Astadasasahasrika Prajnaparamita, Parivartas 70 (contd.) - 82
Based on the edition by Edward Conze:
The Gilgit manuscript of the A«ÂÃdaÓasÃhasrikÃpraj¤ÃpÃramitÃ,
chapters 70 to 82, corresponding to the 6th, 7th and 8th Abhisamayas.
Roma 1974 (Serie Orientale Roma, 46) = AdSPG II


Input by Klaus Wille (G”ttingen, Germany)



#<...># = BOLD for pagination of Conze's ed.
%<...>% = ITALICS for restored parts


___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________






A«ÂÃdaÓasÃhasrikà Praj¤ÃpÃramitÃ, Parivartas 70 (contd.) - 82




/// leaf broken off here


VI. abhisamaya
(VIa) [f. 265a] subhÆtÅr Ãha: yadi bhagavaæ bodhisa%<ttvo mahÃsattvo 'bhÃvasvabhÃve«u sarvadharme«v anuttarÃæ samyaksaæbodhi>%m abhisaæbudhyate. tat kathaæ bhagavann abhÃvasvabhÃve«u sarvadharme«u bodhisattvasya mahÃsattvasya anupÆ%<rvakriyà praj¤Ãyate 'nupÆrvaÓik«Ã anupÆrvapratipat praj¤Ãyate yayà anupÆrvakriyayà anupÆrvaÓik«ayà anupÆrva>%pratipadà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvena mahÃ%<sattvena pÆrvam evaivaæ Órutaæ bhavati. buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃd bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃæ buddhadharmai÷ paryu>%pÃsitÃnÃm arhatÃæ và antikÃd anÃgÃminÃæ và sak­dÃgÃminÃæ vÃ. srotaÃpannanÃæ vÃ. abhÃva%<svabhÃvatvaæ buddhÃnÃæ bhagavatÃm abhÃvasvabhÃvatvam abhÃvasvabhÃvatvaæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃæ pratyekabu>%ddhÃnÃm abhÃvasvabhÃvatvam arhatÃm abhÃvasvabhÃvatvam anÃgÃminÃm abhÃvasvabhÃvatvam %<srotaÃpannÃnÃm abhÃvasvabhÃvatvaæ sarvÃryÃïÃæ. nÃsti sarvasaæskÃrÃïÃæ svabhÃva÷. antaÓÃvÃlÃ>%grakoÂisthÃnamÃtram api: tasya khalu punar bodhisattvasya mahÃsattvasya evaæ bhava%<ti>% /// yÃvat srotaÃpannÃnÃæ, yady aham anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsye yadi và na abhi%<saæbhotsye, abhÃva eva sarvadharmÃ÷. yanv aham anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya sattvÃn bhÃvasaæj¤ÃyÃæ carata÷ abhÃ>% /// ve prati«ÂhÃpayeyaæ, sa khalu puna÷ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarasyai samyaksaæbodha%<ye saæprati«Âhata sarvasattvÃnÃæ parinirvÃïÃya sa anupÆrvakriyÃyÃm Ãrabhate anupÆrvaÓik«Ã anu>%pÆrvapratipadaæ (#<AdSPG II 2>#) yatra Óik«itvà paurvakà bodhisattvà mahÃsattvà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæ%<buddhÃ÷.>%

(VI, 1-6) %<sa prathamam eva «aÂsu pÃramitÃsu carati yaduta dÃnapÃramitÃyÃæ ÓÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃ>%ramitÃyÃæ [f. 265b] vÅryapÃramitÃyÃæ dhyÃnapÃramitÃyÃæ %<pra>%j¤ÃpÃramitÃyÃæ.

(VI 1) sa dÃnapÃramitÃyÃæ cara%<nn Ãtmanà ca dÃnaæ dadÃti paraæ ca dÃnapÃramitÃyÃæ prati«ÂhÃpayati, dÃnasya ca varïaæ bhëate, ye ca anye dÃnapÃramitÃyÃæ caranti>% te«Ãm api ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. sa tena dÃnena mahÃbhogaskandhaæ pratilabhate. sa dÃnaæ tyajati dÃnaæ %<dadÃti vigatamatsareïa cittena. annam annÃrthikebhyo pÃnaæ pÃnÃrthikebhyo>% /// kebhyo gandhaæ gandhÃrthikebhyo mÃlyaæ mÃlyÃrthikebhyo vilepanaæ vilepanÃrthikebhya÷ Óayanaæ ÓayanÃrthike%<bhyo>% /// ti. sa tenaiva dÃnena ÓÅlaskandhaæ rak«ati. devamÃhantyaæ ca manu«yamÃhantyaæ ca pratilabha%<te /// ÓÅlaskandhaæ pratilabhate samÃdhiskandhaæ pratilabhate praj¤Ãskandhaæ pratilabhate>% vimuktiskandhaæ pratilabhate. vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhaæ pratilabhate. sa tenaiva dÃne%<na samanvÃgata÷ ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikrÃmati, ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikramya bodhisattva>%nyÃmam avakrÃmati. bodhisattvanyÃmam avakramya buddhak«etraæ pariÓodhya sattvÃæ paripÃcya sarvÃkÃraj¤a%<tÃm anuprÃpnoti. sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpya dharmacakraæ pravartayati, dharmacakraæ pravartya sattvÃæs tri«u yÃ>%ne«u prati«ÂhÃpya %<tÃæ? >%saæsÃrÃt parimocayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya dÃnena anu%<pÆrvakriyà praj¤Ãyate anupÆrvaÓik«Ã anupÆrvapratipat praj¤Ãyate. tac ca sarvaæ nopalabhyate. tat kasya heto÷? tathà hy asya svabhÃvo nÃsti.>%

(VI 2) %<punar apara>%æ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃdam upÃdÃya Ãtmanà ca ÓÅlapÃramitÃyÃæ carati. paraæ ca %<ÓÅlapÃramitÃyÃæ prati«ÂhÃpayati, ÓÅlasya ca varïaæ bhëate, ye ca anye ÓÅlapÃramitÃ>%yÃæ caranti te«Ãm api varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. sa tena ÓÅlena devamÃhantyaæ ca manu«yamÃhantyaæ %<ca pratilabhate. sa tena ÓÅlena sattvÃæs ÓÅle prati«ÂhÃpayati samÃdhau prati«ÂhÃpayati pra>%j¤ÃyÃæ prati«ÂhÃpayati vimuktau prati«ÂhÃpayati. vimuktij¤ÃnadarÓane prati«ÂhÃpayati. sa tena ÓÅ%<lena samanvÃgata÷ ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ>% (#<AdSPG II 3>#)%< atikrÃmati>% ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikramya tenaiva ÓÅlaskandhena samÃdhiskandhena praj¤Ãskandhena vimuktiskandh%<ena vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhena /// sattvÃæs tri«u yÃne«u prati«ÂhÃ>%pya saæsÃrÃt parimocayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya ÓÅlena anupÆrvakriyà praj¤Ãyate. %<anupÆrvaÓik«Ã anupÆrvapratipat praj¤Ãyate. tac ca sarvaæ nopalabhyate. tat kasya heto÷? tathà hy asya svabhÃvo nÃsti.>%

(VI 3) %<punar aparaæ subhÆte bo>%dhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃdam upÃdÃya Ãtmanà ca k«ÃntipÃramitÃyÃæ carati. parÃæÓ ca k«ÃntipÃramitÃyÃæ %<prati«ÂhÃpayati, k«Ãntyà ca varïaæ bhëate, ye ca anye k«ÃntipÃramitÃyÃæ caranti>% te«Ãm api varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. sa k«ÃntipÃrami%<t /// ÓÅle prati«ÂhÃpayati samÃdhau prati«ÂhÃpayati praj¤ÃyÃæ prati«ÂhÃpayati vimuktau prati«ÂhÃpa>%yati [f. 266a] vimuktij¤ÃnadarÓane prati«ÂhÃpayati. sa tena ÓÅlaskandhena ca samÃdhiskandhena ca praj¤Ãskandhena ca vimu%<ktiskandhena ca vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhena ca /// ÓÅlaskandhena>% samÃdhiskandhena praj¤Ãskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhena ca bodhisattvanyÃmam avakrÃma%<ti sattvÃn tri«u yÃne«u prati«ÂhÃpya saæsÃrÃt parimocayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvasya>% mahÃsattvasya k«ÃntyÃnupÆrvakriyà praj¤Ãyate. tac ca sarvaæ nopalabhyate. tat kasya heto÷? tathà hy asya svabhÃvo nÃsti.

(VI 4) punar a%<paraæ subhÆte>% /// te. kuÓale«u dharme«u. paraæ ca vÅrye samÃdÃpayati. vÅryasya ca varïaæ bhëate, ye ca anye vÅryam Ãrabhante te«Ãm api varïavÃdÅ %<bhavati samanuj¤a÷. /// ÓÅle prati>%«ÂhÃpayati samÃdhau prati«ÂhÃpayati. praj¤ÃyÃæ prati«ÂhÃpayati. vimuktau prati«ÂhÃpayati. vimuktij¤ÃnadarÓane pra%<ti«ÂhÃpayati ÓÅlaskandhena ca samÃdhiskandhena ca praj¤Ãskandhena ca vimuktiska>%ndhena ca vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhena ca ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikramya tenaiva ÓÅlaskandhena samÃdhiskandhe%<na praj¤Ãskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhena>% /// cat? sattvÃæ tri«u yÃne«u prati«ÂhÃpya saæsÃrÃt parimocayati. evaæ (#<AdSPG II 4>#) khalu subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya %<vÅryeïa anupÆrvakriyà praj¤Ãyate anupÆrvaÓik«Ã anupÆrvapratipat praj¤Ãyate. tac ca sarvaæ nopalabhate. tat kasya heto÷? tathà hy asya svabhÃvo nÃsti.>%

(VI 5) punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ prathamacittotpÃdam upÃdÃya Ãtmanà ca dhyÃnÃni sa%<mÃpadyate>% /// mya samÃpatti«u prati«ÂhÃpayati. dhyÃnÃnÃæ ca varïÃæ bhëate. apramÃïÃnÃm ÃrÆpyasamÃpattinÃæ /// 'pi varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. sa tatra dhyÃne«u sthitvà apramÃïe«v ÃrÆpyasamÃpatti«u ca sthitvÃ. /// %<ÓÅle prati«ÂhÃpayati samÃdhau prati«ÂhÃpayati praj¤ÃyÃæ prati«ÂhÃpaya>%nti. vimuktau prati«ÂhÃpayati. vimuktij¤ÃnadarÓane prati«ÂhÃpayati. sa tena ÓÅlaskandhena ca samÃdhiska%<ndhena praj¤Ãskandhena vimuktiskandhena ca vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhena ca ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ>% atikramya tenaiva ca ÓÅlaskandhena samÃdhiskandhena praj¤Ãskandhena vimuktiskandhena vimuktij¤ÃnadarÓana%<skandhena>% /// evaæ khalu subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya dhyÃnena anupÆrvakriyà praj¤Ãyate, tac ca sarvaæ nopalabhate. %<tat kasya heto÷? tathà hy asya svabhÃvo nÃsti.>%

(VI 6) %<punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ prathamacittotpÃda>%m upÃdÃya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæ sattvÃ%<n dÃne prati«hÃpa>%yati. ÓÅle prati«ÂhÃpayati. samÃdhau prati%<«ÂhÃpayati praj¤ÃyÃæ prati«ÂhÃpayati vimuktau prati«ÂhÃpayati vimuktij¤ÃnadarÓane prati«ÂhÃpa>%yati. [f. 266b] praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carata Ãtman%<Ã>% /// k«Ãntyà saæpÃdayati. vÅryam Ãrabhate. dhy%<Ãn>% /// prati«ÂhÃpayati. dÃnasya ca varïaæ bhëate ÓÅlasya k«Ãntyà vÅryasya dhyÃnÃnÃæ praj¤ÃyÃÓ ca varïaæ bhëate. ye %<ca anye /// bhÃ>%vayanti te«Ãm api varïavÃdÅ bhavati. samanuj¤a÷. sa tayà dÃnapÃramitayÃ÷ ÓÅlapÃramitayà k«Ã%<ntipÃramitayà vÅryapÃramitayà dhyÃnapÃramitayà praj¤ÃpÃramitayà srÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikrÃmati>% ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikramya bodhisattvanyÃmam avakrÃmati. buddhak«etraæ pariÓodhya sattvÃæ pa%<ripÃcya sarvÃkÃraj¤ÃtÃm anuprÃpnoti. sattvÃæs tri«u yÃne«u>% prati«ÂhÃpya saæsÃrÃt parimocayati. tac ca sarvaæ nopalabhate. tat kasya hetos? tathà hy asya svabhÃva nÃ%<sti.
>%
(#<AdSPG II 5>#) (VI 7-12) punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo 'nupÆrvakriyÃæ Óik«ate 'nupÆrvaÓik«ÃyÃm anupÆrvaprasthÃne%<. sa prathamacittotpÃdam upÃdÃya sarvÃkÃraj¤atÃpratisaæyuktair manasikÃrair abhÃvasvabhÃvÃn sarvadharmÃn adhi>%mucyate. sa buddhÃnusm­tiæ bhÃvayati. dharmÃnusm­tiæ bhÃvayati saæghÃnusm­tiæ. ÓÅlÃnusm­tiæ tyÃ%<gÃnusm­tiæ devatÃnusm­tiæ bhÃvayati.>%

(VI 7) %<katha¤ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ buddhÃnusm­tiæ bhÃvayati? iha subhÆ>%te bodhisattvo mahÃsattva÷ tathÃgatam arhantaæ samyaksaæbuddhaæ na rÆpato manasikaroti. na vedanÃto /// %<tat kasya heto÷? tathà hi rÆpasya svabhÃvo nÃsti, ya>%sya svabhÃvo nÃsti so 'bhÃva÷, vedanÃyÃ÷ saæj¤ÃyÃ÷ saæskÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya svabhÃvo nÃsti yasya svabhÃvo nÃ%<sti so 'bhÃva÷. tat kasya heto÷? asm­ty amanasikÃro hi buddhÃnusm­ti÷.

punar aparaæ subhÆte>% tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho na dvÃt­æÓatà mahÃpuru«alaksaïair manasikartavya na: suvarïa%<varïa? >%kÃyato mana%<sikartvya /// tat kasya>% hetos? tathà hi kÃyasya prabhÃyà anuvya¤janÃnÃæ ca svabhÃvo nÃsti yasya svabhÃvo nÃsti sa÷ abhÃva÷. tat kasya heto÷? %<asm­ty amanasikÃro hi buddhÃnusm­ti÷.

punar aparaæ subhÆte tathÃgato 'rhan samyaksaæ>%buddho na ÓÅlaskandhato manasikartvyo na samÃdhiskandhato na praj¤Ãskandhato na vimuktiskandhato na vimuktij¤ÃnadarÓanaskandhato %<manasikartvya÷. tatkasya heto÷? tathà hi ÓÅlaskandhasya samÃdhiskandhasya praj¤Ãskandhasya vimuktiskandhasya vimuktij¤ÃnadarÓana>%skandhasya svabhÃvo nÃsti yasya svabhÃvo nÃsti sa÷ abhÃva÷. tat kasya heto÷? asm­ty amanasikÃro hi buddhÃnusm­ti÷.

pu%<nar aparaæ subhÆte tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho na daÓabhis tathÃgatabalair mana>%sikartavya÷. na caturbhyo vaiÓÃradyebhyo na catas­bhya pratisaævidyo na mahÃmaitryà na mahÃkaru%<ïayà na a«ÂÃdaÓabhir Ãveïikair buddhadharmair manasikartvya÷. tat kasya heto÷? tathà hi te«Ãæ svabhÃvo nÃ>%sti [f. 267a] yasya svabhavo nÃsti sa abhÃva÷. tat kasya %<heto÷? asm­ty ama>%nasikÃro hi buddhÃ%<nusm­ti÷.

punar aparaæ subhÆte tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho na pratÅtyasamutpÃdÃd manasikartavyo. tat kasya heto÷? tathà hy asya svabhÃ>%vo nÃsti yasya svabhÃvo nÃsti. sa÷ abhÃva÷. tat kasya heto÷? asm­ty amanasikÃro hi %<buddhÃnusm­ti÷.>%

(#<AdSPG II 6>#) %<evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà buddhÃnusm­tir manasikartvyÃ. evaæ khalv a>%sya anupÆrvakriyà praj¤Ãyate 'nupÆrvaÓik«Ã anupÆrvaprasthÃnaæ, sa iha anupÆrvakriyayÃ%<m anupÆrvaÓik«ÃyÃm anupÆrvaprasthÃne Óik«amÃïa anupÆrvaprasthÃnaiÓ catvÃrÅ sm­tyupasthÃnÃni paripÆrayati>% /// prahÃïÃni caturarddhipÃdÃn pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni saptabodhyaÇgÃny ÃryëÂÃægaæ mÃrgam /// %<sarvÃkÃraj¤atÃrï pari>%pÆrayaty abhÃvasvabhÃvayogena. sa abhÃvata eva sarvadharmÃn abhisaæbudhyate. yatra sva%<bhÃvasaæj¤Ã 'pi nÃsti.>%

(VI 8) %<katha¤ ca subhÆte bodhisattvena mahÃvattvena dharmÃnusm­tir bhÃvayitavyÃ? iha>% subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà na kuÓaladharmà manasikarta%<vyà na akuÓalà dharmà manasikartavyà na vyÃk­tà na avyÃk­tà na laukikà na lokottarà na sÃmi«Ã na nirÃmi«Ã na Ãryà na anÃ>%ryà na sÃsravà nà anÃsravà na kÃmadhÃtuparyÃpannà na rÆpadhÃtuparyÃpannà na ÃrÆpyadhÃtu%<paryÃpannà /// tathà hi te«Ãæ dharmÃïÃæ svabhÃvo nÃsti>% yasya svabhÃvo nÃsti. sa÷ abhÃva÷. abhÃva sm­ty amanasikÃro hi dharmÃnusm­ti. iha %<a? >%dharma /// %<a>%bhisaæbudhyate. yatra svabhÃvasaæj¤Ãsya bhÃvasaæj¤Ãpi nÃsti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena %<mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà dharmÃnusm­tir bhÃvayitavyÃ.>%

(VI 9) %<katha¤ ca subhÆ>%te bodhisattvena mahÃsattvena saæghÃnusm­tir bhÃvayitavyÃ? iha subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena /// vimuktivimuktij¤ÃnadarÓanasaæpannÃÓ catvÃri puru«ayugÃni a«Âau puru«apudgalÃs ta%<t kasya heto÷?>% /// evamana(? ) pi kartavya÷. tat kasya heto÷? tathà hi tasya svabhÃvo nÃsti sa÷ abhÃva÷. asm­ty amana%<sikÃro hi saæghÃnusm­ti÷.>% /// «rÃpnoty [?] asm­ty amanasikÃreïa. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena saæghÃnusm­t%<ir bhÃvayitavyÃ.>%

(VI 10) %<katha¤ ca subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena ÓÅlÃ>%nusm­tir bhÃvayitavyÃ? iha subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà prathamacitto%<tpÃdam upÃdÃya /// sa>%mÃdhisaævartanÅyai [f. 267b] ÓÅlai÷ samanvÃgatena tÃni ÓÅlÃny abhÃvasvabhÃvato manasikartavyÃni yaträcÃpi %<sm­tikarma nÃsti ka÷ punar>% (#<AdSPG II 7>#) %<sm­tivigama÷. tat kasya hetos? /// yatra svabhÃva>%saæj¤Ãpi nÃsti.

(VI 11) kathaæ ca subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃni caratà tyÃgÃnusm­tir bhÃ%<vayitavyÃ? /// sÃmi>%«a tyÃgo yadi và dharmatyÃga÷ yatra parityaj%<y>%atà cittam eva notpÃdayitavyaæ. dadÃmi và na dadÃmi vÃ. parityajÃ%<mi và na parityajÃmi và /// tat kasya heto÷? tathÃ>% hi te«Ãæ svabhÃvo nÃsti, sa evaæ tyÃgÃnusm­tyÃæ caraæc chik«amÃïo 'nupÆrveïa yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃ%<m anuprÃpayati.>%

(VI 12) katha¤ ca subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà devatÃnusm­tir bhÃvayitavyÃ? /// cÃturmahÃrÃjakÃyike«u deve«u upapannà yÃvat paranirmitavaÓavarti«u deve«u upapannÃs te abhÃva%<svabhÃvato manasikartavyÃ÷.>% /// gena tà devatÃ. manasikartavyÃ÷. yaträcÃpi sm­tikarma nÃsti, sa evaæ manasikurvann anu%<pÆrveïa yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃæ manasikaroti.>% /// [và ÃrÆpya va ca ma da?] anÃgÃminas te abhÃvato manasikartavyÃ÷. tat kasya heto÷? tathà hi te%<«Ãæ svabhÃvo nÃsti. ye«Ãæ svabhÃvo nÃsti te 'bhÃvÃ. /// yaträcÃ>%pi sm­tikarma nÃsti, sa evaæ manasikurvann anupÆrveïa yÃvat sarvÃkrÃraj¤atÃæ manasikaroti. /// punar manasikurvato 'anupÆrvakriyà praj¤Ãyate anupÆrvaÓik«Ã anupÆrvaprasthÃnaæ praj¤Ãyate. ///

(VI 13) %<punar aparaæ subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà anupÆrvakriyà a>%nupÆrvaÓik«Ã anupÆrvaprasthÃnam abhÃvasvabhÃvayogena ÃdhyÃtmaÓÆnyatÃyÃæ Óik«itavyaæ. /// %<mahÃkaru>%ïÃyÃæ Óik«itavyaæ. sa ca bodhimÃrge Óik«amÃïa abhÃvasvabhÃvÃæ dharmÃn abhisaæbho%<tsyate. /// evaæ khalu subhÆte bodhisattva>%sya mahÃsattvasya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carato 'nupÆrvakriyà praj¤Ãyate 'nupÆrvaÓik«Ã%<nupÆrvaprasthÃnaæ praj¤Ãyate /// ? ///>% (#<AdSPG II 8>#) %<subhÆtir Ãha: yadi bhagavann abhÃvasvabhÃ>% và sarvadharmà tan nÃsti rÆpaæ nÃsti yÃvad vij¤Ãnaæ nÃsti skandhà nÃsti dhÃtavo nÃ%<sti>% /// nÃsti saækleÓo nÃsti vyavadÃnaæ nÃsti prÃptir nÃpy abhisamayo nÃsti yÃvat sa%<rvadharmà iti.

bhagavÃn Ãha: api nu subhÆte abhÃvasvabhÃve«u dharme«v astità và nÃstità vopalabhyate?

subhÆtir Ãha: no hÅ>%daæ bhagavaæ na abhÃvasvabhÃve«u sarvadharme«v astità và nÃstità vopalabhyate.

bhagavÃn Ãha: tat kathaæ subhÆte idaæ subhÆte [f. 268a] evaæ bhavati, yady abhÃvasvabhÃvÃ÷ sarvadharmÃ÷ tan nÃsti rÆpaæ nÃsti yÃvad vij¤Ãnaæ nÃsti yÃvat prÃptir nÃpy abhi%<samayo>% nÃsti yÃvat sarvadharmà iti?

Ãha: na ahaæ bhagavann atra dharme«u kÃÇk«Ãmi na vicikitsÃmi. api tu khalu puna%<r bhagavaæ>% bhavi«yanty anÃgÃte 'dhvani bhik«ava÷ ÓrÃvakayÃnikÃ÷ vÃ. pratyekabuddhayÃnikà và bodhisattvayÃnikà vÃ. evaæ vak«yanti. yady abhÃvasvabhÃvÃ. sarvadharmÃ÷ tad abhÃvasvabhÃve«u sarvadharme«u ko 'tra saækliÓyate và vyavadÃyate vÃ, te saækleÓavyavadÃnam ajÃnÃnà ÓÅlavipannÃÓ ca bhaviÓyanti. d­«ÂivipannÃÓ ca bhavi«yanty ÃcÃravipannÃÓ ca bhavi«yanti. te«Ãæ ÓÅlavipannÃnÃ%<æ>% d­«ÂivipannÃnÃm ÃcÃravipannÃnÃæ tis­ïÃæ gatÅnÃm anyatarÃnyatarà gati%<÷>% pratikÃÇk«itavyà narakà và tiryagyonir và yamalokà vÃ, idam apy ahaæ bhagavann anÃgatabhayaæ saæpaÓyaæs tathÃgatam arhantaæ samyaksaæbuddham etam arthaæ parip­cchÃmi. api tu khalu bhagavann aha%<æ>% atra dharme«u %<na>% kÃÇk«ami na vicikitsÃmi.

bhagavanÃha: sÃdhu sÃdhu subhÆte evam etad yathà vadasi. ((70))


parivarta 7l.

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhÃvasvabhÃvà sarvadharmÃ÷, kam arthavaÓaæ saæpaÓyan bodhisattvo mahÃsattva sattvÃnÃm arthÃya anuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhate?

bhagavÃn Ãha: yathaiva subhÆte abhÃvasvabhÃvÃ÷ sarvadharmÃs (#<AdSPG II 9>#) tathaiva bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhate. tat kasya heto÷? k«udraka subhÆte upalaæbha÷, na upalaæbhasaæj¤ina÷ prÃptir na abhisamayo %<na a>%nuttarÃæ samyaksaæbodhi÷.

Ãha: kiæ punar bhagavann anupalaæbhasya prÃptir và abhisamayo và anuttarà %<vÃ>% samyaksaæbodhi÷?

bhagavÃn Ãha: anupalaæbha eva subhÆte prÃptir anupalaæbho 'bhisamaya÷ anupalaæbha eva anuttarà samyaksaæbodhi%<÷>% dharmadhÃtvavikopitatvÃm upÃdÃya. dharmadhÃtuæ sa icched vikopayituæ yo 'nupalaæbhasya prÃptiæ và abhisamayo và anuttarÃæ và samyaksaæbodhim icchet.

Ãha: yadi bhagavann anupalaæbhasya na prÃptir na abhisamayo na anuttarà samyaksaæbodhi÷, anupalaæbha eva prÃptir anupalaæbha eva abhisamayo 'nupalaæbha eva anuttarà samyaksaæbodhi÷, tat kuta÷ punar bhagavaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya prathamà bhÆmi%<÷>%, kuto divitÅyà kutas tritÅyà kuto yÃvad daÓamÅ bhÆmi kuto 'nutpattikadharmak«Ãnti. kuto vipÃkÅyà abhij¤Ã kuto vipÃkÅyaæ dÃnaæ kuto vipÃkÅyaæ ÓÅlaæ kuto vipÃkÅyà k«Ãnti kuto vipÃkÅyaæ vÅryaæ kuto vipÃkÅyaæ dhyÃnaæ kuto vipÃkÅyà praj¤Ã, yatra sthitvà vipÃkÅye«u dharme«u sattvÃn paripÃcayati. buddhak«etraæ ca pariÓodhayati. buddhÃæÓ ca bhagava%<ta>% upati«Âhati annena pÃnena vastrair gandhair mÃlyai ÓayanenÃsanena upÃÓrayeïa prÃjÅvikeïa yÃvad anyatarÃbhir mÃnu«ikÅbhi÷ saæpattibhi÷ tÃÓ ca asya nÃcchedyante. yÃvat parinirv­tasya ÓarÅre«u ÓrÃvake«u ca vipÃka k­tvà na k«Åyate.

bhagavÃn Ãha: yata eva subhÆte anupalaæbhas tata eva prathamà bhÆmir yÃva%<d>% daÓamÅ bhÆmi÷ tata eva vipÃkÅyÃ÷ pa¤ca abhij¤Ã÷ tata eva vipÃkÅyan dÃnaæ ÓÅlaæ k«Ãnti vÅryaæ dhyÃnaæ praj¤Ã tata eva (#<AdSPG II 10>#) vipÃkÅyÃni kuÓalamÆlÃni yai÷ kuÓalamÆlai. sattvÃnÃm arthaæ karoti. yÃvat parinirv­tasya api pÆjÃ: pravartante.

Ãha: anupalaæbhasya ca bhagavan dÃnasya ca ÓÅlasya ca k«antyÃÓ %<ca vÅryasya>% ca samÃdheÓ ca praj¤ÃyÃÓ ca abhij¤ÃnÃæ ca ko viÓe«a÷ kiæ nÃnÃkaraïaæ?

bhagavÃn Ãha: anupalaæbhasya ca subhÆte dÃnasya ca ÓÅlasya ca k«anteÓ [f. 268b] ca vÅryasya ca samÃdheÓ ca praj¤ÃyÃÓ ca abhij¤ÃnÃæ ca na kiæcin nÃnÃkaraïaæ. yat puna÷ subhÆte anupaliptaæ dÃnaæ ÓÅlaæ k«Ãnti vÅryaæ dhyÃnaæ praj¤Ãbhij¤Ã ca, te«Ãæ nÃnÃkaraïaæ nirdi«Âaæ.

Ãha: kathaæ punar bhagavann anupaliptasya dÃnasya yÃvad abhij¤ÃnÃæ nÃnÃkaraïaæ nirdiÓyate?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann anupalabhya dÃnam anupalabhya tyÃgam anupalabhya dÃyakam anupalabhya pratigrÃhakaæ dÃnaæ dadÃti anupalabhya ÓÅlaæ ÓÅlaæ rak«ati. anupalabhya k«Ãntiæ k«Ãntau carati. anupalabhya vÅryaæ vÅrye carati. anupalabhya samÃdhiæ samÃdhau carati. anupalabhya praj¤Ãæ praj¤ÃyÃæ carati. anupalabhya abhij¤Ã abhij¤Ã«u carati anupalabhya sm­tyupasthÃnÃni sm­tyupasthÃne«u carati. yÃvad anupalabhya mÃrgaæ mÃrge carati. yÃvad anupalabhya ÓÆnyatÃæ ÓÆnyatÃyÃæ carati. anupalabhya Ãnimittan Ãnimitte carati. anupalabhya apraïihitam apraïihite carati. anupalabhya sattvÃn sattvÃn paripÃcayati. anupalabhya buddhak«etraæ buddhak«etraæ pariÓodhayati. anupalabhya buddhadharmÃn bodhim abhisaæbudhyate. evaæ hi subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo 'nupalaæbhapraj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ cara%<ti>%. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran durÃdhar«o bhavati mÃreïa pÃpÅyasà mÃrakÃyikÃbhir và devatÃbhi%<÷>%.


(#<AdSPG II 11>#)
VII. Abhisamaya

(VII a) evam ukte Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann ekacittena «aÂpÃramitÃ÷ parig­hïÃti. catvÃri dhyÃnÃni catvÃry apramÃïÃni catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattÅÓ catvÃri sm­tyupasthÃnÃni catvÃri samyakprahÃïÃni caturarddhipÃdÃn pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni saptabodhyaÇgÃny ÃryëÂÃÇgaæ mÃrgaæ trÅïi vimok«amukhÃni catvÃry ÃryasatyÃni a«Âau vimok«Ã navÃnupÆrvasamÃpattÅ pa¤cÃbhij¤Ã adhyÃtmaÓÆnyatÃæ. yÃvad abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃæ daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni. catasra pratisaævido mahÃmaitri%<æ>% mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikÃ%<n>% buddhadharmÃn dvÃt­æÓan mahÃpuru«alak«aïÃny aÓÅtim anuvya¤janÃni parig­hïÃti?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva%<÷>% yad dÃnaæ dadÃti tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yac chÅlaæ rak«ati ta%<n>% nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. ya /// k«Ãnti%<æ>% bhÃvayati ta%<n>% nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad vÅryam Ãrabhate tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷ yan samÃdhiæ samÃpadyate tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parihg­hÅta÷. yat praj¤Ãæ bhÃvayati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad dhyÃnÃni samÃpadyate tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad apramÃïÃni samÃpadyate tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yÃvad ÃrÆ%<pya>%samÃpattÅ%<n>% samÃpadyate tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. ya%<t>% sm­tyupasthÃnÃni samÃpadyate tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yÃvad yad ÃryëÂÃÇgaæ mÃrgaæ bhÃvayati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad vimok«amukhÃni bhÃvayati. tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yac catvÃry ÃryasatyÃni bhÃvayati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad a«Âau vimok«Ãn na%<vÃnupÆrvasa>%mÃpattÅn bhÃvayati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yat (#<AdSPG II 12>#) pa¤cÃbhij¤Ã bhÃvayati [f. 269a] tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad adhyÃtmaÓÆnyatÃæ yÃvad abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃæ bhÃvayati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yad daÓatathÃgatabalÃni bhÃvayati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. yÃvad yad a«ÂÃdaÓÃveïikÃ%<n>% buddhadharmÃn bhÃvayati. tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. ya%<l>% lak«aïÃni yad aÓÅtim anuvya¤janÃni abhinirhÃrati tan nÃnyatra praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷. evaæ hi subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann ekacittotpÃdena «aÂpÃramitÃ%<n>% parig­hïÃti. yÃvad aÓÅty anuvya¤janÃni parig­hïÃti.

Ãha: kathaæ bhagavan praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅto bodhisattvo mahÃsattvo ekacittotpÃdena «aÂpÃramità parig­hïÃti. yÃvad aÓÅtim anuvya¤janÃni parig­hïÃti?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran yad dÃnaæ dadÃti tat praj¤ÃpÃramitayà parig­hÅta÷ tatra na dvayasaæj¤Å bhavati. yac chÅlaæ rak«ati tatra na dvayasaæj¤Å bhavati. yat k«Ãntiæ bhÃvayati tatra na dvayasaæj¤Å bhavati. yad vÅryam Ãrabhate tatra na dvayasaæj¤Å bhavati. yad samÃdhiæ bhÃvayati tatra na dvayasaæj¤Å bhavati. yat praj¤Ãæ bhÃvayati tatra na dvayasaæj¤Å bhavati. yÃvad yad aÓÅtim anuvya¤janÃny abhinirhÃrate. tatra na dvayasaæj¤Å bhavati.

Ãha: kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dÃnaæ dadÃti. tatra ca na dvayasaæj¤Å bhavati. yÃvad aÓÅtim anuvya¤janÃny abhinirhÃrati. tatra ca na dvayasaæj¤Å bhavati?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyä caran dÃnapÃramitÃæ paripÆrayati. sa tatra dÃnapÃramitÃyÃæ sarvÃ÷ «aÂpÃramità antargatà k­tvà dÃnan dadÃti. evaæ sarvabodhipak«yÃn dharmÃn paripÆrayati yÃvat sa tatra mÃrge sarvÃ÷ «aÂpÃramità antargatà k­tvà mÃrgaæ bhÃvayati. tat puna÷ katham iti? yasmin samaye bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dÃnan dadÃti. so 'nÃsrave citte sthitvà dÃnaæ dadÃti. sa tatra anÃsrave citte sthito nimittaæ na samanupaÓyati. ko dadÃti kasmai và dadÃti. kena và dadÃti ko và dadÃmi. sa nimittÃpagatena cittena dÃnaæ dadÃty anÃsraveïa vigatat­«ïena vigatÃvidyena, sa ta%<c>% cittaæ na samanupaÓyati. ta%<d>% dÃnaæ na samanupaÓyati. yÃvat sarvabuddhadharme%<«u>% kartavyaæ. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ cara%<n>% nimittÃpagatena cittena ÓÅlaæ rak«ati. tac ca ÓÅlaæ na samanupaÓyati. yÃvat sarvabuddhadharme«u kartavyaæ. evaæ nimittÃpagatena (#<AdSPG II 13>#) cittena k«Ãntiæ bhÃvayati. tÃæ ca k«Ãntiæ na samanupaÓyati. yÃvat sarvabuddhadharme«u kartavyaæ. nimittÃpagatena cittena vÅryam Ãrabhate. tac ca vÅryaæ na samanupaÓyati. yavÃt sarvabuddhadharme«u kartavyaæ. nimittÃpagatena cittena samÃdhiæ samÃpadyate. taæ ca samÃdhiæ na samanupaÓyati. yÃvat sarvabuddhadharme«u kartavyaæ. nimittÃpagatena cittena praj¤Ãæ bhÃvayati tÃæ ca praj¤Ã%<æ>% na samanupaÓyati. yÃvat sarvabuddhadharme«u kartavyaæ. nimittÃpagatena cittena catvÃri sm­tyupasthÃnÃni bhÃvayati yÃvad aÓÅty anuvya¤jane«u kartavyaæ.

Ãha: kathaæ bhagavann %<ani>%mitte«v anabhisaæskÃre«u sarvadharme«u dÃnapÃramitÃparipÆrir bhavati. ÓÅlapÃramitÃk«ÃntipÃramitÃvÅryapÃramitÃdhyÃnapÃramitÃpraj¤ÃpÃramitÃparipÆrir bhavati? caturïÃæ sm­tyupasthÃnÃnÃæ caturïÃæ samyakprahaïÃnÃæ caturïÃæs ­ddhipÃdÃnÃæ pa¤cÃnÃæ indriyÃïÃæ pa¤cÃnÃæ balÃnÃæ saptÃnÃ%<æ>% bodhyaÇgÃnÃm ÃryëÂÃægasya mÃrgasya paripÆrir bhavati. ÓÆnyatÃyà Ãnimittasya [f. 269b] apraïihitasya samÃdhe. paripÆrir bhavati. daÓatathÃgatabalÃnÃæ caturïÃæ vaiÓÃradyÃnÃæ catas­ïÃæ pratisaævidÃnÃæ mahÃmaitryà mahÃkaruïÃyà a«ÂÃdaÓÃnÃm ÃveïikÃnÃæ buddhadharmÃïÃæ paripÆrir bhavati?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo nimittÃpagatena cittena dÃnaæ dadÃty annam annÃrthikebhya÷ pÃnaæ pÃnÃrthikebhyo yÃnaæ yÃnÃrthikebhya yÃva%<d>% anyatarÃnyatarÃn mÃnu«yakÃn pari«kÃrÃnn ÃdhyÃtmikaæ và aÇgapratyaÇgÃni bÃhyaæ và bhÃryaputraduhitrÅrÃyjaæ vÃlaæk­tyÃlaæk­ta dadÃti. yÃcanakebhyas, tasya kaÓcid evÃgamy%<a>% evaæ vadet kim anened­Óena dÃnena dattenaivaæ nirupakÃreïa, tasya khalu punar bodhisattvasya mahÃsattvasya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carata÷ evaæ bhavati. kiæ cÃpi me sattvà evaæ paribhëante. anened­Óena dÃnenaivam asthireïa dattena iti. atha ca punar dÃtavyam eva mayà dÃnaæ, na mayà dÃnaæ %<na? >%dÃtavyaæ. sa tad dÃnaæ sarvasattvai sÃdhÃraïaæ k­tvà anuttarasyai samyaksaæbodhau pariïÃmayati. sa tathà pariïÃmayati yathà pariïÃmayan nimittaæ na samanupaÓyati. kiæ và dÃnam ekasmai và dadÃmi, kena và dadÃmi ko và dadÃti. (#<AdSPG II 14>#) kiæ và pariïÃmayÃmi. kva và pariïÃmayÃmi. kena và pariïÃmayÃmi. ko và pariïÃmayati. sa tad vastun na samanupaÓyati. yad và dadyÃd yatra và dattvà anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau pariïÃmaye%<t>%. tat kasya heto÷? sarvaæ vastv adhyÃtmaÓÆnyatayà ÓÆnyaæ bahirddhÃÓÆnyatayà ÓÆnyam adhyÃtmabahirddhÃÓÆnyatayà ÓÆnyaæ ÓÆnyatÃÓÆnyatayà ÓÆnyaæ mahÃÓÆnyatayà ÓÆnyaæ saæsk­taÓÆnyatayà ÓÆnyam asaæsk­taÓÆnyatayà ÓÆnyam atyantaÓÆnyatayà ÓÆnyam anavarÃgraÓÆnyatayà ÓÆnyaæ. avakÃraÓÆnyatayà ÓÆnyaæ prak­tiÓÆnyatayà ÓÆnyaæ sarvadharmaÓÆnyatayà ÓÆnyaæ. svalak«aïaÓÆnyatayà ÓÆnyaæ. sa evaæ saæpaÓya%<ti>% kva và pariïÃmayi«yati. kiæ và pariïÃmayi«yati. kena và pariïÃmayi«yati, tenaivaæ pariïÃmayatà pariïÃmitaæ bhavati. sa sattvÃæs ca paripÃcayati. buddhak«etraæ ca parig­hïÃti. dÃnapÃramitÃæ ca paripÆrayati. ÓÅlapÃramitÃæ k«ÃntipÃramitÃæ vÅryapÃramitÃæ dhyÃnapÃramitÃæ praj¤ÃpÃramitÃæ yÃvat saptat­æÓato bodhipak«yÃn dharmÃn ÓÆnyatÃm Ãnimittam apraïihitaæ samÃdhiæ yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikÃn buddhadharmÃn paripÆrayati. sa Ãdad eva dÃnapÃramitÃæ paripÆrayati. vipÃkaæ ca na parig­hïÃti. tadyathÃpi nÃma paranirmitavaÓavarttinÃæ devÃnÃæ manasa eva sarvopakaraïasaæpada÷ prÃdurbhavanty, evam eva tasya bodhisattvasya mahÃsattvasya manasa eva sarvopakaraïasaæpada÷ prÃdurbhavanti. sa tena dÃnena buddhÃæÓ ca bhagavata upati«Âhati. sa devamÃnu«ya asuraæ ca lokaæ saætarpayati. sa tÃn sattvÃæÓ tayà dÃnapÃramitayà parig­hya upÃyakauÓalena ca tri«u yÃne«u prati«ÂhÃpayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran nimittÃpagatena cittena dÃnapÃramitÃæ paripÆrayati. kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo yÃvac chÅlapÃramitÃæ paripÆrayati? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæc chÅlapÃramitÃæ paripÆrayati. sa Ãryam anÃsravaæ mÃrgaparyÃpannaæ dharmatÃprÃtilaæbhikaæ ÓÅlaæ pratilabhate. tat punar asya ÓÅlam akhaï¬aæ bhavaty acchidram akalmëam aparÃm­«Âaæ bhuji«yaæ susamÃhitaæ vij¤apraÓastaæ, tena ca ÓÅlena na kaæcid dharmaæ parÃm­Óati. rÆpaæ và vedanÃæ và saæj¤Ãæ và saæskÃrÃn và vij¤Ãnaæ và (#<AdSPG II 15>#) dvÃt­æÓatÃæ và mahÃpuru«alaksaïÃni k«atriyamahÃsÃlakulÃni và brÃhmaïamahÃsÃlakulÃni và [f. 270a] g­hapatimahÃsÃlakulÃni cÃturmahÃrÃjikÃæ và devÃs trayastriæÓatkÃyikÃn và yÃmÃn và tu«itÃæ và nirmaïaratÅæ và paranirmitavaÓavarttino và brahmakÃyikÃæ và brahmapurohitÃæ và brahmapÃri«adyÃæ và parÅttÃæ và apramÃïÃæ và ÃbhÃsvarÃæ và pariÓubhÃn và apramÃïaÓubhÃn và Óubhak­tsïÃn và b­hatphalÃn và asaæj¤ikÃn và asp­hÃn và atapÃn và sud­ÓÃn và sudarÓanÃn và aghani«ÂhÃn và ÃkÃÓÃnaætyÃyatanaæ vÃ. vij¤ÃnaætyÃyatanaæ và Ãkiæca%<nyÃna>%ntyÃyatanaæ vÃ. naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanaæ vÃ. srotaÃpattiphalaæ vÃ. sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ vÃ. pratyekabuddhaæ và cakravartÅrÃjyÃdhipatyaæ và kÃrayeyam ity, anyatra sarvasattvai÷ sÃrdhaæ sÃdhÃraïÃni k­tvà sarvÃkÃraj¤ÃtÃyÃæ pariïÃmayaty, ÃnimittÃnupalaæbhÃdvayapariïÃmena, lokavyavahÃreïa na puna÷ paramÃrthena. tayà ca ÓÅlapÃramitayà paripÆritayà upÃyakauÓalena ca catvÃri dhyÃnÃny utpÃdayaty anÃsvÃdayayogena. divyaæ ca cak«ur abhinirhÃrati. yena divyena cak«u«Ã vainayikena %<ye>% pÆrvasyÃn diÓi buddhà bhagavantas ti«Âhanti dh­yante yÃpayanti dharmaæ ca deÓayanti tÃæÓ ca paÓyati. tasyÃsya darÓanaæ na naÓyati. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddha÷. evaæ dak«iïasyÃæ diÓi paÓcimÃyÃm uttarasyÃæ yÃvad ye samantÃd daÓasu dik«u buddhà bhagavantas ti«Âhanti dh­yante yÃpayanti dharmaæ ca deÓayanti tÃæÓ ca paÓyati. tac cÃsya darÓanaæ na naÓyati. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddha÷. sa divyena ÓrotradhÃtunà viÓuddhena atikrÃnta mÃnu«eïa te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃæ bhëamaïÃnÃæ Óabdaæ Ó­ïoti. tac ca Órutaæ tÃvan na naÓyati. yÃvan na tena Órutena Ãtmana÷ ca parasya ca artha÷ k­to bhavati. ceta÷paryÃyaj¤Ãnena ca te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃæ cetasaiva cittaæ prajÃnÃti. tena ca ceta÷paryÃyaj¤Ãnena sarvasattvÃnÃm arthaæ karoti, pÆrvenivÃsÃnusm­tij¤Ãnena ca te«Ãæ sattvÃnÃm atÅtÃni kuÓalamÆlÃny Ãj¤Ãya tai kuÓalamÆlais tÃæ sattvÃ%<æ>% saædarÓayati samÃdÃpayati samuttejayati saæprahar«ayati, te tathà samÃdÃpitÃyà ca t%<athÃ>% saæprahar«itÃ%<yÃ>% viÓe«agÃmino bhavanty, Ãsravak«ayaj¤Ãnena ca sattvÃn srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati yÃvad arhattve prati«ÂhÃpayati. pratyekabodhau prati«ÂhÃpayati.
(#<AdSPG II 16>#) %<anuttarÃyÃæ samyaksaæ>%bodhau prati«ÂhÃpayati. evaæ yÃvad yatra yatra sattvÃ÷ pratibalÃ%<÷>% bhavanti kuÓale«u dharme«u tatra tatra prati«ÂhÃpayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo nimittÃpagatena cittena ÓÅlapÃramitÃæ paripÆrayati.

kathaæ ca subhÆte Ãnimitte«v anÃbhoge«v anupalaæbhe«v anabhisaæskÃre«u dharme«u k«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayati? iha %<subhÆte bodhisattvasya mahÃsattv>%asya prathamacittotpÃdam upÃdÃya yÃvad bodhimaï¬ani«aïïasya sacet sarvasattvà Ãgamya Ãgamya lo«Âadaï¬aÓastraprahÃrÃn dadyus tatra bodhisattvena mahÃsattvena ekacittotpÃdasya api k«obhasahagatasya avakÃÓo na dÃtavya÷. tatra bodhisattvena mahÃsattvena dve k«ÃntÅ bhÃvayitavye. katame %<dve? >%yac ca sarvasattvÃnÃæ mayà k«Ãntavyam ÃkroÓaparibhëalo«Âadaï¬aÓastraprahÃram iti. yà ca anutpattike«u dharme«u k«Ãntir utpÃdayitavyÃ. tatra bodhisattvena mahÃsattvena ÃkruÓyamÃnena và paribhëyamÃïena %<vÃ>% lo«Âadaï¬aÓastraprahÃre«u dÅyamÃne«v evaæ pratyavek«itavyaæ. ko me ÃkrorÓati và paribhëyate và lo«Âadaï¬aÓastraprahÃrÃn và dadÃti. kasya và dadÃti. tena dharmÃïÃæ svabhÃva÷ pratyavek«itavya÷, sarvadharmÃïÃæ svabhÃvaæ pratyavek«amÃïo dharmÃn eva nopalapsyate kuta÷ punar dharma÷. [f. 27Ob] svabhÃvaæ, tasya dharmasvabhÃvaæ pratyavek«amÃïasya evaæ bhavati. %<ko me chinnatti>% và bhinnatti vÃ. sa evaæ pratyavek«amÃïo dharmasvabhÃvam anutpattike«u dharme«u k«Ãnti%<æ>% pratilapsyate. tatra anutpattike«u dharme«u k«Ãnti. kim iti: kleÓÃnutpattikatà ca j¤ÃnÃnÃcchedyatà ca. so 'nayo dvayo k«Ãntyau sthitvà %<catvÃri>% dhyÃnÃni paripÆrayi«yati. catvÃry apramÃïÃni catasra ÃrÆpyasamÃpattÅÓ catvÃri sm­tyupasthÃnÃni yÃvad ÃryëÂÃÇgaæ mÃrgaæ trini vimok«amukhÃni daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni catasra÷ pratisaævido mahÃmaitrÅ mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikÃæ buddhadharmÃn. sa e«u dharme«u sthitvà Ãrye«v anÃsrave«u lokottare«v asÃdhÃraïe«u sarvaÓrÃvakapratyekabuddhai÷ sÃrdhaæ tata÷ Ãryà abhij¤Ã paripÆrayi«yati. yÃbhir abhij¤Ãbhi÷ paripÆrïÃbhi%<÷>% «a¬bhiÓ ca pÃramitÃbhi÷ %<samudÃgacchati, anÃs>%rave%<«u>% ca pa¤casv abhij¤Ãsu (#<AdSPG II 17>#) sthitvà divyena cak«u«Ã pÆrvasyÃæ diÓi buddhÃ%<n>% bhagava%<n>%to drak«yati. tÃæÓ ca buddhÃn bhagavato d­«Âvà buddhÃnusm­tiæ pratilapsyate. tasya sà buddhÃnusm­tir nocchetsyate yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyate. evaæ yÃvat samantÃd daÓasu dik«u, sa divyena ÓrotradhÃtunà yan te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃæ bhëitaæ tat sarvam udgrahÅ«yaty u%<d>%g­hya tathatvÃya %<sattvÃ>%nÃn dharman deÓayi«yati. sa te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃæ cetasaiva cittam Ãj¤Ãsyati. sa tena cittaparyÃyaj¤Ãnena sarvasattvÃnÃæ cetasaiva cittam Ãj¤Ãyata tathatvÃya dharman deÓayi«yati. pÆrvenivÃsÃnusm­tij¤Ãnena. te«Ã%<æ>% sattvÃnÃæ kuÓalamÆlÃn Ãj¤Ãya tÃæ paurvakeïa kuÓalamÆlena saæhar«ayi«yati samÃdÃpayi«yati Ãsravak«ayaj¤Ãnena ca tÃæ sattvÃæs tri«u yÃne«u nive«ayi«yati prati«ÂhÃpayi«yati. sa khalu punar bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃn paripÃcya buddhak«etraæ pariÓodhya sarvÃkÃraj¤atÃyÃæ caran sarvÃkÃraj¤atÃæ paripÆrya anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya dharmacakraæ pravartayi«yati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carata÷ k«ÃntipÃramità paripÆryate.

kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann Ãnimitte«v anÃbhoge«v anupalaæbhe«v aprÃdurbhÃve«v anabhisaæskÃre«u dharme«u vÅryapÃramitÃæ paripÆrayati? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran kÃyikena eva vÅryeïa samanvÃgato bhavati. sa prathamaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati. yÃva%<c>% caturthaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati. sa caturthaæ dhyÃna%<æ>% samÃpanna÷ anekavidham ­ddhividhiæ pratyanubhavati, yÃvat sÆryacandramasau pÃïinà parÃm­Óaty à brahmalokaæ kÃyena vaÓavarttayati. tena kÃyikena vÅryeïa samanvÃgato ye pÆrvasyÃæ diÓi buddhà bhagavanto viharanty anekaÓatasÃtasÃhasre«u lokadhÃtu«u sarddhyà gatvà buddhÃn bhagavata÷ upati«Âhati. cÅvarapiï¬apÃtaÓayyÃsanaglÃnapratyayabhai«ayjyapari«kÃrai÷. tasya te cÅvarapiï¬apÃtaÓayyÃsanaglÃnapratyayabhai«ajyapari«kÃrÃs tÃvan na k«Åyante yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhyate. abhisaæbuddhabodheÓ (#<AdSPG II 18>#) ca sadevamÃnu«Ãsuro loka÷ sukhÅ bhavati. cÅvarapiï¬apÃtaÓayyanÃsanaglÃnapralyayabhai«ajyapari«kÃrai÷, parinirv­tasya ca Óar%<År>%e«u ÓarÅrapÆjÃ÷ pravartante. tenaiva car%<d>%dhyabhisaæskÃreïa gatvà te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃd dharmaæ Ó­ïoti. so ca yathà Óruto na jÃtu vipranaÓyati. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhyate. sattvÃæÓ ca paripÃcayati buddhak«etraæ ca parig­hïÃti sarvÃkÃraj¤atÃyà caran. evaæ khalu subhÆte [f. 271a] bodhisattvo mahÃsattva kÃyikena vÅryeïa samanvÃgato vÅryapÃramitÃæ paripÆrayati. kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ caitasikena vÅryeïa samanvÃgata÷ Ãryeïa anÃsraveïa mÃrgeïa mÃrgaparyÃpannena vÅryapÃramitÃæ paripÆrayati? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæÓ caitasikena vÅryeïa samanvÃgata÷ akuÓalasya kÃyakarmaïo 'vakÃÓaæ na dadÃty akuÓalasya vÃkkarmaïo 'vakÃsaæ na dadÃti. na parÃm­Óati. nityam iti và anityam iti và sukham iti và du÷kham iti và Ãtmeti và anÃtmeti và saæsk­tam iti và asaæsk­tam iti vÃ. kÃmadhÃtuæ và rÆpadhÃtuæ và ÃrÆpyadhÃtuæ vÃ. sÃsravadhÃtuæ và anÃsravadhÃtuæ vÃ. prathamadhyÃnaæ và yÃvac caturtha%<æ>% dhyÃnaæ vÃ. maitriæ và karuïÃæ và muditÃæ và upek«Ãæ và ÃkÃÓÃnantyÃyÃyatanaæ vÃ. yÃva%<n>% naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanaæ và sm­tyupasthÃnÃni và samyakprahÃïÃni và ­ddhipÃdÃn và indriyÃïi và balÃni và bodhyaÇgÃni và ÃryëÂaÇgaæ mÃrgaæ và ÓÆnyatÃæ và Ãnimittaæ và apraïihitaæ và yÃvad buddhadharmÃn và na parÃm­Óati. nityà iti và anityà iti và sukham iti và du÷kham iti và Ãtmeti và anÃtmeti và srotaÃpattiphalaæ và sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và pratyekabodhiæ và bodhisattvatvaæ và na parÃm­Óati. ime sattvà darÓanaprabhÃvità ime tanubhÆmiprabhÃvità ime avarabhÃgÅyaprabhÃvità ime ÆrdhvaæbhÃgÅyaprabhÃvitÃ. ime pratyekabuddhaprabhÃvità ime mÃrgÃkÃraj¤atÃprabhÃvità ime sarvÃkÃraj¤atÃprabhÃvità ity evam api na parÃm­Óati. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi te«Ãæ svabhÃvo na saævidyate. yena svabhÃvena prabhÃvyeran. sa tenaiva caitasikena (#<AdSPG II 19>#) vÅryeïa samanvÃgato maraïamukhe 'pi samÃne sattvÃnÃm arthaæ karoti. tÃæÓ ca sattvÃn nopalabhate. vÅryapÃramitÃæ ca paripÆrayati. tÃæ ca vÅryapÃramitÃæ nopalabhate. buddhadharmÃæÓ ca paripÆrayati tÃæÓ ca buddhadharmÃn nopalabhate. buddhak«etraæ ca pariÓodhayati tac ca buddhak«etraæ nopalabhate. sa tena kÃyikena ca caitasikena ca vÅryeïa samanvÃgata÷ sarvakuÓaladharmÃn paripÆrayati. tatra ca na sajjati. so 'sajjamÃno buddhak«etreïa buddhak«etraæ saækrÃmati. sattvÃnÃm arthaæ kurvan, yena yenardhiprÃtihÃryeïecchati vikurvitum. tenardhiprÃtihÃryeïa vikurvati. yadi và pu«pavar«eïa yadi và gandhavimu¤canena. yadi và gÅtavÃdyÃraæbheïa yadi và bhÆmicÃlena. yadi và avabhÃsena: yadi và saptaratnamayalokadhÃtusandarÓanena. yatra yatra và yauvanÃrthÃnÃæ sattvÃnÃ%<æ>% k­te ÃtmÃnam avas­jati. yadi và jyotirandhÃnÃæ sattvÃnÃm arthe Ãtmano 'vas­jati. yadi và gandham avas­jati. yadi và mahÃyaj¤Ãn avas­jati. yatra na prÃïÃtipÃta pravartate. yadi và anantÃæ sattvÃn mÃrge 'vatÃrayati. yÃvat prÃïÃtipÃtÃd viramayati. yÃvan mithyÃd­«Âe parimocayati, kÃæÓcid dÃnena anug­hïÃti. kÃæÓcic chÅlena. kesÃæcit k­te aÇgapratyaÇgÃni parityajati. ke«Ãæcit putradÃrà ke«Ãæcid rÃjyaæ ke«Ãæcid arthe ÃtmÃnam avas­jÃti. eveæ yena yenopÃyena sattvÃnÃm artha÷ kartavya tena tenopÃyena sattvÃnÃm artha%<æ>% karoti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann Ãnimitte«u dharme«u caitasikena vÅryeïa samanvÃgato vÅryapÃramitÃæ paripÆrayati.

kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann anÃmanimitte«u dharme«u sthitvà samÃdhipÃramitÃæ paripÆrayati? (#<AdSPG II 20>#) iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sthÃpayitvà tathÃgatasamÃdhiæ tat anyÃt sarvasamÃdhÅn [f. 27lb] paripÆrayati. sa viviktam eva kÃmair viviktaæ pÃpakair akuÓalair dharmai%<÷>%. savitarkaæ savicÃraæ vivekajaæ prÅtisukhaæ prathamaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati. sa maitrisahagatena cittena yÃvad upek«Ãsahagatena cittena yÃvat sarvÃvantaæ lokaæ spharitvo 'pasaæpadya viharati. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyata%<na>%m upasaæpadya viharati. sa tatra samÃdhipÃramitÃyÃæ sthitvëÂau vimok«Ãn anulomapratilomaæ samÃpadyate ca vyutti«Âhate ca. navÃnupÆrvasamÃpattÅ%<æ>% ÓÆnyatÃæ samÃdhim Ãnimittaæ samÃdhim apraïihitaæ samÃdhim upasaæpadya viharati. ÃnantaryÃæÓ ca samÃdhim upasaæpadya viharati. vidyu%<to>%pamaæ samÃdhiæ samyaksamÃdhiæ vajropamaæ samÃdhim upasaæpadya viharati. sa iha samÃdhipÃramitÃyÃæ sthitvà saptat­æÓataæ bodhipak«yÃn dharmÃn upasaæpadya viharati. sa iha samÃdhipÃramitÃyÃæ sthitvà mÃrgÃkÃraj¤atÃj¤Ãnena yÃvan mÃrgÃkÃraj¤atÃyÃæ sarvasamÃdhÅn antargatÃn d­«Âvà ÓuklavipaÓyanÃbhÆmim atikramya gotrabhÆmim a«ÂamakabhÆmi%<æ>% darÓanabhÆmiæ tanubhÆmiæ vÅtarÃgabhÆmiæ k­tÃvibhÆmiæ pratyekabuddhabhÆmim atikramya bodhisattvanyÃmam avakrÃmati. buddhabhÆmiæ paripÆrayati. so 'tra ca bhÆmi«u carati. na ca antareïa phalaæ ca anuprÃpnoti. yÃvan na sarvÃkÃraj¤atÃj¤Ãnam anuprÃpnoti. so 'tra samÃdhipÃramitÃyÃæ sthitvà buddhak«etreïa buddhak«etraæ saækrÃmati. buddhÃn bhagavata÷ paryupÃsina%<÷>%. sa tÃn buddhÃn bhagavata. paryupÃste te«Ãæ ca buddhÃnÃæ bhagavatÃm antike kuÓalamÆlam avaropayati. sattvÃæÓ ca paripÃcayati. buddhak«etraæ ca pariÓodhayati. lokadhÃtauÓ ca lokadhÃtuæ saækrÃmati. sattvÃnÃæ ca arthaæ karoti. kÃæÓcit sattvÃn dÃnena anug­hïÃti. kÃæÓcic chÅlena, kÃæÓcit k«Ãntyà kÃæÓcid vÅryeïa kÃæÓci%<t>% samÃdhinà kÃæÓcit praj¤ayà kÃæÓcid vimuktyà kÃæÓcid vimuktij¤ÃnadarÓane%<na>%, kÃæÓcit sattvÃn srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati. kÃæÓcit sak­dÃgÃmiphale kÃæÓcid anÃgÃmiphale kÃæÓcid arhattve prati«ÂhÃpayati. kÃæÓcit pratyekabodhau prati«ÂhÃpayati. kÃæÓcid bodhau prati«ÂhÃpayati. yair yai%<÷>% kuÓalamÆlair dharmai%<÷>% sattvà udgacchanti tatra niyojayati. sa iha samÃdhipÃramitÃyÃæ sthitvà sarvadhÃraïÅmukhÃny (#<AdSPG II 21>#) abhinirharati. catasra÷ pratisaævida pratilabhate. vipÃkÅyÃnä ca abhij¤ÃnÃæ lÃbhÅ bhavati, sa na jÃtu mÃtu%<÷>% kuk«Ãv upapadyate. na jÃtu kÃmÃn pratisevate, na ca kÃcid upapattir yÃæ na pratig­hïÃti. na copapattido«eïa lipyate. tat kasya heto÷? tathà hy anena mÃyopamà dharmÃ÷ sud­«Âà bhavanti. sa mÃyopamÃn sarvasaæskÃrÃn viditvà sarvasattvÃnÃm arthaæ karoti. na ca tatra sattvÃn na sattvapraj¤aptir upalabhyate. so 'nupalabhamÃna sarvadharmà anupalaæbha eva sattvÃn prati«ÂhÃpayati lokavyavahÃratÃm upÃdÃya na puna÷ paramÃrthena. sa iha samÃdhipÃramitÃyÃæ sthitvà sarvadhyÃnavimok«asamÃdhisamÃpatti«u carati. na ca jÃtu samÃdhipÃramitÃyà virahito bhavati. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhiæ paripÆrayati. sa iha mÃrgÃkÃraj¤atÃyÃæ sthitvà sarvÃkÃraj¤atÃm abhinirharati. yatra sthitvà sarvavÃsanÃnusandhiæ prajahÃti. sarvavÃsanÃnusandhiæ prahÃya ÃtmanaÓ ca %<parasya ca>% arthaæ karoti. sa ÃtmanaÓ ca parasya ca arthaæ %<kurvan sa>%devamÃnu«Ãsurasya lokasya dak«iïÅyo bhavati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran samÃdhipÃramitÃæ paripÆrayati.

(VII 2) kathaæ ca subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà Ãnimitte«u dharme«u praj¤ÃpÃramità bhÃvanÃparipÆriæ gacchati? iha [f. 272a] subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran na ka%<æ>%cid dharmaæ sadbhÆtatÃparini«pannaæ samanupaÓyati, sa rÆpasya sadhÆtatÃæ pa%<rini«pannatÃæ ca na>% samanupaÓyati. vedanÃyÃ÷ saæj¤ÃyÃ÷ saæskÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya sadbhÆtatÃæ parini«pannatÃæ ca na samanupaÓyati. rÆpasyotpÃdaæ na samanupaÓyati. vedanÃyÃ÷ saæj¤Ãyà saæskÃrÃïÃæ vij¤ÃnasyotpÃdaæ na samanupaÓyati. sa rÆpasyotpÃdam asamanupaÓyan vedanÃyÃ÷ saæj¤ÃyÃ÷ saæskÃrÃïÃæ vij¤ÃnasyotpÃdam asamanupaÓyan rÆpasyÃyaædvÃraæ na samanupaÓyati. vedanÃyà saæj¤Ãyà saæskÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya ÃyaædvÃraæ na samanupaÓyati. rÆpasya sannicayaæ na samanupaÓyati. vedanÃyÃ÷ saæj¤ÃyÃ÷ saæskÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya sannicayaæ na samanupaÓyati. (#<AdSPG II 22>#) evaæ yÃvat sÃsravÃïÃæ dharmÃïÃm anÃsravÃïÃæ dharmÃïÃm ÃyadvÃraæ na samanupaÓyati. tucchakÃm eva riktakatÃm eva samanupaÓyati. sa evaæ pratyavek«amÃïo rÆpasya svabhÃvaæ nopalabhate. vedanÃyÃ÷ saæj¤Ãyà saæskÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya svabhÃvaæ nopalabhate. yÃvat sÃsravÃïÃm anÃsravÃïÃæ dharmÃïÃæ svabhÃvaæ nopalabhate, sa praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann abhÃvasvabhÃvÃn sarvadharmÃn adhimucyate, sa evam adhimucyamÃna adhyÃtmaÓÆnyatÃyÃæ caran yÃvat svalak«aïaÓÆnyatÃyÃæ caran na kvacid dharme«v abhiniviÓate. rÆpe và vedanÃyÃæ và saæj¤ÃyÃæ và saæskÃre«u và vij¤Ãne và yÃvad bodhau vÃ, so 'bhÃvasvabhÃvÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran bodhisattvamÃrgaæ paripÆrayati. yaduta «aÂpÃramitÃ%<n>%. yÃvat saptat­æÓataæ bodhipak«yadharmÃn daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni catasra pratisaævido mahÃmaitrÅ%<æ>% mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikÃn buddhadharmÃn dvÃt­æÓan mahÃpuru«alak«aïÃny aÓÅtim anuvya¤janÃni paripÆrayati, sa vipÃkadharmaïi bodhimÃrge sthitvëaÂsu pÃramitÃsu paripÆrïÃsu yÃvat saptat­æÓati bodhipak«ye«u dharme«u paripÆrïe«u yÃvad vipÃkÅyÃsv abhij¤Ãsu paripÆrïÃsu, ye sattvà dÃnena anugrahÅtavyÃs tÃn dÃnena anug­hïÃti. ye 'ÓÅlena anugrahÅtavyÃs tÃn ÓÅlena anug­hïÃti. ye k«Ãntyà anugrahÅtavyÃs tÃn k«Ãntyà anug­hïÃti. ye vÅryeïa anugrahÅtavyÃs tÃn vÅryeïa anug­hïÃti. ye samÃdhinà anugrahÅtavyÃs tÃn samÃdhinà antig­hïÃti. ye praj¤ayà anugrahÅtavyÃs tÃn praj¤ayà anug­hïÃti. ye vimuktyà anugrahÅtavyÃs tÃn vimuktyà anug­hïÃti. ye vimuktij¤ÃnadarÓanena anugrahÅtavyÃs tÃn vimuktij¤ÃnadarÓanena anug­hïÃti. ye srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayitavyÃs tÃn srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati. ye sak­dÃgÃmiphale prati«ÂhÃpayitavyÃs tÃn sak­dÃgÃmiphale prati«ÂhÃpayati. ye 'nÃgÃmiphale prati«ÂhÃpayitavyÃs tÃn anÃgÃmiphale prati«ÂhÃpayati. ye 'rhattve prati«ÂhÃpayitavyÃs tÃn arhattve prati«ÂhÃpayati. ye pratyekabodhau prati«ÂhÃpayitavyÃs tÃn pratyekabodhau prati«ÂhÃpayati. ye bodhau prati«ÂhÃpayitavyÃs tÃn bodhau prati«ÂhÃpayati. e«a sarvatra peyÃla. so 'nekavidham ­dhyà vikurvan gaÇgÃnadÅvÃlukopamÃn lokadhÃtÆn gacchati, sa ÃkÃæksaæs tÃn gaÇgÃnadÅvÃlukopamÃ%<n>% (#<AdSPG II 23>#) lokadhÃtÆn yÃd­ÓÃnà ratnÃnÃm ÃkÃæk«i«yati tÃd­ÓÃnà ratnÃnÃm abhinirhÃsyati. sa sattvÃnÃm abhiprÃyÃn paripÆrayan loka%<dhÃtor>% [f. 272b] lokadhÃtuæ saækrami«yati, sa tÃn lokadhÃtÆn d­«Âvà yathÃbhipretaæ buddhak«etraæ parigrahÅ«yati. tadyathÃpi nÃma paranirmitavaÓavarti«u deve«u upabhogaparibhogÃ, ye 'py anye«u buddhak«etre«u %<a>%pagataparye«Âi«u te tatra bhavi«yanti. sa tayà %<vipÃkÅyena>% dÃnapÃramitayà ÓÅlapÃramitayà k«ÃntipÃramitayà vÅryapÃramitayà dhyÃnapÃramitayà praj¤ÃpÃramitayà vipÃkÅyÃbhir abhij¤Ãbhir vipÃkÅyena bodhimÃrgeïa mÃrgÃkÃraj¤atÃyÃæ caran sarvadharmaparipÆriprÃpta sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpsyati. yÃvat saced rÆpam aparig­hÅtaæ vedanà saæj¤Ã saæskÃra vij¤Ãnam aparig­hÅtaæ yÃvat sarvadharmà kuÓalà và akuÓalà và laukikà và lokottarà vÃ. sÃsravà và anÃsravà và saæsk­tà và asaæsk­tà vÃ. aparig­hÅtÃs, tathaiva anuttarÃ%<æ>% samyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya tatra buddhak«etre sarvopabhogaparibhogà aparig­hÅtà bhavi«yanti. tat kasya heto÷? tathà hi sarvadharmà aparig­hÅtà anupalaæbhayogena, sarvadharmà aparigrahÃya và sattvÃnÃæ dharmo deÓita÷. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann Ãnimittayogena praj¤ÃpÃramitÃæ paripÆrayati. ((7))


parivarta 72.

atha khalv Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavann asaæbhinne«u sarvadharme«v Ãnimitte«u sarvadharme«u svalak«aïaÓÆnye«u «aïïÃæ pÃramitÃnÃæ bhÃvanÃparipÆrir bhavati. dÃnapÃramitÃyà ÓÅlapÃramitÃyà k«ÃntipÃramitÃyà vÅryapÃramitÃyÃ÷ samÃdhipÃramitÃyÃ. praj¤ÃpÃramitÃyÃ÷. katham e«Ãæ sÃsravÃïÃm anÃsravÃïÃæ (#<AdSPG II 24>#) dharmÃïÃæ nÃnÃkaraïaæ praj¤Ãyate, kathaæ dÃnapÃramità antargatà bhavati praj¤ÃpÃramitÃyÃæ, kathaæ ÓÅlapÃramità k«ÃntipÃramità vÅryapÃramità dhyÃnapÃramità kathaæ yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmà antargatà bhavanti praj¤ÃpÃramitÃyÃæ. kathaæ bhagavann evaæ vilak«aïÃnÃæ dharmÃïÃm ekalak«aïÃnÃæ yaduta alak«aïÃnÃæ. praj¤aptir bhavati?

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran. svapnopame«u pa¤casu skandhe«u sthitvà dÃnaæ dadÃti ÓÅlaæ rak«ati k«Ãntiæ bhÃvayati vÅryam Ãrahhate samÃdhiæ bhÃvayati praj¤Ãæ bhÃvayati, pratiÓrutkopame«u pa¤casu skandhe«u sthitvÃ. dÃnaæ dadÃti %<ÓÅlaæ rak«ati>% k«Ãntiæ bhÃvayati vÅryam Ãrabhate samÃdhiæ bhÃvayati praj¤Ãæ bhÃvayati. evaæ pratibhÃsopame«u marÅcyupame«u mÃyopame«u nirmitopame«u pa¤casu skandhe«u sthitvà dÃnaæ dadÃti ÓÅlaæ rak«ati k«Ãntiæ bhÃvayati vÅryam Ãrabhate samÃdhiæ bhÃvayati praj¤Ãæ bhÃvayati. svapnopamà pa¤caskandhà alak«aïà pratiÓrutkopamà pratibhÃsopamà marÅcyupamà mÃyopamà nirmitopamà pa¤caskandhÃ÷ alak«aïÃ÷. tat kasya heto÷? na hi svapnasya kaÓcit svabhÃva÷ na pratibhÃsasya kaÓcit svabhÃva÷ na marÅcikÃyÃ÷ kaÓcit svabhÃva÷ na mayÃyà kaÓcit svabhÃva÷ na nirmitasya kaÓcit svabhÃva÷. yasya svabhÃvo nÃsti tasya laksaïaæ nÃsti, yasya laksaïaæ nÃsti tad ekalak«aïaæ yaduta alak«aïaæ. tad anena api te subhÆte paryÃyeïa evÃæ veditavyam: alak«aïaæ dÃnam alak«aïo dÃyaka÷ alak«aïa pratigrÃhaka÷. ya evaæ j¤Ãtvà dÃnaæ dadÃti sa dÃnapÃramitÃæ [f. 273a] paripÆrayaæc chÅlapÃramitayà na vivartate. k«ÃntipÃramitayà vÅryapÃramitayà samÃdhipÃramitayà praj¤ÃpÃramitayà na vivartate. sa iha «aÂsu pÃramitÃsu sthitvà catvÃri dhyÃnÃni paripÆrayati. catvÃry apramÃïÃæ catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattÅ paripÆrayati. catvÃri sm­tyupasthÃnÃni paripÆrayati. catvÃri samyakprahÃïÃni. caturardhipÃdà pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni saptabodhyaÇgÃny ÃryëÂÃÇgaæ mÃrgaæ paripÆrayati. ÃdhyÃtmaÓÆnyatÃæ paripÆrayati bahirddhÃÓÆnyatam adhyÃtmabahirddhÃÓÆnyatÃæ. abhÃvaÓÆnyatÃæ svabhÃvaÓÆnyatÃm abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃæ yÃvat svalak«aïaÓÆnyatÃæ paripÆrayati. ÓÆnyatÃæ samÃdhiæ paripÆrayaty Ãnimittaæ samÃdhim apraïihitaæ samÃdhiæ paripÆrayati. a«Âau vimok«Ãn paripÆrayati. navÃnupÆrvasamÃpattÅ paripÆrayati. pa¤cÃbhij¤ÃparipÆrayati. pa¤cadhÃraïÅmukhaÓatÃni paripÆrayati. catasra÷ pratisaævida÷ (#<AdSPG II 25>#) paripÆrayati. daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni mahÃmaitrÅ%<æ>% mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikÃ%<æ>% buddhadharmÃn paripÆrayati. sa iha vipÃkÅye«v anÃsrave«u dharme«u sthitvà pÆrvasyÃn diÓi lokadhÃtÆn ­dhyà gatvà buddhÃn bhagavata÷ paryupÃste. tÃ%<æ>%Ó ca upati«Âhate. yÃvad upabhogaparibhogaiÓ ca sattvÃnÃm arthaæ kurvati. ye dÃnena saægrahÅtavyÃs tÃn dÃnena saæg­hïÃti. ye ÓÅlena saægrahÅtavyÃs tÃæc chÅlena saæg­hïÃti. ye k«Ãntyà saægrahÅtavyÃs tÃn k«Ãntyà saæg­hïÃti. ye vÅryeïa saægrahÅtavyÃs tÃn vÅryeïa saæg­hïÃti. ye samÃdhinà saægrahÅtavyÃs tÃn samÃdhinà saæg­hïÃti. ye praj¤ayà saægrahÅtavyÃs tÃn praj¤ayà saæg­hïÃti. yÃvad ye sarvakuÓalai÷ dharmai÷ saægrahÅtavyÃs tÃn sarvakuÓalair dharmai saæg­hïÃti. sa tai÷ kuÓalamÆlai samanvÃgata÷ sarvadharmeÓvara÷ saæsÃraæ copÃdadÃti. na ca saæsÃrÃvacarai. du÷khair lipyate. sattvÃnÃæ k­te devamÃnu«yikÅ saæpattir upÃdadÃti. yÃbhi÷ saæpattibhi÷ sattvÃn saæg­hïÃti: so 'lak«aïÃn sarvadharmÃn jÃnÃti. srotaÃpattiphalaæ ca jÃnÃti. na ca tatra avati«Âhate. sak­dÃgÃmiphalaæ ca jÃnÃti na ca tatra avati«Âhate. anÃgÃmiphalaæ ca jÃnÃti na ca tatra avati«Âhate. arhatvaæ ca jÃnÃti na ca tatra avati«Âhate. pratyekabodhiæ ca jÃnÃti na ca tatra avati«Âhate. tat kasya hetohs? tathà hi tena sarvadharmà j¤Ãtvà sarvÃkÃraj¤atà anuprÃptavyÃ: yà asÃdhÃranà sarvaÓrÃvakapratyekabuddhai%<÷>%. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva alak«aïà sarvadharmà j¤Ãtvà «aÂpÃramità alak«aïÃn jÃnÃti. yÃvat sarva%<buddha>%dharmÃn alak«aïÃn jÃnÃti.

punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran svapnopame«u pa¤casu upÃdÃnaskandhe«u sthitvà ÓÅlapÃramitÃæ paripÆrayati. pratiÓrutkopame«u pratibhÃsopame«u mÃyopame«u marÅcikopame«u nirmitopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà ÓilapÃramitÃæ paripÆrayati. sa khalu puna÷ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva svapnopamÃ%<n>% pa¤copÃdÃnaskandhÃn j¤Ãtvà pratiÓrutkopamÃ%<n>% pratibhÃsopamÃn mÃyopamÃn marÅcyupamÃn nirmitopamÃn pa¤copÃdÃnaskandhÃn j¤Ãtvà alak«aïaÓÅlapÃramitÃæ paripÆrayati. akhaï¬Ãm acchidrÃm aÓabalÃm akalmëÃm aparÃm­«ÂÃæ bhuji«yÃæ vij¤apraÓastÃæ susamÃptÃm ÃryÃm anÃsravÃni mÃrgaparyÃpannÃæ (#<AdSPG II 26>#) lokottarÃæ, yatra sthitvà samÃdÃnasÃæketikaæ ÓÅlaæ rak«ati. dharma%<tÃ>%pratilaæbhikaÓÅlaæ ca saævaraÓÅlaæ ca vij¤aptisÅlaæ ca [f. 273b] samudÃcÃraÓÅlaæ ca asamudÃcÃrasÅlaæ ca. sa evaærÆpai ÓÅlai samanvÃgato na parÃm­Óaty anena ahaæ k«atriyamahÃÓÃlakulÃnÃæ sahabhÃgatÃyai upapadyeya%<æ>%. brÃhmaïamahÃsÃlakulÃnaæ và sahabhÃgatÃyai g­hapatimahÃsÃlakulÃnaæ và sahabhÃgatÃyai upapadyeyaæ rÃjà và bhaveyaæ cakravartÅ koÂÂarÃjà và cÃturmahÃrÃjakÃyikÃnÃæ và devÃnÃæ sahabhÃgatÃyai upapadyeya%<æ>%. trÃyaæstriæÓÃnÃæ và yÃmÃnÃæ và tu«itÃnÃæ và nirmÃïaratinÃæ và paranirmitavaÓavartinÃæ và devÃnÃæ sahabhÃgatÃyai upapadyeya%<æ>%. srotaÃpattiphalaæ và anuprÃpnuyÃ%<æ>% sak­dÃgÃmÅnÃæ và anÃgÃminÃæ và arhatvaæ vÃ. pratyekabodhiæ và bodhiæ và anuprÃpnuyÃm iti. tat kasya heto÷? tathà hy alak«aïÃ÷ sarvadharmÃ÷ ekalak«aïà yaduta abhÃvasvabhÃvalak«aïÃ÷. na hy alak«aïo dharma alak«aïaæ dharmam anuprÃpnoti. nÃpi vilak«aïo dharmo vilak«aïaæ dharmaæ prÃpnoti. nÃpy avilak«aïà và alak«aïà và dharmà avilak«aïÃn va alak«aïÃn và dharmÃ%<n>% prÃpnuvanti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann alak«aïaÓÅlapÃramitÃæ paripÆrya bodhisattvanyÃmam avakrÃmati. bodhisattvanyÃmam avakramann anutpattike«u dharme«u k«Ãntiæ pratilabhate. mÃrgÃkÃraj¤atÃyÃæ caran pa¤cÃbhij¤Ã vipÃkÅyà pratilabhya pa¤casu dhÃraïÅmukhaÓate«u pa¤casu samÃdhimukhaÓate«u sthitvà catasra÷ pratisaævida pratilabhya buddhak«etrÃd buddhak«etraæ saækrami«yati. buddhÃn bhagavata÷ prayupÃsina sattvÃæÓ ca paripÃcayati buddhak«etraæ ca parigrahÅ«yati. pa¤cagatike saæsÃre saæsari«yati na ca saæsÃrÃvacareïa karmaïà na vipÃkena lepsyate. tadyathÃpi nÃma nirmitaÓ caækramyate ti«Âhati ni«Ãdati Óayyaæ kalpayati, na ca asya Ãgamanaæ saæd­«yate na gamanaæ na sthÃnaæ na ni«adyà na ÓayyÃna, sattvÃnÃæ ca arthaæ karoti na ca sattvam upalabhyate na (#<AdSPG II 27>#) sattvapraj¤aptiæ. tadyathÃpi nÃma subhÆte ÓÃnto nÃma tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho 'nuttarÃæ samyakasaæbodhim abhisaæbuddho 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya dharmacakraæ pravartya aparimÃïÃæ sattvÃæ dvÃbhyÃæ yÃnÃbhyÃæ parinirvÃpya na kaÓcid bodhisattvam upalabhate yam anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau vyÃkÃr«Åt. sa ÃyusaæskÃrÃn uts­jya nirmitaæ nirmÃya anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau parinirv­ta, sa khalu puna÷ subhÆte nirmita÷ kalpasyÃtyayena bodhisattvaæ mahÃsattvaæ vyÃk­tya anuttarÃyÃæ samyaksaæbodhau parinirvÃti. tasya ca parinirv­tasya na ki¤cid vastu upalabhyate. rÆpaæ và vedanà và saæj¤Ã và saæskÃrà và vij¤Ãnaæ vÃ. evam eva subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo na sattvam upalabhate na sattvapraj¤aptiæ, sattvÃnÃ%<æ>% ca arthaæ karoti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæc chÅlapÃramitÃæ paripÆrayati. yasyà paripÆrïatvÃd antargatà sarvadharmà bhavanti.

punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæ. svapnopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà pratiÓrutkompame«u pratibhÃsopame«u mÃyopame«u marÅcyupame«u nirmitopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthittvà alak«aïak«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayati? kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ alak«aïe«u dharme«u sthitvà k«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayati? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dvÃbhyÃæ k«ÃntibhyÃæ k«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayati. katamÃbhyÃæ dvÃbhyÃæ k«ÃntibhyÃæ? adhivÃsanak«Ãntyà dharmÃvabodhak«Ãntyà ca. tatra katamà adhivÃsanak«Ãntir? yat prathamacittotpÃdam [f. 274a] upÃdÃya yÃvad bodhimaï¬ani«adanÃd antrÃntarÃd bodhisattvasya mahÃsattvasya sacet sarvasattvà Ãgamya Ãgamya ÃkroÓeyu paribhëeran vÃ. asatyÃbhir và paru«Ãbhir vÃgbhi÷ samudÃcareyur lo«Âadaï¬aÓastraprahÃrÃn dadyus, tatra bodhisattvena mahÃsattvena k«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayitukÃmena ekacittotpÃdo 'pi k«obhasahagato vyÃpÃdasahagato và notpÃdayitavya÷. te«v eva sattve«v atÅva kartavyÃ÷ kleÓarujÃrtà bateme sattvÃ, te mayà apÃpacittam utpÃdiyatavyÃ. api tu mayaite ÓatrubhÆtà skandhà parig­hÅtÃ. yadyaivaæ pratyavek«ate maitrÃvÃn karuïÃyati iyam ucyate adhivÃsanak«Ãnti÷. tatra katamà dharmÃvabodhak«Ãnti÷? yat tÃny api sattvÃ%<n>% paramÃrthato nopalabhate. (#<AdSPG II 28>#) ko mà ÃkroÓate paribhëate và asatyÃbhir và paru«Ãbhir vÃgbhi÷ samudÃcarati lo«Âadaï¬aÓastraprahÃrÃn và dadÃti, mÃyopamà sarvasaæskÃrà riktÃs tucchà vaÓikà gaganakalpà ÃtmasattvajÅvajantupuru«apudgalamanujamÃnavavirahitÃparikalpasamutthitÃs, te sarve vikalpà ko mà ÃkroÓate và paribhëate và asatyÃbhir và paru«Ãbhir vÃgbhi÷ samudÃcarati. lo«Âadaï¬aÓastraprahÃrÃn và dadÃti, ahaæ punar naivaæ vikalpayi«yÃmi. svabhÃvaÓÆnyatÃm upÃdÃya paramÃrthaÓÆnyatÃm upÃdÃyaiyam ucyate dharmÃvabodhak«Ãnti÷. sa evam upaparÅk«amÃïa k«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayati, so 'nayà k«ÃntipÃramitayà paripÆrïayà anutpattike«u dharme«u k«Ãnti%<æ>% pratilabhate.

subhÆtir Ãha: kai«Ã bhagavann anutpattikadharmak«Ãnti. kiæ và asya pramÃïaæ. kiæ và j¤Ãnaæ?

bhagavÃn Ãha: aïur api subhÆte yad dharmo notpadyate. tad ucyate anutpattikam iti. tatra ya%<j>% j¤Ãnaæ tad ucyate k«Ãnti, yena j¤Ãnena anutpattike«u dharme«u k«Ãntiæ pratilabhate.

Ãha: yà ca bhagavaæc chrÃvakÃïÃæ yà ca pratyekabuddhÃnÃm amitpattikadharmak«Ãnti÷ yà ca bodhisattvasya mahÃsattvasya anutpattikadharmak«Ãnti. ÃsÃæ k«ÃntÅnÃæ kin nÃnÃkaraïaæ?

bhagavÃn Ãha: yac ca subhÆte srotaÃpannasya j¤Ãnaæ yac ca prahÃïaæ sà bodhisattvasya mahÃsattvasya k«Ãnti. yat sak­dÃgÃmino j¤Ãnaæ ca prahÃïÃæ ca sà bodhisattvasya mahÃsattvasya k«Ãnti. yad anÃgÃmino j¤Ãnaæ ca prahÃïaæ ca sà bodhisattvasya mahÃsattvasya k«Ãnti. yad arhato j¤Ãnaæ ca prahÃïaæ ca sà bodhisattvasya mahÃsattvasya k«Ãnti. yat pratyekabuddhasya j¤Ãnaæ ca prahÃïaæ ca sà bodhisattvasya mahÃsattvasya k«Ãnti. idaæ subhÆte nÃnÃkaraïaæ ÓrÃvakapratyekabuddhak«ÃntyÃÓ ca bodhisattvak«ÃntyÃÓ ca, sa khalu puna÷ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo 'nayaivaærÆpayà k«Ãntyà samanvÃgata sarvaÓrÃvakapratyekabuddhÃn abhibhavati. sa evai«Ã k«ÃntyÃm anutpattikadharmak«ÃntyÃæ sthitvà bodhisattvamÃrge caran mÃrgÃkÃraj¤atÃæ paripÆrayati. yayà paripÆrïayà avirahito bhavati. saptat­æÓatà bodhipak«yair dharmai÷ ÓÆnyatÃnimittÃpraïihitai÷ samÃdhibhi÷. sa Ãbhi pa¤cabhir abhij¤Ãbhir avirahito bhava%<ti>%. so 'virahitatvÃt sattvÃn paripÃcayati. buddhak«etraæ ca pariÓodhayati. sattvÃæÓ ca paripÃcya (#<AdSPG II 29>#) buddhak«etraæ ca pariÓodhya ekak«aïasamÃyuktayà [f. 274b] praj¤ayà sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann alak«aïak«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayati.

punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo svapnopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà pratiÓrutkopame«u pratibhÃsopame«u mÃyopame«u marÅcyupame«u nirmitopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«v alak«aïe«u sthitvà kÃyikaæ caitasikaæ ca vÅryam Ãrabhate, sa kÃyikena vÅryeïa %<bo>%dhim abhinirharati. sa daÓadik«u lokadhÃtÆn gatvÃ. buddhÃn bhagavata÷ paryupÃste sattvÃnÃæ ca arthaæ karoti. sa tena kÃyikena vÅryeïa sattvÃn paripÃcya tri«u yÃne«u niveÓayati. prati«ÂhÃpayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann alak«aïavÅryapÃramitÃæ paripÆrayati. sa caitasikena vÅryeïa anÃsraveïa mÃrgeïa mÃrgaparyÃpannena vÅryapÃramitÃæ paripÆrayati. yatra paryÃpannà sarvakuÓaladharmà tadyathà catvÃri sm­tyupasthÃnÃni catvÃri samyakprahaïÃni catvÃrardhipÃdà pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni saptabodhyaÇgÃny ÃryëÂÃægo mÃrga÷ triïi vimok«amukhÃni catvÃri dhyÃnÃni catvÃry apramÃïÃni catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattayo '«Âau vimok«Ã navÃnupÆrvasamÃpattayo daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni catasra pratisaævido mahÃmaitriæ mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ, yatra bodhisattvena mahÃsattvena caratà sarvÃkÃraj¤atà paripÆrayitavyà yasyà paripÆryà sarvavÃsanÃnusandhiæ prahÃsyati, sa prahÃya lak«aïaparini«pattiæ paripÆrya samantaprabhatÃæ ca ÃrÃgya dharmacakraæ pravartayati. dvÃdaÓÃkÃraæ triparivartaæ, yasya pravartatena trisÃhasramahÃsÃhasro lokadhÃtu%<÷>% «a¬vikÃraæ kampi«yate prakampi«yate saæprakampayi«yate cali«yati pracali«yati saæpracali«yati. vedhi«yati pravedhi«yati saæpravedhi«yati. sarvo 'yaæ trisÃhasramahÃsÃhasro IokadhÃtur udÃreïa avabhÃsena sphari«yati. tasya khalu punas tathÃgatasya arhata÷ samyaksaæbuddhasya yatra Óabdo niÓcari«yati yo so 'nuÓrÃvayi«yate, tatra ye trisÃhasramahÃsÃhasre lokadhÃtau sattvÃs tani Óabdaæ Óro«yanti. te sarve niyatà bhavi«yanti t­«u yÃne«u, evaæ bahukarà hi subhÆte bodhisattvasya (#<AdSPG II 30>#) mahÃsattvasya vÅryapÃramitÃ. vÅryapÃramitÃyÃæ sthitvà bodhisattvena mahÃsattvena sarvabuddhadharmà paripÆrayitavyÃ÷ sarvÃkÃraj¤atà anuprÃptavyÃ÷.

punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran svapnopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà pratiÓrutkopame«u pratibhÃsopame«u mÃyopame«u marÅcyupame«u nirmitopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà samÃdhipÃramitÃæ paripÆrayati? kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran. svapnopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà pratiÓrutkopame«u pratibhÃsopame«u mÃyopame«u marÅcyupame«u nirmitopame«u pa¤casÆpÃdÃnaskandhe«u sthitvà samÃdhipÃramitÃæ paripÆrayati? iha subhÆte [f. 275a] bodhisattvo mahÃsattva prathamaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati. yÃvac caturthaæ dhyÃnam upasaæpadya viharati. maitrÅm upasaæpadya viharati. karuïÃæ muditÃm upek«Ãm upasaæpadya viharati. ÃkÃÓÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharati. vij¤ÃnÃnantyÃyatanam Ãki¤canyÃtanaæ naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanam upasaæpadya viharati. ÓÆnyatÃnimittÃpraïihitÃn samÃdhÅn bhÃvayati. vidyu%<to>%pamaæ samÃdhiæ bhÃvayati. samyaksamÃdhiæ bhÃvayati. vajropame samÃdhau sthitvà tathÃgatasamÃdhiæ sthÃpayitvà yÃvanta÷ kecana÷ samÃdhaya÷ ÓrÃvakasÃdhÃraïÃ÷ và pratyekabuddhasÃdhÃraïÃ÷ và ye 'py anye samÃdhisamÃpattigaïÃs tÃn sarvÃn kÃyena spharitvà upasaæpadya viharati. na ca tÃn samÃdhÅn ÃsvÃdayati. na samÃpattiphalaæ. tat kasya heto÷? tathà hi sa bodhisattvo mahÃsattva÷ tÃn samÃdhÅn alak«aïÃn jÃnÃty abhÃvasvabhÃvÃn, tat katham alak«aïo dharma alak«aïan dharmam ÃsvÃdayati. katham abhÃvo dharma abhÃvaæ dharmam ÃsvÃdayati? so 'nÃsvÃdayan na kasyacit samÃdher vaÓena upapadyate. rÆpadhÃtau và ÃrÆpyadhÃtau vÃ. tat kasya heto÷? tathà hi sa tau dhÃtau nopalabhate. yo 'pi samÃpadyeta yenÃpi samÃpadyeta tad api nopalabhate. so 'nupalabhamÃna÷ alak«aïasamÃdhipÃramitÃæ paripÆrayati. so 'nayà samÃdhipÃramitayà ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ%<n>% atikrÃmati.

subhÆtir Ãha: kathaæ bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva samÃdhipÃramitÃæ paripÆrya ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikrÃmati?

(#<AdSPG II 31>#)
bhagavÃn Ãha: tathà hi subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo 'dhyÃtmaÓÆnyatÃyÃæ suÓik«ita÷ yÃvat svalak«aïaÓÆnyatÃyÃæ suÓik«ita÷, na ceha ÓÆnyatÃsu kaÓcid dharma upalabbyate. yatra prati«Âhet. srotaÃpattiphalaæ và sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và pratyekabodhiæ vÃ, yÃpi sà sarvÃkÃraj¤atà sÃpi ÓÆnyà ÓÆnyatÃbhi÷. sa Ãbhi÷ ÓÆnyatÃbhi÷ bodhisattvo mahÃsattva÷ ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikramya bodhisattvanyÃmam avakrÃmati.

Ãha: katamo bhagavan bodhisattvasya mahÃsattvasya Ãma katamo nyÃma÷?

bhagavÃn Ãha: sarva÷ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya upalaæbha÷. Ãma÷, sarvonupalaæbho nyÃma÷.

Ãha: katamo bhagavann upalaæbha÷ katamo 'nupalaæbha÷?

bhagavÃn Ãha: rÆpaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya upalaæbha÷. vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃ%<ravij¤Ã>%naæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya upalaæbha÷. cak«urÆpaïi ca Órotraæ ÓabdÃæÓ ca ghrÃïaæ gandhÃæÓ ca jihvarasÃÓ ca kÃya÷ spra«ÂavyÃni ca. mano dharmÃæÓ ca upalaæbha÷. yÃvat sarvÃkÃraj¤atà upalaæbha÷. Ãma÷. niyÃma÷ puna÷ subhÆte yatrai«Ãæ dharmÃïÃæ pravyÃhÃro 'pi nopalabhyate. rÆpasya yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃyÃ. tat kasya heto÷? thathà hi subhÆte yo rÆpasya svabhÃva so 'pravyÃhÃra÷, yÃvad ya÷ sarvÃkÃraj¤atÃyà svabhÃva÷ so 'pravyÃhÃra÷. ayaæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya niyÃma÷, sa niyÃmÃvakrÃnto bodhisattvo mahÃsattva÷ sarvasamÃdhi÷ paripÆrïa÷ samÃdhivaÓena api nopapadyate. prÃg eva rÃgaæ và do«aæ và mohaæ và utpÃdayed yatra sthitvà tat karmÃbhisaæskuryad yena karmÃbhisaæskÃreïa pa¤cagatike saæsÃre patet iti nedaæ sthÃnaæ vidyate. anyatra mÃyopame«u dharme«u sthitvà sarvasattvÃnÃm arthaæ karoti. na ca sattvam upalabhate (#<AdSPG II 32>#) na mÃyÃæ, so 'nupalabhamÃna sattvÃæÓ ca paripÃcayati. buddhak«etraæ ca parig­hïÃti. [f. 275b] evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ samÃdhipÃramitÃæ paripÆrya yÃvad dharmacakraæ pravartayati. yaduta anupalaæbhacakraÓÆnyatÃnimittÃpraïihitacakraæ.

punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran svapnopamÃ%<æ>% sarvadharmÃn parijÃnÃti. pratiÓrutkopamÃn pratibhÃsopamÃn mÃyopamÃn marÅcyupamÃn nirmitopamÃn sarvadharmÃn parijÃnÃti.

(VII 4) Ãha: kathaæ punar bhagavan bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran svapnopamÃn sarvadharmÃn parijÃnÃti. pratiÓrutkopamÃn pratibhÃsopamÃn mÃyopamÃn marÅcyupamÃn nirmitopamÃn sarvadharmÃn parijÃnÃti?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran nÃpi svapnam adrÃk«Å%<n>% na svapnadarÓinaæ. na pratiÓrutkam adrÃk«Å%<n>% na pratiÓrutkaÓrotÃraæ, na pratibhÃsam adrÃk«Å%<n>% na pratibhÃsadarÓinaæ. na mÃyÃn adrÃk«Å%<n>% na mÃyÃdarÓinaæ. na marÅcikam adrÃk«Ån na marÅcikadarÓinaæ. na nirmitam adrÃk«Å%<n>% na nirmitadarÓinaæ. tat kasya heto÷? tathà hi viparyÃsa÷ svapna pratiÓrutka pratibhÃso mÃyà marÅcikà viparyÃso nirmito, bÃlap­thagjanÃnÃæ. arhat punar na svapnaæ paÓyati na svapnadarÓinaæ. yÃvan na nirmitaæ paÓyati na nirmitadarÓinaæ. evaæ yÃvat pratyekabuddho bodhisattvo mahÃsattva tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho naiva svapnaæ paÓyati na svapnadarÓinaæ. yÃvan na nirmitaæ paÓyati na nirmitadarÓinaæ. tat kasya heto%<s>%? tathà hy abhÃvasvabhÃvÃ÷ sarvadharmÃ÷ parinirvÃïasamà asadbhÆtatayÃ÷. aparini«pannÃ÷ sarvadharmÃ÷ asaæbhÆtatayÃ. tat kiæ bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran bhÃvasaæj¤Å bhavi«yati parini«pannasaæj¤Å và bhÆtasaæj¤Å và nedaæ sthÃnaæ vidyate. tat kasya heto÷? na sà praj¤ÃpÃramità syÃd yadi kasyacid dharmasya svabhÃva upalabhyeta parini«pattir và sadbhÆtatà vÃ, evaæ ca bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ %<caran>% rÆpe na sajjate. yÃvad vij¤Ãne na sajjate, kÃmadhÃtau na sajjate. rÆpadhÃtau na sajjate. ÃrÆpyadhÃtau na sajjate. dhyÃnavimok«asamÃdhisamÃpatti«u na sajjate. catur«u sm­tyupasthÃne«u na sajjate yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge na sajjate. ÓÆnyatÃyÃæ na sajjate. ÃnimittasamÃdhÃv apraïihite samÃdhau na sajjate. dÃnapÃramitÃyÃæ (#<AdSPG II 33>#) na sajjate. ÓÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ samÃdhipÃramitÃyÃæ na sajjate. sa iha praj¤ÃpÃramitÃyÃæ sthita prathamaæ bhÆmiæ paripÆrayati. tatra ca cchandarÃgaæ notpÃdayati. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi sa tÃn bhÆmÅn nopalabhate. tat kiæ tatra cchandarÃgam utpÃdayi«yati, yÃvad daÓamÅ%<æ>% bhÆmiæ paripurayati. tatra ca cchandarÃgaæ notpÃdayati. tat kasya heto%<s>%? tathà hi sa tÃn bhÆmÅn nopalabhate. tat kiæ tatra cchandarÃgam utpÃdayi«yati. sa praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati. tÃæ ca praj¤ÃpÃramitÃæ nopalabhate. so 'nupalaæbhÃyÃæ caran sarvadharmÃæÓ ca tatra praj¤ÃpÃramitÃyÃm antargatÃn paÓyati. tÃæÓ ca dharmÃn nopalabhate. tat kasya heto%<s>%? tathà hi te ca dharmà sà ca praj¤ÃpÃramità advayam advaidhÅkÃraæ. tat kasya heto%<s>%? tathà hi te«Ãæ dharmÃïÃæ na kaÓcid bhedo 'sti. dharmadhÃtunirdeÓena tathatÃnirdeÓena [f. 276a] bhÆtakoÂinirdeÓena. a%<saæ>%bhinnÃ÷ sarvadharmÃ÷.

