Jayaraksita: Sphutartha Srighanacarasamgrahatika
Based on the ed. by Sanghasena Singh: Sphuñàrthà ørãghanàcàrasaügrahañãkà, 2nd ed.,
Patna : K.P.Jayaswal Research Institute 1983
(Tibetan Sanskrit Works Series, 24)



Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project.
With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project
of Nagarjuna Institute, Nepal
and University of the West, Rosemead, California, USA
(www.uwest.edu/sanskritcanon)
Version: 2009-03-31 15:05:25
Proof Reader: Milan Shakya


#<...># = BOLD for pagination of Sanghasena Singh's ed. [1st ed., Patna 1968, Tibetan Sanskrit Works Series, 11] = Sø (added)


The transliteration emulates the conventions of Nagari script.
Therefore, many word boundaries are not marked by blanks.


___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________



sphuñàrthà ÷rãghanàcàrasaügrahañãkà

| namo buddhàya ||

prahãõaniþ÷eùamalàn jitàrãn j¤eyodadheþ pàragatàn kçpàlån |
saddharmasacchiùyagaõàn samastàn namàmi buddhàn bahu÷aþ kçtà¤jaliþ ||

dànàmbusekaparivçddhasu÷ãlamålaü maitrãkçpà + + + pallavajàta÷obhaü |
bodhyaïgamàrgaphalitaü hi jinàlijuùñaü ma¤ju÷riyaü ca ÷ubhakalpataruü namàmi ||

àcàrasaügrahasyàsya smçtaye mandamedhasàü
vistãrõasåtrasaükùepàt kriyate 'yaü vini÷cayaþ ||

tatra pràyeõa hi santo gurviùñadevatàü påjayitvà kriyàyàü pravartante puõyaprasavàrtha, tato vighnopa÷amanàrthaü maïgalàrtha¤ceti | ahamapi ca sadàcàro 'yamiti kçtvà ÷rãghanà càrasaügrahàrambhe svadevatànamaskàraü kartuü pravçtta iti dar÷ayannàha | prahãõà÷eùasaükle÷a iti vistaraþ | tatra trividhaþ saükle÷aþ- kle÷asaükle÷aþ karmasaükle÷aþ janmasaükle÷a÷ca | kli÷yanti kàyavàkcittàni iti kle÷àþ | te ca ràgàdikamaùñottara÷ataü | aùñànavatiranu÷ayàþ | da÷a paryavasthànàni | kle÷a eva (#<Sø 2>#) saükle÷aþ kle÷asaükle÷aþ kle÷asvabhàvatvàt kle÷asaükle÷ahetutvàcca kle÷asaükle÷a ityuccate | kasya kle÷asaükle÷ahetutvàditi cet karmasaükle÷asyeti bråmaþ | yataþ kle÷ànalalãóhahçdayà[þ]
ku÷alamarãcitoyàkàrapratibhàsamavagàhanàya paryeùante | trividhaü karma- kàyikaü vàcikaü mànasika¤ca | kàyikamapi trividhaü ku÷alamaku÷alamavyàkçta¤ca | evaü vàcikamànasike vistareõohye | karmaiva saükle÷aþ karmasaükle÷aþ saükle÷akaratvàt saükle÷ahetutvàcca | kle÷asaükle÷ajani[ta]tvà[t] yasya saükle÷akaratvamavagantavyaü, janmakle÷ahetutvàt saükle÷ahetutvaü | janma utpattiþ pràdurbhàva ityanarthàntaraü | janmaiva saükle÷aþ janmasaükle÷aþ janmasaükle÷aphalatvàt saükle÷ahetutvàcca | yataþ karmasaükle÷àd ràgiõàü janma vãtaràgajanmàdar÷anàt | ataþ kle÷akarma saükle÷akarma saükle÷aphalatvàt kle÷asaükle÷ahetutvàcca janmasaükle÷a ityucyate | ata eva nirde÷o nàlpãyàn na ca bhåyàn ratnatrayavat | adhunà tripadyeva bahuvrãhiþ | prahãõàþ [paritya]ktàþ apanãtàstiraskçtàþ a÷eùàþ nikhilà vàsanàsahitàþ saükle÷à kle÷a[karma]janmàkhyàyena [buddhena] bhagavatà, sa bhavati prahãõà÷eùasaükle÷aþ | anena buddhasya bhagavataþ prahàõasaüpadaü dar÷ayati | nanu [prahãõa]saükle÷a ityeva vaktavyaü, kima÷eùagrahaõena? naitadasti | yadi prahãõasaükle÷a ityevocyate, tadà ÷ràvakapratyekabuddh[ànàmapi] grahaõaü pràpnoti | te 'pi prahãõasaükle÷à bhavanti kliùñàj¤ànàtyantàbhàvàt, na tu prahãõà÷eùasaükle÷àþ akliùñà [j¤ànàtyantàbhà]vàt | tathàpyeùàü pratyekajina÷ràvakàõàü balavai÷à[ra]dyàdiùu (#<Sø 3>#) tathàgatadharmeùu anekaloka[dhàtuga]teùu de÷eùu atãtànàgatabhedabhinneùu ca na bhavatyevàkliùñamaj¤ànaü | [kiü punaþ] saüjànãùe tvaü sàriputra, tathàgatasya ÷ãlaskandhaü samàdhiskandhaü praj¤àskandhaü vimuktiskandhaü vimuktij¤àna[dar÷ana]skandhamiti pçùñenoktaü- no bhadanteti såtràt àryamahàmaudgalyàyanasya svamàtçjanmade÷àparij¤ànàt à[rya]sàriputreõa ca pravrajyàpekùapuruùapratyàkhyànàt mayåracandrakàdiniùpattikarmavi÷eùàparij¤ànàcceti | ato màbhåt teùàü grahaõaü | j¤eyaü boddhavyaü parij¤àtavyamityanarthàntaraü | ni÷cayena dhãyante avatiùñhante asmin bhàvà iti nidhiràdhàraþ | ambhasàü vàriõàü nidhirambhonidhiþ | loke hi ambhonidhi÷abdo bàhyavastuni prasiddhaþ | iha tu tatsàdharmyàt yathà mahàsamudro gambhãratvàt atiduruttaratvàccàmbhonidhirucyate, evaü j¤eyamapi duùparij¤ànàt samastànàvedyatvena duravagàhayatvàt ambhonidhiþ | j¤eyamevàmbhonidhiþ j¤eyàmbhonidhiþ | pàraü gacchatãti j¤eyàmbho[ni]dhipàragaþ pàràvàragamanavat | anenàpi j¤ànasaüpadaü da÷abalasya dar÷ayati | prahãõà÷eùasaükle÷a÷càsau j¤eyàmbhonidhipàraga÷ceti prahãõà÷eùasaükle÷aj¤eyàmbho[ni]dhipàragaþ | atastaü prahãõà÷eùasaükle÷aj¤eyàmbhoni[dhi]pàragaü | tamãdçgvi÷iùñaü buddhaü bhagavantaü praõamya kàyavàïmanobhiriti ÷eùaþ | samànakartçkayoþ kriyayoþ pårvakàle 'yaü ktvà vidhãyate pràõamyeti | yathà snàtvà bhuükta iti | ataþ pçcchayate kaü praõamya kiü kariùyasãtyàha- ÷ràmaõeràõàmàcàraþ saügrahãùyate | tatra ÷ràmaõamuccaü nirvàõapuramãranti gacchantãti ÷ràmaõeràþ | (#<Sø 4>#) athavà ÷ràmaõyamamalo màrgaþ tamãranti gacchantãti ÷ràmaõeràþ | ÷ràmaõànàmerà dàsà iti kecit | teùàü kiü? àcàraþ saügrahãùyate
| àcaraõamàcàraþ aku÷alaparivarjanaü ku÷alabhajanaü ceti yo 'rthaþ | nanu ca evaü sati granthasyàcàratvaü na pràpnoti kriyàråpatvàt | naiùa doùaþ | àcàrapratipàdako 'pi grantha àcàra ucyata iti upacàràt jàtakamàlàvat kaüsavadhavat | àcarantyasminniti kçtvà àcàra÷abdena ÷rãghanàcàrasaügraha evàkhyàyate | saügrahãùyata iti saügrahaþ | kariùyate àripsata iti yàvat | mayeti vàkya÷eùaþ | anyathà uttamapuruùeõaiva nirde÷amakariùyat, àcàraü saügrahãùyàmãti | saükùepato 'smin ÷loke buddhasya bhagavataþ prahàõasaüpat j¤ànasaüpat, trailokya ÷àstçtvaü, aviparãta÷àsanakàraõa¤ca paridãpitaü prahãõà÷eùasaükle÷a÷abdena j¤eyàmbhonidhipàraga÷abdena ca | yataþ prahãõà÷eùasaükle÷atvaü prahàõasaüpadaü nàtivartate, j¤eyàmbhonidhipàragatvaü ca j¤ànasaüpadaü | prahàõaj¤ànasaüpajj¤àne yo yuktaþ, sa trailokya gururbhavati yathàbhåta÷àstàceti |

prahàõaj¤ànasaüpattã trailokya eka÷àstçtà |
samyak÷àsanahetu÷ca ÷lokenàbhihitaü kramàt ||

iti saügraha÷lokaþ || 1 ||


(#<Sø 5>#)
÷araõaü bhavediti vistaraþ | nanu càcàraþ saügrahãùyata iti anantaràbhidhànàdàcàraþ saügrahãtavyaþ kasmàt ÷araõagamanàdikamucyate? yadyapyetacchràmaõeràõàmityanantaraü prakçtaü ÷ràmaõeràõàmàcàraþ saügrahãùyata iti | te ca ÷ràmaõerà da÷a÷ikùà padaparigçhãtà eva pràdhànyenàbhipretàþ, na gçhiõaþ | sa eùa ÷ràmaõeramàvaþ teùàü ÷ràmaõeràõàü kathaü bhavati, yena ÷ràmaõerabhàvena samanvàgatànàmàcàraþ saügrahãùyata iti | ato yathodde÷aþ tathà nirde÷a iti nyàyàt ÷ràmaõerabhàva eva tàvadàdau vaktavya ityàha | ÷araõaü gatavàniti ÷lokaþ | tatra tràõàrthaþ ÷araõàrthaþ | ata evàha bhagavàn-

bahavaþ ÷araõaü yànti parvatàü÷ca vanàni ca |
àràmacaityavçkùàü÷ca manuùyà bhayatarjitàþ ||

iti gàthàvacanàt | gatavàniti prayàtavàn | buddhamiti | yathà dinakarakarodayàdàpàditasakalakarõikàrapramuditadvirephavçndaparipãyamànakamalaùaõóo buddha ityucyate, evaü bhagavànapi bhåtabhàvisàüpratikàdhvanirmuktaj¤eyabuddhervikà÷anàt mohasaükocàpagamàt buddha ityucyate | tathà càha-

trailokye càdhvanirmukte j¤eye vikà÷anàddhiyaþ |
vibuddhapratibuddhàdvà mohasaükocaghàtakaþ || iti |

(#<Sø 6>#)
athavà yaþ puruùo vyapanãtanidraþ suptotthito vibuddha ityucyate | evaü bhagavànapi saüsàramahà÷ayanàdutthitaþ aj¤ànanidràpagamàt bauddhasya j¤ànasya sàkùàtkaraõàdbuddha ityucyate | tathà càha-

aj¤ànanidràcchedàttatvaj¤ànasamudbhavàt |
yo vibuddhaþ sa vai buddho vibuddhapuruùo yathà || iti |

aj¤ànatimirapañalaparyavanaddhanetràn pràõino bodhayatãti buddhaþ, anuttareõa j¤ànena budhyate và ÷ivamiti buddhaþ | sa ca trividhena dharmasàmbhogikena nairmàõikena ca vyavasthita iti anyatra ÷àstràntare nirdiùñamiti granthagauravaparihàràrthamiti iha nàbhidhãyate | dharmamiti | svalakùaõadhàra[õa]svabhàvàt, na dhvaüsyata iti và dharmaþ | sa ca dvividhaþ- adhigamasvabhàvaþ àgamasvabhàva÷ceti | tatràdhigamo bodhipakùà dharmà anantà anavadyà[÷]ca | àgamaþ såtravinayàbhidharmà iti | eùa dvividhaþ dharmaþ | saüghamiti | catvàraþ pratipannakàþ catvàraþ phalàptàþ abhedyatvena saüghagatatvàt aùñau mahàpuruùapudgalàþ saügha ityucyante | katame punaste aùñau? yaduta strotàpattiphalasàkùàtkriyàyai pratipannakaþ strotàpannakaþ, sakçdàgàmiphalasàkùàtkriyàyai pratipannakaþ sakçdàgàmã, anàgàmiphalasàkùàtkriyàyai pratipannakaþ anàgàmã, arhatphalasàkùàtkriyàyai pratipannakaþ arhanniti | tathà càha-

buddhe dharme tathà saüghe màrakoñi÷atairapi |
bhettuü na ÷akyate yasmàt tasmàt saügho 'bhidhã(ya)te || iti |

atastaü buddhaü dharma saüghaü ÷araõaü yo ga[ta]vàniti yàvadeùaþ ÷ràmaõero munermata (#<Sø 7>#) iti anena padena saübandhanãyaþ | kadàcid bhayàdinàpi ÷araõaü gacchatãtyata àha | bhaktitaþ prasàdavegenetyarthaþ | atha kimarthamàdau pa¤ca÷ikùàpadàni na gràhyante ÷araõagama[nà]didànataþ | yo hi tasya ÷araõaü gacchati, sa tasyàj¤àü paripàlayati nànyaþ | ato yadi na pa¤ca÷ikùàpadàni àdau na gràhyante na trãõi ÷araõagamanàdãni pradãyante, tadà mumukùuõà ÷ikùàpadaparipàlanaü pratyavaj¤aiva syàt | ato màbhådavaj¤etyàdau ÷araõagamanapradànataþ | ÷ikùàpa¤cakamàdàyeti | ÷ikùaõaü ÷ikùà | pravçttinivçttyàtmake ÷ãle và pratipattiràcaraõaü samàdànataþ ÷ãle sammukhãkaraõamiti yo 'rthaþ | ÷ikùaiva pa¤cakaü ÷ikùàpa¤cakaü, evaü ÷ikùàpa¤ca[kà]nãtyarthaþ | kàrikàbandhànuguõyàcca ÷ikùàpa¤cakamityuktaü | kàni punaþ ÷ikùàpadàni? pràõàtipàta-adattàdànakàmamithyàcàramçùàvàdasuràmaireyamadyasthànakebhyo viramaõaü | àdàyeti gçhãtvà | kiü yo 'nupravrajito jinaü? ya iti yaþ puruùaþ | anupravrajita iti pa÷càt pravrajitaþ | kaü pratãtyàha | jinaü | jitakle÷atvàjjinaþ | jitàtmapàpakà dharmàstenopagaþ | jinoktamiti ÷ratervacanàt | buddhaü bhagavantaü pravrajitaü anupravrajàmãti yo vàcamudãrayatãtyarthaþ ||

yàvajjãvaü vadhasteyamityàdi | yàvajjãvamityanena kàlàvadhi dar÷ayati vadhaþ pràõàtipàtaþ, steyaü cauryaü, maithunaü abrahmacaryaü, ançtavàkyaü mçùàvàdaþ | vadha÷ca steya¤ca maithunaü cànçtavàkyaü ceti vadhasteyamaithunànçtavàkyaü | ataþ kiü tasya, kiü virata iti paurastyena padena saübandhaþ | kimetasmàdeva yo virataþ saüvarã bhaõyate? netyàha | kiü tarhi madyapànàcca | suràmaireyamadyapànàccetyarthaþ | (#<Sø 8>#) atha suràmaireyamadyapànamiti ko 'rthaþ? surànnàsavaþ | maireyaü dravyàsavaþ | te ca kadàcit apràptamadyasadbhàve bhavata iti | ato madyagrahaõaü | pågaphalakodravàdayo madayantãti suràmaireyagrahaõaü | mahoccairityàdi | ÷erate 'sminnidràü prayàtãti ÷ayanaü | àsyate 'sminniti upavi÷anti àsanaü | mahoccai÷ca ÷ayana¤càsana¤ca mahoccaiþ ÷ayanàsanaü | ataþ tasmàducca÷ayanamahà÷ayanayoryo 'rthaþ |

nçtyàderityàdi | nartanaü nçtyaü | bàhuvikùepànnartanaü nçtyaü | dvayordordaõóayoryadutkùipya nartanaü nçtyamucyate | tathà vakùyate bàhuvikùepakaü nçtyamiti | àdi÷abdena gãtavàditrayorgrahaõaü | tena nçtyàdiriti nçtyagãtavàditràdityarthaþ | uccaiþ svareõa gàyanaü gãtaü | vãõàveõumçdaïgàdivàditravàdanaü vàditramucyate | gandhamàlyà[dyà]diti | gandhyata iti gandho ta ityarthaþ | upayogo 'tra màlàyàü hitaü màlyaü campakà÷okàdikusumaü | àdau bhavamàdyaü | àdya÷abdena vilepanasya grahaõaü | tena gandhamàlyavilepanàdityarthaþ | haritàlàdivarõena vadanamrakùaõaü vilepanaü | vibhåùaõàrtha vilepanaü vilepanamiti kçtvà | vikàlà÷anata iti | atra såryodayàdàramya yàvat ke÷amàtràna tãtako madhyàhnakàla÷abdenàbhidhãyate | vigataþ sa ãdçgvidhaþ kàlo yasyàparàhõàdeþ sa vikàlaþ | tasmin kàle '÷anaü bhojanaü | tasmàdvikàlà÷anàdityarthaþ | tatheti | tathà÷abdena yo virataþ iti saübadhyate | rukmaråpyagrahàcceti | rukmaü suvarõa, råpyaü rajataü, tayorgrahaõaü råkmaråpyagrahaõa | ataþ tasmàjjàtaråpaparajatapratigrahaõàditi yàvat | eùaþ ÷ràmaõero munermata iti | yaþ pràõàtipà[tà]dvirataþ yàvajjàtaråparaja taparigrahàt sa eùaþ ÷ràmaõero (#<Sø 9>#) munermataþ | buddhasya bhagavata iùño 'bhipreta iti yàvat | yadyapi sarve buddhà bhagavantaþ kàyavàkcittamaunato muniriti sàmànyavàcinà muni÷abdenàbhidhãyante, tathàpi bhagavataþ ÷àkyamunergrahaõaü veditavyaü | tat ÷àsanapratipannatvàdasmadàdãnàü anyadãya÷àsanàntardhànàcca | ÷lokabandhavaiguõyàt ÷àkyamunermata iti noktaü | ÷àkya÷abdalopaü và kçtvà idaü nirdiùñaü mu narmata iti | yathà satyabhàmàbhàmeti | saükùepatastaduktaü bhavati- ratnatraye ÷araõaü gatvà pa¤ca÷ikùàpadàni parigçhyabuddha bhagavantaü pravrajitamanupravrajàmãti vàcamuccàrya pràõàtipàtàdvirato yàvat jàtaråparajataparigrahàcca sa eùa ÷ràmaõero munermataþ | abhipreta iti | àha càtra-

pårvaü tri÷araõa datvà pa¤ca÷ikùàpadà[ni] ca |
ke÷ànapanayet pa÷càt snàpayecca vratàrthinaü ||

kàùàyamaü÷ukaü dadyàt anupravràjayettataþ |
da÷a÷ikùàpadànãti pràhurvinayavedinaþ ||

