Madhyamakasalistambasutra Based on the ed. by P.L. Vaidya in: Mahayana-sutra-samgrahah, Part 1. Darbhanga: The Mithila Institute 1961 (Buddhist Sanskrit Texts, 17) Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sutra section, text no. 23. The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. REFERENCE SYSTEM: (Vaidya n) = pagination of P.L. Vaidya's edition (added by Klaus Wille) NOTE: Where a page break occurs within a word, the pagination mark has been shifted to the end of the word in order not to interfere with word search. #<...># = BOLD ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ (##) ## namo buddhàya || anirodhamanutpàdamanucchedama÷à÷vatam | anekàrthamanànàrthamanàgamamanirgamam || yaþ pratãtyasamutpàdaü prapa¤copa÷amaü ÷ivam | de÷ayàmàsa saübuddhastaü vande vadatàü varam || pratãtyasamutpàda iti kasmàducyate? sahetukaþ sapratyayo nàhetuko nàpratyaya ityucyate | atha ca punarayaü pratãtyasamutpàdo dvàbhyàü kàraõàbhyàmutpadyate | katamàbhyàü dvàbhyàü kàraõàbhyàmutpadyate? hetåpanibandhataþ pratyayopanibandhata÷ceti | so 'pi dvividho draùñavyaþ - bàhya÷ca àdhyàtmika÷ca || tatra bàhyasya pratãtyasamutpàdasya hetåpanibandhaþ katamaþ? yadidaü bãjàdaïkuraþ, aïkuràtpatram, patràtkàõóam, kàõóànnàóam, nàóàddaõóaþ, daõóàdgarbhaþ, garbhàcchåkaþ, ÷åkàtpuùpam, puùpàtphalamiti | asati bãje aïkuro na bhavati, evaü yàvat asati puùpe phalaü na bhavati | sati tu bãje aïkurasya abhinirvçttirbhavati, evaü yàvat sati ca puùpe phalasyàbhinirvçttirbhavati | tatra ca punarbãjasya naivaü bhavati - ahamaïkuraü nirvartayàmãti | etena nirãhatvam | aïkurasyàpi naivaü bhavati - ahaü bãjenàbhinirvartita iti | evaü yàvatpuùpasya naivaü bhavati - ahaü phalamabhinirvartayàmãti | phalasyàpi naivaü bhavati - ahaü puùpeõàbhinirvartita iti | atha bãje sati ca kàraõabhåte aïkurasyàbhinirvçttiþ pràdurbhàvo bhavati, evaü yàvatpuùpe sati phalasyàbhinirvçttiþ pràdurbhàvo bhavati | evaü ca bàhyasya pratãtyasamutpàdasya hetåpanibandho draùñavyaþ || (##) punaþ kathaü bàhyasya pratãtyasamutpàdasya pratyayopanibandho draùñavyaþ? ùaõõàü dhàtånàü samavàyàt | svabhàvadhàraõàddhàtuþ | katameùàü ùaõõàü dhàtånàü samavàyàt? yadidaü pçthivyaptejovàyvàkà÷adhàtusamanvayàdbàhyasya pratãtyasamutpàdasya pratyayopanibandho draùñavyaþ | tatra pçthividhàturbãjasya saüdhàraõakçtyaü karoti, abdhàturbãjaü snehayati, tejodhàturbãjaü paripàcayati, vàyudhàturbãjamabhinirharati, àkà÷adhàturbãjasyànàvaraõakçtyaü karoti, çturapi bãjasya pariõàmakçtyaü karoti | asatsu pratyayeùu bãjàdaïkurasyàbhinirvçttirna bhavati | yadà bàhya÷ca pçthivãdhàturavikalo bhavati, evamaptejovàyvàkà÷açtudhàtava÷càvikalà bhavanti, tatasteùàü sarveùàü samavàyàdbãje nirudhyamàne aïkurasyàbhinirvçttirbhavati | tatra pçthivãdhàtornaivaü bhavati - ahaü bãjasya dhàraõàkçtyaü karomi iti | evaü yàvadçtorapi naivaü bhavati - ahaü bãjasya pariõàmanàkçtyaü karomi iti | aïkurasyàpi naivaü bhavati - ahamebhiþ pratyayairjanita iti | atha punaþ satsu pratyayeùu teùu bãje nirudhyamàne aïkurasyàbhinirvçttirbhavati | sa càyamaïkuro na svayaükçto na parakçto nobhayakçto ne÷varanirmito na kàlapariõàmito na prakçtisaübhåto nàkàraõàdhãno nàpyahetusamutpanna÷ca | pçthivyaptejovàyvàkà÷adhàtusamavàyàdbije nirudhyamàne aïkurasyàbhinirvçttirbhavati | evaü bàhyasya pratãtyasamutpàdasya pratyayopanibandho draùñavyaþ || tatra bàhyaþ pratãtyasamutpàdaþ pa¤cabhiþ kàraõairdraùñavyaþ | katamaiþ pa¤cabhiþ? na ÷à÷vatato nocchedato na saükràntitaþ parãttahetuto vipulaphalàbhinirvçttitaþ tatsadç÷ànuprabandhata÷ceti | kathaü na ÷à÷vatata iti? yasmàdanyo 'ïkuro 'nyadbãjam, na ca yadeva bãjaü sa evàïkuraþ | atha ca punarbãjaü nirudhyate, aïkura÷cotpadyate | ato na ÷à÷vatataþ || kathaü punarnocchedataþ? na ca pårvaniruddhàdbãjàdaïkuro niùpadyate, nàpyaniruddhàdbãjàt | api ca bãjaü ca nirudhyate, tasminneva samaye 'ïkura utpadyate, tulàdaõóonnàmàvanàmavat | ato nocchedataþ || kathaü na saükràntitaþ? visadç÷o bãjàdaïkura ityato na saükràntitaþ || kathaü parãttahetuto vipulaphalàbhinirvçttitaþ? parãttaü bãjamupyate(vyàptitvàt - avyà) vipulaü phalamabhinirvartayati, ityataþ parãttahetuto vipulaphalàbhinirvçttitaþ || kathaü tatsadç÷ànubandhataþ? yàdç÷aü bãjamupyate tàdç÷aü phalamabhinirvartayati, ityataþ tatsadç÷ànubandhata÷ceti | evaü bàhyaþ pratãtyasamutpàdaþ pa¤cabhiþ kàraõairdraùñavyaþ || (##) tatra puna÷càdhyàtmikasya pratãtyasamutpàdasya hetåpanibandhaþ katamaþ? yadidamavidyàpratyayàþ saüskàràþ, yàvajjàtipratyayaü jaràmaraõamiti | avidyà cennàbhaviùyat, naivaü saüskàràþ praj¤àsyante | evaü yàvadyadi jàtirnàbhaviùyat(skandhànàü pa¤cànàü pràdurbhàvo jàtiriti), tatra jaràmaraõaü na praj¤àsyate | atha ca satyàmavidyàyàü saüskàràõàmabhinirvçttirbhavatãti | tatràvidyàyà naivaü bhavati - ahaü saüskàrànabhinirvartayàmãti | punaþ sarvasaüskàràõàmapyevaü na bhavati - vayamavidyayà abhinirvartità iti | evaü yàvajjàteþ(skandhapràdurbhàvasya) naivaü bhavati - ahaü jaràmaraõamabhinirvartayàmãti | jaràmaraõasyàpi naivaü bhavati - ahaü jàtyàbhinirvartita iti | atha ca satyàmavidyàyàü saüskàràõàmabhinirvçttiebhavati pràdurbhàva eva, evaü yàvat jàtyàü satyàü jaràmaraõasyàbhinirvçttiþ pràdurbhàvo bhavati | evamàdhyàtmikasya pratãtyasamutpàdasya hetåpanibandho draùñavyaþ || punaþ kathamàdhyàtmikasya pratãtyasamutpàdasya pratyayopanibandho draùñavyaþ? yadidaü pçthivyaptejovàyvàkà÷avij¤ànadhàtånàü samavàyàdàdhyàtmikasya pratãtyasamutpàdasya pratyayopanibandho draùñavyaþ | tatràdhyàtmikasya pratãtyasamutpàdasya pçthivãdhàtuþ katama iti? yo 'yaü kàyasya