Patna Dharmapada Based on the ed. by Margaret Cone: "Patna Dharmapada, Part I: Text", JPTS 13 (1989), pp. 101-217. Input by Tatsushi Tamai ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ siddhaü namaþ sarvvabuddhadhammàryyasaüghebhyaþ 1 Dhp 1 manopårvvaügamà dhammà mano÷reùñhà manojavà | manasà ca praduùñena bhàùate và karoti và | tato naü dukham anneti cakram và vahato padaü || Uv31:23 manaþpårvaïgamà dharmà manaþ÷reùñhà manojavàþ | manasà hi praduùñena bhàùate và karoti và | tatas taü duþkham anveti cakraü và vahato padam || 2 Dhp2 ma[nopårvvaü]gamà dhammà mano÷reùñhà manojavà | manasà ca prasannena bhàùate và karoti và | tato naü sukham anneti cchàyà và anapàyinã || Uv31:24 manaþpårvaïgamà dhrmà manaþ÷reùñhà manojavà | manasà ca prasannena bhàùate và karoti và | tatas taü sukham anveti cchàyà và anugaminã || 3 Dhp15 iha ÷ocati precca ÷ocati pàpakam[mo ubhaya]ttha ÷ocati | so ÷ocati so vihaünyati dçùñà kammakile÷am àttano || Uv28:34 iha ÷ocati pretya ÷ocati pàpakammà hi ubhayatra ÷ocati | sa hi ÷ocati sa pra÷ocati dçùñvà karma hi kliùñam àtmanaþ || 4 Dhp16 iha nandati precca nandati katapuü¤o ubhayattha nandati | so nandati [ ]dati dçùñà kammavi÷uddhim àttano || Uv28:35 iha nandati pretya nandati kçtapuõyo hy ubhayatra nandati | sa hi nandati sa pramodate dçùñvà karma vi÷uddham àtmanaþ || 5 Dhp3 àkro÷i maü avadhi maü ajini maü ahàsi me | ye tàni upanahyanti veraü tesaü na ÷àmyati || Uv14:9 àkro÷an màm avocan màm ajayan màm ajàpayet | atra ye hy upanahyanti vairaü teùàü na ÷àmyati || 6 Dhp4 àkro[ùi maü] avadhi maü ajini maü ahàsi me | ye tàni nopanahyanti veraü tesaü upa÷amyati || Uv14:10 àkro÷an màm avocan màm ajayan màm ajàpayet | atra ye nopanahyanti vairaü teùàü pra÷àmyati || 7 Dhp7 ÷ubhà 'nupa÷÷iü viharantaü indriyesu asaüvçtaü | [bhojana]mhi amàttaü¤å ku÷ãdaü hãnavãriyaü || taü ve prasahate màro vàto rukkhaü va dubbalaü | Uv29:15 ÷ubhànudar÷inaü nityam idriyai÷ càpy asaüvçtaü | bhojane càpy amàtraj¤aü hãnaü jàgarikàsu ca | taü vai prasahate ràgo vàto vçkùam ivàbalaü | 8 Dhp8 a÷ubhànupa÷÷iü viharantaü indriyeùu susaüvçtaü || bhojanamhi ca mà[ ]ddhaü àraddhavãriyaü | taü ve na prasahate màro vàto ÷elaü va parvvataü || Uv29:16 a÷ubhànudar÷inaü nityam indriyai÷ ca susaüvçtaü | bhojane càpi màtraj¤aü yuktaü jàgarikàsu ca | taü na prasahate ràgo vàtaþ ÷ailam iva sthiraü || 9 Dhp328 sace labheyà nipakaü sapraü¤aü sàddhiücaraü sàdhuvihàradhãraü | adhibhåya sabbàõi pari÷rav[ ] careyà tenàttamano satãmà || Uv14:13 sa cel labhed vai nipakaü sahàyaü loke caraü sàdhu hi nityam eva | adhibhåya sarvàõi parisravàõi careta tenàptamanà smçtàtmà || 10 Dhp329 na ce labheyà nipakaü sapraü¤aü sàddhiücaraü sàdhuvihàradhãraü | ràjà va ràùñaü vijitaü prahàya eko ccare màtaügàranne va nàgo || Uv14:14 na cel labhet vai nipakaü sahàyaü loke ca raü sàdhu hi nityam eva | ràjeva ràùñraü vipulaü prahàya eka÷ caren na ca pàpàni kuryàt || 11 Dhp330 ekassa caritaü ÷reyo nàsti bàle bitãyatà | eko ccare na ca pàpàni kayirà appussuko màtaügàranne va nàgo || Uv14:16 ekasya caritaü ÷reyo na tu bàlaþ sahàyatà | eka÷ caren na ca pàpàni kuryàd alpotsuko 'raõyagatai va nàgaþ || 12 chandadoùabhayà mohà yo dhammaü ativattati | nãhãrate tassa ya÷o kàlapakkhe va candramà || 13 chandadoùabhayà mohà yo dhammaü nàtivattati | àpårate tassa ya÷o ÷uklapakkhe va candaramà || 14 Dhp21 apramàdo amatapadaü pramàdo maccuno padaü | apramattà na mrãyanti ye pramattà yathà matà || Uv4:1 apramàdo hy amçtapadaü pramàdo matyunaþ padam | apramattà na mriyante ye pramattàþ sadà mçtàþ || 15 Dhp22 etaü vi÷eùataü nyàttà apramàdamhi paõóità | apramàde pramodanti ayiràõàü gocare ratà || Uv4:2 etaü vi÷eùatàü j¤àtvà hy apramàdasya paõóitaþ | apramàdaü pramudyeta nityam àryaþ svagocaram || 16 Dhp23 te jhàyino sàtatikà niccaü dçóhaparàkramà | phusanti dhãrà nibbàõaü yogacchemaü anuttaraü || Uv4:3 apramattàþ sàtatikà niccaü dçóhaparàkramàþ | spç÷anti dhãrà nirvàõaü yogakùemam anuttaram || 17 Dhp26 pramàdaü anuyu¤janti bàlà dummedhino janà | apramàdan tu medhàvã dhanaü ÷reùñhaü va rakkhati || Uv4:10 pramàdam anuvartante bàlà durmedhaso janàþ | apramàdaü tu medhàvã dhanaü ÷reùñhãva rakùati || 18 Dhp29 apramatto pramattesu suttesu bahujàgaro | abalàùùam va ÷ãghrà÷÷o hettà yàti sumedhaso || Uv19:4 apramattaþ pramatteùu supteùu bahujàgaraþ | abalà÷va iva bhadrà÷vaü hitvà yàti sumedhasam || 19 Dhp28 pramàdam apramàdena yadà nudati paõóito | praü¤àpràsàdam àruhya a÷oko ÷okiniü prajàü | parvvataññho va bhoma 'ññhe dhãro bàle avecchati || Uv4:4 pramàdam apramàdena yadà nudati paõóitaþ | praj¤àpràsàdam àruhya tv a÷okaþ ÷okinãü prajàm | parvatasthaiva bhåmisthàü dhãro bàlàn avekùate || 20 Dhp172 pårvve càpi pramajjittà yo pacchà na pramajjati | so imaü lokaü prabhàseti abhramutto va candramà || Uv16:5 yas tu pårvaü pramàdyeha pa÷càd vai na pramàdyate | sa imaü bhàsate lokam abhramuktaiva candramàþ || 21 pårvve càpi pramajjittà yo pacchà na pramajjati | so imàü visattikàü loke sato samativattati || Uv16:6 yas tu pårvaü pramàdyeha pa÷càd vai na pramàdyate | sa imàü viùaktikàü loke smçtaþ samativartate || 22 Dhp32 apramàdagaru bhikkhå pramàde bhayadaü÷ino | abhavvo parihàõàya nibbàõasseva santike || Uv4:32 apramàdarato bhikùuþ pramàde bhayadar÷akaþ | abhavyaþ parihàõàya nirvàõasyaiva so 'ntike || 23 Dhp31 apramàdagaru bhikkhå pramàde bhayadaü÷ino saüyojanam aõutthålaü daham aggãva gacchati | Uv4:29 apramàdarato bhikùuþ pramàde bhayadar÷akaþ | saüyojanam aõusthålaü dahann agnir iva gacchati | 24 Dhp327 apramàdaratà hotha saü cittam anurakkhatha || duggà uddharathàttànaü pake sanno va ku¤jaro | Uv4:36/4:27 apramàdaratà bhavata svacittam anurakùata || durgàd uddharate tmànaü païkasan naiva ku¤jaraþ | 25 pramàde pramudino nipakà ÷ãlasaüvçtà || te ve kàle pràcchanti yattha pràtto na ÷ocati | 26 pramàde pramodetha na kàmaratisandhave || evaü viharan àtàpã ÷àntacitto 'nuddhato | ceto÷amatham anuyutto dukkhassantakaro siyà || 27 Dhp24 uññheyà na pramajjeyà dhammaü sucaritaü care | dhammacàrã [ ] ÷eti a÷÷iü loke paramhi ca || Uv4:35 uttiùñhen na pramàdyeta dharmaü sucaritaü caret | dharmacàrã sukhaü ÷ete hy asmiü loke paratra ca || 28 Dhp24 uññhàõavato satãmato ÷ucikammassa ni÷àmmakàõo | saüyyatassa ca dhammajãvino apramattassa ya÷o 'ssa vaddhati || Uv4:6 utthànavataþ smçtàtmanaþ ÷ubhacittasya ni÷àmyacàriõaþ | saüyatasya hi dharmajãvino hy apramattasya ya÷o 'bhivardhate || 29 Dhp25 uññhàõenà 'pramàdena saüyyamena damena ca | dãpaü kayiràtha medhàvã yam ogho nàdhipårati || Uv4:5 utthànenàpramàdena saüyamena damena ca | dvãpaü karoti medhàvã tam ogho nàbhimardati || 30 Dhp280 uññhàõakàlamhi anuññhihàno yuvà balã àlasiko upako | saüsannasaükappamano kusãdo praü¤àya màggaü alaso na yeti || Uv31:32 utthànakàleùu nihãnavãryo vàcà balã tv àlasiko nirà÷aþ | sadaiva saükalpahataþ kusãdo j¤ànasya màrgaü satataü na vetti || 31 Dhp167 hãnaü dhammaü na seveyà pramàdena na samvase | micchadçùñiü na seveyà na siyà lokavaddhano || Uv4:8 hãnàü dharmaü na seveta pramàdena na saüvaset | mityàdçùñiü na roceta na bhavel lokavardhanaþ || 32 Dhp259 na tàvatà dhammadharo yàvatà bahu bhàùati | yo tu appam pi sottàna dhammaü kàyena phassaye | sa ve dhammadharo hoti yo dhamme na pramajjati || Uv4:21 na tàvatà dharmadharo yàvatà bahu bhàùate | yas tv ihàlpam api ÷rutvà dharmaü kàyena vai spç÷et | sa vai dharmadharo bhavati yo dharme na pramàdyate || 33 Dhp371 dhammaü vicinàtha apramattà mà vo kàmaguõà bhrameüsu cittaü | mà lohaguóe gilaü pramatto kraõóe dukkham idan ti dahyamàno || Uv31:31 àtàpi vihara tvam apramatto mà te kàmaguõo matheta cittam | mà lohaguóàü gileþ pramattaþ krandaü vai narakeùu pacyamànaþ || apramàdavaggaþ ***** Bràhmaõa ***** 34 Dhp383 chinna såtraü paràkràmma bhavaü praõuda bràhmaõa | saükhàràõàü khayaü ¤àttà akathaso si bràhmaõa || Uv33:60 chindhi srotaþ paràkramya kàmàü praõuda bràhmaõa | saükàràõàü kùayaü j¤àtvà hy akçtaj¤o bhaviùyasi || 35 yamhi dhammaü vijàneyà vçddhamhi daharamhi | sakkacca naü namasseyà aggihotraü va bràhmaõo || Uv33:64 yasya dharmaü vijànãyàd vçddhasya daharasya và | satçatyanaü namasyeta hy agnihotram iva dvijaþ || 36 Dhp392 yamhi dhammaü vijàneyà sammasaübuddhade÷itaü | tam eva apacàyeyà aggihotraü va bràhmaõo || Uv33:66 yasya dharmaü vijànãyàt samyaksaübuddhade÷itam | satkçtyainaü namasyeta hy agnihotram iva dvijaþ || 37 na jañàhi na gotreõa na jàccà hoti bràhmaõo | yo tu bàhati pàpàni aõutthålàni sabba÷o || bàhanà eva pàpànàü bràhmaõo ti pravuccati | Uv33:8 na jañàbhir na gotreõa na jàtyà bràhmaõaþ smçtaþ | yas tu vàhayate pàpàny aõusthålàni sarva÷aþ | vàhitatvàt tu pàpànàü bràhmaõo vai nirucyate || 38 Dhp401 vàrã pukkharapatte và àràgre-r-iva sàsavo || yo na lippati kàmesu tam ahaü bråmi bràhmaõaü | Uv33:30 vàrã puùkarapatreõev àràgreõeva sarùapaþ | na lipyate yo hi kàmair bravãmi bràhmaõaü hi tam || 39 Dhp387 udayaü tapati àdicco ràtrim àbhàti candramà || sannaddho khattiyo tapati jhàyiü tapati bràhmaõo || atha sabbe ahoràtte buddho tapati tejasà || Uv33:74 divà tapati hàdityo ràtràv àbhàti candramàþ | saünaddhaþ kùatriyas tapati dhyàyã tapati bràhmaõaþ | atha nityam ahoràtraü buddhas tapati tejasà || 40 Dhp385 yassa pàram apàram và pàràpàraü na vijjati | vãtajjaraü visaüyuttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü || 41 Dhp384 yadà dayesu dhammesu pàragå hoti bràhmaõo | athassa sabbe saüyogà atthaü gacchanti jànato || Uv33:72 yadà hi sveùu dharmeùu bràhmaõaþ pàrago bhavet | athàsya sarvasaüyogà astaü gacchanti pa÷yataþ || 42 sa khu so khiõasaüyogo khãõamànapunabbhavo | saüghàvasevã dhammaññho saüghaü na upeti vedagå || Uv6:10 sa tu vikùãõa saüyogaþ kùãõamàno niraupadhiþ | kàyasya bhedàt sapraj¤aþ saükhyàn nopaiti nirvçtaþ || 43 Dhp408 akakka÷iü vinnapaõiü giràü saccam udãraye | tàya nàbhiùape kaüci tam ahaü bråmi bràhmaõaü || Uv33:17 yo 'karka÷àü vij¤apanãü giraü nityaü prabhàùate | yayà nàbhiùajet ka÷ cid bravãmi bràhmaõaü hi tam || 44 Dhp404 asaüsaññhaü gçhaññhehi anagàrehi cåbhayaü | anokasàriü appicchaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü || Uv33:20 asaüsçùñaü gçhasthebhir anagàrais tathobhayaü | anokasàriõaü tuùñaü bravãmi bràhmaõaü hi taü || 45 Dhp391 yassa kàyena vàcàya manasà nàsti dukkataü | saüvçtaü trisu ññhàesu tam ahaü bråmi bràhmaõaü || Uv33:16 yasya kàyena vàcà ca manasà ca na duùkçtam | susaüvçtaü tçbhiþ sthànair bravãmi bràhmaõaü hi tam || 46 Dhp389 mà bràhmaõassa prahare nàssa mucceya bràhmaõo | dhi bràhmaõassa hantàraü ya ssa và su na muccati || Uv33:63 na bràhmaõasya praharen na ca mu¤ceta bràhmaõaþ | dhig bràhmaõasya hantàraü dhik taü yaù ca pramu¤cati || 47 Dhp294,295 màtaraü pañhanaü hantà ràjànaü do ca khattiye | ràùñaü sànucaraü hantà anigho carati bràhmaõo || Uv33:61,62 màtaraü pitaraü hatvà ràjànaü dvau ca ÷rotriyau | ràùñraü sànucaraü hatvà anigho yàti bràhmaõaþ || 48 Dhp403 gambhãrapraü¤aü medhàviü màggà 'màggassa kovidaü | uttamàttham anupràttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü || Uv33:33 gambhãrabuddhiü medhàóhyaü màrgàmàrgeùu kovidam | uttamàrtham anupràptaü bravãmi bràhmaõaü hi tam || 49 Dhp386 jhàyiü virajam àsãnaü