(#<Sø 10>#)
idànãü ÷ràmaõerabhàvopàyaþ nirdi÷yate | eùàü ÷ràmaõeràõàmàcàrasaügrahamàrabhate | sakalena ÷arãreõetyàdi | tatra ÷ãryante 'sminnaïgànãti ÷arãraü | tacca ka÷cit prade÷o 'pi saübhavati ityataþ sakalagrahaõaü | tena sakalena ÷arãreõa sarveõa prakàreõa kàyenetyarthaþ | ÷arãrànyatareõa veti | hastapàdamastakàdisamudàyasyànyatareõa hastàdinetyarthaþ | ÷arãràvayavena hastapàdàdinà gçhãtaü ÷arãrapratibaddhaü | ÷arãravyatiriktena latàlaguóenetyarthaþ | na hanyànna màrayet | kamityàha | pràõinaü | pràõonàma vàyuþ, so 'syàstãti pràõã | sa ca kiü vi÷iùña eva? pa¤ca÷àkhàdi nirvçttaþ parigçhayate | ataþ kalalàdi÷àtane saüvaratyàgo na bhavati | pràõi÷abdena ca manuùyagatiparyàyaþ eva gçhayate na pràõimàtraü, sajantukasalilàdiparibhoge duùkçtavacanàt | jàtivàcã vàyaü ÷abdaþ | tena strãpuruùapaõóakaü pa¤ca÷àkhàdi[nir]vçttaü màrayataþ syàdeva saüvaratyàgaþ | anena ÷lokena kàyiko vikramaþ pratiùiddho bhavati ||

vàcikavikramapratiùedhapadamàha | mçtyorvarõamityàdi | mçtyurjãvitendriyanirodhaþ | tasya varõaþ pra÷aüsà, taü na bhàùeta | na vadedityarthaþ | kçtapuõyo bhavàn, udyànayàtrà tava paralokagamanamiti ÷rutvà ka÷cidàtmàna hanyàt | tadidànãü atra duùkçtapårvakaþ saüvaratyàga iti pratiùidhyate | mçtyorvarõa na bhàùayet, ÷astrahàraü na caiùayediti | ÷astraü harati vahatãti và ÷astrahàro vadhyaghàtakaþ | tatra paryeùayet | vadhakena màraõàbhipràyeõa | cittena manasà | màraõàya màraõàrthaü | na niyojayediti ||

(#<Sø 11>#)
pårvoktaparyàyavyatirekai ranyairapi prayogairmàrayataþ saüvaratyàgo bhavatãti pratipàdayannàha | virekavamanàlepeti vistaraþ | tatra virekaü grastanaü, vamanaü chardanaü | àlepena varõànyathàtve sati vina÷yati | viùaü jàtimaü kçtrima¤ca, ÷astraü kuli÷àdi | vireka÷ca vamanaü càlepanaü cetyàdi dvandvaþ | teùàmabhisaüskaraõamabhisaüskçtiþ | tàü na kuryàt | kimartha? pràõighàtàya manuùyavadhàrthaü | na ca garbhasya ÷à[ta]namiti | garbha÷àtanaü na kuryàdityarthaþ | kecit garbha÷àtananimittaü virekàdikaü na kuryàditi nimittasaptamãü varõayanti ||

na kevalaü amunà prayogeõa màrayituü na labhyate maraõanimittamàtramapi kartuü na sulabhyata iti pratipàdayannàha | nimittaü na vratã kuryàdityàdi | nimittaü liïgaü na kuryàt | ko na kuryàdityàha | vratã | kaiþ? svapnolåkàdivà÷itaiþ | svapna iti pa¤ca svapnàþ | svapnàlãkànantàcãrõà satyàkhyaü svapnapa¤cakamiti vacanàt | ulåkàdãnàü pakùiõàü, và÷itàni ruditàni | svapnà÷ca ulåkàdivà÷itàni cetyarthaþ | taiþ | àdi÷abdena nàmagotradànàdãnàü grahaõaü | tacca trividhaü dharmàmiùàbhayabhedena | àmiùadànamapi dvividhaü vàhyàdhyàtmikabhedena | dauþ÷ãlaü ÷ãlaviratiþ prakçtisàvadyàt praj¤aptisàvadyàt bhagavatà pratiùiddhàdvikàlabhojanàdeþ duþkhatàpopa ÷amanàdapratisàrà dinà prahlàditvena ÷ãtalatvàcchãlaü, sukhaü ÷ãlasamàdànaü kàyo na paritapyata iti gàthàvacanàt | ÷ãtãbhàvaü nirvàõakrameõa làtãti÷ãlaü | phalàni catvàri srotàpattiphalaü sakçdàgàmiphalaü anàgàmiphalaü arhatphalaü | (#<Sø 12>#) phalànàmàptirlàbhaþ | dàna¤ca ÷ãla¤ca phalàpti÷ceti dàna÷ãlaphalàpta[ya]þ | ataþ tàbhiriti saübandhaþ |

vadhakenàpi cittena bhràntyà màrayataþ saüvaratyàgo na bhavatã ti dar÷ayannàha | madhyapa÷càtpurogeùviti vistaraþ | madhye pa÷càt puro gacchantãti madhyapa÷càtpurogàþ | atasteùu madhyapa÷càtpurogeùu manuùyeùu gacchatsu yatraiva vadhakaü manaþ yasminneva puruùe vadhakacittaü tameva puruùaü dhnato màrayataþ | asyeti ÷ràmaõerasya | hiüsà pràõivadhaþ | nànyaü tasmàtpuruùàdanyaü puruùaü bhràntyà màrayataþ asya hiüsà na bhavatãtyarthaþ | ka evamàha | ityato bravãti | àha sarvavit | sarvaü vettãti sarvavit, bhagavàn buddhaþ | sa evamàhetyanenàptàgamaü dar÷ayati ||

anyadapi prayogàntaraü na kàryaü màraõàyeti dar÷ayannàha | kåñetyàdi | kåñamiti pà÷aü varõayanti | avamàrthamiti pà÷ayantraü | avaùñambhamiti yantrameva, yena sahasàkramya hanyàt | avapayamiti avapàtaü varõayanti | mantribhiþ mantraprabhàvena mçtake pi÷àcàdiprave÷anaü vetàlaþ | kåñàdãnàmabhisaüskaraõamabhisaüskçtiþ |
tàmavapaya¤ca kiü na kuryàt? màraõàya ÷arãriõàü sattvànàü | anyathà tu na doùaþ |

kåñakaü pà÷amityàhuþ avamàrthaü pà÷ayantrakaü |
avapayamavapà ta¤ca stambhàkhyaü yantrameva ca ||

iti saügraha÷lokaþ ||

(#<Sø 13>#)
mçtyuhetoþ sthànopade÷amàtramapi kartuü na labhyate iti dar÷ayitumàha | taskaretyàdi | taskaraþ cauraþ | ahiþ sarpaþ | senà yuddhàya ekatra sannipàtaþ | ÷eùaü sugamaü | cauràdibhyo bhayaü yatra yasmin màrge pathi bhavati tasya panthànaü dehinàü pràõinàü nà÷àya vinà÷àrthaü yatirna kathayet ||

viùamanadãpratàraõamapi tartuü na kalpayati tamiti dar÷ayitumàha | bhujagetyàdi | bhujàbhyàü gacchatãti bhujagaþ sapaþ | àvarto vegã | bhujaga÷càvartaka÷ceti dvandvaþ | teùàü bhayaü | yatra yasyà nadyàþ tãrthe bhayaü bhavet tattãrthaü na prakà÷ayet ||

ki¤ca ràj¤à và yatra ghàtyate tanmàrgaü na prakà÷ayediti daõóàdidànapratiùedhopàyena paraü ghàtayituü na kùamata iti dar÷ayitumàha | ki¤cidbhåpataya ityàdi | bhåþ pçthvã, tàü pàlayatãti bhapatiþ ràjà | bhåpataye ràj¤e ki¤cidapi mà dàstvaü | ki¤cidapi dravyaü mà dàsyasãtyarthaþ | varaü jãvitaü tyajeti | jãvitaparityàgaü varaü kuru tvamityarthaþ | ityevaü samucitaü pratyàyàdànàrtha pratibaddhasya puruùa syàntike 'yuktaü ayuktaråpaü vacanaü na vadedityeke | bhadantaparahitaghoùastvàha | à | samantàt sarvatra kàrye niyuktaþ ityàyuktaþ vyàpçtaka ucyate, tenàyuktena baddhaþ saüruddha yo 'nyaþ puruùaþ tasmin baddhàyukte puruùe ityevaü na vadet | varaü mriyasva mà tvaü ki¤cit dravyaü ràj¤e dehãti | anyathà hi yaþ saruddho vyàpçtakaþ tasmin baddhàyukta ityevaü na vadedityarthaþ pårvavat | anyathà varaü mriyasva mà tvaü ki¤cidayuktàya dehi ityuktaü syàt | na bhåpataya iti niyuktairnànyasya puruùasya baddhatvàt ||

sabhayaü layanaü vadhakacittenopadeùñuü na kalpata iti dar÷ayannàha | bhujagetyàdi | atra vihàra÷abdena layanamevocyate viharantyasminniti kçtvà | tenàyaü vàkyàrtho jàyate
| (#<Sø 14>#) yasmin layane sarpàdibhayaü bhavati tadvadhakàbhi pràyeõàgantukàyabhikùave noddi÷et | ya uddi÷ati tasya duùkçtaü bhavati asati maraõe, maraõe tu saüvaratyàgo bhavati ||

marjàràdivyapade÷enàpi ÷atru màrayannayatirbhavatãti pratipàdayitumàha | vyàghràdivyapade÷enetyàdi | yaþ ÷ràmaõeraþ ÷añhajàtãyaþ vyàghraü hanmãti vyapade÷aü kçtvà ÷atruü hanyàt sa vihàràd ghaññanãyaþ | à÷u ÷ãghraü | asau cellakairnirdvàraõãyaþ | vairiõi mçte satãti boddhavyaü ||

adhàrmikakriyàkàramapi pratiùedhayati tathà kàryamityàdinà | tathà kartavyaü yathà na jovedekàpyariþ ÷atruriti | evamarãn ÷atrån | yatiþ | adharmyà na kriyà, adhàrmikakriyàkàro na kàryaþ | saüsmçtya krakacopama iti | krakacena karayantreõa upamà yasmin mçte tadevamucyate | tattu saüsmçtya kiü? adhàrmikakriyàkàro na kàrya iti saübandhaþ |

paraprayogeõàpi màrayannayatirbhavatãti dar÷ayati | vadhà ityàdi | eko dvau trayo vàpi ye ÷ràmaõerà vadhãkçtà màraõàbhipràyato | yugapadekakàlaü | tat prayoga iti | ghàtayituü | ÷ràmaõerasya prayogeõa manuùyaü màrayati, te vihàrànnà÷ayitavyàþ ||

(#<Sø 15>#)
ebhiraïgairmanuùyavadho bhavatãti dar÷ayan paràü÷codayannàha | upakrama ityàdi | tatra ÷astràdigrahaõamupakramaþ | manuùyo 'yamiti saüj¤à nçsaüj¤à | kadàcidupakramaü karoti nçsaüj¤ànavati na tvasau manuùya ityàha | nara iti | yadyasau manuùyo bhavati | kadàcidetàni trãõyaïgàni saübhavanti, na vadhakacetaneti | ato vadhakacetanàvacanaü | kadàcidupakramaþ praj¤àyate, nçsaüj¤à vadhakace[ta]nàvàn ca naro bhavate, na tu jãvitàdvyaparopayatãti | ata àha | jãvitasya kùaya÷ceti | tadupakrama ityekamaïgaü, nçsaüj¤à ceti dvitãyamaïgaü, nara iti tçtãyamaïgaü, vadhakacetaneti caturthamaïgaü, jãvitakùaya÷ceti pa¤ca[mama]ïgaü ityetàni pa¤càïgàni nçghàtane manuùyavadhe veditavyàni | kecittu mandadhiyaþ pràhuþ | nare vadhakacetaneti saptamyantaü pañhanti | teùàü pa¤càïgàni na siddhyanti nare vadhakacetanetyasya padasyaikàïgatvàt | vinaya÷ca tairvilopito bhavati | eùa hi vinaye nirde÷aþ | pràõã ca bhavati, pràõisaüj¤ã ca bhavati, vadhakacitta¤ca pratyupasthitaü bhavati, upakrama¤ca karoti, jãvità dravyaparopito bhavati iyatà pràõàtipàtã bhavati | atra ca pràõã bhavati ityàdi sarvaþ prathamànto nirde÷aþ | tathà kàrikàntareõàpi upakrama iti nçsaüj¤àvadhakacetaneti prathamàntanirde÷aþ kçtaþ | tasmàt prathamànta eva nirde÷aþ avagantavyaþ ||

viùa÷astràdiprayogeõàpi màrayituü na nirdi÷yata iti dar÷ayannàha | ÷ràmaõeretyàdi | yadviùa÷astràdi yatinà prayuktaü narasya nà÷àya, yadi tenaiva prayogeõa naro mriyate tadàsau prayoktàsaüvarã saüvaràdbhra÷yate | athànyadãyena tadà neti anenàsyàpattirbhavatãti kathayati ||

(#<Sø 16>#)
avakrãtàdirityàdi | eùa yatiþ kenacidavakrãto bhavati | yo bhçtako và sa vinayànabhij¤atvàt, vinayaj¤o 'pi cànusmaraõàt | àdi÷abdena dveùàbhibhavàt | avakrãtàdeþ saüvaratyàgo [na] bhavatãti matvà naraü màrayet | màrayan saüvarakùobhalàbhã bhavati | nonmattàdikaþ | unmattavikùiptacetasastu ÷ràmaõerà màrayanto na dauþ ÷ãlyabhàjo bhavanti smçterabhàvàt |

sattvapãóàkriyàyàþ kàraõamàha | kàyetyàdinà | kaü ruõaddhãti karuõà | tasyàü bhavàþ kàruõikàþ | tathà hi paraduþkhaduþkhino buddhà bhagavantaþ, taiþ kàruõikaiþ maitraü kàyakarma maitraü vàkkarma maitraü manaþ karma pràõiùu sattveùu sarvadà sarvasmin kàle kartavyaü yatinà ÷ràmaõereõeti | evamuktamabhihitaü | yasmàt yataþ kàraõàt | asmàdanantaroktàddhetoþ kimityàha | na sattvàn pãóayediti ÷lokaþ | sattvànàü pãóàü na kuryàt | kairityàha | dàrurajjvaya÷carmabandhanaiþ | tatra dàru kàùñhaü | rajju guõamayã kriyà | ayo lohaþ | carma vadadhrã | teùàü bandhanàni atastaiþ | analo 'gniþ | jala¤cànala÷ca jalànalau | tatra nimajjajjalaü jalànalaprave÷aþ | anu tyaktaütasya tyajanaü anutyàgaþ | àdi÷abdena viùabhakùaõàdikaü gràhayati | jalànalaprave÷a÷cànutyàga÷ceti dvandvaþ | tasminna niyojayet ||

kçmigoråpetyàdi | kçmigãråpàdãnàü vihiüsanaü mithyàjãva÷ca karùaõe sati yasmàt kàraõàt bhavati tasmàddhetoþ karùaõa dåràdeva tyajet ||

(#<Sø 17>#)
nàïkayedomahiùyàdi | gomahiùyàdirnàïkayitavyo, na càsya gomahiùyàdernàsikàü vedhayet, na ca vetràdinà tàóayet ||

uddi÷yetyàdi | ÷ràmaõeramuddi÷ya matsyàdikaü jãvitàdvyaparopayet | vyaparopya tasya màüsena yadvya¤janaü kçtaü tat bhakùayato yateþ ÷ràmaõerasya yasmànnighçõaü niùkçpaü cittaü jàyate | ataþ kadàcit uddi÷ya kçtaü bhakùayan lobhànalenàpåryamàõaþ pràõivadhamapi kuryàt iti hiüsà yasya saübhàvyate | tasmàduddi÷ya kçtaü na bhakùaõãyamityabhipràyaþ ||

taduddi÷ya kçtaü kathaü boddhavyamityàha | j¤eyaü tu tribhiràkàrairityàdi | abhràntimatà nirãkùitena ÷rutena ÷aïkitena và taduddi÷ya kçtaü boddhavyaü | eùàmeva padànàü lakùaõaü cikãrùuràha | ãkùitaü yat svayaü dçùñamityàdi | àtmanàyaddçùñaü tadãkùitamucyate | pratyàyitenàvisaüvàdakena tu yaduktaü tat ÷rutamucyate ||

