃdiÓabdena varïabalasaukhyÃdÅnÃæ grahaïaæ | ityÃdi na vaco brÆyÃdityÃdi | agrà bhavati sà yo«idityevamÃdikaæ vÃcaæ na vadet | ka ityÃha | ÓrÅghana÷ | kÅd­k«a ityÃha | rÃgÃgniplu«ÂamÃnasa÷ | rÃga evÃgni÷ rÃgÃgnirdahanÃtmakatvÃt, tena plu«Âaæ dagdhaæ mÃnasaæ ceto yasya sa evamucyate | kasyÃgrato na vade[di]tyÃha | purastÃcchrÅghana÷ strÅïÃmityÃdi | strÅïÃmagnata÷, puru«asya paï¬akasya cetyartha÷ ||

(#<SÁ 50>#)
strÅpuru«ayo÷ saæyogÃrthaæ dautyaæ kartuæ na labhyata iti darÓayitumÃha | vivÃhÃvÃhayorityÃdi | tatra vivÃho dÃrikÃparigraha÷ | anyena paribhuktasya mÃt­gna masya saægrahaïamÃvÃha÷ vivÃhaÓcÃvÃhaÓca vivÃhÃvÃhau | atastayorvivÃhÃvÃhayo÷ | vivÃhanimittaæ saægrahanimitta¤ca dautyakarma na kuryÃt | ka ityÃha | ÓrÃmaïeraka÷ | ÓrÃmaïera eva ÓrÃmaïeraka÷ | kecittu kutsÃyÃæ kanaæ vidadhati | kutsita÷ ÓrÃmaïera÷ ÓrÃmaïeraka iti | tai÷ kutsÃrtho darÓanÅya÷- kathaæ kutsitosau yatiriti? dautyakarmakaraïÃditi cet, na prati«edho 'yaæ vartate- na kuryÃditi | yaÓca na kurute, sa kathaæ kutsÃmÃsÃdayati | tasmÃtsvÃrtha evÃyaæ kane«Âavya÷ | na kevalaæ vivÃhÃvÃhanimittaæ dautyaæ na kuryÃttatk«aïamaithunÃdhyÃcÃranimittamapi na kurvÃtÃpiÓabda÷ sÆcayati | dÃpayeyamityÃdi | tatra samutpannakarmaphalasatyaratnÃdisaæpratyaya÷ ÓrÃddha÷ | tasmai ÓrÃddhÃyopÃsakadÃrakÃya imÃæ ÓrÃddhÃæ upÃsakadÃrikÃæ dÃpayeyamiti | evamarthasaæsyandanÃsÆtraæ yatirbhëittuæ na ghaÂate ||

bÅjÃrthamityÃdi | garbhotpÃdanimittaæ vratÅ gavÃdikaæ na dadyÃt | etÃnevÃÓvÃdÅn bÅjÃrthaæ parebhya÷ kadÃcidapi na prÃrthayet ||

(#<SÁ 51>#)
tulyametÃsvityÃdi | bahava÷ striyo yasya taæ bahustrÅkaæ puru«aæ yati÷ naivaæ vadet- kimiti ekayà striyà sÃrdhaæ mà tvaæ ti«Âha, kintu paripÃÂayà sarvÃ÷ striyo vaseti ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ maithunaviratiÓik«Ãpadaæ t­tÅyaæ ||


(#<SÁ 52>#)
m­«ÃvÃdaviratiÓik«Ãpadamadhik­tyÃha | pratyekabuddhetyÃdi | tatrÃtmÃrthaæmekaæ prati buddha iti pratyekabuddha÷ | samyagaviparÅtaæ samantÃt j¤eyaæ buddhà iti saæbuddhÃ÷ | te«Ãæ Ói«yÃstacchi«yÃ÷ | tacchabdenÃtra saæbuddhà eva parig­hyante, na pratyekabuddhà tacchabdasyÃnantarÃbhidhÃyitvÃt | pratyeka buddhÃÓca saæbuddhÃÓca tacchi«yÃÓceti vigraha÷ | te«Ãæ yat j¤Ãnaæ darÓana¤ca tat mamÃsti, mama saævidyata iti | asaævidyamÃnamapi santaæ ya÷ ÓrÃmaïero m­«Ã vakti sa nÃÓanÅyo 'ÓrÃmaïeratvena dhÃrayitavya ityartha÷ | kiæ punarabhimÃnÃdapi yo bravÅti so 'pi nÃÓya÷? netyÃha | anyatrÃbhimÃnata÷ | anyatraÓabdo varjanÃrthe vartate | anyatra bhÅ«madroïÃbhyÃæ sarve yodhÃ÷ parÃÇmukhà iti anyatraÓabdasya varjanÃrthe prayogadarÓanÃt | aprÃpte uttaraviÓe«Ãdhigame prÃpto mayeti manyamÃnasya yà cittasyonnati÷ sobhimÃna÷ | tasmÃdabhimÃnÃdyo j¤Ãnaæ darÓana¤ca pra[ti]jÃnÅte tasya saævaratyÃgo na bhavati prÃptasaæj¤itvÃt |

yaduktaæ j¤ÃnadarÓanaæ mamÃstÅti bruvan mithyà nÃÓya iti tatra katarajj¤Ãnaæ katamacca darÓanamiti na j¤Ãyate | ato j¤ÃnadarÓanaæ tayorlak«aïamadhik­tyÃha | j¤Ãnaæ satyÃbhisaæbodhirityÃdi | satyÃni catvÃri du÷khasamudayanirodhamÃrgÃkhyÃni | tatra du÷khasatyaæ pa¤copÃdÃnaskandhÃ÷ | samudayasatyaæ paunarbhavikÅ t­«ïà | nirodhasatyaæ yadasyÃ÷ paunarbhavikyÃ÷ t­«ïÃyÃ÷ prahÃïaæ | mÃrgasatyaæ ayamevÃryëÂÃÇgo mÃrga÷ tadyathà samyagd­«Âi÷, samyaksaækalpa÷, samyagvÃk, samyakkarmÃnta÷, samyagÃjÅva÷, samyagvyÃyÃma÷, samyaksm­ti÷, samyaksamÃdhiÓca | tatra bodhanaæ bodhiravagama÷ avabodha÷ parij¤Ãnaæ bodhij¤ÃnÃrthatvÃt | abhÅtyayamupasarga Ãbhimukhye (#<SÁ 53>#) vartate, samÅtya'viparÅtatve | tenÃyaæ vÃkyÃrtho jÃyate- du÷khÃdÅnÃmÃryasatyÃnÃæ nirvÃïÃbhimukhà samyagaviparÅtà yà bodhistajj¤Ãnamucyate | abhij¤Ã÷ pa¤ca darÓanamiti | abhij¤Ãnamabhij¤Ãj¤Ãnamityartha÷ | tatra pa¤cÃbhij¤Ã÷ | divyaæ cak«uryenÃtidÆrasÆk«mavyavahitÃni rÆpÃïi paÓyati karatalÃvasthitamivÃmalakaæ, divyaæ Óroto yena dÆrÃsannÃ÷ Óabdà ÓrÆyante devamanu«yÃïÃmantaÓa÷ kuntapipÅlikasyÃpi, paracittaj¤Ãnaæ yena parakÅyÃn cittacaittÃn jÃnÃti- sarÃgaæ cittaæ sarÃgamityÃdi, pÆrvanivÃsÃnusm­tik«Ãnaæ yenÃtmana÷ pare«Ãæ cÃbhiniv­ttajÃtiparaæparÃ÷ smarati- amutrÃhaæ evannÃmà evaægotrÃka ityÃdi, Ãstravak«ayaj¤Ãnaæ yenÃtmano jÃnÃti- k«Åïà me jÃtiru«itaæ brahmacaryaæ yÃvannÃparamitthatvamiti | etÃ÷ paæcÃbhij¤Ã darÓanabhityucyante ||