katakiccaü anàsavaü | uttamàttham anupràttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü || Uv33:32 dhyàyinaü vãtarajasaü kçtakçtyaü anàsavam | kùãõàsravaü visaüyuktaü bravãmi bràhmaõaü hi tam || bràhmaõavarggaþ ***** Bhikùu ***** 50 sabbattha saüvaro sàdhu sàdhu sabbattha saüvaro | sabbattha saüvçto bhikkhå sabbadukkhà pramuccati || 51 Dhp361 kàyena samvaro sàdhu sàdhu vàcàya saüvaro | manasà pi saüvaro sàdhu sàdhu sabbattha saüvaro | sabbattha saüvçto bhikùå sabbadukkhà pramuccati || Uv7:11 kàyena saüvaraþ sàdhu sàdhu vàcà ca saüvaraþ | manasà saüvaraþ sàdhu sàdhu sarvatra saüvaraþ | sarvatra saüvçto bhikùuþ sarvaduþkhàt pramucyate || 52 Dhp362 hastasaüyyato pàdasaüyyato vàcàsaüyyato saüvçtendriyo || ajjhattarato samàhito eko saütuùito tam àhu bhikkhuü | Uv32:7 hastasaüyataþ pàdasaüyato vàcàsaüyataþ sarvasaüyataþ | àdhyàtmarataþ samàhito hy ekaþ saütuùito hi yaþ sa bhikùuþ || 53 Dhp378 ÷àntakàyo ÷àntacitto ÷àntavà susamàhito || vàntalokàmiùo bhikkhå upa÷ànto ti vuccati | Uv32:24 ÷àntakàyaþ (÷àntacittaþ) ÷àntavàk susamàhitaþ | vàntalokàmiùo bhikùur upa÷ànto nirucyate || 54 Dhp363 yo mukhe saüyyato bhikkhå mantàbhàùã anuddhato || atthaü dhamma¤ ca de÷eti madhuraü tassa bhàùitaü | Uv8:10 mukhena saüyato bhikùur mandàbhàùã hy anuddhataþ | arthaü dharmaü ca de÷ayati madhuraü tasya bhàùitam || 55 Dhp365 saü làbhaü nàtimaü¤eyà nà 'ü¤esaü prihayaü care || aü¤esaü prihayaü bhikkhå samàdhin nàdhigacchati | Uv13:8 svalàbhaü nàvamanyeta nànyeùàü spçhako bhavet | anyeùàü spçhako bhikùuþ samàdhiü nàdhigacchati || 56 Dhp366 appalàbho pi ce bhikkhå saü làbhaü nàtimaü¤ati || taü ve devà pra÷aüsanti ÷uddhàjãviü atandritaü || Uv13:12 alpaj¤àto 'pi ced bhavati ÷ãleùu susamàhitaþ | vidvàüsas taü pra÷aüsanti ÷uddhàjãvim atandritam || 57 Dhp369 si¤ca bhikkhu imaü nàvàü sittà te laghu hehiti | hettà ràga¤ ca doùaü ca tato nibbàõam ehisi || Uv26:12 si¤ca bhikùor imàü nàvaü siktà laghvã bhaviùyati | hitvà ràgaü ca doùaü ca tato nirvàõam eùyasi || 58 udàggracitto sumano adhibhåya priyà 'priyaü || tato pràmojjabahulo sato bhikkhå parivraje | Uv32:23 udagracittaþ sumanà hy adhibhåya priyàpriyam || pràmodyabahulo bhikùur duþkhakùayam avàpnuyàt | 59 Dhp368 mettàvihàrã bhikkhå prasanno buddha÷àsane || pañivijjhi padaü ÷àntaü saükhàropa÷amaü sukhaü | dçùñe va dhamme nibbàõaü yogacchemaü anuttaraü || Uv32:21 maitràvihàrã yo bhikùuþ prasanno buddha÷àsane | adhigacchet padaü ÷àntaü saüskàropa÷amaü sukham || (dçùñe va dhamme nibbàõaü yogacchemaü anuttaraü ||) 60 Dhp373 ÷uü¤a 'gàraü praviùñassa ÷àntacittassa bhikkhuõo | amànuùà ratã hoti sammaü dhammaü vipa÷÷ato || Uv32:9 ÷unyàgàraü praviùñasya prahitàtmasya bhikùuõaþ | amànuùà ratir bhavati samyag dharmàü vipa÷yataþ || 61 Dhp374 yathà yathà sammassati khandhànàm udayavyayaü | labhate cittassa pràmojjaü amatà hetaü vijànato || Uv32:10 yatho yathaþ saüapç÷ati skandhànàm udayavyayam | pràmodyaü labhate tatra prãyà sukham analpakam | tataþ pràmodyabahulaþ smçto bhikùuþ parivrajet || 62 Dhp372 nàsti jhànam apraü¤assa praü¤à nàsti ajhàyato | yamhi jhànaü ca praü¤à ca sa ve nibbàõasantike || Uv32:25 nàsty apraj¤asya vai dhyànam praj¤à nàdhyàyato 'sti ca | yasya dhyànaü tathà praj¤à sa vai nirvàõasàntike || 63 Dhp375 tatthàyam àdã bhavati iha praü¤assa bhikkhuõo | indriyagottã sàntoùñã pràtimokkhe ca saüvaro || Uv32:26cd,27ab tasyàyam àdir bhavati tathà praj¤asya bhikùuõaþ | saütuùñir indriyair guptiþ pràtimokùe ca saüvaraþ || 64 Dhp375ef,376 mitte bhajetha kallàõe ÷uddhàjãvã atandrito | pañisandharavaññi ssa àcaraku÷alo siyà | tato pràmojjabahulo sato bhikkhå parivraje || Uv32:6 màtraü bhajeta pratiråpaü ÷uddhàjãvo bhavet sadà | pratisaüstàravçttiþ syàd àcàraku÷alo bhavet | tataþ pràmodyabahulaþ smçto bhikùuþ parivrajet || 65 Dhp331 atthesu jàtesu sukhà sakhàyà puü¤aü sukhaü jãvitasaükhayamhi | toùñã sukhà yà itarã[ ] sabbassa pàpassa sukhaü prahàõaü || Uv30:34 artheùu jàteùu sukhaü sahàyàþ puõyaü sukhaü jãvitasaükùayeùu | tuùñiþ sukhà yà tv itaretareõa sarvasya duþkhasya sukho nirodhaþ || 66 Dhp332 sukhà màtretà loke tato pettetà sukhà | ÷àmannatà sukhà loke tato bràhmannatà sukhà || Uv30:21 sukhaü màtçvyatà loke sukhaü caiva pittçvyatà | sukhaü ÷ràmaõyatà loke tathà bràhmaõyatà sukham || 67 Dhp333 sukhaü yàvaj jarà ÷ãlaü sukhà ÷raddhà pratiùñhità | sukhà attharasà vàcà assiü mànakkhayo sukho || Uv30:20 sukhaü yàvaj jarà ÷ãlaü sukhaü ÷raddhà pratiùñhità | sukhaü càrtharatà vàcà pàpasyàkaraõaü sukhaü || 68 Dhp194 sukho buddhàna uppàdo sukhà dhammassa de÷anà | sukhà saüghassa sàmaggrã samaggràõàü tapo sukho || Uv30:22 sukhaü buddhasya cotpàdaþ sukhaü dharmasya de÷anà | sukhaü saüghasya sàmagrã samagràõàü tapaþ sukhaü || 69 Dhp206 sukhaü daü÷anam ayiràõàü saüvàso pi satàü sukho | addaü÷anena bàlànàü niccam eva sukhã siyà || Uv30:25 sukhaü dar÷anam àryàõàü saüvàso 'pi sadà sukhaü | adar÷anena bàlànàü nityam eva sukhã bhavet || 70 Dhp207 bàlàsaïgatacàrã hi drãgham addhàna ÷ocati | dukkho bàlehi saüvàso amittehi-r-iva sabbadà | dhãrà tu sukhasaüvàsà ¤àtãnaü và samàgamo || Uv30:26 bàlàsaüsargacàrã hi dãrghàdhvànaü pra÷ocati | duþkho bàlair hi saüvàso hy amitrair iva sarva÷àþ | dhãrais tu sukhasaüvàso j¤àtãnàm ivà saügamaþ || 71 Dhp208 tassà hi dhãraü ca bahu÷÷uta¤ ca dhoreya÷ãlavratamantam ayiraü | taü tàrisaü sappuruùaü sumedhaü sevetha nakkhattapathe va candramà || Uv25:25 dhãraü pràj¤aü niùeveta ÷ãlavantaü bahu÷rutam | dhaureyaü javasaüpannaü candraü tàràgaõà iva || 72 Dhp212 priyàto jàyate dukkhaü priyà ÷okà priyà bhayaü | priyàto vipramuttassa nàsti ÷okà kato bhayaü || Uv5:1 priyebhyo jàyate ÷okaþ priyebhyo jàyate bhayam | priyebhyo vipramuktànàü nàsti ÷okaþ kuto bhayam || 73 Dhp210 mà priyehi samàgaüma apriyehi kadàcanaü | priyassa addaü÷anaü dukkhaü apriyassa ca daü÷anaü || Uv5:5 mà priyaiþ saügamo jàtu mà ca syàd apriyaiþ sadà | priyàõàm adar÷anaü duþkhaü apriyàõàü ca dar÷anam || 74 Dhp211 tassà priyaü na kayiràtha priyàvàdo hi pàpako | ggraüthà tesaü na vijjanti yesaü nàsti priyàpriyaü || Uv5:8 tasmàt priyaü na karvãta priyabhàvo hi pàpakaþ | granthàs teùàü na vidyante yeùàü nàsti priyàpriyam || 75 Dhp213 chudhà parama rogàõaü saükhàraparamaü dukhaü | etaü ¤àttà yathàbhåtaü nibbàõaparamaü sukhaü || Uv26:7 kùudhà parama rogàõàü saüskàrà duþkham eva tu | etaj j¤àtvà yathàbhåtaü nirvàõaparamo bhavet || 76 Dhp204 àroggaparamà làbhà sàütoùñãparamaü dhanaü | vi÷÷àsaparamà ¤àtã nibbàõaparamaü sukhaü || Uv26:6 àrogyaparamà làbhà sàütuùñiparamaü dhanam | vi÷vàsaparamaü mitraü nirvàõaparamaü sukham || 77 Dhp290 màttàsukhapariccàgà pa÷÷e ce vipulaü sukhaü | caje màttàsukhaü dhãro saüpa÷÷aü vipulaü sukham || Uv30:30 màtràsukhaparityàgàd yaþ pa÷yed vipulaü sukham | tyajen màtràsukhaü dhãraþ saüpa÷yaü vipulaü sukham || 78 manujassa sadà satãmato màttaü jàniya laddhibhojane | tanukà 'ssa bhavanti vedanà ÷anikaü jãrati àyu pàlayaü || Uv29:14 manujasya sadà smçtãmato labdhvà bhojanamàtrajànataþ | tanukàsya bhavanti vedanàþ ÷anakair jãryati àyuþ pàlayam || 79 Dhp193 dullabho puruùàjaü¤o na so sabbattha jàyati | yattha so jàyate vãro taü kulaü sukham edhati || Uv30:27 durlabhaþ puruùo jàtyo nàsau sarvatra jàyati | yatràsau jàyate vãras tat kulaü sukham edhate || 80 Dhp83 sabbattha ve sappuruùà bhavanti na kàmakàmà lapayanti santo | sukhena puññhà uttavà dukhena noccàvacaü sappuruùà karonti || Uv30:52 sàpatrapàþ satpuruùà bhavanti na kàmahetor lapayanti santaþ | spçùñà hi dukhena tathà sukhena noccàvacàþ satpuruùà bhavanti || 81 Dhp201 jayaü veraü prasavati dukhaü ÷eti paràjito | upa÷ànto sukhaü ÷eti hettà jayaparàjayaü || Uv30:1 jayàd vairaü prasavate duþkhaü ÷ete paràjitaþ | upa÷àntaþ sukhaü ÷ete hitvà jayaparàjayau || 82 Dhp333cd sukhà najjo såpatitthà sukho dhammajito jano | sukho ÷raddhapañãlàbho pàpassa akaraõaü sukhaü || Uv30:24a-c,30:20d sukhà nadã såpatãrthà sukhaü dharmajino jinaþ | praj¤àlàbhaþ sukho nityam pàpasyàkaraõaü sukham || 83 sukhaü draùñuü ÷ãlavanto sukhaü draùñuü bahu÷÷utà | arahanto pi sukhaü draùñuü vipramuttà niropadhã || Uv30:23 ÷ãlavantaþ sukhaü dçùñuü sukhaü dçùñuü bahu÷rutàþ | arahanta÷ ca sukhaü dçùñuü vipramuktapunarbhavàþ || 84 ye keci ÷okà paridevitaü và dukkhaü va lokamhi anekaråpaü | priyaü pañicca prabhavati ete priye asante na bhavanti ete || Uv5:3 ÷okà hi vai paridevitaü ca duþkhaü ca lokasya hi naikaråpam | priyaü pratãtyeha tad asti sarvaü priye 'sati syàn na kathaü cid etat || 85 tassà hi te sukhino vãta÷okà yesaü priyaü nàsti like | tassà a÷okaü virajaü pràtthayànà priyaü na kayiràtha kahiüci loke || Uv5:4 tasmàd dhi te sukhità vãta÷okà yeùàü priyaü nàsti kathaü cid eva | tasmàd a÷okaü padam eùamàõaþ priyaü na kurvãta hi jãvaloke || 86 Dhp90 gataddhuno vi÷okassa vipramuttassa sabbahiü | sabbaggrantaprahãõassa paridàhà na vijjati || Uv29:35 gatàdhvano vi÷okasya vipramuktasya tàyinaþ | sarvagranthaprahãõasya paridàgho na vidyate || 87 Dhp90 yesàü sannicayo nàsti ye pari¤àtabhojanà | àkà÷e va ÷akuntànàü padaü tesàü durannayaü || Uv29:25abef yeùàü saünicayo nàsti ye parij¤àtabhojanàþ | àkà÷aiva ÷akuntànàü padaü teùàü duranvayam || 88 Dhp96 ÷ànto tassa mano hoti ÷àntà vàcà ca kaümu ca | saümadaü¤àvimuttassa upa÷àntassa tàyino || Uv31:45 ÷àntam asya mano bhavati ÷àntà vàk kàyakarma ca | samyagàj¤àvimuktasya hy upa÷àntasya bhikùuõaþ || 89 Dhp94 yassendriyàõi samataü gatàni a÷÷à yathà sàrathinà sudàntà | prahãõamànassa anàsavassa devà pi tassa prihayanti tàyino || Uv19:3 yasyendriyàõi samatàü gatàni a÷vo yathà sàrathinà sudàntaþ | prahãõadoùàya niràsravàya devàpi tasmai spçhayanti nityam || 90 Dhp321 dàntaü nayanti samitiü dàntaü ràjàbhiråhati | dànto ÷reùñho manuùyesu yo 'tivàde titikkhati || Uv19:6 dànto vai samitiü yàti dàntaü ràjàdhirohati | dàntaþ ÷reùñho manuùyàõàü yo 'tivàkyaü titãkùati || 91 Dhp322 varam assatarà dàntà àjàneyà va sendhavà | ku¤jarà va mahànàgà àttà dànto tato varaü || Uv19:7 yo hy a÷vaü damayej jànyam àjàneyaü ca saindhavam | ku¤jaraü và mahànàgam àtmà dàntas tato varam || 92 Dhp323 na hi tehi jànajàtehi tàü bhåmim abhisaübhave | yathà 'ttanà sudàntena dànto dàntena gacchati || Uv19:8 na hi tena sa yànena tàü bhåmim abhisaübhavet | yàm àtmanà sudàntena dànto dàntena gacchati || 93 Dhp81 ÷elo yathà ekaghano vàtena na samãrati | evaü nindàpra÷aüsàsu na samãranti paõóità || Uv29:49 ÷ailo yathàpy ekaghano vàyunà na prakampyate | evaü nindàpra÷aüsàbhir na kampyante paõóitàþ || 94 Dhp9 anikkaùàyo kàùàyaü yo vastaü paridhehiti | apeto damasaccena na so kàùàyam arihati || Uv29:7 aniùkaùàyaþ kàùàyaü yo vastaü paridhàsyati | apetadamasauratyo nàsau kàùàyam arhati || 95 Dhp10 yo tu vàntakaùàyassa ÷ãlehi susamàhito | upeto damasaccena sa ve kàùàyam arihati || Uv29:8 yas tu vàntakaùàyaþ syàc chãleùu susamàhitaþ | upetadamasauratyaþ sa vai kàùàyam arhati || ÷okavarggaþ ***** Kalyàõã ***** 96 Dhp116 abhittaretha kallàõe pàpà cittaü nivàraye | dhaüdhaü hi karato puü¤aü pàpamhi ramate mano || Uv28:23 abhitvareta kalyàõe pàpàc cittaü nivàrayet | dhandhaü hi kurvataþ puõyaü pàpeùu ramate manaþ || 97 Dhp117 kayira ce puruùo pàpaü na naü kayirà punappuno | na tamhi chanda[ü] kayiràtha dukkho pàpassa