à÷aïkàmadhikçtyàha | gçhàbaddhetyàdi | gçhàbaddhà ye pakùimçga÷åkaràdayaþ teùàü yat pakùa÷çïgàdi [tad]dar÷anàt- kimete mçgapakùi÷åkaràdayo mamoddi÷ya hatà na veti à÷aïkà utpadyate | satyàmà÷aïkàyàü dànapatiþ praùñavyaþ- kimete mamoddi÷ya hatà na veti | pçùño dàtetyàdi | yadidaü dànapatiþ pçùñaþ sannevaü vadet- tvannimittaü tavàrthe 'mã mçgàdayo hatà iti | evaü sati tasmin gçhe na bhu¤jãta | uddi÷ya kçtatvàttasyeti bhàvaþ | virataþ pràõinàü vadhàdityanena gçhãta÷ikùasyàyaü pratiùedho netarasyeti dar÷ayati | ÷yenakàdihatà vetyàdi | atha sa dànapatirevaü (#<Sø 18>#) kuryàt | ÷yenakàdibhiramã hatà mçtàþ pakùiõo hatàþ | ÷àliyavamudbhakùaõàdvà mçtàþ | màtàpitroryaj¤asya kçte hatà ityevaü sati doùàsti nà÷natàü | evaü dàtari bruvàõe sati bhu¤jànànàü na ka÷ciddoùo bhavatãtyarthaþ ||

ekaü ÷rãghanamuddi÷yetyàdi | yadyekaü ÷ràmaõeramàrabhya kçtaü matsyàdikaü màsaü vya¤janaü tadanyeùàmapi ÷ràmaõeràõàü yatãnàü bhogàya na kalpate | bhikùubhikùuõyopàsakopàsikànàü samuddi÷ya kçta¤ca yattadapi paribhogàya na kalpate |

nàdeyàdi jalamityàdi | nadyàmbhavaü nàdeyaü | kiü tat? jalaü | àdi÷abdena tàóàgàdãnàü grahaõaü | kãdç÷aü? sajantukaü sapràõakaü | tat sapràõakamiti jànannapi na pibet | ko na pibedityàha | vratã | jànanniti vacanàt | aj¤àne na doùaþ | nàtra jantu÷abdena matsyàdayaþ parigçhyante teùàü vivecanakùamatvàt | kintu jantavo 'tra matàþ såkùmàþ | jantavaþ pràõinaþ | såkùmàþ adç÷yàþ | atràsmin ÷ikùàpadematàþ abhipretàþ | yathà katama ityàha | trasikormiïkaràdayaþ | urmikara ityevamàdaya iti yàvat | atha kimarthamiyaü kàrikà pçthak vyavasthàpyate? yàvatà vçkùasekagurusnànaü kuryànnà÷uddhavàriõà ityasyàü kàrikàyàü sapràõakena vçkùasekàdipratiùedhàdayamapi kàryo 'vagata eva | yatra hi sekaþ pratiùidhyate sutaràü tatra pànapratiùedhaþ | satyametadanusaïgato na mukhyataþ | na atra mukhàkàreõa màraõàbhipràyo 'sti pàtukàmatàyàþ pràdhànyàt | ataþ pçthageva sthàpità iyaü kàrikà | ki¤càrthotpattiva÷ànna (#<Sø 19>#) likhitetyadoùaþ arthotpattiprabhàvatvàdvinayasyeti kçtvà |

vàrãtyàdi | jalaü pàvayituü dharmakaraïkaü khallakasahitaü sthàpayet | anta÷o 'gatyà ko÷o 'pyadhiùñheya iti adhiùñhàtavya ityarthaþ | kasya ko÷o 'dhiùñhàtavyaþ ityàha | suvàsasaþ | satpañasyetyarthaþ | kimartha? vighàtaparihàràrtha | duùkçtaparihàraü cetyadhyàhàryaü ||

divyanetretyàdi | divi bhavaü divyaü | kiü tat? netraü cakùuþ | divye netre yasya sa divyanetraþ | andhaþ cakùurindriyarahitaþ | divyanetrasyàndhasya ÷ràmaõerasya neùñaü nàbhihitaü | kiü tanneùñamityàha | jalapratyavekùaõaü | yuktaü tàvat andhasya jalapratyavekùaõapratiùedhaþ sàmarthyàbhàvàt | atha divyanetrasya kasmàt pratiùedhaþ? sa hi pçthivyà÷ritànapi pràõakàn såkùmàntarakàråpikàn pa÷yati | ata àha ÷aïkàparihàràrthadivyacakùuùaþ pratiùedhaþ | bhadantaþ praj¤àsiüha àha- divyacakùuùaþ kumataya ityucyante | tathàvidharåpatvàt | pçthagjanànàü pratyavekùaõaü na syàt | ataþ pratiùedhakaraõamiti | nanu càndhasya jalapratyavekùà sàmarthyàbhàvàdeva na bhaviùyati, kimanena pratiùedhena prayojanaü? prasannàkùasya dar÷anasaübhavàt pratiùedhamiti vinayavido varõayanti ||

kena tarhi jalaü pratyavekùaõãyamityàha | hastetyàdi | hastasyàïguùñhàgre àvartà såkùmarekhà tàü draùñuü ÷ãlaü yasya sa [ta]thoktaþ, tasya na nivàryate | anivàryamiti yàvat | anenaiva timirikàõàü pratiùe[dha]yanti ||

tena hastapa÷cimakàvartadar÷inà kiyantaü kàlaü pratyavekùaõãyamiti àha | (#<Sø 20>#) locanasyetyàdi | locanasyàkùõorvibhramo mà bhåditi kçtvà ciraü bahukàlaü na [pa]÷yet na nirãkùayet | neti pratiùedhaþ | taditi jalaü | cirapratiùedhàdeva pratyavekùaõã[yaü] ityàha | kalpamàtraü na vai kuryàdityàdi | màyà parava¤canà | ÷àñhaya¤cittakauñilyaü yena tathàbhåtaü nàviùkaroti asphuñaü pratipadya | màyà ca ÷àñhaya¤ca màyà÷àñhaye | ataþ tàbhyàü samanvitaþ | saükalpamàtrakaraõàya nàsyaivaü pratyavekùaõãyaü | kàlaniyamastarhi kartavyaþ ityàha | yenàntareõetyàdi | yàvat kàlàntareõa ùaùñyabdaþ ùaùñivarùaþ ku¤jaro hastã paribhramyate | ÷akañaü và vaü÷apårõaü yàvatà kàlena kàlàntareõa bhramati, sa ãdçgvidhakàla ityarthaþ | salilekùaõe jalapratyavekùaõe veditavyaþ ||

årdhvetyàdi | årdhvà ca adharà ca madhyamà ca årdhvàdhomadhyamàþ | tistraþ kiü? bhåmayaþ | kasya? salilasya | ÷uddhimàyàti yà yà bhåriti | àsàü tisçõàmapi bhåmãnàü madhye yà yà bhåþ ÷uddhimàyàti niþ pràõakà bhavati, kàryaü kuryàttayà | tayà bhåmyeti saübandhaþ ||

yatra ityàdi | yasyàü nadyàü puùkariõyàü và, sthålà mahàntaþ pràõakà karatalahatàþ hastena hatàþ santaþ adhaþ sthalaü yànti tatra jalaü grahãtavyaü, na cet sràvayitavyamiti | cecchabdo yadyarthe | yadi karatalàhatàþ santaþ pràõino 'dho [na] yànti tadà sràvayitavyaü tadudakaü | kayà? pa¤càïgulikayà | pa¤cabhiraïgulãbhiþ ityarthaþ | bhaveyuru[da]kamityàdi | yasminnudake pràõinaþ kare lagnà uttiùñhanti na tatra pàõipàdàsyavastràdikaü kùàlayedyatiriti | àsyaü mukhaü | sugamatvànna vibhaktaü ||

kule ityàdi || kule yaþ ÷ràmaõeraþ bhojanàya nimantritaþ, tena tatra gatvà praùñavyaü- kimatra jalaü sràvitaü na veti | neti cet, saüj¤iko (#<Sø 21>#) vàcyaþ- sràvayeti | yadi pçùñaþ san dànapatiþ bravãti na sràvitamiti, tadà saüj¤iko vàcyaþ | saüj¤àsyàstãti saüj¤ikaþ, sa vi÷iùña eva gçhyate | yaþ sràvaõàya ku÷alaþ sa vaktavyaþ | kimiti | etatsapràõakaü jalaü sràvayeti | itaro na tu | yaþ stha[vi]rataraþ parisràvayituü na jànàti, sa sràvayeti na vaktavyaþ | yaþ vakti, tasya duùkçtaü syàt |

yadi tathaiko 'pi sràvaõàya ku÷alo na bhavati, tadà kiü kartavyaü ityàha | kintu snàvyamiti vistaraþ | sràvyàt parisràvaõàt | sajantukajalamàtmãyapàtre muktvà kutaþ punaretadudakamànãtamiti pçùñaü yataþ puùkariõyàderànãtaü tatraiva mu¤cetsvayamiti | mà bhådanyatra kùàraü nãramupaghàtakçtaü pràõinàmiti tatraivetyàha | saptàhaü vetyàdi | athavà yatra sapta divasàn pànãyamavatiùñhati tatra tat sapràõakamudakaü moktavyaü | athavà vihàre kañàhàdau tatra sthàpayet | kãdçgvidha ityàha | tada÷uùyati | tat pànãyaü tatra ÷oùaü nopaiti | tasminna÷uùyati kañàhàdau sthàpayet | kecittada÷uùyati tatra pànãyà÷oùaõaü nimittamiti nimittasaptamãü varõayanti | pravçùñetyàdi | athavà sutaràü deve vçùñe | kãdç÷e? svacchanãraughavàhini | svacchamanàvilaü, nãraughaü jalaughaü voóhuü ÷ãlaü yasyeti bhàvaþ | svacchanãraughavàhã | tasminnãdçgvidhe vçùñe sati tàni [sa]pràõakàni jalàni nimnagànàü patiü mahàsamudrapàtaïgacchateti uktvà visarjayet | athaitat sarva na bhavati | dåragatodakamudakapànamasti | tadà tat sapràõakaü jalaü kiü kartavyamityàha | sudãrghaityàdi | dãrghàtipramàõatalikàdhobhàgaþ | vaktraü mukhaü dãrghaü yasyà rajjudvayena ca (#<Sø 22>#) baddhà ghañikà sà evamucyate | tayà dåragatàdhvagena udake kåpe adhastàttadudakaü mu¤cet ||

adhvagena kathaü jale pratipattavyaü ityàha | ghañikàtritayamiti | tisro ghañikàþ pratyavekùya màrgageõa udapànataþ kåpàt jalaü pàtavyaü | kiü pari÷uddhàsvapi? netyàha | kiü tarhi sarvàstàþ pari÷uddhà÷cet peyaü? cecchabdo yadyarthe | yadi tàstisro ghañikàþ pari÷uddhà bhavanti, pratyavekùamàõàstadànena màrgageõa pàtavyaü | tat sràvyamanyatheti | kathamanyathà? yadi tàstisro ghañikà na ÷udhyanti, tadà sajantukaü jalaü sràvayitavyamiti | ghañikàtritayaü vãkùyeti | ghañikà tritayasthamudakaü | stokastokena salilaü pratyavekùyetyeke | sakçdeka eva | ekaikasyàþ stokastokaü pratyavekùyetyapare | etadeva tu yujyate, yatopyårdhvàdhomadhyamàstisraþ salilasyàpi bhåmayaþ iti kàrikàyàü stokaü pratyavekùitavyamiti yuktaü na ca tatra sarvaü ÷ikùàpada¤cedaü, nàdeyàdi jalaü jànanniti vacanàt | tasmàt ghañikàpi stokameva pratyavekùitumanuj¤àyate | tadvadihàpi | atha tama÷akyatvàt tatra stokaü | iha tu ÷akyatvàt sarvamiti | evaü tarhya÷akyatvàt tatràpratyavekùaõamevàstu | athà÷akyaü stokena cittavi÷uddhirvidhãyate, ÷akye 'pi kasmànnaivaü sarvaü ÷ikùàpadaü cedaü, nàdeyàdijalaü jànanniti vacanàt | tasmàt pçùñe 'pi stokameva pratyavekùaõãyaü | ghañipa¤caghañikàü vãkùyeti kecit pañhanti | teùàmanyàrthatvàt pàñho nàbhyupeyaþ | amutra tu vidhiþ |

(#<Sø 23>#)
adhvagavyatirekeõa ghañikàstu ùañ pa¤ca và |
pratyavekùyopabhoktavyàþ anyathà duùkçtã bhavet ||

na rajjughañiketyàdi | rajju÷ca ghañikà ca rajjughañike tayo rdànaü parityàgaþ | tanna ÷astaü nàbhimataü | kutretyàha | sapràõake jale | saha pràõakena vartata iti sapràõakaü jalaü, tasmin | kiü tadeva na ÷astaü? netyàha | kiü tarhi? pibeti vaktumityàdi | tatsapràõakamudakaü parasmai pibeti vaktuü dàtuü và na jàtu kadàcit yatiþ kùamate | yathà yatinànantaranirdiùñametat na kàryaü | kiü tena sapràõakamidaü taóàgàdi ityapi na vaktavyamityàha | sajantukamityàdi | iyaü puùkariõã sarittaóàgàdi sapràõakamiti pareùàmuccaiþ ÷abdairna vadet | atha yadi ka÷cit pçcchati, kimidaü, prativacanaü dadyàt, sapràõakamiti, taóàgàdi | tadà kuru kàryaü na veti samãkùyeti | pçùñaþ prativadet paràn pratyavekùya jala kçtyaü kuru | ityevaü sati pçùñaþ san paraü yatirvadet | na tu sapràõakamiti vadedityarthaþ | lokàvadhyànaparihàràrthami[ti] bhàvaþ | yathà ca pareùàmevaü na vaktavyaü | kimevamupàdhyàyàcàryàõàmapi? netyàha | kiü tarhi upàdhyàya ityàdi | sapràõakamidaü taóàgàdi na veti sphuñaü vaktavyaü | svakãyàõàmupàdhyàyàcàryàõàü vaktavyaü na ÷àñhyaü kartavyaü |

evaü tarhyàtmanaþ sapràõakajalapànapratiùedhàt pareùà¤ca dànapratiùedhàt vçkùàdãnàmacetanànàü sapràõakenodakena sekànnadànaü na nirudhyate | bàhyaparibhogyà÷cet tadà÷aïkàü nivçtyarthamàha | vçkùasekamityàdi | apari÷uddhena jalena vçkùaseko na dàtavyaþ | (#<Sø 24>#) upàdhyàyàcàryàõàmapi snànaü na kàryamiti anena bàhyabhogo nivàritaþ ||

kiü punarjalameva sapràõakamokçtaü dàtraü vakraü na kuryàt, àhosvidanyadapi? anyadapãtyàha | mastukà¤jika iti vistaraþ | mastu÷abdena dadhimaståcyate | kà¤jiko dhànyàmburityeko 'rthaþ | sauvãraü bahubhirauùadhidravyaiþ kriyate ambuvi÷eùaiþ | maõóo 'nnavikàraþ | daõóàhataü mathitaü | tadevamàdikaü sapràõakaü yatirna pibet, na parasmai dadyàt, bhuvi pçthivyàü na tyajet |

samatkuõa ityàdi | saha matkuõairvattate yacchayanaü tadàtape na ÷oùa yat | hime kardame ÷otavàriõi uùõavàriõi và [na] kùipet | anena sattvapãóàkaraõamàtramapi pratiùedhayati ||

navakarmetyàdi | caityàràmavihàràdãnàü navakarma sajantukenodakena na yatiþ kuryàt | sàmarthyàt sràvayitvà kàryamityuktaü bhavati | sràvayitvà tadudakaü dinàntaü na sakalaü divasaü trikoõakaü khallakaü dhàryaü dhàrayitavyamityarthaþ | kintu kàlena kàlaü parisràvaõaü moktavyaü pràõakànàü pãóàparihàràrthaü duùkçtaparihàràrtha¤ceti ||

atha pareõa sràvayatà kathaü pratipattavyamityàha | bhçtakaü ÷ikùayedevamityàdi | yatiþ karmakaramevaü ÷ikùayet | kimiti | vadhàna tvaü trikoõakamiti | bhçtaka, khallakaü bandha, kåpàdevamudakamutkùipya evaü sràvaya, evaü vimocaya khallakamiti ||

yadi sràvyamàõamapi tadudakaü sapràõakaü bhavati, tadà kiü kartavyamityàha | (#<Sø 25>#) trikoõasaptakenetyàdi | yadyekapuñakhallakena sràvyamàõaü tadudakaü na ÷udhyati, tadà yàvatsaptapuñake[na] khallakena sràvyaü tadambhaþ pànãyaü | athaivamapi na ÷udhyati, tadà pratikåpikà kàryà | yadi sà na ÷udhyeta, tadà navakarma tyaktvà de÷àntaraü gantavya | tasmàt prade÷àdanyasmin prade÷e gantavyamiti yàvat |

kadà tarhi navakarma kàrayitavyamityàha | abhåtvà saübhavantãti vistaraþ | ete hi kuõaråpiõaþ pràõakàþ abhåtvà saübhavanti, bhåtvà ca pa÷càdvina÷yanti | yadà tàvadamã pràõakà bhåtvà bhavàntaraü janmàntaraü yànti, tadà navakarma kàrayitavyaü | kena? yathokta vidhikàriõà | yathoktamàcàravidhiü kartuü ÷ãlamasyeti yathoktavidhikàrã | teneti saübandhaþ ||

satpañetyàdi | ÷obhanaþ pañaþ satpañaþ | tenàbaddhaü yanma¤capãñhasaüsthànaü dhàraõapàtrakaü, tasmàt | kãdç÷àt? ucchãda¤caturàïgulàt | ucchãdanti uchrayeõa catvàryaïgulàni yasya ma¤càdeþ tasmàt nadyàdau salilaü grahãtavyaü | àlokya pratyavekùya | navakarmaõi navakarmanimittaü | etaduktaü bhavati- nadãtaóàgàdiùu ma¤capãñhasaüsthànaü dhàraõapàtraü ghanena pañenàveùñaya madhye tu upalàdikaü datvà udake nimajya caturàïgulamucchritaü kçtvà tadantargatamudakaü pratyavekùya jalakàryaü kàryamiti ||

chidrakarõadvayetyàdi | chidrite kàùñhamaye karõadvaye àsaktaü baddhaü yatsåtraü, tacchidrakarõadvayàsaktasåtraü | tena baddhaü dvidaõóake daõóakadvaye yaddhàraõapàtrakaü tattathoktaü | (#<Sø 26>#) tadãdçgvidhaü dhàraõapàtrakaü trikoõakasya khallakasya bahirheùñhaü dadhyàt ||

kçpàparãtacitteneti vistaraþ | kçpayà karuõayà parãtaþ samantàt idaü gçhãta cittaü yasya yateþ sa tathoktaþ | tena kçpàvatà ÷rãghanena svàdu mçùñaü vàri pànãyaü sajantukaü sapràõakaü kùàrembhasi kùàrãye jale na moktavyaü notsraùñavyaü | yastu niùkçpo mu¤cati tasya duùkçtaü bhavati | anàpatmçùñasaüj¤inaþ | yastu kùàrãye jale mçùñasaüj¤ã mçùñàbhipràyastasya anàpat | na àpadanàpat | duùkçtaü na bhavatãtyarthaþ ||

tatra sakalena ÷arãreõetyàrabhya yàvadavakrãtàdirityetaiþ kàrikàntarairduùkçta pårvakaþ saüvaratyàga uktaþ | ÷eùaistu duùkçtànyudàhçtàni |

nçkàyaü cetanopetamatràste vadhacetanaþ |
ghàtakavadhavij¤ànaþ kathaü nojjhati saüvaraþ ||

iti prahelikà ||

sphuñàrthàyàü ÷roghanàcàrasaügrahañãkàyàü pràõivadhavirati÷ikùàpadaü nàma prathamaü samàptaü ||


