Dasasahasrika Prajnaparamita, chapter 1 and 2 translated from the Tibetan


Based on the ed. by Sten Konow: The Two First Chapters of the DaÓasÃhasrikà Praj¤ÃpÃramitÃ. Restoration of the Sanskrit Text, Analysis and Index. Oslo : 1941
(Avhandlinger utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo II. Hist.-Filos. klasse 1941, no.1).


Input by Klaus Wille
[GRETIL-Version: 2017-10-20]


STRUCTURE OF REFERENCES
[DsP_n] = [DaÓasÃhasrikà Praj¤ÃpÃramitÃ_number of the enumeration of dharmas (before item)]



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.

Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):

description             character  =ASCII

long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings
and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm

___________________________________________________________________






DaÓasÃhasrikà Praj¤ÃpÃramitÃ


evaæ mayà Órutam: ekasmin samaye bhagavÃn rÃjag­he viharati sma g­dhrakÆÂaparvate mahatà bhik«usaæghena sÃrdham anekair bhik«usahasrai÷, sarvair arhadbhi÷ k«ÅïÃsravair ni«kleÓair vaÓÅbhÆtai÷ suvimuktacittai÷ suvimuktapraj¤air ÃjÃneyair mahÃnÃgai÷ k­tak­tyai÷ k­takaraïÅyair apah­tabhÃrair anuprÃptasvakÃrthai÷ parik«Åïabhavasaæyojanai÷ samyagÃj¤Ãsuvimuktacittai÷ sarvacetovaÓiparamapÃramitÃprÃptair, ekaæ pudgalaæ sthÃpayitvà yadutÃyu«mantam Ãnandaæ Óaik«aæ srotaÃpannaæ; pa¤camÃtraiÓ ca bhik«uïÅÓatair, upÃsakair upÃsikÃbhiÓ ca sÃrdhaæ, sarvair d­«Âasatyair; anekasahasraiÓ ca bodhisattvair mahÃsattvai÷ sÃrdhaæ, sarvair dhÃraïÅpratilabdhai÷ samÃdhipratilabdhai÷ ÓÆnyatÃvihÃribhir animittagocarair avikalpitapraïidhÃnai÷ samatÃk«Ãntipratilabdhair asaægapratibhÃïapratilabdhai÷ sarvaiÓ ca pa¤cÃbhij¤air Ãdeyavacanair akuhakair apagataj¤ÃnÃrthalÃbhasatkÃracittair nirÃmi«adharmadeÓakair gambhÅradharmak«ÃntipÃragatair vaiÓÃradyaprÃptair mÃrakarmasamatikrÃntai÷ sarvakaraïÃvaraïavimuktair dharmanirdeÓasaæcitair asaækhyeyakalpasamÃrabdhapraïidhÃnai÷ smitamukhai÷ pÆrvÃbhilÃpibhir vyapagatabhrÆkuÂÅmukhair anantapari«adabhibhavanavaiÓÃradyasamanvÃgatair anekakalpakoÂinirdeÓani÷saraïakuÓalair mÃyÃmarÅcisvapnodakacandrapratibhÃsÃkÃÓagandharvanagarapratibimbanirmÃïopamadharmÃdhimuktair apramÃïavaiÓÃradyasamanvÃgatai÷ sarvasattvacittagatyadhimuktiparyÃptikuÓalai÷ sarvasattvÃpratihatacittair mahÃk«ÃntisamanvÃgatair yÃthÃtmyÃvatÃraïakuÓalair anantabuddhak«etravyÆhaparig­hÅtair asaækhyeyalokadhÃtugatabuddhÃnusm­tisamÃdhisatatasamitÃbhimukhÅbhÆtair aparimitabuddhÃdhye«aïakuÓalair nÃnÃd­«ÂisamutthitakleÓapraÓamanakuÓalai÷ samÃdhivikrŬanaÓatasahasranirhÃrakuÓalais, tadyathà bhadrapÃlena ca bodhisattvena mahÃsattvena, ratnÃkareïa ca, sÃrthavÃhena ca, naradattena ca, varuïadattena ca, indradattena ca, udÃramatinà ca, viÓe«amatinà ca, vardhamÃnamatinà ca, amoghadarÓinà ca, susaæprasthitena cam, suvikrÃntavikramiïà ca, nityodyuktena ca, anik«iptadhureïa ca, Ãdityagarbheïa ca, candragarbheïa ca, anupamamatinà ca, avalokiteÓvareïa ca, ma¤juÓriyà ca, ratnamudrÃhastena ca, nityotk«iptahastena ca bodhisattvena, maitreyeïa ca bodhisattvena mahÃsattvena, evaæpramukhair anekabodhisattvasahasrai÷, sarvai÷ kumÃrabhÆtai÷ sÃrdham.

tasyÃæ velÃyÃæ bhagavÃn Óakraæ ca brahmÃïaæ ca sarvÃæÓ ca lokapÃlÃn tejasÃbhibhÆya tÃsÃæ catas­nÃæ par«adÃæ purato virocamÃna ­ddhyà nÃnÃvidhaæ vikurvaïaprÃtihÃryaæ saædarÓayati sma. romakÆpebhyo 'nekÃni raÓmikoÂiniyutaÓatasahasrÃïi niÓceru÷.

tena khalu samayenÃyu«mÃn ÓÃradvatÅputras tasyÃæ par«adi saænipatito 'bhÆt saæni«aïïa÷. sa tathÃgatasyed­Óam ­ddhivikurvaïaprÃtihÃryaæ d­«Âvà tu«Âa udagra Ãttamana÷ pramudita÷ prÅtisaumanasyajÃta utthÃyÃsanÃd ekÃæsam uttarÃsaægaæ k­tvà dak«iïaæ jÃnumaï¬alaæ p­thivyÃæ prati«ÂhÃpya yena bhagavÃæs tenäjaliæ praïamya bhagavantam etad avocat: sacen me bhagavÃn praÓnavyÃkaraïÃyÃvakÃÓaæ kuryÃd ahaæ bhagavantam kaæcit pradeÓaæ prak«yÃmi.

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ ÓÃradvatÅputram etad avocat: tathÃgataæ pra«Âuæ, ÓÃradvatÅputra, sadà k­tÃvakÃÓatvÃd yat kiæcit tvaæ tathÃgataæ pra«Âum icchasi, tat prccha, praÓnaprativacanena cÃhaæ tava cittam ÃrÃdhayi«ye.

evam ukta Ãyu«mÃn ÓÃradvatÅputro bhagavantam etad avocat: praj¤ÃpÃramitÃ, bhadanta bhagavan, praj¤ÃpÃramitety ucyate; katamà bhadanta bhagavan sà bodhisattvÃnaæ praj¤ÃpÃramitÃ? kasya dharmasya pÃramitÃyÃæ bodhisattvÃ÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ pÃraæ gatÃ÷ k«ipram anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyante?

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mate ÓÃradvatÅputrÃya sÃdhukÃram adÃt: sÃdhu, sÃdhu, ÓÃradvatÅputra, yat tvaæ tathÃgatasyÃdhi«ÂhÃnÃd evaæ praÓnaæ p­cchasi, sÃdhu; sundaras te saækalpa÷, tena hi tvaæ Ó­ïu, sÃdhu ca su«Âhu ca manasi kuru, bhëi«ye 'haæ praj¤ÃpÃramitÃm.

evam astu bhadanta bhagavann ity Ãyu«mÃn ÓÃradvatÅputro bhagavata÷ pratyaÓro«Åt.

bhagavÃæs tasyaitad avocat: ÓÃradvatÅputra praj¤ÃpÃramità praj¤ÃpÃramitety ucyate yad idaæ sarvadharmÃnabhiniveÓa÷. anabhinivi«ÂÃ÷ ÓÃradvatÅputra bodhisattvÃ÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ pÃraæ gatÃ÷ k«ipram anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyante.

Ãha: katame bhadanta bhagavaæs te sarvadharmà ye«u bodhisattvà mahÃsattvà anabhinivi«ÂÃ÷?

bhagavÃn Ãha: sarvadharmÃ÷ ÓÃradvatÅputrocyante yaduta pa¤ca skandhÃ, dvÃdaÓÃyatanÃny, a«ÂÃdaÓa dhÃtavaÓ, catvÃry ÃryasatyÃni, dvÃdaÓa pratÅtyasamutpÃdÃÇgÃni, catvÃri sm­tyupasthÃnÃni, catvÃri samyakprahÃïÃïi, catvÃra ­ddhipÃdÃ÷, pa¤cendriyÃïi, pa¤ca balÃni, sapta bodhyaÇgÃny, ÃryëÂÃÇgamÃrga÷, ÓÆnyatÃvimok«amukham, animittavimok«amukham, apraïihitavimok«amukhaæ, catvÃri dhyÃnÃni, catvÃry apramÃnÃni, catasra ÃrÆpyasamÃpattayo, 'sÂau vimok«Ã, daÓÃnupÆrvavihÃrasamÃpattayo, nava saæj¤Ã, daÓÃnusm­taya÷, «a saæj¤ÃkÃrÃ, dharmaj¤Ãnam, anvayaj¤Ãnaæ, paracittaj¤Ãnani, saæv­tij¤Ãnaæ, du÷khaj¤Ãnaæ, samudayaj¤Ãnaæ, nirodhaj¤Ãnaæ, mÃrgaj¤Ãnaæ, k«ayaj¤Ãnam, anutpÃdaj¤Ãnaæ, yathÃbhÆtaj¤Ãnaæ ca; evam eva savitarka÷ savicÃra÷ samÃdhir, avitarko vicÃramÃtra÷ samÃdhir, avitarkÃvicÃra÷ samÃdhir, anÃj¤ÃtamÃj¤ÃsyÃmÅndriyam, Ãj¤endriyam, Ãj¤ÃtÃvÅndriyam, a«ÂÃv abhibhvÃyatanÃni, daÓa k­tsnÃyatanÃny, a«ÂÃdaÓa ÓÆnyatÃ, daÓa tathÃgatabalÃni, catvÃri vaiÓÃradyÃni, catasra÷ pratisaævido, mahÃmaitrÅ, mahÃkaruïÃ, a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃÓ ca; evam eva sarvaj¤atÃ, mÃrgÃkÃraj¤atÃ, sarvÃkÃraj¤atÃ, «a pÃramitÃ÷, pa¤cÃbhij¤Ã÷, pa¤ca cak«Ææ«i, dvÃtriæÓan mahÃpuru«alak«aïÃny, aÓÅtir anuvya¤jÃnÃni ca. ete te sarvadharmà ye«v anabhinivi«Âà bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ pÃraæ gatÃ÷ k«ipram anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyante.

