Madhyamakasalistambasutra Based on the ed. by P.L. Vaidya in: Mahayana-sutra-samgrahah, Part 1. Darbhanga: The Mithila Institute 1961 (Buddhist Sanskrit Texts, 17) Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sutra section, text no. 23. The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. REFERNCE SYSTEM: (Vaidya n) = pagination of P.L. Vaidya's edition (added by Klaus Wille) NOTE: Where a page break occurs within a word, the pagination mark has been shifted to the end of the word in order not to interfere with word search. #<...># = BOLD ____________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Tokunaga-Fujii encoding: description characters long a aa long A AA long i ii long I II long u uu long U UU vocalic r .r vocalic R .R long vocalic r ..rr vocalic l .l long vocalic l ..ll velar n :n velar N :N palatal n ;n palatal N ;N retroflex t .t retroflex T .T retroflex d .d retroflex D .D retroflex n .n retroflex N .N palatal s ;s palatal S ;S retroflex s .s retroflex S .S anusvara .m anusvara (overdot) .m capital anusvara .M visarga .h long e ee long o oo additional: l underbar _l r underbar _r n underbar _n k underbar _k t underbar _t ____________________________________________________ (##) ## namo buddhÃya || anirodhamanutpÃdamanucchedamaÓÃÓvatam | anekÃrthamanÃnÃrthamanÃgamamanirgamam || ya÷ pratÅtyasamutpÃdaæ prapa¤copaÓamaæ Óivam | deÓayÃmÃsa saæbuddhastaæ vande vadatÃæ varam || pratÅtyasamutpÃda iti kasmÃducyate? sahetuka÷ sapratyayo nÃhetuko nÃpratyaya ityucyate | atha ca punarayaæ pratÅtyasamutpÃdo dvÃbhyÃæ kÃraïÃbhyÃmutpadyate | katamÃbhyÃæ dvÃbhyÃæ kÃraïÃbhyÃmutpadyate? hetÆpanibandhata÷ pratyayopanibandhataÓceti | so 'pi dvividho dra«Âavya÷ - bÃhyaÓca ÃdhyÃtmikaÓca || tatra bÃhyasya pratÅtyasamutpÃdasya hetÆpanibandha÷ katama÷? yadidaæ bÅjÃdaÇkura÷, aÇkurÃtpatram, patrÃtkÃï¬am, kÃï¬Ãnnìam, nìÃddaï¬a÷, daï¬Ãdgarbha÷, garbhÃcchÆka÷, ÓÆkÃtpu«pam, pu«pÃtphalamiti | asati bÅje aÇkuro na bhavati, evaæ yÃvat asati pu«pe phalaæ na bhavati | sati tu bÅje aÇkurasya abhinirv­ttirbhavati, evaæ yÃvat sati ca pu«pe phalasyÃbhinirv­ttirbhavati | tatra ca punarbÅjasya naivaæ bhavati - ahamaÇkuraæ nirvartayÃmÅti | etena nirÅhatvam | aÇkurasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ bÅjenÃbhinirvartita iti | evaæ yÃvatpu«pasya naivaæ bhavati - ahaæ phalamabhinirvartayÃmÅti | phalasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ pu«peïÃbhinirvartita iti | atha bÅje sati ca kÃraïabhÆte aÇkurasyÃbhinirv­tti÷ prÃdurbhÃvo bhavati, evaæ yÃvatpu«pe sati phalasyÃbhinirv­tti÷ prÃdurbhÃvo bhavati | evaæ ca bÃhyasya pratÅtyasamutpÃdasya hetÆpanibandho dra«Âavya÷ || (##) puna÷ kathaæ bÃhyasya pratÅtyasamutpÃdasya pratyayopanibandho dra«Âavya÷? «aïïÃæ dhÃtÆnÃæ samavÃyÃt | svabhÃvadhÃraïÃddhÃtu÷ | katame«Ãæ «aïïÃæ dhÃtÆnÃæ samavÃyÃt? yadidaæ p­thivyaptejovÃyvÃkÃÓadhÃtusamanvayÃdbÃhyasya pratÅtyasamutpÃdasya pratyayopanibandho dra«Âavya÷ | tatra p­thividhÃturbÅjasya saædhÃraïak­tyaæ karoti, abdhÃturbÅjaæ snehayati, tejodhÃturbÅjaæ paripÃcayati, vÃyudhÃturbÅjamabhinirharati, ÃkÃÓadhÃturbÅjasyÃnÃvaraïak­tyaæ karoti, ­turapi bÅjasya pariïÃmak­tyaæ karoti | asatsu pratyaye«u bÅjÃdaÇkurasyÃbhinirv­ttirna bhavati | yadà bÃhyaÓca p­thivÅdhÃturavikalo bhavati, evamaptejovÃyvÃkÃÓa­tudhÃtavaÓcÃvikalà bhavanti, tataste«Ãæ sarve«Ãæ samavÃyÃdbÅje nirudhyamÃne aÇkurasyÃbhinirv­ttirbhavati | tatra p­thivÅdhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ bÅjasya dhÃraïÃk­tyaæ karomi iti | evaæ yÃvad­torapi naivaæ bhavati - ahaæ bÅjasya pariïÃmanÃk­tyaæ karomi iti | aÇkurasyÃpi naivaæ bhavati - ahamebhi÷ pratyayairjanita iti | atha puna÷ satsu pratyaye«u te«u bÅje nirudhyamÃne aÇkurasyÃbhinirv­ttirbhavati | sa cÃyamaÇkuro na svayaæk­to na parak­to nobhayak­to neÓvaranirmito na kÃlapariïÃmito na prak­tisaæbhÆto nÃkÃraïÃdhÅno nÃpyahetusamutpannaÓca | p­thivyaptejovÃyvÃkÃÓadhÃtusamavÃyÃdbije nirudhyamÃne aÇkurasyÃbhinirv­ttirbhavati | evaæ bÃhyasya pratÅtyasamutpÃdasya pratyayopanibandho dra«Âavya÷ || tatra bÃhya÷ pratÅtyasamutpÃda÷ pa¤cabhi÷ kÃraïairdra«Âavya÷ | katamai÷ pa¤cabhi÷? na ÓÃÓvatato nocchedato na saækrÃntita÷ parÅttahetuto vipulaphalÃbhinirv­ttita÷ tatsad­ÓÃnuprabandhataÓceti | kathaæ na ÓÃÓvatata iti? yasmÃdanyo 'Çkuro 'nyadbÅjam, na ca yadeva bÅjaæ sa evÃÇkura÷ | atha ca punarbÅjaæ nirudhyate, aÇkuraÓcotpadyate | ato na ÓÃÓvatata÷ || kathaæ punarnocchedata÷? na ca pÆrvaniruddhÃdbÅjÃdaÇkuro ni«padyate, nÃpyaniruddhÃdbÅjÃt | api ca bÅjaæ ca nirudhyate, tasminneva samaye 'Çkura utpadyate, tulÃdaï¬onnÃmÃvanÃmavat | ato nocchedata÷ || kathaæ na saækrÃntita÷? visad­Óo bÅjÃdaÇkura ityato na saækrÃntita÷ || kathaæ parÅttahetuto vipulaphalÃbhinirv­ttita÷? parÅttaæ bÅjamupyate(vyÃptitvÃt - avyÃ) vipulaæ phalamabhinirvartayati, ityata÷ parÅttahetuto vipulaphalÃbhinirv­ttita÷ || kathaæ tatsad­ÓÃnubandhata÷? yÃd­Óaæ bÅjamupyate tÃd­Óaæ phalamabhinirvartayati, ityata÷ tatsad­ÓÃnubandhataÓceti | evaæ bÃhya÷ pratÅtyasamutpÃda÷ pa¤cabhi÷ kÃraïairdra«Âavya÷ || (##) tatra punaÓcÃdhyÃtmikasya pratÅtyasamutpÃdasya