(#<Sø 27>#)
uktaü pràõivadhavirati÷ikùàpadalakùaõaü | adattàdànavirati÷ikùàpadamidànãü vaktavyaü | yato yasya kasyacidvastumàtrasyàpahàraõàda÷ràmaõeratvamiùyate | ato uccàvacatàü nirdi÷annàha | kàlikamityàdi | kàla÷abdenàtra prayuktaü | mabhyavahàraparibhoge na kùamate vratãti, kàlikamannapànàdi | kàla÷càtra ràtreþ tçtãyo bhàgaþ | yàvajjãvamarhatãti yàvajjãvikaü pippalyàdi | sakçtparigçhãtaü saptàhaü kùamate ÷rã[gha]nasya bhikùoriti sàptàhikaü ghçtàdi | sàptàhikamiti vakùyatà sarpiràdikamityuktaü ÷lokabandhànuguõyàt | parihàramarhati pàrihàryaü yate÷cãvaràdi, udvahanakùamamityarthaþ | anàdhànãyasyetyàdinà gurubhåta tvàdgurudravyaü sàüghikameva | anyadgurudravyaü na bhavati sàüghikasyaiva gurudravyatvena vivakùitatvàt | spraùñuü kùamate parihartu¤ca, na tu punaþ pinvitumiti | ataþ kalpyàkalpyaü muktàphalàdi | spraùñumapya'kùamatvàdakalpikaü suvarõàdi | tadevaü kàlikaü yàvadakalpikaü dravyaü nàdadãta parasvakamiti vakùyate ||

uktà aùñau pariùkàràþ | ùoóa÷amidànãmucyante | pçthivyudaketi vistaraþ | pçthivã codakaü cetyàdi dvandvaþ | tatra pçthivãdravyaü su[va]rõàdyutpattisthànaü | dvipadadravyaü puruùàdi | catuùpàdadravyaü mahiùyàdi | apàdakadravyamuragàdi |
pàdapadravyaü paõa÷avçkùàdi | tadataü ceti pçthivyàdipàdapaparyantàvasthitamityarthaþ | tatra pçthivyàdipàdapaparyantà aùñau pariùkàràþ | tadatà÷càpare 'ùñàviti ùoóa÷a bhavanti | (#<Sø 28>#) ca samuccaya iti yathoktàrthapratipàdanàrtha | nàdadãteti na gçhõãyàt | parasvakamiti paradravyaü | ebhiraùñàbhiþ ùoóa÷abhi÷ca dravyaiþ sarvadravyasaügrahaþ kçto bhavati | yadevaü ùoóa÷abhireva dravyaiþ sarvadravyasaügrahe siddhe kimarthamaùñau pariùkàràþ pçthagucyante kàlikàdãni? satyametat | kintu tebhya eva ùoóa÷ebhyo dravyebhyo niùkçùya kàlikàditvamasàükaryeõa pratipàdanàrthamaùñau pariùkàràþ pçthaïnirdi÷yante | ava÷yaü ca kàlikàdinirde÷aþ kartavyaþ | saümukhãbhåtaþ varùoùitacàturdi÷asaüghànàü yathàyogaü bhajamànatvakhyàpanàrthaþ | ata÷ca pçthagaùñau nirdiùñàþ | evaü kuóayàdau ùoóa÷a pariùkàrà vaktavyàþ | yathodaùñau? satyametat | kintu aùñau ùoóa÷eti saükhyànupaurvavidhànàrthamaùñau pårvamuktàþ | ayaü saükùepàrthaþ | pçthivyàdãnaùñau pariùkàràn nàdadãta na gçhõãyàditi |

uktàþ ùoóa÷àùñau pariùkàràþ | kiyatpramàõa[ma]sya punaþ dravyasyàpaharaõàtsaüvaratyàgo bhavatãtyàha | kàrùàpaõacaturbhàgamiti vistaraþ | kàrùàpaõa÷abdenàtra ekonnaviü÷atiþ kapardakapaõàþ parigçhyante | tasya ya÷caturtho bhàgaþ kàkinãnyånàþ pa¤ca màùakàþ, tàn haran | athavà tadarghaü tanmålyaü dhanaü ÷àñakàdi[s]teyacittaþ cauryàbhipràyaþ ÷ràmaõeraþ haran sthànàt cyàvayan svãkurvan anyairyatibhirlaghu (#<Sø 29>#) ÷ãghraü nà÷anãyo, gçhãtvà nirdvàrayitavya ityarthaþ ||

uktaü dravyasya pramàõaü | kutaþ punaþ sthànàttaddravyamapaharanna÷ràmaõero bhavatãtyàha | yadi vàñeti vistaraþ | caturvàñàntaràvasthite hastini hriyamàõe yadi tatra vçhaddvàrà vàñà bhavanti, tadà caturbhiþ pàdai÷cyute gaje ayatiþ bhavati | atha saüvçtà dvàrà, tadà niùkrànte sati dvipahçtsyàt | dvàbhyàü pibatãti dvipo hastã | taü haratãti dvipahçt, hasticauro bhavedityarthaþ | evamanayà kàrikayà sthànadvayaü pratipàdita vistãrõadvàre pàdau sthànamityekaü, saüvçtadvàre vàñeti dvitãyaü ||

gulphetyàdi | gulphaü pàdasya parva | tatràbaddhaü yadikùudaõóàdi, tasmin | kãdçgvidhe? dåràkçùñe dåranãte | tadutkùipte uddhçte | kutaþ? mahãtalàt pçthivãtaþ | kiü saüvarabhaïgaþ, saüvaratyàgo bhavatãti yàvat | pa¤jaràd gajavadvije iti | yathà vçhaddvàravàñàyàü gajasya pàdacyutimàtreõa saüvaratyàga uktaþ svalpadvàràyà¤ca niùkrànte sati, evaü pa¤jare 'pi vçhaddvàre pàdacyutimàtreõa svalpadvàre niùkrànte pakùiõi sati yatiþ dvijahçtsyàditi | asyà¤ca kàrikàyàü sthànacatuùñayaü nirdiùñaü | gulphopanibandhanaü sthànaü, vçhaddvàre pa¤jare pàdau sthànaü, svalpadvàre pa¤jaraþ, ubhayàpaharaõe saüyogasthànaü ||

de÷àdityàdi | ka÷cidyatirito de÷àdanyadde÷àntaraü gacchati, saüde÷aü kasyacinnayati | tatra yadyekasmàdaïgàdanyasminnaïge ÷irasi và tatsaüde÷adraviõaü (#<Sø 30>#) dravyaü sa¤càrayet stainyacittena saüvaradhåtaü samàpnute, ayatirbhavatãtyarthaþ | tadevamanayà kàrikayà ÷arãràïgàni sthànamuktaü ||

mçto 'sau yasyetyàdi | yasmin pudgalàyaõàdhitame dravyamamukena pudgalenàsau mçta ityevaü manyatànyasmàdadhvagàt brahmacàriõaþ sakà÷àcchratvà sãmànte sthàtuü ÷ãlaü yasya tasmai bhàgamadatvà gçhõan yatirayatirbhavet, a÷ràmaõero bhavatãti yàvat | atràpi ÷arãràïgameva sthànaü ||

atha mçtasya ÷ràmaõerasya taddravyaü tatkasya pràpnotãtyàha | yadvittamityàdi || mçtasya yaterathavàrhataþ parinirvçtasya yaddravyaü tatsarvamupàdhyàyasya pràpnotãtyevaü jagaumuniþ, bhagavànàhetyarthaþ |

harturityàdi | ete hastino vistãrõaprade÷e caranti | tattu ka÷cidvratã hastinaü haret | tatra harturiùñàmabhipretàü di÷aü yadi hastã yàyàt, tasmin harturneturabhipretàü di÷aü yàte hastini | vratina÷ca svakaü ruddhàü satyàü | kariõaü hastinaü pàtãti karipo hastya'varohakaþ | tasmin karipe | kãdçgvidhe? hçtasaüj¤ini | hçto hastã mameti saüj¤à yasya tasmin hçtasaüj¤ini karipe sati asau hartà vratã cauraþ syàda÷ràmaõero bhavatãti | anayà kàrikayà pàdacatuùñayaü (#<Sø 31>#) sthànaü | anabhimatà dik, upacàraþ, paripanthi cittaü ceti catvàri sthànàni nirdiùñàni ||

påjàcãvaretyàdi | påjàrtha cãvaramàlà påjàcãvaramàlà | tasyà antadvayaü, tasya mocanaü muktirapanayanaü | tayà antadvayaü muktvà cãvaramàlàyàþ | avanau pçthivyàü yà cyutiþ pàtaþ asyàþ cyutau satyàü bhra÷yate | kutaþ? saüvaràt | saüvarãti ÷eùaþ | bodhivçkùàdapi aü÷ukaü vastraü gçhõan ayatirbhavati | anena ÷lokena sthànatrayaü pratipàditaü | ubhayànta[yo]rbandhaþ, manasà paraparigraho, vastraü ceti | tatra kãlakabaddhàyàü cãvaramàlàyàü ubhayàntasthànaü | yadà anyonyàparij¤ànàdubhau corayata÷cãvaramàlàyà antadvayaü mu¤catastadà parasparaparigrahaþ sthànaü | khaõóacchede tu tadeva vastraü sthànaü ||

kùiptetyàdi || kùiptàni prakãrõàni mauktikahàràdãni yasmin mahàkule tadevamucyate | tatra gato yatiþ sahàye jàte sati tasyaiva sahàyasya hastàyàü prasevikàyàü tataþ kulàt prakãrõamauktikahàràdi gçhãtvà nyasati | tannyastaü tenaiva sahàyena hàrayan kiü saüvaracyutiriti vakùyate | jañàlenetyàdi | athavà jañàlena loma÷ena ÷unà kurkureõa tanmahàkulàt taü mauktikahàràdikaü hàrayan upalàpya vatsaü tçõàdinà gokàyapotakaü haran kiü saüvaracyutiþ? kiü punaþ (#<Sø 32>#) pàdacyutimàtreõaiva saüvaratyàgo bhavati? netyàha | upacàrastaistyakta÷cet saüvaracyutiþ | yadi taiþ sahàyakurkuravatsairupacàrastyakto bhavet, tadà yateþ saüvaratyàgo bhavati | upacàravyatikrama÷càtra dar÷ana÷ravaõavyatikramaþ ||

ràtràvityàdi | yatiþ ka÷cinni÷i go÷akañà÷vàdãnbadhnàti | etàn ete gàvo hariùyantãti atra pårvavadàdi÷et, yaduta cyutasaüvaro bhavatãti | tadevamàdibhistisçbhiþ kàrikàbhirupacàra÷cittaü ca ÷akañàdiùu tatsaüj¤itvaü mamatvalàbha÷ca sthànamuktaü ||

çjuka ityàdi | eùa ka÷cidyatiþ hàramapaharati | tatra yadi praguõaþ kãlako bhavati, kañhina¤ca bandhanaü bhavati, tadà utkùipyamàõameva [ba]ndhanaü kãlakasthànaü mu¤catãti niranubandhasthànàccyàvitamityàha | utkùepaõe ca cauraþ syàditi | atha kuñilaþ kãlako bhavatãti bandhana¤ca ÷ithilaü bhavati, na tàvat a÷ràmaõero bhavati | vakratvena kãlakasya ÷ithilatvena bandhasya kãlakasthànànatikramaü dar÷ayati | tata÷ca niranubandhasthànàt cyàvitamiti nà÷ràmaõeraþ | yadà tu sarveõa sarvaü bandhanamuktaü bhavati, tadà ayatirbhavati ||

chidrayitvetyàdi | ghañasya chidraü kçtvà sarpirghçtaü, kùaudraü madhu, tailaü tilatailàdi, jalaü nàdeyàdi haran yatiryadi påràrpyataïgataü bhavet, dhàrà ca vicchinnà bhavettadà saüvarakùobhamàpnute, ayatirbhavatãtyarthaþ | avicchinnàyàü tu dhàràyàü yadi ÷ràmaõyàpekùayà nivartate, tadà na bhavatãti vinayavido varõayanti |

vaõñayamàõa ityàdi | dvayorbhràtroþ gçhe vibhajyamàne, labdhumicchà lipsàlàbhàbhilàùaþ, tayà lipsayà ekasya bhràturbhàgàt yadi bàlamàtramapi bhåmi haret tadà kùatasaüvarã bhavati | tadatrà÷ayaþ sthànamuktaü |

(#<Sø 33>#)
atha kiü cauragçhãtaü pàtràdi tyaktà÷ayasya ÷anaiþ punargçhãtuü labhyate? netyàha taskaretyàdi | taskareõa caureõa upàttaü gçhãtaü yatpàtràdi taü nirà÷aþ san yatiþ punarbhåyaþ àdadat gçhõan saüvaràd bhra÷yata iti | saüvaraõaü savaraþ | aku÷ala÷rotasa àvaraõaü | tato hãyate | itarastu anyaktà÷aþ punargçhõan nàpadaü pràpnoti, ayatirnabhavatãtyarthaþ | kiü punastattaskaropàttaü pàtràdi gopàlàdidattaü gçhãtuü labhyate? temityàha | mitretyàdi | yadi taccauragçhãtaü pàtraü mitrabhàvena labdhaü bhavet mahatà và kàrpaõyena gopàlàdibhirvà dattaü syàt, tadà àdadànasya yaternàpattiriùyate, duùkçtamapi na bhavatãtyarthaþ ||

yadi cauràþ pàtracãvaraü gçhãtvà na dadate, tadà kathaü pratipattavyamityàha | bhayetyàdi | pàtrasya cãvarasya ca muktaye teùàü cauràõàü bhayopadar÷anaü kàrya | yatra tu ràjani teùàü malimlucàü bandhanàdikaü bhavati, tatra gatvà na vaktavya mebhi÷cauraiþ vayaü muùità iti ||

niùkàsayasãtyàdi | etau yatã kriyàkàraü kurvàõàvanyonyaü prayàjayataþ | upàdhyàyàcàryàõàü yatpàtracãvaraü tvaü niùkàsayasi tadàvayostava ca mama ca | tadityevamuktvà yadyeko 'pi yatistatpàtracãvaramapaharet, tadà dvàvapi tau vratinau taskarau bhavataþ | svadravyetyàdi | etau yatã svadravyaü stainyacittenàpaharataþ | tatra ubhayabhàgàdekasya yateþ bhàgàrdhena ekopya'yatirbhavati, dvitãyopãtarapudgalaniùkàsitàrdheneti ||

atha yadà bahavaþ ÷ràmaõeràþ saübhåya kàkinãnyånàn pa¤ca màùakànapahareyustadà kiü te saüvariõo bhavantyuta neti? asaüvariõa eva bhavantyekàbhipràyatvàt (#<Sø 34>#) sarve dvàri sthitacellakavat | dàsyàma ityàdi | ete yataya ekàbhipràyà mahallakena saha kriyàkàraü kurvata | mahallaka, samaü tava bhàgaü dàsyàmaþ, kevalaü dvàre tiùñha vaya caurikàü kariùyàma iti | evaü pratijànanàsya | uktaü karotãtyuktakçt | tasyoktakçto mahallakasya tulyàpattiþ | kaiþ sahetyàha | cauracellakaüþ | sàpi cauro bhavedityarthaþ ||

uùitvetyàdi | ka÷cidàgantuko yatiþ uùitvà, nivàsaü kalpayitvà pàtracãvaraü vismçtya gacchati | tasminnàgantuke gate àgatyàgatya yo yatiþ tatpàtracãvara gàpayetsa caurà bhavati | evamàvàsikàþ sarvetyàdi | amunànantaroktena prayogeõa yadi sarve àvàsikàstadàgantukasya pàtramapa[ha]reyustadà sava kùatasaüvarà bhavanti | yasya tu tatpàtracãvaraü, sa yadi saüsmçtya nayati na kilviùã | kilviùamucyate pàpaü | tadasyàstã[ti] kilviùo | na kilviùã anàpattikaþ syàditi yàvat |

anyasyetyàdi | yaþ ÷ràmaõeraþ steyacittenànyasya yateþ pàtramanyena yatinà ànàyayati, sa doùavàn bhavati, ayatirbhavatãtyarthaþ | yastvànetà tasyaivaüvidhà buddhiretatpàtraü asyaivànàyayituryaterityevaü sati na doùo, [a]yaü na doùabhàg bhavati stainyacittàbhàvàt | ye tu sahànãya yatirvratãti pañhanti, teùàü vinà saha÷abdena (#<Sø 35>#) tçtãyaryava sahàrthasya dyàtitatvàt saha÷abdagrahaõamatiricyate | na và sahàrtha iyaü tçtãyà kartari vighànàt | yattado÷ca saübandhitvàt tacchabdaprayogo hãyate | tasmàdya anã[ya] yatirvratãtyeva pàñhaþ |

yàvata påjetyàdi | yàvat munerbuddhasya bhagavataþ påjà kriyate tàvat saüghasyàpi påjàsatkàraþ pravartate ityevaü matvà yaþ sàüghikaü làbhaü stainyacittena ståpàya dadàti, staupikaü và làbhaü saüghàya dadàti sa kùatasaüvaro bhavatyayatirbhavatãtyarthaþ | nanu ca yàþ kà÷citsaüpadaþ sarvàstà bhagavantamàgamyati | yonisomanasikàreõa stainyacittàsaübhavaþ | naitadasti | etadeva hi vidàraõaü stainyacittasyotthàpakaü yathà kàruõyena salilamapaharata iti | kutastasyàdattàdànaü siddhyate?

kiü punaþ sàüghikàtko÷àt ståpasyoddhàrakaü gçhãtuü labhyate? nemityàha | likhitveti vistaraþ | savàrikairvà pakùavàrike màsavàràvàrikairvà sàüghikàtko÷àt likhitvoddhàrakaü grahãtavyaü | mithaþ parasparaü | ståpàt saüghasya grahãtavyaü | saüghàcca ståpasyetyarthaþ | tai÷ca vàrikaiþ karmàdànaparisamàptau vaktavyaü- iyat hiraõyaü suvarõàdi staupikàt kà÷àdagçhãtaü sàüghikàcca iyaditi | noktakçto 'nyatheti | kathamanyathà? yadi vinà likhitvoddhàrakaü gçhõanti, màsaniùkàse ca na vadanti, tadà noktakçto bhavanti | uktaü na kurvantãti noktakçto, duùkçte pràpnuvantãtyarthaþ ||

(#<Sø 36>#)
svàü÷etyàdi | tatràü÷o bhàgo 'vayava ityanarthàntaraü | svakãryo '÷aþ svàü÷aþ | tena mukto yaþ parakãryo '÷aþ taü haratãti svàü÷amuktaharaþ, àtmabhàgavyatiriktabhàgahara ityarthaþ | etau yatã ekatra kule làbhaü labhete | tayordvayormadhye yaþ parabhàgaharaþ ÷ràmaõeraþ sa cauro bhavati | vi÷vàsaü tu punardàsyàmãti ca kçtvà gçhõan nàpadaü pràpnoti | labhase tvamityàdi | etau yatã kriyàkàra kurvàte | yaü tvaü làbhaü labhase aha¤ca yaü làbha labhe tadàvayostava ca mama ca vaditvaivaü kriyàkàraü kçtvà samutpanne làbhe sati yastaü kriyàkàraü bhinati tatordhena taskaro bhavati, dvitãyasya yaterbhàgeõà÷ràmaõero bhavatãtyarthaþ ||

dakùiõàde÷anepyevamityàdi | yathà dvayoþ kulopakayorekasya kriyàkàraü bhindataþ saüvaracyutiruktà, eva dakùiõàde÷ane 'pi draùñavya | dakùiõàde÷ana¤ca dànagàthàpàñhaþ | dvayo÷ca pàü÷ukålikayormadhye pàü÷ukåle samutpanne sati yaþ kriyàkàraü bhinatti sa cyutasaüvaro bhavati ||

pràïnirdiùñaþ sàüghiko làbhaþ ståpàya na dàtavyaþ staupika÷ca saüghàyeti | anyasmai sutaràü dàtuü na labhyata ityabhinive÷atyàjanàrthaü vidhiü dar÷ayannàha | upakàrãtyàdi | upakartu ÷ãlaü yeùàü te upakàriõo, viparyayàdanupakàriõaþ | tebhyaþ sàüghikamannapànàdi dàtavyaü | ke punaste ityàha | vihàrasvàmi ràjàdayaþ upakàriõaþ, cauràdayo 'nupakàriõa iti yathàkramaü ubhau boddhavyo ||

÷rãghanebhyopãtyàdi | yadi cellakàþ sàüghike vihàre àlepanaü saümàrja[nà]dikaü kurvanti tadà tebhyaþ saüghataþ pàdàsyaïsa pårvàhõikàdi dàtavyamanyathà neti | api÷abdena na kevalamupakàryapakàriõo j¤àtavyàþ ÷rãghanebhyo 'pyevaüvidhakarmakàribhya iti (#<Sø 37>#) dar÷ayati | nanu ca ÷ràmaõerasya pravraji[ta]tvàdvinàpi vihàralepanàdikaraõena sàüghikànnapànaparibhogo labhyata eva | tatkimarthamucyate ÷rãghanebhyo 'pãti | idameva à÷aüvayamàne kçte tricãvareõa vibhåùitasya hi bhikùoþ sàüghikànnapànaparibhogo 'nuj¤àto bhagavatà såtre, na ÷ràmaõarasya ato vighà[nà]ntaramàha bhagavàn- ÷rãghanebhyo 'pãti | na và vinaye tarko 'vatàrayitavyaþ yatki¤cidetaditi ||

sãmàntasthàyina ityàdi | sãmàntaràle syàtuü ÷olaü yasya yatestasmai bhikùusahitàya bhikùåõàyupasyàtakàriõe taõóulàdikaü datvà dàrakaprasyavyàjena taõóulàdikaü yatirgçhõãyàt | kecitugçhõàyàttaõóulàdi netyante nakàraü pañhanti | sãmàntasthàyine adatveti vàtràkàraþ pra÷liùñàstàti matvaivaü vyàvakùate | sãmàntapàtine yataye taõóulàdikamadatvà dàrakaprasthavyapade÷ena taõóulàdi na gràhyamiti tadatrobhayasmin pàñhe na doùaþ ||

atyaktà÷a ityàdi | atyaktà pàtràdi pratyà÷à yena sa tathoktaþ | svapàtracãvaraü naùñamiti | na kenacidapahçtaü kintu katha¤cit pramàdàcchoritaü | taddçùñvàyatirutpàdayedgçhõoyàt | matvaivamiti | kathamevaü matvà? atyaktà÷asya matvà naùñaü pàtracãvaraü gçhãtuü labhyate, netarasya | evaü gçddho yatiþ kãdç÷a ityàha naùñapàtràdiþ | naùñàni pàtràdãni yasya sa evamucyate | à÷àü naiva tyajediti | (#<Sø 38>#) yatraiva naùñapàtràdi lapsye, tatraiva grahãùyàmãtyevaü praj¤o bhavedityarthaþ | yastu nirà÷ãbhåtaþ pàtra cãvaraü naùñaü gçhõàti, tasya duùkçtaü bhavati, na saüvaratyàgo | na hi tena cauràt praticaurikà kçtànapahçtatvàddravyasya |

làbhàrthaü kriyàkàraprasaügenodde÷àdikriyàkàràtikrame 'pi duùkçtaü dar÷ayitumàha | svàdhyàyetyàdi | ete ÷ràmaõerà saügha÷ãlakaü kçtvà kriyàkàraü kurvanti | svàdhyàyamadhyayanamudde÷aü và kariùyàma ityevaü kriyàkàraü kçtvà ye kriyàkàraü na pratipàlayanti, te jinoditalaüghinaþ | jinena buddhena bhagavatà ya uditaþ ukto vinayastaü laüghituü ÷ãlaü yeùàü te jinoditalaüghino, duùkçtaü pràpnuvantãtyarthaþ | tadanena sarvatraivaü dhàrmika kriyàkàràtikrame duùkçtaü bhavatãtyàkhyàtaü bhavati ||

patàketyàdi | yatinà dhvajàpatàkàdilakùaõaþ ståpato na grahãtavyaþ | nirgranthaståpagrahaõaü copalakùaõàrthaü | tena paõóarabhikùuståpàderapi gçhõataþ syàdeva duùkçtaü, na tu saüvaratyàgaþ svàmino 'bhàvàt | yatra tu ståpe devalakaþ àste tasmàdgçhõataþ syàdeva saüvaratyàgaþ | anilena vàtena tu uddhçtaü kaüpitaü pàtitaü ca yatpatàkàdi tatpàü÷ukalamiti kçtvà gahãtavyaü ||

÷ulkakçtyamityàdi | ÷ulka÷abdena ràjakulapratyàyotpattisthànamucyate | yasya ghañña iti pràkçtajanapratãtiþ | tatra kçtya prayojanaü | kintu tasmàt sthànàducitadànàpradànàrtha yatparadravyanayanaü tadarthaü pareùàü dravyaü yatiþ svayaü na nayet, nàpi pareõa nàyayet | ÷ulkaü yatpradànaü tasya ca mokùàrthamupàyaü nopadi÷et- amunà màrgeõa gaccha, tataste ÷ulkapradànaü na bhavati | ratnaü datvetyàdi | ka÷cicchañhakajàtãyo vaõi[ja]kaþ ÷ulkapradànamuktaye ÷ulkàtpràgyatibhyo yathàvçddhikayà ratnaü datvà pa÷càt (#<Sø 39>#) ÷ulkakarayayativàhyakçtàkaõóikayà tadratnaü màrgayatoti ca | yatayaþ pràktasyàbhipràyaü na jànantãti bàddhavyaü, anyathà hi saüvaratyàgaþ syàt | tasmin aparij¤àte tairyatibhiþ- evaü nàma tvaü mohapuruùa, asmàkaü visaüvàdayasãtyevaü suùñhuparibhàùya tadratnaü tasyaiva vaõijà dàtavyaü | nàsti ÷ulkamityàdi | munerbuddhasya bhagavataþ ÷ulkaü nàsti | vratamasti yeùàü te vratinaþ | paribhogàyedaü pàribhogikaü | tasmin pàribhogike dravye muneriva vratinàü ÷ulka nàsti | anyatràstãtyuktaü bhavati | ata evàha | krayavikrayakçddadyàditi | krayavikrayaü karotãti krayavikrayakçdyatiþ ÷ulkaü prayacchet |

varùàvàsiketyàdi | yatra gràme nagare và yaþ ÷ràmaõero varùàmupagataþ, tasya tatra varùàvàsikalàbho dàtavyaþ | jãvitasya brahmacaryasya ca yayoþ ÷ràmaõerayornà÷aþ tayorapi varùàvàsikalàbhà dàtavyaþ | tenaitaduktaü bhavati- jãvitàntaràyabhayabhãtaü brahmacaryàntaràyabhayabhãtaü muktvà anyeùàmavarùoùitànàü varùàvàsikalàbho na dàtavyaþ | pràkpràgupagatairityàdi | ye ÷ràmaõeràþ pràk ÷ràvaõamàsasya pratipadi varùàmupagatàstaiþ pràgevà÷vinamàsasya pratipadamàrabhya varùàvàsikayàcanà kartavyà | ye tu pa÷càt bhàdrapadamàsasya pratipadi varùàmupagatàstaiþ pa÷càdeva kàrtikamàse | yadi sarvaþ saüvaþ prayamàyàmupagacchati tadà saüghava÷ena pa÷càdupagatairapi yugapadeva varùàvàsikalàbho yàcanãyaþ ||

punargçhõàtãtyàdi | tatra vastu pårõavi÷avaùatvaü | vàkpravyàhàro vi÷iùñàrthadyotakaþ | karma kriyà karmeti kçtvà, kriyate và aneneti | karma÷abdenopasaüpatkarmaivàbhidhãyate | tena hi karmaõà sa pudgalo bhikùuþ kriyate | vastu karma ca vastukarmaõo, (#<Sø 40>#) tayorjugupsà nindà, tayà yaþ pudgalo bhikùubhàvaü parityajya punardãkùàü pravrajyàü gçhõàti, tasmai api yataye varùoùitaiþ saha samo làbho dàtavyaþ | anye tvanyathà vyàcakùante | tri÷araõayàcanàmàrabhya yàvata kàùàyaparidhànamidaü vastu, buddhaü bhagavantaü pravrajitamanupravrajàmãti idaü karma vi÷iùñàrthadyotakatvàtkriyàkarmeti kçtvà | vastu ca karma ca vastukarmaõã, tayorjugupsà nindà, tayà yaþ pudgalaþ ÷ràmaõerabhàvaü parityajya punardãkùàü pravrajyàü gçhõàti, tasmai api yataye varùoùitaiþ saha samo làbho dàtavyaþ | ka evamàhetyato bravãti ityàha sarvavit, bhagavànàhetyarthaþ ||

avarùoùitetyàdi | tatra traimàsànadhiùñhànàdavarùoùitaþ | vibhrànto yaþ pravrajyàpapravrajitaþ | kutsità dçùñiryasyeti kudçùñiþ, mithyàdçùñika ityarthaþ | mithyàdçùñi÷ca nàstikapravçttiþ- nàsti màtà, nàsti pità, nàsti sukçtaduùkçtànàü karmaõàü phalavipàka iti | jãvitendriyanirodhàt mçtakaþ | de÷àntaragato 'nyadyatra de÷agamanàt | ityete pa¤ca pudgalàþ làbhaü nàrhanti ||

amuùmai deyamityàdi | amukasmai bhikùave dàtavyoyaü madãyo làbha ityevaü làbhe samutpanne sati yadi ka÷cidyatiþ mriyate tadà niyatamava÷yaü tasmai vikalpitabhikùave sa làbho deya iti bhagavatoktaü | de÷àntaretyàdi | ito de÷àttraimàsamadhiùñhàyànyatra de÷àntaragatasya yateþ làbhaþ kalpe mandire kalpakuñayàü sthàpayitabyaþ | yadà càvarùoùitavibhràntakudçùñayastrayaþ pudgalàþ saüghasyànartha kurvanti, tadà tebhyaþ prà÷yàdi na sàüghikamannapànàdi dàtavyaü budhaiþ | nanuca làbhaü nàrhanti pa¤caketyuktaü (#<Sø 41>#) tatkimarthamidamucyate- amuùmai deyamityàdi kàrikàdvayaü? satyametat | kintu yadà avikalpo mriyate, anutpanne ca làbhe gacchati, avarùoùitavibhràntakudçùñaya÷ca trayaþ pudgalàþ yadànarthaü và kurvanti, tadaite pa¤ca pudgalà làbhaü nàrhanti, viparyayàdarhantãti vyabhicàrasaübhavàdadoùaþ ||

àcchàdamityàdi | ete yatayaþ kule varùàmupagatà bhavanti | tatra yadi dànapati sàmànyenaivaü vadet- àcchàdaü dàsyàmi, cãvaraü dàsyàmi, cãvaramålyaü dàsyàmi, àcchàdamålyaü dàsyàmãtyebhi÷caturbhiþ ÷abdairutpadyate yo làbhaþ sa samukhãbhåtànàü pràpnoti, netareùàü | varùàvàsiketyàdi | varùoùitànàmàcchàdaü dàsyà[mi], cãvaraü, àcchàdakrayaü, cãvarakrayaü caitai÷caturbhi÷ca ÷abdairyo làbhaþ samupajàyate, sa varùoùitànàü pràpnoti | yadi dàyakastadvarùàvàsikaü làbha avarùoùitànàmapi dadàti, tadà dàyakasyecchayà gçhõato na doùaþ ||

yàmika ityàdi | yasmin divase bhagavànutpannaþ anuttarà¤ca samyaksaübodhimabhisaübuddhaþ tatra yo maho yà påjà, sa jàtisaübodhyàdimahaþ | tata utpanno yo làbhaþ saüghasya sa evamucyate | mçtapariùkàra÷ca kùudrapariùkàra÷cetyàdi dvandvaþ | kàlikaþ yàmikaþ yàvajjãvikaþ sàptàhikaþ mçtapariùkàraþ kùudrapariùkàraþ naityakaþ akàlacãvaraü kuñãpratiùñhà jàtisaübodhyàdimahodbhava÷ceti yo 'yaü da÷aprakàro làbhaþ sa saümukhãbhåtànàü pràpnoti ||

anàdheyamityàdi | sàüghikaü yacchayanàsanaü tadanàdheyaü, pratibandhatvena na dàtavyamityarthaþ | na vikretavyaü, na ca paudvalikaü kçtvà paribhoktavyaü | ye tu ÷ràmaõeràþ (#<Sø 42>#) sàüghikaü ÷ayanàsanaü pratibandhakatvena dadati, vikrãõãte, paudgalikatvena và paribhu¤jateraü teùàü duùkçtaü bhavati ||

càturdi÷àyetyàdi | ka÷ciddànapatiþ ki¤ciddravyànta, kadàciccàturdi÷àyàryasaghàya dadàti, buddhàya và bhagavate, saümukhãbhåtàya và saüghàya tatsarvaü yatistatra tatropanàmayet | yaccàturdi÷àya dattaü taccàturdi÷àyaivopanàmayitavyamityeùà dik ||

tåùõãü datvetyàdi | ka÷ciddànapatiþ vihàramàgatya muktàphalàdika datvà tåùõãü bhåto gacchet | tasmin tåùõãü datvà gate dànapatau sati buddhàya bhagavate muktà phalàdi dàtavyaü, yacchayanàsanaü taccàturdi÷àya | saümukhãbhåtàya tu saüghàya vastràdikaü dàtavyamiti ||

katibhiraïgaiþ samanvàgato 'dattàdànaü gçhõan a÷ràmaõero bhavati? àha | pçthudravyamityàdi | pçthuvistãrõaü | kiü taddravyaü? kàkinãnyånaü màùakapa¤cakaü | svakãyamapi kadàcittadbhavatãtyàha | paropàttamiti | kadàciddravyaü paropàttamapi sat yatiþ paropàttasaüj¤à na bhavatãtyata àha | tatsaüj¤ã paropàttasaüj¤ãtyarthaþ | kadàcidetatsarvaü bhava[ti], na tu steyacetanetyataþ steyacetaneti vacanaü | stainyacittaü copasthitaü bhavatàtyarthaþ | kadàcidetadaïgacatuùñayaü saübhavadapi sat taddravya sthànànna cyàvitaü syàdityata àha | sthànacyuti÷ceti |

pa¤cabhiraïgaiþ samanvàgato yatiradattamàdadàno 'pi na cyutasaüvaro bhavati | katamaiþ pa¤cabhirityàha | dattasvaketyàdi | dattasaüj¤à svakasaüj¤à aparopàttasaüj¤à ca vidyate yasya yateþ sa yathokto yatiþ | anyo 'pi ca svàü÷àttàvatkàlikatvena ca gçhõan na saüvaraü saüvarã jahàti |

(#<Sø 43>#)
àdàyàdattamityàdi | àdàyeti gçhãtvà | adattaü pu[naþ] dravyaü utpluyedvadhvà khamàkà÷aü gatvà | di÷ànàü catuùñayaü dikcatuùñayamityarthaþ | à÷à÷abdasya dikparyàyatvàt | tatraiveti | yasmàt pratyàgataþ punarbhåyastatropaviùñaþ | san kùatasaüvaro bhavati, ayatirbhavatãtyarthaþ |

avakrãtàdiriti vistaraþ | ka÷cidyatiþ kenacitkrãto bhavati, bhçtako và sa aj¤ànàt smçtisaüpramoùàtkalpikasaüj¤ayà và paradravyaü gçhõan kùatasaüvaro bhavati | unmattavikùiptacetasastu yatayaþ parasvamàdadànà api santonàpattibhàjo bhavanti stainyacittàbhàvàt ||

tatra kàlikamityàrabhya yàvaddakùiõàde÷anepyevamityebhirvàkyaiþ saüvaratyàga uktaþ | upakàryapakàrimya ityàrabhya yàvat tåùõãü datvetyàdibhirvàkyaiþ duùkçtànyudàhçtàni | ÷eùaistu pà¤càïganiyama iti |

bhàjanasthaü guru dravyaü cauryabuddhayà yatirnayan |
yojanàni da÷aika¤ca syànna và ÷rãghanaþ ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü adattàdànavirati÷ikùàpadaü
dvitãyaü ||


(#<Sø 44>#)
maithunavirati÷ikùàpadalakùaõaü labdhvàvakà÷amadhikçtyàha | nçstrãtyàdi | nà ca strã ca paõóaka÷ceti nçstrãpaõóakàsteùàü yàni viõmåtravaktràõi, teùàü yat randhraü vivaraü chidraü, tasmin aïgajàtaü puruùendriyaü tilamàtramapi prakùipya yaþ ÷ràmaõeraþ svàdaü nigamayet sa kùatasaüvarà bhavati, ayatibhavatãtyarthaþ ||

manuùyagativyatirikteùvapi strãpuruùapaõóakeùu maithunamadhyàcarataþ saüvaratyàgo bhavatãti dar÷ayannàha | mànuùàmànuùàste tviti vistaraþ | atra kàrikàpàñhe vivàdaþ | tatraike mànuùàmànuùàste tu tirya¤ca[÷ca] naràdaya iti pàñha matvaivaü vyàcakùate | àha | naràdaya ityàdi÷abdena strãpaõóakayorgrahaõaü | tena naràdaya iti | nçstrãpaõóakà ityarthaþ | manuùyagatiparyàpannàþ, amanuùyagatiparyàpannàstiryaggatiparyàpannà÷ca nçstrãpaõóakà jàgranto mçtàþ suptà÷ca maithunà÷rayà avagantavyà iti | apare punarmànuùà[mànuùà]ste tu tirya¤ca÷càmaràdaya iti pàñhaü matvaivaü bruva[te] | mànuùàmànuùàste tviti | tacchabdenànantaraprayuktà nçstrãpaõóakàþ parigçhyante tacchabdasyànantaràbhidhàyitvàt | tu ÷abda evakàràrthe | ta eva nçstrãpaõóakà manuùyagatiparigçhãtàþ amanuùyagatiparigçhãtàþ tiryaggatiparigçhãtà÷ca pratyekaü jàgranto mçtàþ suptà÷ca maithunà÷rayà j¤eyàþ | amaràdaya ityamarà devàþ àdi÷abdenànyàmapi gati gràhayati | ato devàsuranarakapretagatisaügçhãteùvapi strãpuruùapaõóakeùu maithunamadhyàcarataþ saüvaratyàgo bhavati | eta eva tu yujyate | anyathà hi naràdaya ityanena nçstrãtareùàü grahaõe siddhe tviti tacchabdagrahaõamatiricyate | (#<Sø 45>#) atha mataü- tacchabdena ta eva mànuùàmànuùàþ saübadhyanta ityasaübaddhametat | na hi pratyakùàpàtteùu ÷abdeùu tacchabdaþ prayujyata såribhiranavasthàprasaïgàt | na càpi tacchabdena viõmåtravaktrarandhrasya saübandha iti pàryate vaktuü, randhra÷abdasya napuüsakaliïgatvàt ekavacananirde÷àt, iha ca te tviti puüliïgena bahuvacanena nirde÷àt | atha mataü- viõmatravaktrarandhravi÷eùà iti vyàkhyàsyàma iti | yathà hi viõmåtravaktrarandhravi÷eùàþ strãpuruùapaõóakàþ manuùyàmanuùyatiryagga[ti]parigçhãtà maithunà÷rayà j¤eyà ityapårvàyaü kriyàkàra[ka]saübandhaþ naràdãnàmiti saübandhaùaùñhayabhàvàt anyasyà÷ca gateþ parigrahaõàt | tasmàdamaràdaya ityeva pàñhaþ | evaü vicàrite kecidatra bruvata naràdaya ityapi pàñhe àdi÷abdena strãpaõóakayoranya[syà]÷ca gateþ parigraho bhaviùyati | ko 'tra virodha iti ||

atra na sarvà tiryagyonirabhipretà såkùmaudàrikatvena maithunàkùamatvàt | kintu vi÷iùñaiveti dar÷ayannàha | hastinãmàditaþ kçtveti vistaraþ | hastinãjàteþ prabhçti yàvat kukkuñà jàtiþ | atràntaràle yànyonyàpekùayàkùudrikà maühato jàtiþ tàü tàü gacchan tasyàü tasyà jàtau maithunamàcaran vratàccyavate, a÷ràmaõerà bhavatãtyarthaþ | ata evàdinirde÷àt hastinãjàteyànyà mahattarà jàtiþ, kukkuñàjàte÷ca yànyà (#<Sø 46>#) svalpatarà tasyàü vipratipadyamànasya na saüvaratyàgaþ, kintu duùkçtaü syàditi ||

yatirna kevalaü maithunamadhyàcaritaü na kùamate strãdar÷anàdyapi na kùamata iti pratipàda[ya]nnàha | raktaþ sanniti vistaraþ | yatiþ saüraktaþ san striyaü na pa÷yet, na ca tasyàþ ÷abdamàkarõayet | nirvastra÷ca san nirvastràü striyaü nopeyàt, na gacchet, na ca puruùendriyaü nirbhujet | etasyàtra vidhikaraõàtsarvatra duùkçtaü bhavati ||

kiü punaþ pàñitàyàmapi maithunamadhyàcarataþ saüvaratyàgo bhavati? bhavatãtyàha bhittidvayetyàdi | strãndriyàdhiùñhànasaüj¤itàü koñarikàü vàtàtapàdinà ÷uùkàü ÷astreõavà pçthak pçthak kçtàü tattailàdibhiþ klinnàü saüyojyaikãkçtya yaþ ÷ràmaõero vipratipadyate sa nà÷ayitavyaþ | saügrahe sati | yadi sà koñarikà sagrahamupayàti, tadà doùo 'nyadà neti ||

adha årdhvamityàdi | kàcitstrã trikhaõóãkçtà bhavati | tasyà adhaþ khaõóe upari khaõóe ca vinãlàdhmàtikà¤cavratã na vrajet | yà càsthisaïkalà påyarudhiràdibhiramyaktà tàmapi na yàyàt | sitàsthisaïkaleti vistaraþ | sità ÷uklà yà asthisaïkalà, ÷ailamayã yà ÷ilàyàü nidhàtà dàrumayã yà kàùñhamayã, pustamayã yà lepakçtà | tàü sitàsthisaïkalàü yàvatpustamayãü striyaü na gacchet | mithunaü strãpuruùayoryugmaü, tatra utpadyate yaþ sukhavi÷eùaþ tanmaithunaü | tasmàtsadà sarvakàlaü yo virata iti yativi÷eùaõaü ||

