Valmiki (trad.): Ramayana: 2. Ayodhyakanda Based on the ed. by T.R. Krishnacarya: The Valmiki Ramayana - According to Southern recension, 1905 (Repr. Delhi : Sri Satguru Publications, 1982) Input by Oliver Hellwig ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 1 kasyacit tv atha kÃlasya rÃjà daÓaratha÷ sutam / bharataæ kekayÅputram abravÅd raghunandana÷ // RamS_2,1.1 // ayaæ kekayarÃjasya putro vasati putraka / tvÃæ netum Ãgato vÅra yudhÃjin mÃtulas tava // RamS_2,1.2 // Órutvà daÓarathasyaitad bharata÷ kekayÅsuta÷ / gamanÃyÃbhicakrÃma Óatrughnasahitas tadà // RamS_2,1.3 // Ãp­cchya pitaraæ ÓÆro rÃmaæ cÃkli«ÂakÃriïam / mÃt÷æÓ cÃpi naraÓre«Âha÷ Óatrughnasahito yayau // RamS_2,1.4 // yudhÃjit prÃpya bharataæ saÓatrughnaæ prahar«ita÷ / svapuraæ prÃviÓad vÅra÷ pità tasya tuto«a ha // RamS_2,1.5 // sa tatra nyavasad bhrÃtrà saha satkÃrasatk­ta÷ / mÃtulenÃÓvapatinà putrasnehena lÃlita÷ // RamS_2,1.6 // tatrÃpi nivasantau tau tarpyamÃïau ca kÃmata÷ / bhrÃtarau smaratÃæ vÅrau v­ddhaæ daÓarathaæ n­pam // RamS_2,1.7 // rÃjÃpi tau mahÃtejÃ÷ sasmÃra pro«itau sutau / ubhau bharataÓatrughnau mahendravaruïopamau // RamS_2,1.8 // sarva eva tu tasye«ÂÃÓ catvÃra÷ puru«ar«abhÃ÷ / svaÓarÅrÃd vinirv­ttÃÓ catvÃra iva bÃhava÷ // RamS_2,1.9 // te«Ãm api mahÃtejà rÃmo ratikara÷ pitu÷ / svayambhÆr iva bhÆtÃnÃæ babhÆva guïavattara÷ // RamS_2,1.10 // gate ca bharate rÃmo lak«maïaÓ ca mahÃbala÷ / pitaraæ devasaækÃÓaæ pÆjayÃmÃsatus tadà // RamS_2,1.11 // pitur Ãj¤Ãæ purask­tya paurakÃryÃïi sarvaÓa÷ / cakÃra rÃmo dharmÃtmà priyÃïi ca hitÃni ca // RamS_2,1.12 // mÃt­bhyo mÃt­kÃryÃïi k­tvà paramayantrita÷ / gurÆïÃæ gurukÃryÃïi kÃle kÃle 'nvavaik«ata // RamS_2,1.13 // evaæ daÓaratha÷ prÅto brÃhmaïà naigamÃs tathà / rÃmasya ÓÅlav­ttena sarve vi«ayavÃsina÷ // RamS_2,1.14 // sa hi nityaæ praÓÃntÃtmà m­dupÆrvaæ ca bhëate / ucyamÃno 'pi paru«aæ nottaraæ pratipadyate // RamS_2,1.15 // kathaæcid upakÃreïa k­tenaikena tu«yati / na smaraty apakÃrÃïÃæ Óatam apy Ãtmavattayà // RamS_2,1.16 // ÓÅlav­ddhair j¤Ãnav­ddhair vayov­ddhaiÓ ca sajjanai÷ / kathayann Ãsta vai nityam astrayogyÃntare«v api // RamS_2,1.17 // kalyÃïÃbhijana÷ sÃdhur adÅna÷ satyavÃg ­ju÷ / v­ddhair abhivinÅtaÓ ca dvijair dharmÃrthadarÓibhi÷ // RamS_2,1.18 // dharmÃrthakÃmatattvaj¤a÷ sm­timÃn pratibhÃvanÃn / laukike samayÃcare k­takalpo viÓÃrada÷ // RamS_2,1.19 // ÓÃstraj¤aÓ ca k­taj¤aÓ ca puru«Ãntarakovida÷ / ya÷ pragrahÃnugrahayor yathÃnyÃyaæ vicak«aïa÷ // RamS_2,1.20 // Ãyakarmaïy upÃyaj¤a÷ saæd­«Âavyayakarmavit / Órai«Âhyaæ ÓÃstrasamÆhe«u prÃpto vyÃmiÓrake«v api // RamS_2,1.21 // arthadharmau ca saæg­hya sukhatantro na cÃlasa÷ / vaihÃrikÃïÃæ ÓilpÃnÃæ vij¤ÃtÃrthavibhÃgavit // RamS_2,1.22 // Ãrohe vinaye caiva yukto vÃraïavÃjinÃm / dhanurvedavidÃæ Óre«Âho loke 'tirathasaæmata÷ // RamS_2,1.23 // abhiyÃtà prahartà ca senÃnayaviÓÃrada÷ / apradh­«yaÓ ca saægrÃme kruddhair api surÃsurai÷ / anasÆyo jitakrodho na d­pto na ca matsarÅ / na cÃvamantà bhÆtÃnÃæ na ca kÃlavaÓÃnuga÷ // RamS_2,1.24 //* evaæ Óre«Âhair guïair yukta÷ prajÃnÃæ pÃrthivÃtmaja÷ / saæmatas tri«u loke«u vasudhÃyÃ÷ k«amÃguïai÷ / buddhyà b­haspates tulyo vÅryeïÃpi ÓacÅpate÷ // RamS_2,1.25 // tathà sarvaprajÃkÃntai÷ prÅtisaæjananai÷ pitu÷ / guïair viruruce rÃmo dÅpta÷ sÆrya ivÃæÓubhi÷ // RamS_2,1.26 // tam evaæv­ttasampannam apradh­«yaparÃkramam / lokapÃlopamaæ nÃtham akÃmayata medinÅ // RamS_2,1.27 // etais tu bahubhir yuktaæ guïair anupamai÷ sutam / d­«Âvà daÓaratho rÃjà cakre cintÃæ paraætapa÷ // RamS_2,1.28 // e«Ã hy asya parà prÅtir h­di samparivartate / kadà nÃma sutaæ drak«yÃmy abhi«iktam ahaæ priyam // RamS_2,1.29 // v­ddhikÃmo hi lokasya sarvabhÆtÃnukampana÷ / matta÷ priyataro loke parjanya iva v­«ÂimÃn // RamS_2,1.30 // yamaÓakrasamo vÅrye b­haspatisamo matau / mahÅdharasamo dh­tyÃæ mattaÓ ca guïavattara÷ // RamS_2,1.31 // mahÅm aham imÃæ k­tsnÃm adhiti«Âhantam Ãtmajam / anena vayasà d­«Âvà yathà svargam avÃpnuyÃm // RamS_2,1.32 // taæ samÅk«ya mahÃrÃjo yuktaæ samuditair guïai÷ / niÓcitya sacivai÷ sÃrdhaæ yuvarÃjam amanyata // RamS_2,1.33 // nÃnÃnagaravÃstavyÃn p­thagjÃnapadÃn api / samÃninÃya medinyÃ÷ pradhÃnÃn p­thivÅpati÷ // RamS_2,1.34 // atha rÃjavitÅrïe«u vividhe«v Ãsane«u ca / rÃjÃnam evÃbhimukhà ni«edur niyatà n­pÃ÷ // RamS_2,1.35 // sa labdhamÃnair vinayÃnvitair n­pai÷ purÃlayair jÃnapadaiÓ ca mÃnavai÷ / upopavi«Âair n­patir v­to babhau sahasracak«ur bhagavÃn ivÃmarai÷ // RamS_2,1.36 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 2 tata÷ pari«adaæ sarvÃm Ãmantrya vasudhÃdhipa÷ / hitam uddhar«aïaæ cedam uvÃcÃpratimaæ vaca÷ // RamS_2,2.1 // dundubhisvanakalpena gambhÅreïÃnunÃdinà / svareïa mahatà rÃjà jÅmÆta iva nÃdayan // RamS_2,2.2 // so 'ham ik«vÃkubhi÷ pÆrvair narendrai÷ paripÃlitam / Óreyasà yoktukÃmo 'smi sukhÃrham akhilaæ jagat // RamS_2,2.3 // mayÃpy Ãcaritaæ pÆrvai÷ panthÃnam anugacchatà / prajà nityam atandreïa yathÃÓakty abhirak«atà // RamS_2,2.4 // idaæ ÓarÅraæ k­tsnasya lokasya caratà hitam / pÃï¬ur asyÃtapatrasya chÃyÃyÃæ jaritaæ mayà // RamS_2,2.5 // prÃpya var«asahasrÃïi bahÆny ÃyÆæ«i jÅvita÷ / jÅrïasyÃsya ÓarÅrasya viÓrÃntim abhirocaye // RamS_2,2.6 // rÃjaprabhÃvaju«ÂÃæ hi durvahÃm ajitendriyai÷ / pariÓrÃnto 'smi lokasya gurvÅæ dharmadhuraæ vahan // RamS_2,2.7 // so 'haæ viÓramam icchÃmi putraæ k­tvà prajÃhite / saænik­«ÂÃn imÃn sarvÃn anumÃnya dvijar«abhÃn // RamS_2,2.8 // anujÃto hi me sarvair guïair jye«Âho mamÃtmaja÷ / puraædarasamo vÅrye rÃma÷ parapuraæjaya÷ // RamS_2,2.9 // taæ candram iva pu«yeïa yuktaæ dharmabh­tÃæ varam / yauvarÃjyena yoktÃsmi prÅta÷ puru«apuægavam // RamS_2,2.10 // anurÆpa÷ sa vo nÃtho lak«mÅvÃæl lak«maïÃgraja÷ / trailokyam api nÃthena yena syÃn nÃthavattaram // RamS_2,2.11 // anena Óreyasà sadya÷ saæyojyÃham imÃæ mahÅm / gatakleÓo bhavi«yÃmi sute tasmin niveÓya vai // RamS_2,2.12 // iti bruvantaæ muditÃ÷ pratyanandan n­pà n­pam / v­«Âimantaæ mahÃmeghaæ nardantam iva barhiïa÷ // RamS_2,2.13 // tasya dharmÃrthavidu«o bhÃvam Ãj¤Ãya sarvaÓa÷ / ÆcuÓ ca manasà j¤Ãtvà v­ddhaæ daÓarathaæ n­pam // RamS_2,2.14 // anekavar«asÃhasro v­ddhas tvam asi pÃrthiva / sa rÃmaæ yuvarÃjÃnam abhi«i¤casva pÃrthivam // RamS_2,2.15 // iti tadvacanaæ Órutvà rÃjà te«Ãæ mana÷priyam / ajÃnann iva jij¤Ãsur idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,2.16 // kathaæ nu mayi dharmeïa p­thivÅm anuÓÃsati / bhavanto dra«Âum icchanti yuvarÃjaæ mamÃtmajam // RamS_2,2.17 // te tam Æcur mahÃtmÃnaæ paurajÃnapadai÷ saha / bahavo n­pa kalyÃïà guïÃ÷ putrasya santi te // RamS_2,2.18 // divyair guïai÷ Óakrasamo rÃma÷ satyaparÃkrama÷ / ik«vÃkubhyo hi sarvebhyo 'py atirakto viÓÃmpate // RamS_2,2.19 // rÃma÷ satpuru«o loke satyadharmaparÃyaïa÷ / dharmaj¤a÷ satyasaædhaÓ ca ÓÅlavÃn anasÆyaka÷ // RamS_2,2.20 // k«Ãnta÷ sÃntvayità Ólak«ïa÷ k­taj¤o vijitendriya÷ / m­duÓ ca sthiracittaÓ ca sadà bhavyo 'nasÆyaka÷ // RamS_2,2.21 // priyavÃdÅ ca bhÆtÃnÃæ satyavÃdÅ ca rÃghava÷ / bahuÓrutÃnÃæ v­ddhÃnÃæ brÃhmaïÃnÃm upÃsità // RamS_2,2.22 // tenÃsyehÃtulà kÅrtir yaÓas tejaÓ ca vardhate / devÃsuramanu«yÃïÃæ sarvÃstre«u viÓÃrada÷ // RamS_2,2.23 // yadà vrajati saægrÃmaæ grÃmÃrthe nagarasya và / gatvà saumitrisahito nÃvijitya nivartate // RamS_2,2.24 // saægrÃmÃt punar Ãgamya ku¤jareïa rathena và / paurÃn svajanavan nityaæ kuÓalaæ parip­cchati // RamS_2,2.25 // putre«v agni«u dÃre«u pre«yaÓi«yagaïe«u ca / nikhilenÃnupÆrvyà ca pità putrÃn ivaurasÃn // RamS_2,2.26 // ÓuÓrÆ«ante ca va÷ Ói«yÃ÷ kaccit karmasu daæÓitÃ÷ / iti na÷ puru«avyÃghra÷ sadà rÃmo 'bhibhëate // RamS_2,2.27 // vyasane«u manu«yÃïÃæ bh­Óaæ bhavati du÷khita÷ / utsave«u ca sarve«u piteva paritu«yati // RamS_2,2.28 // satyavÃdÅ mahe«vÃso v­ddhasevÅ jitendriya÷ / vatsa÷ Óreyasi jÃtas te di«ÂyÃsau tava rÃghava÷ / di«Âyà putraguïair yukto mÃrÅca iva kaÓyapa÷ // RamS_2,2.29 // balam Ãrogyam ÃyuÓ ca rÃmasya viditÃtmana÷ / ÃÓaæsate jana÷ sarvo rëÂre puravare tathà // RamS_2,2.30 // abhyantaraÓ ca bÃhyaÓ ca paurajÃnapado jana÷ / striyo v­ddhÃs taruïyaÓ ca sÃyamprÃta÷ samÃhitÃ÷ // RamS_2,2.31 // sarvÃn devÃn namasyanti rÃmasyÃrthe yaÓasvina÷ / te«Ãm ÃyÃcitaæ deva tvatprasÃdÃt sam­dhyatÃm // RamS_2,2.32 // rÃmam indÅvaraÓyÃmaæ sarvaÓatrunibarhaïam / paÓyÃmo yauvarÃjyasthaæ tava rÃjottamÃtmajam // RamS_2,2.33 // taæ devadevopamam Ãtmajaæ te sarvasya lokasya hite nivi«Âam / hitÃya na÷ k«ipram udÃraju«Âaæ mudÃbhi«ektuæ varada tvam arhasi // RamS_2,2.34 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 3 te«Ãm a¤jalipadmÃni prag­hÅtÃni sarvaÓa÷ / pratig­hyÃbravÅd rÃjà tebhya÷ priyahitaæ vaca÷ // RamS_2,3.1 // aho 'smi paramaprÅta÷ prabhÃvaÓ cÃtulo mama / yan me jye«Âhaæ priyaæ putraæ yauvarÃjyastham icchatha // RamS_2,3.2 // iti pratyarcya tÃn rÃjà brÃhmaïÃn idam abravÅt / vasi«Âhaæ vÃmadevaæ ca te«Ãm evopaÓ­ïvatÃm // RamS_2,3.3 // caitra÷ ÓrÅmÃn ayaæ mÃsa÷ puïya÷ pu«pitakÃnana÷ / yauvarÃjyÃya rÃmasya sarvam evopakalpyatÃm // RamS_2,3.4 // k­tam ity eva cÃbrÆtÃm abhigamya jagatpatim / yathoktavacanaæ prÅtau har«ayuktau dvijar«abhau // RamS_2,3.5 // tata÷ sumantraæ dyutimÃn rÃjà vacanam abravÅt / rÃma÷ k­tÃtmà bhavatà ÓÅghram ÃnÅyatÃm iti // RamS_2,3.6 // sa tatheti pratij¤Ãya sumantro rÃjaÓÃsanÃt / rÃmaæ tatrÃnayÃæcakre rathena rathinÃæ varam // RamS_2,3.7 // atha tatra samÃsÅnÃs tadà daÓarathaæ n­pam / prÃcyodÅcyÃ÷ pratÅcyÃÓ ca dÃk«iïÃtyÃÓ ca bhÆmipÃ÷ // RamS_2,3.8 // mlecchÃÓ cÃryÃÓ ca ye cÃnye vanaÓailÃntavÃsina÷ / upÃsÃæcakrire sarve taæ devà iva vÃsavam // RamS_2,3.9 // te«Ãæ madhye sa rÃjar«ir marutÃm iva vÃsava÷ / prÃsÃdastho rathagataæ dadarÓÃyÃntam Ãtmajam // RamS_2,3.10 // gandharvarÃjapratimaæ loke vikhyÃtapauru«am / dÅrghabÃhuæ mahÃsattvaæ mattamÃtaægagÃminam // RamS_2,3.11 // candrakÃntÃnanaæ rÃmam atÅva priyadarÓanam / rÆpaudÃryaguïai÷ puæsÃæ d­«ÂicittÃpahÃriïam // RamS_2,3.12 // gharmÃbhitaptÃ÷ parjanyaæ hlÃdayantam iva prajÃ÷ / na tatarpa samÃyÃntaæ paÓyamÃno narÃdhipa÷ // RamS_2,3.13 // avatÃrya sumantras taæ rÃghavaæ syandanottamÃt / pitu÷ samÅpaæ gacchantaæ präjali÷ p­«Âhato 'nvagÃt // RamS_2,3.14 // sa taæ kailÃsaÓ­ÇgÃbhaæ prÃsÃdaæ narapuægava÷ / Ãruroha n­paæ dra«Âuæ saha sÆtena rÃghava÷ // RamS_2,3.15 // sa präjalir abhipretya praïata÷ pitur antike / nÃma svaæ ÓrÃvayan rÃmo vavande caraïau pitu÷ // RamS_2,3.16 // taæ d­«Âvà praïataæ pÃrÓve k­täjalipuÂaæ n­pa÷ / g­hyäjalau samÃk­«ya sasvaje priyam Ãtmajam // RamS_2,3.17 // tasmai cÃbhyudyataæ ÓrÅmÃn maïikäcanabhÆ«itam / dideÓa rÃjà ruciraæ rÃmÃya paramÃsanam // RamS_2,3.18 // tad Ãsanavaraæ prÃpya vyadÅpayata rÃghava÷ / svayeva prabhayà merum udaye vimalo ravi÷ // RamS_2,3.19 // tena vibhrÃjità tatra sà sabhÃbhivyarocata / vimalagrahanak«atrà ÓÃradÅ dyaur ivendunà // RamS_2,3.20 // taæ paÓyamÃno n­patis tuto«a priyam Ãtmajam / alaæk­tam ivÃtmÃnam ÃdarÓatalasaæsthitam // RamS_2,3.21 // sa taæ sasmitam Ãbhëya putraæ putravatÃæ vara÷ / uvÃcedaæ vaco rÃjà devendram iva kaÓyapa÷ // RamS_2,3.22 // jye«ÂhÃyÃm asi me patnyÃæ sad­ÓyÃæ sad­Óa÷ suta÷ / utpannas tvaæ guïaÓre«Âho mama rÃmÃtmaja÷ priya÷ // RamS_2,3.23 // tvayà yata÷ prajÃÓ cemÃ÷ svaguïair anura¤jitÃ÷ / tasmÃt tvaæ pu«yayogena yauvarÃjyam avÃpnuhi // RamS_2,3.24 // kÃmatas tvaæ prak­tyaiva vinÅto guïavÃn asi / guïavaty api tu snehÃt putra vak«yÃmi te hitam // RamS_2,3.25 // bhÆyo vinayam ÃsthÃya bhava nityaæ jitendriya÷ / kÃmakrodhasamutthÃni tyajethà vyasanÃni ca // RamS_2,3.26 // parok«ayà vartamÃno v­ttyà pratyak«ayà tathà / amÃtyaprabh­tÅ÷ sarvÃ÷ prak­tÅÓ cÃnura¤jaya // RamS_2,3.27 // tu«ÂÃnuraktaprak­tir ya÷ pÃlayati medinÅm / tasya nandanti mitrÃïi labdhvÃm­tam ivÃmarÃ÷ / tasmÃt putra tvam ÃtmÃnaæ niyamyaiva samÃcara // RamS_2,3.28 // tac chrutvà suh­das tasya rÃmasya priyakÃriïa÷ / tvaritÃ÷ ÓÅghram abhyetya kausalyÃyai nyavedayan // RamS_2,3.29 // sà hiraïyaæ ca gÃÓ caiva ratnÃni vividhÃni ca / vyÃdideÓa priyÃkhyebhya÷ kausalyà pramadottamà // RamS_2,3.30 // athÃbhivÃdya rÃjÃnaæ ratham Ãruhya rÃghava÷ / yayau svaæ dyutimad veÓma janaughai÷ pratipÆjita÷ // RamS_2,3.31 // te cÃpi paurà n­pater vacas tacchrutvà tadà lÃbham ive«Âam Ãpya / narendram Ãmantrya g­hÃïi gatvà devÃn samÃnarcur atÅva h­«ÂÃ÷ // RamS_2,3.32 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 4 gate«v atha n­po bhÆya÷ paure«u saha mantribhi÷ / mantrayitvà tataÓ cakre niÓcayaj¤a÷ sa niÓcayam // RamS_2,4.1 // Óva eva pu«yo bhavità Óvo 'bhi«ecyas tu me suta÷ / rÃmo rÃjÅvatÃmrÃk«o yauvarÃjya iti prabhu÷ // RamS_2,4.2 // athÃntarg­ham ÃviÓya rÃjà daÓarathas tadà / sÆtam Ãj¤ÃpayÃmÃsa rÃmaæ punar ihÃnaya // RamS_2,4.3 // pratig­hya sa tadvÃkyaæ sÆta÷ punar upÃyayau / rÃmasya bhavanaæ ÓÅghraæ rÃmam Ãnayituæ puna÷ // RamS_2,4.4 // dvÃ÷sthair Ãveditaæ tasya rÃmÃyÃgamanaæ puna÷ / Órutvaiva cÃpi rÃmas taæ prÃptaæ ÓaÇkÃnvito 'bhavat // RamS_2,4.5 // praveÓya cainaæ tvaritaæ rÃmo vacanam abravÅt / yad Ãgamanak­tyaæ te bhÆyas tad brÆhy aÓe«ata÷ // RamS_2,4.6 // tam uvÃca tata÷ sÆto rÃjà tvÃæ dra«Âum icchati / Órutvà pramÃïam atra tvaæ gamanÃyetarÃya và // RamS_2,4.7 // iti sÆtavaca÷ Órutvà rÃmo 'tha tvarayÃnvita÷ / prayayau rÃjabhavanaæ punar dra«Âuæ nareÓvaram // RamS_2,4.8 // taæ Órutvà samanuprÃptaæ rÃmaæ daÓaratho n­pa÷ / praveÓayÃmÃsa g­haæ vivik«u÷ priyam uttamam // RamS_2,4.9 // praviÓann eva ca ÓrÅmÃn rÃghavo bhavanaæ pitu÷ / dadarÓa pitaraæ dÆrÃt praïipatya k­täjali÷ // RamS_2,4.10 // praïamantaæ samutthÃpya taæ pari«vajya bhÆmipa÷ / pradiÓya cÃsmai ruciram Ãsanaæ punar abravÅt // RamS_2,4.11 // rÃma v­ddho 'smi dÅrghÃyur bhuktà bhogà mayepsitÃ÷ / annavadbhi÷ kratuÓatais tathe«Âaæ bhÆridak«iïai÷ // RamS_2,4.12 // jÃtam i«Âam apatyaæ me tvam adyÃnupamaæ bhuvi / dattam i«Âam adhÅtaæ ca mayà puru«asattama // RamS_2,4.13 // anubhÆtÃni ce«ÂÃni mayà vÅra sukhÃni ca / devar«ipit­viprÃïÃm an­ïo 'smi tathÃtmana÷ // RamS_2,4.14 // na kiæcin mama kartavyaæ tavÃnyatrÃbhi«ecanÃt / ato yat tvÃm ahaæ brÆyÃæ tan me tvaæ kartum arhasi // RamS_2,4.15 // adya prak­taya÷ sarvÃs tvÃm icchanti narÃdhipam / atas tvÃæ yuvarÃjÃnam abhi«ek«yÃmi putraka // RamS_2,4.16 // api cÃdyÃÓubhÃn rÃma svapnÃn paÓyÃmi dÃruïÃn / sanirghÃtà maholkÃÓ ca patantÅha mahÃsvanÃ÷ // RamS_2,4.17 // ava«Âabdhaæ ca me rÃma nak«atraæ dÃruïair grahai÷ / Ãvedayanti daivaj¤Ã÷ sÆryÃÇgÃrakarÃhubhi÷ // RamS_2,4.18 // prÃyeïa hi nimittÃnÃm Åd­ÓÃnÃæ samudbhave / rÃjà và m­tyum Ãpnoti ghorÃæ vÃpadam ­cchati // RamS_2,4.19 // tad yÃvad eva me ceto na vimuhyati rÃghava / tÃvad evÃbhi«i¤casva calà hi prÃïinÃæ mati÷ // RamS_2,4.20 // adya candro 'bhyupagata÷ pu«yÃt pÆrvaæ punar vasum / Óva÷ pu«yayogaæ niyataæ vak«yante daivacintakÃ÷ // RamS_2,4.21 // tatra pu«ye 'bhi«i¤casva manas tvarayatÅva mÃm / Óvas tvÃham abhi«ek«yÃmi yauvarÃjye paraætapa // RamS_2,4.22 // tasmÃt tvayÃdya vratinà niÓeyaæ niyatÃtmanà / saha vadhvopavastavyà darbhaprastaraÓÃyinà // RamS_2,4.23 // suh­daÓ cÃpramattÃs tvÃæ rak«antv adya samantata÷ / bhavanti bahuvighnÃni kÃryÃïy evaævidhÃni hi // RamS_2,4.24 // vipro«itaÓ ca bharato yÃvad eva purÃd ita÷ / tÃvad evÃbhi«ekas te prÃptakÃlo mato mama // RamS_2,4.25 // kÃmaæ khalu satÃæ v­tte bhrÃtà te bharata÷ sthita÷ / jye«ÂhÃnuvartÅ dharmÃtmà sÃnukroÓo jitendriya÷ // RamS_2,4.26 // kiæ tu cittaæ manu«yÃïÃm anityam iti me mati÷ / satÃæ ca dharmanityÃnÃæ k­taÓobhi ca rÃghava // RamS_2,4.27 // ity ukta÷ so 'bhyanuj¤Ãta÷ ÓvobhÃviny abhi«ecane / vrajeti rÃma÷ pitaram abhivÃdyÃbhyayÃd g­ham // RamS_2,4.28 // praviÓya cÃtmano veÓma rÃj¤oddi«Âe 'bhi«ecane / tasmin k«aïe vinirgatya mÃtur anta÷puraæ yayau // RamS_2,4.29 // tatra tÃæ pravaïÃm eva mÃtaraæ k«aumavÃsinÅm / vÃgyatÃæ devatÃgÃre dadarÓa yÃcatÅæ Óriyam // RamS_2,4.30 // prÃg eva cÃgatà tatra sumitrà lak«maïas tathà / sÅtà cÃnÃyità Órutvà priyaæ rÃmÃbhi«ecanam // RamS_2,4.31 // tasmin kÃle hi kausalyà tasthÃv ÃmÅlitek«aïà / sumitrayÃnvÃsyamÃnà sÅtayà lak«maïena ca // RamS_2,4.32 // Órutvà pu«yeïa putrasya yauvarÃjyÃbhi«ecanam / prÃïÃyÃmena puru«aæ dhyÃyamÃnà janÃrdanam // RamS_2,4.33 // tathà saniyamÃm eva so 'bhigamyÃbhivÃdya ca / uvÃca vacanaæ rÃmo har«ayaæs tÃm idaæ tadà // RamS_2,4.34 // amba pitrà niyukto 'smi prajÃpÃlanakarmaïi / bhavità Óvo 'bhi«eko me yathà me ÓÃsanaæ pitu÷ // RamS_2,4.35 // sÅtayÃpy upavastavyà rajanÅyaæ mayà saha / evam ­tvigupÃdhyÃyai÷ saha mÃm uktavÃn pità // RamS_2,4.36 // yÃni yÃny atra yogyÃni ÓvobhÃviny abhi«ecane / tÃni me maÇgalÃny adya vaidehyÃÓ caiva kÃraya // RamS_2,4.37 // etac chrutvà tu kausalyà cirakÃlÃbhikÃÇk«itam / har«abëpakalaæ vÃkyam idaæ rÃmam abhëata // RamS_2,4.38 // vatsa rÃma ciraæ jÅva hatÃs te paripanthina÷ / j¤ÃtÅn me tvaæ Óriyà yukta÷ sumitrÃyÃÓ ca nandaya // RamS_2,4.39 // kalyÃïe bata nak«atre mayi jÃto 'si putraka / yena tvayà daÓaratho guïair ÃrÃdhita÷ pità // RamS_2,4.40 // amoghaæ bata me k«Ãntaæ puru«e pu«karek«aïe / yeyam ik«vÃkurÃjyaÓrÅ÷ putra tvÃæ saæÓrayi«yati // RamS_2,4.41 // ity evam ukto mÃtredaæ rÃmo bhrÃtaram abravÅt / präjaliæ prahvam ÃsÅnam abhivÅk«ya smayann iva // RamS_2,4.42 // lak«maïemÃæ mayà sÃrdhaæ praÓÃdhi tvaæ vasuædharÃm / dvitÅyaæ me 'ntarÃtmÃnaæ tvÃm iyaæ ÓrÅr upasthità // RamS_2,4.43 // saumitre bhuÇk«va bhogÃæs tvam i«ÂÃn rÃjyaphalÃni ca / jÅvitaæ ca hi rÃjyaæ ca tvadartham abhikÃmaye // RamS_2,4.44 // ity uktvà lak«maïaæ rÃmo mÃtarÃv abhivÃdya ca / abhyanuj¤Ãpya sÅtÃæ ca jagÃma svaæ niveÓanam // RamS_2,4.45 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 5 saædiÓya rÃmaæ n­pati÷ ÓvobhÃviny abhi«ecane / purohitaæ samÃhÆya vasi«Âham idam abravÅt // RamS_2,5.1 // gacchopavÃsaæ kÃkutsthaæ kÃrayÃdya tapodhana / ÓrÅyaÓorÃjyalÃbhÃya vadhvà saha yatavratam // RamS_2,5.2 // tatheti ca sa rÃjÃnam uktvà vedavidÃæ vara÷ / svayaæ vasi«Âho bhagavÃn yayau rÃmaniveÓanam // RamS_2,5.3 // sa rÃmabhavanaæ prÃpya pÃï¬urÃbhraghanaprabham / tisra÷ kak«yà rathenaiva viveÓa munisattama÷ // RamS_2,5.4 // tam Ãgatam ­«iæ rÃmas tvarann iva sasaæbhrama÷ / mÃnayi«yan sa mÃnÃrhaæ niÓcakrÃma niveÓanÃt // RamS_2,5.5 // abhyetya tvaramÃïaÓ ca rathÃbhyÃÓaæ manÅ«iïa÷ / tato 'vatÃrayÃmÃsa parig­hya rathÃt svayam // RamS_2,5.6 // sa cainaæ praÓritaæ d­«Âvà sambhëyÃbhiprasÃdya ca / priyÃrhaæ har«ayan rÃmam ity uvÃca purohita÷ // RamS_2,5.7 // prasannas te pità rÃma yauvarÃjyam avÃpsyasi / upavÃsaæ bhavÃn adya karotu saha sÅtayà // RamS_2,5.8 // prÃtas tvÃm abhi«ektà hi yauvarÃjye narÃdhipa÷ / pità daÓaratha÷ prÅtyà yayÃtiæ nahu«o yathà // RamS_2,5.9 // ity uktvà sa tadà rÃmam upavÃsaæ yatavratam / mantravat kÃrayÃmÃsa vaidehyà sahitaæ muni÷ // RamS_2,5.10 // tato yathÃvad rÃmeïa sa rÃj¤o gurur arcita÷ / abhyanuj¤Ãpya kÃkutsthaæ yayau rÃmaniveÓanÃt // RamS_2,5.11 // suh­dbhis tatra rÃmo 'pi tÃn anuj¤Ãpya sarvaÓa÷ / sabhÃjito viveÓÃtha tÃn anuj¤Ãpya sarvaÓa÷ // RamS_2,5.12 // h­«ÂanÃrÅnarayutaæ rÃmaveÓma tadà babhau / yathà mattadvijagaïaæ praphullanalinaæ sara÷ // RamS_2,5.13 // sa rÃjabhavanaprakhyÃt tasmÃd rÃmaniveÓanÃt / nirgatya dad­Óe mÃrgaæ vasi«Âho janasaæv­tam // RamS_2,5.14 // v­ndav­ndair ayodhyÃyÃæ rÃjamÃrgÃ÷ samantata÷ / babhÆvur abhisaæbÃdhÃ÷ kutÆhalajanair v­tÃ÷ // RamS_2,5.15 // janav­ndormisaæghar«ahar«asvanavatas tadà / babhÆva rÃjamÃrgasya sÃgarasyeva nisvana÷ // RamS_2,5.16 // siktasaæm­«Âarathyà hi tad ahar vanamÃlinÅ / ÃsÅd ayodhyà nagarÅ samucchritag­hadhvajà // RamS_2,5.17 // tadà hy ayodhyÃnilaya÷ sastrÅbÃlÃbalo jana÷ / rÃmÃbhi«ekam ÃkÃÇk«ann ÃkÃÇk«ann udayaæ rave÷ // RamS_2,5.18 // prajÃlaækÃrabhÆtaæ ca janasyÃnandavardhanam / utsuko 'bhÆj jano dra«Âuæ tam ayodhyÃmahotsavam // RamS_2,5.19 // evaæ taæ janasambÃdhaæ rÃjamÃrgaæ purohita÷ / vyÆhann iva janaughaæ taæ Óanai rÃjakulaæ yayau // RamS_2,5.20 // sitÃbhraÓikharaprakhyaæ prÃsÃdam adhiruhya sa÷ / samiyÃya narendreïa Óakreïeva b­haspati÷ // RamS_2,5.21 // tam Ãgatam abhiprek«ya hitvà rÃjÃsanaæ n­pa÷ / papraccha sa ca tasmai tat k­tam ity abhyavedayat // RamS_2,5.22 // guruïà tv abhyanuj¤Ãto manujaughaæ vis­jya tam / viveÓÃnta÷puraæ rÃjà siæho giriguhÃm iva // RamS_2,5.23 // tad agryave«apramadÃjanÃkulaæ mahendraveÓmapratimaæ niveÓanam / vidÅpayaæÓ cÃru viveÓa pÃrthiva÷ ÓaÓÅva tÃrÃgaïasaækulaæ nabha÷ // RamS_2,5.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 6 gate purohite rÃma÷ snÃto niyatamÃnasa÷ / saha patnyà viÓÃlÃk«yà nÃrÃyaïam upÃgamat // RamS_2,6.1 // prag­hya Óirasà pÃtrÅæ havi«o vidhivat tadà / mahate daivatÃyÃjyaæ juhÃva jvalite 'nale // RamS_2,6.2 // Óe«aæ ca havi«as tasya prÃÓyÃÓÃsyÃtmana÷ priyam / dhyÃyan nÃrÃyaïaæ devaæ svÃstÅrïe kuÓasaæstare // RamS_2,6.3 // vÃgyata÷ saha vaidehyà bhÆtvà niyatamÃnasa÷ / ÓrÅmaty Ãyatane vi«ïo÷ ÓiÓye naravarÃtmaja÷ // RamS_2,6.4 // ekayÃmÃvaÓi«ÂÃyÃæ rÃtryÃæ prativibudhya sa÷ / alaækÃravidhiæ k­tsnaæ kÃrayÃmÃsa veÓmana÷ // RamS_2,6.5 // tatra Ó­ïvan sukhà vÃca÷ sÆtamÃgadhabandinÃm / pÆrvÃæ saædhyÃm upÃsÅno jajÃpa yatamÃnasa÷ // RamS_2,6.6 // tu«ÂÃva praïataÓ caiva Óirasà madhusÆdanam / vimalak«aumasaævÅto vÃcayÃmÃsa ca dvijÃn // RamS_2,6.7 // te«Ãæ puïyÃhagho«o 'tha gambhÅramadhuras tadà / ayodhyÃæ pÆrayÃmÃsa tÆryagho«ÃnunÃdita÷ // RamS_2,6.8 // k­topavÃsaæ tu tadà vaidehyà saha rÃghavam / ayodhyÃnilaya÷ Órutvà sarva÷ pramudito jana÷ // RamS_2,6.9 // tata÷ paurajana÷ sarva÷ Órutvà rÃmÃbhi«ecanam / prabhÃtÃæ rajanÅæ d­«Âvà cakre ÓobhÃæ parÃæ puna÷ // RamS_2,6.10 // sitÃbhraÓikharÃbhe«u devatÃyatane«u ca / catu«pathe«u rathyÃsu caitye«v aÂÂÃlake«u ca // RamS_2,6.11 // nÃnÃpaïyasam­ddhe«u vaïijÃm Ãpaïe«u ca / kuÂumbinÃæ sam­ddhe«u ÓrÅmatsu bhavane«u ca // RamS_2,6.12 // sabhÃsu caiva sarvÃsu v­k«e«v Ãlak«ite«u ca / dhvajÃ÷ samucchritÃÓ citrÃ÷ patÃkÃÓ cÃbhavaæs tadà // RamS_2,6.13 // naÂanartakasaæghÃnÃæ gÃyakÃnÃæ ca gÃyatÃm / mana÷karïasukhà vÃca÷ ÓuÓruvuÓ ca tatas tata÷ // RamS_2,6.14 // rÃmÃbhi«ekayuktÃÓ ca kathÃÓ cakrur mitho janÃ÷ / rÃmÃbhi«eke samprÃpte catvare«u g­he«u ca // RamS_2,6.15 // bÃlà api krŬamÃnà g­hadvÃre«u saæghaÓa÷ / rÃmÃbhi«ekasaæyuktÃÓ cakrur eva mitha÷ kathÃ÷ // RamS_2,6.16 // k­tapu«popahÃraÓ ca dhÆpagandhÃdhivÃsita÷ / rÃjamÃrga÷ k­ta÷ ÓrÅmÃn paurai rÃmÃbhi«ecane // RamS_2,6.17 // prakÃÓakaraïÃrthaæ ca niÓÃgamanaÓaÇkayà / dÅpav­k«Ãæs tathà cakrur anu rathyÃsu sarvaÓa÷ // RamS_2,6.18 // alaækÃraæ purasyaivaæ k­tvà tatpuravÃsina÷ / ÃkÃÇk«amÃïà rÃmasya yauvarÃjyÃbhi«ecanam // RamS_2,6.19 // sametya saæghaÓa÷ sarve catvare«u sabhÃsu ca / kathayanto mithas tatra praÓaÓaæsur janÃdhipam // RamS_2,6.20 // aho mahÃtmà rÃjÃyam ik«vÃkukulanandana÷ / j¤Ãtvà yo v­ddham ÃtmÃnaæ rÃmaæ rÃjye 'hbi«ek«yati // RamS_2,6.21 // sarve hy anug­hÅtÃ÷ sma yan no rÃmo mahÅpati÷ / cirÃya bhavità goptà d­«ÂalokaparÃvara÷ // RamS_2,6.22 // anuddhatamanà vidvÃn dharmÃtmà bhrÃt­vatsala÷ / yathà ca bhrÃt­«u snigdhas tathÃsmÃsv api rÃghava÷ // RamS_2,6.23 // ciraæ jÅvatu dharmÃtmà rÃjà daÓaratho 'nagha÷ / yatprasÃdenÃbhi«iktaæ rÃmaæ drak«yÃmahe vayam // RamS_2,6.24 // evaævidhaæ kathayatÃæ paurÃïÃæ ÓuÓruvus tadà / digbhyo 'pi Órutav­ttÃntÃ÷ prÃptà jÃnapadà janÃ÷ // RamS_2,6.25 // te tu digbhya÷ purÅæ prÃptà dra«Âuæ rÃmÃbhi«ecanam / rÃmasya pÆrayÃmÃsu÷ purÅæ jÃnapadà janÃ÷ // RamS_2,6.26 // janaughais tair visarpadbhi÷ ÓuÓruve tatra nisvana÷ / parvasÆdÅrïavegasya sÃgarasyeva nisvana÷ // RamS_2,6.27 // tatas tad indrak«ayasaænibhaæ puraæ did­k«ubhir jÃnapadair upÃgatai÷ / samantata÷ sasvanam Ãkulaæ babhau samudrayÃdobhir ivÃrïavodakam // RamS_2,6.28 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 7 j¤ÃtidÃsÅ yato jÃtà kaikeyyÃs tu saho«ità / prÃsÃdaæ candrasaækÃÓam Ãruroha yad­cchayà // RamS_2,7.1 // siktarÃjapathÃæ k­tsnÃæ prakÅrïakamalotpalÃm / ayodhyÃæ mantharà tasmÃt prÃsÃdÃd anvavaik«ata // RamS_2,7.2 // patÃkÃbhir varÃrhÃbhir dhvajaiÓ ca samalaæk­tÃm / siktÃæ candanatoyaiÓ ca Óira÷snÃtajanair v­tÃm // RamS_2,7.3 // avidÆre sthitÃæ d­«Âvà dhÃtrÅæ papraccha mantharà / uttamenÃbhisaæyuktà har«eïÃrthaparà satÅ // RamS_2,7.4 // rÃmamÃtà dhanaæ kiæ nu janebhya÷ samprayacchati / atimÃtraæ prahar«o 'yaæ kiæ janasya ca Óaæsa me / kÃrayi«yati kiæ vÃpi samprah­«Âo mahÅpati÷ // RamS_2,7.5 // vidÅryamÃïà har«eïa dhÃtrÅ paramayà mudà / Ãcacak«e 'tha kubjÃyai bhÆyasÅæ rÃghave Óriyam // RamS_2,7.6 // Óva÷ pu«yeïa jitakrodhaæ yauvarÃjyena rÃghavam / rÃjà daÓaratho rÃmam abhi«ecayitÃnagham // RamS_2,7.7 // dhÃtryÃs tu vacanaæ Órutvà kubjà k«ipram amar«ità / kailÃsaÓikharÃkÃrÃt prÃsÃdÃd avarohata // RamS_2,7.8 // sà dahyamÃnà kopena mantharà pÃpadarÓinÅ / ÓayÃnÃm etya kaikeyÅm idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,7.9 // utti«Âha mƬhe kiæ Óe«e bhayaæ tvÃm abhivartate / upaplutamahaughena kim ÃtmÃnaæ na budhyase // RamS_2,7.10 // ani«Âe subhagÃkÃre saubhÃgyena vikatthase / calaæ hi tava saubhÃgyaæ nadyÃ÷ srota ivo«ïage // RamS_2,7.11 // evam uktà tu kaikeyÅ ru«Âayà paru«aæ vaca÷ / kubjayà pÃpadarÓinyà vi«Ãdam agamat param // RamS_2,7.12 // kaikeyÅ tv abravÅt kubjÃæ kaccit k«emaæ na manthare / vi«aïïavadanÃæ hi tvÃæ lak«aye bh­Óadu÷khitÃm // RamS_2,7.13 // mantharà tu vaca÷ Órutvà kaikeyyà madhurÃk«aram / uvÃca krodhasaæyuktà vÃkyaæ vÃkyaviÓÃradà // RamS_2,7.14 // sà vi«aïïatarà bhÆtvà kubjà tasyà hitai«iïÅ / vi«ÃdayantÅ provÃca bhedayantÅ ca rÃghavam // RamS_2,7.15 // ak«emaæ sumahad devi prav­ttaæ tvadvinÃÓanam / rÃmaæ daÓaratho rÃjà yauvarÃjye 'bhi«ek«yati // RamS_2,7.16 // sÃsmy agÃdhe bhaye magnà du÷khaÓokasamanvità / dahyamÃnÃnaleneva tvaddhitÃrtham ihÃgatà // RamS_2,7.17 // tava du÷khena kaikeyi mama du÷khaæ mahad bhavet / tvadv­ddhau mama v­ddhiÓ ca bhaved atra na saæÓaya÷ // RamS_2,7.18 // narÃdhipakule jÃtà mahi«Å tvaæ mahÅpate÷ / ugratvaæ rÃjadharmÃïÃæ kathaæ devi na budhyase // RamS_2,7.19 // dharmavÃdÅ ÓaÂho bhartà Ólak«ïavÃdÅ ca dÃruïa÷ / ÓuddhabhÃve na jÃnÅ«e tenaivam atisaædhità // RamS_2,7.20 // upasthitaæ prayu¤jÃnas tvayi sÃntvam anarthakam / arthenaivÃdya te bhartà kausalyÃæ yojayi«yati // RamS_2,7.21 // apavÃhya sa du«ÂÃtmà bharataæ tava bandhu«u / kÃlyaæ sthÃpayità rÃmaæ rÃjye nihatakaïÂake // RamS_2,7.22 // Óatru÷ patipravÃdena mÃtreva hitakÃmyayà / ÃÓÅvi«a ivÃÇkena bÃle paridh­tas tvayà // RamS_2,7.23 // yathà hi kuryÃt sarpo và Óatrur và pratyupek«ita÷ / rÃj¤Ã daÓarathenÃdya saputrà tvaæ tathà k­tà // RamS_2,7.24 // pÃpenÃn­tasÃntvena bÃle nityaæ sukhocite / rÃmaæ sthÃpayatà rÃjye sÃnubandhà hatà hy asi // RamS_2,7.25 // sà prÃptakÃlaæ kaikeyi k«ipraæ kuru hitaæ tava / trÃyasva putram ÃtmÃnaæ mÃæ ca vismayadarÓane // RamS_2,7.26 // mantharÃyà vaca÷ Órutvà ÓayanÃt sa ÓubhÃnanà / evam Ãbharaïaæ tasyai kubjÃyai pradadau Óubham // RamS_2,7.27 // dattvà tv Ãbharaïaæ tasyai kubjÃyai pramadottamà / kaikeyÅ mantharÃæ h­«Âà punar evÃbravÅd idam // RamS_2,7.28 // idaæ tu manthare mahyam ÃkhyÃsi paramaæ priyam / etan me priyam ÃkhyÃtu÷ kiæ và bhÆya÷ karomi te // RamS_2,7.29 // rÃme và bharate vÃhaæ viÓe«aæ nopalak«aye / tasmÃt tu«ÂÃsmi yad rÃjà rÃmaæ rÃjye 'bhi«ek«yati // RamS_2,7.30 // na me paraæ kiæcid itas tvayà puna÷ priyaæ priyÃrhe suvacaæ vaco varam / tathà hy avocas tvam ata÷ priyottaraæ varaæ paraæ te pradadÃmi taæ v­ïu // RamS_2,7.31 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 8 mantharà tv abhyasÆyyainÃm uts­jyÃbharaïaæ ca tat / uvÃcedaæ tato vÃkyaæ kopadu÷khasamanvità // RamS_2,8.1 // har«aæ kim idam asthÃne k­tavaty asi bÃliÓe / ÓokasÃgaramadhyastham ÃtmÃnaæ nÃvabudhyase // RamS_2,8.2 // subhagà khalu kausalyà yasyÃ÷ putro 'bhi«ek«yate / yauvarÃjyena mahatà Óva÷ pu«yeïa dvijottamai÷ // RamS_2,8.3 // prÃptÃæ sumahatÅæ prÅtiæ pratÅtÃæ tÃæ hatadvi«am / upasthÃsyasi kausalyÃæ dÃsÅva tvaæ k­täjali÷ // RamS_2,8.4 // h­«ÂÃ÷ khalu bhavi«yanti rÃmasya paramÃ÷ striya÷ / aprah­«Âà bhavi«yanti snu«Ãs te bharatak«aye // RamS_2,8.5 // tÃæ d­«Âvà paramaprÅtÃæ bruvantÅæ mantharÃæ tata÷ / rÃmasyaiva guïÃn devÅ kaikeyÅ praÓaÓaæsa ha // RamS_2,8.6 // dharmaj¤o gurubhir dÃnta÷ k­taj¤a÷ satyavÃk Óuci÷ / rÃmo rÃj¤a÷ suto jye«Âho yauvarÃjyam ato 'rhati // RamS_2,8.7 // bhrÃt÷n bh­tyÃæÓ ca dÅrghÃyu÷ pit­vat pÃlayi«yati / saætapyase kathaæ kubje Órutvà rÃmÃbhi«ecanam // RamS_2,8.8 // bharataÓ cÃpi rÃmasya dhruvaæ var«aÓatÃt param / pit­paitÃmahaæ rÃjyam avÃpsyati narar«abha÷ // RamS_2,8.9 // sà tvam abhyudaye prÃpte vartamÃne ca manthare / bhavi«yati ca kalyÃïe kimarthaæ paritapyase / kausalyÃto 'tiriktaæ ca sa tu ÓuÓrÆ«ate hi mÃm // RamS_2,8.10 // kaikeyyà vacanaæ Órutvà mantharà bh­Óadu÷khità / dÅrgham u«ïaæ vini÷Óvasya kaikeyÅm idam abravÅt // RamS_2,8.11 // anarthadarÓinÅ maurkhyÃn nÃtmÃnam avabudhyase / ÓokavyasanavistÅrïe majjantÅ du÷khasÃgare // RamS_2,8.12 // bhavità rÃghavo rÃjà rÃghavasya ca ya÷ suta÷ / rÃjavaæÓÃt tu bharata÷ kaikeyi parihÃsyate // RamS_2,8.13 // na hi rÃj¤a÷ sutÃ÷ sarve rÃjye ti«Âhanti bhÃmini / sthÃpyamÃne«u sarve«u sumahÃn anayo bhavet // RamS_2,8.14 // tasmÃj jye«Âhe hi kaikeyi rÃjyatantrÃïi pÃrthivÃ÷ / sthÃpayanty anavadyÃÇgi guïavatsv itare«v api // RamS_2,8.15 // asÃv atyantanirbhagnas tava putro bhavi«yati / anÃthavat sukhebhyaÓ ca rÃjavaæÓÃc ca vatsale // RamS_2,8.16 // sÃhaæ tvadarthe samprÃptà tvaæ tu mÃæ nÃvabudhyase / sapatniv­ddhau yà me tvaæ pradeyaæ dÃtum icchasi // RamS_2,8.17 // dhruvaæ tu bharataæ rÃma÷ prÃpya rÃjyam akaïÂakam / deÓÃntaraæ nÃyayitvà lokÃntaram athÃpi và // RamS_2,8.18 // bÃla eva hi mÃtulyaæ bharato nÃyitas tvayà / saænikar«Ãc ca sauhÃrdaæ jÃyate sthÃvare«v api // RamS_2,8.19 // goptà hi rÃmaæ saumitrir lak«maïaæ cÃpi rÃghava÷ / aÓvinor iva saubhrÃtraæ tayor loke«u viÓrutam // RamS_2,8.20 // tasmÃn na lak«maïe rÃma÷ pÃpaæ kiæcit kari«yati / rÃmas tu bharate pÃpaæ kuryÃd iti na saæÓaya÷ // RamS_2,8.21 // tasmÃd rÃjag­hÃd eva vanaæ gacchatu te suta÷ / etaddhi rocate mahyaæ bh­Óaæ cÃpi hitaæ tava // RamS_2,8.22 // evaæ te j¤Ãtipak«asya ÓreyaÓ caiva bhavi«yati / yadi ced bharato dharmÃt pitryaæ rÃjyam avÃpsyati // RamS_2,8.23 // sa te sukhocito bÃlo rÃmasya sahajo ripu÷ / sam­ddhÃrthasya na«ÂÃrtho jÅvi«yati kathaæ vaÓe // RamS_2,8.24 // abhidrutam ivÃraïye siæhena gajayÆthapam / pracchÃdyamÃnaæ rÃmeïa bharataæ trÃtum arhasi // RamS_2,8.25 // darpÃn nirÃk­tà pÆrvaæ tvayà saubhÃgyavattayà / rÃmamÃtà sapatnÅ te kathaæ vairaæ na yÃtayet // RamS_2,8.26 // yadà hi rÃma÷ p­thivÅm avÃpsyati dhruvaæ prana«Âo bharato bhavi«yati / ato hi saæcintaya rÃjyam Ãtmaje parasya cÃdyaiva vivÃsakÃraïam // RamS_2,8.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 9 evam uktà tu kaikeyÅ krodhena jvalitÃnanà / dÅrgham u«ïaæ vini÷Óvasya mantharÃm idam abravÅt // RamS_2,9.1 // adya rÃmam ita÷ k«ipraæ vanaæ prasthÃpayÃmy aham / yauvarÃjyena bharataæ k«ipram evÃbhi«ecaye // RamS_2,9.2 // idaæ tv idÃnÅæ saæpaÓya kenopÃyena manthare / bharata÷ prÃpnuyÃd rÃjyaæ na tu rÃma÷ kathaæcana // RamS_2,9.3 // evam uktà tayà devyà mantharà pÃpadarÓinÅ / rÃmÃrtham upahiæsantÅ kaikeyÅm idam abravÅt // RamS_2,9.4 // hantedÃnÅæ pravak«yÃmi kaikeyi ÓrÆyatÃæ ca me / yathà te bharato rÃjyaæ putra÷ prÃpsyati kevalam // RamS_2,9.5 // Órutvaivaæ vacanaæ tasyà mantharÃyÃs tu kaikayÅ / kiæcid utthÃya ÓayanÃt svÃstÅrïÃd idam abravÅt // RamS_2,9.6 // kathaya tvaæ mamopÃyaæ kenopÃyena manthare / bharata÷ prÃpnuyÃd rÃjyaæ na tu rÃma÷ kathaæcana // RamS_2,9.7 // evam uktà tayà devyà mantharà pÃpadarÓinÅ / rÃmÃrtham upahiæsantÅ kubjà vacanam abravÅt // RamS_2,9.8 // tava devÃsure yuddhe saha rÃjar«ibhi÷ pati÷ / agacchat tvÃm upÃdÃya devarÃjasya sÃhyak­t // RamS_2,9.9 // diÓam ÃsthÃya kaikeyi dak«iïÃæ daï¬akÃn prati / vaijayantam iti khyÃtaæ puraæ yatra timidhvaja÷ // RamS_2,9.10 // sa Óambara iti khyÃta÷ ÓatamÃyo mahÃsura÷ / dadau Óakrasya saægrÃmaæ devasaæghair anirjita÷ // RamS_2,9.11 // tasmin mahati saægrÃme rÃjà daÓarathas tadà / apavÃhya tvayà devi saægrÃmÃn na«Âacetana÷ // RamS_2,9.12 // tatrÃpi vik«ata÷ Óastrai÷ patis te rak«itas tvayà / tu«Âena tena dattau te dvau varau ÓubhadarÓane // RamS_2,9.13 // sa tvayokta÷ patir devi yadeccheyaæ tadà varau / g­hïÅyÃm iti tat tena tathety uktaæ mahÃtmanà / anabhij¤Ã hy ahaæ devi tvayaiva kathitaæ purà // RamS_2,9.14 //* tau varau yÃca bhartÃraæ bharatasyÃbhi«ecanam / pravrÃjanaæ ca rÃmasya tvaæ var«Ãïi caturdaÓa // RamS_2,9.15 // krodhÃgÃraæ praviÓyÃdya kruddhevÃÓvapate÷ sute / Óe«vÃn antarhitÃyÃæ tvaæ bhÆmau malinavÃsinÅ / mà smainaæ pratyudÅk«ethà mà cainam abhibhëathÃ÷ // RamS_2,9.16 //* dayità tvaæ sadà bhartur atra me nÃsti saæÓaya÷ / tvatk­te ca mahÃrÃjo viÓed api hutÃÓanam // RamS_2,9.17 // na tvÃæ krodhayituæ Óakto na kruddhÃæ pratyudÅk«itum / tava priyÃrthaæ rÃjà hi prÃïÃn api parityajet // RamS_2,9.18 // na hy atikramituæ Óaktas tava vÃkyaæ mahÅpati÷ / mandasvabhÃve budhyasva saubhÃgyabalam Ãtmana÷ // RamS_2,9.19 // maïimuktÃsuvarïÃni ratnÃni vividhÃni ca / dadyÃd daÓaratho rÃjà mà sma te«u mana÷ k­thÃ÷ // RamS_2,9.20 // yau tau devÃsure yuddhe varau daÓaratho 'dadÃt / tau smÃraya mahÃbhÃge so 'rtho mà tvÃm atikramet // RamS_2,9.21 // yadà tu te varaæ dadyÃt svayam utthÃpya rÃghava÷ / vyavasthÃpya mahÃrÃjaæ tvam imaæ v­ïuyà varam // RamS_2,9.22 // rÃmaæ pravrÃjayÃraïye nava var«Ãïi pa¤ca ca / bharata÷ kriyatÃæ rÃjà p­thivyÃæ pÃrthivar«abha÷ // RamS_2,9.23 // evaæ pravrÃjitaÓ caiva rÃmo 'rÃmo bhavi«yati / bharataÓ ca hatÃmitras tava rÃjà bhavi«yati // RamS_2,9.24 // yena kÃlena rÃmaÓ ca vanÃt pratyÃgami«yati / tena kÃlena putras te k­tamÆlo bhavi«yati / saæg­hÅtamanu«yaÓ ca suh­dbhi÷ sÃrdham ÃtmavÃn // RamS_2,9.25 //* prÃptakÃlaæ tu te manye rÃjÃnaæ vÅtasÃdhvasà / rÃmÃbhi«ekasaækalpÃn nig­hya vinivartaya // RamS_2,9.26 // anartham artharÆpeïa grÃhità sà tatas tayà / h­«Âà pratÅtà kaikeyÅ mantharÃm idam abravÅt // RamS_2,9.27 // kubje tvÃæ nÃbhijÃnÃmi Óre«ÂhÃæ Óre«ÂhÃbhidhÃyinÅm / p­thivyÃm asi kubjÃnÃm uttamà buddhiniÓcaye // RamS_2,9.28 // tvam eva tu mamÃrthe«u nityayuktà hitai«iïÅ / nÃhaæ samavabudhyeyaæ kubje rÃj¤aÓ cikÅr«itam // RamS_2,9.29 // santi du÷saæsthitÃ÷ kubjà vakrÃ÷ paramapÃpikÃ÷ / tvaæ padmam iva vÃtena saænatà priyadarÓanà // RamS_2,9.30 // uras te 'bhinivi«Âaæ vai yÃvat skandhÃt samunnatam / adhastÃc codaraæ ÓÃntaæ sunÃbham iva lajjitam // RamS_2,9.31 // jaghanaæ tava nirghu«Âaæ raÓanÃdÃmaÓobhitam / jaÇghe bh­Óam upanyaste pÃdau cÃpy ÃyatÃv ubhau // RamS_2,9.32 // tvam ÃyatÃbhyÃæ sakthibhyÃæ manthare k«aumavÃsini / agrato mama gacchantÅ rÃjahaæsÅva rÃjase // RamS_2,9.33 // tavedaæ sthagu yad dÅrghaæ rathaghoïam ivÃyatam / mataya÷ k«atravidyÃÓ ca mÃyÃÓ cÃtra vasanti te // RamS_2,9.34 // atra te pratimok«yÃmi mÃlÃæ kubje hiraïmayÅm / abhi«ikte ca bharate rÃghave ca vanaæ gate // RamS_2,9.35 // jÃtyena ca suvarïena suni«Âaptena sundari / labdhÃrthà ca pratÅtà ca lepayi«yÃmi te sthagu // RamS_2,9.36 // mukhe ca tilakaæ citraæ jÃtarÆpamayaæ Óubham / kÃrayi«yÃmi te kubje ÓubhÃny ÃbharaïÃni ca // RamS_2,9.37 // paridhÃya Óubhe vastre devateva cari«yasi / candram ÃhvayamÃnena mukhenÃpratimÃnanà / gami«yasi gatiæ mukhyÃæ garvayantÅ dvi«ajjanam // RamS_2,9.38 //* tavÃpi kubjÃ÷ kubjÃyÃ÷ sarvÃbharaïabhÆ«itÃ÷ / pÃdau paricari«yanti yathaiva tvaæ sadà mama // RamS_2,9.39 // iti praÓasyamÃnà sà kaikeyÅm idam abravÅt / ÓayÃnÃæ Óayane Óubhre vedyÃm agniÓikhÃm iva // RamS_2,9.40 // gatodake setubandho na kalyÃïi vidhÅyate / utti«Âha kuru kalyÃïaæ rÃjÃnam anudarÓaya // RamS_2,9.41 // tathà protsÃhità devÅ gatvà mantharayà saha / krodhÃgÃraæ viÓÃlÃk«Å saubhÃgyamadagarvità // RamS_2,9.42 // anekaÓatasÃhasraæ muktÃhÃraæ varÃÇganà / avamucya varÃrhÃïi ÓubhÃny ÃbharaïÃni ca // RamS_2,9.43 // tato hemopamà tatra kubjà vÃkyavaÓaæ gatà / saæviÓya bhÆmau kaikeyÅ mantharÃm idam abravÅt // RamS_2,9.44 // iha và mÃæ m­tÃæ kubje n­pÃyÃvedayi«yasi / vanaæ tu rÃghave prÃpte bharata÷ prÃpsyati k«itim // RamS_2,9.45 // athaitad uktvà vacanaæ sudÃruïaæ nidhÃya sarvÃbharaïÃni bhÃminÅ / asaæv­tÃm Ãstaraïena medinÅæ tadÃdhiÓiÓye patiteva kiænarÅ // RamS_2,9.46 // udÅrïasaærambhatamov­tÃnanà tathÃvamuktottamamÃlyabhÆ«aïà / narendrapatnÅ vimanà babhÆva sà tamov­tà dyaur iva magnatÃrakà // RamS_2,9.47 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 10 Ãj¤Ãpya tu mahÃrÃjo rÃghavasyÃbhi«ecanam / priyÃrhÃæ priyam ÃkhyÃtuæ viveÓÃnta÷puraæ vaÓÅ // RamS_2,10.1 // tÃæ tatra patitÃæ bhÆmau ÓayÃnÃm atathocitÃm / pratapta iva du÷khena so 'paÓyaj jagatÅpati÷ // RamS_2,10.2 // sa v­ddhas taruïÅæ bhÃryÃæ prÃïebhyo 'pi garÅyasÅm / apÃpa÷ pÃpasaækalpÃæ dadarÓa dharaïÅtale // RamS_2,10.3 // kareïum iva digdhena viddhÃæ m­gayuïà vane / mahÃgaja ivÃraïye snehÃt parimamarÓa tÃm // RamS_2,10.4 // parim­Óya ca pÃïibhyÃm abhisaætrastacetana÷ / kÃmÅ kamalapattrÃk«Åm uvÃca vanitÃm idam // RamS_2,10.5 // na te 'ham abhijÃnÃmi krodham Ãtmani saæÓritam / devi kenÃbhiyuktÃsi kena vÃsi vimÃnità // RamS_2,10.6 // yad idaæ mama du÷khÃya Óe«e kalyÃïi pÃæsu«u / bhÆmau Óe«e kimarthaæ tvaæ mayi kalyÃïacetasi / bhÆtopahatacitteva mama cittapramÃthinÅ // RamS_2,10.7 //* santi me kuÓalà vaidyà abhitu«ÂÃÓ ca sarvaÓa÷ / sukhitÃæ tvÃæ kari«yanti vyÃdhim Ãcak«va bhÃmini // RamS_2,10.8 // kasya và te priyaæ kÃryaæ kena và vipriyaæ k­tam / ka÷ priyaæ labhatÃm adya ko và sumahad apriyam // RamS_2,10.9 // avadhyo vadhyatÃæ ko và vadhya÷ ko và vimucyatÃm / daridra÷ ko bhavatv ìhyo dravyavÃn vÃpy aki¤cana÷ // RamS_2,10.10 // ahaæ caiva madÅyÃÓ ca sarve tava vaÓÃnugÃ÷ / na te kaæcid abhiprÃyaæ vyÃhantum aham utsahe // RamS_2,10.11 // Ãtmano jÅvitenÃpi brÆhi yan manasecchasi / yÃvad Ãvartate cakraæ tÃvatÅ me vasuædharà // RamS_2,10.12 // tathoktà sà samÃÓvastà vaktukÃmà tad apriyam / paripŬayituæ bhÆyo bhartÃram upacakrame // RamS_2,10.13 // nÃsmi viprak­tà deva kenacin na vimÃnità / abhiprÃyas tu me kaÓcit tam icchÃmi tvayà k­tam // RamS_2,10.14 // pratij¤Ãæ pratijÃnÅ«va yadi tvaæ kartum icchasi / atha tad vyÃhari«yÃmi yad abhiprÃrthitaæ mayà // RamS_2,10.15 // evam uktas tayà rÃjà priyayà strÅvaÓaæ gata÷ / tÃm uvÃca mahÃtejÃ÷ kaikeyÅm Å«adutsmita÷ // RamS_2,10.16 // avalipte na jÃnÃsi tvatta÷ priyataro mama / manujo manujavyÃghrÃd rÃmÃd anyo na vidyate // RamS_2,10.17 // bhadre h­dayam apy etad anum­Óyoddharasva me / etat samÅk«ya kaikeyi brÆhi yat sÃdhu manyase // RamS_2,10.18 // balam Ãtmani paÓyantÅ na mÃæ ÓaÇkitum arhasi / kari«yÃmi tava prÅtiæ suk­tenÃpi te Óape // RamS_2,10.19 // tena vÃkyena saæh­«Âà tam abhiprÃyam Ãtmana÷ / vyÃjahÃra mahÃghoram abhyÃgatam ivÃntakam // RamS_2,10.20 // yathÃkrameïa Óapasi varaæ mama dadÃsi ca / tac ch­ïvantu trayastriæÓad devÃ÷ sendrapurogamÃ÷ // RamS_2,10.21 // candrÃdityau nabhaÓ caiva grahà rÃtryahanÅ diÓa÷ / jagac ca p­thivÅ caiva sagandharvà sarÃk«asà // RamS_2,10.22 // niÓÃcarÃïi bhÆtÃni g­he«u g­hadevatÃ÷ / yÃni cÃnyÃni bhÆtÃni jÃnÅyur bhëitaæ tava // RamS_2,10.23 // satyasaædho mahÃtejà dharmaj¤a÷ susamÃhita÷ / varaæ mama dadÃty e«a tan me Ó­ïvantu devatÃ÷ // RamS_2,10.24 // iti devÅ mahe«vÃsaæ parig­hyÃbhiÓasya ca / tata÷ param uvÃcedaæ varadaæ kÃmamohitam // RamS_2,10.25 // varau yau me tvayà deva tadà dattau mahÅpate / tau tÃvad aham adyaiva vak«yÃmi Ó­ïu me vaca÷ // RamS_2,10.26 // abhi«ekasamÃrambho rÃghavasyopakalpita÷ / anenaivÃbhi«ekeïa bharato me 'bhi«icyatÃm // RamS_2,10.27 // nava pa¤ca ca var«Ãïi daï¬akÃraïyam ÃÓrita÷ / cÅrÃjinajaÂÃdhÃrÅ rÃmo bhavatu tÃpasa÷ // RamS_2,10.28 // bharato bhajatÃm adya yauvarÃjyam akaïÂakam / adya caiva hi paÓyeyaæ prayÃntaæ rÃghavaæ vane // RamS_2,10.29 // tata÷ Órutvà mahÃrÃja kaikeyyà dÃruïaæ vaca÷ / vyathito vilavaÓ caiva vyÃghrÅæ d­«Âvà yathà m­ga÷ // RamS_2,10.30 // asaæv­tÃyÃm ÃsÅno jagatyÃæ dÅrgham ucchvasan / aho dhig iti sÃmar«o vÃcam uktvà narÃdhipa÷ / moham ÃpedivÃn bhÆya÷ Óokopahatacetana÷ // RamS_2,10.31 //* cireïa tu n­pa÷ saæj¤Ãæ pratilabhya sudu÷khita÷ / kaikeyÅm abravÅt kruddha÷ pradahann iva cak«u«Ã // RamS_2,10.32 // n­Óaæse du«ÂacÃritre kulasyÃsya vinÃÓini / kiæ k­taæ tava rÃmeïa pÃpe pÃpaæ mayÃpi và // RamS_2,10.33 // sadà te jananÅtulyÃæ v­ttiæ vahati rÃghava÷ / tasyaiva tvam anarthÃya kiænimittam ihodyatà // RamS_2,10.34 // tvaæ mayÃtmavinÃÓÃya bhavanaæ svaæ praveÓità / avij¤ÃnÃn n­pasutà vyÃlÅ tÅk«ïavi«Ã yathà // RamS_2,10.35 // jÅvaloko yadà sarvo rÃmasyeha guïastavam / aparÃdhaæ kam uddiÓya tyak«yÃmÅ«Âam ahaæ sutam // RamS_2,10.36 // kausalyÃæ và sumitrÃæ và tyajeyam api và Óriyam / jÅvitaæ vÃtmano rÃmaæ na tv eva pit­vatsalam // RamS_2,10.37 // parà bhavati me prÅtir d­«Âvà tanayam agrajam / apaÓyatas tu me rÃmaæ na«Âà bhavati cetanà // RamS_2,10.38 // ti«Âhel loko vinà sÆryaæ sasyaæ và salilaæ vinà / na tu rÃmaæ vinà dehe ti«Âhet tu mama jÅvitam // RamS_2,10.39 // tad alaæ tyajyatÃm e«a niÓcaya÷ pÃpaniÓcaye / api te caraïau mÆrdhnà sp­ÓÃmy e«a prasÅda me // RamS_2,10.40 // sa bhÆmipÃlo vilapann anÃthavat striyà g­hÅto h­daye 'timÃtrayà / papÃta devyÃÓ caraïau prasÃritÃv ubhÃv asaæsp­Óya yathÃturas tathà // RamS_2,10.41 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 11 atadarhaæ mahÃrÃjaæ ÓayÃnam atathocitam / yayÃtim iva puïyÃnte devalokÃt paricyutam // RamS_2,11.1 // anartharÆpà siddhÃrthà abhÅtà bhayadarÓinÅ / punar ÃkÃrayÃmÃsa tam eva varam aÇganà // RamS_2,11.2 // tvaæ katthase mahÃrÃja satyavÃdÅ d­¬havrata÷ / mama cemaæ varaæ kasmÃd vidhÃrayitum icchasi // RamS_2,11.3 // evam uktas tu kaikeyyà rÃjà daÓarathas tadà / pratyuvÃca tata÷ kruddho muhÆrtaæ vihvalann iva // RamS_2,11.4 // m­te mayi gate rÃme vanaæ manujapuægave / hantÃnÃrye mamÃmitre rÃma÷ pravrÃjito vanam // RamS_2,11.5 // yadi satyaæ bravÅmy etat tad asatyaæ bhavi«yati / akÅrtir atulà loke dhruvaæ paribhavaÓ ca me // RamS_2,11.6 // tathà vilapatas tasya paribhramitacetasa÷ / astam abhyagamat sÆryo rajanÅ cÃbhyavartata // RamS_2,11.7 // sa triyÃmà tathÃrtasya candramaï¬alamaï¬ità / rÃj¤o vilapamÃnasya na vyabhÃsata ÓarvarÅ // RamS_2,11.8 // tathaivo«ïaæ vini÷Óvasya v­ddho daÓaratho n­pa÷ / vilalÃpÃrtavad du÷khaæ gaganÃsaktalocana÷ // RamS_2,11.9 // na prabhÃtaæ tvayecchÃmi mayÃyaæ racito '¤jali÷ / atha và gamyatÃæ ÓÅghraæ nÃham icchÃmi nirgh­ïÃm / n­ÓaæsÃæ kaikeyÅæ dra«Âuæ yatk­te vyasanaæ mahat // RamS_2,11.10 //* evam uktvà tato rÃjà kaikeyÅæ saæyatäjali÷ / prasÃdayÃmÃsa puna÷ kaikeyÅæ cedam abravÅt // RamS_2,11.11 // sÃdhuv­ttasya dÅnasya tvadgatasya gatÃyu«a÷ / prasÃda÷ kriyatÃæ devi bhadre rÃj¤o viÓe«ata÷ // RamS_2,11.12 // ÓÆnyena khalu suÓroïi mayedaæ samudÃh­tam / kuru sÃdhu prasÃdaæ me bÃle sah­dayà hy asi // RamS_2,11.13 // viÓuddhabhÃvasya hi du«ÂabhÃvà tÃmrek«aïasyÃÓrukalasya rÃj¤a÷ / Órutvà vicitraæ karuïaæ vilÃpaæ bhartur n­Óaæsà na cakÃra vÃkyam // RamS_2,11.14 // tata÷ sa rÃjà punar eva mÆrchita÷ priyÃm atu«ÂÃæ pratikÆlabhëiïÅm / samÅk«ya putrasya vivÃsanaæ prati k«itau visaæj¤o nipapÃta du÷khita÷ // RamS_2,11.