sa[ü]cayo || Uv28:21 karyàc cet puruùaþ pàpaü nainaü kuryàt punaþ punaþ | na tatra cchandaü kurvãta duþkhaü pàpasya saücayaþ || 98 Dhp118 kayira ce puruùo pu[ü]¤a[ü] kay[i]ra cena[ü] punappuno | tamh[i] eva chanda[ü] kayiràtha sukho puü¤assa saücayo || Uv28:22 kuryàt tu puruùaþ puõyaü kuryàc cainaü punaþ punaþ | tatra cchandaü ca kurvãta sukhaü puõyasya saücayaþ || 99 ÷uddhasseva sadà phaggå ÷uddasso 'poùadho sadà | ÷uddhassa ÷ucikammassa sadà saüpajjate vrataü || Uv16:15 ÷uddhasya hi sadà phalguþ ÷uddasya poùathaþ sadà | ÷uddhasya ÷ucikarmaõaþ sadà saüpadyate vratam || 100 Dhp314ab akataü dukkataü ÷reyo pacchà tapati dukkataü | dukkataü me kataü ti ÷ocati bhåyo ÷ocati doggatiü gato || Uv29:41 akçtaü kukçtàc chreyaþ pa÷càt tapati duùkçtaü | ÷ocate duùkçtaü kçtvà ÷ocate durgatiü gataþ || 101 Dhp314cd kata¤ ca sukataü sàdhu yaü kattà nànutappati | sukataü me kataü ti nandati bhåyo nandati soggatiï gato || Uv29:42 kçtaü tu sukçtaü ÷reyo yat kçtvà nànutapyate | nandate sukçtaü kçtvà nandate sogatiü gataþ || 102 Dhp119 pàpo pi pa÷÷ate bhadraü yàva pàpaü na paccati | yadà tu paccate pàpaü atha pàpo pàpàni pa÷÷ati || Uv28:19 pàpo 'pi pa÷yate bhadraü yàvat pàpaü na pacyate | yadà tu pacyate pàpam atha pàpàni pa÷yati || 103 Dhp120 bhadro pi pa÷÷ate pàpaü yàva bhadraü na paccati | yadà tu paccate bhadraü atha bhadro bhadràõi pa÷÷ati || Uv28:20 bhadro 'pi pa÷yate pàpaü yàvad bhadraü na pacyate | yadà tu pacyate bhadram atha bhadràõi pa÷yati || 104 pàpaü pi karato bhadraü yàva pàpaü na paccati | atha payiràgate kàle pàpo pàpàni pa÷÷ati || 105 bhadraü pi karato pàpaü yàva bhadraü na paccati | atha payiràgate kàle bhadro bhadràõi pa÷÷ati || 106 Dhp124 pàõimhi ce vraõo nà 'ssa dhàreyà pàõinà viùaü | nàvraõe viùam anneti nàsti pàpam akurvvato || Uv28:15 pàõau càsya vraõo na syàd dhàrayet pàõinà viùam | nàvraõe kràmati viùam nàsti pàpam akurvataþ || 107 Dhp71 na hi pàpakaü kataü kammaü sajjaü chãram va mucchati | dahantaü bàlam anneti bhassachanno va pàpako || Uv9:17 na hi pàpakçtaü karma sadyaþ kùãram iva mårchati | dahantad bàlam anveti bhasmàchanna ivànalaþ || 108 na hi pàpakaü kataü kammaü sajjaü ÷astam va kantati | maraõo 'peto hi jànàti yà gatã pàpakaümuno || Uv9:18 na hi pàpakçtaü karma sadyaü ÷astram iva kçntati | sàmparàye tu jànàti yà gatiþ pàpakarmaõàm || 109 anàgataü pañikayiràtha kiccaü mà vo kiccaü kiccakàle vyadheyà | taü tàrisaü pañikatakiccakàriü na naü kiccaü kiccakàle vyadhehi || Uv16:1 pårvaü hi kçtyaü pratijàgareta mà me kçtyaü kçtyakàle vihanyàt | taü nityakàle pratiyatyakàriõaü naiva kçtyaü kçtyakàle vihanti || 110 pañikacceva taü kayirà yaü ¤àyyà hitam àttano | na ÷àkañikamanti ssa mantaü dhãro paràkrame || Uv4:16 pratiyatyeva tat kuryàd yaj jànrd dhitam àtmanaþ | na ÷àkañikacintàbhir mandaü dhãraþ paràkramet || 111 yathà ÷àkañiko màggaü samaü hettà mahàpathaü | viùamaü màggam àsàjja akkhachinno tha jhàyati || Uv4:17 yathà ÷àkañiko màrgaü samaü hitvà mahàpatham | viùamaü màrgam àgamya cchinnàkùaþ ÷ocate bhç÷am || 112 evaü dhammà apakràüma adhaümam anuvattiya | bàlo maccumukhaü pràtto akkhachinno va jhàyati || Uv4:18 evaü dharmàd apakramya hy adharmam anuvartya ca | bàlo mçtyuva÷aü pràtac chinnàkùa iva ÷ocate || 113 Dhp307 kàùàyakaüñhà bahavo pàpadhaümà asaüyyatà | pàpà pàpehi kaümehi nirayaü te upapajjatha || Uv11:9 kàùàyakaõñhà bahavaþ pàpadharmà hy asaüyatàþ | pàpà hi karmabhiþ pàpair ito gacchanti durgatim || 114 Dhp306 abhåtavàdã nirayaü upeti yo càpi kattà na karomã ti àha | ubho pi te precca samà bhavanti nihãnakaümà manujà paratra || Uv8:1 abhåtavàdã narakàn upaiti ya÷ cànyad apy àcaratãha karma | ubhau hi tau pretya samau niruktau nihãnadharmau manujau paratra || 115 Dhp125 yo apraduùñassa naro praduùyati ÷uddhassa poùassa anaüganassa | tam eva bàlaü pracceti pàpaü sukhumo rajo pañivàtaü va khito || Uv28:9 yo hy apraduùñasya narasya duùyate ÷uddhasya nityaü vigatàïgaõasya | tam eva bàlaü pratyàti pàpaü kùiptaü rajaþ prativàtaü yathaiva || 116 Dhp123 vàõijo va bhayaü va màggaü appasàttho mahaddhano | viùaü jãvitukàmo va pàpàni parivajjaye || Uv28:14 vaõig và sabhayaü màrgaü alpa÷àstro mahàdhano | viùaü jãvitakàmo và pàpàni parivarjayet || 117 Dhp291 paradukkhopadhànena yo icche sukham àttano | verasaüsaggasaüsaññho dukkhà na parimuccati || Uv30:2 paraduþkhopadhànena ya icchet sukham àtmanaþ | vairasaüsargasaüsakto duþkhàn na parimucyate || 118 kuõapassa pi gaüdhucchijjati u 'ddhukitassa (-chitassa) pi ràti accayà | puruùassa adhammacàriõo annàhaü gandho na chijjati || 119 yatha ggrahapatayo prabhåtaratanà àóitte nagaramhi dahyamàne | muttàmaõiphañikarajataheto vyàyamanti api nãharema kiüci || 120 tatha-r-iva ÷amaõà prabhåtapraü¤à ayirà ayirapathesu sicchamànà | jàtijaràmaraõabhayàddittà dukkhàññà vyàyamanti api pràpuõema ÷àntiü || kalyàõivaggaþ ***** Puùpa ***** 121 Dhp54 na puùpagandho pañivàtam eti na candanaü tagaraü vàhlikaü và | satàn tu gandho pañivàtam eti sabbà di÷à sappuruùo pravàti || Uv6:16 na puùpagandhaþ prativàtam eti na vàhnijàt tagaràc candanàd và | satàü tu gandhaþ prativàtam eti sarvà di÷aþ satpuruùaþ pravàti || 122 Dhp55 candanaü tagaraü càpi uppalaü atha và÷÷ikiü | etesàü gandhajàtànàü ÷ãlagandadho anuttaro || Uv6:17 tagaràc candanàc càpi vàr÷ikàyàs tathotpalàt | etebhyo gandhajàtebhyaþ ÷ãlagandas tv anuttaraþ || 123 Dhp56 appàmàtro ayaü gaüdho yoyaü tagaracandane | yo tu ÷ãlavatàü gandho vàti devesu uttamo || Uv6:18 alpamàtro hy ayaü gaüdho yo 'yaü tagaracandanàt | yas tu ÷ãlavatàü gandho vàti deveùv apãha saþ || 124 Dhp57 tesàü sampanna÷ãlànàü apramàdavihàriõàü | sammadaü¤àvimuttànàü màro màggaü na viõóati || Uv6:19 teùàü vi÷uddha÷ãlànàm apramàdavihàriõàm | samyagàj¤àvimuktànàü màro màrgaü na vindati || 125 Dhp57 yathà pi ruciraü puùpaü vannavantaü agandhakaü | evaü subhàùità vàcà aphalà hoti akurvvato || Uv18:6 yathàpi ruciraü puùpaü varõavat syàd agandhavat | evaü subhàùità vàcà niùphalà sàv akurvataþ || 126 Dhp52 yathà pi ruciraü puùpaü vannavantaü sagaüdhakaü | evaü subhàùità vàcà saphalà hoti kurvvato || Uv18:7 yathàpi ruciraü puùpaü varõavat syàt sugaüdhavat | evaü subhàùità vàcà saphalà bhavati kurvataþ || 127 Dhp49 yathà pi bhramaro puùpà vannagandham aheóayaü | praóeti rasam àdàya evaü ggràme munã care || Uv18:8 yathàpi bhramaraþ puùpàd varõagandhàv aheñayan | paraiti rasam àdàya tathà gràmaü muni÷ caret || 128 Dhp47 puùpàõi heva pracinantaü vyàsattamanasaü naraü | suttaü ggràmaü mahogho và maccu-r-àdàya gacchati || Uv18:14 puùpàõy eva pracinvantaü vyàsaktamanasaü naram | suptam gràmaü mahaughaiva mçtyur àdàya gacchati || 129 Dhp48 puùpàõi heva pracinantaü vyàsattamanasaü naraü | asaüpu®nnesu kàmesu antako kurute va÷e || Uv18:15 puùpàõy eva pracinvantaü vyàsaktamanasaü naram | atçptam eva kàmeùu tv antakaþ kurute va÷am || 130 Dhp53 yathà pi puùparà÷imhà kayirà màlàguõe bahå | evaü jàtena màccena kàtavvaü ku÷alaü bahuü | Uv18:10 yathàpi puùparà÷ibhyaþ kuryàn màlàguõàü bahån | evaü jàtena martyena kartavyaü ku÷alaü bahu | 131 Dhp44 ko imaü pañhaviü vijehiti yamalokaü va imaü sadevakaü | ko dhammapade sude÷ite ku÷alo puùpam iva prajehiti || Uv18:1 ko imàü pçthivãü vijeùyte yamalokaü ca tathà sadevakam | ko dharmapadaü sude÷itaü ku÷alaþ puùpam iva praceùyate || 132 Dhp45 ÷e®kho pañhaviü vijehiti yamalokaü va imaü sadevakaü | so dhammapade sude÷ite ku÷alo puùpam iva prajehiti || Uv18:2 ÷aikùaþ pçthivãü vijeùyate yamalokaü va tathà sadevakam | sa hi dharmapadaü sude÷itaü ku÷alo puùpam iva prajehiti || 133 Dhp377 và÷÷ikã-r-iva puùpàõi ma¤cakàni pramu¤cati | evaü ràga¤ ca doùa¤ ca vipramu¤catha bhikkhavo || Uv18:11 varùàsu hi yathà puùpaü vaguro vipramu¤cati | evaü ràgaü ca doùaü ca vipramu¤cata bhikùavaþ || 134 Dhp46 phenopamaü lokam imaü vidittà marãcidhammaü abhisaübudhànàü | chettàna màrassa prapuùpakàni addaü÷anaü maccuràjassa gacche || Uv18:18 phenopamaü kàyam imaü viditvà marãcidharmaü paribudhya caiva | chitveha màrasya tu puùpakàni tv adar÷anaü mçtyuràjasya gacchet || 135 Dhp58 yathà saükàrakåñamhi ujjhitamhi mahàpathe | padumaü ubbhidaü assa ÷ucigandhaü manoramaü || Uv18:12 yathà saükàrakåñe vyujjhite hi mahàpathe | padmaü tatra tu jàyeta ÷ucigandhi manoramam || 136 Dhp59 evaü saükàrabhåtesu andhabhåte pçthujjane | atirocanti praü¤àya saümasabuddhasàvakà || Uv18:13 evaü saükàrabhåte 'sminn andhabhåte pçthagjane | praj¤ayà vyatirocante samyaksaübuddha÷ràvakàþ || puùpavarggaþ ***** Tahna ***** 137 Dhp334 manujassa pramattacàriõo tahnà vaddhati màlutà iva | sà pràplavate huràhuraü phalameùã va vanamhi vànnaro || Uv3:4 manujasya pramattacàriõas tçùõà vardhati màluteva hi | sa hi saüsarate punaþ punaþ phalam icchann iva vànaro vane || 138 Dhp335 yaü cesà sahate jaümã tahnà loke duraccayà | ÷okà tassa pravaddhaüti ovaññhà beruõà iva || Uv3:9 ya etàü sahate gràmyàü tçùõàü loke sudustyajàm | ÷okàs tasya pravardhante hy avavçùñà bãraõà yathà || 139 Dhp336 yo cetàü sahate jaümiü tahnàü loke duraccayàü | ÷okà tassa vivaññanti udabindå va pukkhare || Uv3:10 yas tv etàü tyajate gràmyàü tçùõàü loke sudustyajàm | ÷okàs tasya nivartante udabindur iva puùkaràt || 140 Dhp337 taü vo vademi bhadraü vo yàvaüt-ittha samàgatà | tahnàü samålàü khaõatha uùãràtthã va beruõiü | tahnàya khatamålàya nàsti ùokà kato bhayaü || Uv3:11 tad vai vadàmi bhadraü vo yàvantaþ stha samàgatàþ | tçùõàü samålàü khanatha u÷ãràrthãva bãraõàm | tçùõàyàþ khàtamålàya nàsti ùokaþ kuto bhayam || 141 tahnabitiyo puruùo drãgham addhàna saüsari | etthabhàvaü¤athàbhàvaü tattha tattha punappuno || Uv3:12 tçùõàdvitãyaþ puruùo dãrgham adhvànam à÷ayà | itthaübhàvànyathãbhàvaþ saüsàre tv àgatiü gatim || 142 etam àdãnavaü nyàttà tahnà dukkhassa saübhavaü | vãtatahno anàdàno sato bhikkhå parivraje || Uv3:18 etad àdãnavaü j¤àtvà tçùõà duþkhasya saübhavaü | vãtatçùõo hy anàdànaþ smçto bhikùuþ parivrajet || 143 Dhp345 na taü dçóhaü bandhanam àhu dhãrà yad àyasaü dàrujaü babbajaü và | sàrttarattà maõikuõóalesu putresu dàresu ca yà apekhà || Uv2:5 na tad dçóhaü bandhanam àhur àryà yad àyasaü dàravaü balbajaü và | saüraktacittasya hi mandabuddheþ putreùu dàreùu ca yà apekùà || 144 Dhp346 etaü dçóhaü bandhanam àhu dhãrà ohàrinaü sukhumaü dupramu¤caü | etappi chettàna vrajanti santo anapekhino sabbadukhaü prahàya || Uv2:6 etad dçóhaü bandhanam àhur àryàþ samantataþ susthiraü duùpramokùam | etad api cchitvà tu parivrajanti hy anapekùinaþ kàmasukhaü prahàya || 145 Dhp186 na kàhàpaõavàsena ttrettã kàmesu vijjati | Uv2:17 na karùàpaõavarùeõa tçptiþ kàmair hi vidyate | 146 Dhp187 api divvesu kàmesu ratiü so nàdhigacchati || tahnakkhayarato hoti saümasaübuddhsàvako || Uv2:18 api divyeùu kàmeùu sa ratiü nàdhigacchati || tçùõàkùayarato bhavati buddhànàü ÷ràvakaþ sadà || 147 Dhp352 vãtatahno anàdàno niruttãpadakovido | akkharàõàü sannipàtena (¤)¤àyyà pårvvàparàõi so | sa ve antima÷àrãro mahapraü¤o ti vuccati || 148 Dhp341 saritàni sinehitàni ca somanassàni bhavanti jantuno | ye sàtasità sukheùiõo te ve jàtijaropagà || Uv3:5 saritàni vai snehitàni vai saumanasyàni bhavanti jantunaþ | ye sàtasitàþ sukhaiùiõas te vai jàtijaropagà naràþ || 149 Dhp342 tahnàya purekkhañà prajà