(#<Sø 47>#)
dhyànetyàdi | gataþ pràptaþ | dhyànamiddhagatastaü dhyànasamàpannaü nidrayàbhibhåtaü ca vibuddhamapi ÷ayitaü suràpànàdinà mattaü mahàbhåtavaiùamyàdinà và vikùiptacittaü rukùayà và vedanayà tunnaü vyathitaü yati yà kàcitstrã balàdgçhãtvà yateraïgajàtaü àtmãye 'ïgajàte prakùipet | tasmin balato 'bhiniùãdati màtçgràme kimityàha | àdimadhyetyàdi | àdàvaügajàtaprave÷akàle, madhye paryavasàne ca ya àsvàda nigamayet | yatiþ kãdçkùaþ? tato dhyànàvyutyitaþ | sa vihàràd ghaññayitavyaþ | àsvàdanàbhàve tu neti | etaccàdhimàtramadhyamçduràgiõaü pudgalamadhikçtyoktamityavaseyaü |

yaduktamàdimadhyàvasàneùa svàdayediti tatra keyamàsvàdanà nàmetyàha | nànetyàdi | nànà prakàràõàü vya¤janànàü rasànàü nànàvidhena yadupetaü samanvitaü ÷àliþbhaktaü tasya paribhogaþ tadvadàsvàdanà draùñavyà | yathà ÷auõóasya mattavàlakasya tailava[t] svacchasyànnàsavasya suràyàþ pànàsvàdastadvat maithunàsvàdo 'vaseyaþ | anye anyathà vyàcakùate ÷uõóiùu bhavaþ ÷auõóaþ | kaþ punarasau? annàsavaþ | kãdç÷aþ? tailàcchaþ | tailava[t] svaccho yaþ ÷oõóo 'nnàsavaþ, tasya pànamabhyavaharaõaü | tadvat kiü? àsvàdanà j¤eyeti | anàsvàdaþ punaþ kãdç÷a ityàha | anàsvàdà yuvagrãvetyàdi | yathà yånastaruõasya grãvàyàü mçtakukkurabandhaþ | yathà ca sukumàrasya puüsaþ (#<Sø 48>#) pradãptalohaspar÷astadvadanàsvàdo vij¤eyaþ | dhyàyantyaneneti dhyànaü, praj¤ànaütãtyarthaþ | taccàïgabhedàccaturvidhaü bhavati | prathamadvitãyatçtãyacaturthadhyànabhedena | siddhaü kàyasaüdhàraõàsamartha÷cittàbhisaükùepo, nidreti yo 'rthaþ | te dhyànamiddhe iti |

avakrãtetyàdi | asyàrthaþ pårva÷ikùàpadànusàreõàvaseyaþ ||

ràgàmanuùyetyàdi | ra¤janaü ràgaþ, ra¤jayate vàneneti cittamiti ràgaþ | tena ràgàdinà praguõãbhåtaü yadaügajàtaü tacchukranirmokùàrthaü na kadàcidapi spç÷et | kairna spç÷edityàha | pçthivyàdidhàtubhiþ |

tiryaksaüyogetyàdi | tiryakmaithunàdhyàcàradar÷anàt pràmàdikaþ strãpuruùa dar÷anàcca, tãvraràgàditayà yadi ÷ukrasya muktirbhavet tadà yatirmànasaü vigarhedviråpakaü mayà kçtaü na punarevaü kariùyàmãti |

majjetyàdi | majjàjàtaü majjajaü ÷ukraü, tasya kùaraõamapagamaþ | yasya yateþ svapne ÷ukravinirmuktirbhavati, tasya doùo na bhavati | kathaü punarbhavatãtyàha | kàraõamàha | svapnetyàdi | pa¤casvapnà vinaye uktàþ | satyasvapno yathà bodhisattvena dçùñaþ, alãkasvapno yathà dçùñaþ tathà na bhavatya'lãkaü mçùeti kçtvà, acãrõasvapno yatsatatakaraõãyaü vastu dç÷yate, anantasvapno yaþ sakalàüràtriü dç÷yatena paricchidyate, svapnasvapno yaþ svapna evànyaþ svapno dç÷yate | tadukta bhavati- yasya yateþ svapne ÷ukranirmokùo bhavati, tasya manàgapi doùo na bhavatyalãkatvàtsvapnasya | anyathà hya'nà÷vàsikaü brahmacaryaü syàt svapne 'pi maithunàdhyàcàreõàpattiprasaïgàt ||

ràgetyàdi | ràgeõàviùñaü parigçhãtaü yaccittaü tena ràgàviùñena cetasà yatirnàrãü striyaü ÷rãghano na spç÷et | puünapuüsakamiti | puruùaü paõóakaü cetyarthaþ | ÷eùaü sugamaü |

(#<Sø 49>#)
stanakakùetyàdi | stanau kakùe ca oùñhau ca nàbhi÷ca årå ca pàr÷ve ca kukùi÷ca malabhrama÷ceti dvandvaþ | atastàn stanakakùauùñhanàbhyårupàr÷vakukùimalabhramàn yatiþ saüraktaþ san na nindet, na nindàü kuryàt | na ca saüstuyànna ca pra÷aüsedityarthaþ, a÷obhanau tava payodharau ÷obhanau và yàvadaïgajàta iti | katamàsàü tu tàn stanakakùàdãnna ninde[di]tyàha | strãõàmiti | malabhrama÷abdenàtra strãõàmaïgajàtamucyate ||

yadyadvadedityàdi | yat yadvacanaü striyàþ antike striyaü ÷rãghanaþ maithunàdhyàcàraü kartukàmaþ puruùo bravroti yathà yatheti yena yena prakàreõa [tat]tadvacanaü yatiþ striyaü na vadet tathà tatheti tena tena prakàreõetyarthaþ ||

agretyàdi | yoùicchabdena màtçgràmo vidhãyate | yà strã màü paricarenmama paricaryàü kuryàt | kutaþ? rahaþ, rahasãtyarthaþ | sà agrà bhavati, ÷reùñhà bhavati | vyàdhihãneti vyàdhirahità | ya÷asvinãti ya÷aþ samanvità, kãrtiyuktà | làbhinã ca bhavati | keùàmityàha | àyuràdãnàü | àdi÷abdena varõabalasaukhyàdãnàü grahaõaü | ityàdi na vaco bråyàdityàdi | agrà bhavati sà yoùidityevamàdikaü vàcaü na vadet | ka ityàha | ÷rãghanaþ | kãdçkùa ityàha | ràgàgnipluùñamànasaþ | ràga evàgniþ ràgàgnirdahanàtmakatvàt, tena pluùñaü dagdhaü mànasaü ceto yasya sa evamucyate | kasyàgrato na vade[di]tyàha | purastàcchrãghanaþ strãõàmityàdi | strãõàmagnataþ, puruùasya paõóakasya cetyarthaþ ||

(#<Sø 50>#)
strãpuruùayoþ saüyogàrthaü dautyaü kartuü na labhyata iti dar÷ayitumàha | vivàhàvàhayorityàdi | tatra vivàho dàrikàparigrahaþ | anyena paribhuktasya màtçgna masya saügrahaõamàvàhaþ vivàha÷càvàha÷ca vivàhàvàhau | atastayorvivàhàvàhayoþ | vivàhanimittaü saügrahanimitta¤ca dautyakarma na kuryàt | ka ityàha | ÷ràmaõerakaþ | ÷ràmaõera eva ÷ràmaõerakaþ | kecittu kutsàyàü kanaü vidadhati | kutsitaþ ÷ràmaõeraþ ÷ràmaõeraka iti | taiþ kutsàrtho dar÷anãyaþ- kathaü kutsitosau yatiriti? dautyakarmakaraõàditi cet, na pratiùedho 'yaü vartate- na kuryàditi | ya÷ca na kurute, sa kathaü kutsàmàsàdayati | tasmàtsvàrtha evàyaü kaneùñavyaþ | na kevalaü vivàhàvàhanimittaü dautyaü na kuryàttatkùaõamaithunàdhyàcàranimittamapi na kurvàtàpi÷abdaþ såcayati | dàpayeyamityàdi | tatra samutpannakarmaphalasatyaratnàdisaüpratyayaþ ÷ràddhaþ | tasmai ÷ràddhàyopàsakadàrakàya imàü ÷ràddhàü upàsakadàrikàü dàpayeyamiti | evamarthasaüsyandanàsåtraü yatirbhàùittuü na ghañate ||

bãjàrthamityàdi | garbhotpàdanimittaü vratã gavàdikaü na dadyàt | etànevà÷vàdãn bãjàrthaü parebhyaþ kadàcidapi na pràrthayet ||

(#<Sø 51>#)
tulyametàsvityàdi | bahavaþ striyo yasya taü bahustrãkaü puruùaü yatiþ naivaü vadet- kimiti ekayà striyà sàrdhaü mà tvaü tiùñha, kintu paripàñayà sarvàþ striyo vaseti ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü maithunavirati÷ikùàpadaü tçtãyaü ||


(#<Sø 52>#)
mçùàvàdavirati÷ikùàpadamadhikçtyàha | pratyekabuddhetyàdi | tatràtmàrthaümekaü prati buddha iti pratyekabuddhaþ | samyagaviparãtaü samantàt j¤eyaü buddhà iti saübuddhàþ | teùàü ÷iùyàstacchiùyàþ | tacchabdenàtra saübuddhà eva parigçhyante, na pratyekabuddhà tacchabdasyànantaràbhidhàyitvàt | pratyeka buddhà÷ca saübuddhà÷ca tacchiùyà÷ceti vigrahaþ | teùàü yat j¤ànaü dar÷ana¤ca tat mamàsti, mama saüvidyata iti | asaüvidyamànamapi santaü yaþ ÷ràmaõero mçùà vakti sa nà÷anãyo '÷ràmaõeratvena dhàrayitavya ityarthaþ | kiü punarabhimànàdapi yo bravãti so 'pi nà÷yaþ? netyàha | anyatràbhimànataþ | anyatra÷abdo varjanàrthe vartate | anyatra bhãùmadroõàbhyàü sarve yodhàþ paràïmukhà iti anyatra÷abdasya varjanàrthe prayogadar÷anàt | apràpte uttaravi÷eùàdhigame pràpto mayeti manyamànasya yà cittasyonnatiþ sobhimànaþ | tasmàdabhimànàdyo j¤ànaü dar÷ana¤ca pra[ti]jànãte tasya saüvaratyàgo na bhavati pràptasaüj¤itvàt |

yaduktaü j¤ànadar÷anaü mamàstãti bruvan mithyà nà÷ya iti tatra katarajj¤ànaü katamacca dar÷anamiti na j¤àyate | ato j¤ànadar÷anaü tayorlakùaõamadhikçtyàha | j¤ànaü satyàbhisaübodhirityàdi | satyàni catvàri duþkhasamudayanirodhamàrgàkhyàni | tatra duþkhasatyaü pa¤copàdànaskandhàþ | samudayasatyaü paunarbhavikã tçùõà | nirodhasatyaü yadasyàþ paunarbhavikyàþ tçùõàyàþ prahàõaü | màrgasatyaü ayamevàryàùñàïgo màrgaþ tadyathà samyagdçùñiþ, samyaksaükalpaþ, samyagvàk, samyakkarmàntaþ, samyagàjãvaþ, samyagvyàyàmaþ, samyaksmçtiþ, samyaksamàdhi÷ca | tatra bodhanaü bodhiravagamaþ avabodhaþ parij¤ànaü bodhij¤ànàrthatvàt | abhãtyayamupasarga àbhimukhye (#<Sø 53>#) vartate, samãtya'viparãtatve | tenàyaü vàkyàrtho jàyate- duþkhàdãnàmàryasatyànàü nirvàõàbhimukhà samyagaviparãtà yà bodhistajj¤ànamucyate | abhij¤àþ pa¤ca dar÷anamiti | abhij¤ànamabhij¤àj¤ànamityarthaþ | tatra pa¤càbhij¤àþ | divyaü cakùuryenàtidårasåkùmavyavahitàni råpàõi pa÷yati karatalàvasthitamivàmalakaü, divyaü ÷roto yena dåràsannàþ ÷abdà ÷råyante devamanuùyàõàmanta÷aþ kuntapipãlikasyàpi, paracittaj¤ànaü yena parakãyàn cittacaittàn jànàti- saràgaü cittaü saràgamityàdi, pårvanivàsànusmçtikùànaü yenàtmanaþ pareùàü càbhinivçttajàtiparaüparàþ smarati- amutràhaü evannàmà evaügotràka ityàdi, àstravakùayaj¤ànaü yenàtmano jànàti- kùãõà me jàtiruùitaü brahmacaryaü yàvannàparamitthatvamiti | etàþ paücàbhij¤à dar÷anabhityucyante ||

upalakùaõàrthame[ta]jj¤ànadar÷anagrahaõamiti pratipàdayannàha | dharmànvayàdiketyàdi | dharmatattvàlambanaü j¤ànaü dharmaj¤ànaü yena kle÷àn prajahàti | yatparasantànànugamaü j¤ànaü pratyàtmavedyamutpadyate yairanyaiþ kle÷aprahàõaü kçtaü, ye pi sàüprataü kurvanti kariùyanti và tepãdç÷ameva j¤ànamadhigatavantau'dhigacchanti adhigamiùyantãtyetadanvayaj¤ànaü | àdi÷abdena saüvçtaj¤ànàdãn gràhayati |

dharmaj¤ànànvayaj¤ànaü sàüvçtaü pa[ra]cittavit |
sàdhyaü naimittikaü j¤ànaü praõidhàkhya¤ca saptamaü ||

(#<Sø 54>#)
iti saptànàü j¤ànànàü ÷lokaþ | dharmaj¤ànàdãnàmaïgãkaraõe anyaü pårvokto na yogya iti saüvaratyàgo bhavatãti ||

àryamlecchetyàdi | àrya÷abdenàtràryade÷ajàþ puruùàþ parigçhyante na prahãõakle÷àþ mleccha÷abdena ca ÷avaràdayaþ | teùàü yadvacanaü tena lekhena de÷àntarasthasya lipyà saümukhameva likhitvà | hastamudrayeti aïgulãvinyàsena | hastyavikàreõetyabhinayena yaþ ÷ràmaõero j¤ànadar÷anàdikaü pratijànãte, tadapi [j¤àna]dar÷anàdikaü mçùeti boddhavyaü | lekhàdiùvaparàn bodhayataþ saüvaratyàgo na bhavati vàkpravyàhàràbhàvàt ||

vçkùamåletyàdi || ahamekàkyadvitãyo vçkùamåle viharàmi ÷ånye ca mandire gçhe ahaü rame, mama ca yaccittaü tadekàgraü samàhitamityevamàdi atãndriyaü vastu yatinà na vàcyaü ||

atiprasaïganivçttyarthamàha || buddhàdãnàmiti | varõoguõaþ, sa bahudhà tathà gatasya loke khyàpayitavyaþ svaparàrthasaüpàdakatvàt | ityapi sa bhagavàn da÷abhirbalaiþ samanvàgata÷caturbhiþ vai÷àradyaiþ tribhiþ smçtyupasthànaiþ mahàkaruõayà ceti | àdigrahaõena dharmasaüghayorapi | àtmanastu guõaþ kenacidapi prakàreõa na vaktavyaþ | katha¤caneti katha¤cidityarthaþ | pçùñastu san yatiþ parakãyaü guõaü saüvidyamànaü vadettatràpi tasya guõavataþ pudgalasya saümukhaü na vadet ||