saü÷leùataþ(saüparkàt) kañhinabhàvamabhinirvartayati, ayamucyate pçthivãdhàtuþ || yaþ punaþ kàyasya parigrahakçtvaü(svãkàrasaücayakçtyaü) karoti, ayamucyate abdhàtuþ || ya÷ca punaþ kàyasya a÷itaü pãtaü bhakùitaü paripàcayati ayamucyate tejodhàtuþ || yaþ kàyasya à÷vàsapra÷vàsakçtyaü(vàyoràkarùaõamà÷vàsaþ etatkçtyaü)karoti, ayamucyate vàyudhàtuþ || yaþ kàyasyàntaþ÷auùiryabhàvamabhinirvartayati, ayamucyate àkà÷adhàtuþ || yo nàmaråpamabhinirvartayati naóakalàpayogena cakùuràdipa¤cavidhavij¤ànakàya(vij¤ànasamåha) - saüyuktaü sàsravaü(sàvaraõaü) manovij¤ànam, ayamucyate vij¤ànadhàtuþ || asatsu pratyayeùu kàyasyotpattirna bhavati | yadà càdhyàtmikaþ pçthivãdhàturavikalo bhavati, evamaptejovàyvàkà÷avij¤ànadhàtava÷càvikalà bhavanti, tatsteùàü sarveùàü samavàyàtkàyasyotpattirbhavati | tatra pçthivãdhàtornaivaü bhavati - ahaü kàyasya kañhinatvamabhinirvartayàmãti | (##) abdhàtornaivaü bhavati - ahaü kàyasyànuparigrahaü karomãti | tejodhàtornaivaü bhavati - ahaü kàyasya a÷itapãtakhàditaü paripàcayàmãti | vàyudhàtornaivaü bhavati - ahaü kàyasyà÷vàsapra÷vàsakçtyaü karomãti | àkà÷adhàtornaivaü bhavati - ahaü kàyasyàntaþ÷auùiryabhàvamabhinirvartayàmãti | vij¤ànadhàtornaivaü bhavati - ahaü kàyamabhinirvartayàmãti | kàyasyàpi naivaü bhavati - ahamebhiþ pratyayavi÷eùairjanita iti || atha ca satsu pratyayeùu kàyasyotpattirbhavati || tatra pçthivãdhàturnàtmà (na mukto na baddho) na jãvo na janturna manujo na mànavo na strã na puruùo na napuüsakaü na càhaü na ca mama, nàpyanyasya kasyacit |(evaü abdhàtustejodhàturvàyudhàturàkà÷adhàturvij¤ànadhàturnàtmà.............. nàpyanyasya kasyacit) || tatràvidyà katamà? yà eùveva ùaódhàtuùu ekasaüj¤à piõóasaüj¤à nityasaüj¤à dhruvasaüj¤à ÷à÷vatasaüj¤à sukhasaüj¤à sattvajãvajantupoùapuruùapudgalamanujamànavasaüj¤à ahaükàramamakàrasaüj¤à, evamàdi vividhamaj¤ànam, iyamucyate avidyeti | evamavidyàyàü satyàü viùayeùu ràgadveùamohàþ pravartante | tatra ye ràgadveùamohà viùayeùu, amã ucyante saüskàrà iti || vastupraj¤aptiþ(indriyavij¤ànacetanà) vij¤ànam || vij¤ànasahajà÷catvàra upàdànaskandhàþ, tannàmaråpam | nàmaråpasaü÷ritànãndriyàõi ùaóàyatanam | trayàõàü dharmàõàü saünipàtaþ spar÷aþ, (viùayendriyavij¤ànasaünipàta ityarthaþ) | spar÷ànubhàvo vedanà | vedanàdhyavasànaü tçùõà(adhyavasànaü kàïkùà sukhàdyanubhavaþ) | tçùõàvaipulyamupàdànam | upàdànanirjàtaü punarbhavajanakaü karma bhavaþ | bhavahetukaþ skandhapràdurbhàvo jàtiþ | skandhaparipàko jarà (skandhajãrõatetyarthaþ) | skandhavinà÷o maraõam | mriyamàõasya måóhasya sàbhiùvaïgasyàntardàhaþ ÷okaþ | ÷okenàlapanaü paridevanam | cakùuràdipa¤cavij¤ànakàyasaüyuktaü asàtànu÷ayanaü duþkhapa÷càttàpaü duþkha(m) | manasikàra saüprayuktaü mànasaü duþkha(m) daurmanasyam | ye càpyanye evamàdayaþ kle÷àþ, upakle÷à upàyàsàþ (manovikalpajàtamàyà÷àñhyadainyakàmaràgàdayaste sarve | peyàlam) || punaraparam - tattve 'pratipattiþ mithyàpratipattiraj¤ànam (saüvçtiparamàrthayorvibhàgàj¤ànaü aj¤ànam) | avidyàyàü satyàü trividhàþ saüskàrà abhinirvartante - puõyopagà apuõyopagà ani¤jyopagà÷ceti saübhàvyante avidyàpratyayàþ saüskàrà iti | puõyopagànàü saüskàràõàü puõyopagameva vij¤ànaü bhavati, apuõyopagànàü saüskàràõàü apuõyopagameva vij¤ànaü (##) bhavati, ani¤jyopagànàü saüskàràõàmani¤jyo pagameva vij¤ànaü bhavati | idamucyate saüskàrapratyayaü vij¤ànamiti || tadevaü vij¤ànapratyayaü nàmaråpam || nàmaråpavivçddhyà ùaóbhiràyatagadvàraiþ kçtyakriyà(þ) pravartante, tannàmaråpapratyayaü ùaóàyatanamucyate || ùaóbhya àyatanebhyaþ ùañ spar÷akàyasamåhàþ pravartante, ayaü ùaóàyatanapratyayaþ spar÷a ucyate || yajjàtãyaþ spar÷o bhavati, tajjàtãyà vedanà pravartate, iyaü spar÷apratyayà vedanà ucyate || yastàü vedanà (vedayàti) vi÷eùeõàsvàdayati abhinandati adhyavasa(sya?)ti (kàïkùati) adhitiùñhati, sà vedanàpratyayà tçùõetyucyate || àsvàdanàbhinandanaü àdhyavasàyasthànam, na me priyaråpasàtaråpaiþ pa¤cabhiþ kàmaguõairviyogo bhavatu aparityàgaþ, bhåyobhåya÷ca pràrthanà, idaü tçùõàpratyayamupàdànamityucyate || evaü pràrthayamànaþ punarbhavajanakaü karma samutthàpayati kàyena manasà vàcà, sa upàdànapratyayo bhava ityucyate || yat karmanirjàtànàü skandhànàmabhinirvçttiþ, sà bhavapratyayà jàtirityucyate || yo jàtyabhinirvçttànàü skandhànàmupacayaparipàkàdvinà÷o bhavati, tadidaü jàtipratyayaü jaràmaraõamityucyate | (peyàlam, tatra avidyàdiùu ÷okaparidevaduþkhadaurmanasyopàyàsàþ peyàlàrthena nidar÷itàþ) || tatra vij¤ànaü bãjasvabhàvatvena hetuþ | karma kùetrasvabhàvatvena hetuþ | avidyà tçùõà ca kle÷asvabhàvatvena hetuþ | karmakle÷à vij¤ànabãjaü janayanti | tatra karma vij¤ànabãjasya kùetrakàryaü karoti, tçùõà vij¤ànabãjaü snehayati, avidyà vij¤ànabãjamavakirati | satàmeùàü pratyayànàü vij¤ànabãjasya abhinirvçttirbhavati | tatra karmaõo naivaü bhavati - ahaü vij¤ànabãjasya kùetrakàryaü karomãti | tçùõàyà api naivaü bhavati - ahaü vij¤ànabãjaü snehayàmãti | avidyàyà api naivaü bhavati - ahaü vij¤ànabãjamavakiràmãti | vij¤ànabãjasyàpi naivaü bhavati - ahamebhiþ pratyayai (pratãtyotpàdai)rjanita iti || api tu vij¤ànabãjaü karmakùetrapratiùñhitaü tçùõàsnehàbhisyanditamavidyàvakãrõaü virohati | nàmaråpàïkurasyàbhinirvçttirbhavati || sa càsau nàmaråpàïkuro na svayaükçto na parakçto nobhayakçto ne÷varanirmito na kàlapariõàmito na prakçtisaübhåto nàkàraõàdhãno nàpyahetusamutpannaþ | atha ca màtàpitçsaüyogàt çtusamavàyàdanyeùàü ca pratyayànàü samavàyàdàsvàdàtprabuddhaü (##) vij¤ànabãjaü tatratropapattyà màtuþ kukùau nàmaråpàïkuramabhinirvartayati, asvàmikeùu (dharmanairàtmyena) adharmeùu (pudgalanairàtmyena) amameùu aparigraheùu apratyarthikeùu