%<Ãha>%: asaæbhinnÃnÃæ bhagavan sarvadharmÃïÃæ kathaæ kuÓalÃkuÓalÃnÃæ dharmÃïÃæ nirdeÓo bhavati. kathaæ laukikalokottarÃïÃæ dharmÃïÃæ nirdeÓo bhavati. kathaæ sÃsravÃnÃsravÃïÃæ dharmÃïÃæ nirdeÓo bhavati. kathaæ saæsk­tÃsaæsk­tÃnÃæ dharmÃïÃæ nirdeÓo bhavati?

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte yà dharmÃïÃæ dharmatÃ. api nu tatra kasyacid dharmasya. pravyÃhÃro 'sti. saæsk­tasya và asaæsk­tasya vÃ. srotaÃpattiphalasya và sak­dÃgÃmiphalasya vÃ. anÃgÃmiphalasya và arhattvasya vÃ. pratyekabodher và bodher vÃ.

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: tad anena api te subhÆte paryÃyeïa evaæ veditavyaæ. asaæbhinnÃ÷ sarvadharmÃ÷ alak«aïà anutpÃdo 'prÃdurbhÃvÃ÷ sarvadharmÃ, na me subhÆte pÆrvaæ bodhisattvacÃrikÃæ caratà kasyacid dharmasya svabhÃva upalabdho rÆpam iti và vedaneti và saæj¤eti và saæskÃra iti vÃ. vij¤Ãnam iti vÃ. yÃvat saæsk­tam iti và asaæk­tam iti vÃ. yÃvat srotaÃpattiphalam iti vÃ. yÃvad bodhir iti vÃ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ %<carati>% prathamacittotpÃdam upÃdÃya. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyate. anupalaæbhayogena. sarvadharmÃïÃæ ca svabhÃvakuÓalena bhavitavyaæ. sarvadharmasvabhÃvakuÓalo hi bodhisattvo mahÃsattva bodhimÃrgaæ (#<AdSPG II 34>#) ca paripÆrayati. sattvÃæÓ ca paripÃcayati. buddhak«etraæ ca parig­hïÃti. yatra sthitvà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhya %<tathÃ>% sattvÃn vinayati. yathà vinÅtÃs t­«u bhave«u na d­Óyante. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caritavyam alak«aïayogena. ((72))


(#<AdSPG II 35>#)
VIII dharmakÃya abhisamaya
parivarta 73.

(VIII 4) atha Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavan svapnopamÃnÃæ sarvadharmÃïÃm avastukÃnÃm abhÃvasvabhÃvÃnÃæ svalak«aïaÓÆnyÃnÃæ vyavasthÃnaæ bhavati. ime kuÓalà dharmà ime akuÓalà dharmà ime laukikà ime lokottarà ime sÃsravà ime anÃsravà ime saæsk­tà ime asaæsk­tà ime srotaÃpattiphalasÃk«ÃtkriyÃyai saævartante. ime sak­dÃgÃmiphalasÃk«ÃtkriyÃyai ime 'nÃgÃmiphalasÃk«ÃtkriyÃyai ime 'rhatphalasÃk«ÃtkriyÃyai saævartante. ime pratyekabodhaye saævartante. ime 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye saævartante? evaæ kathaæ pratiÓrutkopmÃnÃæ pratibhÃsopamÃnÃæmÃyopamÃnÃæ marÅcyupamÃnÃæ nirmitopamÃnÃm avastukÃnÃm abhÃvasvabhÃvÃnÃæ svalaksaïaÓÆnyÃnÃæ vyavasthÃnaæ bhavati. ime kuÓalà dharmà ime akuÓalà yÃvad ime 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye saævartante?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bÃlo 'ÓrutavÃn p­thagjana÷. svapnam upalabhate. svapnadarÓinam apy upalabhate. yÃvan nirmitam upalabhate nirmita%<darÓina>%m apy upalabhate. sa svapnam upalabhya svapnadarÓinam apy upalabhya: yÃvan nirmitam upa%<la>%bhya nirmitadarÓinam apy upalabhya kuÓalasaæskÃrÃn abhisaæskaroti. kÃyena vÃcà manasÃ, akuÓalasaæskÃrÃn abhisaæskaroti. kÃyena vÃcà manasÃ, Ãne¤jyÃn abhisaæskÃrÃn [f. 276b] abhisaæskaroti kÃyena vÃcà manasÃ, tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dvayo ÓÆnyatayo sthitvÃ, atyantaÓÆnyatÃyÃm anavarÃgraÓÆnyatÃyÃæ ca, sattvÃnÃæ dharman deÓayati. ÓÆnyaæ traidhÃtukam eta%<n>%, nÃsty atra rÆpaæ và vedanà và saæj¤Ã vÃ. saæskÃrà và vij¤Ãnaæ vÃ, skandhà và dhÃtavo và ÃyatanÃni vÃ, svapna e«a pratiÓrutkai«Ã pratibhëa e«a mÃyai«Ã marÅcikai«Ã (#<AdSPG II 36>#) nirmitam etat. nÃsti skandhà và dhÃtavo và ÃyatanÃni vÃ. nÃsty atra svapno na svapnadarÓÅ na pratiÓrutkà na pratiÓrutkà ÓrotÃ. na pratibhÃso na pratibhÃsadarÓÅ. na mÃyà na mÃyÃ%<darÓÅ>%, na marÅcika %<na>% marÅcikadarÓÅ. na nirmitaæ na nirmitÃ. api tu khalu sarva ete dharmà avastukà abhÃvasvabhÃvÃs, tad yÆyam askandhe«u skandhadarÓina. adhÃtu«u dhÃtusaæj¤ina. anÃyatane«v Ãyatanasaæj¤ina. api tu khalu pratÅtyasamutpannà ete sarvadharmà viparyÃsasamutthità karmavipÃkaparig­hÅtÃ. kiæ punar yÆyam atra avastuke«u dharme«u vastusaæj¤ino bhavata. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena ye matsariïa÷ sattvÃs tÃn matsaryÃd vinivartya dÃnapÃramitÃyÃæ niyojayati. te«Ãæ ca dÃnaparityÃgo mahÃbhogatÃyai saævartate. sa tÃæÓ tata÷ uccÃlya ÓÅlapÃramitÃyÃæ niyojayati. te«Ãæ tac chÅlasamÃdÃnaæ svargopapattaye saævartate. sa tata÷ uccÃlya samÃdhau niyojayati. te«Ãæ samÃdhibrahmalokopa%<pa>%ttaye saævartate. evaæ prathamà dhyÃnà dvitÅye dhyÃne dvitÅyà dhyÃnà t­tÅye dhyÃne. t­tÅyà dhyÃnà caturthe dhyÃne. caturthÃd dhyÃnÃd ÃkÃÓÃnantyÃyatanasamÃpattau. vij¤ÃnantyÃyatanasamÃpattau. ÃkiæcanyÃyatanasamÃpattau naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpauau niyojayati. sa tato hÅnÃd dÃnÃd dÃnaphalÃc ca anekaparyÃyeïa vivecya anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtav ÃÓvÃsayati niveÓayati prati«ÂhÃpayati. sa tata÷ ÓÅlÃ%<c>% ca ÓÅlaphalÃc ca anekaparyÃyeïa vivecya anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau prati«ÂhÃpayati. sa tata÷ samÃdheÓ ca samÃdhiphalÃc ca anekaparyÃyeïa vivecya anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau prati«ÂhÃpayati. catur«u sm­tyupasthÃne«u catur«u samyakprahÃïe«u catur«v iddhipÃde«u pa¤casv indriye«u pa¤casu bale«u saptasu bodhyaÇge«u ÃryëÂÃÇge mÃrge tri«u vimok«amukhe«v a«ÂÃsu vimok«e«u navasv anupÆrvasamÃpatti«u daÓasu tathÃgatabale«u catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃm a«ÂÃdaÓa«v Ãveïike«u buddhadharme«v aÓvÃsayati niveÓayati vinayati prati«ÂhÃpayati. sa ebhir anÃsravair dharmair arÆpibhir anidarÓanair apratighair ye srotaÃpattiphalaæ prÃrthayanti tÃn (#<AdSPG II 37>#) srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati. yÃvad ye 'rhattvaæ prÃrthayanti tÃn arhattve prati«ÂhÃpayati. ye pratyekabodhiæ prÃrthayanti tÃn pratyekabodhau prati«ÂhÃpayati. ye 'nuttarÃæsamyaksaæbodhiæ prÃrthayanti te«Ãæ bodhimÃrgam Ãca«Âe upadiÓati samuttejayati. saæprahar«ayati. prati«ÂhÃpayati, evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran svapnopamÃnÃæ [f. 277a] sarvadharmÃïÃm avastukÃnÃm abhÃvasvabhÃvÃnÃæ svalak«aïaÓÆnyÃnÃæ vyavasthÃnaæ karoti.

evam ukte Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: ÃÓcaryam idaæ bhagavann adbhutadharmo yatra hi nÃma bodhisattvo mahÃsattva iha gaæbhÅrÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann abhÃvasvabhÃvÃnÃæsarvadharmÃïÃm atyantaÓÆnyÃnÃm %<an>%avarÃgraÓÆnyÃnÃæ sarvadharmÃïÃæ vyavasthÃnaæ karoti, ime kuÓalà dharmà ime akuÓalà dharmà ime sÃsravà dharmà ime anÃsravà dharmÃ÷ yÃvad ime saæsk­tà dharmà ime asaæsk­tà dharmÃ÷.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. ÃÓcaryam idaæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm abdhutadharmo yadi iha gaæbhÅrÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caranto dharmÃïÃæ vyavasthÃna%<æ>% kurvanti. sacet punas tvaæ subhÆte janÅyÃye bodhisattvasya mahÃsattvasya ÃÓcaryÃdbhuto dharmas tatsarvaÓrÃvakapratyekabuddhais tasya bodhisattvasya mahÃsattvasya na sukara÷ pratyupakÃra÷ kartuæ. na yu«mÃbhi÷ sarvair api bodhisattvasya mahÃsattvasya Óakyaæ sa dharmo 'bhibhavituæ.

subhÆtir Ãha: katamo bhagavan bodhisattvasya mahÃsattvasya abdhutadharma ya÷ sarvaÓrÃvaka%<pratyeka>%buddhÃnÃæ na saævidyate?

bhagavÃn Ãha: tena hi subhÆte Ó­ïu sÃdhu ca su«Âu ca manasikuru, bhëi«ye %<'haæ te>%. iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran vipÃkÅyÃsu «aÂsu pÃramitÃsu sthitvà pa¤casu ca abhij¤Ãsu saptat­æÓati ca bodhipak«ye«u dharme«u dhÃraïÅmukhe«u samÃdhimukhe«u ca daÓasu tathÃgatabale«u catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃm a«ÂÃdaÓa«v Ãveïike«u buddhadharme«u sthitvà diÓvidik«u lokadhÃtÆæ gatvà ye sattvà dÃnena (#<AdSPG II 38>#) anugrahÅtavyÃs tÃn dÃnena anug­hïÃti. ye ÓÅlena ye k«Ãntyà ye vÅryeïa ye samÃdhinà ye praj¤ayà ye prathamena dhyÃnena ye dvitÅyena ye t­%<tÅ>%yena ye caturthena ye ÃkÃÓÃnantyÃyatanasamÃpattyà vij¤ÃnÃna%<ntyÃyatana>%samÃpattyà ÃkiæcanyÃyatanasamÃpattyà naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattyà anugrahÅtavyÃs tÃæs tathaiva anug­hïÃti. ye maitryÃnugrahÅtavyÃs tÃæ maitryÃnug­hïÃti ye karuïayà ye muditayà ye upek«ayÃnugrahÅtavyÃs tÃn upek«ayÃnug­hïÃti. ye catur«u sm­tyupasthÃnaiÓ caturbhi÷ samyakprahÃïaiÓ caturbhir iddhipÃdai÷ pa¤cabhir indriyai÷ pa¤cabhir balai÷ saptabhir bodhyaÇgair ÃryëÂÃægena mÃrgeïÃnugrahÅtavyà ye ÓÆnyatayà samÃdhinà ye Ãnimittena samÃdhinà ye apraïihitena samÃdhinà anugrahÅtavyÃs tÃn apraïihitena samÃdhinà anug­hïÃti.

subhÆtir Ãha: kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattvo dÃnena sattvÃn anug­hïÃti?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dÃnaæ dadÃty, annam annÃrthikebhya÷ pÃnaæ pÃnÃrthikebhyo mÃlyaæ mÃlyÃrthikebhya÷ gandhaæ gandhÃrthikebhyo vilepanaæ vilepanÃrthikebhyo: vastraæ vastrÃrthikebhya÷ ÓayyÃsanaæ ÓayyÃsanÃrthikebhyo yÃvad anyatarÃnyatarÃæ manu«yakÃæ pari«kÃrÃn dadÃti. yathaiva tathÃgatayà arhate samyaksaæbuddhÃya dadÃti. tathaiva pratyekabuddhebhyo 'rhadbhyo 'nÃgÃmibhya÷ sak­dÃgÃmibhya÷ srotaÃpannebhya÷ samyaggatebhya÷ samyakpratipannebhya÷ tathaiva manu«yabhÆtebhya. tathaiva tiryagyonigatebhya÷ sarvebhya÷ anÃnÃtvasaæj¤Ãm upasthÃpya dÃnaæ dadÃti. tat kasya heto÷? tathÃpy anÃnÃtvaæ sarvadharmÃ÷, so 'nÃnÃtvaæ dÃnaæ dattvà anÃnÃtvasya dharmasya lÃbhÅ bhavi«yati. yaduta sarvÃkÃraj¤atÃyÃ. sacet punar subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya tiryagyonigataæ [f. 277b] prÃïikam adak«iïÅyaæ d­«Âvà evaæ cittam utpadyeta, samyaksaæbuddho me dak«iïÅyo na tiryagyonigata iti. na bodhisattvadharmo bhavet. tat kasya heto%<÷>%? na hi bodhisattvo mahÃsattvo bodhaye cittam utpÃdy evam anuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprasthita, ime mayà (#<AdSPG II 39>#) sattvà dÃnena anugrahÅtavyà ime na anugrahÅtavyà te dÃnena anug­hÅtà k«atriyamahÃsÃlakule«u upapatsyante brÃhmaïamahÃsÃlakule«u upapatsyante g­hapatimahÃsÃlakule«u upapatsyante. te tenaiva dÃnena anug­hÅtà anupÆrveïa tribhir yÃnair anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau parinirvÃsyanti. saced bodhisattvaæ mahÃsattvaæ sarvo janakÃyor vÃdhyaæ yÃceta, tatra bodhisattvena mahÃsattvena nÃnyaæ cittaæ notpÃdayitavyaæ. dÃtavyaæ và na dÃtavyam ity, avikopitamÃnasena. dÃtavyam eva tasmai janapadakÃyÃya÷. tat kasya heto%<s>%? tathà hi sa janapadakÃyasya arthe 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprasthita÷. sacet puna÷ vikalpayed garhyo bhavet te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃæ te«Ãæ ca bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃæ pratyekabuddhÃnÃm arhatÃæ Óaik«ÃïÃæ sadevamÃnu«yÃsurasya ca lokasya, kena kilÃdhyÅ«Âa: sarvasattvÃnÃæ trÃïaæ bhava layanaæ Óaraïaæ parÃyaïam iti.

punar aparaæ subhÆte saced bodhisattvasya mahÃsattvasya manu«yabhÆto và amanu«yabhÆto và Ãgamya aÇgapratyaÇgÃni cchetuæ yÃceta taæ tadà tena na dvitÅyaæ cittam utpÃdayitavyaæ. dÃsye và na dÃsye vÃ. tat kasya heto÷? tathà hi tena bodhisattvena mahÃsattvena sattvÃnÃm arthÃya saæcintya ÃÓraya÷ parigrahÅta÷. anena me ÃtmabhÃvena sarvasattvÃnÃm artha÷ kartavya÷. tenaivaæ cittam utpÃdayitavyaæ, ye«Ãm arthe mayà ÃtmabhÃva÷ upÃdattas te ayÃcitam eva g­hÅtvà gacchatuæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ Óik«itavyaæ.

punar apraæ subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena yÃcanakaæ d­«Âvaivaæ cittam utpÃdayitavyaæ, ko veha dadÃti kasmai và dÅyate kiæ và dÅyate, sarve«Ãm e«Ãæ dharmÃïÃæ svabhÃvo nopalabhyate. (#<AdSPG II 40>#) tat kasya heto÷? tathà hy ete dharmà atyantaÓÆnyatayà ÓÆnyÃ. na hi ÓÆnyatà kaÓcid dadÃti và Ãharate vÃ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ Óik«itavyaæ. yaduta adhyÃtmaÓÆnyatÃyÃæ và bahirdhÃsÆnyatÃyÃæ vÃ. adhyÃtmabahirdhÃÓÆnyatÃyÃæ và ÓÆnyatÃÓÆnyatÃyÃæ và paramÃrthaÓÆnyatÃyÃæ và prak­tiÓÆnyatÃyÃæ và sarvadharmaÓÆnyatÃyÃæ và yÃvat svalak«aïaÓÆnyatÃyÃæ vÃ, sa iha ÓÆnyatÃyÃæ sthitvà yad dÃnaæ dÃsyati. tasya satatasamitaæ dÃnapÃramitÃparipÆrir bhavi«yati. so 'nayà dÃnapÃramitayà paripÆryà na adhyÃtmikabÃhye«u dharme«u cchidyamÃne«u và bhidyamÃne«u và evaæ cittam utpÃdayi«yati. na kaÓcit chinatti và bhinatti vÃ.

(VIII 5,1a). iha ahaæ subhÆte adrÃk«aæ buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayati pÆrvasyÃæ diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopame«u lokadhÃtu«u bodhisattvÃn mahÃsattvÃn saæcintya mahÃnarakÃt prapatya tÃni mahÃnarakadu÷kÃny upaÓamayya tribhi÷ prÃtihÃryais te«Ãæ nÃrakÃïÃæ sattvÃnÃæ dharman deÓayanti. ­ddhiprÃtihÃryeïa ÃdeÓanÃprÃtihÃryeïa anuÓÃsanÅprÃtihÃryeïa ca. tÃni narakadu÷khÃny upaÓamayya ÃdeÓanÃprÃtihÃryeïa dharman deÓayanty anuÓÃsanÅ [f. 278a] prÃtihÃryeïa ca. te bodhisattvà mahÃsattvà mahÃmaitryà ca mahÃkaruïayà ca mahÃmuditayà ca mahopek«ayà ca dharman deÓaya%<n>%ti. tatas te nairayikà sattvÃs te«Ãæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm antike cittaæ prasÃdya tato mahÃnarakebhyo vyutthisthante. te tato mahÃnarakebhyo vyutthÃya devamanu«yÃïÃæ sabhÃgatÃyai upapadyante. anupÆrveïa ca tribhi÷ prÃtihÃryair du÷khasya antaæ kurvanti. evaæ dak«iïasyÃæ paÓcimÃyÃm uttarasyÃm adhastÃd upari«ÂÃd anuvidik«u lokadhÃtu«u kartavyaæ.

(VIII 5,1b) yÃvad iha ahaæ subhÆte buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayann adrÃk«aæ gaÇgÃndÅvÃlukopame«u lokadhÃtu«u bodhisattvÃn mahÃsattvÃn buddhÃn%<Ãæ>% bhagavatÃm upasthÃyakÃni, tÃæs te bodhisattvà mahÃsattvà buddhÃ%<n>% bhagavata upati«Âhanti tÅvrayà bhaktyà priyeïa na apriyeïa manÃpena na amanÃpena gauraveïa na agauraveïa. (#<AdSPG II 41>#) yac ca te buddhà bhagavanto dharmaæ bhëante %<tan te>% bodhisattvà mahÃsattvà udg­hïanti. udg­hya dhÃrayanti. na jÃtu vipraïÃÓayanti. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhyante. evaæ dak«iïasyÃæ paÓcimÃyÃm uttarasyÃm adhastÃd upari«ÂÃd anuvidik«u lokadhÃtÆsu.

iha punar ahaæ subhÆte buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayann adrÃk«aæ pÆrvasyÃæ diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopaæc«u lokadhÃtu«u bodhisattvà mahÃsattvÃs tairyagyonikÃnÃæ sattvÃnÃm arthÃya ÃtmaparityÃgÃn kurvata÷. tatra te bodhisattvà mahÃsattvà aÇgapratyaÇgÃni cchitvà cchitvà daÓasu dik«u vik«ipanti. tad ye tairyagyonigatÃ÷ sattvÃs te«Ãæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃæ mÃæsÃni khadanti. te te«Ãæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm antike maitriæ pratilabhante. te tena maitrÅpratilaæbhena tatas tiryagyone vyutthi«Âhante. vyutthÃya devamanu«ye«u upapadyante. tatra upapannà buddhÃ%<n>% bhagavata÷ ÃrÃgayanti. te tÃn. buddhÃ%<n>% bhagavata÷ upati«Âhanti. te te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃ%<d>% dharmaæ Órutvà tathÃtvÃya pratipadyante. te 'nupÆrveïa anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau parinirvÃnti. tribhir yÃnai÷ ÓrÃvakayÃnena và pratyekabuddhayÃnena và mahÃyÃnena vÃ. evaæ bahukarà hi subhÆte bodhisattvà mahÃsattvà ye 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye cittam utpÃdayanti. utpÃdya tathatvÃya pratipadyante. evaæ dak«iïasyÃæ paÓcimÃyÃm uttarasyÃm adha«ÂÃd upari«ÂÃd anuvidik«u yÃvad anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau parinirvÃsyati.

(VIII 5,1c) i%<ha a>%haæ subhÆte buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayann adrÃk«aæ pÆrvasyÃ%<æ>% diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopame«u lokadhÃtu«u bodhisattvÃn mahÃsattvÃn pretavai«ayikÃnÃæ sattvÃnÃæ te«u pretavi«aye«u yÃni du÷khÃni tÃni sarvÃïi pratipraÓraæbhayanti. tatra te pretavai«ayikÃ÷ sattvÃs te«Ãæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm antike maitraæ cittam utpÃdya tata%<÷>% pretayone%<r>% vyutthi«Âhante. te tata÷ pretayoner vyutthÃya devaloke manu«yaloke ca upapadyante. na ca kadÃcid buddhair bhagavadbhir virahità bhavanti yÃvan na anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau parinirv­tà bhavanti. evaæ samantÃ%<d>% daÓasu dik«u kartavyaæ. evaæ mahÃkaruïÃvihÃri subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ sattvÃnÃm arthÃya pratyupasthito yaduta parinirvÃpanÃrthÃya.

(VIII 5,1d) iha punar ahaæ subhÆte buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayann (#<AdSPG II 42>#) adrÃk«an [f. 278b] pÆrvasyÃn diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopame«u lokadhÃtu«u bodhisattvÃn mahÃsattvÃæÓ cÃturmahÃrÃjakÃyikÃnÃn devÃnÃn dharman deÓayantas trÃyastriæÓÃnÃæ devÃnÃæ yÃmÃnÃæ tu«itÃnÃæ nirmÃïaratÅnÃæ parinirmitavaÓavarttinÃæ devÃnÃæ dharman deÓayanta÷, tat te devaputrÃs te«Ãæ bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm antikÃd dharmaæ Órutvà anupÆrveïa tribhir yÃnai%<r>% parinirv­tÃÓ ca parinirvÃnti ca parinirvÃsyanti ca. tatra subhÆtetye devaputrà udÃrikai÷ pa¤cabhi÷ kÃmaguïair adhimÆrcchitÃs, te«Ãæ tÃni vimÃnÃny ÃdÅpya dharman deÓayanti, anityà khalu mÃr«a%<÷>% sarvasaæskÃrà du÷khà anÃtmÃno dhruvà anÃÓvÃsikà vipariïÃmadharmaïa÷, ka÷ saæs%<k>%Ãre«u viÓvastamanà viharet. evaæ samastadaÓadik«u kartavyaæ.

iha punar ahaæ subhÆte buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayann adrÃk«aæ bodhisattvÃn mahÃsattvÃn pÆrvasyÃæ diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopame«u lokadhÃtu«u ye brahmad­«ÂÃv abhinivi«ÂÃs tÃæs tebhyo d­«Âigatebhyo vivecayanti. kathaæ bho mÃr«Ã ÓÆnye«u sarvadharme«u d­«ÂÅr utpÃdayatha. riktake«u tucchake«u sarvadharme«u d­«ÂÅr utpÃdayatha: evaæ subhÆte bodhisattvà mahÃsattvà mahÃkaruïÃyÃæ sthitvà sattvÃnÃæ dharman deÓayanti. ÃÓcaryam idaæ subhÆte bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm abdhutadharma÷. evaæ dak«iïasyÃæ paÓcimÃyÃm uttarasyÃm adhastÃd upari«ÂÃd anuvidik«u.

(VIII 5,le) iha Ãhaæ subhÆte buddhacak«u«Ã lokaæ vyavalokayann adrÃksaæ bodhisattvÃn mahÃsattvÃn pÆrvasyÃn diÓi gaÇgÃnÃdÅvalukopame«u lokadhÃtu«u manu«yÃæs caturbhi÷ saægrahavastubhi÷ saæg­hïata÷. katamaiÓ caturbhi÷? (I) dÃnena, (II) priyavadyatayÃ, (III) arthacaryayÃ, (IV) samanÃrthatayÃ. [see on pp. 43-4. E.C.]

(I) kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva dÃnena sattvÃn saæg­hïÃti? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dvÃbhyÃæ dÃnÃbhyÃæ sattvÃn saæg­hïÃti. katamÃbhyÃæ dvÃbhyÃæ? yaduta (la) Ãmi«adÃnena ca (Ib) dharmadÃnena ca.

(#<AdSPG II 43>#)
(la) kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ Ãmi«adÃnena sattvÃn saæg­hïÃti? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran. suvarïaæ và rÆpyaæ và maniæ và muktà vÃ. ÓaÇkhà và ÓilÃn và pravìaæ và rajataæ và jÃtarÆpaæ vÃ. annaæ và pÃnaæ và yÃnaæ và vastraæ và gandhaæ và mÃlyaæ và vilepanaæ và Óayanaæ và Ãsanaæ và prÃjÅvikaæ và striyo và puru«Ãn và aÓvÃn và hastino và và Ãtma [nnaÅvanyatannaivam] anuÓrÃvayati: eta bho sattvà yathà (#<AdSPG II 44>#) tÃnavakam eva mayà citakam eva g­hÅtvà gacchata÷ hÃratha sa tad dÃnaæ dattvà buddhaæ Óaraïaæ gamayati. dharmaæ Óaranaæ gamayati. saæghaæ Óaraïaæ gamayati. kÃæÓcit pa¤caÓik«ÃpadÃni grÃhayati. kÃæÓcid a«ÂÃÇgasamanvÃgatam upava«am upavasati. kÃæÓcid daÓakuÓale«u karmapathe«u prati«ÂhÃpayati kÃæÓcit prathame dhyÃne. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattau samÃdÃpayati. kÃæÓci%<n>% maitryÃæ karuïÃyÃæ muditÃyÃm upek«ÃyÃæ samÃdÃpayati. kÃæÓcid buddhÃnusm­tyÃæ dharmÃnusm­tyÃæ saæghÃnusm­tyÃæ ÓilÃnusm­tyÃæ tyÃgÃnusm­tyÃæ devatÃnusm­tyÃæ samÃdÃpayati. kÃæÓci ÓubhÃdikÃsu saæj¤Ãsu samutthÃya pratyaveksaïÃ%<æ>% samÃdÃpayati. kÃæÓcid ÃkÃre«u. kÃæÓci%<c>% catur«u sm­tyupasthÃne«u. kÃæÓci%<c>% catur«u samyakprahÃïe«u. kÃæÓci%<c>% catur«v ­ddhipÃde«u. kÃæÓci pa¤casv indriye«u. kÃæÓci pa¤casu bale«u. kÃæÓcit saptasu bodhyaÇge«u kÃæÓcid ÃryÃÇge mÃrge. kÃæÓcic chÆnyatÃnimittÃpraïihite«u samÃdhivimok«amukhe«u kÃæÓcid a«ÂÃsu vimok«e«u kÃæÓcin navasv anupÆrvasamÃpatti«u. kÃæÓci%<d>% daÓasu tathÃgatabale«u. kÃæÓcic catur«u [f. 279a] vaiÓÃradye«u kÃæci%<c>% catasrasu pratisaævitsu kÃæcin mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃæ kÃæÓcid a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u kÃæÓcid dvÃt­æÓamahÃpuru«alaksaïaparini«pattau kÃæÓcid aÓÅtyanuvya¤jane%<«u kÃæÓci>%t srotaÃpattiphale kÃæÓcit sak­dÃgÃmiphale. kÃæÓcid anÃgamÅphale kÃæÓcid arhattve kÃæÓcit pratyekabodhau (#<AdSPG II 45>#) prati«ÂhÃpayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sarvasattvÃnÃm %<Ãmi«a>%dÃnaæ dadÃty uttare ca yogak«eme prati«ÂhÃpayati. ayaæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya ÃÓcaryÃdbhutadharma÷.

(Ib) kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃn dharmadÃnena anug­hïÃti? dve ime subhÆte dharmadÃne (Iba) laukikaæ ca (Ibb) lokottaraæ ca.

(Iba) tatra katarat subhÆte laukikan dharmadÃnaæ? yà laukikÃnÃæ dharmÃïÃm Ãcak«aïà deÓanà saæprakÃÓanÃ. tadyathà aÓubhaparivartakasya, caturïÃ%<æ>% dhyÃnÃnÃæ caturïÃæ brahmavihÃrÃïä catas­ïÃm ÃrÆpyasamÃpattÅnÃ%<æ>%, ye 'pi kecid anye laukikà dharmà sÃdhÃraïÃ. bÃlap­thagjanai%<r>%, idaæ subhÆte laukikan dharmadÃnaæ. sa khalu puna÷ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva idaæ laukikaæ dharmadÃnaæ dattvà anekaparyÃyeïa tata÷ samÃdÃnÃd vivecayati. vicevya upÃyakauÓalena Ãryadharme«u prati«ÂhÃpayaty ÃryadharmÃïä ca phale. katame ca Ãryadharmà katamac ca ÃryadharmÃïÃæ phalaæ? Ãryadharmà ucyante saptat­æÓad bodhipak«yà dharmÃs trÅïi vimok«amukhÃni, ÃryadharmÃïÃæ phalaæ srotaÃpattiphalaæ. yÃvad arhatvaæ. api tu khalu subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya Ãryadharmà yat srotaÃpattiphale j¤Ãnaæ yÃvad arhattve j¤Ãnaæ. pratyekabodhau j¤Ãnaæ. yÃvat saptat­æÓati bodhipak«ye«u dharme«u j¤Ãnaæ yÃva%<d>% daÓasu tathÃgatabale«u j¤Ãnaæ. yÃvan mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃæ mahÃmuditÃyÃæ mahopek«ÃyÃæ j¤Ãnaæ. ye 'py anye laukikalokottarà dharmà sÃsravÃnÃsravà saæsk­tà asaæsk­tà dharmÃs tatra ya%<j>% j¤Ãnaæ yÃvat sarvÃkÃraj¤atà ima ucyante bodhisattvasya mahÃsattvasya ÃryadharmÃ÷. katamac ca bodhisattvasya mahÃsattvasya ÃryadharmÃïÃæ phalaæ? yÃvat sarvavÃsanÃnusandhiprahÃïam idam ucyate bodhisattvasya mahÃsattvasya ÃryadharmÃïÃæ phalaæ.

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kiæ punar bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etad, bodhisattvo mahÃsattva÷ sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti.

(#<AdSPG II 46>#)
Ãha: yadi bhagavan bodhisattvo mahÃsattva sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. tad bodhisattvasya mahÃsattvasya tathÃgatasya ca kiæ nÃnÃkaraïaæ?

bhagavÃn Ãha: asti nÃnÃkaraïaæ.

Ãha: kataman nÃnÃkaraïam iti?

bhagavÃn Ãha: bodhisattvo mahÃsattva÷ sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. tathÃgata÷ puna÷ prÃptaj¤Ãna ucyate. tat kasya heto÷? na hy anyad bodhisattvasya cittam upalabhyate 'nyas tathÃgatasya arhata÷ samyaksaæbuddhasya yatra sthitvà sarvadharme«v anandhakÃratà anuprÃptÃ. idaæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya laukikan dharmadÃnaæ, yaduta niÓraya bhavati. lokottaradharmadÃnaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ sattvÃ%<n>% laukike dharmadÃne niyojya upÃyakauÓalena yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃyÃæ prati«ÂhÃpayati.

(VIII 5,2) (Ibb) katamac ca subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya lokottaraæ dharmadÃnam asÃdhÃraïaæ sarvabÃlap­thagjanai÷. tadyathà (la) catvÃri sm­tyupasthÃnÃni (1b) catvÃri samyakprahÃïÃni, [f. 279b] (1c) catvÃra ­ddhipÃdÃ÷, (1d) pa¤cendriyÃïi (1e)pa¤cabalÃni, (1f) sapta bodhyaÇgÃni, (lg) ÃryëÂÃÇgo mÃrga÷, (A) triïi vimok«amukhÃni, (3) a«Âau vimok«Ã, (4) nava anupÆrvasamÃpattaya÷, (13) daÓa tathÃgatabalÃni, (14) catvÃri vaiÓÃradyÃni, (10)catasra÷ pra%<tisaæ>%vido, (B) mahÃmaitrÅ (19) mahÃkaruïÃ, (20) a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷, (C) dvÃt­æÓan mahÃpuru«alak«aïÃny, (D) aÓÅtim anuvya¤janÃni, (E) pa¤cadhÃraïÅmukhaÓatÃni, (F) samÃdhimukhaÓatÃni. idam ucyate lokottaraæ dharmadÃnaæ %<na>% laukikaæ.

(la) katamÃni ca subhÆte catvÃri sm­tyupasthÃnÃni? yaduta (i) adhyÃtmakÃye kÃyÃnupaÓ%<y>%Å viharati. bahirddhÃkÃye kÃyÃnupaÓyÅ viharaty, adhyÃtmabahirddhà kÃye kÃyÃnupaÓyÅ viharaty, ÃtÃpÅ saæprajÃna%<n>% sm­timÃn vinÅya loke 'bhiddhyÃdaurmanasye, samudayÃnupaÓyÅ ca kÃye viharati. vyayÃnupapaÓyÅ ca kÃye viharati. samudayavyayÃnupaÓyÅ ca kÃye viharaty, aniÓritaÓ ca viharati. [na ca jÃtu] loke upÃdadÃti. evaæ (ii) vedanÃsv evaæ (iii) citte evaæ (iv) dharme«u.

(1b) katamÃni ca subhÆte samyakprahÃïÃni? (i) anutpannÃnÃæ pÃpakÃnÃm akuÓalÃnÃn dharmÃïÃm anutpÃdÃya cchandaæ janayaty, (ii) utpannÃnÃæ prahÃïÃya vyÃyacchate, (iii) anutpannÃnÃæ kuÓalÃnÃæ dharmÃïÃm (#<AdSPG II 47>#) utpÃdÃya cchandaæ janayati vÅryam Ãrabhate. (iv) utpannÃnÃ%<æ>% v­ddhaye vaipulyatÃyai bhÃvanÃpÃripÆryai cchandaæ janayati.

(lc) katame ca subhÆte ­ddhipÃdÃ÷? cchandasamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgataÓ cittavÅryamÅmÃæsÃsamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgatam ­ddhipÃda÷.

(ld) katamÃni ca pa¤cendriyÃïi? Óraddhendriyaæ vÅryendriyaæ %<sm­tÅndriyaæ>% samÃdhÅndriyaæ praj¤endriyam imÃny ucyante pa¤cendriyÃïi.

(le) katamÃni ca pa¤cabalÃni? ÓraddhÃbalaæ vÅryabalaæ sm­tibalaæ samÃdhibalaæ praj¤Ãbalaæ, imÃny ucyante pa¤cabalÃni.

(1f) katamÃni ca subhÆte saptabodhyaÇgÃni? sm­tisaæbodhyaÇgaæ dharmavicayasaæbodhyaÇgaæ, vÅryasaæbodhyaÇgaæ pritisaæbodhyaÇgaæ praÓrabdhisaæbodhyaÇgaæ samÃdhisaæbodhyaÇgam upek«ÃsaæbodhyaÇgaæ, imÃny ucyante saptabodhyaÇgÃni.

(lg) katamaÓ ca subhÆte ÃryëÂÃægo mÃrga÷? tadyathà samyagd­«Âi÷ samyaksaækalpa samyagvÃk samya%<k>%karmÃnta÷ samyagÃjÅva÷ samyagvyÃyÃma÷ samyaksm­ti÷ samyaksamÃdhi÷, ayam ucyate ÃryëÂÃÇgo mÃrga÷.

(A) tatra katame trayas samÃdhaya÷? ÓÆnyatÃsamÃdhir ÃnimittasamÃdhir apraïihitasamÃdhi÷, katamaÓ ca ÓÆnyatÃsamÃdhi÷? yà ÓÆnyÃkÃreïa viviktÃkÃreïa ca cittasyaikagratà ayam ucyate ÓunyatÃsamÃdhi÷. tatra katamaÓ ca ÃnimittasamÃdhi÷? yà ÓÃntÃkÃreïa cittasyaikagratà ayam ucyate ÃnimittasamÃdhi÷. katamaÓ ca apraïihita÷ samÃdhi÷? yà anityÃkÃreïa du÷khÃkÃreïa ca. cittasyaikÃgratà ayam ucyate apraïihitasamÃdhi÷.

(3) katame '«Âau vimok«Ã? (i) %<rÆpÅ>%rÆpÃïi paÓyaty ayaæ prathamo vimok«a÷. (ii) adhyÃtmarÆpasaæj¤Å bahirdhÃrÆpÃïi paÓyaty ayaæ dvitÅyo vimok«a÷. (iii) Óubhatvam apy adhimukto bhavaty ayaæ tritÅyo vimok«a÷. (iv) sa sarvaÓo rÆpasaæj¤ÃnÃæsamatikramÃt pratighasaæj¤ÃnÃm astaÇgamÃ%<t>% nÃnÃtvasaæj¤ÃnÃm amanasikÃrÃd anantam ÃkÃÓam ity ÃkÃÓÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharaty ayaæ caturtho vimok«a÷. (v) sa sarvaÓa ÃkÃÓÃnantyÃyatanasamatikramÃd anantaæ vij¤Ãnam iti vij¤ÃnÃnantyÃyatanam upasaæpadya viharaty. %<ayaæ pa¤camo>% [f. 280a] vimok«a÷. (vi) sa sarvaÓo vij¤ÃnÃnantyÃyatanasamatikramÃn nÃsti kiæcid ity ÃkiæcanyÃyatanam upasanipadya viharaty ayaæ «a«Âo vimok«a÷. (vii) sa sarvaÓa ÃkiæcanyÃyatanasamatikramÃn naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanam upasaæpadya viharaty ayaæ saptamo vimok«a÷. (viii) sa sarvaÓo naivasaæj¤ÃnÃsaïij¤ÃyatanasamatikramÃt saæj¤Ãvedayitanirodham (#<AdSPG II 48>#) upasaæpadya viharaty ayam a«Âamo vimok«a÷. ima ucyante '«Âau vimok«Ã÷.

(4) katamÃ%<ni>% ca navÃnupÆrvasamÃpattaya÷? ihaikatyo (i) viviktam eva kÃmair viviktaæ pÃpakair akuÓalair dharmai%<r>% savitarkaæ savicÃraæ vivekajaæ. prÅtisukhaæ prathaman dhyÃnam upasaæpadya viharati. yÃvan (viii) naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatana%<samÃpatti>%m upasaæpadya viharati. (ix) sa sarvaÓo naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamatikramÃt saæj¤Ãvedayitanirodham upasaæpadya viharati. imÃ%<ny>% ucyante navÃnupÆrvasamÃpattaya.

(13) katamÃni ca subhÆte daÓatathÃgatabalÃni? iha subhÆte tathÃgata (i) sthÃnaæ ca sthÃnato yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. asthÃnaæ ca asthÃnato yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (ii) atÅtÃnÃgatapratyutpannÃnÃæ karmÃïÃæ karmasamÃdÃnÃæ sthÃnaÓo hetuÓo vipÃkaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (vii) indriyabalabodhyaÇga. dhyÃnasamÃdhisamÃpatti. saækleÓavyavadÃnaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (v) parasattvÃnÃæ parapudgalÃnÃæm indriyaparÃparaj¤atà yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (iv) parasattvÃnÃæ parapudgalÃnÃæ nÃnÃdhimuktikatÃæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (vi) sarvatrÃgaminÅæ pratipadaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (iii) nÃnÃdhÃtuæ lokam anekadhÃtuæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. (viii) anekavidhaæ pÆrvenivÃsam anusmarati: ekaæ và jÃtiæ yÃvat sÃkÃraæ soddeÓam anekavidhaæ pÆrvanivÃsam anusmarati. (ix) divyena cak«u«Ã viÓuddhena atikrÃnta mÃnu«ena sattvÃn paÓyati. yÃvat sugatau svargaloke deve«u upapadyamÃnÃn. (x) ÃsravÃïÃæ k«ayÃd anÃsravaæ cetovimuktiæ praj¤Ãvimuktiæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti. imÃni daÓatathÃgatabalÃni.

(14) katamÃni ca subhÆte tathÃgatasya catvÃri vaiÓÃradyÃni? (i) samyaksaæbuddhasya me pratijÃnata ime dharmà anabhisaæbuddhà ity atra vata me kaÓcit sadevake loke samÃrake sabrahmake sabrahmaïa [brÃïikÃyÃ]prajÃyÃæ saha dharmeïa codayet iti. nimittam etan na samanupaÓyÃmi. nimittam etad asamanupaÓyan k«emaprÃpto viharÃmy abhayaprÃpta, Ãr«abhaæ sthÃnaæ pratijÃnÃmi: par«adgata÷ samyak«iæhanÃdaæ nadÃmi brahmaæ cakraæ pravartayÃmy apravartanÅyaæ Óramaïena và brÃhmaïena và devena và mÃreïa và brahmaïà và kenaciddhà punar loke saha dharmeïa. (ii) k«ÅïÃsravasya vata me pratijÃnata. ime Ãsra%<vÃ÷>% aparik«ÅïÃ%<÷>%, yÃvad (iii) ye khalu punar mayà antarÃyikà dharmà ÃkhyÃtÃs tÃæ prati«evamÃïo nÃlam antarÃyeti. (#<AdSPG II 49>#) yÃvad (iv) yà me pratipad ÃkhyÃtà Ãryo nairyÃïikyo nairvedhikyas, tat karasya samyagdu÷khak«ayÃya tÃ÷ pratisevamÃïo na niryÃyÃ%<t>% samyagdu÷khak«ayÃya, yÃvad imÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni.

(10) katamÃÓ ca tathÃgatasya catasra÷ pratisaævida%<÷>%? tadyathà arthaprati%<saævid dha>%rmapratisaævin niruktipratisaævit pratibhÃnapratisaævit. tÃ÷ puna÷ katamÃ÷? arthÃraæbaïà dharmÃraæbaïà niruktyÃraæbaïà pratibhÃnÃraæbaïÃ.

(20) katame ca subhÆte [f. 280b] tathÃgatasya a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷? (i) nÃsti tathÃgatasya skhalitaæ, (ii) nÃsti ravitaæ, (iii) nÃsti mu«itasm­titÃ, (v) %<nÃ>%sty asamÃhitaæ ciUaæ, (iv) nÃsti nÃnÃtvasaæj¤Ã, (vi) nÃsty apratisaækhyÃyopek«Ã, (vii) nÃsti cchandasya hÃni÷, (viii) %<nÃsti>% vÅryasya hÃni÷, (ix) nÃsti s%<m­ter hÃ>%ni÷, (x) nÃsti samÃdher hÃni÷, (xi) nÃsti praj¤Ãyà hÃnir, (xii) nÃsti vimukter hÃnir, nÃsti vimuktij¤ÃnadarÓanasya hÃni÷. (xiii) sarvaæ kÃyakarma j¤ÃnapÆrvaægamaæ j¤ÃnÃnuparivartti. (xiv) sarvaæ vÃkkarma j¤ÃnÃnupÆrvaægamaæ j¤ÃnÃnuparivartti. (xv) sarvaæ manaskarma j¤ÃnapÆrvaægamaæ j¤ÃnÃnuparivartti. (xvi) atÅte 'dhvany apratihatam asaÇgaæ j¤ÃnadarÓanaæ pravartate. (xvii) anÃgate 'dhvany apratihatam asaÇgaæ j¤ÃnadarÓanaæ pravartate. (xviii) pratyutpanne 'dhvany apratihatam asaÇgaæ j¤ÃnadarÓanaæ pravartate. ime '«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷.

(C) katamÃni ca subhÆte tathÃgatasya dvÃt­æÓan mahÃpuru«alak«aïÃæ? (1) suprati«ÂhitapÃda÷ sa bhagavÃæ. tatraidaæ suprati«ÂhitapÃdatÃ. sarvavadbhyÃæ pÃdatalÃbhyÃæ samaæ p­thivÅæ sp­Óati. tadyathÃpi nÃma samudgÃbhyÃæ. sapi cÃbhyonnatÃvanamati. niæmaunnamati. (2) cakra aÇkapÃdatala÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ cakrÃÇkapÃdatalatÃ. pÃdayor asya cakre jÃte sahasrÃre sanÃbhike sanemike sarvÃkÃraparipÆrïe. (3) m­dutaruïahastapÃdatala÷ sa bhagavÃn. m­dv asya hastapÃdaæ yathà na anye«Ãæ. (4) dÅrgha aÇgulÅka÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ dÅrghÃÇgulÅkatÃ. dÅrgham asya aÇgulayo hastapÃde yathà na anye«Ãæ. (5) jÃlahastapÃda sa bhagavÃn. tatreyaæ jÃlahastapÃdatÃ. haæsarÃjasyaiva asya sajÃlaæ hastapÃdaæ. (6) ÃyatanapÃr«ïi sa bhagavÃn. tatreyam ÃyatanapÃr«ïitÃ. Ãyate asya pÃr«ïÅ atirekeïa yathà na anye«Ãæ. (7) ucchaÇkhapÃda sa bhagavÃn. tatreyam ucchaÇkhapÃdatÃ. uccair asya jÃtau gulphau bhavata÷. (8) aiïeyajaægha÷ sa bhagavÃn. tratreyam aiïeyajaæghatÃ. anupÆrvasamudgate asya jaæghe tadyathÃpi (#<AdSPG II 50>#) nÃma aiïeyasya m­garÃjasya. (9) prabhÆta­jusujÃtagÃtra÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ prabhÆta­jusujÃtagÃtratÃ. akubjam abhagnaæ sujÃtaæ sarvÃkÃrai sapta aratnyucchrÃyeïa anurÆpavistaram asya gÃtraæ bhavati. (1O) ÃjÃnubÃhu sa bhagavÃn. tatreyam ÃjÃnubÃhutÃ. sthito 'navanaman yadà ÃkÃÇk«ati tadà dvÃbhyÃæ pÃïitalÃbhyÃm ubhe jÃnumaï¬ale parÃm­Óati. saæparÃmÃr«Âi: (11) koÓÃhitavastiguhya sa bhagavÃn. tatreyaæ koÓÃhitavastiguhyatÃ. tadyathà abhijÃtasya hastyÃjÃnesyasya aÓvÃjÃneyasya vÃ. (12) ekaikalomà sa bhagavÃn. tatreyam ekaikalomatÃ. sarvaromakÆpe«v ekaikaæ loma%<æ>% jÃtaæ m­du kuï¬alakajÃtaæ. pradak«iïÃvartaæ. (13) ÆrdhvÃægalomà sa bhagavÃn. tatreyam ÆrdhvÃægalomatÃ. ÆrdhvamukhÃny asya keÓalomÃni jÃtÃni. nÅlÃni m­dÆni kuï¬alakajÃ%<tÃ>%ni pradak«iïÃvartÃni. (14) Ólak«ïasÆk«macchavi÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ Ólak«ïasÆk«macchavitÃ. na asya jalaæ và rajo và kÃye Óli«yati. (15) suvarïavarïa sa bhagavÃn. abhirÆpa prÃsÃdika÷. tatreyaæ suvarïavarïacchavitÃ. tayà suvarïavarïatayà kÃæcanapaÂÂasannikÃÓo 'sya kÃyo 'tyarthaæ bhrÃjate. (16) saptotsada sa bhagavÃn. tatreyaæ saptotsadatÃ. adhastÃt pÃdatalayor dvÃv utsadau jÃtÃv abhirÆpau prÃsÃdikau darÓanÅyÃv upacitamÃ%<æ>%saÓoïitena. dvayo pÃïyo dvÃv utsadau jÃtÃv abhirÆpau prÃsÃdikau [f. 281a] darÓanÅyÃv upacitamÃæsaÓoïitena. dvayor aæsakÆÂayor dvÃv utsadau jÃtÃv abhirÆpau prÃsÃdikau darÓanÅyÃv upacitamÃæsaÓoïitena. p­«Âato grÅvÃyÃm eka utsado jÃto 'bhirÆpa÷ prÃsÃdiko darÓanÅya upacitatvaÇmÃæsaÓoïitena. (17) siæhapÆrvÃrdhakÃya÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ siæhapÆrvÃrdhakÃyatÃ. siæhasyaiva asya m­garÃjasya vistÅrïa÷ pÆrvordhakÃyo bhavati. (18) saæv­ttaskandha sa bhagavÃn. tatreyaæ saæv­ttaskandhatÃ. pÅnÃc asya sarvata÷ upacitau skandhau b­havata÷. (19) citÃntarÃæsas sa bhagavÃn. tatreyaæ citÃntarÃæsatÃ. uro vistÃropacayÃc cito 'sya bhavanty antarÃæsa÷. (20) nyagrodhaparimaï¬ala sa bhagavÃn. tatreya%<æ>% nyagrodhaparimaï¬alatÃ. yÃvad asya Ãrohas tÃvat pariïÃha yÃvat pariïÃhas tÃvad Ãroha. (21) siæhahanus sa bhagavÃn. tatreyaæ siæhahanutÃ. siæhasyaiva asya v­ttau hanÆ bhavata÷. (22) catvÃriæÓaddanta÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ catvÃriæÓaddantatÃ. adhastÃd asya viæÓatir dantà upari«ÂÃ( viæÓati. (23) aviraladanta sa bhagavÃn. tatreyam aviraladantatÃ. sahità asya dantà bhavanti. (24) samadanta sa bhagavÃn. tatreyaæ samadantatÃ. anunnata avanatà asya dantà bhavanti. (25) Óukladanta sa bhagavÃn. tatreyaæ ÓukladantatÃ. (#<AdSPG II 51>#) jyo%<ti>%«manto 'sya dantà bhavanti. (26) rasarasÃgratÃhÃras sa bhagavÃn. tatreyaæ rasarasÃgrahÃratÃ. rijyo 'sya kaïÂhe rasÃhÃrinyo jÃtà bhavanty, jihva avak%<r>%Ã. avivarïÃs, tÃbhi÷ suprati«ÂhitÃbhi÷ sirÃbhi÷ kÃyo 'tyarthaæ Óobhate. (27) prabhÆtajihva sa bhagavÃn. tatreyaæ prabhÆtajihvatÃ. yadà ÃkÃæksa%<ti>% jihvÃyobhe karïe srotasi parÃm­Óati saæparÃmÃr«Âi: ubhe cak«u÷ srotasi sarvaÇkakeÓaparyantaæ mukhamaï¬alaæ jihvÃyà ÃcchÃdayati. (28) brahmasvara÷ sa bhagavÃn. tatreyaæ brahmasvaratÃ. yad asya ke? sÃhasryÃæ par«ado svaro yathà abhyantare Óruyate, manoj¤aÓ ca te kalaviÇka bhÃnÅti. (29) abhinÅlanetra sa bhagavÃn. tatreyam abhinÅlanetratÃ. yad asya netrayor nÅlam eva tat suviÓuddhaæ. yad avadÃtam avadÃtam eva tat suviÓuddhaæ bhavati. (30) gopak«ma sa bhagavÃn. tatreyaæ gopak«matÃ. mahÃr«abhasya iva asya ak«ipak«mÃïi bhavanti. yÃny adhastÃ%<t>% tÃny adhastÃd eva. yÃny upari«ÂÃt tÃny uparistÃd eva asaælu¬itÃni. (31) ÆrïÃntarabhruka sa bhagavÃn. tatreyam ÆrïÃntarabhrukatÃ. Ærïà bha%<ga>%vanto bhruvor antare jÃtà ava%<dÃ>%tà m­dus tÆlasannibhà asp­«Âà bhruvo 'ntare pradak«iïÃkuï¬alÃvartÃ. (32) u«ïÅsaÓÅr«a sa bhagavÃn. tatreyam u«ïÅ«aÓÅr«atÃ: v­t%<t>%am asya ÓÅr«aæ bhavaty u«ïÅ«ayà supariïat%<hat>%ayà atyarthaæ Óobhate.

imÃni tasya bhagavato dvÃt­æÓan mahÃpuru«alaksaïÃni, tais trisÃhasramahÃsÃhasraæ lokadhÃtum ava%<bhÃ>%sena spharati prak­tiprabhayà ÃkÃÇk«ann asaækhyeyalokadhÃtÆn, taæ tathÃgata÷ sattva anukampayà vyÃmaprabhayÃm adhiti«Âhati. na khalu puna÷ sÆryacandramaso÷ prabhà praj¤Ãyeta. na mÃsÃrdhamÃsa %<na saæva>%tsa%<ra>% và prÃk­tena ca svareïa trisÃhasramahÃsÃhasraæ lokadhÃtuæ vij¤Ãpayati. uttare ca yÃvad ÃkÃæksati tÃvat svareïa vij¤Ãpayati.