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 12 putraÓokÃrditaæ pÃpà visaæj¤aæ patitaæ bhuvi / vive«ÂamÃnam udÅk«ya saik«vÃkam idam abravÅt // RamS_2,12.1 // pÃpaæ k­tveva kim idaæ mama saæÓrutya saæÓravam / Óe«e k«ititale sanna÷ sthityÃæ sthÃtuæ tvam arhasi // RamS_2,12.2 // Ãhu÷ satyaæ hi paramaæ dharmaæ dharmavido janÃ÷ / satyam ÃÓritya hi mayà tvaæ ca dharmaæ pracodita÷ // RamS_2,12.3 // saæÓrutya Óaibya÷ ÓyenÃya svÃæ tanuæ jagatÅpati÷ / pradÃya pak«iïo rÃja¤ jagÃma gatim uttamÃm // RamS_2,12.4 // tathà hy alarkas tejasvÅ brÃhmaïe vedapÃrage / yÃcamÃne svake netre uddh­tyÃvimanà dadau // RamS_2,12.5 // saritÃæ tu pati÷ svalpÃæ maryÃdÃæ satyam anvita÷ / satyÃnurodhÃt samaye velÃæ svÃæ nÃtivartate // RamS_2,12.6 // samayaæ ca mamÃryemaæ yadi tvaæ na kari«yasi / agratas te parityaktà parityak«yÃmi jÅvitam // RamS_2,12.7 // evaæ pracodito rÃjà kaikeyyà nirviÓaÇkayà / nÃÓakat pÃÓam unmoktuæ balir indrak­taæ yathà // RamS_2,12.8 // udbhrÃntah­dayaÓ cÃpi vivarïavadano 'bhavat / sa dhuryo vai parispandan yugacakrÃntaraæ yathà // RamS_2,12.9 // vihvalÃbhyÃæ ca netrÃbhyÃm apaÓyann iva bhÆmipa÷ / k­cchrÃd dhairyeïa saæstabhya kaikeyÅm idam abravÅt // RamS_2,12.10 // yas te mantrak­ta÷ pÃïir agnau pÃpe mayà dh­ta÷ / taæ tyajÃmi svajaæ caiva tava putraæ saha tvayà // RamS_2,12.11 // tata÷ pÃpasamÃcÃrà kaikeyÅ pÃrthivaæ puna÷ / uvÃca paru«aæ vÃkyaæ vÃkyaj¤Ã ro«amÆrchità // RamS_2,12.12 // kim idaæ bhëase rÃjan vÃkyaæ gararujopamam / ÃnÃyayitum akli«Âaæ putraæ rÃmam ihÃrhasi // RamS_2,12.13 // sthÃpya rÃjye mama sutaæ k­tvà rÃmaæ vanecaram / ni÷sapatnÃæ ca mÃæ k­tvà k­tak­tyo bhavi«yasi // RamS_2,12.14 // sa nunna iva tÅk«ïeïa pratodena hayottama÷ / rÃjà pracodito 'bhÅk«ïaæ kaikeyÅm idam abravÅt // RamS_2,12.15 // dharmabandhena baddho 'smi na«Âà ca mama cetanà / jye«Âhaæ putraæ priyaæ rÃmaæ dra«Âum icchÃmi dhÃrmikam // RamS_2,12.16 // iti rÃj¤o vaca÷ Órutvà kaikeyÅ tadanantaram / svayam evÃbravÅt sÆtaæ gaccha tvaæ rÃmam Ãnaya // RamS_2,12.17 // tata÷ sa rÃjà taæ sÆtaæ sannahar«a÷ sutaæ prati / ÓokÃraktek«aïa÷ ÓrÅmÃn udvÅk«yovÃca dhÃrmika÷ // RamS_2,12.18 // sumantra÷ karuïaæ Órutvà d­«Âvà dÅnaæ ca pÃrthivam / prag­hÅtäjali÷ kiæcit tasmÃd deÓÃd apÃkraman // RamS_2,12.19 // yadà vaktuæ svayaæ dainyÃn na ÓaÓÃka mahÅpati÷ / tadà sumantraæ mantraj¤Ã kaikeyÅ pratyuvÃca ha // RamS_2,12.20 // sumantra rÃmaæ drak«yÃmi ÓÅghram Ãnaya sundaram / sa manyamÃna÷ kalyÃïaæ h­dayena nananda ca // RamS_2,12.21 // sumantraÓ cintayÃmÃsa tvaritaæ coditas tayà / vyaktaæ rÃmo 'bhi«ekÃrtham ihÃyÃsyati dharmavit // RamS_2,12.22 // iti sÆto matiæ k­tvà har«eïa mahatà puna÷ / nirjagÃma mahÃtejà rÃghavasya did­k«ayà // RamS_2,12.23 // tata÷ purastÃt sahasà vinirgato mahÅpatÅn dvÃragatÃn vilokayan / dadarÓa paurÃn vividhÃn mahÃdhanÃn upasthitÃn dvÃram upetya vi«ÂhitÃn // RamS_2,12.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 13 te tu tÃæ rajanÅm u«ya brÃhmaïà vedapÃragÃ÷ / upatasthur upasthÃnaæ saharÃjapurohitÃ÷ // RamS_2,13.1 // amÃtyà balamukhyÃÓ ca mukhyà ye nigamasya ca / rÃghavasyÃbhi«ekÃrthe prÅyamÃïÃs tu saægatÃ÷ // RamS_2,13.2 // udite vimale sÆrye pu«ye cÃbhyÃgate 'hani / abhi«ekÃya rÃmasya dvijendrair upakalpitam // RamS_2,13.3 // käcanà jalakumbhÃÓ ca bhadrapÅÂhaæ svalaæk­tam / rÃmaÓ ca samyagÃstÅrïo bhÃsvatà vyÃghracarmaïà // RamS_2,13.4 // gaÇgÃyamunayo÷ puïyÃt saægamÃd Ãh­taæ jalam / yÃÓ cÃnyÃ÷ sarita÷ puïyà hradÃ÷ kÆpÃ÷ sarÃæsi ca // RamS_2,13.5 // prÃgvÃhÃÓ cordhvavÃhÃÓ ca tiryagvÃhÃ÷ samÃhitÃ÷ / tÃbhyaÓ caivÃh­taæ toyaæ samudrebhyaÓ ca sarvaÓa÷ // RamS_2,13.6 // k«audraæ dadhigh­taæ lÃjà darbhÃ÷ sumanasa÷ paya÷ / salÃjÃ÷ k«ÅribhiÓ channà ghaÂÃ÷ käcanarÃjatÃ÷ / padmotpalayutà bhÃnti pÆrïÃ÷ paramavÃriïà // RamS_2,13.7 //* candrÃæÓuvikacaprakhyaæ pÃï¬uraæ ratnabhÆ«itam / sajjaæ ti«Âhati rÃmasya vÃlavyajanam uttamam // RamS_2,13.8 // candramaï¬alasaækÃÓam Ãtapatraæ ca pÃï¬uram / sajjaæ dyutikaraæ ÓrÅmad abhi«ekapurask­tam // RamS_2,13.9 // pÃï¬uraÓ ca v­«a÷ sajja÷ pÃï¬urÃÓvaÓ ca susthita÷ / prasrutaÓ ca gaja÷ ÓrÅmÃn aupavÃhya÷ pratÅk«ate // RamS_2,13.10 // a«Âau kanyÃÓ ca maÇgalyÃ÷ sarvÃbharaïabhÆ«itÃ÷ / vÃditrÃïi ca sarvÃïi bandinaÓ ca tathÃpare // RamS_2,13.11 // ik«vÃkÆïÃæ yathà rÃjye saæbhriyetÃbhi«ecanam / tathà jÃtÅyam ÃdÃya rÃjaputrÃbhi«ecanam // RamS_2,13.12 // te rÃjavacanÃt tatra samavetà mahÅpatim / apaÓyanto 'bruvan ko nu rÃj¤o na÷ prativedayet // RamS_2,13.13 // na paÓyÃmaÓ ca rÃjÃnam uditaÓ ca divÃkara÷ / yauvarÃjyÃbhi«ekaÓ ca sajjo rÃmasya dhÅmata÷ // RamS_2,13.14 // iti te«u bruvÃïe«u sÃrvabhaumÃn mahÅpatÅn / abravÅt tÃn idaæ sarvÃn sumantro rÃjasatk­ta÷ // RamS_2,13.15 // ayaæ p­cchÃmi vacanÃt sukham Ãyu«matÃm aham / rÃj¤a÷ saæpratibuddhasya yac cÃgamanakÃraïam // RamS_2,13.16 // ity uktvÃnta÷puradvÃram ÃjagÃma purÃïavit / ÃÓirbhir guïayuktÃbhir abhitu«ÂÃva rÃghavam // RamS_2,13.17 // gatà bhagavatÅ rÃtriraha÷ Óivam upasthitam / budhyasva n­paÓÃrdÆla kuru kÃryam anantaram // RamS_2,13.18 // brÃhmaïà balamukhyÃÓ ca naigamÃÓ cÃgatà n­pa / darÓanaæ pratikÃÇk«ante pratibudhyasva rÃghava // RamS_2,13.19 // stuvantaæ taæ tadà sÆtaæ sumantraæ mantrakovidam / pratibudhya tato rÃjà idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,13.20 // na caiva saæprasupto 'ham Ãnayed ÃÓu rÃghavam / iti rÃjà daÓaratha÷ sÆtaæ tatrÃnvaÓÃt puna÷ // RamS_2,13.21 // sa rÃjavacanaæ Órutvà Óirasà pratipÆjya tam / nirjagÃma n­pÃvÃsÃn manyamÃna÷ priyaæ mahat // RamS_2,13.22 // prapanno rÃjamÃrgaæ ca patÃkÃdhvajaÓobhitam / sa sÆtas tatra ÓuÓrÃva rÃmÃdhikaraïÃ÷ kathÃ÷ // RamS_2,13.23 // tato dadarÓa ruciraæ kailÃsasad­Óaprabham / rÃmaveÓma sumantras tu ÓakraveÓmasamaprabham // RamS_2,13.24 // mahÃkapÃÂapihitaæ vitardiÓataÓobhitam / käcanapratimaikÃgraæ maïividrumatoraïam // RamS_2,13.25 // ÓÃradÃbhraghanaprakhyaæ dÅptaæ meruguhopamam / dÃmabhir varamÃlyÃnÃæ sumahadbhir alaæk­tam // RamS_2,13.26 // sa vÃjiyuktena rathena sÃrathir narÃkulaæ rÃjakulaæ vilokayan / tata÷ samÃsÃdya mahÃdhanaæ mahat prah­«Âaromà sa babhÆva sÃrathi÷ // RamS_2,13.27 // tad adrikÆÂÃcalameghasaænibhaæ mahÃvimÃnottamaveÓmasaæghavat / avÃryamÃïa÷ praviveÓa sÃrathi÷ prabhÆtaratnaæ makaro yathÃrïavam // RamS_2,13.28 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 14 sa tadanta÷puradvÃraæ samatÅtya janÃkulam / praviviktÃæ tata÷ kak«yÃm ÃsasÃda purÃïavit // RamS_2,14.1 // prÃsakÃrmukabibhradbhir yuvabhir m­«Âakuï¬alai÷ / apramÃdibhir ekÃgrai÷ svanuraktair adhi«ÂhitÃm // RamS_2,14.2 // tatra këÃyiïo v­ddhÃn vetrapÃïÅn svalaæk­tÃn / dadarÓa vi«ÂhitÃn dvÃri stryadhyak«Ãn susamÃhitÃn // RamS_2,14.3 // te samÅk«ya samÃyÃntaæ rÃmapriyacikÅr«ava÷ / sahabhÃryÃya rÃmÃya k«ipram evÃcacak«ire // RamS_2,14.4 // prativeditam Ãj¤Ãya sÆtam abhyantaraæ pitu÷ / tatraivÃnÃyayÃmÃsa rÃghava÷ priyakÃmyayà // RamS_2,14.5 // taæ vaiÓravaïasaækÃÓam upavi«Âaæ svalaæk­tam / dadarÓa sÆta÷ paryaÇke sauvarïe sottaracchade // RamS_2,14.6 // varÃharudhirÃbheïa Óucinà ca sugandhinà / anuliptaæ parÃrdhyena candanena paraætapam // RamS_2,14.7 // sthitayà pÃrÓvataÓ cÃpi vÃlavyajanahastayà / upetaæ sÅtayà bhÆyaÓ citrayà ÓaÓinaæ yathà // RamS_2,14.8 // taæ tapantam ivÃdityam upapannaæ svatejasà / vavande varadaæ bandÅ niyamaj¤o vinÅtavat // RamS_2,14.9 // präjalis tu sukhaæ p­«Âvà vihÃraÓayanÃsane / rÃjaputram uvÃcedaæ sumantro rÃjasatk­ta÷ // RamS_2,14.10 // kausalyà suprabhà deva pità tvÃæ dra«Âum icchati / mahi«yà saha kaikeyyà gamyatÃæ tatra mÃciram // RamS_2,14.11 // evam uktas tu saæh­«Âo narasiæho mahÃdyuti÷ / tata÷ saæmÃnayÃmÃsa sÅtÃm idam uvÃca ha // RamS_2,14.12 // devi devaÓ ca devÅ ca samÃgamya madantare / mantrayete dhruvaæ kiæcid abhi«ecanasaæhitam // RamS_2,14.13 // lak«ayitvà hy abhiprÃyaæ priyakÃmà sudak«iïà / saæcodayati rÃjÃnaæ madarthaæ madirek«aïà // RamS_2,14.14 // yÃd­ÓÅ pari«at tatra tÃd­Óo dÆta Ãgata÷ / dhruvam adyaiva mÃæ rÃjà yauvarÃjye 'bhi«ek«yati // RamS_2,14.15 // hanta ÓÅghram ito gatvà drak«yÃmi ca mahÅpatim / saha tvaæ parivÃreïa sukham Ãsva ramasva ca // RamS_2,14.16 // patisaæmÃnità sÅtà bhartÃram asitek«aïà / ÃdvÃram anuvavrÃja maÇgalÃny abhidadhyu«Å // RamS_2,14.17 // sa sarvÃn arthino d­«Âvà sametya pratinandya ca / tata÷ pÃvakasaækÃÓam Ãruroha rathottamam // RamS_2,14.18 // mu«ïantam iva cak«Ææ«i prabhayà hemavarcasam / kareïuÓiÓukalpaiÓ ca yuktaæ paramavÃjibhi÷ // RamS_2,14.19 // hariyuktaæ sahasrÃk«o ratham indra ivÃÓugam / prayayau tÆrïam ÃsthÃya rÃghavo jvalita÷ Óriyà // RamS_2,14.20 // sa parjanya ivÃkÃÓe svanavÃn abhinÃdayan / niketÃn niryayau ÓrÅmÃn mahÃbhrÃd iva candramÃ÷ // RamS_2,14.21 // chattracÃmarapÃïis tu lak«maïo rÃghavÃnuja÷ / jugopa bhrÃtaraæ bhrÃtà ratham ÃsthÃya p­«Âhata÷ // RamS_2,14.22 // tato halahalÃÓabdas tumula÷ samajÃyata / tasya ni«kramamÃïasya janaughasya samantata÷ // RamS_2,14.23 // sa rÃghavas tatra kathÃpralÃpaæ ÓuÓrÃva lokasya samÃgatasya / ÃtmÃdhikÃrà vividhÃÓ ca vÃca÷ prah­«ÂarÆpasya pure janasya // RamS_2,14.24 // e«a Óriyaæ gacchati rÃghavo 'dya rÃjaprasÃdÃd vipulÃÇgam i«yan / ete vayaæ sarvasam­ddhakÃmà ye«Ãm ayaæ no bhavità praÓÃstà / lÃbho janasyÃsya yad e«a sarvaæ prapatsyate rëÂram idaæ cirÃya // RamS_2,14.25 //* sa gho«avadbhiÓ ca hayai÷ sanÃgai÷ pura÷sarai÷ svastikasÆtamÃgadhai÷ / mahÅyamÃna÷ pravaraiÓ ca vÃdakair abhi«Âuto vaiÓravaïo yathà yayau // RamS_2,14.26 // kareïumÃtaægarathÃÓvasaækulaæ mahÃjanaughai÷ paripÆrïacatvaram / prabhÆtaratnaæ bahupaïyasaæcayaæ dadarÓa rÃmo ruciraæ mahÃpatham // RamS_2,14.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 15 sa rÃmo ratham ÃsthÃya samprah­«Âasuh­jjana÷ / apaÓyan nagaraæ ÓrÅmÃn nÃnÃjanasamÃkulam // RamS_2,15.1 // sa g­hair abhrasaækÃÓai÷ pÃï¬urair upaÓobhitam / rÃjamÃrgaæ yayau rÃmo madhyenÃgarudhÆpitam // RamS_2,15.2 // ÓobhamÃnam asaæbÃdhaæ taæ rÃjapatham uttamam / saæv­taæ vividhai÷ païyair bhak«yair uccÃvacair api // RamS_2,15.3 // ÃÓÅrvÃdÃn bahƤ Ó­ïvan suh­dbhi÷ samudÅritÃn / yathÃrhaæ cÃpi sampÆjya sarvÃn eva narÃn yayau // RamS_2,15.4 // pitÃmahair Ãcaritaæ tathaiva prapitÃmahai÷ / adyopÃdÃya taæ mÃrgam abhi«ikto 'nupÃlaya // RamS_2,15.5 // yathà sma lÃlitÃ÷ pitrà yathà pÆrvai÷ pitÃmahai÷ / tata÷ sukhataraæ sarve rÃme vatsyÃma rÃjani // RamS_2,15.6 // alam adya hi bhuktena paramÃrthair alaæ ca na÷ / yathà paÓyÃma niryÃntaæ rÃmaæ rÃjye prati«Âhitam // RamS_2,15.7 // ato hi na priyataraæ nÃnyat kiæcid bhavi«yati / yathÃbhi«eko rÃmasya rÃjyenÃmitatejasa÷ // RamS_2,15.8 // etÃÓ cÃnyÃÓ ca suh­dÃm udÃsÅna÷ kathÃ÷ ÓubhÃ÷ / ÃtmasaæpÆjanÅ÷ Ó­ïvan yayau rÃmo mahÃpatham // RamS_2,15.9 // na hi tasmÃn mana÷ kaÓcic cak«u«Å và narottamÃt / nara÷ Óaknoty apÃkra«Âum atikrÃnte 'pi rÃghave // RamS_2,15.10 // sarve«Ãæ sa hi dharmÃtmà varïÃnÃæ kurute dayÃm / caturïÃæ hi vaya÷sthÃnÃæ tena te tam anuvratÃ÷ // RamS_2,15.11 // sa rÃjakulam ÃsÃdya mahendrabhavanopamam / rÃjaputra÷ pitur veÓma praviveÓa Óriyà jvalan // RamS_2,15.12 // sa sarvÃ÷ samatikramya kak«yà daÓarathÃtmaja÷ / saænivartya janaæ sarvaæ ÓuddhÃnta÷puram abhyagÃt // RamS_2,15.13 // tata÷ pravi«Âe pitur antikaæ tadà jana÷ sa sarvo mudito n­pÃtmaje / pratÅk«ate tasya puna÷ sma nirgamaæ yathodayaæ candramasa÷ saritpati÷ // RamS_2,15.14 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 16 sa dadarÓÃsane rÃmo ni«aïïaæ pitaraæ Óubhe / kaikeyÅsahitaæ dÅnaæ mukhena pariÓu«yatà // RamS_2,16.1 // sa pituÓ caraïau pÆrvam abhivÃdya vinÅtavat / tato vavande caraïau kaikeyyÃ÷ susamÃhita÷ // RamS_2,16.2 // rÃmety uktvà ca vacanaæ bëpaparyÃkulek«aïa÷ / ÓaÓÃka n­patir dÅno nek«ituæ nÃbhibhëitum // RamS_2,16.3 // tad apÆrvaæ narapater d­«Âvà rÆpaæ bhayÃvaham / rÃmo 'pi bhayam Ãpanna÷ padà sp­«Âveva pannagam // RamS_2,16.4 // indriyair aprah­«Âais taæ ÓokasaætÃpakarÓitam / ni÷Óvasantaæ mahÃrÃjaæ vyathitÃkulacetasam // RamS_2,16.5 // ÆrmimÃlinam ak«obhyaæ k«ubhyantam iva sÃgaram / upaplutam ivÃdityam uktÃn­tam ­«iæ yathà // RamS_2,16.6 // acintyakalpaæ hi pitus taæ Óokam upadhÃrayan / babhÆva saærabdhatara÷ samudra iva parvaïi // RamS_2,16.7 // cintayÃmÃsa ca tadà rÃma÷ pit­hite rata÷ / kiæsvid adyaiva n­patir na mÃæ pratyabhinandati // RamS_2,16.8 // anyadà mÃæ pità d­«Âvà kupito 'pi prasÅdati / tasya mÃm adya samprek«ya kimÃyÃsa÷ pravartate // RamS_2,16.9 // sa dÅna iva ÓokÃrto vi«aïïavadanadyuti÷ / kaikeyÅm abhivÃdyaiva rÃmo vacanam abravÅt // RamS_2,16.10 // kaccin mayà nÃparÃdham aj¤ÃnÃd yena me pità / kupitas tan mamÃcak«va tvaæ caivainaæ prasÃdaya // RamS_2,16.11 // vivarïavadano dÅno na hi mÃm abhibhëate / ÓÃrÅro mÃnaso vÃpi kaccid enaæ na bÃdhate / saætÃpo vÃbhitÃpo và durlabhaæ hi sadà sukham // RamS_2,16.12 //* kaccin na kiæcid bharate kumÃre priyadarÓane / Óatrughne và mahÃsattve mÃt÷ïÃæ và mamÃÓubham // RamS_2,16.13 // ato«ayan mahÃrÃjam akurvan và pitur vaca÷ / muhÆrtam api neccheyaæ jÅvituæ kupite n­pe // RamS_2,16.14 // yatomÆlaæ nara÷ paÓyet prÃdurbhÃvam ihÃtmana÷ / kathaæ tasmin na varteta pratyak«e sati daivate // RamS_2,16.15 // kaccit te paru«aæ kiæcid abhimÃnÃt pità mama / ukto bhavatyà kopena yatrÃsya lulitaæ mana÷ // RamS_2,16.16 // etad Ãcak«va me devi tattvena parip­cchata÷ / kiænimittam apÆrvo 'yaæ vikÃro manujÃdhipe // RamS_2,16.17 // ahaæ hi vacanÃd rÃj¤a÷ pateyam api pÃvake / bhak«ayeyaæ vi«aæ tÅk«ïaæ majjeyam api cÃrïave / niyukto guruïà pitrà n­peïa ca hitena ca // RamS_2,16.18 //* tad brÆhi vacanaæ devi rÃj¤o yad abhikÃÇk«itam / kari«ye pratijÃne ca rÃmo dvir nÃbhibhëate // RamS_2,16.19 // tam ÃrjavasamÃyuktam anÃryà satyavÃdinam / uvÃca rÃmaæ kaikeyÅ vacanaæ bh­ÓadÃruïam // RamS_2,16.20 // purà devÃsure yuddhe pitrà te mama rÃghava / rak«itena varau dattau saÓalyena mahÃraïe // RamS_2,16.21 // tatra me yÃcito rÃjà bharatasyÃbhi«ecanam / gamanaæ daï¬akÃraïye tava cÃdyaiva rÃghava // RamS_2,16.22 // yadi satyapratij¤aæ tvaæ pitaraæ kartum icchasi / ÃtmÃnaæ ca naraÓre«Âha mama vÃkyam idaæ Ó­ïu // RamS_2,16.23 // sa nideÓe pitus ti«Âha yathà tena pratiÓrutam / tvayÃraïyaæ prave«Âavyaæ nava var«Ãïi pa¤ca ca // RamS_2,16.24 // sapta sapta ca var«Ãïi daï¬akÃraïyam ÃÓrita÷ / abhi«ekam imaæ tyaktvà jaÂÃcÅradharo vasa // RamS_2,16.25 // bharata÷ kosalapure praÓÃstu vasudhÃm imÃm / nÃnÃratnasamÃkÅrïÃæ savÃjirathaku¤jarÃm // RamS_2,16.26 // tad apriyam amitraghno vacanaæ maraïopamam / Órutvà na vivyathe rÃma÷ kaikeyÅæ cedam abravÅt // RamS_2,16.27 // evam astu gami«yÃmi vanaæ vastum ahaæ tv ata÷ / jaÂÃcÅradharo rÃj¤a÷ pratij¤Ãm anupÃlayan // RamS_2,16.28 // idaæ tu j¤Ãtum icchÃmi kimarthaæ mÃæ mahÅpati÷ / nÃbhinandati durdhar«o yathÃpuram ariædama÷ // RamS_2,16.29 // manyur na ca tvayà kÃryo devi brÆhi tavÃgrata÷ / yÃsyÃmi bhava suprÅtà vanaæ cÅrajaÂÃdhara÷ // RamS_2,16.30 // hitena guruïà pitrà k­taj¤ena n­peïa ca / niyujyamÃno viÓrabdhaæ kiæ na kuryÃd ahaæ priyam // RamS_2,16.31 // alÅkaæ mÃnasaæ tv ekaæ h­dayaæ dahatÅva me / svayaæ yan nÃha mÃæ rÃjà bharatasyÃbhi«ecanam // RamS_2,16.32 // ahaæ hi sÅtÃæ rÃjyaæ ca prÃïÃn i«ÂÃn dhanÃni ca / h­«Âo bhrÃtre svayaæ dadyÃæ bharatÃyÃpracodita÷ // RamS_2,16.33 // kiæ punar manujendreïa svayaæ pitrà pracodita÷ / tava ca priyakÃmÃrthaæ pratij¤Ãm anupÃlayan // RamS_2,16.34 // tad ÃÓvÃsaya hÅmaæ tvaæ kiæ nv idaæ yan mahÅpati÷ / vasudhÃsaktanayano mandam aÓrÆïi mu¤cati // RamS_2,16.35 // gacchantu caivÃnayituæ dÆtÃ÷ ÓÅghrajavair hayai÷ / bharataæ mÃtulakulÃd adyaiva n­paÓÃsanÃt // RamS_2,16.36 // daï¬akÃraïyam e«o 'ham ito gacchÃmi satvara÷ / avicÃrya pitur vÃkyaæ samÃvastuæ caturdaÓa // RamS_2,16.37 // sà h­«Âà tasya tadvÃkyaæ Órutvà rÃmasya kaikeyÅ / prasthÃnaæ ÓraddadhÃnà hi tvarayÃmÃsa rÃghavam // RamS_2,16.38 // evaæ bhavatu yÃsyanti dÆtÃ÷ ÓÅghrajavair hayai÷ / bharataæ mÃtulakulÃd upÃvartayituæ narÃ÷ // RamS_2,16.39 // tava tv ahaæ k«amaæ manye notsukasya vilambanam / rÃma tasmÃd ita÷ ÓÅghraæ vanaæ tvaæ gantum arhasi // RamS_2,16.40 // vrŬÃnvita÷ svayaæ yac ca n­pas tvÃæ nÃbhibhëate / naitat kiæcin naraÓre«Âha manyur e«o 'panÅyatÃm // RamS_2,16.41 // yÃvat tvaæ na vanaæ yÃta÷ purÃd asmÃd abhitvaran / pità tÃvan na te rÃma snÃsyate bhok«yate 'pi và // RamS_2,16.42 // dhik ka«Âam iti ni÷Óvasya rÃjà Óokaparipluta÷ / mÆrchito nyapatat tasmin paryaÇke hemabhÆ«ite // RamS_2,16.43 // rÃmo 'py utthÃpya rÃjÃnaæ kaikeyyÃbhipracodita÷ / kaÓayevÃhato vÃjÅ vanaæ gantuæ k­tatvara÷ // RamS_2,16.44 // tad apriyam anÃryÃyà vacanaæ dÃruïodaram / Órutvà gatavyatho rÃma÷ kaikeyÅæ vÃkyam abravÅt // RamS_2,16.45 // nÃham arthaparo devi lokam Ãvastum utsahe / viddhi mÃm ­«ibhis tulyaæ kevalaæ dharmam Ãsthitam // RamS_2,16.46 // yad atrabhavata÷ kiæcic chakyaæ kartuæ priyaæ mayà / prÃïÃn api parityajya sarvathà k­tam eva tat // RamS_2,16.47 // na hy ato dharmacaraïaæ kiæcid asti mahattaram / yathà pitari ÓuÓrÆ«Ã tasya và vacanakriyà // RamS_2,16.48 // anukto 'py atrabhavatà bhavatyà vacanÃd aham / vane vatsyÃmi vijane var«ÃïÅha caturdaÓa // RamS_2,16.49 // na nÆnaæ mayi kaikeyi kiæcid ÃÓaæsase guïam / yad rÃjÃnam avocas tvaæ mameÓvaratarà satÅ // RamS_2,16.50 // yÃvan mÃtaram Ãp­cche sÅtÃæ cÃnunayÃmy aham / tato 'dyaiva gami«yÃmi daï¬akÃnÃæ mahad vanam // RamS_2,16.51 // bharata÷ pÃlayed rÃjyaæ ÓuÓrÆ«ec ca pitur yathà / tathà bhavatyà kartavyaæ sa hi dharma÷ sanÃtana÷ // RamS_2,16.52 // sa rÃmasya vaca÷ Órutvà bh­Óaæ du÷khahata÷ pità / ÓokÃd aÓaknuvan bëpaæ praruroda mahÃsvanam // RamS_2,16.53 // vanditvà caraïau rÃmo visaæj¤asya pitus tadà / kaikeyyÃÓ cÃpy anÃryÃyà ni«papÃta mahÃdyuti÷ // RamS_2,16.54 // sa rÃma÷ pitaraæ k­tvà kaikeyÅæ ca pradak«iïam / ni«kramyÃnta÷purÃt tasmÃt svaæ dadarÓa suh­jjanam // RamS_2,16.55 // taæ bëpaparipÆrïÃk«a÷ p­«Âhato 'nujagÃma ha / lak«maïa÷ paramakruddha÷ sumitrÃnandavardhana÷ // RamS_2,16.56 // Ãbhi«ecanikaæ bhÃï¬aæ k­tvà rÃma÷ pradak«iïam / Óanair jagÃma sÃpek«o d­«Âiæ tatrÃvicÃlayan // RamS_2,16.57 // na cÃsya mahatÅæ lak«mÅæ rÃjyanÃÓo 'pakar«ati / lokakÃntasya kÃntatvaæ ÓÅtaraÓmer iva k«apà // RamS_2,16.58 // na vanaæ gantukÃmasya tyajataÓ ca vasuædharÃm / sarvalokÃtigasyeva lak«yate cittavikriyà // RamS_2,16.59 // dhÃrayan manasà du÷kham indriyÃïi nig­hya ca / praviveÓÃtmavÃn veÓma mÃtur apriyaÓaæsivÃn // RamS_2,16.60 // praviÓya veÓmÃtibh­Óaæ mudÃnvitaæ samÅk«ya tÃæ cÃrthavipattim ÃgatÃm / na caiva rÃmo 'tra jagÃma vikriyÃæ suh­jjanasyÃtmavipattiÓaÇkayà // RamS_2,16.61 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 17 rÃmas tu bh­Óam Ãyasto ni÷Óvasann iva ku¤jara÷ / jagÃma sahito bhrÃtrà mÃtur anta÷puraæ vaÓÅ // RamS_2,17.1 // so 'paÓyat puru«aæ tatra v­ddhaæ paramapÆjitam / upavi«Âaæ g­hadvÃri ti«ÂhataÓ cÃparÃn bahÆn // RamS_2,17.2 // praviÓya prathamÃæ kak«yÃæ dvitÅyÃyÃæ dadarÓa sa÷ / brÃhmaïÃn vedasampannÃn v­ddhÃn rÃj¤Ãbhisatk­tÃn // RamS_2,17.3 // praïamya rÃmas tÃn v­ddhÃæs t­tÅyÃyÃæ dadarÓa sa÷ / striyo v­ddhÃÓ ca bÃlÃÓ ca dvÃrarak«aïatatparÃ÷ // RamS_2,17.4 // vardhayitvà prah­«ÂÃs tÃ÷ praviÓya ca g­haæ striya÷ / nyavedayanta tvarità rÃmamÃtu÷ priyaæ tadà // RamS_2,17.5 // kausalyÃpi tadà devÅ rÃtriæ sthitvà samÃhità / prabhÃte tv akarot pÆjÃæ vi«ïo÷ putrahitai«iïÅ // RamS_2,17.6 // sà k«aumavasanà h­«Âà nityaæ vrataparÃyaïà / agniæ juhoti sma tadà mantravat k­tamaÇgalà // RamS_2,17.7 // praviÓya ca tadà rÃmo mÃtur anta÷puraæ Óubham / dadarÓa mÃtaraæ tatra hÃvayantÅæ hutÃÓanam // RamS_2,17.8 // sà cirasyÃtmajaæ d­«Âvà mÃt­nandanam Ãgatam / abhicakrÃma saæh­«Âà kiÓoraæ va¬abà yathà // RamS_2,17.9 // tam uvÃca durÃdhar«aæ rÃghavaæ sutam Ãtmana÷ / kausalyà putravÃtsalyÃd idaæ priyahitaæ vaca÷ // RamS_2,17.10 // v­ddhÃnÃæ dharmaÓÅlÃnÃæ rÃjar«ÅïÃæ mahÃtmanÃm / prÃpnuhy ÃyuÓ ca kÅrtiæ ca dharmaæ copahitaæ kule // RamS_2,17.11 // satyapratij¤aæ pitaraæ rÃjÃnaæ paÓya rÃghava / adyaiva hi tvÃæ dharmÃtmà yauvarÃjye 'bhi«ek«yati // RamS_2,17.12 // mÃtaraæ rÃghava÷ kiæcit prasÃryäjalim abravÅt / sa svabhÃvavinÅtaÓ ca gauravÃc ca tadÃnata÷ // RamS_2,17.13 // devi nÆnaæ na jÃnÅ«e mahad bhayam upasthitam / idaæ tava ca du÷khÃya vaidehyà lak«maïasya ca // RamS_2,17.14 // caturdaÓa hi var«Ãïi vatsyÃmi vijane vane / madhumÆlaphalair jÅvan hitvà munivad Ãmi«am // RamS_2,17.15 // bharatÃya mahÃrÃjo yauvarÃjyaæ prayacchati / mÃæ punar daï¬akÃraïyaæ vivÃsayati tÃpasam // RamS_2,17.16 // tÃm adu÷khocitÃæ d­«Âvà patitÃæ kadalÅm iva / rÃmas tÆtthÃpayÃmÃsa mÃtaraæ gatacetasam // RamS_2,17.17 // upÃv­tyotthitÃæ dÅnÃæ va¬abÃm iva vÃhitÃm / pÃæÓuguïÂhitasarvÃÇgÅæ vimamarÓa ca pÃïinà // RamS_2,17.18 // sà rÃghavam upÃsÅnam asukhÃrtà sukhocità / uvÃca puru«avyÃghram upaÓ­ïvati lak«maïe // RamS_2,17.19 // yadi putra na jÃyethà mama ÓokÃya rÃghava / na sma du÷kham ato bhÆya÷ paÓyeyam aham aprajà // RamS_2,17.20 // eka eva hi vandhyÃyÃ÷ Óoko bhavati mÃnava÷ / aprajÃsmÅti saætÃpo na hy anya÷ putra vidyate // RamS_2,17.21 // na d­«ÂapÆrvaæ kalyÃïaæ sukhaæ và patipauru«e / api putre vipaÓyeyam iti rÃmÃsthitaæ mayà // RamS_2,17.22 // sà bahÆny amanoj¤Ãni vÃkyÃni h­dayacchidÃm / ahaæ Óro«ye sapatnÅnÃm avarÃïÃæ varà satÅ / ato du÷khataraæ kiæ nu pramadÃnÃæ bhavi«yati // RamS_2,17.23 //* tvayi saænihite 'py evam aham Ãsaæ nirÃk­tà / kiæ puna÷ pro«ite tÃta dhruvaæ maraïam eva me // RamS_2,17.24 // yo hi mÃæ sevate kaÓcid atha vÃpy anuvartate / kaikeyyÃ÷ putram anvÅk«ya sa jano nÃbhibhëate // RamS_2,17.25 // daÓa sapta ca var«Ãïi tava jÃtasya rÃghava / atÅtÃni prakÃÇk«antyà mayà du÷khaparik«ayam // RamS_2,17.26 // upavÃsaiÓ ca yogaiÓ ca bahubhiÓ ca pariÓramai÷ / du÷khaæ saævardhito moghaæ tvaæ hi durgatayà mayà // RamS_2,17.27 // sthiraæ tu h­dayaæ manye mamedaæ yan na dÅryate / prÃv­«Åva mahÃnadyÃ÷ sp­«Âaæ kÆlaæ navÃmbhasà // RamS_2,17.28 // mamaiva nÆnaæ maraïaæ na vidyate na cÃvakÃÓo 'sti yamak«aye mama / yad antako 'dyaiva na mÃæ jihÅr«ati prasahya siæho rudatÅæ m­gÅm iva // RamS_2,17.29 // sthiraæ hi nÆnaæ h­dayaæ mamÃyasaæ na bhidyate yad bhuvi nÃvadÅryate / anena du÷khena ca deham arpitaæ dhruvaæ hy akÃle maraïaæ na vidyate // RamS_2,17.30 // idaæ tu du÷khaæ yad anarthakÃni me vratÃni dÃnÃni ca saæyamÃÓ ca hi / tapaÓ ca taptaæ yad apatyakÃraïÃt suni«phalaæ bÅjam ivoptam Æ«are // RamS_2,17.31 // yadi hy akÃle maraïaæ svayecchayà labheta kaÓcid gurudu÷khakarÓita÷ / gatÃham adyaiva paretasaæsadaæ vinà tvayà dhenur ivÃtmajena vai // RamS_2,17.32 // bh­Óam asukham amar«ità tadà bahu vilalÃpa samÅk«ya rÃghavam / vyasanam upaniÓÃmya sà mahat sutam iva baddham avek«ya kiænarÅ // RamS_2,17.33 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 18 tathà tu vilapantÅæ tÃæ kausalyÃæ rÃmamÃtaram / uvÃca lak«maïo dÅnas tat kÃlasad­Óaæ vaca÷ // RamS_2,18.1 // na rocate mamÃpy etad Ãrye yad rÃghavo vanam / tyaktvà rÃjyaÓriyaæ gacchet striyà vÃkyavaÓaæ gata÷ // RamS_2,18.2 // viparÅtaÓ ca v­ddhaÓ ca vi«ayaiÓ ca pradhar«ita÷ / n­pa÷ kim iva na brÆyÃc codyamÃna÷ samanmatha÷ // RamS_2,18.3 // nÃsyÃparÃdhaæ paÓyÃmi nÃpi do«aæ tathÃvidham / yena nirvÃsyate rëÂrÃd vanavÃsÃya rÃghava÷ // RamS_2,18.4 // na taæ paÓyÃmy ahaæ loke parok«am api yo nara÷ / amitro 'pi nirasto 'pi yo 'sya do«am udÃharet // RamS_2,18.5 // devakalpam ­juæ dÃntaæ ripÆïÃm api vatsalam / avek«amÃïa÷ ko dharmaæ tyajet putram akÃraïÃt // RamS_2,18.6 // tad idaæ vacanaæ rÃj¤a÷ punar bÃlyam upeyu«a÷ / putra÷ ko h­daye kuryÃd rÃjav­ttam anusmaran // RamS_2,18.7 // yÃvad eva na jÃnÃti kaÓcid artham imaæ nara÷ / tÃvad eva mayà sÃrdham Ãtmasthaæ kuru ÓÃsanam // RamS_2,18.8 // mayà pÃrÓve sadhanu«Ã tava guptasya rÃghava / ka÷ samartho 'dhikaæ kartuæ k­tÃntasyeva ti«Âhata÷ // RamS_2,18.9 // nirmanu«yÃm imÃæ sarvÃm ayodhyÃæ manujar«abha / kari«yÃmi Óarais tÅk«ïair yadi sthÃsyati vipriye // RamS_2,18.10 // bharatasyÃtha pak«yo và yo vÃsya hitam icchati / sarvÃn etÃn vadhi«yÃmi m­dur hi paribhÆyate // RamS_2,18.11 // tvayà caiva mayà caiva k­tvà vairam anuttamam / kasya Óakti÷ Óriyaæ dÃtuæ bharatÃyÃriÓÃsana // RamS_2,18.12 // anurakto 'smi bhÃvena bhrÃtaraæ devi tattvata÷ / satyena dhanu«Ã caiva dattene«Âena te Óape // RamS_2,18.13 // dÅptam agnim araïyaæ và yadi rÃma÷ pravek«yate / pravi«Âaæ tatra mÃæ devi tvaæ pÆrvam avadhÃraya // RamS_2,18.14 // harÃmi vÅryÃd du÷khaæ te tama÷ sÆrya ivodita÷ / devÅ paÓyatu me vÅryaæ rÃghavaÓ caiva paÓyatu // RamS_2,18.15 // etat tu vacanaæ Órutvà lak«maïasya mahÃtmana÷ / uvÃca rÃmaæ kausalyà rudantÅ ÓokalÃlasà // RamS_2,18.16 // bhrÃtus te vadata÷ putra lak«maïasya Órutaæ tvayà / yad atrÃnantaraæ tat tvaæ kuru«va yadi rocate // RamS_2,18.17 // na cÃdharmyaæ vaca÷ Órutvà sapatnyà mama bhëitam / vihÃya ÓokasaætaptÃæ gantum arhasi mÃm ita÷ // RamS_2,18.18 // dharmaj¤a yadi dharmi«Âho dharmaæ caritum icchasi / ÓuÓrÆ«a mÃm ihasthas tvaæ cara dharmam anuttamam // RamS_2,18.19 // ÓuÓrÆ«ur jananÅæ putra svag­he niyato vasan / pareïa tapasà yukta÷ kÃÓyapas tridivaæ gata÷ // RamS_2,18.20 // yathaiva rÃjà pÆjyas te gauraveïa tathà hy aham / tvÃæ nÃham anujÃnÃmi na gantavyam ito vanam // RamS_2,18.21 // tvadviyogÃn na me kÃryaæ jÅvitena sukhena và / tvayà saha mama Óreyas t­ïÃnÃm api bhak«aïam // RamS_2,18.22 // yadi tvaæ yÃsyasi vanaæ tyaktvà mÃæ ÓokalÃlasÃm / ahaæ prÃyam ihÃsi«ye na hi Óak«yÃmi jÅvitum // RamS_2,18.23 // tatas tvaæ prÃpsyase putra nirayaæ lokaviÓrutam / brahmahatyÃm ivÃdharmÃt samudra÷ saritÃæ pati÷ // RamS_2,18.24 // vilapantÅæ tathà dÅnÃæ kausalyÃæ jananÅæ tata÷ / uvÃca rÃmo dharmÃtmà vacanaæ dharmasaæhitam // RamS_2,18.25 // nÃsti Óakti÷ pitur vÃkyaæ samatikramituæ mama / prasÃdaye tvÃæ Óirasà gantum icchÃmy ahaæ vanam // RamS_2,18.26 // ­«iïà ca pitur vÃkyaæ kurvatà vratacÃriïà / gaur hatà jÃnatà dharmaæ kaï¬unÃpi vipaÓcità // RamS_2,18.27 // asmÃkaæ ca kule pÆrvaæ sagarasyÃj¤ayà pitu÷ / khanadbhi÷ sÃgarair bhÆtim avÃpta÷ sumahÃn vadha÷ // RamS_2,18.28 // jÃmadagnyena rÃmeïa reïukà jananÅ svayam / k­ttà paraÓunÃraïye pitur vacanakÃriïà // RamS_2,18.29 // na khalv etan mayaikena kriyate pit­ÓÃsanam / pÆrvair ayam abhipreto gato mÃrgo 'nugamyate // RamS_2,18.30 // tad etat tu mayà kÃryaæ kriyate bhuvi nÃnyathà / pitur hi vacanaæ kurvan na kaÓcin nÃma hÅyate // RamS_2,18.31 // tÃm evam uktvà jananÅæ lak«maïaæ punar abravÅt / tava lak«maïa jÃnÃmi mayi sneham anuttamam / abhiprÃyam avij¤Ãya satyasya ca Óamasya ca // RamS_2,18.32 //* dharmo hi paramo loke dharme satyaæ prati«Âhitam / dharmasaæÓritam etac ca pitur vacanam uttamam // RamS_2,18.33 // saæÓrutya ca pitur vÃkyaæ mÃtur và brÃhmaïasya và / na kartavyaæ v­thà vÅra dharmam ÃÓritya ti«Âhatà // RamS_2,18.34 // so 'haæ na Óak«yÃmi pitur niyogam ativartitum / pitur hi vacanÃd vÅra kaikeyyÃhaæ pracodita÷ // RamS_2,18.35 // tad enÃæ vis­jÃnÃryÃæ k«atradharmÃÓritÃæ matim / dharmam ÃÓraya mà taik«ïyaæ madbuddhir anugamyatÃm // RamS_2,18.36 // tam evam uktvà sauhÃrdÃd bhrÃtaraæ lak«maïÃgraja÷ / uvÃca bhÆya÷ kausalyÃæ präjali÷ ÓirasÃnata÷ // RamS_2,18.37 // anumanyasva mÃæ devi gami«yantam ito vanam / ÓÃpitÃsi mama prÃïai÷ kuru svastyayanÃni me / tÅrïapratij¤aÓ ca vanÃt punar e«yÃmy ahaæ purÅm // RamS_2,18.38 //* yaÓo hy ahaæ kevalarÃjyakÃraïÃn na p­«Âhata÷ kartum alaæ mahodayam / adÅrghakÃle na tu devi jÅvite v­ïe 'varÃm adya mahÅm adharmata÷ // RamS_2,18.39 // prasÃdayan narav­«abha÷ sa mÃtaraæ parÃkramÃj jigami«ur eva daï¬akÃn / athÃnujaæ bh­Óam anuÓÃsya darÓanaæ cakÃra tÃæ h­di jananÅæ pradak«iïam // RamS_2,18.40 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 19 atha taæ vyathayà dÅnaæ saviÓe«am amar«itam / Óvasantam iva nÃgendraæ ro«avisphÃritek«aïam // RamS_2,19.1 // ÃsÃdya rÃma÷ saumitriæ suh­daæ bhrÃtaraæ priyam / uvÃcedaæ sa dhairyeïa dhÃrayan sattvam ÃtmavÃn // RamS_2,19.2 // saumitre yo 'bhi«ekÃrthe mama sambhÃrasambhrama÷ / abhi«ekaniv­ttyarthe so 'stu sambhÃrasambhrama÷ // RamS_2,19.3 // yasyà madabhi«ekÃrthaæ mÃnasaæ paritapyate / mÃtà na÷ sà yathà na syÃt saviÓaÇkà tathà kuru // RamS_2,19.4 // tasyÃ÷ ÓaÇkÃmayaæ du÷khaæ muhÆrtam api notsahe / manasi pratisaæjÃtaæ saumitre 'ham upek«itum // RamS_2,19.5 // na buddhipÆrvaæ nÃbuddhaæ smarÃmÅha kadÃcana / mÃt÷ïÃæ và pitur vÃhaæ k­tam alpaæ ca vipriyam // RamS_2,19.6 // satya÷ satyÃbhisaædhaÓ ca nityaæ satyaparÃkrama÷ / paralokabhayÃd bhÅto nirbhayo 'stu pità mama // RamS_2,19.7 // tasyÃpi hi bhaved asmin karmaïy apratisaæh­te / satyaæ neti manastÃpas tasya tÃpas tapec ca mÃm // RamS_2,19.8 // abhi«ekavidhÃnaæ tu tasmÃt saæh­tya lak«maïa / anvag evÃham icchÃmi vanaæ gantum ita÷ puna÷ // RamS_2,19.9 // mama pravrÃjanÃd adya k­tak­tyà n­pÃtmajà / sutaæ bharatam avyagram abhi«ecayità tata÷ // RamS_2,19.10 // mayi cÅrÃjinadhare jaÂÃmaï¬aladhÃriïi / gate 'raïyaæ ca kaikeyyà bhavi«yati mana÷sukham // RamS_2,19.11 // buddhi÷ praïÅtà yeneyaæ manaÓ ca susamÃhitam / tat tu nÃrhÃmi saækle«Âuæ pravraji«yÃmi mÃciram // RamS_2,19.12 // k­tÃntas tv eva saumitre dra«Âavyo matpravÃsane / rÃjyasya ca vitÅrïasya punar eva nivartane // RamS_2,19.13 // kaikeyyÃ÷ pratipattir hi kathaæ syÃn mama pŬane / yadi bhÃvo na daivo 'yaæ k­tÃntavihito bhavet // RamS_2,19.14 // jÃnÃsi hi yathà saumya na mÃt­«u mamÃntaram / bhÆtapÆrvaæ viÓe«o và tasyà mayi sute 'pi và // RamS_2,19.15 // so 'bhi«ekaniv­ttyarthai÷ pravÃsÃrthaiÓ ca durvacai÷ / ugrair vÃkyair ahaæ tasyà nÃnyad daivÃt samarthaye // RamS_2,19.16 // kathaæ prak­tisampannà rÃjaputrÅ tathÃguïà / brÆyÃt sà prÃk­teva strÅ matpŬÃæ bhart­saænidhau // RamS_2,19.17 // yad acintyaæ tu tad daivaæ bhÆte«v api na hanyate / vyaktaæ mayi ca tasyÃæ ca patito hi viparyaya÷ // RamS_2,19.18 // kaÓcid daivena saumitre yoddhum utsahate pumÃn / yasya na grahaïaæ kiæcit karmaïo 'nyatra d­Óyate // RamS_2,19.19 // sukhadu÷khe bhayakrodhau lÃbhÃlÃbhau bhavÃbhavau / yasya kiæcit tathà bhÆtaæ nanu daivasya karma tat // RamS_2,19.20 // vyÃhate 'py abhi«eke me paritÃpo na vidyate / tasmÃd aparitÃpa÷ saæs tvam apy anuvidhÃya mÃm / pratisaæhÃraya k«ipram Ãbhi«ecanikÅæ kriyÃm // RamS_2,19.21 //* na lak«maïÃsmin mama rÃjyavighne mÃtà yavÅyasy atiÓaÇkanÅyà / daivÃbhipannà hi vadanty ani«Âaæ jÃnÃsi daivaæ ca tathà prabhÃvam // RamS_2,19.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 20 iti bruvati rÃme tu lak«maïo 'dha÷Óirà muhu÷ / Órutvà madhyaæ jagÃmeva manasà du÷khahar«ayo÷ // RamS_2,20.1 // tadà tu baddhvà bhrukuÂÅæ bhruvor madhye narar«abha÷ / niÓaÓvÃsa mahÃsarpo bilastha iva ro«ita÷ // RamS_2,20.2 // tasya du«prativÅk«yaæ tad bhrukuÂÅsahitaæ tadà / babhau kruddhasya siæhasya mukhasya sad­Óaæ mukham // RamS_2,20.3 // agrahas taæ vidhunvaæs tu hastÅ hastam ivÃtmana÷ / tiryag Ærdhvaæ ÓarÅre ca pÃtayitvà ÓirodharÃm // RamS_2,20.4 // agrÃk«ïà vÅk«amÃïas tu tiryag bhrÃtaram abravÅt / asthÃne sambhramo yasya jÃto vai sumahÃn ayam // RamS_2,20.5 // dharmado«aprasaÇgena lokasyÃnatiÓaÇkayà / kathaæ hy etad asambhrÃntas tvadvidho vaktum arhati // RamS_2,20.6 // yathà daivam aÓauï¬Åraæ Óauï¬Åra÷ k«atriyar«abha÷ / kiæ nÃma k­païaæ daivam aÓaktam abhiÓaæsasi // RamS_2,20.7 // pÃpayos tu kathaæ nÃma tayo÷ ÓaÇkà na vidyate / santi dharmopadhÃ÷ Ólak«ïà dharmÃtman kiæ na budhyase // RamS_2,20.8 // lokavidvi«Âam Ãrabdhaæ tvadanyasyÃbhi«ecanam / yeneyam Ãgatà dvaidhaæ tava buddhir mahÅpate / sa hi dharmo mama dve«ya÷ prasaÇgÃd yasya muhyasi // RamS_2,20.9 //* yady api pratipattis te daivÅ cÃpi tayor matam / tathÃpy upek«aïÅyaæ te na me tad api rocate // RamS_2,20.10 // viklavo vÅryahÅno ya÷ sa daivam anuvartate / vÅrÃ÷ saæbhÃvitÃtmÃno na daivaæ paryupÃsate // RamS_2,20.11 // daivaæ puru«akÃreïa ya÷ samartha÷ prabÃdhitum / na daivena vipannÃrtha÷ puru«a÷ so 'vasÅdati // RamS_2,20.12 // drak«yanti tv adya daivasya pauru«aæ puru«asya ca / daivamÃnu«ayor adya vyaktà vyaktir bhavi«yati // RamS_2,20.13 // adya matpauru«ahataæ daivaæ drak«yanti vai janÃ÷ / yad daivÃd Ãhataæ te 'dya d­«Âaæ rÃjyÃbhi«ecanam // RamS_2,20.14 // atyaÇkuÓam ivoddÃmaæ gajaæ madabaloddhatam / pradhÃvitam ahaæ daivaæ pauru«eïa nivartaye // RamS_2,20.15 // lokapÃlÃ÷ samastÃs te nÃdya rÃmÃbhi«ecanam / na ca k­tsnÃs trayo lokà vihanyu÷ kiæ puna÷ pità // RamS_2,20.16 // yair vivÃsas tavÃraïye mitho rÃjan samarthita÷ / araïye te vivatsyanti caturdaÓa samÃs tathà // RamS_2,20.17 // ahaæ tadÃÓÃæ chetsyÃmi pitus tasyÃÓ ca yà tava / abhi«ekavighÃtena putrarÃjyÃya vartate // RamS_2,20.18 // madbalena viruddhÃya na syÃd daivabalaæ tathà / prabhavi«yati du÷khÃya yathograæ pauru«aæ mama // RamS_2,20.19 // Ærdhvaæ var«asahasrÃnte prajÃpÃlyam anantaram / ÃryaputrÃ÷ kari«yanti vanavÃsaæ gate tvayi // RamS_2,20.20 // pÆrvarÃjar«iv­ttyà hi vanavÃso vidhÅyate / prajà nik«ipya putre«u putravat paripÃlane // RamS_2,20.21 // sa ced rÃjany anekÃgre rÃjyavibhramaÓaÇkayà / naivam icchasi dharmÃtman rÃjyaæ rÃma tvam Ãtmani // RamS_2,20.22 // pratijÃne ca te vÅra mà bhÆvaæ vÅralokabhÃk / rÃjyaæ ca tava rak«eyam ahaæ veleva sÃgaram // RamS_2,20.23 // maÇgalair abhi«i¤casva tatra tvaæ vyÃp­to bhava / aham eko mahÅpÃlÃn alaæ vÃrayituæ balÃt // RamS_2,20.24 // na ÓobhÃrthÃv imau bÃhÆ na dhanur bhÆ«aïÃya me / nÃsirÃbandhanÃrthÃya na ÓarÃ÷ stambhahetava÷ // RamS_2,20.25 // amitradamanÃrthaæ me sarvam etac catu«Âayam / na cÃhaæ kÃmaye 'tyarthaæ ya÷ syÃc chatrur mato mama // RamS_2,20.26 // asinà tÅk«ïadhÃreïa vidyuccalitavarcasà / prag­hÅtena vai Óatruæ vajriïaæ và na kalpaye // RamS_2,20.27 // kha¬gani«pe«ani«pi«Âair gahanà duÓcarà ca me / hastyaÓvanarahastoruÓirobhir bhavità mahÅ // RamS_2,20.28 // kha¬gadhÃrà hatà me 'dya dÅpyamÃnà ivÃdraya÷ / pati«yanti dvipà bhÆmau meghà iva savidyuta÷ // RamS_2,20.29 // baddhagodhÃÇgulitrÃïe prag­hÅtaÓarÃsane / kathaæ puru«amÃnÅ syÃt puru«ÃïÃæ mayi sthite // RamS_2,20.30 // bahubhiÓ caikam atyasyann ekena ca bahƤ janÃn / viniyok«yÃmy ahaæ bÃïÃn n­vÃjigajamarmasu // RamS_2,20.31 // adya me 'straprabhÃvasya prabhÃva÷ prabhavi«yati / rÃj¤aÓ cÃprabhutÃæ kartuæ prabhutvaæ ca tava prabho // RamS_2,20.32 // adya candanasÃrasya keyÆrÃmok«aïasya ca / vasÆnÃæ ca vimok«asya suh­dÃæ pÃlanasya ca // RamS_2,20.33 // anurÆpÃv imau bÃhÆ rÃma karma kari«yata÷ / abhi«ecanavighnasya kart÷ïÃæ te nivÃraïe // RamS_2,20.34 // bravÅhi ko 'dyaiva mayà viyujyatÃæ tavÃsuh­t prÃïayaÓa÷ suh­jjanai÷ / yathà taveyaæ vasudhà vaÓe bhavet tathaiva mÃæ ÓÃdhi tavÃsmi kiækara÷ // RamS_2,20.35 // vim­jya bëpaæ parisÃntvya cÃsak­t sa lak«maïaæ rÃghavavaæÓavardhana÷ / uvÃca pitrye vacane vyavasthitaæ nibodha mÃm e«a hi saumya satpatha÷ // RamS_2,20.36 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 21 taæ samÅk«ya tv avahitaæ pitur nirdeÓapÃlane / kausalyà bëpasaæruddhà vaco dharmi«Âham abravÅt // RamS_2,21.1 // ad­«Âadu÷kho dharmÃtmà sarvabhÆtapriyaævada÷ / mayi jÃto daÓarathÃt katham u¤chena vartayet // RamS_2,21.2 // yasya bh­tyÃÓ ca dÃsÃÓ ca m­«ÂÃny annÃni bhu¤jate / kathaæ sa bhok«yate nÃtho vane mÆlaphalÃny ayam // RamS_2,21.3 // ka etacchraddadhecchrutvà kasya và na bhaved bhayam / guïavÃn dayito rÃj¤o rÃghavo yad vivÃsyate // RamS_2,21.4 // tvayà vihÅnÃm iha mÃæ ÓokÃgnir atulo mahÃn / pradhak«yati yathà kak«aæ citrabhÃnur himÃtyaye // RamS_2,21.5 // kathaæ hi dhenu÷ svaæ vatsaæ gacchantaæ nÃnugacchati / ahaæ tvÃnugami«yÃmi yatra putra gami«yasi // RamS_2,21.6 // tathà nigaditaæ mÃtrà tad vÃkyaæ puru«ar«abha÷ / Órutvà rÃmo 'bravÅd vÃkyaæ mÃtaraæ bh­Óadu÷khitÃm // RamS_2,21.7 // kaikeyyà va¤cito rÃjà mayi cÃraïyam ÃÓrite / bhavatyà ca parityakto na nÆnaæ vartayi«yati // RamS_2,21.8 // bhartu÷ kila parityÃgo n­Óaæsa÷ kevalaæ striyÃ÷ / sa bhavatyà na kartavyo manasÃpi vigarhita÷ // RamS_2,21.9 // yÃvaj jÅvati kÃkutstha÷ pità me jagatÅpati÷ / ÓuÓrÆ«Ã kriyatÃæ tÃvat sa hi dharma÷ sanÃtana÷ // RamS_2,21.10 // evam uktà tu rÃmeïa kausalyà ÓubhadarÓanà / tathety uvÃca suprÅtà rÃmam akli«ÂakÃriïam // RamS_2,21.11 // evam uktas tu vacanaæ rÃmo dharmabh­tÃæ vara÷ / bhÆyas tÃm abravÅd vÃkyaæ mÃtaraæ bh­Óadu÷khitÃm // RamS_2,21.12 // mayà caiva bhavatyà ca kartavyaæ vacanaæ pitu÷ / rÃjà bhartà guru÷ Óre«Âha÷ sarve«Ãm ÅÓvara÷ prabhu÷ // RamS_2,21.13 // imÃni tu mahÃraïye vih­tya nava pa¤ca ca / var«Ãïi paramaprÅta÷ sthÃsyÃmi vacane tava // RamS_2,21.14 // evam uktà priyaæ putraæ bëpapÆrïÃnanà tadà / uvÃca paramÃrtà tu kausalyà putravatsalà // RamS_2,21.15 // ÃsÃæ rÃma sapatnÅnÃæ vastuæ madhye na me k«amam / naya mÃm api kÃkutstha vanaæ vanyÃæ m­gÅæ yathà / yadi te gamane buddhi÷ k­tà pitur apek«ayà // RamS_2,21.16 //* tÃæ tathà rudatÅæ rÃmo rudan vacanam abravÅt / jÅvantyà hi striyà bhartà daivataæ prabhur eva ca / bhavatyà mama caivÃdya rÃjà prabhavati prabhu÷ // RamS_2,21.17 //* bharataÓ cÃpi dharmÃtmà sarvabhÆtapriyaævada÷ / bhavatÅm anuvarteta sa hi dharmarata÷ sadà // RamS_2,21.18 // yathà mayi tu ni«krÃnte putraÓokena pÃrthiva÷ / Óramaæ nÃvÃpnuyÃt kiæcid apramattà tathà kuru // RamS_2,21.19 // vratopavÃsaniratà yà nÃrÅ paramottamà / bhartÃraæ nÃnuvarteta sà ca pÃpagatir bhavet // RamS_2,21.20 // ÓuÓrÆ«Ãm eva kurvÅta bhartu÷ priyahite ratà / e«a dharma÷ purà d­«Âo loke vede Óruta÷ sm­ta÷ // RamS_2,21.21 // pÆjyÃs te matk­te devi brÃhmaïÃÓ caiva suvratÃ÷ / evaæ kÃlaæ pratÅk«asva mamÃgamanakÃÇk«iïÅ // RamS_2,21.22 // prÃpsyase paramaæ kÃmaæ mayi pratyÃgate sati / yadi dharmabh­tÃæ Óre«Âho dhÃrayi«yati jÅvitam // RamS_2,21.23 // evam uktà tu rÃmeïa bëpaparyÃkulek«aïà / kausalyà putraÓokÃrtà rÃmaæ vacanam abravÅt / gaccha putra tvam ekÃgro bhadraæ te 'stu sadà vibho // RamS_2,21.24 //* tathà hi rÃmaæ vanavÃsaniÓcitaæ samÅk«ya devÅ parameïa cetasà / uvÃca rÃmaæ Óubhalak«aïaæ vaco babhÆva ca svastyayanÃbhikÃÇk«iïÅ // RamS_2,21.