àkà÷asameùu màyàlambanasvabhàveùu, hetupratyayànàmavaikalyàt | (peyàlam, peyàla÷abdena sàva÷eùaü nirdi÷ati) || tadyathà - pa¤cabhiþ kàraõai÷cakùurvij¤ànamutpadyate | katamaiþ pa¤cabhiþ? cakùu÷ca pratãtya råpaü ca àlokaü ca àkà÷aü ca tajjamanasikàraü ca pratãtya utpadyate cakùurvij¤ànam | tatra cakùurvij¤ànasya cakùurà÷rayakçtyaü karoti, råpamàlambanakçtyaü karoti, àloko 'vabhàsakçtyaü karoti, àkà÷amanàvaraõakçtyaü karoti, tajjamanasikàraþ samanvàharaõakçtyaü karoti | asatsu pratyayeùu cakùurvij¤ànaü notpadyate | yadà cakùuràdhyàtmikamàyatanamavikalaü bhavati, evaü råpàlokàkà÷atajjamanasikàrà÷càvikalà bhavanti, tataþ sarveùàü samavàyàccakùurvij¤ànasyotpattirbhavati | tatràpi cakùuùo naivaü bhavati - ahaü cakùurvij¤ànasya à÷rayakçtyaü karomãti | råpasyàpi naivaü bhavati - ahaü cakùurvij¤ànasya avalambanakçtyaü karomãti | àlokasyàpi naivaü bhavati - ahaü cakùurvij¤ànasya avabhàsakçtyaü karomãti | àkà÷asyàpi naivaü bhavati - ahaü cakùurvij¤ànasya anàvaraõakçtyaü karomãti | tajjamanasikàrasyàpi naivaü bhavati - ahaü cakùurvij¤ànasya samanvàharaõakçtyaü karomãti | cakùurvij¤ànasyàpi naivaü bhavati - ahamebhiþ pratyayasamavàyairjanita iti | atha ca satsu pratyayeùu cakùurvij¤ànasyotpattiþ pràdurbhàvo bhavati | evaü ÷eùàõàmindriyàõàü yathàyogaü kartavyam || tatra pratãtyasamutpàde na ka÷ciddharmo asmàllokàtparalokaü saükràmati, (iti ÷à÷vatàntaniùedhaþ), asti ca karmaphalaprativij¤aptihetupratyayànàmavaikalyàt | (peyàlam) | yathà agnirupàdànavaikalyànna jvalati, upàdànàvaikalyàcca jvalati, evameva karmakle÷ajanitaü vij¤ànabãjaü tatratatropapattyà àyatanapratisaüdhau màtuþ kukùau nàmaråpàïkuramabhinirvartayati, asvàmikeùu adharmeùu aparigraheùu apratyarthikeùu àkà÷asameùu màyàlakùaõasvabhàveùu, hetupratyayànàmavaikalyàt | evaü àdhyàtmikasya pratãtyasamutpàdasya pratyayopanibandho draùñavyaþ || (##) tatra àdhyàtmikaþ pratãtyasamutpàdaþ pa¤cabhiþ kàraõairdraùñavyaþ | katamaiþ pa¤cabhiþ? yaduta na ÷à÷vatataþ, nocchedataþ, na saükràntitaþ, parittahetutaþ vipulaphalàbhinirvçttitaþ, tatsadç÷ànubandhata÷ceti | kathaü na ÷à÷vatataþ? yasmàdanye maraõàntikàþ skandhàþ, anye aupapattyaü÷ikàþ skandhàþ pràdurbhavanti | na tu ya eva maraõàntikàþ skandhàþ, ta eva aupapattyaü÷ikàþ skandhàþ pràdurbhavantãti na | ato hetorna ÷à÷vatataþ || kathaü punarnocchedataþ? na ca pårvaniruddheùu maraõàntikeùu skandheùu aupapattyaü÷ikàþ skandhàþ pràdurbhavanti, nàpyaniruddheùu | api tu maraõàntikàþ skandhà nirudhyante, tasminneva samaye aupapattikà÷ca skandhàþ punarbhavanti, pràdurbhavanti, tulàdaõóonnàmàvanàmavat | ato nocchedataþ || kathaü na saükràntita iti? visadç÷àt sattvanikàyàt visabhàgàþ skandhà jàtyantareùvabhinirvartante, ato na saükràntitaþ || kathaü parãttahetuto vipulaphalàbhinirvçttitaþ? parãttaü