tata Ãyu«mÃn ÓÃradvatÅputro bhagavantam etad avocat: katame bhadanta bhagavan pa¤ca skandhÃ÷, peyÃlaæ yÃvat katamÃni dvÃdaÓa pratÅtyasamutpÃdÃÇgÃni, katamÃni catvÃri sm­tyupasthÃnÃni, peyÃlaæ yÃvat katama ÃryëÂÃÇgamÃrga÷, katamaæ ÓÆnyatÃvimok«amukhaæ, peyÃlaæ yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃ, katamÃ÷ «a pÃramitÃ÷, peyÃlaæ yÃvad aÓÅtir anuvya¤janÃni?

[DsP_1] evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ ÓÃradvatÅputram etad avocat: pa¤ca skandhà iti, ÓÃradvatÅputra, ucyante yaduta rÆpaæ, vedanÃ, saæj¤Ã, saæskÃrÃ, vij¤Ãnam.

[DsP_2] tatra katamÃni dvÃdaÓÃyatanÃni? «a¬ ÃdhyÃtmikÃni, «a¬ bÃhyÃni. etÃny ucyante dvÃdaÓÃyatanÃni.

tatra katamÃni «a¬ ÃdhyÃtmikÃny ÃyatanÃni? yaduta cak«urÃyatanaæ, ÓrotrÃyatanaæ, ghrÃïÃyatanaæ, jihvÃyatanaæ, kÃyÃyatanaæ, manaÃyatanam. etÃny ucyante «a¬ ÃdhyÃtmikÃny ÃyatanÃni.

tatra katamÃni «a¬ bÃhyÃny ÃyatanÃni? yaduta rÆpÃyatanaæ, ÓabdÃyatanaæ, gandhÃyatanaæ, rasÃyatanaæ, spra«ÂavyÃyatanaæ, dharmÃyatanam. etÃny ucyante «a¬ bÃhyÃny ÃyatanÃni.

[DsP_3] tatra katama a«ÂÃdaÓa dhÃtava÷? yaduta cak«urdhÃtÆ, rÆpadhÃtuÓ, cak«urvÅj¤ÃnadhÃtu÷; ÓrotradhÃtu÷, ÓabdadhÃtu÷, Órotravij¤ÃnadhÃtu÷; ghrÃnadhÃtur, gandhadhÃtur, ghrÃïavij¤ÃnadhÃtu÷; jihvÃdhÃtÆ, rasadhÃtur, jihvÃvij¤ÃnadhÃtu÷; kÃyadhÃtu÷, spra«ÂavyadhÃtu÷, kÃyavij¤ÃnadhÃtu÷; manodhÃtur, dharmadhÃtur, manovij¤ÃnadhÃtu÷. eta ucyanta a«ÂÃdaÓa dhÃtava÷.

[DsP_4] tatra katamÃni catvÃry ÃryasatyÃni? yaduta du÷kham Ãryasatyaæ, samudaya Ãryasatyaæ, nirodha Ãryasatyaæ, mÃrga Ãryasatyam. etÃny ucyante catvÃry ÃryasatyÃni.

[DsP_5] tatra katamÃni dvÃdaÓa pratÅtyasamutpÃdÃÇgÃni? yadutÃvidyÃpratyayÃ÷ saæskÃrÃ÷, saæskÃrapratyayaæ vij¤Ãnaæ, vij¤Ãnapratyayaæ nÃmarÆpaæ, nÃmarÆpapratyayÃni «a¬ ÃyatanÃni, «a¬Ãyatanapratyaya÷ sparÓa÷, sparÓapratyayà vedanÃ, vedanÃpratyayà t­«ïÃ, t­«ïÃpratyayam upÃdÃnam, upÃdÃnapratyayo bhavo, bhavapratyayà jÃtir, jÃtipratyayà jarÃmaraïaÓokaparidevadu÷khadaurmanasyopayÃsÃ÷. evam asya kevalasya mahato du÷khaskandhasya samudayo bhavati.

avidyÃnirodhÃt saæskÃranirodha÷, saæskÃranirodhÃd vij¤Ãnanirodho, vij¤ÃnanirodhÃn nÃmarÆpanirodho, nÃmarÆpanirodhÃt «a¬Ãyatananirodha÷, «a¬ÃyatananirodhÃt sparÓanirodha÷, sparÓanirodhÃd vedanÃnirodho, vedanÃnirodhÃt t­«ïÃnirodhas, t­«ïÃnirodhÃd upÃdÃnanirodha, upÃdÃnanirodhÃd bhavanirodho, bhavanirodhÃj jÃtinirodho, jÃtinirodhÃj jarÃmaraïaÓokaparidevadu÷khadaurmanasyopayÃsanirodha÷. evam asya kevalasya du÷khaskandhasya nirodho bhavati. e«a ucyate pratÅtyasamutpÃdo 'nulomaÓ ca pratilomaÓ ca.

[DsP_6] tatra katamÃni catvÃri sm­tyupasthÃnÃni? yaduta kÃye kÃyÃnupaÓyanÃsm­tyupasthÃnaæ, vedanÃsu vedanÃnupaÓyanÃsm­tyupasthÃnaæ, citte cittÃnupaÓyanÃsm­tyupasthÃnaæ, dharme«u dharmÃnupaÓyanÃsm­tyupasthÃnam. etÃny ucyante catvÃri sm­tyupasthÃnÃni.

[DsP_7] tatra katamÃni catvÃri samyakprahÃïÃni? iha bodhisattvo mahÃsattvo 'nutpannÃnÃæ pÃpakÃnÃm akuÓalÃnÃæ dharmÃïÃm anutpÃdÃya chandaæ janayati vyÃyacchate vÅryam Ãrabhati cittaæ pragrhïÃti samyak pradadhÃti;

utpannÃnÃæ pÃpakÃnÃm akuÓalÃnÃæ dharmÃïÃæ prahÃïÃya chandaæ janayati vyÃyacchate vÅryam Ãrabhati cittaæ prag­hïÃti samyak pradadhÃti;

anutpannÃnÃæ kuÓalÃnÃæ dharmÃïÃm utpÃdÃya chandaæ janayati vyÃyacchate vÅryam Ãrabhati cittaæ prag­hïÃti samyak pradadhÃti;

utpannÃnÃæ kuÓalÃnÃæ dharmÃïÃæ sthitaye 'saæpramo«Ãya bhÆyobhÃvanÃyai paripÆraïÃya chandaæ janayati vyÃyacchate vÅryam Ãrabhati cittaæ prag­hïÃti samyak pradadhÃti. etÃny ucyante catvÃri samyakprahÃïÃni.

[DsP_8] tatra katame catvÃra ­ddhipÃdÃh? yaduta chandasamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgata ­ddhipÃdo, vÅryasamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgata ­ddhipÃdaÓ, cittasamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgata ­ddhÅpÃdo, mÅmÃæsÃsamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgata ­ddhipÃda÷. eta ucyante catvÃra ­ddhipÃdÃ÷.

[DsP_9] tatra katamÃni pa¤cendriyÃïi? Óraddhendriyaæ, vÅryendriyaæ, sm­tÅndriyaæ, samÃdhÅndriyaæ, praj¤endriyam. etÃny ucyante pa¤cendriyÃïi.

[DsP_10] tatra katamÃni pa¤ca balÃni? ÓraddhÃbalaæ, vÅryabalaæ, sm­tibalaæ, samÃdhibalaæ, praj¤Ãbalam. etÃny ucyante pa¤ca balÃni.

[DsP_11] tatra katamÃni sapta bodhyaÇgÃni? yaduta sm­tisaæbodhyaÇgaæ, dharmapravicayasaæbodhyaÇgaæ, vÅryasaæbodhyaÇgaæ, prÅtisaæbodhyaÇgaæ, prasrabdhisaæbodhyaÇgaæ, samÃdhisaæbodhyaÇgam, upek«ÃsaæbodhyaÇgam. etÃny ucyante sapta bodhyaÇgÃni.