upalak«aïÃrthame[ta]jj¤ÃnadarÓanagrahaïamiti pratipÃdayannÃha | dharmÃnvayÃdiketyÃdi | dharmatattvÃlambanaæ j¤Ãnaæ dharmaj¤Ãnaæ yena kleÓÃn prajahÃti | yatparasantÃnÃnugamaæ j¤Ãnaæ pratyÃtmavedyamutpadyate yairanyai÷ kleÓaprahÃïaæ k­taæ, ye pi sÃæprataæ kurvanti kari«yanti và tepÅd­Óameva j¤Ãnamadhigatavantau'dhigacchanti adhigami«yantÅtyetadanvayaj¤Ãnaæ | ÃdiÓabdena saæv­taj¤ÃnÃdÅn grÃhayati |

dharmaj¤ÃnÃnvayaj¤Ãnaæ sÃæv­taæ pa[ra]cittavit |
sÃdhyaæ naimittikaæ j¤Ãnaæ praïidhÃkhya¤ca saptamaæ ||

(#<SÁ 54>#)
iti saptÃnÃæ j¤ÃnÃnÃæ Óloka÷ | dharmaj¤ÃnÃdÅnÃmaÇgÅkaraïe anyaæ pÆrvokto na yogya iti saævaratyÃgo bhavatÅti ||

ÃryamlecchetyÃdi | ÃryaÓabdenÃtrÃryadeÓajÃ÷ puru«Ã÷ parig­hyante na prahÅïakleÓÃ÷ mlecchaÓabdena ca ÓavarÃdaya÷ | te«Ãæ yadvacanaæ tena lekhena deÓÃntarasthasya lipyà saæmukhameva likhitvà | hastamudrayeti aÇgulÅvinyÃsena | hastyavikÃreïetyabhinayena ya÷ ÓrÃmaïero j¤ÃnadarÓanÃdikaæ pratijÃnÅte, tadapi [j¤Ãna]darÓanÃdikaæ m­«eti boddhavyaæ | lekhÃdi«vaparÃn bodhayata÷ saævaratyÃgo na bhavati vÃkpravyÃhÃrÃbhÃvÃt ||

v­k«amÆletyÃdi || ahamekÃkyadvitÅyo v­k«amÆle viharÃmi ÓÆnye ca mandire g­he ahaæ rame, mama ca yaccittaæ tadekÃgraæ samÃhitamityevamÃdi atÅndriyaæ vastu yatinà na vÃcyaæ ||

atiprasaÇganiv­ttyarthamÃha || buddhÃdÅnÃmiti | varïoguïa÷, sa bahudhà tathà gatasya loke khyÃpayitavya÷ svaparÃrthasaæpÃdakatvÃt | ityapi sa bhagavÃn daÓabhirbalai÷ samanvÃgataÓcaturbhi÷ vaiÓÃradyai÷ tribhi÷ sm­tyupasthÃnai÷ mahÃkaruïayà ceti | Ãdigrahaïena dharmasaæghayorapi | Ãtmanastu guïa÷ kenacidapi prakÃreïa na vaktavya÷ | katha¤caneti katha¤cidityartha÷ | p­«Âastu san yati÷ parakÅyaæ guïaæ saævidyamÃnaæ vadettatrÃpi tasya guïavata÷ pudgalasya saæmukhaæ na vadet ||

(#<SÁ 55>#)
yadÃha brÆyÃttatsaæmukhaæ na tu [iti] vistareïÃnadhigatasvabhÃvam­«ÃvÃdalak«aïaæ pratipÃdayitumanà cÃryÃnÃryavyavahÃrÃnupanyasati | d­«ÂamityÃdinà | tatra d­«Âaæ yaccak«urvij¤ÃnenÃnubhÆtaæ Órutaæ yacchotravij¤Ãtaæ, mataæ yadghrÃïajihvÃkÃya vij¤Ãnai÷ vij¤Ãtaæ yanmanovij¤Ãnenetyeke | apare punarÃhu÷- d­«Âaæ yat pa¤cabhirindriyai÷ paricchinnaæ, Órutaæ yatparata Ãgamitaæ, mataæ yatsvayamupapattito 'vadhÃritaæ, vij¤Ãtaæ yanmanasà pratyÃtmavedyenÃkÃreïa paricchannaæ | tasmin d­«Âe d­«Âamiti vadet yÃvadvij¤Ãtaæmiti | vaiparÅtyena gadanmithyÃbhidhÃyaka iti | viparÅtasya bhÃvo vaiparÅtyaæ tena anÃryavyavahÃreïetyartha÷ | anÃryavyavahÃrÃÓca punarad­«Âe d­«ÂavÃdikÃdaya÷ | gadanniti vadan | mithyÃbhidhÃyaka iti m­«ÃvÃdÅ syÃdityartha ||