(#<Sø 55>#)
yadàha bråyàttatsaümukhaü na tu [iti] vistareõànadhigatasvabhàvamçùàvàdalakùaõaü pratipàdayitumanà càryànàryavyavahàrànupanyasati | dçùñamityàdinà | tatra dçùñaü yaccakùurvij¤ànenànubhåtaü ÷rutaü yacchotravij¤àtaü, mataü yadghràõajihvàkàya vij¤ànaiþ vij¤àtaü yanmanovij¤ànenetyeke | apare punaràhuþ- dçùñaü yat pa¤cabhirindriyaiþ paricchinnaü, ÷rutaü yatparata àgamitaü, mataü yatsvayamupapattito 'vadhàritaü, vij¤àtaü yanmanasà pratyàtmavedyenàkàreõa paricchannaü | tasmin dçùñe dçùñamiti vadet yàvadvij¤àtaümiti | vaiparãtyena gadanmithyàbhidhàyaka iti | viparãtasya bhàvo vaiparãtyaü tena anàryavyavahàreõetyarthaþ | anàryavyavahàrà÷ca punaradçùñe dçùñavàdikàdayaþ | gadanniti vadan | mithyàbhidhàyaka iti mçùàvàdã syàdityartha ||

katibhiþ punaraïgaiþ mçùàvàdã syàdityàha | vastu cetyàdi ÷lokaþ | vastu ca bhavati, alãkasaüj¤ã ca bhavati, vinihitaü cittaü bhavati, mçùàvàdasaüj¤o bhavati, vàcaü ca bhàùate | etàni pa¤càïgàni yasya santi sa pa¤càïgaþ | kaþ punarasàvityàha | ançtavàdikaþ | ançtaþ vàdaþ yasyàstãti [sa] ançtavàdikaþ mçùàvàdãti yorthaþ | tatra vastu ca bhavatãti- yathà paricchinnaü tathà tadastãtyarthato na tu dravyatostãti, anyathà hyasaüvidyamànaü vastva'stoti j¤àtvà nàstãti bruvato 'nàpattiþ syàt | alãkasaüj¤ã ca bhavatãti- yathà paricchinnàdanyathà kathayàmãtyeva saüj¤à ityarthaþ | cittaü vinihitaü bhavatãti yathà paricchinnaj¤eyaviparãtadyotinãvàksamutthàpakaü (#<Sø 56>#) cittaü bhavatãtyarthaþ | evamapi mçùàvàdasaüj¤ã ca bhavatãti atraivàntargatatvàt kasmàta pçthagucyate | naitadasti | mçùàvàdasaj¤itvena parava¤canàbhipràya ucyate | tasminstu satãda yathàrtha paricchinnaj¤eyaviparãtàrthadyàtinyà vàcaþ samutthàpakaü cittaü pçthageva kàraõatvenocyata iti naitasminnantarbhàvaþ | tathà ca vinaye vinidhàya saüj¤àü vinidhàya citaü vàcaü bhàùata iti mçùàvàdasaüj¤ã ca bhavatãti parava¤canàbhipràya ityarthaþ | vitathasaüj¤ino 'nyaþ ko vi÷eùa iti cet vitathasaüj¤ã hayanyathàrthaü pratipàdayati na tu paraü va¤cayati | tathà ca mçùàvàda iùyate yathà ÷nigdhaste mukhavarõa ityàdinà | naitaduktaü bhavati | yo vitathasaüj¤ã sa nàva÷yaü mçùàvàdasaüj¤ã, yastu mçùàvàdasaüj¤ã so 'va÷yaü vitathasaüj¤ãti yena dvàbhyàmevàïgàbhyàü mçùàvàda iùyata iti | vadedvàcamiti | vàkpravyàhàraü karotãtyarthaþ | etaduktaü bhavati | caturaïgavanti yàni vacàüsi tàni mçùàvàdavyapade÷abhà¤ji bhavantãti | na kevalaü pa¤cabhiraïgaiþ saüprajànamçùàvàdo bhavati, kintu hyekenàpãti dar÷ayannàha | catustrãtyàdi | pårvamuktàni yànyaïgàni te[bhyaþ] varjitàni yànyaïgàni taiþ samanvàgato yo yatirmçùà vakti, so 'nyairyatibhirmçùàvàdã j¤eyaþ | tatra caturbhiraïgaiþ mçùàvàdã bhavati | alãkasaüj¤ã cetyàdi | alãkasaj¤itvena vastunaþ parigrahànna pçthaïnirde÷aþ | tribhiraïgairvinihitaü cetyàdi | alãkasaüj¤àyà vinihitacitta evàntarbhàvàt | dvàbhyàmevàïgàbhyàü mçùàvàdasaüj¤ã cetyàdi | vinihitasya mçùàvàda evàntarbhàvàt | ekenàïgena saüprajànamçùàvàdo bhavati, yadà vinidhàya cittaü vàcaü bhàùate | atràpi pårvakàõàmaïgànàü na pçthaïnirde÷aþ sàmarthyalabdhatvàt | (#<Sø 57>#) anyathà hi saükhyànupårvã vidhànàrthamekenàïgena mçùàvàdã bhavati, yàvat pa¤cabhirityuktaü syàt ||

abhåtenetyàdi | yatiþ saümukhaü yati na codayet | kãdç÷o yatirityàha | dhvaüsanacyàvanàkåtaþ | àkåto 'bhipràyaþ | tena dhvaüsanàbhipràya÷codanàbhipràyaþ yatiryati na càdayedityarthaþ | doùairabhyàkhyànadànaü dhvaüsanaü | brahmacaryàvasthitasyàvapravràjanaü cyàvanaü | kena na codayedityàha | pràõàtipàtàdattàdànamçùàvàdàdinà | abhåtenetyàdi | abhåtenetyasyàvidyamànena | anidàneneti niùkàraõenetyarthaþ anidàna÷abdasyàkàraõaparyàyatvàt | kùudretyàdi | kùudrà laghãyasã sà àpattiþ duùkçtasaüj¤ità saiva nimitta kàraõaü codanàyàþ tena kùudràpattinimittena | athavà le÷amàtreõa duùkçtamàtreõa abhipràyeõa | tenaiveti pårvoktena dhvaüsanacyàvanàbhipràyeõetyarthaþ | pratyakùaü ÷ràmaõero parànna kùipet, nàsvàcakùãteti yàvat | jàtiliïgetyàdi | jàtiranvayaþ kulamityeko 'rthaþ | liïgaü dehacihnaü | kriyà karma jãvikopàyo vçttirityanarthàntaraü | vàda÷abdaþ pratyekamabhisaübadhyate | jàtivàda÷ca liïgavàda÷cetyàdi dvandvaþ | taiþ pratyekaü hãnamadhyotkçùñaiþ vratã pràõàn pudgalàn jihmakaraõàrthaü niùpratibhànakaraõàrthaü na jàtu kadàciccodayet | upakle÷etyàdi | tatra upakle÷o jaóimatvàdi | gado vyàdhiþ | àkro÷o du÷caritairgarhaõaü | àpattiþ kàyavàïmanobhirbhagavadàj¤àvyatikramaþ | upakle÷àdinà vratã vratinamà÷ayenàbhipràyeõa puroktena jihmaniùpratibhànakaraõàbhipràyeõa bråyànnaiva kadàcaneti, kadàcidapi na vadedityarthaþ | atra ca hãnamadhyotkçùñabhedo (#<Sø 58>#) nàsti hãnatvàdevopakle÷àdeþ | anena ca ÷lokadvayena codyasya pudgalasya caturvidhànyånatoktà- jàtivàdena kulanyånatà, liïgavàdena dehanyånatà, kriyàvàdena vçttinyånatà, àpattyàkro÷asaükle÷airguõanyånatàbhihità |

àpattyàkro÷asaükle÷airàkhyàtà guõahãnatà |
jàtiliïgakriyàvàdaiþ kuladehasvajãvikàþ ||

iti saügraha÷lokaþ ||

yaterapratiråpatvàtprakçtisàvadyatvàcca pai÷unyamàcarituü na labhyata iti dar÷ayannàha | bhedaü yàsyatãtyàdi | ayaü pudgalo anena pudgalena saha bhetsyati, mayà saha saüvàsyatãti evaü matvà yatirjàtyàdivàdena pai÷unyaü na samàcaret |

tatra kàrikàtrayeõa saüvaratyàga uktaþ ÷eùaistu ÷lokaiþ pa¤càïgàni, yasmàdaduùkçtàni codàhçtàni |

dhyànàdipràptamasatã ÷ràvayaü vij¤apudgalàn |
athavàj¤ànavij¤apteþ kathaü nojjhati saüvaraþ ||

iti prahelikà ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü mçùàvàdavirati÷ikùàpadaü caturthaü ||


(#<Sø 59>#)
avasarapràptaü suràmaireyamadyapànavirati÷ikùàpadamadhikçtyàha | madyamityàdi |
yasmàt suràmaireyamadyapànaü pramàdasya ku÷aladharmànavahitatàyà àspadaü pratiùñhà, tasmàtkàraõàdyatibhistatsuràmaireyamadyaü parasmai na deyaü na càtmanà pàtavyaü | kiü vadityaj¤asaüdigdhaviparyastànàmaj¤ànasandehaviparyàsàpanayanàrthaü dçùñàntamàha | ÷vamåtravaditi | yathà ÷uno måtraü parasmai na dãyate na càtmanà pãyate, tadvachràmaõereõa suràmaireyamadyaü parasmai na deyaü, na càtmanàpi peya | svamåtravadityapi pàñhaþ | tatraitad vyàkhyànaü- àtmãyaprasràvavaditi |

tatra suretyàsava ucyate | annenànnavikàreõa ca yà saücãyate, sà ca trividhàvagantavyà | kathaü kçtvetyàha | valkalaiþ saguóairityàdi | kàcitsurà guóasahitaiþ valkalaiþ saücãyate, aparà madhånaiva kevalena | piùño 'påpaþ, kiõvaü suràbãjaü, jalaü toyaü | ebhirapi kàcitsurà saücãyata ityetàþ surà j¤àtavyàþ ||

maireyamityàdi | dhàtrã àmalakãphalaü, ambu pànãyaü, dhàtakã lokapratãtyaiva kusumajàtiþ | guóena dhàtryà ambunà dhàtakyà ca yatsaüskçtaü niùpàditaü rasàntaraü tanmaireyamucyate | suràmaireyamadyaü tadyasmànmadanãyamataþ ku÷àgreõàpi pàtuü yatãnàü ÷ràmaõeràõàü na prakalpate, na labhyate | na kevalaü jalàdivattatpàtuü na kalpate, ku÷àgreõàpãtyapi÷abdenàha ||

suràmaireyavyatiriktamanyadapi madanãyaü vastu paribhoktuü na labhyata iti dar÷ayannàha | kodravànnamityàdi | kodravabhaktaü yatirnaü bhu¤jãta, na ca tasya kodravasya (#<Sø 60>#) palàle svapet | madayedityàdi | yaccànyatsuràmaireyavyatiriktaü madyavarõagandharasaü pãtaü sanmadayenmadaü janayet, tadapi na pàtavyaü | pibato duùkçtaü bhavati | ata eva madanãyaü pågaphalàdi j¤àtvà na bhakùaõãyaü ||

suràmaireyamadyaü vai pibeddadyàcca cellakaþ |
kodravànnaü ca bhu¤jãta na ca syàt duùkçtaü kathaü ||

iti prahelikà ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü suràmaireyamadyapànavirati÷ikùàpadaü nàma pa¤camaü samàptaü ||


(#<Sø 61>#)
uktaü suràmaireyamadyapànavirati÷ikùàpadalakùaõaü | idànãmucca÷ayanamahà÷ayanavirati÷ikùàpadalakùaõaü labdhvàvakà÷amityàha | ÷ayane yatiràsãta [i]tyàdi | tatra jitakle÷atvàdbhagavàn jinaþ | tasyàùñau yànyaïgulàni tatpramàõaü pàdakamasyeti jinàùñàïgulapàdakaü ÷ayanàsanaü | etacca jinàùñàïgulapramàõaü sàmànyapuruùàùñàïgulapramàõena triguõaü bhavati | ata÷caturvi÷atyaïgulyo bhavanti | tena hastapramàõamityàkhyàtaü bhavatãti | yacchayanàsanaü pramàõapuruùahastapramàõapàdakaü tasmin ma¤ce pãñhe và yatiþ ÷ràmaõeraþ àsãta [u]pavi÷edityarthaþ | kiü saha ÷alyena? netyàha | kiü tarhi vinà ÷alye[na], ÷alyaü hitvetyarthaþ | ataþ pramàõàdhike ma¤ce pãñhe và ya upavi÷ati, tasya duùkçtaü bhavati | hemaråpyakçte na tviti | suvarõaråpyamaye tu ma¤ce pãñhe và jinàùñàïgulapramàõepyupaviùñuü [na] labhyata iti | atha kimarthamidamabhidhãyate- hemaråpyakçte neti? yàvatà kàyena pàõipàdàdyairvastracchatràdinetyàdi vakùyate | yatra ca vastràdinà spar÷aþ pratiùidhyate, tatra sutaràmupabhogo [na] labhyata iti | satyametat | kintu kasyacidiyamà÷aïkà syàt sàüghike rukmaråpyamaye ÷ayanàsane upavi÷ato na ka÷ciddoùaþ paudgalikasyaiva spar÷apratiùedhàditi | ata idamucyata iti | kecitparihàraü varõayanti | tadetadasat, avi÷eùeõa sàüghikapaudgalikayorjàtaråparajatayoþ spar÷apratiùedhàt || tasmàtparihàràya yatna àsteyaþ ||

(#<Sø 62>#)
tatràpi jinàùñàïgulapramàõe 'pi ma¤ce pãñhe và vinà pratyàstaraõenopaviùñuü [na] labhyata iti dar÷ayitumàha | sàüghike ÷ayane dadyàdityàdi | saüghasyeda sàüghikaü ÷ayanàsanaü | tatra pratyàstaraõaü yatiþ prayacchet | tacca pratyàstaraõa na tçõapatràdika mabhipretaü, kintu viùñaretyàha | vastretyàdi | såkùmasya vastrasya tripuñaü ghanasya vastrasya dvipuñaü kambalasya ekapuñaü pratyàstaraõamiùñaü, abhipretamityartha | kramàditi yathàkramaü, pratyàstaraõasya tridvayekapuñabhedo 'vaseya ityarthaþ ||

atirekapràmàõike sàüghike ÷ayanàsane yathà pratipattavyaü tathà dar÷anannàha | nyasya garteùu tatpàdàniti vistaraþ | tacchabdena sàüghika÷ayanàsana mabhisaüvadhyate | tena tatpàdàniti sàüghika÷ayanàsanapàdàn | kãdç÷àn? atirekapramàõakàn, jinàùñàïgulapramàõàdadhikapramàõànityarthaþ | nyasya prakùipya | kutretyàha | garteùu | athavà suùirapratipàdeùu prakùipya | kiü evaü vratã niùeveta sàüghikaü ÷ayanàsanaü? ÷ayanàsanamiti vakùyate | ñaükitvà kãlakeùu veti | athavà caturùu kãlakeùu tànatirekapramàõakàn pàdàn ñaükitvà badhvà kiü kartavyamiti na j¤àyate kriyàkàra[ka]saübandhasya parisamàptatvàt | ata àha evaü vetyàdi | amunànantaroktena krameõa sàüghikaü ÷ayanàsanaü bhajeta | ikùuyavagodhåmàdãnàü (#<Sø 63>#) rakùàrthaü yaddãrghapàdaþ ma¤caþ kriyate, tatràdhvago yatiþ svapet | àdi÷abdàt gçhi÷ayyàsanasya grahaõaü vedyaü | tatràpi gçhiõàü ÷ayanàsane yatinà na pàdau lambãyayitavyau- mà bhåjjanàvadhyànamiti ||

pravrajyàü prasàõãkçtya yathàvçddhikayà sàüghikaü vihàramuddeùñavyamiti dar÷ayannàha | alpaü ce[di]tyàdi | yadi bahavaþ ÷ràmaõerà bhavanti vihàrà÷ca stokàstadà ekaikaü vi[hà]raü dvàda÷ebhyaþ ÷ràmaõerebhyo dàtavyaü | athaivamapi bahavoyatayo bhavanti, tadà antato 'gatyà nirmuùñakaü hastamekaikasmai ÷ràmaõeràya dàtavyaü | bahutve tu viparyayàditi | kathaü viparyayàt? yadi bahavo vihàrà bhavanti yataya÷ca [stokàþ], tadà ekaismai api ÷ràmaõeràya bahavo vihàrà dàtavyàþ | tatra vihàra÷abdena layanamevocyate viharantyasminniti kçtvà ||

stokaü cedityàdi | yadi stokaü ÷ayanàsanaü bhavati yataya÷ca bahavaþ, tadà tatra yo vçddhaþ sa ma¤ce svapet | yastu navakaþ sa pãñhe svapet | athaivamapi sarveùàü na bhavati, tadà yàvadvçkùamåle vçddhena svaptavyaü, navakena tvabhyavakà÷aka ityevaü yathàvçddhikayà sàüghikaü ÷ayanàsanamuddeùñavyaü | kiü punaþ sarvakàlamebetyàha | antarvarùàsu no sthàpya ityàdi | antarvarùàkàle yatinà yathàvçddhikayànyaþ sabrahmacàrã nopasthàpayitavyaþ | ya upasthà[pa]yati tasya duùkçtaü bhavati ||

(#<Sø 64>#)
atha kimarthaü ÷ayanàsanamuddi÷yata ityàha | saüskàretyàdi | chinnagranthyàdikaraõaü saüskàraþ | tatra svàtmàvasthitiþ paribhogaþ | paripàlanaü saürakùaõaü | evamarthaü sàüghika ÷ayanàsanamuddi÷yate na vyasanitayeti dar÷ayati ||

kiü punaþ sarvàõyeva layanànyuddeùñavyàni? netyàha | kiü tarhi hãnamadhyetyàdi | yadi bhåyàüsi layanàni santi saüvariõa÷càlpãyànsastadà àgantukànàü bhikùåõàmavasthitaye layanatrayaü sthàpayitavyaü kãdç÷amityàha | hãnamadhyottamaü | yadyàgantukà àgacchanti, [ta]dà vçddhàdyàgantukebhyastaduddi÷eddaharakramàt | teùàü trayàõàü layanànàü madhye yaduttamaü layanaü tadvçddhàyàgantukabhikùave uddeùñavyaü yanmadhyaü tattato navakàya, yaddhãnaü tatsarvanavakàyeti ||

kimarthaü punarbhagavànucca÷ayanamahà÷ayanapratiùedhaü cakàretyàha | ÷ayanàsanamatyucceti vistaraþ | yasmàdatãvoccaü ÷ayanàsanaü yateþ ÷ràmaõerasya madakaraü, auddhatyakaraü, làkàvadhyànasya ca hetukàraõaü, tasmàtkàraõàd bhagavatocca÷ayanamahà÷ayanaü pratiùiddhamiti | jinàùñàïgulapramàõàdatirekapramàõikatvàducca÷ayanaü, mahà÷ayana¤ca rukmaråpyamayatvàditi ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü ucca÷ayanamahà÷ayanavirati÷ikùàpadaü nàma ùaùñhaü ||


(#<Sø 65>#)
nçttagãtavàditra[vi÷okadar÷anavirati]÷ikùàpadamadhikçtyàha | bàhuvikùepakamityàdi | dvayorbàhvorvikùepaõa sphoraõaü kçtvà yannartanaü tannçttamucyate | etaccançttamunmattatvamiti bhagavànavocat | yaccoccaiþ svareõa gãtametadàryàõàü samunmålitàkhilàku÷alamålànàmaj¤ànapañalapàñanapañånàü ruditaü kranditamiti | yasmàdbhagavànavadat tasmàtkàraõàt vãõàvaü÷amçdaïgàdivàditraü yatirna vàdayet | yasmin krãóàsthàne utsavàdike gatvà vigata÷okàþ syuþ strãpuruùàstatkrãóàsthànaü vigata÷okaü yatirna yàyàt | yastu ÷ràmaõero hçùñaþ san nç[tya]ti gàyati vàditraü vàdagrati, tasya duùkçtaü bhavati ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanà[cà]rasaügrahañãkàyàü nçttagãtavàditra[vi÷okadar÷ana]virati÷ikùàpadaü nàma sapta[maü] ||