[DsP_12] tatra katama ÃryëÂÃÇgamÃrga÷? yaduta samyagd­«Âi÷, samyaksaækalpa÷, samyagvÃk, samyakkarmÃnta÷, samyagÃjÅva÷, samyagvyÃyÃma÷, samyaksm­ti÷, samyaksamÃdhi÷. e«a ucyata ÃryëÂÃngamÃrga÷.

[DsP_13] tatra katamac chÆnyatÃvimok«amukham? yaduta sarvadharmasvalak«aïatÃÓÆnyapratyavek«aïacittasthitir vimok«amukham. etad ucyate ÓÆnyatÃvimok«amukham.

[DsP_14] tatra katamad animittaæ vimok«amukham? yaduta sarvadharmasvalak«aïatÃnimittapratyavek«aïacittasthitir animittavimok«amukham. etad ucyate 'nimittaæ vimok«amukham.

[DsP_15] tatra katamad apraïihitaæ vimok«amukham? yaduta sarvadharmÃnabhisaæskÃre 'nabhisaæskÃracittasthitir apraïihitavimok«amukham. etad ucyate 'praïihitaæ vimok«amukham.

[DsP_16] tatra katamÃni catvÃri dhyÃnÃni? yaduta viviktaæ kÃmair viviktaæ pÃpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkaæ savicÃraæ vivekajaæ prÅtisukhaæ prathamaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati;

sa vitarkavicÃrÃïÃm upaÓamÃd adhyÃtmaæ saæprasÃdÃc cetasa ekotÅbhÃvad avitarkam avicÃraæ samÃdhijaæ prÅtisukhaæ dvitÅyaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati;

sa prÅter virÃgÃd upek«ako viharati sm­timÃn saæprajÃnan, sukhaæ ca kÃyena pratisaævedayati yat tad Ãryà Ãcak«ate sm­timÃn sukhÅ sukhavihÃry upek«aka iti, ni«prÅtikaæ t­tÅyaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati;

sa sukhasya ca prahÃïÃd du÷khasya ca prahÃïÃt pÆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaægamÃd adu÷khÃsukham upek«Ãsm­tipariÓuddhaæ caturthaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati. etÃny ucyante catvÃri dhyÃnÃni.

[DsP_17] tatra katamÃni catvÃry apramÃïÃni? yaduta maitrÅ, karuïÃ, muditÃ, upek«Ã. etÃny ucyante catvÃry apramÃïÃni.

[DsP_18] tatra katamÃÓ catasra ÃrÆpyasamÃpattaya÷? yadutÃkÃÓÃnantyÃyatanaæ, vij¤ÃnÃnantyÃyatanam, Ãki¤canyÃyatanaæ, naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanam. età ucyante catasra ÃrÆpyasamÃpattaya÷.

[DsP_19] tatra katame '«Âau vimok«Ã÷? yaduta rÆpÅ rÆpÃïi pasyaty, ayaæ prathamo vimok«a÷;

adhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyaty, ayaæ dvitÅyo vimok«a÷;

Óubham ity evÃdhimukto bhavaty, ayaæ trtÅyo vimok«a÷;

sa sarvaÓo rÆpasaæj¤ÃnÃæ samatikramÃt pratighasaæj¤ÃnÃm astaægamÃn nÃnÃtvasaæj¤ÃnÃm amanasikÃrÃd anantam ÃkÃÓam ity ÃkÃÓÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharaty, ayaæ caturtho vimok«a÷;

sa sarvaÓa ÃkÃÓÃnantyÃyatanaæ samatikramyÃnantaæ vij¤Ãnam iti vij¤ÃnÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharaty, ayaæ pa¤camo vimok«a÷;

sa sarvaÓo vij¤ÃnÃnantyÃtanaæ samatikramya nÃsti kiæcid ity Ãki¤canyÃyatanam upasaæpadya viharaty, ayaæ «a«Âho vimok«a÷;

sa sarvaÓa Ãki¤canyÃyatanaæ samatikramya naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanam upasaæpadya viharaty,ayaæ saptamo vimok«a÷;

sa sarvaÓo naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanaæ samatikramya saæj¤Ãvedayitanirodham upasaæpadya viharaty, ayam a«Âamo vimok«a÷. eta ucyante '«Âau vimok«Ã÷.

[DsP_20] tatra katamà navÃnupÆrvavihÃrasamÃpattaya÷? yaduta

viviktaæ kÃmair viviktaæ pÃpakair akuÓalair dharmai÷ savitarkaæ savicÃraæ vivekajaæ prÅtisukhaæ prathamaæ dhyÃnam upasaæpadya viharatÅyaæ prathamà samÃpatti÷;

sa vitarkavicÃrÃïÃm upaÓamÃd adhyÃtmaæ saæprasÃdÃc cetasa ekotÅbhÃvÃd avitarkam avicÃraæ samÃdhijaæ prÅtisukhaæ dvitÅyaæ dhyÃnam upasaæpadya viharatÅyaæ dvitÅyà samÃpatti÷;

sa prÅter virÃgÃd upek«ako viharati sm­timÃn saæprajÃnan sukhaæ ca kÃyena pratisaævedayati yat tad Ãryà Ãcak«ate sm­timÃn sukhavihÃry upek«aka iti ni«prÅtikaæ t­tÅyaæ dhyÃnam upasaæpadya viharatÅyaæ t­tÅyà samÃpatti÷;

sa sukhasya ca prahÃïÃd du÷khasya ca prahÃïÃt pÆrvam eva saumanasyadaurmanasyayor astaægamÃd adu÷khÃsukham upeksÃsm­tipariÓuddhaæ caturthaæ dhyÃnam upasaæpadya viharatÅyaæ caturthÅ samÃpatti÷;

sa sarvaÓo rÆpasaæj¤ÃnÃæ samatikramÃt pratighasaæj¤ÃnÃm astaægamÃn nÃnÃtvasaæj¤ÃnÃm amanasikÃrÃd anantam ÃkÃÓam ity ÃkÃÓÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharatÅyaæ pa¤camÅ samÃpatti÷;

sa sarvaÓa ÃkÃÓÃnantyÃyatanaæ samatikramyÃnantaæ vij¤Ãnam iti vij¤ÃnÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharatÅyaæ «a«ÂhÅ samÃpatti÷;

sa sarvaÓo vij¤ÃnÃnantyÃyatanaæ samatikramya nÃsti kiæcid ity Ãki¤canyÃyatanam upasaæpadya viharatÅyaæ saptamÅ samÃpatti÷;

sa sarvaÓa Ãki¤canyÃyatanaæ samatikramya naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanam upasaæpadya viharatÅyam a«ÂamÅ samÃpatti÷;

sa sarvaÓo naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanaæ samatikramya saæj¤Ãvedayitanirodham upasaæpadya viharatÅyaæ navamÅ samÃpatti÷. età ucyante navÃnupÆrvasamÃpattaya÷.

[DsP_21] tatra katamà nava saæj¤Ã÷? yaduta vidhmÃtakasaæj¤Ã, vipa¬umakasaæj¤Ã, vilohitakasaæj¤Ã, vipÆyakasaæj¤Ã, vinÅlakasaæj¤Ã, vikhÃditakasaæj¤Ã, vik«iptakasaæj¤Ã, asthikasaæj¤Ã, vidagdhakasaæj¤Ã. età ucyante nava saæj¤Ã÷.

[DsP_22] tatra katamà daÓÃnusm­taya÷? yaduta buddhÃnusm­tir, dharmÃnusm­ti÷, saæghÃnusm­ti÷, ÓÅlÃnusm­tis, tyÃgÃnusm­tir, devatÃnusm­tir, upaÓamÃnusm­tir, ÃnÃpÃnÃnusm­ti÷, kÃyagatÃnusm­tir, maraïÃnusm­ti÷. età ucyante daÓÃnusm­taya÷.

[DsP_23] tatra katame «a saæj¤ÃkÃrÃ÷? yadutÃnityasaæj¤Ã, du÷khasaæj¤Ã, anÃtmasaæj¤Ã, aÓubhasaæj¤Ã, maraïasaæj¤Ã, sarvaloke 'nabhiratisaæj¤Ã. eta ucyante «a saæj¤ÃkÃrÃ÷.

[DsP_24] tatra katamad dharmaj¤Ãnam? yat pa¤cÃnÃæ skandhÃnÃæ parikarmitatve paricchedaj¤Ãnam idam ucyate dharmaj¤Ãnam.

[DsP_25] tatra katamad anvayaj¤Ãnam? yac chak«ur anityam iti j¤Ãnam, evam eva Órotraæ, ghrÃïaæ, jihvÃ, kÃyo, mano, rÆpaæ, Óabdo, gandho, rasa÷, spra«Âavyaæ, dharmà anityà iti yaj j¤Ãnam idam ucyate 'nvayaj¤Ãnam.

[DsP_26] tatra katamat paracittaj¤Ãnam? yat parasattvÃnaæ parapudgalÃnÃæ cetasaiva cetasi cetasike«u ca dharme«v avicikitsitaæ j¤Ãnam idam ucyate paracittaj¤Ãnam.

[DsP_27] tatra katamat saæv­tij¤Ãnam? yat pratipajj¤Ãnam idam ucyate saæv­tij¤Ãnam.

[DsP_28] tatra katamad du÷khaj¤Ãnam? yad du÷khasyotpÃdasthitij¤Ãnam idam ucyate du÷khaj¤Ãnam.