katibhi÷ punaraÇgai÷ m­«ÃvÃdÅ syÃdityÃha | vastu cetyÃdi Óloka÷ | vastu ca bhavati, alÅkasaæj¤Å ca bhavati, vinihitaæ cittaæ bhavati, m­«ÃvÃdasaæj¤o bhavati, vÃcaæ ca bhëate | etÃni pa¤cÃÇgÃni yasya santi sa pa¤cÃÇga÷ | ka÷ punarasÃvityÃha | an­tavÃdika÷ | an­ta÷ vÃda÷ yasyÃstÅti [sa] an­tavÃdika÷ m­«ÃvÃdÅti yortha÷ | tatra vastu ca bhavatÅti- yathà paricchinnaæ tathà tadastÅtyarthato na tu dravyatostÅti, anyathà hyasaævidyamÃnaæ vastva'stoti j¤Ãtvà nÃstÅti bruvato 'nÃpatti÷ syÃt | alÅkasaæj¤Å ca bhavatÅti- yathà paricchinnÃdanyathà kathayÃmÅtyeva saæj¤Ã ityartha÷ | cittaæ vinihitaæ bhavatÅti yathà paricchinnaj¤eyaviparÅtadyotinÅvÃksamutthÃpakaæ (#<SÁ 56>#) cittaæ bhavatÅtyartha÷ | evamapi m­«ÃvÃdasaæj¤Å ca bhavatÅti atraivÃntargatatvÃt kasmÃta p­thagucyate | naitadasti | m­«ÃvÃdasaj¤itvena parava¤canÃbhiprÃya ucyate | tasminstu satÅda yathÃrtha paricchinnaj¤eyaviparÅtÃrthadyÃtinyà vÃca÷ samutthÃpakaæ cittaæ p­thageva kÃraïatvenocyata iti naitasminnantarbhÃva÷ | tathà ca vinaye vinidhÃya saæj¤Ãæ vinidhÃya citaæ vÃcaæ bhëata iti m­«ÃvÃdasaæj¤Å ca bhavatÅti parava¤canÃbhiprÃya ityartha÷ | vitathasaæj¤ino 'nya÷ ko viÓe«a iti cet vitathasaæj¤Å hayanyathÃrthaæ pratipÃdayati na tu paraæ va¤cayati | tathà ca m­«ÃvÃda i«yate yathà Ónigdhaste mukhavarïa ityÃdinà | naitaduktaæ bhavati | yo vitathasaæj¤Å sa nÃvaÓyaæ m­«ÃvÃdasaæj¤Å, yastu m­«ÃvÃdasaæj¤Å so 'vaÓyaæ vitathasaæj¤Åti yena dvÃbhyÃmevÃÇgÃbhyÃæ m­«ÃvÃda i«yata iti | vadedvÃcamiti | vÃkpravyÃhÃraæ karotÅtyartha÷ | etaduktaæ bhavati | caturaÇgavanti yÃni vacÃæsi tÃni m­«ÃvÃdavyapadeÓabhäji bhavantÅti | na kevalaæ pa¤cabhiraÇgai÷ saæprajÃnam­«ÃvÃdo bhavati, kintu hyekenÃpÅti darÓayannÃha | catustrÅtyÃdi | pÆrvamuktÃni yÃnyaÇgÃni te[bhya÷] varjitÃni yÃnyaÇgÃni tai÷ samanvÃgato yo yatirm­«Ã vakti, so 'nyairyatibhirm­«ÃvÃdÅ j¤eya÷ | tatra caturbhiraÇgai÷ m­«ÃvÃdÅ bhavati | alÅkasaæj¤Å cetyÃdi | alÅkasaj¤itvena vastuna÷ parigrahÃnna p­thaÇnirdeÓa÷ | tribhiraÇgairvinihitaæ cetyÃdi | alÅkasaæj¤Ãyà vinihitacitta evÃntarbhÃvÃt | dvÃbhyÃmevÃÇgÃbhyÃæ m­«ÃvÃdasaæj¤Å cetyÃdi | vinihitasya m­«ÃvÃda evÃntarbhÃvÃt | ekenÃÇgena saæprajÃnam­«ÃvÃdo bhavati, yadà vinidhÃya cittaæ vÃcaæ bhëate | atrÃpi pÆrvakÃïÃmaÇgÃnÃæ na p­thaÇnirdeÓa÷ sÃmarthyalabdhatvÃt | (#<SÁ 57>#) anyathà hi saækhyÃnupÆrvÅ vidhÃnÃrthamekenÃÇgena m­«ÃvÃdÅ bhavati, yÃvat pa¤cabhirityuktaæ syÃt ||

abhÆtenetyÃdi | yati÷ saæmukhaæ yati na codayet | kÅd­Óo yatirityÃha | dhvaæsanacyÃvanÃkÆta÷ | ÃkÆto 'bhiprÃya÷ | tena dhvaæsanÃbhiprÃyaÓcodanÃbhiprÃya÷ yatiryati na cÃdayedityartha÷ | do«airabhyÃkhyÃnadÃnaæ dhvaæsanaæ | brahmacaryÃvasthitasyÃvapravrÃjanaæ cyÃvanaæ | kena na codayedityÃha | prÃïÃtipÃtÃdattÃdÃnam­«ÃvÃdÃdinà | abhÆtenetyÃdi | abhÆtenetyasyÃvidyamÃnena | anidÃneneti ni«kÃraïenetyartha÷ anidÃnaÓabdasyÃkÃraïaparyÃyatvÃt | k«udretyÃdi | k«udrà laghÅyasÅ sà Ãpatti÷ du«k­tasaæj¤ità saiva nimitta kÃraïaæ codanÃyÃ÷ tena k«udrÃpattinimittena | athavà leÓamÃtreïa du«k­tamÃtreïa abhiprÃyeïa | tenaiveti pÆrvoktena dhvaæsanacyÃvanÃbhiprÃyeïetyartha÷ | pratyak«aæ ÓrÃmaïero parÃnna k«ipet, nÃsvÃcak«Åteti yÃvat | jÃtiliÇgetyÃdi | jÃtiranvaya÷ kulamityeko 'rtha÷ | liÇgaæ dehacihnaæ | kriyà karma jÅvikopÃyo v­ttirityanarthÃntaraæ | vÃdaÓabda÷ pratyekamabhisaæbadhyate | jÃtivÃdaÓca liÇgavÃdaÓcetyÃdi dvandva÷ | tai÷ pratyekaæ hÅnamadhyotk­«Âai÷ vratÅ prÃïÃn pudgalÃn jihmakaraïÃrthaæ ni«pratibhÃnakaraïÃrthaæ na jÃtu kadÃciccodayet | upakleÓetyÃdi | tatra upakleÓo ja¬imatvÃdi | gado vyÃdhi÷ | ÃkroÓo duÓcaritairgarhaïaæ | Ãpatti÷ kÃyavÃÇmanobhirbhagavadÃj¤Ãvyatikrama÷ | upakleÓÃdinà vratÅ vratinamÃÓayenÃbhiprÃyeïa puroktena jihmani«pratibhÃnakaraïÃbhiprÃyeïa brÆyÃnnaiva kadÃcaneti, kadÃcidapi na vadedityartha÷ | atra ca hÅnamadhyotk­«Âabhedo (#<SÁ 58>#) nÃsti hÅnatvÃdevopakleÓÃde÷ | anena ca Ólokadvayena codyasya pudgalasya caturvidhÃnyÆnatoktÃ- jÃtivÃdena kulanyÆnatÃ, liÇgavÃdena dehanyÆnatÃ, kriyÃvÃdena v­ttinyÆnatÃ, ÃpattyÃkroÓasaækleÓairguïanyÆnatÃbhihità |

ÃpattyÃkroÓasaækleÓairÃkhyÃtà guïahÅnatà |
jÃtiliÇgakriyÃvÃdai÷ kuladehasvajÅvikÃ÷ ||

iti saægrahaÓloka÷ ||

yaterapratirÆpatvÃtprak­tisÃvadyatvÃcca paiÓunyamÃcarituæ na labhyata iti darÓayannÃha | bhedaæ yÃsyatÅtyÃdi | ayaæ pudgalo anena pudgalena saha bhetsyati, mayà saha saævÃsyatÅti evaæ matvà yatirjÃtyÃdivÃdena paiÓunyaæ na samÃcaret |

tatra kÃrikÃtrayeïa saævaratyÃga ukta÷ Óe«aistu Ólokai÷ pa¤cÃÇgÃni, yasmÃdadu«k­tÃni codÃh­tÃni |

dhyÃnÃdiprÃptamasatÅ ÓrÃvayaæ vij¤apudgalÃn |
athavÃj¤Ãnavij¤apte÷ kathaæ nojjhati saævara÷ ||

iti prahelikà ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ m­«ÃvÃdaviratiÓik«Ãpadaæ caturthaæ ||