(#<AdSPG II 52>#)
evaæ khalu subhÆte [f. 281b] bodhisattvo mahÃsattva÷ sattvÃn dvÃbhyÃæ dÃ%<nÃbhyÃæ saæg­hïÃti yaduta Ãmi«a>%dÃnena ca dharmadÃnena ca. ayaæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya ÃÓcÃryÃdbhuto dharma÷.

(II) kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ priyavÃditayà sattvÃn saæg­hïÃti? pÃramitÃbhi÷. dÃnapÃramitayà ÓÅlapÃramitayÃ. k«ÃntipÃramitayà vÅryapÃramitayà dhyÃnapÃramitayÃ. praj¤ÃpÃramitayÃ. Ãbhi÷ «a¬bhi pÃramitÃbhir bodhisattvo mahÃsattva priyavÃditayà sattvÃn saæg­hïÃti. tat kasya heto÷? imÃsu pÃramitÃsu sarvakuÓaladharmà saæg­hitÃ.

(III) kathaæ ca bodhisattvo mahÃsattvo 'rthakriyayà sattvÃn saæg­hïÃti? Ãbhir eva «a¬bhi÷ pÃramitÃbhi÷ dÅrgharÃtraæ sattvÃn saæg­hÅta yaduta dÃnena ca priyavÃditayà %<arthakri>%yayà ca samÃnÃrthatayà ca.

(D) sa sattvÃnÃm aÓÅtim anuvya¤jananÃni deÓayati. katamÃni ca subhÆte aÓÅtir anuvya¤janÃni tathÃgatasya? tadyathà 1. tÃmranakhÃÓ ca buddhà bhagavanto bhavanti, 2. snigdhapu«pitÃnakhÃÓ ca buddhà bhagavanto bhavanti, 3. tuÇganakhÃs ca buddhà bhagavanto bhavanti, 4. v­ttÃÇgulayaÓ ca buddhà bhagavanto bhavanti, 5. dÅrghÃÇgulayaÓ ca bhavanti, 6. citÃÇgulayaÓ ca bhavanti, 7. anupÆrvÃÇgulaÓ ca, 8. gƬhaÓirÃÓ ca bhavanti, 9. nirgranthiÓirÃÓ ca bhavanti, 10. gƬhagulphÃÓ ca bhavanti, 11. avi«amapÃdÃÓ ca bhavanti, 12. siæhavikrÃntagÃminaÓ ca bhavanti, 13. nÃgavikrÃntagÃminaÓ ca bhavanti, 14. haæsavikrÃntagÃminaÓ ca bhavanti, 15. v­savikrÃntagÃminaÓ ca bhavanti, 6. pradak«iïagÃminaÓ ca bhavanti, 17. cÃrugÃminaÓ ca bhavanti, 18. avakragÃminaÓ ca bhavanti, 19. v­ttagÃminaÓ ca bhavanti, 20. m­«ÂagÃtrÃÓ ca bhavanti, 21. anupÆrvagÃtrÃÓ ca bhavanti, 22. supariïatajÃtamaï¬alÃÓ ca bhavanti, 23. paripÆrïavya¤janÃs ca bhavanti, 24. ÅryÃpathasaæpannÃÓ ca bhavanti, 25. asthÃnasaæpannÃÓ ca bhavanti, 26. samakramÃÓ ca bhavanti, 27. ÓucigÃtrÃÓ ca bhavanti, 28. m­dugÃtrÃÓ ca bhavanti, 29. viÓuddhagÃtrÃÓ ca bhavanti, 30. avalokanÅyÃÓ ca bhavanti, 31. na dÅrghamukhÃÓ cabhavanti, (#<AdSPG II 53>#)
32. udÃramukhÃÓ ca bhavanti, 33. biæbo«ÂÃÓ ca bhavanti, 34. paripÆrïamukhamaï¬alÃÓ ca bhavanti, 35. gaæbhÅrayo«ÃÓ ca bhavanti, 36. gaæbhÅranÃbhÃÓ ca bhavanti, 37. pradak«iïÃvarttanÃbhÃÓ ca bhavanti, 38. sukumÃragÃtrÃÓ ca bhavanti, 39. adÅnagÃtrÃÓ ca bhavanti, 40. utsadagÃtrÃÓ ca bhavanti, 41. susaæhatanÃÓ ca bhavanti, 42. suvibhaktapratyaÇgÃÓ ca bhavanti, 43. paripÆrïahastapÃdÃÓ ca bhavanti, 44. v­ttakuk«ayaÓ ca bhavanti, 45. m­«Âakuk«ayaÓ ca bhavanti, 46. abhagnakuk«ayaÓ ca bhavanti, 47. cchÃdodarÃÓ ca bhavanti, 48. samantaprÃsÃdikÃÓ ca bhavanti, 49. ÓucisamÃcÃrÃÓ ca bhavanti, 50. vyapagatatÅlakÃÓ ca bhavanti, 51. tÆlasad­ÓasukumÃrapÃnayaÓ ca bhavanti, 52. gaæbhÅrapÃnilekhÃÓ ca bhavanti, 53. ÃyatapÃïilekhÃs ca bhavanti, 54. acchinnapÃïilekhÃÓ ca bhavanti, 55. raktapÃïilekhÃÓ ca bhavanti, 56. prasannavadanÃÓ ca bhavanti, 57. candramukhÃÓ ca bhavanti, 58. tanujihvÃÓ ca bhavanti, 59. tÃmrajihvÃÓ ca bhavanti, 60. sarvÃkÃraparipÆrïasvarÃÓ ca bhavanti, 61. madhuravalgusvarÃÓ ca bhavanti, 62. v­ttadaæ«ÂrÃÓ ca bhavanti, 63. tÅk«ïadaæ«ÂrÃÓ ca bhavanti, 64. Óukladaæ«ÂrÃÓ ca bhavanti, 65. tuÇganÃsÃÓ ca bhavanti, 66. viÓÃlanayanÃÓ ca bhavanti, 67. aæjitapak«maïaÓ ca bhavanti, 68. ÃyatabhruvaÓ ca bhavanti, [f. 282a] 69. Ólak«ïabhruvaÓ ca bhavanti, 70. samasnigdhalomabhruvaÓ ca bhavanti, 7. pÅnÃyatasamakarïÃÓ ca bhavanti, 72. supariïatalalÃÂÃÓ ca bhavanti, 73. p­thulalÃÂÃÓ ca bhavanti, 74 su%<paripÆrïottamÃïgà ca bhavanti sace>%t khalu punar devamu«yÃÓ cak«u«Ã paÓyanti. sarvaæ samaæ paÓyanti. na cÃtimanyamÃnà avavadanti. anuparicai«Ãæ svara%<æ>% smarati. bahirddhà niÓcarati 75. samantavyÃmaprabhayà ca avabhÃsità bhavanti. 76. sÆk«mam­dusnigdhakeÓÃÓ ca bhavanti, 77-78. asaælu¬itÃsitasaærajitavatrita keÓÃÓ ca bhavanti, 79-80. surabhiÓrÅsvastikakeÓÃÓ ca buddhà bhagavanto bhavanti. ebhi subhÆte aÓÅty anuvya¤janais tathÃgatasya kÃya÷ samanvÃgato chavati.

(VIII 5,3) (E) punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran bodhisattvÃn eva%<æ>% avadati. eta yÆyaæ kulaputrà ak«arÃbhinirhÃrakuÓalà bhavata÷. ekÃk«are kuÓalà bhavata÷. dvayor ak«arayor yÃva%<d>% dvÃcatvÃriæÓaty ak«are«u kuÓalà bhavata. ekÃk«areïa sarvaæ vyapagatam anugacchata. dvitÅyena ak«areïa sarvaæ vyapagatam anugacchata÷. yÃvad dvÃcatvÃriæÓatÃk«arai. sarvaæ vyapagatam anugacchata÷, ekasminn ak«are dvÃcatvÃriæÓatam ak«arÃïy (#<AdSPG II 54>#) antargatÃni bhÃvayata÷, dvÃcatvÃriæÓaty ak«are«v ekÃk«aram antargataæ bhÃvayata÷, sa khalu puna%<r>% subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dvÃcatvÃriæÓaty ak«are«u kuÓalo bhavati. dvÃcatvÃriæÓaty ak«arÃïy ekasminn ak«are kuÓalo bhÃvayituæ. ekasminn ak«are dvÃcatvÃriæÓatam ak«arÃïi kuÓalo bhÃvayituæ. ak«arÃbhinirhÃrakauÓalaæ bhÃvayitvà ak«arÃbhinirhÃrakuÓalo bhavati. tadyathÃpi nÃma subhÆte tathÃgato 'rhan samyak saæbuddho dharmakuÓalo 'k«arakuÓala÷, sa dharmakuÓala ak«arakuÓalaÓ ca dharman deÓayati. ak«arair anak«araæ dharman deÓayati. na ca ak«ara ÃkÃranirmukta subhÆte sa dharma÷.

atha khalv Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann atyanta%<ta>%yà sattvo nopalabhyate. %<dha>%rmÃÓ ca nopalabhyante. dharmasvabhÃvaÓ ca nopalabhyate. atyanta anavarÃgraÓÆnyatÃm upÃdÃya. kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dhyÃnapÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ ÓÅlapÃramitÃyÃæ dÃnÃpÃramitÃyÃæ caraæÓ catur«u dhyÃne«Æ caraæÓ catur«v apramÃïe«u catas­«v ÃrÆpyasamÃpatti«u. saptaviæÓatibodhipak«ye«u dharme«u caran caturdaÓasu ÓÆnyatÃsu %<ÓÆ>%nyatÃyÃæ samÃdhau carann Ãnimitte samÃdhÃv apraïihite samÃdhau carann a«ÂÃsu vimok«e«u navasv anupÆrvasamÃpatti«u daÓasu tathÃgatabale«u catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu a«ÂÃdaÓasv Ãveïike%<«u buddha>% dharme«u dvÃtriæÓatimahÃpuru«alak«aïe«v aÓÅtyÃm anuvya¤jane«u caran. «aÂsv abhij¤Ãsu vipÃkÅyÃsu sthitvà sattvÃnÃn dharman deÓayati. na ca tatra sattvam upalabhate na sattvapraj¤aptiæ. sattvÃnupa%<la>%bdhyà ca rÆpÃnupalabdhir, yÃvad vij¤ÃnÃnupalabdhihr yÃva%<t>% «aÂpÃramitÃnupalabdhi÷ yÃvad aÓÅtyÃm anuvya¤janÃnupulabdhihr a«ÂÃdaÓÃveïikabuddhadharma anupalabdhi÷, na ca sattvÃnupalabdhau sattvapraj¤a%<ptir>% praj¤Ãyate na yÃvad aÓÅtir anuvya¤janÃni na a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷ praj¤Ãyante. katham etad bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃ%<yÃæ>% [f. 282b] caran sattvÃnÃn dharman deÓayati? mÃhaiva (#<AdSPG II 55>#) sa bhagavan bodhi%<sa>%ttvo mahÃsattva÷ asatsu dharme«u sattvÃn samÃdÃpayati. viparyÃse niyojayati. tat kasya heto÷? tathà hi bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran bodhisattvam eva tÃvan nopalabhate prÃg eva bodhipak«yÃn dharmÃn.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat tathà yathà vadasi, sattvÃnupalabdhita÷ adhyÃtmaÓÆnyatà veditavyÃ. bahirdhÃÓÆnyatà veditavyà adhyÃtmabahirdhÃÓÆnyatà veditavyà ÓÆnyatÃÓÆnyatà veditavyà mahÃÓÆnyatà veditavyà paramÃrthaÓÆnyatà veditavyÃ. saæsk­taÓÆnyatà veditavyà asaæsk­taÓÆnyatà veditavyà atyantaÓÆnyatà veditavyÃ. anavarÃgraÓÆnyatà veditavyÃ. avakÃraÓÆnyatà veditavyÃ. prak­tiÓÆnyatà veditavyÃ. svalak«aïaÓÆnyatà veditavyà sarvadharmaÓÆnyatà veditavyà anupalaæbhaÓÆnyatà veditavyÃ: abhÃvaÓÆnyatà veditavyà svabhÃvaÓÆnyatà veditavyÃ: abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatà veditavyÃ. skandhaÓÆnyatà veditavyÃ. dhÃtuÓÆnyatà veditavyÃ. ÃyatanaÓÆnyatà veditavyÃ. atyantaÓÆnyatà veditavyà pratÅtyasamutpÃdaÓÆnyatà veditavyÃ. ÃtmaÓÆnyatà veditavyà sattvaÓÆnyatà veditavyÃ. jÅvaÓÆnyatà veditavyà jantuÓÆnyatà veditavyÃ. manujaÓÆnyatà po«aÓÆnyatà pudgalaÓÆnyatà kÃrakakÃrÃpaka-utthÃpakasamutthÃpakavedakavedayitrÅjÃnakapaÓyakaÓÆnyatà veditavyà dhyÃnaÓÆnyatà veditavyà apramÃïaÓÆnyatà ÃrÆpyasamÃpattiÓÆnyatÃ: sm­tyupasthÃnaÓÆnyatà yÃvat saptat­æÓanbodhipak«yadharmaÓÆnyatà ÓÆnyatÃÓÆnyatà ÃnimittÃpraïihitaÓÆnyatà veditavyÃ. a«Âavimok«aÓÆnyatà navÃnupÆrvasamÃpattiÓÆnyatÃ. daÓatathÃgatabalaÓÆnyatÃ. caturvaiÓÃradyaÓÆnyatà catu÷pratisaævicchÆnyatÃ. mahÃmaitrÅmahÃkaruïÃÓÆnyatà veditavyÃ. a«ÂÃdaÓÃveïikabuddhadharmaÓÆnyatà veditavyÃ. srotaÃpattiphalaÓÆnyatà yÃvad arhaÓÆnyatà pratyekabodhiÓÆnyatà mÃrgÃkÃraj¤atÃÓÆnyatà bodhiÓÆnyatà buddhak«etraÓÆnyatà veditavyÃ. bodhisattva÷ puna÷ subhÆte praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann ime sarvadharmà ÓÆnyà iti d­«Âvà %<viparyÃsagatÃnÃæ sattvÃnÃæ>% dharman deÓayati. tathà ca deÓayati yathà svapi ÓÆnyatÃsu na vartate. sa evaæ paÓyan sarvadharmÃn anÃvaraïato j¤Ãtvà na kaæcid dharmaæ vikopayati. na dvidhÅkaroti, yathÃbhÆtaæ ca deÓayati. tadyathÃpi nÃma tathÃgata nirmita÷ anekÃ%<ni>% nirmitakoÂÅ nirmÃya kÃæÓcid dÃnapÃramitÃyÃæ niyojayati. kÃæÓcic chÅlapÃramitÃyÃæ kÃæÓci k«ÃntipÃramitÃyÃæ kÃæÓcid vÅryapÃramitÃyÃæ kÃæÓcit samÃdhipÃramitÃyÃæ. (#<AdSPG II 56>#) kÃæÓcit praj¤ÃpÃramitÃyÃæ niyojayati. kÃæÓcic catur«u dhyÃne«u. kÃæÓcic catur«v apramÃïe«u. kÃæÓci%<c>% catas­sv ÃrÆpyasamÃpatti«u kÃæÓcic catur«u sm­tyupasthÃne«u. kÃæÓcid yÃvat saptat­æÓati bodhipak«ye«u dharme«u niyojayati. kÃæÓcid yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃyÃæ niyojayati. kÃæÓcit srotaÃpattiphale niyojayati. kÃæÓcid yÃvad bodhau ni%<yoja>%yati. tat kiæ manyase subhÆte api nu tena nirmitena kasya%<ci>%d dharmasya prabheda%<÷>% k­ta÷?

Ãha: no hÅdaæ bhavan.

bhagavÃn Ãha: tad anena te subhÆte paryÃyeïaivaæ veditavyaæ, yathà bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃnÃn dharman deÓayati. tÃæÓ ca yathÃbhÆtaæ prati«ÂhÃpayati. viparyÃsebhya%<÷>% parimocayaty abaddhÃmuktayogena. tat kasya heto÷? [f. 283a] tathà hi subhÆte rÆpam abaddham amuktaæ, vedanà saæj¤Ã saæskÃrà vij¤Ãnam abaddham amuktaæ, yà rÆpasya abaddhÃmuktatà na tad rÆpaæ. yà vedanÃyà saæj¤ÃyÃ÷ saæskÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya abaddhÃmuktatà na tad vij¤Ãnaæ %<yÃvat yÃ>% saæsk­tÃsaæsk­tÃnÃm abaddhÃmuktatà na te saæsk­tÃsaæsk­tà dharmÃ÷. tat kasya heto÷? atyantaviÓuddhaæ hi rÆpaæ yÃvad atyantaviÓuddhaæ vij¤Ãnaæ. yÃvat saæsk­tÃsaæsk­tà dharmà kartavya. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃnÃæ dharman deÓayati. na ca sattvam upalabhate. anupa%<la>%bdhau sarvaddharmÃïÃæ bodhisattvo mahÃsattvo sthitas tac ca asthÃnayogena. rÆpaÓÆnyatayà asthÃnayogena. yÃvad vij¤ÃnaÓÆnyatayà asthÃnayogena. yÃvat saæsk­tÃsaæsk­tÃnÃæ dharmÃïÃæ ÓÆnyatayà asthÃnayogena. na hi saæsk­tÃsaæsk­tà dharmÃ÷ kvacit sthitÃ÷. tat kasya heto÷? tathà hi te«Ãæ svabhÃvo nopalabhyate. yatra pratiti«Âheyu÷, na hy abhÃva÷ abhÃve sthÃsyati. na svabhÃva÷ svabhÃve sthÃsyati. na parabhÃva÷ parabhÃve sthÃsyati. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi te sarve nopalabhyante. yà ca sà anupalabdhi÷ sà na kvacit sthÃsyati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann imÃn dharmÃn prabhÃvayaty Ãbhi÷ sarvaÓÆnyatÃbhi÷, evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ (#<AdSPG II 57>#) carann %<an>%aparÃdhi bhavati buddhÃnÃæ bhagavatÃæ bochisattvÃnÃæ ca mahÃsattvÃnÃæ pratyekabuddhÃnÃæ ca ÓrÃvakÃïÃæ ca sarve«Ãæ ca ÃryÃïÃæ. tat kasya heto÷? tathà hi buddhaiÓ ca bhagavadbhir bodhisattvaiÓ ca mahÃsattvai pratyekabuddhaiÓ ca ÓrÃvakaiÓ ca e«aiva dharmatà anubuddhÃ. anubhudhya sarvasattvÃnÃn dharman deÓayanti. tÃæ te dharmÃïÃæ dharmatÃæ na vyativarta%<n>%te. tat kasya heto÷r? na hi dharmatà vyativartate. na tathatà na bhÆtakoÂir vyativartate. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi te«Ãæ svabhÃvo na saævidyate. yo vyativarteta.

atha khalv Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan dharmadhÃtur na vyativartate na tathatà na bhÆtakoÂir vyativartate. kiæ punar bhagavann anyad rÆpam anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷ yÃvad anyad vij¤Ãnam anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷ yÃvad anye saæsk­tÃsaæsk­tà dharmà laukikalokottarà sÃsravÃnÃsravà dharmÃ÷ anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷?

bhagavÃn Ãha: no hÅdaæ subhÆte, na subhÆte anyo rÆpam anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷ yÃvan nÃnyad vij¤Ãnam anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷ yÃvan na anye sarvadharmà anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷.

Ãha: yadi bhagavan na anyad rÆpam anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷ yÃvan na anyad vij¤Ãnam anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷ yÃvan na anye sarvadharmà anyo dharmadhÃtur anyà tathatà anyà bhÆtakoÂi÷, tat kathaæ bhagavan vyavasthÃnaæ bhavati. k­«ïÃnÃæ dharmÃïÃæ k­«ïo vipÃka÷, narakà và tiryagyonir và yamaloko vÃ: ÓuklÃnÃn dharmÃïÃ%<æ>% Óuklo vipÃka÷, devamanu«yÃ÷, k­«ïaÓuklÃnÃn dharmÃïÃæ k­«ïaÓuklo vipÃka÷, sukhadu÷khapratisaævedana. ak­«ïaÓuklÃnÃæ dharmÃïÃm ak­«ïaÓuklo vipÃka÷, srotaÃpattiphalaæ sak­dÃgÃmiphalam anÃgÃmiphalam arhattvaæ pratyekabodhi÷ yÃvad anuttarà samyaksaæbodhi÷.

bhagavÃn Ãha: saæv­tisatyaæ subhÆte pramÃïÅk­tya phalavyavasthÃnaæ nirdiÓyate, na puna÷ paramÃrthasatyena phalavyavasthÃnaæ Óakyaæ nirde«Âuæ. tat kasya heto÷? avikalpo hi sa dharma÷ apravyÃharo, (#<AdSPG II 58>#) yaduta nÃmasatyaæ rÆpa%<sa>%tyam anutpÃda anirodha÷ asaækleÓa÷ avyavadÃnaæ, iyam atyantaÓÆnyatÃ. anavarÃgraÓÆnyatÃ.

Ãha: yadi bhagavan saæv­tisatyam upÃdÃya phalavya%<vasthÃ>%naæ bhavati. na paramÃrthasatyena. nanu bhagavaæ. sarvabÃlap­thagjanÃnÃæ srotaÃpattiphalaæ bhavi«yati. sak­dÃgÃmiphalam anÃgÃmiphalam arahattvaæ. [f. 283b] pratyekabodhi samyaksaæbodhir bhavi«yati?

bhagavÃn Ãha: kiæ puna÷ subhÆte bÃlap­thagjanÃ÷ saæv­tisatyaæ và paramÃrthasatyaæ và prajÃnÃnti. yadi prajÃnaæti te«Ãm api phalavyavasthÃnaæ bhavi«yati. srotaÃpattiphalaæ và sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và pratyekabodhir và samyaksaæbodhir vÃ. ya÷ puna÷ subhÆte bÃlap­thagjanÃnÃæ na mÃrgo na mÃrgavyavasthÃnaæ na mÃrgabhÃvanÃ, tat kuto bÃlap­thagjanÃnÃæ phalavyavasthÃnaæ bhavi«yati? ÃryapudgalÃnÃæ punar mÃrgaÓ ca mÃrgabhÃvanà ca. tasmÃd ÃryapudgalÃnÃæ phalavyavasthÃnaæ bhavi«yati.

Ãha: kiæ punar bhagavan mÃrgabhÃvanÃyà phalaprÃptir bhavati. phalaæ và prÃpyate?

bhagavÃn Ãha: no hÅdaæ subhÆte, na mÃrgabhÃvanÃyà phalaprÃptir bhavati. phalaæ và prÃpyate. na puna÷ subhÆte abhÃvitamÃrgasya phalaprÃptir na mÃrgeïa phalaæ prÃpsyate. evaæ hi subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃnÃæ phalavyavasthÃnaæ karoti. na ca bhÃgacchedena saæsk­tadhÃtor và asaæsk­tadhÃtor và phalavyavasthÃnam.

Ãha: yadi bhagavan na bhÃgacchedena saæsk­tadhÃtor và asaæsk­tadhÃtor và phalavyavasthÃnaæ bhavati, na nirde«Âaæ punar bhaga%<vatÃ, idaæ>% srotaÃpattiphalaæ trayÃïÃæ saæyojanÃnÃæ prahÃïÃt, sak­dÃgÃmiphalaæ kÃmarÃgavyÃpÃdatanutvÃt, anÃgÃmiphalaæ pa¤cÃnÃm adhobhÃgÅyÃnÃæ saæyojanÃnÃæ prahÃïÃt, arhatvaæ pa¤cÃnÃm ÆrddhaæbhÃgÅyÃnÃæ (#<AdSPG II 59>#) saæyojanÃnÃæ prahÃïÃt, pratyekabodhir yat kiæcit samudayadharma sarvan ta%<æ>% nirodhadharmeti samyaksaæbodhi÷ sarvavÃsanÃnusandhiprahÃïÃt. asya vayaæ bhagavan bhëitasya katham artham ÃjÃnÅyÃma, na saæsk­tÃnÃæ và asaæsk­tÃnÃæ và dharmÃïÃæ bhÃgac%<ch>%edena phalavyavasthÃnaæ bhavati?

bhagavÃn Ãha: kiæ puna÷ subhÆte srotaÃpattiphalaæ và sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và %<pratyekabodhir và anuttarÃ>% samyaksaæbodhir và saæsk­tam etad utÃho 'saæsk­taæ?

Ãha: asaæsk­tam etad bhagavan na saæsk­taæ sugata÷.

bhagavÃn Ãha: kiæ puna÷ subhÆte asaæsk­tasya dharmasya bhÃgacchedo 'sti?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte yasmin samaye kulaputro và kuladuhità vÃ. saæsk­tÃsaæsk­tÃn dharmÃn ekalak«aïÃn pratividhyati. yaduta alak«aïÃn. api nu tasmin samaye kasyacid dharmasya bhÃgac%<ch>%edaæ karoti. saæsk­tam iti và asaæsk­tam iti vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃnÃæ dharman deÓayaty abhÃgacchedatÃm upÃdÃya. yaduta adhyÃtmaÓÆnyatÃm upÃdÃya. yÃvat svalak«aïaÓÆnyatÃm upÃdÃya. Ãtmanà ca na kvacid dharme 'bhiniviÓate. paraæ ca na kvacid abhiniveÓayati. dÃnapÃramitÃyÃæ và ÓÅlapÃramitÃyÃæ và k«ÃntipÃramitÃyÃæ và vÅryapÃramitÃyÃæ và dhyÃnapÃramitÃyÃæ và praj¤ÃpÃramitÃyÃæ vÃ, prathame và dhyÃne yÃvac caturthe và dhyÃne. maitryÃæ và karuïÃyÃæ và muditÃyÃæ và upek«ÃyÃæ và yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattau và sm­tyupasthÃne«u vÃ. yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge. yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃyÃæ vÃ, so 'nabhinivi«Âo na kvacit sajjate. tadyathÃpi nÃma tathÃgatanirmito dÃnaæ ca dadÃti na ca dÃnaphale sajjate. na dÃnaphalaæ pratyanubhavaty anyatra sarvasattvÃnÃæ parinirvÃpanÃrthaæ. yÃvat «aÂsu pÃramitÃsu yÃvat sÃsravÃnÃsrave«u dharme«u laukikalokottare«u saæsk­tÃsaæsk­te«u na kvacit ti«Âhati. evam eva subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sarvadharme«u carati. na kvacid dharme ti«Âhati na sajjate. tat kasya heto÷? tathà hy asya dharmÃïÃæ dharmalak«aïaæ supratividdhaæ.

// lak«aïÃnuvya¤janÃk«arÃbhinirhÃranirdeÓapÃramitÃparivartta÷. 73 //


(#<AdSPG II 60>#)
parivarta 74.

atha khalv Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavan dharmÃïÃæ dharmalak«aïaæ supratividdhaæ bhavati?

bhagavÃn Ãha: yathà subhÆte nirmitasya asamudÃcÃro rÃgadve«amohe«u asamudÃcÃro rÆpe«v asamudÃcÃro yÃvad vij¤Ãne. e%<vam asa>%mudÃcÃra [f. 284a] ÃdhyÃtmikabÃhye«u dharme«u asamudÃcÃra anuÓayapary%<u>%tthÃne«u asamudÃcÃra÷ sÃsravÃnÃsrave«u dharme«v asamudÃcÃra laukikalokottare«u saæsk­tÃsaæsk­te«u asamudÃcÃro mÃrge asamudÃcÃro phale. evaæ subhÆte dharmÃïÃæ dharmanaya÷ supratividdhaæ bhavati.

Ãha: kathaæ bhagavan nirmitasya mÃrgabhÃvanÃ?

%<bhagavÃn Ãha>%: yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyate na vyavadÃyate %<vÃ>%, naiva pa¤cagatike saæsÃre d­Óyate.

%<Ãha: kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattvo 'vastukÃn sarvadharmÃn pratividhyati?>%

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte, api nu tathÃgatanirmitasya kiæcid vastv asti yad vastv Ãgamya saækliÓyate và vyavadÃyate vÃ, pa¤cagatike và saæsÃre saæd­Óyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan, na bhagavaæs tathÃgatanirmitasya kiæcid vastv asti yad vastv Ãgamya saækliÓyeta và vyavadÃyeta vÃ. pa¤cagatike và saæsÃre saæd­Óyeta.

bhagavÃn Ãha: evaæ khalu subhÆte dharmÃïÃæ dharmanaya÷ supratividdho bhavati.

Ãha: kiæ punar bhagavaæ. sarvaæ rÆpaæ tathÃgatanirmitopamaæ. sarvà vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrà sarvaæ vij¤Ãnaæ tathÃgatanirmitopamaæ?

bhagavÃn Ãha: sarvaæ subhÆte rÆpaæ nirmitopamaæ sarvà vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrà sarvaæ vij¤Ãnaæ nirmitopamaæ.

Ãha: kathaæ bhagavan bodhisattvasya mahÃsattvasya puru«akÃro bhavati, yadi sarvaæ rÆpaæ nirmitopamaæ yÃvat sarvaæ vij¤Ãnaæ nirmitopamaæ, nirmitasya bhagavan na rÆpaæ na vedanà na saæj¤Ã (#<AdSPG II 61>#) na saæskÃrà na vij¤Ãnaæ. na saækleÓo na vyavadÃnaæ nÃpi pa¤cagatika÷ saæsÃro yato sattvÃn parimucyeta.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte api nu bodhisattvena mahÃsattvena bodhisattvacÃrikÃæ caratà kaÓcit sattva upalabhdo yan narakÃt parimocayet tiryagyoner và yamalokÃd và devebhyo và manu«yebhyo vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. na bodhisattvena mahÃsattvena kaÓcit sattvo upalabdho yaæ traidhÃtukÃt parimocayet. tathà hy anena sarvadharmà mÃyopamà j¤Ãtà d­«Âà viditÃ. nirmitopamà j¤Ãtà d­«Âà viditÃ.

Ãha: yadi bhagavan bodhisattvena mahÃsattvena sarvadharmà mÃyopamà nirmitopamÃj¤Ãtà d­«Âà viditÃ. kasya punar arthÃya bodhisattvo mahÃsattva÷ «aÂsu pÃramitÃsu carati. catur«u dhyÃne«u catur«v apramÃïe«u catas­«v ÃrÆpyasamÃpatti«u pa¤casv abhij¤Ãsu saptatriæÓatibodhipak«ye«u dharme«u bodhimÃrge carati. buddhak«etraæ ca pariÓodhayati. sattvÃæÓ ca paripÃcayati?

bhagavÃn Ãha: yadi subhÆte sattvà svayam eva nirmitopamà sarvadharmä jÃnÅyur, na bodhisattvo mahÃsattva÷ sattvÃnÃm arthÃya asaækhyeyÃn kalpÃn bodhisattvacÃrikÃæ caret. yasmÃt tarhi subhÆte sattvà svayam eva nirmitopamÃn sarvadharmÃ%<n>% na jÃnanti, tasmÃd bodhisattva mahÃsattva%<÷>% asaækhyeyÃn kalpÃn «aÂsu pÃramitÃsu carati. sattvÃæÓ ca paripÃcayati. buddhak«etraæ ca pariÓodhayati.

subhÆtir Ãha: yadi bhagavan sarvadharmà svapnopamÃ÷ pratiÓrutkopamÃ÷. marÅcyupamÃ÷ pratibhÃsopamÃ÷ mÃyopamà nirmi%<to>%pamÃ÷. kva bhagavan. sattvÃ÷ prati«Âhità yato bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann uccÃlayati?

bhagavÃn Ãha: nÃmanimitte«u subhÆte sattvÃ÷ prati«ÂhitÃ÷ asatparikalpe tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran nÃmanimittÃd uccÃlayati.

Ãha: katamad bhagavan nÃma %<katamaæ>% nimittaæ?

(#<AdSPG II 62>#)
bhagavÃn Ãha: Ãgantukam etat subhÆte nÃmadheyaæ prak«iptaæ yaduta nÃmeti và nimittam iti vÃ. k­t­mam etan nÃmadheyaæ yaduta nÃmeti và nimittam iti vÃ. rÆpam iti và vedaneti vÃ. saæj¤eti và saæskÃrÃ÷ iti vÃ. vij¤Ãnam iti vÃ. strÅ và puru«a iti vÃ. dÃraka iti và dÃraketi vÃ. nÃrakà iti và tairyagyonikà iti và yÃmalaukika iti vÃ. deva iti vÃ. manu«ya iti vÃ. saæsk­tà dharmà iti và asaæsk­tà dharmà iti vÃ. srotaÃpatiphalam iti vÃ. sak­dÃgÃmiphalam iti vÃ. anÃgÃmiphalam iti vÃ. arhattvam iti và pratyekabodhim iti vÃ. [f. 284b] samyaksaæbodhir iti vÃ. api tu khalu subhÆte praj¤aptidharma sarvaæ ta%<n>% nÃma nÃmÃrthena. nÃmamÃtram idaæ sarvaæ saæsk­taæ yatra bÃlap­thagjanÃ%<÷>% saktÃ÷, tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena samanvÃgato vivecayati. parikalpasamutthitaæ sarvaæ %<etan>% nÃma, mà yÆyaæ parikalpe sajjadhvaæ. asati vastuni svabhÃvaÓÆnye, na hi ÓÆnye«u dharme«u paï¬ità abhiniviÓante, evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃnÃæ dharmaæ deÓayati. katamat subhÆte nimittaæ? dve ime subhÆte nimitte yatra bÃlap­thagjanÃ÷ saktÃ÷, katame dve? yaduta rÆpanimittaæ ca ÃrÆpyanimittaæ ca. katama¤ ca subhÆte rÆpanimittaæ? yat kiæcit subhÆte rÆpam audÃrikaæ và sÆk«maæ và hÅnaæ và praïÅtaæ và yad atra k«aïike«u dharme«u parikalpanayà grahaïam eti. idam ucyate rÆpanimittaæ. katamac ca subhÆte ÃrÆpyanimittaæ? yat kiæcid arÆpiïÃæ dharmÃïÃm0nimittagrÃheïa parikalpya kleÓo jÃyate, idam ucyate ÃrÆpyanimittaæ. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena tato nimittÃd vivecya Ãnimitte dhÃtau niveÓayati prati«ÂhÃpayati, tathà uca niveÓayati. tathà prati«ÂhÃpayati yathà na dvaye patati. idaæ nimittam idam Ãnimittam iti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ (#<AdSPG II 63>#) carann upÃyakauÓalena sattvÃ%<n>% nimittÃd vivecya Ãnimitte dhÃtau prati«ÂhÃpayati.

Ãha: yadi bhagavann iyat paramà ete sarvadharmà yaduta nÃmanimittaparamÃ÷ praj¤aptimÃtrÃ÷ parikalpasamutthitÃ÷, kathaæ bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann Ãtmanà ca viÓe«am adhigacchati. kuÓale«u dharme«u. paraæ ca viÓe«a adhigame prati«ÂhÃpayati kuÓale«u dharme«u. yai%<÷>% kuÓalair dharmair bhÆmyÃbhÆmiæ paripÆrayati. sattvÃæÓ ca tri«u yÃne«u niyojayati.

bhagavÃn Ãha: sacet subhÆte vastv abhavi«yan na avastu nimittaæ. nedaæ subhÆte praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran bodhisattvo mahÃsattvo %<kuÓale«u dharme«u>% viÓe«am adhyagami«yan %<na>% paraæ ca viÓe«Ãdhigame niyojayi«yat. yasmÃt tarhy avastu nimittaæ na vastu, tasmÃt subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dhyÃnapÃramitÃæ paripÆrayaty Ãnimittayogena vÅryapÃramitÃæ k«Ãnti%<pÃramitÃæ>% ÓÅlapÃramitÃæ dÃnapÃramitÃæ paripÆrayaty Ãnimittayogena. catvÃri dhyÃnÃni paripÆrayaty Ãnimittayogena. catvÃry apramÃïÃni paripÆrayaty Ãnimittayogena. catasra ÃrÆpyasamÃpattÅ%<n>% paripÆrayaty Ãnimittayogena. catvÃri sm­tyupasthÃnÃni paripurayaty Ãnimittayogena. yÃvad ÃryëÂÃægaæ mÃrgaæ paripÆrayaty Ãnimittayogena. adhyÃtmaÓÆnyatÃæ paripÆrayaty Ãnimittayogena. bahirddhÃÓÆnyatÃæ paripÆrayaty Ãnimittayogena. adhyÃtmabahirddhÃÓÆnyatÃæparipÆrayaty Ãnimittayogena. yÃvat svalak«aïaÓÆnyatÃæ paripÆrayaty Ãnimittayogena. a«Âau vimok«Ãn paripÆrayaty Ãnimittayogena. navÃnupÆrvasamÃpattÅ%<n>% paripÆrayaty Ãnimittayogena. daÓatathÃgatabalÃni paripÆrayaty Ãnimittayogena. yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikÃn buddhadharmÃn paripÆrayaty Ãnimittayogena. sa imÃn kuÓalÃn dharmÃn [f. 285a] paripÆrya parÃn atraiva kuÓale«u dharme«u niyojayaty Ãnimittayogena. sacet puna÷ subhÆte dharma nimittam abhavi«yad antaÓo vÃlÃgrakoÂinik«epamÃtram api, nedaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ (#<AdSPG II 64>#) carann Ãnimittam asm­tim amanasikÃraæ dharmam abhisaæbhotsyata. sattvÃæÓ ca tathÃtve pratyupasthÃpayi«yati anÃsrave«u dharme«u, sarve hi subhÆte anÃsravà dharmà Ãnimittam asm­tir amanasikÃra÷. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sarvasattvÃnÃm arthaæ karoty anÃsravair dharmai÷.

Ãha: yadi bhagavan sarvadharmà Ãnimittam asm­tir amanasikÃra÷, kuto bhagavaæ. gaïanÃæ kari«yÃmi; ime sÃsravà dharmà ime anÃsravà dharmà ime sÃdhÃraïà dharmà ime asÃdhÃraïà dharmà ime ÓrÃvakadharmà ime pratyekabuddhadharmà ime bodhisattvadharmà ime buddhadharmÃ?

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte anyad Ãnimittam anye ÓrÃvakadharmÃ÷?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte anyad Ãnimittam anye pratyekabuddhadharmÃ÷ anyad Ãnimittam anye bodhisattvadharmà anyad Ãnimittam anye buddhadharmÃ÷?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: nanu subhÆte Ãnimittam eva srotaÃpattiphalaæ. sak­dÃgÃmiphalaæ. anÃgÃmiphalam arhattvaæ. pratyekabodhir bodhisattvadharmà buddhadharmÃ÷?

Ãha: evam etad bhagavan evam etat sugata.

bhagavÃn Ãha: tad anena te subhÆte paryÃyeïaivaæ veditavyam: yaduta Ãnimittaæ sarvadharmÃ÷. atra hi subhÆte Óik«amÃïo bodhisattvo mahÃsattva÷ Ãnimitte«u sarvadharme«u vivardhate kuÓalair dharmai÷, yaduta «a¬bhi÷ pÃramitÃbhiÓ caturbhir dhyÃnaiÓ caturbhir apramÃïaiÓ catas­bhir ÃrÆpyasamÃpattibhi÷ caturbhi÷ sm­tyupasthÃnaiÓ caturbhi÷ samyakprahÃïaiÓ caturbhir ­ddhipÃdai÷ pa¤cabhir indriyai. pa¤cabhir balai÷. «a¬bhir anusm­tibhi÷. saptabhir bodhyaÇgair. ÃryëÂÃÇgena mÃrgeïa: yÃvat sarvabuddhadharmai÷. tat kasya heto÷? na hy anyatra Óik«itavyaæ bodhisattvena mahÃsattvena anyatra ÓÆnyatà Ãnimitta apraïihite«u dharme«u Óik«itavyaæ. tat kasya heto÷? atra hi tri«u vimok«amukhe«u sarvakuÓaladharmà an%<ta>%rgatÃ÷. tathà hi svalak«aïaÓÆnyaæ ÓÆnyatÃvimok«amukhaæ. nimittÃpagama Ãnimittaæ vimok«amukhaæ. anabhisaæskÃram apraïihitaæ vimok«amukhaæ. (#<AdSPG II 65>#) sa iha t­«u vimok«amukhe«u Óik«amÃïo bodhisattvo mahÃsattva pa¤casu skandhe«u Óik«ate. dvÃdaÓasv Ãyatane«u Óik«ate. a«ÂÃdaÓasu dhÃtu«u Óik«ate. catur«v Ãryasatye«u Óik«ate. dvÃdaÓÃægike pratÅtyasamutpÃde Óik«ate. adhyÃtmaÓÆnyatÃyÃæ Óik«ate. bahirddhÃsÆnyatÃyÃæ Óik«ate. adhyÃtmabahirddhÃÓÆnyatÃyÃæ Óik«ate. yÃvad abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃyÃæ Óik«ate. %<evaæ yÃvat>% «aÂsu pÃramitÃsu Óik«ate. catur«u sm­tyupasthÃne«u Óik«ate. yÃvad ÃryëÂÃæge mÃrge Óik«ate. daÓasu tathÃgatabale«u Óik«ate. catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃm a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u Óik«ate.

subhÆtir Ãha: yathà kathaæ punar bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran pa¤casu upÃdÃnaskandhe«u Óik«ate?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran rÆpaæ prajÃnÃti. yathà ca rÆpam utpadyate. yathà rÆpaæ nirudhyate. yathà rÆpasya tathatÃ. kathaæ rÆpaæ prajÃnÃti iti? atyantacchidrataÓ ca atyantasu«irataÓ ca. tadyathÃpi nÃma phenapiï¬a asÃraka÷ evaæ rÆpaæ prajÃnÃti. kathaæ ca [f. 285b] rÆpasya utpÃdaæ prajÃnÃti? na rÆpaæ kutaÓcid Ãgaccha%<ti nÃpi rÆpaæ kvacid>% gacchati ity akutaÓcid ÃgamanataÓ ca akvacid gamanataÓ ca rÆpasya utpÃdaæ prajÃnÃti. yan na kutaÓcid Ãgata%<æ>% na kvacid gataæ, evaæ hi subhÆte bodhisattvo mahÃsattva rÆpasya utpÃdavyayaæ prajÃnÃti. kathaæ ca rÆpasya tathatÃæ pra%<jÃnÃti>%? na tathatà utpadyate và nirudhyate và na Ãgacchati na gacchati. na saækli«yate na vyavadÃyate. ni hÅyate na vardhate. evaæ tathatÃæ prajÃnÃti. avitathatà subhÆte tathatà tasmÃt tathatÃity ucyate. na sà vita%<ta>%thà tena tathÃtety ucyate. evaæ rÆpasya tathatÃæ prajÃnÃti. kathaæ ca vedanÃæ prajÃnÃti? kathaæ vedanÃyà utpÃdaæ kathaæ vedanÃyà vyayaæ kathaæ vedanÃyÃæs tathatÃæ prajÃnÃti? tadyathÃpi nÃma udakabudbudà riktakà utpadyante ca nirudhyante ca. evaæ vedanÃæ prajÃnÃti. na kutaÓcid Ãgacchati na kvacid gacchati. evaæ vedanÃyà utpÃdavyayaæ prajÃnÃti. kathaæ ca vedanÃyÃs tathatÃæ prajÃnÃti? avitathatÃtathatÃ. evaæ vedanÃyÃæs tathatÃæ prajÃnÃti. kathaæ ca saæj¤Ãæ prajÃnÃti? tadyathà (#<AdSPG II 66>#) marÅcikÃyÃm udakam atyantatayà nopalabhyate. evaæ saæj¤Ãæ prajÃnÃti. na kutaÓcid Ãgacchati na kvacid gacchati. evaæ saæj¤Ãyà utpÃdavyayaæ prajÃnÃti. kathaæ ca saæj¤ÃtathatÃæ prajÃnÃti? yathaiva vedanÃtathatà evaæ saæj¤ÃtathatÃæ prajÃnÃti. kathaæ saæskÃrÃn prajÃnÃti tadyathÃpi nÃma kadalyÃ÷ sÃram asÃratayà patra patraæ k­tvà nopalabhyate evaæ saæskÃrÃn prajÃnÃti. kathaæ saæskÃrÃïÃm utpÃdavyayaæ prajÃnÃti? akutaÓcid Ãgamanatayà akvacid gamanatayà saæskÃrÃïÃm utpÃdavyayaæ prajÃnÃti. kathaæ ca saæskÃrÃïÃæ tathatÃæ prajÃnÃti? vedanÃtathatayà saæskÃratathatÃæ prajÃnÃti. kathaæ vij¤Ãnaæ prajÃnÃti? tadyathÃpi nÃma mÃyÃkÃranirmitaÓ caturaÇgo balakÃya. evaæ vij¤Ãnaæ prajÃnÃti. na kutaÓcid Ãgacchati na kvacid gacchati. evaæ vij¤Ãnasya utpÃdavyayaæ prajÃnÃti. kathaæ vij¤Ãnasya tathatÃæ prajÃnÃti? vedanÃtathatayà vij¤ÃnatathatÃæ prajÃnÃti. kathaæ ca dhÃtÆn prajÃnÃti? cak«urdhÃtuÓ cak«urdhÃtusvabhÃvena ÓÆnyaæ. rÆpadhÃtur rÆpadhÃtusvabhÃvena ÓÆnyaæ. cak«uvij¤ÃnadhÃtuÓ cak«uvij¤ÃnadhÃtusvabhÃvena ÓÆnyaæ. evaæ yÃvan manodhÃtur dharmadhÃtur manovij¤ÃnadhÃtu÷ kartavya÷. kathaæ ca ÃyatanÃni prajÃnÃti? ÃdhyÃtmikà dharmà ÃdhyÃtmikair dharmai ÓÆnyÃ÷, bÃhyà dharmÃ÷ bÃhyair dharmai÷ ÓÆnyÃ÷. evam ÃyatanÃni prajÃnÃti. kathaæ ca Ãryasatyaæ prajÃnÃti du÷khaæ prajÃnÃti. satyaæ prajÃnÃti. Ãryasatyaæ prajÃnÃti. dvayatÃvinirmuktam Ãryasatyam advayaæ hi ÃryÃïÃæ satyam iti prajÃnÃti. evaæ samudayaæ nirodhaæ nirodhagÃminÅpratipadam Ãryasatyaæ prajÃnÃti. kathaæ du÷khatathatÃæ prajÃnÃti? tath%<at?>%aiva du÷khasya tathateti prajÃnÃti. evaæ samudayasya nirodhasya mÃrgasya. tathatÃæ prajÃnÃti. kathaæ ca pratÅtyasamutpÃdaæ prajÃnÃti? anutpÃdato pratÅtyasamutpÃdaæ prajÃnÃti. evam anirodhato 'nucchedato 'ÓÃÓvatato 'nekÃrthato 'nÃnÃrthato 'nÃgamato na nirgamata÷ prapa¤coparamata÷ Óivaæ pratÅtyasamutpÃdaæ prajÃnÃti. evaæ pratÅtyasamutpÃdaæ prajÃnÃti.

atha khalv Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann ime parasparabhinnÃn (#<AdSPG II 67>#) dharmÃn evaæ prajÃnÃti. nanu bhagavan dharmadhÃtur vikopito bhavati?

bhagavÃn Ãha: vikopita subhÆte syÃd yadi dharmadhÃturvinirmukta÷ %<+anya÷?>% kaÓcid dharma÷ syÃd. na subhÆte dharmadhÃtuvinirmukto 'nya÷ kaÓcid dharma upalabhyate. yady upalabhyeta syÃd dharmadhÃtor vikopanÃ. tat kasya heto÷? na hi subhÆte tathÃgatena và bodhisattvena vÃ. pratyekabuddhena và tathÃgataÓrÃvakeïa và dharma [f. 286a] dhÃturvinirmukto 'nya÷ kaÓcid dharma upalabdha÷. anupalabhya na praj¤apayati. dharmadhÃturvinirmukto 'nya÷ kaÓcid dharma upalabhyata iti. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà dharmadhÃtau Óik«itavyaæ.

subhÆtir Ãha: dharmadhÃtau bhagavaæc chik«amÃïena bodhisattvena mahÃsattvena kvacic chik«itaæ bhavati?

bhagavÃn Ãha: dharmadhÃtau subhÆte Óik«amÃïena bodhisattvena mahÃsattvena sarvadharme«u Óik«itaæ bhavati. tat kasya heto÷? tathà hi subhÆte sarvadharmà dharmadhÃtu%<÷>%.