[DsP_29] tatra katamat samudayaj¤Ãnam? yat samudayasya prahÃïaj¤Ãnam idam ucyate samudayaj¤Ãnam.

[DsP_30] tatra kataman nirodhaj¤anam? yad du÷khanirodhaj¤Ãnam idam ucyate nirodhaj¤Ãnam.

[DsP_31] tatra kataman mÃrgaj¤Ãnam? yad ÃryëÂÃÇgamÃrgaj¤Ãnam idam ucyate mÃrgaj¤Ãnam.

[DsP_32] tatra katamat k«ayaj¤Ãnam? yad rÃgadve«amohak«ayaj¤Ãnam idam ucyate k«ayaj¤Ãnam.

[DsP_33] tatra katamad anutpÃdaj¤Ãnam? yad bhavagatyanutpadaj¤Ãnam idam ucyate 'nutpÃdaj¤Ãnam.

[DsP_34] tatra katamad yathÃbhÆtaj¤Ãnam? yat tathÃgatasya sarvaj¤atÃj¤Ãnam idam ucyate yathÃbhÆtaj¤Ãnam.

[DsP_35] tatra katamad anÃj¤ÃtamÃj¤ÃsyÃmÅndriyam? yac chaik«ÃïÃæ pudgalÃnÃm anabhisamitÃnÃæ Óraddhendriyaæ, vÅryendriyaæ, sm­tÅndriyaæ, samÃdhÅndriyaæ, praj¤endriyaæ idam ucyate 'nÃj¤ÃtamÃj¤ÃsyÃmÅndriyam.

[DsP_36] tatra katamad Ãj¤endriyam? yac chaik«ÃïÃæ pudgalÃnÃm abhisamitÃnÃæ Óraddhendriyaæ vÅryendriyaæ, sm­tÅndriyaæ, samÃdhÅndriyaæ, praj¤endriyam idam ucyate Ãj¤endriyam.

[DsP_37] tatra katamad Ãj¤ÃtÃvÅndriyam? yad aÓaik«ÃïÃæ pudgalÃnÃæ tadyathÃrhatÃæ, pratyekabuddhÃnÃæ, daÓabhÆmisthitÃnÃæ bodhisattvÃnÃæ, tathÃgatÃnÃm arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ Óraddhendriyaæ, vÅryendriyaæ, sm­tÅndriyaæ, samÃdhÅndriyaæ praj¤endriyam idam ucyata Ãj¤ÃtÃvÅndriyam.

[DsP_38] tatra katama÷ savitarka÷ savicÃra÷ samÃdhi÷? viviktaæ kÃmair viviktaæ pÃpakair akuÓalair dharmai÷ prÅtisukhaæ prathamaæ dhyÃnam upasaæpadya viharaty ayam ucyate savitarka÷ savicÃra÷ samÃdhi÷.

[DsP_39] tatra katamo vitarko vicÃramÃtra÷ samÃdhi÷? yà prathamadhyÃnasya dvitÅyadhyÃnasya cÃntarikÃyam ucyate 'vitarko vicÃramÃtra÷ samÃdhi÷.

[DsP_40] tatra katamo 'vitarko 'vicÃra÷ samÃdhi÷? prathamaæ dhyÃnam upÃdÃya yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattir e«a ucyate 'vitarko 'vicÃra÷ samÃdhi÷.

[DsP_41] tatra katamÃny a«ÂÃv abhibhvÃyatanÃni? yadutÃdhyÃtmaæ rÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati parÅttÃni suvarïadurvarïÃni, tÃni rÆpÃïy abhibhÆya jÃnÃty abhibhÆya paÓyaty, evaæsaæj¤Å bhavatÅdaæ prathamam abhibhvÃyatanam;

adhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati mahadgatÃni suvarïadurvarïÃni, tÃni rÆpaïy abhibhÆya jÃnÃty abhibhÆya paÓyaty, evaæsaæj¤Å bhavatÅdaæ dvitÅyam abhibhvÃyatanam;

adhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati nÅlÃni nÅlavarïÃni nÅlanidarÓanÃni nÅlanirbhÃsÃni, tadyathomÃpu«paæ saæpannaæ và bÃraïaseyaæ vastraæ nÅlaæ nÅlavarïaæ nÅlanidarÓanaæ nÅlanirbhÃsam, evam evÃdhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati nÅlÃni nÅlavarïÃni nÅlanidarÓanÃni nÅlanirbhasÃnÅdaæ t­tÅyam abhibhvÃyatanam;

adhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati pÅtÃni pÅtavarïÃni pÅtanidarÓanÃni pÅtanirbhÃsÃni, tadyathà karïikÃrapu«paæ saæpannaæ và bÃrÃïaseyaæ vastraæ pÅtaæ pÅtavarïaæ pÅtanidarÓanaæ pÅtanirbhÃsam, evam evÃdhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati pÅtÃni pÅtavarïÃni pÅtanidarÓanÃni pÅtanirbhÃsÃnÅdaæ caturtham abhibhvÃyatanam;

adhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati lohitÃni lohitavarïÃni lohitanidarÓanÃni lohitanirbhÃsÃni, tadyathà bandhujÅvakapu«paæ saæpannaæ và bÃrÃïaseyaæ vastraæ lohitaæ lohitavarïaæ lohitanidarÓanaæ lohitanirbhÃsam, evam evÃdhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyati lohitÃni lohitavarïÃni lohitanidarÓanÃni lohitanirbhÃsÃnÅdaæ pa¤camam abhibhvÃyatanam;

adhyÃtmam arÆpasaæjnÅ bahirdhà rÆpÃïi paÓyaty avadÃtÃny avadÃtavarïÃny avadÃtanidarÓanÃny avadÃtanirbhÃsÃni, tadyathoÓanastÃrakayà varïo 'vadÃto 'vadÃtavarïo 'vadÃtanidarÓano 'vadÃtanirbhÃsa, evam evÃdhyÃtmam arÆpasaæj¤Å bahirdhà rÆpÃïi paÓyaty avadÃtÃny avadÃtavarïÃny avadÃtanidarÓanÃny avadÃtanirbhÃsÃnÅdaæ «a«Âham abhibhvÃyatanam;

sa sarvaÓo rÆpasaæj¤Ãnaæ samatikramat pratighasaæj¤ÃnÃm astaægamÃn nÃnÃtvasaæj¤ÃnÃm amanasikÃrÃd anantam ÃkÃÓam ity ÃkÃÓÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharatÅdaæ saptamam abhibhvÃyatanam;

sa sarvaÓa ÃkÃÓÃnantyÃyatanaæ samatikramyÃnantaæ vij¤Ãnam itÅ vij¤ÃnÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharatÅdam a«Âamam abhibhvÃyatanam. etÃny ucyante '«ÂÃv abhibhvÃyatanÃni.

[DsP_42] tatra katamÃni daÓa k­tsnÃyatanÃni? yaduta p­thivÅk­tsnam, apk­tsnaæ, teja÷k­tsnaæ, vÃyuk­tsnam, ÃkÃÓak­tsnaæ, nÅlak­tsnaæ, pÅtak­tsnaæ, lohitak­tsnam, avadÃtak­tsnaæ, vij¤Ãnak­tsnam. etÃny ucyante daÓa k­tsnÃyatanÃni:

sarvadhÃtÆn p­thivÅdhÃtÃv adhimucya sarvam api p­thivÅdhÃtur evaikadhÃtur bhavati;

sarvadhÃtÆn abdhÃtÃv adhimucya sarvam apy abdhÃtur evaikadhÃtur bhavati;

sarvadhÃtÆæs tejodhÃtÃv adhimucya sarvam api tejodhÃtur evaikadhÃtur bhavati;

sarvadhÃtÆn vÃyudhÃtÃv adhimucya sarvam api vÃyudhÃtur evaikadhÃtur bhavati;

sarvadhÃtÆn ÃkÃÓadhÃtÃv adhimucya sarvam apy ÃkÃÓadhÃtur evaikadhÃtur bhavati;

sarvadhÃtÆn nÅle dhimucya sarvam api nÅlam eva bhavati;

sarvadhÃtÆn pÅte 'dhimucya sarvam api pÅtam eva bhavati;

sarvadhÃtÆn lohite 'dhimucya sarvam api lohitam eva bhavati;

sarvadhÃtÆn avadÃte 'dhimucya sarvam apy avadÃtam eva bhavati;

sarvadhÃtÆn vij¤Ãne 'dhimucya sarvam api vij¤Ãnam evaikadhÃtur bhavati.

p­thivyaptejovÃyvÃkÃÓanÅlapÅtalohitÃvadÃtavij¤Ãnaæ sarvam apy ekam eva bhavatÅty etÃny ucyante k­tsnÃyatanÃni.

nirantarak­tsnaspharaïÃd etÃny ucyante k­tsnÃyatanÃni. ekaikaæ cÃyatanaæ sarvaæ bhavati, tasmÃd ucyante k­tsnÃyatanÃnÅti.