(#<SÁ 59>#)
avasaraprÃptaæ surÃmaireyamadyapÃnaviratiÓik«Ãpadamadhik­tyÃha | madyamityÃdi |
yasmÃt surÃmaireyamadyapÃnaæ pramÃdasya kuÓaladharmÃnavahitatÃyà Ãspadaæ prati«ÂhÃ, tasmÃtkÃraïÃdyatibhistatsurÃmaireyamadyaæ parasmai na deyaæ na cÃtmanà pÃtavyaæ | kiæ vadityaj¤asaædigdhaviparyastÃnÃmaj¤ÃnasandehaviparyÃsÃpanayanÃrthaæ d­«ÂÃntamÃha | ÓvamÆtravaditi | yathà Óuno mÆtraæ parasmai na dÅyate na cÃtmanà pÅyate, tadvachrÃmaïereïa surÃmaireyamadyaæ parasmai na deyaæ, na cÃtmanÃpi peya | svamÆtravadityapi pÃÂha÷ | tatraitad vyÃkhyÃnaæ- ÃtmÅyaprasrÃvavaditi |

tatra suretyÃsava ucyate | annenÃnnavikÃreïa ca yà saæcÅyate, sà ca trividhÃvagantavyà | kathaæ k­tvetyÃha | valkalai÷ sagu¬airityÃdi | kÃcitsurà gu¬asahitai÷ valkalai÷ saæcÅyate, aparà madhÆnaiva kevalena | pi«Âo 'pÆpa÷, kiïvaæ surÃbÅjaæ, jalaæ toyaæ | ebhirapi kÃcitsurà saæcÅyata ityetÃ÷ surà j¤ÃtavyÃ÷ ||

maireyamityÃdi | dhÃtrÅ ÃmalakÅphalaæ, ambu pÃnÅyaæ, dhÃtakÅ lokapratÅtyaiva kusumajÃti÷ | gu¬ena dhÃtryà ambunà dhÃtakyà ca yatsaæsk­taæ ni«pÃditaæ rasÃntaraæ tanmaireyamucyate | surÃmaireyamadyaæ tadyasmÃnmadanÅyamata÷ kuÓÃgreïÃpi pÃtuæ yatÅnÃæ ÓrÃmaïerÃïÃæ na prakalpate, na labhyate | na kevalaæ jalÃdivattatpÃtuæ na kalpate, kuÓÃgreïÃpÅtyapiÓabdenÃha ||

surÃmaireyavyatiriktamanyadapi madanÅyaæ vastu paribhoktuæ na labhyata iti darÓayannÃha | kodravÃnnamityÃdi | kodravabhaktaæ yatirnaæ bhu¤jÅta, na ca tasya kodravasya (#<SÁ 60>#) palÃle svapet | madayedityÃdi | yaccÃnyatsurÃmaireyavyatiriktaæ madyavarïagandharasaæ pÅtaæ sanmadayenmadaæ janayet, tadapi na pÃtavyaæ | pibato du«k­taæ bhavati | ata eva madanÅyaæ pÆgaphalÃdi j¤Ãtvà na bhak«aïÅyaæ ||

surÃmaireyamadyaæ vai pibeddadyÃcca cellaka÷ |
kodravÃnnaæ ca bhu¤jÅta na ca syÃt du«k­taæ kathaæ ||

iti prahelikà ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ surÃmaireyamadyapÃnaviratiÓik«Ãpadaæ nÃma pa¤camaæ samÃptaæ ||


(#<SÁ 61>#)
uktaæ surÃmaireyamadyapÃnaviratiÓik«Ãpadalak«aïaæ | idÃnÅmuccaÓayanamahÃÓayanaviratiÓik«Ãpadalak«aïaæ labdhvÃvakÃÓamityÃha | Óayane yatirÃsÅta [i]tyÃdi | tatra jitakleÓatvÃdbhagavÃn jina÷ | tasyëÂau yÃnyaÇgulÃni tatpramÃïaæ pÃdakamasyeti jinëÂÃÇgulapÃdakaæ ÓayanÃsanaæ | etacca jinëÂÃÇgulapramÃïaæ sÃmÃnyapuru«Ã«ÂÃÇgulapramÃïena triguïaæ bhavati | ataÓcaturviÓatyaÇgulyo bhavanti | tena hastapramÃïamityÃkhyÃtaæ bhavatÅti | yacchayanÃsanaæ pramÃïapuru«ahastapramÃïapÃdakaæ tasmin ma¤ce pÅÂhe và yati÷ ÓrÃmaïera÷ ÃsÅta [u]paviÓedityartha÷ | kiæ saha Óalyena? netyÃha | kiæ tarhi vinà Óalye[na], Óalyaæ hitvetyartha÷ | ata÷ pramÃïÃdhike ma¤ce pÅÂhe và ya upaviÓati, tasya du«k­taæ bhavati | hemarÆpyak­te na tviti | suvarïarÆpyamaye tu ma¤ce pÅÂhe và jinëÂÃÇgulapramÃïepyupavi«Âuæ [na] labhyata iti | atha kimarthamidamabhidhÅyate- hemarÆpyak­te neti? yÃvatà kÃyena pÃïipÃdÃdyairvastracchatrÃdinetyÃdi vak«yate | yatra ca vastrÃdinà sparÓa÷ prati«idhyate, tatra sutarÃmupabhogo [na] labhyata iti | satyametat | kintu kasyacidiyamÃÓaÇkà syÃt sÃæghike rukmarÆpyamaye ÓayanÃsane upaviÓato na kaÓciddo«a÷ paudgalikasyaiva sparÓaprati«edhÃditi | ata idamucyata iti | kecitparihÃraæ varïayanti | tadetadasat, aviÓe«eïa sÃæghikapaudgalikayorjÃtarÆparajatayo÷ sparÓaprati«edhÃt || tasmÃtparihÃrÃya yatna Ãsteya÷ ||

(#<SÁ 62>#)
tatrÃpi jinëÂÃÇgulapramÃïe 'pi ma¤ce pÅÂhe và vinà pratyÃstaraïenopavi«Âuæ [na] labhyata iti darÓayitumÃha | sÃæghike Óayane dadyÃdityÃdi | saæghasyeda sÃæghikaæ ÓayanÃsanaæ | tatra pratyÃstaraïaæ yati÷ prayacchet | tacca pratyÃstaraïa na t­ïapatrÃdika mabhipretaæ, kintu vi«ÂaretyÃha | vastretyÃdi | sÆk«masya vastrasya tripuÂaæ ghanasya vastrasya dvipuÂaæ kambalasya ekapuÂaæ pratyÃstaraïami«Âaæ, abhipretamityartha | kramÃditi yathÃkramaæ, pratyÃstaraïasya tridvayekapuÂabhedo 'vaseya ityartha÷ ||

atirekaprÃmÃïike sÃæghike ÓayanÃsane yathà pratipattavyaæ tathà darÓanannÃha | nyasya garte«u tatpÃdÃniti vistara÷ | tacchabdena sÃæghikaÓayanÃsana mabhisaævadhyate | tena tatpÃdÃniti sÃæghikaÓayanÃsanapÃdÃn | kÅd­ÓÃn? atirekapramÃïakÃn, jinëÂÃÇgulapramÃïÃdadhikapramÃïÃnityartha÷ | nyasya prak«ipya | kutretyÃha | garte«u | athavà su«irapratipÃde«u prak«ipya | kiæ evaæ vratÅ ni«eveta sÃæghikaæ ÓayanÃsanaæ? ÓayanÃsanamiti vak«yate | Âaækitvà kÅlake«u veti | athavà catur«u kÅlake«u tÃnatirekapramÃïakÃn pÃdÃn Âaækitvà badhvà kiæ kartavyamiti na j¤Ãyate kriyÃkÃra[ka]saæbandhasya parisamÃptatvÃt | ata Ãha evaæ vetyÃdi | amunÃnantaroktena krameïa sÃæghikaæ ÓayanÃsanaæ bhajeta | ik«uyavagodhÆmÃdÅnÃæ (#<SÁ 63>#) rak«Ãrthaæ yaddÅrghapÃda÷ ma¤ca÷ kriyate, tatrÃdhvago yati÷ svapet | ÃdiÓabdÃt g­hiÓayyÃsanasya grahaïaæ vedyaæ | tatrÃpi g­hiïÃæ ÓayanÃsane yatinà na pÃdau lambÅyayitavyau- mà bhÆjjanÃvadhyÃnamiti ||