parisappanti ÷a÷o va bàdhito | te saüjotanasaïgasaïgasattà gabbham upenti punappuno ciraü pi || Uv3:6 tçùõàbhir upaskçtàþ prajàþ paridhàvanti ÷a÷à va vàguràm | saüyojanaiþ saïgasaktà duþkhaü yànti punaþ puna÷ ciraràtram || 150 Dhp348 mu¤ca pure mu¤ca pacchato majjhe mu¤ca bhavassa pàragå | sabbattha vimuttamànaso na puno jàtijaràm upehisi || Uv29:57 mu¤ca purato mu¤ca pa÷cato madhye mu¤ca bhavasya pàragaþ | sarvatra vimuktamànaso na punar jàtijaràm upeùyasi || 151 Dhp344 yo nivvanadho vanà tu mutto vanamutto vanam eva dhàvati | taü puggalam etha pa÷÷atha mutto bandhanam eva dhàvati || Uv27:29 yo nirvanagair vimokùitaþ saüvanamukto vanam eva dhàvati | taü pa÷yatha pudgalaü tv imaü mukto bandhanam eva dhàvati || 152 Dhp356 ttriõadoùàõi khettràõi ràgadoùà ayaü prajà | tassà hi vãtaràgesu dinnaü hoti mahapphalaü || Uv16:16 kùetràõi tçõadoùàõi ràgadoùà tv iyaü prajà | tasmàd vigataràgebhyo dattaü bhavati mahàphalam || 153 Dhp357 ttriõadoùàõi khettràõi doùadoùà ayaü prajà | tassà hi vãtadoùesu dinnaü hoti mahapphalaü || Uv16:17 kùetràõi tçõadoùàõi dveùadoùà tv iyaü prajà | tasmàd hi vigatadveùebhyo dattaü bhavati mahàphalam || 154 Dhp358 ttriõadoùàõi khettràõi mohadoùà ayaü prajà | tassà hi vãtamohesu dinnaü hoti mahapphalaü || Uv16:18 kùetràõi tçõadoùàõi mohadoùà tv iyaü prajà | tasmàd vigatamohebhyo dattaü bhavati mahàphalam || 155 Dhp99 ramaõãyaü vatà 'raõõaü yamhiü na ramate jano | vãtaràgàttha raüsanti nàü¤e kàmàgaveùiõo || Uv29:17 ramaõãyàny araõyàni na càtra ramate janaþ | vãtaràgàtra raüsyante na tu kàmàgaveùiõaþ || 156 Dhp99 yathà pi måle anupadrute dçóhe chinno pi rukkho puna-r-ãva jàyati | em eva tahnànu÷aye anåhate nivvattate dukkham idaü punappuno || Uv3:16 yathàpi målair anupadrutaiþ sadà chinno 'pi vçkùaþ punar eva jàyate | evaü hi tçùõànu÷ayair anuddhçtair nirvartate duþkham idaü punaþ punaþ || tahnavarggaþ ***** Mala ***** 157 Dhp241 asajjihàyamalà vedà anuññhàõamalà gharà | malo vaõõassa kosajjaü pramàdo rakkhatàü malo || 158 Dhp242 malo istiye duccaritaü maccheraü dadatàü malo | malo pàpàni kaümàõi assiü loke paramhi ca || 159 Dhp243 tato malataraü bråmi avijjà maraõaü malaü | ete male prahattàna niümalà bhikkhavo || 160 Dhp240 ayasà tu malo samuññhito tato uññhàya tam eva khàdati | em eva vidhånacàriyaü sakàni kaümàõi nayanti doggatiü || Uv9:19 ayaso hi malaþ samutthitaþ sa tadutthàya tam eva khàdati | evam hy ani÷àmyacàriõaü svàni karmàõi nayanti durgatim || 161 Dhp235 pàõóupalà÷o ca dàni si yamapuruùà pi ca te upaññhità | uyyogamukhe ca tiùñhasi pàtheyaü pi ca te na vijjati || 162 cf. Dhp236 uyyamassa ghañassa àttanà kaümàro rajataü va niddhame || niddhàntamalo anaïgano bitiyaü (vitiyaü) ayirabhåmim esi || 163 Dhp239 anupårvveõa medhàvã thokathokaü khaõe khaõe | kammàro rajatasseva niddhame malam àttano || Uv2:10 anupårveõa medhàvã stokaü stokaü kùaõe kùaõe | karmàro rajatasyaiva nirdhamen malam àtmanaþ || 164 Dhp244 sujãvaü ahirãkena saükiliùñan tu jãvati | prakkhaõóiõà pragabbheõa kàka÷åreõa dhansinà || Uv27:3 ahrãkena sujãvaü syàt kàka÷åreõa dhvàïkùiõà | praskandiõà pragalbhena saükliùñaü tv iha jãvate || 165 Dhp245 hirãmatà tu dujjãvaü niccaü ÷ucigaveùiõà | alãnenàpragabbheõa ÷uddhàjãvena pa÷÷atà || Uv27:4 hrãmatà tv iha durjãvaü nityaü ÷ucigaveùiõà | sulãnenàpragalbhena ÷uddhàjãvena pa÷yatà || 166 Dhp252 supa÷÷aü vajjaü aü¤esaü àttano puna dudda÷aü | paresàm iha vajjàni uppunàti yathà busaü | àttano puna chàdeti kalim va kçtavàü ÷añho || Uv27:1 supa÷yaü paravadyaü syàd àtmavadyaü tu durdç÷am | paraþ parasya vadyàni tåtpunàti busaü yathà | àtmana÷ chàdayaty eùa kçtvà yadvat kaliü ÷añhaþ || 167 Dhp163 sukaràõi asàdhåni àttano ahitàni ca | yaü ve hitaü ca sàdhåni ca taü ve paramadukkharaü || Uv28:16 sukaràõi hy asàdhåni svàtmano hy ahitàni ca | yad vai hitaü ca pathyaü ca tad vai paramaduùkaram || 168 sukaràõi asàdhåni àttano ahitàni ca | yàni hitàni sàdhåni tàni kurvvanti paõóità || 169 Dhp316,317 alajjitavve lajjanti lajjitavve na lajjatha | abhaye bhayadaü÷àvã bhaye càbhayadaü÷ino | micchadçùñisamàdànà sattà gacchanti doggatiü || Uv16:4 alajjitavye lajjante lajjitavye tv alajjanaþ | abhaye bhayadar÷ãno bhaye càbhayadar÷inaþ | mithyàdçùñisamàdànàt satvà gacchanti durgatim || 170 Dhp318 avajje vajjamatino vajje càvajjasaü¤ino | micchadçùñisamàdànà sattà gacchanti doggatiü || 171 Dhp11 asàre sàramatino sàre cà 'sàrasaü¤ino | te sàran nàdhigacchanti micchasaükappagocarà || Uv29:3 asàre sàramatayaþ sàre càsàrasaüj¤inaþ | te sàraü nàdhigacchanti mithyàsaükalpagocaràþ || 172 Dhp12 sàra¤ ca sàrato ¤¤àttà asàra¤ ca asàrato | te sàram adhigacchanti saümasaükappagocarà || Uv29:4 sàraü tu sàrato j¤àtvà hy asàraü càpi asàrataþ | te sàram adhigacchanti samyaksaükalpagocaràþ || 173 Dhp209 avoge yu¤jiyàttànaü yogamhi ca ayuüjiya | atthaü hettà priyaggràhã pçhayantatthànuyoginàü || Uv5:9 avoge yujya càtmànaü yoge càyujya sarvadà | arthaü hitvà priyagràhã spçhayaty arthayogine || malavaggaþ ***** Bàla ***** 174 Dhp66 caranti bàlà dummedhà amitteõa-r-iva àttanà | karontà pàpakaü kammaü yaü hoti kañukapphalaü || Uv9:13 caranti bàlà duùpraj¤à hy amitrair iva càtmabhiþ | kurvantaþ pàpakaü karma yad bhavati kañukaü phalam || 175 Dhp67 katha¤ ca taü kare kaümaü yaü kattà anutappati | yassa aü÷umukho rodaü vipàkaü pañisevati || Uv9:14 na tat karrma kçtaü sàdhu yat kçtvà hy anutapyate | rudann a÷rumukho yasya vipàkaü pratiùevate || 176 Dhp68 taü ca kaümaü kataü sàdhu yaü kattà nànutappati | yassa pratãto sumano vipàkaü pañisevati || Uv9:15 tat tu karma kçtaü sàdhu yat kçtvà nànutapyate | yasya pratãtaþ sumanà vipàkaü pratiùevate || 177 Dhp72 yàvad eva anatthàya ¤àttaü bàlassa jàyati | hanti bàlassa ÷ukràïggaü (?) muddham assa nipàtaye || Uv13:2 yàvad eva hy anarthàya j¤àto bhavati bàli÷aþ | hanti bàlasya ÷uklàü÷aü mårdhàü càsya pàtayet || 178 Dhp73 asatàü bhàvanam icchanti purekkhठca bhikkhusu | àvàsesu ca essariyaü påjaü parakulesu ca || Uv13:3 asanto làbham icchanti satkàraü caiva bhikùuùu | àvàseùu ca màtsaryaü påjàü parakuleùu ca || 179 Dhp74 mameva katamannentu gçhã pravrajità ca ye | na me pratibalà assa kiccà 'kiccesu kesuci || Uv13:4 màm eva nityaü jànãyur gçhã pravrajitas tathà | mama prativa÷à÷ ca syuþ kçtyàkçtyeùu keùu cit || 180 Dhp74ef,75ab iti bàlassa saükappo icchàmàno ca vaddhati | aü¤à hi làbhopani÷à aü¤à nibbàõagàminã || Uv13:5 iti bàlasya saükalpà icchàmànàbhivardhakàþ | anyà hi làbhopaniùad anyà nirvàõagàminã || 181 Dhp75c-f evam etaü yathàbhåtaü pa÷÷aü buddhassa sàvako | sakkàraü nàbhinandeyà vivekaü anubråhaye || Uv13:6 etaj j¤àtvà yathàbhåtaü buddhànàü ÷ràvakaþ sadà | satkàraü nàbhinandeta vivekam anubçühayet || 182 jayaü ve manyate bàlo vàcàya paruùaü bhaõaü | satàü hesa jayo hoti yà titikkhà vijànato || Uv20:13 jayaü hi manyate bàlo vacobhiþ paruùair vadan | nityam iva jayas tasya yo 'tivàkhaü titãkùati || 183 abalaü tassa balaü hoti yassa bàlabalaü balaü | balassa dhammaguttassa pañivattà na vijjati || Uv20:6 abalaü hi balaü tasya yasya krodhe balaü balam | kruddhasya dharmahãnasya pratipattir na vidyate || 184 Dhp63 yo bàlo bàlamànã paõóito càpi tattha so | bàlo tu paõóitamànã sa ve bàlo ti vuccati || Uv25:22 yo jànãyàd ahaü bàla iti bàlaþ sa paõóitaþ | bàlaþ paõóitamànã tu bàla eva nirucyate || 185 Dhp60 drãghà assupato ràtrã drãghaü ÷àntassa yojanaü | drãgho bàlàna saüsàro saddhaümaü avijànatàü || Uv1:19 dãrghà jàgarato ràtrir dãrghaü ÷ràntasya yojanam | dãrgho bàlasya saüsàraþ saddharmam avijànataþ || 186 påtimacche ku÷àggreõa yo naro upanahati | ku÷à pi påtiü vàyanti evaü bàlopasevanà || Uv25:7 påtimatsyàü ku÷àgreõa yo naro hy upanahyate | ku÷àpi påtikà vànti hy evaü pàpopasevanàþ || 187 tagara¤ ca palà÷amhi yo naro upanahyati | pattaü pi surabhiü vàti evaü dhãropasevanà || Uv25:8 tagaraü palà÷apatreõa yo naro hy upanahyati | patràõy api sugandhãni sad evaü saügamàt satàm || 188 akaronto pi ce pàpaü karonte upasevati | ÷aïkiyo hoti pàpamhi avaõõo càssa råhati || Uv25:9 akurvann api pàpàni kurvàüam upasevate | ÷aïkito bhavati pàpasya avarõa÷ càsya vardhate || 189 sevamàno sevamàne saüpuññho saüphusaü pare | ÷aro litto kalàpe và alitte upaliüpati | upalepabhayà dhãro neva pàpasakhà siyà || Uv25:10 saüsevamànaþ pàpo hi saüspçùñaþ saüsphç÷et paràn | ÷aro liptaþ kalàpasthàn aliptàn upaliüpati | upalepabhayàd dhãro naiva pàpasakhà bhavet || 190 tassà phalapuñasseva ¤àyyà saüpàkam àttano | asanto nopaseveyà santo seveya paõóãto || Uv25:12 tasmàt phalapuñasyaiva dçùñvà saüpàkam àtmanaþ | asanto nopaseveta santaþ seveta paõóãtaþ || 191 Dhp64 yàvaj jãvaü pi ce bàlo paõóite payirupàsati | neva dhammaü vijànàti dravvã såparasàn iva || Uv25:13 yàvajjãvaü pi ced bàlaþ paõóitàü paryupàsate | na sa dharmaü vijànàti darvã såparasàn iva || 192 Dhp65 muhuttam api ce praü¤o paõóite payirupàsati | khipraü dhammaü vijànàti jihvà såparasàn iva || Uv25:14 muhårtam api sapraj¤aþ paõóitàü paryupàsate | sa vai dharmaü vijànàti jihvà såparasàn iva || 193 Dhp121 nàppaü pàpassa maü¤eyà na me taü àgamiùyati | udabindunipàtena udakuübho pi pårati || pårate bàlo pàpassa thokathokaü pi àcinaü | Uv17:5 nàlpaü manyeta pàpasya naitaü màm àgamiùyati | udabindunipàtena mahàkumbho 'pi påryate | påryanti bàlaþ pàpair hi stokastokaü kçtair api || 194 Dhp121 nàppaü pàpassa maü¤eyà na me taü àgamiùyati || udabindunipàtena udakumbho pi pårati | pårate praü¤o puü¤assa thokathokaü pi àcinaü || Uv17:5 nàlpaü manyeta pàpasya naitaü màm àgamiùyati || udabindunipàtena mahàkumbho 'pi påryate | påryanti bàlàþ pàpair hi stokastokaü kçtair api || bàlavarggaþ ***** Daõóa ***** 195 Dhp141 na naggacariyà na jañà na paüko nànà÷anaü tthaõóãla÷àyikà và | rajocelaü ukkuñukapradhànaü ÷odhenti màccaü avitiõõakaüchaü || Uv33:1 na nagacaryà na jañà na païkà no 'nà÷anaü sthaõóãla÷àyikà và | na rajomalaü notkuñukaprahàõaü ÷odheta martyaü hy avitãrõakàïkùaü || 196 Dhp142 alaükato càpi samaü careyà dànto ÷ànto niyato dhammacàrã | sabbesu pràõesu nidhàya daõóaü so bràhmaõo so ÷amaõo sa bhikkhå || Uv33:2 alaükçta÷ càpi careta dgarmaü kùànto dànto niyato brahmacàrã | sarveùu bhåteùu nidhàya daõóaü sa bràhmaõaþ sa ÷ramaõaþ sa bhikùuþ || 197 Dhp133 mà vade paruùaü kaüci vuttà pañivadeyu taü | dukkhà hi sàrambhakathà pañidaõóà phuseyu taü || Uv26:3 mà kaü cit paruùaü bråthaþ proktàþ prativadanti tam | duþkhà hi saürambhakathàþ pratidaõóaü spç÷anti hi || 198 sace iresi àttànaü kaüso upahato-r-iva | jàtãmaraõasaüsàraü ciraü praccanubhohisi || Uv26:4 yadãrayasi hàtmànaü kaüsãvopahatà sadà | jàtãmaraõasaüsàraü ciraü hy anubhaviùyasi || 199 Dhp134 na ce iresi àttànaü kaüso anupahato-r-iva | esa pràtto si nibbàõaü sàrambhà te na vijjati || Uv26:5 na tv ãrayasi hàtmànaü kaüsir nopahatà yathà | eùa pràpto 'si nirvàõaü saürambhas te na vidyate || 200 Dhp135 yathà daõóena gopàlo gàvo p(r)àjeti gocaraü | evaü jarà ca maccå ca pràõinàü adhivattati || Uv1:17 yathà daõóena gopàlo gàþ pràpayati gocaram | evaü rogair jaràmçtyuþ àyuþ pràpayate nçõàm || 201 Dhp315c-f yathà daõóena gopàlo gàvo rakùati sàminàü | evaü rakkhatha àttànaü khaõo vo mà upaccagå | khaõàtãtà hi ÷ocanti nirayamhi samappità || Uv5:17c-f (yathà daõóena gopàlo gàvo rakùati sàminàü |) evaü gopayatàtmànaü kùaõo vo mà upatyagàt | kùaõàtãtà hi ÷ocante narakeùu samarpitàþ || 202 Dhp130 sabbe trasanti daõóànàü sabbesaü jãvitaü priyaü | àttànaü upamaü kattà neva haüyyà na ghàtaye || Uv5:19 sarve daõóasya bibhyanti sarveùàü jãvitaü priyam | àtmànam upamàü kçtvà naiva hanyàn na ghàtayet || 203 Dhp131 sukhakàmàni bhåtàni yo daõóena vihiüsati | àttano sukham eùàõo precca so na labhate sukhaü || Uv30:3 sukhakàmàni bhåtàni yo daõóena vihiüsati | àtmanaþ sukham eùàõaþ sa vai na labhate sukham || 204 Dhp132 sukhakàmàni bhåtàni yo daõóena na vihiüsati | àttano sukham eùàõo precca so labhate sukhaü || Uv30:4 sukhakàmàni bhåtàni yo daõóena na vihiüsati | àtmanaþ sukham eùàõaþ sa pretya labhate sukham || 205 Dhp78a-d,76ef na bhajetha pàpake mitre na bhajetha puruùà 'dhame | bhajetha praü¤e (pràü¤a-) medhàvã bhajetha puruùottame | tàrise bhajemànassa ÷reyo hoti na pàpiyo || Uv25:3a-d,28:7ef na bhajet pàpakaü mitraü na bhajet puruùàdhamam | bhajeta mitraü kalyàõaü bhajed uttamapåruùam | tàdç÷aü bhajamànasya ÷reyo bhavati na pàpakam || 206 Dhp76 nidhino va pravattàraü yaü pa÷÷e vajjadaü÷inaü | nigçhyavàdiü medhàvãü tàrisaü puruùaü bhaje | tàriùaü bhajamànassa ÷reyo hoti na pàpiyo || Uv28:7 niùeddhàraü pravaktàraü yaj jàned vadyadar÷inam | nigçhyavàdinaü dhãraü tàdç÷aü satataü bhajent | tàdç÷aü bhajamànasya ÷reyo bhavati na pàpakam || 207 Dhp77 ovadeyà anu÷àseyà asabbhàto nivàraye | satàü hetaü priyaü hoti asatàü hoti apriyaü || Uv5:26 avavadetànu÷àsãta càsabhyàc ca nivàrayet | asatàü na priyo bhavati satàü bhavati priyaü || 208 tassà satठca asantठca nànà hoti gatã | asanto nirayaü yànti santo saggaparàyaõà || Uv5:27 asanta÷ caiva santa÷ ca nànà yànti tv ita÷ cyutàþ | asanto narakaü yànti santaþ svargaparàyaõàþ || 209 Dhp152 appa÷÷uto ayaü puruùo balivaddo va (j)jãrati | màüsàni tassa vaddhanti praü¤à tassa na vaddhanti || 210 Dhp309 cattàri ññhàõàni naro pramatto àpajjate paradàropasevã | apuü¤alàbhaü anikàma÷eyaü nindaü tritãyaü nirayaü catutthaü || Uv4:14 sthànàni catvàri naraþ pramatta àpadyate yaþ paradàrasevã | apunyalàbhaü hy anikàma÷ayyaü nindàü tçtãyaü narakaü caturtham || 211 Dhp310 apuü¤alàbho ca gatã ca pàpiko bhãtassa bhãtàya ratã pi appikà | ràjà pi daõóaü garukaü praõeti kàyassa bhedà nirayaü upeti || Uv4:/15/ apuõyalàbhaü ca gatiü ca pàpikàü bhãtasya bhãtàbhir athàlpikàü ratim | ràjà ca daõóaü garukaü dadàti kàyasya bhedàd narakeùu pacyate || 212 saüyyatà sugatiü yànti doggatiü yànti asaüyyàtà | mà ssu vi÷÷àsam àpàdi iti vindu samaü care || 213 màku¤jara nàgam àsida dukkho ku¤jara nàgamaüsado | na hi nàgahatassa ku¤jara sugatã ito paraaü yato || 214 giriduggavicàriõaü yathà sãhaü parvvatapaññhigocaraü | naravãram apetabheravaü mà hiüsittha anomanikramaü || 215 Dhp320 ahaü nàgo va saüggràme càpàtipatite ÷are | atãvàde titikkhàmi du÷÷ãlo hi bahujano || Uv29:21 ahaü nàga iva saügràme càpàd utpatitàü ÷aràn | atãvàkyaü titãkùàmi duþ÷ãlo hi mahàjanaþ || daõóavarggaþ ***** ÷araõa ***** 216 Dhp188 bahå ve ÷araõaü yànti parvvate ca vanàni ca | vaståni rukkhacittàõi manuùyà bhayatajjità || Uv27:31 bahavaþ ÷araõaü yànti parvatàü÷ ca vanàni ca | àràmàü vçkùacaityàü÷ ca manuùyà bhayatarjitàþ || 217 Dhp189 na etaü ÷araõaü khemmaü na etaü ÷araõaü uttamaü | etaü ÷araõam àgaüma sabbadukkhà pramuccati || Uv27:32 naitad dhi ÷araõaü kùemaü naitac charaõaü uttamam | naitac charaõam àgamya sarvaduþkhàt pramucyate || 218 Dhp190 yo tu buddha¤ ca dhamma¤ ca saghaü ca ÷araõaü gato | cattàri ca ayirasaccàni yathàbhåtàni pa÷÷ati || Uv27:33 yas tu buddhaü ca dharmaü ca saüghaü ca ÷araõaü gataþ | catvàri càryasatyàni praj¤ayà pa÷yati yadà || 219 Dhp192 etaü ve ÷araõaü khemmaü etaü ÷araõam uttamaü | etaü ÷araõam àgamma sabbadukkhà pramuccati || Uv27:35 etad dhi ÷araõaü kùemam etac charaõam uttamam | etac charaõam àgamya sarvaduþkhàt pramucyate || 220 gavàü ce taramàõànàü jihmaü gacchati puïgavo | sabbà tà jihmaü gacchaüti nette jihmagate sati || 221 evàm eva manuùyesu yo hoti ÷reùñhasaümato | sa ce adhaümaü carati pràg eva itarà prajà || 222 gavàü ce taramàõànàü ujjuü gacchati puïgavo | sabbà tà ujjuü gacchaüti nette ujjugate sati || 223 evàm eva manuùyesu yo hoti ÷reùñhasaümato | sa ce dhaümaü carati pràg eva itarà prajà || 224 Dhp169 dhaümaü care sucaritaü na naü duccaritaü care | dhammacàrã sukhaü ÷eti assiü loke paramhi ca || Uv30:5 dharmaü caret sucaritaü nainaü du÷caritaü caret | dharmacàrã sukhaü ÷ete hy asmiü loke paratra ca || 225 dhaümaü care sucaritaü na naü duccaritaü care | brahmacàrã sukhaü ÷eti assiü loke paramhi ca || 226 Dhp364 dhaümàràmo dhaümarato dhaümaü anuvicintayaü | dhammam anussaraü bhikkhå dhammà na parihàyati || Uv32:8 dharmàràmo dharmarato dharmam evànucintayam | dharmaü cànusmaraü bhikùur dharmàn na parihãyate || 227 dhammo have rakkhati dhammacàrã dhammo sucinno sukhàya dahàti | esànu÷aüso dhamme sucinne na doggatiü gacchati dhammacàrã || Uv30:7 dharmaþ sadà rakùati dharmacàrinaü dharmo sucãrõaþ sukham àdadhàti | eùànu÷aüso dharme sucãrne na durgatiü gacchati dharmacàrã || 228 dhammo have rakkhati dhammacàrã dhammo sucinno sukhàya dahàti | esà 'nu÷aüso dhamme sucinne na doggatiü gacchati brahmacàrã || 229 Dhp155 acarittà brahmaceraü aladdhà yovvane dhanaü | jinnakroücà va jhàyaüti jhãnamacche va pallare || Uv17:3 acaritvà brahmaceryam alabdhvà yauvane dhanam | jãrõakrau¤caiva dhyàyante 'lpamatsya iva palvale || 230 Dhp156 acarittà brahmaceraü aladdhà yovvane dhanaü | ÷enti càpàdhikinno và poràõàni a 'nutthanaü || Uv17:4 acaritvà brahmacaryam alabdhvà yauvane dhanam | ÷enti càpàtikãrõà và pauràõàny anucintitàþ || 231 Dhp91 ujjujjanti satãmanto na nikete ramaüti te | haüsà va pallaraü hettà okam okaü jahaüti te || Uv17:1 smçtimantaþ prayujyante na nikete ramanti te | haüsvat palvalaü hitvà hy okam oghaü jahanti te || 232 Dhp175 haüsà va àdiccapathe vehàyasaü yànti iddhiyà | niyyàüti dhãrà lokamhi màrasenaü pramaddiya || Uv17:2 haüsàdityapathe yànti àkà÷e jãvitendriyàþ | niryànti dhãrà lokàn màrasainyaü pramathya te || 233 Dhp146 kin nu hà÷o kim ànando niccaü prajjalite sati | andhakàramhi prakkhittà pradãpaü na gaveùatha || Uv1:4 ko nu harùaþ ka ànanda evaü prajvalite sati | andhakàraü praviùñàþ stha pradãpaü na gaveùatha || 234 Dhp315 praccaütimaü và nagaraü guttaü sàntabàhiraü | evaü rakkhatha àttànaü khaõo vo mà upaccagå | khaõàtãtà hi ÷ocaüti nirayamhi samappità || Uv5:16,17 yathà pratyantanagaraü guptam antarbahisthiram | evaü gopayatàtmànaü kùaõo vo mà hy upatyagàt | kùaõàtãtà hi ÷ocante narakeùu samarpitàþ || 235 Dhp264 na muõóabhàvà ÷amaõo avrato alikaü bhaõaü | icchàlobhasamàpanno ÷amaõo kiü bhaviùyati || Uv11:13 na muõóabhàvàc chramaõo hy avçtas tv ançtaü vadan | icchàlobhasamàpannaþ ÷ramaõaþ kiü bhaviùyati || 236 Dhp265 yo tu ÷ameti pàpàni aõutthålàni sabba÷o | ÷amaõà eva pàpànàü ÷amaõo ti pravuccati || Uv11:14 ÷amitaü yena pàpaü syàd aõusthålaü hi sarva÷aþ | ÷amitatvàt tu pàpànàü ÷ramaõo hi nirucyate || 237 Dhp339 yassa chattrã÷atiü sotà mànàphassamayà bhri÷à | vàhà vahanti dudriùñiü saükappà ggredhani÷÷ità || Uv31:29 srotàüsi yasya ùañtriü÷an manaþprasravaõnàni hi | vahanti nityaü durdçùñeþ saükalpair gredhaniþ÷ritaiþ || 238 Dhp221 krodhaü jahe viprajaheya mànaü saüyojanaü sabbam atikrameyà | taü nàmaråpamhi asajjamànaü akiücanaü nànupatanti dukkhà || Uv20:1 krodhaü jahet viprajahec ca mànaü saüyojanaü sarvam atikrameta | taü nàmne råpe ca asajyamànam aki¤canaü nànupatanti saïgàþ || ÷araõavarggaþ ***** Khànti ***** 239 Dhp184 khàntã paramaü tapo titikkhà nibbàõaü paramaü vadanti buddhà | na hi pravrajito paropaghàtã ÷maõo hoti pare vihesayàno || Uv26:2 kùàntiþ paramaü tapas titãkùà nirvàõaü paramaü vadanti buddhàþ | na hi pravrajitaþ paropatàpã ÷ramaõo bhavati paraü viheñhayaü vai || 240 Dhp225 ahiüsakà ye munayo niccaü kàyena saüvçtà | te yànti accutaü ññhàõaü yattha gantà na ÷ocati || Uv7:7 ahiüsakà vai munayo nityaü kàyena saüvçtàþ | te yànti hy acyutaü sthàõaü yatra gantà na ÷ocati || 241 Dhp300 suprabuddhaü prabujjhanti sadà gotamasàvakà | yesàü divà ca ràtto ca ahiüsàya rato mano || Uv15:17 suprabuddhaü prabudhyante ime gautamas÷ràvakàþ | yeùàü divà ca ràtrau caiv àhiüsàyàü rataü manaþ || 242 Dhp301 suprabuddhaü prabujjhanti sadà gotamasàvakà | yesàü divà ca ràtto ca bhàvanàya rato mano || Uv15:25 suprabuddhaü prabudhyante ime gautamas÷ràvakàþ | yeùàü divà ca ràtrau ca nirvàõe 'bhirataü manaþ || 243 Dhp299 suprabuddhaü prabujjhanti sadà gotamasàvakà | yesàü divà ca ràtto ca niccaü kàyagatà satã || Uv15:15 suprabuddhaü prabudhyante ime gautamas÷ràvakàþ | yeùàü divà ca ràtrau ca nityaü kàyagatà smçtiþ || 244 Dhp181 ye jhànaprasutà dhãrà nekkhaümo 'pa÷ame ratà | devà pi tesaü prihayanti saübuddhànàü satãmatàü || Uv21:9 ye dhyànaprasçtà dhãrà naiùkramyopa÷ame ratàþ | devàpi spçhayanty eùàü buddhànàü ÷rãmatàü sadà || 245 Dhp98 aranne yadi và ggràme ninne và yadi và thale | yattha arahanto viharaüti taü bhomaü ràmaõãyakaü || Uv29:18 gràme và yadi vàraõya nimne và yadi và sthale | yatràrhanto viharanti te de÷à ramaõãyakaü || 246 ekaü pi ce pràõaü aduùñacitto mettàyate ku÷alã tena hoti | sabbe ca pràõe manasà 'nukaüpã prabhåtam ayiro prakaroti puü¤aü || Uv31:43 ekam api cet pràõam aduùñacitto maitràyate ku÷alaü tena hi syàt | sarvàüs tu satvàü manasànukampaü prabhåtam aryaþ prakaroti puõyam || 247 ye satta÷aõóàü pañhaviü vijettà ràjariùayo yajamànà 'nupariyagu | a÷÷amedhaü puruùamedhaü saümapràsa vàyupeyaü niràggadaü | mettassa cittassa subhàvitassa kalàü pi te nànubhavanti ùoóa÷iü | candaprabhàü tàragaõà va sabbe || 248 yo 'tha metteõa cittena sabbe pràõe nukaüpati | mettaü se sabbabhåtesu veraü tassa na kenaci || Uv31:42 avyàpannena cittena yo bhåtàny anukampate | maitraþ sa sarvasatveùu vairaü tasya na kena cit || 249 yassa sabbe ahoràtte ahiüsàya rato mano | mettaü se sabbabhåtesu veraü tassa na kenaci || 250 yassa sabbe ahoràtte ahiüsàya rato mano | mettaü se sabbabhåtesu veraü tassa na kenaci || 251 yassa sabbe ahoràtte niccaü kàyagatà satai | mettaü se sabbabhåtesu veraü tassa na kenaci || 252 yo na hanti na ghàteti na jinàti na jàpaye | mettaü se sabbabhåtesu veraü tassa na kenaci || 253 Dhp5 na hi vereõa veràõi ÷àmantãha kadàcanaü | avereõa tu ÷àmaüti esa dhaümo sanàtano || Uv14:11 na hi vaireõa vairàõi ÷àmyantãha kadà cana | kùantyà vairàõi ÷àmyanti eùa dharmaþ sanàtanaþ || 254 Dhp6 pare ca na vijànaüti veram ettha jayàmatha | ye ca tattha vijànaüti tato ÷àümaüti medhakà || Uv14:8 pare hi na vijànanti vayam atrodyamàmahe | arta ye tu vijànanti teùàü ÷àmyanti methakàþ || 255 Dhp197 susukhaü vata jãvàmo veriõesu averiõo | veriõesu manuùyesu viharàma averiõo || Uv30:47 susukhaü bata jãvàmo vairikeùu avairikàþ | vairikeùu manuùyeùu viharàmo hy avairikàþ || 256 Dhp199 susukhaü vata jãvàmo ussukesu anussukà | ussukesu manuùyesu viharàma anussukà || Uv30:43 susukhaü bata jãvàmo hy utsukeùu tv anutsukàþ | utsukeùu manuùyeùu viharàmo hy anutsukàþ || 257 Dhp200ab susukhaü vata jãvàmo yesaü no nàsti kiücanaü | saki¤canesu manuùyesu viharàma akiücanaü || Uv30:44ab