[DsP_43] tatra katamà a«ÂÃdaÓa ÓÆnyatÃ÷? yadutÃdhyÃtmaÓÆnyatÃ, bahirdhÃÓÆnyatÃ, adhyÃtmabahirdhÃÓÆnyatÃ, ÓÆnyatÃÓÆnyatÃ, mahÃÓÆnyatÃ, paramÃrthaÓÆnyatÃ, saæsk­taÓÆnyatÃ, asaæsk­taÓÆnyatÃ, atyantaÓÆnyatÃ, anavarÃgraÓÆnyatÃ, anavakÃraÓÆnyatÃ, prak­tiÓÆnyatÃ, sarvadharmaÓÆnyatÃ, svalak«aïaÓÆnyatÃ, anupalambhaÓÆnyatÃ, abhÃvaÓÆnyatÃ, svabhÃvaÓÆnyatÃ, abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃ.

tatra katamÃdhyÃtmaÓÆnyatÃ? ÃdhyÃtmikà dharmà ucyante, yaduta cak«u÷, Órotraæ, ghrÃïaæ, jihvÃ, kÃyo, mana÷. tatra cak«uÓ cak«u«Ã ÓÆnyam akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. evam eva Órotraæ, ghrÃïaæ, jihvÃ, kÃyo, mano manasà ÓÆnyam akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'dhyÃtmaÓÆnyatÃ.

tatra katamà bahirdhÃÓÆnyatÃ? bÃhyà dharmà ucyante yaduta rÆpaæ, Óabdo, gandho, rasa÷, spra«Âavyaæ, dharmÃ÷. tatra rÆpÃïi rÆpai÷ ÓÆnyÃny akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. evam eva Óabdo, gandho, rasa÷, spra«Âavyaæ, dharmà dharmai÷ ÓÆnyà akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate bahirdhÃÓÆnyatÃ.

tatra katamÃdhyÃtmabahirdhÃÓÆnyatÃ? adhyÃtmabÃhyà dharmà ucyante «a¬ ÃdhyÃtmikÃny ÃyatanÃni, «a¬ bÃhyÃny ÃyatanÃni. tatrÃdhyÃtmikà dharmà ÃdhyÃtmikair dharmai÷ ÓÆnyà akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. bÃhyà dharmà bÃhyair dharmai÷ ÓÆnyà akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'dhyÃtmabahirdhÃÓÆnyatÃ.

tatra katamà ÓÆnyatÃÓÆnyatÃ? yà sarvadharmaÓÆnyatà tayà sarvadharmaÓÆnyatayà sarvadharmaÓÆnyatà ÓÆnyÃkÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã.

tatra katamà mahÃÓÆnyatÃ? pÆrvà dik pÆrvayà diÓà ÓÆnyÃkÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. evam eva dak«iïÃ, paÓcimÃ, uttarà dik, catasro vidiÓas, tà a«Âau diÓa, uparisÂÃddig upari«ÂÃddiÓà ÓÆnyÃ, adhastÃddig adhastÃddiÓà ÓÆnyÃkÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate mahÃÓÆnyatÃ.

tatra katamà paramÃrthaÓÆnyatÃ? paramÃrtha ucyate nirvÃïam. tatra nirvÃïaæ nirvÃïena ÓÆnyam akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate paramÃrthaÓÆnyatÃ.

tatra katamà saæsk­taÓÆnyatÃ? saæsk­tam ucyate kÃmadhÃtÆ, rÆpadhÃtur, arÆpadhÃtu÷. tatra kÃmadhÃtu÷ kÃmadhÃtunà ÓÆnyo 'kÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya. evam eva rÆpadhÃtÆ rÆpadhÃtunà ÓÆnyo, 'rÆpadhÃtur arÆpadhÃtunà ÓÆnya÷; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate saæsk­taÓÆnyatÃ.

tatra katamÃsaæsk­taÓÆnyatÃ? asaæsk­tam ucyate yasya dharmasya notpÃdo, na sthitir, na nirodho, nÃnyathÃtvam. tatrÃsaæsk­tam asaæsk­tena ÓÆnyam akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'saæsk­taÓÆnyatÃ.

tatra katamÃtyantaÓÆnyatÃ? yasya dharmasya notpÃda upalabhyate 'kÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'tyantaÓÆnyatÃ.

tatra katamÃnavarÃgraÓÆnyatÃ? yasya dharmasya nÃgatir upalabhyate 'kÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'navarÃgraÓÆnyatÃ.

tatra katamÃnavakÃraÓÆnyatÃ? yatra na kasyacid dharmasyÃvakÃro 'kÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'navakÃraÓÆnyatÃ.

tatra katamà prak­tiÓÆnyatÃ? yà sarvadharmÃïÃæ prak­ti÷ saæsk­tÃnÃæ vÃsaæsk­tÃnÃæ và sà na ÓrÃvakai÷ k­tÃ, na pratyekabuddhai÷ k­tÃ, na bodhisattvai÷ k­tÃ, na buddhair bhagavadbhi÷ k­tÃkÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate prak­tiÓÆnyatÃ.

tatra katamà svalak«aïaÓÆnyatÃ? tatra rÆpyalak«aïaæ rÆpam, anubhavalak«aïà vedanÃ, saæjÃnanalak«aïà saæj¤Ã, abhisaæskÃralak«aïÃ÷ saæskÃrÃ÷, vijÃnanalak«aïaæ vij¤Ãnaæ peyÃlaæ yÃvad yac ca saæsk­tÃnÃæ dharmÃïÃæ lak«aïaæ yac cÃsaæsk­tÃnÃæ dharmÃïÃæ lak«aïaæ sarva ete dharmÃ÷ svena svena lak«aïena ÓÆnyà akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate svalak«aïaÓÆnyatÃ.

tatra katamà sarvadharmaÓÆnyatÃ? sarvadharmà ucyante pa¤ca skandhÃ, dvÃdaÓÃyatanÃny, a«ÂÃdaÓa dhÃtavo, rÆpiïo dharmÃ, arÆpiïo dharmÃ÷, saæsk­tà dharmÃ, asaæsk­tà dharmÃ÷. tatra sarvadharmÃ÷ sarvadharmai÷ ÓÆnyà akÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate sarvadharmaÓÆnyatÃ.

tatra katamÃnupalambhaÓÆnyatÃ? sÃpi sarvadharmÃnupalambho 'kÆÂasthÃvinÃÓitÃm upÃdÃya; tat kasmÃd dheto÷? prak­tir asyai«Ã. iyam ucyate 'nupalambhaÓÆnyatÃ.

tatra katamÃbhÃvaÓÆnyatÃ? yatra na kaÓcid bhÃva upalabhyata iyam ucyate 'bhÃvaÓÆnyatÃ.

tatra katamà svabhÃvaÓÆnyatÃ? ya÷ sÃæyogikasya svabhÃvÃbhÃva iyam ucyate svabhÃvaÓÆnyatÃ.

tatra katamÃbhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃ? nÃsti sÃæyogikasya kaÓcit svabhÃva÷. iyam ucyate 'bhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃ.

punar aparaæ ÓÃradvatÅputra bhÃvo bhÃvena ÓÆnyo, 'bhÃvo 'bhÃvena ÓÆnya÷, svabhÃva÷ svabhÃvena ÓÆnya÷, parabhÃva÷ parabhÃvena ÓÆnya÷.

tatra katamo bhÃva÷? bhÃva ucyate pa¤ca skandhà yaduta rÆpaæ, vedanÃ, saæj¤Ã, saæskÃrÃ, vij¤Ãnam. tatra bhÃvo bhÃvena ÓÆnya÷.

katham abhÃvo 'bhÃvena ÓÆnya÷? abhÃva ucyate 'saæsk­tam. tatrÃsaæsk­tam asaæsk­tena ÓÆnyam, evam abhÃvo 'bhÃvena ÓÆnya÷.

kathaæ svabhÃva÷ svabhÃvena ÓÆnya÷? yà sarvadharmÃïÃæ ÓÆnyatà sà na j¤Ãnena k­tà na darÓanena k­tà na kenacit k­tÃ. ayaæ svabhÃva ucyate svabhÃvena ÓÆnya÷.

kathaæ parabhÃva÷ parabhÃvena ÓÆnya÷? yotpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthitaivai«Ã dharmÃïÃæ dharmasthititÃ, dharmadhÃtur, dharmÃnavadyatÃ, tathatÃviparyÃsatathatÃnanyatathatÃ, bhÆtakoÂir yaÓ ceme«Ãæ pareïa ÓÆnya÷ parabhÃva÷ sa ucyate parabhÃvena ÓÆnya÷.

ete ÓÃradvatÅputra te sarvadharmà ye«v anabhinivi«Âo bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ pÃraæ gata÷ k«ipram anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate.

daÓasÃhasrikÃyÃ÷ praj¤ÃpÃramitÃyà nidÃnaparivarto nÃma prathama÷.


daÓasÃhasrikà praj¤ÃpÃramitÃ, dvitÅyo 'dhyÃya÷.