Ãha: kena kÃraïena bhagavaæ sarvadharmà dharmadhÃtu÷?

bhagavÃn Ãha: tathà hi subhÆte utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthita eva dharmÃïÃæ dharmadhÃtur abhedayogena. yaduta saæsk­tadhÃtur %<asaæsk­tadhÃtur ca>% dharmadhÃtu÷. evaæ yÃvat sarvadharme«u kartavyaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ Óik«amÃïena dharmadhÃtau Óik«itaæ bhavati.

Ãha: yadi bhagavan sarvadharmà dharmadhÃtu÷, kathaæ punar bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ Óik«itavyaæ? samÃdhipÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ k«Ã%<nti>%pÃramitÃyÃæ ÓÅlapÃramitÃyÃæ dÃnapÃramitÃyÃæ Óik«itavyaæ? kathaæ bodhisattvena mahÃsattvena prathame dhyÃne Óik«itavyaæ? kathaæ dvitÅye tritÅye caturthe dhyÃne Óik«itavyaæ? kathaæ maitryÃæ karuïÃyÃæ muditÃyÃm upek«ÃyÃm ÃkÃÓÃnanyÃyatane yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane Óik«itavyaæ? kathaæ catur«u sm­tyupasthÃne«u yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge Óik«itavyaæ? kathaæ (#<AdSPG II 68>#) ÓÆnyatÃnimittÃpraïihite«u Óik«itavyaæ? katham a«ÂÃdaÓasu vimok«e«u navasv anupÆrvasamÃpatti«u Óik«itavyaæ? kathaæ daÓasu tathÃgatabale«u catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃæ mahÃmuditÃyÃæ mahopek«ÃyÃm a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u Óik«itavyaæ? kathaæ pa¤cÃbhij¤Ãsu Óik«itavyaæ? kathaæ dvÃt­æÓadmahÃpuru«alak«aïaparini«pattau Óik«itavyaæ? katham aÓÅty anuvya¤janaparini«pattau Óik«itavyaæ? kathaæ k«atriyamahÃsÃlakulopapattau brÃhmaïamahÃsÃlakulopapattau g­hapatimahÃsÃlakulopapattau Óik«itavyaæ? kathaæ cÃturmahÃrÃjakÃyikÃnÃæ devÃnÃm upapattau trÃyastriæÓÃnÃæ yÃmÃnÃæ tu«itÃnÃæ nirmÃïaratÅnÃæ paranirmitavaÓavartinÃæ brahmakÃyikÃnÃm ÃbhÃsvarÃïÃæ Óubhak­tsnÃnÃæ v­haïÃæ parÅttav­hanÃæ v­hatphalÃnÃæ devÃnÃm upapattau Óik«itavyaæ? katham asaæj¤Åsattvopapattau ÓuddhÃvÃsadevanikayopapattau Óik«itavyaæ kathaæ prathame cittotpÃde Óik«itavyaæ. kathaæ dvitÅye tritÅye caturthe pa¤came «a«Âe saptame a«Âhame navame daÓame cittotpÃde Óik«itavyaæ. kathaæ ÓrÃvakabhÆmau pratyekabuddhabhÆmau bodhisattvaniyÃme Óik«itavyaæ? kathaæ sattvaparipÃke buddhak«etrapariÓuddhau %<sarva>%dhÃraïÅmukhasamÃdhimukhe«u Óik«itavyaæ? kathaæ pratibhÃne Óik«itavyaæ? kathaæ bodhimÃrge Óik«itavyaæ yatra Óik«amÃïena sarvadharmÃ÷ sarvÃkÃrair j¤ÃtavyÃ÷? yadi bhagavan dharmadhÃtÃv ime vikalpà %<na santi>%, mÃhaiva bhagavan bodhisattvo mahÃsattvo viparyÃse caret. aprapa¤cyaæ prapa¤cayet. tat kasya heto÷? na hi bhagavan dharmadhÃtÃv ime vikalpÃ÷. na hi dharmadhÃtu%<r>% rÆpaæ na vedanà na saæj¤Ã na saæskÃrà na dharmadhÃtur vij¤Ãnaæ. nÃnyatra rÆpÃ%<d>% dharmadhÃtur nÃnyatra vedanÃyà saæj¤ÃyÃ÷ saæskÃrebhyo nÃnyatra vij¤ÃnÃd dharmadhÃtur. rÆpam eva dharmadhÃtur dharmadhÃtur eva rÆpaæ. yÃvad vijnÃnam eva dharmadhÃtur dharmadhÃtur eva vij¤Ãnaæ. evaæ sarvadharmà j¤ÃtavyÃ÷.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat, tathà yathà vadasi. rÆpam eva dharmadhÃtur [f. 286b] dharmadhÃtur eva rÆpaæ. vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃ%<ravij¤Ãnam eva dharma>%dhÃtur dharmadhÃtur eva vij¤Ãnaæ. yadi puna÷ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyä (#<AdSPG II 69>#) caran kaæcid dharmaæ dharmadhÃtuvinirmuktaæ paÓyen na anuttarasyai samyaksaæbodhayaæ prati«Âhita. yasmÃt sarvadharmà dharmadhÃtus tasmÃd bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sarvadharmÃn dharmadhÃtur iti j¤Ãtvà anÃmakÃni sarvadharmÃ%<n>% nÃmasaæketena deÓayati. idaæ rÆpam ity iyaæ vedanà iti iyaæ saæj¤Ã iti ime saæskÃrà iti %<idaæ>% vij¤Ãnam iti. yÃvad iyaæ bodhir iti.

(VIII 5,4) tadyathÃpi nÃma subhÆte dak«o mÃyÃkÃro mÃyÃkÃrantevÃsÅ và yat kiæcid eva dravyajÃtam adhi«ÂhÃya vividhaæ rÆpagataæ sandarÓayet. yaduta hastivigrahaæ và aÓvavigrahaæ và balÅvardavigrahaæ và puru«astridÃrakadÃrikavigrahaæ vÃ. udyÃnavimÃnapovana(?)ÃrÃmaramaïÅyakÃni. pu«karaïÅ%<ramaïÅ>%yakÃni và vanaramaïÅyakÃni vÃ, yatra vividhÃs taraïopastarariapratyÃstaranÃni. pu«pamÃlyaguïÃæ và khÃdanÅyabhojanÅyÃni và darÓayed, gÅtavÃditena và janaæ ramaye%<t>%. dÃnaæ và dadaæc chÅlaæ và rak«an k«Ãntyà và saæpÃdayan vÅryaæ và ÃrabhamÃïa÷ samÃdhir và vikrÅnun praj¤Ãæ và bhÃvayan. sa tatraibhir ÃkÃrair janaæ ramayet, k«atriyamahÃsÃlakulÃni và darÓayet brÃhmaïamahÃsÃlakulÃni và g­hapatimahÃsÃlakulÃni và darÓayet. cÃturmahÃrÃjakÃyikÃn và devÃn và darÓayet, sumeruæ và darÓayet, trayastriæÓÃn và yÃmÃn và tu«itÃn và nirmaïaratÅæ và paranirmitavaÓavartino và devÃn yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanopagÃtvà devÃn darÓayed, arÆpiïa srotaÃpannaæ và sak­dÃgÃmino và anÃgÃmino và arhanto và pratyekabuddhÃn vÃ. ye 'pi te bodhisattvà mahÃsattvÃ÷ prathamacittotpÃdam upÃdÃya dÃnapÃramitÃyÃæ caranti. ÓÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ dhyÃnapÃramitÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caranti. prathamÃyÃæ bhÆmau caranti. yÃva%<d>% daÓamyÃæ mahÃbhÆmau caranti. bodhisattvanyÃmam avakrÃmanty abhij¤Ãm abhinirharanti. tÃbhi%<r abhi>%j¤Ãbhir vikrŬanti sattvÃæÓ (#<AdSPG II 70>#) ca paripÃcayanti. buddhak«etraæ ca pariÓodhayanti. dhyÃnavimok«asamÃdhisamÃpattibhir vikrŬanti. aÇgapratyaÇgÃni và parityajanti. du«karacaryÃn và caranti. tathÃgatabalÃni và ni«pÃdayanti. vaiÓÃradyÃni và pratisaævido và mahÃmaitrÅæ mahÃkaruïÃæ và tÃn api darÓayet. sarvÃÇgapratyaÇgaparipÆrïaæ buddhavigrahaæ và ÃdarÓayet. tatra bÃlajatÅyà sattvà evaæ jÃnÅyuh: aho yÃvat suÓik«ito 'yaæ manu«ya÷ kathaæ Óobhanaæ karoti. yad imaæ janam evaæ ramayaty evaæ vividhÃni ca rÆpÃïy ÃdarÓayati. yÃvad buddhavigrahaæ vÃ. ye khalu punas tatra manu«yà bhavanti paï¬ità vyaktà medhÃvina÷ tadrÆpayà mÅmÃæsayà samanvÃgatà te«Ãm evaæ bhavaty. ÃÓcaryam idam adbhutadharmo na cÃtra kaÓcid dharma upalabhyate. ayaæ ca manu«ya imÃæ janatÃm evam asadbhir dharmai%<r>% ramayati. tÃæ ca sattvasaæj¤Ãn nopalabhate. adravye vateme sattvà dravyasaæj¤ina iti. evam eva subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo na kaÓcid dharman dharmadhÃtuvinirmuktaæ paÓyati. praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena na ca sattvam upalabhate na sattvapraj¤aptiæ.

(VIII 5,5). sa Ãtmanà ca dÃnaæ dadÃti paraæ ca dÃne samÃdÃpayati. dÃnasya ca varïaæ bhëate. ye 'py anye sattvà dÃnaæ dadanti te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. Ãtmanà ca ÓÅlaæ rak«ati. paraæ ca ÓÅle samÃdÃpayati. ÓÅlasya ca varïaæ bhëate ye 'py anye ÓÅlaæ ra%<k«a>%nti. te«Ãæ ca varïavÃdÅ [f. 287a] bha%<va>%ti samanuj¤a÷. evam Ãtmanà ca k«Ãntiæ bhÃvaya%<æ>%ti. paraæ ca k«Ãntau samÃdÃpayati. k«ÃnteÓ ca varïaæ bhëate. ye 'py anye k«Ãntiæ bhÃvayanti te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. Ãtmanà ca vÅryam Ãrabhate. paraæ ca vÅrye samÃdÃpayati. vÅryasya ca varïaæ bhëate. ye 'py anye vÅryam Ãrabhante te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. Ãtmanà ca samÃdhiæ samÃpadyante. paraæ ca samÃdhau samÃdÃpayati. samÃdheÓ ca varïaæ bhëate ye 'py anye samÃdhiæ samÃpadyante te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. Ãtmanà ca praj¤Ãni bhÃvayati. paraæ ca praj¤ÃyÃæ samÃdÃpayati praj¤ÃyÃÓ ca varïaæ bhëate. ye 'py anye praj¤Ãæ bhÃvayanti. te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati: samanuj¤a÷.

(VIII 5,6) Ãtmanà ca daÓakuÓalÃn karmapathÃn samÃdÃya vartante paraæ ca daÓasu kuÓale«u karmapathe«u samÃdÃpayati. daÓÃnÃæ ca kuÓalÃnÃæ karmapat÷ ÃnÃæ ca varïaæ bhëate. ye 'py anye (#<AdSPG II 71>#) sattvà daÓakuÓalÃn karmapathÃn samÃdÃya vartante te«Ãæ ca varïav%<ÃdÅ bhava>%ti samanuj¤a÷. Ãtmanà ca a«ÂÃÇgasamanvÃgataæ po«adham upavasanti. paraæ ca a«ÂÃÇgasamanvÃgate po«adhe samÃdÃpayati: a«ÂÃÇgasamanvÃgatasya ca po%<«a>%dhasya varïaæ bhëate. ye ca anye sattvà a«ÂÃÇgasa%<ma>%manvÃgataæ po«adham upavasanti. te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. Ãtamanà ca pa¤caÓik«ÃpadÃni samÃdÃya vartante. paraæ ca pa¤casu Óik«Ãpade«u samÃdÃpayanti. pa¤cÃnÃæ ca Óik«ÃpadÃnÃæ varïaæ bhëate. ye ca anye sattvà pa¤caÓik«ÃpadÃni samÃdÃya vartante te«Ãæca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. evam Ãtmanà ca prathamaæ dhyÃnaæ samÃpadyate yÃva caturthaæ maitrÅæ karuïÃæ muditÃæ upek«Ãm ÃkÃÓÃnantyÃyatanasamÃpattiæ yÃvan naivasaæj¤anÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattiæ. Ãtmanà ca sm­tyupasthÃnÃni bhÃvayati. yÃvad ÃryëÂÃægaæ mÃrgaæ trÅïi vimok«amukhÃni a«Âau vimok«Ãn navÃnupÆrvasamÃpattÅr daÓatathÃgatabalÃni. catvÃri vaiÓÃradyÃni catasra÷ pratisaævido mahÃmaitrÅæ mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikÃ%<n>% buddhadharmÃn aÓÅtim anuvya¤janÃni bhÃvayati. paraæ ca aÓÅtyÃm anuvya¤jane«u samÃdÃpayati. aÓÅtir anuvya¤janÃnÃæ varïaæ bhëate ye 'py anye sattvà aÓÅtim anuvya¤janÃni bhÃvayanti. te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷.

(VIII 5,7) yadi subhÆte dharmadhÃtur yathà pÆrvaæ tathà paÓcÃt %<ta>%thà madhye nÃbhavi«yat. na bodhisattvo mahÃsattva upÃyakauÓalena sattvÃnÃæ dharmadhÃtuæ sÆcayati. sattvÃæÓ ca paripÃcayi«yati. yasmÃt tarhi subhÆte dharmadhÃtur yathà pÆrvaæ tathà paÓcÃt tathà madhye, tasmÃd bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃnÃæ dharmadhÃtuæ sÆcayati. sattvÃnÃm arthÃya bodhisattvacÃrikÃæ carati. sattvÃæÓ ca paripÃcayati.

// sarvadharmasamatÃnirdeÓaparivartta÷. // 74 //


parivarta 75. akopyanirdeÓa

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann atya%<nta>%tayà sattvo nopalabhyate, na sattvapraj¤apti÷, kasya arthÃya bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃæ bhÃvayati?

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantam subhÆtim etad avocat: bhÆtakoÂiæ subhÆte pramÃïÅk­tya bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati. yadi subhÆte anyà bhÆtakoÂir bhaved anyà sattvakoÂi%<r>% (#<AdSPG II 72>#) na bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caret. yasmÃt tarhi subhÆte na anyà bhÆtakoÂir anyà sattvakoÂis, tasmÃd bodhisattvo mahÃsattva sattvÃnÃm arthe praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati. praj¤ÃpÃramitÃyÃæ su%<bhÆte caran bodhisattvo mahÃsattvo>% bhÆtakoÂyavikopanatayà sattvÃn bhÆtakoÂyÃæ prati«ÂhÃpayati.

Ãha: yadi bhagavan bhutakoÂi÷ sattvakoÂis, tat kiæ bhÆtakoÂir bhÆtakoÂyÃæ prati«ÂhÃpaya%<ti>%? [f. 287b] yadi bhagavaæ bhÆtakoÂir bhÆtakoÂyÃæ prati%<ti«Âhet, tata÷ svabhÃva÷ svabhÃve prati>%ti«Âhet. na ca bhagavaæ svabhÃva svabhÃve pratiti«Âhati. kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃn bhÆtakoÂyÃæ prati«ÂhÃpayati?

bhagavÃn Ãha: na subhÆte bhÆtakoÂir bhÆtakoÂyÃæ pratiti«Âhate. na svabhÃva svabhÃve pratiti«Âhate. api tu khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvakoÂir bhÆtakoÂyÃæ prati«ÂhÃpayati. na ca anyà bhÆtakoÂir anyà sattvakoÂi%<r>%, iti hi sattvakoÂiÓ ca bhÆtakoÂiÓ ca advayam etad advaidhÅkÃraæ.

Ãha: katamad bhagavan bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃm upÃyakauÓalaæ yena upÃyakauÓalena samanvÃgato bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃn bhÆtakoÂyÃæ prati«ÂhÃpayati na ca bhÆtakoÂiæ vikopayati?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran prathamacittotpÃdam upÃdÃya sattvÃn dÃne prati«ÂhÃpayati. dÃne prati«ÂhÃpya tasya dÃnasya pÆrvÃntÃparÃntamadhyam Ãca«Âe. yathaiva tad dÃnaæ pÆrvÃntata÷ ÓÆnyam aparÃntata÷. ÓÆnyaæ madhayata÷ ÓÆnyaæ, tathaiva dÃnaphalam api ÓÆnyaæ. dÃnapatir api ÓÆnya÷. pratigrÃhako 'pi ÓÆnya÷. evaæ kulaputrÃ: sarva ete 'rthà bhÆtakoÂyÃæ na saævidyante. mà ca anyad dÃnaæ maæsyase 'nyad dÃnaphalaæ mà ca anya%<d>% dÃnapatiæ maæsyase 'nyaæ pratigrÃhakaæ. yadà tvaæ kulaputra na anyad dÃnaæ maæsyase 'nyad dÃnaphalaæ. nÃnyad (#<AdSPG II 73>#) dÃnapatiæ maæsyase 'nyaæ pratigrÃhakaæ. tadà tavedaæ dÃnam am­taæ bhavi«yaty am­taphalaparyavasÃnam. anena ca dÃnena mà rÆpaæ parigrahÅr mà vedanÃæ saæj¤Ãæ mà saæskÃrÃn mà vij¤Ãnaæ parigrahÅ. tat kasya heto%<r>%? yathà hy etad dÃnaæ ÓÆnyaæ dÃnena. asya phalaæ ÓÆnyaæ phalena. dÃnapatir api ÓÆnyo dÃnapatinÃ. pratigrÃhako 'pi ÓÆnya pratigrÃhakeïa, na ÓÆnyatÃyÃæ dÃnam upalabhyate. na dÃnaphalaæ na dÃnapatir na pratigrÃhaka÷ upalabhyate. tat kasya heto÷? tathà hy atyantatayà ete dharmà svabhÃvena ÓÆnyÃ. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃn ÓÅle prati«ÂhÃpayati. ehi tvaæ kulaputra prÃïÃtipÃtaæ prahÃya prÃïÃtipÃtÃt prativirama. yÃvat mithyÃd­«Âiæ prahÃya: mithyÃd­«Âi%<æ>% prativirama. nai«Ã%<æ>% kulaputra dharmÃïÃækaÓcit svabhÃva÷ saævidyate: yathà te parikalpita÷, hanta tÃvat kulaputra vyupaparÅk«asva: katama e«a dharma÷ prÃïÅnÃm ayaæ jÅvitÃn vyaparopayi«yasi. yena và vyaparopayi«yasi. yÃvan mithyÃd­«Âe kartavyaæ. anena ca subhÆte upÃyakauÓalena samanvÃgato bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ %<caran>% sattvÃn paripÃcayati. sa tasya dÃnasya ca ÓÅlasya ca phalam Ãca«Âe. tad api dÃnaphalaæ ca ÓÅlaphalaæ ca svabhÃvena ÓÆnyaæ. tata÷ sa kulaputro dÃnasya ca ÓÅlasya ca phalaæ ÓÆnyam iti viditvà tatra na abhiniviÓate. anabhiniviÓamÃna avik«epam utpÃdya praj¤Ãm utpÃdayati. yayà praj¤ayà sarva anuÓayaparyutthanÃni cchitvà anupadhiÓe«e nirvÃïadhÃtau parinirvÃti. lokavyavahÃreïa na puna÷ paramÃrthena, tat kasya heto÷? na hi ÓÆnyatÃyÃæ kaÓcid dharma upalabhyate. ya%<÷>% parinirvÃyÃd và parinirvÃpito vÃ. api tu khalu tad eva asya parinirvÃïaæ yaduta [f. 288a] atyantaÓÆnyatÃ. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ parasattvÃn parapudgalÃn k«ubhitÃn vy%<Ãpannaci>%ttÃn d­«Âvà evam avavadaty evam anuÓÃsti. ehi tvaæ kulaputra k«Ãntyà saæpÃdaya k«Ãnti¤ ca bhÃvaya (#<AdSPG II 74>#) adhivÃsanajÃtÅyo bhava, yo và vyÃpadyate. yena và vyÃpadyase. yatra và vyÃpadyase: sarva ete dharmÃ÷ prak­tiÓÆnyÃ, hanta tÃvat kulaputra vyu%<pa>%parÅk«va ko 'tra vyÃpadyate. kasmiæ vyÃpadye. kena và vyÃpadye: sarva ete dharmÃ÷ prak­tiÓÆnyÃ. yà ca prak­tiÓÆnyatà na sà jÃtu na ÓÆnyatÃ, sà na tathÃgatai÷ k­tà na pratyekabuddhair na ÓrÃvakair na bodhisattvair na devair na nÃgair na yak«air na gandharvair na kinnarair na mahoragair na cÃturmahÃrÃjakÃyikair devair yÃvan %<na>% paranirmitavaÓavartibhi÷ na brahmÃbhir yÃvan %<na>% Óubhak­tsnair na ÓuddhÃvÃsair yÃvan na naivasaæj¤Ã%<nÃsaæj¤Ã>%yatanopagair devai÷. tad hanta tÃvat kulaputra %<vyupapaparÅk«asva ko 'tra>% vyÃpadyate kasya và vyÃpadye. kena và vyÃpadye: sarva ete dharmÃ÷ prak­tiÓÆnyÃ÷. na hi ÓÆnyatà kasyacid antike vyÃpadyate. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæ sattvÃn upÃyakauÓalena prak­tiÓÆnyatÃyÃæ niyojayaty. api hetÃv api phale. prak­tiÓÆnyatÃyÃæ niyojayann anupÆrveïa anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau saæhar«ayati samÃdÃpayati niveÓayati. prati«ÂhÃpayati. tat punar lokavyavahÃreïa na puna÷ paramÃrthena. tat kasya heto%<r>%? na hi prak­tiÓÆnyatÃyÃæ kaÓcid asti ya÷ prÃpnuyÃd yena và prÃpnuyÃd yad và prÃpnuyÃt. iyaæ subhÆte bhÆtakoÂi÷ prak­tiÓÆnyatà yatra bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati. sattvÃnÃæ k­te, na ca tatra sattvam upalabhate na sattvapraj¤aptiæ. tat kasya heto÷? sattvaviviktà hi sarvadharmÃ÷. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃæ hÅ%<na>%vÅryÃn kusÅdÃn d­«Âvà evaæ kÃyike caitasike vÅrye samÃdÃpayati. na hi kulaputra: prak­tiÓÆnyatÃyÃæ kasyacid dharmasya saæsÅdanà vidyate. yatra saæsÅded yena và saæsÅded yo và saæsÅde%<t>%, sarva ete dharmÃ÷ pra%<k­>%tiÓÆnyatÃ%<yÃ>% na vyativartante. hantedÃniæ kÃyikaæ caitasikaæ ca vÅryaæ saæjanayya kausÅdyam uts­jya kuÓale«u dharme«u prayujyasva: yadi và dÃne yadi và ÓÅle yadi và k«Ãntau yadi và vÅrye. yadi và dhyÃne yadi và praj¤ÃyÃæ. yadi và dhyÃnavimok«asamÃdhisamÃpatti«u yadi và sm­tyupasthÃne«u yadi và yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge (#<AdSPG II 75>#) yadi và ÓÆnyatÃyÃæ yadi và Ãnimitte yadi và apraïihite: yadi và sarvabuddhadharme«u: sarvÃn etÃn kulaputra dharmÃn anÃvaraïÃn prek«asva ÓÆnyatÃyÃ, na hy anÃvaraïe«u dharme«u kasyaci%<d>% dharmasya saæsÅdanà saævidyate. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena prak­tiÓÆnyatÃyÃæ sattvÃæ samÃdÃpayati. niveÓayati. prati«ÂhÃpayati. tathà puna÷ prati«ÂhÃpayati.
yatra dvayan na vidyate. tat kasya heto÷? advayà hi prak­tiÓÆnyatà advaidhÅkÃrÃ, na hy advayo dharma÷ na kvacit saæsÅdati. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ prajnÃpÃramitÃyÃæ caran prak­tiÓÆnyat%<ay>%à vÅrye sattvÃn avavadaty anuÓÃsti. ehi tvaæ kulaputra vÅryam Ãrabhasva yadi và dÃne yadi và ÓÅle yadi và k«Ãntau. yadi và vÅrye yadi và dhyÃne yadi và praj¤e. yadi và sm­tyupasthÃne«u yadi và yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge. yadi và a«ÂÃsu vimok«e«u yadi và navasv anupÆrvasamÃpatti«u. yadi và daÓasu tathÃgatabale«u yadi %<vÃ>% catur«u vaiÓÃradye«u. yadi và catas­%<«u pratisaævitsu ya>%di và mahÃmaitryÃæ yadi và mahÃkaruïÃyÃæ yadi và a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u, mà caitÃn dharmÃn dvayato manasikÃr«År mà advayata, tat kasya heto÷? [f. 288b] prak­tiÓÆnyataite dharmÃ÷, na ca prak­tiÓÆ%<nyatà dvayato manasika>%rtavyà na advayata÷. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena bodhisattvacÃrikÃæ caraæ sattvÃæ paripÃcayati. sattvÃæ paripÃcya anupÆrveïa srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati. %<sak­>%dÃgÃmiphale anÃgÃmiphale arhattve pratyekabodhau yÃvad anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau prati«ÂhÃpayati. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva prajnÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena vik«iptacittÃn sattvÃn evam avavadati. evam anuÓÃsti, ehi tvaæ kulaputra samÃdhiæ bhÃvaya, mà vik«epasaæjnÅ mà samÃdhisaæj¤Å bhÆ÷. tat kasya heto÷? prak­tiÓÆnyataite dharma, na ca prak­tiÓÆnyatÃyÃæ kaÓcid dharma upalabhyate yo vik«ipyate ekÃgri bhavati vÃ. sa tvam atra samÃdhau %<sthi>%tvà yad yad eva kuÓalamÆlaæ kari«yasi kÃyena vÃ. vÃcà và manasà vÃ. yadi và dÃnaæ dÃsyasi. yadi và ÓÅlaæ rak«asyasi. yadi và k«Ãntyà saæpÃdayi«yasi. yadi và vÅryam Ãrapsyase, yadi và samÃdhim utpÃdayi«yasi. yadi và praj¤Ãæ %<bhÃ>%vayi«yasi. yadi và sm­tyupasthÃne«u cari«yasi. (#<AdSPG II 76>#) yadi và yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge. yadi và tri«u vimok«amukhe«u yadi và a«ÂÃsu vimok«e«u yadi và navasv anupÆrvasamÃpatti«u. yadi và daÓasu tathÃgatabale«u. yadi và catur«u vaiÓÃradye«u yadi và catas­«u pratisaævitsu: yadi và mahÃmaitryÃæ yadi và mahÃkaruïÃyÃæ mahÃmuditÃyÃæ mahopek«ÃyÃæ yadi và a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u: yadi và dvÃt­æÓatimahÃpuru«alak«aïe«u yadi và aÓÅtyÃm anuvyaæjane«u. yadi và ÓrÃvakamÃrge yadi và pratyekabuddhamÃrge. yadi và bodhisattvamÃrge. yadi và buddhamÃrge. yadi và srotaÃpattiphale yadi và sak­dÃgÃmiphale. yadi và anÃgÃmiphale. yadi và arhattve. yadi %<và pra>%tyekabodhau. yadi và sarvÃkÃraj¤atÃyÃæ. yadi và sattvaparipÃke yadi và buddhak«etrapariÓuddhau, tasya te. ime kuÓalà dharmà alpak­cchreïa prÃdurbhavi«yanti prak­tiÓÆnyatÃyÃæ caratah: evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃnÃm arthaæ karoti, prathamacittotpÃdam upÃdÃyajna jÃtv akarmako bhavati. kiæ kuÓalagave«Å sattvÃnÃm arthaæ kurvaæ. buddhak«etrÃd buddhak«etraæ %<sa>%tatasamitaæ saækrÃmati. buddhÃæ bhagavata÷ paryupÃsinah: ya¤ ca teÓÃæ buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃd dharmaæ Ó­ïoti. tasya jÃtivyativ­ttasya api na jÃtu vipraïaÓyati. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. dhÃraïÅpratilabdhaÓ ca satatasamitaæ bhavati. ahÅnendriyo. yadi và kÃyendriyeïa yadi và vÃgindriyeïa: yadi và manaindriyeïa. tat kasya heto÷? tathà hi sarvÃkÃraj¤atà satatasamitaæ subhÃvi%<tÃ>%, tena a%<nayà sa>%rvÃkÃraj¤atayà subhÃvitayà sarvamÃrgÃ. subhÃvità bhavanti: yadi và ÓrÃvakamÃrgo yadi và pratyekabuddhamÃrgo yadi và bodhisattvamÃrga÷. tasya abhij¤Ã bodhisattvasya mahÃsattvasya satatasamitam upakÃrÅbhÆtà bhavanty avipraïÃÓayogena. sa tÃsu vipÃkÅyÃsv abhij¤Ãsu sthitvà sattvÃnÃm arthaæ karoti. na ca parihÅyate paæcagatike saæsÃre saæsaran. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran prak­tiÓÆnyatÃyÃæ sthito upÃyakauÓalena sattvÃnÃm arthaæ karoti. sa tayà praj¤ÃpÃramitayà subhÃvitayà sattvÃn evam avavadaty %<evaæ>% anuÓÃsti. ehi tvaæ kulaputra yad yad eva karma karo«i. kÃyena và vÃcà và manasà và tat sarvaæ prak­tiÓÆnyam (#<AdSPG II 77>#) evaæ pratyavek«asva, tasya te sarvaæ karmÃm­taphalaæ bhavi«yaty am­taparyavÃsanaæ. na ca prak­tiÓÆnyatÃyÃæ kaÓcid dharma upalabhyate. yo vinaÓyed yo và pari%<hÅyeta.>% [f. 289a] %<tat kasya heto÷?>% na hi prak­tiÓÆnyatà parihÅyate nÃpi prak­tiÓÆnyatÃyà kaÓcid dharma÷ parihÅyate. tat kasya heto÷? tathà hi prak­tiÓÆnyatà na bhÃvo na abhÃva÷. tat kim abhÃvasvabhÃve«u dharme«u parihÃsyate. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃn avavadaty anuÓÃsti. evam avavadann evam anuÓÃsan na jÃtv akarmako bhavati. sa Ãtmanà ca daÓakuÓale«u karmapathe«u satatasamitaæ vartate. paraæ ca daÓakuÓale«u karmapathe«u samÃdÃpayati. evaæ paæcasu Óik«Ãpade«v a«ÂÃÇgasamanvÃgate upavÃse, Ãtmanà ca. prathamadhyÃnaæ samÃpadyate paraæ ca prathame dhyÃne samÃdÃpayati. evaæ yÃvac caturthe dhyÃne. Ãtmanà ca satatasamitaæ maitrÅvihÃrÅ
bhavati paraæ ca satatasamita%<æ>% maitrÅbhÃvanÃyÃæ samÃdÃpayati. evaæ karuïÃyÃ%<æ>% muditÃyÃm upek«ÃyÃæ yÃvan. naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattau, Ãtmanà ca sm­tyupasthÃnaæ bhÃvayati. paraæ ca sm­tyupasthÃne«u samÃdÃpayati. evaæ yÃvad ÃryëÂÃÇge mÃrge. Ãtmanà ca daÓasu tathÃgatabale«u Óik«ate. paraæ ca daÓasu tathÃgatabale«u samÃdÃpayati. niveÓayati vinayati prati«ÂhÃpayati. evaæ yÃvad aÓÅtyÃm anuvya¤jane«u, Ãtmanà ca srotaÃpattiphalaj¤Ãnam utpÃdayati. na ca tatra avati«Âhate. paraæ ca srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati. evaæ yÃvad arhattve pratyekabodhau, Ãtmanà ca anuttarasyÃm: samyaksaæbodher mÃrgam utpÃdayati. paraæ ca tatra mÃrge 'vadaty anuÓÃsti niveÓayati. vinayati prati«ÂhÃpayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena na kadÃci%<t>% karma %<na>% karoti.

Ãha: yadi bhagavaæ. prak­tiÓÆnyÃ÷ sarvadharmÃ÷ na ca prak­tiÓÆnyatÃyÃæ sattvam upalabhyate, na dharmo na %<a>%dharmas, tat kathaæ bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva sarvÃkÃraj¤atÃyai÷ saæprati«Âhate?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat, tathà yathà vadasi, prak­tiÓÆnyÃ÷ sarvadharmÃ÷, na ca prak­tiÓunyatÃyÃæ sattvam upalabhyate, (#<AdSPG II 78>#) na dharmo na adharma÷, yadi puna÷ subhÆte naprak­tiÓÆnyà sarvadharmÃ÷ bhaveyur na bodhisattvo mahÃsattva÷ prak­tiÓÆnyatÃyÃæ pratiti«Âhet. na asya %<a>%nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya prak­tiÓÆnyÃn dharmÃn deÓayet. rÆpaæ subhÆte prak­tiÓÆnyaæ, vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnaæ subhÆte prak­tiÓÆnyaæ. %<ta>%d bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ cara%<n>% pa¤caskandhÃ÷ prak­tiÓÆnyà iti dharman deÓayati. a«ÂÃdaÓadhÃtavo dvÃdaÓÃyatanÃni prak­tiÓÆnyà iti dharman deÓayati. catvÃri dhyÃnÃni catvÃry apramÃïÃni catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattÅÓ catvÃri sm­tyupasthÃnÃni yÃvad ÃryëÂÃÇgo mÃrga prak­tiÓÆnya iti dharman deÓayati. trÅïi vimok«amukhÃny a«Âau vimok«Ã navÃnupÆrvasamÃpattayo. daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni. catasra÷ pratisaævido mahÃmaitrÅ mahÃkaruïà mahÃmudità mahopek«Ã a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmà dvÃt­æÓan mahÃpuru«alak«aïÃni aÓÅtir anuvya¤janÃni pra%<k­tiÓÆnyÃn iti dha>%rman deÓayati. srotaÃpattiphalaæ sak­dÃgÃmiphalam %<anÃgÃmiphalaæ.>% arhattvaæ pratyekabodhi÷ sarvÃkÃraj¤atà sarvavÃsanÃnusandhi%<kleÓa>%prahÃïaæ prak­tiÓÆny [f. 289b] am iti dharman deÓayati. yadi puna÷ subhÆ%<te 'dhyÃtmaÓÆnyatà na>% prak­tiÓÆnyÃbhavi«yan na bodhisattvo mahÃsattva÷ prak­tiÓÆnyÃ÷ sarvadharmà iti dharman deÓayi«yan. evaæ bahirddhÃÓÆnyatà ÃdhyÃtmabahirddhÃÓÆnyatà ÓÆnyatÃÓÆnyatà paramÃrthaÓÆnyatà saæsk­taÓÆnyatà asaæsk­taÓÆnyatà atyantaÓÆnyatà anavarÃgraÓÆnyatà avakÃraÓÆnyatà prak­tiÓÆnyatà sarvadharmaÓÆnyatà svalak«aïaÓÆnyatà na prak­tiÓÆnyà bhavet? tad vinÃÓità %<prak­ti>%ÓÆny%<at>%à bhaven, na ca prak­tiÓÆnyatà vinaÓyati. na kÆÂastho bhavati. nÃpi sà punar avakrÃmati. tat kasya heto%<÷>%? na hi sà deÓasthà na pradeÓasthÃ, na hi sà kutaÓcid Ãgacchati na kvacid gacchati. e«Ã sà dharmasthi%<ti>%tà yatra na kasyacid dharmasya Ãcayo và apacayo và upalabhyate. hÃnir và v­ddhir và utpÃdo và nirodho và saækleÓo và vayavadÃnaæ vÃ. e«Ã sà prak­tir dharmÃïÃæ yatra sthitvà bodhisattvà mahÃsattvà anuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhante. na ca kasyacid dharmasya (#<AdSPG II 79>#) prasthÃnaæ samanupaÓyati na aprasthÃnaæ. asaæprasthitÃ. asthità hi sarvadharmÃ÷. e«Ã sà dharmÃïÃæ dharmasthitÃ, tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sarvadharmÃn prak­tiÓÆnyÃn d­«Âvà na pratyudÃvarttate 'nuttarasyÃ÷ samyaksaæbodhe÷. tat kasya hetos? tathà hi sa na kasyacid dharmasya Ãvaraïaæ samanupaÓyati. anÃvaraïÃn sarvadharmÃn samanupaÓyati. tat kiæ vicikitsi«yaty anuttarasyà samyaksaæbodhe÷. yatra prak­tiÓÆnyatÃyÃ%<æ>% %<na>% sattva upalabhyate na sattvapraj¤aptiæ na Ãtmà na jÅvo na po«o na pudgalo na jantur na manujo na mÃnavo na kÃrako na kÃrÃpako na vedako na vedayità na utthÃpako na janako na paÓyaka upalabhyate. na rÆpaæ na vedanà na saæj¤Ã na saæskÃrà na vij¤Ãnam upalabhyate. evam ÃdhyÃtmikabÃhyà dharmÃ÷ kartavyÃ÷ yÃvad aÓÅtir anuvya¤janÃni.

(VIII 5,8) tadyathÃpi nÃma subhÆte tathÃgatanirmito nirmitasya bhik«or bhik«uïyà và upÃsakasya và upÃsikÃyà và anuprabandhaæ kalpaniyutaæ dharman deÓayet, tat kiæ manyase subhÆte api nu te nirmità bhavyà srotaÃpattiphalam anuprÃptuæ sak­dÃgÃmiphalam anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và pratyekabodhiæ và anuttarÃæ và samyaksaæbodhim anuprÃptuæ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan. tat kasya heto%<s>%? tathà hi te«Ãæ vastu nÃsti.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. avastukÃnÃæ sarvadharmÃïÃæ katama sa sattvo yam bodhisattvo mahÃsattvo niveÓayet srotaÃpattiphale và sak­dÃgÃmiphale và anÃgÃmiphale và arhattve và pratyekabodhau và anuttarÃyÃæ và samyaksaæbodhau, anyatra viparyÃsaparyavanaddha÷ praj¤Ã aviparyÃse niveÓayati prati«ÂhÃpayati. ya eva viparyÃsa sa eva aviparyÃsa. kalpani«yandam upÃdÃya. avikalpaÓ ca aviparyÃsa, yatra viparyÃso nÃsti tatra na Ãtmà na sattvo yÃvan na janako na paÓyaka÷, tatra na rÆpaæ na vedanà na saæj¤Ã na saæskÃrà na vij¤Ãnaæ yÃvan na bodhi÷, yatra na rÆpaæ na vedanà na saæj¤Ã na saæskÃrà na vij¤Ãnaæ. yÃvan na bodhi÷, e«Ã sà prak­tiÓÆnyatÃ. yatra sthitvà bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃrami%<tÃyÃæ>% caran viparyÃsÃæ sattvÃ%<n>% sattvasaæj¤ÃyÃæ mocayati. evaæ rÆpasaæj¤ÃyÃ%<t>% arÆpasaæj¤ÃyÃn mocayati. yÃvat sarvebhya÷ sÃsravebhyo dharmebhyo mocayati. (#<AdSPG II 80>#) ye 'pi te [f. 290a] anÃsravà dharmÃs tadyathà catvÃri sm­tyupasthÃnÃni. catvÃri samyakprahÃïÃni catvÃrarddhipÃdà pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni saptabodhyaægÃny ÃryëÂÃægo mÃrga triïi vimok«amukhÃni yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷, tad api na tathà paramÃrtha÷, yaduta asaæsk­tam anutpÃda÷ abhÃva÷ aprÃdurbhÃva÷ e«Ã sà prak­tiÓÆnyatÃ, e«Ã sà buddhÃnÃæ bhagavatÃæ bodhi÷, yatra na sattvo yÃvan na janako na paÓyaka÷, na rÆpaæ na vedanà sa saæj¤Ã na saæskÃrà na vij¤Ãnaæ. evaæ vistareïa kartavyaæ. yÃvad aÓÅtir anuvya¤janÃni. na hi bodhisattvo mahÃsattvo mÃrgasya k­te 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye 'bhiprati«Âhate. anyatraprak­tiÓÆnyatÃ%<parij¤Ãna arthe>%. sà api prak­tiÓÆnyatà pÆrve và sà prak­tiÓÆnyatÃ, paÓcÃd và %<sÃ>% prak­tiÓÆnyatÃ. madhye và sà prak­tiÓÆnyatÃ, na sà jÃtu na prak­tiÓÆnyatÃ. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ prak­tiÓÆnyatÃpÃramitÃsu caraæ sattvÃnÃæ sattvasaæj¤ÅnÃæ sarvasaæj¤Ãpramok«aïa arthaæ mÃrgÃkÃraj¤ÃtÃyÃæ carati. sa mÃrgÃkÃraj¤atÃyÃæ caran sarvamÃrge«u carati. yaduta ÓrÃvakamÃrge pratyekabuddhamÃrge bodhisattvamÃrge. sa khalu punar bodhisattvo mahÃsattva sarvamÃrgÃn paripÆrya sattvÃæ paripÃcya buddhak«etraæ pariÓodhya ÃyuhsaæskÃrÃn adhi«ÂÃya anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. buddhanetriæ na vyavacchinnatti yaduta prak­tiÓÆnyatÃæ. e«Ã sà buddhÃnÃæ bhagavatÃæ buddhanetri, ye 'pi te 'bhÆvann atÅte 'dhvani buddhà bhagavantas te«Ãm api buddhÃnÃæ bhagavatÃm iyaæ buddhanetrÅ yaduta prak­tiÓÆnyatÃ, ye 'pi te anÃgate 'dhvani bhavi«yanti buddhà bhagavantas te«Ãm api buddhÃnÃæ bhagavatÃm iyaæ buddhanetrÅ yaduta prak­tiÓÆnyatÃ: ye 'pi te etarhi daÓasu dik«u lokadhÃtu«u buddhà bhagavantas ti«Âhanti dh­yante yÃpayanti te«Ãm api buddhÃnÃæ bhagavatÃm iyaæ buddhanetri yaduta prak­tiÓÆnyatÃ. na hy anyata÷ prak­tiÓÆnyatÃyà lokaprÃdurbhÃvo bhavaty anyatra buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃt, tathà bodhisattvena mahÃsattvena prak­tiÓÆnyatÃpÃramitÃsu caritavyaæ, yatra caraæ bodhisattvo mahÃsattvo na parihÅyate sarvÃkÃraj¤atayÃ.

(#<AdSPG II 81>#)
subhÆtir Ãha: ÃÓcaryam idaæ bhagavaæ. bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃæ yatra hi nÃma evaæ prak­tiÓÆnye«u sarvadharme«u caranti. tÃæ ca prak­tiÓÆnyatÃæ na vikopayanty, anyad rÆpam anyà prak­tiÓÆnyatÃ. evam anyà vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnam anyà prak­tiÓÆnyatÃ. evaæ vistareïa sarvadharmÃïÃæ kartavyaæ. yÃvad anyà bodhir anyà prak­tiÓÆnyatÃ, rÆpam eva prak­tiÓÆnyatà prak­tiÓÆnyataiva rÆpaæ, vedanaiva prak­tiÓÆnyatà prak­tiÓÆnyativa vedanÃ. saæj¤aiva prak­tiÓÆnyatà prak­tiÓÆnyataiva saæj¤Ã, saæskÃrà eva prak­tiÓÆnyatà prak­tiÓÆnyataiva saæskÃrÃ, vij¤Ãnam eva prak­tiÓÆnyatà prak­tiÓÆnyataiva vij¤Ãnaæ. yÃvad bodhir eva prak­tiÓÆnyatà prak­tiÓÆnyataiva bodhi÷.

bhagavÃn Ãha: yadi subhÆte anyad rÆpaæ bhaved anyà prak­tiÓÆnyatÃ. anyà vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnaæ bhaved anyà prak­tiÓÆnyatÃ. yÃvad anyà bodhir bhaved anyà prak­tiÓÆnyatÃ. yadi subhÆte rÆpaæ na prak­tiÓÆnyaæ bhaven na bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæsamyaksaæbodhim abhi%<saæbu>%ddhyeta. evaæ vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃ, yadi vij¤Ãnaæ na prak­tiÓÆnyaæ bhaven na bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyeta, yÃvad yadi bodhir na prak­ti [f. 290b] ÓÆnyatà bhaven na bodhisattvo mahÃsattvo 'nytta%<rÃæ samyaksaæbodhi>%m abhisaæbudhyeta. yasmÃt tarhi subhÆte rÆpaæ prak­tiÓÆnyaæ vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnaæ prak­tiÓÆnyaæ, yÃvad bodhi÷ prak­tiÓÆnyÃ: tasmÃd bodhisattvo mahÃsattva÷ prak­tiÓÆnyÃ%<n>% sarvadharmÃ%<n>% viditvà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. tat kasya heto÷? na hy atra kaÓcid dharmo vinaÓyati và kÆÂastho và bhavaty avakrÃmati vÃ, anyatra sa%<de>%vako loka÷ samÃraka÷ sabrahmaka÷ so mƬha÷ idaæ rÆpam ahaæ rÆpaæ mama rÆpaæ. yÃvad idaæ vij¤Ãnam ahaæ vij¤Ãnaæ mama vij¤Ãnaæ, te rÆpam abhiniviÓya yÃvad vij¤Ãnam abhiniviÓya ahaækÃramamakÃrayoÓ caranti. ahaækÃramamakÃrayor abhiniviÓya adhyÃtmikabÃhye«u (#<AdSPG II 82>#) vastu«v abhiniviÓyante, abhiniviÓya upapadya Ãyatane«u upÃdadÃte. rÆpaæ vedanÃæ saæj¤Ãæ saæskÃrÃn vij¤Ãnaæ, te na parimucyante jÃtijarÃvyÃdhimaraïaÓokaparidevadu÷khadaurmanasyopÃyÃsebhyo, %<na>% parimucyante. pa¤cagatikÃt saæsÃrÃt, tad bodhisattvo mahÃsattva prak­tiÓÆnyatÃpÃramitÃsu caran rÆpaæ na vikopayati. ÓÆnyaæ và na vÃÓÆnyam iti. vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃn, vij¤Ãnaæ na vikopayati. ÓÆnyaæ và na vÃÓÆnyam iti. yÃvad bodhiæ na vikopayati ÓÆnyaæ và na vÃÓÆnyam iti. tat kasya heto÷? na hi rÆpaÓÆnyatà rÆpaæ vikopayati. idaæ rÆpam iyaæ rÆpaÓÆnyatà yÃvad iyaæ vij¤Ãnam iyaæ vij¤ÃnaÓÆnyatà yÃvad iyaæ bodhir iyaæ boddhiÓÆnyatÃ. tadyathÃpi nÃma subhÆte na ÃkÃÓam ÃkÃÓaæ vikopayati. nÃdhyÃtmikam ÃkÃÓaæ bÃhyam ÃkÃÓaæ vikopayati. na bÃhyam ÃkÃÓam ÃdhyÃtmikam ÃkÃÓaæ vikopayati. evam eva subhÆte na rÆpaæ ÓÆnyatÃæ vikopayati. na vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnaæ ÓÆnyatÃæ vikopayati. na ÓÆnyatà vij¤Ãnaæ vikopayati. yÃvan na bodhi÷ ÓÆnyatÃæ vikopayati. na ÓÆnyatà bodhiæ vikopayati. tat kasya heto÷? na hy e«Ãæ svabhÃvo 'sti ya evaæ vikopayed. idaæ rÆpam iyaæ ÓÆnyatà iyaæ vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnam iyaæ ÓÆnyatà yÃvad iyaæ bodhir iyaæ ÓÆnyatÃ.

subhÆtir Ãha: yadi bhagavann abheda÷ sarvadharmÃ÷, kuto bodhisattvo mahÃsattva saæprasthito 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsya iti? na ca bhagavan dvaidhÅkÃro bodhir na ca dvidhÅkurvatà Óakyam anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæboddhuæ.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etad, na dvaye carato bodhir na dvaidhÅkÃro bodhi, advayaæ hi subhÆte bodhir advaidhÅkÃrÃ, na subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhi%<r>% dvaidhÅkÃre carati %<bodhir iti>% bodhisattva iti %<vÃ>%. sà ca bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhir na rÆpe carati. na vedanÃyÃæ na saæj¤ÃyÃæ na saæskÃre«u na vij¤Ãne carati. yÃvan na bodhau carati. tat kasya heto%<÷>%? na hi bodhir aham iti và mamaiti vÃ, ahaæ rÆpe careyaæ mama rÆpaæ, ahaæ vedanÃyÃæ saæj¤ÃyÃæ saæskÃre«v ahaæ vij¤Ãne careyaæ mama vij¤Ãnaæ, (#<AdSPG II 83>#) yÃvad %<aha>%æ bodhau careyaæ mama bodhi%<÷>%. na ca bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhir ug­hïe và anudg­hïe và carati.

subhÆtir Ãha: yadi bhagavaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhir na udg­hïe carati na anudg­hïe. kuha bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhiÓ carati?

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte kuha tathÃgatasya nirmitasya bodhiÓ carati. udg­hïe và anudg­hïe và carati?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte arhata÷ svapnÃntaragatasya buddhi. kuha carati. udg­hïe và anudg­hïe vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann, api tu khalu bhagavan yady atyantato 'rhan na svapiti kuta punar asya svapne buddhiÓ cari«yaty udg­hïe và anudg­hïe vÃ?

bhagavÃn Ãha: evam eva subhÆte na bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhiÓ caraty udg­hïe va anudg­hïe vÃ.