pravrajyÃæ prasÃïÅk­tya yathÃv­ddhikayà sÃæghikaæ vihÃramudde«Âavyamiti darÓayannÃha | alpaæ ce[di]tyÃdi | yadi bahava÷ ÓrÃmaïerà bhavanti vihÃrÃÓca stokÃstadà ekaikaæ vi[hÃ]raæ dvÃdaÓebhya÷ ÓrÃmaïerebhyo dÃtavyaæ | athaivamapi bahavoyatayo bhavanti, tadà antato 'gatyà nirmu«Âakaæ hastamekaikasmai ÓrÃmaïerÃya dÃtavyaæ | bahutve tu viparyayÃditi | kathaæ viparyayÃt? yadi bahavo vihÃrà bhavanti yatayaÓca [stokÃ÷], tadà ekaismai api ÓrÃmaïerÃya bahavo vihÃrà dÃtavyÃ÷ | tatra vihÃraÓabdena layanamevocyate viharantyasminniti k­tvà ||

stokaæ cedityÃdi | yadi stokaæ ÓayanÃsanaæ bhavati yatayaÓca bahava÷, tadà tatra yo v­ddha÷ sa ma¤ce svapet | yastu navaka÷ sa pÅÂhe svapet | athaivamapi sarve«Ãæ na bhavati, tadà yÃvadv­k«amÆle v­ddhena svaptavyaæ, navakena tvabhyavakÃÓaka ityevaæ yathÃv­ddhikayà sÃæghikaæ ÓayanÃsanamudde«Âavyaæ | kiæ puna÷ sarvakÃlamebetyÃha | antarvar«Ãsu no sthÃpya ityÃdi | antarvar«ÃkÃle yatinà yathÃv­ddhikayÃnya÷ sabrahmacÃrÅ nopasthÃpayitavya÷ | ya upasthÃ[pa]yati tasya du«k­taæ bhavati ||

(#<SÁ 64>#)
atha kimarthaæ ÓayanÃsanamuddiÓyata ityÃha | saæskÃretyÃdi | chinnagranthyÃdikaraïaæ saæskÃra÷ | tatra svÃtmÃvasthiti÷ paribhoga÷ | paripÃlanaæ saærak«aïaæ | evamarthaæ sÃæghika ÓayanÃsanamuddiÓyate na vyasanitayeti darÓayati ||

kiæ puna÷ sarvÃïyeva layanÃnyudde«ÂavyÃni? netyÃha | kiæ tarhi hÅnamadhyetyÃdi | yadi bhÆyÃæsi layanÃni santi saævariïaÓcÃlpÅyÃnsastadà ÃgantukÃnÃæ bhik«ÆïÃmavasthitaye layanatrayaæ sthÃpayitavyaæ kÅd­ÓamityÃha | hÅnamadhyottamaæ | yadyÃgantukà Ãgacchanti, [ta]dà v­ddhÃdyÃgantukebhyastaduddiÓeddaharakramÃt | te«Ãæ trayÃïÃæ layanÃnÃæ madhye yaduttamaæ layanaæ tadv­ddhÃyÃgantukabhik«ave udde«Âavyaæ yanmadhyaæ tattato navakÃya, yaddhÅnaæ tatsarvanavakÃyeti ||

kimarthaæ punarbhagavÃnuccaÓayanamahÃÓayanaprati«edhaæ cakÃretyÃha | ÓayanÃsanamatyucceti vistara÷ | yasmÃdatÅvoccaæ ÓayanÃsanaæ yate÷ ÓrÃmaïerasya madakaraæ, auddhatyakaraæ, lÃkÃvadhyÃnasya ca hetukÃraïaæ, tasmÃtkÃraïÃd bhagavatoccaÓayanamahÃÓayanaæ prati«iddhamiti | jinëÂÃÇgulapramÃïÃdatirekapramÃïikatvÃduccaÓayanaæ, mahÃÓayana¤ca rukmarÆpyamayatvÃditi ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ uccaÓayanamahÃÓayanaviratiÓik«Ãpadaæ nÃma «a«Âhaæ ||


(#<SÁ 65>#)
n­ttagÅtavÃditra[viÓokadarÓanavirati]Óik«Ãpadamadhik­tyÃha | bÃhuvik«epakamityÃdi | dvayorbÃhvorvik«epaïa sphoraïaæ k­tvà yannartanaæ tann­ttamucyate | etaccan­ttamunmattatvamiti bhagavÃnavocat | yaccoccai÷ svareïa gÅtametadÃryÃïÃæ samunmÆlitÃkhilÃkuÓalamÆlÃnÃmaj¤ÃnapaÂalapÃÂanapaÂÆnÃæ ruditaæ kranditamiti | yasmÃdbhagavÃnavadat tasmÃtkÃraïÃt vÅïÃvaæÓam­daÇgÃdivÃditraæ yatirna vÃdayet | yasmin krŬÃsthÃne utsavÃdike gatvà vigataÓokÃ÷ syu÷ strÅpuru«ÃstatkrŬÃsthÃnaæ vigataÓokaæ yatirna yÃyÃt | yastu ÓrÃmaïero h­«Âa÷ san n­[tya]ti gÃyati vÃditraæ vÃdagrati, tasya du«k­taæ bhavati ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃ[cÃ]rasaægrahaÂÅkÃyÃæ n­ttagÅtavÃditra[viÓokadarÓana]viratiÓik«Ãpadaæ nÃma sapta[maæ] ||


(#<SÁ 66>#)
gandhamÃlyavilepanaviratiÓik«Ãpadamadhik­tyÃha | candanetyÃdi | yatiÓcandanÃdikaæ gandhaæ dhÃ[ra]yet | kÅd­Óo yatirityÃha | vyÃdhi÷ saæjÃto yasyeti vyÃdhito, glÃna ityartha÷ | kasya vacanena dhÃrayedityÃha | bhi«agÃderityÃha | vaidyopadeÓÃt | katamena vidhinetyÃha | datvetyÃdi | pÆrvaæ munaye buddhÃya bhagavate candanÃdikaæ gandhaæ datvà paÓcÃdÃtmanà dhÃrayet | svasthastu yati÷ kadÃcidapi candanÃdikaæ gandhaæ na dhÃrayet ||

na ti«ÂhedityÃdi | sati prakaÂe deÓe candanÃdyanuliptagÃtro yati÷ glÃno 'pi sanna ti«Âhet | yadi bahirnirgantukÃmo bhavati, tadà k«Ãlayitvà bahirvrajet | anenaiva vidhÃnena dhÃrayetkusumasrajamiti | kusumaæ pu«paæ, srak mÃlÃ, tena kusumasrajamiti, pu«pamÃlÃmityartha÷ | kiæ dhÃrayet? anenaiva vidhÃneneti | pÆrvaæ tÃvadbuddhÃya dadyÃt paÓcÃdÃtmanà dhÃrayediti | kÅd­Óena glÃnena sragmÃlà dhÃrayitavyetyÃha | netradu÷khetyÃdi | netradu÷khena Óira÷ÓÆlena pÆtanÃgraheïa ca rujituæ ÓÅlaæ yasya yate÷ sa tathokta÷ | tasya ÓÅr«aæ kusumamÃlayà ve«Âayet | na ca pu«pamÃlÃyÃ÷ mekhalÃæ lambayet ||

(#<SÁ 67>#)
haritÃletyÃdi | haritÃlÃdicÆrïena sugandhinà và tailena varïÃrthaæ rÆpani«pattyarthaæ yati÷ vadanÃdikaæ gÃtraæ na mar«ayet ||

kimarthaæ punarbhagavatà n­ttÃdi prati«iddhamityÃha | yaterapratirÆpatvÃdityÃdi | yasmÃnn­ttagÅtavÃditraviÓokadarÓanaæ gandhamÃlyavilepanadhÃraïa¤ca yaterapratirÆparÃgakaraæ auddhatyakaraæ janÃnäca kopakÃraïamavadhyÃ[na]karaæ tasmÃjjinairbuddhairbhagavadbhirgarhitaæ ninditaæ ||

prasaÇgenÃnyadapi prati«edhayati | na darpaïa ityÃdinà | ÃdarÓe tailabhÃjane jalabhÃjane và mukhaæ na nirÅk«eta | k­tagaï¬Ãditvena Óirovyathena Óirovedhadu÷khena gadena vyÃdhinà ca ya Ãturo glÃna÷ taæ muktvà anyena nirÅk«aïÅyaæ | ki¤ca vibhÆ«aïÃyetyÃdi | yati÷ maï¬anÃrthamÃtmano mukhaæ tailena nÃbhya¤jayedantaÓa÷ pÃnÅyenÃpi | ÓirorogetyÃdi | Óirasi rogo vyÃdhi÷, Ãsyaæ mukha¤ca sphuÂitaæ yasya yate÷ sa tathokta÷ | tasmÃd­te anyeneti yÃvat | na kuÇkumetyÃdi | yatiÓcandanakuÇkumÃdicÆrïena vadanaæ mukhaæ na maï¬ayet | piÂakasya tu ÓamanÃrthaæ tilakalÃpaprabh­tibhi÷ lepa i«Âo 'bhipreta iti yÃvat | yastu yati÷ ÓaithilikatvÃdinà yathoktaæ vidhiæ na saæpÃdayati, tasya du«k­taæ bhavati ||

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ gandhamÃlyavilepanaviratiÓik«Ãpadaæ nÃmëÂamaæ ||


(#<SÁ 68>#)
vikÃlabhojanaprati«edhakÃraïaæ pradarÓayannÃha | rÃtrerityÃdi | rÃtreranyatra divase bhagavÃnaÓanak­tyaæ kurvannalpÃbÃdhatÃæ samyagajÃnÃtsma, bhik«ava iti ÓrÃvakÃn prati babhëe | kimiti | tathaiva va÷ kÃryamiti | yasmÃnmama rÃtreranyatra bhu¤jÃnasyÃlparogatà babhÆva, tasmÃd yu«mÃbhirapi divase bhoktavyaæ na rÃtrÃviti | anena Ólokena vikÃlabhojanaviratiÓik«Ãpadapraj¤apte÷ kÃraïamÃkhyÃtaæ | bhÆyo 'pi tatkÃraïaæ pratipÃdanÃyÃha | viïmÆtretyÃdi | rÃtrau piï¬apÃtamaÂatÃæ aÓucigarte mÆtragarte ca pÃto bhavati | aÓvacoreïa gocoreïÃhinà sarpeïa ca samÃgamo bhavati | evamapi sati ete yataya udarasya kuk«e÷ pÆraïÃrthaæ rÃtrau na÷ asmÃkaæ g­he piï¬apÃtamaÂantÅti jano 'vadhyÃtavÃn | janairavadhyÃte 'pi te yataya÷ divÃpratyÆ«asi sÃyahnakÃle ca piï¬apÃtamaÂitumÃrabdhÃ÷ | tatrÃpi janairavadhyÃtamiti darÓayitumÃha | sÃyaæ prÃtaÓcetyÃdi Óloka÷ | ete bhik«ava÷ sÃyahnakÃle prÃta÷ prabhÃte ca sabhÃcatvaraÓ­ÇgÃÂake«u mandire«u g­he«u ca aÂanti bhramanti bhu¤jate cÃsatk­tyaæ ca kurvantÅti janairavadhyÃtaæ | atastasmÃtkÃraïÃtkimityÃha | sugata÷ prÃhetyÃdi | praÓastamapunarÃv­ttyà ni÷Óe«aæ và gata iti sugata÷, yathÃkramaæ surÆpavatsuna«Âak«ukhat supÆrïaghaÂavacca | sa prÃha, bratÅti sma | kimiti | yati÷ kÃle bhu¤jÅta | kÅd­Óe kÃla ityÃha | uditÃdityetyÃdi | keÓamÃtreïÃpyanatÅto 'saækrÃnto madhyÃhno yenoditenÃdityena sa evamucyate, tasmin |

(#<SÁ 69>#)
kÅd­Óaæ punastÆditÃdityakÃle bhoktavyamityÃha | sakturodanetyÃdi | pa¤cabhojanÃni kÃlikÃnisaktubhaktakulmëamatsyamÃæsÃkhyÃni | kadÃcidetÃni pa¤cabhojanÃni saptÃhikÃdisammiÓrÃïyapi bhavantÅtyÃha | yÃvajjÅviketyÃdi | yÃvajjÅvikena pippalyÃdinà tailÃdinà pÃnakaiÓca yatparivarjitaæ tatkÃlikaæ | kiæ punaretadeva pa¤cavidhaæ bhojanaæ kÃlikamutÃnyadapi? anyadapÅtyÃha | yatki¤cidadyate dantairiti | anena kharaviÓadaæ vastvabhidhÅyate | galake và praveÓyata ityanena nÃsikayÃpi yatpÅyate tadapi galakenevÃbhyavahriyata iti, tasyÃpi prati«edha÷ k­to bhavati | anyathà hi vikÃle k«ÅrapÃnamado«Ãya syÃt | kuk«ivi«ÂaÓabdenobhayapadÃbhihitaæ vastvabhidhÅyate | kuk«erupastambhakaæ paripÆrakaæ karotÅti kuk«ivi«Âabhaæk­t yade[ta]tsarvaæ tatkÃle ÃdyÃdityodite, madhyÃhnÃdarvÃgyatirbhak«ayedityartha÷ ||

vikÃle tu yadbhoktuæ labhyate, taddarÓayannÃha | saktvÃdyÃmi«anirmuktamityÃdi | saktukulmëÃdibhirÃmi«ai÷ parityaktaæ | kÅd­Óaæ? nÅrajaærajorahitaæ kardamÃdikaæ | deve var«ati yà Óilà patati, tadvar«opalakaæ aÓnÅyÃt, bhak«ayet | pÃtumicchà pipÃsà pÃnÃbhilëa÷, tenÃrta÷ san himaæ yati÷ pibediti Óe«a÷ |