karma kriyate, vipulaphalavipàko 'nubhåyate, ataþ parittahetuto vipulaphalàbhinirvçttitaþ || kathaü tatsadç÷ànuprabandhataþ? yathàvedanãyaü karma kriyate, tathàvedanãyo vipàko 'nubhåyate, atastatsadç÷ànuprabandhata÷ceti || yaþ ka÷cidbhadanta ÷àradvatãputra imaü pratãtyasamutpàdaü bhagavatà tathàgatena samyakpraõãtaü yathàbhåtaü samyakpraj¤ayà satatasamitaü ajãvaü nirjãvaü yathàvad (vi)parãtaü ajàtaü abhåtaü akçtaü asaüskçtaü apramitaü anàvaraþaü ÷ivaü abhayaü ahàryaü avyayaü avyupa÷amasvabhàvaü pa÷yati, asatyato 'saktataþ asàrato rogato gaþóataþ ÷alyato 'nityataþ duþkhataþ ÷ånyato 'nàtmataþ samanupa÷yati, sa na pårvàntaü pratisarati - kimahamabhåvamatãte 'dhvani àhosvinnàbhåvamatãte 'dhvani, ko nvahamabhåvamatãte 'dhvani | aparàntaü và punarna pratisarati - kiü nu bhaviùyàmyahamanàgate 'dhvani, àhosvinna bhaviùyàmyahamanàgate 'dhvani, ko nvahaü bhaviùyàmãti | pratyutpannaü và punarna pratisarati - kiü nvidam, kathaüsvididam, ki santaþ ke bhaviùyàma iti || àryada÷abhåmake 'pyuktam - "tatràvidyàtçùõokàdànaü kle÷avartmano vyavacchedaþ, saüskàrà bhava÷ca karmavartmano vyavacchedaþ, pari÷eùaü duþkhavartmano vyavacchedaþ | (avidyàpratyayàþ) saüskàrà ityeùà pårvàntikã apekùà, vij¤ànaü yàvadvedaneti eùà pratyutpannàpekùà, tçùõà yàvadbhava iti eùà aparàntikã apekùà, ata årdhvamasya pravçttiriti | peyàlam ||" "tasyaivaü (##) bhavati - saüyogàt saüskçtaü pravartate, visaüyogànna pravartate | sàmagryà saüskçtaü pravartate, visàmagryà na pravartate | hanta, vayamevaü bahudoùaduùñaü saüskçtaü viditvà asya saüyogasya asyà÷ca sàmagryà vyavacchedaü kariùyàmaþ, na càtyantopa÷amaü sarva - saüskàràõàmadhigamiùyàmaþ sattvaparipàcanatàyai" iti || idaü saükùepànmoha÷odhanam || tattvaü adharasaüvçttyakùaraü saüvçtisvabhàvasarvadharmànutpàdaj¤ànam | tadàha - råpaü tu dvividham, - varõataþ saüsthànataþ | te ca viü÷atidhà, tatra nãlàdi nava, dãrghàdyekàda÷a | etatsarvaü råpaü pàramàrthikaü nàstãti pratij¤à, svaråpeõa hetuþ | svahetunà tathaiva janito yathàvat paramàrthikaü tu | yathà jalacandraþ iti dçùñàntaþ | svaråpeõa nàsti rupamityasyàyamabhipràyaþ | "pararåpeõa råpaü nàsti, svaråpeõa và ubhayaråpeõa và anubhayaråpeõa veti" ÷àstram || utpàdakahetupakùo vikalpaþ || "na sat nàsat na sadasat na càpyanubhayàtmakam" | iti ÷àstram || || kartçpakùo vikalpaþ, tatra vilomnà nidar÷anam | "na sannàsanna sadasanna càpyanubhayàtmakam | catuþkoñivinirmuktaü tattvaü màdhyamikà viduþ" || "na svati nàpi parato na dvàbhyàü nàpyahetutaþ | utpannà jàtu dç÷yante bhàvàþ kvacana kecana" || tatra sato vidyamànasyotpàdàyogàt vidyamànasyotpàde niravadhijanmaprasaïgenànavasthà syàt | asadutpàde ÷a÷aviùàõàdãnàmutpàdaprasaïgàddhetoþ pràk asaditi cet, tadeva cintyate - hetoþ kimutpadyate sadasadvà? ubhayàtmakasyotpàde