Ãha: yadi bhagavaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhir na udg­hïe carati na anudg­hïe carati. na rÆpe carati. yÃvan na sarvÃkÃraj¤ÃtÃyÃæ carati, na punar bhagavan [f. 291a] bodhisattvo mahÃsattvo daÓabhÆmi«u carati. «aÂsu pÃramitÃsu saptatriæÓati bodhipak«ye«u dharme«u tri«u vimok«amukhe«u caturdaÓasu ÓÆnyatÃsu dhyÃnavimok«asamÃdhisamÃpatti«u daÓasu tathÃgatabale«u yÃvad aÓÅtyÃnuvyaæjane«u pa¤casv abhij¤Ãsu sthitvà buddhak«etraæ ca pariÓodhayati sattvÃæÓ ca paripÃcayati. sarvÃkÃraj¤atÃm abhisaæbudhyate. na ca bhagavann asthitvà daÓasu bhÆmi«u «aÂsu pÃramitÃsu yÃvat pa¤casv abhij¤Ãsu, bodhisattvanyÃmam %<an>%avakramya buddhak«etram apariÓodhya sattvÃn aparipÃcya Óakyam anuttarà samyaksaæbodhir abhisaæboddhuæ.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etad yathà vadasi, na «akyam a%<pa>%ripÆrya daÓabhÆmÅ «aÂpÃramitÃÓ catvÃri dhyÃnÃni catvÃry apramÃïÃni catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattÅÓ catvÃri sm­tyupasthÃnÃni yÃvad ÃryëÂaÇgaæ mÃrgaæ. ÓÆnyatÃnimittÃpraïihitÃni vimok«amukhÃni. caturdaÓaÓÆnyatà daÓatathÃgatabalÃni. yÃvad aÓÅtim anuvya¤janÃni pa¤cÃbhij¤Ã Óakyam aparipÆrya asaæpramo«adharmatÃæ sadopek«avihÃritÃæ sarvÃkÃraj¤atÃm abhisaæboddhuæ. tat khalu puna÷ subhÆte rÆpaprak­tau (#<AdSPG II 84>#) sthitvà vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnaprak­tau sthitvà yÃvad bodhiprak­tau sthitvÃ. sà ca prak­tir upaÓÃnta. na kasyacid dharmasya Ãcayaæ và karoty apacayaæ vÃ. utpÃdaæ và nirodhaæ và saækleÓaæ và vyavadÃnaæ và prÃptiæ và abhisamayaæ vÃ.

(VIII 5,9) tat khalu puna%<÷>% subhÆte lokavyavahÃrapraj¤aptidharmatÃm upÃdÃya bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. na puna÷ paramÃrthena kiæcid asti rÆpam và vedanà và saæj¤Ã và saæskÃrà và vij¤Ãnaæ và yÃvad bodhir vÃ, yo và bodhau caret, sarva ete dharmà lokavyavahÃratÃm upÃdÃya praj¤aptà na puna÷ paramÃrthena. tat tu bodhisattvo mahÃsattva. prathamacittotpÃdam u%<pÃ>%dÃya bodhÃya carati, na punas tÃni cittÃny upalabhate. na sattvÃn na bodhiæ na buddhaæ na bodhisattvaæ. tat kiæ manyase subhÆte yasmin samaye subhÆtinà satkÃyad­«ÂiprahÃïÃyendriyÃïi pratilabdhÃny Ã%<na>%ntaryo và samÃdhi÷ srotaÃpattiphalaæ và prÃptaæ. sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và prÃptaæ. api nu tasmin samaye svapno và upalabdhaÓ cittaæ và mÃrgo và phalaæ vÃ.

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: tat kathaæ punas te Ãj¤ÃvyÃk­tà subhÆtinà arhattvaæ prÃptam iti?

Ãha: lokavyavahÃratÃm upÃdÃya.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte lokavyavahÃreïa bodhisattva÷ praj¤apto, lokavyavahÃreïa rÆpaæ praj¤aptaæ, vedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃvij¤Ãnaæ praj¤aptaæ, yÃva%<l>% lokavyavahÃreïa sarvÃkÃraj¤atà praj¤aptÃ. na punar bodhisattvena mahÃsattvena kaÓcid dharmo upalabdho yasya dharmasya Ãcayaæ và kuryÃd apacayaæ và upakÃraæ và kuryÃd apakÃraæ và dharmaprak­tim upÃdÃya. sÃpi dharmÃïÃæ dharmaprak­tir nopalabdhÃ÷, ka÷ punar vÃda%<÷>%, prathamacittotpÃdam upalapsyate. yÃva%<d>% daÓamÅ%<æ>% bhÆmiæ «aÂpÃramità saptatriæÓataæ bodhipak«yÃn dharmÃn upalapsyate. ÓÆnyatÃsamÃdhim %<Ã>%nimittaæ %<samÃdhiæ>% apraïihitaæ (#<AdSPG II 85>#) samÃdhim upalapsyate. yÃvad buddhadharmÃn upalapsyata iti. nedaæ sthÃnaæ vidyate. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo [f. 291b] 'nuttarasyÃæ samyaksaæbodhau caritvà anuttarÃæ samya%<ksaæbodhim abhisaæbudhya sattvÃ>%nÃm arthaæ karoti. ((75))


parivarta 76. sattvaparipÃkasannÃha

(VIII 5,10) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavan bodhisattvo mahÃsattva÷ «aÂsu pÃramitÃsu caran saptatriæÓati bodhipak«ye«u dharme«u t­«u vimok«amukhe«v a«ÂÃsu vi%<mok«e>%«u navasv anupÆrve«u samÃpatti«u. daÓasu tathÃgatabale«u catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃm a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u caraæÓ caturdaÓasu ÓÆnyatÃsu caraæ bodhimÃrgaæ paripÆryÃbhavyo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæboddhum: kathaæ punar bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate?

bhagavÃn Ãha: yadà subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena dÃnapÃramitÃyÃæ carati. na ca dÃnam upalabhate na dÃnapatiæ na pratigrÃhakaæ. nÃpy anyatraitebhyo dharmebhyaÓ carati. tadà bodhisattvo mahÃsattva÷ ÃsÃdayati bodhimÃrgaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyate. punar aparaæ subhÆte %<yadÃ>% bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraïc chÅlapÃramitÃyÃæ carati. na ca ÓÅlam upalabhate na ÓÅlavantaæ. nÃpy anyatraitÃbhyÃæ dharmÃbhyÃæ carati. tadà bodhisattvo mahÃsattva ÃsÃdayi«yati bodhimÃrgaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva upÃyakauÓalena anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. punar aparaæ subhÆte yadà bodhisattvo mahÃsattvo praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran k«ÃntipÃramitÃyÃæ carati. na ca k«Ãntim upalabhate na k«amiïaæ. nÃpy anyatraitÃbhyÃæ dharmÃbhyÃæ carati, tadà bodhisattvo mahÃsattva ÃsÃdayi«yati bodhimÃrgaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena anuttarÃæ samyaksaæbodh%<im abhi>%saæbhotyate. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran vÅryapÃramitÃyÃæ carati. na ca vÅryam upalabhate na vÅryavantaæ. nÃpy anyatraitÃbhyÃæ dharmÃbhyÃæ carati, tadà bodhisattvo mahÃsattva ÃsÃdayi«yati bodhimÃrgaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyä carann upÃyakauÓalena anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyate. punar aparaæ subhÆte yadà bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dhyÃnapÃramitÃyÃæ carati. na ca dhyÃnam upalabhate na dhyÃyinaæ nÃpy (#<AdSPG II 86>#) anyatraitÃbhyÃæ dharmÃbhyä carati. tadà bodhisattvo mahÃsattva ÃsÃdayi«yati bodhimÃrgaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyate. punar aparaæ subhÆte yadà bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran praj¤ÃpÃramitÃæ bhÃvayati, na ca praj¤Ãm upalabhate na prÃj¤aæ. nÃpy anyatraitÃbhyÃæ dharmÃbhyÃæ carati. tadà bodhisattvo mahÃsattva ÃsÃdayi«yati bodhimÃrgaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyate. evaæ yÃvad a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u kartavyaæ.

athÃyu«mäc chÃra%<dvatÅ>%putro bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran yogam Ãpadyate?

bhagavÃn aha: iha ÓÃradvatÅputra bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena [f. 292a] rÆpaæ %<na>% yojayati na viyojayati. tat kasya heto%<÷>%? %<tathà hi>% rÆpasya svabhÃvo nÃsti yaæ yojayed và viyojayed vÃ, yÃva%<n>% na vij¤Ãnaæ yojayati na viyojayati. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi vij¤Ãnasya svabhÃvo nÃsti yaæ yojayed và viyojayed vÃ, yÃvan na dÃnapÃramitÃæ yojayati na viyojayati. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi dÃnapÃramitÃyÃæ svabhÃvo nÃsti yaæ yojayed và viyojayed vÃ, yÃvan na praj¤ÃpÃramitÃæ yojayati na viyojayati. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi praj¤ÃpÃramitÃyÃ÷ svabhÃvo nÃsti yaæ yojayed và viyojayed vÃ. yÃvan nÃveïikabuddhadharmÃn yojayati na viyojayati. tat kasya heto÷? tathà hy ÃveïikabuddhadharmÃïÃæ svabhÃvo nÃsti yaæ yojayed và viyojayed vÃ.

Ãha: yadi bhagavan na kasyaci%<d>% dharmasya svabhÃva÷ saævidyate yaæ yojayed và viyojayed vÃ. tat kathaæ praj¤ÃpÃramitÃyà abhinirhÃro bhavati. yatra bodhisattvena mahÃsattvena Óik«itavyaæ? na ca aÓik«itvà praj¤ÃpÃramitÃyÃæ Óakyaæ bodhisattvena mahÃsattvena anuttaraæ samyaksaæbodhim abhisaæboddhuæ.

(#<AdSPG II 87>#)
bhagavÃn Ãha: evam etac chÃradvatÅputra evam etat, tathà yathà vadasi, na Óakyaæ praj¤ÃpÃramitÃyÃm aÓik«itvà bodhisattvena mahÃsattvena anuttarÃæ samyaksaæbodhir abhisaæboddhum. taæ tu upÃyakauÓalena na anupÃyakauÓalena. yadi ÓÃradvatÅputra bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran kasyacid dharmasya svabhÃvam upalabheta tad udg­hïÅyÃt. atha nopalabhate. tat kiæ grahÅ«yati. iyaæ praj¤ÃpÃramità iyaæ samÃdhipÃramità iyaæ vÅryapÃramità iyaæ k«ÃntipÃramità iyaæ ÓÅlapÃramità iyaæ dÃnapÃramità idaæ rupaæ yÃvad idaæ vij¤Ãnaæ yÃvad ime buddhadharmÃ÷, yÃvad bodhisattvam api nopalabhate. tat kiæ grahÅsyati, agrÃhyà ÓÃradvatÅputra praj¤ÃpÃramitÃ. yÃvad agrÃhyÃ÷ buddhadharmÃ÷. iyaæ ÓÃradvatÅputra pÃramità agrÃhyà pÃramità yaduta praj¤ÃpÃramitÃ. atra bodhisattvena mahÃsattvena Óik«itavyaæ. yatra Óik«amÃïo bodhisattvo mahÃsattva Óik«Ãm api nopalapsyate. kuto bodhiæ. kuta÷ praj¤ÃpÃramitÃæ kuto bodhisattvadharmÃ%<n>% kuto buddhadharmÃn kuta÷ pratyekabuddhadharmÃ÷ kuta÷ ÓrÃvakadharmÃ%<n>% kuta÷ p­thagjanadharmÃn. tat kasya heto÷? tathà hi ÓÃradvatÅputra na kasyacid dharmasya svabhÃva÷ saævidyate. evam asvabhÃvÃnÃæ sarvadharmÃïÃæ katama÷ p­thagjana÷ katama÷ srotaÃpanna. katama÷ sak­dÃgÃmÅ katamo 'nÃgamÅ katamo 'rhan katama pratyekabuddha÷ katamo bodhisattva÷ katamas tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷. yadi ime pudgalà nopalabhyante. kutas te«Ãn dharmÃïÃæ prÃdurbhÃvo bhavi«yati. yai dharmair nirdiÓyate. p­thagjano và srotaÃpanno và yÃvad arhan và pratyekabuddho và bodhisattvo và tathÃgato và 'rhan samyaksaæbuddha.

Ãha: avastukÃnÃ%<æ>% bhagavaæ sarvadharmÃïÃ%<æ>% kuta÷ Ãgama÷ praj¤Ãsyate. ayaæ p­thagjano yÃvad ayaæ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷?

bhagavÃn Ãha: kiæ ÓÃradvatÅputra rÆpasya vastv asti? bhÆto bhÃvo yatra bÃlapithagjanà abhinivi«ÂÃ÷?

(#<AdSPG II 88>#)
Ãha: no hÅdaæ bhagavann anyatra viparyÃsÃt.

bhagavÃn Ãha: kiæ puna÷ ÓÃradvatÅputra vedanÃyà saæ%<j¤Ãyà saæ>%skÃrÃïÃæ vij¤Ãnasya vastv asti bhÆto bhÃvo yatra bÃlap­thagjanà abhinivi«ÂÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann anyatra viparyÃsÃt.

bhagavÃn Ãha: kiæ puna÷ [f. 292b] ÓÃradvatÅputra yÃvad buddhadharmÃïÃæ vastv asti bhÆto bhÃvo yatra bÃlap­thagjanà abhinivi«ÂÃ÷?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan%<n>% anyatra viparyÃsÃt.

bhagavÃn Ãha: evam etac chÃratvatÅputra evam etat. viparyÃsena sattvà avastukÃn sarvadharmÃn bhÃvata÷ kalpayanti. tad bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena avastukÃn sarvadharmÃn paÓyann anuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhati.

(VIII 5,11) Ãha: katamad bhagavaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya upÃyakauÓalaæ yena upÃyakauÓalena bodhisattvo mahÃsattva÷ avastukÃn sarvadharmÃn paÓyann anuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhati?

bhagavÃn Ãha: iha ÓÃradvatÅputra bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran na kasyacid dharmasya vastu samanupaÓyati. yatra vastuni pratihanyeta, yatra và pratihanyamÃno 'valÅyeta: avalÅyamÃna÷ saæsÅdet saæsÅdan visÅded visÅdaæ kausÅdyam Ãpadyeta: yasmÃt tarhi ÓÃradvatÅputra avastukà ajÅvà nirjÅvÃ. abhÃvasvabhÃvà prak­tiÓÆnyÃ÷ svalak«aïaÓÆnyÃ. sarvadharmÃ÷, anyatra saæmohe na sattvà abhinivi«Âà skandhà iti và dhÃtava iti và ÃyatanÃni iti vÃ, tad bodhisattvo mahÃsattva÷ abhÃvasvabhÃvÃn sarvadharmÃn saæpaÓyan prak­tiÓÆnyÃn svalak«aïaÓÆnyÃn praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran. mÃyÃkÃrasad­Óam ÃtmabhÃvam adhi«ÂhÃya sattvÃnÃæ dharmaæ deÓayati. ye sattvà matsariïo bhavanti. te«Ãn dÃnakathÃæ karoti, duÓÓÅlÃnÃæ ÓÅlakathÃæ vyÃpannacittÃnÃæ k«ÃntikathÃæ kusÅdÃnÃæ vÅryakathÃæ vik«iptacittÃnÃæ samÃdhikathÃæ du«praj¤ÃnÃæ praj¤ÃkathÃæ karoti. yadà te sattvà dÃne prati«ÂhÃpità bhavanti. yÃvad praj¤ÃpÃramitÃyÃæ prati«ÂhÃpità bhavanti. tadà te«Ãæ (#<AdSPG II 89>#) sattvÃnÃm uttarikathÃæ karoti. ÃryÃæ nairyÃïikÅæ nairvedhikÅæ yayà kathayà srotaÃpattiphalam anuprÃpnuvanti. yÃvad arhattvam anuprÃpnuvanti pratyekabodhim anuprÃpnuvanti. yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnuvanti.

Ãha: kathaæ bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann aupalaæbhiko bhavati ya asato 'saævidyamÃnÃ%<n>% sattvÃn dÃne niyojayati. yÃvat praj¤ÃyÃæ niyojayati. uttari ca %<ÃryÃæ>% nairyÃïikÅæ kathÃæ karoti. yayà kathayà srotaÃpattiphalam anuprÃpnuvanti. yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnuvanti?

bhagavÃn Ãha: na khalu puna÷ ÓÃradvatÅputra bodhisattvasya mahÃsattvasya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carata÷ kaÓcid upalaæbha÷. tat kasya heto÷? tathà hi sa bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran na kaæcit sattvam upalabhate. anyatra saæv­tisaæketena vyavahÃrati. tatra ÓÃradvatÅputra bodhisattvo mahÃsattva÷ dvayo satyayo sthitvà sattvÃnÃæ dharman deÓayati. yaduta saæv­tiparamÃrthasatyayo, na hi ÓÃradvatÅputra dvayo satyayo÷ sattvam upalabhyate na sattvapraj¤apti%<÷>%. api tu khalu punar upÃyakauÓalena bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran. sattvÃnÃn dharman deÓayati. tat te sattvà d­«Âa eva dharme ÃtmÃnaæ nopalabhante, prÃg eva yat prÃpsyanti yena và prÃpsyanti. evaæ khalu ÓÃradvatÅputra bodhisattvo mahÃsattva÷ [f. 293a] praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃnÃæ dharman deÓayati.

Ãha: mahotpÃdo vatÃyaæ bhagavan yaduta bodhisattvo mahÃsattva÷, na ca nÃma bhagavaæ kasyacid dharmasya ekatvaæ và nÃnÃtvaæ vÃ. nÃpi p­thaktvam upalabhyate. evaærÆpaæ ca sannÃhaæ sannahyati yena sannÃhena sannaddhena na kÃmadhÃtau sa%<æ>%d­Óyate. na rÆpadhÃtau. nÃrÆpyadhÃtau na saæsk­tadhÃtau na asaæsk­tadhÃtau sa%<æ>%d­Óyate. sattvÃæÓ ca traidhÃtukÃæ. parimocayati. na ca sattvo na sattvapraj¤aptir upalabhyate: sattvÃpraj¤aptita÷ sattva abaddha÷ amukta÷, sattva abaddha %<a>%mok«ayà asaækleÓÃvyavadÃnaæ, asaækleÓÃvyavadÃnena na gatisaæbheda÷ praj¤Ãyate. gatyasaæbhedatÃyÃæ na (#<AdSPG II 90>#) ca karma na kleÓa÷, akarmÃkleÓasya kuto vipÃko bhavi«yati. yena vipÃkena Ãtmà và sattvo và pa¤cagatike saæsÃre saæd­Óyeta.

bhagavÃn Ãha: evam etac chÃradvatÅputra evam etad yathà vÃcaæ bhëase. sacet pÆrvaæ sattvo 'bhavi«ya%<t>% paÓcÃn na abhavi«yat, %<ta>%t syÃd e«a do«o, bodhisattvasya api tathÃgatasya api. evaæ pÆrvaæ bhÃva paÓcÃd abhÃva iti. tat syÃd e«a do«a÷, pa¤cagatiko và saæsÃro %<pÆrvaæ bhÃvo>% 'bhavi«yat %<paÓcÃd>% abhÃvo vÃ, %<tat syÃd e«a do«o>%. yasmÃt tarhi ÓÃradvatÅputra utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthitaivai«Ã dharmÃïÃæ dharmatà tathatà avitathatà yatra na Ãtmà na sattvo na jÅvo na pudgalo na kÃrako na kÃrÃpaka÷, tatra kuto rÆpaæ bhavi«yati kuto vedanà saæj¤Ã saæskÃrà kuto vij¤Ãnaæ bhavi«yati. asastvete«u dharme«u kuta÷ pa¤cagatika÷ saæsÃro bhavi«yati. yata÷ sattvÃ÷ parimocayitavyÃ÷ syu%<r>%, yasmÃt tarhi ÓÃradvatÅputra ime dharmà Åd­ÓÃ÷ svabhÃvaÓÆnyà tad bodhisattvo mahÃsattva÷ paurvakÃnÃæ buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃc chrutvà anuttarasyai samyaksaæbodhaye 'bhiprati«Âhate, na hy atra kaÓcid dharmo yaæ vayam upalabhemahi. yaæ vopalabhamÃnÃna ÓaknuyÃm adhimoktuæ. yatra sattvà abhinivi«ÂÃ÷ anyatra viparyÃsena. tad bodhisattvo mahÃsattvo mahÃsannÃhaæ sannahyati. yena sannÃhena sannaddhena %<na>% pratyudÃvartate 'nuttarasyai samyaksaæbodhe%<÷>%. na mayà anabhisaæbo%<d>%dhavyà anuttarà samyaksaæbodhi÷, abhisaæboddhavyà eva mayà anuttarà samyaksaæbodhi÷, abhisaæbudhya sattvÃnÃm arthaæ kari«yÃmi. yena arthena sattvÃæ viparyÃsaæ parimocayi«yÃmi. tadyathÃpi nÃma mÃyÃkÃranirmita÷ puru«a÷ bahÆni prÃïikoÂiniyutaÓatasahasrÃïi nirmÃya prabhÆtena khÃdanÅyabhojanÅyena saætarpayet saætarpya udÃnam udÃnayed bahum e%<va>% puïyaæ prasÆtaæ bahum e%<va>% puïyaæ prasÆtam iti. tat kiæ manyase ÓÃradvatÅputra kaÓcit atra bhojito và saætarpito vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

(#<AdSPG II 91>#)
bhagavÃn Ãha: evam eva ÓÃradvatÅputra bodhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃdam upÃdÃya «aÂsu pÃramitÃsu caraæÓ catur«u dhyÃne«u catur«v apramÃïe«u catas­«v ÃrÆpyasamÃpatti«u. catur«u sm­tyupasthÃne«u catur«u samyakprahÃïe«u. catur«v iddhipÃde«u pa¤casv indriye«u pa¤casu bale«u saptasu bodhyaÇge«v ÃryëÂÃæge mÃrge caturdaÓasu ÓÆnyatÃsu tri«u vimok«amukhe«u a«Âasu vimok«e«u navasv anupÆrva%<samÃpatti>%«u, daÓasu tathÃgatabale«u catur«u vaiÓÃradye«u catas­«u pratisaævitsu mahÃmaitryÃæ mahÃkaruïÃyÃm a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u caran bodhimÃrgaæ [f. 293b] paripÆrayan buddhak«etraæ pari«odhaya%<ti sattvä ca paripÃca>%yati, na ca kaæcid sattvam upal%<abha>%te. yam upalabhya vinayed iti.

(VIII 5,12) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: katamo bhagavan bodhisattvasya mahÃsattvasya bodhimÃrga yatra bodhisattvena mahÃsattvena caratà sattvÃ÷ paripÃcayitavyà buddhak«etraæ ca pariÓodhayitavyaæ?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃdam upÃdÃya dÃnapÃramitÃyÃæ caraæc chÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ. vÅryapÃramitÃyÃæ dhyÃnapÃramitÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran yÃvad a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u caraæ sattvÃæÓ ca paripÃcayati buddhak«etraæ ca pariÓodhayati.

Ãha: kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran sattvÃn paripÃcayati?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva sattvebhyo dÃnan dadÃti. dÃnan dattv%<Ã>% evam avavadaty evam anuÓÃsti, iha kulaputra mà dÃna%<æ>% grÃhato g­hÅta÷, mà dÃnagrÃheïa g­hÅtena ÃtmabhÃvo 'bhinirvartayi«yatha, yena ÃtmabhÃvena abhinirv­ttena bahÆni du÷khÃni pratyanubhavi«yatha. neha kulaputra parmÃrthena dÃnaæ na dÃnaphalaæ, na dÃnapatir na pratigrÃhaka÷, sarva ete dharmÃ÷ prak­tiÓÆnyÃ÷, na prak­tiÓÆnyo dharma÷ %<dharmaæ>% pratig­hïÃti. agrÃhyà ca prak­tiÓÆnyatÃ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran sattvebhyo dÃnan dadÃti na ca tatra dÃnam upalabhate. na dÃnapatiæ na pratigrÃhakaæ, anupalaæbhapÃramitai«Ã yaduta (#<AdSPG II 92>#) dÃnapÃramitÃ. sa imÃn sarvÃæs trÅn dharmÃn anupalabhamÃna÷ sattvÃn srotaÃpattiphale prati«ÂhÃpayati. sak­dÃgÃmiphale. anÃgÃmiphale arhattve pratyekabodhÃv anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau niyojayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sattvÃn paripÃcayati. sa Ãtmanà ca dÃnan dadÃti parÃæÓ ca dÃne samÃdÃpayati. dÃnasya ca vamaæ bhëate, ye ca anye sattvà dÃnan dadanti te«Ãm api varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ evaærÆpaæ mahÃdÃnan dattvà ksatriyamahÃsÃlakulÃnÃæ và sabhÃgatÃyai upapadyate. brÃhmaïamahÃsÃlakulÃnÃæ và sabhÃgatÃyai upapadyate. g­hapatimahÃsÃlakulÃnÃæ và sabhÃgatÃyai upa%<pa>%dyate. koÂÂarÃjà và bhavati cakravartir và bhavati. cakravartirÃjyaæ và pratilabhate. tatra tÃn sattvÃæÓ caturbhi÷ saægrahavastubhi÷ saæg­hïÃti. katamaiÓ caturbhi÷? dÃnena priyavacanena arthakriyayà samÃnÃrthatayà ca. sattvÃn dÃnena saæg­hÅtÃn anupÆrveïa ÓÅle prati«ÂhÃpayati. samÃdhau praj¤ÃyÃæ, catur«v apramÃïe«u catas­sv ÃrÆpyasamÃpatti«u catur«u sm­tyupasthÃne«u. yÃvat saptatriæÓati bodhipak«ye«u dharme«u ÓÆnyatÃyÃm Ãnimitte apraïihite samÃdhau prati«ÂhÃpayati. samyaktvaniyÃmam avakrÃmati. yÃvad arhattvaæ prÃpayati pratyekabodhiæ prÃpayaty anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau samÃdÃpayati. haæta bho puru«Ã svabhisaæbodhÃnuttarà samyaksaæbodhi÷, tatra na kaÓcid dharma. svabhÃvena saævidyate. yatrasattvÃ÷ sattvÃ÷ anyatra viparyÃsebhya÷, tasmÃt sarvaviparyÃsagrÃhÃc [f. 294a] chinda: ÃtmÃnaæ ca mocayata÷ saæsÃrÃt, parÃæ ca mocayata, evaæ yÆyam ÃtmanaÓ ca mahÃntam arthaæ kari«yatha, paraæ ca mahaty arthe niyojayi«yatha÷. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena dÃnapÃramitÃyÃæ caritavyaæ. yathà caraæ prathamacittotpÃdam upÃdÃya. na kadÃci%<d>% durgatiæ prapatati. na jÃtu cakravartirÃjyaæ na kÃrayati. tat kasya heto÷? yÃd­Óaæ bÅjaæ tÃd­Óaæ phalaæ. tasya khalu punaÓ cakravartino ye yÃcanakà (#<AdSPG II 93>#) ye yÃcanakà Ãgacchanti tasya cakravartirÃjyasyaivaæ bhavati, nÃnyasya mayà k­te cakravarttitvaæ parig­hÅtam anyatra sattvÃnÃm arthÃya. sa bravÅti yasya yena arthas tad yu«madbhyaæ dattaæ bhavatu, yu«mÃkam eva tan na mama. anenÃpy anarthiko 'smy adhyÃtmikena rÆpeïa prÃg eva anyena. anyatra mayà sattvÃnÃm arthÃya saæsÃra upÃdatta÷, sa karuïÃyamÃno mahÃkaruïÃæ paripÆrya yÃvan mahÃkaruïayà sattvÃnÃm arthaæ karoti. tÃæÓ ca sattvÃn nopalabhate. ye parini«pannà bhaveyu÷. anyatra saæj¤Ãsamaj¤Ãsaæketena vyavahÃrati. sa ca vyavahÃra÷ pratiÓrutkopama÷ avyavahÃro veditavyaæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena dÃnapÃramitÃyÃæ caritavyaæ, yathà carato na kiæcit sattvÃnÃm antike aparityaktaæ bhavaty %<anta>%Óa÷ Ãtmana÷ mÃæsÃny api, prÃg eva bÃhyÃny upakaraïÃni. yair upakaraïai÷ sattvÃ÷ saæsÃrÃt parimocayitavyÃ.

Ãha: katamÃny upakaraïÃni?

bhagavÃn Ãha: dÃnapÃramità upakaraïaæ ÓÅlapÃramità k«ÃntipÃramità vÅryapÃramità dhyÃnapÃramità praj¤ÃpÃramità upakaraïaæ. yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikabuddhadharmà upakaraïaæ. imÃni tÃny upakaraïÃni yair upakaraïair anug­%<hÅ>%tà sattvÃ÷ saæsÃrÃt parimucyante. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà sattvebhyo dÃnaæ dadÃti. sa tad dÃnan dadann evaæ vÃca%<æ>% bhëate. eta yÆyaæ ÓÅlaæ rak«ata, ahaæ yu«mÃkam avaikalyaæ kari«yÃmy, annena và pÃnena và yÃvad anyatarÃnyatarai÷ pari«kÃrai÷, yena yÆyaæ vaikalyena dauÓÅlyaæ kurutha. tad yu«mÃkam avaikalyaæ kari«yÃmy, annena và pÃnena và yÃvat saptabhi%<r>% ratnai÷. tad yÆyaæ saævaraÓÅle sthitvà anupÆrveïa du÷khasya antaæ kari«yatha÷. t­bhir yÃnai÷, ÓrÃvakayÃnena và pratyekabuddhayÃnena và sarvÃkÃraj¤atÃj¤Ãnena6vÃ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ (#<AdSPG II 94>#) sthitvà ÓÅlapÃramitÃyà sattvÃn saæg­hïÃti. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà ye sattvà kupyanti vyÃpadyante te«Ãæ sattvÃnÃm evaæ vÃcaæ bhëate. kena yÆyaæ %<kÃraïena>% kulaputrà vyÃpadyadhve tena yÆyaæ vaikalyena vyÃpadyadhve tad mamÃntikÃd g­hïÅta÷, ahaæ yu«mÃkam avaikalyaæ kari«ye, annena và pÃnena và yÃvad anyatarÃnyatarai÷ pari«kÃrai%<r>%, yena na kopi«yatha [f. 294b] na vyÃpatsyadhve, tatra bodhisattvo ma%<hÃsattvo dÃnapÃ>%ramitÃyÃæ sthitvà tÃn sattvÃn k«Ãntau niyojayati. nÃtra kaÓcid bhÃvo 'sti yo 'tra sÃra ye%<na>% yu«mÃkaæ krodha utpadyate, abhÆtaparikalpa e«a krodha, naivÃtra %<kiæcid vastv asti>% yasya yÆyaæ vastuna%<÷>%. k­te abhiyujyatha. kupyatha vyÃpadyadhve. abhi«ajya kupitvà vyÃpadya daï¬ena và prahÃratha Óastreïa và prahÃratha. anyonyaæ jÅvitÃd vyavaropayatha. tad yÆyam abhÆtaparikalpena k«ubhità narakaæ và prapati«yatha. tiryagyoniæ vÃ. yamakokaæ vÃ, yà api kaÓcid anyà durgataya÷. yatra yÆyaæ du÷khÃs tÅvrà kharà kaÂukà vedanà vedayi«yatha. haæ bho puru«Ã %<mÃ>% avastukÃnÃæ dharmÃïÃæ k­te. tat karma parigrahÅ«yatha. yena karmaïà parig­hÅtena manu«yapratilaæbho na bhavi«yati. prÃg eva buddhotpÃdam ÃsÃdayi«yatha. duhrlabha khalu mÃr«a buddhotpÃda durlabho manu«yapratilaæbha÷. mà imaæ k«aïaæ virÃgayi«yatha. mà vicikitsà bhavi«yatha. tatra bodhisattvo mahÃsattva (#<AdSPG II 95>#) Ãtmanà ca k«Ãntyà saæpÃdayati. para¤ ca k«Ãntau niyojayati k«ÃntyÃÓ ca varïaæ bhëate, ye 'py anye k«Ãntiæ bhÃvayanti. te«Ãæ ca varïavÃdÅ bhavati samanuj¤a÷. tatra tÃn sattvÃn k«Ãntyà niyojya k«Ãntau sthÃpayitvà anupÆrveïa tribhir yÃnai÷ parinirvÃpayati. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà k«ÃntipÃramitÃyÃæ sattvÃn saæg­hïÃti. kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran sattvÃn vÅryapÃramitÃyÃæ niyojayati? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva sattvÃn kusÅdÃn viditvà evaæ bravÅti, kasya yÆyaæ k­te kausÅdyam Ãpadhyadve. ta evaæ brÆvanti, pratyayavaikalyena. tatra bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæcaraæs tÃn sattvÃn evaæ bravÅti. haæ bho puru«a ahaæ yu«mÃkaæ sarvapratyayÃn upasaæhari«yÃmi. yadi và dÃnapratyayÃn yadi và ÓÅlapratyayÃn yadi và k«ÃntipratyayÃn yair và yair ÃkÃrai%<r>% vÅryam Ãrapsyadhve. tÃmn yu«mÃkan upasaæhari«yÃmi, tatra te sattvà bodhisattvasya mahÃsattvasyopakaraïai%<r>% vÅryam Ãrabhante. kÃyikaæ và caitasikaæ vÃ, tena kÃyikena caitasikena vÅryeïa sarvakuÓaladharmÃn paripÆrayanti. yai÷ kuÓalair dharmai÷ ÃryÃn anÃsravÃn dharmÃn bhÃvayanti. yÃn bhÃvayanta÷ srotaÃpattiphalaæ và prÃpnuvanti sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalam arhattvaæ pratyekabodhiæ prÃpnuvanti. anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyante. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà vÅryapÃramitÃyÃæ sattvÃn saæg­hïÃti. kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran dhyÃnapÃramitÃyÃæ sattvÃn niyojayati? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva sattvÃn vik«iptacittÃn d­«Âvà evam avavadati. kim iti bho÷ sattvà dhyÃnÃni na samÃpadyadhve. ta evaæ brÆvanti. pratyayavaikalyena, tÃn etÃæ bodhisattvo mahÃsattvo evaæ braviti. ahaæ bho÷ sattvÃs tÃn pratyayÃn upasaæhari«ye. yai÷ pratyayair na vitarkayi«yatha. adhyÃtmaæ và bahirdhà vÃ. tatra bodhisattvo mahÃsattvas te«Ãæ sattvÃnÃæs tÃn pratyayÃn upasaæharati. yai÷ pratyayair upasaæh­tai%<r>% na vitarkayanti. te ca sattvà vitarkaiÓ cchinnai÷ prathamaæ dhyÃnaæ samÃpadyante. dvitÅyaæ t­tÅyaæ caturthaæ dhyÃnaæ samÃpadyante. maitrÅæ [f. 295a] samÃpadyante karuïÃæ muditÃm upek«Ãæ samÃpadyante. te tai%<r>% dhyÃnair yÃvad ÃryëÂÃÇgamÃrgaæ bhÃvayanti. yaæ (#<AdSPG II 96>#) bhÃvayanto 'nupÆrveïa tribhir yÃnai÷ parinirvÃnti. tatrÃpare bodhimÃrgÃ%<n>% na parihÅyante. yÃvad anuttarà samyaksaæbodhi÷. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà samÃdhipÃramitÃyÃæ sattvÃn saæg­hïÃti. kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran praj¤ÃpÃramitÃyÃæsattvÃ%<n>% saæg­hïÃti? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ sattvÃn evaæ bravÅti. kim ida%<æ>% bho÷ sattvà yÆyaæ na praj¤ÃpÃramitÃæ bhÃvayata? ta evaæ brÆvanti,
pratyayavaikalyena. tatra bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà sattvÃn evam avavadati. mamÃntikÃd upakaraïÃni parig­hïÅta. mamÃntikÃd upakaraïÃni parig­hya dÃnÃni dadadhvaæ ÓÅlaæ rak«ata÷ k«Ãntiæ bhÃvayata vÅryam Ãrabhadhvaæ samÃdhiæ samÃpadyadhvaæ. tatraimÃn ÃkÃrÃn paripÆrya evaæ mÅmÃæsadhvam asti kaÓcid dharmo ya÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ bhëyamÃnÃyÃm upalabhyate. Ãtmà và sattvo và yÃvat kÃrako và kÃrapako và rÆpaæ và vedanà và saæj¤Ã và saæskÃrà và vij¤Ãnaæ và kÃmadhÃtur và rÆpadhÃtur và ÃrÆpyadhÃtur và sarvapÃramità saptat­æÓad và bodhipak«yà dharmÃ÷ srotaÃpattiphalaæ vÃ. sak­dÃgÃmiphalaæ vÃ. anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ vÃ. pratyekabodhir vÃ. yÃvad anuttarà samyaksaæbodhi÷. tatra bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran na kaæcid dharmam upalabhate. yam upalabhya abhiniviÓeta, so 'nabhiniviÓamÃno na kasyacid dharmasya utpÃdaæ và nirodhaæ và saækleÓaæ và vyavadÃnaæ và samanupaÓyati. so 'nupalabhamÃno na vikalpayati ayaæ nairayiko và tairyagyoniko và yÃmalaukiko và ayam asurakÃyiko và devo và manu«yo và ayaæ ÓÅlavÃn du÷ÓÅlo và ayaæ srotaÃpanno 'yaæ sak­dÃgÃmÅ ayam anÃgÃmÅ ayam arhann ayaæ pratyekabuddho 'yaæ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà sattvÃn praj¤ÃpÃramitÃyà saæg­hïÃti. kathaæ ca subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ sthitvà ÓÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ dhyÃnapÃramitÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ sthitvà yÃvat saptat­æÓataæ bodhipak«yÃn dharmÃn parig­hïÃti? iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva sattvÃnÃm upakaraïÃny upanÃmayati. yair upakaraïai%<r>% parig­hÅtà sattvÃÓ catvÃri sm­tyupasthÃnÃni bhÃvayanti. catvÃri samyakprahÃïÃni. catvÃrarddhipÃdÃ÷ pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni. saptabodhyaÇgÃny ÃryëÂÃÇgaæ mÃrgaæ (#<AdSPG II 97>#) bhÃvayanti. yena mÃrgeïa parig­hÅtà saæsÃrÃæ mucyante. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva sattvÃn Ãryair anÃsravair dharmai÷ saæg­hïÃti. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran sattvÃn anarthÃn du÷khitÃn aÓanavasanaviprahÅïÃn d­«Âvà evaæ paripÃcayati. eta yÆyaæ kulaputrà mamÃntikÃd annaæ và pÃnaæ và yÃnaæ và vastraæ và mÃlyagandhavilepanaÓayyÃsanaglÃnapratyayabhai«ayjapari«kÃrÃn g­hÅta÷, yÃvat saptabhi%<r>% ratnai. sattvÃn anug­hïÅta, tad yu«mÃkaæ bhavi%<«yati dÅrgharÃtr>%am arthÃya hitÃya sukhÃya, mà ca evaæ cintayata, asyai so 'rtho nÃsmÃkam iti. dÅrgharÃtram e«o 'rtho mayà sattvÃnÃæ k­te. arjita. tad yÆyam ÃtmÅyam eva cintayitvà [f. 295b] sattvebhyo dadata. tena ca dÃnena ÓÅle niyo%<jayati k«Ãntau vÅ>%rye samÃdhau praj¤ÃyÃæ niyojayati yÃvat saptat­æÓati bodhipak«ye«u dharme«u niyojayati tri«u vimok«amukhe«u yÃvad a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u niy%<ojayati>%. mà ca tÃvatà tu«Âim Ãpadyadhvaæ. uttari và %<ÃryÃ>%nÃsrave«u dharme«u prati«ÂhÃpayata÷. srotaÃpattiphale sak­dÃgÃmiphale anÃgÃmiphale arhattve pratyekabodhau 'nuttarasyÃæ samyaksaæbodhau. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà sattvÃ÷ paripÃcayitavyÃ. yathà paripÃcyamÃnÃs tribhyopÃyebhya÷ parimucyante. yÃvat saæsÃrÃt parimucyante. punar aparaæ subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena ÓÅlapÃramitÃyÃæ sthitvà evaæ sattvÃ÷ paripÃcayitavyÃ, yena pratyayavaikalyena dau÷ÓÅlyam Ãpadyadhvaæ. tÃæ pratyayÃn yu«mÃkam upasaæhari«yÃmi. annaæ và pÃnaæ và yÃvad anyatarÃnyatarÃn mÃnu«yakÃæ pari«kÃrÃn, sa tÃn sattvÃæc chÅlapÃramitÃyÃæ sthitvà tathÃrÆpeïa anugraheïa anug­hïÃti. yathÃrÆpeïa anugraheïa anug­hÅtà (#<AdSPG II 98>#) sattvo daÓakuÓalÃn karmapathÃn samÃdÃya varta%<n>%te. tÃn akhaï¬aÓÅlÃn yÃvad aparÃm­«ÂaÓÅlÃn saævaraÓÅle prati«ÂhÃpya, yÃvan «aÂsu pÃramitÃsu kartavyaæ. ((76))


parivarta 77.

atha Ãyu«%<æ>%ata subhÆter etad abhÆt: katama÷ sa bodhisattvasya mahÃsattvasya mÃrgo yatra sthitvà bodhisattvena mahÃsattvena ayam Åd­Óa÷ sannÃha÷ sannaddhavya÷?

atha khalu bhagavÃn Ãyu«mata÷ subhÆteÓ cetasaiva ceta÷ paÇvitarkam Ãj¤Ãya Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: «aÂpÃramità subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya mÃrga÷, saptat­æÓad bodhipak«yà dharmà bodhisattvasya mahÃsattvasya mÃrga÷ trÅïi vimok«amukhÃni caturdaÓaÓÆnyatà a«Âau vimok«Ã navÃnupÆrvasamÃpattayo daÓatathÃgatabalÃni. yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ, api tu khalu subhÆte sarvadharmà bodhisattvasya mahÃsattvasya mÃrga%<÷>%. tat kiæ manyase subhÆte asti kaÓcid dharmo yatra bodhisattvena mahÃsattvena na Óik«itavyaæ, yatra Óik«itvà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyeta? nÃsti subhÆte kaÓcid dharmo yatra bodhisattvena mahÃsattvena na Óik«itavyaæ. aÓik«itvà bodhisattvo mahÃsattvo na Óakta÷ sarÃkÃraj¤ÃtÃm anuprÃptuæ.

Ãha: yadi bhagavaæ sarvadharmà ÓÆnyÃ. kathaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ sarvadharme«u Óik«ate? na nu bhagavann aprapaæcyaæ prapaæcayeti. iyanta iti và ima iti vÃ, ime dharmà laukikà ime lokottarÃ. evaæ sÃsravà và anÃsravà vÃ. saæsk­tà và asaæsk­tà vÃ. p­thagjanadharmà và yÃvad arha%<n>%dharmà và pratyekabuddhadharmà và buddhadharmà vÃ.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. sarvadharmÃ÷ ÓÆnyÃ÷. yadi puna%<÷>% subhÆte sarvadharmÃ÷ ÓÆnyà na abhavi«yan na bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsyata: yasmÃt tarhi subhÆte sarvadharmÃ÷ ÓÆnyÃs tasmÃd bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. api tu khalu subhÆte tad evaæ vadasi: yadi sarvadharmÃ÷ ÓÆnyÃ÷ kathaæ bodhisattvo mahÃsattvo dharmanÃnÃtvaæ karoti. iyanta iti và ima iti và yÃvat p­thagjanadharmà và yÃvad arhaddharmà vÃ. pratyekabuddhadharmà vÃ. (#<AdSPG II 99>#) buddhadharmà vÃ. iti. tat kaccit puna÷ subhÆte ete sattvà evaæ jÃnaæti sarvadharmÃ÷ ÓÆnyà iti. yadi jÃnÅyur nai [f. 296a] va bodhisattvo mahÃsattvo sarvadharme«u Óik«itvà sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnuyÃt. yasmÃt tarhi subhÆte ete sattvà na jÃnanti sarvadharmÃ÷ ÓÆnyà iti. tasmÃd bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya %<sarva>%dharmavyavasthÃnaæ k­tvà sattvÃnÃn dharmaæ deÓayati.

(VIII 5,13) tatra subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena bodhimÃrge caratà prathamata eva evam upaparÅk«itavyaæ. na atra kaÓcid dharma÷ svabhÃvena upalabhyate. anyatra abhisaæskÃrÃt. tatra evaæ sarvadharmÃïÃæ svabhÃvam upaparÅk«eta. upaparÅk«ya na kvacid abhiniviÓate. yadi và pÃramitÃsu yadi và saptat­æÓati bodhipak«ye«u dharme«u yadi và srotaÃpattiphale. yadi và sak­dÃgÃmiphale yadi và anÃgÃmiphale yadi và arhattve yadi và pratyekabodhau yadi và anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi svabhÃvena sarvadharmÃ÷ ÓÆnyÃ, na hi ÓÆnyatÃyà ÓÆnyatÃyÃm abhiniviÓate. ÓÆnyataiva tÃvan nopalabhate. prÃg eva ya÷ ÓÆnyatÃyÃm abhinivek«yate. evaæ hi bodhisattvo mahÃsattva÷ anabhinivi«Âa÷ sarvadharme«u viharati. yatra Óik«ÃyÃæ sthitvà sarvÃÓ caryà avalokayati kveme sattvÃÓ caraæti asadgrÃhe, tatra bodhisattvasya mahÃsattvasya evaæ bhavati, sumocyà vateme sattvà asadgrÃhÃd iti. tatopÃyakauÓalena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ sthitvà evam avavadati. eta yÆyaæ bho÷ sattvà dÃnaæ dadadhvaæ. tad yu«mÃkam avaikalyaæ bhavi«yati. bhogai÷, taiÓ ca bhogair mà maæsyadhve, na tatra kiæcit sÃram asti. evaæ ÓÅle avavadati. eta yÆyaæ bho÷ sattvÃ÷ ÓÅlaæ rak«ata. tena ca ÓÅlena mà maæsyadhve. na tatra kiæcit sÃram asti. evaæ k«Ãntau vÅrye samÃdhÃv avavadati eta yÆyaæ bho÷ sattvà samÃdhiæ samÃpadyadhvaæ. tena samÃdhinà mà maæsyadhve, na tatra kinicit sÃram asti. evaæ praj¤ÃyÃm avavadati. eta (#<AdSPG II 100>#) bho÷ sattvÃ÷ praj¤Ãæ bhÃvayata÷, tayà ca praj¤ayà mà maæsyadhve, na tatra kiæcit sÃram asti. evaæ srotaÃpattiphale evaæ sak­dÃgÃmiphale evam anÃgÃmiphale evam arhattve evaæ pratyekabodhau evaæ buddhadharme«v avavadati. eta yÆyaæ bho÷ sattvÃ÷ buddhadharmÃæ bhÃvayata÷, taiÓ ca buddhadharmair mà maæsyadhve, na tatra kiæcit sÃram asti. sa evam eva avavadann evam anuÓÃsan bodhisattvamÃrge carati. na ca kvacit abhiniviÓate. tat kasya heto÷? anabhinivi«Âà hi s%<arvadharmÃ>%, tathà hy e«Ãæ svabhÃvo nÃsti yena abhiniviÓyeta. ÓÆnyatÃsvabhÃvatÃm upÃdÃya: tatra subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo bodhimÃrge caran na kvaci%<t>% prati%<ti«Âha>%ti. so 'prati«ÂhÃnayogena dÃnapÃramitÃyÃæ carati. na ca tatra pratiti«Âhati. ÓÅlapÃramitÃyÃæ carati na ca tatra pratiti«Âhati. k«ÃntipÃramitÃyÃæ carati na ca tatra pratiti«Âhati. vÅryapÃramitÃyÃæ carati na ca tatra pratiti«Âhati. dhyÃnapÃramitÃyÃæ carati na ca tatra pratiti«Âhati. praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati na ca tatra pratiti«Âhati. sa prathamaæ dhyÃnaæ samÃpadyate na ca tatra pra%<titi«Âhati. tat ka>%sya heto÷? tathà hi prathamaæ dhyÃnaæ dhyÃnena ÓÆnyaæ yo 'pi samÃpadyeta so 'pi ÓÆnya÷ yair apy ÃkÃrai÷ samÃpadyate. te 'py ÃkÃrà ÓÆnyÃ. evaæ dvitÅyam [f. 296b] t­tÅyaæ caturtham evaæ maitriæ karuïÃæ %<muditÃm upeksÃm ÃrÆ>%pyasamÃpattÅm a«Âau vimok«Ãn navÃnupÆrvasamÃpattÅæ srotaÃpattiphalaæ pratilabhate. na ca tatra pratiti«Âhati. sak­dÃgÃmiphalaæ pratilabhate. na ca tatra pratiti«Âhati. anÃgÃmiphalaæ pratilabhate na ca tatra pratiti«Âhati. arhattvaæ pratilabhate na ca tatra pratiti«Âhati. pratyekabodhiæ pratilabhate. na ca tatra pratiti«Âhati.

Ãha: kena kÃraïena na pratiti«Âhati?

bhagavÃn Ãha: dvÃbhyÃæ kÃraïÃbhyÃæ na pratiti«Âhati. katamÃbhyÃæ dvÃbhyÃæ? svabhÃvaÓ ca te«Ãæ phalÃnÃæ nÃsti yatra pratiti«Âhet. yena và pratiti«Âhet. yo và pratiti«Âhet. na ca tanmÃtrakeïa tu«Âim Ãpadyate. na mayà srotaÃpattiphalaæ na prÃptavyaæ. na ca tatra sthÃtavyaæ. yÃvan na mayà arhattvaæ na prÃptavyaæ. na ca tatra sthÃtavyaæ. na mayà pratyekabuddhabhÆmir na prÃptavyÃ, na ca tatra sthÃtavyaæ. yÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbhotsye. tat kasya heto÷? tathà hi mayà prathamacittotpÃdam upÃdÃya nÃnyaæ cittaæ pratilabdham anyatra anuttarasyà samyaksaæbodhe÷. tat kasya (#<AdSPG II 101>#) heto÷? tathà hi mayà prathamam bhÆmim upÃdÃya na anya%<æ>% cittam utpÃditam anyatra anuttarasyà samyaksaæbodhe÷. evaæ yÃva%<d>% daÓamÅ bhÆmir yÃvad bodhisattvanyÃmam avakrÃnta÷ na anya÷ kaÓci cittotpÃda utpÃdito 'nyatra anuttarasyÃ÷ samyaksaæbodhe÷. avik«iptaman%<as>%Ã, subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo yÃvad eva kÃyena parÃkramate. vÃcà manasà nÃnyatra bodhicittena, tad bodhisattvo mahÃsattvo bodhicitte sthitvà avik«iptama. n%<as>%à bodhimÃrgam utpÃdayati.