kathaæ puna÷ kalpikodakaæ grÃhyamityenaæ vikalpya avasarÅkartumÃha | kalpyavÃrigrahamityÃdi | kalpikasya vÃriïo grahaïaæ kalpavÃrigraha÷, tasmin | kalpikodakagrahaïa (#<SÁ 70>#) nimittamiti yÃvat | yÃvatà kÃlena dvau hastau prak«ÃlyamÃnau sarudhirau bhavata÷, tÃvantaæ kÃlaæ tau na prak«Ãlayitavyau | nÃpyaÇgulÅ prak«Ãla[ne] kalpikodakaæ grÃhyaæ | mÃyetyÃdi | mÃyayà ÓÃÂhyena | yukto yatistayo÷ prak«Ãlanaæ na kuryÃt yadi prak­tyaiva snigdhatvagbhik«ubhavati, tasya snigdhatvaco yate÷ yau hastau tau saÓabdau bhavata÷, tadà Óuddhau vedyau ||

kiæ punarvikÃle glÃnenÃpi na bhoktavyamityÃha | na dÃsyathetyÃdi | k«udbubhuk«Ã | t­«ïÃÓabdenÃpi lokapratÅtortha÷ pÃnÃbhilëa ucyate | tÃbhyÃæ pŬito 'haæ mari«yÃmi, yadi mahyaæ vikÃle bhoktuæ na dÃsyatha ityevaæ yadi kaÓcidvirukto yatirbÆyÃt, tadà sa yati÷ pÆrïe maï¬akuï¬e prak«eptavya÷ | ÃgalakÃdityavaÓe«aæ | athaivamapyatinÃmayituæ na Óaknoti, tadà kiæ kÃryamityÃha | a«ÂÃsvadhautetyÃdi | a«ÂÃbhi÷ jale dhautaæ prak«Ãlitaæ yaddhÃnyaæ kalpikena ca vastreïa baddhaæ tadanÃmi«e pÃtre tÃmrabhÃjane anyatra và prasthÃpanaæ diÓeddadyÃdityartha÷ | yadi tu taddhÃnyaæ sphuÂaæ sphuÂitaæ và sat glÃnÃya pÃtuæ na kalpate ||

prasaÇgenÃnyadapi prati«edhayati | lobhotthÃpitetyÃdi | lobhenÃkuÓalamÆlena samutthÃpitaæ yatkÃyavÃkkarma tena samupÃrjito yo vihÃracÅvarÃhÃrastaæ savi«abhaktavadvarjayet | madyetyÃdi | madyavikrayaïaæ, Óastravikrayaïaæ, vi«avikrayaïaæ, prÃïivikrayaïaæ, (#<SÁ 71>#) lÃk«avikrayaïaæ ca vratÅ svayaæ na kuryÃt, na ca pareïa kÃrayet, na ca tena madyÃdinà jÅvikÃæ kalpayet | satkÃretyÃdi | ak«Ãïyucyante cak«urÃdÅndriyÃïi | te«Ãæ ya÷ saævara÷ saæyama÷ lÃbhasatkÃrÃrthaæ, sà kuhanà matà | vastrÃnnapÃnÃdikasya tu lÃbhasya prÃptyartha yà cÃÂuvÃdità priyavÃditÃ, sà lÃpanà mateti | nai«pe«ikatvamityÃdi | annapÃnÃdipratilaæbhÃya yatpare«Ãæ kutsanaæ tad nai«pe«ikatvamucyate | anyadÅyasya tu pÃtrÃderyadvarïanaæ guïodbhÃvanaæ lÃbhÃrthaæ mahayametat pÃtrÃdikaæ dadyÃditi tatraimittikatvamucyate | lÃbhena lipsetyÃdi | alpena lÃbhena yadv­ddhiparye«aïaæ lÃbhÃnÃæ sà lipsetyucyate labdhumicchà lipseti arthÃt | ye kuhanalapananai«pe«ikÃdibhirni«pannà lÃbhÃ÷ | tÃnetÃn mithyÃjÅvÃn yati÷ parivarjayet | kiæ vadityÃha | purÅ«avadaÓucivadityartha÷ | krŬetyÃdi | pare«Ãmapahananaæ paropaghÃta÷ | krŬÃkautÆhalaæ | kÃyavÃksamucchitaæ sarvakÃlaæ | viÂpradigdhamivoragaæ, aÓuciliptaæ sarpaæ yathà vratÅ parivarjayet | vipaïÅtyÃdi | vipaïi÷ vaïikpathamucyate, yasya ghaÂÂa iti prÃk­tajanapratÅti÷ | tarantyasminniti tara÷, k«epaïatÅrthaæ | gulmaæ viÂapa÷ | evamÃdike channaprakaÂe bhÆpradeÓe kiæ ti«Âhettatra na cellaka iti vak«yate | du«ÂapravrajitÃyÃ÷ du÷ÓÅlÃpi sato pratij¤ÃyÃæ Ãste | Ãha | pravrajite veÓyÃrÆpà jÅvikÃvà | guru (#<SÁ 72>#) kumÃrikà sthale vasatà avyƬhà Ãste | etÃ÷ kiæ? dyÆtakÃrag­haæ bandhanÃgÃraæ anyacca yadvandhanasthÃnaæ tat agocaro 'vi«aya ÃkhyÃta÷ | tasmÃttatra na ti«Âhediti |

sphuÂÃrthÃyÃæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaÂÅkÃyÃæ vikÃlabhojanaviratiÓik«Ãpadaæ nÃma navamaæ ||


(#<SÁ 73>#)
daÓamaÓik«Ãpadamadhik­tyÃha | kÃyetyÃdi | sakalena kÃyena hastÃbhyÃæ pÃdÃbhyÃæ vastreïa chatrÃdinà ca vratÅ rajataæ rÆpyaæ, jÃtarÆpaæ suvarïaæ na sp­Óet | kimivetyÃha | jvalitÃgnivata | prajvÃlitadahanavaditi | anena daÓamaæ Óik«Ãpadamabhihitaæ ||


(#<SÁ 74>#)
idÃnÅæ prasaÇgainÃnyadapyÃcÃraæ saæg­hïÃti campÆkalahetyÃdinà | tatra campÆ hÃsyaæ, kalaha÷ kÃyakalaho vÃkkalahaÓca | dantakëÂhÃdanaæ dantakëÂhabhak«aïaæ | Óe«aæ sugamaæ | campÆkalahetyÃdi dvandva÷ | campÆkalahadantakëÂhÃdanÃni kriyà yasya v­ddhÃntikasya yate÷ sa tathokta÷ | snÃna¤ca pÃna¤cÃÓana¤ca stotraæ ceti snÃnapÃnÃÓanastotrÃïi, tairvyagro 'prÃptÃvasaro ya÷ sa evamucyate | snÃnÃdivyagraÓca nagnaÓcaikavastraÓceti punarvigraha÷ | sa pÆrvoktaÓca kiæ na vandyo yatinà yatiriti vak«yate | m­tkarmetyÃdi | m­ïmayakarmaïà yo vyÃp­to 'prÃptÃvasara÷ yaÓca tÆrïaæ tvaritaæ dvitribhÆmikaæ vihÃramutkasati, ÃÓu ÓÅghraæ ca yo vrajati, yaÓca pÃtraæ pacati, cÅvarakarmaïà và vyagra÷, sa v­ddhÃntiko yati÷ dvitribhÆmikaæ vihÃramutti«Âhan yÃvat pÃtraæ và pacan kiæ na vandyo yatinà yatiriti vak«yate | cÆrïetyÃdi | cÆrïakriyÃyÃæ cailakriyÃyÃæ vastrapÃtrÃdiÓodhane ca ya÷ Ãsakta÷, ak«iïÅ yaÓcÃkte dhÆmaæ và pibati, pustakaæ và likhati, vÃcayati, so 'pi na vandya÷ | viÂprastrÃvetyÃdi | ya÷ ÓrÃmaïero varcakuÂi prastrÃvakuÂiæ và gacchati, parasmai và uddiÓati, tamasi andhakÃre và ti«Âhati, antarvÃsaæ và vÃsayati, uttarÃsaægaæ và prÃv­ïoti, sa v­ddhÃntiko yati÷ varcakuÂiæ gacchan yÃvaduttarÃsaægaæ prÃv­ïvan na vandya ityanena yÃd­ÓyÃmavasthÃyÃmavasthito v­ddhÃntiko yatirnavakena na vanditavya÷, sà avasthÃbhihità ||