susukhaü bata jãvàmo yeùàü no nàsti ki¤canaü | mithilàyàü dahyamànàyàü na no dahyati ki¤canam || 258 Dhp170 yathà bubbudakaü pa÷÷e yathà pa÷÷e marãcikaü | evaü lokaü avecchànaü maccuràjà na pa÷÷ati || Uv27:15 yathà budbudikàü pa÷yed yathà pa÷yen marãcikàm | evaü lokaü avekùaü vai mçtyuràjaü na pa÷yati || 259 Dhp148 parijinnam idaü råpaü roganãóaü prabhaüguraü | bhijjãhiti påtisaüdeho maraõàttaü hi jãvitaü || Uv1:34 parijãrõam idaü råpaü roganãóaü prabhaïguram | bhetsyate påty asaüdehaü maraõàntaü hi jãvitam || 260 jihmaü ca driùñà dukhitaü ca vyàdhitaü preta¤ ca driùñà na cirassa mànavo | saüvego tãppe (?) vipulo (?) ajàyatha accecchi dhãro gçhibandhanàni || Uv1:27 jãrõaü ca dçùñveha tathaiva rogiõaü mçtaü ca dçùñvà vyapayàtacetasam | jahau sa dhãro gçhabandhanàni kàmà hi lokasya na supraheyàþ || khàntivarggaþ ***** àsava ***** 261 Dhp85 appakà te manuùyesu ye janà pàragàmino | athàyam itarà prajà tãram evànudhàvati || Uv29:33 alpakàs te manuùyeùu ye janàþ pàragàmina | atheyam itaràþ prajàs tãram evànudhàvati || 262 Dhp86 ye ca kho saümadàkkhàte dhamme dhaümànuyattino | te janà pàram ehiüti maccudheyaü suduttaraü || Uv29:34 ye tarhi samyag àkhyàte dharme dharmànudar÷inaþ | te janàþ pàram eùyanti mçtyudheyasya sarva÷aþ || 263 Dhp87 kihne dhamme viprahàya ÷ukre bhàvetha paõóità | okà anokam àgaüma viveko yattha dåramaü || Uv16:14a-d kçùnàü dharmàü viprahàya ÷uklàü bhàvayatha bhikùavaþ | okàd anokam àgamya vivekaü anubçühayet || 264 Dhp88 tatthàbhiratim eùàõà hettà kàme akiücanà | payirodametha àttànaü cittaü kile÷ehi sabba÷o || Uv16:14ef tatra càbhirametàryo hitvà kàmàn aki¤canaþ | (payirodametha àttànaü cittaü kile÷ehi sabba÷o ||) 265 Dhp89 yassa saübodhiaügehi samaü cittaü subhàvitaü | àttànapañinissagge anupàdàya ye ratà | khãõàsavà jutãmanto te loke parini(v)vçtà || Uv31:39 saübodhyaïgeùu yeùàüs tu samyak cittaü subhàvitam | àdànaü pratiniþsçjya cànupàdàyam à÷ritàþ | kùãõàsavà vàntadoùàs te loke parinirvçtàþ || 266 Dhp292 yadhi kiccaü tad apaviddhaü akiccaü puna kãrati | unnaddhànàü pramattànàü tesaü vaddhaüti àsavà || Uv4:19a-d yat kçtyaü tad apaviddhaü akçtyaü kriyate punaþ | uddhatànàü pramattànàü teùaü vardhanti àsavàþ || 267 Dhp293 yesaü ca susamàraddhà niccaü kàyagatà satã | akiccaü te na sevaüti kicce sàtaccakàriõo | satànàü samprajànànàü tesaü khãyaüti àsavà || Uv4:20ab,ef yesaü ca susamàraddhà niccaü kàyagatà satã | akiccaü te na sevaüti kicce sàtaccakàriõo | satànàü samprajànànàü tesaü khãyaüti àsavà || 268 Dhp253 paravajjànupa÷÷ãnàü niccaü ojjhàyasaü¤inà | àsavà tesaü vaddhanti àrà te àsavakkhayà || Uv27:2cd,4:19ef paravadyànudar÷ino nityàvadhyànasaüj¤inaþ | àsavàs teùu vardhante àràt te hy àsravakùayàt || 269 Dhp226 jàgarikàm anuyuttànàü ahoràttànu÷ikkhiõàü | nibbàne adhimuttànàü atthaü gacchaüti àsavà || Uv15:8 jàgaryam anuyuktànàm ahoràtrànu÷ikùiõàm | amçtaü càdhimuktànàm astaü gacchanti àsravàþ || 270 Dhp93 yesà 'savà parikkhãõà àhàre ca ani÷÷ità | ÷uü¤atà ànimitto ca vimogho yesa gocaro | àkà÷e va ÷akuntànàü padaü tesaü durannayaü | Uv29:31 yeùàü bhavaþ parikùãõo hy aparàntaü ca nà÷ritàþ | ÷unyatà cànimittaü ca samàdhi÷ caiva gocaraþ | àkà÷aiva ÷akuntànàü padaü teùaü duranvayam | 271 Dhp271 na hi ÷ãlavrateneva bàhu÷occena và puna | atha và samàdhilàbhena vivitta÷ayanena và || Uv32:31 na ÷ãlavratamàtreõa bahu÷rutyena và punaþ | tathà samàdhilàbhena vivikta÷ayanena và || 272 Dhp272 phusàma nekkhaümasukhaü apçthujjanasevitaü | bhikkhå vi÷÷àsamàpàdi apràpyàsavakkhayaü || Uv32:32 bhikùur vi÷vàsam àpadyet apràpte hy àsavakùaye | spç÷et tu saübodhisukham akàpuruùasevitam || 273 nàyaü pramajjituü kàlo 'pràpyàsvakkhayaü | pramattaü dukham anneti sãhaü và mçgamàtikà || Uv4:13 nàyaü pramàdakàlaþ syàd apràpte hy àsvakùaye | màraþ pramattam anveti siühaü và mçgamàtçkà || 274 Dhp126 gabbham eke okraümanti nirayaü pàpakaümuõo | saggaü sugatino yànti parinivvànti anàsavà || 275 Dhp82 yathà hrado 'ssa gaübhãro viprasanno anàvilo | evaü dhaümàõi ÷otthàna viprasãdaüti paõóità || Uv17:11 yathà hradaþ sugambhãro viprasanno hy anàvilaþ | evaü ÷rutvà hi saddharmaü viprasãdanti paõóitàþ || 276 Dhp179 yassa jitaü nà 'ppajjãyati jitaü assà na upeti antako | taü buddham anomanikramaü apadaü kena padena nehisi || Uv29:52 yasya jitaü nopajãyate jitam anveti na kaü cid eva loke | taü buddham anantagocaramaü hy apadaü kena padena neùyasi || 277 Dhp180 yassa jàlinã visattikà tahnà nàsti kahiü ci netaye | taü buddham anantagocaraü apadaü kena padena nehisi || Uv29:53 yasya jàlinã viùaktikà tçùõà nàsti hi lokanàyinã | taü buddham anantagocaraü hy apadaü kena padena neùyasi || àsavavarggaþ ***** Vàcà ***** 278 Dhp281 vàcànurakkhã manasà susaüvçto kàyena yo aku÷alaü na sevati | ete tt(r)ayo kaümapathe vi÷odhiya pràppojja so ÷àntipadaü anuttaraü || Uv7:12 vàcànurakùã manasà susaüvçtaþ kàyena caivàku÷alaü na kuryàt | etàü ÷ubhàü karmapathàü vi÷odhayann àràdhayen màrgaü çùipraveditam || 279 Dhp231 kàyapradoùaü rakkheyà kàyena saüvçto siyà | kàyaduccaritaü hettà kàyena sucaritaü care || Uv7:1 kàyapradoùaü rakùeta syàt kàyena susaüvçtaþ | kàyadu÷caritaü hitvà kàyena sukçtaü caret || 280 Dhp232 vàcàpradoùaü rakkheyà vàcàya saüvçto siyà | vàcàduccaritaü hettà vàcàya sucaritaü care || Uv7:2 vàcàþ pradoùaü rakùeta vacasà saüvçto bhavet | vàco du÷caritaü hitvà vàcà sucaritaü caret || 281 Dhp233 manapradoùaü rakkheyà manasà saüvçto siyà | manoduccaritaü hettà manasà sucaritaü care || Uv7:3 manaþpradoùaü rakùeta manasà saüvçto bhavet | manodu÷caritaü hitvà manaþsucaritaü caret || 282 Dhp234 kàyena saüvçtà dhãrà vàcàya utta cetasà | sabbattha saüvçtà dhãrà te ve suparisaüvçtà || Uv7:10a-d kàyena saüvçtà dhãrà dhãrà vàcà susaüvçtàþ | manasà saüvçtà dhãrà dhãràþ sarvatra saüvçtàþ || 283 Dhp227 poràõaü etaü àdhora na etaü ahunà-r-iva | nindanti tohnim àsãnaü nindanti mitabhàõikaü | bahubhàõikaü pi nindanti nàsti loke anindito || Uv29:45c-f (poràõaü etaü àdhora na etaü ahunà-r-iva |) nindanti tuùõim àsãnaü nindanti bahubhàùiõaü | alpabhàõiü ca nindanti nàsti lokeùu aninditaþ || 284 Dhp228 na càbhu na bhaviùyati na cetarahi vijjati | ekàntanindito poùo ekàntaü và pra÷aüsito || Uv29:46 ekàntaninditaþ puruùaþ ekàntaü và pra÷aüsitaþ || nàbhåd bhaviùyati ca no na càpi etarahi vidyate | 285 ya¤ ca bàlà adhaümaññhaü påjeyu garaheyu và | avi¤åü avibhàvàya na taü atthàya kàyaci || 286 Dhp229 ya¤ ca vi¤å pra÷anti anuvicca suve suve | acchidravattiü medhàviü praü¤à÷ãlasamàhitaü || cf. Uv29:47-48 yaü tu vij¤àþ pra÷aüsanti hy anuyujya ÷ubhà÷ubham | medhàvinaü vçttayuktaü praj¤aü ÷ãlaùu saüvçtaü || 287 Dhp230 nikkhaü jàübånadasseva ko taü ninditum arihati | devà pi naü pra÷ansanti brahmuõà pi pra÷aüsito || 288 Dhp262 na vàkkakaraõamàtt(r)eõa vannapukkhalatàya và | sàdhuråpã naro hoti i÷÷ukã maccharã ÷añho || Uv29:10 na nàmarUpamàtreõa varõapuùkalayà na ca | sàdhuråpo naro bhavati màyàvã matsarã ÷añhaþ || 289 cf. Dhp261,263 yamhi saccaü ca dhammo ca viratã saüyyamo damo | sa vàntadoùo medhàvã sàdhuråpã ti vuccati || Uv10:7 yasya ÷raddhà ca ÷ãlaü caiv àhiüsà saüyamo damaþ | sa vàntadoùo medhàvã sàdhuråpo nirucyate || 290 Dhp19 bahuü pi ce sahitaü bhàùamàno na takkaro hoti naro pramatto | gopo va gàvo gaõayaü paresaü na bhàgavà ÷àmaõõassa hoti || Uv4:22 subahv apãha sahitaü bhàùamàno na tatkaro bhavati naraþ pramattaþ | gopaiva gàþ saügaõayaü pareùàü na bhàgavàü cchràmaõyàrthasya bhavati || 291 Dhp20a-c,f appaü pi ce sahitaü bhàùamàno dhammassa hoti anudhammacàrã | ràgaü ca doùaü ca prahàya mohaü vimuttacitto akhilo akaücho | anupàdiyàno iha và hure và sa bhàgavà ÷àmannassa hoti || Uv4:23abcf alpam api cet sahitaü bhàùamàno dharmasya bhavati anudharmacàrã | ràgaü ca doùaü ca tathaiva mohaü (vimuttacitto akhilo akaücho | anupàdiyàno iha và hure và) prahàya bhàgã ÷ràmaõyasya bhavati || 292 Dhp224 saccaü bhaõe na k(r)ujjheyà deyà appà pi yàcito | etehi ttihi ññhàõehi gacche devàna santike || Uv20:16 satyaü vaden na ca krudhyed dadyàd alpàd api svayam | sthànair ebhis tribhir yukto devànàm antikaü vrajet || 293 Dhp177 na ve kadàryyà devalokaü vrajanti bàlà hi bhe (te) na pra÷aüsanti dànaü | dhãro tu dànaü anumodamàno teneva so devalokaü pareti || Uv10:2 na vai kadaryà devalokaü vrajanti bàlà hi te na pra÷aüsanti dànam | ÷ràddhas tu dànaü hy anumodamàno 'py evaü hy asau bhavati sukhã pararta || 294 Dhp217 ÷ãlavantaü ÷uciü dacchaü dhammaññhaü saccavàdinaü | àttano kàrakaü ÷antaü taü jano kurute priyaü || Uv5:24 dharmasthaü ÷ãlasaüpannaü hrãmantaü satyavàdinam | àtmanaþ kàrakaü ÷antaü taü janaþ kurute priyam || 295 Dhp308 ÷reyo ayoguóà bhuttà tattà aggi÷ikhopamà | yaü ca bhu¤jeya du÷÷ãlo ràùñapiõóaü asaüyyato || Uv9:2 ÷reyo hy ayoguóà bhuktàs taptà hy agni÷ikhopamàþ | na tu bhu¤jãta duþ÷ãlo ràùñrapiõóam asaüyataþ || 296 Dhp311 ku÷o yathà duggçhãto hastaü evànukaütati | ÷àmannaü dupparàmàññhaü nirayàya upakaññati || Uv11:4 ÷aro yathà durgçhãto hastam evàpakçntati | ÷ràmaõyaü duùparàmçùñaü narakàn upakarùati || 297 Dhp176 ekadhaümam atãtassa muùàvàdissa jaütuno | vitinnaparalokassa nàsti pàpam akàriyaü || Uv11:4 298 na hi ÷astaü suni÷itaü viùaü hàlàhaklaü tathà | evaü khipraü atipàteti vàcà dubbhàùità yathà || 299 puruùassa jàyamànassa kuñhàrã jàyate mukhe | yàya chindati àttànaü vàcaü dubbhàùitaü bhaõaü || Uv8:2 puruùasya hi jàtasya kuñhàrã jàyate mukhe | yayà chinatti hàtmànaü vàcà durbhàùitaü vadan || 300 yo hi nindiye pra÷aüsati uttavà nindati yo praùaüsiye | vicinàti mukhena so kaliü kalinà tena sukhaü na vindati || Uv8:3 yo nindiyàü pra÷aüsati tàn api nindati ye pra÷aüsiyàþ | sa cinoti mukhena taü kaliü kalinà tena sukhaü na vindati || 301 appàmàtto ayaü kalã yo akkhehi dhanaü paràjaye | sabbassaü pi sahàpi àttanà yaü eva mahat(t)aro kalã || yo sugatesu manaü pradåùaye Uv8:4 alpàmàtro hy ayaü kalir ya ihàkùeõa dhanaü paràjayet | ayam atra mahattaraþ kalir yaþ sugateùu manaþ pradåùayet || 302 ÷ataü sahasràõi nirabbudànàü chattrã÷atiü paüca ca abbudàni | yaü ayiragarahã nirayaü upeti vàcaü manaü ca praõidhàya pàpikàü || Uv8:5 ÷ataü sahasràõi nirarbudàni ùañtriü÷atiü paüca tathàrbudàni | yàn àryagarhã narakàn upaiti vàcaü mana÷ ca praõidhàya pàpakam || 303 kallàõim eva bhàùeyà nà 'ssa mucceya pàpikà | mokkho kallàõiye ÷reyo muttà tapati pàpikaü || Uv8:8 kalyàõikàü vimu¤ceta naiva mu¤ceta pàpikàm | muktà kalyàõikã ÷reyo muktà tapati pàpikà || 304 kallàõim eva seveyà nà 'ssa mucceya pàpikà | mokkho kallàõiye ÷reyo muttà tapati pàpikaü || 305 vàcaü bhàùeya kallàõiü nà 'ssa mucceya pàpika(ü) | jàtaü krodhaü nivàreyà so biùabbhi nirujjhati || Uv20:2c (vàcaü bhàùeya kallàõiü nà 'ssa mucceya pàpika(ü) |) avidyàü prajahed dhãraþ (so biùabbhi nirujjhati ||) vàcàvarggaþ ***** àtta ***** 306 Dhp162 yassa accantado÷÷illaü malutà sàlam ivo 'tatà | karoti so tathàttànaü yathà naü biùam icchati || Uv11:10 yo 'sàv atyantaduþ÷ilaþ sàlavàü målutà yathà | karoty asau tathàtmànaü yathainaü dviù-d icchati || 307 Dhp161cd àttanà hi kataü pàpaü àttajaü àttasaübhavaü | anumaüdhati dummedhaü vayitaü và ahmamayaü maõiü || Uv28:12cd (àttanà hi kataü pàpaü àttajaü àttasaübhavaü |) abhimathnàti taü pàpaü vajraü a÷mamaõiü yathà || 308 Dhp165 àttanà hi kataü pàpaü àttanà saükili÷÷ati | àttanà akataü pàpaü àttanà ye vi÷ujjhati | ÷oddhã a÷oddhã praccattaü nàü¤o aü¤aü vi÷odhaye || Uv28:11,12ab àtmanà hi kçte pàpe tv àtmanà kli÷yate sadà | àtmanà tv akçte pàpe hy àtmanaiva vi÷udhyate | a÷uddhabuddhiü pratyàtmaü nànyo hy anyaü vi÷odhayet || 309 Dhp50 na paresaü vilomàni na paresaü katà 'kataü | àttanà ye aveccheyà katàni akatàni ca || Uv18:9 na pareùàü vilomàni na pareùàü kçtàkçtam | àtmanas tu samãkùetà samàni viùatàni ca || 310 na paresaü vilomàni na paresaü samàsamaü | àttanà ye aveccheyà samàni viùamàni ca || 311 àttànaü ce priyaü ¤àyyà rakkheyà naü surakkhitaü | na etaü sulabhaü hoti sukhaü dukkatakàriõàü || Uv5:13 àtmànaü cet priyaü vidyàn nainaü pàpena yojayet | na hy etat sulabhaü bhavati sukhaü duùkçtakàriõà || 312 Dhp157 àttànaü ce priyaü ¤àyyà rakkheyà naü surakkhitaü | ttiõõaü a¤ataraü yàmànaü pañijàggreya paõóito || Uv5:15abef àtmànaü cet priyaü vidyàt rakùed enaü surakùitam | trayàõàm anyatamaü yàmàü pratijàgreta paõóitaþ || 313 Dhp305 ekàsanaü eka÷eyaü ekacariyàm atandrito | eko ramayam àttànaü vanànte ramità siyà || Uv23:2 ekàsanaü tv eka÷ayyàm ekacaryàm atandritaþ | ramayec caikam àtmànaü vaneùu ekaþ sadà vaset || 314 yo ÷àsanaü arahatàü ayiràõàü dhammajãvinàü | pañikroti dummedho dçùñiü ni÷÷àya pàpikàü | karoti so tathàttànaü yathà naü biùam icchati || 315 Dhp164 yo ÷àsanaü arahatàü ayiràõàü dhammajãvinàü | pañikro÷ati dummedho dçùñiü ni÷÷aya pàpikàü | phalaü kaõñakaveõur và àttaghannàya phallati || Uv8:7 yaþ ÷àsanaü hy arhatàü àryàõàü dharmajãvinàm | pratikro÷ati durmedhà dçùñiü niþ÷ritya pàpikàm | phalàni kaõñakasseva phalaty àtmavadhàya saþ || 316 àttànam eva pañhamaü atthe dhaüme nive÷aye | athàü¤am anu÷àseyà evaü hoti yathà ahaü || cf. Uv23:6 àtmànam eva prathamaü pratiråpe nive÷ayet | tato 'nyam anu÷àsita (evaü hoti) yathà hy aha(ü) || 317 Dhp158 àttànam eva pañhamaü pañiråpe niyojaye | athàü¤am anu÷àsanto na kili÷÷ati praü¤avà || Uv23:7 àtmànam eva prathamaü pratiråpe nive÷ayet | tato 'nyam anu÷àsãta na kli÷yata hi paõóitaþ || 318 Dhp159 àttanà ye tathà kayirà yathàü¤am anu÷àsaye | adànto vata dameyà àttà hi kira duddamo || Uv23:8 àtmànaü hi tathà kuryàc chàsãtànyaü yathà svayam | sudànto bata me nityam àtmà sa hi sudurdamaþ || 319 Dhp104 àttà hi varaü dànto yacchàyam itarà prajà | àttadàntassa poùassa sadà saüyyatacàriõo || Uv23:4 àtmà hy asya jitaþ ÷reyàü yac ceyam itaràþ prajàþ | àtmadàntasya puruùasya nityaü saüvçtacàriõaþ || 320 Dhp105 neva devà na gandhabbà na màro saha brahmuõà | jitaü apajitaü kayirà tatharåpassa jantuno | Uv23:5 na devà nàpi gandharvà na màro bràhmuõà saha | jitasyàpajitaü kuryus tathà pràj¤asya bhikùuõaþ || 321 Dhp160 àttà hi àttano nàtho ko hi nàtho paro siyà | àttanà hi sucinnena nàthaü labhati dullabhaü || Uv23:11 àtmà tv ihàtmano nàthaþ ko nu nàthaþ paro bhavet | àtmanà hi sudàntena nàthaü labhati paõóitaþ || 322 Dhp380 àttà hi àttano nàtho àttà hi àttano gatã | tassà saüyyamayà 'ttànaü a÷÷aü bhadraü va vàõijo || Uv19:14 àtmaiva hy àtmano nàthaþ àtmà ÷araõam àtmanaþ | tasmàt saüyamayàtmànaü bhadràm iva sàrathiþ || 323 àttànam eva damaye a÷÷asugatiyà sadà | daüma ÷aüma ujjuü hohi(hoti) tato akuñilo bhava || tato dànto sukhã hohi(hoti) anupàdàya nivçto | Uv19:13ab àtmànam eva damayed bhadrà÷vam iva sàrathiþ | (daüma ÷aüma ujjuü hohi(hoti) tato akuñilo bhava || tato dànto sukhã hohi(hoti) anupàdàya nivçto |) 324 Dhp379 àttanà codayà 'ttànaü parima÷àttànam àttanà | so àttagutto satimà sukhaü bhikkhå vihàhisi | 325 Dhp166 àttadàtthaü paràtthena bahunà pi na hàpaye | àttadàtthaü paraü ¤àttà sadàtthaparamo siyà || Uv23:10 àtmano 'rthaü paràrthena bahunàpi na hàpayet | àtmàrthaü paramaü j¤àtvà svakàrthaparamo bhavet || 326 Dhp84 nevàttaheto na parassa heto na saggam icche na dhanaü na ràùñaü | necche adhammeõa samçddhim àttano so ÷ãlavà praü¤avà dhàümiko siyà || àttavarggaþ ***** Dadantã ***** 327 Dhp249 dadanti ve yathà÷raddhaü yathàprasadanaü janà | tattha yo duümano hoti paresaü pànabhojane | na so divà ca ràtto ca samàdhim adhigacchati || Uv10:12 dadanty eke yathà ÷raddhà yathàvibhavato janàþ | tatra yo durmanà bhavati pareùàü pànabhojane | nàsau divà ca ràtrau ca samàdhim adhigacchati || 328 Dhp250 yassa cetaü samucchinnaü målo 'gghaccataü | sa ve divà ca ràtto ca samàdhim adhigacchati || Uv10:13 yasya tv ete samucchinnàs tàlamastakavad dhatàþ | sa vai divà ca ràtrau ca samàdhim adhigacchati || 329 Dhp143a-d,144ab a÷÷o va bhadro kaùàya puññho àtàpino saviügaõo caràõo | ÷raddhàya ÷ãlena ca vãriyeõa ca samàdhinà dhammavipa÷÷anàya ca | te khàntisoracchasamàdhisaüñhità ÷utassa praü¤àya ca sàram ajjhagå || Uv19:1,2(?) bhadro yathà÷vaþ ka÷ayàbhispçùña hy àtàpinaþ saüvijità÷ careta | ÷ràddhàs tathà ÷ãlaguõair upetaþ samàhito dharmavini÷cayaj¤aþ | saüpannavidyàcaraõaþ pratismçtas tàyi sa sarvaü prajahàti duþkham || 330 yo driùñe dhaüme labhati ÷raddhàü praü¤àü anuttaràü | sa ve mahaddhano loke moham aü¤aü bahuü dhanaü || Uv10:9 yo jãvaloke labhate ÷raddhàü praj¤àü ca paõóitaþ | tad dhi tasya dhanaü ÷reùñaü hãnam asyetarad dhanam || 331 Dhp303 ÷raddho ÷ãlena saüpanno ya÷abhogasamàhito | yaü yaü so bhajate de÷aü tattha tattheva påjito || Uv10:8 ÷ràddhaþ ÷ãlena saüpannas tyàgavàü vãtamatsaraþ | vrajate yatra yatraiva tatra tatraiva påjyate || 332 ÷raddhabitiyaü puruùaü carantaü na naü labheyà a÷raddho va càro | ya÷o cakittã ca tato nam eti saggaü ca gacche ÷arãraü prahàya || 333 Dhp97 a÷raddho akataü¤å ca saüdhicchedo ca yo naro | hatàvakà÷o vàntà÷o sa ve uttimaporuùo || Uv29:23 a÷raddha÷ càkçtaj¤a÷ ca saüdhicchettà ca yo naraþ | hatàvakà÷o vàntà÷aþ sa vai tåttamapåruùaþ || 334 Dhp182 kiccho buddhàna uppàdo kicchà dhammassa de÷anà | kiccho ÷raddhapañãlàbho kicchaü màccàna jãvitaü || 335 Dhp38 anavaññhitacittassa saddhaümam avijànato | pàriplavaprasàdassa praü¤à na paripårati || Uv31:28 anavasthitacittasya saddharmam avijànataþ | pàriplavaprasàdasya praj¤à na paripåryate || 336 nàprasannacittena duùñena kupitena và | ÷akkaü àjànituü dhammo sàraübhabahulena và || Uv31:25 nàprasannena cittena duùñena kùubhitena và | dharmo hi ÷akyam àj¤àtuü saürambhabahulena và || 337 yo tu vinãya sàraübhaü aprasàdaü ca cetaso | prasannacitto sumano sa ve nyàyyà subhàùitaü || Uv31:26 vinãya yas tu saürambham aprasàdaü ca cetasà | àghàtaü caiva niþsçjya prajànãyàt subhàùitam || 338 Dhp178 manuùyapañilàbhena saggànàü gamanena ca | pçthivyàm ekaràjjena sotàpattiphalaü varaü || 339 yassa ÷raddhà tathàgate acàlà supratiùñhità | ÷ãla¤ ca yassa kallàõaü ayirakàntaü pra÷aüsiyaü || 340 saüghe prasàdo yassa asti ujjubhåta¤ ca daü÷anaü | adaridro ti tam àhu amoghaü tassa jãvitaü || 341 tassà ÷raddha¤ ca ÷ãlaü ca prasàdaü dhammadaü÷ane | anuyu¤jeya medhàvã saraü buddhàna ÷àsanaü || dadantãvarggaþ ***** Citta ***** 342 Dhp33 phandanaü capalaü cittaü durakkhaü dunnivàrayaü | ujjuü karoti medhàvã uùukàro va tejanà || Uv31:8 spandanaü capalaü cittaü durakùyaü dunnivàraõaü | çjuü karoti medhàvã iùukàro iva tejasà || 343 Dhp34 vàrijo va thale khitto okamokàtu ubbhato | pariphandatimaü cittaü màradheyaü prahàtaye || Uv31:2 vàrijo và sthale kùpto okàd oghàt samuddhçtaþ | parispandati vai cittaü màradheyaü prahàtavai || 344 Dhp37 dåraügamaü ekacaraü a÷arãraü guhà÷ayaü | ye cittaü saüyyamehinti mokkhaüte màrabaüdhanà || 345 Dhp35 dunniggrahassa laghuno yatthakàmanipàtino | cittassa damatho sàdhu cittaü dàntaü sukhàvahaü || Uv31:1 durnigrahasya laghuno yatrakàmanipàtinaþ | cittasya damanaü sàdhu cittaü dàntaü sukhàvaham || 346 Dhp36 sududda÷aü sunipuõaü yathakàmanipàtinaü | cittaü rakkheya medhàvã tadhi guttaü sukhàvahaü || 347 Dhp39 anapà÷rayamàõassa ananvàhatacetaso | hettà kallàõapàni nàsti jàgarato bhayaü || Uv28:6 anapà÷rayamàõassa ananvàhatacetaso | hettà kallàõapàni nàsti jàgarato bhayaü || 348 Dhp79 dhammaprãtirasaü pàtà viprasannena cetasà | ayirapravedite dhamme sadà ramati paõóito || Uv30:13 dharmaprãtiþ sukhaü ÷ete viprasannena cetasà | àryapravedite dharme ramate paõóitaþ smçtaþ || 349 Dhp41 acirà vata ayaü kàyo pañhaviü abhi÷ehiti | chåóo apetaviünyàõo niràtthaü và kañiügaraü || Uv1:35 aciraü bata kàyo 'yaü pañhivãm abhi÷eùyate | ÷unyo vyapetavij¤àõo niràstaü và kaóaïgaram || 350 Dhp40 kuübhopamaü kàyam imaü vidittà nagaropamaü cittam adhiùñhittà | yodheya màraü praü¤àyudhena jitaü ca rakkhe anive÷ano siyà || Uv31:35 kumbhopamaü kàyam imaü viditvà nagaropamaü cittam adhiùñhitaü ca | yudhyeta màraü praj¤àyudhena jitaü ca rakùed anive÷anaþ syàt || 351 Dhp13 yathà agàraü ducchannaü vaññhã samivijjhati | evaü abhàvitaü cittaü ràgo samitivijjhati || Uv31:11 yathà hy agàraü ducchannaü vçùñiþ samatibhindhati | evaü hy abhàvitaü cittaü ràgaþ samatibhindati || 352 Dhp14 yathà agàraü succhannaü vaññhã na samitivijjhati | evaü subhàvitaü cittaü ràgo na samitivijjhati || Uv31:17 yathà hy agàraü succhannaü vçùñir na vyatibhindati | evaü subhàvitaü cittaü ràgo na vyatibhindati || 353 yathà agàraü ducchannaü vaññhã samitivijjhati | evaü abhàvitaü cittaü ràgo samitivijjhati || Uv31:12 yathà hy agàraü ducchannaü vçùñir samatibhindati | evaü hy abhàvitaü cittaü dveùaþ samatibhindati || 354 yathà agàraü succhannaü vaññhã na samitivijjhati | evaü subhàvitaü cittaü doùo na samitivijjhati || Uv31:18 yathà hy agàraü succhannaü vçùñir na vyatibhindati | evaü subhàvitaü cittaü dveùo na vyatibhindati || 355 yathà agàraü ducchannaü vaññhã samitivijjhati | evaü abhàvitaü cittaü moho samitivijjhati || Uv31:13 yathà hy agàraü ducchannaü vçùñir samatibhindati | evaü hy abhàvitaü cittaü mohaþ samatibhindati || 356 yathà agàraü succhannaü vaññhã na samitivijjhati | evaü subhàvitaü cittaü moho na samitivijjhati || Uv31:19 yathà hy agàraü succhannaü vçùñir na samatibhindati | evaü subhàvitaü cittaü moho na vyatibhindati || 357 Dhp183 sabbapàpassa akaraõaü ku÷alassa apasaüpadà | sacittapayirodamanaü etaü buddhàna ÷àsanaü || Uv28:1 sarvapàpasyaàkaraõaü ku÷alasyopasaüpadaþ | svacittaparyavadanam etad buddhasya ÷àsanam || cittavarggaþ ***** Màgga ***** 358 Dhp273 màggànaùñaügiko ÷reùñho saccànàü caturo padà | viràgo ÷reùñho dhammàõàü dupadànàü ca cakkhumà || Uv12:4 màrgeùu aùñàïgikaþ ÷reùñha÷ catvàry àryàõi satyataþ | ÷reùñho viràgo dharmàõàü cakùumàü dvipadeùu ca || 359 Dhp275cd,276 àkkhàto vo mayà màggo aü¤àye ÷allasaþsano | tubbhehi kiccam àtappaü akkhàtàro tathàgatà | pañipannà pramokkhanti jhàyino màrabaüdhanà || Uv12:9a-d,12:11d àkhyàto vo mayà màrgas tv aj¤àyai ÷alyakçntanaþ | yuùmàbhir eva karaõãyam àkhàtàras tathàgatàþ | pratipannakàþ prahàsyanti dhyàyino màrabandhanam || 360 Dhp274,275ab eseva màggo nàstaü '¤o daü÷anassa vi÷uddhiye | taü màggaü pañipajjahvo màrasse 'sà pramohanã | etàhi tubbhe pañipannà dukkhassa antaü kariùyatha || Uv12:11ab eùo hi màrgo nàsty anyo dar÷anasya vi÷uddhaye | (taü màggaü pañipajjahvo màrasse 'sà pramohanã | etàhi tubbhe pañipannà dukkhassa antaü kariùyatha ||) 361 Dhp283 vanaü chindatha mà rukkhe vano jàyate bhayaü | chettà vana¤ ca vanadha¤ ca nibbanena gami÷÷atha || Uv18:3 vanaü chindata mà rukùaü vanàd vai jàyate bhayam | chitvà vanaü ca samålaü tu