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 22 sÃpanÅya tam ÃyÃsam upasp­Óya jalaæ Óuci / cakÃra mÃtà rÃmasya maÇgalÃni manasvinÅ // RamS_2,22.1 // svasti sÃdhyÃÓ ca viÓve ca marutaÓ ca mahar«aya÷ / svasti dhÃtà vidhÃtà ca svasti pÆ«Ã bhago 'ryamà // RamS_2,22.2 // ­tavaÓ caiva pak«ÃÓ ca mÃsÃ÷ saævatsarÃ÷ k«apÃ÷ / dinÃni ca muhÆrtÃÓ ca svasti kurvantu te sadà // RamS_2,22.3 // sm­tir dh­tiÓ ca dharmaÓ ca pÃntu tvÃæ putra sarvata÷ / skandaÓ ca bhagavÃn deva÷ somaÓ ca sab­haspati÷ // RamS_2,22.4 // saptar«ayo nÃradaÓ ca te tvÃæ rak«antu sarvata÷ / nak«atrÃïi ca sarvÃïi grahÃÓ ca sahadevatÃ÷ / mahÃvanÃni carato munive«asya dhÅmata÷ // RamS_2,22.5 //* plavagà v­Ócikà daæÓà maÓakÃÓ caiva kÃnane / sarÅs­pÃÓ ca kÅÂÃÓ ca mà bhÆvan gahane tava // RamS_2,22.6 // mahÃdvipÃÓ ca siæhÃÓ ca vyÃghrà ­k«ÃÓ ca daæ«Âriïa÷ / mahi«Ã÷ Ó­Çgiïo raudrà na te druhyantu putraka // RamS_2,22.7 // n­mÃæsabhojanà raudrà ye cÃnye sattvajÃtaya÷ / mà ca tvÃæ hiæsi«u÷ putra mayà sampÆjitÃs tv iha // RamS_2,22.8 // ÃgamÃs te ÓivÃ÷ santu sidhyantu ca parÃkramÃ÷ / sarvasampattayo rÃma svastimÃn gaccha putraka // RamS_2,22.9 // svasti te 'stv Ãntarik«ebhya÷ pÃrthivebhya÷ puna÷ puna÷ / sarvebhyaÓ caiva devebhyo ye ca te paripanthina÷ // RamS_2,22.10 // sarvalokaprabhur brahmà bhÆtabhartà tathar«aya÷ / ye ca Óe«Ã÷ surÃs te tvÃæ rak«antu vanavÃsinam // RamS_2,22.11 // iti mÃlyai÷ suragaïÃn gandhaiÓ cÃpi yaÓasvinÅ / stutibhiÓ cÃnurÆpÃbhir ÃnarcÃyatalocanà // RamS_2,22.12 // yan maÇgalaæ sahasrÃk«e sarvadevanamask­te / v­tranÃÓe samabhavat tat te bhavatu maÇgalam // RamS_2,22.13 // yan maÇgalaæ suparïasya vinatÃkalpayat purà / am­taæ prÃrthayÃnasya tat te bhavatu maÇgalam // RamS_2,22.14 // o«adhÅæ cÃpi siddhÃrthÃæ viÓalyakaraïÅæ ÓubhÃm / cakÃra rak«Ãæ kausalyà mantrair abhijajÃpa ca // RamS_2,22.15 // Ãnamya mÆrdhni cÃghrÃya pari«vajya yaÓasvinÅ / avadat putra siddhÃrtho gaccha rÃma yathÃsukham // RamS_2,22.16 // arogaæ sarvasiddhÃrtham ayodhyÃæ punar Ãgatam / paÓyÃmi tvÃæ sukhaæ vatsa susthitaæ rÃjaveÓmani // RamS_2,22.17 // mayÃrcità devagaïÃ÷ ÓivÃdayo mahar«ayo bhÆtamahÃsuroragÃ÷ / abhiprayÃtasya vanaæ cirÃya te hitÃni kÃÇk«antu diÓaÓ ca rÃghava // RamS_2,22.18 // itÅva cÃÓrupratipÆrïalocanà samÃpya ca svastyayanaæ yathÃvidhi / pradak«iïaæ caiva cakÃra rÃghavaæ puna÷ punaÓ cÃpi nipŬya sasvaje // RamS_2,22.19 // tathà tu devyà sa k­tapradak«iïo nipŬya mÃtuÓ caraïau puna÷ puna÷ / jagÃma sÅtÃnilayaæ mahÃyaÓÃ÷ sa rÃghava÷ prajvalita÷ svayà Óriyà // RamS_2,22.20 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 23 abhivÃdya tu kausalyÃæ rÃma÷ samprasthito vanam / k­tasvastyayano mÃtrà dharmi«Âhe vartmani sthita÷ // RamS_2,23.1 // virÃjayan rÃjasuto rÃjamÃrgaæ narair v­tam / h­dayÃny Ãmamantheva janasya guïavattayà // RamS_2,23.2 // vaidehÅ cÃpi tat sarvaæ na ÓuÓrÃva tapasvinÅ / tad eva h­di tasyÃÓ ca yauvarÃjyÃbhi«ecanam // RamS_2,23.3 // devakÃryaæ sma sà k­tvà k­taj¤Ã h­«Âacetanà / abhij¤Ã rÃjadharmÃïÃæ rÃjaputraæ pratÅk«ate // RamS_2,23.4 // praviveÓÃtha rÃmas tu svaveÓma suvibhÆ«itam / prah­«ÂajanasampÆrïaæ hriyà kiæcid avÃÇmukha÷ // RamS_2,23.5 // atha sÅtà samutpatya vepamÃnà ca taæ patim / apaÓyac chokasaætaptaæ cintÃvyÃkulitendriyam // RamS_2,23.6 // vivarïavadanaæ d­«Âvà taæ prasvinnam amar«aïam / Ãha du÷khÃbhisaætaptà kim idÃnÅm idaæ prabho // RamS_2,23.7 // adya bÃrhaspata÷ ÓrÅmÃn yukta÷ pu«yo na rÃghava / procyate brÃhmaïai÷ prÃj¤ai÷ kena tvam asi durmanÃ÷ // RamS_2,23.8 // na te ÓataÓalÃkena jalaphenanibhena ca / Ãv­taæ vadanaæ valgu chattreïÃbhivirÃjate // RamS_2,23.9 // vyajanÃbhyÃæ ca mukhyÃbhyÃæ Óatapattranibhek«aïam / candrahaæsaprakÃÓÃbhyÃæ vÅjyate na tavÃnanam // RamS_2,23.10 // vÃgmino bandinaÓ cÃpi prah­«ÂÃs tvÃæ narar«abha / stuvanto nÃdya d­Óyante maÇgalai÷ sÆtamÃgadhÃ÷ // RamS_2,23.11 // na te k«audraæ ca dadhi ca brÃhmaïà vedapÃragÃ÷ / mÆrdhni mÆrdhÃvasiktasya dadhati sma vidhÃnata÷ // RamS_2,23.12 // na tvÃæ prak­taya÷ sarvà ÓreïÅmukhyÃÓ ca bhÆ«itÃ÷ / anuvrajitum icchanti paurajÃnapadÃs tathà // RamS_2,23.13 // caturbhir vegasampannair hayai÷ käcanabhÆ«aïai÷ / mukhya÷ pu«yaratho yukta÷ kiæ na gacchati te 'grata÷ // RamS_2,23.14 // na hastÅ cÃgrata÷ ÓrÅmÃæs tava lak«aïapÆjita÷ / prayÃïe lak«yate vÅra k­«ïameghagiriprabha÷ // RamS_2,23.15 // na ca käcanacitraæ te paÓyÃmi priyadarÓana / bhadrÃsanaæ purask­tya yÃntaæ vÅrapura÷saram // RamS_2,23.16 // abhi«eko yadà sajja÷ kim idÃnÅm idaæ tava / apÆrvo mukhavarïaÓ ca na prahar«aÓ ca lak«yate // RamS_2,23.17 // itÅva vilapantÅæ tÃæ provÃca raghunandana÷ / sÅte tatrabhavÃæs tÃta÷ pravrÃjayati mÃæ vanam // RamS_2,23.18 // kule mahati sambhÆte dharmaj¤e dharmacÃriïi / Ó­ïu jÃnaki yenedaæ krameïÃbhyÃgataæ mama // RamS_2,23.19 // rÃj¤Ã satyapratij¤ena pitrà daÓarathena me / kaikeyyai prÅtamanasà purà dattau mahÃvarau // RamS_2,23.20 // tayÃdya mama sajje 'sminn abhi«eke n­podyate / pracodita÷ sa samayo dharmeïa pratinirjita÷ // RamS_2,23.21 // caturdaÓa hi var«Ãïi vastavyaæ daï¬ake mayà / pitrà me bharataÓ cÃpi yauvarÃjye niyojita÷ / so 'haæ tvÃm Ãgato dra«Âuæ prasthito vijanaæ vanam // RamS_2,23.22 //* bharatasya samÅpe te nÃhaæ kathya÷ kadÃcana / ­ddhiyuktà hi puru«Ã na sahante parastavam / tasmÃn na te guïÃ÷ kathyà bharatasyÃgrato mama // RamS_2,23.23 //* nÃpi tvaæ tena bhartavyà viÓe«eïa kadÃcana / anukÆlatayà Óakyaæ samÅpe tasya vartitum // RamS_2,23.24 // ahaæ cÃpi pratij¤Ãæ tÃæ guro÷ samanupÃlayan / vanam adyaiva yÃsyÃmi sthirà bhava manasvini // RamS_2,23.25 // yÃte ca mayi kalyÃïi vanaæ munini«evitam / vratopavÃsaratayà bhavitavyaæ tvayÃnaghe // RamS_2,23.26 // kÃlyam utthÃya devÃnÃæ k­tvà pÆjÃæ yathÃvidhi / vanditavyo daÓaratha÷ pità mama nareÓvara÷ // RamS_2,23.27 // mÃtà ca mama kausalyà v­ddhà saætÃpakarÓità / dharmam evÃgrata÷ k­tvà tvatta÷ sammÃnam arhati // RamS_2,23.28 // vanditavyÃÓ ca te nityaæ yÃ÷ Óe«Ã mama mÃtara÷ / snehapraïayasambhogai÷ samà hi mama mÃtara÷ // RamS_2,23.29 // bhrÃt­putrasamau cÃpi dra«Âavyau ca viÓe«ata÷ / tvayà lak«maïaÓatrughnau prÃïai÷ priyatarau mama // RamS_2,23.30 // vipriyaæ na ca kartavyaæ bharatasya kadÃcana / sa hi rÃjà prabhuÓ caiva deÓasya ca kulasya ca // RamS_2,23.31 // ÃrÃdhità hi ÓÅlena prayatnaiÓ copasevitÃ÷ / rÃjÃna÷ samprasÅdanti prakupyanti viparyaye // RamS_2,23.32 // aurasÃn api putrÃn hi tyajanty ahitakÃriïa÷ / samarthÃn samprag­hïanti janÃn api narÃdhipÃ÷ // RamS_2,23.33 // ahaæ gami«yÃmi mahÃvanaæ priye tvayà hi vastavyam ihaiva bhÃmini / yathà vyalÅkaæ kuru«e na kasyacit tathà tvayà kÃryam idaæ vaco mama // RamS_2,23.34 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 24 evam uktà tu vaidehÅ priyÃrhà priyavÃdinÅ / praïayÃd eva saækruddhà bhartÃram idam abravÅt // RamS_2,24.1 // Ãryaputra pità mÃtà bhrÃtà putras tathà snu«Ã / svÃni puïyÃni bhu¤jÃnÃ÷ svaæ svaæ bhÃgyam upÃsate // RamS_2,24.2 // bhartur bhÃgyaæ tu bhÃryaikà prÃpnoti puru«ar«abha / ataÓ caivÃham Ãdi«Âà vane vastavyam ity api // RamS_2,24.3 // na pità nÃtmajo nÃtmà na mÃtà na sakhÅjana÷ / iha pretya ca nÃrÅïÃæ patir eko gati÷ sadà // RamS_2,24.4 // yadi tvaæ prasthito durgaæ vanam adyaiva rÃghava / agratas te gami«yÃmi m­dnantÅ kuÓakaïÂakÃn // RamS_2,24.5 // År«yÃro«au bahi«k­tya bhuktaÓe«am ivodakam / naya mÃæ vÅra viÓrabdha÷ pÃpaæ mayi na vidyate // RamS_2,24.6 // prÃsÃdÃgrair vimÃnair và vaihÃyasagatena và / sarvÃvasthÃgatà bhartu÷ pÃdacchÃyà viÓi«yate // RamS_2,24.7 // anuÓi«ÂÃsmi mÃtrà ca pitrà ca vividhÃÓrayam / nÃsmi samprati vaktavyà vartitavyaæ yathà mayà // RamS_2,24.8 // sukhaæ vane nivatsyÃmi yathaiva bhavane pitu÷ / acintayantÅ trÅæl lokÃæÓ cintayantÅ pativratam // RamS_2,24.9 // ÓuÓrÆ«amÃïà te nityaæ niyatà brahmacÃriïÅ / saha raæsye tvayà vÅra vane«u madhugandhi«u // RamS_2,24.10 // tvaæ hi kartuæ vane Óakto rÃma samparipÃlanam / anyasyÃpi janasyeha kiæ punar mama mÃnada // RamS_2,24.11 // phalamÆlÃÓanà nityaæ bhavi«yÃmi na saæÓaya÷ / na te du÷khaæ kari«yÃmi nivasantÅ saha tvayà // RamS_2,24.12 // icchÃmi sarita÷ ÓailÃn palvalÃni vanÃni ca / dra«Âuæ sarvatra nirbhÅtà tvayà nÃthena dhÅmatà // RamS_2,24.13 // haæsakÃraï¬avÃkÅrïÃ÷ padminÅ÷ sÃdhupu«pitÃ÷ / iccheyaæ sukhinÅ dra«Âuæ tvayà vÅreïa saægatà // RamS_2,24.14 // saha tvayà viÓÃlÃk«a raæsye paramanandinÅ / evaæ var«asahasrÃïÃæ Óataæ vÃhaæ tvayà saha // RamS_2,24.15 // svarge 'pi ca vinà vÃso bhavità yadi rÃghava / tvayà mama naravyÃghra nÃhaæ tam api rocaye // RamS_2,24.16 // ahaæ gami«yÃmi vanaæ sudurgamaæ m­gÃyutaæ vÃnaravÃraïair yutam / vane nivatsyÃmi yathà pitur g­he tavaiva pÃdÃv upag­hya saæmatà // RamS_2,24.17 // ananyabhÃvÃm anuraktacetasaæ tvayà viyuktÃæ maraïÃya niÓcitÃm / nayasva mÃæ sÃdhu kuru«va yÃcanÃæ na te mayÃto gurutà bhavi«yati // RamS_2,24.18 // tathà bruvÃïÃm api dharmavatsalo na ca sma sÅtÃæ n­varo ninÅ«ati / uvÃca cainÃæ bahu saænivartane vane nivÃsasya ca du÷khitÃæ prati // RamS_2,24.19 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 25 sa evaæ bruvatÅæ sÅtÃæ dharmaj¤o dharmavatsala÷ / nivartanÃrthe dharmÃtmà vÃkyam etad uvÃca ha // RamS_2,25.1 // sÅte mahÃkulÅnÃsi dharme ca niratà sadà / ihÃcara svadharmaæ tvaæ mà yathà manasa÷ sukham // RamS_2,25.2 // sÅte yathà tvÃæ vak«yÃmi tathà kÃryaæ tvayÃbale / vane do«Ã hi bahavo vadatas tÃn nibodha me // RamS_2,25.3 // sÅte vimucyatÃm e«Ã vanavÃsak­tà mati÷ / bahudo«aæ hi kÃntÃraæ vanam ity abhidhÅyate // RamS_2,25.4 // hitabuddhyà khalu vaco mayaitad abhidhÅyate / sadà sukhaæ na jÃnÃmi du÷kham eva sadà vanam // RamS_2,25.5 // girinirjharasambhÆtà girikandaravÃsinÃm / siæhÃnÃæ ninadà du÷khÃ÷ Órotuæ du÷kham ato vanam // RamS_2,25.6 // supyate parïaÓayyÃsu svayaæ bhagnÃsu bhÆtale / rÃtri«u Óramakhinnena tasmÃd du÷khataraæ vanam // RamS_2,25.7 // upavÃsaÓ ca kartavyo yathÃprÃïena maithili / jaÂÃbhÃraÓ ca kartavyo valkalÃmbaradhÃriïà // RamS_2,25.8 // atÅva vÃtas timiraæ bubhuk«Ã cÃtra nityaÓa÷ / bhayÃni ca mahÃnty atra tato du÷khataraæ vanam // RamS_2,25.9 // sarÅs­pÃÓ ca bahavo bahurÆpÃÓ ca bhÃmini / caranti p­thivÅæ darpÃd ato du÷khataraæ vanam // RamS_2,25.10 // nadÅnilayanÃ÷ sarpà nadÅkuÂilagÃmina÷ / ti«Âhanty Ãv­tya panthÃnam ato du÷khataraæ vanam // RamS_2,25.11 // pataægà v­ÓcikÃ÷ kÅÂà daæÓÃÓ ca maÓakai÷ saha / bÃdhante nityam abale sarvaæ du÷kham ato vanam // RamS_2,25.12 // drumÃ÷ kaïÂakinaÓ caiva kuÓakÃÓÃÓ ca bhÃmini / vane vyÃkulaÓÃkhÃgrÃs tena du÷khataraæ vanam // RamS_2,25.13 // tad alaæ te vanaæ gatvà k«amaæ na hi vanaæ tava / vim­Óann iha paÓyÃmi bahudo«ataraæ vanam // RamS_2,25.14 // vanaæ tu netuæ na k­tà matis tadà babhÆva rÃmeïa yadà mahÃtmanà / na tasya sÅtà vacanaæ cakÃra tat tato 'bravÅd rÃmam idaæ sudu÷khità // RamS_2,25.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 26 etat tu vacanaæ Órutvà sÅtà rÃmasya du÷khità / prasaktÃÓrumukhÅ mandam idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,26.1 // ye tvayà kÅrtità do«Ã vane vastavyatÃæ prati / guïÃn ity eva tÃn viddhi tava snehapurask­tÃn // RamS_2,26.2 // tvayà ca saha gantavyaæ mayà gurujanÃj¤ayà / tvadviyogena me rÃma tyaktavyam iha jÅvitam // RamS_2,26.3 // na ca mÃæ tvatsamÅpasthÃm api Óaknoti rÃghava / surÃïÃm ÅÓvara÷ Óakra÷ pradhar«ayitum ojasà // RamS_2,26.4 // patihÅnà tu yà nÃrÅ na sà Óak«yati jÅvitum / kÃmam evaævidhaæ rÃma tvayà mama vidarÓitam // RamS_2,26.5 // atha cÃpi mahÃprÃj¤a brÃhmaïÃnÃæ mayà Órutam / purà pit­g­he satyaæ vastavyaæ kila me vane // RamS_2,26.6 // lak«aïibhyo dvijÃtibhya÷ ÓrutvÃhaæ vacanaæ g­he / vanavÃsak­totsÃhà nityam eva mahÃbala // RamS_2,26.7 // ÃdeÓo vanavÃsasya prÃptavya÷ sa mayà kila / sà tvayà saha tatrÃhaæ yÃsyÃmi priya nÃnyathà // RamS_2,26.8 // k­tÃdeÓà bhavi«yÃmi gami«yÃmi saha tvayà / kÃlaÓ cÃyaæ samutpanna÷ satyavÃg bhavatu dvija÷ // RamS_2,26.9 // vanavÃse hi jÃnÃmi du÷khÃni bahudhà kila / prÃpyante niyataæ vÅra puru«air ak­tÃtmabhi÷ // RamS_2,26.10 // kanyayà ca pitur gehe vanavÃsa÷ Óruto mayà / bhik«iïyÃ÷ sÃdhuv­ttÃyà mama mÃtur ihÃgrata÷ // RamS_2,26.11 // prasÃditaÓ ca vai pÆrvaæ tvaæ vai bahuvidhaæ prabho / gamanaæ vanavÃsasya kÃÇk«itaæ hi saha tvayà // RamS_2,26.12 // k­tak«aïÃhaæ bhadraæ te gamanaæ prati rÃghava / vanavÃsasya ÓÆrasya caryà hi mama rocate // RamS_2,26.13 // ÓuddhÃtman premabhÃvÃd dhi bhavi«yÃmi vikalma«Ã / bhartÃram anugacchantÅ bhartà hi mama daivatam // RamS_2,26.14 // pretyabhÃve 'pi kalyÃïa÷ saægamo me saha tvayà / Órutir hi ÓrÆyate puïyà brÃhmaïÃnÃæ yaÓasvinÃm // RamS_2,26.15 // iha loke ca pit­bhir yà strÅ yasya mahÃmate / adbhir dattà svadharmeïa pretyabhÃve 'pi tasya sà // RamS_2,26.16 // evam asmÃt svakÃæ nÃrÅæ suv­ttÃæ hi pativratÃm / nÃbhirocayase netuæ tvaæ mÃæ keneha hetunà // RamS_2,26.17 // bhaktÃæ pativratÃæ dÅnÃæ mÃæ samÃæ sukhadu÷khayo÷ / netum arhasi kÃkutstha samÃnasukhadu÷khinÅm // RamS_2,26.18 // yadi mÃæ du÷khitÃm evaæ vanaæ netuæ na cecchasi / vi«am agniæ jalaæ vÃham ÃsthÃsye m­tyukÃraïÃt // RamS_2,26.19 // evaæ bahuvidhaæ taæ sà yÃcate gamanaæ prati / nÃnumene mahÃbÃhus tÃæ netuæ vijanaæ vanam // RamS_2,26.20 // evam uktà tu sà cintÃæ maithilÅ samupÃgatà / snÃpayantÅva gÃm u«ïair aÓrubhir nayanacyutai÷ // RamS_2,26.21 // cintayantÅæ tathà tÃæ tu nivartayitum ÃtmavÃn / krodhÃvi«ÂÃæ tu vaidehÅæ kÃkutstho bahv asÃntvayat // RamS_2,26.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 27 sÃntvyamÃnà tu rÃmeïa maithilÅ janakÃtmajà / vanavÃsanimittÃya bhartÃram idam abravÅt // RamS_2,27.1 // sà tam uttamasaævignà sÅtà vipulavak«asam / praïayÃc cÃbhimÃnÃc ca paricik«epa rÃghavam // RamS_2,27.2 // kiæ tvÃmanyata vaideha÷ pità me mithilÃdhipa÷ / rÃma jÃmÃtaraæ prÃpya striyaæ puru«avigraham // RamS_2,27.3 // an­taæ balaloko 'yam aj¤ÃnÃd yaddhi vak«yati / tejo nÃsti paraæ rÃme tapatÅva divÃkare // RamS_2,27.4 // kiæ hi k­tvà vi«aïïas tvaæ kuto và bhayam asti te / yat parityaktukÃmas tvaæ mÃm ananyaparÃyaïÃm // RamS_2,27.5 // dyumatsenasutaæ vÅra satyavantam anuvratÃm / sÃvitrÅm iva mÃæ viddhi tvam ÃtmavaÓavartinÅm // RamS_2,27.6 // na tv ahaæ manasÃpy anyaæ dra«ÂÃsmi tvad­te 'nagha / tvayà rÃghava gaccheyaæ yathÃnyà kulapÃæsanÅ // RamS_2,27.7 // svayaæ tu bhÃryÃæ kaumÃrÅæ ciram adhyu«itÃæ satÅm / ÓailÆ«a iva mÃæ rÃma parebhyo dÃtum icchasi // RamS_2,27.8 // sa mÃm anÃdÃya vanaæ na tvaæ prasthÃtum arhasi / tapo và yadi vÃraïyaæ svargo và syÃt saha tvayà // RamS_2,27.9 // na ca me bhavità tatra kaÓcit pathi pariÓrama÷ / p­«Âhatas tava gacchantyà vihÃraÓayane«v api // RamS_2,27.10 // kuÓakÃÓaÓare«Åkà ye ca kaïÂakino drumÃ÷ / tÆlÃjinasamasparÓà mÃrge mama saha tvayà // RamS_2,27.11 // mahÃvÃtasamuddhÆtaæ yan mÃm avakari«yati / rajo ramaïa tan manye parÃrdhyam iva candanam // RamS_2,27.12 // ÓÃdvale«u yad Ãsi«ye vanÃnte vanagocarà / kuthÃstaraïatalpe«u kiæ syÃt sukhataraæ tata÷ // RamS_2,27.13 // pattraæ mÆlaæ phalaæ yat tvam alpaæ và yadi và bahu / dÃsyasi svayam Ãh­tya tan me 'm­tarasopamam // RamS_2,27.14 // na mÃtur na pitus tatra smari«yÃmi na veÓmana÷ / ÃrtavÃny upabhu¤jÃnà pu«pÃïi ca phalÃni ca // RamS_2,27.15 // na ca tatra gata÷ kiæcid dra«Âum arhasi vipriyam / matk­te na ca te Óoko na bhavi«yÃmi durbharà // RamS_2,27.16 // yas tvayà saha sa svargo nirayo yas tvayà vinà / iti jÃnan parÃæ prÅtiæ gaccha rÃma mayà saha // RamS_2,27.17 // atha mÃm evam avyagrÃæ vanaæ naiva nayi«yasi / vi«am adyaiva pÃsyÃmi mà viÓaæ dvi«atÃæ vaÓam // RamS_2,27.18 // paÓcÃd api hi du÷khena mama naivÃsti jÅvitam / ujjhitÃyÃs tvayà nÃtha tadaiva maraïaæ varam // RamS_2,27.19 // idaæ hi sahituæ Óokaæ muhÆrtam api notsahe / kiæ punar daÓavar«Ãïi trÅïi caikaæ ca du÷khità // RamS_2,27.20 // iti sà Óokasaætaptà vilapya karuïaæ bahu / cukroÓa patim Ãyastà bh­Óam ÃliÇgya sasvaram // RamS_2,27.21 // sà viddhà bahubhir vÃkyair digdhair iva gajÃÇganà / cirasaæniyataæ bëpaæ mumocÃgnim ivÃraïi÷ // RamS_2,27.22 // tasyÃ÷ sphaÂikasaækÃÓaæ vÃri saætÃpasambhavam / netrÃbhyÃæ parisusrÃva paÇkajÃbhyÃm ivodakam // RamS_2,27.23 // tÃæ pari«vajya bÃhubhyÃæ visaæj¤Ãm iva du÷khitÃm / uvÃca vacanaæ rÃma÷ pariviÓvÃsayaæs tadà // RamS_2,27.24 // na devi tava du÷khena svargam apy abhirocaye / na hi me 'sti bhayaæ kiæcit svayambhor iva sarvata÷ // RamS_2,27.25 // tava sarvam abhiprÃyam avij¤Ãya ÓubhÃnane / vÃsaæ na rocaye 'raïye ÓaktimÃn api rak«aïe // RamS_2,27.26 // yat s­«ÂÃsi mayà sÃrdhaæ vanavÃsÃya maithili / na vihÃtuæ mayà Óakyà kÅrtir Ãtmavatà yathà // RamS_2,27.27 // dharmas tu gajanÃsoru sadbhir Ãcarita÷ purà / taæ cÃham anuvarte 'dya yathà sÆryaæ suvarcalà // RamS_2,27.28 // e«a dharmas tu suÓroïi pitur mÃtuÓ ca vaÓyatà / ataÓ cÃj¤Ãæ vyatikramya nÃhaæ jÅvitum utsahe // RamS_2,27.29 // sa mÃæ pità yathà ÓÃsti satyadharmapathe sthita÷ / tathà vartitum icchÃmi sa hi dharma÷ sanÃtana÷ / anugacchasva mÃæ bhÅru sahadharmacarÅ bhava // RamS_2,27.30 //* brÃhmaïebhyaÓ ca ratnÃni bhik«ukebhyaÓ ca bhojanam / dehi cÃÓaæsamÃnebhya÷ saætvarasva ca mÃciram // RamS_2,27.31 // anukÆlaæ tu sà bhartur j¤Ãtvà gamanam Ãtmana÷ / k«ipraæ pramudità devÅ dÃtum evopacakrame // RamS_2,27.32 // tata÷ prah­«Âà paripÆrïamÃnasà yaÓasvinÅ bhartur avek«ya bhëitam / dhanÃni ratnÃni ca dÃtum aÇganà pracakrame dharmabh­tÃæ manasvinÅ // RamS_2,27.33 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 28 tato 'bravÅn mahÃtejà rÃmo lak«maïam agrata÷ / sthitaæ prÃggÃminaæ vÅraæ yÃcamÃnaæ k­täjalim // RamS_2,28.1 // mayÃdya saha saumitre tvayi gacchati tad vanam / ko bhari«yati kausalyÃæ sumitrÃæ và yaÓasvinÅm // RamS_2,28.2 // abhivar«ati kÃmair ya÷ parjanya÷ p­thivÅm iva / sa kÃmapÃÓaparyasto mahÃtejà mahÅpati÷ // RamS_2,28.3 // sà hi rÃjyam idaæ prÃpya n­pasyÃÓvapate÷ sutà / du÷khitÃnÃæ sapatnÅnÃæ na kari«yati Óobhanam // RamS_2,28.4 // evam uktas tu rÃmeïa lak«maïa÷ Ólak«ïayà girà / pratyuvÃca tadà rÃmaæ vÃkyaj¤o vÃkyakovidam // RamS_2,28.5 // tavaiva tejasà vÅra bharata÷ pÆjayi«yati / kausalyÃæ ca sumitrÃæ ca prayato nÃtra saæÓaya÷ // RamS_2,28.6 // kausalyà bibh­yÃd Ãryà sahasram api madvidhÃn / yasyÃ÷ sahasraæ grÃmÃïÃæ samprÃptam upajÅvanam // RamS_2,28.7 // dhanur ÃdÃya saÓaraæ khanitrapiÂakÃdhara÷ / agratas te gami«yÃmi panthÃnam anudarÓayan // RamS_2,28.8 // Ãhari«yÃmi te nityaæ mÆlÃni ca phalÃni ca / vanyÃni yÃni cÃnyÃni svÃhÃrÃïi tapasvinÃm // RamS_2,28.9 // bhavÃæs tu saha vaidehyà girisÃnu«u raæsyate / ahaæ sarvaæ kari«yÃmi jÃgrata÷ svapataÓ ca te // RamS_2,28.10 // rÃmas tv anena vÃkyena suprÅta÷ pratyuvÃca tam / vrajÃp­cchasva saumitre sarvam eva suh­jjanam // RamS_2,28.11 // ye ca rÃj¤o dadau divye mahÃtmà varuïa÷ svayam / janakasya mahÃyaj¤e dhanu«Å raudradarÓane // RamS_2,28.12 // abhedyakavace divye tÆïÅ cÃk«ayasÃyakau / Ãdityavimalau cobhau kha¬gau hemapari«k­tau // RamS_2,28.13 // satk­tya nihitaæ sarvam etad ÃcÃryasadmani / sa tvam Ãyudham ÃdÃya k«ipram Ãvraja lak«maïa // RamS_2,28.14 // sa suh­jjanam Ãmantrya vanavÃsÃya niÓcita÷ / ik«vÃkugurum Ãmantrya jagrÃhÃyudham uttamam // RamS_2,28.15 // tad divyaæ rÃjaÓÃrdÆla÷ satk­taæ mÃlyabhÆ«itam / rÃmÃya darÓayÃmÃsa saumitri÷ sarvam Ãyudham // RamS_2,28.16 // tam uvÃcÃtmavÃn rÃma÷ prÅtyà lak«maïam Ãgatam / kÃle tvam Ãgata÷ saumya kÃÇk«ite mama lak«maïa // RamS_2,28.17 // ahaæ pradÃtum icchÃmi yad idaæ mÃmakaæ dhanam / brÃhmaïebhyas tapasvibhyas tvayà saha paraætapa // RamS_2,28.18 // vasantÅha d­¬haæ bhaktyà guru«u dvijasattamÃ÷ / te«Ãm api ca me bhÆya÷ sarve«Ãæ copajÅvinÃm // RamS_2,28.19 // vasi«Âhaputraæ tu suyaj¤am Ãryaæ tvam ÃnayÃÓu pravaraæ dvijÃnÃm / abhiprayÃsyÃmi vanaæ samastÃn abhyarcya Ói«ÂÃn aparÃn dvijÃtÅn // RamS_2,28.20 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 29 tata÷ ÓÃsanam Ãj¤Ãya bhrÃtu÷ Óubhataraæ priyam / gatvà sa praviveÓÃÓu suyaj¤asya niveÓanam // RamS_2,29.1 // taæ vipram agnyagÃrasthaæ vanditvà lak«maïo 'bravÅt / sakhe 'bhyÃgaccha paÓya tvaæ veÓma du«karakÃriïa÷ // RamS_2,29.2 // tata÷ saædhyÃm upÃsyÃÓu gatvà saumitriïà saha / ju«Âaæ tat prÃviÓal lak«myà ramyaæ rÃmaniveÓanam // RamS_2,29.3 // tam Ãgataæ vedavidaæ präjali÷ sÅtayà saha / suyaj¤am abhicakrÃma rÃghavo 'gnim ivÃrcitam // RamS_2,29.4 // jÃtarÆpamayair mukhyair aÇgadai÷ kuï¬alai÷ Óubhai÷ / sahemasÆtrair maïibhi÷ keyÆrair valayair api // RamS_2,29.5 // anyaiÓ ca ratnair bahubhi÷ kÃkutstha÷ pratyapÆjayat / suyaj¤aæ sa tadovÃca rÃma÷ sÅtÃpracodita÷ // RamS_2,29.6 // hÃraæ ca hemasÆtraæ ca bhÃryÃyai saumya hÃraya / raÓanÃæ cÃdhunà sÅtà dÃtum icchati te sakhe // RamS_2,29.7 // paryaÇkam agryÃstaraïaæ nÃnÃratnavibhÆ«itam / tam apÅcchati vaidehÅ prati«ÂhÃpayituæ tvayi // RamS_2,29.8 // nÃga÷ Óatruæjayo nÃma mÃtulo yaæ dadau mama / taæ te gajasahasreïa dadÃmi dvijapuægava // RamS_2,29.9 // ity ukta÷ sa hi rÃmeïa suyaj¤a÷ pratig­hya tat / rÃmalak«maïasÅtÃnÃæ prayuyojÃÓi«a÷ ÓivÃ÷ // RamS_2,29.10 // atha bhrÃtaram avyagraæ priyaæ rÃma÷ priyaævada÷ / saumitriæ tam uvÃcedaæ brahmeva tridaÓeÓvaram // RamS_2,29.11 // agastyaæ kauÓikaæ caiva tÃv ubhau brÃhmaïottamau / arcayÃhÆya saumitre ratnai÷ sasyam ivÃmbubhi÷ // RamS_2,29.12 // kausalyÃæ ca ya ÃÓÅrbhir bhakta÷ paryupati«Âhati / ÃcÃryas taittirÅyÃïÃm abhirÆpaÓ ca vedavit // RamS_2,29.13 // tasya yÃnaæ ca dÃsÅÓ ca saumitre saæpradÃpaya / kauÓeyÃni ca vastrÃïi yÃvat tu«yati sa dvija÷ // RamS_2,29.14 // sÆtaÓ citrarathaÓ cÃrya÷ saciva÷ suciro«ita÷ / to«ayainaæ mahÃrhaiÓ ca ratnair vastrair dhanais tathà // RamS_2,29.15 // ÓÃlivÃhasahasraæ ca dve Óate bhadrakÃæs tathà / vya¤janÃrthaæ ca saumitre gosahasram upÃkuru // RamS_2,29.16 // tata÷ sa puru«avyÃghras tad dhanaæ lak«maïa÷ svayam / yathoktaæ brÃhmaïendrÃïÃm adadÃd dhanado yathà // RamS_2,29.17 // athÃbravÅd bëpakalÃæs ti«ÂhataÓ copajÅvina÷ / sampradÃya bahu dravyam ekaikasyopajÅvina÷ // RamS_2,29.18 // lak«maïasya ca yad veÓma g­haæ ca yad idaæ mama / aÓÆnyaæ kÃryam ekaikaæ yÃvadÃgamanaæ mama // RamS_2,29.19 // ity uktvà du÷khitaæ sarvaæ janaæ tam upajÅvinam / uvÃcedaæ dhanÃdhyak«aæ dhanam ÃnÅyatÃm iti / tato 'sya dhanam Ãjahru÷ sarvam evopajÅvina÷ // RamS_2,29.20 //* tata÷ sa puru«avyÃghras tad dhanaæ sahalak«maïa÷ / dvijebhyo bÃlav­ddhebhya÷ k­païebhyo 'bhyadÃpayat // RamS_2,29.21 // tatrÃsÅt piÇgalo gÃrgyas trijaÂo nÃma vai dvija÷ / à pa¤camÃyÃ÷ kak«yÃyà nainaæ kaÓcid avÃrayat // RamS_2,29.22 // sa rÃjaputram ÃsÃdya trijaÂo vÃkyam abravÅt / nirdhano bahuputro 'smi rÃjaputra mahÃyaÓa÷ / u¤chav­ttir vane nityaæ pratyavek«asva mÃm iti // RamS_2,29.23 //* tam uvÃca tato rÃma÷ parihÃsasamanvitam / gavÃæ sahasram apy ekaæ na tu viÓrÃïitaæ mayà / parik«ipasi daï¬ena yÃvat tÃvad avÃpsyasi // RamS_2,29.24 //* sa ÓÃÂÅæ tvarita÷ kaÂyÃæ saæbhrÃnta÷ parive«Âya tÃm / Ãvidhya daï¬aæ cik«epa sarvaprÃïena vegita÷ // RamS_2,29.25 // uvÃca ca tato rÃmas taæ gÃrgyam abhisÃntvayan / manyur na khalu kartavya÷ parihÃso hy ayaæ mama // RamS_2,29.26 // tata÷ sabhÃryas trijaÂo mahÃmunir gavÃm anÅkaæ pratig­hya modita÷ / yaÓobalaprÅtisukhopab­æhiïÅs tad ÃÓi«a÷ pratyavadan mahÃtmana÷ // RamS_2,29.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 30 dattvà tu saha vaidehyà brÃhmaïebhyo dhanaæ bahu / jagmatu÷ pitaraæ dra«Âuæ sÅtayà saha rÃghavau // RamS_2,30.1 // tato g­hÅte du«prek«ye aÓobhetÃæ tadÃyudhe / mÃlÃdÃmabhir Ãsakte sÅtayà samalaæk­te // RamS_2,30.2 // tata÷ prÃsÃdaharmyÃïi vimÃnaÓikharÃïi ca / adhiruhya jana÷ ÓrÅmÃn udÃsÅno vyalokayat // RamS_2,30.3 // na hi rathyÃ÷ sma Óakyante gantuæ bahujanÃkulÃ÷ / Ãruhya tasmÃt prÃsÃdÃn dÅnÃ÷ paÓyanti rÃghavam // RamS_2,30.4 // padÃtiæ varjitacchattraæ rÃmaæ d­«Âvà tadà janÃ÷ / Æcur bahuvidhà vÃca÷ Óokopahatacetasa÷ // RamS_2,30.5 // yaæ yÃntam anuyÃti sma caturaÇgabalaæ mahat / tam ekaæ sÅtayà sÃrdham anuyÃti sma lak«maïa÷ // RamS_2,30.6 // aiÓvaryasya rasaj¤a÷ san kÃminÃæ caiva kÃmada÷ / necchaty evÃn­taæ kartuæ pitaraæ dharmagauravÃt // RamS_2,30.7 // yà na Óakyà purà dra«Âuæ bhÆtair ÃkÃÓagair api / tÃm adya sÅtÃæ paÓyanti rÃjamÃrgagatà janÃ÷ // RamS_2,30.8 // aÇgarÃgocitÃæ sÅtÃæ raktacandanasevinÅm / var«am u«ïaæ ca ÓÅtaæ ca ne«yaty ÃÓu vivarïatÃm // RamS_2,30.9 // adya nÆnaæ daÓaratha÷ sattvam ÃviÓya bhëate / na hi rÃjà priyaæ putraæ vivÃsayitum arhati // RamS_2,30.10 // nirguïasyÃpi putrasya kathaæ syÃd vipravÃsanam / kiæ punar yasya loko 'yaæ jito v­ttena kevalam // RamS_2,30.11 // Ãn­Óaæsyam anukroÓa÷ Órutaæ ÓÅlaæ dama÷ Óama÷ / rÃghavaæ Óobhayanty ete «a¬guïÃ÷ puru«ottamam // RamS_2,30.12 // tasmÃt tasyopaghÃtena prajÃ÷ paramapŬitÃ÷ / audakÃnÅva sattvÃni grÅ«me salilasaæk«ayÃt // RamS_2,30.13 // pŬayà pŬitaæ sarvaæ jagad asya jagatpate÷ / mÆlasyevopaghÃtena v­k«a÷ pu«paphalopaga÷ // RamS_2,30.14 // te lak«maïa iva k«ipraæ sapatnya÷ sahabÃndhavÃ÷ / gacchantam anugacchÃmo yena gacchati rÃghava÷ // RamS_2,30.15 // udyÃnÃni parityajya k«etrÃïi ca g­hÃïi ca / ekadu÷khasukhà rÃmam anugacchÃma dhÃrmikam // RamS_2,30.16 // samuddh­tanidhÃnÃni paridhvastÃjirÃïi ca / upÃttadhanadhÃnyÃni h­tasÃrÃïi sarvaÓa÷ // RamS_2,30.17 // rajasÃbhyavakÅrïÃni parityaktÃni daivatai÷ / asmattyaktÃni veÓmÃni kaikeyÅ pratipadyatÃm // RamS_2,30.18 // vanaæ nagaram evÃstu yena gacchati rÃghava÷ / asmÃbhiÓ ca parityaktaæ puraæ saæpadyatÃæ vanam // RamS_2,30.19 // bilÃni daæ«Âriïa÷ sarve sÃnÆni m­gapak«iïa÷ / asmattyaktaæ prapadyantÃæ sevyamÃnaæ tyajantu ca // RamS_2,30.20 // ity evaæ vividhà vÃco nÃnÃjanasamÅritÃ÷ / ÓuÓrÃva rÃma÷ Órutvà ca na vicakre 'sya mÃnasam // RamS_2,30.21 // pratÅk«amÃïo 'bhijanaæ tadÃrtam anÃrtarÆpa÷ prahasann ivÃtha / jagÃma rÃma÷ pitaraæ did­k«u÷ pitur nideÓaæ vidhivac cikÅr«u÷ // RamS_2,30.22 // tat pÆrvam aik«vÃkasuto mahÃtmà rÃmo gami«yan vanam ÃrtarÆpam / vyati«Âhata prek«ya tadà sumantraæ pitur mahÃtmà pratihÃraïÃrtham // RamS_2,30.23 // pitur nideÓena tu dharmavatsalo vanapraveÓe k­tabuddhiniÓcaya÷ / sa rÃghava÷ prek«ya sumantram abravÅn nivedayasvÃgamanaæ n­pÃya me // RamS_2,30.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 31 sa rÃmapre«ita÷ k«ipraæ saætÃpakalu«endriya÷ / praviÓya n­patiæ sÆto ni÷Óvasantaæ dadarÓa ha // RamS_2,31.1 // Ãlokya tu mahÃprÃj¤a÷ paramÃkulacetasaæ / rÃmam evÃnuÓocantaæ sÆta÷ präjalir Ãsadat // RamS_2,31.2 // ayaæ sa puru«avyÃghra dvÃri ti«Âhati te suta÷ / brÃhmaïebhyo dhanaæ dattvà sarvaæ caivopajÅvinÃm // RamS_2,31.3 // sa tvà paÓyatu bhadraæ te rÃma÷ satyaparÃkrama÷ / sarvÃn suh­da Ãp­cchya tvÃm idÃnÅæ did­k«ate // RamS_2,31.4 // gami«yati mahÃraïyaæ taæ paÓya jagatÅpate / v­taæ rÃjaguïai÷ sarvair Ãdityam iva raÓmibhi÷ // RamS_2,31.5 // sa satyavÃdÅ dharmÃtmà gÃmbhÅryÃt sÃgaropama÷ / ÃkÃÓa iva ni«paÇko narendra÷ pratyuvÃca tam // RamS_2,31.6 // sumantrÃnaya me dÃrÃn ye kecid iha mÃmakÃ÷ / dÃrai÷ pariv­ta÷ sarvair dra«Âum icchÃmi rÃghavam // RamS_2,31.7 // so 'nta÷puram atÅtyaiva striyas tà vÃkyam abravÅt / Ãryo hvayati vo rÃjà gamyatÃæ tatra mÃciram // RamS_2,31.8 // evam uktÃ÷ striya÷ sarvÃ÷ sumantreïa n­pÃj¤ayà / pracakramus tad bhavanaæ bhartur Ãj¤Ãya ÓÃsanam // RamS_2,31.9 // ardhasaptaÓatÃs tÃs tu pramadÃs tÃmralocanÃ÷ / kausalyÃæ parivÃryÃtha Óanair jagmur dh­tavratÃ÷ // RamS_2,31.10 // Ãgate«u ca dÃre«u samavek«ya mahÅpati÷ / uvÃca rÃjà taæ sÆtaæ sumantrÃnaya me sutam // RamS_2,31.11 // sa sÆto rÃmam ÃdÃya lak«maïaæ maithilÅæ tadà / jagÃmÃbhimukhas tÆrïaæ sakÃÓaæ jagatÅpate÷ // RamS_2,31.12 // sa rÃjà putram ÃyÃntaæ d­«Âvà dÆrÃt k­täjalim / utpapÃtÃsanÃt tÆrïam Ãrta÷ strÅjanasaæv­ta÷ // RamS_2,31.13 // so 'bhidudrÃva vegena rÃmaæ d­«Âvà viÓÃæpati÷ / tam asaæprÃpya du÷khÃrta÷ papÃta bhuvi mÆrchita÷ // RamS_2,31.14 // taæ rÃmo 'bhyapatat k«ipraæ lak«maïaÓ ca mahÃratha÷ / visaæj¤am iva du÷khena saÓokaæ n­patiæ tadà // RamS_2,31.15 // strÅsahasraninÃdaÓ ca saæjaj¤e rÃjaveÓmani / hà hà rÃmeti sahasà bhÆ«aïadhvanimÆrchita÷ // RamS_2,31.16 // taæ pari«vajya bÃhubhyÃæ tÃv ubhau rÃmalak«maïau / paryaÇke sÅtayà sÃrdhaæ rudanta÷ samaveÓayan // RamS_2,31.17 // atha rÃmo muhÆrtena labdhasaæj¤aæ mahÅpatim / uvÃca präjalir bhÆtvà ÓokÃrïavapariplutam // RamS_2,31.18 // Ãp­cche tvÃæ mahÃrÃja sarve«Ãm ÅÓvaro 'si na÷ / prasthitaæ daï¬akÃraïyaæ paÓya tvaæ kuÓalena mÃm // RamS_2,31.19 // lak«maïaæ cÃnujÃnÅhi sÅtà cÃnveti mÃæ vanam / kÃraïair bahubhis tathyair vÃryamÃïau na cecchata÷ // RamS_2,31.20 // anujÃnÅhi sarvÃn na÷ Óokam uts­jya mÃnada / lak«maïaæ mÃæ ca sÅtÃæ ca prajÃpatir iva prajÃ÷ // RamS_2,31.21 // pratÅk«amÃïam avyagram anuj¤Ãæ jagatÅpate÷ / uvÃca rÃjà samprek«ya vanavÃsÃya rÃghavam // RamS_2,31.22 // ahaæ rÃghava kaikeyyà varadÃnena mohita÷ / ayodhyÃyÃs tvam evÃdya bhava rÃjà nig­hya mÃm // RamS_2,31.23 // evam ukto n­patinà rÃmo dharmabh­tÃæ vara÷ / pratyuvÃcäjaliæ k­tvà pitaraæ vÃkyakovida÷ // RamS_2,31.24 // bhavÃn var«asahasrÃya p­thivyà n­pate pati÷ / ahaæ tv araïye vatsyÃmi na me kÃryaæ tvayÃn­tam // RamS_2,31.25 // Óreyase v­ddhaye tÃta punarÃgamanÃya ca / gacchasvÃri«Âam avyagra÷ panthÃnam akutobhayam // RamS_2,31.26 // adya tv idÃnÅæ rajanÅæ putra mà gaccha sarvathà / mÃtaraæ mÃæ ca saæpaÓyan vasemÃm adya ÓarvarÅm / tarpita÷ sarvakÃmais tvaæ Óva÷kÃle sÃdhayi«yasi // RamS_2,31.27 //* atha rÃmas tathà Órutvà pitur Ãrtasya bhëitam / lak«maïena saha bhrÃtrà dÅno vacanam abravÅt // RamS_2,31.28 // prÃpsyÃmi yÃn adya guïÃn ko me ÓvastÃn pradÃsyati / apakramaïam evÃta÷ sarvakÃmair ahaæ v­ïe // RamS_2,31.29 // iyaæ sarëÂrà sajanà dhanadhÃnyasamÃkulà / mayà vis­«Âà vasudhà bharatÃya pradÅyatÃm // RamS_2,31.30 // apagacchatu te du÷khaæ mà bhÆr bëpaparipluta÷ / na hi k«ubhyati durdhar«a÷ samudra÷ saritÃæ pati÷ // RamS_2,31.31 // naivÃhaæ rÃjyam icchÃmi na sukhaæ na ca maithilÅm / tvÃm ahaæ satyam icchÃmi nÃn­taæ puru«ar«abha // RamS_2,31.32 // puraæ ca rëÂraæ ca mahÅ ca kevalà mayà nis­«Âà bharatÃya dÅyatÃm / ahaæ nideÓaæ bhavato 'nupÃlayan vanaæ gami«yÃmi cirÃya sevitum // RamS_2,31.33 // mayà nis­«ÂÃæ bharato mahÅm imÃæ saÓailakhaï¬Ãæ sapurÃæ sakÃnanÃm / ÓivÃæ susÅmÃm anuÓÃstu kevalaæ tvayà yad uktaæ n­pate yathÃstu tat // RamS_2,31.34 // na me tathà pÃrthiva dhÅyate mano mahatsu kÃme«u na cÃtmana÷ priye / yathà nideÓe tava Ói«Âasaæmate vyapaitu du÷khaæ tava matk­te 'nagha // RamS_2,31.35 // tad adya naivÃnagha rÃjyam avyayaæ na sarvakÃmÃn na sukhaæ na maithilÅm / na jÅvitaæ tvÃm an­tena yojayan v­ïÅya satyaæ vratam astu te tathà // RamS_2,31.36 // phalÃni mÆlÃni ca bhak«ayan vane girÅæÓ ca paÓyan sarita÷ sarÃæsi ca / vanaæ praviÓyaiva vicitrapÃdapaæ sukhÅ bhavi«yÃmi tavÃstu nirv­ti÷ // RamS_2,31.37 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 32 tata÷ sumantram aik«vÃka÷ pŬito 'tra pratij¤ayà / sabëpam atini÷Óvasya jagÃdedaæ puna÷ puna÷ // RamS_2,32.1 // sÆta ratnasusampÆrïà caturvidhabalà camÆ÷ / rÃghavasyÃnuyÃtrÃrthaæ k«ipraæ pratividhÅyatÃm // RamS_2,32.2 // rÆpÃjÅvÃÓca ÓÃlinyo vaïijaÓ ca mahÃdhanÃ÷ / Óobhayantu kumÃrasya vÃhinÅæ suprasÃritÃ÷ // RamS_2,32.3 // ye cainam upajÅvanti ramate yaiÓ ca vÅryata÷ / te«Ãæ bahuvidhaæ dattvà tÃn apy atra niyojaya // RamS_2,32.4 // nighnan m­gÃn ku¤jarÃæÓ ca pibaæÓ cÃraïyakaæ madhu / nadÅÓ ca vividhÃ÷ paÓyan na rÃjyaæ saæsmari«yati // RamS_2,32.5 // dhÃnyakoÓaÓ ca ya÷ kaÓcid dhanakoÓaÓ ca mÃmaka÷ / tau rÃmam anugacchetÃæ vasantaæ nirjane vane // RamS_2,32.6 // yajan puïye«u deÓe«u vis­jaæÓ cÃptadak«iïÃ÷ / ­«ibhiÓ ca samÃgamya pravatsyati sukhaæ vane // RamS_2,32.7 // bharataÓ ca mahÃbÃhur ayodhyÃæ pÃlayi«yati / sarvakÃmai÷ puna÷ ÓrÅmÃn rÃma÷ saæsÃdhyatÃm iti // RamS_2,32.8 // evaæ bruvati kÃkutsthe kaikeyyà bhayam Ãgatam / mukhaæ cÃpy agamaccho«aæ svaraÓ cÃpi nyarudhyata // RamS_2,32.9 // sà vi«aïïà ca saætrastà kaikeyÅ vÃkyam abravÅt / rÃjyaæ gatajanaæ sÃdho pÅtamaï¬Ãæ surÃm iva / nirÃsvÃdyatamaæ ÓÆnyaæ bharato nÃbhipatsyate // RamS_2,32.10 //* kaikeyyÃæ muktalajjÃyÃæ vadantyÃm atidÃruïam / rÃjà daÓaratho vÃkyam uvÃcÃyatalocanÃm / vahantaæ kiæ tudasi mÃæ niyujya dhuri mÃhite // RamS_2,32.11 //* kaikeyÅ dviguïaæ kruddhà rÃjÃnam idam abravÅt / tavaiva vaæÓe sagaro jye«Âhaæ putram upÃrudhat / asama¤ja iti khyÃtaæ tathÃyaæ gantum arhati // RamS_2,32.12 //* evam ukto dhig ity eva rÃjà daÓaratho 'bravÅt / vrŬitaÓ ca jana÷ sarva÷ sà ca tan nÃvabudhyata // RamS_2,32.13 // tatra v­ddho mahÃmÃtra÷ siddhÃrtho nÃma nÃmata÷ / Óucir bahumato rÃj¤a÷ kaikeyÅm idam abravÅt // RamS_2,32.14 // asama¤jo g­hÅtvà tu krŬita÷ pathi dÃrakÃn / sarayvÃ÷ prak«ipann apsu ramate tena durmati÷ // RamS_2,32.15 // taæ d­«Âvà nÃgarÃ÷ sarve kruddhà rÃjÃnam abruvan / asama¤jaæ v­ïÅ«vaikam asmÃn và rëÂravardhana // RamS_2,32.16 // tÃn uvÃca tato rÃjà kiænimittam idaæ bhayam / tÃÓ cÃpi rÃj¤Ã saæp­«Âà vÃkyaæ prak­tayo 'bruvan // RamS_2,32.17 // krŬitas tv e«a na÷ putrÃn bÃlÃn udbhrÃntacetana÷ / sarayvÃæ prak«ipan maurkhyÃd atulÃæ prÅtim aÓnute // RamS_2,32.18 // sa tÃsÃæ vacanaæ Órutvà prak­tÅnÃæ narÃdhipa / taæ tatyÃjÃhitaæ putraæ tÃsÃæ priyacikÅr«ayà // RamS_2,32.19 // ity evam atyajad rÃjà sagaro vai sudhÃrmika÷ / rÃma÷ kim akarot pÃpaæ yenaivam uparudhyate // RamS_2,32.20 // Órutvà tu siddhÃrthavaco rÃjà ÓrÃntatarasvana÷ / Óokopahatayà vÃcà kaikeyÅm idam abravÅt // RamS_2,32.21 // anuvraji«yÃmy aham adya rÃmaæ rÃjyaæ parityajya sukhaæ dhanaæ ca / sahaiva rÃj¤Ã bharatena ca tvaæ yathà sukhaæ bhuÇk«va cirÃya rÃjyam // RamS_2,32.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 33 mahÃmÃtravaca÷ Órutvà rÃmo daÓarathaæ tadà / anvabhëata vÃkyaæ tu vinayaj¤o vinÅtavat // RamS_2,33.1 // tyaktabhogasya me rÃjan vane vanyena jÅvata÷ / kiæ kÃryam anuyÃtreïa tyaktasaÇgasya sarvata÷ // RamS_2,33.2 // yo hi dattvà dvipaÓre«Âhaæ kak«yÃyÃæ kurute mana÷ / rajjusnehena kiæ tasya tyajata÷ ku¤jarottamam // RamS_2,33.3 // tathà mama satÃæ Óre«Âha kiæ dhvajinyà jagatpate / sarvÃïy evÃnujÃnÃmi cÅrÃïy evÃnayantu me // RamS_2,33.4 // khanitrapiÂake cobhe mamÃnayata gacchata÷ / caturdaÓa vane vÃsaæ var«Ãïi vasato mama // RamS_2,33.5 // atha cÅrÃïi kaikeyÅ svayam Ãh­tya rÃghavam / uvÃca paridhatsveti janaughe nirapatrapà // RamS_2,33.6 // sa cÅre puru«avyÃghra÷ kaikeyyÃ÷ pratig­hya te / sÆk«mavastram avak«ipya munivastrÃïy avasta ha // RamS_2,33.7 // lak«maïaÓ cÃpi tatraiva vihÃya vasane Óubhe / tÃpasÃc chÃdane caiva jagrÃha pitur agrata÷ // RamS_2,33.8 // athÃtmaparidhÃnÃrthaæ sÅtà kauÓeyavÃsinÅ / samÅk«ya cÅraæ saætrastà p­«atÅ vÃgurÃm iva // RamS_2,33.9 // sà vyapatrapamÃïeva pratig­hya ca durmanÃ÷ / gandharvarÃjapratimaæ bhartÃram idam abravÅt / kathaæ nu cÅraæ badhnanti munayo vanavÃsina÷ // RamS_2,33.10 //* k­tvà kaïÂhe ca sà cÅram ekam ÃdÃya pÃïinà / tasthau hy akuÓalà tatra vrŬità janakÃtmajà // RamS_2,33.11 // tasyÃs tat k«ipram Ãgamya rÃmo dharmabh­tÃæ vara÷ / cÅraæ babandha sÅtÃyÃ÷ kauÓeyasyopari svayam // RamS_2,33.12 // tasyÃæ cÅraæ vasÃnÃyÃæ nÃthavatyÃm anÃthavat / pracukroÓa jana÷ sarvo dhik tvÃæ daÓarathaæ tv iti // RamS_2,33.13 // sa ni÷Óvasyo«ïam aik«vÃkas tÃæ bhÃryÃm idam abravÅt / kaikeyi kuÓacÅreïa na sÅtà gantum arhati // RamS_2,33.14 // nanu paryÃptam etat te pÃpe rÃmavivÃsanam / kim ebhi÷ k­païair bhÆya÷ pÃtakair api te k­tai÷ // RamS_2,33.15 // evaæ bruvantaæ pitaraæ rÃma÷ samprasthito vanam / avÃkÓirasam ÃsÅnam idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,33.16 // iyaæ dhÃrmika kausalyà mama mÃtà yaÓasvinÅ / v­ddhà cÃk«udraÓÅlà ca na ca tvÃæ devagarhite // RamS_2,33.17 // mayà vihÅnÃæ varada prapannÃæ ÓokasÃgaram / ad­«ÂapÆrvavyasanÃæ bhÆya÷ saæmantum arhasi // RamS_2,33.18 // imÃæ mahendropamajÃtagarbhiïÅæ tathà vidhÃtuæ jananÅæ mamÃrhasi / yathà vanasthe mayi ÓokakarÓità na jÅvitaæ nyasya yamak«ayaæ vrajet // RamS_2,33.19 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 34 rÃmasya tu vaca÷ Órutvà munive«adharaæ ca tam / samÅk«ya saha bhÃryÃbhÅ rÃjà vigatacetana÷ // RamS_2,34.1 // nainaæ du÷khena saætapta÷ pratyavaik«ata rÃghavam / na cainam abhisamprek«ya pratyabhëata durmanÃ÷ // RamS_2,34.2 // sa muhÆrtam ivÃsaæj¤o du÷khitaÓ ca mahÅpati÷ / vilalÃpa mahÃbÃhÆ rÃmam evÃnucintayan // RamS_2,34.3 // manye khalu mayà pÆrvaæ vivatsà bahava÷ k­tÃ÷ / prÃïino hiæsità vÃpi tasmÃd idam upasthitam // RamS_2,34.4 // na tv evÃnÃgate kÃle dehÃc cyavati jÅvitam / kaikeyyà kliÓyamÃnasya m­tyur mama na vidyate // RamS_2,34.5 // yo 'haæ pÃvakasaækÃÓaæ paÓyÃmi purata÷ sthitam / vihÃya vasane sÆk«me tÃpasÃcchÃdam Ãtmajam // RamS_2,34.6 // ekasyÃ÷ khalu kaikeyyÃ÷ k­te 'yaæ kliÓyate jana÷ / svÃrthe prayatamÃnÃyÃ÷ saæÓritya nik­tiæ tv imÃm // RamS_2,34.7 // evam uktvà tu vacanaæ bëpeïa pihitendriya÷ / rÃmeti sak­d evoktvà vyÃhartuæ na ÓaÓÃka ha // RamS_2,34.8 // saæj¤Ãæ tu pratilabhyaiva muhÆrtÃt sa mahÅpati÷ / netrÃbhyÃm aÓrupÆrïÃbhyÃæ sumantram idam abravÅt // RamS_2,34.9 // aupavÃhyaæ rathaæ yuktvà tvam ÃyÃhi hayottamai÷ / prÃpayainaæ mahÃbhÃgam ito janapadÃt param // RamS_2,34.10 // evaæ manye guïavatÃæ guïÃnÃæ phalam ucyate / pitrà mÃtrà ca yat sÃdhur vÅro nirvÃsyate vanam // RamS_2,34.11 // rÃj¤o vacanam Ãj¤Ãya sumantra÷ ÓÅghravikrama÷ / yojayitvÃyayau tatra ratham aÓvair alaæk­tam // RamS_2,34.12 // taæ rathaæ rÃjaputrÃya sÆta÷ kanakabhÆ«itam / Ãcacak«e '¤jaliæ k­tvà yuktaæ paramavÃjibhi÷ // RamS_2,34.13 // rÃjà satvaram ÃhÆya vyÃp­taæ vittasaæcaye / uvÃca deÓakÃlaj¤o niÓcitaæ sarvata÷ Óuci // RamS_2,34.14 // vÃsÃæsi ca mahÃrhÃïi bhÆ«aïÃni varÃïi ca / var«Ãïy etÃni saækhyÃya vaidehyÃ÷ k«ipram Ãnaya // RamS_2,34.15 // narendreïaivam uktas tu gatvà koÓag­haæ tata÷ / prÃyacchat sarvam Ãh­tya sÅtÃyai k«ipram eva tat // RamS_2,34.16 // sà sujÃtà sujÃtÃni vaidehÅ prasthità vanam / bhÆ«ayÃmÃsa gÃtrÃïi tair vicitrair vibhÆ«aïai÷ // RamS_2,34.17 // vyarÃjayata vaidehÅ veÓma tat suvibhÆ«ità / udyato 'æÓumata÷ kÃle khaæ prabheva vivasvata÷ // RamS_2,34.18 // tÃæ bhujÃbhyÃæ pari«vajya ÓvaÓrÆr vacanam abravÅt / anÃcarantÅæ k­païaæ mÆrdhny upÃghrÃya maithilÅm // RamS_2,34.19 // asatya÷ sarvaloke 'smin satataæ satk­tÃ÷ priyai÷ / bhartÃraæ nÃnumanyante vinipÃtagataæ striya÷ // RamS_2,34.20 // sa tvayà nÃvamantavya÷ putra÷ pravrÃjito mama / tava daivatam astv e«a nirdhana÷ sadhano 'pi và // RamS_2,34.21 // vij¤Ãya vacanaæ sÅtà tasyà dharmÃrthasaæhitam / k­täjalir uvÃcedaæ ÓvaÓrÆm abhimukhe sthità // RamS_2,34.22 // kari«ye sarvam evÃham Ãryà yad anuÓÃsti mÃm / abhij¤Ãsmi yathà bhartur vartitavyaæ Órutaæ ca me // RamS_2,34.23 // na mÃm asajjanenÃryà samÃnayitum arhati / dharmÃd vicalituæ nÃham alaæ candrÃd iva prabhà // RamS_2,34.24 // nÃtantrÅ vÃdyate vÅïà nÃcakro vartate ratha÷ / nÃpati÷ sukham edhate yà syÃd api ÓatÃtmajà // RamS_2,34.25 // mitaæ dadÃti hi pità mitaæ mÃtà mitaæ suta÷ / amitasya hi dÃtÃraæ bhartÃraæ kà na pÆjayet // RamS_2,34.26 // sÃham evaægatà Óre«Âhà ÓrutadharmaparÃvarà / Ãrye kim avamanyeyaæ strÅïÃæ bhartà hi daivatam // RamS_2,34.27 // sÅtÃyà vacanaæ Órutvà kausalyà h­dayaægamam / Óuddhasattvà mumocÃÓru sahasà du÷khahar«ajam // RamS_2,34.28 // tÃæ präjalir abhikramya mÃt­madhye 'tisatk­tÃm / rÃma÷ paramadharmaj¤o mÃtaraæ vÃkyam abravÅt // RamS_2,34.29 // amba mà du÷khità bhÆs tvaæ paÓya tvaæ pitaraæ mama / k«ayo hi vanavÃsasya k«ipram eva bhavi«yati // RamS_2,34.30 // suptÃyÃs te gami«yanti navavar«Ãïi pa¤ca ca / sà samagram iha prÃptaæ mÃæ drak«yasi suh­dv­tam // RamS_2,34.31 // etÃvad abhinÅtÃrtham uktvà sa jananÅæ vaca÷ / traya÷ ÓataÓatÃrdhà hi dadarÓÃvek«ya mÃtara÷ // RamS_2,34.32 // tÃÓ cÃpi sa tathaivÃrtà mÃt÷n daÓarathÃtmaja÷ / dharmayuktam idaæ vÃkyaæ nijagÃda k­täjali÷ // RamS_2,34.33 // saævÃsÃt paru«aæ kiæcid aj¤ÃnÃd vÃpi yat k­tam / tan me samanujÃnÅta sarvÃÓ cÃmantrayÃmi va÷ // RamS_2,34.34 // jaj¤e 'tha tÃsÃæ saænÃda÷ krau¤cÅnÃm iva ni÷svana÷ / mÃnavendrasya bhÃryÃïÃm evaæ vadati rÃghave // RamS_2,34.35 // murajapaïavameghagho«avad daÓarathaveÓma babhÆva yat purà / vilapitaparidevanÃkulaæ vyasanagataæ tad abhÆt sudu÷khitam // RamS_2,34.36 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 35 atha rÃmaÓ ca sÅtà ca lak«maïaÓ ca k­täjali÷ / upasaæg­hya rÃjÃnaæ cakrur dÅnÃ÷ pradak«iïam // RamS_2,35.1 // taæ cÃpi samanuj¤Ãpya dharmaj¤a÷ sÅtayà saha / rÃghava÷ ÓokasaæmƬho jananÅm abhyavÃdayat // RamS_2,35.2 // anvak«aæ lak«maïo bhrÃtu÷ kausalyÃm abhyavÃdayat / atha mÃtu÷ sumitrÃyà jagrÃha caraïau puna÷ // RamS_2,35.3 // taæ vandamÃnaæ rudatÅ mÃtà saumitrim abravÅt / hitakÃmà mahÃbÃhuæ mÆrdhny upÃghrÃya lak«maïam // RamS_2,35.4 // s­«Âas tvaæ vanavÃsÃya svanurakta÷ suh­jjane / rÃme pramÃdaæ mà kÃr«Å÷ putra bhrÃtari gacchati // RamS_2,35.5 // vyasanÅ và sam­ddho và gatir e«a tavÃnagha / e«a loke satÃæ dharmo yaj jye«ÂhavaÓago bhavet // RamS_2,35.6 // idaæ hi v­ttam ucitaæ kulasyÃsya sanÃtanam / dÃnaæ dÅk«Ã ca yaj¤e«u tanutyÃgo m­dhe«u ca // RamS_2,35.7 // rÃmaæ daÓarathaæ viddhi mÃæ viddhi janakÃtmajÃm / ayodhyÃm aÂavÅæ viddhi gaccha tÃta yathÃsukham // RamS_2,35.8 // tata÷ sumantra÷ kÃkutsthaæ präjalir vÃkyam abravÅt / vinÅto vinayaj¤aÓ ca mÃtalir vÃsavaæ yathà // RamS_2,35.9 // ratham Ãroha bhadraæ te rÃjaputra mahÃyaÓa÷ / k«ipraæ tvÃæ prÃpayi«yÃmi yatra mÃæ rÃma vak«yasi // RamS_2,35.10 // caturdaÓa hi var«Ãïi vastavyÃni vane tvayà / tÃny upakramitavyÃni yÃni devyÃsi codita÷ // RamS_2,35.11 // taæ rathaæ sÆryasaækÃÓaæ sÅtà h­«Âena cetasà / Ãruroha varÃrohà k­tvÃlaækÃram Ãtmana÷ // RamS_2,35.12 // tathaivÃyudhajÃtÃni bhrÃt­bhyÃæ kavacÃni ca / rathopasthe pratinyasya sacarmakaÂhinaæ ca tat // RamS_2,35.13 // sÅtÃt­tÅyÃn ÃrƬhÃn d­«Âvà dh­«Âam acodayat / sumantra÷ saæmatÃn aÓvÃn vÃyuvegasamä jave // RamS_2,35.14 // prayÃte tu mahÃraïyaæ cirarÃtrÃya rÃghave / babhÆva nagare mÆrchà balamÆrchà janasya ca // RamS_2,35.15 // tat samÃkulasaæbhrÃntaæ mattasaækupitadvipam / hayaÓi¤jitanirgho«aæ puram ÃsÅn mahÃsvanam // RamS_2,35.16 // tata÷ sabÃlav­ddhà sà purÅ paramapŬità / rÃmam evÃbhidudrÃva gharmÃrta÷ salilaæ yathà // RamS_2,35.17 // pÃrÓvata÷ p­«ÂhataÓ cÃpi lambamÃnÃs tadunmukhÃ÷ / bëpapÆrïamukhÃ÷ sarve tam Æcur bh­Óadu÷khitÃ÷ // RamS_2,35.18 // saæyaccha vÃjinÃæ raÓmÅn sÆta yÃhi Óanai÷ Óanai÷ / mukhaæ drak«yÃmi rÃmasya durdarÓaæ no bhavi«yati // RamS_2,35.19 // Ãyasaæ h­dayaæ nÆnaæ rÃmamÃtur asaæÓayam / yad devagarbhapratime vanaæ yÃti na bhidyate // RamS_2,35.20 // k­tak­tyà hi vaidehÅ chÃyevÃnugatà patim / na jahÃti ratà dharme merum arkaprabhà yathà // RamS_2,35.21 // aho lak«maïa siddhÃrtha÷ satataæ priyavÃdinam / bhrÃtaraæ devasaækÃÓaæ yas tvaæ paricari«yasi // RamS_2,35.22 // mahaty e«Ã hi te siddhir e«a cÃbhyudayo mahÃn / e«a svargasya mÃrgaÓ ca yad enam anugacchasi / evaæ vadantas te so¬huæ na Óekur bëpam Ãgatam // RamS_2,35.23 //* atha rÃjà v­ta÷ strÅbhir dÅnÃbhir dÅnacetana÷ / nirjagÃma priyaæ putraæ drak«yÃmÅti bruvan g­hÃt // RamS_2,35.24 // ÓuÓruve cÃgrata÷ strÅïÃæ rudantÅnÃæ mahÃsvana÷ / yathà nÃda÷ kareïÆnÃæ baddhe mahati ku¤jare // RamS_2,35.25 // pità ca rÃjà kÃkutstha÷ ÓrÅmÃn sannas tadà babhau / paripÆrïa÷ ÓaÓÅ kÃle graheïopapluto yathà // RamS_2,35.26 // tato halahalÃÓabdo jaj¤e rÃmasya p­«Âhata÷ / narÃïÃæ prek«ya rÃjÃnaæ sÅdantaæ bh­Óadu÷khitam // RamS_2,35.27 // hà rÃmeti janÃ÷ kecid rÃmamÃteti cÃpare / anta÷puraæ sam­ddhaæ ca kroÓantaæ paryadevayan // RamS_2,35.28 // anvÅk«amÃïo rÃmas tu vi«aïïaæ bhrÃntacetasam / rÃjÃnaæ mÃtaraæ caiva dadarÓÃnugatau pathi / dharmapÃÓena saæk«ipta÷ prakÃÓaæ nÃbhyudaik«ata // RamS_2,35.29 //* padÃtinau ca yÃnÃrhÃv adu÷khÃrhau sukhocitau / d­«Âvà saæcodayÃmÃsa ÓÅghraæ yÃhÅti sÃrathim // RamS_2,35.30 // na hi tat puru«avyÃghro du÷khadaæ darÓanaæ pitu÷ / mÃtuÓ ca sahituæ Óaktas totrÃrdita iva dvipa÷ // RamS_2,35.31 // tathà rudantÅæ kausalyÃæ rathaæ tam anudhÃvatÅm / kroÓantÅæ rÃma rÃmeti hà sÅte lak«maïeti ca / asak­t praik«ata tadà n­tyantÅm iva mÃtaram // RamS_2,35.32 //* ti«Âheti rÃjà cukroÓa yÃhi yÃhÅti rÃghava÷ / sumantrasya babhÆvÃtmà cakrayor iva cÃntarà // RamS_2,35.33 // nÃÓrau«am iti rÃjÃnam upÃlabdho 'pi vak«yasi / ciraæ du÷khasya pÃpi«Âham iti rÃmas tam abravÅt // RamS_2,35.34 // rÃmasya sa vaca÷ kurvann anuj¤Ãpya ca taæ janam / vrajato 'pi hayä ÓÅghraæ codayÃmÃsa sÃrathi÷ // RamS_2,35.35 // nyavartata jano rÃj¤o