[DsP_44] tato bhagavÃn Ãyu«mantaæ ÓÃradvatÅputram avocat: tatra katamÃni ÓÃradvatÅputra tathÃgatasya daÓa balÃni? yaduta

sthÃnaæ sthÃnato yathÃbhÆtaæ prajÃnÃty asthÃnam asthÃnato yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

atÅtÃnÃgatapratyutpannÃnÃæ karmaïÃæ karmasamÃdÃnÃnÃæ ca sthÃnaÓo hetuÓo vipÃkaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

anekadhÃtunÃnÃdhÃtulokaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

sa parasattvÃnÃæ parapudgalÃnÃæ nÃnÃdhimuktikatÃm anekÃdhimuktikatÃæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

parasattvÃnÃæ parapudgalÃnÃm indriyaparÃparatvaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

sarvatragÃminÅæ pratipadaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

indriyabalabodhyaÇgavimok«adhyÃnasamÃdhisamÃpattÅnÃæ saækleÓavyavadÃnavyutthÃnaj¤Ãnaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

anekavidhaæ pÆrvanivÃsam anusmarati;

sattvÃnÃæ cyutyupapattiæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti;

ÃsravÃïÃæ k«ayÃd anÃsravÃæ cetovimuktiæ praj¤Ãvimuktiæ d­«Âa eva dharme svayam abhij¤Ãya sÃk«Ãtk­tyopasaæpadya viharati: k«Ånà me jÃtir, u«itaæ brahmacaryaæ, k­taæ karaïÅyaæ, nÃparam asmÃd bhavaæ prajÃnÃmÅti. imÃni ÓÃradvatÅputra tathÃgatasya daÓa balÃni.

[DsP_45] tatra katamÃni ÓÃradvatÅputra catvÃri vaiÓÃradyÃni?

samyaksaæbuddhasya me pratijÃnata ime dharmà anabhisaæbuddhà ity atra vata mÃæ Óramaïo và brÃhmaïo và devo và mÃro và brahmà và kaÓcid và punar loke saha dharmeïa codayed iti nimittam etan na samanupaÓyÃmi, nimittam etad aham asamanupaÓyan k«emaprÃpto viharÃmy abhayaprÃpto vaiÓÃradyaprÃpto viharÃmy, udÃram Ãr«abhaæ sthÃnÃæ pratijÃnÃmi, par«adi samyak siæhanÃdaæ nadÃmi, brÃhmaæ cakraæ pravartayÃmy apravartitapÆrvaæ Óramaïena và brÃhmaïena và devena và mÃreïa và brahmaïà và kenacid và loke saha dharmeïeti;

k«ÅïÃsravasya me pratijÃnata ima Ãsravà aparik«Åïà ity atra vata mÃæ Óramaïo và brÃhmaïo và devo và mÃro và brahmà và kaÓcid và punar loke saha dharmeïa codayed iti nimittam etan na samanupaÓyÃmi, nimittam etad aham asamanupaÓyan k«emaprÃpto viharÃmy abhayaprÃpto vaiÓÃradyaprÃpto viharÃmy, udÃram Ãr«abhaæ sthÃnaæ pratijÃnÃmi, par«adi samyak siæhanÃdaæ nadÃmi, brÃhmaæ cakraæ pravartayÃmy apravartitapÆrvaæ Óramaïena và brÃhmaïena và devena và mÃreïa và brahmaïà và kenacid và loke saha dharmeïeti;

ye ca mayÃntarÃyikà dharmà ÃkhyÃtÃs te pratisevato nÃlam antarÃyÃyeti, nedaæ sthÃnaæ vidyata ity atra vata mÃæ Óramaïo và brÃhmaïo và devo và mÃro và brahmà và kaÓcid và punar loke saha dharmeïa codayed iti nimittam etan na samanupaÓyÃmi, nimittam etad aham asamanupaÓyan k«emaprÃpto viharÃmy abhayaprÃpto vaiÓÃradyaprÃpto viharÃmy, udÃram Ãr«abhaæ sthÃnaæ pratijÃnÃmi, par«adi samyak siæhanÃdaæ nadÃmi, brÃhmaæ cakraæ pravartayÃmy apravartitapÆrvaæ Óramaïena va brÃhmaïena và devena và mÃreïa và brahmaïà và kenacid và loke saha dharmeïeti;

yà tena ÓrÃvakebhya÷ pratipad ÃkhyÃtÃryanairyÃïikà nairvedhikà tatkarasya samyag du÷khak«ayÃya tÃæ pratipadyamÃno na niryÃyÃd samyag du÷khak«ayÃyeti, nedaæ sthÃnaæ vidyata ity atra vata mÃæ Óramaïo va brÃhmaïo và devo và mÃro và brahmà và kaÓcid và punar loke saha dharmeïa codayed iti nimittam etan na samanupaÓyÃmi, nimittam etad aham asamanupaÓyan k«emaprÃpto viharÃmy abhayaprÃpto vaiÓÃradyaprÃpto viharÃmy, udÃram Ãr«abhaæ sthÃnaæ pratijÃnÃmi, par«adi samyak siæhanÃdaæ nadÃmi, brÃhmaæ cakraæ pravartayÃmy apravartitapÆrvaæ Óramaïena và devena và mÃreïa và brahmaïà và kenacid và loke saha dharmeïeti. etÃny ucyante catvÃri vaiÓÃradyÃni.

[DsP_46] tatra katamÃÓ catasra÷ pratisaævida÷? yaduta arthapratisaævid, dharmapratisaævin, niruktipratisaævit, pratibhÃnapratisaævit. età ucyante catasra÷ pratisaævida÷.

[DsP_47] tatra katamà mahÃmaitrÅ? yà tathÃgatasya sarvasattve«u Óatrau ca mitre ca samav­titeyam ucyate mahÃmaitrÅ.

[DsP_48] tatra katamà mahÃkarunÃ? ni÷sattve«u sattve«u yo maitryatyÃga iyam ucyate mahÃkaruïÃ.

[DsP_49] tatra katame '«ÂÃdaÓÃvenikà buddhadharmÃ÷? yaduta

nÃsti tathÃgatasya skhalitaæ; nÃsti ravitaæ; nÃsti mu«itasm­titÃ; nÃsti nÃnÃtvasaæj¤Ã; nÃsty asamÃhitacittam; nÃsty apratisaækhyÃyopek«Ã; nÃsti chandasya hÃnir; nÃsti vÅryasya hÃnir; nÃsti sm­ter hÃnir; nÃsti samÃdher hÃnir; nÃsti praj¤Ãyà hÃnir; nÃsti vimukter hÃnir nÃsti vimuktij¤ÃnadarÓanasya hÃni÷; sarvaæ kÃyakarma j¤ÃnapÆrvaægamaæ j¤ÃnÃnuparivarti; sarvaæ vÃkkarma j¤ÃnapÆrvaægamaæ j¤ÃnÃnuparivarti; sarvaæ mana÷karma j¤ÃnapÆrvaægamaæ j¤ÃnÃnuparivarti; atÅte 'dhvany asaÇgam apratihataæ j¤ÃnadarÓanaæ pravartate; anÃgate 'dhvany asaÇgam apratihataæ j¤ÃnadarÓanaæ pravartate; pratyutpanne 'dhvany asaÇgam apratihataæ j¤ÃnadarÓanaæ pravartate. ima ucyante '«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷.

[DsP_50] tatrà katamà sarvaj¤atÃ? yad dvÃdaÓasu ÓrÃvakapratyekabuddhÃyatane«v ekÃntikaæ pudgalanairÃtmyaj¤Ãnam iyam ucyate sarvaj¤atÃ.

[DsP_51] tatra katamà mÃrgÃkÃraj¤atÃ? yad bodhisattvasya triyÃnamÃrgaj¤asya ÓrÃvakapratyekabuddhayÃnÃsaætu«Âasya bodhisattvayÃnena ni«kramaïam iyam ucyate mÃrgÃkÃraj¤atÃ.

[DsP_52] tatra katamà sarvÃkÃraj¤atÃ? yat tathÃgatasya sarvadharmÃïÃæ sarve«u traikÃlikÃkÃre«v avicikitsitaæ j¤Ãnam iyam ucyate sarvÃkÃraj¤atÃ.

[DsP_53] tatra katama÷ «a paramitÃ÷? yaduta dÃnapÃramitÃ, ÓÅlapÃramitÃ, k«ÃntipÃramitÃ, vÅryapÃramitÃ, dhyÃnapÃramitÃ, praj¤ÃpÃramitÃ. imà ucyante «a pÃramitÃh.

[DsP_54] tatra katamà «a¬ abhij¤Ã÷? yaduta

­ddhividhij¤ÃnasÃk«Ãtkartavyaj¤ÃnÃbhij¤Ã; divyacak«urj¤ÃnasÃk«Ãtkartavyaj¤ÃnÃbhij¤Ã; divyaÓrotraj¤ÃnasÃk«Ãtkartavyaj¤ÃnÃbhij¤Ã; paracittaj¤ÃnasÃk«Ãtkartavyaj¤ÃnÃbhij¤Ã; pÆrvanivÃsÃnusm­tij¤ÃnasÃk«Ãtkartavyaj¤ÃnÃbhij¤Ã; Ãsravak«ayaj¤ÃnasÃk«Ãtkartavyaj¤ÃnÃbhij¤Ã. imà ucyante «a¬ abhij¤Ã.

[DsP_55] tatra katamÃni pa¤ca cak«Ææ«i? yaduta mÃæsacak«ur, divyacak«u÷, praj¤Ãcak«ur, dharmacak«ur, buddhacak«u÷. imÃny ucyante pa¤ca cak«Ææ«i.