hetÆpanibandha÷ katama÷? yadidamavidyÃpratyayÃ÷ saæskÃrÃ÷, yÃvajjÃtipratyayaæ jarÃmaraïamiti | avidyà cennÃbhavi«yat, naivaæ saæskÃrÃ÷ praj¤Ãsyante | evaæ yÃvadyadi jÃtirnÃbhavi«yat(skandhÃnÃæ pa¤cÃnÃæ prÃdurbhÃvo jÃtiriti), tatra jarÃmaraïaæ na praj¤Ãsyate | atha ca satyÃmavidyÃyÃæ saæskÃrÃïÃmabhinirv­ttirbhavatÅti | tatrÃvidyÃyà naivaæ bhavati - ahaæ saæskÃrÃnabhinirvartayÃmÅti | puna÷ sarvasaæskÃrÃïÃmapyevaæ na bhavati - vayamavidyayà abhinirvartità iti | evaæ yÃvajjÃte÷(skandhaprÃdurbhÃvasya) naivaæ bhavati - ahaæ jarÃmaraïamabhinirvartayÃmÅti | jarÃmaraïasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ jÃtyÃbhinirvartita iti | atha ca satyÃmavidyÃyÃæ saæskÃrÃïÃmabhinirv­ttiebhavati prÃdurbhÃva eva, evaæ yÃvat jÃtyÃæ satyÃæ jarÃmaraïasyÃbhinirv­tti÷ prÃdurbhÃvo bhavati | evamÃdhyÃtmikasya pratÅtyasamutpÃdasya hetÆpanibandho dra«Âavya÷ || puna÷ kathamÃdhyÃtmikasya pratÅtyasamutpÃdasya pratyayopanibandho dra«Âavya÷? yadidaæ p­thivyaptejovÃyvÃkÃÓavij¤ÃnadhÃtÆnÃæ samavÃyÃdÃdhyÃtmikasya pratÅtyasamutpÃdasya pratyayopanibandho dra«Âavya÷ | tatrÃdhyÃtmikasya pratÅtyasamutpÃdasya p­thivÅdhÃtu÷ katama iti? yo 'yaæ kÃyasya saæÓle«ata÷(saæparkÃt) kaÂhinabhÃvamabhinirvartayati, ayamucyate p­thivÅdhÃtu÷ || ya÷ puna÷ kÃyasya parigrahak­tvaæ(svÅkÃrasaæcayak­tyaæ) karoti, ayamucyate abdhÃtu÷ || yaÓca puna÷ kÃyasya aÓitaæ pÅtaæ bhak«itaæ paripÃcayati ayamucyate tejodhÃtu÷ || ya÷ kÃyasya ÃÓvÃsapraÓvÃsak­tyaæ(vÃyorÃkar«aïamÃÓvÃsa÷ etatk­tyaæ)karoti, ayamucyate vÃyudhÃtu÷ || ya÷ kÃyasyÃnta÷Óau«iryabhÃvamabhinirvartayati, ayamucyate ÃkÃÓadhÃtu÷ || yo nÃmarÆpamabhinirvartayati na¬akalÃpayogena cak«urÃdipa¤cavidhavij¤ÃnakÃya(vij¤ÃnasamÆha) - saæyuktaæ sÃsravaæ(sÃvaraïaæ) manovij¤Ãnam, ayamucyate vij¤ÃnadhÃtu÷ || asatsu pratyaye«u kÃyasyotpattirna bhavati | yadà cÃdhyÃtmika÷ p­thivÅdhÃturavikalo bhavati, evamaptejovÃyvÃkÃÓavij¤ÃnadhÃtavaÓcÃvikalà bhavanti, tatste«Ãæ sarve«Ãæ samavÃyÃtkÃyasyotpattirbhavati | tatra p­thivÅdhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ kÃyasya kaÂhinatvamabhinirvartayÃmÅti | (##) abdhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ kÃyasyÃnuparigrahaæ karomÅti | tejodhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ kÃyasya aÓitapÅtakhÃditaæ paripÃcayÃmÅti | vÃyudhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ kÃyasyÃÓvÃsapraÓvÃsak­tyaæ karomÅti | ÃkÃÓadhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ kÃyasyÃnta÷Óau«iryabhÃvamabhinirvartayÃmÅti | vij¤ÃnadhÃtornaivaæ bhavati - ahaæ kÃyamabhinirvartayÃmÅti | kÃyasyÃpi naivaæ bhavati - ahamebhi÷ pratyayaviÓe«airjanita iti || atha ca satsu pratyaye«u kÃyasyotpattirbhavati || tatra p­thivÅdhÃturnÃtmà (na mukto na baddho) na jÅvo na janturna manujo na mÃnavo na strÅ na puru«o na napuæsakaæ na cÃhaæ na ca mama, nÃpyanyasya kasyacit |(evaæ abdhÃtustejodhÃturvÃyudhÃturÃkÃÓadhÃturvij¤ÃnadhÃturnÃtmÃ.............. nÃpyanyasya kasyacit) || tatrÃvidyà katamÃ? yà e«veva «a¬dhÃtu«u ekasaæj¤Ã piï¬asaæj¤Ã nityasaæj¤Ã dhruvasaæj¤Ã ÓÃÓvatasaæj¤Ã sukhasaæj¤Ã sattvajÅvajantupo«apuru«apudgalamanujamÃnavasaæj¤Ã ahaækÃramamakÃrasaæj¤Ã, evamÃdi vividhamaj¤Ãnam, iyamucyate avidyeti | evamavidyÃyÃæ satyÃæ vi«aye«u rÃgadve«amohÃ÷ pravartante | tatra ye rÃgadve«amohà vi«aye«u, amÅ ucyante saæskÃrà iti || vastupraj¤apti÷(indriyavij¤ÃnacetanÃ) vij¤Ãnam || vij¤ÃnasahajÃÓcatvÃra upÃdÃnaskandhÃ÷, tannÃmarÆpam | nÃmarÆpasaæÓritÃnÅndriyÃïi «a¬Ãyatanam | trayÃïÃæ dharmÃïÃæ saænipÃta÷ sparÓa÷, (vi«ayendriyavij¤ÃnasaænipÃta ityartha÷) | sparÓÃnubhÃvo vedanà | vedanÃdhyavasÃnaæ t­«ïÃ(adhyavasÃnaæ kÃÇk«Ã sukhÃdyanubhava÷) | t­«ïÃvaipulyamupÃdÃnam | upÃdÃnanirjÃtaæ punarbhavajanakaæ karma bhava÷ | bhavahetuka÷ skandhaprÃdurbhÃvo jÃti÷ | skandhaparipÃko jarà (skandhajÅrïatetyartha÷) | skandhavinÃÓo maraïam | mriyamÃïasya mƬhasya sÃbhi«vaÇgasyÃntardÃha÷ Óoka÷ | ÓokenÃlapanaæ paridevanam | cak«urÃdipa¤cavij¤ÃnakÃyasaæyuktaæ asÃtÃnuÓayanaæ du÷khapaÓcÃttÃpaæ du÷kha(m) | manasikÃra saæprayuktaæ mÃnasaæ du÷kha(m) daurmanasyam | ye cÃpyanye evamÃdaya÷ kleÓÃ÷, upakleÓà upÃyÃsÃ÷ (manovikalpajÃtamÃyÃÓÃÂhyadainyakÃmarÃgÃdayaste sarve | peyÃlam) || punaraparam - tattve 'pratipatti÷ mithyÃpratipattiraj¤Ãnam (saæv­tiparamÃrthayorvibhÃgÃj¤Ãnaæ aj¤Ãnam) | avidyÃyÃæ satyÃæ trividhÃ÷ saæskÃrà abhinirvartante - puïyopagà apuïyopagà ani¤jyopagÃÓceti saæbhÃvyante avidyÃpratyayÃ÷ saæskÃrà iti | puïyopagÃnÃæ saæskÃrÃïÃæ puïyopagameva vij¤Ãnaæ bhavati, apuïyopagÃnÃæ saæskÃrÃïÃæ apuïyopagameva vij¤Ãnaæ (##) bhavati, ani¤jyopagÃnÃæ saæskÃrÃïÃmani¤jyo pagameva vij¤Ãnaæ bhavati | idamucyate saæskÃrapratyayaæ vij¤Ãnamiti || tadevaæ vij¤Ãnapratyayaæ nÃmarÆpam || nÃmarÆpaviv­ddhyà «a¬bhirÃyatagadvÃrai÷ k­tyakriyÃ(÷) pravartante, tannÃmarÆpapratyayaæ «a¬Ãyatanamucyate || «a¬bhya Ãyatanebhya÷ «a sparÓakÃyasamÆhÃ÷ pravartante, ayaæ «a¬Ãyatanapratyaya÷ sparÓa ucyate || yajjÃtÅya÷ sparÓo bhavati, tajjÃtÅyà vedanà pravartate, iyaæ sparÓapratyayà vedanà ucyate || yastÃæ vedanà (vedayÃti) viÓe«eïÃsvÃdayati abhinandati adhyavasa(sya?)ti (kÃÇk«ati) adhiti«Âhati, sà vedanÃpratyayà