nirvaõà bhavata bhikùavaþ || 362 Dhp284 yàvatà vanadho na cchijjati aõumàtto pi narassa ¤àtisu | pañibaddhamano hi tattha so vaccho cchãravako va màtari || Uv18:4 na chidyate yàvatà vanaü hy anumàtram api narasya bandhuùu | pratibaddhamanàþ sa tatra vai vatsaþ kùãrapaka iva màtaram || 363 Dhp285 ucchinna sineham àttano kumudaü ÷àradikaü va pàõinà | ÷àntimàggam eva byåhaya nibbàõaü sugatena de÷itaü || Uv18:5 ucchindhi hi sneham àtmanaþ padmaü ÷àradakaü yathodakàt | ÷àntimàrgam eva bçühayen nirvàõaü sugatena de÷itam || 364 Dhp286 idaü va÷÷à kariùyàmi idaü hemaüna gçhmasu | iti bàlo viciüteti antaràyaü na bujjhati || Uv1:38 iha varùaü kariùyàmi hemantaü grãùmam eva ca | bàlo vicintayaty evam antaràyaü na pa÷yati || 365 Dhp287 taü puttapa÷usaümattaü vyàsattamanasaü naraü | suttaü ggràmaü mahogho và maccu-r-àdàya gacchati || Uv1:39 taü putrapa÷usaümattaü vyàsaktamanasaü naram | suptaü gràmaü mahaughaiva mçtyur àdàya gacchati || 366 Dhp288 na santi puttà ttàõàya na pità no pi bhàtaro | antakenà 'dhibhåtassa nàsti ¤àtãsu ttàõatà || Uv1:40 na santi putràs tràõàya na pità nàpi bàndhavàþ | antakenàbhibhåtasya na hi tràõà bhavanti te || 367 krandatàm eva ¤àtãnaü vilapatàü cevam ekato | janà antarahãyaüti asakàmà jahaüti naü || 368 Dhp289 etaü vidiya medhàvã praü¤avà vãtamaccharã | taü saggagamanaü màggaü niccam eva vi÷odhaye | Uv6:15 etad dhi dçùñvà ÷ikùeta sadà ÷ãleùu paõóitaþ | nirvàõagamanaü màrgaü kùipram eva vi÷odhayet || 369 tassà hi paõóito poùo saüpa÷÷aü attham àttano | taü saggagamanaü màggaü niccam eva vi÷odhaye || 370 ÷raddho ÷ãlena saüpanno praü¤avà susamàhito | niccaü màggaü vi÷odheti sacchayanaü sàüparàyikaü || 371 ÷raddho ÷ãlena saüpanno praü¤avà susamàhito | ramate màggam àsevaü ajjhattopasame rato || 372 Dhp31cd ÷raddho ÷ãlena saüpanno praü¤àvàgarato sadà | saüyojanam aõutthålaü daham aggã va gacchati | mànamakkhe va pàpake || Uv4:29cd (÷raddho ÷ãlena saüpanno praü¤àvàgarato sadà |) saüyojanam aõusthålaü dahann agnir iva gacchati | (mànamakkhe va pàpake ||) 373 Dhp277 aniccà sabbasaükhàrà yato praü¤àya pa÷÷ati | atha nivvaõóate dukkhà esa màggo vi÷uddhiye || Uv12:5 anityàü sarvasaüskàràü praj¤àya pa÷yate sadà | atha nirvidyate duþkhàd eùa màrgo vi÷uddhaye || 374 Dhp279 sabbadhaümà anàttà ti yato praü¤àya pa÷÷ati | atha nivviõóate dukkhà esa màggo vi÷uddhiye || Uv12:8 sarvadharmà anàtmànaþ praj¤ayà pa÷yate yadà | atha nirvidyate duþkhàd eùa màrgo vi÷uddhaye || 375 Dhp282 yogà hi bhårã saübhavati ayogà bhårisaükhayo | etaü jethàpathaü ¤àttà bhavàya vibhavàya ca | tathà ÷iccheya medhàvã yathà bhårã pravaddhati || Uv29:40 yogàd bhavaþ prabhavati viyogàd bhavasaüùayaþ | etad dvaidhàpathaü j¤àtvà bhavàya vibhavàya ca | tatra ÷ikùeta medhàvã yatra yogàn atikramet || màggavaggaþ ***** Sahasra ***** 376 Dhp100 sahasram api ce vàcà anatthapadasàhità | ekaü atthapadaü ÷reyo yaü ÷ottà upa÷àümati || 377 Dhp102 yo ca gàthà÷ataü anatthapadasàhitaü | ekaü dhamapadaü ÷reyo yaü ÷ottà upa÷àmmati || Uv24:1,2 yac ca gàthà÷ataü anarthapadasaühitam | ekaü dharmapadaü ÷reyo yac chrutvà hy upa÷àmyati || 378 Dhp103 yo sahasraü sahasràõàü saüggràme mànuùe jine | ekaü ca paü¤am àttànaü sa ve saüggràmamuttamo || Uv23:3 yaþ sahasraü sahasràõàü saügràme dviùatàü jayet | ya÷ càtmànaü jayet ekaü saügràmo durjayaþ sa vai || 379 Dhp106c-f màse màse sahasreõa yo yajeya ÷ataü samà | ekaü ca bhàvitàttànaü muhuttam api påjaye | sà eva paujanà ÷reyo yac cha va÷÷a÷ataü hutaü || Uv24:16c-f (màse màse sahasreõa yo yajeya ÷ataü samà |) yac vaikaü bhàvitàtmànaü muhårtam api påjayet | sà tasya påjanà ÷reùñatà na tad varùa÷ataü hutam || 380 Dhp107 yo ca va÷÷a÷ataü jantå aggiü paricare vane | eka¤ ca bhàvitàttànaü muhuttam api påjaye | sà eva påjanà ÷reyo yac cha va÷÷a÷ataü hutaü || Uv24:16 yac ca varùa÷ataü pårõam agniü paricared vane | yac caikaü bhàvitàtmànaü muhårtam api påjayet | sà tasya påjanà ÷reùñhà na tad varùa÷ataü hutam || 381 Dhp108 yaü kiüci yaùñaü va hutaü va loke saüvatsaraü yajate puü¤apekhã | sabbaü pi taü na catubbàgaü eti abhivàdanà ujjugatesu ÷reyo || 382 màse màse sahasreõa yo yajeya ÷ataü samà | na taü buddhe prasàdassa kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:21 màse màse sahasreõa yo yajeta samà÷atam | na tad buddhe prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 383 màse màse sahasreõa yo yajeya ÷ataü samà | na taü dhamme prasàdassa kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:22 màse màse sahasreõa yo yajeta samà÷atam | na tad dharme prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 384 màse màse sahasreõa yo yajeya ÷ataü samà | na taü saüghe prasàdassa kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:23 màse màse sahasreõa yo yajeta samà÷atam | na tad saüghe prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 385 màse màse sahasreõa yo yajeya ÷ataü samà | na taü sàkhàtadhaümànàü kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:21-23 màse màse sahasreõa yo yajeta samà÷atam | na tad buddhe prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 386 màse màse ku÷àggreõa bàlo bhu¤jeya bhojanaü | na taü buddhe prasàdassa kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:17 màse màse ku÷àgreõa yo hi bhu¤jãta bhojanam | na tad buddhe prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 387 màse màse ku÷àggreõa bàlo bhu¤jeya bhojanaü | na taü dhamme prasàdassa kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:18 màse màse ku÷àgreõa yo hi bhu¤jãta bhojanam | na tad dharme prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 388 màse màse ku÷àggreõa bàlo bhu¤jeya bhojanaü | na taü saüghe prasàdassa kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:19 màse màse ku÷àgreõa yo hi bhu¤jãta bhojanam | na tad saüghe prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 389 Dhp70 màse màse ku÷àggreõa bàlo bhu¤jeya bhojanaü | na taü sàkkhàtadhaümàõàü kalàm agghati ùoóa÷iü || Uv24:17-19 màse màse ku÷àgreõa yo hi bhu¤jãta bhojanam | na tad buddhe prasàdasya kalàm arghati ùoóa÷ãm || 390 Dhp110 yo ca va÷÷a÷ataü jãve du÷÷ãlo asamàhito | ekàhaü jãvitaü ÷reyo ÷ãlavantassa jhàyato || Uv24:3 yac ca varùa÷ataü jãved duþ÷ãlo hy asamàhitaþ | ekàhaü jãvitaü ÷reyaþ sadà ÷ãlavataþ ÷uceþ || 391 Dhp111 yo ca va÷÷a÷ataü jãve du÷÷ãlo asamàhito | ekàhaü jãvitaü ÷reyo praü¤avantassa jhàyato || Uv24:4 yac ca varùa÷ataü jãved duùpraj¤o asamàhitaþ | ekàhaü jãvitaü ÷reyaþ pràj¤asya dhyàyinaþ sadà || 392 Dhp112 yo ca va÷÷a÷ataü jãve kusãdo hãnavãriyo | ekàhaü jãvitaü ÷reyo vãryyam àrabhato dçóaü || Uv24:5 yac ca varùa÷ataü jãved kusãdo hãnavãryavàn | ekàhaü jãvitaü ÷reyo vãryam àrabhato dçóham || 393 Dhp113 yo ca va÷÷a÷ataü jãve apa÷÷aü udayavyayaü | ekàhaü jãvitaü ÷reyo pa÷÷ato udayavyayaü || Uv24:6 yac ca varùa÷ataü jãved apa÷yann udayavyayam | ekàhaü jãvitaü ÷reyaþ pa÷yato hy udayavyayam || 394 Dhp115 yo ca va÷÷a÷ataü jãve apa÷÷aü dhammaü uttamaü | ekà 'haü jãvitaü ÷reyo pa÷÷ato dhammaü uttamaü || 395 Dhp114 yo ca va÷÷a÷ataü jãve apa÷÷aü amataü padaü | ekà 'haü jãvitaü ÷reyo pa÷÷ato amataü padaü || Uv24:15 yac ca varùa÷ataü jãved apa÷yann amçtaü padam | ekàhaü jãvitaü ÷reyaþ pa÷yato hy amçtaü padam || 396 yo ca va÷÷a÷ataü jãve saddhaüme apratiùñhito | ekà 'haü jãvitaü ÷reyo sadhaümaü iha vijànato || 397 yo ca va÷÷a÷ataü jãve apràpya àsavakkhayaü | ekà 'haü jãvitaü ÷reyo pràpyato àsavakkhayaü || Uv24:8 yac ca varùa÷ataü jãved apa÷yann àsravakùayam | ekàhaü jãvitaü ÷reyaþ pa÷yato hy àsavakùayam || sahasravarggaþ ***** [Uraga] ***** 398 yo nà 'jjhagamã bhavesu sàraü vicinaü puùpaü iva udumbaresu | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv18:21 yo nàdhyagamad bhaveùu sàraü buddhvà puùpam udumbaresya yadvat | sa tu bhikùur idasü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 399 yo uppatitaü vineti ràgaü visañaü sappaviùam va oùadhãhi | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõjü || 400 yo uppatitaü vineti doùaü visañaü sappaviùam va oùadhãhi | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõjü || 401 yo uppatitaü vineti mohaü visañaü sappaviùam va oùadhãhi | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõjü || 402 yo uppatitaü vineti krodhaü visañaü sappaviùam va oùadhãhi | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõjü || 403 yo uppatitaü vineti mànaü visañaü sappaviùam va oùadhãhi | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv32:65 yas tåtpatitaü nihanti mànaü visçñaü sarpaviùaü yathauùadhena | so tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 404 yo ràgaü udicchiyà a÷eùaü bisapuùpaü va sareruhaü vigàhya | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv18:21A=32:56 yo ràgam udàcchinatty a÷eùaü bisapuùpam iva jaleruhaü vigàhya | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 405 yo doùaü udicchiyà a÷eùaü bisapuùpaü va sareruhaü vigàhya | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv18:21B=32:57 yo dveùam udàcchinatty a÷eùaü bisapuùpam iva jaleruhaü vigàhya | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 406 yo mohaü udicchiyà a÷eùaü bisapuùpaü va sareruhaü vigàhya | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv18:24C=32:58 yo moham udàcchinatty a÷eùaü bisapuùpam iva jaleruhaü vigàhya | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 407 yo krodhaü udicchiyà a÷eùaü bisapuùpaü va sareruhaü vigàhya | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || 408 yo mànaü udicchiyà a÷eùaü bisapuùpaü va sareruhaü vigàhya | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv18:21D=32:59 yo mànam udàcchinatty a÷eùaü bisapuùpam iva jaleruhaü vigàhya | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 409 yo ràgam udicchiyà a÷eùaü ku÷a (krama)-saügàni va chetta (chetu) bandhanàni | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || 410 yo tahnam udicchiyà a÷eùaü saritàü ÷ãgharayàü vi÷odhayittà | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv32:74 tçùõàü ya udàcchinatty a÷eùaü saritàü ÷ãgharajavàm a÷oùayaj¤aþ | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 411 yo nà 'ccasarã na preccasàrã sabbaü vãtasarã imaü prapa¤caü | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || 412 yo nà 'ccasarã na preccasàrã sabbaü idaü vitadhaü ti moùadhaümaü | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv32:55 yo nàtyasaraü na càtyalãyaü j¤àtvà vitatham imaü hi sarvalokam | sa tu bhikùur idaü jahàti apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõam || 413 yassa vanathà na saüti keci vinibaüdhàya bhavàya hetukappà | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv32:78 yasya hi vanasà na santi ke cin målaü càku÷alasya yasya naùñam | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõaü || 414 yassa vanathà na santi keci målà akku÷alà samåhatà 'ssa | so bhikkhu jahàti orapàraü urago jinnam iva ttacàü puràõiü || Uv32:79 yasya jvarathà na santi ke cin målaü càku÷alasya yasya naùñam | sa tu bhikùur idaü jahàty apàraü hy urago jãrõam iva tvacaü puràõaü || samàptà dhammapadà amçtapadàni gàthà÷atàni pa¤ca dve ca gàthe || yathà dçùñaü tathà likhitam iti parihàroyam asmadãyaþ || ÷ubhaü astu sarvvasatvànànaü ||