[DsP_56] tatra katamÃni tathÃgatasya dvÃtriæÓan mahÃpuru«alak«aïÃni? yaduta

bhagavÃn suprati«ÂhitapÃda÷. tatrÃyaæ suprati«ÂhitapÃda÷: sakalÃbhyÃæ pÃdatalÃbhyÃæ bhÆmiæ saæsp­Óati tadyathà karaï¬atalaæ samatalÃvalambanÃt susama ÃdhÃre 'vasthÃpitaæ sakalenÃdhastalena bhÆmiæ saæsp­Óaty evam eva bhagavÃn suprati«ÂhitapÃda÷;

bhagavÃn samantanemika÷. tatrÃyaæ samantanemikah: adhastÃt pÃdatalayoÓ cakre jÃte sahasrÃre sanabhike sanemike sarvÃkÃraparipÆrake;

bhagavÃn m­dutaruïahastapÃda÷. tatreyaæ m­dutaruïahastapÃdatÃ: tadyathà ÓÃlmalikambalaæ karpÃsakambalaæ vÃ, yÃd­Óam anyapuru«ÃïÃæ nÃsti;

bhagavÃn dÅrghÃÇguli÷. tatreyaæ dÅrghÃÇgulitÃ: tasya hastapÃdÃÇgulayo 'tidÅrghÃ, yÃd­Óam anyapuru«ÃïÃæ nÃsti;

bhagavÃn jalahastapÃdah: tasya hastapÃdayor jÃlÃny avanaddhÃni, yÃd­Óam anyapuru«ÃïÃæ nÃsti;

bhagavÃn ÃyatapÃr«ïi÷. tatrÃyam ÃyatapÃr«ïi÷: tasya pÃdapí«nitale Ãyate, yÃd­Óam anyapuru«ÃïÃæ nÃsti;

bhagavÃn ucchaÇkhapÃda÷. tatreyam ucchaÇkhapÃdatÃ: ÃyatapÃr«ïyà saæprayoga ÃyatapÃr«ïer gulphasya ca sandhir ad­Óyatvena saæyujyate, yÃd­Óam anyapuru«ÃïÃæ nÃsti;

bhagavÃn aiïeyajaÇgha÷. tatrÃyam aiïeyajaÇgha÷: tasya jaÇghe anupÆrvatanuke bhÆtvà samyag anupÆrve bhavata÷;

bhagavÃn sthitÃnavanatÃjÃnupralambabÃhu÷. tatrÃyaæ sthitÃnavanatÃjÃnupralambabÃhur: bhagavÃn sthitako 'navanatakÃya ubhÃbhyÃæ pÃïitalÃbhyÃæ jÃnumaï¬ale parisp­Óati saæm­Óati;

bhagavÃn koÓagatavastiguhya÷. tatreyaæ koÓagatavastiguhyatÃ: tadyathà varagotra ÃjÃneyo mahÃhasty ÃjÃneyo vÃÓva÷;

bhagavÃn pradak«iïÃvartaikaikaroma÷. tatreyaæ pradak«iïÃvartaikaikaromatÃ: tasyaikaikaromakÆpebhya ekaikÃni romÃïi jÃtÃni nÅlÃni kuï¬alÃvartÃni snigdhakomalÃni;

bhagavÃn ÆrdhvÃgraroma÷. tatreyam ÆrdhvÃgraromatÃ: tasya Óira÷kÃye keÓaromÃïi jÃtÃny Ærdhvam Ãku¤citÃni nÅlÃni kuï¬alÃvartÃni pradak«iïÃvartÃni;

bhagavÃn sÆk«masnigdhakomalacchavi÷. tatreyaæ suk«masnigdhakomalacchavitÃ: tasya kaye rajojalaæ nÃvati«Âhati;

bhagavÃn suvarïavarïa÷. tadyathà nÃnÃratnakhacito jÃmbunadasuvarïayÆpa evaæ surÆpa÷ sudarÓanas, tasmÃd ucyate suvarïavarïa÷;

bhagavÃn saptotsada÷. tatreyaæ saptotsadatÃ: tasya dvayo÷ padayor dvÃv utsadau surÆpau sudarÓanau pariv­ddhamÃæsalohitau; evam eva dvayor hastayor dvÃv utsadau surÆpau sudarÓanau pariv­ddhamÃæsalohitau, dvayor aæsayor dvÃv utsadau, kandharopari caika utsada÷ surÆpa÷ sudarÓana÷ pariv­ddhamÃæsalohita÷;

bhagavÃn susaæv­ttaskandha÷;

bhagavaæÓ citÃntarÃæsa÷;

bhagavÃn sv­jujÃtagÃtra÷;

bhagavÃn nyagrodhaparimaï¬ala÷. tatreyaæ nyagrodhaparimaï¬alatÃ: yÃvÃn ÃyÃmatas tÃvÃn vistÃrato, yÃvÃn vistÃratas tÃvÃn ÃyÃmata÷;

bhagavÃn siæhahanu÷;

bhagavÃæÓ catvÃriæÓaddanta÷;

bhagavÃn aviraladanta÷;

bhagavÃn ÓuklatÅk«ïonnatÃgradanta÷;

bhagavÃn rasÃgravÃn. sa ­jukaïÂhanìiko 'jihmam asaÇgaæ gilanasamartho 'sti;

bhagavÃn prabhÆtatanujihva÷. tatreyam prabhÆtatanujihvatÃ: mukhÃj jihvÃæ nirïamayyobhe nÃsikÃvivare ubhe cak«urvivare ubhe karïavivare sp­Óati parim­Óati, keÓaparyantaæ sarvaæ mukhamaï¬alam ÃcchÃdayati;

bhagavÃn brahmasvara÷;

bhagavÃn viÓÃlagopak«manetra÷;

bhagavÃn abhinÅlanetra÷;

bhagavÃn parisamÃptanetrapiï¬a÷;

bhagavÃn vyÃmaprabha÷;

bhagavÃn pÆrïacandranibhÃnana÷;

bhagavato bhruvor antara Ærïà jÃtà karpÃsavat komalà kundapu«pacandraÓaÇkhapadmakesaragok«ÅrÃvaÓyÃyapu«pasad­ÓÃ;

bhagavÃn u«ïÅsaÓÅr«a÷.

etÃny ucyante dvÃtriæÓan mahÃpuru«alak«aïÃni.

[DsP_57] tatra katamÃny aÓÅtir anuvya¤janÃni? yaduta:

buddhà bhagavanta ÃtÃmranakhÃ, nÃrÃyaïavat susaæhatagatrÃÓ, cÃruni«pannajÃnumaï¬alÃ÷, ÓucigÃtrÃ, m­dugÃtrÃ÷, komalagÃtrÃ÷, snigdhagÃtrÃ, ajihmagÃtrÃ, dÅrghÃnupÆrvÃÇgulaya÷;

buddhà bhagavanto v­ttÃÇgulayo, 'nupÆrvÃÇgulayo, gƬhaÓirÃ, gƬhagulpha÷, surÆpagÃtrÃ÷, suvibhaktagÃtrÃ÷, suviÓuddhÃyatanÃ÷, suviÓuddhaj¤ÃnÃ÷, sÃk«ÃtsaæpanneryÃpathÃ÷;

buddhà bhagavanta÷ ÓrÅmanto buddhimanto, darÓanÅyÃ, nÃtyÃyatavadanÃ, ajihmavadanÃ, bimbavad rakto«ÂhÃÓ, citavadanÃ, gambhÅrasvarÃ, gambhÅranÃbhaya÷, suv­ttanÃbhaya÷, pradak«ÅïavartanÃbhayaÓ, citapÃïipÃdÃ÷;

buddhà bhagavanto yathepsitapÃïipÃdÃ÷, samapÃïilatÃ, avyavahitapÃïilekhÃ, ÃyatapÃïilekhÃ, vyapagatamaladurgandhagÃtrÃ, bhÃsvaravarïÃÓ, cÃrvÃyatanamukhÃÓ, candrasad­ÓamukhÃ÷, pÆrvÃbhilÃpino, 'pagatabhrÆkuÂimukhÃ÷; sarvaromakÆpebhyo manÃpo gandho nirgacchati; sugandhamukhà bhavanti, siæhavikrÃntagÃmino, nÃgavikrÃntagÃmino, haæsavikrÃntagÃminaÓ, chattrÃkÃrottamÃÇgÃ, madhurasarvÃkÃraparisamÃptagho«Ãs, tÅk«ïadaæ«ÂrÃs, tuÇganÃsÃ, raktajihvÃ÷;

buddhà bhagavantas tanujihvÃ, abhinÅlaromÃ÷, ÓuciromÃ, viÓÃlanetrÃ÷, paripÆrïavivarÃ, lohitapÃïipÃdalatÃ, nÃbhinÃlarahitÃ, abhugnakuk«aya÷, k«ÃmodarÃ÷;

buddhà bhagavanto 'valitakuk«aya÷, ÓubhasandhayaÓ, citasandhaya÷, pariÓuddhapÃïipÃdÃ, vyÃmaprabhÃ÷, prabhÃsvaragÃmina÷, kÃyadarÓanat­ptadevamanu«yÃ÷, sarvaprÃïyavimÃnitadarÓanÃ÷, sattvÃnuÓÃsakÃs; te«Ãæ vÃg anukÆlavartipar«ado bahir na nirgacchati; siæhapÆrvÃrdhakÃyà bhavanti, susaæbaddhagÃtrÃ, gƬhaÓikhÃ, abhinÅlaÓlak«nacitakeÓÃ, anÃkulakeÓÃ, udvartitasuku¤citakeÓÃ, asaælulitakeÓÃ÷, ÓrÅvatsavibhÆ«itoraskÃ÷, ÓriyojjvalapÃïipÃdalak«aïÃ÷;

buddhÃnÃæ bhagavatÃæ hiÇgulamana÷ÓilÃcÅnapi«Âavai¬ÆryatÃmrakiÂÂavarïair likhitÃnÅva lak«aïÃni. etany ucyante 'ÓÅtir anuvya¤janÃni.