t­«ïetyucyate || ÃsvÃdanÃbhinandanaæ ÃdhyavasÃyasthÃnam, na me priyarÆpasÃtarÆpai÷ pa¤cabhi÷ kÃmaguïairviyogo bhavatu aparityÃga÷, bhÆyobhÆyaÓca prÃrthanÃ, idaæ t­«ïÃpratyayamupÃdÃnamityucyate || evaæ prÃrthayamÃna÷ punarbhavajanakaæ karma samutthÃpayati kÃyena manasà vÃcÃ, sa upÃdÃnapratyayo bhava ityucyate || yat karmanirjÃtÃnÃæ skandhÃnÃmabhinirv­tti÷, sà bhavapratyayà jÃtirityucyate || yo jÃtyabhinirv­ttÃnÃæ skandhÃnÃmupacayaparipÃkÃdvinÃÓo bhavati, tadidaæ jÃtipratyayaæ jarÃmaraïamityucyate | (peyÃlam, tatra avidyÃdi«u Óokaparidevadu÷khadaurmanasyopÃyÃsÃ÷ peyÃlÃrthena nidarÓitÃ÷) || tatra vij¤Ãnaæ bÅjasvabhÃvatvena hetu÷ | karma k«etrasvabhÃvatvena hetu÷ | avidyà t­«ïà ca kleÓasvabhÃvatvena hetu÷ | karmakleÓà vij¤ÃnabÅjaæ janayanti | tatra karma vij¤ÃnabÅjasya k«etrakÃryaæ karoti, t­«ïà vij¤ÃnabÅjaæ snehayati, avidyà vij¤ÃnabÅjamavakirati | satÃme«Ãæ pratyayÃnÃæ vij¤ÃnabÅjasya abhinirv­ttirbhavati | tatra karmaïo naivaæ bhavati - ahaæ vij¤ÃnabÅjasya k«etrakÃryaæ karomÅti | t­«ïÃyà api naivaæ bhavati - ahaæ vij¤ÃnabÅjaæ snehayÃmÅti | avidyÃyà api naivaæ bhavati - ahaæ vij¤ÃnabÅjamavakirÃmÅti | vij¤ÃnabÅjasyÃpi naivaæ bhavati - ahamebhi÷ pratyayai (pratÅtyotpÃdai)rjanita iti || api tu vij¤ÃnabÅjaæ karmak«etraprati«Âhitaæ t­«ïÃsnehÃbhisyanditamavidyÃvakÅrïaæ virohati | nÃmarÆpÃÇkurasyÃbhinirv­ttirbhavati || sa cÃsau nÃmarÆpÃÇkuro na svayaæk­to na parak­to nobhayak­to neÓvaranirmito na kÃlapariïÃmito na prak­tisaæbhÆto nÃkÃraïÃdhÅno nÃpyahetusamutpanna÷ | atha ca mÃtÃpit­saæyogÃt ­tusamavÃyÃdanye«Ãæ ca pratyayÃnÃæ samavÃyÃdÃsvÃdÃtprabuddhaæ (##) vij¤ÃnabÅjaæ tatratropapattyà mÃtu÷ kuk«au nÃmarÆpÃÇkuramabhinirvartayati, asvÃmike«u (dharmanairÃtmyena) adharme«u (pudgalanairÃtmyena) amame«u aparigrahe«u apratyarthike«u ÃkÃÓasame«u mÃyÃlambanasvabhÃve«u, hetupratyayÃnÃmavaikalyÃt | (peyÃlam, peyÃlaÓabdena sÃvaÓe«aæ nirdiÓati) || tadyathà - pa¤cabhi÷ kÃraïaiÓcak«urvij¤Ãnamutpadyate | katamai÷ pa¤cabhi÷? cak«uÓca pratÅtya rÆpaæ ca Ãlokaæ ca ÃkÃÓaæ ca tajjamanasikÃraæ ca pratÅtya utpadyate cak«urvij¤Ãnam | tatra cak«urvij¤Ãnasya cak«urÃÓrayak­tyaæ karoti, rÆpamÃlambanak­tyaæ karoti, Ãloko 'vabhÃsak­tyaæ karoti, ÃkÃÓamanÃvaraïak­tyaæ karoti, tajjamanasikÃra÷ samanvÃharaïak­tyaæ karoti | asatsu pratyaye«u cak«urvij¤Ãnaæ notpadyate | yadà cak«urÃdhyÃtmikamÃyatanamavikalaæ bhavati, evaæ rÆpÃlokÃkÃÓatajjamanasikÃrÃÓcÃvikalà bhavanti, tata÷ sarve«Ãæ samavÃyÃccak«urvij¤Ãnasyotpattirbhavati | tatrÃpi cak«u«o naivaæ bhavati - ahaæ cak«urvij¤Ãnasya ÃÓrayak­tyaæ karomÅti | rÆpasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ cak«urvij¤Ãnasya avalambanak­tyaæ karomÅti | ÃlokasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ cak«urvij¤Ãnasya avabhÃsak­tyaæ karomÅti | ÃkÃÓasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ cak«urvij¤Ãnasya anÃvaraïak­tyaæ karomÅti | tajjamanasikÃrasyÃpi naivaæ bhavati - ahaæ cak«urvij¤Ãnasya samanvÃharaïak­tyaæ karomÅti | cak«urvij¤ÃnasyÃpi naivaæ bhavati - ahamebhi÷ pratyayasamavÃyairjanita iti | atha ca satsu pratyaye«u cak«urvij¤Ãnasyotpatti÷ prÃdurbhÃvo bhavati | evaæ Óe«ÃïÃmindriyÃïÃæ yathÃyogaæ kartavyam || tatra pratÅtyasamutpÃde na kaÓciddharmo asmÃllokÃtparalokaæ saækrÃmati, (iti ÓÃÓvatÃntani«edha÷), asti ca karmaphalaprativij¤aptihetupratyayÃnÃmavaikalyÃt | (peyÃlam) | yathà agnirupÃdÃnavaikalyÃnna jvalati, upÃdÃnÃvaikalyÃcca jvalati, evameva karmakleÓajanitaæ vij¤ÃnabÅjaæ tatratatropapattyà Ãyatanapratisaædhau mÃtu÷ kuk«au nÃmarÆpÃÇkuramabhinirvartayati, asvÃmike«u adharme«u aparigrahe«u apratyarthike«u ÃkÃÓasame«u mÃyÃlak«aïasvabhÃve«u, hetupratyayÃnÃmavaikalyÃt | evaæ ÃdhyÃtmikasya pratÅtyasamutpÃdasya pratyayopanibandho dra«Âavya÷ || (##) tatra ÃdhyÃtmika÷ pratÅtyasamutpÃda÷ pa¤cabhi÷ kÃraïairdra«Âavya÷ | katamai÷ pa¤cabhi÷? yaduta na ÓÃÓvatata÷, nocchedata÷, na saækrÃntita÷, parittahetuta÷ vipulaphalÃbhinirv­ttita÷, tatsad­ÓÃnubandhataÓceti | kathaæ na ÓÃÓvatata÷? yasmÃdanye maraïÃntikÃ÷ skandhÃ÷, anye aupapattyaæÓikÃ÷ skandhÃ÷ prÃdurbhavanti | na tu ya eva maraïÃntikÃ÷ skandhÃ÷, ta eva aupapattyaæÓikÃ÷ skandhÃ÷ prÃdurbhavantÅti na | ato hetorna ÓÃÓvatata÷ || kathaæ punarnocchedata÷? na ca pÆrvaniruddhe«u maraïÃntike«u skandhe«u aupapattyaæÓikÃ÷ skandhÃ÷ prÃdurbhavanti, nÃpyaniruddhe«u | api tu maraïÃntikÃ÷ skandhà nirudhyante, tasminneva samaye aupapattikÃÓca skandhÃ÷ punarbhavanti, prÃdurbhavanti, tulÃdaï¬onnÃmÃvanÃmavat | ato nocchedata÷ || kathaæ na saækrÃntita iti? visad­ÓÃt sattvanikÃyÃt visabhÃgÃ÷ skandhà jÃtyantare«vabhinirvartante, ato na saækrÃntita÷ || kathaæ parÅttahetuto vipulaphalÃbhinirv­ttita÷? parÅttaæ karma kriyate, vipulaphalavipÃko 'nubhÆyate, ata÷ parittahetuto vipulaphalÃbhinirv­ttita÷ || kathaæ tatsad­ÓÃnuprabandhata÷? yathÃvedanÅyaæ karma kriyate, tathÃvedanÅyo vipÃko 'nubhÆyate, atastatsad­ÓÃnuprabandhataÓceti || ya÷ kaÓcidbhadanta ÓÃradvatÅputra imaæ pratÅtyasamutpÃdaæ bhagavatà tathÃgatena samyakpraïÅtaæ yathÃbhÆtaæ samyakpraj¤ayà satatasamitaæ ajÅvaæ nirjÅvaæ yathÃvad (vi)parÅtaæ ajÃtaæ abhÆtaæ ak­taæ asaæsk­taæ apramitaæ anÃvaraþaæ Óivaæ abhayaæ ahÃryaæ avyayaæ avyupaÓamasvabhÃvaæ paÓyati, asatyato 'saktata÷ asÃrato rogato gaþ¬ata÷ Óalyato 'nityata÷ du÷khata÷ ÓÆnyato 'nÃtmata÷ samanupaÓyati, sa na pÆrvÃntaæ pratisarati - kimahamabhÆvamatÅte 'dhvani ÃhosvinnÃbhÆvamatÅte 'dhvani, ko nvahamabhÆvamatÅte 'dhvani | aparÃntaæ và punarna pratisarati - kiæ nu bhavi«yÃmyahamanÃgate 'dhvani, Ãhosvinna bhavi«yÃmyahamanÃgate 'dhvani, ko nvahaæ bhavi«yÃmÅti | pratyutpannaæ và punarna pratisarati - kiæ nvidam, kathaæsvididam, ki santa÷ ke bhavi«yÃma iti || ÃryadaÓabhÆmake 'pyuktam - "tatrÃvidyÃt­«ïokÃdÃnaæ kleÓavartmano vyavaccheda÷, saæskÃrà bhavaÓca karmavartmano vyavaccheda÷, pariÓe«aæ du÷khavartmano vyavaccheda÷ | (avidyÃpratyayÃ÷) saæskÃrà itye«Ã pÆrvÃntikÅ apek«Ã, vij¤Ãnaæ yÃvadvedaneti e«Ã pratyutpannÃpek«Ã, t­«ïà yÃvadbhava iti e«Ã aparÃntikÅ apek«Ã, ata Ærdhvamasya prav­ttiriti | peyÃlam ||" "tasyaivaæ (##) bhavati - saæyogÃt saæsk­taæ pravartate, visaæyogÃnna pravartate | sÃmagryà saæsk­taæ pravartate, visÃmagryà na pravartate | hanta, vayamevaæ bahudo«adu«Âaæ saæsk­taæ viditvà asya saæyogasya asyÃÓca sÃmagryà vyavacchedaæ kari«yÃma÷, na cÃtyantopaÓamaæ sarva - saæskÃrÃïÃmadhigami«yÃma÷ sattvaparipÃcanatÃyai" iti || idaæ saæk«epÃnmohaÓodhanam || tattvaæ adharasaæv­ttyak«araæ saæv­tisvabhÃvasarvadharmÃnutpÃdaj¤Ãnam | tadÃha - rÆpaæ tu dvividham, - varïata÷ saæsthÃnata÷ | te ca viæÓatidhÃ, tatra nÅlÃdi nava, dÅrghÃdyekÃdaÓa | etatsarvaæ rÆpaæ pÃramÃrthikaæ nÃstÅti pratij¤Ã, svarÆpeïa hetu÷ | svahetunà tathaiva janito yathÃvat paramÃrthikaæ tu | yathà jalacandra÷ iti d­«ÂÃnta÷ | svarÆpeïa nÃsti rupamityasyÃyamabhiprÃya÷ | "pararÆpeïa rÆpaæ nÃsti, svarÆpeïa và ubhayarÆpeïa và anubhayarÆpeïa veti" ÓÃstram || utpÃdakahetupak«o vikalpa÷ || "na sat nÃsat na sadasat na cÃpyanubhayÃtmakam" | iti ÓÃstram || || kart­pak«o vikalpa÷, tatra vilomnà nidarÓanam | "na sannÃsanna sadasanna cÃpyanubhayÃtmakam | catu÷koÂivinirmuktaæ tattvaæ mÃdhyamikà vidu÷" || "na svati nÃpi parato na dvÃbhyÃæ nÃpyahetuta÷ | utpannà jÃtu d­Óyante bhÃvÃ÷ kvacana kecana" || tatra sato vidyamÃnasyotpÃdÃyogÃt vidyamÃnasyotpÃde niravadhijanmaprasaÇgenÃnavasthà syÃt | asadutpÃde ÓaÓavi«ÃïÃdÅnÃmutpÃdaprasaÇgÃddheto÷ prÃk asaditi cet, tadeva cintyate - heto÷ kimutpadyate sadasadvÃ? ubhayÃtmakasyotpÃde viruddhadharmayorekasvabhÃvatÃbhyupagama÷ kathaæ syÃt? bhavatu viruddhadharmabandhanasvarÆpaæ ca pararÆpanimittakam | tacca pararÆpaæ viruddhadharmÃbhyÃsa÷, sa ca bhedaka÷ | yatra parapratipattistatra kiæ svarÆpapratipattireva