Ãha: yadi bhagavaæ sarvadharmà anutpannÃs tat kathaæ bodhisattvo mahÃsattvo bodhimÃrgam utpÃdayati?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. sarvadharmà anutpannÃ, tat puna÷ katham iti. ye 'nÃbhisaæskurvanti te«Ãæ sarvadharmà anutpannÃ÷?

Ãha: na nu punar bhagavann utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthitaiva dharmÃïÃn dharmasthiti?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthitaiva dharmÃïÃn dharmasthi%<ti>%÷, ye punar imÃæ dharmasthitiæ na jÃnanti te«Ãm arthÃya bodhisattvo mahÃsattvo bodhimÃrgam utpÃdayati. yena bodhisattvamÃrgeïa sattvÃn mocayati saæsÃrÃt.

(VIII 5,14) Ãha: kiæ punar bhagavann utpannena mÃrgeïa bodhi÷ prÃpyate?

bhagavÃn Ãha: no hÅti.

Ãha: %<ta>%d anutpannena mÃrgeïa bodhi÷ prÃpyate?

bhagavÃn Ãha: no hÅti.

Ãha: tad utpannena anutpannena ca mÃrgeïa bodhi÷ prÃpyate?

bhagavÃn Ãha: no hÅti.

Ãha: tan naivotpannena naivÃnutpannena mÃrgeïa bodhi÷ prÃpyate?

bhagavÃn Ãha: no hÅti.

Ãha: tat kathaæ punar bhagavaæ. bodhi÷ prÃpyate.

bhagavÃn Ãha: na subhÆte mÃrgeïa bodhi÷ prÃpyate. na amÃrgeïa. bodhir eva mÃrgo mÃrga eva bodhi÷.

(#<AdSPG II 102>#)
Ãha: yadi bhagavaæ bodhir eva mÃrgo mÃrga eva bodhi÷, tat prÃptaiva bhavati bodhisattvena mahÃsattvena bodhi÷, tat kathaæ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho nirdiÓyate. dvÃt­æÓatà mahÃpuru«alak«aïair daÓabhis tathÃgatabalaiÓ caturbhir vaiÓÃradyaiÓ catas­bhi÷ pratisaævidbhir yÃvad a«ÂÃdaÓabhir Ãveïikair buddhadharmai÷?

bhagavÃn Ãha: [f. 297a] tat kiæ manyase subhÆte buddho bodhiæ prÃpnoti?

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ, na buddho bodhiæ prÃpnoti. buddha eva bodhir bodhir eva buddha÷.

bhagavÃn Ãha: yat puna÷ subhÆtir evam Ãha. tat prÃptaiva bhavati bodhisattvena mahÃsattvena bodhir iti. iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ «aÂpÃramitÃ%<æ>% paripÆrya saptat­æÓataæ bodhipak«yÃæ dharmÃn paripÆrya daÓatathÃgatabalÃni. catvÃri vaiÓÃradyÃni catasra÷ pratisaævido: mahÃmaitrÅæ mahÃkaruïÃm a«ÂÃdaÓÃveïikÃæ buddhadharmÃn paripÆrya vajropamena samÃdhinà ekacittak«aïasamÃyuktayà prajnayà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddha÷ tadà tathÃgata iti nirdiÓyate. sarvadarÓÅ sarvadharmavaÓavartÅ.

(VIII 5,15) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavan bodhisattvo mahÃsattvo buddhak«etraæ pariÓodhayati?

bhagavÃn Ãha: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃ%<da>%m upÃdÃya. kÃyadau«Âulyaæ vÃgdau«Âulyaæ manodau«Âulyam ÃtmanaÓ ca parasya ca pariÓodhayati. yai%<÷>% pariÓuddhair buddhak«etraæ pariÓodhayati.

Ãha: katamad bhagavan kÃyadau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya, katamad vÃgdau«Âulyaæ katamo manodau«Âulyaæ?

bhagavÃn Ãha: yat kÃyakarmÃkuÓalaæ prÃïÃtipÃta÷ ÃdattadÃnaæ kÃmamithyÃcÃra÷ idaæ kÃyadau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. yad vÃkkarmÃkuÓalaæ m­«ÃvÃda÷ paiÓunyaæ pÃru«yaæ saæbhinnapralÃpa÷, idaæ vÃgdau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. yan manaskarmÃkuÓale abhidhyà vyÃpado mithyÃd­«Âi idaæ manodau«Âulyaæ (#<AdSPG II 103>#) bodhisattvasya mahÃsattvasya. punar aparaæ subhÆte yan matsaryacittam idaæ manodau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya, ya%<d>% dauÓÅlyacittaæ k«obhanÃcittaæ kausÅdyacittaæ vik«epacitta%<m>% asamahitacittaæ dau«praj¤acittam idam api manodau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. punar aparaæ subhÆte yac chÅlÃpariÓuddhim idam api dau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. punar aparaæ subhÆte yac catu%<rbhir>% sm­tyupasthÃnair virahita idam api dau«Âulyam bodhisattvasya mahÃsattvasya. evaæ caturbhi÷ samyakprahÃïaiÓ caturbhi ­ddhipÃdai÷ pa¤cabhir indriyai÷ pa¤cabhir balai saptabhir bodhyaÇgair ÃryëÂÃÇgena mÃrgeïa. ÓÆnyatÃyÃ÷ samÃdhinà Ãnimittena samÃdhinà apraïihitena samÃdhinà virahita idam api dau«Âulyam bodhisattvasya mahÃsattvasya. punar aparaæ subhÆte yat srotaÃpattiphalasÃk«Ãtkriyà tatra ca asp­haïatà idam api dau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. evaæ yÃvad arhattve pratyekabodhau vÃ. sp­ha%<ïatà ida>%m api dau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. punar aparaæ subhÆte rÆpasaæj¤Ã dau«Âulyaæ vedanÃsaæj¤Ã saæj¤Ãsaæj¤Ã saæskÃrasaæj¤Ã vij¤Ãnasaæj¤Ã dau«Âulyaæ, cak«usaæj¤Ã srotrasaæj¤Ã ghrÃïasaæj¤Ã ji%<hvasaæj¤Ã kÃya>%saæj¤Ã mana÷saæj¤Ã idam api dau«Âulyaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya. rÆpasaæj¤Ã yÃvad dharmasaæj¤Ã. cak«urdhÃtusaæj¤Ã yÃvan manodhÃtusaæj¤Ã. [f. 297b] strisaæj¤Ã pudga%<la>%saæj¤Ã. kÃmadhÃtu%<saæj¤Ã rÆpadhÃtusaæj¤Ã arÆpadhÃtusaæj¤Ã>% kuÓalasaæj¤Ã akuÓalasaæj¤Ã yÃvat saæsk­tasaæj¤Ã asaæsk­tasaæj¤Ã idam api kÃyadau«Âulyaæ vÃgdau«Âulyaæ manodau«Âulyaæ, ta%<d>% bodhisattvo mahÃsattvo praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran %<sarvÃïi tÃni dau«Âu>%lyÃni vivarjya Ãtmanà ca dÃnaæ dadÃti parÃæ%<Ó>% ca dÃne samÃdÃpayati. so 'nnam annÃ%<rthikebhyo>% dadÃti. pÃnaæ pÃnÃrthikebhyo, yÃvad anyatarÃnyatarÃïy upakaraïÃrthikebhyo dadÃti. paraæ ca upakaraïadÃne samÃdÃ%<paya>%ti. prati«ÂhÃpayati. %<ta>%taÓ ca yat kuÓalamÆlaæ tat sarvasattvasÃdhÃraïaæ k­tvà buddhak«etrapariÓuddhaye pariïÃmayati. evaæ ÓÅle k«Ãntau vÅrye dhyÃne praj¤ÃyÃæ, yÃvat sa Ãtmanà ca trisÃhasramahÃsÃhasraæ lokadhÃtuæ saptabhi%<r>% ratnai÷ paripÆrya t­bhyo ratnebhyo dÃnaæ dadÃti, tasyaivaæ bhavaty, anena me kuÓalamÆlena saptaratnamayaæ buddhak«etraæ (#<AdSPG II 104>#) bhavatu. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo divyÃni vÃdyÃni vÃdayati. buddhe«u và buddhacaitye«u vÃ. tasvyaivaæ bhavaty, anena kuÓalamÆlena tatra me buddhak«etre divyÃÓ ÓabdÃ÷ manoj¤Ã satatasamitaæ vÃdyantÃ%<æ>%. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvas trisÃhasramahÃsÃhasraæ lokadhÃtuæ divyagandhaparipÆrïaæ k­tvà buddhebhyo và buddhacaityebhyo và dadÃti. tasyaivaæ bhavaty, anena kuÓalamÆlena tatra me buddhak«etre divyà gandhà pravÃntu. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ ÓatarasÃni bhojanÃni tathÃgatebhyo và tathÃgataÓrÃvakebhyo và dadÃti. tasyaivaæ bhavaty, anena kuÓalamÆlena tatra me buddhak«etre 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya ÓrÃvakasaæghasya ÓatarasÃni bhojanÃny abhinirvartaætÃæ. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo divyÃny anulepanÃni dadÃti. tathÃgate«u và tathÃgatacaitye«u vÃ. tasyaivaæ bhavaty, anena kuÓalamÆlena anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya tatra me buddhak«etre sarvasattvÃni divyÃ÷ sparÓà abhinirvartantÃm. punar aparaæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya evaæ bhavati. manorathasaækalpair eva i«ÂÃn pa¤cakÃmaguïÃæ buddhÃnÃ%<æ>% bhagavatÃæ ÓrÃvakÃnÃæ sarvasattvÃnÃæ ca upanÃmayeyaæ. tasyaivaæ jÃnata÷ evaæ bhavaty, anena kuÓalamÆlena tatra buddhak«etre 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya sa%<rva>%ÓrÃvaka%<saægha>%sya sarvasattvÃnÃæ ca manorathasaækalpenaiva i«ÂÃ÷ pa¤cakÃmaguïÃ÷ prÃdurbhavanti. punar aparaæ subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ sarvasattvai÷ sÃrdhaæ buddhebhyo và ÓrÃvakebhyo và pa¤cakÃmaguïÃn dÃnan dadÃti. punar aparaæ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carata evaæ bhavati. yanv aham Ãtmanà ca prathamaæ dhyÃnaæ samÃpadyeya. sarvasattvÃæÓ ca prathame dhyÃne niveÓayeyaæ. evaæ yÃva caturthe dhyÃne niveÓayeyaæ. prati«ÂhÃpayeyaæ. maitryÃæ karuïÃyÃ%<æ>% muditÃyÃm upek«ayÃ%<æ>% yÃvat saptat­æÓati bodhipak«ye«u dharme«u. tasya me 'nuttarasamyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya sarvasattvÃÓ caturbhir dhyÃnair avirahità bhaveyuÓ caturbhir apramÃïaiÓ caturbhir sm­tyupasthÃnair yÃvat saptat­æÓati bodhipak«yair dharmair avirahità bhaveyu. evaæ khalu subhÆte [f. 298a] bodhisattvo mahÃsattvo buddhak«etraæ pariÓodhayati, (#<AdSPG II 105>#) sa tÃvad anuttarÃæ samyaksaæbodhiæ na abhisaæbudhyate. yÃvan neme sarva abhiprÃyà paripÆryante. sa Ãtmanà ca sarvakuÓalamÆlasamanvÃgato bhavati. tÃæÓ ca sarvasattvÃn kuÓalamÆlasamanvÃgatÃn karoti. tasya abhirÆpa÷ kÃyo bhavaty apy Ãtmana÷ api te«Ãæ sattvÃnÃæ ye tena bodhisattvena mahÃsattvena paripÃcitÃ. te«Ãæ so 'bhirÆpo darÓanÅya÷ prÃsÃdika. kÃyo 'bhinirvartate. yaduta puïyaparig­hÅtatvÃt. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo buddhak«etraæ pariÓodhayati. tathà ca pariÓodhayati. yathà trayÃïÃm apÃyÃnÃæ praj¤aptir api na bhavi«yati. d­«ÂigatÃnÃm api
praj¤aptir na bhavi«yati. rÃgado«amohÃnÃæ praj¤aptir na bhavi«yati. stripuru«apraj¤aptir na bhavi«yati. dvayor yÃnayo praj¤aptir na bhavi«yati. anityadu÷kha anÃtmapraj¤aptir na bhavi«yati. parigrÃhapraj¤aptir na bhavi«yati. ahaækÃramamakÃrapraj¤aptir na bhavi«yati. anuÓayaparyutthÃnapraj¤aptir na bhavi«yati. viparyÃsapraj¤aptir na bhavi«yati. phalavyavasthÃnapraj¤aptir na bhavi«yati. anyatra ÓÆnyatÃnimittÃpraïihita%<sya samÃdher>% gho«o niÓcari«yati. tyÃgecchatÃyÃ. sarve«Ãæ te«Ãæ dharmÃïÃæ gho«o niÓcari«yati. yadi vÃdhyÃtmikÃnÃæ yadi và bÃhyÃnÃæ vÃritÃnÃm evaæ gho«o niÓcari«yati. ÓÆnyatà iti và Ãnimittam iti và apraïihitam iti vÃ. yathaivai«Ãn dharmÃïÃæ svabhÃvas tathaiva Óabdo niÓcari«yati. %<sarvadharmÃ÷ sarvadharmai÷ ÓÆnyà iti, yathà te«Ãæ dharmÃïÃæ svabhÃvas tathaiva Óabdo niÓcari«yati.>% utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sarvadharmÃ÷ sarvadharmai÷ ÓÆnyÃ÷, yac chÆnyaæ tatra nimittaæ nÃsti. yatra nimittaæ nÃsti tad apraïihitaæ. e«Ã sà evaærÆpà dharmadeÓanà niÓcari«yati. rÃtrau và divà và sthitÃnÃæ và ni«aïïÃnÃæ vÃ. ÓayÃnÃæ và caækramyamÃïÃnÃæ vÃ. Åd­ÓÅ dharmadeÓanà niÓcari«yati. tatra buddhak«etre 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya. tasya khalu punas tathÃgatasya arhata samyaksaæbuddhasya ye daÓasu dik«u lokadhÃtu«u buddhà bhagavantas te sarve varïaæ bhëante. ye khalu punas tasya tathÃgatasya nÃmadheyaæ Óro«yanti. sarve te niyatà bhavi«yanty anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau. tasya khalu punas tathÃgatasya arhata÷ samyaksaæbuddhasya anuttarÃæ (#<AdSPG II 106>#) samyaksaæbodhim abhisaæbuddhasya dharman deÓayato na kasyacit sattvasya saæÓayo bhavi«yaty ayaæ dharmo 'yaæ na dharma iti. tat kasya heto÷? yà khalu punar %<sarva>%dharmÃïÃæ dharmatà na tatra kaÓcid adharma÷ sarva sa dharma÷, tatra ye sattvà akuÓalamÆlagrastà anavaruptakuÓalamÆlà buddhe«u và buddhaÓrÃ%<vake«u>% vÃ. akalyÃïamitraparig­hÅtà Ãtmad­«Âim ÃlÅyante. yÃvat sarvad­«ÂigatÃny ÃlÅyante. ante«u ti«Âhanti. ucchede ÓÃÓvate vÃ, te mithyÃgrÃheïa %<g­hÅtÃ>% asamyaksaæbuddhe«u samyaksaæ%<buddhasaæj¤ina÷>% samyaksaæbuddhe«u và asamyaksaæbuddhasaæj¤ina÷. te adharmaæ dharma iti vadanti. dharmaæ và adharma iti vadanti. te dharmaæ pratik«ipanti, pratik«ipya kÃyasya bhedÃt paraæ maraïÃd apÃyadurgativinipÃ%<tÃn narake«u upapadyante>%, tatra buddhà bhagavanto 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya %<sa>%ttvÃn saæsÃraparyÃpannÃn tata÷ pÃpakÃ%<d>% d­«ÂigatÃn vivecayanti. vivecya aniyate [f. 298b] rÃÓau prati«ÂhÃpayanti. tatra %<prati«ÂhÃpità punar>% apÃye«u upapadyante. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo buddhak«etraæ %<pariÓodhayati, ya>%sya pariÓodhanÃt sattvÃnÃæ na kvacin niketo bhavati. laukike«u và dharme«u lokottare«u và dharme«u %<sÃsrave«u vÃ>% dharme«v anÃsrave«u và dharme«u saæsk­te«u và dharme«v asaæsk­te«u và dharme«u, yÃvat sa%<rvasattvà niyatà bha>%vanty anuttarasyÃæ samyaksaæbodhau. ((77))


parivarta 78.

(VIII 5,16) atha khalv Ãyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kiæ punar %<bhagavan>% bodhisattvo mahÃsattvo niyata÷ atha aniyata÷?

bhagavÃn Ãha: niyata÷ subhÆte bodhisattvo %<mahÃsattvo na a>%niyata÷.

(#<AdSPG II 107>#)
Ãha: katamatra rÃÓau niyata. ÓrÃvakarÃÓau và pratyekabuddharÃÓau và buddharÃÓau vÃ?

bhagavÃn Ãha: na subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ ÓrÃvakabhÆmau và niyata÷ pratyekabuddhabhÆmau vÃ, buddhabhÆmau subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo niyata÷.

Ãha: kiæ punar bhagavan prathamacittotpÃdiko bodhisattvo mahÃsattvo niyata utÃho 'vaivartika÷ utÃho caramabhavika÷?

bhagavÃn Ãha: prathamacittotpÃdiko bodhisattvo mahÃsattvo niyata avaivartiko niyataÓ caramabhaviko niyata÷.

Ãha: kiæ punar bhagavan niyato bodhisattvo mahÃsattvo apÃye«u upapadyate?

bhagavÃn Ãha: no hÅdaæ subhÆte. tat kiæ manyase subhÆte api nv a«Âamako và srotaÃpanno và sak­dÃgÃmÅ và anÃgÃmÅ và arhan và pratyekabuddho và apÃye«u upapadyate?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: evam eva subhÆte yo bodhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃdam upÃdÃya dÃnaæ dada%<¤>%c chÅlaæ rak«an k«Ãntyà saæpÃdayan vÅryaæ vÃrabhamÃïa÷ samÃdhiæ samÃpadyamÃna÷ praj¤Ãæ bhÃvayaæ. maitrÅkaruïÃmuditÃ-upek«Ãæ %<sarva>%sattve«u bhÃvayati sarva akuÓaladharmaprahÃïÃya ti«Âhati. so 'pÃye«u upapadyeta iti nedaæ sthÃnaæ vidyate. dÅrghÃyu«ke«u và deve«u upapadyeta iti nedaæ sthÃnaæ vidyate. yatra và apracÃra÷ kuÓaladharmÃïÃm e¬amÆke«u và janapade«u upapadyeta iti. nedaæ sthÃnaæ vidyate. dasyu«u mlecche«u pratyante«u và janapade«u upapadyeta iti. yatra agatiÓ catas­ïÃæ par«adan nedaæ sthÃnaæ vidyate. mithyÃd­«Âike«u và kule«u upapadyeta iti nedaæ sthÃnaæ vidyate. tatra ca upapadyeta yatra na buddhaÓabdo na dharmaÓabdo na saæghaÓabda iti nedaæ sthÃnaæ (#<AdSPG II 108>#) vidyate. akriyÃd­«Âiæ và pated iti nedaæ sthÃnaæ vidyate. api tu khalu subhÆte prathamacittotpÃdam upÃdÃya bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprasthita÷ adhyÃÓayena, dasÃku%<Óa>%lÃ÷ karmapathÃn adhyÃpadyeta iti nedaæ sthÃnaæ vidyate.

Ãha: yadi bhagavam bodhisattvo mahÃsattva÷ evaæ kuÓalamÆlasamanvÃgata÷ yaduta apratirÆpe«u sthÃne«u nopapadyate. tad yÃni imÃni tathÃgatena Ãtmanas tiryaggatijÃtakÃni nirdi«ÂÃni. imÃni punas tatra kuÓalamÆlaæ kva gatÃni?

bhagavÃn Ãha: na puna÷ subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo 'Óubhenakarmaïà tiryaggatÃv upadadyate. api tu yena yena ÃtmabhÃvena sattvÃnÃm artha÷ kartavyaæs taæ tam eva ÃtmabhÃvaæ saæcintya sattvÃnÃm arthÃya parig­hïÃti. kiæ puna÷ subhÆte asty arhatÃæ và pratyekabuddhÃnÃæ và tad upÃyakauÓalaæ yena upÃyakauÓalena [f. 299a] samanvÃgatas tiryagyonigatau6(upapanna÷ syÃt?

%<Ãha: no bhagavan.>%

%<bhagavÃn Ãha: tathÃgatasya tad upÃyakauÓalam asti yena tatra upapanna÷ syÃd.>% ye 'sya vadhÃya parÃkramanti %<tÃn anuttarÃyÃæ k«Ãntau samÃdÃpayati vinayati prati«ÂhÃpayati. te«Ãæ sattvÃnÃm eva arthÃya>% ÃtmÃnaæ ca parityajati. na ca te«Ãæ sattvÃnÃæ viheÂhaæ karoti. tad anena te subhÆte paryÃyeïaivaæ veditavyaæ. yathà bodhisattvo mahÃsattva÷ sattvÃnÃm arthÃya mahÃkaruïÃæ paripÆrayann anuttarasyai samyaksaæbodhaye tiryagyonÃ%<v>% vyupapadyate. na ca tiryagyonigatair dosair lipyate.

Ãha: katame«u bhagavaæ kuÓale«u %<dharme«u>% sthitvà bodhisattvo mahÃsattva imÃn evaærÆpÃn ÃtmabhÃvÃn parig­hïÃti?

bhagavÃn Ãha: katamaæ subhÆte kuÓalo dharmo yo bodhisattvena (#<AdSPG II 109>#) mahÃsattvena na paripÆrayitavyÃ÷? sarvakuÓaladharmaparipÆrir anuttarà samyaksaæbodhi. tena bodhisattvena mahÃsattvena prathamacittotpÃdam upÃdÃya yÃvad bodhimaï¬ani«aïïena na kaÓcit kuÓalo dharmo yo na paripÆrayitavya÷. na hi sa kaÓcit kuÓalo dharmo yena aparipÆritena anuttarÃæ samyaksaæbodhir abhisaæbudhyeta nedaæ sthÃnaæ vidyate. tasmÃt tarhi subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena prathamacittotpÃdam upÃdÃya sarvakuÓaladharmaparipÆryai÷ Óik«itavyaæ. yatra Óik«itvà sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. sarvavÃsanÃnusandhiæ prahÃsyati.

Ãha: kathaæ punar bhagavan bodhisattvo mahÃsattvas tÃvac chukladharmasamanvÃgata÷ Ãryeïa anÃsraveïa dharmeïa apÃye«u upapadyate. tiryagyonau vÃ?

bhagavÃn Ãha: kiæ puna%<r>%. subhÆte tathÃgata Ãryo 'nÃsrava÷?

Ãha: evam etad bhagavann evam etat sugata÷. Ãryo 'nÃsravas tathÃgata÷.

bhagavÃn Ãha: kiæ punas tathÃgatas tairyagyonikaæ prÃïinam abhinirmimÅta÷ yam abhinirmÃya buddhakÃryaæ kuryÃt?

Ãha: kuryÃd bhagavan.

bhagavÃn Ãha: kiæ punas tathÃgatas tairyagyoniko bhavet?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: kiæ punas tathÃgatas tairyagyonikaæ du÷khaæ pratyanubhavet?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: evam eva subhÆte Ãryeïa anÃsraveïa dharmeïa samanvÃgato bodhisattvo mahÃsattva÷ saæcintya tathÃrÆpam ÃtmabhÃvaæ parig­hïÃti. yena ÃtmabhÃvena sattvÃn paripÃcayati. yathÃrhaæ yathÃyogyaæ.

Ãha: kiæ punar bhagavann arhan nirmitam abhinirmiïoti. yo 'bhinirmito 'rhankarma kuryÃd, yena karmaïà parasya prÅtiæ jÃnayet?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. evam eva bodhisattvo mahÃsattva÷ Ãryeïa anÃsraveïa dharmeïa samanvÃgata÷ saæcintya (#<AdSPG II 110>#) tathÃrÆpam ÃtmabhÃvaæ parig­hïÃti. yena ÃtmabhÃvena sattvÃnÃæ buddhakÃryaæ karoti. na ca tena tathÃrÆpeïa ÃtmabhÃvena du÷khito bhavati. na du÷khÃ%<æ>% vedanÃ%<æ>% pratyanubhavati. tat kiæ manyase subhÆte yÃæ mÃyÃkÃro mÃyÃn darÓayati. hastivigrahÃæ và aÓvavigrahÃæ và balÅvardavigrahÃæ và anyÃæ và vividhÃæ mÃyÃæ darÓayati. api nu te hastivigrahà bhavanty aÓvavigrahà và valÅvardavigrahà và anyà và vividhà prÃïijÃtaya?

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: evam eva subhÆte bodhisattvo mahÃsattva Ãryeïa anÃsraveïa dharmeïa samanvÃgato bhavati. %<saæci>%ntya tathÃrÆpam ÃtmabhÃvaæ parig­hïÃti. yathÃrÆpeïa ÃtmabhÃvena sattvÃnÃm arthaæ karoti. %<na ca tathÃrÆpÃæ>% vedanÃ%<æ>% pratyanubhavati.

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: mahopÃyakauÓalaæ bhagavaæ bodhisattvasya mahÃsattvasya yo hi nÃma bhagavann Ãryeïa j¤Ãnena samanvÃ%<gato yena yena ÃtmabhÃv>%ena Óaknoti sattvÃnÃm artha÷ kartuæ taæ tam eva ÃtmabhÃvaæ parig­hïÃti.

(VIII 5,17) katame«u bhagavaæc chukle«u dharme«u sthitvà bodhisattvo mahÃsattvo [f. 299b] imÃny evaærÆpÃny upÃyakauÓalÃ%<ni karoti na ca tair>% lipsyate?

bhagavÃn Ãha: praj¤ÃpÃramitÃyÃæ subhÆte sthitvà bodhisattvo mahÃsattva÷ %<imÃny evaærÆpÃny u>%pÃyakauÓalÃni karoti. yair upÃyakauÓalai pÆrvasyÃn diÓi dak«iïÃyÃæ paÓcimÃyÃ%<m uttarasyÃm a>%dha%<stÃt>% tiryak samantÃd daÓasu dik«v aikaikasyÃn diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopame«u lokadhÃ%<tu«u sattvÃnÃæ k­tyaæ ka>%roti. na ca tena tatra kiæcit saæsp­Óyate. tat kasya heto%<÷>%? tathà hi sa bodhisattvo mahÃsattva sarva%<thaiva dharmaæ no>%palabhate. yo và saæsp­Óyeta yena và saæp­Óyeta yatra và saæsp­Óyeta. tat kasya heto÷? tathà hi %<sarva ete trayo dharmÃ÷>% svabhÃvena ÓÆnyÃ%<÷>%. na ca %<ÓÆnyatÃ>% ÓÆnyatÃæ saæsp­Óati. na api ÓÆnyatÃæ kaÓcid dharma saæsp­Óati. na api ÓÆnyatà saæsp­Óyate. tat kasya heto÷? tathà hi ÓÆnyatà ÓÆnyatÃyÃæ nopalabhyate. iyaæ (#<AdSPG II 111>#) sà anupalaæbhaÓÆnyatà %<yatra>% sthitvà bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate.

Ãha: kiæ punar bhagavan praj¤ÃpÃramitÃyÃm eva sthitvà na anye«u %<dharme«u>%?

bhagavÃn Ãha: asti puna÷ subhÆte kaÓcid dharmo yo na praj¤ÃpÃramitÃyÃm antargata÷?

Ãha: yadi bhagavaæ. praj¤ÃpÃramità svabhÃvena ÓÆnyà kathaæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ sarvadharmà antargatÃ? na ca bhagavaæc chÆnyatÃyÃæ kaÓcid dharmo 'ntargato và na và antargata÷.

bhagavÃn Ãha: na puna÷ subhÆte sarvadharmà sarvadharmai÷ ÓÆnyÃ÷?

Ãha: ÓÆnyà bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: yadi subhÆte sarvadharmÃ÷ sarvadharmai÷ ÓÆnyÃ, na nu sarvadharmà ÓÆnyatÃyÃm antargatÃ?

Ãha: evam etad bhagavan.

bhagavÃn Ãha: tad anena subhÆte paryÃyeïa evaæ veditavyaæ, yat praj¤ÃpÃramitÃyÃæ sthitvà bodhisattvo mahÃsattva idam evaærÆpam upÃyakauÓalaæ kurute.

(VIII 5,18) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kathaæ bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran sarvadharmaÓÆnyatÃyÃæ sthitvà abhij¤ÃpÃramitÃm abhinirmÃti? yÃsv abhij¤Ãsu sthitvà pÆrvasyÃn diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopamÃn lokadhÃtÆn gacchati. tatra lokadhÃtu«u ye buddhà bhagavantas ti«Âhanti dh­yante yÃpayanti dharma¤ ca deÓayanti tÃæ. paryupÃste dharmaæ ca Ó­ïoti. tatra ca buddhe«u bhagavatsu kuÓalamÆlÃny avaropayati?

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran ye pÆrvasyÃn diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopamÃn lokadhÃtavas tÃæ sarvÃæ ÓÆnyà iti paÓyati. ye 'pi tatra buddhà bhagavantas te 'pi buddhà bhagavanta%<s>% svabhÃvaÓunyÃ4na anyatra nÃmasaæketena praj¤aptim upÃdÃya nirdiÓyante. sarvÃ÷ praj¤apti svabhÃvena ÓÆnyÃ÷, yadi te lokadhÃtavo na svabhÃvena ÓÆnyÃ÷ abhavi«yaæs, te 'pi buddhà bhagavanto na svabhÃvena ÓÆnyà abhavi«yaæs, te 'pi praj¤aptisamudÃcÃrà na svabhÃvena ÓÆnyà (#<AdSPG II 112>#) abhavi«yaæs, tat prÃdesikÅ ÓÆnyatÃbhavi«yat. yasmÃn na prÃdeÓikÅ ÓÆnyatà tasmÃt sarvadharmÃ÷ sarvadharmai÷ ÓÆnyÃ÷, tad bodhisattvo mahÃsattva upÃyakauÓalena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann abhij¤ÃpÃramitÃm abhinirharati. yÃsv abhij¤Ãsu sthitvà divyaæ cak«ur abhinirha%<ra>%ti. divyaÓrotram ­ddhiæ paracittaj¤Ãnaæ. pÆrve nivÃsaæ cyutopapattiæ, na ca vinà abhij¤Ãbhir bodhisattvena mahÃsattvena Óakyam anuttarà samyaksaæbodhir abhisaæboddhuæ. /// [300a/b missing] /// [f. 301a] %<tasmÃd bodhisattvasya mahÃsattvasya abhij¤ÃpÃramitÃyÃæ bodhir antargatÃ; tebhir eva abhij¤Ãbhir bodhir mÃrgayitavyÃ; sa mÃrgayamÃïo>% divyena cak«u«Ã Ãtmanas tÃn kuÓalÃn dharmÃn paÓyati. paraæ ca kuÓale«u dharme«u niyojayati. %<na ca te«u kuÓale«u dharme«u abhinive«Âhate>%. tat kasya heto÷? tathà hi te sarve kuÓalà dharmÃ÷ svabhÃvena ÓÆnyÃ. na hi ÓÆnyatÃyà kvacid abhiniviÓate. yad abhiniviÓya ÃsvÃdayet. nirÃsvÃdà hi ÓÆnyatÃ. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ cara%<n>% divyaæ cak«ur abhinirharati. yena divyena cak«u«Ã sarvadharmÃæc chÆnyà iti paÓyati, tat punar bodhisattvo mahÃsattvas tÃn dharmatÃm Ãgamya karma abhiniropayati. yayà karmÃbhiniruptyà sattvÃnÃn dharman deÓayati. na puna÷ sattvaæ na sattvapraj¤aptim upalabhate. ity anupalaæbhayogena bodhisattvo mahÃsattva÷ abhij¤ÃpÃramitÃm abhinirmÃti. yÃbhir abhij¤Ãbhir ye 'bhij¤ÃkaraïÅyÃn dharmÃn tÃn karoti. tatra bodhisattvo mahÃsattvo divyena cak«u«Ã viÓuddhena atikrÃntamÃnu«yakeïa pÆrvasyÃ%<æ>% diÓi dak«iïasyÃæ paÓcimÃyÃm uttarasyÃm adhastÃd diÓi vidik«v Ærdhvam [**] tiryag lokadhÃtÆæ paÓyati. sa tatra ­dhyà gatvà sattvÃnÃm arthaæ (#<AdSPG II 113>#) karoti. yadi và dÃnena yadi và ÓÅlena yadi và k«Ãntyà yadi và vÅryeïa yadi và samÃdhmà yadi và praj¤Ãyà yadi và saptat­æÓatà bodhipak«yair dharmai÷ yadi và dhyÃnÃpramÃïÃrÆpyavimok«asamÃdhisamÃpattibhir yadi và ÓrÃvakadharmair yadi vÃ. pratyekabuddhadharmair yadi và bodhisattvadharmair yadi và buddhadharmais te«Ãæ sattvÃnÃæ k­tyakaro bhavati. tatra ye sattvà matsariïas te«Ãm evan dharman deÓayati. dadadhvad dÃnan, du÷khaæ hi dÃridryaæ, na hi dÃridryeïa Óakyam Ãtmano 'py artha÷ kartuæ. prÃg eva parasya, tad yÆyam Ãtmanà ca du÷kità bhavi«yatha÷ paraæ ca du÷khayi«yatha, mà dÃridryeïa abhibhÆtà anyonya mÃæsÃni khÃdanto na parimok«yadhve t­bhyo 'pÃyebhya÷, ye du%<÷>%ÓÅlà sattvÃs te«Ãm evan dharman deÓayati. du÷khaæ hi bho÷ puru«Ã dau÷ÓÅlyaæ, na hi du÷ÓÅlena Óakyam Ãtmano 'py artha÷ kartuæ, prÃg eva parasya. dau÷ÓÅlyasya yo vipÃka÷ sa narakà và tiryagyonir và yamaloko vÃ, tad yÆyaæ t­«v apÃye«u prapatitÃ. ÃtmÃnam eva na Óakyà arthaæ kartuæ prÃg eva param, tad yu«mÃbhir ekadau÷ÓÅlyasya cittasya apy avakÃÓo na dÃtavyo, mà paÓcÃt tÃpino 'bhÆt. ye sattvÃs parasparaæ vyÃpannacittÃs te«Ãm evan dharman deÓayati. mà yÆyam anyonyaæ vyÃpadyadhvaæ. k«ubhitacittÃnÃæ satÃæ na kaÓcit kuÓalo dharma÷ prÃdurbhavati, tad yu«mÃkam anyonyak«ubhitacittÃnÃæ satÃæ sthÃnam etad vidyate. yan narakopapattir bhave%<d và tiryagyoni>%r và yamaloko vÃ, haæta yu«mÃbhir ekacittam api na k«obhayitavyaæ, prÃg eva %<anye«Ãæ>% akuÓalÃnÃæ cittÃnÃm avakÃÓo na dÃtavya÷ iti. ye kusÅdÃs tÃæ vÅrye niyojayati, evaæ yÃvad ye %<vik«iptacittÃs tÃn samÃ>%dhau niyojayati. ye du«praj¤Ãs tÃn praj¤ÃyÃæ niyojayati. ye rÃgacaritÃs tÃn aÓubhÃyÃæ niyojayati. ye dve«acaritÃs tÃæ maitryÃæ niyojayati. [f. 301b] ye mohacaritÃs tÃæ pratÅtyasamutpÃ%<de niyojayati. ye>% kumÃrge prasthitÃs tÃn mÃrge niyojayati. yadi và ÓrÃvakamÃrge yadi và pratyekabuddhamÃrge niyojayati. te«Ãm evan dharman deÓayati, yatra yÆyam abhinivi«ÂÃs te dharmÃ÷ svabhÃvena ÓÆnyÃ, na hi sva%<bhÃvena ÓÆnye>%«u dharme«u Óakyam abhinive«Âuæ. anabhinivi«Âà ca (#<AdSPG II 114>#) ÓÆnyatÃ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann abhij¤Ãsu sthitvà sattvÃnÃm arthaæ karoti. nÃsti subhÆte bodhisattvo mahÃsattvo yena Óakyam abhij¤Ãsv asthitvà sattvÃnÃæ dharman deÓayituæ, utpathaprasthità và sattvà mÃrgam avatÃrayituæ nedaæ sthÃnaæ vidyate. yathà subhÆte pak«Å Óakunir apak«ako na Óaknoty ÃkÃÓena krÃmitum evam eva subhÆte bodhisattvo mahÃsattva anÃgamya %<a>%bhij¤Ã na Óaknoti.
dharman deÓayituæ. tasmÃt tarhi subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà abhij¤Ã abhinirhartavyÃ÷. sa Ãbhir abhij¤Ãbhir abhinirhartÃbhir yam ÃkÃÇk«iÓyati sattvÃnÃm arthaæ kartuæ taæ sukhina kari«yati. divyena cak«u«Ã gaÇgÃnÃdÅvÃlukopamÃn lokadhÃtÆn drak«yati. tÃæÓ ca tatra sattvÃn upapannÃn drak«yati. d­«Âvà ca tÃn sattvÃn ­dhyà gatvà cetasaiva cittaæ praj¤Ãsyati, praj¤Ãya tathaiva dharman deÓayi«yati. yadi và dÃnakathÃæ yadi và yÃva%<n>% nairyÃnikÅæ kathÃæ. sa divyena ÓrotradhÃtunà ubhau Óabdau Óro«yati. yaduta divyÃæÓ ca mÃnu«yakÃæÓ ca. tatra ye pÆrvasyÃæ diÓi yÃvat samantÃd daÓasu dik«v ekaikasyÃn diÓi gaÇgÃnadÅvÃlukopame«u lokadhÃtu«u buddhà bhagavanto dharmaæ deÓayanti. sa tena divyena ÓrotradhÃtunà tÃn dharmÃn Óro«yati. Órutvà ca tathÃtvÃya udgrahÅ«yati. tathÃtvÃya udg­hya %<an>%an%<y>%athÃtvÃya dharman deÓayi«yati. dÃnakathÃæ yÃvan nairyÃïikakathÃæ. tasya ceta÷paryÃyaj¤Ãnaæ suviÓuddhaæ bhavi«yati. sa tena ceta÷paryÃyaj¤Ãnena sattvÃnÃæ cittaæ praj¤Ãsyati. te«Ãn tathÃtvÃya dharman deÓayi«yati. dÃnakathÃæ yÃvan nairyÃïikakathÃæ. so 'nekavidhaæ pÆrvenivÃsam anusmari«yati anya Ãtmano 'pi parasya %<api>%. sa tena pÆrvenivÃsÃnusm­tij¤Ãnena evaæ j¤Ãsyaty evaænÃmakÃs te 'bhÆvan. paurvakÃs tathÃgatà arhanta÷ samyaksaæbuddhà saÓrÃvakÃs, tatra ye sattvà pÆrvenivÃsÃnusm­tyadhimuktà bhavi«yanti. te«Ãæ tathÃtvÃya dharman deÓayi«yati. dÃnakathÃæ yÃvan nairyÃïikakathÃæ. sa ­ddhyà anekÃn vividhÃæ lokadhÃtÆæ gatvà buddhÃæ bhagavata÷ paryupÃsi«yate paryupÃsya abhij¤Ãnena sattvÃnÃæ dharman deÓayi«yati. dÃnakathÃæ yÃvan nairyÃïikakathÃæ. sa Ãsravak«ayaj¤Ãnena suviditena sattvÃnÃn dharman deÓayi«yati. yadi và dÃnakathÃæ yadi và nairyÃïikakathÃæ. evaæ khalu subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃ%<yÃæ ca>% (#<AdSPG II 115>#) %<ratà a>%bhij¤Ã abhinirhartavyÃ. sa %<e>%bhir abhij¤Ãbhi÷ suparicitÃbhi yaæ yam eva ÃtmabhÃvaæ parig­hÅtum ÃkÃÇk«i«yati. taæ tam eva ÃtmabhÃvaæ parigrahÅsyati. sa %<na>% ca tena sukhena và du÷khena %<và sumanà và durmanà và bhavi«yati. naiva asya anunayapratighau bhavi«yatha.>% tadyathÃpi nÃma tathÃga%<tanirmita÷>% [f. 302a] %<puru«a÷ sarvak­tyÃni ka>%roti. na ca tena sukhena và du÷khena và kliÓyate. evam eva subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caratà abhij¤ÃvikrŬitena bhavitavyaæ. yathà vikrŬamÃno buddhak«etraæ ca pariÓodhayi«yati. sattvÃæÓ ca paripÃcayi«yati. na puna÷ subhÆte bodhisattvena mahÃsattvena apariÓodhite buddhak«etre aparipÃcite«u sattve«u Óakyam anuttarà samyaksaæbodhir abhisaæboddhuæ. tat kasya heto÷? nÃsti subhÆte mÃrgÃÇgavikalasya bodhisattvasya mahÃsattvasya anuttarà samyaksaæbodhi÷.

(VIII 5,19) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: katamÃni bhagavan bodhisattvasya mahÃsattvasya mÃrgÃÇgÃni. yÃni yÃni bodhisattvo mahÃsattva÷ paripÆrya anuttarÃ%<æ>% samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate?

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: sarvakuÓaladharmÃ÷ subhÆte bodhisattvasya mahÃsattvasya mÃrgÃÇgÃni.

Ãha: te punar bhagavan katame kuÓaladharmà mÃrgÃÇgÃni. yair anuttarà samyaksaæbodhir abhisaæbudhyate?

bhagavÃn Ãha: prathamacittotpÃdam upÃdÃya dÃnapÃramità kuÓalo dharmas tatra yà akalpanà ya%<d>% dadan na kalapyati. idaæ dÃnan asmai dadÃmy ahan dadÃmi ity etat trayaæ na kalpayati. svabhÃvaÓunyatÃm upÃdÃya, yayà pÃramitayà Ãtmanà ca tarati paraæ ca tÃrayati saæsÃrÃrïavÃt. ime te kuÓaladharmà bodhisattvasya mahÃsattvasya anuttarasyà samyaksaæbodh%<ay>%e mÃrgo yena mÃrgena atÅtÃnÃgatapratyutpannà bodhisattvà mahÃsattvÃs tÅrïÃs taranti tari«yanti ca (#<AdSPG II 116>#) saæsÃrÃrïavÃt. evaæ ÓÅlapÃramità k«ÃntipÃramità vÅryapÃramità samÃdhipÃramità praj¤ÃpÃramità catvÃri dhyÃnÃni catvÃry apramÃïÃni: catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattaya÷ catvÃri sm­tyupasthÃnÃni catvÃri samyakprahÃïÃni. catvÃrarddhipÃdÃ÷ pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni saptabodhyaÇgÃny ÃryëÂÃÇgo mÃrga÷ trÅïi vimok«amukhÃni. caturdaÓaÓÆnyatà a«Âau vimok«Ã navÃnupÆrvasamÃpattayo dhÃraïÅmukhÃni samÃdhimukhÃni. pratisaævido yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷, yÃvanta÷ kecid bodhimÃrgà ime te kuÓalà dharmà ye bodhisattvena mahÃsattvena paripÆrayitavyà yÃæ paripÆrya sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. yÃm anuprÃpya dharmacakraæ pravartayati. ((78))


parivarta 79

(VIII 5,20) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann ime dharmà bodhisattvadharmÃs tad buddhadharmÃs punar katame?

bhagavÃn Ãha: yat puna÷ subhÆtir evam Ãha. yadi ime dharmà bodhisattvadharmÃs tad buddhadharmÃ÷ puna÷ katama iti. ima eva subhÆte buddhadharmà yademÃn dharmÃn sarvÃkÃrair abhisaæbudhyate. tasya sarvÃkÃraj¤atÃprÃptasya sarvavÃsanÃnusandhi÷ prahÅyate, tad bodhisattvo %<mahÃsattvo>% 'bhisaæbudhyate, tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷ sarvadharmÃn ekalak«aïasamÃyuktayà praj¤ayà abhisaæbuddha÷, ayaæ viÓe«o bodhisattvasya ca tathÃgatasya ca arhata÷ samyaksaæbuddha%<sya. tadyathÃpi nÃma su>%bhÆte anya eva pratipannako anya eva phalasta÷, na ca na tÃv ubhÃv Ãryapudgalau, evam eva subhÆte (#<AdSPG II 117>#) bodhisattvo mahÃsattva ÃnantaryamÃrge [f. 302b] pratipannakasta÷, %<ta>%thÃgatas punar arhan samyaksaæ%<buddha÷ sarvadharme«v ana>%ndhakÃratà prÃpta, iyaæ subhÆte viÓeso bodhisattvasya mahÃsattvasya tathÃgatasya ca arhata samyaksaæbuddhasya.

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi punar bhagavann ime dharmÃ÷ svalak«aïaÓÆnyÃ÷, svalaksa%<ïaÓÆnye>%«u dharme«u kuto viÓe«o nÃnÃ%<karaïa>%æ và upalabhyate? ayaæ nairayiko 'yaæ tairyagyoniko 'yaæ yamalaukika÷ ayaæ devo 'yaæ manu«ya ayaæ gotrabhÆr ayam a«Âamaka ayaæ srotaÃpanno 'yaæ sak­dÃgÃmy ayam anÃgÃmy ayam arhann ayaæ pratyekabuddho 'yaæ bodhisattvo 'yaæ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷. yathaiva bhagavann ime pudgalà nopalabhyante. tathaiva bhagavaæ. karma nopalabhyate. yathaiva karma nopalabhyate tathaiva karmavipÃko nopalabhyate.

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: evam etat subhÆte evam etat tathà yathà vadasi. svalaksaïaÓÆnye«u dharme«u na karma na vipÃka upalabhyate. ye puna÷ subhÆte svalak«aïaÓÆnyÃn dharmÃ%<n na jÃnanti te karma>% abhisaæskurvanti. duÓcaritaæ và sucaritaæ và sÃsravaæ và anÃsravaæ vÃ. te duÓcaritena karmaïà tri«v apÃye«u prapatanti. sucaritena devamanu«ye«u upapadyante. acchidreïa karmaïà rÆpadhÃtau và arÆpyadhÃtau và copapayante. tad bodhisattvo mahÃsattvo dÃnapÃramitÃyÃæ caran yÃvad a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u carann acchidracÃri imÃn bodhisattvadharmÃn utpÃdayati. yÃn utpÃdya bodhyaÇgaparivÃrasahagataæ vajropamaæ samÃdhiæ samÃpanno 'nuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate. abhisaæbudhya sattvÃnÃm arthaïi karoti. yo 'rtha. k­to na puna%<r>% vipraïaÓyati. yasya vipraïÃÓÃt pa¤cagatike saæsÃre prapatet.

aha: kiæ punar bhagavatà anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhya pa¤cagatika÷ saæsÃra upalabdha÷?

bhagavÃn Ãha: no hÅti.

Ãha: kiæ punas tathÃgatena k­«ïà và Óuklà và ak­«ïÃÓuklà và dharmÃ÷ upalabdhÃ÷?

bhagavÃn Ãha: no hÅti.

(#<AdSPG II 118>#)
Ãha: yadi nopalabdhÃ. kuto narakà và tiryagyonir và yamalokà và praj¤aptÃ÷ kuto devamanu«yÃ÷ praj¤aptÃ÷ kuta÷ srotaÃpanna÷ sak­dÃgÃmy anÃgÃmy arhan pratyekabuddha÷ kuto bodhisattva÷ kutas tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷ praj¤apta÷?

bhagavÃn Ãha: kiæ puna%<÷>% subhÆte ete sattvà svalak«aïaÓÆnyÃæ. sarvadharmÃæ jÃnanti?

Ãha: no hÅti.

bhagavÃn Ãha: yadi puna÷ subhÆte sattvà evaæ jÃnÅyu%<÷>% svalak«aïaÓÆnyà dharmà iti. tan na bodhisattvo mahÃsattvo 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye 'saæprati«ÂhamÃno na sattvÃæ mocaye%<t>% tribhyo 'pÃyebhyo yÃvat saæsÃragatibhya÷. yasmÃt tarhi subhÆte sattvà na jÃnanti svalak«aïaÓÆnyÃn dharmÃs te aprajÃnanto na parimucyante pa¤cagatikÃt saæsÃrÃt. tad bodhisattvo mahÃsattvas te«Ãæ buddhÃnÃæ bhagavatÃm antikÃc chrutvà svalak«aïaÓÆnyÃn dharmÃn sattvÃnÃm arthÃya anuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhate. neme dharmÃs tathà saævidyante yathà bÃlap­thagjanà abhinivi«ÂÃ, tad ime sattvÃ÷ asata÷ asaævidyamÃnÃn dha%<rmÃn sva>%ta÷ kalpayitvà upalabhya: asattve sattvasaæj¤ina÷ arÆpe rÆpasaæj¤ina. avedanÃyÃæ vedanÃsaæj¤ina÷ asaæj¤ÃyÃæ saæj¤Ãsaæj¤ina÷ asaæskÃre«u saæskÃrasaæj¤ina÷ avij¤Ãne vij¤Ãnasaæj¤ina÷ [f. 303a] yÃvad asaæsk­tadharmÃn asato 'saævidyamÃnà kalpayitvÃ, viparyÃsair viparyastacittÃ. kÃyena vÃcà ma%<nasà ka>%rma abhisaæskurvanti. te pa¤cagatikÃ%<t>% saæsÃrÃn na parimucyante. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caraæ sarvÃn antargatÃn kuÓalÃn dharmÃn k­tvà bodhisattvacÃrikÃæ carati. yÃæ cÃrikÃæ carann anuttarÃæ samyaksaæbodhim abhisaæbudhyate.