(#<SÁ 75>#)
idÃnÅæ tu yÃd­gvidhÃvasthÃvasthitena navakena yatinà na vaditavyaæ, tathà darÓayitumÃha | avaguïÂhitetyÃdi | avaguïÂhitaæ pidhitaæ ÓÅr«aæ Óiro yasya yate÷ tena samantaprÃv­tena và yatinà kiæ vandya iti vak«yate | saha upanahà vartete pÃdau yasya yate÷ sa sopÃnatka÷, tena upÃnahÃrƬhenetyartha÷ | jÃnu ca jÃnu ca jÃnunÅ, tayorjÃnunoryà jaæghà tasyÃæ jaæghÃyÃæ muï¬e[na] sphoÂaæ na dadyÃt | kimivetyÃha | avinà yathà | avirme«a÷ | yathà avinà meï¬akena dvayorjÃnunorjaæghÃyÃæ hanyate, tadvadyatirapi v­ddhÃntikasya yaterjaæghÃyÃæ na vandeteti yÃvat | bhadantadharmÃvalokitamitrastvÃha | sopÃnatkena na vanditavya | kimivetyÃha | ravinà yathà | ravirÃditya÷ | yathÃsau ravirupÃnahÃrƬhastadvadupÃnahÃrƬhena yatinà na vandanÅyamityakÃrapraÓle«enÃvabodhayan vakti | kimetadbhadantamatame«Âavyaæ? ne«Âavyaæ | kiæ tarhi anve«Âavyaæ vinaye me¬hakasyaiva d­«ÂÃntadÃnÃt |

vidhiæ darÓayannÃha | samavasthetyÃdi | samavasthopavi«Âasya yate÷ pÃdayugalaæ karkaÂagrÃhaæ g­hÅtvà Óirasà vanditavyaæ | yadà samavasthÃni«aïïo yati÷ pÃdarogeïa glÃna÷ syÃttadà vinÃpi karkaÂagrÃhikayà vandyamÃnasya na do«a÷ | yadi kaÓcidÃgatyÃgantuka÷ samavasthÃni«aïïama[bhivÃdayati], tadÃnena vaktavyamÃyu«man, (#<SÁ 76>#) kati var«osi, katamaste nikÃya÷, kati ca tasya nikÃyasya bhedÃ÷, katamà te sÃmayiketyÃdi | so 'pi yadi ÃryamahÃsÃæghiko bhavati, tadÃnena vÃcyamÃryamahÃsÃæghiko 'smi | tasya cedbhedÃ÷

vÃdinaÓcÃrthasiddhÃrthÃ÷ ÓailadvayanivÃsina÷ |
bhÃdrÃyanà haimavatÃ÷ «a¬bhedà mÆlasÃæghikÃ÷ ||

dairghÅ haimantakÅ grai«mÅ vÃr«ikÅ ca tathottarà |
ÓrÃmaïereïa vij¤eyÃ÷ pa¤caitÃ÷ sÃmavÃyikÃ÷ ||

ityevamanyadapi vivarjayitavyaæ | tatra yo navakastena vanditavyaæ, v­ddhena cÃrogyamastviti vÃcyaæ |

athÃrogyamiti ko 'rtha÷? yathà vÃtapittaÓle«mÃdaya÷ kupitÃ÷ santo bÃdhanÃrthena rogà ityucyante, tadvat rÃgÃdayo 'pi kleÓà rujanÃrthena rogaÓabdavÃcyÃ÷ | na roga÷ arogastadbhÃva Ãrogyaæ | kleÓaprahÃïaæ tava bhavatu | tathà cÃha-

rÃgÃdayo hyatitarÃæ rujayanti yasmÃdvÃtÃdayaÓca kupitÃ÷ sakalaæ janaughaæ |
tacchÃntivächina parÃ÷ praïate«u tasmÃdÃrogyamastviti vaco nigadanti buddhÃ÷ ||

(#<SÁ 77>#)
anya Ãha-

yattu jarÃmaraïaÓokabhayairvimuktaæ, yadvarjitaæ ÓaÓihutÃÓanabhÃnutoyai÷ |
yacchÃÓvataæ padamanuttaramacyuta¤ca, ........ ||

sa[ka]lairbhik«ubhi÷ Óik«ÃkÃmai÷ vikÃlabhojanÃdikaæ k­taæ kasmÃdvayaæ na kurma iti | ÃvÃsakalpa÷- amu«min vihÃre bhik«avo 'nyonyaæ kÃyasaæsargaæ kurvanti kasmÃdvayamapi na kurma iti | deÓakalpa÷- amu«min deÓe vÃrddhu«ikabhik«ava÷ kasmÃdvayamapi v­ddhi na prayacchÃma÷ | sthavirakalpa÷- amukasthaviraÓcÃpi sandhikÃle bhuÇkte, kiæ vayaæ na bhu¤jÃmaha iti ||

bhik«uvinayÃtsamuddh­tamÃcÃrÃntaraæ na tu svamanÅ«ikayÃnyatk­tamiti darÓayitumÃha | vinaya iti | vinayante 'nena kleÓà iti vinaya÷ | samadhigataprÃtimok«asaævareïa bhik«uvinayasaæk«epÃduddh­ta÷ | anyattu Óe«aæ yadbhik«uvinaye vyÃsato nirdi«Âaæ | aÓanavasanÃdau yathà pratipattavyaæ tadupÃdhyÃyÃcÃryav­ddhatarebhya÷ sakÃÓÃdyatinà Órotavyaæ, tena sagauravena ca bhÃvyaæ |

ÓatadvayenetyÃdi | etadantaroktaæ ÓrÅghanÃcÃrasaægrahaæ saæhatya yatsuk­taæ kuÓalak­taæ tena suk­tena karmaïà jano loka÷ asaæsk­taæ nirvÃïaæ prÃpnotu labhatÃmityanena Ólokena pariïÃmayati ||

(#<SÁ 78>#)
iti jayarak«ite(na) nibadhya ÂÅkÃæ, sakalajanÃgamamalimlucopahartrÅ |
Óubhamativipulaæ mayà yadÃptaæ bhavatu jano 'khilastu tena buddha÷ ||

suÓrÅghanÃcÃrasusaægrahasya k­tvà hi ÂÅkÃæ yadavÃpi puïyaæ |
jano 'khilastena Óubhena tÆrïaæ jino 'stu vikhyÃtaguïodayaÓrÅ÷ ||