nÃsti? pratÅtirasti, na svarÆpapratipatti÷ | iyameva pratÅtiriti cet, tarhi apratÅtireva pratÅti÷ | kiæ brÆma÷? atha ghaÂe paÂÃbhÃvo 'sti | ghaÂa÷ paÂo na bhavatÅti cet, miÓrapratÅtirapi nÃsti | tasmÃt ghaÂo bhÃvÃbhÃvÃtmaka÷, ata÷ siddhÃ÷ dvirÆpatà | (##) satyam, yadi vyavahartavyaikaÓarÅratÃæ tyaktvà prasahya rÆpasyÃbhÃvasya kiæcidrÆpaæ syÃt, tatra hyananyagatikobhayÃbhÃvasvarÆpopalambhÃt abhÃvo vyavahriyate ghaÂasyeti | tasmÃnna dvisvabhÃvasya janma | ahetukotpannaæ sarvaæ sarvasmÃdutpadyate | atha hetuÓabdo na nityaikaheturapek«ita÷, tasyotpÃde sarvadaiva udayavyayau syÃtÃm, nityaikahetÆtpannÃpek«Ãyà ayogÃt | parÃpek«ÃyÃæ so 'pi anitya÷, anityaæ prati vikalpe sarvaæ pÆrvadÃpadyate || ata÷ svasmÃt svayamutpadyate, anyasmÃdvÃ? nÃdya÷, prÃganutpanna÷ svayamutpadyate | kimanutpannena rÆpeïa utpannena vÃ? anutpannena rÆpeïa anutpanna evotpanna÷, anutpÃdena rÆpeïotpÃdÃyogÃt | atha prÃgabhÃva÷ anutpannaÓabdavÃcya÷, tat kiæ prÃgabhÃva÷ svena rÆpeïotpadyate? yadyevam, tadà abhÃvanaæ bhÃva÷, paÓcÃdbhÃva iti cet, tatra kimabhÃva eva bhÃvo bhavati? evaæ sati abhÃvasya puna÷punarutpÃde na prayojanamutpaÓyÃma÷, anavadhirutpÃdaÓceti pararÆpeïotpÃde ca apÆrvakotpÃda evÃÇgÅk­ta÷ syÃt | na caivaæ siddhÃnta÷, utpannena utpÃde và saæsÃre«u utpÃdaviramÃbhÃvaprasaÇga÷ prayojanÃbhÃvaÓca | dvitÅyo 'pi na, anyasmÃdanyotpÃdÃt | atha và - svayameva anyarÆpeïa utpadyate, svÃtmani kÃritravirodha÷, svÃtmani kriyÃvirodhÃt | na parata utpÃda÷, kutastatra siddhasya và asiddhasya vÃ? uktamatrottaram - siddhasya utpÃdena kim, asiddhasya utpÃda eva nÃsti | ityÃdinà 'pi ubhayapak«ata÷ pratyekaæ ye prasahu(jya?)nte, dvayorbhÃve kathaæ na bhavati iti nyÃyÃt || nÃpyahetuta÷, sarvatra sarvadotpÃdaprasaÇgÃt, tathà anutpÃdaprasaÇgÃcca | kuta etat? asmÃtpramÃïÃt | tadyathà - yat svatantraæ na tat kÃdÃcitkam, yathà anyà sÃmagrÅ | svÃtantryaæ ca vivÃdapadam | tasmÃt kÃdÃcitkatayà paratantratà vyÃptà | yat kÃdÃcitkaæ tatparatantram, yathà kuÓÆlatalanimÅlitaæ bÅjamaÇkurajananaæ prati | kÃdÃcitkÃÓca bhÃvÃ÷ | iti vivÃdapadam | yat paratantraæ tatpratÅtyasamutpannam, yathà tadeva vÅjam | paratantrÃÓca bhÃvà vivÃdapadam | yatpratÅtyotpannaæ tannotpannaæ svabhÃvata÷ | yathà jalacandra÷ pratÅtyotpannaÓca | paratantrÃÓca bhÃvà vivÃdapadam || ÃryacandrapradÅpasÆtre - ya÷ pratyayairjÃyati sa hyajÃto na tasya utpÃda sabhÃvato 'sti | ya÷ pratyayÃdhÅnu sa ÓÆnya ukta÷ ya÷ ÓÆnyatÃæ jÃnati so 'pramatta÷ || iti vacanaæ dhÃryaæ manasikÃryaæ sarvathà sarvadà sarvadarÓibhi÷ || (madhyamaka - ÓÃlistambasÆtraæ samÃptam ||)