viruddhadharmayorekasvabhàvatàbhyupagamaþ kathaü syàt? bhavatu viruddhadharmabandhanasvaråpaü ca pararåpanimittakam | tacca pararåpaü viruddhadharmàbhyàsaþ, sa ca bhedakaþ | yatra parapratipattistatra kiü svaråpapratipattireva nàsti? pratãtirasti, na svaråpapratipattiþ | iyameva pratãtiriti cet, tarhi apratãtireva pratãtiþ | kiü bråmaþ? atha ghañe pañàbhàvo 'sti | ghañaþ paño na bhavatãti cet, mi÷rapratãtirapi nàsti | tasmàt ghaño bhàvàbhàvàtmakaþ, ataþ siddhàþ dviråpatà | (##) satyam, yadi vyavahartavyaika÷arãratàü tyaktvà prasahya råpasyàbhàvasya kiücidråpaü syàt, tatra hyananyagatikobhayàbhàvasvaråpopalambhàt abhàvo vyavahriyate ghañasyeti | tasmànna dvisvabhàvasya janma | ahetukotpannaü sarvaü sarvasmàdutpadyate | atha hetu÷abdo na nityaikaheturapekùitaþ, tasyotpàde sarvadaiva udayavyayau syàtàm, nityaikahetåtpannàpekùàyà ayogàt | paràpekùàyàü so 'pi anityaþ, anityaü prati vikalpe sarvaü pårvadàpadyate || ataþ svasmàt svayamutpadyate, anyasmàdvà? nàdyaþ, pràganutpannaþ svayamutpadyate | kimanutpannena råpeõa utpannena và? anutpannena råpeõa anutpanna evotpannaþ, anutpàdena råpeõotpàdàyogàt | atha pràgabhàvaþ anutpanna÷abdavàcyaþ, tat kiü pràgabhàvaþ svena råpeõotpadyate? yadyevam, tadà abhàvanaü bhàvaþ, pa÷càdbhàva iti cet, tatra kimabhàva eva bhàvo bhavati? evaü sati abhàvasya punaþpunarutpàde na prayojanamutpa÷yàmaþ, anavadhirutpàda÷ceti pararåpeõotpàde ca apårvakotpàda evàïgãkçtaþ syàt | na caivaü siddhàntaþ, utpannena utpàde và saüsàreùu utpàdaviramàbhàvaprasaïgaþ prayojanàbhàva÷ca | dvitãyo 'pi na, anyasmàdanyotpàdàt | atha và - svayameva anyaråpeõa utpadyate, svàtmani kàritravirodhaþ, svàtmani kriyàvirodhàt | na parata utpàdaþ, kutastatra siddhasya và asiddhasya và? uktamatrottaram - siddhasya utpàdena kim, asiddhasya utpàda eva nàsti | ityàdinà 'pi ubhayapakùataþ pratyekaü ye prasahu(jya?)nte, dvayorbhàve kathaü na bhavati iti nyàyàt || nàpyahetutaþ, sarvatra sarvadotpàdaprasaïgàt, tathà anutpàdaprasaïgàcca | kuta etat? asmàtpramàõàt | tadyathà - yat svatantraü na tat kàdàcitkam, yathà anyà sàmagrã | svàtantryaü ca vivàdapadam | tasmàt kàdàcitkatayà paratantratà vyàptà | yat kàdàcitkaü tatparatantram, yathà ku÷ålatalanimãlitaü bãjamaïkurajananaü prati | kàdàcitkà÷ca bhàvàþ | iti vivàdapadam | yat paratantraü tatpratãtyasamutpannam, yathà tadeva vãjam | paratantrà÷ca bhàvà vivàdapadam | yatpratãtyotpannaü tannotpannaü svabhàvataþ | yathà jalacandraþ pratãtyotpanna÷ca | paratantrà÷ca bhàvà vivàdapadam || àryacandrapradãpasåtre - yaþ pratyayairjàyati sa hyajàto na tasya utpàda sabhàvato 'sti | yaþ pratyayàdhãnu sa ÷ånya uktaþ yaþ ÷ånyatàü jànati so 'pramattaþ || iti vacanaü dhàryaü manasikàryaü sarvathà sarvadà sarvadar÷ibhiþ || (madhyamaka - ÷àlistambasåtraü samàptam ||)