rÃmaæ k­tvà pradak«iïam / manasÃpy aÓruvegaiÓ ca na nyavartata mÃnu«am // RamS_2,35.36 // yam icchet punar ÃyÃntaæ nainaæ dÆram anuvrajet / ity amÃtyà mahÃrÃjam Æcur daÓarathaæ vaca÷ // RamS_2,35.37 // te«Ãæ vaca÷ sarvaguïopapannaæ prasvinnagÃtra÷ pravi«aïïarÆpa÷ / niÓamya rÃjà k­païa÷ sabhÃryo vyavasthitas taæ sutam Åk«amÃïa÷ // RamS_2,35.38 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 36 tasmiæs tu puru«avyÃghre ni«krÃmati k­täjalau / ÃrtaÓabdo hi saæjaj¤e strÅïÃm anta÷pure mahÃn // RamS_2,36.1 // anÃthasya janasyÃsya durbalasya tapasvina÷ / yo gati÷ Óaraïaæ cÃsÅt sa nÃtha÷ kva nu gacchati // RamS_2,36.2 // na krudhyaty abhiÓasto 'pi krodhanÅyÃni varjayan / kruddhÃn prasÃdayan sarvÃn samadu÷kha÷ kva gacchati // RamS_2,36.3 // kausalyÃyÃæ mahÃtejà yathà mÃtari vartate / tathà yo vartate 'smÃsu mahÃtmà kva nu gacchati // RamS_2,36.4 // kaikeyyà kliÓyamÃnena rÃj¤Ã saæcodito vanam / paritrÃtà janasyÃsya jagata÷ kva nu gacchati // RamS_2,36.5 // aho niÓcetano rÃjà jÅvalokasya sampriyam / dharmyaæ satyavrataæ rÃmaæ vanavÃse pravatsyati // RamS_2,36.6 // iti sarvà mahi«yas tà vivatsà iva dhenava÷ / ruruduÓ caiva du÷khÃrtÃ÷ sasvaraæ ca vicukruÓu÷ // RamS_2,36.7 // sa tam anta÷pure ghoram ÃrtaÓabdaæ mahÅpati÷ / putraÓokÃbhisaætapta÷ Órutvà cÃsÅt sudu÷khita÷ // RamS_2,36.8 // nÃgnihotrÃïy ahÆyanta sÆryaÓ cÃntaradhÅyata / vyas­jan kavalÃn nÃgà gÃvo vatsÃn na pÃyayan // RamS_2,36.9 // triÓaÇkur lohitÃÇgaÓ ca b­haspatibudhÃv api / dÃruïÃ÷ somam abhyetya grahÃ÷ sarve vyavasthitÃ÷ // RamS_2,36.10 // nak«atrÃïi gatÃrcÅæ«i grahÃÓ ca gatatejasa÷ / viÓÃkhÃÓ ca sadhÆmÃÓ ca nabhasi pracakÃÓire // RamS_2,36.11 // akasmÃn nÃgara÷ sarvo jano dainyam upÃgamat / ÃhÃre và vihÃre và na kaÓcid akaron mana÷ // RamS_2,36.12 // bëpaparyÃkulamukho rÃjamÃrgagato jana÷ / na h­«Âo lak«yate kaÓcit sarva÷ ÓokaparÃyaïa÷ // RamS_2,36.13 // na vÃti pavana÷ ÓÅto na ÓaÓÅ saumyadarÓana÷ / na sÆryas tapate lokaæ sarvaæ paryÃkulaæ jagat // RamS_2,36.14 // anarthina÷ sutÃ÷ strÅïÃæ bhartÃro bhrÃtaras tathà / sarve sarvaæ parityajya rÃmam evÃnvacintayan // RamS_2,36.15 // ye tu rÃmasya suh­da÷ sarve te mƬhacetasa÷ / ÓokabhÃreïa cÃkrÃntÃ÷ Óayanaæ na jahus tadà // RamS_2,36.16 // tatas tv ayodhyà rahità mahÃtmanà puraædareïeva mahÅ saparvatà / cacÃla ghoraæ bhayabhÃrapŬità sanÃgayodhÃÓvagaïà nanÃda ca // RamS_2,36.17 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 37 yÃvat tu niryatas tasya rajorÆpam ad­Óyata / naivek«vÃkuvaras tÃvat saæjahÃrÃtmacak«u«Å // RamS_2,37.1 // yÃvad rÃjà priyaæ putraæ paÓyaty atyantadhÃrmikam / tÃvad vyavardhatevÃsya dharaïyÃæ putradarÓane // RamS_2,37.2 // na paÓyati rajo 'py asya yadà rÃmasya bhÆmipa÷ / tadÃrtaÓ ca vi«aïïaÓ ca papÃta dharaïÅtale // RamS_2,37.3 // tasya dak«iïam anvagÃt kausalyà bÃhum aÇganà / vÃmaæ cÃsyÃnvagÃt pÃrÓvaæ kaikeyÅ bharatapriyà // RamS_2,37.4 // tÃæ nayena ca sampanno dharmeïa vinayena ca / uvÃca rÃjà kaikeyÅæ samÅk«ya vyathitendriya÷ // RamS_2,37.5 // kaikeyi mà mamÃÇgÃni sprÃk«Ås tvaæ du«ÂacÃriïÅ / na hi tvÃæ dra«Âum icchÃmi na bhÃryà na ca bÃndhavÅ // RamS_2,37.6 // ye ca tvÃm upajÅvanti nÃhaæ te«Ãæ na te mama / kevalÃrthaparÃæ hi tvÃæ tyaktadharmÃæ tyajÃmy aham // RamS_2,37.7 // ag­hïÃæ yac ca te pÃïim agniæ paryaïayaæ ca yat / anujÃnÃmi tat sarvam asmiæl loke paratra ca // RamS_2,37.8 // bharataÓ cet pratÅta÷ syÃd rÃjyaæ prÃpyedam avyayam / yan me sa dadyÃt pitrarthaæ mà mà tad dattam Ãgamat // RamS_2,37.9 // atha reïusamuddhvastaæ tam utthÃpya narÃdhipam / nyavartata tadà devÅ kausalyà ÓokakarÓità // RamS_2,37.10 // hatveva brÃhmaïaæ kÃmÃt sp­«ÂvÃgnim iva pÃïinà / anvatapyata dharmÃtmà putraæ saæcintya tÃpasam // RamS_2,37.11 // niv­tyaiva niv­tyaiva sÅdato rathavartmasu / rÃj¤o nÃtibabhau rÆpaæ grastasyÃæÓumato yathà // RamS_2,37.12 // vilalÃpa ca du÷khÃrta÷ priyaæ putram anusmaran / nagarÃntam anuprÃptaæ buddhvà putram athÃbravÅt // RamS_2,37.13 // vÃhanÃnÃæ ca mukhyÃnÃæ vahatÃæ taæ mamÃtmajam / padÃni pathi d­Óyante sa mahÃtmà na d­Óyate // RamS_2,37.14 // sa nÆnaæ kvacid evÃdya v­k«amÆlam upÃÓrita÷ / këÂhaæ và yadi vÃÓmÃnam upadhÃya Óayi«yate // RamS_2,37.15 // utthÃsyati ca medinyÃ÷ k­païa÷ pÃæÓuguïÂhita÷ / vini÷Óvasan prasravaïÃt kareïÆnÃm ivar«abha÷ // RamS_2,37.16 // drak«yanti nÆnaæ puru«Ã dÅrghabÃhuæ vanecarÃ÷ / rÃmam utthÃya gacchantaæ lokanÃtham anÃthavat // RamS_2,37.17 // sakÃmà bhava kaikeyi vidhavà rÃjyam Ãvasa / na hi taæ puru«avyÃghraæ vinà jÅvitum utsahe // RamS_2,37.18 // ity evaæ vilapan rÃjà janaughenÃbhisaæv­ta÷ / apasnÃta ivÃri«Âaæ praviveÓa purottamam // RamS_2,37.19 // ÓÆnyacatvaraveÓmÃntÃæ saæv­tÃpaïadevatÃm / klÃntadurbaladu÷khÃrtÃæ nÃtyÃkÅrïamahÃpathÃm // RamS_2,37.20 // tÃm avek«ya purÅæ sarvÃæ rÃmam evÃnucintayan / vilapan prÃviÓad rÃjà g­haæ sÆrya ivÃmbudam // RamS_2,37.21 // mahÃhradam ivÃk«obhyaæ suparïena h­toragam / rÃmeïa rahitaæ veÓma vaidehyà lak«maïena ca // RamS_2,37.22 // kausalyÃyà g­haæ ÓÅghraæ rÃmamÃtur nayantu mÃm / iti bruvantaæ rÃjÃnam anayan dvÃradarÓina÷ // RamS_2,37.23 // tatas tatra pravi«Âasya kausalyÃyà niveÓanam / adhiruhyÃpi Óayanaæ babhÆva lulitaæ mana÷ // RamS_2,37.24 // tac ca d­«Âvà mahÃrÃjo bhujam udyamya vÅryavÃn / uccai÷ svareïa cukroÓa hà rÃghava jahÃsi mÃm // RamS_2,37.25 // sukhità bata taæ kÃlaæ jÅvi«yanti narottamÃ÷ / pari«vajanto ye rÃmaæ drak«yanti punar Ãgatam // RamS_2,37.26 // na tvÃæ paÓyÃmi kausalye sÃdhu mÃæ pÃïinà sp­Óa / rÃmaæ me 'nugatà d­«Âir adyÃpi na nivartate // RamS_2,37.27 // taæ rÃmam evÃnuvicintayantaæ samÅk«ya devÅ Óayane narendram / upopaviÓyÃdhikam ÃrtarÆpà vini÷ÓvasantÅ vilalÃpa k­cchram // RamS_2,37.28 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 38 tata÷ samÅk«ya Óayane sannaæ Óokena pÃrthivam / kausalyà putraÓokÃrtà tam uvÃca mahÅpatim // RamS_2,38.1 // rÃghavo naraÓÃrdÆla vi«am uptvà dvijihvavat / vicari«yati kaikeyÅ nirmukteva hi pannagÅ // RamS_2,38.2 // vivÃsya rÃmaæ subhagà labdhakÃmà samÃhità / trÃsayi«yati mÃæ bhÆyo du«ÂÃhir iva veÓmani // RamS_2,38.3 // atha sma nagare rÃmaÓ caran bhaik«aæ g­he vaset / kÃmakÃro varaæ dÃtum api dÃsaæ mamÃtmajam // RamS_2,38.4 // pÃtayitvà tu kaikeyyà rÃmaæ sthÃnÃd yathe«Âata÷ / pradi«Âo rak«asÃæ bhÃga÷ parvaïÅvÃhitÃgninà // RamS_2,38.5 // gajarÃjagatir vÅro mahÃbÃhur dhanurdhara÷ / vanam ÃviÓate nÆnaæ sabhÃrya÷ sahalak«maïa÷ // RamS_2,38.6 // vane tv ad­«Âadu÷khÃnÃæ kaikeyyÃnumate tvayà / tyaktÃnÃæ vanavÃsÃya kà nv avasthà bhavi«yati // RamS_2,38.7 // te ratnahÅnÃs taruïÃ÷ phalakÃle vivÃsitÃ÷ / kathaæ vatsyanti k­païÃ÷ phalamÆlai÷ k­tÃÓanÃ÷ // RamS_2,38.8 // apÅdÃnÅæ sa kÃla÷ syÃn mama Óokak«aya÷ Óiva÷ / sabhÃryaæ yat saha bhrÃtrà paÓyeyam iha rÃghavam // RamS_2,38.9 // Órutvaivopasthitau vÅrau kadÃyodhyà bhavi«yati / yaÓasvinÅ h­«Âajanà sÆcchritadhvajamÃlinÅ // RamS_2,38.10 // kadà prek«ya naravyÃghrÃv araïyÃt punarÃgatau / nandi«yati purÅ h­«Âà samudra iva parvaïi // RamS_2,38.11 // kadÃyodhyÃæ mahÃbÃhu÷ purÅæ vÅra÷ pravek«yati / purask­tya rathe sÅtÃæ v­«abho govadhÆm iva // RamS_2,38.12 // kadà prÃïisahasrÃïi rÃjamÃrge mamÃtmajau / lÃjair avakari«yanti praviÓantÃv ariædamau // RamS_2,38.13 // kadà sumanasa÷ kanyà dvijÃtÅnÃæ phalÃni ca / pradiÓantya÷ purÅæ h­«ÂÃ÷ kari«yanti pradak«iïam // RamS_2,38.14 // kadà pariïato buddhyà vayasà cÃmaraprabha÷ / abhyupai«yati dharmaj¤as trivar«a iva mÃæ lalan // RamS_2,38.15 // ni÷saæÓayaæ mayà manye purà vÅra kadaryayà / pÃtu kÃme«u vatse«u mÃt÷ïÃæ ÓÃtitÃ÷ stanÃ÷ // RamS_2,38.16 // sÃhaæ gaur iva siæhena vivatsà vatsalà k­tà / kaikeyyà puru«avyÃghra bÃlavatseva gaur balÃt // RamS_2,38.17 // na hi tÃvad guïair ju«Âaæ sarvaÓÃstraviÓÃradam / ekaputrà vinà putram ahaæ jÅvitum utsahe // RamS_2,38.18 // na hi me jÅvite kiæcit sÃmarthyam iha kalpyate / apaÓyantyÃ÷ priyaæ putraæ mahÃbÃhuæ mahÃbalam // RamS_2,38.19 // ayaæ hi mÃæ dÅpayate samutthitas tanÆjaÓokaprabhavo hutÃÓana÷ / mahÅm imÃæ raÓmibhir uttamaprabho yathà nidÃghe bhagavÃn divÃkara÷ // RamS_2,38.20 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 39 vilapantÅæ tathà tÃæ tu kausalyÃæ pramadottamÃm / idaæ dharme sthità dharmyaæ sumitrà vÃkyam abravÅt // RamS_2,39.1 // tavÃrye sadguïair yukta÷ putra÷ sa puru«ottama÷ / kiæ te vilapitenaivaæ k­païaæ ruditena và // RamS_2,39.2 // yas tavÃrye gata÷ putras tyaktvà rÃjyaæ mahÃbala÷ / sÃdhu kurvan mahÃtmÃnaæ pitaraæ satyavÃdinÃm // RamS_2,39.3 // Ói«Âair Ãcarite samyak ÓaÓvat pretya phalodaye / rÃmo dharme sthita÷ Óre«Âho na sa Óocya÷ kadÃcana // RamS_2,39.4 // vartate cottamÃæ v­ttiæ lak«maïo 'smin sadÃnagha÷ / dayÃvÃn sarvabhÆte«u lÃbhas tasya mahÃtmana÷ // RamS_2,39.5 // araïyavÃse yad du÷khaæ jÃnatÅ vai sukhocità / anugacchati vaidehÅ dharmÃtmÃnaæ tavÃtmajam // RamS_2,39.6 // kÅrtibhÆtÃæ patÃkÃæ yo loke bhrÃmayati prabhu÷ / damasatyavratapara÷ kiæ na prÃptas tavÃtmaja÷ // RamS_2,39.7 // vyaktaæ rÃmasya vij¤Ãya Óaucaæ mÃhÃtmyam uttamam / na gÃtram aæÓubhi÷ sÆrya÷ saætÃpayitum arhati // RamS_2,39.8 // Óiva÷ sarve«u kÃle«u kÃnanebhyo vini÷s­ta÷ / rÃghavaæ yuktaÓÅto«ïa÷ sevi«yati sukho 'nila÷ // RamS_2,39.9 // ÓayÃnam anaghaæ rÃtrau pitevÃbhipari«vajan / raÓmibhi÷ saæsp­Óa¤ ÓÅtaiÓ candramà hlÃdayi«yati // RamS_2,39.10 // dadau cÃstrÃïi divyÃni yasmai brahmà mahaujase / dÃnavendraæ hataæ d­«Âvà timidhvajasutaæ raïe // RamS_2,39.11 // p­thivyà saha vaidehyà Óriyà ca puru«ar«abha÷ / k«ipraæ tis­bhir etÃbhi÷ saha rÃmo 'bhi«ek«yate // RamS_2,39.12 // du÷khajaæ vis­janty asraæ ni«krÃmantam udÅk«ya yam / samutsrak«yasi netrÃbhyÃæ k«ipram Ãnandajaæ paya÷ // RamS_2,39.13 // abhivÃdayamÃnaæ taæ d­«Âvà sasuh­daæ sutam / mudÃÓru mok«yase k«ipraæ meghalekheva vÃr«ikÅ // RamS_2,39.14 // putras te varada÷ k«ipram ayodhyÃæ punar Ãgata÷ / karÃbhyÃæ m­dupÅnÃbhyÃæ caraïau pŬayi«yati // RamS_2,39.15 // niÓamya tal lak«maïamÃt­vÃkyaæ rÃmasya mÃtur naradevapatnyÃ÷ / sadya÷ ÓarÅre vinanÃÓa Óoka÷ Óaradgato megha ivÃlpatoya÷ // RamS_2,39.16 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 40 anuraktà mahÃtmÃnaæ rÃmaæ satyaparÃkramam / anujagmu÷ prayÃntaæ taæ vanavÃsÃya mÃnavÃ÷ // RamS_2,40.1 // nivartite 'pi ca balÃt suh­dvarge ca rÃjani / naiva te saænyavartanta rÃmasyÃnugatà ratham // RamS_2,40.2 // ayodhyÃnilayÃnÃæ hi puru«ÃïÃæ mahÃyaÓÃ÷ / babhÆva guïasampanna÷ pÆrïacandra iva priya÷ // RamS_2,40.3 // sa yÃcyamÃna÷ kÃkutstha÷ svÃbhi÷ prak­tibhis tadà / kurvÃïa÷ pitaraæ satyaæ vanam evÃnvapadyata // RamS_2,40.4 // avek«amÃïa÷ sasnehaæ cak«u«Ã prapibann iva / uvÃca rÃma÷ snehena tÃ÷ prajÃ÷ svÃ÷ prajà iva // RamS_2,40.5 // yà prÅtir bahumÃnaÓ ca mayy ayodhyÃnivÃsinÃm / matpriyÃrthaæ viÓe«eïa bharate sà niveÓyatÃm // RamS_2,40.6 // sa hi kalyÃïacÃritra÷ kaikeyyÃnandavardhana÷ / kari«yati yathÃvad va÷ priyÃïi ca hitÃni ca // RamS_2,40.7 // j¤Ãnav­ddho vayobÃlo m­dur vÅryaguïÃnvita÷ / anurÆpa÷ sa vo bhartà bhavi«yati bhayÃpaha÷ // RamS_2,40.8 // sa hi rÃjaguïair yukto yuvarÃja÷ samÅk«ita÷ / api cÃpi mayà Ói«Âai÷ kÃryaæ vo bhart­ÓÃsanam // RamS_2,40.9 // na ca tapyed yathà cÃsau vanavÃsaæ gate mayi / mahÃrÃjas tathà kÃryo mama priyacikÅr«ayà // RamS_2,40.10 // yathà yathà dÃÓarathir dharmam evÃsthito 'bhavat / tathà tathà prak­tayo rÃmaæ patim akÃmayan // RamS_2,40.11 // bëpeïa pihitaæ dÅnaæ rÃma÷ saumitriïà saha / cakar«eva guïair baddhvà janaæ punar ivÃsanam // RamS_2,40.12 // te dvijÃs trividhaæ v­ddhà j¤Ãnena vayasaujasà / vaya÷prakampaÓiraso dÆrÃd Æcur idaæ vaca÷ // RamS_2,40.13 // vahanto javanà rÃmaæ bho bho jÃtyÃs turaægamÃ÷ / nivartadhvaæ na gantavyaæ hità bhavata bhartari / upavÃhyas tu vo bhartà nÃpavÃhya÷ purÃd vanam // RamS_2,40.14 //* evam ÃrtapralÃpÃæs tÃn v­ddhÃn pralapato dvijÃn / avek«ya sahasà rÃmo rathÃd avatatÃra ha // RamS_2,40.15 // padbhyÃm eva jagÃmÃtha sasÅta÷ sahalak«maïa÷ / saænik­«ÂapadanyÃso rÃmo vanaparÃyaïa÷ // RamS_2,40.16 // dvijÃtÅæs tu padÃtÅæs tÃn rÃmaÓ cÃritravatsala÷ / na ÓaÓÃka gh­ïÃcak«u÷ parimoktuæ rathena sa÷ // RamS_2,40.17 // gacchantam eva taæ d­«Âvà rÃmaæ saæbhrÃntamÃnasÃ÷ / Æcu÷ paramasaætaptà rÃmaæ vÃkyam idaæ dvijÃ÷ // RamS_2,40.18 // brÃhmaïyaæ k­tsnam etat tvÃæ brahmaïyam anugacchati / dvijaskandhÃdhirƬhÃs tvÃm agnayo 'py anuyÃnty amÅ // RamS_2,40.19 // vÃjapeyasamutthÃni chattrÃïy etÃni paÓya na÷ / p­«Âhato 'nuprayÃtÃni haæsÃn iva jalÃtyaye // RamS_2,40.20 // anavÃptÃtapatrasya raÓmisaætÃpitasya te / ebhiÓ chÃyÃæ kari«yÃma÷ svaiÓ chattrair vÃjapeyikai÷ // RamS_2,40.21 // yà hi na÷ satataæ buddhir vedamantrÃnusÃriïÅ / tvatk­te sà k­tà vatsa vanavÃsÃnusÃriïÅ // RamS_2,40.22 // h­daye«v avati«Âhante vedà ye na÷ paraæ dhanam / vatsyanty api g­he«v eva dÃrÃÓ cÃritrarak«itÃ÷ // RamS_2,40.23 // na punar niÓcaya÷ kÃryas tvadgatau suk­tà mati÷ / tvayi dharmavyapek«e tu kiæ syÃd dharmam avek«itum // RamS_2,40.24 // yÃcito no nivartasva haæsaÓuklaÓiroruhai÷ / Óirobhir nibh­tÃcÃra mahÅpatanapÃæsulai÷ // RamS_2,40.25 // bahÆnÃæ vitatà yaj¤Ã dvijÃnÃæ ya ihÃgatÃ÷ / te«Ãæ samÃptir Ãyattà tava vatsa nivartane // RamS_2,40.26 // bhaktimanti hi bhÆtÃni jaÇgamÃjaÇgamÃni ca / yÃcamÃne«u te«u tvaæ bhaktiæ bhakte«u darÓaya // RamS_2,40.27 // anugantum aÓaktÃs tvÃæ mÆlair uddh­tavegina÷ / unnatà vÃyuvegena vikroÓantÅva pÃdapÃ÷ // RamS_2,40.28 // niÓce«ÂÃhÃrasaæcÃrà v­k«aikasthÃnavi«ÂhitÃ÷ / pak«iïo 'pi prayÃcante sarvabhÆtÃnukampinam // RamS_2,40.29 // evaæ vikroÓatÃæ te«Ãæ dvijÃtÅnÃæ nivartane / dad­Óe tamasà tatra vÃrayantÅva rÃghavam // RamS_2,40.30 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 41 tatas tu tamasà tÅraæ ramyam ÃÓritya rÃghava÷ / sÅtÃm udvÅk«ya saumitrim idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,41.1 // iyam adya niÓà pÆrvà saumitre prasthità vanam / vanavÃsasya bhadraæ te sa notkaïÂhitum arhasi // RamS_2,41.2 // paÓya ÓÆnyÃny araïyÃni rudantÅva samantata÷ / yathÃnilayam Ãyadbhir nilÅnÃni m­gadvijai÷ // RamS_2,41.3 // adyÃyodhyà tu nagarÅ rÃjadhÃnÅ pitur mama / sastrÅpuæsà gatÃn asmä Óoci«yati na saæÓaya÷ // RamS_2,41.4 // bharata÷ khalu dharmÃtmà pitaraæ mÃtaraæ ca me / dharmÃrthakÃmasahitair vÃkyair ÃÓvÃsayi«yati // RamS_2,41.5 // bharatasyÃn­Óaæsatvaæ saæcintyÃhaæ puna÷ puna÷ / nÃnuÓocÃmi pitaraæ mÃtaraæ cÃpi lak«maïa // RamS_2,41.6 // tvayà kÃryaæ naravyÃghra mÃm anuvrajatà k­tam / anve«Âavyà hi vaidehyà rak«aïÃrthe sahÃyatà // RamS_2,41.7 // adbhir eva tu saumitre vatsyÃmy adya niÓÃm imÃm / etaddhi rocate mahyaæ vanye 'pi vividhe sati // RamS_2,41.8 // evam uktvà tu saumitraæ sumantram api rÃghava÷ / apramattas tvam aÓve«u bhava saumyety uvÃca ha // RamS_2,41.9 // so 'ÓvÃn sumantra÷ saæyamya sÆrye 'staæ samupÃgate / prabhÆtayavasÃn k­tvà babhÆva pratyanantara÷ // RamS_2,41.10 // upÃsyatu ÓivÃæ saædhyÃæ d­«Âvà rÃtrim upasthitÃm / rÃmasya Óayanaæ cakre sÆta÷ saumitriïà saha // RamS_2,41.11 // tÃæ ÓayyÃæ tamasÃtÅre vÅk«ya v­k«adalai÷ k­tÃm / rÃma÷ saumitriïà sÃrdhaæ sabhÃrya÷ saæviveÓa ha // RamS_2,41.12 // sabhÃryaæ saæprasuptaæ taæ bhrÃtaraæ vÅk«ya lak«maïa÷ / kathayÃmÃsa sÆtÃya rÃmasya vividhÃn guïÃn // RamS_2,41.13 // jÃgrato hy eva tÃæ rÃtriæ saumitrer udito ravi÷ / sÆtasya tamasÃtÅre rÃmasya bruvato guïÃn // RamS_2,41.14 // gokulÃkulatÅrÃyÃs tamasÃyà vidÆrata÷ / avasat tatra tÃæ rÃtriæ rÃma÷ prak­tibhi÷ saha // RamS_2,41.15 // utthÃya tu mahÃtejÃ÷ prak­tÅs tà niÓÃmya ca / abravÅd bhrÃtaraæ rÃmo lak«maïaæ puïyalak«aïam // RamS_2,41.16 // asmadvyapek«Ãn saumitre nirapek«Ãn g­he«v api / v­k«amÆle«u saæsuptÃn paÓya lak«maïa sÃmpratam // RamS_2,41.17 // yathaite niyamaæ paurÃ÷ kurvanty asmannivartane / api prÃïÃn asi«yanti na tu tyak«yanti niÓcayam // RamS_2,41.18 // yÃvad eva tu saæsuptÃs tÃvad eva vayaæ laghu / ratham Ãruhya gacchÃma÷ panthÃnam akutobhayam // RamS_2,41.19 // ato bhÆyo 'pi nedÃnÅm ik«vÃkupuravÃsina÷ / svapeyur anuraktà mÃæ v­k«amÆlÃni saæÓritÃ÷ // RamS_2,41.20 // paurà hy Ãtmak­tÃd du÷khÃd vipramocyà n­pÃtmajai÷ / na tu khalv Ãtmanà yojyà du÷khena puravÃsina÷ // RamS_2,41.21 // abravÅl lak«maïo rÃmaæ sÃk«Ãd dharmam iva sthitam / rocate me mahÃprÃj¤a k«ipram ÃruhyatÃm iti // RamS_2,41.22 // sÆtas tata÷ saætvarita÷ syandanaæ tair hayottamai÷ / yojayitvÃtha rÃmÃya präjali÷ pratyavedayat // RamS_2,41.23 // mohanÃrthaæ tu paurÃïÃæ sÆtaæ rÃmo 'bravÅd vaca÷ / udaÇmukha÷ prayÃhi tvaæ ratham ÃsthÃya sÃrathe // RamS_2,41.24 // muhÆrtaæ tvaritaæ gatvà nirvartaya rathaæ puna÷ / yathà na vidyu÷ paurà mÃæ tathà kuru samÃhita÷ // RamS_2,41.25 // rÃmasya vacanaæ Órutvà tathà cakre sa sÃrathi÷ / pratyÃgamya ca rÃmasya syandanaæ pratyavedayat // RamS_2,41.26 // taæ syandanam adhi«ÂhÃya rÃghava÷ saparicchada÷ / ÓÅghragÃm ÃkulÃvartÃæ tamasÃm ataran nadÅm // RamS_2,41.27 // sa saætÅrya mahÃbÃhu÷ ÓrÅmä Óivam akaïÂakam / prÃpadyata mahÃmÃrgam abhayaæ bhayadarÓinÃm // RamS_2,41.28 // prabhÃtÃyÃæ tu ÓarvaryÃæ paurÃs te rÃghavaæ vinà / ÓokopahataniÓce«Âà babhÆvur hatacetasa÷ // RamS_2,41.29 // ÓokajÃÓruparidyÆnà vÅk«amÃïÃs tatas tata÷ / Ãlokam api rÃmasya na paÓyanti sma du÷khitÃ÷ // RamS_2,41.30 // tato mÃrgÃnusÃreïa gatvà kiæcit k«aïaæ puna÷ / mÃrganÃÓÃd vi«Ãdena mahatà samabhipluta÷ // RamS_2,41.31 // rathasya mÃrganÃÓena nyavartanta manasvina÷ / kim idaæ kiæ kari«yÃmo daivenopahatà iti // RamS_2,41.32 // tato yathÃgatenaiva mÃrgeïa klÃntacetasa÷ / ayodhyÃm agaman sarve purÅæ vyathitasajjanÃm // RamS_2,41.33 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 42 anugamya niv­ttÃnÃæ rÃmaæ nagaravÃsinÃm / udgatÃnÅva sattvÃni babhÆvur amanasvinÃm // RamS_2,42.1 // svaæ svaæ nilayam Ãgamya putradÃrai÷ samÃv­tÃ÷ / aÓrÆïi mumucu÷ sarve bëpeïa pihitÃnanÃ÷ // RamS_2,42.2 // na cÃh­«yan na cÃmodan vaïijo na prasÃrayan / na cÃÓobhanta païyÃni nÃpacan g­hamedhina÷ // RamS_2,42.3 // na«Âaæ d­«Âvà nÃbhyanandan vipulaæ và dhanÃgamam / putraæ prathamajaæ labdhvà jananÅ nÃbhyanandata // RamS_2,42.4 // g­he g­he rudantyaÓ ca bhartÃraæ g­ham Ãgatam / vyagarhayanta du÷khÃrtà vÃgbhis totrair iva dvipÃn // RamS_2,42.5 // kiæ nu te«Ãæ g­hai÷ kÃryaæ kiæ dÃrai÷ kiæ dhanena và / putrair và kiæ sukhair vÃpi ye na paÓyanti rÃghavam // RamS_2,42.6 // eka÷ satpuru«o loke lak«maïa÷ saha sÅtayà / yo 'nugacchati kÃkutsthaæ rÃmaæ paricaran vane // RamS_2,42.7 // ÃpagÃ÷ k­tapuïyÃs tÃ÷ padminyaÓ ca sarÃæsi ca / ye«u snÃsyati kÃkutstho vigÃhya salilaæ Óuci // RamS_2,42.8 // Óobhayi«yanti kÃkutstham aÂavyo ramyakÃnanÃ÷ / ÃpagÃÓ ca mahÃnÆpÃ÷ sÃnumantaÓ ca parvatÃ÷ // RamS_2,42.9 // kÃnanaæ vÃpi Óailaæ và yaæ rÃmo 'bhigami«yati / priyÃtithim iva prÃptaæ nainaæ Óak«yanty anarcitum // RamS_2,42.10 // vicitrakusumÃpŬà bahuma¤jaridhÃriïa÷ / akÃle cÃpi mukhyÃni pu«pÃïi ca phalÃni ca / darÓayi«yanty anukroÓÃd girayo rÃmam Ãgatam // RamS_2,42.11 //* vidarÓayanto vividhÃn bhÆyaÓ citrÃæÓ ca nirjharÃn / pÃdapÃ÷ parvatÃgre«u ramayi«yanti rÃghavam // RamS_2,42.12 // yatra rÃmo bhayaæ nÃtra nÃsti tatra parÃbhava÷ / sa hi ÓÆro mahÃbÃhu÷ putro daÓarathasya ca // RamS_2,42.13 // purà bhavati no dÆrÃd anugacchÃma rÃghavam / pÃdacchÃyà sukhà bhartus tÃd­Óasya mahÃtmana÷ / sa hi nÃtho janasyÃsya sa gati÷ sa parÃyaïam // RamS_2,42.14 //* vayaæ paricari«yÃma÷ sÅtÃæ yÆyaæ tu rÃghavam / iti paurastriyo bhart÷n du÷khÃrtÃs tat tad abruvan // RamS_2,42.15 // yu«mÃkaæ rÃghavo 'raïye yogak«emaæ vidhÃsyati / sÅtà nÃrÅjanasyÃsya yogak«emaæ kari«yati // RamS_2,42.16 // ko nv anenÃpratÅtena sotkaïÂhitajanena ca / saæprÅyetÃmanoj¤ena vÃsena h­tacetasà // RamS_2,42.17 // kaikeyyà yadi ced rÃjyaæ syÃd adharmyam anÃthavat / na hi no jÅvitenÃrtha÷ kuta÷ putrai÷ kuto dhanai÷ // RamS_2,42.18 // yayà putraÓ ca bhartà ca tyaktÃv aiÓvaryakÃraïÃt / kaæ sà parihared anyaæ kaikeyÅ kulapÃæsanÅ // RamS_2,42.19 // kaikeyyà na vayaæ rÃjye bh­takà nivasema hi / jÅvantyà jÃtu jÅvantya÷ putrair api ÓapÃmahe // RamS_2,42.20 // yà putraæ pÃrthivendrasya pravÃsayati nirgh­ïà / kas tÃæ prÃpya sukhaæ jÅved adharmyÃæ du«ÂacÃriïÅm // RamS_2,42.21 // na hi pravrajite rÃme jÅvi«yati mahÅpati÷ / m­te daÓarathe vyaktaæ vilopas tadanantaram // RamS_2,42.22 // te vi«aæ pibatÃlo¬ya k«ÅïapuïyÃ÷ sudurgatÃ÷ / rÃghavaæ vÃnugacchadhvam aÓrutiæ vÃpi gacchata // RamS_2,42.23 // mithyà pravrÃjito rÃma÷ sabhÃrya÷ sahalak«maïa÷ / bharate saænis­«ÂÃ÷ sma÷ saunike paÓavo yathà // RamS_2,42.24 // tÃs tathà vilapantyas tu nagare nÃgarastriya÷ / cukruÓur bh­Óasaætaptà m­tyor iva bhayÃgame // RamS_2,42.25 // tathà striyo rÃmanimittam Ãturà yathà sute bhrÃtari và vivÃsite / vilapya dÅnà rurudur vicetasa÷ sutair hi tÃsÃm adhiko hi so 'bhavat // RamS_2,42.26 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 43 rÃmo 'pi rÃtriÓe«eïa tenaiva mahad antaram / jagÃma puru«avyÃghra÷ pitur Ãj¤Ãm anusmaran // RamS_2,43.1 // tathaiva gacchatas tasya vyapÃyÃd rajanÅ Óivà / upÃsya sa ÓivÃæ saædhyÃæ vi«ayÃntaæ vyagÃhata // RamS_2,43.2 // grÃmÃn vik­«ÂasÅmÃæs tÃn pu«pitÃni vanÃni ca / paÓyann atiyayau ÓÅghraæ Óarair iva hayottamai÷ // RamS_2,43.3 // Ó­ïvan vÃco manu«yÃïÃæ grÃmasaævÃsavÃsinÃm / rÃjÃnaæ dhig daÓarathaæ kÃmasya vaÓam Ãgatam // RamS_2,43.4 // hà n­ÓaæsÃdya kaikeyÅ pÃpà pÃpÃnubandhinÅ / tÅk«ïà saæbhinnamaryÃdà tÅk«ïe karmaïi vartate // RamS_2,43.5 // yà putram Åd­Óaæ rÃj¤a÷ pravÃsayati dhÃrmikam / vanavÃse mahÃprÃj¤aæ sÃnukroÓam atandritam // RamS_2,43.6 // età vÃco manu«yÃïÃæ grÃmasaævÃsavÃsinÃm / Ó­ïvann atiyayau vÅra÷ kosalÃn kosaleÓvara÷ // RamS_2,43.7 // tato vedaÓrutiæ nÃma ÓivavÃrivahÃæ nadÅm / uttÅryÃbhimukha÷ prÃyÃd agastyÃdhyu«itÃæ diÓam // RamS_2,43.8 // gatvà tu suciraæ kÃlaæ tata÷ ÓÅtajalÃæ nadÅm / gomatÅæ goyutÃnÆpÃm atarat sÃgaraægamÃm // RamS_2,43.9 // gomatÅæ cÃpy atikramya rÃghava÷ ÓÅghragair hayai÷ / mayÆrahaæsÃbhirutÃæ tatÃra syandikÃæ nadÅm // RamS_2,43.10 // sa mahÅæ manunà rÃj¤Ã dattÃm ik«vÃkave purà / sphÅtÃæ rëÂrÃv­tÃæ rÃmo vaidehÅm anvadarÓayat // RamS_2,43.11 // sÆta ity eva cÃbhëya sÃrathiæ tam abhÅk«ïaÓa÷ / haæsamattasvara÷ ÓrÅmÃn uvÃca puru«ar«abha÷ // RamS_2,43.12 // kadÃhaæ punar Ãgamya sarayvÃ÷ pu«pite vane / m­gayÃæ paryaÂi«yÃmi mÃtrà pitrà ca saægata÷ // RamS_2,43.13 // nÃtyartham abhikÃÇk«Ãmi m­gayÃæ sarayÆvane / ratir hy e«Ãtulà loke rÃjar«igaïasaæmatà // RamS_2,43.14 // sa tam adhvÃnam aik«vÃka÷ sÆtaæ madhurayà girà / taæ tam artham abhipretya yayau vÃkyam udÅrayan // RamS_2,43.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 44 viÓÃlÃn kosalÃn ramyÃn yÃtvà lak«maïapÆrvaja÷ / ÃsasÃda mahÃbÃhu÷ Ó­Çgaverapuraæ prati // RamS_2,44.1 // tatra tripathagÃæ divyÃæ ÓivatoyÃm aÓaivalÃm / dadarÓa rÃghavo gaÇgÃæ puïyÃm ­«ini«evitÃm // RamS_2,44.2 // haæsasÃrasasaæghu«ÂÃæ cakravÃkopakÆjitÃm / ÓiÓumÃraiÓ ca nakraiÓ ca bhujaægaiÓ ca ni«evitÃm // RamS_2,44.3 // tÃm ÆrmikalilÃvartÃm anvavek«ya mahÃratha÷ / sumantram abravÅt sÆtam ihaivÃdya vasÃmahe // RamS_2,44.4 // avidÆrÃd ayaæ nadyà bahupu«papravÃlavÃn / sumahÃn iÇgudÅv­k«o vasÃmo 'traiva sÃrathe // RamS_2,44.5 // lak«aïaÓ ca sumantraÓ ca bìham ity eva rÃghavam / uktvà tam iÇgudÅv­k«aæ tadopayayatur hayai÷ // RamS_2,44.6 // rÃmo 'bhiyÃya taæ ramyaæ v­k«am ik«vÃkunandana÷ / rathÃd avÃtarat tasmÃt sabhÃrya÷ sahalak«maïa÷ // RamS_2,44.7 // sumantro 'py avatÅryaiva mocayitvà hayottamÃn / v­k«amÆlagataæ rÃmam upatasthe k­täjali÷ // RamS_2,44.8 // tatra rÃjà guho nÃma rÃmasyÃtmasama÷ sakhà / ni«ÃdajÃtyo balavÃn sthapatiÓ ceti viÓruta÷ // RamS_2,44.9 // sa Órutvà puru«avyÃghraæ rÃmaæ vi«ayam Ãgatam / v­ddhai÷ pariv­to 'mÃtyair j¤ÃtibhiÓ cÃpy upÃgata÷ // RamS_2,44.10 // tato ni«ÃdÃdhipatiæ d­«Âvà dÆrÃd avasthitam / saha saumitriïà rÃma÷ samÃgacchad guhena sa÷ // RamS_2,44.11 // tam Ãrta÷ sampari«vajya guho rÃghavam abravÅt / yathÃyodhyà tathedaæ te rÃma kiæ karavÃïi te // RamS_2,44.12 // tato guïavadannÃdyam upÃdÃya p­thagvidham / arghyaæ copÃnayat k«ipraæ vÃkyaæ cedam uvÃca ha // RamS_2,44.13 // svÃgataæ te mahÃbÃho taveyam akhilà mahÅ / vayaæ pre«yà bhavÃn bhartà sÃdhu rÃjyaæ praÓÃdhi na÷ // RamS_2,44.14 // bhak«yaæ bhojyaæ ca peyaæ ca lehyaæ cedam upasthitam / ÓayanÃni ca mukhyÃni vÃjinÃæ khÃdanaæ ca te // RamS_2,44.15 // guham eva bruvÃïaæ taæ rÃghava÷ pratyuvÃca ha / arcitÃÓ caiva h­«ÂÃÓ ca bhavatà sarvathà vayam // RamS_2,44.16 // padbhyÃm abhigamÃc caiva snehasaædarÓanena ca / bhujÃbhyÃæ sÃdhuv­ttÃbhyÃæ pŬayan vÃkyam abravÅt // RamS_2,44.17 // di«Âyà tvÃæ guha paÓyÃmi arogaæ saha bÃndhavai÷ / api te kuÓalaæ rëÂre mitre«u ca dhane«u ca // RamS_2,44.18 // yat tv idaæ bhavatà kiæcit prÅtyà samupakalpitam / sarvaæ tad anujÃnÃmi na hi varte pratigrahe // RamS_2,44.19 // kuÓacÅrÃjinadharaæ phalamÆlÃÓanaæ ca mÃm / viddhi praïihitaæ dharme tÃpasaæ vanagocaram // RamS_2,44.20 // aÓvÃnÃæ khÃdanenÃham arthÅ nÃnyena kenacit / etÃvatÃtrabhavatà bhavi«yÃmi supÆjita÷ // RamS_2,44.21 // ete hi dayità rÃj¤a÷ pitur daÓarathasya me / etai÷ suvihitair aÓvair bhavi«yÃmy aham arcita÷ // RamS_2,44.22 // aÓvÃnÃæ pratipÃnaæ ca khÃdanaæ caiva so 'nvaÓÃt / guhas tatraiva puru«Ãæs tvaritaæ dÅyatÃm iti // RamS_2,44.23 // tataÓ cÅrottarÃsaÇga÷ saædhyÃm anvÃsya paÓcimÃm / jalam evÃdade bhojyaæ lak«maïenÃh­taæ svayam // RamS_2,44.24 // tasya bhÆmau ÓayÃnasya pÃdau prak«Ãlya lak«maïa÷ / sabhÃryasya tato 'bhyetya tasthau v­k«am upÃÓrita÷ // RamS_2,44.25 // guho 'pi saha sÆtena saumitrim anubhëayan / anvajÃgrat tato rÃmam apramatto dhanurdhara÷ // RamS_2,44.26 // tathà ÓayÃnasya tato 'sya dhÅmato yaÓasvino dÃÓarather mahÃtmana÷ / ad­«Âadu÷khasya sukhocitasya sà tadà vyatÅyÃya cireïa ÓarvarÅ // RamS_2,44.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 45 taæ jÃgratam adambhena bhrÃtur arthÃya lak«maïam / guha÷ saætÃpasaætapto rÃghavaæ vÃkyam abravÅt // RamS_2,45.1 // iyaæ tÃta sukhà Óayyà tvadartham upakalpità / pratyÃÓvasihi sÃdhv asyÃæ rÃjaputra yathÃsukham // RamS_2,45.2 // ucito 'yaæ jana÷ sarva÷ kleÓÃnÃæ tvaæ sukhocita÷ / guptyarthaæ jÃgari«yÃma÷ kÃkutsthasya vayaæ niÓÃm // RamS_2,45.3 // na hi rÃmÃt priyataro mamÃsti bhuvi kaÓcana / bravÅmy etad ahaæ satyaæ satyenaiva ca te Óape // RamS_2,45.4 // asya prasÃdÃd ÃÓaæse loke 'smin sumahad yaÓa÷ / dharmÃvÃptiæ ca vipulÃm arthÃvÃptiæ ca kevalÃm // RamS_2,45.5 // so 'haæ priyasakhaæ rÃmaæ ÓayÃnaæ saha sÅtayà / rak«i«yÃmi dhanu«pÃïi÷ sarvato j¤Ãtibhi÷ saha // RamS_2,45.6 // na hi me 'viditaæ kiæcid vane 'smiæÓ carata÷ sadà / caturaÇgaæ hy api balaæ sumahat prasahemahi // RamS_2,45.7 // lak«maïas taæ tadovÃca rak«yamÃïÃs tvayÃnagha / nÃtra bhÅtà vayaæ sarve dharmam evÃnupaÓyatà // RamS_2,45.8 // kathaæ dÃÓarathau bhÆmau ÓayÃne saha sÅtayà / Óakyà nidrà mayà labdhuæ jÅvitaæ và sukhÃni và // RamS_2,45.9 // yo na devÃsurai÷ sarvai÷ Óakya÷ prasahituæ yudhi / taæ paÓya sukhasaævi«Âaæ t­ïe«u saha sÅtayà // RamS_2,45.10 // yo mantratapasà labdho vividhaiÓ ca pariÓramai÷ / eko daÓarathasyai«a putra÷ sad­Óalak«aïa÷ // RamS_2,45.11 // asmin pravrajito rÃjà na ciraæ vartayi«yati / vidhavà medinÅ nÆnaæ k«ipram eva bhavi«yati // RamS_2,45.12 // vinadya sumahÃnÃdaæ ÓrameïoparatÃ÷ striya÷ / nirgho«oparataæ tÃta manye rÃjaniveÓanam // RamS_2,45.13 // kausalyà caiva rÃjà ca tathaiva jananÅ mama / nÃÓaæse yadi jÅvanti sarve te ÓarvarÅm imÃm // RamS_2,45.14 // jÅved api hi me mÃtà ÓatrughnasyÃnvavek«ayà / tad du÷khaæ yat tu kausalyà vÅrasÆr vinaÓi«yati // RamS_2,45.15 // anuraktajanÃkÅrïà sukhÃlokapriyÃvahà / rÃjavyasanasaæs­«Âà sà purÅ vinaÓi«yati // RamS_2,45.16 // atikrÃntam atikrÃntam anavÃpya manoratham / rÃjye rÃmam anik«ipya pità me vinaÓi«yati // RamS_2,45.17 // siddhÃrthÃ÷ pitaraæ v­ttaæ tasmin kÃle hy upasthite / pretakÃrye«u sarve«u saæskari«yanti bhÆmipam // RamS_2,45.18 // ramyacatvarasaæsthÃnÃæ suvibhaktamahÃpathÃm / harmyaprÃsÃdasampannÃæ gaïikÃvaraÓobhitÃm // RamS_2,45.19 // rathÃÓvagajasambÃdhÃæ tÆryanÃdavinÃditÃm / sarvakalyÃïasampÆrïÃæ h­«Âapu«ÂajanÃkulÃm // RamS_2,45.20 // ÃrÃmodyÃnasampannÃæ samÃjotsavaÓÃlinÅm / sukhità vicari«yanti rÃjadhÃnÅæ pitur mama // RamS_2,45.21 // api satyapratij¤ena sÃrdhaæ kuÓalinà vayam / niv­tte vanavÃse 'sminn ayodhyÃæ praviÓemahi // RamS_2,45.22 // paridevayamÃnasya du÷khÃrtasya mahÃtmana÷ / ti«Âhato rÃjaputrasya ÓarvarÅ sÃtyavartata // RamS_2,45.23 // tathà hi satyaæ bruvati prajÃhite narendraputre gurusauh­dÃd guha÷ / mumoca bëpaæ vyasanÃbhipŬito jvarÃturo nÃga iva vyathÃtura÷ // RamS_2,45.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 46 prabhÃtÃyÃæ tu ÓarvaryÃæ p­thuv­k«Ã mahÃyaÓÃ÷ / uvÃca rÃma÷ saumitriæ lak«maïaæ Óubhalak«aïam // RamS_2,46.1 // bhÃskarodayakÃlo 'yaæ gatà bhagavatÅ niÓà / asau suk­«ïo vihaga÷ kokilas tÃta kÆjati // RamS_2,46.2 // barhiïÃnÃæ ca nirgho«a÷ ÓrÆyate nadatÃæ vane / tarÃma jÃhnavÅæ saumya ÓÅghragÃæ sÃgaraægamÃm // RamS_2,46.3 // vij¤Ãya rÃmasya vaca÷ saumitrir mitranandana÷ / guham Ãmantrya sÆtaæ ca so 'ti«Âhad bhrÃtur agrata÷ // RamS_2,46.4 // tata÷ kalÃpÃn saænahya kha¬gau baddhvà ca dhanvinau / jagmatur yena tau gaÇgÃæ sÅtayà saha rÃghavau // RamS_2,46.5 // rÃmam eva tu dharmaj¤am upagamya vinÅtavat / kim ahaæ karavÃïÅti sÆta÷ präjalir abravÅt // RamS_2,46.6 // nivartasvety uvÃcainam etÃvaddhi k­taæ mama / yÃnaæ vihÃya padbhyÃæ tu gami«yÃmo mahÃvanam // RamS_2,46.7 // ÃtmÃnaæ tv abhyanuj¤Ãtam avek«yÃrta÷ sa sÃrathi÷ / sumantra÷ puru«avyÃghram aik«vÃkam idam abravÅt // RamS_2,46.8 // nÃtikrÃntam idaæ loke puru«eïeha kenacit / tava sabhrÃt­bhÃryasya vÃsa÷ prÃk­tavad vane // RamS_2,46.9 // na manye brahmacarye 'sti svadhÅte và phalodaya÷ / mÃrdavÃrjavayor vÃpi tvÃæ ced vyasanam Ãgatam // RamS_2,46.10 // saha rÃghava vaidehyà bhrÃtrà caiva vane vasan / tvaæ gatiæ prÃpsyase vÅra trÅæl lokÃæs tu jayann iva // RamS_2,46.11 // vayaæ khalu hatà rÃma ye tayÃpy upava¤citÃ÷ / kaikeyyà vaÓam e«yÃma÷ pÃpÃyà du÷khabhÃgina÷ // RamS_2,46.12 // iti bruvann Ãtmasamaæ sumantra÷ sÃrathis tadà / d­«Âvà dÆragataæ rÃmaæ du÷khÃrto rurude ciram // RamS_2,46.13 // tatas tu vigate bëpe sÆtaæ sp­«Âodakaæ Óucim / rÃmas tu madhuraæ vÃkyaæ puna÷ punar uvÃca tam // RamS_2,46.14 // ik«vÃkÆïÃæ tvayà tulyaæ suh­daæ nopalak«aye / yathà daÓaratho rÃjà mÃæ na Óocet tathà kuru // RamS_2,46.15 // ÓokopahatacetÃÓ ca v­ddhaÓ ca jagatÅpati÷ / kÃmabhÃrÃvasannaÓ ca tasmÃd etad bravÅmi te // RamS_2,46.16 // yad yad Ãj¤Ãpayet kiæcit sa mahÃtmà mahÅpati÷ / kaikeyyÃ÷ priyakÃmÃrthaæ kÃryaæ tad avikÃÇk«ayà // RamS_2,46.17 // etadarthaæ hi rÃjyÃni praÓÃsati nareÓvarÃ÷ / yad e«Ãæ sarvak­tye«u mano na pratihanyate // RamS_2,46.18 // tad yathà sa mahÃrÃjo nÃlÅkam adhigacchati / na ca tÃmyati du÷khena sumantra kuru tat tathà // RamS_2,46.19 // ad­«Âadu÷khaæ rÃjÃnaæ v­ddham Ãryaæ jitendriyam / brÆyÃs tvam abhivÃdyaiva mama hetor idaæ vaca÷ // RamS_2,46.20 // naivÃham anuÓocÃmi lak«maïo na ca maithilÅ / ayodhyÃyÃÓ cyutÃÓ ceti vane vatsyÃmaheti và // RamS_2,46.21 // caturdaÓasu var«e«u niv­tte«u puna÷ puna÷ / lak«maïaæ mÃæ ca sÅtÃæ ca drak«yasi k«ipram ÃgatÃn // RamS_2,46.22 // evam uktvà tu rÃjÃnaæ mÃtaraæ ca sumantra me / anyÃÓ ca devÅ÷ sahitÃ÷ kaikeyÅæ ca puna÷ puna÷ // RamS_2,46.23 // Ãrogyaæ brÆhi kausalyÃm atha pÃdÃbhivandanam / sÅtÃyà mama cÃryasya vacanÃl lak«maïasya ca // RamS_2,46.24 // brÆyÃÓ ca hi mahÃrÃjaæ bharataæ k«ipram Ãnaya / ÃgataÓ cÃpi bharata÷ sthÃpyo n­pamate pade // RamS_2,46.25 // bharataæ ca pari«vajya yauvarÃjye 'bhi«icya ca / asmatsaætÃpajaæ du÷khaæ na tvÃm abhibhavi«yati // RamS_2,46.26 // bharataÓ cÃpi vaktavyo yathà rÃjani vartase / tathà mÃt­«u vartethÃ÷ sarvÃsv evÃviÓe«ata÷ // RamS_2,46.27 // yathà ca tava kaikeyÅ sumitrà cÃviÓe«ata÷ / tathaiva devÅ kausalyà mama mÃtà viÓe«ata÷ // RamS_2,46.28 // nivartyamÃno rÃmeïa sumantra÷ ÓokakarÓita÷ / tat sarvaæ vacanaæ Órutvà snehÃt kÃkutstham abravÅt // RamS_2,46.29 // yad ahaæ nopacÃreïa brÆyÃæ snehÃd aviklava÷ / bhaktimÃn iti tat tÃvad vÃkyaæ tvaæ k«antum arhasi // RamS_2,46.30 // kathaæ hi tvadvihÅno 'haæ pratiyÃsyÃmi tÃæ purÅm / tava tÃta viyogena putraÓokÃkulÃm iva // RamS_2,46.31 // sarÃmam api tÃvan me rathaæ d­«Âvà tadà jana÷ / vinà rÃmaæ rathaæ d­«Âvà vidÅryetÃpi sà purÅ // RamS_2,46.32 // dainyaæ hi nagarÅ gacched d­«Âvà ÓÆnyam imaæ ratham / sÆtÃvaÓe«aæ svaæ sainyaæ hatavÅram ivÃhave // RamS_2,46.33 // dÆre 'pi nivasantaæ tvÃæ mÃnasenÃgrata÷ sthitam / cintayantyo 'dya nÆnaæ tvÃæ nirÃhÃrÃ÷ k­tÃ÷ prajÃ÷ // RamS_2,46.34 // ÃrtanÃdo hi ya÷ paurair muktas tadvipravÃsane / rathasthaæ mÃæ niÓÃmyaiva kuryu÷ Óataguïaæ tata÷ // RamS_2,46.35 // ahaæ kiæ cÃpi vak«yÃmi devÅæ tava suto mayà / nÅto 'sau mÃtulakulaæ saætÃpaæ mà k­thà iti // RamS_2,46.36 // asatyam api naivÃhaæ brÆyÃæ vacanam Åd­Óam / katham apriyam evÃhaæ brÆyÃæ satyam idaæ vaca÷ // RamS_2,46.37 // mama tÃvan niyogasthÃs tvadbandhujanavÃhina÷ / kathaæ rathaæ tvayà hÅnaæ pravak«yanti hayottamÃ÷ // RamS_2,46.38 // yadi me yÃcamÃnasya tyÃgam eva kari«yasi / saratho 'gniæ pravek«yÃmi tyaktamÃtra iha tvayà // RamS_2,46.39 // bhavi«yanti vane yÃni tapovighnakarÃïi te / rathena pratibÃdhi«ye tÃni sattvÃni rÃghava // RamS_2,46.40 // tvatk­te na mayà prÃptaæ rathacaryÃk­taæ sukham / ÃÓaæse tvatk­tenÃhaæ vanavÃsak­taæ sukham // RamS_2,46.41 // prasÅdecchÃmi te 'raïye bhavituæ pratyanantara÷ / prÅtyÃbhihitam icchÃmi bhava me patyanantara÷ // RamS_2,46.42 // tava ÓuÓrÆ«aïaæ mÆrdhnà kari«yÃmi vane vasan / ayodhyÃæ devalokaæ và sarvathà prajahÃmy aham // RamS_2,46.43 // na hi Óakyà prave«Âuæ sà mayÃyodhyà tvayà vinà / rÃjadhÃnÅ mahendrasya yathà du«k­takarmaïà // RamS_2,46.44 // ime cÃpi hayà vÅra yadi te vanavÃsina÷ / paricaryÃæ kari«yanti prÃpsyanti paramÃæ gatim // RamS_2,46.45 // vanavÃse k«ayaæ prÃpte mamai«a hi manoratha÷ / yad anena rathenaiva tvÃæ vaheyaæ purÅæ puna÷ // RamS_2,46.46 // caturdaÓa hi var«Ãïi sahitasya tvayà vane / k«aïabhÆtÃni yÃsyanti ÓataÓas tu tato 'nyathà // RamS_2,46.47 // bh­tyavatsala ti«Âhantaæ bhart­putragate pathi / bhaktaæ bh­tyaæ sthitaæ sthityÃæ tvaæ na mÃæ hÃtum arhasi // RamS_2,46.48 // evaæ bahuvidhaæ dÅnaæ yÃcamÃnaæ puna÷ puna÷ / rÃmo bh­tyÃnukampÅ tu sumantram idam abravÅt // RamS_2,46.49 // jÃnÃmi paramÃæ bhaktiæ mayi te bhart­vatsala / Ó­ïu cÃpi yadarthaæ tvÃæ pre«ayÃmi purÅm ita÷ // RamS_2,46.50 // nagarÅæ tvÃæ gataæ d­«Âvà jananÅ me yavÅyasÅ / kaikeyÅ pratyayaæ gacched iti rÃmo vanaæ gata÷ // RamS_2,46.51 // paritu«Âà hi sà devÅ vanavÃsaæ gate mayi / rÃjÃnaæ nÃtiÓaÇketa mithyÃvÃdÅti dhÃrmikam // RamS_2,46.52 // e«a me prathama÷ kalpo yad ambà me yavÅyasÅ / bharatÃrak«itaæ sphÅtaæ putrarÃjyam avÃpnuyÃt // RamS_2,46.53 // mama priyÃrthaæ rÃj¤aÓ ca sarathas tvaæ purÅæ vraja / saædi«ÂaÓ cÃsi yÃnarthÃæs tÃæs tÃn brÆyÃs tathÃtathà // RamS_2,46.54 // ity uktvà vacanaæ sÆtaæ sÃntvayitvà puna÷ puna÷ / guhaæ vacanam aklÅbaæ rÃmo hetumad abravÅt / jaÂÃ÷ k­tvà gami«yÃmi nyagrodhak«Åram Ãnaya // RamS_2,46.55 //* tat k«Åraæ rÃjaputrÃya guha÷ k«ipram upÃharat / lak«maïasyÃtmanaÓ caiva rÃmas tenÃkaroj jaÂÃ÷ // RamS_2,46.56 // tau tadà cÅravasanau jaÂÃmaï¬aladhÃriïau / aÓobhetÃm ­«isamau bhrÃtarau rÃmalak«maïau // RamS_2,46.57 // tato vaikhÃnasaæ mÃrgam Ãsthita÷ sahalak«maïa÷ / vratam Ãdi«ÂavÃn rÃma÷ sahÃyaæ guham abravÅt // RamS_2,46.58 // apramatto bale koÓe durge janapade tathà / bhavethà guha rÃjyaæ hi durÃrak«atamaæ matam // RamS_2,46.59 // tatas taæ samanuj¤Ãya guham ik«vÃkunandana÷ / jagÃma tÆrïam avyagra÷ sabhÃrya÷ sahalak«maïa÷ // RamS_2,46.60 // sa tu d­«Âvà nadÅtÅre nÃvam ik«vÃkunandana÷ / titÅr«u÷ ÓÅghragÃæ gaÇgÃm idaæ lak«maïam abravÅt // RamS_2,46.61 // Ãroha tvaæ naravyÃghra sthitÃæ nÃvam imÃæ Óanai÷ / sÅtÃæ cÃropayÃnvak«aæ parig­hya manasvinÅm // RamS_2,46.62 // sa bhrÃtu÷ ÓÃsanaæ Órutvà sarvam apratikÆlayan / Ãropya maithilÅæ pÆrvam ÃrurohÃtmavÃæs tata÷ // RamS_2,46.63 // athÃruroha tejasvÅ svayaæ lak«maïapÆrvaja÷ / tato ni«ÃdÃdhipatir guho j¤ÃtÅn acodayat // RamS_2,46.64 // anuj¤Ãya sumantraæ ca sabalaæ caiva taæ guham / ÃsthÃya nÃvaæ rÃmas tu codayÃmÃsa nÃvikÃn // RamS_2,46.65 // tatas taiÓ codità sà nau÷ karïadhÃrasamÃhità / ÓubhasphyavegÃbhihatà ÓÅghraæ salilam atyagÃt // RamS_2,46.66 // madhyaæ tu samanuprÃpya bhÃgÅrathyÃs tv anindità / vaidehÅ präjalir bhÆtvà tÃæ nadÅm idam abravÅt // RamS_2,46.67 // putro daÓarathasyÃyaæ mahÃrÃjasya dhÅmata÷ / nideÓaæ pÃlayatv enaæ gaÇge tvadabhirak«ita÷ // RamS_2,46.68 // caturdaÓa hi var«Ãïi samagrÃïy u«ya kÃnane / bhrÃtrà saha mayà caiva puna÷ pratyÃgami«yati // RamS_2,46.69 // tatas tvÃæ devi subhage k«emeïa punar Ãgatà / yak«ye pramudità gaÇge sarvakÃmasam­ddhaye // RamS_2,46.70 // tvaæ hi tripathagà devi brahmalokaæ samÅk«ase / bhÃryà codadhirÃjasya loke 'smin samprad­Óyase // RamS_2,46.71 // sà tvÃæ devi namasyÃmi praÓaæsÃmi ca Óobhane / prÃptarÃjye naravyÃghre Óivena punar Ãgate // RamS_2,46.72 // gavÃæ ÓatasahasrÃïi vastrÃïy annaæ ca peÓalam / brÃhmaïebhya÷ pradÃsyÃmi tava priyacikÅr«ayà // RamS_2,46.73 // tathà saæbhëamÃïà sà sÅtà gaÇgÃm anindità / dak«iïà dak«iïaæ tÅraæ k«ipram evÃbhyupÃgamat // RamS_2,46.74 // tÅraæ tu samanuprÃpya nÃvaæ hitvà narar«abha÷ / prÃti«Âhata saha bhrÃtrà vaidehyà ca paraætapa÷ // RamS_2,46.75 // athÃbravÅn mahÃbÃhu÷ sumitrÃnandavardhanam / agrato gaccha saumitre sÅtà tvÃm anugacchatu // RamS_2,46.76 // p­«Âhato 'haæ gami«yÃmi tvÃæ ca sÅtÃæ ca pÃlayan / adya du÷khaæ tu vaidehÅ vanavÃsasya vetsyati // RamS_2,46.77 // gataæ tu gaÇgÃparapÃram ÃÓu rÃmaæ sumantra÷ pratataæ nirÅk«ya / adhvaprakar«Ãd viniv­ttad­«Âir mumoca bëpaæ vyathitas tapasvÅ // RamS_2,46.78 // tau tatra hatvà caturo mahÃm­gÃn varÃham ­Óyaæ p­«ataæ mahÃrurum / ÃdÃya medhyaæ tvaritaæ bubhuk«itau vÃsÃya kÃle yayatur vanaspatim // RamS_2,46.79 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 47 sa taæ v­k«aæ samÃsÃdya saædhyÃm anvÃsya paÓcimÃm / rÃmo ramayatÃæ Óre«Âha iti hovÃca lak«maïam // RamS_2,47.1 // adyeyaæ prathamà rÃtrir yÃtà janapadÃd bahi÷ / yà sumantreïa rahità tÃæ notkaïÂhitum arhasi // RamS_2,47.2 // jÃgartavyam atandribhyÃm adya prabh­ti rÃtri«u / yogak«emo hi sÅtÃyà vartate lak«maïÃvayo÷ // RamS_2,47.3 // rÃtriæ kathaæcid evemÃæ saumitre vartayÃmahe / upÃvartÃmahe bhÆmÃv ÃstÅrya svayam Ãrjitai÷ // RamS_2,47.4 // sa tu saæviÓya medinyÃæ mahÃrhaÓayanocita÷ / imÃ÷ saumitraye rÃmo vyÃjahÃra kathÃ÷ ÓubhÃ÷ // RamS_2,47.5 // dhruvam adya mahÃrÃjo du÷khaæ svapiti lak«maïa / k­takÃmà tu kaikeyÅ tu«Âà bhavitum arhati // RamS_2,47.6 // sà hi devÅ mahÃrÃjaæ kaikeyÅ rÃjyakÃraïÃt / api na cyÃvayet prÃïÃn d­«Âvà bharatam Ãgatam // RamS_2,47.7 // anÃthaÓ caiva v­ddhaÓ ca mayà caiva vinÃk­ta÷ / kiæ kari«yati kÃmÃtmà kaikeyyà vaÓam Ãgata÷ // RamS_2,47.8 // idaæ vyasanam Ãlokya rÃj¤aÓ ca mativibhramam / kÃma evÃrdhadharmÃbhyÃæ garÅyÃn iti me mati÷ // RamS_2,47.9 // ko hy avidvÃn api pumÃn pramadÃyÃ÷ k­te tyajet / chandÃnuvartinaæ putraæ tÃto mÃm iva lak«maïa // RamS_2,47.10 // sukhÅ bata sabhÃryaÓ ca bharata÷ kekayÅsuta÷ / muditÃn kosalÃn eko yo bhok«yaty adhirÃjavat // RamS_2,47.11 // sa hi sarvasya rÃjyasya mukham ekaæ bhavi«yati / tÃte ca vayasÃtÅte mayi cÃraïyam ÃÓrite // RamS_2,47.12 // arthadharmau parityajya ya÷ kÃmam anuvartate / evam Ãpadyate k«ipraæ rÃjà daÓaratho yathà // RamS_2,47.13 // manye daÓarathÃntÃya mama pravrÃjanÃya ca / kaikeyÅ saumya samprÃptà rÃjyÃya bharatasya ca // RamS_2,47.14 // apÅdÃnÅæ na kaikeyÅ saubhÃgyamadamohità / kausalyÃæ ca sumitrÃæ ca samprabÃdheta matk­te // RamS_2,47.15 // mà sma matkÃraïÃd devÅ sumitrà du÷kham Ãvaset / ayodhyÃm ita eva tvaæ kÃle praviÓa lak«maïa // RamS_2,47.16 // aham eko gami«yÃmi sÅtayà saha daï¬akÃn / anÃthÃyà hi nÃthas tvaæ kausalyÃyà bhavi«yasi // RamS_2,47.17 // k«udrakarmà hi kaikeyÅ dve«Ãd anyÃyyam Ãcaret / paridadyà hi dharmaj¤e bharate mama mÃtaram // RamS_2,47.18 // nÆnaæ jÃtyantare kasmin striya÷ putrair viyojitÃ÷ / jananyà mama saumitre tad apy etad upasthitam // RamS_2,47.19 // mayà hi cirapu«Âena du÷khasaævardhitena ca / viprÃyujyata kausalyà phalakÃle dhig astu mÃm // RamS_2,47.20 // mà sma sÅmantinÅ kÃcij janayet putram Åd­Óam / saumitre yo 'ham ambÃyà dadmi Óokam anantakam // RamS_2,47.21 // manye prÅtiviÓi«Âà sà matto lak«maïa ÓÃrikà / yasyÃs tac chrÆyate vÃkyaæ Óuka pÃdam arer daÓa // RamS_2,47.22 // ÓocantyÃÓ cÃlpabhÃgyÃyà na kiæcid upakurvatà / putreïa kim aputrÃyà mayà kÃryam ariædama // RamS_2,47.23 // alpabhÃgyà hi me mÃtà kausalyà rahità mayà / Óete paramadu÷khÃrtà patità ÓokasÃgare // RamS_2,47.24 // eko hy aham ayodhyÃæ ca p­thivÅæ cÃpi lak«maïa / tareyam i«ubhi÷ kruddho nanu vÅryam akÃraïam // RamS_2,47.25 // adharmabhayabhÅtaÓ ca paralokasya cÃnagha / tena lak«maïa nÃdyÃham ÃtmÃnam abhi«ecaye // RamS_2,47.26 // etad anyac ca karuïaæ vilapya vijane bahu / aÓrupÆrïamukho rÃmo niÓi tÆ«ïÅm upÃviÓat // RamS_2,47.27 // vilapyoparataæ rÃmaæ gatÃrci«am ivÃnalam / samudram iva nirvegam ÃÓvÃsayata lak«maïa÷ // RamS_2,47.28 // dhruvam adya purÅ rÃma ayodhyÃyudhinÃæ vara / ni«prabhà tvayi ni«krÃnte gatacandreva ÓarvarÅ // RamS_2,47.29 // naitad aupayikaæ rÃma yad idaæ paritapyase / vi«Ãdayasi sÅtÃæ ca mÃæ caiva puru«ar«abha // RamS_2,47.30 // na ca sÅtà tvayà hÅnà na cÃham api rÃghava / muhÆrtam api jÅvÃvo jalÃn matsyÃv ivoddh­tau // RamS_2,47.31 // na hi tÃtaæ na Óatrughnaæ na sumitrÃæ paraætapa / dra«Âum iccheyam adyÃhaæ svargaæ vÃpi tvayà vinà // RamS_2,47.32 // sa lak«maïasyottamapu«kalaæ vaco niÓamya caivaæ vanavÃsam ÃdarÃt / samÃ÷ samastà vidadhe paraætapa÷ prapadya dharmaæ sucirÃya rÃghava÷ // RamS_2,47.33 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 48 te tu tasmin mahÃv­k«a u«itvà rajanÅæ ÓivÃm / vimale 'bhyudite sÆrye tasmÃd deÓÃt pratasthire // RamS_2,48.1 // yatra bhÃgÅrathÅ gaÇgà yamunÃm abhivartate / jagmus taæ deÓam uddiÓya vigÃhya sumahad vanam // RamS_2,48.2 // te bhÆmim ÃgÃn vividhÃn deÓÃæÓ cÃpi manoramÃn / ad­«ÂapÆrvÃn paÓyantas tatra tatra yaÓasvina÷ // RamS_2,48.3 // yathÃk«emeïa gacchan sa paÓyaæÓ ca vividhÃn drumÃn / niv­ttamÃtre divase rÃma÷ saumitrim abravÅt // RamS_2,48.4 // prayÃgam abhita÷ paÓya saumitre dhÆmam unnatam / agner bhagavata÷ ketuæ manye saænihito muni÷ // RamS_2,48.5 // nÆnaæ prÃptÃ÷ sma sambhedaæ gaÇgÃyamunayor vayam / tathà hi ÓrÆyate Óabdo vÃriïo vÃrighaÂÂita÷ // RamS_2,48.6 // dÃrÆïi paribhinnÃni vanajair upajÅvibhi÷ / bharadvÃjÃÓrame caite d­Óyante vividhà drumÃ÷ // RamS_2,48.7 // dhanvinau tau sukhaæ gatvà lambamÃne divÃkare / gaÇgÃyamunayo÷ saædhau prÃpatur nilayaæ mune÷ // RamS_2,48.8 // rÃmas tv ÃÓramam ÃsÃdya trÃsayan m­gapak«iïa÷ / gatvà muhÆrtam adhvÃnaæ bharadvÃjam upÃgamat // RamS_2,48.9 // tatas tv ÃÓramam ÃsÃdya muner darÓanakÃÇk«iïau / sÅtayÃnugatau vÅrau dÆrÃd evÃvatasthatu÷ // RamS_2,48.10 // hutÃgnihotraæ d­«Âvaiva mahÃbhÃgaæ k­täjali÷ / rÃma÷ saumitriïà sÃrdhaæ sÅtayà cÃbhyavÃdayat // RamS_2,48.11 // nyavedayata cÃtmÃnaæ tasmai lak«maïapÆrvaja÷ / putrau daÓarathasyÃvÃæ bhagavan rÃmalak«maïau // RamS_2,48.12 // bhÃryà mameyaæ vaidehÅ kalyÃïÅ janakÃtmajà / mÃæ cÃnuyÃtà vijanaæ tapovanam anindità // RamS_2,48.13 // pitrà pravrÃjyamÃnaæ mÃæ saumitrir anuja÷ priya÷ / ayam anvagamad bhrÃtà vanam eva d­¬havrata÷ // RamS_2,48.14 // pitrà niyuktà bhagavan pravek«yÃmas tapovanam / dharmam evÃcari«yÃmas tatra mÆlaphalÃÓanÃ÷ // RamS_2,48.15 // tasya tadvacanaæ Órutvà rÃjaputrasya dhÅmata÷ / upÃnayata dharmÃtmà gÃm arghyam udakaæ tata÷ // RamS_2,48.16 // m­gapak«ibhir ÃsÅno munibhiÓ ca samantata÷ / rÃmam Ãgatam abhyarcya svÃgatenÃha taæ muni÷ // RamS_2,48.17 // pratig­hya ca tÃm arcÃm upavi«Âaæ sarÃghavam / bharadvÃjo 'bravÅd vÃkyaæ dharmayuktam idaæ tadà // RamS_2,48.18 // cirasya khalu kÃkutstha paÓyÃmi tvÃm ihÃgatam / Órutaæ tava mayà cedaæ vivÃsanam akÃraïam // RamS_2,48.19 // avakÃÓo vivikto 'yaæ mahÃnadyo÷ samÃgame / puïyaÓ ca ramaïÅyaÓ ca vasatv iha bhavÃn sukham // RamS_2,48.20 // evam uktas tu vacanaæ bharadvÃjena rÃghava÷ / pratyuvÃca Óubhaæ vÃkyaæ rÃma÷ sarvahite rata÷ // RamS_2,48.21 // bhagavann ita Ãsanna÷ paurajÃnapado jana÷ / Ãgami«yati vaidehÅæ mÃæ cÃpi prek«ako jana÷ / anena kÃraïenÃham iha vÃsaæ na rocaye // RamS_2,48.22 //* ekÃnte paÓya bhagavann ÃÓramasthÃnam uttamam / ramate yatra vaidehÅ sukhÃrhà janakÃtmajà // RamS_2,48.23 // etac chrutvà Óubhaæ vÃkyaæ bharadvÃjo mahÃmuni÷ / rÃghavasya tato vÃkyam arthagrÃhakam abravÅt // RamS_2,48.24 // daÓakroÓa itas tÃta girir yasmin nivatsyasi / mahar«isevita÷ puïya÷ sarvata÷ sukhadarÓana÷ // RamS_2,48.25 // golÃÇgÆlÃnucarito vÃnarark«ani«evita÷ / citrakÆÂa iti khyÃto gandhamÃdanasaænibha÷ // RamS_2,48.26 // yÃvatà citrakÆÂasya nara÷ Ó­ÇgÃïy avek«ate / kalyÃïÃni samÃdhatte na pÃpe kurute mana÷ // RamS_2,48.27 // ­«ayas tatra bahavo vih­tya ÓaradÃæ Óatam / tapasà divam ÃrƬhÃ÷ kapÃlaÓirasà saha // RamS_2,48.28 // praviviktam ahaæ manye taæ vÃsaæ bhavata÷ sukham / iha và vanavÃsÃya vasa rÃma mayà saha // RamS_2,48.29 // sa rÃmaæ sarvakÃmais taæ bharadvÃja÷ priyÃtithim / sabhÃryaæ saha ca bhrÃtrà pratijagrÃha dharmavit // RamS_2,48.30 // tasya prayÃge rÃmasya taæ mahar«im upeyu«a÷ / prapannà rajanÅ puïyà citrÃ÷ kathayata÷ kathÃ÷ // RamS_2,48.31 // prabhÃtÃyÃæ rajanyÃæ tu bharadvÃjam upÃgamat / uvÃca naraÓÃrdÆlo muniæ jvalitatejasam // RamS_2,48.32 // ÓarvarÅæ bhavann adya satyaÓÅla tavÃÓrame / u«itÃ÷ smeha vasatim anujÃnÃtu no bhavÃn // RamS_2,48.33 // rÃtryÃæ tu tasyÃæ vyu«ÂÃyÃæ bharadvÃjo 'bravÅd idam / madhumÆlaphalopetaæ citrakÆÂaæ vrajeti ha // RamS_2,48.34 // tatra ku¤jarayÆthÃni m­gayÆthÃni cÃbhita÷ / vicaranti vanÃnte«u tÃni drak«yasi rÃghava // RamS_2,48.35 // prah­«Âakoya«Âikakokilasvanair vinÃditaæ taæ vasudhÃdharaæ Óivam / m­gaiÓ ca mattair bahubhiÓ ca ku¤jarai÷ suramyam ÃsÃdya samÃvasÃÓramam // RamS_2,48.36 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 49 u«itvà rajanÅæ tatra rÃjaputrÃv ariædamau / mahar«im abhivÃdyÃtha jagmatus taæ giriæ prati // RamS_2,49.1 // prasthitÃæÓ caiva tÃn prek«ya pità putrÃn ivÃnvagÃt / tata÷ pracakrame vaktuæ vacanaæ sa mahÃmuni÷ // RamS_2,49.2 // athÃsÃdya tu kÃlindÅæ ÓÅghrasrotasamÃpagÃm / tatra yÆyaæ plavaæ k­tvà taratÃæÓumatÅæ nadÅm // RamS_2,49.3 // tato nyagrodham ÃsÃdya mahÃntaæ haritacchadam / viv­ddhaæ bahubhir v­k«ai÷ ÓyÃmaæ siddhopasevitam // RamS_2,49.4 // kroÓamÃtraæ tato gatvà nÅlaæ drak«yatha kÃnanam / palÃÓabadarÅmiÓraæ rÃma vaæÓaiÓ ca yÃmunai÷ // RamS_2,49.5 // sa panthÃÓ citrakÆÂasya gata÷ subahuÓo mayà / ramyo mÃrdavayuktaÓ ca vanadÃvair vivarjita÷ / iti panthÃnam Ãvedya mahar«i÷ sa nyavartata // RamS_2,49.6 //* upÃv­tte munau tasmin rÃmo lak«maïam abravÅt / k­tapuïyÃ÷ sma saumitre munir yan no 'nukampate // RamS_2,49.7 // iti tau puru«avyÃghrau mantrayitvà manasvinau / sÅtÃm evÃgrata÷ k­tvà kÃlindÅæ jagmatur nadÅm // RamS_2,49.8 // tau këÂhasaæghÃÂam atho cakratu÷ sumahÃplavam / cakÃra lak«maïaÓ chittvà sÅtÃyÃ÷ sukham Ãsanam // RamS_2,49.9 // tatra Óriyam ivÃcintyÃæ rÃmo dÃÓarathi÷ priyÃm / Å«at saælajjamÃnÃæ tÃm adhyÃropayata plavam // RamS_2,49.10 // tata÷ plavenÃæÓumatÅæ ÓÅghragÃm ÆrmimÃlinÅm / tÅrajair bahubhir v­k«ai÷ saæterur yamunÃæ nadÅm // RamS_2,49.11 // te tÅrïÃ÷ plavam uts­jya prasthÃya yamunÃvanÃt / ÓyÃmaæ nyagrodham Ãsedu÷ ÓÅtalaæ haritacchadam // RamS_2,49.12 // kausalyÃæ caiva paÓyeyaæ sumitrÃæ ca yaÓasvinÅm / iti sÅtäjaliæ k­tvà paryagacchad vanaspatim // RamS_2,49.13 // kroÓamÃtraæ tato gatvà bhrÃtarau rÃmalak«maïau / bahÆn medhyÃn m­gÃn hatvà ceratur yamunÃvane // RamS_2,49.14 // vih­tya te barhiïapÆganÃdite Óubhe vane vÃraïavÃnarÃyute / samaæ nadÅvapram upetya saæmataæ nivÃsam Ãjagmur adÅnadarÓanÃ÷ // RamS_2,49.