(VIII 5,21). abhisaæbudhya du÷khaæ ca du÷khasamudayaæ ca du÷khanirodhaæ ca du÷khanirodhagÃminÅæ ca pratipÃdam Ãca«Âe (#<AdSPG II 119>#) deÓayati. praj¤apayati prasthÃpayati. vivarati vibhajati uttÃnÅkaroti saæprakÃÓayati. tatra catur«v Ãryasatye«u sarve 'ntargatà kuÓalà dharmà ye kecid bodhipak«yà %<dharmÃ>%yai%<r>% bodhipak«yair dharmais trayÃïÃæ ratnÃnÃæ vyavasthÃnaæ bhavati. katame«Ãæ trayÃïÃæ? buddharatnasya dharmaratnasya saægharatnasya, e«Ãæ trayÃïÃæ ratnÃnÃæ prÃdurbhÃvÃt sattvÃ÷ parimucyante pa¤cagatikÃ%<t>% saæsÃrÃt.

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantaæ etad avocat: kiæ punar bhagavan du÷khaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavaty atha du÷khena, samudayaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavaty atha samudayena, du÷khanirodhaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavaty atha du÷khanirodhena: mÃrgaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavaty atha mÃrgeïa.

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: na subhÆte du÷khaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavati na du÷khena, na samudayaj¤Ãnena parmirvÃïaæ bhavati. na samudayena. na du÷khanirodhaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavati. na du÷khanirodhena. na mÃrgaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavati na mÃrgeïa. yà puna÷ subhÆte caturïÃm ÃryasatyÃnÃæ samatà tat parinirvÃïam uktaæ mayÃ, na puna du÷khaj¤Ãnena parinirvÃïaæ bhavati. na du÷khena na samudayaj¤Ãnena na samudayena na du÷khanirodhaj¤Ãnena na du÷khanirodhena na mÃrgaj¤Ãnena na mÃrgeïa parinirvÃïaæ bhavati.

Ãha: katamà e«a%<æ>% bhagavaæs caturïÃm Ãrya%<satyÃnÃæ sa>%matÃ?

bhagavÃn Ãha: yatra subhÆte na du÷khaæ na du÷khaj¤Ãnaæ na samudayo na samudayaj¤Ãnaæ na nirodho na nirodhaj¤Ãnaæ na mÃrgo na mÃrgaj¤Ãnaæ. yai«Ãæ caturïÃm ÃryasatyÃnÃæ tathatà avitathatà dharmatÃ. dharmadhÃtur dharmaniyÃmatà dharmasthitÃ. yad utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthita eva dhÃtur yaduta dharmadhÃtu÷ asaæpramo«Ãya aparihÃïÃya saævartate. tad bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran satyÃnubodhÃya carati. na ca satyÃny anubodhavyÃni.

(#<AdSPG II 120>#)
evam ukte Ãyu«mÃn subhÆtir bhavavantam etad avocat: kathaæ punar bhagavaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran satyÃnubodhÃya carati. yathà caraæ satyÃny anubudhyate. a%<bhi>%saæbudhya tathÃtvaæ pratividhyati. yathà pratividhyan naiva ÓrÃvakabhÆmau patati na pratyekabuddhabhÆmau patati. bodhisattvanyÃmam avakrÃmati?

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: iha subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran na tÃn dharmÃæs tathà paÓyati. yathà paÓyaæ kiæcid dharmam upalabheta. anupalabhamÃna÷ sarvadharmÃæc chÆnyà iti paÓyati. satyaparyÃpannÃæÓ ca asatyaparyÃ%<pannä ca tÃn sarvÃn ÓÆnyà iti paÓyati. sa evaæ pa>%Óyann avakrÃntaniyÃmo bodhisattvo mahÃsattvo bodhisattvagotrabhÆbhÆmau sthito bhavati. sa bodhisattvagotrabhÆbhÆmau sthitvà na mÆrdhna nipÃtaæ patati. yena [f. 303b] mÆrdhna nipÃtena ÓrÃvakabhÆmau và pratye%<kabuddhabhÆmau và patati>%. sa iha bodhisattvagotrabhÆmau sthitvà catvÃri dhyÃnÃny utpÃdayati catvÃry apramÃïÃni catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattÅ÷. sa iha ÓamathabhÆmau sthitvà sarvadharmÃn pravicinoti. catvÃry ÃryasatyÃni prativibudhyati. %<sa ca du÷kha¤ ca>% parijÃnÃti. na ca du÷khÃrambaïÃæ cittam utpÃdayati. samudayaæ ca prajÃhati. na ca samudayÃrambaïaæ cittam utpÃdayati. nirodhaæ ca sÃk«Ãtkaroti. na ca nirodhÃrambaïaæ cittam utpÃdayati. mÃrgaæ ca bhÃvayati na ca mÃrgÃrambaïaæ cittam utpÃdayati. %<anyatra>% bodhinimnena cittena sarvadharmÃ%<n>% yathÃvatvaæ paÓyati.

Ãha: katamà bhagavan sarvadharmÃïÃ%<æ>% yathÃvattÃ?

bhagavÃn Ãha: ÓÆnyatÃ.

Ãha: katamà ÓÆnyatÃ?

bhagavÃn Ãha: svalaksaïaÓÆnyatÃ. so 'nayaivaærÆpayà vipaÓyanayà sarvadharmÃæc chÆnyà iti vipaÓyati. na kasyacid dharmasya svabhÃvaæ paÓyati. yatra bhÃve sthitvà bodhim abhisaæbudhyeta.

%<Ãha: evaæ sati bhagavann abhÃvaÓ ca bodhi÷?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etad. yathà vadasi.>% abhÃvaÓ (#<AdSPG II 121>#) ca bodhi÷, sà na buddhai÷ k­tà na pratyekabuddhair na arhadbhir nÃpi tai%<r>% bodhisattvair mahÃsattvair, ya iha bodhÃya caranti. anyatra sattvà na jÃnanti na paÓyanti yathÃtvaæ. tad bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃrami%<tÃyÃæ ca>%rann upÃyakauÓalena sattvÃnÃæ dharmaæ deÓayati. ((79))


parivarta 80.

(VIII 5,22) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavann abhÃvasvabhÃvà sarvadharmÃs, te na buddhai k­tà na pratyekabuddhair na arhadbhir na anÃgÃmibhir na sak­dÃgÃmibhir na srotaÃpannair na pratipann%<ak>%air nÃpi tair bodhisattvair mahÃsattvai÷ k­tà ya iha bodhÃya caranti. tat kuta esÃn dharmÃïÃæ nÃnÃkaraïaæ %<và vyava>%sthÃnaæ và praj¤Ãyate, ime %<nai>%rayi%<kà i>%me tairyagyonikà ime yÃmalaukikà ime devà ime manu«yÃ÷, anena và karmaïà narakÃs tiryagyonir yamaloka÷ anena karmaïà devÃ÷ anena karmaïà manu«yÃ÷ anena %<karmaïÃ>% brahmakÃyikà %<devÃ÷ yÃ>%van naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanà %<devÃ÷>%. anena karmaïà srotaÃpannÃ÷ sak­dÃgÃmy anÃgÃmy arhan pratyekabuddhÃ÷ anena karmaïà bodhisattvo mahÃsattvo 'nena karmaïà tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷. abhÃvasya hi bhagavan na kÃcit kriyà yayà kriyà narakaæ và gacche%<t>% tiryagyoniæ và yamalokaæ và devamÃnu«yaæ và yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane«u và deve«u upapadyeta. srotaÃpattiphalaæ và anuprÃpnuyÃ%<t sa>%k­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và pratyekabodhiæ vÃ, bodhisattvo và mahÃsattvo bodhimÃrge caret %<tathÃgato và 'rhan samyaksaæbuddha÷>% sarvÃkÃraj¤atÃæ và anuprÃpnuyÃd yÃm anuprÃpya sattvÃæ saæsÃrÃæ mocayed.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat tathà yathà vadasi, abhÃvasya hi subhÆte na karma na kriyà %<na>% phalaæ. bÃlo hi subhÆte (#<AdSPG II 122>#) aÓrutavÃn p­thagjana÷ Ãryadharme«v akovida÷ abhÃvasvabhÃvÃn dharmÃn na prajÃnÃti. sa viparyÃsasamutthitena cittena vividhaæ karmÃbhisaæskaroti. tasya tÃd­Óa eva ÃtmabhÃvo abhini%<r>%vartate. yadi và narake«u yadi và tiryagyonau yadi và yamaloke yadi và yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãya%<tane«u>% [f. 304a] %<deve«u. yÃvad>% abhÃvasya %<na>% karma %<na kri>%yà na phalaæ. ya÷ punar abhÃva÷ abhÃva eva sa÷. yat puna%<r>% subhÆtir evam Ãha. abhÃvasya hi na kÃcit kriyà yayà kriyayà yÃvat srotaÃpattiphalaæ và anuprÃpnuyÃt. sak­dÃgÃmiphalaæ và anÃgÃmiphalaæ và arhattvaæ và pratyekabodhiæ vÃ, bodhisattvo và mahÃsattvo mÃrgÃkÃraj¤atÃyäc care%<t>% tathÃgato vÃrhan samyaksaæbuddha÷ sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnuyÃd iti. yÃm anuprÃpya sattvÃn saæsÃrÃn mocaye%<t>%. tat kiæ manyase subhÆte na abhÃvo mÃrga÷ abhÃva÷ srotaÃpattiphalam abhÃva÷ sak­dÃgÃmiphalam abhÃvo 'nÃgÃmiphalam abhÃvo 'rhattvam abhÃva÷ pratyekabodhihr abhÃvo yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃ.

Ãha: abhÃvo bhagavan mÃrga÷ abhÃva srotaÃpattiphalam abhÃva÷ sak­dÃgÃmiphalam abhÃvo 'nÃgÃmiphalam abhÃvo 'rhatvam abhÃva÷ pratyekabodhir abhÃvo yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃ.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte abhÃvo dharma÷ abhÃvan dharmam anuprÃpnoti?

Ãha: no bhagavan.

bhagavÃn Ãha: iti hi subhÆte. yaÓ ca abhÃvo yaÓ ca mÃrga ubhÃv etau dharmau na saæyuktau na visaæyuktauv arÆpiïÃv anidarÓanÃv apratighÃv ekalak«aïau yaduta alaksaïau, tatra subhÆte bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann upÃyakauÓalena sattvÃæÓ caturbhir viparyÃsair abhinivi«ÂÃæ pa¤caskandhe«u anitye nityasaæj¤Åno du÷khe sukhasaæj¤Åna÷ anÃtmÃny Ãtmasaæj¤ina%<÷>%. aÓubhe Óubhasaæj¤Åno bhÃvÃbhivini«ÂÃs tato bhÃvÃd vivecayati.

(VIII 5,23) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: kaccid bhagavan vastv asti bhÆtaæ bhÃvaæs tath%<at>%à avitathatà yatra sthitvà bÃlap­thagjanà vastv ity abhiniviÓante. bhÆtaæ bhÃvas tath%<at>%à avitathatÃ. (#<AdSPG II 123>#) yadi nÃsti kathaæ %<karma>% abhisaæskurvanti. yena karmaïà pa¤cagatikÃt saæsÃrÃn na parimucyante?

bhagavÃn Ãha: nÃsti subhÆte antaÓo balÃgrakoÂÅnik«epamÃtram api vastu yatra sthitvà bÃlap­thagjanà karmÃbhisaæskurvanti anyatra viparyÃsena. tena hi subhÆte upamÃn te kari«yÃmi yÃvad eva asyaivÃrthasya bhÆyasyÃmÃtrayà paripÆraye yathÃpaï¬itÃjÃnÅyu÷. tat kiæ manyase subhÆte kacci%<t>% svapnadarÓino vastv asti. yatra sthitvà svapnadarÓÅ pa¤cabhi÷ kÃmaguïai÷ paricÃrayet?

Ãha: svapna eva tÃva%<n>% nÃsti. kuta÷ puna÷ svapnadarÓÅ, tatra sthitvà pa¤cabhi÷ kÃmaguïai÷ paricÃrayet.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte kaccit punar dharmo 'sti saæsk­to và asaæsk­to và sÃsravo và anÃsravo và yo na svapnopama÷?

Ãha: nÃsti bhagavaæ. kaÓcid dharma saæsk­to và asaæsk­to và sÃsravo và anÃsravo và yo na svapnopama%<÷>%.

bhagavÃn Ãha: kaccit puna÷ svapne pa¤ca%<gatika>%÷ saæsÃro 'sti?

Ãha: no hÅdaæ bhagavan.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte svapne mÃrgabhÃvanà asti, yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya na saækliÓyeta na vyavadÃyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann, avastuka÷ sa bha%<gava>%n dharma÷ apraj¤aptika÷ apraj¤apanÅya÷ sarvavyÃhÃrapadavya¤janai÷.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte yadà ÃdarÓamaï¬ale pratibimban d­Óyate kaccit tasya vastv %<asti yat ka>%rmÃbhisaæskuryÃt yat %<karmÃbhisaæsk­tya nara>%kaæ và gacche%<t>% tiryagyoniæ và yamalokaæ và devamanu«yÃn vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann, avastukaæ bhagavan pratibimbaæ anyatra bÃl%<Ãn>%Ãm ullÃpakaæ, tat kuto 'sya [f. 304b] karma %<bhavi>%syati. (#<AdSPG II 124>#) yat karmÃbhisaæsk­%<tya narakaæ và gacchet>% tiryagyoniæ và yamalokaæ vÃ. devamanu«yÃn vÃ?

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manya%<se>% subhÆte kaccit tasya mÃrgabhÃvanà asti. yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vyavadÃyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann avastukaæÓ ca %<bhagavan pra>%tibimbaæ tat kuto 'sya mÃrgabhÃvanà bhavi«yati. yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya na saækliÓyeta na vyavadÃyeta.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte yà sà pratiÓrutkà vanagahanaparvatakandaraprÃgbhÃrato niÓcarati. kaccit %<t>%asyà pratiÓrutkÃyà vastv asti yat karmÃbhisaæskuryÃt, yat karmÃbhisaæsk­tya. narakaæ và gacche%<t>% tiryagyoniæ và yamakokaæ vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavam avastukà bhagavaæ. sà pratiÓrutkà kutas tasyÃ÷ karma bhavi«yati. yat karmÃbhisaæsk­tya narakaæ và gacche%<t>% tiryagyoniæ và yamalokaæ và devamanu«ye«u và upapadyeta. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane«u và deve«u upapadyeta.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte kaccit tasyÃ÷ pratiÓrutkÃyà mÃrgabhÃvanà asti: yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vyavadÃyeta?

Ãha: atyantatayà bhagavan saiva prati«rutkà nÃsti. kuta÷ punas tasyà mÃrgabhÃvanà bhavi«yati. yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vyavadÃyeta.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte yeyaæ marÅcikÃyÃm anudake udakasaæj¤Ã. anadyÃæ nadÅsaæj¤Ã. anagare nagarasaæj¤Ã. anudyÃne udyÃnasaæj¤Ã tat kiæ tasyÃæ marÅ%<ci>%kÃyà saæj¤Ã%<yÃ>%æ karma asti ya%<t>% karmÃbhisaæsk­tya narakaæ và gacchet tiryagyoniæ và yamalokaæ và devamanu«ye«u và upapadyeta yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane«u và deve«u upapadyeta?

Ãha: atyantatayà bhagavaæ marÅcikÃyÃm udakan nÃsti. na nadÅ, na nagara udyÃnam anyatra saæj¤ÃviparyÃsaÓ cak«u«o moha. kutas tasyà karma bhavi«yati. yat karmÃbhisaæsk­tya narakaæ và gacchet tiryagyoniæ và yamalokaæ và devamanu«ye«u và upapadyeta. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane«u và deve«u upapadyeta.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte kaccit tasyà viparyastasaæj¤Ãyà mÃrgabhÃvanà asti. yÃn mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vyavadÃyeta?

Ãha: na bhagavan viparyastÃyÃ÷ saæj¤Ãyà mÃrgabhÃvanà asti. yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vyavadÃyeta.

(#<AdSPG II 125>#)
bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte yÃæ mÃyÃkÃro vividhÃn mÃyÃm abhinirminoti. yadi và hastikÃyaæ yadi và aÓvakÃyaæ yadi và balÅvardakÃyaæ. yadi và pattikÃyaæ. yadi và rathakÃyaæ yadi và strikÃyaæ yadi và puru«akÃyaæ, api nu tasyà mÃyÃyà vastv asti. yat karmÃbhisaæsk­tya %<na>%rakaæ và gacchet tiryagyonir và yamalokaæ và devamanu«ye«u và upapadyeta. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane«u deve«u upapadyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ, na hi tasyà mÃyÃyà vastv asty antaÓo balÃgrakoÂinik«epamÃtram api. yatra sthitvà karmÃbhisaæskuryÃt. yat karmÃbhisaæsk­tya narakaæ và gacchet tiryagyonir và yamalokaæ và devamanu«ye«u và upapadyeta. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatane%<«u deve«u upapa>%dyeta.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte kaÓcit tasyà mÃyÃyà mÃrgabhÃvanà asti. yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vyavadÃyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann avastukasya [f. 305a] %<dharmasya mÃrgabhÃvanà ku>%to bhavi«yati. saækleÓo và vyavadÃnaæ vÃ?

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte ya÷ punas tathÃgato nirmitaæ nirmiïoti kaccit tasya nirmitasya vastv asti. yat karmÃbhisaæsk­tya %<na>%rakaæ và gacchet tiryagyonir và yamalokaæ và devamanu«ye«u và upapadyeta. yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatene«u deve«u upapadyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavann avastuka÷ sa bhagavaæ nirmita÷.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte. kaccit tasya nirmitasya mÃrgabhÃvanà asti. yÃæ mÃrgabhÃvanÃm Ãgamya naiva saækliÓyeta na vavadÃyeta?

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte kaÓcid atra saækliÓyate và vyavadÃyate vÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: yathaiva subhÆte kaÓci%<n>% na saækliÓyate na vyavadÃyate tathaiva nÃsti saækleÓo na vyavadÃnaæ. tat kasya heto%<r>%? ahaækÃramamakÃrayo sthitvÃ: sattvÃ÷ saækliÓyante và vyavadÃyante vÃ, na ca bhÆtadarÓÅ saækliÓyate và vyavadÃyate vÃ. yathaiva bhÆtadarÓÅ na saækliÓyate na vyavadÃyate tathaiva nÃsti saækleÓo na vyavadÃnaæ. ((80))


(#<AdSPG II 126>#)
parivarta 81.

(VIII 5,24) athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: bhÆtadarÓÅ bhagavaæ na saækliÓyate na vyavadÃyate. 'bhÆtadarÓy api na saækliÓyate na vyavadÃyate. tathà hy abhÃvasvabhÃvÃ÷ sarvadharmÃ÷, abhÃvasya ca bhagavaæ na saækleÓo na vyavadÃnaæ. bhÃvasya api bhagavan na saækleÓo na vyavadÃnam, svabhÃvasya api bhagavan na saækleÓo na vyavadÃnaæ. abhÃvasvabhÃvasya api bhagavan na saækleÓo na vyavadÃnaæ. tad yad etad bhagavatà vyavadÃnaæ nirdi«Âaæ, tat katham idaæ bhagavan?

bhagavÃn Ãha: yà e«Ãæ sarvadharmÃïÃæ samatà tan mayoktaæ vyavadÃnaæ?

Ãha: sà puna÷ sarvadharmÃïÃæ samatà katamÃ?

bhagavÃn Ãha: tathatà avitathatà ananyatathatà dharmatà dharmadhÃtur dharmasthititÃ. dharmaniyÃmatà bhÆtakoÂi÷ yo 'sÃv utpÃdÃd và tathÃgatÃnÃm anutpÃdÃd và tathÃgatÃnÃæ sthita eva dharmasthititÃdhÃtur yaduta dharmadhÃtur idaæ subhÆte vyavadÃnaæ, tat punar lokavyavahÃreïa vyavah­yate. anabhilÃpyaæ punas tad apravyÃhÃraæ. sarvagÅrgho«avÃkpathÃtÅtaæ.

(VIII 5,25) Ãha: yadi bhagavan sarvadharmÃ÷ svapnopamÃ÷ pratiÓrutkopamÃ. pratibhÃsopamÃ÷ marÅcyupamÃ÷ mÃyopamà nirmitopamÃs, tat kathaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ svapnopame«u sarvadharme«u pratiÓrutkopame«u pratibhÃsopame«u marÅcyupame«u mÃyopame«u sarvadharme«v avastuke«v adravye«v anuttarasyai samyaksaæbodhaye cittam utpÃdayaty ahaæ dÃnapÃramitÃæ paripÆrayi«yÃmi. ÓÅlapÃramitÃæ paripÆrayi«yÃmi. k«ÃntipÃramitÃæ paripÆrayi«yÃmi. vÅryapÃramitÃæ paripÆrayi«yÃmi. dhyÃnapÃramitÃæ paripÆrayi«yÃmi. abhij¤ÃpÃramitÃæ paripÆrayi«yÃmi. catvÃri dhyÃnÃni catvÃry apramÃïÃni. catasra÷ ÃrÆpyasamÃpattÅÓ ca%<tvÃri sm­tyupa>%sthÃnÃni. yÃvad ÃryëÂÃÇgaæ mÃrgaæ trÅïi vimok«amukhÃni a«Âau vimok«Ãn navÃnupÆrvasamÃpattÅn daÓatathÃgatabalÃni. catvÃri vaiÓÃradyÃni catasra÷ pratisaævido mahÃmaitrÅæ mahÃkaruïÃm %<dhÃraïÅmu>%khÃni samÃdhimukhÃni yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ. dvÃt­æÓanmahÃpuru«alak«aïÃni. aÓÅtim (#<AdSPG II 127>#) anuvya¤janÃni mahÃbhÃsaæ %<parini«pÃdayati yat trisÃhasramahÃsÃhasralokadhÃtÆn avabhÃsena spharati>%, brahmasvaratÃæ %<parini«pÃdayati>%. yad eka svareïa [f. 305b] %<da>%ÓadiglokadhÃtu«u yathÃdhi%<muktÃnÃæ sattvÃnÃæ cetasaiva ceta÷>%parivitarkam aj¤Ãya dharmaæ deÓayi«yÃmi iti.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte na tv ete dharmÃ÷ svapnopamÃ÷ pratiÓrutkopamÃ÷ pratibhÃsopamÃ. marÅcyupamÃ÷ mÃyopamà nirmitopamÃh%<ye tva>%yà parikÅrtitÃ?

Ãha: yady ete bhagavan dharmÃ÷ svapnopamÃ÷ pratiÓrutkopamÃ÷ pratibhÃsopamÃ. marÅcyupamà mÃyopamà nirmitopamÃ, tat kathaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carati, %<na hi>% bhagavan svapno bhÆto na yÃvan nirmita÷. na hi bhagavann abhÆtena Óakyaæ dÃnapÃramitÃyÃæ caratà ÓÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ dhyÃnapÃramitÃyÃæ. praj¤ÃpÃramitÃyÃæ yÃvad astÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u caratà anuttarà samyaksaæbodhir abhisaæboddhuæ.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam eta%<t>%. na hy abhÆtena Óakyaæ dÃnapÃramitÃyÃæ caratÃ. ÓÅlapÃramitÃyÃæ k«ÃntipÃramitÃyÃæ vÅryapÃramitÃyÃæ dhyÃnapÃramitÃyÃæ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ. yÃvad a«ÂÃdaÓasv Ãveïike«u buddhadharme«u caratà anuttarà samyaksaæbodhir abhisaæboddhuæ. sarva ete dharmà abhisaæsk­tà abhisaæcetayitÃ. na hi Óakyam abhisaïi«k­tair abhisaæcetayitair dharmai÷ sarvÃkÃraj¤atÃm (#<AdSPG II 128>#) anuprÃptuæ. api tu khalu subhÆte sarva ete dharmà mÃrgÃharaïatÃya saævartante mÃrgotpÃd%<Ãy>%a na puna phalasya adhigamÃya, ya e«Ãæ dharmÃïÃm anutpÃda aprÃdurbhÃva alak«aïo 'pi sa÷. tad bodhisattvo mahÃsattva prathamacittotpÃdam upÃdÃya yÃvat tam eva kuÓalan dharmam Ãrabhate. yadi và dÃnapÃramitÃæ yadi và ÓÅlapÃramitÃæ yadi và k«ÃntipÃramitÃæ. yadi và vÅryapÃramitÃæ yadi và dhyÃnapÃramitÃæ yadi và praj¤ÃpÃramitÃæ yadi và dhyÃnÃni yadi và apramÃïÃni yadi và ÃrÆpyasamÃpattÅr yadi và sm­tyupasthÃnÃni yÃvan mÃrgaæ. yadi và ÃdhyÃtmaÓÆnyatÃæ yÃvad abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃæ. yadi và vimok«Ã navÃnupÆrvasamÃpattÅ yadi và yÃvad ÃveïikabuddhadharmÃn. tat sarvaæ mÃyÃgatam iti jÃnÃti. na Óakyam i%<mÃ>%n dharmÃn aparipÆrya dÃnapÃramitÃæ ÓÅlapÃramitÃæ k«ÃntipÃramitÃæ vÅryapÃramitÃæ dhyÃnapÃramitÃæ praj¤ÃpÃramitÃæ yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikÃn buddhadharmÃn %<aparipÆrya>% sattvÃn paripÃcayituæ. tad bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran yaæ yam eva kuÓalan dharmam Ãrabhate sarvaæ taæ svapnopamaæ jÃnÃti. yÃvan nirmitopamaæ jÃnÃti. sa praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran yÃvat sarvÃkÃraj¤atÃæ svapnopamÃæ jÃnÃti. yÃvan nirmitopamÃæ jÃnÃti. te sarvasattvà svapne caranti iti jÃnÃti. yÃvan nirmite caranti iti jÃnÃti. tad bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyä caran. svapnopamÃn dharmÃn abhÃvato g­hïÃti. yÃvan g­hÅtvà sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. yÃvan nirmitopamÃn dharmÃn abhÃvato g­hïÃti. yÃvan g­hÅtvà sarvÃkÃraj¤atÃm anuprÃpnoti. agrÃhyà ca praj¤ÃpÃramitÃ. agrÃhyà yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷. tad bodhisattvo mahÃsa%<ttva agrÃhyÃ÷ sa>%rvadharmà iti viditvà anuttarÃæ samyaksaæbodhiæ prÃrthayati. tat kasya heto÷? tathà hy agrÃhyÃ÷ sarvadharmà avastukÃ÷ svapnopamÃ÷ yÃvan nirmitopamÃ, na ca agrÃhyeïa. [f. 306a] %<dharmeïa agrÃ>%hyo dharma÷ Óaky%<am anuprÃptuæ>%, anyatra sattvà imÃn dharmÃn na jÃnanti na pa%<Óyanti>%. (#<AdSPG II 129>#) tad bodhisattvo mahÃsattva sarvasattvÃnÃm arthÃya anuttarasyai samyaksaæbodhaye %<saæprati«Âhate, sa ca prathamacittotpÃdam upÃdÃya yad dÃnaæ da>%dÃti. tat sarvasattvÃnÃæ k­te. yac chÅlaæ rak«ati yÃæ k«Ãntiæ bhÃvayati yan vÅryam Ãrabhate yad dhyÃnaæ samÃpadyate yÃæ praj¤Ãæ bhÃvayati tat sarvasattvÃnÃæ k­te, na punar ÃtmÃrthaæ, na ca bodhisattvo mahÃsattvo 'nyasya k­te 'nuttarasyai samyaksaæbodhaye saæprati«Âhate 'nyatra %<sarva>%sattvÃnÃæ k­te, sa praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran ye asattve sattvasaæj¤ayà sthitÃs anÃtmÃny Ãtmasaæj¤ayà sthità evaæ jantumanujamÃnavapo«apudgalakÃrakakÃrÃpakasamutthÃpakavedakavedayitri«u. yÃvad ajÃnake jÃnakasaæj¤ayà sthità apaÓyake paÓyakasaæj¤ayà sthitÃs tÃæ viparyÃsÃn vivecayati. viparyÃsÃ%<d>% vivecya. am­te dhÃtau prati«Â%<÷>%Ãpayati. yatra prati«ÂhÃpitÃnÃæ neme samudÃcÃrÃ÷ pravartante. Ãtmasaæj¤Ã yÃvat kÃrakakÃrÃpakasaæj¤Ã vÃ, sa sarvÃïi imÃni %<nimi¤>%jitamanyitaspanditaprapa¤citÃni tyaktvà amanyamÃnena cetasà bahulam upasaæpadya viharati. anena subhÆte upÃyena bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carann Ãtmanà ca na kvacid dharme 'bhiniviÓate. sarvasattvÃæÓ ca anabhiniveÓe prati«ÂhÃpayati. lokavyavahÃreïa. na puna paramÃrthena.

Ãha: yo bhagavaæs tathÃgatena dharmo 'bhisaæbuddha÷, kiæ puna÷ sa lokavyavahÃreïa abhisaæbuddha÷ uta÷ paramÃrthena?

bhagavÃn Ãha: lokavyavahÃreïa vyavah­yate. ayaæ tathÃgatena dharmo 'bhisaæbuddha iti. na punar atra kaÓcil labhyate. ayan dharmo 'nena dharmeïa abhisaæbuddha iti. tat kasya heto%<r>%? upalaæbho hy e«a yaduta ane%<na>% dharmeïa ayan dharmo 'bhisaæbuddha iti. na ca dvayena kÃci%<t>% prÃptir na abhisamaya.

Ãha: yadi bhagavan na dvayena prÃptir abhisamayaÓ ca, kiæ punar %<a>%dvayena prÃptir abhisamayaÓ ca?

bhagavÃn Ãha: na dvayena prÃptir na abhisamayo na advayena prÃptir abhisamayaÓ ca, yathaivÃtra prÃptir abhisamayaÓ ca. yatra na dvayaæ na advayaæ. tat kasya heto÷? prapa¤ca e«a yadai«a prÃptir eso 'bhisamaya. na ca dharmasamatÃyÃæ prapa¤co 'sti. ni«prapa¤ca hi dharmatÃ.

(#<AdSPG II 130>#)
Ãha: abhÃvasvabhÃvÃnÃæ bhagavan sarvadharmÃïÃæ kà dharmasamatÃ?

bhagavÃn Ãha: e«aivÃtra dharmasamatà yatra na bhÃvo na abhÃvo na svabhÃvo na parikÅrtanÃ, na dharmasamatà parikÅrtyate, na ca anya÷ kaÓcid dharma upa%<labhyate dha>%rmasamatÃ%<yÃ>%æ. sthÃpayitvà sarvadharmavyativ­ttà dharmasamatÃ, agatir avi«ayo dharmasamatÃ. kasyacid bÃlasya và Ãryasya vÃ.

Ãha: kiæ punar bhagavaæ dharmasamatÃ. tathÃgatasya apy avi«aya%<÷>%?

%<bhagavÃn Ãha>%: avi«aya÷ subhÆte. dharmasamatÃ. sarvÃryÃïÃæ srotaÃpannÃnÃæ và sak­dÃgÃminÃæ và anÃgÃminÃæ vÃ. arhatÃæ vÃ. pratyekabuddhÃnÃæ và bodhisattvÃnÃæ [f. 306b] và tathÃgatasya apy avi«aya.

%<Ãha: na punar bhaga>%vaæ sarvadharmavi«ayavaÓavarttÅ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷?

bhagavÃn Ãha: syÃt sarvadharmavi«ayavaÓavarttÅ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho, yady anyà dharmasamatà syÃd anyas tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddh%<o, yà ca>% subhÆte p­thagjanÃnÃæ dharmasamatà yà ca srotaÃpannÃnÃæ yà ca sak­dÃgÃminÃæ yà ca anÃgÃminÃæ yà ca arhatÃæ yà ca pratyekabuddhÃnÃæ yà ca bodhisattvÃnÃæ yà ca tathÃgatÃnÃm dharmasamatà ekasamatà sÃ, sa%<matÃ>%yÃ%<æ>%Ó ca na ki¤cin nÃnÃkaraïaæ, yà ca p­thagjanÃnÃæ samatà yà ca sarvÃryÃïÃæ samatà ekasamatà sÃ, naikasamatÃyÃæ dvayam asty ayaæ p­thagjano 'yaæ yÃvat tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha iti. sarva ete dharmÃ. samatÃyÃæ nopalabhyante.

Ãha: %<yadi>% bhagavan sarvadharmasamatÃyÃæ sarva ete dharmà nopalabhyante. ayaæ p­thagjano 'yaæ srotaÃpanno 'yaæ sak­dÃgÃmy ayam anÃgÃmy ayam arhann ayaæ pratyekabuddha÷ ayaæ bodhisattvo 'yaæ tathÃgato %<'rhan samyaksaæbuddha>%÷. evaæ saty aviÓe«o bhavi«yati. p­thagjanÃnÃæ srotaÃpannÃnÃæ ca sak­dÃgÃminÃæ ca anÃgÃminÃæ ca arhatÃæ ca pratyekabuddhÃnÃæ ca bodhisattvÃnÃæ ca tathÃgatÃnÃæ ca arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ.

bhagavÃn Ãha: evam eta subhÆte evam etad. aviÓe«a÷ sarvadharmasamatÃyÃæ (#<AdSPG II 131>#) p­thagjanÃnÃæ yÃvat tathÃgatÃnÃæ ca arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ.

Ãha: yadi bhagavann aviÓe«a÷ p­thagjanÃnÃæ yÃvat tathÃgatÃnÃæ ca arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ, tat kuta e«Ãæ bhagavaæs trayÃïÃæ ratnÃnÃ%<æ>% loke prÃdurbhÃvo bhavati. buddharatmasya dharmaratnasya saægharatnasya?

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte anyad buddharatnam anyad dharmaratnam anya%<t>% saægharatnam anyà dharmasamatÃ?

Ãha: yathà ahaæ bhagavato bhëitasya artham ÃjÃnÃmi na anyad buddharatnam anyad dharmaratnam anya%<t>% saægharatnam anyà dharmasamatÃ. yad eva bhagavaæ buddharatnaæ yad eva dharmaratnaæ yad eva saægharatnaæ saiva dharmasamatÃ, sarva ete dharmà na saæyuktà na visaæyuktà arÆpiïo 'nidarÓanà apratighà ekalaksaïÃ. yaduta alak«aïÃs, tat punar kathaæ bhagavan e«Ãm alak«aïÃnÃæ dharmÃïÃæ vyavasthÃnaæ karoty ayaæ p­thagjano ayaæ srotaÃpanna÷ ayaæ sak­dÃgÃmÅ ayam anÃgÃmÅ ayam arhann ayaæ pratyekabuddha÷ ayaæ bodhisattvo 'yaæ tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat, tathÃgatasyai«a vi«aya÷ tathÃgatasyai«a puru«akÃro yad alaksaïÃnÃæ dharmÃïÃæ vyavasthÃnaæ karoti. tat kiæ manyase subhÆte yadi tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddho %<bodhiæ na>% abhisaæbhotsyata. anabhisaæbudhya dharmÃïÃæ vyavasthÃnaæ nÃkari«yÃd, api nu narakà %<vÃ>% praj¤Ã%<syante>% tiryagyonir và yamalo%<ka>% vÃ. devà và manu%<«yà vÃ. cÃturma>%hÃrÃjakÃyikà và yÃvat paranirmita%<vaÓa>%varttino và brahma%<kÃyikà vÃ>% yÃvan naivasaæj¤ÃnÃsaæj¤ÃyatanasamÃpattir và sm­tyupasthÃnÃni và yÃvad ÃryëÂÃÇgo mÃrga÷ trÅïi vimok«amukhÃny a«Âau vi%<mok«Ã navÃnupÆ>%rvasamÃpattaya adhyÃtmaÓÆnyatà bahirdhÃÓÆnyatÃ. adhy%<Ãtmabahi>%rdhÃÓÆnyatà yÃvat svalak«aïaÓÆnyatà yÃvad a«ÂÃdaÓÃveïikà buddhadharmÃ÷ praj¤Ãsya%<nte>%?

%<Ãha: no>% praj¤Ãsyante bhagavan. [f. 307a]

(#<AdSPG II 132>#)
%<bhagavÃn Ãha: tas>%mÃt tarhi subhÆte tathÃgatasyai«a puru%<«a>%kÃro yo dharmasamatÃ%<yà ca na calati>% dharmÃïÃæ ca vyavasthÃnaæ karoti.

Ãha: kiæ punar bhagava%<æ yathà caiva tathÃ>%gato dharma%<samatÃyÃÓ ca na calati. ta>%thaiva p­thagjanà na calanti. tathaiva srotaÃpannà na calanti. tathaiva yÃvat pratyekabuddhà na calanti. ta%<thaiva yÃva>%d bodhisattvà na calanti.

%<bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat. sarvadharmà subhÆte dharmasamatÃyà na calanti. na vivantante. tat kasya heto÷? yaiva tathÃgatÃnÃm arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ tathatà avitathatà ananyatathatà dharmatà dharmadhÃtur dharmasthitità dharmaniyÃmatà bhÆtakoÂir, saiva bÃlap­thagjanÃnÃæ tathatà yÃvad bhÆtakoÂir, saiva ÓraddhÃnusÃriïÃæ dharmÃnu«ÃriïÃm a«ÂamakÃnÃæ srotaÃpannÃnÃæ yÃvad bodhisattvÃnÃæ mahÃsattvÃnÃæ tathatà yÃvad bhÆtakoÂir. sarva ete dharmà dharmasamatÃæ na vyativarttante. tat kasya heto÷? tathà hi yà te«Ãæ tathatà yÃvad bhÆtakoÂi nÃnyà te«Ãæ dharmasamatÃyÃ.

Ãha:>% yadi bhagavan yaiva dharmasamatà p­thagjanÃnÃæ saiva srotaÃpannÃnÃæ sak­dÃgÃminÃm anÃgÃminÃm arhatÃæ pratyekabuddhÃnÃæ bodhisattvÃnÃæ saiva dharmasamatà tathÃgatÃnÃm arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ, ya ime bhagavaæ vilak«aïÃs dharmÃs tadyathedaæ rÆpaæ vedanà saæj¤Ã saæskÃrà vij¤Ãnaæ, anyà rÆpasya dharmatà anyà vedanÃyà anyà saæj¤Ãyà anyà saæskÃrÃïÃm anyà vij¤Ãnasya anyà cak«u«o dharmatà anyà srotrasya anyà ghrÃïasya anyà jivhÃyà anyà kÃyasya anyà manasa÷, anyà p­thivÅdhÃtor anyà abdhÃtor anyà tejodhÃtor anyà vÃyudhÃtor anyà ÃkÃÓadhÃtor anyà vij¤ÃnadhÃtor anyà rÃgasya dharmatà anyà dve«asya anyà mohasya anyà d­«Âik­tÃnÃm anyà dhyÃnÃnÃm anyà apramÃïÃnÃm anyà ÃrÆpyasamÃpattÅnÃm anyà sm­tyupasthÃnÃnÃm anyà yÃvad ÃryëÂÃÇgasya mÃrgasya anyà ÓÆnyatÃyà anyà Ãnimittasya anyà apraïihitasya anyà ÃdhyÃtmaÓÆnyatÃyà anyà yÃvad abhÃvasvabhÃvaÓÆnyatÃyà anyà vimok«ÃïÃm anyà anupÆrvasamÃpattÅnÃm anyà balÃnÃm anyà vaiÓÃradyÃnÃm anyà pratisaævidÃm anyà mahÃmaitryÃm anyà mahÃkaruïÃyà anyà ÃveïikabuddhadharmÃïÃæ (#<AdSPG II 133>#) dharmatà anyà saæsk­tadhÃtor anyà asaæsk­tadhÃtor dharmatÃ, kathaæ bhagavann eva%<æ>% vilaksaïÃnÃæ dharmÃïÃæ dharmatà ekalak«aïà bhavati? kathaæ punar dharmÃïÃæ vyavasthÃnaæ bhavati? kutra vyavasthÃya bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran dharmÃïÃæ nÃnÃtvaæ karoti? na ca ak­tvà dharmanÃnÃtvaæ Óakyaæ bodhisattvena mahÃsattvena praj¤ÃpÃramitÃyÃæ carituæ. %<kathaæ ca>% praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran bodhisattvo mahÃsattvo bhÆmer bhÆmiæ saækrÃmati nyÃmaæ ca avakrÃmati. yayà nyÃmÃvakrantyà ÓrÃvakapratyekabuddhabhÆmÅ atikrÃmati. atikramya abhij¤Ã paripÆrayati. yÃbhir abhij¤Ãbhi%<r>% vikrŬamÃno dÃnapÃramitÃæ paripÆrayec chÅlapÃramitÃæ k«ÃntipÃramitÃæ vÅryapÃramitÃæ samÃdhipÃramitÃæ paripÆrayed vikrŬan buddhak«etrÃd buddhak«etraæ saækrÃmati buddhÃn bhagavata%<÷>% paryupÃsina÷, %<te«u ca kuÓa>%la%<mÆla>%m avaropayati. yena kuÓalamÆlena sarvasattvÃn paripÃcayati. buddhak«etraæ ca parig­hïÃti.

evam ukte bhagavÃn Ãyu«mantaæ subhÆtim etad avocat: yat puna÷ subhÆtir evam Ãha. yadi yaiva sarvadharmÃïÃæ samatà saiva p­thagjanÃnÃæ dharmasamatà saiva srotaÃpannÃnÃæ dharmasamatà yÃvat sai%<va tathÃgatÃ>%nÃm arhatÃæ samyaksaæbuddhÃnÃæ dharmasamatÃ. vilaksaïÃnÃæ dharmÃïÃæ dharmasamatà katham ekalak«aïà yukteti? tat kiæ manyase subhÆte yà rÆpa%<sya>% [f. 307b] dharmatà nanu ÓÆnyataiva sÃ. yà tathÃga%<tÃnÃæ dha>%rmatà nanu ÓÆnyataiva sÃ?

Ãha: ÓÆnyataiva bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: tat kiæ manyase subhÆte ÓÆnyatÃyÃæ %<vilak«aïà dharmà upalabhyante, yat rÆpasya vilaksaïaæ veda>%nÃyà saæj¤Ãyà yat saæskÃrÃïÃæ yad vij¤Ãnasya yÃvad yat tathÃgatasya lak«aïaæ?

Ãha: no bhagavaæ.

bhagavÃn Ãha: tad anena te subhÆte paryÃyeïaivaæ veditavyaæ. yà dharmÃïÃæ dharmatà tatra na p­thagjanà nÃnyatra p­thagjanena. yÃvan na tathÃgato nÃnyatra %<tathÃga>%tena.

(VIII 5,26) Ãha: kiæ punar e«Ã dharmatà saæsk­tà atha asaæsk­tÃ?

bhagavÃn Ãha: na saæsk­tà na asaæsk­tÃ, na ca saæsk­ta. vyatirikeïa (#<AdSPG II 134>#) asaæsk­taæ labhyate. %<na ca asaæsk­tavyatirikeïa saæsk­tam upalabhyate>%. iti hi subhÆte yaÓ ca saæsk­tadhÃtur yaÓ ca asaæsk­tadhÃtur ubhÃv etau dharmau na saæyuktau na visaæyuktÃv arÆpiïÃv nidarÓanÃv apratighÃv ekalak«aïau yaduta alak«aïau, tat punas tathÃgato lokavyavahÃreïa vyÃhÃrati. na puna÷ paramÃrthena. na ca paramÃrthe kaÓcit kÃyasaæskÃro vÃksaæskÃro và mana÷saæskÃro vÃ. na ca anyatra kÃyasaæskÃrÃn na anyatra vÃksaæskÃrÃn na anyatra mana÷saæskÃrÃt paramÃrtha upalabhyate. yai«Ãn dharmÃïÃæ saæsk­ta asaæsk­tÃnÃæ samatà sa paramÃrtha÷, tad bodhisattvo mahÃsattva praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran paramÃrthà ca na calati. bodhisattvakÃryaæ ca karoti. ((81))


parivarta 82.

athÃyu«mÃn subhÆtir bhagavantam etad avocat: yadi bhagavaæ sarvadharmasamatà prak­tiÓÆnyÃ, tan na kasyaci%<d>% dharmasya kiæcit karoti. Ãkiæcane«u và ni«kiæcane«u và dharme«u kathaæ bodhisattvo mahÃsattva÷ praj¤ÃpÃramitÃyÃæ caran paramÃrthÃc ca na calati. sarvasattvÃnÃæ ca kÃryaæ karoti. dÃnena priyavacanena arthakriyayà samÃnÃrthatayà ca?

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat tathà yathà bhëase. yac chÆnyatà na sà kasyacit kiæcit karoti. nÃkiæci%<t>%. %<yadi subhÆte ye te sattvÃ÷ svaya>%m %<e>%va ÓÆnyatÃ%<æ>% jÃnÅyur neyan tathÃgatasya tathÃgatav­«abhità bhavet. yac chÆnyatÃyÃÓ ca na calati. sattvÃæÓ ca Ãtmasaæj¤Ãyà vivecayati vivecya ÓÆnyatÃyà mocayati saæsÃrÃt. evaæ sattvasaæj¤Ãyà yÃvat kÃrakasaæj¤Ãyà rÆpasaæj¤Ãyà yÃvad vij¤Ãnasaæj¤Ãyà cak«u÷saæj¤Ãyà yÃvan mana÷saæj¤Ãyà p­thivÅdhÃtusaæj¤Ãyà yÃvad vij¤ÃnadhÃtusaæj¤Ãyà saæsk­tadhÃtusaæj¤Ãyà vivecayati. vivecya asaæsk­tadhÃtau prati«ÂhÃpayati. sa ca asaæsk­tadhÃtu÷ ÓÆnya÷.

(#<AdSPG II 135>#)
(VIII 5,27) Ãha: kena ÓÆnya÷?

bhagavÃn Ãha: sarvasaæj¤Ãbhi÷ ÓÆnya÷. api tu khalu subhÆte yo nirmito %<'nyan nirmitaæ>% nirmÅyeta api nu tasya kiæcid vastv asti yan na ÓÆnyatÃ?

Ãha: no hÅdaæ bhagavaæ yan na nirmitasya. kiæcid vastv asti yan na ÓÆnyatÃ. yà ca ÓÆnyatà yaÓ ca nirmita ubhÃv etau dharmau na saæyuktau na visaæyuktÃv ubhÃv etau ÓÆnyatÃyà ÓÆnyau. tat kiæ vinigÆhitam iyaæ ÓÆnyatà ayaæ nirmita÷. tat kasya heto%<÷>%? tathÃpy ubhayam etac chÆnyatÃyÃæ nopalabhyante iyaæ ÓÆnyatà ayaæ nirmita iti.

bhagavÃn Ãha: nÃsti subhÆte rÆpaæ và vedanà và saæj¤Ã và saæskÃrà và vij¤Ãnaæ và yÃvan nirmitaæ. yan na anirmitaæ.

%<Ãha: yadi bhagavann ime>% laukikà dharmà nirmitÃ, api %<nv ime>% lokottarà dharmÃ÷ nirmità yaduta catvÃri sm­tyupasthÃnÃni catvÃn samyakprahÃïÃni. catvÃrardhipÃdÃ. pa¤cendriyÃïi pa¤cabalÃni. [f. 308a] /// %<trÅïi vimok«amukhÃni>% daÓatathÃgatabalÃni catvÃri vaiÓÃradyÃni cata%<sra÷ pra>%tisaævido mahÃmaitrÅ mahÃkaruïÃ%<m a«ÂÃdaÓÃveïika buddhadharmÃ, te«Ãæ ca phalaæ yena te«Ãæ pudgalÃ>%nÃæ praj¤apti÷, srotaÃpanna÷ sak­dÃgÃmy anÃgÃmy arhan pratyekabuddha÷s tathÃgato 'rhan samyaksaæbuddha÷ api nv ime dharmà nirmitÃ?

bhagavÃn Ãha: yat puna÷ subhÆte sarvadharmà nirmitÃ, tatra kaÓcic chrÃvaka nirmita÷ kaÓcit pratyekabuddha nirmita÷ kaÓcid bodhisattva nirmita÷ kaÓcit tathÃgata nirmita÷ kaÓcit kleÓa nirmita÷ (#<AdSPG II 136>#) kaÓcit karma nirmita÷, anena subhÆte paryÃyeïa sarvadharmà nirmitopamÃ.

Ãha: yat punar idaæ bhagavan prahÃïaæ. srotaÃpattiphalaæ yÃvad arhattvaæ, api nv ete dharmÃ. nirmitÃ÷, pratyekabuddhabhÆmir và buddhabhÆmir và sarvavÃsanÃnusandhiprahÃïÃæ. api nv ete dharmà nirmitÃ?

bhagavÃn Ãha: kecit subhÆte dharmÃ, uÂÂhÃpità và nirodhità vÃ, sarve 'te nirmitÃ.

Ãha: katamo bhagavan dharmo yo %<na>% nirmita÷?

bhagavÃn Ãha: yasya notpÃdo na nirodha÷ sa %<na>% nirmita÷.

Ãha: sa puna÷ katama÷?

bhagavÃn Ãha: asaæmo«adharmanirvÃïasamayaæ dharmo na nirmita÷.

Ãha: yat punar bhagavatoktaæ ÓÆnyatÃyÃÓ ca na calati. na ca dvayenopalabhyate na ca kaÓcid dharmo %<yo>% na ÓÆnyatÃ. tasmÃd bhagavann asaæmo«adharmanirvÃïaæ nirmitaæ bhavi«yati.

bhagavÃn Ãha: evam etat subhÆte evam etat, sarvadharmÃ÷ subhÆte svabhÃvaÓÆnyÃ÷, te na ÓrÃvakai÷ k­tà na pratyekabuddhair na bodhisattvair mahÃsattvair na tathÃgatair arhadbhi÷ samyaksaæbuddhai÷ k­tÃ÷, yà ca svalak«aïaÓÆnyatà tan nirvÃ%<ïaæ>%.

subhÆtir Ãha: Ãdikarmiko bhagavaæ pudgala÷ katham avavaditavya÷ katham anuÓÃtivya÷ yat svabhÃvaÓÆny%<at>%Ãæ jÃnÅyÃt?

bhagavÃn Ãha: kiæ puna÷ subhÆte pÆrvaæ bhÃvo 'bhÆt paÓcÃd abhÃvo bhavi«yati iti. %<nÃtra subhÆte bhÃvo na abhÃvo na svabhÃvo na parabhÃva÷. kuta eva svabhÃvaÓÆnyatà bhavi«yati?>%
// praj¤ÃpÃramitÃyÃm akopyadharmatÃnirdeÓaparivarta÷ dvyÃÓÅtama÷ samÃpta÷ //