[DsP_58] tata Ãyu«mÃn ÓÃradvatÅputro bhagavantam etad avocat: saced bhadanta bhagavan bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharme«v anabhinivi«ÂÃs, tena bodhisattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thaÇ na samanupaÓyanti yaduteme dharmÃ÷ kuÓalà ime dharmà akuÓalÃ, ime dharmà vyÃk­tà ime dharmà avyÃk­tÃ, ime dharmà laukikà ime dharmà lokottarÃ, ime dharmÃ÷ sÃsravà ime dharmà anÃsravÃ, ime dharmÃ÷ saæsk­tà ime dharmà asaæsk­tÃ, ime dharmÃ÷ sÃdhÃraïà ime dharmà asÃdhÃraïà ity, asaæpaÓyamÃnÃÓ ca kathaæ bodhimÃrgaæ pratipadyante, 'pratipadyamÃnÃÓ ca kathaæ sarvaj¤atÃm anuprÃpnuvanti?

evam ukte bhagavÃn ayu«mantaæ ÓÃradvatÅputram etad avocat: yad api ÓÃradvatÅputra bodhisattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyanti tat saæv­tita÷, paramÃrthatas tu nÃsti.

Ãha: kathaæ bhagavan saæv­tita÷ sat paramÃrthato nÃsti?

[DsP_59] bhagavÃn avocat: yasmin kÃle ÓÃradvatÅputra bodhisattva evaæ cintayati: tatra katame kuÓalà laukikà dharmà iti, sa evaæ cintayati: ete kuÓalà laukikà dharmà yaduta pit­j¤atÃ, mÃt­j¤atÃ, ÓramaïyatÃ, brÃhmaïyatÃ, kulajye«ÂhÃpacÃyitÃ, dÃnamayaæ puïyakriyÃvastu, ÓÅlamayaæ puïyakriyÃvastu, bhÃvanÃmayaæ puïyakriyÃvastu, vaiyÃv­tyasahagatam upÃyakauÓalyapuïyaæ, daÓa kuÓalakarmapathÃ, laukikà vidhmÃtakasaæj¤Ã, vipa¬umakasaæj¤Ã, vilohitakasaæj¤Ã, vipÆyakasamj¤Ã, vinÅlakasaæj¤Ã, vikhÃditakasaæj¤Ã, vik«iptakasaæj¤Ã, asthikasaæj¤Ã, vidagdhakasaæj¤Ã; evam eva catvÃri dhyÃnÃni, catvÃry apramÃïÃni, catasra ÃrÆpyasamÃpattayo, buddhÃnusm­tir, dharmÃnusm­ti÷, saæghÃnusm­ti÷, ÓÅlÃnusm­tis, tyÃgÃnusm­tir, devatÃnusm­tir, upaÓamÃnusm­tir, ÃnÃpÃnÃnusm­ti÷, kÃyagatÃnusm­tir, maraïÃnusm­tir iti.

[DsP_60] tatra katame 'kuÓalà dharmà iti cintayitvà sa evaæ cintayati: ete 'kuÓalà dharmà yaduta prÃïÃtipÃto, 'dattÃdÃnaæ, kÃmamithyÃcÃro, m­«ÃvÃda÷, paiÓunyaæ, pÃru«yaæ, saæbhinnapralÃpo, 'bhidhyÃ, vyÃpÃdo, mithyÃd­«Âi÷, krodha, upanÃho, mrak«a÷, pradÃso, vihiæser«yÃ, mÃtsaryaæ, mÃna iti.

[DsP_61] tatra katame 'vyÃk­tà dharmà iti cintayitvà sa evaæ cintayati: ete 'vyÃk­tà dharmà yadutÃvyÃk­tÃni kÃyakarmÃïy, avyÃk­tÃni vÃkkarmÃïy, avyÃk­tÃni mana÷karmÃïy, avyÃk­tÃni catvÃri mahÃbhÆtÃny, avyÃk­tÃni pa¤cendriyÃïy, avyÃk­tÃ÷ pa¤ca skandhÃ, dvÃdaÓÃyatanÃny, a«ÂÃdaÓa dhÃtavo, vipÃkaÓ ceti.

[DsP_62] tatra katame lokottarà dharmà iti cintayitvà sa evaæ cintayati: ete lokottarà dharmà yaduta catvÃri sm­tyupasthÃnÃni, catvÃri samyakprahÃïÃni, catvÃra ­ddhipÃdÃ÷, pa¤cendriyÃïi, pa¤ca balÃni, sapta bodhyaÇgÃny, ÃryëÂÃÇgamÃrgas, trÅïi vimok«amukhÃny, anÃj¤ÃtamÃj¤ÃsyÃmÅndriyam, Ãj¤endriyam, Ãj¤ÃtÃvÅndriyaæ, savitarka÷ savicÃra÷ samÃdhir, avitarko vicÃramÃtra÷ samÃdhir, avitarko 'vicÃra÷ samÃdhir, adhyÃtmaÓÆnyatà yÃvad abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃ, tathÃgatasya daÓa balÃni, catvÃri vaiÓÃradyÃni, catasra÷ pratisaævido, mahÃmaitrÅ, mahÃkaruïÃ, a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmà iti.

[DsP_63] tatra katame sÃsravà dharmÃ÷? traidhatukaparyÃpannÃ÷ pa¤ca skandhÃ, dvÃdaÓÃyatanÃny, a«ÂÃdaÓa dhÃtavaÓ, catvari dhyÃnÃni, catvÃry apramÃïÃni, catasra ÃrÆpyasamÃpattaya ete ucyante sÃsravà dharmÃ÷.

[DsP_64] tatra katame 'nÃsravà dharmÃ÷? catvÃri sm­tyupasthÃnÃni peyÃlaæ yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmà ete 'nÃsravà dharmÃ÷.

[DsP_65] tatra katame saæsk­tà dharmÃ÷? yaduta kÃmadhÃtÆ, rÆpadhÃtur, arÆpadhÃtur, evam eva pa¤ca skandhÃÓ, catvÃri dhyÃnÃni, catvÃry apramÃïÃni, catasra ÃrÆpyasamÃpattayaÓ, catvÃri sm­tyupasthÃnÃni peyÃlaæ yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ, ete saæsk­tà dharmÃ÷.

[DsP_66] tatra katame 'saæsk­tà dharmÃ÷? ye«Ãæ dharmÃïÃæ notpÃdo, na sthitir, na nirodho, nÃnyathÃtvam, evam eva rÃgak«ayo, dve«ak«ayo, mohak«aya, evam eva dharmasthitir, dharmatÃ, dharmadhÃtur, dharmÃnavadyatÃ, tathatÃbhrÃntatathatÃnanyatathatÃ, bhÆtakoÂir eta ucyante 'saæsk­tà dharmÃ÷.

[DsP_67] tatra katame sÃdhÃraïà dharmÃ÷? yaduta catvÃri dhyÃnÃni, catvÃry apramÃïÃni, catasra ÃrÆpyasamÃpattaya÷, pa¤cÃbhij¤Ã, ete p­thagjanai÷ saha sÃdhÃraïà dharma÷.

[DsP_68] tatra katame p­thagjanai÷ sahÃsÃdhÃraïà dharmÃ÷? saptatriæÓad bodhipak«ikà dharmÃ, daÓa balÃni, catvÃri vaiÓÃradyÃni, catasra÷ pratisaævidas, trÅïi vimok«amukhÃni yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmà eta ucyante 'sÃdhÃraïà dharmÃ÷.

[DsP_69] yad api ÓÃradvatÅputra bodhisattvÃ÷ saæv­tita÷ sarvadharmÃn evaæ p­thak paÓyamÃnÃ÷ paramÃrthato nÃbhiniviÓanti, katham anabhinivi«ÂÃ÷? tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«o mÃyÃnirmitÃæ caturaÇginÅæ senÃæ d­«ÂvÃ, yaduta hastikÃyam aÓvakÃyaæ rathakÃyaæ pattikÃyaæ, tatra senÃstÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«o gharmÃrto nÃnÃvidhÃæ marÅcikÃm Ærmivac calantÅæ d­«Âvedaæ jalam iti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«a÷ svapne nÃnÃvidhÃni rÆpÃïi d­«Âvà vibuddha÷ san te«Ãm rÆpam astÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓaradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«a udake candraæ d­«Âvà tatra candro 'stÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«a indrajÃlaæ d­«Âvà tatra vastutve nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api sarvadharmÃïÃæ vastutve nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit pÆru«o mÃyayÃkÃÓe carann api tatrÃkÃÓo 'stÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«a÷ pratiÓrutkÃæ Órutvà tatra Óabdo 'stÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvà sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«o gandharvanagaraæ d­«Âvà tatra nagaram astÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti; tadyathà ÓÃradvatÅputra kaÓcit puru«a ÃdarÓe mukhapratibimbaæ d­«Âvaitan mukham astÅti nÃbhiniviÓaty, evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ sarvadharmÃn p­thak paÓyamÃnà api nÃbhiniviÓanti, dharme«v anabhinivi«ÂÃ÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ pÃraæ gatÃ÷ k«ipram anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyante.

daÓasÃhasrikÃyÃ÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃ÷ sarvadharmaparivarto nÃma dvitÅya÷.