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 50 atha rÃtryÃæ vyatÅtÃyÃm avasuptam anantaram / prabodhayÃmÃsa Óanair lak«maïaæ raghunandana÷ // RamS_2,50.1 // saumitre Ó­ïu vanyÃnÃæ valgu vyÃharatÃæ svanam / samprati«ÂhÃmahe kÃla÷ prasthÃnasya paraætapa // RamS_2,50.2 // sa supta÷ samaye bhrÃtrà lak«maïa÷ pratibodhita÷ / jahau nidrÃæ ca tandrÅæ ca prasaktaæ ca pathi Óramam // RamS_2,50.3 // tata utthÃya te sarve sp­«Âvà nadyÃ÷ Óivaæ jalam / panthÃnam ­«iïoddi«Âaæ citrakÆÂasya taæ yayu÷ // RamS_2,50.4 // tata÷ samprasthita÷ kÃle rÃma÷ saumitriïà saha / sÅtÃæ kamalapattrÃk«Åm idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,50.5 // ÃdÅptÃn iva vaidehi sarvata÷ pu«pitÃn nagÃn / svai÷ pu«pai÷ kiæÓukÃn paÓya mÃlina÷ ÓiÓirÃtyaye // RamS_2,50.6 // paÓya bhallÃtakÃn phullÃn narair anupasevitÃn / phalapattrair avanatÃn nÆnaæ Óak«yÃmi jÅvitum // RamS_2,50.7 // paÓya droïapramÃïÃni lambamÃnÃni lak«maïa / madhÆni madhukÃrÅbhi÷ saæbh­tÃni nage nage // RamS_2,50.8 // e«a kroÓati natyÆhas taæ ÓikhÅ pratikÆjati / ramaïÅye vanoddeÓe pu«pasaæstarasaækaÂe // RamS_2,50.9 // mÃtaægayÆthÃnus­taæ pak«isaæghÃnunÃditam / citrakÆÂam imaæ paÓya prav­ddhaÓikharaæ girim // RamS_2,50.10 // tatas tau pÃdacÃreïa gacchantau saha sÅtayà / ramyam Ãsedatu÷ Óailaæ citrakÆÂaæ manoramam // RamS_2,50.11 // taæ tu parvatam ÃsÃdya nÃnÃpak«igaïÃyutam / ayaæ vÃso bhavet tÃvad atra saumya ramemahi // RamS_2,50.12 // lak«maïÃnaya dÃrÆïi d­¬hÃni ca varÃïi ca / kuru«vÃvasathaæ saumya vÃse me 'bhirataæ mana÷ // RamS_2,50.13 // tasya tadvacanaæ Órutvà saumitrir vividhÃn drumÃn / ÃjahÃra tataÓ cakre parïaÓÃlÃm ariædama÷ // RamS_2,50.14 // ÓuÓrÆ«amÃïam ekÃgram idaæ vacanam abravÅt / aiïeyaæ mÃæsam Ãh­tya ÓÃlÃæ yak«yÃmahe vayam // RamS_2,50.15 // sa lak«maïa÷ k­«ïam­gaæ hatvà medhyaæ pratÃpavÃn / atha cik«epa saumitri÷ samiddhe jÃtavedasi // RamS_2,50.16 // taæ tu pakvaæ samÃj¤Ãya ni«Âaptaæ chinnaÓoïitam / lak«maïa÷ puru«avyÃghram atha rÃghavam abravÅt // RamS_2,50.17 // ayaæ k­«ïa÷ samÃptÃÇga÷ Ó­ta÷ k­«ïam­go yathà / devatà devasaækÃÓa yajasva kuÓalo hy asi // RamS_2,50.18 // rÃma÷ snÃtvà tu niyato guïavä japyakovida÷ / pÃpasaæÓamanaæ rÃmaÓ cakÃra balim uttamam // RamS_2,50.19 // tÃæ v­k«aparïacchadanÃæ manoj¤Ãæ yathÃpradeÓaæ suk­tÃæ nivÃtÃm / vÃsÃya sarve viviÓu÷ sametÃ÷ sabhÃæ yathà devagaïÃ÷ sudharmÃm // RamS_2,50.20 // anekanÃnÃm­gapak«isaækule vicitrapu«pastabakair drumair yute / vanottame vyÃlam­gÃnunÃdite tathà vijahru÷ susukhaæ jitendriyÃ÷ // RamS_2,50.21 // suramyam ÃsÃdya tu citrakÆÂaæ nadÅæ ca tÃæ mÃlyavatÅæ sutÅrthÃm / nananda h­«Âo m­gapak«iju«ÂÃæ jahau ca du÷khaæ puravipravÃsÃt // RamS_2,50.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 51 kathayitvà sudu÷khÃrta÷ sumantreïa ciraæ saha / rÃme dak«iïakÆlasthe jagÃma svag­haæ guha÷ // RamS_2,51.1 // anuj¤Ãta÷ sumantro 'tha yojayitvà hayottamÃn / ayodhyÃm eva nagarÅæ prayayau gìhadurmanÃ÷ // RamS_2,51.2 // sa vanÃni sugandhÅni saritaÓ ca sarÃæsi ca / paÓyann atiyayau ÓÅghraæ grÃmÃïi nagarÃïi ca // RamS_2,51.3 // tata÷ sÃyÃhnasamaye t­tÅye 'hani sÃrathi÷ / ayodhyÃæ samanuprÃpya nirÃnandÃæ dadarÓa ha // RamS_2,51.4 // sa ÓÆnyÃm iva ni÷ÓabdÃæ d­«Âvà paramadurmanÃ÷ / sumantraÓ cintayÃmÃsa ÓokavegasamÃhata÷ // RamS_2,51.5 // kaccin na sagajà sÃÓvà sajanà sajanÃdhipà / rÃmasaætÃpadu÷khena dagdhà ÓokÃgninà purÅ / iti cintÃpara÷ sÆtas tvarita÷ praviveÓa ha // RamS_2,51.6 //* sumantram abhiyÃntaæ taæ ÓataÓo 'tha sahasraÓa÷ / kva rÃma iti p­cchanta÷ sÆtam abhyadravan narÃ÷ // RamS_2,51.7 // te«Ãæ ÓaÓaæsa gaÇgÃyÃm aham Ãp­cchya rÃghavam / anuj¤Ãto niv­tto 'smi dhÃrmikeïa mahÃtmanà // RamS_2,51.8 // te tÅrïà iti vij¤Ãya bëpapÆrïamukhà janÃ÷ / aho dhig iti ni÷Óvasya hà rÃmeti ca cukruÓu÷ // RamS_2,51.9 // ÓuÓrÃva ca vacas te«Ãæ v­ndaæ v­ndaæ ca ti«ÂhatÃm / hatÃ÷ sma khalu ye neha paÓyÃma iti rÃghavam // RamS_2,51.10 // dÃnayaj¤avivÃhe«u samÃje«u mahatsu ca / na drak«yÃma÷ punar jÃtu dhÃrmikaæ rÃmam antarà // RamS_2,51.11 // kiæ samarthaæ janasyÃsya kiæ priyaæ kiæ sukhÃvaham / iti rÃmeïa nagaraæ pit­vat paripÃlitam // RamS_2,51.12 // vÃtÃyanagatÃnÃæ ca strÅïÃm anvantarÃpaïam / rÃmaÓokÃbhitaptÃnÃæ ÓuÓrÃva paridevanam // RamS_2,51.13 // sa rÃjamÃrgamadhyena sumantra÷ pihitÃnana÷ / yatra rÃjà daÓarathas tad evopayayau g­ham // RamS_2,51.14 // so 'vatÅrya rathÃc chÅghraæ rÃjaveÓma praviÓya ca / kak«yÃ÷ saptÃbhicakrÃma mahÃjanasamÃkulÃ÷ // RamS_2,51.15 // tato daÓarathastrÅïÃæ prÃsÃdebhyas tatas tata÷ / rÃmaÓokÃbhitaptÃnÃæ mandaæ ÓuÓrÃva jalpitam // RamS_2,51.16 // saha rÃmeïa niryÃto vinà rÃmam ihÃgata÷ / sÆta÷ kiæ nÃma kausalyÃæ ÓocantÅæ prativak«yati // RamS_2,51.17 // yathà ca manye durjÅvam evaæ na sukaraæ dhruvam / Ãcchidya putre niryÃte kausalyà yatra jÅvati // RamS_2,51.18 // satyarÆpaæ tu tadvÃkyaæ rÃj¤a÷ strÅïÃæ niÓÃmayan / pradÅptam iva Óokena viveÓa sahasà g­ham // RamS_2,51.19 // sa praviÓyëÂamÅæ kak«yÃæ rÃjÃnaæ dÅnam Ãturam / putraÓokaparidyÆnam apaÓyat pÃï¬ure g­he // RamS_2,51.20 // abhigamya tam ÃsÅnaæ narendram abhivÃdya ca / sumantro rÃmavacanaæ yathoktaæ pratyavedayat // RamS_2,51.21 // sa tÆ«ïÅm eva tac chrutvà rÃjà vibhrÃntacetana÷ / mÆrchito nyapatad bhÆmau rÃmaÓokÃbhipŬita÷ // RamS_2,51.22 // tato 'nta÷puram Ãviddhaæ mÆrchite p­thivÅpatau / uddh­tya bÃhÆ cukroÓa n­patau patite k«itau // RamS_2,51.23 // sumitrayà tu sahità kausalyà patitaæ patim / utthÃpayÃmÃsa tadà vacanaæ cedam abravÅt // RamS_2,51.24 // imaæ tasya mahÃbhÃga dÆtaæ du«karakÃriïa÷ / vanavÃsÃd anuprÃptaæ kasmÃn na pratibhëase // RamS_2,51.25 // adyemam anayaæ k­tvà vyapatrapasi rÃghava / utti«Âha suk­taæ te 'stu Óoke na syÃt sahÃyatà // RamS_2,51.26 // deva yasyà bhayÃd rÃmaæ nÃnup­cchasi sÃrathim / neha ti«Âhati kaikeyÅ viÓrabdhaæ pratibhëyatÃm // RamS_2,51.27 // sà tathoktvà mahÃrÃjaæ kausalyà ÓokalÃlasà / dharaïyÃæ nipapÃtÃÓu bëpaviplutabhëiïÅ // RamS_2,51.28 // evaæ vilapatÅæ d­«Âvà kausalyÃæ patitÃæ bhuvi / patiæ cÃvek«ya tÃ÷ sarvÃ÷ sasvaraæ rurudu÷ striya÷ // RamS_2,51.29 // tatas tam anta÷puranÃdam utthitaæ samÅk«ya v­ddhÃs taruïÃÓ ca mÃnavÃ÷ / striyaÓ ca sarvà rurudu÷ samantata÷ puraæ tadÃsÅt punar eva saækulam // RamS_2,51.30 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 52 pratyÃÓvasto yadà rÃjà mohÃt pratyÃgata÷ puna÷ / athÃjuhÃva taæ sÆtaæ rÃmav­ttÃntakÃraïÃt // RamS_2,52.1 // v­ddhaæ paramasaætaptaæ navagraham iva dvipam / vini÷Óvasantaæ dhyÃyantam asvastham iva ku¤jaram // RamS_2,52.2 // rÃjà tu rajasà sÆtaæ dhvastÃÇgaæ samupasthitam / aÓrupÆrïamukhaæ dÅnam uvÃca paramÃrtavat // RamS_2,52.3 // kva nu vatsyati dharmÃtmà v­k«amÆlam upÃÓrita÷ / so 'tyantasukhita÷ sÆta kim aÓi«yati rÃghava÷ / bhÆmipÃlÃtmajo bhÆmau Óete katham anÃthavat // RamS_2,52.4 //* yaæ yÃntam anuyÃnti sma padÃtirathaku¤jarÃ÷ / sa vatsyati kathaæ rÃmo vijanaæ vanam ÃÓrita÷ // RamS_2,52.5 // vyÃlair m­gair Ãcaritaæ k­«ïasarpani«evitam / kathaæ kumÃrau vaidehyà sÃrdhaæ vanam upasthitau // RamS_2,52.6 // sukumÃryà tapasvinyà sumantra saha sÅtayà / rÃjaputrau kathaæ pÃdair avaruhya rathÃd gatau // RamS_2,52.7 // siddhÃrtha÷ khalu sÆta tvaæ yena d­«Âau mamÃtmajau / vanÃntaæ praviÓantau tÃv aÓvinÃv iva mandaram // RamS_2,52.8 // kim uvÃca vaco rÃma÷ kim uvÃca ca lak«maïa÷ / sumantra vanam ÃsÃdya kim uvÃca ca maithilÅ / Ãsitaæ Óayitaæ bhuktaæ sÆta rÃmasya kÅrtaya // RamS_2,52.9 //* iti sÆto narendreïa codita÷ sajjamÃnayà / uvÃca vÃcà rÃjÃnaæ sabëpaparirabdhayà // RamS_2,52.10 // abravÅn mÃæ mahÃrÃja dharmam evÃnupÃlayan / a¤jaliæ rÃghava÷ k­tvà ÓirasÃbhipraïamya ca // RamS_2,52.11 // sÆta madvacanÃt tasya tÃtasya viditÃtmana÷ / Óirasà vandanÅyasya vandyau pÃdau mahÃtmana÷ // RamS_2,52.12 // sarvam anta÷puraæ vÃcyaæ sÆta madvacanÃt tvayà / Ãrogyam aviÓe«eïa yathÃrhaæ cÃbhivÃdanam // RamS_2,52.13 // mÃtà ca mama kausalyà kuÓalaæ cÃbhivÃdanam / devi devasya pÃdau ca devavat paripÃlaya // RamS_2,52.14 // bharata÷ kuÓalaæ vÃcyo vÃcyo madvacanena ca / sarvÃsv eva yathÃnyÃyaæ v­ttiæ vartasva mÃt­«u // RamS_2,52.15 // vaktavyaÓ ca mahÃbÃhur ik«vÃkukulanandana÷ / pitaraæ yauvarÃjyastho rÃjyastham anupÃlaya // RamS_2,52.16 // ity evaæ mÃæ mahÃrÃja bruvann eva mahÃyaÓÃ÷ / rÃmo rÃjÅvatÃmrÃk«o bh­Óam aÓrÆïy avartayat // RamS_2,52.17 // lak«maïas tu susaækruddho ni÷Óvasan vÃkyam abravÅt / kenÃyam aparÃdhena rÃjaputro vivÃsita÷ // RamS_2,52.18 // yadi pravrÃjito rÃmo lobhakÃraïakÃritam / varadÃnanimittaæ và sarvathà du«k­taæ k­tam / rÃmasya tu parityÃge na hetum upalak«aye // RamS_2,52.19 //* asamÅk«ya samÃrabdhaæ viruddhaæ buddhilÃghavÃt / janayi«yati saækroÓaæ rÃghavasya vivÃsanam // RamS_2,52.20 // ahaæ tÃvan mahÃrÃje pit­tvaæ nopalak«aye / bhrÃtà bhartà ca bandhuÓ ca pità ca mama rÃghava÷ // RamS_2,52.21 // sarvalokapriyaæ tyaktvà sarvalokahite ratam / sarvaloko 'nurajyeta kathaæ tvÃnena karmaïà // RamS_2,52.22 // jÃnakÅ tu mahÃrÃja ni÷ÓvasantÅ tapasvinÅ / bhÆtopahatacitteva vi«Âhità vism­tà sthità // RamS_2,52.23 // ad­«ÂapÆrvavyasanà rÃjaputrÅ yaÓasvinÅ / tena du÷khena rudatÅ naiva mÃæ kiæcid abravÅt // RamS_2,52.24 // udvÅk«amÃïà bhartÃraæ mukhena pariÓu«yatà / mumoca sahasà bëpaæ mÃæ prayÃntam udÅk«ya sà // RamS_2,52.25 // tathaiva rÃmo 'Órumukha÷ k­täjali÷ sthito 'bhaval lak«maïabÃhupÃlita÷ / tathaiva sÅtà rudatÅ tapasvinÅ nirÅk«ate rÃjarathaæ tathaiva mÃm // RamS_2,52.26 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 53 mama tv aÓvà niv­ttasya na prÃvartanta vartmani / u«ïam aÓru vimu¤canto rÃme samprasthite vanam // RamS_2,53.1 // ubhÃbhyÃæ rÃjaputrÃbhyÃm atha k­tvÃham a¤jalim / prasthito ratham ÃsthÃya tad du÷kham api dhÃrayan // RamS_2,53.2 // guhena sÃrdhaæ tatraiva sthito 'smi divasÃn bahÆn / ÃÓayà yadi mÃæ rÃma÷ puna÷ ÓabdÃpayed iti // RamS_2,53.3 // vi«aye te mahÃrÃja rÃmavyasanakarÓitÃ÷ / api v­k«Ã÷ parimlÃna÷ sapu«pÃÇkurakorakÃ÷ // RamS_2,53.4 // na ca sarpanti sattvÃni vyÃlà na prasaranti ca / rÃmaÓokÃbhibhÆtaæ tan ni«kÆjam abhavad vanam // RamS_2,53.5 // lÅnapu«karapattrÃÓ ca narendra kalu«odakÃ÷ / saætaptapadmÃ÷ padminyo lÅnamÅnavihaægamÃ÷ // RamS_2,53.6 // jalajÃni ca pu«pÃïi mÃlyÃni sthalajÃni ca / nÃdya bhÃnty alpagandhÅni phalÃni ca yathà puram // RamS_2,53.7 // praviÓantam ayodhyÃæ mÃæ na kaÓcid abhinandati / narà rÃmam apaÓyanto ni÷Óvasanti muhur muhu÷ // RamS_2,53.8 // harmyair vimÃnai÷ prÃsÃdair avek«ya ratham Ãgatam / hÃhÃkÃrak­tà nÃryo rÃmÃdarÓanakarÓitÃ÷ // RamS_2,53.9 // Ãyatair vimalair netrair aÓruvegapariplutai÷ / anyonyam abhivÅk«ante vyaktam ÃrtatarÃ÷ striya÷ // RamS_2,53.10 // nÃmitrÃïÃæ na mitrÃïÃm udÃsÅnajanasya ca / aham Ãrtatayà kaæcid viÓe«aæ nopalak«aye // RamS_2,53.11 // aprah­«Âamanu«yà ca dÅnanÃgaturaægamà / ÃrtasvaraparimlÃnà vini÷Óvasitani÷svanà // RamS_2,53.12 // nirÃnandà mahÃrÃja rÃmapravrÃjanÃturà / kausalyà putrahÅneva ayodhyà pratibhÃti mà // RamS_2,53.13 // sÆtasya vacanaæ Órutvà vÃcà paramadÅnayà / bëpopahatayà rÃjà taæ sÆtam idam abravÅt // RamS_2,53.14 // kaikeyyà viniyuktena pÃpÃbhijanabhÃvayà / mayà na mantrakuÓalair v­ddhai÷ saha samarthitam // RamS_2,53.15 // na suh­dbhir na cÃmÃtyair mantrayitvà na naigamai÷ / mayÃyam artha÷ sammohÃt strÅheto÷ sahasà k­ta÷ // RamS_2,53.16 // bhavitavyatayà nÆnam idaæ và vyasanaæ mahat / kulasyÃsya vinÃÓÃya prÃptaæ sÆta yad­cchayà // RamS_2,53.17 // sÆta yady asti te kiæcin mayÃpi suk­taæ k­tam / tvaæ prÃpayÃÓu mÃæ rÃmaæ prÃïÃ÷ saætvarayanti mÃm // RamS_2,53.18 // yad yad yÃpi mamaivÃj¤Ã nivartayatu rÃghavam / na Óak«yÃmi vinà rÃmaæ muhÆrtam api jÅvitum // RamS_2,53.19 // atha vÃpi mahÃbÃhur gato dÆraæ bhavi«yati / mÃm eva ratham Ãropya ÓÅghraæ rÃmÃya darÓaya // RamS_2,53.20 // v­ttadaæ«Âro mahe«vÃsa÷ kvÃsau lak«maïapÆrvaja÷ / yadi jÅvÃmi sÃdhv enaæ paÓyeyaæ saha sÅtayà // RamS_2,53.21 // lohitÃk«aæ mahÃbÃhum Ãmuktamaïikuï¬alam / rÃmaæ yadi na paÓyÃmi gami«yÃmi yamak«ayam // RamS_2,53.22 // ato nu kiæ du÷khataraæ yo 'ham ik«vÃkunandanam / imÃm avasthÃm Ãpanno neha paÓyÃmi rÃghavam // RamS_2,53.23 // hà rÃma rÃmÃnuja hà hà vaidehi tapasvini / na mÃæ jÃnÅta du÷khena mriyamÃïam anÃthavat / dustaro jÅvatà devi mayÃyaæ ÓokasÃgara÷ // RamS_2,53.24 //* aÓobhanaæ yo 'ham ihÃdya rÃghavaæ did­k«amÃïo na labhe salak«maïam / itÅva rÃjà vilapan mahÃyaÓÃ÷ papÃta tÆrïaæ Óayane sa mÆrchita÷ // RamS_2,53.25 // iti vilapati pÃrthive prana«Âe karuïataraæ dviguïaæ ca rÃmaheto÷ / vacanam anuniÓamya tasya devÅ bhayam agamat punar eva rÃmamÃtà // RamS_2,53.26 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 54 tato bhÆtopas­«Âeva vepamÃnà puna÷ puna÷ / dharaïyÃæ gatasattveva kausalyà sÆtam abravÅt // RamS_2,54.1 // naya mÃæ yatra kÃkutstha÷ sÅtà yatra ca lak«maïa÷ / tÃn vinà k«aïam apy atra jÅvituæ notsahe hy aham // RamS_2,54.2 // nivartaya rathaæ ÓÅghraæ daï¬akÃn naya mÃm api / atha tÃn nÃnugacchÃmi gami«yÃmi yamak«ayam // RamS_2,54.3 // bëpavegopahatayà sa vÃcà sajjamÃnayà / idam ÃÓvÃsayan devÅæ sÆta÷ präjalir abravÅt // RamS_2,54.4 // tyaja Óokaæ ca mohaæ ca sambhramaæ du÷khajaæ tathà / vyavadhÆya ca saætÃpaæ vane vatsyati rÃghava÷ // RamS_2,54.5 // lak«maïaÓ cÃpi rÃmasya pÃdau paricaran vane / ÃrÃdhayati dharmaj¤a÷ paralokaæ jitendriya÷ // RamS_2,54.6 // vijane 'pi vane sÅtà vÃsaæ prÃpya g­he«v iva / visrambhaæ labhate 'bhÅtà rÃme saænyastamÃnasà // RamS_2,54.7 // nÃsyà dainyaæ k­taæ kiæcit susÆk«mam api lak«aye / uciteva pravÃsÃnÃæ vaidehÅ pratibhÃti mà // RamS_2,54.8 // nagaropavanaæ gatvà yathà sma ramate purà / tathaiva ramate sÅtà nirjane«u vane«v api // RamS_2,54.9 // bÃleva ramate sÅtà bÃlacandranibhÃnanà / rÃmà rÃme hy adhÅnÃtmà vijane 'pi vane satÅ // RamS_2,54.10 // tadgataæ h­dayaæ hy asyÃs tadadhÅnaæ ca jÅvitam / ayodhyÃpi bhavet tasyà rÃmahÅnà tathà vanam // RamS_2,54.11 // pathi p­cchati vaidehÅ grÃmÃæÓ ca nagarÃïi ca / gatiæ d­«Âvà nadÅnÃæ ca pÃdapÃn vividhÃn api // RamS_2,54.12 // adhvanà vÃtavegena sambhrameïÃtapena ca / na hi gacchati vaidehyÃÓ candrÃæÓusad­ÓÅ prabhà // RamS_2,54.13 // sad­Óaæ Óatapattrasya pÆrïacandropamaprabham / vadanaæ tadvadÃnyÃyà vaidehyà na vikampate // RamS_2,54.14 // alaktarasaraktÃbhÃv alaktarasavarjitau / adyÃpi caraïau tasyÃ÷ padmakoÓasamaprabhau // RamS_2,54.15 // nÆpurodghu«Âaheleva khelaæ gacchati bhÃminÅ / idÃnÅm api vaidehÅ tadrÃgà nyastabhÆ«aïà // RamS_2,54.16 // gajaæ và vÅk«ya siæhaæ và vyÃghraæ và vanam ÃÓrità / nÃhÃrayati saætrÃsaæ bÃhÆ rÃmasya saæÓrità // RamS_2,54.17 // na ÓocyÃs te na cÃtmà te Óocyo nÃpi janÃdhipa÷ / idaæ hi caritaæ loke prati«ÂhÃsyati ÓÃÓvatam // RamS_2,54.18 // vidhÆya Óokaæ parih­«ÂamÃnasà mahar«iyÃte pathi suvyavasthitÃ÷ / vane ratà vanyaphalÃÓanÃ÷ pitu÷ ÓubhÃæ pratij¤Ãæ paripÃlayanti te // RamS_2,54.19 // tathÃpi sÆtena suyuktavÃdinà nivÃryamÃïà sutaÓokakarÓità / na caiva devÅ virarÃma kÆjitÃt priyeti putreti ca rÃghaveti ca // RamS_2,54.20 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 55 vanaæ gate dharmapare rÃme ramayatÃæ vare / kausalyà rudatÅ svÃrtà bhartÃram idam abravÅt // RamS_2,55.1 // yadyapi tri«u loke«u prathitaæ te mahad yaÓa÷ / sÃnukroÓo vadÃnyaÓ ca priyavÃdÅ ca rÃghava÷ // RamS_2,55.2 // kathaæ naravaraÓre«Âha putrau tau saha sÅtayà / du÷khitau sukhasaæv­ddhau vane du÷khaæ sahi«yata÷ // RamS_2,55.3 // sà nÆnaæ taruïÅ ÓyÃmà sukumÃrÅ sukhocità / katham u«ïaæ ca ÓÅtaæ ca maithilÅ prasahi«yate // RamS_2,55.4 // bhuktvÃÓanaæ viÓÃlÃk«Å sÆpadaæÓÃnvitaæ Óubham / vanyaæ naivÃram ÃhÃraæ kathaæ sÅtopabhok«yate // RamS_2,55.5 // gÅtavÃditranirgho«aæ Órutvà Óubham anindità / kathaæ kravyÃdasiæhÃnÃæ Óabdaæ Óro«yaty aÓobhanam // RamS_2,55.6 // mahendradhvajasaækÃÓa÷ kva nu Óete mahÃbhuja÷ / bhujaæ parighasaækÃÓam upadhÃya mahÃbala÷ // RamS_2,55.7 // padmavarïaæ sukeÓÃntaæ padmani÷ÓvÃsam uttamam / kadà drak«yÃmi rÃmasya vadanaæ pu«karek«aïam // RamS_2,55.8 // vajrasÃramayaæ nÆnaæ h­dayaæ me na saæÓaya÷ / apaÓyantyà na taæ yad vai phalatÅdaæ sahasradhà // RamS_2,55.9 // yadi pa¤cadaÓe var«e rÃghava÷ punar e«yati / jahyÃd rÃjyaæ ca koÓaæ ca bharatenopabhok«yate // RamS_2,55.10 // evaæ kanÅyasà bhrÃtrà bhuktaæ rÃjyaæ viÓÃæ pate / bhrÃtà jye«Âho vari«ÂhaÓ ca kimarthaæ nÃvamaæsyate // RamS_2,55.11 // na pareïÃh­taæ bhak«yaæ vyÃghra÷ khÃditum icchati / evam eva naravyÃghra÷ paralŬhaæ na maæsyate // RamS_2,55.12 // havir Ãjyaæ puro¬ÃÓÃ÷ kuÓà yÆpÃÓ ca khÃdirÃ÷ / naitÃni yÃtayÃmÃni kurvanti punar adhvare // RamS_2,55.13 // tathà hy Ãttam idaæ rÃjyaæ h­tasÃrÃæ surÃm iva / nÃbhimantum alaæ rÃmo na«Âasomam ivÃdhvaram // RamS_2,55.14 // naivaævidham asatkÃraæ rÃghavo mar«ayi«yati / balavÃn iva ÓÃrdÆlo vÃladher abhimarÓanam // RamS_2,55.15 // sa tÃd­Óa÷ siæhabalo v­«abhÃk«o narar«abha÷ / svayam eva hata÷ pitrà jalajenÃtmajo yathà // RamS_2,55.16 // dvijÃtidharma÷ ÓÃstrad­«Âa÷ sanÃtana÷ / yadi te dharmanirate tvayà putre vivÃsite // RamS_2,55.17 // gatir ekà patir nÃryà dvitÅyà gatir Ãtmaja÷ / t­tÅyà j¤Ãtayo rÃjaæÓ caturthÅ neha vidyate // RamS_2,55.18 // tatra tvaæ caiva me nÃsti rÃmaÓ ca vanam ÃÓrita÷ / na vanaæ gantum icchÃmi sarvathà hi hatà tvayà // RamS_2,55.19 // hataæ tvayà rÃjyam idaæ sarëÂraæ hatas tathÃtmà saha mantribhiÓ ca / hatà saputrÃsmi hatÃÓ ca paurÃ÷ sutaÓ ca bhÃryà ca tava prah­«Âau // RamS_2,55.20 // imÃæ giraæ dÃruïaÓabdasaæÓritÃæ niÓamya rÃjÃpi mumoha du÷khita÷ / tata÷ sa Óokaæ praviveÓa pÃrthiva÷ svadu«k­taæ cÃpi punas tadÃsmarat // RamS_2,55.21 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 56 evaæ tu kruddhayà rÃjà rÃmamÃtrà saÓokayà / ÓrÃvita÷ paru«aæ vÃkyaæ cintayÃmÃsa du÷khita÷ // RamS_2,56.1 // tasya cintayamÃnasya pratyabhÃt karma du«k­tam / yad anena k­taæ pÆrvam aj¤ÃnÃc chabdavedhinà // RamS_2,56.2 // amanÃs tena Óokena rÃmaÓokena ca prabhu÷ / dahyamÃnas tu ÓokÃbhyÃæ kausalyÃm Ãha bhÆpati÷ // RamS_2,56.3 // prasÃdaye tvÃæ kausalye racito 'yaæ mayäjali÷ / vatsalà cÃn­Óaæsà ca tvaæ hi nityaæ pare«v api // RamS_2,56.4 // bhartà tu khalu nÃrÅïÃæ guïavÃn nirguïo 'pi và / dharmaæ vim­ÓamÃnÃnÃæ pratyak«aæ devi daivatam // RamS_2,56.5 // sà tvaæ dharmaparà nityaæ d­«ÂalokaparÃvarà / nÃrhase vipriyaæ vaktuæ du÷khitÃpi sudu÷khitam // RamS_2,56.6 // tad vÃkyaæ karuïaæ rÃj¤a÷ Órutvà dÅnasya bhëitam / kausalyà vyas­jad bëpaæ praïÃlÅva navodakam // RamS_2,56.7 // sa mÆrdhni baddhvà rudatÅ rÃj¤a÷ padmam iväjalim / sambhramÃd abravÅt trastà tvaramÃïÃk«araæ vaca÷ // RamS_2,56.8 // prasÅda Óirasà yÃce bhÆmau nipatitÃsmi te / yÃcitÃsmi hatà deva hantavyÃhaæ na hi tvayà // RamS_2,56.9 // nai«Ã hi sà strÅ bhavati ÓlÃghanÅyena dhÅmatà / ubhayor lokayor vÅra patyà yà saæprasÃdyate // RamS_2,56.10 // jÃnÃmi dharmaæ dharmaj¤a tvÃæ jÃne satyavÃdinam / putraÓokÃrtayà tat tu mayà kim api bhëitam // RamS_2,56.11 // Óoko nÃÓayate dhairyaæ Óoko nÃÓayate Órutam / Óoko nÃÓayate sarvaæ nÃsti Óokasamo ripu÷ // RamS_2,56.12 // Óayam Ãpatita÷ so¬huæ praharo ripuhastata÷ / so¬hum Ãpatita÷ Óoka÷ susÆk«mo 'pi na Óakyate // RamS_2,56.13 // vanavÃsÃya rÃmasya pa¤carÃtro 'dya gaïyate / ya÷ Óokahatahar«ÃyÃ÷ pa¤cavar«opamo mama // RamS_2,56.14 // taæ hi cintayamÃnÃyÃ÷ Óoko 'yaæ h­di vardhate / adÅnÃm iva vegena samudrasalilaæ mahat // RamS_2,56.15 // evaæ hi kathayantyÃs tu kausalyÃyÃ÷ Óubhaæ vaca÷ / mandaraÓmir abhÆt suryo rajanÅ cÃbhyavartata // RamS_2,56.16 // atha prahlÃdito vÃkyair devyà kausalyayà n­pa÷ / Óokena ca samÃkrÃnto nidrÃyà vaÓam eyivÃn // RamS_2,56.17 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 57 pratibuddho muhÆrtena Óokopahatacetana÷ / atha rÃjà daÓaratha÷ sa cintÃm abhyapadyata // RamS_2,57.1 // rÃmalak«maïayoÓ caiva vivÃsÃd vÃsavopamam / ÃviveÓopasargas taæ tama÷ sÆryam ivÃsuram // RamS_2,57.2 // sa rÃjà rajanÅæ «a«ÂhÅæ rÃme pravrajite vanam / ardharÃtre daÓaratha÷ saæsmaran du«k­taæ k­tam / kausalyÃæ putraÓokÃrtÃm idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,57.3 //* yad Ãcarati kalyÃïi Óubhaæ và yadi vÃÓubham / tad eva labhate bhadre kartà karmajam Ãtmana÷ // RamS_2,57.4 // gurulÃghavam arthÃnÃm Ãrambhe karmaïÃæ phalam / do«aæ và yo na jÃnÃti sa bÃla iti hocyate // RamS_2,57.5 // kaÓcid Ãmravaïaæ chittvà palÃÓÃæÓ ca ni«i¤cati / pu«paæ d­«Âvà phale g­dhnu÷ sa Óocati phalÃgame // RamS_2,57.6 // so 'ham Ãmravaïaæ chittvà palÃÓÃæÓ ca nya«ecayam / rÃmaæ phalÃgame tyaktvà paÓcÃc chocÃmi durmati÷ // RamS_2,57.7 // labdhaÓabdena kausalye kumÃreïa dhanu«matà / kumÃra÷ ÓabdavedhÅti mayà pÃpam idaæ k­tam / tad idaæ me 'nusaæprÃptaæ devi du÷khaæ svayaæ k­tam // RamS_2,57.8 //* sammohÃd iha bÃlena yathà syÃd bhak«itaæ vi«am / evaæ mamÃpy avij¤Ãtaæ Óabdavedhyamayaæ phalam // RamS_2,57.9 // devy anƬhà tvam abhavo yuvarÃjo bhavÃmy aham / tata÷ prÃv­¬ anuprÃptà madakÃmavivardhinÅ // RamS_2,57.10 // upÃsya hi rasÃn bhaumÃæs taptvà ca jagad aæÓubhi÷ / paretÃcaritÃæ bhÅmÃæ ravir ÃviÓate diÓam // RamS_2,57.11 // u«ïam antardadhe sadya÷ snigdhà dad­Óire ghanÃ÷ / tato jah­«ire sarve bhekasÃraÇgabarhiïa÷ // RamS_2,57.12 // patitenÃmbhasà channa÷ patamÃnena cÃsak­t / Ãbabhau mattasÃraÇgas toyarÃÓir ivÃcala÷ // RamS_2,57.13 // tasminn atisukhe kÃle dhanu«mÃn i«umÃn rathÅ / vyÃyÃmak­tasaækalpa÷ sarayÆm anvagÃæ nadÅm // RamS_2,57.14 // nipÃne mahi«aæ rÃtrau gajaæ vÃbhyÃgataæ nadÅm / anyaæ và ÓvÃpadaæ kaæcij jighÃæsur ajitendriya÷ // RamS_2,57.15 // athÃndhakÃre tv aÓrau«aæ jale kumbhasya pÆryata÷ / acak«ur vi«aye gho«aæ vÃraïasyeva nardata÷ // RamS_2,57.16 // tato 'haæ Óaram uddh­tya dÅptam ÃÓÅvi«opamam / amu¤caæ niÓitaæ bÃïam aham ÃÓÅvi«opamam // RamS_2,57.17 // tatra vÃg u«asi vyaktà prÃdurÃsÅd vanaukasa÷ / hà heti patatas toye vÃg abhÆt tatra mÃnu«Å / katham asmadvidhe Óastraæ nipatet tu tapasvini // RamS_2,57.18 //* praviviktÃæ nadÅæ rÃtrÃv udÃhÃro 'ham Ãgata÷ / i«uïÃbhihata÷ kena kasya và kiæ k­taæ mayà // RamS_2,57.19 // ­«er hi nyastadaï¬asya vane vanyena jÅvata÷ / kathaæ nu Óastreïa vadho madvidhasya vidhÅyate // RamS_2,57.20 // jaÂÃbhÃradharasyaiva valkalÃjinavÃsasa÷ / ko vadhena mamÃrthÅ syÃt kiæ vÃsyÃpak­taæ mayà // RamS_2,57.21 // evaæ ni«phalam Ãrabdhaæ kevalÃnarthasaæhitam / na kaÓcit sÃdhu manyeta yathaiva gurutalpagam // RamS_2,57.22 // nemaæ tathÃnuÓocÃmi jÅvitak«ayam Ãtmana÷ / mÃtaraæ pitaraæ cobhÃv anuÓocÃmi madvidhe // RamS_2,57.23 // tad etan mithunaæ v­ddhaæ cirakÃlabh­taæ mayà / mayi pa¤catvam Ãpanne kÃæ v­ttiæ vartayi«yati // RamS_2,57.24 // v­ddhau ca mÃtÃpitarÃv ahaæ caike«uïà hata÷ / kena sma nihatÃ÷ sarve subÃlenÃk­tÃtmanà // RamS_2,57.25 // tÃæ giraæ karuïÃæ Órutvà mama dharmÃnukÃÇk«iïa÷ / karÃbhyÃæ saÓaraæ cÃpaæ vyathitasyÃpatad bhuvi // RamS_2,57.26 // taæ deÓam aham Ãgamya dÅnasattva÷ sudurmanÃ÷ / apaÓyam i«uïà tÅre sarayvÃs tÃpasaæ hatam // RamS_2,57.27 // sa mÃm udvÅk«ya netrÃbhyÃæ trastam asvasthacetasam / ity uvÃca vaca÷ krÆraæ didhak«ann iva tejasà // RamS_2,57.28 // kiæ tavÃpak­taæ rÃjan vane nivasatà mayà / jihÅr«ur ambho gurvarthaæ yad ahaæ tìitas tvayà // RamS_2,57.29 // ekena khalu bÃïena marmaïy abhihate mayi / dvÃv andhau nihatau v­ddhau mÃtà janayità ca me // RamS_2,57.30 // tau nÆnaæ durbalÃv andhau matpratÅk«au pipÃsitau / ciram ÃÓÃk­tÃæ t­«ïÃæ ka«ÂÃæ saædhÃrayi«yata÷ // RamS_2,57.31 // na nÆnaæ tapaso vÃsti phalayoga÷ Órutasya và / pità yan mÃæ na jÃnÃti ÓayÃnaæ patitaæ bhuvi // RamS_2,57.32 // jÃnann api ca kiæ kuryÃd aÓaktir aparikrama÷ / bhidyamÃnam ivÃÓaktas trÃtum anyo nago nagam // RamS_2,57.33 // pitus tvam eva me gatvà ÓÅghram Ãcak«va rÃghava / na tvÃm anudahet kruddho vanaæ vahnir ivaidhita÷ // RamS_2,57.34 // iyam ekapadÅ rÃjan yato me pitur ÃÓrama÷ / taæ prasÃdaya gatvà tvaæ na tvÃæ sa kupita÷ Óapet // RamS_2,57.35 // viÓalyaæ kuru mÃæ rÃjan marma me niÓita÷ Óara÷ / ruïaddhi m­du sotsedhaæ tÅram amburayo yathà // RamS_2,57.36 // na dvijÃtir ahaæ rÃjan mà bhÆt te manaso vyathà / ÓÆdrÃyÃm asmi vaiÓyena jÃto janapadÃdhipa // RamS_2,57.37 // itÅva vadata÷ k­cchrÃd bÃïÃbhihatamarmaïa÷ / tasya tv ÃnamyamÃnasya taæ bÃïam aham uddharam // RamS_2,57.38 // jalÃrdragÃtraæ tu vilapya k­cchrÃn marmavraïaæ saætatam ucchvasantam / tata÷ sarayvÃæ tam ahaæ ÓayÃnaæ samÅk«ya bhadre subh­Óaæ vi«aïïa÷ // RamS_2,57.39 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 58 tad aj¤ÃnÃn mahat pÃpaæ k­tvà saækulitendriya÷ / ekas tv acintayaæ buddhyà kathaæ nu suk­taæ bhavet // RamS_2,58.1 // tatas taæ ghaÂam ÃdÃya pÆrïaæ paramavÃriïà / ÃÓramaæ tam ahaæ prÃpya yathÃkhyÃtapathaæ gata÷ // RamS_2,58.2 // tatrÃhaæ durbalÃv andhau v­ddhÃv apariïÃyakau / apaÓyaæ tasya pitarau lÆnapak«Ãv iva dvijau // RamS_2,58.3 // tannimittÃbhir ÃsÅnau kathÃbhir aparikramau / tÃm ÃÓÃæ matk­te hÅnÃv udÃsÅnÃv anÃthavat // RamS_2,58.4 // padaÓabdaæ tu me Órutvà munir vÃkyam abhëata / kiæ cirÃyasi me putra pÃnÅyaæ k«ipram Ãnaya // RamS_2,58.5 // yannimittam idaæ tÃta salile krŬitaæ tvayà / utkaïÂhità te mÃteyaæ praviÓa k«ipram ÃÓramam // RamS_2,58.6 // yad vyalÅkaæ k­taæ putra mÃtrà te yadi và mayà / na tan manasi kartavyaæ tvayà tÃta tapasvinà // RamS_2,58.7 // tvaæ gatis tv agatÅnÃæ ca cak«us tvaæ hÅnacak«u«Ãm / samÃsaktÃs tvayi prÃïÃ÷ kiæcin nau nÃbhibhëase // RamS_2,58.8 // munim avyaktayà vÃcà tam ahaæ sajjamÃnayà / hÅnavya¤janayà prek«ya bhÅto bhÅta ivÃbruvam // RamS_2,58.9 // manasa÷ karma ce«ÂÃbhir abhisaæstabhya vÃgbalam / Ãcacak«e tv ahaæ tasmai putravyasanajaæ bhayam // RamS_2,58.10 // k«atriyo 'haæ daÓaratho nÃhaæ putro mahÃtmana÷ / sajjanÃvamataæ du÷kham idaæ prÃptaæ svakarmajam // RamS_2,58.11 // bhagavaæÓ cÃpahasto 'haæ sarayÆtÅram Ãgata÷ / jighÃæsu÷ ÓvÃpadaæ kiæcin nipÃne vÃgataæ gajam // RamS_2,58.12 // tatra Óruto mayà Óabdo jale kumbhasya pÆryata÷ / dvipo 'yam iti matvà hi bÃïenÃbhihato mayà // RamS_2,58.13 // gatvà nadyÃs tatas tÅram apaÓyam i«uïà h­di / vinirbhinnaæ gataprÃïaæ ÓayÃnaæ bhuvi tÃpasam // RamS_2,58.14 // bhagava¤ Óabdam Ãlak«ya mayà gajajighÃæsunà / vis­«Âo 'mbhasi nÃrÃcas tena te nihata÷ suta÷ // RamS_2,58.15 // sa coddh­tena bÃïena tatraiva svargam Ãsthita÷ / bhagavantÃv ubhau Óocann andhÃv iti vilapya ca // RamS_2,58.16 // aj¤ÃnÃd bhavata÷ putra÷ sahasÃbhihato mayà / Óe«am evaægate yat syÃt tat prasÅdatu me muni÷ // RamS_2,58.17 // sa tac chrutvà vaca÷ krÆraæ ni÷Óvasa¤ ÓokakarÓita÷ / mÃm uvÃca mahÃtejÃ÷ k­täjalim upasthitam // RamS_2,58.18 // yady etad aÓubhaæ karma na sma me kathaye÷ svayam / phalen mÆrdhà sma te rÃjan sadya÷ Óatasahasradhà // RamS_2,58.19 // k«atriyeïa vadho rÃjan vÃnaprasthe viÓe«ata÷ / j¤ÃnapÆrvaæ k­ta÷ sthÃnÃc cyÃvayed api vajriïam // RamS_2,58.20 // aj¤ÃnÃddhi k­taæ yasmÃd idaæ tenaiva jÅvasi / api hy adya kulaæ na syÃd rÃghavÃïÃæ kuto bhavÃn // RamS_2,58.21 // naya nau n­pa taæ deÓam iti mÃæ cÃbhyabhëata / adya taæ dra«Âum icchÃva÷ putraæ paÓcimadarÓanam // RamS_2,58.22 // rudhireïÃvasitÃÇgaæ prakÅrïÃjinavÃsasam / ÓayÃnaæ bhuvi ni÷saæj¤aæ dharmarÃjavaÓaæ gatam // RamS_2,58.23 // athÃham ekas taæ deÓaæ nÅtvà tau bh­Óadu÷khitau / asparÓayam ahaæ putraæ taæ muniæ saha bhÃryayà // RamS_2,58.24 // tau putram Ãtmana÷ sp­«Âvà tam ÃsÃdya tapasvinau / nipetatu÷ ÓarÅre 'sya pità cÃsyedam abravÅt // RamS_2,58.25 // na nv ahaæ te priya÷ putra mÃtaraæ paÓya dhÃrmika / kiæ nu nÃliÇgase putra sukumÃra vaco vada // RamS_2,58.26 // kasya vÃpararÃtre 'haæ Óro«yÃmi h­dayaægamam / adhÅyÃnasya madhuraæ ÓÃstraæ vÃnyad viÓe«ata÷ // RamS_2,58.27 // ko mÃæ saædhyÃm upÃsyaiva snÃtvà hutahutÃÓana÷ / ÓlÃghayi«yaty upÃsÅna÷ putraÓokabhayÃrditam // RamS_2,58.28 // kandamÆlaphalaæ h­tvà ko mÃæ priyam ivÃtithim / bhojayi«yaty akarmaïyam apragraham anÃyakam // RamS_2,58.29 // imÃm andhÃæ ca v­ddhÃæ ca mÃtaraæ te tapasvinÅm / kathaæ putra bhari«yÃmi k­païÃæ putragardhinÅm // RamS_2,58.30 // ti«Âha mà mà gama÷ putra yamasya sadanaæ prati / Óvo mayà saha gantÃsi jananyà ca samedhita÷ // RamS_2,58.31 // ubhÃv api ca ÓokÃrtÃv anÃthau k­païau vane / k«ipram eva gami«yÃvas tvayà hÅnau yamak«ayam // RamS_2,58.32 // tato vaivasvataæ d­«Âvà taæ pravak«yÃmi bhÃratÅm / k«amatÃæ dharmarÃjo me bibh­yÃt pitarÃv ayam // RamS_2,58.33 // apÃpo 'si yathà putra nihata÷ pÃpakarmaïà / tena satyena gacchÃÓu ye lokÃ÷ ÓastrayodhinÃm // RamS_2,58.34 // yÃnti ÓÆrà gatiæ yÃæ ca saægrÃme«v anivartina÷ / hatÃs tv abhimukhÃ÷ putra gatiæ tÃæ paramÃæ vraja // RamS_2,58.35 // yÃæ gatiæ sagara÷ Óaibyo dilÅpo janamejaya÷ / nahu«o dhundhumÃraÓ ca prÃptÃs tÃæ gaccha putraka // RamS_2,58.36 // yà gati÷ sarvasÃdhÆnÃæ svÃdhyÃyÃt tapasà ca yà / bhÆmidasyÃhitÃgneÓ ca ekapatnÅvratasya ca // RamS_2,58.37 // gosahasrapradÃt÷ïÃæ yà yà gurubh­tÃm api / dehanyÃsak­tÃæ yà ca tÃæ gatiæ gaccha putraka / na hi tv asmin kule jÃto gacchaty akuÓalÃæ gatim // RamS_2,58.38 //* evaæ sa k­païaæ tatra paryadevayatÃsak­t / tato 'smai kartum udakaæ prav­tta÷ saha bhÃryayà // RamS_2,58.39 // sa tu divyena rÆpeïa muniputra÷ svakarmabhi÷ / ÃÓvÃsya ca muhÆrtaæ tu pitarau vÃkyam abravÅt // RamS_2,58.40 // sthÃnam asmi mahat prÃpto bhavato÷ paricÃraïÃt / bhavantÃv api ca k«ipraæ mama mÆlam upai«yata÷ // RamS_2,58.41 // evam uktvà tu divyena vimÃnena vapu«matà / Ãruroha divaæ k«ipraæ muniputro jitendriya÷ // RamS_2,58.42 // sa k­tvà tÆdakaæ tÆrïaæ tÃpasa÷ saha bhÃryayà / mÃm uvÃca mahÃtejÃ÷ k­täjalim upasthitam // RamS_2,58.43 // adyaiva jahi mÃæ rÃjan maraïe nÃsti me vyathà / yac chareïaikaputraæ mÃæ tvam akÃr«År aputrakam // RamS_2,58.44 // tvayà tu yad avij¤ÃnÃn nihato me suta÷ Óuci÷ / tena tvÃm abhiÓapsyÃmi sudu÷kham atidÃruïam // RamS_2,58.45 // putravyasanajaæ du÷khaæ yad etan mama sÃmpratam / evaæ tvaæ putraÓokena rÃjan kÃlaæ kari«yasi // RamS_2,58.46 // tasmÃn mÃm Ãgataæ bhadre tasyodÃrasya tadvaca÷ / yad ahaæ putraÓokena saætyak«yÃmy adya jÅvitam // RamS_2,58.47 // yadi mÃæ saæsp­Óed rÃma÷ sak­d adyÃlabheta và / na tan me sad­Óaæ devi yan mayà rÃghave k­tam // RamS_2,58.48 // cak«u«Ã tvÃæ na paÓyÃmi sm­tir mama vilupyate / dÆtà vaivasvatasyaite kausalye tvarayanti mÃm // RamS_2,58.49 // atas tu kiæ du÷khataraæ yad ahaæ jÅvitak«aye / na hi paÓyÃmi dharmaj¤aæ rÃmaæ satyaparÃkramam // RamS_2,58.50 // na te manu«yà devÃs te ye cÃruÓubhakuï¬alam / mukhaæ drak«yanti rÃmasya var«e pa¤cadaÓe puna÷ // RamS_2,58.51 // padmapattrek«aïaæ subhru sudaæ«Âraæ cÃrunÃsikam / dhanyà drak«yanti rÃmasya tÃrÃdhipanibhaæ mukham // RamS_2,58.52 // sad­Óaæ ÓÃradasyendo÷ phullasya kamalasya ca / sugandhi mama nÃthasya dhanyà drak«yanti tanmukham // RamS_2,58.53 // niv­ttavanavÃsaæ tam ayodhyÃæ punar Ãgatam / drak«yanti sukhino rÃmaæ Óukraæ mÃrgagataæ yathà // RamS_2,58.54 // ayam Ãtmabhava÷ Óoko mÃm anÃtham acetanam / saæsÃdayati vegena yathà kÆlaæ nadÅraya÷ // RamS_2,58.55 // hà rÃghava mahÃbÃho hà mamÃyÃsanÃÓana / rÃjà daÓaratha÷ Óoca¤ jÅvitÃntam upÃgamat // RamS_2,58.56 // tathà tu dÅnaæ kathayan narÃdhipa÷ priyasya putrasya vivÃsanÃtura÷ / gate 'rdharÃtre bh­Óadu÷khapŬitas tadà jahau prÃïam udÃradarÓana÷ // RamS_2,58.57 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 59 atha rÃtryÃæ vyatÅtÃyÃæ prÃtar evÃpare 'hani / bandina÷ paryupÃti«Âhaæs tat pÃrthivaniveÓanam // RamS_2,59.1 // tata÷ ÓucisamÃcÃrÃ÷ paryupasthÃnakovidÃ÷ / strÅvar«avarabhÆyi«Âhà upatasthur yathÃpuram // RamS_2,59.2 // haricandanasaæp­ktam udakaæ käcanair ghaÂai÷ / Ãninyu÷ snÃnaÓik«Ãj¤Ã yathÃkÃlaæ yathÃvidhi // RamS_2,59.3 // maÇgalÃlambhanÅyÃni prÃÓanÅyÃn upaskarÃn / upaninyus tathÃpy anyÃ÷ kumÃrÅbahulÃ÷ striya÷ // RamS_2,59.4 // atha yÃ÷ kosalendrasya Óayanaæ pratyanantarÃ÷ / tÃ÷ striyas tu samÃgamya bhartÃraæ pratyabodhayan // RamS_2,59.5 // tà vepathuparÅtÃÓ ca rÃj¤a÷ prÃïe«u ÓaÇkitÃ÷ / pratisrotas t­ïÃgrÃïÃæ sad­Óaæ saæcakampire // RamS_2,59.6 // atha saævepamÃnÃnÃæ strÅïÃæ d­«Âvà ca pÃrthivam / yat tad ÃÓaÇkitaæ pÃpaæ tasya jaj¤e viniÓcaya÷ // RamS_2,59.7 // tata÷ pracukruÓur dÅnÃ÷ sasvaraæ tà varÃÇganÃ÷ / kareïava ivÃraïye sthÃnapracyutayÆthapÃ÷ // RamS_2,59.8 // tÃsÃm ÃkrandaÓabdena sahasodgatacetane / kausalyà ca sumitrà ca tyaktanidre babhÆvatu÷ // RamS_2,59.9 // kausalyà ca sumitrà ca d­«Âvà sp­«Âvà ca pÃrthivam / hà nÃtheti parikruÓya petatur dharaïÅtale // RamS_2,59.10 // sà kosalendraduhità ve«ÂamÃnà mahÅtale / na babhrÃja rajodhvastà tÃreva gaganacyutà // RamS_2,59.11 // tat samuttrastasaæbhrÃntaæ paryutsukajanÃkulam / sarvatas tumulÃkrandaæ paritÃpÃrtabÃndhavam // RamS_2,59.12 // sadyo nipatitÃnandaæ dÅnaviklavadarÓanam / babhÆva naradevasya sadma di«ÂÃntam Åyu«a÷ // RamS_2,59.13 // atÅtam Ãj¤Ãya tu pÃrthivar«abhaæ yaÓasvinaæ saæparivÃrya patnaya÷ / bh­Óaæ rudantya÷ karuïaæ sudu÷khitÃ÷ prag­hya bÃhÆ vyalapann anÃthavat // RamS_2,59.14 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 60 tam agnim iva saæÓÃntam ambuhÅnam ivÃrïavam / hataprabham ivÃdityaæ svargasthaæ prek«ya bhÆmipam // RamS_2,60.1 // kausalyà bëpapÆrïÃk«Å vividhaæ ÓokakarÓità / upag­hya Óiro rÃj¤a÷ kaikeyÅæ pratyabhëata // RamS_2,60.2 // sakÃmà bhava kaikeyi bhuÇk«va rÃjyam akaïÂakam / tyaktvà rÃjÃnam ekÃgrà n­Óaæse du«ÂacÃriïi // RamS_2,60.3 // vihÃya mÃæ gato rÃmo bhartà ca svargato mama / vipathe sÃrthahÅneva nÃhaæ jÅvitum utsahe // RamS_2,60.4 // bhartÃraæ taæ parityajya kà strÅ daivatam Ãtmana÷ / icchej jÅvitum anyatra kaikeyyÃs tyaktadharmaïa÷ // RamS_2,60.5 // na lubdho budhyate do«Ãn kiæ pÃkam iva bhak«ayan / kubjÃnimittaæ kaikeyyà rÃghavÃïÃæ kulaæ hatam // RamS_2,60.6 // aniyoge niyuktena rÃj¤Ã rÃmaæ vivÃsitam / sabhÃryaæ janaka÷ Órutvà paritapsyaty ahaæ yathà // RamS_2,60.7 // rÃma÷ kamalapattrÃk«o jÅvanÃÓam ito gata÷ / videharÃjasya sutà tathà sÅtà tapasvinÅ / du÷khasyÃnucità du÷khaæ vane paryudviji«yati // RamS_2,60.8 //* nadatÃæ bhÅmagho«ÃïÃæ niÓÃsu m­gapak«iïÃm / niÓamya nÆnaæ saætrastà rÃghavaæ saæÓrayi«yati // RamS_2,60.9 // v­ddhaÓ caivÃlpaputraÓ ca vaidehÅm anucintayan / so 'pi ÓokasamÃvi«Âo nanu tyak«yati jÅvitam // RamS_2,60.10 // tÃæ tata÷ sampari«vajya vilapantÅæ tapasvinÅm / vyapaninyu÷ sudu÷khÃrtÃæ kausalyÃæ vyÃvahÃrikÃ÷ // RamS_2,60.11 // tailadroïyÃm athÃmÃtyÃ÷ saæveÓya jagatÅpatim / rÃj¤a÷ sarvÃïy athÃdi«ÂÃÓ cakru÷ karmÃïy anantaram // RamS_2,60.12 // na tu saækÃlanaæ rÃj¤o vinà putreïa mantriïa÷ / sarvaj¤Ã÷ kartum Å«us te tato rak«anti bhÆmipam // RamS_2,60.13 // tailadroïyÃæ tu sacivai÷ ÓÃyitaæ taæ narÃdhipam / hà m­to 'yam iti j¤Ãtvà striyas tÃ÷ paryadevayan // RamS_2,60.14 // bÃhÆn udyamya k­païà netraprasravaïair mukhai÷ / rudantya÷ ÓokasaætaptÃ÷ k­païaæ paryadevayan // RamS_2,60.15 // niÓà nak«atrahÅneva strÅva bhart­vivarjità / purÅ nÃrÃjatÃyodhyà hÅnà rÃj¤Ã mahÃtmanà // RamS_2,60.16 // bëpaparyÃkulajanà hÃhÃbhÆtakulÃÇganà / ÓÆnyacatvaraveÓmÃntà na babhrÃja yathÃpuram // RamS_2,60.17 // gataprabhà dyaur iva bhÃskaraæ vinà vyapetanak«atragaïeva ÓarvarÅ / purÅ babhÃse rahità mahÃtmanà na cÃsrakaïÂhÃkulamÃrgacatvarà // RamS_2,60.18 // narÃÓ ca nÃryaÓ ca sametya saæghaÓo vigarhamÃïà bharatasya mÃtaram / tadà nagaryÃæ naradevasaæk«aye babhÆvur Ãrtà na ca Óarma lebhire // RamS_2,60.19 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 61 vyatÅtÃyÃæ tu ÓarvaryÃm Ãdityasyodaye tata÷ / sametya rÃjakartÃra÷ sabhÃm Åyur dvijÃtaya÷ // RamS_2,61.1 // mÃrkaï¬eyo 'tha maudgalyo vÃmadevaÓ ca kÃÓyapa÷ / kÃtyÃyano gautamaÓ ca jÃbÃliÓ ca mahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,61.2 // ete dvijÃ÷ sahÃmÃtyai÷ p­thag vÃcam udÅrayan / vasi«Âham evÃbhimukhÃ÷ Óre«Âhaæ rÃjapurohitam // RamS_2,61.3 // atÅtà ÓarvarÅ du÷khaæ yà no var«aÓatopamà / asmin pa¤catvam Ãpanne putraÓokena pÃrthive // RamS_2,61.4 // svargataÓ ca mahÃrÃjo rÃmaÓ cÃraïyam ÃÓrita÷ / lak«maïaÓ cÃpi tejasvÅ rÃmeïaiva gata÷ saha // RamS_2,61.5 // ubhau bharataÓatrughnau kekaye«u paraætapau / pure rÃjag­he ramye mÃtÃmahaniveÓane // RamS_2,61.6 // ik«vÃkÆïÃm ihÃdyaiva kaÓcid rÃjà vidhÅyatÃm / arÃjakaæ hi no rëÂraæ na vinÃÓam avÃpnuyÃt // RamS_2,61.7 // nÃrÃjake janapade vidyunmÃlÅ mahÃsvana÷ / abhivar«ati parjanyo mahÅæ divyena vÃriïà // RamS_2,61.8 // nÃrÃjake janapade bÅjamu«Âi÷ prakÅryate / nÃrÃjake pitu÷ putro bhÃryà và vartate vaÓe // RamS_2,61.9 // arÃjake dhanaæ nÃsti nÃsti bhÃryÃpy arÃjake / idam atyÃhitaæ cÃnyat kuta÷ satyam arÃjake // RamS_2,61.10 // nÃrÃjake janapade kÃrayanti sabhÃæ narÃ÷ / udyÃnÃni ca ramyÃïi h­«ÂÃ÷ puïyag­hÃïi ca // RamS_2,61.11 // nÃrÃjake janapade yaj¤aÓÅlà dvijÃtaya÷ / sattrÃïy anvÃsate dÃntà brÃhmaïÃ÷ saæÓitavratÃ÷ // RamS_2,61.12 // nÃrÃjake janapade prabhÆtanaÂanartakÃ÷ / utsavÃÓ ca samÃjÃÓ ca vardhante rëÂravardhanÃ÷ // RamS_2,61.13 // nÃrÃjake janapade siddhÃrthà vyavahÃriïa÷ / kathÃbhir anurajyante kathÃÓÅlÃ÷ kathÃpriyai÷ // RamS_2,61.14 // nÃrÃjake janapade vÃhanai÷ ÓÅghragÃmibhi÷ / narà niryÃnty araïyÃni nÃrÅbhi÷ saha kÃmina÷ // RamS_2,61.15 // nÃrÃjake janapade dhanavanta÷ surak«itÃ÷ / Óerate viv­tadvÃrÃ÷ k­«igorak«ajÅvina÷ // RamS_2,61.16 // nÃrÃjake janapade vaïijo dÆragÃmina÷ / gacchanti k«emam adhvÃnaæ bahupuïyasamÃcitÃ÷ // RamS_2,61.17 // nÃrÃjake janapade caraty ekacaro vaÓÅ / bhÃvayann ÃtmanÃtmÃnaæ yatra sÃyaæg­ho muni÷ // RamS_2,61.18 // nÃrÃjake janapade yogak«emaæ pravartate / na cÃpy arÃjake senà ÓatrÆn vi«ahate yudhi // RamS_2,61.19 // yathà hy anudakà nadyo yathà vÃpy at­ïaæ vanam / agopÃlà yathà gÃvas tathà rëÂram arÃjakam // RamS_2,61.20 // nÃrÃjake janapade svakaæ bhavati kasyacit / matsyà iva narà nityaæ bhak«ayanti parasparam // RamS_2,61.21 // ye hi saæbhinnamaryÃdà nÃstikÃÓ chinnasaæÓayÃ÷ / te 'pi bhÃvÃya kalpante rÃjadaï¬anipŬitÃ÷ // RamS_2,61.22 // aho tama ivedaæ syÃn na praj¤Ãyeta kiæcana / rÃjà cen na bhavel loke vibhajan sÃdhvasÃdhunÅ // RamS_2,61.23 // jÅvaty api mahÃrÃje tavaiva vacanaæ vayam / nÃtikramÃmahe sarve velÃæ prÃpyeva sÃgara÷ // RamS_2,61.24 // sa na÷ samÅk«ya dvijavaryav­ttaæ n­paæ vinà rÃjyam araïyabhÆtam / kumÃram ik«vÃkusutaæ vadÃnyaæ tvam eva rÃjÃnam ihÃbhi«i¤ca // RamS_2,61.