(#<Sø 66>#)
gandhamàlyavilepanavirati÷ikùàpadamadhikçtyàha | candanetyàdi | yati÷candanàdikaü gandhaü dhà[ra]yet | kãdç÷o yatirityàha | vyàdhiþ saüjàto yasyeti vyàdhito, glàna ityarthaþ | kasya vacanena dhàrayedityàha | bhiùagàderityàha | vaidyopade÷àt | katamena vidhinetyàha | datvetyàdi | pårvaü munaye buddhàya bhagavate candanàdikaü gandhaü datvà pa÷càdàtmanà dhàrayet | svasthastu yatiþ kadàcidapi candanàdikaü gandhaü na dhàrayet ||

na tiùñhedityàdi | sati prakañe de÷e candanàdyanuliptagàtro yatiþ glàno 'pi sanna tiùñhet | yadi bahirnirgantukàmo bhavati, tadà kùàlayitvà bahirvrajet | anenaiva vidhànena dhàrayetkusumasrajamiti | kusumaü puùpaü, srak màlà, tena kusumasrajamiti, puùpamàlàmityarthaþ | kiü dhàrayet? anenaiva vidhàneneti | pårvaü tàvadbuddhàya dadyàt pa÷càdàtmanà dhàrayediti | kãdç÷ena glànena sragmàlà dhàrayitavyetyàha | netraduþkhetyàdi | netraduþkhena ÷iraþ÷ålena påtanàgraheõa ca rujituü ÷ãlaü yasya yateþ sa tathoktaþ | tasya ÷ãrùaü kusumamàlayà veùñayet | na ca puùpamàlàyàþ mekhalàü lambayet ||

(#<Sø 67>#)
haritàletyàdi | haritàlàdicårõena sugandhinà và tailena varõàrthaü råpaniùpattyarthaü yatiþ vadanàdikaü gàtraü na marùayet ||

kimarthaü punarbhagavatà nçttàdi pratiùiddhamityàha | yaterapratiråpatvàdityàdi | yasmànnçttagãtavàditravi÷okadar÷anaü gandhamàlyavilepanadhàraõa¤ca yaterapratiråparàgakaraü auddhatyakaraü janànà¤ca kopakàraõamavadhyà[na]karaü tasmàjjinairbuddhairbhagavadbhirgarhitaü ninditaü ||

prasaïgenànyadapi pratiùedhayati | na darpaõa ityàdinà | àdar÷e tailabhàjane jalabhàjane và mukhaü na nirãkùeta | kçtagaõóàditvena ÷irovyathena ÷irovedhaduþkhena gadena vyàdhinà ca ya àturo glànaþ taü muktvà anyena nirãkùaõãyaü | ki¤ca vibhåùaõàyetyàdi | yatiþ maõóanàrthamàtmano mukhaü tailena nàbhya¤jayedanta÷aþ pànãyenàpi | ÷irorogetyàdi | ÷irasi rogo vyàdhiþ, àsyaü mukha¤ca sphuñitaü yasya yateþ sa tathoktaþ | tasmàdçte anyeneti yàvat | na kuïkumetyàdi | yati÷candanakuïkumàdicårõena vadanaü mukhaü na maõóayet | piñakasya tu ÷amanàrthaü tilakalàpaprabhçtibhiþ lepa iùño 'bhipreta iti yàvat | yastu yatiþ ÷aithilikatvàdinà yathoktaü vidhiü na saüpàdayati, tasya duùkçtaü bhavati ||

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü gandhamàlyavilepanavirati÷ikùàpadaü nàmàùñamaü ||


(#<Sø 68>#)
vikàlabhojanapratiùedhakàraõaü pradar÷ayannàha | ràtrerityàdi | ràtreranyatra divase bhagavàna÷anakçtyaü kurvannalpàbàdhatàü samyagajànàtsma, bhikùava iti ÷ràvakàn prati babhàùe | kimiti | tathaiva vaþ kàryamiti | yasmànmama ràtreranyatra bhu¤jànasyàlparogatà babhåva, tasmàd yuùmàbhirapi divase bhoktavyaü na ràtràviti | anena ÷lokena vikàlabhojanavirati÷ikùàpadapraj¤apteþ kàraõamàkhyàtaü | bhåyo 'pi tatkàraõaü pratipàdanàyàha | viõmåtretyàdi | ràtrau piõóapàtamañatàü a÷ucigarte måtragarte ca pàto bhavati | a÷vacoreõa gocoreõàhinà sarpeõa ca samàgamo bhavati | evamapi sati ete yataya udarasya kukùeþ påraõàrthaü ràtrau naþ asmàkaü gçhe piõóapàtamañantãti jano 'vadhyàtavàn | janairavadhyàte 'pi te yatayaþ divàpratyåùasi sàyahnakàle ca piõóapàtamañitumàrabdhàþ | tatràpi janairavadhyàtamiti dar÷ayitumàha | sàyaü pràta÷cetyàdi ÷lokaþ | ete bhikùavaþ sàyahnakàle pràtaþ prabhàte ca sabhàcatvara÷çïgàñakeùu mandireùu gçheùu ca añanti bhramanti bhu¤jate càsatkçtyaü ca kurvantãti janairavadhyàtaü | atastasmàtkàraõàtkimityàha | sugataþ pràhetyàdi | pra÷astamapunaràvçttyà niþ÷eùaü và gata iti sugataþ, yathàkramaü suråpavatsunaùñakùukhat supårõaghañavacca | sa pràha, bratãti sma | kimiti | yatiþ kàle bhu¤jãta | kãdç÷e kàla ityàha | uditàdityetyàdi | ke÷amàtreõàpyanatãto 'saükrànto madhyàhno yenoditenàdityena sa evamucyate, tasmin |

(#<Sø 69>#)
kãdç÷aü punaståditàdityakàle bhoktavyamityàha | sakturodanetyàdi | pa¤cabhojanàni kàlikànisaktubhaktakulmàùamatsyamàüsàkhyàni | kadàcidetàni pa¤cabhojanàni saptàhikàdisammi÷ràõyapi bhavantãtyàha | yàvajjãviketyàdi | yàvajjãvikena pippalyàdinà tailàdinà pànakai÷ca yatparivarjitaü tatkàlikaü | kiü punaretadeva pa¤cavidhaü bhojanaü kàlikamutànyadapi? anyadapãtyàha | yatki¤cidadyate dantairiti | anena kharavi÷adaü vastvabhidhãyate | galake và prave÷yata ityanena nàsikayàpi yatpãyate tadapi galakenevàbhyavahriyata iti, tasyàpi pratiùedhaþ kçto bhavati | anyathà hi vikàle kùãrapànamadoùàya syàt | kukùiviùña÷abdenobhayapadàbhihitaü vastvabhidhãyate | kukùerupastambhakaü paripårakaü karotãti kukùiviùñabhaükçt yade[ta]tsarvaü tatkàle àdyàdityodite, madhyàhnàdarvàgyatirbhakùayedityarthaþ ||

vikàle tu yadbhoktuü labhyate, taddar÷ayannàha | saktvàdyàmiùanirmuktamityàdi | saktukulmàùàdibhiràmiùaiþ parityaktaü | kãdç÷aü? nãrajaürajorahitaü kardamàdikaü | deve varùati yà ÷ilà patati, tadvarùopalakaü a÷nãyàt, bhakùayet | pàtumicchà pipàsà pànàbhilàùaþ, tenàrtaþ san himaü yatiþ pibediti ÷eùaþ |

kathaü punaþ kalpikodakaü gràhyamityenaü vikalpya avasarãkartumàha | kalpyavàrigrahamityàdi | kalpikasya vàriõo grahaõaü kalpavàrigrahaþ, tasmin | kalpikodakagrahaõa (#<Sø 70>#) nimittamiti yàvat | yàvatà kàlena dvau hastau prakùàlyamànau sarudhirau bhavataþ, tàvantaü kàlaü tau na prakùàlayitavyau | nàpyaïgulã prakùàla[ne] kalpikodakaü gràhyaü | màyetyàdi | màyayà ÷àñhyena | yukto yatistayoþ prakùàlanaü na kuryàt yadi prakçtyaiva snigdhatvagbhikùubhavati, tasya snigdhatvaco yateþ yau hastau tau sa÷abdau bhavataþ, tadà ÷uddhau vedyau ||

kiü punarvikàle glànenàpi na bhoktavyamityàha | na dàsyathetyàdi | kùudbubhukùà | tçùõà÷abdenàpi lokapratãtorthaþ pànàbhilàùa ucyate | tàbhyàü pãóito 'haü mariùyàmi, yadi mahyaü vikàle bhoktuü na dàsyatha ityevaü yadi ka÷cidvirukto yatirbåyàt, tadà sa yatiþ pårõe maõóakuõóe prakùeptavyaþ | àgalakàdityava÷eùaü | athaivamapyatinàmayituü na ÷aknoti, tadà kiü kàryamityàha | aùñàsvadhautetyàdi | aùñàbhiþ jale dhautaü prakùàlitaü yaddhànyaü kalpikena ca vastreõa baddhaü tadanàmiùe pàtre tàmrabhàjane anyatra và prasthàpanaü di÷eddadyàdityarthaþ | yadi tu taddhànyaü sphuñaü sphuñitaü và sat glànàya pàtuü na kalpate ||

prasaïgenànyadapi pratiùedhayati | lobhotthàpitetyàdi | lobhenàku÷alamålena samutthàpitaü yatkàyavàkkarma tena samupàrjito yo vihàracãvaràhàrastaü saviùabhaktavadvarjayet | madyetyàdi | madyavikrayaõaü, ÷astravikrayaõaü, viùavikrayaõaü, pràõivikrayaõaü, (#<Sø 71>#) làkùavikrayaõaü ca vratã svayaü na kuryàt, na ca pareõa kàrayet, na ca tena madyàdinà jãvikàü kalpayet | satkàretyàdi | akùàõyucyante cakùuràdãndriyàõi | teùàü yaþ saüvaraþ saüyamaþ làbhasatkàràrthaü, sà kuhanà matà | vastrànnapànàdikasya tu làbhasya pràptyartha yà càñuvàdità priyavàdità, sà làpanà mateti | naiùpeùikatvamityàdi | annapànàdipratilaübhàya yatpareùàü kutsanaü tad naiùpeùikatvamucyate | anyadãyasya tu pàtràderyadvarõanaü guõodbhàvanaü làbhàrthaü mahayametat pàtràdikaü dadyàditi tatraimittikatvamucyate | làbhena lipsetyàdi | alpena làbhena yadvçddhiparyeùaõaü làbhànàü sà lipsetyucyate labdhumicchà lipseti arthàt | ye kuhanalapananaiùpeùikàdibhirniùpannà làbhàþ | tànetàn mithyàjãvàn yatiþ parivarjayet | kiü vadityàha | purãùavada÷ucivadityarthaþ | krãóetyàdi | pareùàmapahananaü paropaghàtaþ | krãóàkautåhalaü | kàyavàksamucchitaü sarvakàlaü | viñpradigdhamivoragaü, a÷uciliptaü sarpaü yathà vratã parivarjayet | vipaõãtyàdi | vipaõiþ vaõikpathamucyate, yasya ghañña iti pràkçtajanapratãtiþ | tarantyasminniti taraþ, kùepaõatãrthaü | gulmaü viñapaþ | evamàdike channaprakañe bhåprade÷e kiü tiùñhettatra na cellaka iti vakùyate | duùñapravrajitàyàþ duþ÷ãlàpi sato pratij¤àyàü àste | àha | pravrajite ve÷yàråpà jãvikàvà | guru (#<Sø 72>#) kumàrikà sthale vasatà avyåóhà àste | etàþ kiü? dyåtakàragçhaü bandhanàgàraü anyacca yadvandhanasthànaü tat agocaro 'viùaya àkhyàtaþ | tasmàttatra na tiùñhediti |

sphuñàrthàyàü ÷rãghanàcàrasaügrahañãkàyàü vikàlabhojanavirati÷ikùàpadaü nàma navamaü ||


(#<Sø 73>#)
da÷ama÷ikùàpadamadhikçtyàha | kàyetyàdi | sakalena kàyena hastàbhyàü pàdàbhyàü vastreõa chatràdinà ca vratã rajataü råpyaü, jàtaråpaü suvarõaü na spç÷et | kimivetyàha | jvalitàgnivata | prajvàlitadahanavaditi | anena da÷amaü ÷ikùàpadamabhihitaü ||


(#<Sø 74>#)
idànãü prasaïgainànyadapyàcàraü saügçhõàti campåkalahetyàdinà | tatra campå hàsyaü, kalahaþ kàyakalaho vàkkalaha÷ca | dantakàùñhàdanaü dantakàùñhabhakùaõaü | ÷eùaü sugamaü | campåkalahetyàdi dvandvaþ | campåkalahadantakàùñhàdanàni kriyà yasya vçddhàntikasya yateþ sa tathoktaþ | snàna¤ca pàna¤cà÷ana¤ca stotraü ceti snànapànà÷anastotràõi, tairvyagro 'pràptàvasaro yaþ sa evamucyate | snànàdivyagra÷ca nagna÷caikavastra÷ceti punarvigrahaþ | sa pårvokta÷ca kiü na vandyo yatinà yatiriti vakùyate | mçtkarmetyàdi | mçõmayakarmaõà yo vyàpçto 'pràptàvasaraþ ya÷ca tårõaü tvaritaü dvitribhåmikaü vihàramutkasati, à÷u ÷ãghraü ca yo vrajati, ya÷ca pàtraü pacati, cãvarakarmaõà và vyagraþ, sa vçddhàntiko yatiþ dvitribhåmikaü vihàramuttiùñhan yàvat pàtraü và pacan kiü na vandyo yatinà yatiriti vakùyate | cårõetyàdi | cårõakriyàyàü cailakriyàyàü vastrapàtràdi÷odhane ca yaþ àsaktaþ, akùiõã ya÷càkte dhåmaü và pibati, pustakaü và likhati, vàcayati, so 'pi na vandyaþ | viñprastràvetyàdi | yaþ ÷ràmaõero varcakuñi prastràvakuñiü và gacchati, parasmai và uddi÷ati, tamasi andhakàre và tiùñhati, antarvàsaü và vàsayati, uttaràsaügaü và pràvçõoti, sa vçddhàntiko yatiþ varcakuñiü gacchan yàvaduttaràsaügaü pràvçõvan na vandya ityanena yàdç÷yàmavasthàyàmavasthito vçddhàntiko yatirnavakena na vanditavyaþ, sà avasthàbhihità ||

(#<Sø 75>#)
idànãü tu yàdçgvidhàvasthàvasthitena navakena yatinà na vaditavyaü, tathà dar÷ayitumàha | avaguõñhitetyàdi | avaguõñhitaü pidhitaü ÷ãrùaü ÷iro yasya yateþ tena samantapràvçtena và yatinà kiü vandya iti vakùyate | saha upanahà vartete pàdau yasya yateþ sa sopànatkaþ, tena upànahàråóhenetyarthaþ | jànu ca jànu ca jànunã, tayorjànunoryà jaüghà tasyàü jaüghàyàü muõóe[na] sphoñaü na dadyàt | kimivetyàha | avinà yathà | avirmeùaþ | yathà avinà meõóakena dvayorjànunorjaüghàyàü hanyate, tadvadyatirapi vçddhàntikasya yaterjaüghàyàü na vandeteti yàvat | bhadantadharmàvalokitamitrastvàha | sopànatkena na vanditavya | kimivetyàha | ravinà yathà | raviràdityaþ | yathàsau ravirupànahàråóhastadvadupànahàråóhena yatinà na vandanãyamityakàrapra÷leùenàvabodhayan vakti | kimetadbhadantamatameùñavyaü? neùñavyaü | kiü tarhi anveùñavyaü vinaye meóhakasyaiva dçùñàntadànàt |

vidhiü dar÷ayannàha | samavasthetyàdi | samavasthopaviùñasya yateþ pàdayugalaü karkañagràhaü gçhãtvà ÷irasà vanditavyaü | yadà samavasthàniùaõõo yatiþ pàdarogeõa glànaþ syàttadà vinàpi karkañagràhikayà vandyamànasya na doùaþ | yadi ka÷cidàgatyàgantukaþ samavasthàniùaõõama[bhivàdayati], tadànena vaktavyamàyuùman, (#<Sø 76>#) kati varùosi, katamaste nikàyaþ, kati ca tasya nikàyasya bhedàþ, katamà te sàmayiketyàdi | so 'pi yadi àryamahàsàüghiko bhavati, tadànena vàcyamàryamahàsàüghiko 'smi | tasya cedbhedàþ

vàdina÷càrthasiddhàrthàþ ÷ailadvayanivàsinaþ |
bhàdràyanà haimavatàþ ùaóbhedà målasàüghikàþ ||

dairghã haimantakã graiùmã vàrùikã ca tathottarà |
÷ràmaõereõa vij¤eyàþ pa¤caitàþ sàmavàyikàþ ||

ityevamanyadapi vivarjayitavyaü | tatra yo navakastena vanditavyaü, vçddhena càrogyamastviti vàcyaü |

athàrogyamiti ko 'rthaþ? yathà vàtapitta÷leùmàdayaþ kupitàþ santo bàdhanàrthena rogà ityucyante, tadvat ràgàdayo 'pi kle÷à rujanàrthena roga÷abdavàcyàþ | na rogaþ arogastadbhàva àrogyaü | kle÷aprahàõaü tava bhavatu | tathà càha-

ràgàdayo hyatitaràü rujayanti yasmàdvàtàdaya÷ca kupitàþ sakalaü janaughaü |
tacchàntivà¤china paràþ praõateùu tasmàdàrogyamastviti vaco nigadanti buddhàþ ||

(#<Sø 77>#)
anya àha-

yattu jaràmaraõa÷okabhayairvimuktaü, yadvarjitaü ÷a÷ihutà÷anabhànutoyaiþ |
yacchà÷vataü padamanuttaramacyuta¤ca, ........ ||

sa[ka]lairbhikùubhiþ ÷ikùàkàmaiþ vikàlabhojanàdikaü kçtaü kasmàdvayaü na kurma iti | àvàsakalpaþ- amuùmin vihàre bhikùavo 'nyonyaü kàyasaüsargaü kurvanti kasmàdvayamapi na kurma iti | de÷akalpaþ- amuùmin de÷e vàrddhuùikabhikùavaþ kasmàdvayamapi vçddhi na prayacchàmaþ | sthavirakalpaþ- amukasthavira÷càpi sandhikàle bhuïkte, kiü vayaü na bhu¤jàmaha iti ||

bhikùuvinayàtsamuddhçtamàcàràntaraü na tu svamanãùikayànyatkçtamiti dar÷ayitumàha | vinaya iti | vinayante 'nena kle÷à iti vinayaþ | samadhigatapràtimokùasaüvareõa bhikùuvinayasaükùepàduddhçtaþ | anyattu ÷eùaü yadbhikùuvinaye vyàsato nirdiùñaü | a÷anavasanàdau yathà pratipattavyaü tadupàdhyàyàcàryavçddhatarebhyaþ sakà÷àdyatinà ÷rotavyaü, tena sagauravena ca bhàvyaü |

÷atadvayenetyàdi | etadantaroktaü ÷rãghanàcàrasaügrahaü saühatya yatsukçtaü ku÷alakçtaü tena sukçtena karmaõà jano lokaþ asaüskçtaü nirvàõaü pràpnotu labhatàmityanena ÷lokena pariõàmayati ||

(#<Sø 78>#)
iti jayarakùite(na) nibadhya ñãkàü, sakalajanàgamamalimlucopahartrã |
÷ubhamativipulaü mayà yadàptaü bhavatu jano 'khilastu tena buddhaþ ||

su÷rãghanàcàrasusaügrahasya kçtvà hi ñãkàü yadavàpi puõyaü |
jano 'khilastena ÷ubhena tårõaü jino 'stu vikhyàtaguõodaya÷rãþ ||