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 62 te«Ãæ tadvacanaæ Órutvà vasi«Âha÷ pratyuvÃca ha / mitrÃmÃtyagaïÃn sarvÃn brÃhmaïÃæs tÃn idaæ vaca÷ // RamS_2,62.1 // yad asau mÃtulakule pure rÃjag­he sukhÅ / bharato vasati bhrÃtrà Óatrughnena samanvita÷ // RamS_2,62.2 // tac chÅghraæ javanà dÆtà gacchantu tvaritair hayai÷ / Ãnetuæ bhrÃtarau vÅrau kiæ samÅk«Ãmahe vayam // RamS_2,62.3 // gacchantv iti tata÷ sarve vasi«Âhaæ vÃkyam abruvan / te«Ãæ tadvacanaæ Órutvà vasi«Âho vÃkyam abravÅt // RamS_2,62.4 // ehi siddhÃrtha vijaya jayantÃÓokanandana / ÓrÆyatÃm itikartavyaæ sarvÃn eva bravÅmi va÷ // RamS_2,62.5 // puraæ rÃjag­haæ gatvà ÓÅghraæ ÓÅghrajavair hayai÷ / tyaktaÓokair idaæ vÃcya÷ ÓÃsanÃd bharato mama // RamS_2,62.6 // purohitas tvÃæ kuÓalaæ prÃha sarve ca mantriïa÷ / tvaramÃïaÓ ca niryÃhi k­tyam Ãtyayikaæ tvayà // RamS_2,62.7 // mà cÃsmai pro«itaæ rÃmaæ mà cÃsmai pitaraæ m­tam / bhavanta÷ Óaæsi«ur gatvà rÃghavÃïÃm imaæ k«ayam // RamS_2,62.8 // kauÓeyÃni ca vastrÃïi bhÆ«aïÃni varÃïi ca / k«ipram ÃdÃya rÃj¤aÓ ca bharatasya ca gacchata / vasi«ÂhenÃbhyanuj¤Ãtà dÆtÃ÷ saætvarità yayu÷ // RamS_2,62.9 //* te hastinapure gaÇgÃæ tÅrtvà pratyaÇmukhà yayu÷ / päcÃladeÓam ÃsÃdya madhyena kurujÃÇgalam // RamS_2,62.10 // te prasannodakÃæ divyÃæ nÃnÃvihagasevitÃm / upÃtijagmur vegena Óaradaï¬Ãæ janÃkulÃm // RamS_2,62.11 // nikÆlav­k«am ÃsÃdya divyaæ satyopayÃcanam / abhigamyÃbhivÃdyaæ taæ kuliÇgÃæ prÃviÓan purÅm // RamS_2,62.12 // abhikÃlaæ tata÷ prÃpya tejo'bhibhavanÃc cyutÃ÷ / yayur madhyena vÃhlÅkÃn sudÃmÃnaæ ca parvatam / vi«ïo÷ padaæ prek«amÃïà vipÃÓÃæ cÃpi ÓÃlmalÅm // RamS_2,62.13 //* te ÓrÃntavÃhanà dÆtà vik­«Âena satà pathà / girivrajaæ puravaraæ ÓÅghram Ãsedur a¤jasà // RamS_2,62.14 // bhartu÷ priyÃrthaæ kularak«aïÃrthaæ bhartuÓ ca vaæÓasya parigrahÃrtham / ahe¬amÃnÃs tvarayà sma dÆtà rÃtryÃæ tu te tat puram eva yÃtÃ÷ // RamS_2,62.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 63 yÃm eva rÃtriæ te dÆtÃ÷ praviÓanti sma tÃæ purÅm / bharatenÃpi tÃæ rÃtriæ svapno d­«Âo 'yam apriya÷ // RamS_2,63.1 // vyu«ÂÃm eva tu tÃæ rÃtriæ d­«Âvà taæ svapnam apriyam / putro rÃjÃdhirÃjasya subh­Óaæ paryatapyata // RamS_2,63.2 // tapyamÃnaæ samÃj¤Ãya vayasyÃ÷ priyavÃdina÷ / ÃyÃsaæ hi vine«yanta÷ sabhÃyÃæ cakrire kathÃ÷ // RamS_2,63.3 // vÃdayanti tathà ÓÃntiæ lÃsayanty api cÃpare / nÃÂakÃny apare prÃhur hÃsyÃni vividhÃni ca // RamS_2,63.4 // sa tair mahÃtmà bharata÷ sakhibhi÷ priyavÃdibhi÷ / go«ÂhÅhÃsyÃni kurvadbhir na prÃh­«yata rÃghava÷ // RamS_2,63.5 // tam abravÅt priyasakho bharataæ sakhibhir v­tam / suh­dbhi÷ paryupÃsÅna÷ kiæ sakhe nÃnumodase // RamS_2,63.6 // evaæ bruvÃïaæ suh­daæ bharata÷ pratyuvÃca ha / Ó­ïu tvaæ yannimittaæ me dainyam etad upÃgatam // RamS_2,63.7 // svapne pitaram adrÃk«aæ malinaæ muktamÆrdhajam / patantam adriÓikharÃt kalu«e gomayahrade // RamS_2,63.8 // plavamÃnaÓ ca me d­«Âa÷ sa tasmin gomayahrade / pibann a¤jalinà tailaæ hasann iva muhur muhu÷ // RamS_2,63.9 // tatas tilodanaæ bhuktvà puna÷ punar adha÷ÓirÃ÷ / tailenÃbhyaktasarvÃÇgas tailam evÃvagÃhata // RamS_2,63.10 // svapne 'pi sÃgaraæ Óu«kaæ candraæ ca patitaæ bhuvi / sahasà cÃpi saæÓÃntaæ jvalitaæ jÃtavedasam // RamS_2,63.11 // avadÅrïÃæ ca p­thivÅæ Óu«kÃæÓ ca vividhÃn drumÃn / ahaæ paÓyÃmi vidhvastÃn sadhÆmÃæÓ caiva parvatÃn // RamS_2,63.12 // pÅÂhe kÃr«ïÃyase cainaæ ni«aïïaæ k­«ïavÃsasam / prahasanti sma rÃjÃnaæ pramadÃ÷ k­«ïapiÇgalÃ÷ // RamS_2,63.13 // tvaramÃïaÓ ca dharmÃtmà raktamÃlyÃnulepana÷ / rathena kharayuktena prayÃto dak«iïÃmukha÷ // RamS_2,63.14 // evam etan mayà d­«Âam imÃæ rÃtriæ bhayÃvahÃm / ahaæ rÃmo 'tha và rÃjà lak«maïo và mari«yati // RamS_2,63.15 // naro yÃnena ya÷ svapne kharayuktena yÃti hi / acirÃt tasya dhÆmÃgraæ citÃyÃæ samprad­Óyate / etannimittaæ dÅno 'haæ tan na va÷ pratipÆjaye // RamS_2,63.16 //* Óu«yatÅva ca me kaïÂho na svastham iva me mana÷ / jugupsann iva cÃtmÃnaæ na ca paÓyÃmi kÃraïam // RamS_2,63.17 // imÃæ hi du÷svapnagatiæ niÓÃmya tÃm anekarÆpÃm avitarkitÃæ purà / bhayaæ mahat taddh­dayÃn na yÃti me vicintya rÃjÃnam acintyadarÓanam // RamS_2,63.18 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 64 bharate bruvati svapnaæ dÆtÃs te klÃntavÃhanÃ÷ / praviÓyÃsahyaparikhaæ ramyaæ rÃjag­haæ puram // RamS_2,64.1 // samÃgamya tu rÃj¤Ã ca rÃjaputreïa cÃrcitÃ÷ / rÃj¤a÷ pÃdau g­hÅtvà tu tam Æcur bharataæ vaca÷ // RamS_2,64.2 // purohitas tvà kuÓalaæ prÃha sarve ca mantriïa÷ / tvaramÃïaÓ ca niryÃhi k­tyam Ãtyayikaæ tvayà // RamS_2,64.3 // atra viæÓatikoÂyas tu n­pater mÃtulasya te / daÓakoÂyas tu sampÆrïÃs tathaiva ca n­pÃtmaja // RamS_2,64.4 // pratig­hya ca tat sarvaæ svanurakta÷ suh­jjane / dÆtÃn uvÃca bharata÷ kÃmai÷ sampratipÆjya tÃn // RamS_2,64.5 // kaccit sukuÓalÅ rÃjà pità daÓaratho mama / kaccic cÃrogatà rÃme lak«maïe và mahÃtmani // RamS_2,64.6 // Ãryà ca dharmaniratà dharmaj¤Ã dharmadarÓinÅ / arogà cÃpi kausalyà mÃtà rÃmasya dhÅmata÷ // RamS_2,64.7 // kaccit sumitrà dharmaj¤Ã jananÅ lak«maïasya yà / Óatrughnasya ca vÅrasya sÃrogà cÃpi madhyamà // RamS_2,64.8 // ÃtmakÃmà sadà caï¬Å krodhanà prÃj¤amÃninÅ / arogà cÃpi kaikeyÅ mÃtà me kim uvÃca ha // RamS_2,64.9 // evam uktÃs tu te dÆtà bharatena mahÃtmanà / Æcu÷ sampraÓritaæ vÃkyam idaæ taæ bharataæ tadà / kuÓalÃs te naravyÃghra ye«Ãæ kuÓalam icchasi // RamS_2,64.10 //* bharataÓ cÃpi tÃn dÆtÃn evam ukto 'bhyabhëata / Ãp­cche 'haæ mahÃrÃjaæ dÆtÃ÷ saætvarayanti mÃm // RamS_2,64.11 // evam uktvà tu tÃn dÆtÃn bharata÷ pÃrthivÃtmaja÷ / dÆtai÷ saæcodito vÃkyaæ mÃtÃmaham uvÃca ha // RamS_2,64.12 // rÃjan pitur gami«yÃmi sakÃÓaæ dÆtacodita÷ / punar apy aham e«yÃmi yadà me tvaæ smari«yasi // RamS_2,64.13 // bharatenaivam uktas tu n­po mÃtÃmahas tadà / tam uvÃca Óubhaæ vÃkyaæ Óirasy ÃghrÃya rÃghavam // RamS_2,64.14 // gaccha tÃtÃnujÃne tvÃæ kaikeyÅ suprajÃs tvayà / mÃtaraæ kuÓalaæ brÆyÃ÷ pitaraæ ca paraætapa // RamS_2,64.15 // purohitaæ ca kuÓalaæ ye cÃnye dvijasattamÃ÷ / tau ca tÃta mahe«vÃsau bhrÃtarau rÃmalak«maïau // RamS_2,64.16 // tasmai hastyuttamÃæÓ citrÃn kambalÃn ajinÃni ca / abhisatk­tya kaikeyo bharatÃya dhanaæ dadau // RamS_2,64.17 // rukmani«kasahasre dve «o¬aÓÃÓvaÓatÃni ca / satk­tya kaikeyÅ putraæ kekayo dhanam ÃdiÓat // RamS_2,64.18 // tathÃmÃtyÃn abhipretÃn viÓvÃsyÃæÓ ca guïÃnvitÃn / dadÃv aÓvapati÷ ÓÅghraæ bharatÃyÃnuyÃyina÷ // RamS_2,64.19 // airÃvatÃn aindraÓirÃn nÃgÃn vai priyadarÓanÃn / kharä ÓÅghrÃn susaæyuktÃn mÃtulo 'smai dhanaæ dadau // RamS_2,64.20 // anta÷pure 'tisaæv­ddhÃn vyÃghravÅryabalÃnvitÃn / daæ«ÂrÃyudhÃn mahÃkÃyä ÓunaÓ copÃyanaæ dadau // RamS_2,64.21 // sa mÃtÃmaham Ãp­cchya mÃtulaæ ca yudhÃjitam / ratham Ãruhya bharata÷ Óatrughnasahito yayau // RamS_2,64.22 // rathÃn maï¬alacakrÃæÓ ca yojayitvà para÷Óatam / u«Ârago'Óvakharair bh­tyà bharataæ yÃntam anvayu÷ // RamS_2,64.23 // balena gupto bharato mahÃtmà sahÃryakasyÃtmasamair amÃtyai÷ / ÃdÃya Óatrughnam apetaÓatrur g­hÃd yayau siddha ivendralokÃt // RamS_2,64.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 65 sa prÃÇmukho rÃjag­hÃd abhiniryÃya vÅryavÃn / hrÃdinÅæ dÆrapÃrÃæ ca pratyaksrotastaraægiïÅm / ÓatadrÆm atarac chrÅmÃn nadÅm ik«vÃkunandana÷ // RamS_2,65.1 // elÃdhÃne nadÅæ tÅrtvà prÃpya cÃparaparpaÂÃn / ÓilÃm ÃkurvatÅæ tÅrtvà Ãgneyaæ Óalyakartanam // RamS_2,65.2 // satyasaædha÷ Óuci÷ ÓrÅmÃn prek«amÃïa÷ ÓilÃvahÃm / atyayÃt sa mahÃÓailÃn vanaæ caitrarathaæ prati // RamS_2,65.3 // veginÅæ ca kuliÇgÃkhyÃæ hrÃdinÅæ parvatÃv­tÃm / yamunÃæ prÃpya saætÅrïo balam ÃÓvÃsayat tadà // RamS_2,65.4 // ÓÅtÅk­tya tu gÃtrÃïi klÃntÃn ÃÓvÃsya vÃjina÷ / tatra snÃtvà ca pÅtvà ca prÃyÃd ÃdÃya codakam // RamS_2,65.5 // rÃjaputro mahÃraïyam anabhÅk«ïopasevitam / bhadro bhadreïa yÃnena mÃruta÷ kham ivÃtyayÃt // RamS_2,65.6 // toraïaæ dak«iïÃrdhena jambÆprastham upÃgamat / varÆthaæ ca yayau ramyaæ grÃmaæ daÓarathÃtmaja÷ // RamS_2,65.7 // tatra ramye vane vÃsaæ k­tvÃsau prÃÇmukho yayau / udyÃnam ujjihÃnÃyÃ÷ priyakà yatra pÃdapÃ÷ // RamS_2,65.8 // sÃlÃæs tu priyakÃn prÃpya ÓÅghrÃn ÃsthÃya vÃjina÷ / anuj¤ÃpyÃtha bharato vÃhinÅæ tvarito yayau // RamS_2,65.9 // vÃsaæ k­tvà sarvatÅrthe tÅrtvà cottÃnikÃæ nadÅm / anyà nadÅÓ ca vividhÃ÷ pÃrvatÅyais turaægamai÷ // RamS_2,65.10 // hastip­«Âhakam ÃsÃdya kuÂikÃm atyavartata / tatÃra ca naravyÃghro lauhitye sa kapÅvatÅm / ekasÃle sthÃïumatÅæ vinate gomatÅæ nadÅm // RamS_2,65.11 //* kaliÇganagare cÃpi prÃpya sÃlavanaæ tadà / bharata÷ k«ipram Ãgacchat supariÓrÃntavÃhana÷ // RamS_2,65.12 // vanaæ ca samatÅtyÃÓu ÓarvaryÃm aruïodaye / ayodhyÃæ manunà rÃj¤Ã nirmitÃæ sa dadarÓa ha // RamS_2,65.13 // tÃæ purÅæ puru«avyÃghra÷ saptarÃtro«iÂa÷ pathi / ayodhyÃm agrato d­«Âvà rathe sÃrathim abravÅt // RamS_2,65.14 // e«Ã nÃtipratÅtà me puïyodyÃnà yaÓasvinÅ / ayodhyà d­Óyate dÆrÃt sÃrathe pÃï¬um­ttikà // RamS_2,65.15 // yajvabhir guïasampannair brÃhmaïair vedapÃragai÷ / bhÆyi«Âham ­ddhair ÃkÅrïà rÃjar«ivarapÃlità // RamS_2,65.16 // ayodhyÃyÃæ purà Óabda÷ ÓrÆyate tumulo mahÃn / samantÃn naranÃrÅïÃæ tam adya na Ó­ïomy aham // RamS_2,65.17 // udyÃnÃni hi sÃyÃhne krŬitvoparatair narai÷ / samantÃd vipradhÃvadbhi÷ prakÃÓante mamÃnyadà // RamS_2,65.18 // tÃny adyÃnurudantÅva parityaktÃni kÃmibhi÷ / araïyabhÆteva purÅ sÃrathe pratibhÃti me // RamS_2,65.19 // na hy atra yÃnair d­Óyante na gajair na ca vÃjibhi÷ / niryÃnto vÃbhiyÃnto và naramukhyà yathÃpuram // RamS_2,65.20 // ani«ÂÃni ca pÃpÃni paÓyÃmi vividhÃni ca / nimittÃny amanoj¤Ãni tena sÅdati me mana÷ // RamS_2,65.21 // dvÃreïa vaijayantena prÃviÓac chrÃntavÃhana÷ / dvÃ÷sthair utthÃya vijayaæ p­«Âas tai÷ sahito yayau // RamS_2,65.22 // sa tv anekÃgrah­dayo dvÃ÷sthaæ pratyarcya taæ janam / sÆtam aÓvapate÷ klÃntam abravÅt tatra rÃghava÷ // RamS_2,65.23 // Órutà no yÃd­ÓÃ÷ pÆrvaæ n­patÅnÃæ vinÃÓane / ÃkÃrÃs tÃn ahaæ sarvÃn iha paÓyÃmi sÃrathe // RamS_2,65.24 // malinaæ cÃÓrupÆrïÃk«aæ dÅnaæ dhyÃnaparaæ k­Óam / sastrÅpuæsaæ ca paÓyÃmi janam utkaïÂhitaæ pure // RamS_2,65.25 // ity evam uktvà bharata÷ sÆtaæ taæ dÅnamÃnasa÷ / tÃny ani«ÂÃny ayodhyÃyÃæ prek«ya rÃjag­haæ yayau / tÃæ ÓÆnyaÓ­ÇgÃÂakaveÓmarathyÃæ rajo'ruïadvÃrakapÃÂayantrÃm // RamS_2,65.26 // d­«Âvà purÅm indrapurÅprakÃÓÃæ du÷khena sampÆrïataro babhÆva / bahÆni paÓyan manaso 'priyÃïi yÃny anyadà nÃsya pure babhÆvu÷ / avÃkÓirà dÅnamanà na h­«Âa÷ pitur mahÃtmà praviveÓa veÓma // RamS_2,65.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 66 apaÓyaæs tu tatas tatra pitaraæ pitur Ãlaye / jagÃma bharato dra«Âuæ mÃtaraæ mÃtur Ãlaye // RamS_2,66.1 // anuprÃptaæ tu taæ d­«Âvà kaikeyÅ pro«itaæ sutam / utpapÃta tadà h­«Âà tyaktvà sauvarïamÃnasam // RamS_2,66.2 // sa praviÓyaiva dharmÃtmà svag­haæ ÓrÅvivarjitam / bharata÷ prek«ya jagrÃha jananyÃÓ caraïau Óubhau // RamS_2,66.3 // taæ mÆrdhni samupÃghrÃya pari«vajya yaÓasvinam / aÇke bharatam Ãropya pra«Âuæ samupacakrame // RamS_2,66.4 // adya te katicid rÃtryaÓ cyutasyÃryakaveÓmana÷ / api nÃdhvaÓrama÷ ÓÅghraæ rathenÃpatatas tava // RamS_2,66.5 // Ãryakas te sukuÓalÅ yudhÃjin mÃtulas tava / pravÃsÃc ca sukhaæ putra sarvaæ me vaktum arhasi // RamS_2,66.6 // evaæ p­«Âas tu kaikeyyà priyaæ pÃrthivanandana÷ / Ãca«Âa bharata÷ sarvaæ mÃtre rÃjÅvalocana÷ // RamS_2,66.7 // adya me saptamÅ rÃtriÓ cyutasyÃryakaveÓmana÷ / ambÃyÃ÷ kuÓalÅ tÃto yudhÃjin mÃtulaÓ ca me // RamS_2,66.8 // yan me dhanaæ ca ratnaæ ca dadau rÃjà paraætapa÷ / pariÓrÃntaæ pathy abhavat tato 'haæ pÆrvam Ãgata÷ // RamS_2,66.9 // rÃjavÃkyaharair dÆtais tvaryamÃïo 'ham Ãgata÷ / yad ahaæ pra«Âum icchÃmi tad ambà vaktum arhati // RamS_2,66.10 // ÓÆnyo 'yaæ ÓayanÅyas te paryaÇko hemabhÆ«ita÷ / na cÃyam ik«vÃkujana÷ prah­«Âa÷ pratibhÃti me // RamS_2,66.11 // rÃjà bhavati bhÆyi«Âham ihÃmbÃyà niveÓane / tam ahaæ nÃdya paÓyÃmi dra«Âum icchann ihÃgata÷ // RamS_2,66.12 // pitur grahÅ«ye caraïau taæ mamÃkhyÃhi p­cchata÷ / Ãhosvid amba jye«ÂhÃyÃ÷ kausalyÃyà niveÓane // RamS_2,66.13 // taæ pratyuvÃca kaikeyÅ priyavad ghoram apriyam / ajÃnantaæ prajÃnantÅ rÃjyalobhena mohità / yà gati÷ sarvabhÆtÃnÃæ tÃæ gatiæ te pità gata÷ // RamS_2,66.14 //* tac chrutvà bharato vÃkyaæ dharmÃbhijanavä Óuci÷ / papÃta sahasà bhÆmau pit­ÓokabalÃrdita÷ // RamS_2,66.15 // tata÷ Óokena saævÅta÷ pitur maraïadu÷khita÷ / vilalÃpa mahÃtejà bhrÃntÃkulitacetana÷ // RamS_2,66.16 // etat suruciraæ bhÃti pitur me Óayanaæ purà / tad idaæ na vibhÃty adya vihÅnaæ tena dhÅmatà // RamS_2,66.17 // tam Ãrtaæ devasaækÃÓaæ samÅk«ya patitaæ bhuvi / utthÃpayitvà ÓokÃrtaæ vacanaæ cedam abravÅt // RamS_2,66.18 // utti«Âhotti«Âha kiæ Óe«e rÃjaputra mahÃyaÓa÷ / tvadvidhà na hi Óocanti santa÷ sadasi saæmatÃ÷ // RamS_2,66.19 // sa ruditvà ciraæ kÃlaæ bhÆmau vipariv­tya ca / jananÅæ pratyuvÃcedaæ Óokair bahubhir Ãv­ta÷ // RamS_2,66.20 // abhi«ek«yati rÃmaæ tu rÃjà yaj¤aæ nu yak«yati / ity ahaæ k­tasaækalpo h­«Âo yÃtrÃm ayÃsi«am // RamS_2,66.21 // tad idaæ hy anyathà bhÆtaæ vyavadÅrïaæ mano mama / pitaraæ yo na paÓyÃmi nityaæ priyahite ratam // RamS_2,66.22 // amba kenÃtyagÃd rÃjà vyÃdhinà mayy anÃgate / dhanyà rÃmÃdaya÷ sarve yai÷ pità saæsk­ta÷ svayam // RamS_2,66.23 // na nÆnaæ mÃæ mahÃrÃja÷ prÃptaæ jÃnÃti kÅrtimÃn / upajighreddhi mÃæ mÆrdhni tÃta÷ saænamya satvaram // RamS_2,66.24 // kva sa pÃïi÷ sukhasparÓas tÃtasyÃkli«Âakarmaïa÷ / yena mÃæ rajasà dhvastam abhÅk«ïaæ parimÃrjati // RamS_2,66.25 // yo me bhrÃtà pità bandhur yasya dÃso 'smi dhÅmata÷ / tasya mÃæ ÓÅghram ÃkhyÃhi rÃmasyÃkli«Âakarmaïa÷ // RamS_2,66.26 // pità hi bhavati jye«Âho dharmam Ãryasya jÃnata÷ / tasya pÃdau grahÅ«yÃmi sa hÅdÃnÅæ gatir mama // RamS_2,66.27 // Ãrye kim abravÅd rÃjà pità me satyavikrama÷ / paÓcimaæ sÃdhusaædeÓam icchÃmi Órotum Ãtmana÷ // RamS_2,66.28 // iti p­«Âà yathÃtattvaæ kaikeyÅ vÃkyam abravÅt / rÃmeti rÃjà vilapan hà sÅte lak«maïeti ca / sa mahÃtmà paraæ lokaæ gato gatimatÃæ vara÷ // RamS_2,66.29 //* imÃæ tu paÓcimÃæ vÃcaæ vyÃjahÃra pità tava / kÃladharmaparik«ipta÷ pÃÓair iva mahÃgaja÷ // RamS_2,66.30 // siddhÃrthÃs tu narà rÃmam Ãgataæ sÅtayà saha / lak«maïaæ ca mahÃbÃhuæ drak«yanti punar Ãgatam // RamS_2,66.31 // tac chrutvà vi«asÃdaiva dvitÅyÃpriyaÓaæsanÃt / vi«aïïavadano bhÆtvà bhÆya÷ papraccha mÃtaram // RamS_2,66.32 // kva cedÃnÅæ sa dharmÃtmà kausalyÃnandavardhana÷ / lak«maïena saha bhrÃtrà sÅtayà ca samaæ gata÷ // RamS_2,66.33 // tathà p­«Âà yathÃtattvam ÃkhyÃtum upacakrame / mÃtÃsya yugapad vÃkyaæ vipriyaæ priyaÓaÇkayà // RamS_2,66.34 // sa hi rÃjasuta÷ putra cÅravÃsà mahÃvanam / daï¬akÃn saha vaidehyà lak«maïÃnucaro gata÷ // RamS_2,66.35 // tac chrutvà bharatas trasto bhrÃtuÓ cÃritraÓaÇkayà / svasya vaæÓasya mÃhÃtmyÃt pra«Âuæ samupacakrame // RamS_2,66.36 // kaccin na brÃhmaïadhanaæ h­taæ rÃmeïa kasyacit / kaccin nìhyo daridro và tenÃpÃpo vihiæsita÷ // RamS_2,66.37 // kaccin na paradÃrÃn và rÃjaputro 'bhimanyate / kasmÃt sa daï¬akÃraïye bhrÆïaheva vivÃsita÷ // RamS_2,66.38 // athÃsya capalà mÃtà tat svakarma yathÃtatham / tenaiva strÅsvabhÃvena vyÃhartum upacakrame // RamS_2,66.39 // na brÃhmaïadhanaæ kiæciddh­taæ rÃmeïa kasyacit / kaÓcin nìhyo daridro và tenÃpÃpo vihiæsita÷ / na rÃma÷ paradÃrÃæÓ ca cak«urbhyÃm api paÓyati // RamS_2,66.40 //* mayà tu putra Órutvaiva rÃmasyaivÃbhi«ecanam / yÃcitas te pità rÃjyaæ rÃmasya ca vivÃsanam // RamS_2,66.41 // sa svav­ttiæ samÃsthÃya pità te tat tathÃkarot / rÃmaÓ ca sahasaumitri÷ pre«ita÷ saha sÅtayà // RamS_2,66.42 // tam apaÓyan priyaæ putraæ mahÅpÃlo mahÃyaÓÃ÷ / putraÓokaparidyÆna÷ pa¤catvam upapedivÃn // RamS_2,66.43 // tvayà tv idÃnÅæ dharmaj¤a rÃjatvam avalambyatÃm / tvatk­te hi mayà sarvam idam evaævidhaæ k­tam // RamS_2,66.44 // tat putra ÓÅghraæ vidhinà vidhij¤air vasi«Âhamukhyai÷ sahito dvijendrai÷ / saækÃlya rÃjÃnam adÅnasattvam ÃtmÃnam urvyÃm abhi«ecayasva // RamS_2,66.45 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 67 Órutvà tu pitaraæ v­ttaæ bhrÃtarau ca vivÃsitau / bharato du÷khasaætapta idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,67.1 // kiæ nu kÃryaæ hatasyeha mama rÃjyena Óocata÷ / vihÅnasyÃtha pitrà ca bhrÃtrà pit­samena ca // RamS_2,67.2 // du÷khe me du÷kham akaror vraïe k«Ãram ivÃdadhÃ÷ / rÃjÃnaæ pretabhÃvasthaæ k­tvà rÃmaæ ca tÃpasam // RamS_2,67.3 // kulasya tvam abhÃvÃya kÃlarÃtrir ivÃgatà / aÇgÃram upagÆhya sma pità me nÃvabuddhavÃn // RamS_2,67.4 // kausalyà ca sumitrà ca putraÓokÃbhipŬite / du«karaæ yadi jÅvetÃæ prÃpya tvÃæ jananÅæ mama // RamS_2,67.5 // nanu tv Ãryo 'pi dharmÃtmà tvayi v­ttim anuttamÃm / vartate guruv­ttij¤o yathà mÃtari vartate // RamS_2,67.6 // tathà jye«Âhà hi me mÃtà kausalyà dÅrghadarÓinÅ / tvayi dharmaæ samÃsthÃya bhaginyÃm iva vartate // RamS_2,67.7 // tasyÃ÷ putraæ k­tÃtmÃnaæ cÅravalkalavÃsasam / prasthÃpya vanavÃsÃya kathaæ pÃpe na Óocasi // RamS_2,67.8 // apÃpadarÓinaæ ÓÆraæ k­tÃtmÃnaæ yaÓasvinam / pravrÃjya cÅravasanaæ kiæ nu paÓyasi kÃraïam // RamS_2,67.9 // lubdhÃyà vidito manye na te 'haæ rÃghavaæ prati / tathà hy anartho rÃjyÃrthaæ tvayà nÅto mahÃn ayam // RamS_2,67.10 // ahaæ hi puru«avyÃghrÃv apaÓyan rÃmalak«maïau / kena ÓaktiprabhÃvena rÃjyaæ rak«itum utsahe // RamS_2,67.11 // taæ hi nityaæ mahÃrÃjo balavantaæ mahÃbala÷ / apÃÓrito 'bhÆd dharmÃtmà merur meruvanaæ yathà // RamS_2,67.12 // so 'haæ katham imaæ bhÃraæ mahÃdhuryasamudyatam / damyo dhuram ivÃsÃdya saheyaæ kena caujasà // RamS_2,67.13 // atha và me bhavec chaktir yogair buddhibalena và / sakÃmÃæ na kari«yÃmi tvÃm ahaæ putragardhinÅm / nivartayi«yÃmi vanÃd bhrÃtaraæ svajanapriyam // RamS_2,67.14 //* ity evam uktvà bharato mahÃtmà priyetarair vÃkyagaïais tudaæs tÃm / ÓokÃturaÓ cÃpi nanÃda bhÆya÷ siæho yathà parvatagahvarastha÷ // RamS_2,67.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 68 tÃæ tathà garhayitvà tu mÃtaraæ bharatas tadà / ro«eïa mahatÃvi«Âa÷ punar evÃbravÅd vaca÷ // RamS_2,68.1 // rÃjyÃd bhraæÓasva kaikeyi n­Óaæse du«ÂacÃriïi / parityaktà ca dharmeïa mà m­taæ rudatÅ bhava // RamS_2,68.2 // kiæ nu te 'dÆ«ayad rÃjà rÃmo và bh­ÓadhÃrmika÷ / yayor m­tyur vivÃsaÓ ca tvatk­te tulyam Ãgatau // RamS_2,68.3 // bhrÆïahatyÃm asi prÃptà kulasyÃsya vinÃÓanÃt / kaikeyi narakaæ gaccha mà ca bhartu÷ salokatÃm // RamS_2,68.4 // yat tvayà hÅd­Óaæ pÃpaæ k­taæ ghoreïa karmaïà / sarvalokapriyaæ hitvà mamÃpy ÃpÃditaæ bhayam // RamS_2,68.5 // tvatk­te me pità v­tto rÃmaÓ cÃraïyam ÃÓrita÷ / ayaÓo jÅvaloke ca tvayÃhaæ pratipÃdita÷ // RamS_2,68.6 // mÃt­rÆpe mamÃmitre n­Óaæse rÃjyakÃmuke / na te 'ham abhibhëyo 'smi durv­tte patighÃtini // RamS_2,68.7 // kausalyà ca sumitrà ca yÃÓ cÃnyà mama mÃtara÷ / du÷khena mahatÃvi«ÂÃs tvÃæ prÃpya kuladÆ«iïÅm // RamS_2,68.8 // na tvam aÓvapate÷ kanyà dharmarÃjasya dhÅmata÷ / rÃk«asÅ tatra jÃtÃsi kulapradhvaæsinÅ pitu÷ // RamS_2,68.9 // yat tvayà dhÃrmiko rÃmo nityaæ satyaparÃyaïa÷ / vanaæ prasthÃpito du÷khÃt pità ca tridivaæ gata÷ // RamS_2,68.10 // yatpradhÃnÃsi tat pÃpaæ mayi pitrà vinÃk­te / bhrÃt­bhyÃæ ca parityakte sarvalokasya cÃpriye // RamS_2,68.11 // kausalyÃæ dharmasaæyuktÃæ viyuktÃæ pÃpaniÓcaye / k­tvà kaæ prÃpsyase tv adya lokaæ nirayagÃminÅ // RamS_2,68.12 // kiæ nÃvabudhyase krÆre niyataæ bandhusaæÓrayam / jye«Âhaæ pit­samaæ rÃmaæ kausalyÃyà Ãtmasambhavam // RamS_2,68.13 // aÇgapratyaÇgaja÷ putro h­dayÃc cÃpi jÃyate / tasmÃt priyataro mÃtu÷ priyatvÃn na tu bÃndhava÷ // RamS_2,68.14 // anyadà kila dharmaj¤Ã surabhi÷ surasaæmatà / vahamÃnau dadarÓorvyÃæ putrau vigatacetasau // RamS_2,68.15 // tÃv ardhadivase ÓrÃntau d­«Âvà putrau mahÅtale / ruroda putraÓokena bëpaparyÃkulek«aïà // RamS_2,68.16 // adhastÃd vrajatas tasyÃ÷ surarÃj¤o mahÃtmana÷ / bindava÷ patità gÃtre sÆk«mÃ÷ surabhigandhina÷ // RamS_2,68.17 // tÃæ d­«Âvà ÓokasaætaptÃæ vajrapÃïir yaÓasvinÅm / indra÷ präjalir udvigna÷ surarÃjo 'bravÅd vaca÷ // RamS_2,68.18 // bhayaæ kaccin na cÃsmÃsu kutaÓcid vidyate mahat / kutonimitta÷ Óokas te brÆhi sarvahitai«iïi // RamS_2,68.19 // evam uktà tu surabhi÷ surarÃjena dhÅmatà / pratyuvÃca tato dhÅrà vÃkyaæ vÃkyaviÓÃradà // RamS_2,68.20 // ÓÃntaæ pÃpaæ na va÷ kiæcit kutaÓcid amarÃdhipa / ahaæ tu magnau ÓocÃmi svaputrau vi«ame sthitau // RamS_2,68.21 // etau d­«Âvà k­«au dÅnau sÆryaraÓmipratÃpinau / ardyamÃnau balÅvardau kar«akeïa surÃdhipa // RamS_2,68.22 // mama kÃyÃt prasÆtau hi du÷khitau bhÃrapŬitau / yau d­«Âvà paritapye 'haæ nÃsti putrasama÷ priya÷ // RamS_2,68.23 // yasyÃ÷ putrasahasrÃïi sÃpi Óocati kÃmadhuk / kiæ punar yà vinà rÃmaæ kausalyà vartayi«yati // RamS_2,68.24 // ekaputrà ca sÃdhvÅ ca vivatseyaæ tvayà k­tà / tasmÃt tvaæ satataæ du÷khaæ pretya ceha ca lapsyase // RamS_2,68.25 // ahaæ hy apacitiæ bhrÃtu÷ pituÓ ca sakalÃm imÃm / vardhanaæ yaÓasaÓ cÃpi kari«yÃmi na saæÓaya÷ // RamS_2,68.26 // ÃnÃyayitvà tanayaæ kausalyÃyà mahÃdyutim / svayam eva pravek«yÃmi vanaæ munini«evitam // RamS_2,68.27 // iti nÃga ivÃraïye tomarÃÇkuÓacodita÷ / papÃta bhuvi saækruddho ni÷Óvasann iva pannaga÷ // RamS_2,68.28 // saæraktanetra÷ ÓithilÃmbaras tadà vidhÆtasarvÃbharaïa÷ paraætapa÷ / babhÆva bhÆmau patito n­pÃtmaja÷ ÓacÅpate÷ ketur ivotsavak«aye // RamS_2,68.29 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 69 tathaiva kroÓatas tasya bharatasya mahÃtmana÷ / kausalyà Óabdam Ãj¤Ãya sumitrÃm idam abravÅt // RamS_2,69.1 // Ãgata÷ krÆrakÃryÃyÃ÷ kaikeyyà bharata÷ suta÷ / tam ahaæ dra«Âum icchÃmi bharataæ dÅrghadarÓinam // RamS_2,69.2 // evam uktvà sumitrÃæ sà vivarïà malinÃmbarà / pratasthe bharato yatra vepamÃnà vicetanà // RamS_2,69.3 // sa tu rÃmÃnujaÓ cÃpi Óatrughnasahitas tadà / pratasthe bharato yatra kausalyÃyà niveÓanam // RamS_2,69.4 // tata÷ Óatrughnabharatau kausalyÃæ prek«ya du÷khitau / parya«vajetÃæ du÷khÃrtÃæ patitÃæ na«ÂacetanÃm // RamS_2,69.5 // bharataæ pratyuvÃcedaæ kausalyà bh­Óadu÷khità / idaæ te rÃjyakÃmasya rÃjyaæ prÃptam akaïÂakam / samprÃptaæ bata kaikeyyà ÓÅghraæ krÆreïa karmaïà // RamS_2,69.6 //* prasthÃpya cÅravasanaæ putraæ me vanavÃsinam / kaikeyÅ kaæ guïaæ tatra paÓyati krÆradarÓinÅ // RamS_2,69.7 // k«ipraæ mÃm api kaikeyÅ prasthÃpayitum arhati / hiraïyanÃbho yatrÃste suto me sumahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,69.8 // atha và svayam evÃhaæ sumitrÃnucarà sukham / agnihotraæ purask­tya prasthÃsye yatra rÃghava÷ // RamS_2,69.9 // kÃmaæ và svayam evÃdya tatra mÃæ netum arhasi / yatrÃsau puru«avyÃghras tapyate me tapa÷ suta÷ // RamS_2,69.10 // idaæ hi tava vistÅrïaæ dhanadhÃnyasamÃcitam / hastyaÓvarathasampÆrïaæ rÃjyaæ niryÃtitaæ tayà // RamS_2,69.11 // evaæ vilapamÃnÃæ tÃæ bharata÷ präjalis tadà / kausalyÃæ pratyuvÃcedaæ Óokair bahubhir Ãv­tÃm // RamS_2,69.12 // Ãrye kasmÃd ajÃnantaæ garhase mÃm akilbi«am / vipulÃæ ca mama prÅtiæ sthirÃæ jÃnÃsi rÃghave // RamS_2,69.13 // k­tà ÓÃstrÃnugà buddhir mà bhÆt tasya kadÃcana / satyasaædha÷ satÃæ Óre«Âho yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.14 // prai«yaæ pÃpÅyasÃæ yÃtu sÆryaæ ca prati mehatu / hantu pÃdena gÃæ suptÃæ yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.15 // kÃrayitvà mahat karma bhartà bh­tyam anarthakam / adharmo yo 'sya so 'syÃs tu yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.16 // paripÃlayamÃnasya rÃj¤o bhÆtÃni putravat / tatas tu druhyatÃæ pÃpaæ yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.17 // bali«a¬bhÃgam uddh­tya n­pasyÃrak«ata÷ prajÃ÷ / adharmo yo 'sya so 'syÃstu yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.18 // saæÓrutya ca tapasvibhya÷ sattre vai yaj¤adak«iïÃm / tÃæ vipralapatÃæ pÃpaæ yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.19 // hastyaÓvarathasambÃdhe yuddhe ÓastrasamÃkule / mà sma kÃr«Åt satÃæ dharmaæ yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.20 // upadi«Âaæ susÆk«mÃrthaæ ÓÃstraæ yatnena dhÅmatà / sa nÃÓayatu du«ÂÃtmà yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.21 // pÃyasaæ k­saraæ chÃgaæ v­thà so 'ÓnÃtu nirgh­ïa÷ / gurÆæÓ cÃpy avajÃnÃtu yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.22 // putrair dÃraiÓ ca bh­tyaiÓ ca svag­he parivÃrita÷ / sa eko m­«Âam aÓnÃtu yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.23 // rÃjastrÅbÃlav­ddhÃnÃæ vadhe yat pÃpam ucyate / bh­tyatyÃge ca yat pÃpaæ tat pÃpaæ pratipadyatÃm // RamS_2,69.24 // ubhe saædhye ÓayÃnasya yat pÃpaæ parikalpyate / tac ca pÃpaæ bhavet tasya yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.25 // yad agnidÃyake pÃpaæ yat pÃpaæ gurutalpage / mitradrohe ca yat pÃpaæ tat pÃpaæ pratipadyatÃm // RamS_2,69.26 // devatÃnÃæ pit÷ïÃæ ca mÃtÃpitros tathaiva ca / mà sma kÃr«Åt sa ÓuÓrÆ«Ãæ yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.27 // satÃæ lokÃt satÃæ kÅrtyÃ÷ sajju«ÂÃt karmaïas tathà / bhraÓyatu k«ipram adyaiva yasyÃryo 'numate gata÷ // RamS_2,69.28 // vihÅnÃæ patiputrÃbhyÃæ kausalyÃæ pÃrthivÃtmaja÷ / evam ÃÓvÃsayann eva du÷khÃrto nipapÃta ha // RamS_2,69.29 // tathà tu Óapathai÷ ka«Âai÷ ÓapamÃnam acetanam / bharataæ Óokasaætaptaæ kausalyà vÃkyam abravÅt // RamS_2,69.30 // mama du÷kham idaæ putra bhÆya÷ samupajÃyate / Óapathai÷ ÓapamÃno hi prÃïÃn uparuïatsi me // RamS_2,69.31 // di«Âyà na calito dharmÃd Ãtmà te sahalak«maïa÷ / vatsa satyapratij¤o me satÃæ lokÃn avÃpsyasi // RamS_2,69.32 // evaæ vilapamÃnasya du÷khÃrtasya mahÃtmana÷ / mohÃc ca ÓokasaærodhÃd babhÆva lulitaæ mana÷ // RamS_2,69.33 // lÃlapyamÃnasya vicetanasya prana«Âabuddhe÷ patitasya bhÆmau / muhur muhur ni÷ÓvasataÓ ca dÅrghaæ sà tasya Óokena jagÃma rÃtri÷ // RamS_2,69.34 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 70 tam evaæ Óokasaætaptaæ bharataæ kekayÅsutam / uvÃca vadatÃæ Óre«Âho vasi«Âha÷ Óre«ÂhavÃg ­«i÷ // RamS_2,70.1 // alaæ Óokena bhadraæ te rÃjaputra mahÃyaÓa÷ / prÃptakÃlaæ narapate÷ kuru saæyÃnam uttaram // RamS_2,70.2 // vasi«Âhasya vaca÷ Órutvà bharato dhÃraïÃæ gata÷ / pretakÃryÃïi sarvÃïi kÃrayÃmÃsa dharmavit // RamS_2,70.3 // uddh­taæ tailasaækledÃt sa tu bhÆmau niveÓitam / ÃpÅtavarïavadanaæ prasuptam iva bhÆmipam // RamS_2,70.4 // niveÓya Óayane cÃgrye nÃnÃratnapari«k­te / tato daÓarathaæ putro vilalÃpa sudu÷khita÷ // RamS_2,70.5 // kiæ te vyavasitaæ rÃjan pro«ite mayy anÃgate / vivÃsya rÃmaæ dharmaj¤aæ lak«maïaæ ca mahÃbalam // RamS_2,70.6 // kva yÃsyasi mahÃrÃja hitvemaæ du÷khitaæ janam / hÅnaæ puru«asiæhena rÃmeïÃkli«Âakarmaïà // RamS_2,70.7 // yogak«emaæ tu te rÃjan ko 'smin kalpayità pure / tvayi prayÃte svas tÃta rÃme ca vanam ÃÓrite // RamS_2,70.8 // vidhavà p­thivÅ rÃjaæs tvayà hÅnà na rÃjate / hÅnacandreva rajanÅ nagarÅ pratibhÃti mÃm // RamS_2,70.9 // evaæ vilapamÃnaæ taæ bharataæ dÅnamÃnasam / abravÅd vacanaæ bhÆyo vasi«Âhas tu mahÃn ­«i÷ // RamS_2,70.10 // pretakÃryÃïi yÃny asya kartavyÃni viÓÃæpate÷ / tÃny avyagraæ mahÃbÃho kriyantÃm avicÃritam // RamS_2,70.11 // tatheti bharato vÃkyaæ vasi«ÂhasyÃbhipÆjya tat / ­tvikpurohitÃcÃryÃæs tvarayÃmÃsa sarvaÓa÷ // RamS_2,70.12 // ye tv agrato narendrasya agnyagÃrÃd bahi«k­tÃ÷ / ­tvigbhir yÃjakaiÓ caiva te hriyante yathÃvidhi // RamS_2,70.13 // ÓibikÃyÃm athÃropya rÃjÃnaæ gatacetanam / bëpakaïÂhà vimanasas tam Æhu÷ paricÃrakÃ÷ // RamS_2,70.14 // hiraïyaæ ca suvarïaæ ca vÃsÃæsi vividhÃni ca / prakiranto janà mÃrgaæ n­pater agrato yayu÷ // RamS_2,70.15 // candanÃguruniryÃsÃn saralaæ padmakaæ tathà / devadÃrÆïi cÃh­tya citÃæ cakrus tathÃpare // RamS_2,70.16 // gandhÃn uccÃvacÃæÓ cÃnyÃæs tatra dattvÃtha bhÆmipam / tata÷ saæveÓayÃmÃsuÓ citÃmadhye tam ­tvija÷ // RamS_2,70.17 // tathà hutÃÓanaæ hutvà jepus tasya tadartvija÷ / jaguÓ ca te yathÃÓÃstraæ tatra sÃmÃni sÃmagÃ÷ // RamS_2,70.18 // ÓibikÃbhiÓ ca yÃnaiÓ ca yathÃrhaæ tasya yo«ita÷ / nagarÃn niryayus tatra v­ddhai÷ pariv­tÃs tadà // RamS_2,70.19 // prasavyaæ cÃpi taæ cakrur ­tvijo 'gnicitaæ n­pam / striyaÓ ca ÓokasaætaptÃ÷ kausalyÃpramukhÃs tadà // RamS_2,70.20 // krau¤cÅnÃm iva nÃrÅïÃæ ninÃdas tatra ÓuÓruve / ÃrtÃnÃæ karuïaæ kÃle kroÓantÅnÃæ sahasraÓa÷ // RamS_2,70.21 // tato rudantyo vivaÓà vilapya ca puna÷ puna÷ / yÃnebhya÷ sarayÆtÅram avaterur varÃÇganÃ÷ // RamS_2,70.22 // k­todakaæ te bharatena sÃrdhaæ n­pÃÇganà mantripurohitÃÓ ca / puraæ praviÓyÃÓruparÅtanetrà bhÆmau daÓÃhaæ vyanayanta du÷kham // RamS_2,70.23 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 71 tato daÓÃhe 'tigate k­taÓauco n­pÃtmaja÷ / dvÃdaÓe 'hani samprÃpte ÓrÃddhakarmÃïy akÃrayat // RamS_2,71.1 // brÃhmaïebhyo dadau ratnaæ dhanam annaæ ca pu«kalam / bÃstikaæ bahuÓuklaæ ca gÃÓ cÃpi ÓataÓas tathà // RamS_2,71.2 // dÃsÅdÃsaæ ca yÃnaæ ca veÓmÃni sumahÃnti ca / brÃhmaïebhyo dadau putro rÃj¤as tasyaurdhvadaihikam // RamS_2,71.3 // tata÷ prabhÃtasamaye divase 'tha trayodaÓe / vilalÃpa mahÃbÃhur bharata÷ ÓokamÆrchita÷ // RamS_2,71.4 // ÓabdÃpihitakaïÂhaÓ ca ÓodhanÃrtham upÃgata÷ / citÃmÆle pitur vÃkyam idam Ãha sudu÷khita÷ // RamS_2,71.5 // tÃta yasmin nis­«Âo 'haæ tvayà bhrÃtari rÃghave / tasmin vanaæ pravrajite ÓÆnye tyakto 'smy ahaæ tvayà // RamS_2,71.6 // yathÃgatir anÃthÃyÃ÷ putra÷ pravrÃjito vanam / tÃm ambÃæ tÃta kausalyÃæ tyaktvà tvaæ kva gato n­pa // RamS_2,71.7 // d­«Âvà bhasmÃruïaæ tac ca dagdhÃsthisthÃnamaï¬alam / pitu÷ ÓarÅranirvÃïaæ ni«Âanan vi«asÃda ha // RamS_2,71.8 // sa tu d­«Âvà rudan dÅna÷ papÃta dharaïÅtale / utthÃpyamÃna÷ Óakrasya yantradhvaja iva cyuta÷ // RamS_2,71.9 // abhipetus tata÷ sarve tasyÃmÃtyÃ÷ Óucivratam / antakÃle nipatitaæ yayÃtim ­«ayo yathà // RamS_2,71.10 // ÓatrughnaÓ cÃpi bharataæ d­«Âvà Óokapariplutam / visaæj¤o nyapatad bhÆmau bhÆmipÃlam anusmaran // RamS_2,71.11 // unmatta iva niÓcetà vilalÃpa sudu÷khita÷ / sm­tvà pitur guïÃÇgÃni tÃni tÃni tadà tadà // RamS_2,71.12 // mantharÃprabhavas tÅvra÷ kaikeyÅgrÃhasaækula÷ / varadÃnamayo 'k«obhyo 'majjayac chokasÃgara÷ // RamS_2,71.13 // sukumÃraæ ca bÃlaæ ca satataæ lÃlitaæ tvayà / kva tÃta bharataæ hitvà vilapantaæ gato bhavÃn // RamS_2,71.14 // nanu bhojye«u pÃne«u vastre«v Ãbharaïe«u ca / pravÃrayasi na÷ sarvÃæs tan na÷ ko 'dya kari«yati // RamS_2,71.15 // avadÃraïakÃle tu p­thivÅ nÃvadÅryate / vihÅnà yà tvayà rÃj¤Ã dharmaj¤ena mahÃtmanà // RamS_2,71.16 // pitari svargam Ãpanne rÃme cÃraïyam ÃÓrite / kiæ me jÅvitasÃmarthyaæ pravek«yÃmi hutÃÓanam // RamS_2,71.17 // hÅno bhrÃtrà ca pitrà ca ÓÆnyÃm ik«vÃkupÃlitÃm / ayodhyÃæ na pravek«yÃmi pravek«yÃmi tapovanam // RamS_2,71.18 // tayor vilapitaæ Órutvà vyasanaæ cÃnvavek«ya tat / bh­Óam Ãrtatarà bhÆya÷ sarva evÃnugÃmina÷ // RamS_2,71.19 // tato vi«aïïau ÓrÃntau ca ÓatrughnabharatÃv ubhau / dharaïyÃæ saævyace«ÂetÃæ bhagnaÓ­ÇgÃv ivar«abhau // RamS_2,71.20 // tata÷ prak­timÃn vaidya÷ pitur e«Ãæ purohita÷ / vasi«Âho bharataæ vÃkyam utthÃpya tam uvÃca ha // RamS_2,71.21 // trÅïi dvaædvÃni bhÆte«u prav­ttÃny aviÓe«ata÷ / te«u cÃparihÃrye«u naivaæ bhavitum arhati // RamS_2,71.22 // sumantraÓ cÃpi Óatrughnam utthÃpyÃbhiprasÃdya ca / ÓrÃvayÃmÃsa tattvaj¤a÷ sarvabhÆtabhavÃbhavau // RamS_2,71.23 // utthitau tau naravyÃghrau prakÃÓete yaÓasvinau / var«Ãtapapariklinnau p­thag indradhvajÃv iva // RamS_2,71.24 // aÓrÆïi parim­dnantau raktÃk«au dÅnabhëiïau / amÃtyÃs tvarayanti sma tanayau cÃparÃ÷ kriyÃ÷ // RamS_2,71.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 72 atra yÃtrÃæ samÅhantaæ Óatrughno lak«maïÃnuja÷ / bharataæ Óokasaætaptam idaæ vacanam abravÅt // RamS_2,72.1 // gatir ya÷ sarvabhÆtÃnÃæ du÷khe kiæ punar Ãtmana÷ / sa rÃma÷ sattvasampanna÷ striyà pravrÃjito vanam // RamS_2,72.2 // balavÃn vÅryasampanno lak«maïo nÃma yo 'py asau / kiæ na mocayate rÃmaæ k­tvÃpi pit­nigraham // RamS_2,72.3 // pÆrvam eva tu nigrÃhya÷ samavek«ya nayÃnayau / utpathaæ ya÷ samÃrƬho nÃryà rÃjà vaÓaæ gata÷ // RamS_2,72.4 // iti sambhëamÃïe tu Óatrughne lak«maïÃnuje / prÃgdvÃre 'bhÆt tadà kubjà sarvÃbharaïabhÆ«ità // RamS_2,72.5 // liptà candanasÃreïa rÃjavastrÃïi bibhratÅ / mekhalÃdÃmabhiÓ citrai rajjubaddheva vÃnarÅ // RamS_2,72.6 // tÃæ samÅk«ya tadà dvÃ÷stho bh­Óaæ pÃpasya kÃriïÅm / g­hÅtvÃkaruïÃæ kubjÃæ ÓatrughnÃya nyavedayat // RamS_2,72.7 // yasyÃ÷ k­te vane rÃmo nyastadehaÓ ca va÷ pità / seyaæ pÃpà n­Óaæsà ca tasyÃ÷ kuru yathÃmati // RamS_2,72.8 // ÓatrughnaÓ ca tad Ãj¤Ãya vacanaæ bh­Óadu÷khita÷ / anta÷puracarÃn sarvÃn ity uvÃca dh­tavrata÷ // RamS_2,72.9 // tÅvram utpÃditaæ du÷khaæ bhrÃt÷ïÃæ me tathà pitu÷ / yayà seyaæ n­Óaæsasya karmaïa÷ phalam aÓnutÃm // RamS_2,72.10 // evam uktà ca tenÃÓu sakhÅjanasamÃv­tà / g­hÅtà balavat kubjà sà tadg­ham anÃdayat // RamS_2,72.11 // tata÷ subh­Óasaætaptas tasyÃ÷ sarva÷ sakhÅjana÷ / kruddham Ãj¤Ãya Óatrughnaæ vyapalÃyata sarvaÓa÷ // RamS_2,72.12 // amantrayata k­tsnaÓ ca tasyÃ÷ sarvasakhÅjana÷ / yathÃyaæ samupakrÃnto ni÷Óe«aæ na÷ kari«yati // RamS_2,72.13 // sÃnukroÓÃæ vadÃnyÃæ ca dharmaj¤Ãæ ca yaÓasvinÅm / kausalyÃæ Óaraïaæ yÃma÷ sà hi no 'stu dhruvà gati÷ // RamS_2,72.14 // sa ca ro«eïa tÃmrÃk«a÷ Óatrughna÷ ÓatrutÃpana÷ / vicakar«a tadà kubjÃæ kroÓantÅæ p­thivÅtale // RamS_2,72.15 // tasyà hy Ãk­«yamÃïÃyà mantharÃyÃs tatas tata÷ / citraæ bahuvidhaæ bhÃï¬aæ p­thivyÃæ tad vyaÓÅryata // RamS_2,72.16 // tena bhÃï¬ena saækÅrïaæ ÓrÅmadrÃjaniveÓanam / aÓobhata tadà bhÆya÷ ÓÃradaæ gaganaæ yathà // RamS_2,72.17 // sa balÅ balavat krodhÃd g­hÅtvà puru«ar«abha÷ / kaikeyÅm abhinirbhartsya babhëe paru«aæ vaca÷ // RamS_2,72.18 // tair vÃkyai÷ paru«air du÷khai÷ kaikeyÅ bh­Óadu÷khità / Óatrughnabhayasaætrastà putraæ Óaraïam Ãgatà // RamS_2,72.19 // tÃæ prek«ya bharata÷ kruddhaæ Óatrughnam idam abravÅt / avadhyÃ÷ sarvabhÆtÃnÃæ pramadÃ÷ k«amyatÃm iti // RamS_2,72.20 // hanyÃm aham imÃæ pÃpÃæ kaikeyÅæ du«ÂacÃriïÅm / yadi mÃæ dhÃrmiko rÃmo nÃsÆyen mÃt­ghÃtakam // RamS_2,72.21 // imÃm api hatÃæ kubjÃæ yadi jÃnÃti rÃghava÷ / tvÃæ ca mÃæ caiva dharmÃtmà nÃbhibhëi«yate dhruvam // RamS_2,72.22 // bharatasya vaca÷ Órutvà Óatrughno lak«maïÃnuja÷ / nyavartata tato ro«Ãt tÃæ mumoca ca mantharÃm // RamS_2,72.23 // sà pÃdamÆle kaikeyyà mantharà nipapÃta ha / ni÷ÓvasantÅ sudu÷khÃrtà k­païaæ vilalÃpa ca // RamS_2,72.24 // Óatrughnavik«epavimƬhasaæj¤Ãæ samÅk«ya kubjÃæ bharatasya mÃtà / Óanai÷ samÃÓvÃsayad ÃrtarÆpÃæ krau¤cÅæ vilagnÃm iva vÅk«amÃïÃm // RamS_2,72.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 73 tata÷ prabhÃtasamaye divase 'tha caturdaÓe / sametya rÃjakartÃro bharataæ vÃkyam abruvan // RamS_2,73.1 // gato daÓaratha÷ svargaæ yo no gurutaro guru÷ / rÃmaæ pravrÃjya vai jye«Âhaæ lak«maïaæ ca mahÃbalam // RamS_2,73.2 // tvam adya bhava no rÃjà rÃjaputra mahÃyaÓa÷ / saægatyà nÃparÃdhnoti rÃjyam etad anÃyakam // RamS_2,73.3 // Ãbhi«ecanikaæ sarvam idam ÃdÃya rÃghava / pratÅk«ate tvÃæ svajana÷ ÓreïayaÓ ca n­pÃtmaja // RamS_2,73.4 // rÃjyaæ g­hÃïa bharata pit­paitÃmahaæ mahat / abhi«ecaya cÃtmÃnaæ pÃhi cÃsmÃn narar«abha // RamS_2,73.5 // Ãbhi«ecanikaæ bhÃï¬aæ k­tvà sarvaæ pradak«iïam / bharatas taæ janaæ sarvaæ pratyuvÃca dh­tavrata÷ // RamS_2,73.6 // jye«Âhasya rÃjatà nityam ucità hi kulasya na÷ / naivaæ bhavanto mÃæ vaktum arhanti kuÓalà janÃ÷ // RamS_2,73.7 // rÃma÷ pÆrvo hi no bhrÃtà bhavi«yati mahÅpati÷ / ahaæ tv araïye vatsyÃmi var«Ãïi nava pa¤ca ca // RamS_2,73.8 // yujyatÃæ mahatÅ senà caturaÇgamahÃbalà / Ãnayi«yÃmy ahaæ jye«Âhaæ bhrÃtaraæ rÃghavaæ vanÃt // RamS_2,73.9 // Ãbhi«ecanikaæ caiva sarvam etad upask­tam / purask­tya gami«yÃmi rÃmahetor vanaæ prati // RamS_2,73.10 // tatraiva taæ naravyÃghram abhi«icya purask­tam / Ãne«yÃmi tu vai rÃmaæ havyavÃham ivÃdhvarÃt // RamS_2,73.11 // na sakÃmÃæ kari«yÃmi svÃm imÃæ mÃt­gandhinÅm / vane vatsyÃmy ahaæ durge rÃmo rÃjà bhavi«yati // RamS_2,73.12 // kriyatÃæ Óilpibhi÷ panthÃ÷ samÃni vi«amÃïi ca / rak«iïaÓ cÃnusaæyÃntu pathi durgavicÃrakÃ÷ // RamS_2,73.13 // evaæ sambhëamÃïaæ taæ rÃmahetor n­pÃtmajam / pratyuvÃca jana÷ sarva÷ ÓrÅmadvÃkyam anuttamam // RamS_2,73.14 // evaæ te bhëamÃïasya padmà ÓrÅr upati«ÂhatÃm / yas tvaæ jye«Âhe n­pasute p­thivÅæ dÃtum icchasi // RamS_2,73.15 // anuttamaæ tad vacanaæ n­pÃtmaja prabhëitaæ saæÓravaïe niÓamya ca / prahar«ajÃs taæ prati bëpabindavo nipetur ÃryÃnananetrasambhavÃ÷ // RamS_2,73.16 // Æcus te vacanam idaæ niÓamya h­«ÂÃ÷ sÃmÃtyÃ÷ sapari«ado viyÃtaÓokÃ÷ / panthÃnaæ naravarabhaktimä janaÓ ca vyÃdi«Âas tava vacanÃc ca Óilpivarga÷ // RamS_2,73.17 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 74 atha bhÆmipradeÓaj¤Ã÷ sÆtrakarmaviÓÃradÃ÷ / svakarmÃbhiratÃ÷ ÓÆrÃ÷ khanakà yantrakÃs tathà // RamS_2,74.1 // karmÃntikÃ÷ sthapataya÷ puru«Ã yantrakovidÃ÷ / tathà vardhakayaÓ caiva mÃrgiïo v­k«atak«akÃ÷ // RamS_2,74.2 // kÆpakÃrÃ÷ sudhÃkÃrà vaæÓakarmak­tas tathà / samarthà ye ca dra«ÂÃra÷ puratas te pratasthire // RamS_2,74.3 // sa tu har«Ãt tam uddeÓaæ janaugho vipula÷ prayÃn / aÓobhata mahÃvega÷ sÃgarasyeva parvaïi // RamS_2,74.4 // te svavÃraæ samÃsthÃya vartmakarmÃïi kovidÃ÷ / karaïair vividhopetai÷ purastÃt sampratasthire // RamS_2,74.5 // latÃvallÅÓ ca gulmÃæÓ ca sthÃïÆn aÓmana eva ca / janÃs te cakrire mÃrgaæ chindanto vividhÃn drumÃn // RamS_2,74.6 // av­k«e«u ca deÓe«u kecid v­k«Ãn aropayan / kecit kuÂhÃrai« ÂaÇkaiÓ ca dÃtraiÓ chindan kvacit kvacit // RamS_2,74.7 // apare vÅraïastambÃn balino balavattarÃ÷ / vidhamanti sma durgÃïi sthalÃni ca tatas tata÷ // RamS_2,74.8 // apare 'pÆrayan kÆpÃn pÃæsubhi÷ Óvabhram Ãyatam / nimnabhÃgÃæs tathà kecit samÃæÓ cakru÷ samantata÷ // RamS_2,74.9 // babandhur bandhanÅyÃæÓ ca k«odyÃn saæcuk«udus tadà / bibhidur bhedanÅyÃæÓ ca tÃæs tÃn deÓÃn narÃs tadà // RamS_2,74.10 // acireïaiva kÃlena parivÃhÃn bahÆdakÃn / cakrur bahuvidhÃkÃrÃn sÃgarapratimÃn bahÆn / udapÃnÃn bahuvidhÃn vedikÃparimaï¬itÃn // RamS_2,74.11 //* sa sudhÃkuÂÂimatala÷ prapu«pitamahÅruha÷ / mattodghu«Âadvijagaïa÷ patÃkÃbhir alaæk­ta÷ // RamS_2,74.12 // candanodakasaæsikto nÃnÃkusumabhÆ«ita÷ / bahv aÓobhata senÃyÃ÷ panthÃ÷ svargapathopama÷ // RamS_2,74.13 // Ãj¤ÃpyÃtha yathÃj¤apti yuktÃs te 'dhik­tà narÃ÷ / ramaïÅye«u deÓe«u bahusvÃduphale«u ca // RamS_2,74.14 // yo niveÓas tv abhipreto bharatasya mahÃtmana÷ / bhÆyas taæ ÓobhayÃmÃsur bhÆ«Ãbhir bhÆ«aïopamam // RamS_2,74.15 // nak«atre«u praÓaste«u muhÆrte«u ca tadvida÷ / niveÓaæ sthÃpayÃmÃsur bharatasya mahÃtmana÷ // RamS_2,74.16 // bahupÃæsucayÃÓ cÃpi parikhÃparivÃritÃ÷ / tatrendrakÅlapratimÃ÷ pratolÅvaraÓobhitÃ÷ // RamS_2,74.17 // prÃsÃdamÃlÃsaæyuktÃ÷ saudhaprÃkÃrasaæv­tÃ÷ / patÃkÃÓobhitÃ÷ sarve sunirmitamahÃpathÃ÷ // RamS_2,74.18 // visarpadbhir ivÃkÃÓe viÂaÇkÃgravimÃnakai÷ / samucchritair niveÓÃs te babhu÷ ÓakrapuropamÃ÷ // RamS_2,74.19 // jÃhnavÅæ tu samÃsÃdya vividhadrumakÃnanÃm / ÓÅtalÃmalapÃnÅyÃæ mahÃmÅnasamÃkulÃm // RamS_2,74.20 // sacandratÃrÃgaïamaï¬itaæ yathà nabha÷ k«apÃyÃm amalaæ virÃjate / narendramÃrga÷ sa tathà vyarÃjata krameïa ramya÷ ÓubhaÓilpinirmita÷ // RamS_2,74.21 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 75 tato nÃndÅmukhÅæ rÃtriæ bharataæ sÆtamÃgadhÃ÷ / tu«Âuvur vÃgviÓe«aj¤Ã÷ stavair maÇgalasaæhitai÷ // RamS_2,75.1 // suvarïakoïÃbhihata÷ prÃïadad yÃmadundubhi÷ / dadhmu÷ ÓaÇkhÃæÓ ca ÓataÓo vÃdyÃæÓ coccÃvacasvarÃn // RamS_2,75.2 // sa tÆryagho«a÷ sumahÃn divam ÃpÆrayann iva / bharataæ Óokasaætaptaæ bhÆya÷ Óokair arandhrayat // RamS_2,75.3 // tata÷ prabuddho bharatas taæ gho«aæ saænivartya ca / nÃhaæ rÃjeti cÃpy uktvà Óatrughnam idam abravÅt // RamS_2,75.4 // paÓya Óatrughna kaikeyyà lokasyÃpak­taæ mahat / vis­jya mayi du÷khÃni rÃjà daÓaratho gata÷ // RamS_2,75.5 // tasyai«Ã dharmarÃjasya dharmamÆlà mahÃtmana÷ / paribhramati rÃjaÓrÅr naur ivÃkarïikà jale // RamS_2,75.6 // ity evaæ bharataæ prek«ya vilapantaæ vicetanam / k­païaæ rurudu÷ sarvÃ÷ sasvaraæ yo«itas tadà // RamS_2,75.7 // tathà tasmin vilapati vasi«Âho rÃjadharmavit / sabhÃm ik«vÃkunÃthasya praviveÓa mahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,75.8 // ÓÃtakumbhamayÅæ ramyÃæ maïiratnasamÃkulÃm / sudharmÃm iva dharmÃtmà sagaïa÷ pratyapadyata // RamS_2,75.9 // sa käcanamayaæ pÅÂhaæ parÃrdhyÃstaraïÃv­tam / adhyÃsta sarvavedaj¤o dÆtÃn anuÓaÓÃsa ca // RamS_2,75.10 // brÃhmaïÃn k«atriyÃn yodhÃn amÃtyÃn gaïavallabhÃn / k«ipram ÃnayatÃvyagrÃ÷ k­tyam Ãtyayikaæ hi na÷ // RamS_2,75.11 // tato halahalÃÓabdo mahÃn samudapadyata / rathair aÓvair gajaiÓ cÃpi janÃnÃm upagacchatÃm // RamS_2,75.12 // tato bharatam ÃyÃntaæ Óatakratum ivÃmarÃ÷ / pratyanandan prak­tayo yathà daÓarathaæ tathà // RamS_2,75.13 // hrada iva timinÃgasaæv­ta÷ stimitajalo maïiÓaÇkhaÓarkara÷ / daÓarathasutaÓobhità sabhà sadaÓaratheva babhau yathà purà // RamS_2,75.14 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 76 tÃm ÃryagaïasampÆrïÃæ bharata÷ pragrahÃæ sabhÃm / dadarÓa buddhisampanna÷ pÆrïacandrÃæ niÓÃm iva // RamS_2,76.1 // ÃsanÃni yathÃnyÃyam ÃryÃïÃæ viÓatÃæ tadà / ad­Óyata ghanÃpÃye pÆrïacandreva ÓarvarÅ // RamS_2,76.2 // rÃj¤as tu prak­tÅ÷ sarvÃ÷ samagrÃ÷ prek«ya dharmavit / idaæ purohito vÃkyaæ bharataæ m­du cÃbravÅt // RamS_2,76.3 // tÃta rÃjà daÓaratha÷ svargato dharmam Ãcaran / dhanadhÃnyavatÅæ sphÅtÃæ pradÃya p­thivÅæ tava // RamS_2,76.4 // rÃmas tathà satyadh­ti÷ satÃæ dharmam anusmaran / nÃjahÃt pitur ÃdeÓaæ ÓaÓÅ jyotsnÃm ivodita÷ // RamS_2,76.5 // pitrà bhrÃtrà ca te dattaæ rÃjyaæ nihatakaïÂakam / tad bhuÇk«va muditÃmÃtya÷ k«ipram evÃbhi«ecaya // RamS_2,76.6 // udÅcyÃÓ ca pratÅcyÃÓ ca dÃk«iïÃtyÃÓ ca kevalÃ÷ / koÂyÃparÃntÃ÷ sÃmudrà ratnÃny abhiharantu te // RamS_2,76.7 // tac chrutvà bharato vÃkyaæ ÓokenÃbhiparipluta÷ / jagÃma manasà rÃmaæ dharmaj¤o dharmakÃÇk«ayà // RamS_2,76.8 // sa bëpakalayà vÃcà kalahaæsasvaro yuvà / vilalÃpa sabhÃmadhye jagarhe ca purohitam // RamS_2,76.9 // caritabrahmacaryasya vidyà snÃtasya dhÅmata÷ / dharme prayatamÃnasya ko rÃjyaæ madvidho haret // RamS_2,76.10 // kathaæ daÓarathÃj jÃto bhaved rÃjyÃpahÃraka÷ / rÃjyaæ cÃhaæ ca rÃmasya dharmaæ vaktum ihÃrhasi // RamS_2,76.11 // jye«Âha÷ Óre«ÂhaÓ ca dharmÃtmà dilÅpanahu«opama÷ / labdhum arhati kÃkutstho rÃjyaæ daÓaratho yathà // RamS_2,76.12 // anÃryaju«Âam asvargyaæ kuryÃæ pÃpam ahaæ yadi / ik«vÃkÆïÃm ahaæ loke bhaveyaæ kulapÃæsana÷ // RamS_2,76.13 // yaddhi mÃtrà k­taæ pÃpaæ nÃhaæ tad abhirocaye / ihastho vanadurgasthaæ namasyÃmi k­täjali÷ // RamS_2,76.14 // rÃmam evÃnugacchÃmi sa rÃjà dvipadÃæ vara÷ / trayÃïÃm api lokÃnÃæ rÃghavo rÃjyam arhati // RamS_2,76.15 // tad vÃkyaæ dharmasaæyuktaæ Órutvà sarve sabhÃsada÷ / har«Ãn mumucur aÓrÆïi rÃme nihitacetasa÷ // RamS_2,76.16 // yadi tv Ãryaæ na Óak«yÃmi vinivartayituæ vanÃt / vane tatraiva vatsyÃmi yathÃryo lak«maïas tathà // RamS_2,76.17 // sarvopÃyaæ tu varti«ye vinivartayituæ balÃt / samak«am ÃryamiÓrÃïÃæ sÃdhÆnÃæ guïavartinÃm // RamS_2,76.18 // evam uktvà tu dharmÃtmà bharato bhrÃt­vatsala÷ / samÅpastham uvÃcedaæ sumantraæ mantrakovidam // RamS_2,76.19 // tÆrïam utthÃya gaccha tvaæ sumantra mama ÓÃsanÃt / yÃtrÃm Ãj¤Ãpaya k«ipraæ balaæ caiva samÃnaya // RamS_2,76.20 // evam ukta÷ sumantras tu bharatena mahÃtmanà / prah­«Âa÷ so 'diÓat sarvaæ yathà saædi«Âam i«Âavat // RamS_2,76.21 // tÃ÷ prah­«ÂÃ÷ prak­tayo balÃdhyak«Ã balasya ca / Órutvà yÃtrÃæ samÃj¤aptÃæ rÃghavasya nivartane // RamS_2,76.22 // tato yodhÃÇganÃ÷ sarvà bhart÷n sarvÃn g­he g­he / yÃtrÃgamanam Ãj¤Ãya tvarayanti sma har«itÃ÷ // RamS_2,76.23 // te hayair gorathai÷ ÓÅghrai÷ syandanaiÓ ca manojavai÷ / saha yodhair balÃdhyak«Ã balaæ sarvam acodayan // RamS_2,76.24 // sajjaæ tu tad balaæ d­«Âvà bharato gurusaænidhau / rathaæ me tvarayasveti sumantraæ pÃrÓvato 'bravÅt // RamS_2,76.25 // bharatasya tu tasyÃj¤Ãæ pratig­hya prahar«ita÷ / rathaæ g­hÅtvà prayayau yuktaæ paramavÃjibhi÷ // RamS_2,76.26 // sa rÃghava÷ satyadh­ti÷ pratÃpavÃn bruvan suyuktaæ d­¬hasatyavikrama÷ / guruæ mahÃraïyagataæ yaÓasvinaæ prasÃdayi«yan bharato 'bravÅt tadà // RamS_2,76.27 // tÆrïaæ samutthÃya sumantra gaccha balasya yogÃya balapradhÃnÃn / Ãnetum icchÃmi hi taæ vanasthaæ prasÃdya rÃmaæ jagato hitÃya // RamS_2,76.28 // sa sÆtaputro bharatena samyag Ãj¤Ãpita÷ saæparipÆrïakÃma÷ / ÓaÓÃsa sarvÃn prak­tipradhÃnÃn balasya mukhyÃæÓ ca suh­jjanaæ ca // RamS_2,76.29 // tata÷ samutthÃya kule kule te rÃjanyavaiÓyà v­«alÃÓ ca viprÃ÷ / ayÆyujann u«ÂrarathÃn kharÃæÓ ca nÃgÃn hayÃæÓ caiva kulaprasÆtÃn // RamS_2,76.30 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 77 tata÷ samutthita÷ kÃlyam ÃsthÃya syandanottamam / prayayau bharata÷ ÓÅghraæ rÃmadarÓanakÃÇk«ayà // RamS_2,77.1 // agrata÷ prayayus tasya sarve mantripurodhasa÷ / adhiruhya hayair yuktÃn rathÃn sÆryarathopamÃn // RamS_2,77.2 // navanÃgasahasrÃïi kalpitÃni yathÃvidhi / anvayur bharataæ yÃntam ik«vÃkukulanandanam // RamS_2,77.3 // «a«ÂhÅ rathasahasrÃïi dhanvino vividhÃyudhÃ÷ / anvayur bharataæ yÃntaæ rÃjaputraæ yaÓasvinam // RamS_2,77.4 // Óataæ sahasrÃïy aÓvÃnÃæ samÃrƬhÃni rÃghavam / anvayur bharataæ yÃntaæ rÃjaputraæ yaÓasvinam // RamS_2,77.5 // kaikeyÅ ca sumitrà ca kausalyà ca yaÓasvinÅ / rÃmÃnayanasaæh­«Âà yayur yÃnena bhÃsvatà // RamS_2,77.6 // prayÃtÃÓ cÃryasaæghÃtà rÃmaæ dra«Âuæ salak«maïam / tasyaiva ca kathÃÓ citrÃ÷ kurvÃïà h­«ÂamÃnasÃ÷ // RamS_2,77.7 // meghaÓyÃmaæ mahÃbÃhuæ sthirasattvaæ d­¬havratam / kadà drak«yÃmahe rÃmaæ jagata÷ ÓokanÃÓanam // RamS_2,77.8 // d­«Âa eva hi na÷ Óokam apane«yati rÃghava÷ / tama÷ sarvasya lokasya samudyann iva bhÃskara÷ // RamS_2,77.9 // ity evaæ kathayantas te samprah­«ÂÃ÷ kathÃ÷ ÓubhÃ÷ / pari«vajÃnÃÓ cÃnyonyaæ yayur nÃgarikÃs tadà // RamS_2,77.10 // ye ca tatrÃpare sarve saæmatà ye ca naigamÃ÷ / rÃmaæ prati yayur h­«ÂÃ÷ sarvÃ÷ prak­tayas tadà // RamS_2,77.11 // maïikÃrÃÓ ca ye kecit kumbhakÃrÃÓ ca ÓobhanÃ÷ / sÆtrakarmak­taÓ caiva ye ca ÓastropajÅvina÷ // RamS_2,77.12 // mÃyÆrakÃ÷ krÃkacikà rocakà vedhakÃs tathà / dantakÃrÃ÷ sudhÃkÃrÃs tathà gandhopajÅvina÷ // RamS_2,77.13 // suvarïakÃrÃ÷ prakhyÃtÃs tathà kambaladhÃvakÃ÷ / snÃpakÃcchÃdakà vaidyà dhÆpakÃ÷ Óauï¬ikÃs tathà // RamS_2,77.14 // rajakÃs tunnavÃyÃÓ ca grÃmagho«amahattarÃ÷ / ÓailÆ«ÃÓ ca saha strÅbhir yÃnti kaivartakÃs tathà // RamS_2,77.15 // samÃhità vedavido brÃhmaïà v­ttasaæmatÃ÷ / gorathair bharataæ yÃntam anujagmu÷ sahasraÓa÷ // RamS_2,77.16 // suve«Ã÷ ÓuddhavasanÃs tÃmram­«ÂÃnulepanÃ÷ / sarve te vividhair yÃnai÷ Óanair bharatam anvayu÷ // RamS_2,77.17 // prah­«Âamudità senà sÃnvayÃt kaikayÅsutam / vyavÃti«Âhata sà senà bharatasyÃnuyÃyinÅ // RamS_2,77.18 // nirÅk«yÃnugatÃæ senÃæ tÃæ ca gaÇgÃæ ÓivodakÃm / bharata÷ sacivÃn sarvÃn abravÅd vÃkyakovida÷ // RamS_2,77.19 // niveÓayata me sainyam abhiprÃyeïa sarvaÓa÷ / viÓrÃntÃ÷ pratari«yÃma÷ Óva idÃnÅæ mahÃnadÅm // RamS_2,77.20 // dÃtuæ ca tÃvad icchÃmi svar gatasya mahÅpate÷ / aurdhvadehanimittÃrtham avatÅryodakaæ nadÅm // RamS_2,77.21 // tasyaivaæ bruvato 'mÃtyÃs tathety uktvà samÃhitÃ÷ / nyaveÓayaæs tÃæÓ chandena svena svena p­thakp­thak // RamS_2,77.22 // niveÓya gaÇgÃm anu tÃæ mahÃnadÅæ camÆæ vidhÃnai÷ paribarhaÓobhinÅm / uvÃsa rÃmasya tadà mahÃtmano vicintayÃno bharato nivartanam // RamS_2,77.23 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 78 tato nivi«ÂÃæ dhvajinÅæ gaÇgÃm anvÃÓritÃæ nadÅm / ni«ÃdarÃjo d­«Âvaiva j¤ÃtÅn saætvarito 'bravÅt // RamS_2,78.1 // mahatÅyam ata÷ senà sÃgarÃbhà prad­Óyate / nÃsyÃntam avagacchÃmi manasÃpi vicintayan // RamS_2,78.2 // sa e«a hi mahÃkÃya÷ kovidÃradhvajo rathe / bandhayi«yati và dÃÓÃn atha vÃsmÃn vadhi«yati // RamS_2,78.3 // atha dÃÓarathiæ rÃmaæ pitrà rÃjyÃd vivÃsitam / bharata÷ kaikeyÅputro hantuæ samadhigacchati // RamS_2,78.4 // bhartà caiva sakhà caiva rÃmo dÃÓarathir mama / tasyÃrthakÃmÃ÷ saænaddhà gaÇgÃnÆpe 'tra ti«Âhata // RamS_2,78.5 // ti«Âhantu sarvadÃÓÃÓ ca gaÇgÃm anvÃÓrità nadÅm / balayuktà nadÅrak«Ã mÃæsamÆlaphalÃÓanÃ÷ // RamS_2,78.6 // nÃvÃæ ÓatÃnÃæ pa¤cÃnÃæ kaivartÃnÃæ Óataæ Óatam / saænaddhÃnÃæ tathà yÆnÃæ ti«Âhantv ity abhyacodayat // RamS_2,78.7 // yadà tu«Âas tu bharato rÃmasyeha bhavi«yati / seyaæ svastimayÅ senà gaÇgÃm adya tari«yati // RamS_2,78.8 // ity uktvopÃyanaæ g­hya matsyamÃæsamadhÆni ca / abhicakrÃma bharataæ ni«ÃdÃdhipatir guha÷ // RamS_2,78.9 // tam ÃyÃntaæ tu samprek«ya sÆtaputra÷ pratÃpavÃn / bharatÃyÃcacak«e 'tha vinayaj¤o vinÅtavat // RamS_2,78.10 // e«a j¤Ãtisahasreïa sthapati÷ parivÃrita÷ / kuÓalo daï¬akÃraïye v­ddho bhrÃtuÓ ca te sakhà // RamS_2,78.11 // tasmÃt paÓyatu kÃkutstha tvÃæ ni«ÃdÃdhipo guha÷ / asaæÓayaæ vijÃnÅte yatra tau rÃmalak«maïau // RamS_2,78.12 // etat tu vacanaæ Órutvà sumantrÃd bharata÷ Óubham / uvÃca vacanaæ ÓÅghraæ guha÷ paÓyatu mÃm iti // RamS_2,78.13 // labdhvÃbhyanuj¤Ãæ saæh­«Âo j¤Ãtibhi÷ parivÃrita÷ / Ãgamya bharataæ prahvo guho vacanam abravÅt // RamS_2,78.14 // ni«kuÂaÓ caiva deÓo 'yaæ va¤citÃÓ cÃpi te vayam / nivedayÃmas te sarve svake dÃÓakule vasa // RamS_2,78.15 // asti mÆlaæ phalaæ caiva ni«Ãdai÷ samupÃh­tam / Ãrdraæ ca mÃæsaæ Óu«kaæ ca vanyaæ coccÃvacaæ mahat // RamS_2,78.16 // ÃÓaæse svÃÓità senà vatsyatÅmÃæ vibhÃvarÅm / arcito vividhai÷ kÃmai÷ Óva÷ sasainyo gami«yasi // RamS_2,78.17 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 79 evam uktas tu bharato ni«ÃdÃdhipatiæ guham / pratyuvÃca mahÃprÃj¤o vÃkyaæ hetvarthasaæhitam // RamS_2,79.1 // Ærjita÷ khalu te kÃma÷ k­to mama guro÷ sakhe / yo me tvam Åd­ÓÅæ senÃm eko 'bhyarcitum icchasi // RamS_2,79.2 // ity uktvà tu mahÃtejà guhaæ vacanam uttamam / abravÅd bharata÷ ÓrÅmÃn ni«ÃdÃdhipatiæ puna÷ // RamS_2,79.3 // katareïa gami«yÃmi bharadvÃjÃÓramaæ guha / gahano 'yaæ bh­Óaæ deÓo gaÇgÃnÆpo duratyaya÷ // RamS_2,79.4 // tasya tadvacanaæ Órutvà rÃjaputrasya dhÅmata÷ / abravÅt präjalir vÃkyaæ guho gahanagocara÷ // RamS_2,79.5 // dÃÓÃs tv anugami«yanti dhanvina÷ susamÃhitÃ÷ / ahaæ cÃnugami«yÃmi rÃjaputra mahÃyaÓa÷ // RamS_2,79.6 // kaccin na du«Âo vrajasi rÃmasyÃkli«Âakarmaïa÷ / iyaæ te mahatÅ senà ÓaÇkÃæ janayatÅva me // RamS_2,79.7 // tam evam abhibhëantam ÃkÃÓa iva nirmala÷ / bharata÷ Ólak«ïayà vÃcà guhaæ vacanam abravÅt // RamS_2,79.8 // mà bhÆt sa kÃlo yat ka«Âaæ na mÃæ ÓaÇkitum arhasi / rÃghava÷ sa hi me bhrÃtà jye«Âha÷ pit­samo mama // RamS_2,79.9 // taæ nivartayituæ yÃmi kÃkutsthaæ vanavÃsinam / buddhir anyà na te kÃryà guha satyaæ bravÅmi te // RamS_2,79.10 // sa tu saæh­«Âavadana÷ Órutvà bharatabhëitam / punar evÃbravÅd vÃkyaæ bharataæ prati har«ita÷ // RamS_2,79.11 // dhanyas tvaæ na tvayà tulyaæ paÓyÃmi jagatÅtale / ayatnÃd Ãgataæ rÃjyaæ yas tvaæ tyaktum ihecchasi // RamS_2,79.12 // ÓÃÓvatÅ khalu te kÅrtir lokÃn anucari«yati / yas tvaæ k­cchragataæ rÃmaæ pratyÃnayitum icchasi // RamS_2,79.13 // evaæ sambhëamÃïasya guhasya bharataæ tadà / babhau na«Âaprabha÷ sÆryo rajanÅ cÃbhyavartata // RamS_2,79.14 // saæniveÓya sa tÃæ senÃæ guhena parito«ita÷ / Óatrughnena saha ÓrÅmä Óayanaæ punar Ãgamat // RamS_2,79.15 // rÃmacintÃmaya÷ Óoko bharatasya mahÃtmana÷ / upasthito hy anarhasya dharmaprek«asya tÃd­Óa÷ // RamS_2,79.16 // antardÃhena dahana÷ saætÃpayati rÃghavam / vanadÃhÃbhisaætaptaæ gƬho 'gnir iva pÃdapam // RamS_2,79.17 // prasruta÷ sarvagÃtrebhya÷ sveda÷ ÓokÃgnisambhava÷ / yathà sÆryÃæÓusaætapto himavÃn prasruto himam // RamS_2,79.18 // dhyÃnanirdaraÓailena vini÷ÓvasitadhÃtunà / dainyapÃdapasaæghena ÓokÃyÃsÃdhiÓ­Çgiïà // RamS_2,79.19 // pramohÃnantasattvena saætÃpau«adhiveïunà / ÃkrÃnto du÷khaÓailena mahatà kaikayÅsuta÷ // RamS_2,79.20 // guhena sÃrdhaæ bharata÷ samÃgato mahÃnubhÃva÷ sajana÷ samÃhita÷ / sudurmanÃs taæ bharataæ tadà punar guha÷ samÃÓvÃsayad agrajaæ prati // RamS_2,79.21 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 80 Ãcacak«e 'tha sadbhÃvaæ lak«maïasya mahÃtmana÷ / bharatÃyÃprameyÃya guho gahanagocara÷ // RamS_2,80.1 // taæ jÃgrataæ guïair yuktaæ varacÃpe«udhÃriïam / bhrÃt­guptyartham atyantam ahaæ lak«maïam abruvam // RamS_2,80.2 // iyaæ tÃta sukhà Óayyà tvadartham upakalpità / pratyÃÓvasihi Óe«vÃsyÃæ sukhaæ rÃghavanandana // RamS_2,80.3 // ucito 'yaæ jana÷ sarvo du÷khÃnÃæ tvaæ sukhocita÷ / dharmÃtmaæs tasya guptyarthaæ jÃgari«yÃmahe vayam // RamS_2,80.4 // na hi rÃmÃt priyataro mamÃsti bhuvi kaÓcana / motsuko bhÆr bravÅmy etad apy asatyaæ tavÃgrata÷ // RamS_2,80.5 // asya prasÃdÃd ÃÓaæse loke 'smin sumahad yaÓa÷ / dharmÃvÃptiæ ca vipulÃm arthÃvÃptiæ ca kevalÃm // RamS_2,80.6 // so 'haæ priyasakhaæ rÃmaæ ÓayÃnaæ saha sÅtayà / rak«i«yÃmi dhanu«pÃïi÷ sarvai÷ svair j¤Ãtibhi÷ saha // RamS_2,80.7 // na hi me 'viditaæ kiæcid vane 'smiæÓ carata÷ sadà / caturaÇgaæ hy api balaæ prasahema vayaæ yudhi // RamS_2,80.8 // evam asmÃbhir uktena lak«maïena mahÃtmanà / anunÅtà vayaæ sarve dharmam evÃnupaÓyatà // RamS_2,80.9 // kathaæ dÃÓarathau bhÆmau ÓayÃne saha sÅtayà / Óakyà nidrà mayà labdhuæ jÅvitaæ và sukhÃni và // RamS_2,80.10 // yo na devÃsurai÷ sarvai÷ Óakya÷ prasahituæ yudhi / taæ paÓya guha saævi«Âaæ t­ïe«u saha sÅtayà // RamS_2,80.11 // mahatà tapasà labdho vividhaiÓ ca pariÓramai÷ / eko daÓarathasyai«a putra÷ sad­Óalak«aïa÷ // RamS_2,80.12 // asmin pravrÃjite rÃjà na ciraæ vartayi«yati / vidhavà medinÅ nÆnaæ k«ipram eva bhavi«yati // RamS_2,80.13 // vinadya sumahÃnÃdaæ ÓrameïoparatÃ÷ striya÷ / nirgho«oparataæ nÆnam adya rÃjaniveÓanam // RamS_2,80.14 // kausalyà caiva rÃjà ca tathaiva jananÅ mama / nÃÓaæse yadi te sarve jÅveyu÷ ÓarvarÅm imÃm // RamS_2,80.15 // jÅved api hi me mÃtà ÓatrughnasyÃnvavek«ayà / du÷khità yà tu kausalyà vÅrasÆr vinaÓi«yati // RamS_2,80.16 // atikrÃntam atikrÃntam anavÃpya manoratham / rÃjye rÃmam anik«ipya pità me vinaÓi«yati // RamS_2,80.17 // siddhÃrthÃ÷ pitaraæ v­ttaæ tasmin kÃle hy upasthite / pretakÃrye«u sarve«u saæskari«yanti bhÆmipam // RamS_2,80.18 // ramyacatvarasaæsthÃnÃæ suvibhaktamahÃpathÃm / harmyaprÃsÃdasampannÃæ sarvaratnavibhÆ«itÃm // RamS_2,80.19 // gajÃÓvarathasambÃdhÃæ tÆryanÃdavinÃditÃm / sarvakalyÃïasampÆrïÃæ h­«Âapu«ÂajanÃkulÃm // RamS_2,80.20 // ÃrÃmodyÃnasampÆrïÃæ samÃjotsavaÓÃlinÅm / sukhità vicari«yanti rÃjadhÃnÅæ pitur mama // RamS_2,80.21 // api satyapratij¤ena sÃrdhaæ kuÓalinà vayam / niv­tte samaye hy asmin sukhitÃ÷ praviÓemahi // RamS_2,80.22 // paridevayamÃnasya tasyaivaæ sumahÃtmana÷ / ti«Âhato rÃjaputrasya ÓarvarÅ sÃtyavartata // RamS_2,80.23 // prabhÃte vimale sÆrye kÃrayitvà jaÂà ubhau / asmin bhÃgÅrathÅtÅre sukhaæ saætÃritau mayà // RamS_2,80.24 // jaÂÃdharau tau drumacÅravÃsasau mahÃbalau ku¤jarayÆthapopamau / vare«ucÃpÃsidharau paraætapau vyavek«amÃïau saha sÅtayà gatau // RamS_2,80.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 81 guhasya vacanaæ Órutvà bharato bh­Óam apriyam / dhyÃnaæ jagÃma tatraiva yatra tac chrutam apriyam // RamS_2,81.1 // sukumÃro mahÃsattva÷ siæhaskandho mahÃbhuja÷ / puï¬arÅkaviÓÃlÃk«as taruïa÷ priyadarÓana÷ // RamS_2,81.2 // pratyÃÓvasya muhÆrtaæ tu kÃlaæ paramadurmanÃ÷ / papÃta sahasà totrair h­di viddha iva dvipa÷ // RamS_2,81.3 // tadavasthaæ tu bharataæ Óatrughno 'nantarasthita÷ / pari«vajya rurodoccair visaæj¤a÷ ÓokakarÓita÷ // RamS_2,81.4 // tata÷ sarvÃ÷ samÃpetur mÃtaro bharatasya tÃ÷ / upavÃsak­Óà dÅnà bhart­vyasanakarÓitÃ÷ // RamS_2,81.5 // tÃÓ ca taæ patitaæ bhÆmau rudantya÷ paryavÃrayan / kausalyà tv anus­tyainaæ durmanÃ÷ pari«asvaje // RamS_2,81.6 // vatsalà svaæ yathà vatsam upagÆhya tapasvinÅ / paripapraccha bharataæ rudantÅ ÓokalÃlasà // RamS_2,81.7 // putra vyÃdhir na te kaccic charÅraæ paribÃdhate / adya rÃjakulasyÃsya tvadadhÅnaæ hi jÅvitam // RamS_2,81.8 // tvÃæ d­«Âvà putra jÅvÃmi rÃme sabhrÃt­ke gate / v­tte daÓarathe rÃj¤i nÃtha ekas tvam adya na÷ // RamS_2,81.9 // kaccin na lak«maïe putra Órutaæ te kiæcid apriyam / putra và hy ekaputrÃyÃ÷ sahabhÃrye vanaæ gate // RamS_2,81.10 // sa muhÆrtaæ samÃÓvasya rudann eva mahÃyaÓÃ÷ / kausalyÃæ parisÃntvyedaæ guhaæ vacanam abravÅt // RamS_2,81.11 // bhrÃtà me kvÃvasad rÃtriæ kva sÅtà kva ca lak«maïa÷ / asvapac chayane kasmin kiæ bhuktvà guha Óaæsa me // RamS_2,81.12 // so 'bravÅd bharataæ p­«Âo ni«ÃdÃdhipatir guha÷ / yadvidhaæ pratipede ca rÃme priyahite 'tithau // RamS_2,81.13 // annam uccÃvacaæ bhak«Ã÷ phalÃni vividhÃni ca / rÃmÃyÃbhyavahÃrÃrthaæ bahu copah­taæ mayà // RamS_2,81.14 // tat sarvaæ pratyanuj¤ÃsÅd rÃma÷ satyaparÃkrama÷ / na hi tat pratyag­hïÃt sa k«atradharmam anusmaran // RamS_2,81.15 // na hy asmÃbhi÷ pratigrÃhyaæ sakhe deyaæ tu sarvadà / iti tena vayaæ rÃjann anunÅtà mahÃtmanà // RamS_2,81.16 // lak«maïena samÃnÅtaæ pÅtvà vÃri mahÃyaÓÃ÷ / aupavÃsyaæ tadÃkÃr«Åd rÃghava÷ saha sÅtayà // RamS_2,81.17 // tatas tu jalaÓe«eïa lak«maïo 'py akarot tadà / vÃgyatÃs te traya÷ saædhyÃm upÃsata samÃhitÃ÷ // RamS_2,81.18 // saumitris tu tata÷ paÓcÃd akarot svÃstaraæ Óubham / svayam ÃnÅya barhÅæ«i k«ipraæ rÃghavakÃraïÃt // RamS_2,81.19 // tasmin samÃviÓad rÃma÷ svÃstare saha sÅtayà / prak«Ãlya ca tayo÷ pÃdÃv apacakrÃma lak«maïa÷ // RamS_2,81.20 // etat tad iÇgudÅmÆlam idam eva ca tat t­ïam / yasmin rÃmaÓ ca sÅtà ca rÃtriæ tÃæ ÓayitÃv ubhau // RamS_2,81.21 // niyamya p­«Âhe tu talÃÇgulitravä Óarai÷ supÆrïÃv i«udhÅ paraætapa÷ / mahad dhanu÷ sajyam upohya lak«maïo niÓÃm ati«Âhat parito 'sya kevalam // RamS_2,81.22 // tatas tv ahaæ cottamabÃïacÃpadh­k sthito 'bhavaæ tatra sa yatra lak«maïa÷ / atandribhir j¤Ãtibhir ÃttakÃrmukair mahendrakalpaæ paripÃlayaæs tadà // RamS_2,81.23 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 82 tac chrutvà nipuïaæ sarvaæ bharata÷ saha mantribhi÷ / iÇgudÅmÆlam Ãgamya rÃmaÓayyÃm avek«ya tÃm // RamS_2,82.1 // abravÅj jananÅ÷ sarvà iha tena mahÃtmanà / ÓarvarÅ Óayità bhÆmÃv idam asya vimarditam // RamS_2,82.2 // mahÃbhÃgakulÅnena mahÃbhÃgena dhÅmatà / jÃto daÓarathenorvyÃæ na rÃma÷ svaptum arhati // RamS_2,82.3 // ajinottarasaæstÅrïe varÃstaraïasaæcaye / Óayitvà puru«avyÃghra÷ kathaæ Óete mahÅtale // RamS_2,82.4 // prÃsÃdÃgravimÃne«u valabhÅ«u ca sarvadà / haimarÃjatabhaume«u varÃstaraïaÓÃli«u // RamS_2,82.5 // pu«pasaæcayacitre«u candanÃgarugandhi«u / pÃï¬urÃbhraprakÃÓe«u Óukasaægharute«u ca // RamS_2,82.6 // gÅtavÃditranirgho«air varÃbharaïani÷svanai÷ / m­daÇgavaraÓabdaiÓ ca satataæ pratibodhita÷ // RamS_2,82.7 // bandibhir vandita÷ kÃle bahubhi÷ sÆtamÃgadhai÷ / gÃthÃbhir anurÆpÃbhi÷ stutibhiÓ ca paraætapa÷ // RamS_2,82.8 // aÓraddheyam idaæ loke na satyaæ pratibhÃti mà / muhyate khalu me bhÃva÷ svapno 'yam iti me mati÷ // RamS_2,82.9 // na nÆnaæ daivataæ kiæcit kÃlena balavattaram / yatra dÃÓarathÅ rÃmo bhÆmÃv evaæ ÓayÅta sa÷ // RamS_2,82.10 // videharÃjasya sutà sÅtà ca priyadarÓanà / dayità Óayità bhÆmau snu«Ã daÓarathasya ca // RamS_2,82.11 // iyaæ Óayyà mama bhrÃtur idaæ hi parivartitam / sthaï¬ile kaÂhine sarvaæ gÃtrair vim­ditaæ t­ïam // RamS_2,82.12 // manye sÃbharaïà suptà sÅtÃsmi¤ Óayane tadà / tatra tatra hi d­Óyante saktÃ÷ kanakabindava÷ // RamS_2,82.13 // uttarÅyam ihÃsaktaæ suvyaktaæ sÅtayà tadà / tathà hy ete prakÃÓante saktÃ÷ kauÓeyatantava÷ // RamS_2,82.14 // manye bhartu÷ sukhà Óayyà yena bÃlà tapasvinÅ / sukumÃrÅ satÅ du÷khaæ na vijÃnÃti maithilÅ // RamS_2,82.15 // sÃrvabhaumakule jÃta÷ sarvalokasukhÃvaha÷ / sarvalokapriyas tyaktvà rÃjyaæ priyam anuttamam // RamS_2,82.16 // katham indÅvaraÓyÃmo raktÃk«a÷ priyadarÓana÷ / sukhabhÃgÅ ca du÷khÃrha÷ Óayito bhuvi rÃghava÷ // RamS_2,82.17 // siddhÃrthà khalu vaidehÅ patiæ yÃnugatà vanam / vayaæ saæÓayitÃ÷ sarve hÅnÃs tena mahÃtmanà // RamS_2,82.18 // akarïadhÃrà p­thivÅ ÓÆnyeva pratibhÃti mà / gate daÓarathe svarge rÃme cÃraïyam ÃÓrite // RamS_2,82.19 // na ca prÃrthayate kaÓcin manasÃpi vasuædharÃm / vane 'pi vasatas tasya bÃhuvÅryÃbhirak«itÃm // RamS_2,82.20 // ÓÆnyasaævaraïÃrak«Ãm ayantritahayadvipÃm / apÃv­tapuradvÃrÃæ rÃjadhÃnÅm arak«itÃm // RamS_2,82.21 // aprah­«ÂabalÃæ nyÆnÃæ vi«amasthÃm anÃv­tÃm / Óatravo nÃbhimanyante bhak«Ãn vi«ak­tÃn iva // RamS_2,82.22 // adya prabh­ti bhÆmau tu Óayi«ye 'haæ t­ïe«u và / phalamÆlÃÓano nityaæ jaÂÃcÅrÃïi dhÃrayan // RamS_2,82.23 // tasyÃrtham uttaraæ kÃlaæ nivatsyÃmi sukhaæ vane / taæ pratiÓravam Ãmucya nÃsya mithyà bhavi«yati // RamS_2,82.24 // vasantaæ bhrÃtur arthÃya Óatrughno mÃnuvatsyati / lak«maïena saha tv Ãryo 'yodhyÃæ pÃlayi«yati // RamS_2,82.25 // abhi«ek«yanti kÃkutstham ayodhyÃyÃæ dvijÃtaya÷ / api me devatÃ÷ kuryur imaæ satyaæ manoratham // RamS_2,82.26 // prasÃdyamÃna÷ Óirasà mayà svayaæ bahuprakÃraæ yadi na prapatsyate / tato 'nuvatsyÃmi cirÃya rÃghavaæ vane vasan nÃrhati mÃm upek«itum // RamS_2,82.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 83 vyu«ya rÃtriæ tu tatraiva gaÇgÃkÆle sa rÃghava÷ / bharata÷ kÃlyam utthÃya Óatrughnam idam abravÅt // RamS_2,83.1 // Óatrughotti«Âha kiæ Óe«e ni«ÃdÃdhipatiæ guham / ÓÅghram Ãnaya bhadraæ te tÃrayi«yati vÃhinÅm // RamS_2,83.2 // jÃgarmi nÃhaæ svapimi tathaivÃryaæ vicintayan / ity evam abravÅd bhrÃtrà Óatrughno 'pi pracodita÷ // RamS_2,83.3 // iti saævadator evam anyonyaæ narasiæhayo÷ / Ãgamya präjali÷ kÃle guho bharatam abravÅt // RamS_2,83.4 // kaccit sukhaæ nadÅtÅre 'vÃtsÅ÷ kÃkutstha ÓarvarÅm / kaccic ca saha sainyasya tava sarvam anÃmayam // RamS_2,83.5 // guhasya tat tu vacanaæ Órutvà snehÃd udÅritam / rÃmasyÃnuvaÓo vÃkyaæ bharato 'pÅdam abravÅt // RamS_2,83.6 // sukhà na÷ ÓarvarÅ rÃjan pÆjitÃÓ cÃpi te vayam / gaÇgÃæ tu naubhir bahvÅbhir dÃÓÃ÷ saætÃrayantu na÷ // RamS_2,83.7 // tato guha÷ saætvarita÷ Órutvà bharataÓÃsanam / pratipraviÓya nagaraæ taæ j¤Ãtijanam abravÅt // RamS_2,83.8 // utti«Âhata prabudhyadhvaæ bhadram astu hi va÷ sadà / nÃva÷ samanukar«adhvaæ tÃrayi«yÃma vÃhinÅm // RamS_2,83.9 // te tathoktÃ÷ samutthÃya tvarità rÃjaÓÃsanÃt / pa¤ca nÃvÃæ ÓatÃny eva samÃninyu÷ samantata÷ // RamS_2,83.10 // anyÃ÷ svastikavij¤eyà mahÃghaïÂÃdharà varÃ÷ / ÓobhamÃnÃ÷ patÃkinyo yuktavÃtÃ÷ susaæhatÃ÷ // RamS_2,83.11 // tata÷ svastikavij¤eyÃæ pÃï¬ukambalasaæv­tÃm / sanandigho«Ãæ kalyÃïÅæ guho nÃvam upÃharat // RamS_2,83.12 // tÃm Ãruroha bharata÷ ÓatrughnaÓ ca mahÃbala÷ / kausalyà ca sumitrà ca yÃÓ cÃnyà rÃjayo«ita÷ // RamS_2,83.13 // purohitaÓ ca tat pÆrvaæ gurave brÃhmaïÃÓ ca ye / anantaraæ rÃjadÃrÃs tathaiva ÓakaÂÃpaïÃ÷ // RamS_2,83.14 // ÃvÃsam ÃdÅpayatÃæ tÅrthaæ cÃpy avagÃhatÃm / bhÃï¬Ãni cÃdadÃnÃnÃæ gho«as tridivam asp­Óat // RamS_2,83.15 // patÃkinyas tu tà nÃva÷ svayaæ dÃÓair adhi«ÂhitÃ÷ / vahantyo janam ÃrƬhaæ tadà saæpetur ÃÓugÃ÷ // RamS_2,83.16 // nÃrÅïÃm abhipÆrïÃs tu kÃÓcit kÃÓcit tu vÃjinÃm / kaÓcit tatra vahanti sma yÃnayugyaæ mahÃdhanam // RamS_2,83.17 // tÃ÷ sma gatvà paraæ tÅram avaropya ca taæ janam / niv­ttÃ÷ kÃï¬acitrÃïi kriyante dÃÓabandhubhi÷ // RamS_2,83.18 // savaijayantÃs tu gajà gajÃrohai÷ pracoditÃ÷ / taranta÷ sma prakÃÓante sadhvajà iva parvatÃ÷ // RamS_2,83.19 // nÃvaÓ cÃruruhus tv anye plavais terus tathÃpare / anye kumbhaghaÂais terur anye teruÓ ca bÃhubhi÷ // RamS_2,83.20 // sà puïyà dhvajinÅ gaÇgÃæ dÃÓai÷ saætÃrità svayam / maitre muhÆrte prayayau prayÃgavanam uttamam // RamS_2,83.21 // ÃÓvÃsayitvà ca camÆæ mahÃtmà niveÓayitvà ca yathopajo«am / dra«Âuæ bharadvÃjam ­«ipravaryam ­tvigv­ta÷ san bharata÷ pratasthe // RamS_2,83.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 84 bharadvÃjÃÓramaæ d­«Âvà kroÓÃd eva narar«abha÷ / balaæ sarvam avasthÃpya jagÃma saha mantribhi÷ // RamS_2,84.1 // padbhyÃm eva hi dharmaj¤o nyastaÓastraparicchada÷ / vasÃno vÃsasÅ k«aume purodhÃya purohitam // RamS_2,84.2 // tata÷ saædarÓane tasya bharadvÃjasya rÃghava÷ / mantriïas tÃn avasthÃpya jagÃmÃnu purohitam // RamS_2,84.3 // vasi«Âham atha d­«Âvaiva bharadvÃjo mahÃtapÃ÷ / saæcacÃlÃsanÃt tÆrïaæ Ói«yÃn arghyam iti bruvan // RamS_2,84.4 // samÃgamya vasi«Âhena bharatenÃbhivÃdita÷ / abudhyata mahÃtejÃ÷ sutaæ daÓarathasya tam // RamS_2,84.5 // tÃbhyÃm arghyaæ ca pÃdyaæ ca dattvà paÓcÃt phalÃni ca / ÃnupÆrvyÃc ca dharmaj¤a÷ papraccha kuÓalaæ kule // RamS_2,84.6 // ayodhyÃyÃæ bale koÓe mitre«v api ca mantri«u / jÃnan daÓarathaæ v­ttaæ na rÃjÃnam udÃharat // RamS_2,84.7 // vasi«Âho bharataÓ cainaæ papracchatur anÃmayam / ÓarÅre 'gni«u v­k«e«u Ói«ye«u m­gapak«i«u // RamS_2,84.8 // tatheti ca pratij¤Ãya bharadvÃjo mahÃtapÃ÷ / bharataæ pratyuvÃcedaæ rÃghavasnehabandhanÃt // RamS_2,84.9 // kim ihÃgamane kÃryaæ tava rÃjyaæ praÓÃsata÷ / etad Ãcak«va me sarvaæ na hi me Óudhyate mana÷ // RamS_2,84.10 // su«uve yamamitraghnaæ kausalyÃnandavardhanam / bhrÃtrà saha sabhÃryo yaÓ ciraæ pravrÃjito vanam // RamS_2,84.11 // niyukta÷ strÅniyuktena pitrà yo 'sau mahÃyaÓÃ÷ / vanavÃsÅ bhavetÅha samÃ÷ kila caturdaÓa // RamS_2,84.12 // kaccin na tasyÃpÃpasya pÃpaæ kartum ihecchasi / akaïÂakaæ bhoktumanà rÃjyaæ tasyÃnujasya ca // RamS_2,84.13 // evam ukto bharadvÃjaæ bharata÷ pratyuvÃca ha / paryaÓrunayano du÷khÃd vÃcà saæsajjamÃnayà // RamS_2,84.14 // hato 'smi yadi mÃm evaæ bhagavÃn api manyate / matto na do«am ÃÓaÇker naivaæ mÃm anuÓÃdhi hi // RamS_2,84.15 // na caitad i«Âaæ mÃtà me yad avocan madantare / nÃham etena tu«ÂaÓ ca na tad vacanam Ãdade // RamS_2,84.16 // ahaæ tu taæ naravyÃghram upayÃta÷ prasÃdaka÷ / pratinetum ayodhyÃæ ca pÃdau tasyÃbhivanditum // RamS_2,84.17 // tvaæ mÃm evaæ gataæ matvà prasÃdaæ kartum arhasi / Óaæsa me bhagavan rÃma÷ kva samprati mahÅpati÷ // RamS_2,84.18 // uvÃca taæ bharadvÃja÷ prasÃdÃd bharataæ vaca÷ / tvayy etat puru«avyÃghra yuktaæ rÃghavavaæÓaje / guruv­ttir damaÓ caiva sÃdhÆnÃæ cÃnuyÃyità // RamS_2,84.19 //* jÃne caitan mana÷sthaæ te d­¬hÅkaraïam astv iti / ap­cchaæ tvÃæ tavÃtyarthaæ kÅrtiæ samabhivardhayan // RamS_2,84.20 // asau vasati te bhrÃtà citrakÆÂe mahÃgirau / Óvas tu gantÃsi taæ deÓaæ vasÃdya saha mantribhi÷ / etaæ me kuru suprÃj¤a kÃmaæ kÃmÃrthakovida // RamS_2,84.21 //* tatas tathety evam udÃradarÓana÷ pratÅtarÆpo bharato 'bravÅd vaca÷ / cakÃra buddhiæ ca tadà mahÃÓrame niÓÃnivÃsÃya narÃdhipÃtmaja÷ // RamS_2,84.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 85 k­tabuddhiæ nivÃsÃya tathaiva sa munis tadà / bharataæ kaikayÅputram Ãtithyena nyamantrayat // RamS_2,85.1 // abravÅd bharatas tv enaæ nanv idaæ bhavatà k­tam / pÃdyam arghyaæ tathÃtithyaæ vane yad upapadyate // RamS_2,85.2 // athovÃca bharadvÃjo bharataæ prahasann iva / jÃne tvÃæ prÅtisaæyuktaæ tu«yes tvaæ yena kenacit // RamS_2,85.3 // senÃyÃs tu tavaitasyÃ÷ kartum icchÃmi bhojanam / mama prÅtir yathÃrÆpà tvam arho manujar«abha // RamS_2,85.4 // kimarthaæ cÃpi nik«ipya dÆre balam ihÃgata÷ / kasmÃn nehopayÃto 'si sabala÷ puru«ar«abha // RamS_2,85.5 // bharata÷ pratyuvÃcedaæ präjalis taæ tapodhanam / sasainyo nopayÃto 'smi bhagavan bhagavadbhayÃt // RamS_2,85.6 // vÃjimukhyà manu«yÃÓ ca mattÃÓ ca varavÃraïÃ÷ / pracchÃdya mahatÅæ bhÆmiæ bhagavann anuyÃnti mÃm // RamS_2,85.7 // te v­k«Ãn udakaæ bhÆmim ÃÓrame«ÆÂajÃæs tathà / na hiæsyur iti tenÃham eka evÃgatas tata÷ // RamS_2,85.8 // ÃnÅyatÃm ita÷ senety Ãj¤apta÷ paramar«iïà / tathà tu cakre bharata÷ senÃyÃ÷ samupÃgamam // RamS_2,85.9 // agniÓÃlÃæ praviÓyÃtha pÅtvÃpa÷ parim­jya ca / Ãtithyasya kriyÃhetor viÓvakarmÃïam Ãhvayat // RamS_2,85.10 // Ãhvaye viÓvakarmÃïam ahaæ tva«ÂÃram eva ca / Ãtithyaæ kartum icchÃmi tatra me saævidhÅyatÃm // RamS_2,85.11 // prÃksrotasaÓ ca yà nadya÷ pratyaksrotasa eva ca / p­thivyÃm antarik«e ca samÃyÃntv adya sarvaÓa÷ // RamS_2,85.12 // anyÃ÷ sravantu maireyaæ surÃm anyÃ÷ suni«ÂhitÃm / aparÃÓ codakaæ ÓÅtam ik«ukÃï¬arasopamam // RamS_2,85.13 // Ãhvaye devagandharvÃn viÓvÃvasuhahÃhuhÆn / tathaivÃpsaraso devÅr gandharvÅÓ cÃpi sarvaÓa÷ // RamS_2,85.14 // gh­tÃcÅm atha viÓvÃcÅæ miÓrakeÓÅm alambusÃm / Óakraæ yÃÓ copati«Âhanti brahmÃïaæ yÃÓ ca bhÃminÅ÷ / sarvÃs tumburuïà sÃrdham Ãhvaye saparicchadÃ÷ // RamS_2,85.15 //* vanaæ kuru«u yad divyaæ vÃso bhÆ«aïapattravat / divyanÃrÅphalaæ ÓaÓvat tat kauberam ihaiva tu // RamS_2,85.16 // iha me bhagavÃn somo vidhattÃm annam uttamam / bhak«yaæ bhojyaæ ca co«yaæ ca lehyaæ ca vividhaæ bahu // RamS_2,85.17 // vicitrÃïi ca mÃlyÃni pÃdapapracyutÃni ca / surÃdÅni ca peyÃni mÃæsÃni vividhÃni ca // RamS_2,85.18 // evaæ samÃdhinà yuktas tejasÃpratimena ca / Óik«ÃsvarasamÃyuktaæ tapasà cÃbravÅn muni÷ // RamS_2,85.19 // manasà dhyÃyatas tasya prÃÇmukhasya k­täjale÷ / Ãjagmus tÃni sarvÃïi daivatÃni p­thakp­thak // RamS_2,85.20 // malayaæ darduraæ caiva tata÷ svedanudo 'nila÷ / upasp­Óya vavau yuktyà supriyÃtmà sukha÷ Óiva÷ // RamS_2,85.21 // tato 'bhyavartanta ghanà divyÃ÷ kusumav­«Âaya÷ / devadundubhigho«aÓ ca dik«u sarvÃsu ÓuÓruve // RamS_2,85.22 // pravavuÓ cottamà vÃtà nan­tuÓ cÃpsarogaïÃ÷ / prajagur devagandharvà vÅïÃ÷ pramumucu÷ svarÃn // RamS_2,85.23 // sa Óabdo dyÃæ ca bhÆmiæ ca prÃïinÃæ ÓravaïÃni ca / viveÓoccÃrita÷ Ólak«ïa÷ samo layaguïÃnvita÷ // RamS_2,85.24 // tasminn uparate Óabde divye Órotrasukhe n­ïÃm / dadarÓa bhÃrataæ sainyaæ vidhÃnaæ viÓvakarmaïa÷ // RamS_2,85.25 // babhÆva hi samà bhÆmi÷ samantÃt pa¤cayojanam / ÓÃdvalair bahubhiÓ channà nÅlavai¬Æryasaænibhai÷ // RamS_2,85.26 // tasmin bilvÃ÷ kapitthÃÓ ca panasà bÅjapÆrakÃ÷ / Ãmalakyo babhÆvuÓ ca cÆtÃÓ ca phalabhÆ«aïÃ÷ // RamS_2,85.27 // uttarebhya÷ kurubhyaÓ ca vanaæ divyopabhogavat / ÃjagÃma nadÅ divyà tÅrajair bahubhir v­tà // RamS_2,85.28 // catu÷ÓÃlÃni ÓubhrÃïi ÓÃlÃÓ ca gajavÃjinÃm / harmyaprÃsÃdasaæghÃtÃs toraïÃni ÓubhÃni ca // RamS_2,85.29 // sitameghanibhaæ cÃpi rÃjaveÓma sutoraïam / ÓuklamÃlyak­tÃkÃraæ divyagandhasamuk«itam // RamS_2,85.30 // caturasram asaæbÃdhaæ ÓayanÃsanayÃnavat / divyai÷ sarvarasair yuktaæ divyabhojanavastravat // RamS_2,85.31 // upakalpitasarvÃnnaæ dhautanirmalabhÃjanam / kÊptasarvÃsanaæ ÓrÅmat svÃstÅrïaÓayanottamam // RamS_2,85.32 // praviveÓa mahÃbÃhur anuj¤Ãto mahar«iïà / veÓma tad ratnasampÆrïaæ bharata÷ kaikayÅsuta÷ // RamS_2,85.33 // anujagmuÓ ca taæ sarve mantriïa÷ sapurohitÃ÷ / babhÆvuÓ ca mudà yuktÃs taæ d­«Âvà veÓmasaævidhim // RamS_2,85.34 // tatra rÃjÃsanaæ divyaæ vyajanaæ chattram eva ca / bharato mantribhi÷ sÃrdham abhyavartata rÃjavat // RamS_2,85.35 // Ãsanaæ pÆjayÃmÃsa rÃmÃyÃbhipraïamya ca / vÃlavyajanam ÃdÃya nya«Ådat sacivÃsane // RamS_2,85.36 // ÃnupÆrvyÃn ni«eduÓ ca sarve mantripurohitÃ÷ / tata÷ senÃpati÷ paÓcÃt praÓÃstà ca ni«edatu÷ // RamS_2,85.37 // tatas tatra muhÆrtena nadya÷ pÃyasakardamÃ÷ / upÃti«Âhanta bharataæ bharadvÃjasya ÓÃsanÃt // RamS_2,85.38 // tÃsÃm ubhayata÷ kÆlaæ pÃï¬um­ttikalepanÃ÷ / ramyÃÓ cÃvasathà divyà brahmaïas tu prasÃdajÃ÷ // RamS_2,85.39 // tenaiva ca muhÆrtena divyÃbharaïabhÆ«itÃ÷ / Ãgur viæÓatisÃhasrà brahmaïà prahitÃ÷ striya÷ // RamS_2,85.40 // suvarïamaïimuktena pravÃlena ca ÓobhitÃ÷ / Ãgur viæÓatisÃhasrÃ÷ kuberaprahitÃ÷ striya÷ // RamS_2,85.41 // yÃbhir g­hÅta÷ puru«a÷ sonmÃda iva lak«yate / Ãgur viæÓatisÃhasrà nandanÃd apsarogaïÃ÷ // RamS_2,85.42 // nÃradas tumburur gopa÷ parvata÷ sÆryavarcasa÷ / ete gandharvarÃjÃno bharatasyÃgrato jagu÷ // RamS_2,85.43 // alambusà miÓrakeÓÅ puï¬arÅkÃtha vÃmanà / upÃn­tyaæs tu bharataæ bharadvÃjasya ÓÃsanÃt // RamS_2,85.44 // yÃni mÃlyÃni deve«u yÃni caitrarathe vane / prayÃge tÃny ad­Óyanta bharadvÃjasya ÓÃsanÃt // RamS_2,85.45 // bilvà mÃrdaÇgikà Ãsa¤ ÓamyÃgrÃhà vibhÅtakÃ÷ / aÓvatthà nartakÃÓ cÃsan bharadvÃjasya tejasà // RamS_2,85.46 // tata÷ saralatÃlÃÓ ca tilakà naktamÃlakÃ÷ / prah­«ÂÃs tatra saæpetu÷ kubjà bhÆtvÃtha vÃmanÃ÷ // RamS_2,85.47 // ÓiæÓapÃmalakÅ jambÆr yÃÓ cÃnyÃ÷ kÃnane latÃ÷ / pramadÃvigrahaæ k­tvà bharadvÃjÃÓrame 'vasan // RamS_2,85.48 // surÃæ surÃpÃ÷ pibata pÃyasaæ ca bubhuk«itÃ÷ / mÃæsÃni ca sumedhyÃni bhak«yantÃæ yÃvad icchatha // RamS_2,85.49 // utsÃdya snÃpayanti sma nadÅtÅre«u valgu«u / apy ekam ekaæ puru«aæ pramadÃ÷ sapta cëÂa ca // RamS_2,85.50 // saævahantya÷ samÃpetur nÃryo ruciralocanÃ÷ / parim­jya tathà nyÃyaæ pÃyayanti varÃÇganÃ÷ // RamS_2,85.51 // hayÃn gajÃn kharÃn u«ÂrÃæs tathaiva surabhe÷ sutÃn / ik«ÆæÓ ca madhujÃlÃæÓ ca bhojayanti sma vÃhanÃn / ik«vÃkuvarayodhÃnÃæ codayanto mahÃbalÃ÷ // RamS_2,85.52 //* nÃÓvabandho 'Óvam ÃjÃnÃn na gajaæ ku¤jaragraha÷ / mattapramattamudità camÆ÷ sà tatra saæbabhau // RamS_2,85.53 // tarpitÃ÷ sarvakÃmais te raktacandanarÆ«itÃ÷ / apsarogaïasaæyuktÃ÷ sainyà vÃcam udairayan // RamS_2,85.54 // naivÃyodhyÃæ gami«yÃmo na gami«yÃma daï¬akÃn / kuÓalaæ bharatasyÃstu rÃmasyÃstu tathà sukham // RamS_2,85.55 // iti pÃdÃtayodhÃÓ ca hastyaÓvÃrohabandhakÃ÷ / anÃthÃs taæ vidhiæ labdhvà vÃcam etÃm udairayan // RamS_2,85.56 // samprah­«Âà vinedus te narÃs tatra sahasraÓa÷ / bharatasyÃnuyÃtÃra÷ svargo 'yam iti cÃbruvan // RamS_2,85.57 // tato bhuktavatÃæ te«Ãæ tad annam am­topamam / divyÃn udvÅk«ya bhak«yÃæs tÃn abhavad bhak«aïe mati÷ // RamS_2,85.58 // pre«yÃÓ ceÂyaÓ ca vadhvaÓ ca balasthÃÓ cÃpi sarvaÓa÷ / babhÆvus te bh­Óaæ t­ptÃ÷ sarve cÃhatavÃsasa÷ // RamS_2,85.59 // ku¤jarÃÓ ca kharo«ÂraÓ ca go'ÓvÃÓ ca m­gapak«iïa÷ / babhÆvu÷ subh­tÃs tatra nÃnyo hy anyam akalpayat // RamS_2,85.60 // nÃÓuklavÃsÃs tatrÃsÅt k«udhito malino 'pi và / rajasà dhvastakeÓo và nara÷ kaÓcid ad­Óyata // RamS_2,85.61 // ÃjaiÓ cÃpi ca vÃrÃhair ni«ÂhÃnavarasaæcayai÷ / phalaniryÆhasaæsiddhai÷ sÆpair gandharasÃnvitai÷ // RamS_2,85.62 // pu«padhvajavatÅ÷ pÆrïÃ÷ ÓuklasyÃnnasya cÃbhita÷ / dad­Óur vismitÃs tatra narà lauhÅ÷ sahasraÓa÷ // RamS_2,85.63 // babhÆvur vanapÃrÓve«u kÆpÃ÷ pÃyasakardamÃ÷ / tÃÓ ca kÃmadughà gÃvo drumÃÓ cÃsan madhuÓcyuta÷ // RamS_2,85.64 // vÃpyo maireyapÆrïÃÓ ca m­«ÂamÃæsacayair v­tÃ÷ / prataptapiÂharaiÓ cÃpi mÃrgamÃyÆrakaukkuÂai÷ // RamS_2,85.65 // pÃtrÅïÃæ ca sahasrÃïi ÓÃtakumbhamayÃni ca / sthÃlya÷ kumbhya÷ karambhyaÓ ca dadhipÆrïÃ÷ susaæsk­tÃ÷ / yauvanasthasya gaurasya kapitthasya sugandhina÷ // RamS_2,85.66 //* hradÃ÷ pÆrïà rasÃlasya dadhna÷ Óvetasya cÃpare / babhÆvu÷ pÃyasasyÃnte ÓarkarÃyÃÓ ca saæcayÃ÷ // RamS_2,85.67 // kalkÃæÓ cÆrïaka«ÃyÃæÓ ca snÃnÃni vividhÃni ca / dad­Óur bhÃjanasthÃni tÅrthe«u saritÃæ narÃ÷ // RamS_2,85.68 // ÓuklÃn aæÓumataÓ cÃpi dantadhÃvanasaæcayÃn / ÓuklÃæÓ candanakalkÃæÓ ca samudge«v avati«Âhata÷ // RamS_2,85.69 // darpaïÃn parim­«ÂÃæÓ ca vÃsasÃæ cÃpi saæcayÃn / pÃdukopÃnahÃæ caiva yugmÃn yatra sahasraÓa÷ // RamS_2,85.70 // äjanÅ÷ kaÇkatÃn kÆrcÃæÓ chattrÃïi ca dhanÆæ«i ca / marmatrÃïÃni citrÃïi ÓayanÃny ÃsanÃni ca // RamS_2,85.71 // pratipÃnahradÃn pÆrïÃn kharo«ÂragajavÃjinÃm / avagÃhya sutÅrthÃæÓ ca hradÃn sotpalapu«karÃn // RamS_2,85.72 // nÅlavai¬ÆryavarïÃæÓ ca m­dÆn yavasasaæcayÃn / nirvÃpÃrthaæ paÓÆnÃæ te dad­Óus tatra sarvaÓa÷ // RamS_2,85.73 // vyasmayanta manu«yÃs te svapnakalpaæ tad adbhutam / d­«ÂvÃtithyaæ k­taæ tÃd­g bharatasya mahar«iïà // RamS_2,85.74 // ity evaæ ramamÃïÃnÃæ devÃnÃm iva nandane / bharadvÃjÃÓrame ramye sà rÃtrir vyatyavartata // RamS_2,85.75 // pratijagmuÓ ca tà nadyo gandharvÃÓ ca yathÃgatam / bharadvÃjam anuj¤Ãpya tÃÓ ca sarvà varÃÇganÃ÷ // RamS_2,85.76 // tathaiva mattà madirotkaÂà narÃs tathaiva divyÃgurucandanok«itÃ÷ / tathaiva divyà vividhÃ÷ sraguttamÃ÷ p­thakprakÅrïà manujai÷ pramarditÃ÷ // RamS_2,85.77 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 86 tatas tÃæ rajanÅm u«ya bharata÷ saparicchada÷ / k­tÃtithyo bharadvÃjaæ kÃmÃd abhijagÃma ha // RamS_2,86.1 // tam ­«i÷ puru«avyÃghraæ prek«ya präjalim Ãgatam / hutÃgnihotro bharataæ bharadvÃjo 'bhyabhëata // RamS_2,86.2 // kaccid atra sukhà rÃtris tavÃsmadvi«aye gatà / samagras te jana÷ kaccid Ãtithye Óaæsa me 'nagha // RamS_2,86.3 // tam uvÃcäjaliæ k­tvà bharato 'bhipraïamya ca / ÃÓramÃd abhini«krÃntam ­«im uttamatejasam // RamS_2,86.4 // sukho«ito 'smi bhagavan samagrabalavÃhana÷ / tarpita÷ sarvakÃmaiÓ ca sÃmÃtyo balavat tvayà // RamS_2,86.5 // apetaklamasaætÃpÃ÷ subhik«Ã÷ supratiÓrayÃ÷ / api pre«yÃn upÃdÃya sarve sma susukho«itÃ÷ // RamS_2,86.6 // Ãmantraye 'haæ bhagavan kÃmaæ tvÃm ­«isattama / samÅpaæ prasthitaæ bhrÃtur maitreïek«asva cak«u«Ã // RamS_2,86.7 // ÃÓramaæ tasya dharmaj¤a dhÃrmikasya mahÃtmana÷ / Ãcak«va katamo mÃrga÷ kiyÃn iti ca Óaæsa me // RamS_2,86.8 // iti p­«Âas tu bharataæ bhrÃt­darÓanalÃlasam / pratyuvÃca mahÃtejà bharadvÃjo mahÃtapÃ÷ // RamS_2,86.9 // bharatÃrdhat­tÅye«u yojane«v ajane vane / citrakÆÂo giris tatra ramyanirdarakÃnana÷ // RamS_2,86.10 // uttaraæ pÃrÓvam ÃsÃdya tasya mandÃkinÅ nadÅ / pu«pitadrumasaæchannà ramyapu«pitakÃnanà // RamS_2,86.11 // anantaraæ tat saritaÓ citrakÆÂaÓ ca parvata÷ / tayo÷ parïakuÂÅ tÃta tatra tau vasato dhruvam // RamS_2,86.12 // dak«iïenaiva mÃrgeïa savyadak«iïam eva ca / gajavÃjirathÃkÅrïÃæ vÃhinÅæ vÃhinÅpate / vÃhayasva mahÃbhÃga tato drak«yasi rÃghavam // RamS_2,86.13 //* prayÃïam iti ca Órutvà rÃjarÃjasya yo«ita÷ / hitvà yÃnÃni yÃnÃrhà brÃhmaïaæ paryavÃrayan // RamS_2,86.14 // vepamÃnà k­Óà dÅnà saha devyà sumitrayà / kausalyà tatra jagrÃha karÃbhyÃæ caraïau mune÷ // RamS_2,86.15 // asam­ddhena kÃmena sarvalokasya garhità / kaikeyÅ tasya jagrÃha caraïau savyapatrapà // RamS_2,86.16 // taæ pradak«iïam Ãgamya bhagavantaæ mahÃmunim / adÆrÃd bharatasyaiva tasthau dÅnamanÃs tadà // RamS_2,86.17 // tata÷ papraccha bharataæ bharadvÃjo d­¬havrata÷ / viÓe«aæ j¤Ãtum icchÃmi mÃt÷ïÃæ tava rÃghava // RamS_2,86.18 // evam uktas tu bharato bharadvÃjena dhÃrmika÷ / uvÃca präjalir bhÆtvà vÃkyaæ vacanakovida÷ // RamS_2,86.19 // yÃm imÃæ bhagavan dÅnÃæ ÓokÃnaÓanakarÓitÃm / pitur hi mahi«Åæ devÅæ devatÃm iva paÓyasi // RamS_2,86.20 // e«Ã taæ puru«avyÃghraæ siæhavikrÃntagÃminam / kausalyà su«uve rÃmaæ dhÃtÃram aditir yathà // RamS_2,86.21 // asyà vÃmabhujaæ Óli«Âà yai«Ã ti«Âhati durmanÃ÷ / karïikÃrasya ÓÃkheva ÓÅrïapu«pà vanÃntare // RamS_2,86.22 // etasyÃs tau sutau devyÃ÷ kumÃrau devavarïinau / ubhau lak«maïaÓatrughnau vÅrau satyaparÃkramau // RamS_2,86.23 // yasyÃ÷ k­te naravyÃghrau jÅvanÃÓam ito gatau / rÃjà putravihÅnaÓ ca svargaæ daÓaratho gata÷ // RamS_2,86.24 // aiÓvaryakÃmÃæ kaikeyÅm anÃryÃm ÃryarÆpiïÅm / mamaitÃæ mÃtaraæ viddhi n­ÓaæsÃæ pÃpaniÓcayÃm / yatomÆlaæ hi paÓyÃmi vyasanaæ mahad Ãtmana÷ // RamS_2,86.25 //* ity uktvà naraÓÃrdÆlo bëpagadgadayà girà / sa niÓaÓvÃsa tÃmrÃk«o nÃga÷ kruddha ivÃsak­t // RamS_2,86.26 // bharadvÃjo mahar«is taæ bruvantaæ bharataæ tadà / pratyuvÃca mahÃbuddhir idaæ vacanam arthavat // RamS_2,86.27 // na do«eïÃvagantavyà kaikeyÅ bharata tvayà / rÃmapravrÃjanaæ hy etat sukhodarkaæ bhavi«yati // RamS_2,86.28 // abhivÃdya tu saæsiddha÷ k­tvà cainaæ pradak«iïam / Ãmantrya bharata÷ sainyaæ yujyatÃm ity acodayat // RamS_2,86.29 // tato vÃjirathÃn yuktvà divyÃn hemapari«k­tÃn / adhyÃrohat prayÃïÃrthÅ bahÆn bahuvidho jana÷ // RamS_2,86.30 // gajakanyÃgajÃÓ caiva hemakak«yÃ÷ patÃkina÷ / jÅmÆtà iva gharmÃnte sagho«Ã÷ sampratasthire // RamS_2,86.31 // vividhÃny api yÃnÃni mahÃnti ca laghÆni ca / prayayu÷ sumahÃrhÃïi pÃdair eva padÃtaya÷ // RamS_2,86.32 // atha yÃnapravekais tu kausalyÃpramukhÃ÷ striya÷ / rÃmadarÓanakÃÇk«iïya÷ prayayur muditÃs tadà // RamS_2,86.33 // sa cÃrkataruïÃbhÃsÃæ niyuktÃæ ÓibikÃæ ÓubhÃm / ÃsthÃya prayayau ÓrÅmÃn bharata÷ saparicchada÷ // RamS_2,86.34 // sà prayÃtà mahÃsenà gajavÃjirathÃkulà / dak«iïÃæ diÓam Ãv­tya mahÃmegha ivotthita÷ / vanÃni tu vyatikramya ju«ÂÃni m­gapak«ibhi÷ // RamS_2,86.35 //* sà samprah­«ÂadvipavÃjiyodhà vitrÃsayantÅ m­gapak«isaæghÃn / mahad vanaæ tat pravigÃhamÃnà rarÃja senà bharatasya tatra // RamS_2,86.36 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 87 tayà mahatyà yÃyinyà dhvajinyà vanavÃsina÷ / ardità yÆthapà mattÃ÷ sayÆthÃ÷ sampradudruvu÷ // RamS_2,87.1 // ­k«Ã÷ p­«atasaæghÃÓ ca ruravaÓ ca samantata÷ / d­Óyante vanarÃjÅ«u giri«v api nadÅ«u ca // RamS_2,87.2 // sa sampratasthe dharmÃtmà prÅto daÓarathÃtmaja÷ / v­to mahatyà nÃdinyà senayà caturaÇgayà // RamS_2,87.3 // sÃgaraughanibhà senà bharatasya mahÃtmana÷ / mahÅæ saæchÃdayÃmÃsa prÃv­«i dyÃm ivÃmbuda÷ // RamS_2,87.4 // turaægaughair avatatà vÃraïaiÓ ca mahÃjavai÷ / anÃlak«yà ciraæ kÃlaæ tasmin kÃle babhÆva bhÆ÷ // RamS_2,87.5 // sa yÃtvà dÆram adhvÃnaæ supariÓrÃntavÃhana÷ / uvÃca bharata÷ ÓrÅmÃn vasi«Âhaæ mantriïÃæ varam // RamS_2,87.6 // yÃd­Óaæ lak«yate rÆpaæ yathà caiva Órutaæ mayà / vyaktaæ prÃptÃ÷ sma taæ deÓaæ bharadvÃjo yam abravÅt // RamS_2,87.7 // ayaæ giriÓ citrakÆÂas tathà mandÃkinÅ nadÅ / etat prakÃÓate dÆrÃn nÅlameghanibhaæ vanam // RamS_2,87.8 // gire÷ sÃnÆni ramyÃïi citrakÆÂasya samprati / vÃraïair avam­dyante mÃmakai÷ parvatopamai÷ // RamS_2,87.9 // mu¤canti kusumÃny ete nagÃ÷ parvatasÃnu«u / nÅlà ivÃtapÃpÃye toyaæ toyadharà ghanÃ÷ // RamS_2,87.10 // kiænarÃcaritoddeÓaæ paÓya Óatrughna parvatam / hayai÷ samantÃd ÃkÅrïaæ makarair iva sÃgaram // RamS_2,87.11 // ete m­gagaïà bhÃnti ÓÅghravegÃ÷ pracoditÃ÷ / vÃyupraviddhÃ÷ Óaradi megharÃjir ivÃmbare // RamS_2,87.12 // kurvanti kusumÃpŬä Óira÷su surabhÅn amÅ / meghaprakÃÓai÷ phalakair dÃk«iïÃtyà yathà narÃ÷ // RamS_2,87.13 // ni«kÆjam iva bhÆtvedaæ vanaæ ghorapradarÓanam / ayodhyeva janÃkÅrïà samprati pratibhÃti mà // RamS_2,87.14 // khurair udÅrito reïur divaæ pracchÃdya ti«Âhati / taæ vahaty anila÷ ÓÅghraæ kurvann iva mama priyam // RamS_2,87.15 // syandanÃæs turagopetÃn sÆtamukhyair adhi«ÂhitÃn / etÃn saæpatata÷ ÓÅghraæ paÓya Óatrughna kÃnane // RamS_2,87.16 // etÃn vitrÃsitÃn paÓya barhiïa÷ priyadarÓanÃn / etam ÃviÓata÷ Óailam adhivÃsaæ patatriïÃm // RamS_2,87.17 // atimÃtram ayaæ deÓo manoj¤a÷ pratibhÃti mà / tÃpasÃnÃæ nivÃso 'yaæ vyaktaæ svargapatho yathà // RamS_2,87.18 // m­gà m­gÅbhi÷ sahità bahava÷ p­«atà vane / manoj¤arÆpà lak«yante kusumair iva citritÃ÷ // RamS_2,87.19 // sÃdhu sainyÃ÷ prati«ÂhantÃæ vicinvantu ca kÃnanam / yathà tau puru«avyÃghrau d­Óyete rÃmalak«maïau // RamS_2,87.20 // bharatasya vaca÷ Órutvà puru«Ã÷ ÓastrapÃïaya÷ / viviÓus tad vanaæ ÓÆrà dhÆmaæ ca dad­Óus tata÷ // RamS_2,87.21 // te samÃlokya dhÆmÃgram Æcur bharatam ÃgatÃ÷ / nÃmanu«ye bhavaty agnir vyaktam atraiva rÃghavau // RamS_2,87.22 // atha nÃtra naravyÃghrau rÃjaputrau paraætapau / anye rÃmopamÃ÷ santi vyaktam atra tapasvina÷ // RamS_2,87.23 // tac chrutvà bharatas te«Ãæ vacanaæ sÃdhusaæmatam / sainyÃn uvÃca sarvÃæs tÃn amitrabalamardana÷ // RamS_2,87.24 // yattà bhavantas ti«Âhantu neto gantavyam agrata÷ / aham eva gami«yÃmi sumantro gurur eva ca // RamS_2,87.25 // evam uktÃs tata÷ sarve tatra tasthu÷ samantata÷ / bharato yatra dhÆmÃgraæ tatra d­«Âiæ samÃdadhÃt // RamS_2,87.26 // vyavasthità yà bharatena sà camÆr nirÅk«amÃïÃpi ca dhÆmam agrata÷ / babhÆva h­«Âà nacireïa jÃnatÅ priyasya rÃmasya samÃgamaæ tadà // RamS_2,87.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 88 dÅrghakÃlo«itas tasmin girau girivanapriya÷ / vaidehyÃ÷ priyamÃkÃÇk«an svaæ ca cittaæ vilobhayan // RamS_2,88.1 // atha dÃÓarathiÓ citraæ citrakÆÂam adarÓayat / bhÃryÃm amarasaækÃÓa÷ ÓacÅm iva puraædara÷ // RamS_2,88.2 // na rÃjyÃd bhraæÓanaæ bhadre na suh­dbhir vinÃbhava÷ / mano me bÃdhate d­«Âvà ramaïÅyam imaæ girim // RamS_2,88.3 // paÓyemam acalaæ bhadre nÃnÃdvijagaïÃyutam / Óikharai÷ kham ivodviddhair dhÃtumadbhir vibhÆ«itam // RamS_2,88.4 // kecid rajatasaækÃÓÃ÷ kecit k«atajasaænibhÃ÷ / pÅtamäji«ÂhavarïÃÓ ca kecin maïivaraprabhÃ÷ // RamS_2,88.5 // pu«pÃrkaketakÃbhÃÓ ca kecij jyotÅrasaprabhÃ÷ / virÃjante 'calendrasya deÓà dhÃtuvibhÆ«itÃ÷ // RamS_2,88.6 // nÃnÃm­gagaïadvÅpitarak«v­k«agaïair v­ta÷ / adu«Âair bhÃty ayaæ Óailo bahupak«isamÃkula÷ // RamS_2,88.7 // Ãmrajambvasanair lodhrai÷ priyÃlai÷ panasair dhavai÷ / aÇkolair bhavyatiniÓair bilvatindukaveïubhi÷ // RamS_2,88.8 // kÃÓmaryari«Âavaraïair madhÆkais tilakais tathà / badaryÃmalakair nÅpair vetradhanvanabÅjakai÷ // RamS_2,88.9 // pu«pavadbhi÷ phalopetaiÓ chÃyÃvadbhir manoramai÷ / evamÃdibhir ÃkÅrïa÷ Óriyaæ pu«yaty ayaæ giri÷ // RamS_2,88.10 // Óailaprasthe«u ramye«u paÓyemÃn kÃmahar«aïÃn / kiænarÃn dvaædvaÓo bhadre ramamÃïÃn manasvina÷ // RamS_2,88.11 // ÓÃkhÃvasaktÃn kha¬gÃæÓ ca pravarÃïy ambarÃïi ca / paÓya vidyÃdharastrÅïÃæ krŬoddeÓÃn manoramÃn // RamS_2,88.12 // jalaprapÃtair udbhedair nisyandaiÓ ca kvacit kvacit / sravadbhir bhÃty ayaæ Óaila÷ sravan mada iva dvipa÷ // RamS_2,88.13 // guhÃsamÅraïo gandhÃn nÃnÃpu«pabhavÃn vahan / ghrÃïatarpaïam abhyetya kaæ naraæ na prahar«ayet // RamS_2,88.14 // yadÅha Óarado 'nekÃs tvayà sÃrdham anindite / lak«maïena ca vatsyÃmi na mÃæ Óoka÷ pradhak«yati // RamS_2,88.15 // bahupu«paphale ramye nÃnÃdvijagaïÃyute / vicitraÓikhare hy asmin ratavÃn asmi bhÃmini // RamS_2,88.16 // anena vanavÃsena mayà prÃptaæ phaladvayam / pituÓ cÃn­ïatà dharme bharatasya priyaæ tathà // RamS_2,88.17 // vaidehi ramase kaccic citrakÆÂe mayà saha / paÓyantÅ vividhÃn bhÃvÃn manovÃkkÃyasaæyatÃn // RamS_2,88.18 // idam evÃm­taæ prÃhÆ rÃj¤Ãæ rÃjar«aya÷ pare / vanavÃsaæ bhavÃrthÃya pretya me prapitÃmahÃ÷ // RamS_2,88.19 // ÓilÃ÷ Óailasya Óobhante viÓÃlÃ÷ ÓataÓo 'bhita÷ / bahulà bahulair varïair nÅlapÅtasitÃruïai÷ // RamS_2,88.20 // niÓi bhÃnty acalendrasya hutÃÓanaÓikhà iva / o«adhya÷ svaprabhà lak«myà bhrÃjamÃnÃ÷ sahasraÓa÷ // RamS_2,88.21 // kecit k«ayanibhà deÓÃ÷ kecid udyÃnasaænibhÃ÷ / kecid ekaÓilà bhÃnti parvatasyÃsya bhÃmini // RamS_2,88.22 // bhittveva vasudhÃæ bhÃti citrakÆÂa÷ samutthita÷ / citrakÆÂasya kÆÂo 'sau d­Óyate sarvata÷ Óiva÷ // RamS_2,88.23 // ku«ÂhapuænÃgatagarabhÆrjapatrottarachadÃn / kÃminÃæ svÃstarÃn paÓya kuÓeÓayadalÃyutÃn // RamS_2,88.24 // m­ditÃÓ cÃpaviddhÃÓ ca d­Óyante kamalasraja÷ / kÃmibhir vanite paÓya phalÃni vividhÃni ca // RamS_2,88.25 // vasvaukasÃrÃæ nalinÅm atyetÅvottarÃn kurÆn / parvataÓ citrakÆÂo 'sau bahumÆlaphalodaka÷ // RamS_2,88.26 // imaæ tu kÃlaæ vanite vijahrivÃæs tvayà ca sÅte saha lak«maïena ca / ratiæ prapatsye kuladharmavardhinÅæ satÃæ pathi svair niyamai÷ parai÷ sthita÷ // RamS_2,88.27 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 89 atha ÓailÃd vini«kramya maithilÅæ kosaleÓvara÷ / adarÓayac chubhajalÃæ ramyÃæ mandÃkinÅæ nadÅm // RamS_2,89.1 // abravÅc ca varÃrohÃæ cÃrucandranibhÃnanÃm / videharÃjasya sutÃæ rÃmo rÃjÅvalocana÷ // RamS_2,89.2 // vicitrapulinÃæ ramyÃæ haæsasÃrasasevitÃm / kusumair upasaæpannÃæ paÓya mandÃkinÅæ nadÅm // RamS_2,89.3 // nÃnÃvidhais tÅraruhair v­tÃæ pu«paphaladrumai÷ / rÃjantÅæ rÃjarÃjasya nalinÅm iva sarvata÷ // RamS_2,89.4 // m­gayÆthanipÅtÃni kalu«ÃmbhÃæsi sÃmpratam / tÅrthÃni ramaïÅyÃni ratiæ saæjanayanti me // RamS_2,89.5 // jaÂÃjinadharÃ÷ kÃle valkalottaravÃsasa÷ / ­«ayas tv avagÃhante nadÅæ mandÃkinÅæ priye // RamS_2,89.6 // Ãdityam upati«Âhante niyamÃd ÆrdhvabÃhava÷ / ete 'pare viÓÃlÃk«i munaya÷ saæÓitavratÃ÷ // RamS_2,89.7 // mÃrutoddhÆtaÓikharai÷ pran­tta iva parvata÷ / pÃdapai÷ pattrapu«pÃïi s­jadbhir abhito nadÅm // RamS_2,89.8 // kaccin maïinikÃÓodÃæ kaccit pulinaÓÃlinÅm / kaccit siddhajanÃkÅrïÃæ paÓya mandÃkinÅæ nadÅm // RamS_2,89.9 // nirdhÆtÃn vÃyunà paÓya vitatÃn pu«pasaæcayÃn / poplÆyamÃnÃn aparÃn paÓya tvaæ jalamadhyagÃn // RamS_2,89.10 // tÃæÓ cÃtivalguvacaso rathÃÇgÃhvayanà dvijÃ÷ / adhirohanti kalyÃïi ni«kÆjanta÷ Óubhà gira÷ // RamS_2,89.11 // darÓanaæ citrakÆÂasya mandÃkinyÃÓ ca Óobhane / adhikaæ puravÃsÃc ca manye ca tava darÓanÃt // RamS_2,89.12 // vidhÆtakalu«ai÷ siddhais tapodamaÓamÃnvitai÷ / nityavik«obhitajalÃæ vigÃhasva mayà saha // RamS_2,89.13 // sakhÅvac ca vigÃhasva sÅte mandÃkinÅm imÃm / kamalÃny avamajjantÅ pu«karÃïi ca bhÃmini // RamS_2,89.14 // tvaæ paurajanavad vyÃlÃn ayodhyÃm iva parvatam / manyasva vanite nityaæ sarayÆvad imÃæ nadÅm // RamS_2,89.15 // lak«maïaÓ caiva dharmÃtmà mannideÓe vyavasthita÷ / tvaæ cÃnukÆlà vaidehi prÅtiæ janayatho mama // RamS_2,89.16 // upasp­Óaæs tri«avaïaæ madhumÆlaphalÃÓana÷ / nÃyodhyÃyai na rÃjyÃya sp­haye 'dya tvayà saha // RamS_2,89.17 // imÃæ hi ramyÃæ gajayÆthalolitÃæ nipÅtatoyÃæ gajasiæhavÃnarai÷ / supu«pitai÷ pu«padharair alaæk­tÃæ na so 'sti ya÷ syÃn na gatakrama÷ sukhÅ // RamS_2,89.18 // itÅva rÃmo bahusaægataæ vaca÷ priyÃsahÃya÷ saritaæ prati bruvan / cacÃra ramyaæ nayanäjanaprabhaæ sa citrakÆÂaæ raghuvaæÓavardhana÷ // RamS_2,89.19 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 90 tathà tatrÃsatas tasya bharatasyopayÃyina÷ / sainyareïuÓ ca ÓabdaÓ ca prÃdurÃstÃæ nabha÷sp­Óau // RamS_2,90.1 // etasminn antare trastÃ÷ Óabdena mahatà tata÷ / ardità yÆthapà mattÃ÷ sayÆthà dudruvur diÓa÷ // RamS_2,90.2 // sa taæ sainyasamudbhÆtaæ Óabdaæ ÓuÓrava rÃghava÷ / tÃæÓ ca vipradrutÃn sarvÃn yÆthapÃn anvavaik«ata // RamS_2,90.3 // tÃæÓ ca vidravato d­«Âvà taæ ca Órutvà sa ni÷svanam / uvÃca rÃma÷ saumitriæ lak«maïaæ dÅptatejasam // RamS_2,90.4 // hanta lak«maïa paÓyeha sumitrà suprajÃs tvayà / bhÅmastanitagambhÅras tumula÷ ÓrÆyate svana÷ // RamS_2,90.5 // rÃjà và rÃjamÃtro và m­gayÃm aÂate vane / anyad và ÓvÃpadaæ kiæcit saumitre j¤Ãtum arhasi / sarvam etad yathÃtattvam acirÃj j¤Ãtum arhasi // RamS_2,90.6 //* sa lak«maïa÷ saætvarita÷ sÃlam Ãruhya pu«pitam / prek«amÃïo diÓa÷ sarvÃ÷ pÆrvÃæ diÓam avaik«ata // RamS_2,90.7 // udaÇmukha÷ prek«amÃïo dadarÓa mahatÅæ camÆm / rathÃÓvagajasambÃdhÃæ yattair yuktÃæ padÃtibhi÷ // RamS_2,90.8 // tÃm aÓvagajasampÆrïÃæ rathadhvajavibhÆ«itÃm / ÓaÓaæsa senÃæ rÃmÃya vacanaæ cedam abravÅt // RamS_2,90.9 // agniæ saæÓamayatv Ãrya÷ sÅtà ca bhajatÃæ guhÃm / sajyaæ kuru«va cÃpaæ ca ÓarÃæÓ ca kavacaæ tathà // RamS_2,90.10 // taæ rÃma÷ puru«avyÃghro lak«maïaæ pratyuvÃca ha / aÇgÃvek«asva saumitre kasyaitÃæ manyase camÆm // RamS_2,90.11 // evam uktas tu rÃmeïa lak«maïo vÃkyam abravÅt / didhak«ann iva tÃæ senÃæ ru«ita÷ pÃvako yathà // RamS_2,90.12 // sampannaæ rÃjyam icchaæs tu vyaktaæ prÃpyÃbhi«ecanam / ÃvÃæ hantuæ samabhyeti kaikeyyà bharata÷ suta÷ // RamS_2,90.13 // e«a vai sumahä ÓrÅmÃn viÂapÅ saæprakÃÓate / virÃjaty udgataskandha÷ kovidÃradhvajo rathe // RamS_2,90.14 // bhajanty ete yathÃkÃmam aÓvÃn Ãruhya ÓÅghragÃn / ete bhrÃjanti saæh­«Âà gajÃn Ãruhya sÃdina÷ // RamS_2,90.15 // g­hÅtadhanu«au cÃvÃæ giriæ vÅra ÓrayÃvahe / api nau vaÓam Ãgacchet kovidÃradhvajo raïe // RamS_2,90.16 // api drak«yÃmi bharataæ yatk­te vyasanaæ mahat / tvayà rÃghava samprÃptaæ sÅtayà ca mayà tathà // RamS_2,90.17 // yannimittaæ bhavÃn rÃjyÃc cyuto rÃghava ÓÃÓvatÃt / samprÃpto 'yam arir vÅra bharato vadhya eva me // RamS_2,90.18 // bharatasya vadhe do«aæ nÃhaæ paÓyÃmi rÃghava / pÆrvÃpakÃriïÃæ tyÃge na hy adharmo vidhÅyate / etasmin nihate k­tsnÃm anuÓÃdhi vasuædharÃm // RamS_2,90.19 //* adya putraæ hataæ saækhye kaikeyÅ rÃjyakÃmukà / mayà paÓyet sudu÷khÃrtà hastibhagnam iva drumam // RamS_2,90.20 // kaikeyÅæ ca vadhi«yÃmi sÃnubandhÃæ sabÃndhavÃm / kalu«eïÃdya mahatà medinÅ parimucyatÃm // RamS_2,90.21 // adyemaæ saæyataæ krodham asatkÃraæ ca mÃnada / mok«yÃmi Óatrusainye«u kak«e«v iva hutÃÓanam // RamS_2,90.22 // adyaitac citrakÆÂasya kÃnanaæ niÓitai÷ Óarai÷ / bhinda¤ ÓatruÓarÅrÃïi kari«ye Óoïitok«itam // RamS_2,90.23 // Óarair nirbhinnah­dayÃn ku¤jarÃæs turagÃæs tathà / ÓvÃpadÃ÷ parikar«antu narÃæÓ ca nihatÃn mayà // RamS_2,90.24 // ÓarÃïÃæ dhanu«aÓ cÃham an­ïo 'smi mahÃvane / sasainyaæ bharataæ hatvà bhavi«yÃmi na saæÓaya÷ // RamS_2,90.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 91 susaærabdhaæ tu saumitriæ lak«maïaæ krodhamÆrchitam / rÃmas tu parisÃntvyÃtha vacanaæ cedam abravÅt // RamS_2,91.1 // kim atra dhanu«Ã kÃryam asinà và sacarmaïà / mahe«vÃse mahÃprÃj¤e bharate svayam Ãgate // RamS_2,91.2 // prÃptakÃlaæ yad e«o 'smÃn bharato dra«Âum icchati / asmÃsu manasÃpy e«a nÃhitaæ kiæcid Ãcaret // RamS_2,91.3 // vipriyaæ k­tapÆrvaæ te bharatena kadà na kim / Åd­Óaæ và bhayaæ te 'dya bharataæ yo 'tra ÓaÇkase // RamS_2,91.4 // na hi te ni«Âhuraæ vÃcyo bharato nÃpriyaæ vaca÷ / ahaæ hy apriyam ukta÷ syÃæ bharatasyÃpriye k­te // RamS_2,91.5 // kathaæ nu putrÃ÷ pitaraæ hanyu÷ kasyÃæcid Ãpadi / bhrÃtà và bhrÃtaraæ hanyÃt saumitre prÃïam Ãtmana÷ // RamS_2,91.6 // yadi rÃjyasya hetos tvam imÃæ vÃcaæ prabhëase / vak«yÃmi bharataæ d­«Âvà rÃjyam asmai pradÅyatÃm // RamS_2,91.7 // ucyamÃno hi bharato mayà lak«maïa tattvata÷ / rÃjyam asmai prayaccheti bìham ity eva vak«yati // RamS_2,91.8 // tathokto dharmaÓÅlena bhrÃtrà tasya hite rata÷ / lak«maïa÷ praviveÓeva svÃni gÃtrÃïi lajjayà // RamS_2,91.9 // vrŬitaæ lak«maïaæ d­«Âvà rÃghava÷ pratyuvÃca ha / e«a manye mahÃbÃhur ihÃsmÃn dra«Âum Ãgata÷ // RamS_2,91.10 // vanavÃsam anudhyÃya g­hÃya pratine«yati / imÃæ vÃpy e«a vaidehÅm atyantasukhasevinÅm // RamS_2,91.11 // etau tau saæprakÃÓete gotravantau manoramau / vÃyuvegasamau vÅra javanau turagottamau // RamS_2,91.12 // sa e«a sumahÃkÃya÷ kampate vÃhinÅmukhe / nÃga÷ Óatruæjayo nÃma v­ddhas tÃtasya dhÅmata÷ // RamS_2,91.13 // avatÅrya tu sÃlÃgrÃt tasmÃt sa samitiæjaya÷ / lak«maïa÷ präjalir bhÆtvà tasthau rÃmasya pÃrÓvata÷ // RamS_2,91.14 // bharatenÃtha saædi«Âà sammardo na bhaved iti / samantÃt tasya Óailasya senÃvÃsam akalpayat // RamS_2,91.15 // adhyardham ik«vÃkucamÆr yojanaæ parvatasya sà / pÃrÓve nyaviÓad Ãv­tya gajavÃjirathÃkulà // RamS_2,91.16 // sà citrakÆÂe bharatena senà dharmaæ purask­tya vidhÆya darpam / prasÃdanÃrthaæ raghunandanasya virocate nÅtimatà praïÅtà // RamS_2,91.17 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 92 niveÓya senÃæ tu vibhu÷ padbhyÃæ pÃdavatÃæ vara÷ / abhigantuæ sa kÃkutstham iye«a guruvartakam // RamS_2,92.1 // nivi«ÂamÃtre sainye tu yathoddeÓaæ vinÅtavat / bharato bhrÃtaraæ vÃkyaæ Óatrughnam idam abravÅt // RamS_2,92.2 // k«ipraæ vanam idaæ saumya narasaæghai÷ samantata÷ / lubdhaiÓ ca sahitair ebhis tvam anve«itum arhasi // RamS_2,92.3 // yÃvan na rÃmaæ drak«yÃmi lak«maïaæ và mahÃbalam / vaidehÅæ và mahÃbhÃgÃæ na me ÓÃntir bhavi«yati // RamS_2,92.4 // yÃvan na candrasaækÃÓaæ drak«yÃmi Óubham Ãnanam / bhrÃtu÷ padmapalÃÓÃk«aæ na me ÓÃntir bhavi«yati // RamS_2,92.5 // yÃvan na caraïau bhrÃtu÷ pÃrthivavya¤janÃnvitau / Óirasà dhÃrayi«yÃmi na me ÓÃntir bhavi«yati // RamS_2,92.6 // yÃvan na rÃjye rÃjyÃrha÷ pit­paitÃmahe sthita÷ / abhi«ekajalaklinno na me ÓÃntir bhavi«yati // RamS_2,92.7 // k­tak­tyà mahÃbhÃgà vaidehÅ janakÃtmajà / bhartÃraæ sÃgarÃntÃyÃ÷ p­thivyà yÃnugacchati // RamS_2,92.8 // subhagaÓ citrakÆÂo 'sau girirÃjopamo giri÷ / yasmin vasati kÃkutstha÷ kubera iva nandane // RamS_2,92.9 // k­takÃryam idaæ durgaæ vanaæ vyÃlani«evitam / yad adhyÃste mahÃtejà rÃma÷ Óastrabh­tÃæ vara÷ // RamS_2,92.10 // evam uktvà mahÃtejà bharata÷ puru«ar«abha÷ / padbhyÃm eva mahÃtejÃ÷ praviveÓa mahad vanam // RamS_2,92.11 // sa tÃni drumajÃlÃni jÃtÃni girisÃnu«u / pu«pitÃgrÃïi madhyena jagÃma vadatÃæ vara÷ // RamS_2,92.12 // sa gireÓ citrakÆÂasya sÃlam ÃsÃdya pu«pitam / rÃmÃÓramagatasyÃgner dadarÓa dhvajam ucchritam // RamS_2,92.13 // taæ d­«Âvà bharata÷ ÓrÅmÃn mumoda sahabÃndhava÷ / atra rÃma iti j¤Ãtvà gata÷ pÃram ivÃmbhasa÷ // RamS_2,92.14 // sa citrakÆÂe tu girau niÓÃmya rÃmÃÓramaæ puïyajanopapannam / guhena sÃrdhaæ tvarito jagÃma punar niveÓyaiva camÆæ mahÃtmà // RamS_2,92.15 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 93 nivi«ÂÃyÃæ tu senÃyÃm utsuko bharatas tadà / jagÃma bhrÃtaraæ dra«Âuæ Óatrughnam anudarÓayan // RamS_2,93.1 // ­«iæ vasi«Âhaæ saædiÓya mÃt÷n me ÓÅghram Ãnaya / iti tvaritam agre sa jagÃma guruvatsala÷ // RamS_2,93.2 // sumantras tv api Óatrughnam adÆrÃd anvapadyata / rÃmadarÓanajas tar«o bharatasyeva tasya ca // RamS_2,93.3 // gacchann evÃtha bharatas tÃpasÃlayasaæsthitÃm / bhrÃtu÷ parïakuÂÅæ ÓrÅmÃn uÂajaæ ca dadarÓa ha // RamS_2,93.4 // ÓÃlÃyÃs tv agratas tasyà dadarÓa bharatas tadà / këÂhÃni cÃvabhagnÃni pu«pÃïy avacitÃni ca // RamS_2,93.5 // dadarÓa ca vane tasmin mahata÷ saæcayÃn k­tÃn / m­gÃïÃæ mahi«ÃïÃæ ca karÅ«ai÷ ÓÅtakÃraïÃt // RamS_2,93.6 // gacchan eva mahÃbÃhur dyutimÃn bharatas tadà / Óatrughnaæ cÃbravÅd dh­«Âas tÃn amÃtyÃæÓ ca sarvaÓa÷ // RamS_2,93.7 // manye prÃptÃ÷ sma taæ deÓaæ bharadvÃjo yam abravÅt / nÃtidÆre hi manye 'haæ nadÅæ mandÃkinÅm ita÷ // RamS_2,93.8 // uccair baddhÃni cÅrÃïi lak«maïena bhaved ayam / abhij¤Ãnak­ta÷ panthà vikÃle gantum icchatà // RamS_2,93.9 // idaæ codÃttadantÃnÃæ ku¤jarÃïÃæ tarasvinÃm / ÓailapÃrÓve parikrÃntam anyonyam abhigarjatÃm // RamS_2,93.10 // yam evÃdhÃtum icchanti tÃpasÃ÷ satataæ vane / tasyÃsau d­Óyate dhÆma÷ saækula÷ k­«ïavartmana÷ // RamS_2,93.11 // atrÃhaæ puru«avyÃghraæ gurusatkÃrakÃriïam / Ãryaæ drak«yÃmi saæh­«Âo mahar«im iva rÃghavam // RamS_2,93.12 // atha gatvà muhÆrtaæ tu citrakÆÂaæ sa rÃghava÷ / mandÃkinÅm anuprÃptas taæ janaæ cedam abravÅt // RamS_2,93.13 // jagatyÃæ puru«avyÃghra Ãste vÅrÃsane rata÷ / janendro nirjanaæ prÃpya dhin me janma sajÅvitam // RamS_2,93.14 // matk­te vyasanaæ prÃpto lokanÃtho mahÃdyuti÷ / sarvÃn kÃmÃn parityajya vane vasati rÃghava÷ // RamS_2,93.15 // iti lokasamÃkru«Âa÷ pÃde«v adya prasÃdayan / rÃmasya nipati«yÃmi sÅtÃyÃÓ ca puna÷ puna÷ // RamS_2,93.16 // evaæ sa vilapaæs tasmin vane daÓarathÃtmaja÷ / dadarÓa mahatÅæ puïyÃæ parïaÓÃlÃæ manoramÃm // RamS_2,93.17 // sÃlatÃlÃÓvakarïÃnÃæ parïair bahubhir Ãv­tÃm / viÓÃlÃæ m­dubhis tÅrïÃæ kuÓair vedim ivÃdhvare // RamS_2,93.18 // ÓakrÃyudhanikÃÓaiÓ ca kÃrmukair bhÃrasÃdhanai÷ / rukmap­«Âhair mahÃsÃrai÷ ÓobhitÃæ ÓatrubÃdhakai÷ // RamS_2,93.19 // arkaraÓmipratÅkÃÓair ghorais tÆïÅgatai÷ Óarai÷ / ÓobhitÃæ dÅptavadanai÷ sarpair bhogavatÅm iva // RamS_2,93.20 // mahÃrajatavÃsobhyÃm asibhyÃæ ca virÃjitÃm / rukmabinduvicitrÃbhyÃæ carmabhyÃæ cÃpi ÓobhitÃm // RamS_2,93.21 // godhÃÇgulitrair ÃsaktaiÓ citrai÷ käcanabhÆ«itai÷ / arisaæghair anÃdh­«yÃæ m­gai÷ siæhaguhÃm iva // RamS_2,93.22 // prÃgudaksravaïÃæ vediæ viÓÃlÃæ dÅptapÃvakÃm / dadarÓa bharatas tatra puïyÃæ rÃmaniveÓane // RamS_2,93.23 // nirÅk«ya sa muhÆrtaæ tu dadarÓa bharato gurum / uÂaje rÃmam ÃsÅnaæ jaÂÃmaï¬aladhÃriïam // RamS_2,93.24 // taæ tu k­«ïÃjinadharaæ cÅravalkalavÃsasam / dadarÓa rÃmam ÃsÅnam abhita÷ pÃvakopamam // RamS_2,93.25 // siæhaskandhaæ mahÃbÃhuæ puï¬arÅkanibhek«aïam / p­thivyÃ÷ sagarÃntÃyà bhartÃraæ dharmacÃriïam // RamS_2,93.26 // upavi«Âaæ mahÃbÃhuæ brahmÃïam iva ÓÃÓvatam / sthaï¬ile darbhasaæstÅrïe sÅtayà lak«maïena ca // RamS_2,93.27 // taæ d­«Âvà bharata÷ ÓrÅmÃn du÷khamohaparipluta÷ / abhyadhÃvata dharmÃtmà bharata÷ kaikayÅsuta÷ // RamS_2,93.28 // d­«Âvà ca vilalÃpÃrto bëpasaædigdhayà girà / aÓaknuvan dhÃrayituæ dhairyÃd vacanam abravÅt // RamS_2,93.29 // ya÷ saæsadi prak­tibhir bhaved yukta upÃsitum / vanyair m­gair upÃsÅna÷ so 'yam Ãste mamÃgraja÷ // RamS_2,93.30 // vÃsobhir bahusÃhasrair yo mahÃtmà purocita÷ / m­gÃjine so 'yam iha pravaste dharmam Ãcaran // RamS_2,93.31 // adhÃrayad yo vividhÃÓ citrÃ÷ sumanasas tadà / so 'yaæ jaÂÃbhÃram imaæ sahate rÃghava÷ katham // RamS_2,93.32 // yasya yaj¤air yathÃdi«Âair yukto dharmasya saæcaya÷ / ÓarÅrakleÓasambhÆtaæ sa dharmaæ parimÃrgate // RamS_2,93.33 // candanena mahÃrheïa yasyÃÇgam upasevitam / malena tasyÃÇgam idaæ katham Ãryasya sevyate // RamS_2,93.34 // mannimittam idaæ du÷khaæ prÃpto rÃma÷ sukhocita÷ / dhig jÅvitaæ n­Óaæsasya mama lokavigarhitam // RamS_2,93.35 // ity evaæ vilapan dÅna÷ prasvinnamukhapaÇkaja÷ / pÃdÃv aprÃpya rÃmasya papÃta bharato rudan // RamS_2,93.36 // du÷khÃbhitapto bharato rÃjaputro mahÃbala÷ / uktvÃryeti sak­d dÅnaæ punar novÃca kiæcana // RamS_2,93.37 // bëpÃpihitakaïÂhaÓ ca prek«ya rÃmaæ yaÓasvinam / Ãryety evÃbhisaækruÓya vyÃhartuæ nÃÓakat tata÷ // RamS_2,93.38 // ÓatrughnaÓ cÃpi rÃmasya vavande caraïau rudan / tÃv ubhau sa samÃliÇgya rÃmo 'py aÓrÆïy avartayat // RamS_2,93.39 // tata÷ sumantreïa guhena caiva samÅyatÆ rÃjasutÃv araïye / divÃkaraÓ caiva niÓÃkaraÓ ca yathÃmbare Óukrab­haspatibhyÃm // RamS_2,93.40 // tÃn pÃrthivÃn vÃraïayÆthapÃbhÃn samÃgatÃæs tatra mahaty araïye / vanaukasas te 'pi samÅk«ya sarve 'py aÓrÆïy amu¤can pravihÃya har«am // RamS_2,93.41 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 94 ÃghrÃya rÃmas taæ mÆrdhni pari«vajya ca rÃghava÷ / aÇke bharatam Ãropya paryap­cchat samÃhita÷ // RamS_2,94.1 // kva nu te 'bhÆt pità tÃta yad araïyaæ tvam Ãgata÷ / na hi tvaæ jÅvatas tasya vanam Ãgantum arhasi // RamS_2,94.2 // cirasya bata paÓyÃmi dÆrÃd bharatam Ãgatam / du«pratÅkam araïye 'smin kiæ tÃta vanam Ãgata÷ // RamS_2,94.3 // kaccid daÓaratho rÃjà kuÓalÅ satyasaægara÷ / rÃjasÆyÃÓvamedhÃnÃm Ãhartà dharmaniÓcaya÷ // RamS_2,94.4 // sa kaccid brÃhmaïo vidvÃn dharmanityo mahÃdyuti÷ / ik«vÃkÆïÃm upÃdhyÃyo yathÃvat tÃta pÆjyate // RamS_2,94.5 // tÃta kaccic ca kausalyà sumitrà ca prajÃvatÅ / sukhinÅ kaccid Ãryà ca devÅ nandati kaikayÅ // RamS_2,94.6 // kaccid vinayasampanna÷ kulaputro bahuÓruta÷ / anasÆyur anudra«Âà satk­tas te purohita÷ // RamS_2,94.7 // kaccid agni«u te yukto vidhij¤o matimÃn ­ju÷ / hutaæ ca ho«yamÃïaæ ca kÃle vedayate sadà // RamS_2,94.8 // i«vastravarasampannam arthaÓÃstraviÓÃradam / sudhanvÃnam upÃdhyÃyaæ kaccit tvaæ tÃta manyase // RamS_2,94.9 // kaccid ÃtmasamÃ÷ ÓÆrÃ÷ Órutavanto jitendriyÃ÷ / kulÅnÃÓ ceÇgitaj¤ÃÓ ca k­tÃs te tÃta mantriïa÷ // RamS_2,94.10 // mantro vijayamÆlaæ hi rÃj¤Ãæ bhavati rÃghava / susaæv­to mantradharair amÃtyai÷ ÓÃstrakovidai÷ // RamS_2,94.11 // kaccin nidrÃvaÓaæ nai«i kaccit kÃle vibudhyase / kaccic cÃpararÃtri«u cintayasy arthanaipuïam // RamS_2,94.12 // kaccin mantrayase naika÷ kaccin na bahubhi÷ saha / kaccit te mantrito mantro rëÂraæ na paridhÃvati // RamS_2,94.13 // kaccid arthaæ viniÓcitya laghumÆlaæ mahodayam / k«ipram Ãrabhase kartuæ na dÅrghayasi rÃghava // RamS_2,94.14 // kaccit tu suk­tÃny eva k­tarÆpÃïi và puna÷ / vidus te sarvakÃryÃïi na kartavyÃni pÃrthivÃ÷ // RamS_2,94.15 // kaccin na tarkair yuktvà và ye cÃpy aparikÅrtitÃ÷ / tvayà và tava vÃmÃtyair budhyate tÃta mantritam // RamS_2,94.16 // kaccit sahasrÃn mÆrkhÃïÃm ekam icchasi paï¬itam / paï¬ito hy arthak­cchre«u kuryÃn ni÷Óreyasaæ mahat // RamS_2,94.17 // sahasrÃïy api mÆrkhÃïÃæ yady upÃste mahÅpati÷ / atha vÃpy ayutÃny eva nÃsti te«u sahÃyatà // RamS_2,94.18 // eko 'py amÃtyo medhÃvÅ ÓÆro dak«o vicak«aïa÷ / rÃjÃnaæ rÃjamÃtraæ và prÃpayen mahatÅæ Óriyam // RamS_2,94.19 // kaccin mukhyà mahatsv eva madhyame«u ca madhyamÃ÷ / jaghanyÃÓ ca jaghanye«u bh­tyÃ÷ karmasu yojitÃ÷ // RamS_2,94.20 // amÃtyÃn upadhÃtÅtÃn pit­paitÃmahä ÓucÅn / Óre«Âhä Óre«Âhe«u kaccit tvaæ niyojayasi karmasu // RamS_2,94.21 // kaccit tvÃæ nÃvajÃnanti yÃjakÃ÷ patitaæ yathà / ugrapratigrahÅtÃraæ kÃmayÃnam iva striya÷ // RamS_2,94.22 // upÃyakuÓalaæ vaidyaæ bh­tyasaædÆ«aïe ratam / ÓÆram aiÓvaryakÃmaæ ca yo na hanti sa vadhyate // RamS_2,94.23 // kaccid dh­«ÂaÓ ca ÓÆraÓ ca dh­timÃn matimä Óuci÷ / kulÅnaÓ cÃnuraktaÓ ca dak«a÷ senÃpati÷ k­ta÷ // RamS_2,94.24 // balavantaÓ ca kaccit te mukhyà yuddhaviÓÃradÃ÷ / d­«ÂÃpadÃnà vikrÃntÃs tvayà satk­tya mÃnitÃ÷ // RamS_2,94.25 // kaccid balasya bhaktaæ ca vetanaæ ca yathocitam / samprÃptakÃlaæ dÃtavyaæ dadÃsi na vilambase // RamS_2,94.26 // kÃlÃtikramaïe hy eva bhaktavetanayor bh­tÃ÷ / bhartu÷ kupyanti du«yanti so 'nartha÷ sumahÃn sm­ta÷ // RamS_2,94.27 // kaccit sarve 'nuraktÃs tvÃæ kulaputrÃ÷ pradhÃnata÷ / kaccit prÃïÃæs tavÃrthe«u saætyajanti samÃhitÃ÷ // RamS_2,94.28 // kaccij jÃnapado vidvÃn dak«iïa÷ pratibhÃnavÃn / yathoktavÃdÅ dÆtas te k­to bharata paï¬ita÷ // RamS_2,94.29 // kaccid a«ÂÃdaÓÃny e«u svapak«e daÓa pa¤ca ca / tribhis tribhir avij¤Ãtair vetsi tÅrthÃni cÃrakai÷ // RamS_2,94.30 // kaccid vyapÃstÃn ahitÃn pratiyÃtÃæÓ ca sarvadà / durbalÃn anavaj¤Ãya vartase ripusÆdana // RamS_2,94.31 // kaccin na lokÃyatikÃn brÃhmaïÃæs tÃta sevase / anarthakuÓalà hy ete bÃlÃ÷ paï¬itamÃnina÷ // RamS_2,94.32 // dharmaÓÃstre«u mukhye«u vidyamÃne«u durbudhÃ÷ / buddhimÃn vÅk«ikÅæ prÃpya nirarthaæ pravadanti te // RamS_2,94.33 // vÅrair adhyu«itÃæ pÆrvam asmÃkaæ tÃta pÆrvakai÷ / satyanÃmÃæ d­¬hadvÃrÃæ hastyaÓvarathasaækulÃm // RamS_2,94.34 // brÃhmaïai÷ k«atriyair vaiÓyai÷ svakarmaniratai÷ sadà / jitendriyair mahotsÃhair v­tÃm Ãryai÷ sahasraÓa÷ // RamS_2,94.35 // prÃsÃdair vividhÃkÃrair v­tÃæ vaidyajanÃkulÃm / kaccit samuditÃæ sphÅtÃm ayodhyÃæ parirak«asi // RamS_2,94.36 // kaccic caityaÓatair ju«Âa÷ sunivi«ÂajanÃkula÷ / devasthÃnai÷ prapÃbhiÓ ca ta¬ÃgaiÓ copaÓobhita÷ // RamS_2,94.37 // prah­«ÂanaranÃrÅka÷ samÃjotsavaÓobhita÷ / suk­«ÂasÅmà paÓumÃn hiæsÃbhir parivarjita÷ // RamS_2,94.38 // adevamÃt­ko ramya÷ ÓvÃpadai÷ parivarjita÷ / kaccij janapada÷ sphÅta÷ sukhaæ vasati rÃghava // RamS_2,94.39 // kaccit te dayitÃ÷ sarve k­«igorak«ajÅvina÷ / vÃrttÃyÃæ saæÓritas tÃta loko hi sukham edhate // RamS_2,94.40 // te«Ãæ guptiparÅhÃrai÷ kaccit te bharaïaæ k­tam / rak«yà hi rÃj¤Ã dharmeïa sarve vi«ayavÃsina÷ // RamS_2,94.41 // kaccit striya÷ sÃntvayasi kaccit tÃÓ ca surak«itÃ÷ / kaccin na ÓraddadhÃsyÃsÃæ kaccid guhyaæ na bhëase // RamS_2,94.42 // kaccin nÃgavanaæ guptaæ ku¤jarÃïÃæ ca t­pyasi / kaccid darÓayase nityaæ manu«yÃïÃæ vibhÆ«itam / utthÃyotthÃya pÆrvÃhïe rÃjaputro mahÃpathe // RamS_2,94.43 //* kaccit sarvÃïi durgÃïi dhanadhÃnyÃyudhodakai÷ / yantraiÓ ca paripÆrïÃni tathà Óilpidhanurdharai÷ // RamS_2,94.44 // Ãyas te vipula÷ kaccit kaccid alpataro vyaya÷ / apÃtre«u na te kaccit koÓo gacchati rÃghava // RamS_2,94.45 // devatÃrthe ca pitrarthe brÃhmaïÃbhyÃgate«u ca / yodhe«u mitravarge«u kaccid gacchati te vyaya÷ // RamS_2,94.46 // kaccid Ãryo viÓuddhÃtmÃk«ÃritaÓ corakarmaïà / ap­«Âa÷ ÓÃstrakuÓalair na lobhÃd badhyate Óuci÷ // RamS_2,94.47 // g­hÅtaÓ caiva p­«ÂaÓ ca kÃle d­«Âa÷ sakÃraïa÷ / kaccin na mucyate coro dhanalobhÃn narar«abha // RamS_2,94.48 // vyasane kaccid ìhyasya durgatasya ca rÃghava / arthaæ virÃgÃ÷ paÓyanti tavÃmÃtyà bahuÓrutÃ÷ // RamS_2,94.49 // yÃni mithyÃbhiÓastÃnÃæ patanty asrÃïi rÃghava / tÃni putrapaÓÆn ghnanti prÅtyartham anuÓÃsata÷ // RamS_2,94.50 // kaccid v­ddhÃæÓ ca bÃlÃæÓ ca vaidyamukhyÃæÓ ca rÃghava / dÃnena manasà vÃcà tribhir etair bubhÆ«ase // RamS_2,94.51 // kaccid gurÆæÓ ca v­ddhÃæÓ ca tÃpasÃn devatÃtithÅn / caityÃæÓ ca sarvÃn siddhÃrthÃn brÃhmaïÃæÓ ca namasyasi // RamS_2,94.52 // kaccid arthena và dharmaæ dharmaæ dharmeïa và puna÷ / ubhau và prÅtilobhena kÃmena na vibÃdhase // RamS_2,94.53 // kaccid arthaæ ca dharmaæ ca kÃmaæ ca jayatÃæ vara / vibhajya kÃle kÃlaj¤a sarvÃn bharata sevase // RamS_2,94.54 // kaccit te brÃhmaïÃ÷ Óarma sarvaÓÃstrÃrthakovidÃ÷ / ÃÓaæsante mahÃprÃj¤a paurajÃnapadai÷ saha // RamS_2,94.55 // nÃstikyam an­taæ krodhaæ pramÃdaæ dÅrghasÆtratÃm / adarÓanaæ j¤ÃnavatÃm Ãlasyaæ pa¤cav­ttitÃm // RamS_2,94.56 // ekacintanam arthÃnÃm anarthaj¤aiÓ ca mantraïam / niÓcitÃnÃm anÃrambhaæ mantrasyÃparirak«aïam // RamS_2,94.57 // maÇgalasyÃprayogaæ ca pratyutthÃnaæ ca sarvaÓa÷ / kaccit tvaæ varjayasy etÃn rÃjado«ÃæÓ caturdaÓa // RamS_2,94.58 // kaccit svÃduk­taæ bhojyam eko nÃÓnÃsi rÃghava / kaccid ÃÓaæsamÃnebhyo mitrebhya÷ samprayacchasi // RamS_2,94.59 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 95 rÃmasya vacanaæ Órutvà bharata÷ pratyuvÃca ha / kiæ me dharmÃd vihÅnasya rÃjadharma÷ kari«yati // RamS_2,95.1 // ÓÃÓvato 'yaæ sadà dharma÷ sthito 'smÃsu narar«abha / jye«Âhaputre sthite rÃjan na kanÅyÃn bhaven n­pa÷ // RamS_2,95.2 // sa sam­ddhÃæ mayà sÃrdham ayodhyÃæ gaccha rÃghava / abhi«ecaya cÃtmÃnaæ kulasyÃsya bhavÃya na÷ // RamS_2,95.3 // rÃjÃnaæ mÃnu«aæ prÃhur devatve saæmato mama / yasya dharmÃrthasahitaæ v­ttam Ãhur amÃnu«am // RamS_2,95.4 // kekayasthe ca mayi tu tvayi cÃraïyam ÃÓrite / divam Ãrya gato rÃjà yÃyajÆka÷ satÃæ mata÷ // RamS_2,95.5 // utti«Âha puru«avyÃghra kriyatÃm udakaæ pitu÷ / ahaæ cÃyaæ ca Óatrughna÷ pÆrvam eva k­todakau // RamS_2,95.6 // priyeïa kila dattaæ hi pit­loke«u rÃghava / ak«ayyaæ bhavatÅty Ãhur bhavÃæÓ caiva pitu÷ priya÷ // RamS_2,95.7 // tÃæ Órutvà karuïÃæ vÃcaæ pitur maraïasaæhitÃm / rÃghavo bharatenoktÃæ babhÆva gatacetana÷ // RamS_2,95.8 // vÃgvajraæ bharatenoktam amanoj¤aæ paraætapa÷ / prag­hya bÃhÆ rÃmo vai pu«pitÃgro yathà druma÷ / vane paraÓunà k­ttas tathà bhuvi papÃta ha // RamS_2,95.9 //* tathà hi patitaæ rÃmaæ jagatyÃæ jagatÅpatim / kÆlaghÃtapariÓrÃntaæ prasuptam iva ku¤jaram // RamS_2,95.10 // bhrÃtaras te mahe«vÃsaæ sarvata÷ ÓokakarÓitam / rudanta÷ saha vaidehyà si«icu÷ salilena vai // RamS_2,95.11 // sa tu saæj¤Ãæ punar labdhvà netrÃbhyÃm Ãsram uts­jan / upÃkrÃmata kÃkutstha÷ k­païaæ bahubhëitum // RamS_2,95.12 // kiæ nu tasya mayà kÃryaæ durjÃtena mahÃtmana÷ / yo m­to mama Óokena na mayà cÃpi saæsk­ta÷ // RamS_2,95.13 // aho bharata siddhÃrtho yena rÃjà tvayÃnagha / Óatrugheïa ca sarve«u pretak­tye«u satk­ta÷ // RamS_2,95.14 // ni«pradhÃnÃm anekÃgrÃæ narendreïa vinÃk­tÃm / niv­ttavanavÃso 'pi nÃyodhyÃæ gantum utsahe // RamS_2,95.15 // samÃptavanavÃsaæ mÃm ayodhyÃyÃæ paraætapa / ko nu ÓÃsi«yati punas tÃte lokÃntaraæ gate // RamS_2,95.16 // purà prek«ya suv­ttaæ mÃæ pità yÃny Ãha sÃntvayan / vÃkyÃni tÃni Óro«yÃmi kuta÷ karïasukhÃny aham // RamS_2,95.17 // evam uktvà sa bharataæ bhÃryÃm abhyetya rÃghava÷ / uvÃca Óokasaætapta÷ pÆrïacandranibhÃnanÃm // RamS_2,95.18 // sÅte m­tas te ÓvaÓura÷ pitrà hÅno 'si lak«maïa / bharato du÷kham Ãca«Âe svargataæ p­thivÅpatim // RamS_2,95.19 // sÃntvayitvà tu tÃæ rÃmo rudantÅæ janakÃtmajÃm / uvÃca lak«maïaæ tatra du÷khito du÷khitaæ vaca÷ // RamS_2,95.20 // ÃnayeÇgudÅpiïyÃkaæ cÅram Ãhara cottaram / jalakriyÃrthaæ tÃtasya gami«yÃmi mahÃtmana÷ // RamS_2,95.21 // sÅtà purastÃd vrajatu tvam enÃm abhito vraja / ahaæ paÓcÃd gami«yÃmi gatir hy e«Ã sudÃruïà // RamS_2,95.22 // tato nityÃnugas te«Ãæ viditÃtmà mahÃmati÷ / m­dur dÃntaÓ ca ÓÃntaÓ ca rÃme ca d­¬habhaktimÃn // RamS_2,95.23 // sumantras tair n­pasutai÷ sÃrdham ÃÓvÃsya rÃghavam / avÃtÃrayad Ãlambya nadÅæ mandÃkinÅæ ÓivÃm // RamS_2,95.24 // te sutÅrthÃæ tata÷ k­cchrÃd upÃgamya yaÓasvina÷ / nadÅæ mandÃkinÅæ ramyÃæ sadà pu«pitakÃnanÃm // RamS_2,95.25 // ÓÅghrasrotasam ÃsÃdya tÅrthaæ Óivam akardamam / si«icus tÆdakaæ rÃj¤e tata etad bhavatv iti // RamS_2,95.26 // prag­hya ca mahÅpÃlo jalapÆritam a¤jalim / diÓaæ yÃmyÃm abhimukho rudan vacanam abravÅt // RamS_2,95.27 // etat te rÃjaÓÃrdÆla vimalaæ toyam ak«ayam / pit­lokagatasyÃdya maddattam upati«Âhatu // RamS_2,95.28 // tato mandÃkinÅtÅrÃt pratyuttÅrya sa rÃghava÷ / pituÓ cakÃra tejasvÅ nivÃpaæ bhrÃt­bhi÷ saha // RamS_2,95.29 // aiÇgudaæ badarÅmiÓraæ piïyÃkaæ darbhasaæstare / nyasya rÃma÷ sudu÷khÃrto rudan vacanam abravÅt // RamS_2,95.30 // idaæ bhuÇk«va mahÃrÃja prÅto yadaÓanà vayam / yadanna÷ puru«o bhavati tadannÃs tasya devatÃ÷ // RamS_2,95.31 // tatas tenaiva mÃrgeïa pratyuttÅrya nadÅtaÂÃt / Ãruroha naravyÃghro ramyasÃnuæ mahÅdharam // RamS_2,95.32 // tata÷ parïakuÂÅdvÃram ÃsÃdya jagatÅpati÷ / parijagrÃha pÃïibhyÃm ubhau bharatalak«maïau // RamS_2,95.33 // te«Ãæ tu rudatÃæ ÓabdÃt pratiÓrutkÃbhavad girau / bhrÃt÷ïÃæ saha vaidehyà siæhÃnÃæ nardatÃm iva // RamS_2,95.34 // vij¤Ãya tumulaæ Óabdaæ trastà bharatasainikÃ÷ / abruvaæÓ cÃpi rÃmeïa bharata÷ saægato dhruvam / te«Ãm eva mahä Óabda÷ ÓocatÃæ pitaraæ m­tam // RamS_2,95.35 //* atha vÃsÃn parityajya taæ sarve 'bhimukhÃ÷ svanam / apy ekamanaso jagmur yathÃsthÃnaæ pradhÃvitÃ÷ // RamS_2,95.36 // hayair anye gajair anye rathair anye svalaæk­tai÷ / sukumÃrÃs tathaivÃnye padbhir eva narà yayu÷ // RamS_2,95.37 // acirapro«itaæ rÃmaæ ciravipro«itaæ yathà / dra«ÂukÃmo jana÷ sarvo jagÃma sahasÃÓramam // RamS_2,95.38 // bhrÃt÷ïÃæ tvaritÃs te tu dra«ÂukÃmÃ÷ samÃgamam / yayur bahuvidhair yÃnai÷ khuranemisamÃkulai÷ // RamS_2,95.39 // sà bhÆmir bahubhir yÃnai÷ khuranemisamÃhatà / mumoca tumulaæ Óabdaæ dyaur ivÃbhrasamÃgame // RamS_2,95.40 // tena vitrÃsità nÃgÃ÷ kareïuparivÃritÃ÷ / ÃvÃsayanto gandhena jagmur anyad vanaæ tata÷ // RamS_2,95.41 // varÃham­gasiæhÃÓ ca mahi«Ã÷ sark«avÃnarÃ÷ / vyÃghragokarïagavayà vitre«u÷ p­«atai÷ saha // RamS_2,95.42 // rathÃÇgasÃhvà natyÆhà haæsÃ÷ kÃraï¬avÃ÷ plavÃ÷ / tathà puæskokilÃ÷ krau¤cà visaæj¤Ã bhejire diÓa÷ // RamS_2,95.43 // tena Óabdena vitrastair ÃkÃÓaæ pak«ibhir v­tam / manu«yair Ãv­tà bhÆmir ubhayaæ prababhau tadà // RamS_2,95.44 // tÃn narÃn bëpapÆrïÃk«Ãn samÅk«yÃtha sudu÷khitÃn / parya«vajata dharmaj¤a÷ pit­van mÃt­vac ca sa÷ // RamS_2,95.45 // sa tatra kÃæÓcit pari«asvaje narÃn narÃÓ ca kecit tu tam abhyavÃdayan / cakÃra sarvÃn savayasyabÃndhavÃn yathÃrham ÃsÃdya tadà n­pÃtmaja÷ // RamS_2,95.46 // tata÷ sa te«Ãæ rudatÃæ mahÃtmanÃæ bhuvaæ ca khaæ cÃnuvinÃdayan svana÷ / guhà girÅïÃæ ca diÓaÓ ca saætataæ m­daÇgagho«apratimo viÓuÓruve // RamS_2,95.47 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 96 vasi«Âha÷ purata÷ k­tvà dÃrÃn daÓarathasya ca / abhicakrÃma taæ deÓaæ rÃmadarÓanatar«ita÷ // RamS_2,96.1 // rÃjapatnyaÓ ca gacchantyo mandaæ mandÃkinÅæ prati / dad­Óus tatra tat tÅrthaæ rÃmalak«maïasevitam // RamS_2,96.2 // kausalyà bëpapÆrïena mukhena pariÓu«yatà / sumitrÃm abravÅd dÅnà yÃÓ cÃnyà rÃjayo«ita÷ // RamS_2,96.3 // idaæ te«Ãm anÃthÃnÃæ kli«Âam akli«ÂakarmaïÃm / vane prÃk kevalaæ tÅrthaæ ye te nirvi«ayÅk­tÃ÷ // RamS_2,96.4 // ita÷ sumitre putras te sadà jalam atandrita÷ / svayaæ harati saumitrir mama putrasya kÃraïÃt // RamS_2,96.5 // dak«iïÃgre«u darbhe«u sà dadarÓa mahÅtale / pitur iÇgudÅpiïyÃkaæ nyastam Ãyatalocanà // RamS_2,96.6 // taæ bhÆmau pitur Ãrtena nyastaæ rÃmeïa vÅk«ya sà / uvÃca devÅ kausalyà sarvà daÓarathastriya÷ // RamS_2,96.7 // idam ik«vÃkunÃthasya rÃghavasya mahÃtmana÷ / rÃghaveïa pitur dattaæ paÓyataitad yathÃvidhi // RamS_2,96.8 // tasya devasamÃnasya pÃrthivasya mahÃtmana÷ / naitad aupayikaæ manye bhuktabhogasya bhojanam // RamS_2,96.9 // caturantÃæ mahÅæ bhuktvà mahendrasad­Óo vibhu÷ / katham iÇgudÅpiïyÃkaæ sa bhuÇkte vasudhÃdhipa÷ // RamS_2,96.10 // ato du÷khataraæ loke na kiæcit pratibhÃti mà / yatra rÃma÷ pitur dadyÃd iÇgudÅk«odam ­ddhimÃn // RamS_2,96.11 // rÃmeïeÇgudÅpiïyÃkaæ pitur dattaæ samÅk«ya me / kathaæ du÷khena h­dayaæ na sphoÂati sahasradhà // RamS_2,96.12 // evam ÃrtÃæ sapatnyas tà jagmur ÃÓvÃsya tÃæ tadà / dad­ÓuÓ cÃÓrame rÃmaæ svargÃc cyutam ivÃmaram // RamS_2,96.13 // sarvabhogai÷ parityaktaæ rÃmaæ samprek«ya mÃtara÷ / Ãrtà mumucur aÓrÆïi sasvaraæ ÓokakarÓitÃ÷ // RamS_2,96.14 // tÃsÃæ rÃma÷ samutthÃya jagrÃha caraïä ÓubhÃn / mÃt÷ïÃæ manujavyÃghra÷ sarvÃsÃæ satyasaægara÷ // RamS_2,96.15 // tÃ÷ pÃïibhi÷ sukhasparÓair m­dvaÇgulitalai÷ Óubhai÷ / pramamÃrjÆ raja÷ p­«ÂhÃd rÃmasyÃyatalocanÃ÷ // RamS_2,96.16 // saumitrir api tÃ÷ sarvà mÃt÷n samprek«ya du÷khita÷ / abhyavÃdayatÃsaktaæ Óanai rÃmÃd anantaram // RamS_2,96.17 // yathà rÃme tathà tasmin sarvà vav­tire striya÷ / v­ttiæ daÓarathÃj jÃte lak«maïe Óubhalak«aïe // RamS_2,96.18 // sÅtÃpi caraïÃæs tÃsÃm upasaæg­hya du÷khità / ÓvaÓrÆïÃm aÓrupÆrïÃk«Å sà babhÆvÃgrata÷ sthità // RamS_2,96.19 // tÃæ pari«vajya du÷khÃrtÃæ mÃtà duhitaraæ yathà / vanavÃsak­ÓÃæ dÅnÃæ kausalyà vÃkyam abravÅt // RamS_2,96.20 // videharÃjasya sutà snu«Ã daÓarathasya ca / rÃmapatnÅ kathaæ du÷khaæ samprÃptà nirjane vane // RamS_2,96.21 // padmam Ãtapasaætaptaæ parikli«Âam ivotpalam / käcanaæ rajasà dhvastaæ kli«Âaæ candram ivÃmbudai÷ // RamS_2,96.22 // mukhaæ te prek«ya mÃæ Óoko dahaty agnir ivÃÓrayam / bh­Óaæ manasi vaidehi vyasanÃraïisambhava÷ // RamS_2,96.23 // bruvantyÃm evam ÃrtÃyÃæ jananyÃæ bharatÃgraja÷ / pÃdÃv ÃsÃdya jagrÃha vasi«Âhasya sa rÃghava÷ // RamS_2,96.24 // purohitasyÃgnisamasya tasya vai b­haspater indra ivÃmarÃdhipa÷ / prag­hya pÃdau susam­ddhatejasa÷ sahaiva tenopaviveÓa rÃghava÷ // RamS_2,96.25 // tato jaghanyaæ sahitai÷ sa mantribhi÷ purapradhÃnaiÓ ca sahaiva sainikai÷ / janena dharmaj¤atamena dharmavÃn upopavi«Âo bharatas tadÃgrajam // RamS_2,96.26 // upopavi«Âas tu tadà sa vÅryavÃæs tapasvive«eïa samÅk«ya rÃghavam / Óriyà jvalantaæ bharata÷ k­täjalir yathà mahendra÷ prayata÷ prajÃpatim // RamS_2,96.27 // kim e«a vÃkyaæ bharato 'dya rÃghavaæ praïamya satk­tya ca sÃdhu vak«yati / itÅva tasyÃryajanasya tattvato babhÆva kautÆhalam uttamaæ tadà // RamS_2,96.28 // sa rÃghava÷ satyadh­tiÓ ca lak«maïo mahÃnubhÃvo bharataÓ ca dhÃrmika÷ / v­tÃ÷ suh­dbhiÓ ca virejur adhvare yathà sadasyai÷ sahitÃs trayo 'gnaya÷ // RamS_2,96.29 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 97 taæ tu rÃma÷ samÃÓvÃsya bhrÃtaraæ guruvatsalam / lak«maïena saha bhrÃtrà pra«Âuæ samupacakrame // RamS_2,97.1 // kim etad iccheyam ahaæ Órotuæ pravyÃh­taæ tvayà / yasmÃt tvam Ãgato deÓam imaæ cÅrajaÂÃjinÅ // RamS_2,97.2 // yannimittam imaæ deÓaæ k­«ïÃjinajaÂÃdhara÷ / hitvà rÃjyaæ pravi«Âas tvaæ tat sarvaæ vaktum arhasi // RamS_2,97.3 // ity ukta÷ kekayÅputra÷ kÃkutsthena mahÃtmanà / prag­hya balavad bhÆya÷ präjalir vÃkyam abravÅt // RamS_2,97.4 // Ãryaæ tÃta÷ parityajya k­tvà karma sudu«karam / gata÷ svargaæ mahÃbÃhu÷ putraÓokÃbhipŬita÷ // RamS_2,97.5 // striyà niyukta÷ kaikeyyà mama mÃtrà paraætapa / cakÃra sumahat pÃpam idam ÃtmayaÓoharam // RamS_2,97.6 // sà rÃjyaphalam aprÃpya vidhavà ÓokakarÓità / pati«yati mahÃghore niraye jananÅ mama // RamS_2,97.7 // tasya me dÃsabhÆtasya prasÃdaæ kartum arhasi / abhi«i¤casva cÃdyaiva rÃjyena maghavÃn iva // RamS_2,97.8 // imÃ÷ prak­taya÷ sarvà vidhavà mÃtaraÓ ca yÃ÷ / tvatsakÃÓam anuprÃptÃ÷ prasÃdaæ kartum arhasi // RamS_2,97.9 // tadÃnupÆrvyà yuktaæ ca yuktaæ cÃtmani mÃnada / rÃjyaæ prÃpnuhi dharmeïa sakÃmÃn suh­da÷ kuru // RamS_2,97.10 // bhavatv avidhavà bhÆmi÷ samagrà patinà tvayà / ÓaÓinà vimaleneva ÓÃradÅ rajanÅ yathà // RamS_2,97.11 // ebhiÓ ca sacivai÷ sÃrdhaæ Óirasà yÃcito mayà / bhrÃtu÷ Ói«yasya dÃsasya prasÃdaæ kartum arhasi // RamS_2,97.12 // tad idaæ ÓÃÓvataæ pitryaæ sarvaæ sacivamaï¬alam / pÆjitaæ puru«avyÃghra nÃtikramitum utsahe // RamS_2,97.13 // evam uktvà mahÃbÃhu÷ sabëpa÷ kekayÅsuta÷ / rÃmasya Óirasà pÃdau jagrÃha bharata÷ puna÷ // RamS_2,97.14 // taæ mattam iva mÃtaægaæ ni÷Óvasantaæ puna÷ puna÷ / bhrÃtaraæ bharataæ rÃma÷ pari«vajyedam abravÅt // RamS_2,97.15 // kulÅna÷ sattvasampannas tejasvÅ caritavrata÷ / rÃjyaheto÷ kathaæ pÃpam Ãcaret tvadvidho jana÷ // RamS_2,97.16 // na do«aæ tvayi paÓyÃmi sÆk«mam apy arisÆdana / na cÃpi jananÅæ bÃlyÃt tvaæ vigarhitum arhasi // RamS_2,97.17 // yÃvat pitari dharmaj¤a gauravaæ lokasatk­te / tÃvad dharmabh­tÃæ Óre«Âha jananyÃm api gauravam // RamS_2,97.18 // etÃbhyÃæ dharmaÓÅlÃbhyÃæ vanaæ gaccheti rÃghava / mÃtÃpit­bhyÃm ukto 'haæ katham anyat samÃcare // RamS_2,97.19 // tvayà rÃjyam ayodhyÃyÃæ prÃptavyaæ lokasatk­tam / vastavyaæ daï¬akÃraïye mayà valkalavÃsasà // RamS_2,97.20 // evaæ k­tvà mahÃrÃjo vibhÃgaæ lokasaænidhau / vyÃdiÓya ca mahÃtejà divaæ daÓaratho gata÷ // RamS_2,97.21 // sa ca pramÃïaæ dharmÃtmà rÃjà lokagurus tava / pitrà dattaæ yathÃbhÃgam upabhoktuæ tvam arhasi // RamS_2,97.22 // caturdaÓa samÃ÷ saumya daï¬akÃraïyam ÃÓrita÷ / upabhok«ye tv ahaæ dattaæ bhÃgaæ pitrà mahÃtmanà // RamS_2,97.23 // yad abravÅn mÃæ naralokasatk­ta÷ pità mahÃtmà vibudhÃdhipopama÷ / tad eva manye paramÃtmano hitaæ na sarvalokeÓvarabhÃvam avyayam // RamS_2,97.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 98 tata÷ puru«asiæhÃnÃæ v­tÃnÃæ tai÷ suh­dgaïai÷ / ÓocatÃm eva rajanÅ du÷khena vyatyavartata // RamS_2,98.1 // rajanyÃæ suprabhÃtÃyÃæ bhrÃtaras te suh­dv­tÃ÷ / mandÃkinyÃæ hutaæ japyaæ k­tvà rÃmam upÃgaman // RamS_2,98.2 // tÆ«ïÅæ te samupÃsÅnà na kaÓcit kiæcid abravÅt / bharatas tu suh­nmadhye rÃmaæ vacanam abravÅt // RamS_2,98.3 // sÃntvità mÃmikà mÃtà dattaæ rÃjyam idaæ mama / tad dadÃmi tavaivÃhaæ bhuÇk«va rÃjyam akaïÂakam // RamS_2,98.4 // mahatevÃmbuvegena bhinna÷ setur jalÃgame / durÃvÃraæ tvadanyena rÃjyakhaï¬am idaæ mahat // RamS_2,98.5 // gatiæ khara ivÃÓvasya tÃrk«yasyeva patatriïa÷ / anugantuæ na Óaktir me gatiæ tava mahÅpate // RamS_2,98.6 // sujÅvaæ nityaÓas tasya ya÷ parair upajÅvyate / rÃma tena tu durjÅvaæ ya÷ parÃn upajÅvati // RamS_2,98.7 // yathà tu ropito v­k«a÷ puru«eïa vivardhita÷ / hrasvakena durÃroho rƬhaskandho mahÃdruma÷ // RamS_2,98.8 // sa yadà pu«pito bhÆtvà phalÃni na vidarÓayet / sa tÃæ nÃnubhavet prÅtiæ yasya heto÷ prabhÃvita÷ // RamS_2,98.9 // e«opamà mahÃbÃho tvam arthaæ vettum arhasi / yadi tvam asmÃn ­«abho bhartà bh­tyÃn na ÓÃdhi hi // RamS_2,98.10 // Óreïayas tvÃæ mahÃrÃja paÓyantv agryÃÓ ca sarvaÓa÷ / pratapantam ivÃdityaæ rÃjye sthitam ariædamam // RamS_2,98.11 // tavÃnuyÃne kÃkutstha mattà nardantu ku¤jarÃ÷ / anta÷puragatà nÃryo nandantu susamÃhitÃ÷ // RamS_2,98.12 // tasya sÃdhv ity amanyanta nÃgarà vividhà janÃ÷ / bharatasya vaca÷ Órutvà rÃmaæ pratyanuyÃcata÷ // RamS_2,98.13 // tam evaæ du÷khitaæ prek«ya vilapantaæ yaÓasvinam / rÃma÷ k­tÃtmà bharataæ samÃÓvÃsayad ÃtmavÃn // RamS_2,98.14 // nÃtmana÷ kÃmakÃro 'sti puru«o 'yam anÅÓvara÷ / itaÓ cetarataÓ cainaæ k­tÃnta÷ parikar«ati // RamS_2,98.15 // sarve k«ayÃntà nicayÃ÷ patanÃntÃ÷ samucchrayÃ÷ / saæyogà viprayogÃntà maraïÃntaæ ca jÅvitam // RamS_2,98.16 // yathà phalÃnÃæ pakvÃnÃæ nÃnyatra patanÃd bhayam / evaæ narasya jÃtasya nÃnyatra maraïÃd bhayam // RamS_2,98.17 // yathÃgÃraæ d­¬hasthÆïaæ jÅrïaæ bhÆtvÃvasÅdati / tathÃvasÅdanti narà jarÃm­tyuvaÓaæ gatÃ÷ // RamS_2,98.18 // ahorÃtrÃïi gacchanti sarve«Ãæ prÃïinÃm iha / ÃyÆæ«i k«apayanty ÃÓu grÅ«me jalam ivÃæÓava÷ // RamS_2,98.19 // ÃtmÃnam anuÓoca tvaæ kim anyam anuÓocasi / Ãyus te hÅyate yasya sthitasya ca gatasya ca // RamS_2,98.20 // sahaiva m­tyur vrajati saha m­tyur ni«Ådati / gatvà sudÅrgham adhvÃnaæ saha m­tyur nivartate // RamS_2,98.21 // gÃtre«u valaya÷ prÃptÃ÷ ÓvetÃÓ caiva ÓiroruhÃ÷ / jarayà puru«o jÅrïa÷ kiæ hi k­tvà prabhÃvayet // RamS_2,98.22 // nandanty udita Ãditye nandanty astam ite ravau / Ãtmano nÃvabudhyante manu«yà jÅvitak«ayam // RamS_2,98.23 // h­«yanty ­tumukhaæ d­«Âvà navaæ navam ihÃgatam / ­tÆnÃæ parivartena prÃïinÃæ prÃïasaæk«aya÷ // RamS_2,98.24 // yathà këÂhaæ ca këÂhaæ ca sameyÃtÃæ mahÃrïave / sametya ca vyapeyÃtÃæ kÃlam ÃsÃdya kaæcana // RamS_2,98.25 // evaæ bhÃryÃÓ ca putrÃÓ ca j¤ÃtayaÓ ca vasÆni ca / sametya vyavadhÃvanti dhruvo hy e«Ãæ vinÃbhava÷ // RamS_2,98.26 // nÃtra kaÓcid yathà bhÃvaæ prÃïÅ samabhivartate / tena tasmin na sÃmarthyaæ pretasyÃsty anuÓocata÷ // RamS_2,98.27 // yathà hi sÃrthaæ gacchantaæ brÆyÃt kaÓcit pathi sthita÷ / aham apy Ãgami«yÃmi p­«Âhato bhavatÃm iti // RamS_2,98.28 // evaæ pÆrvair gato mÃrga÷ pit­paitÃmaho dhruva÷ / tam Ãpanna÷ kathaæ Óoced yasya nÃsti vyatikrama÷ // RamS_2,98.29 // vayasa÷ patamÃnasya srotaso vÃnivartina÷ / Ãtmà sukhe niyoktavya÷ sukhabhÃja÷ prajÃ÷ sm­tÃ÷ // RamS_2,98.30 // dharmÃtmà sa Óubhai÷ k­tsnai÷ kratubhiÓ cÃptadak«iïai÷ / dhÆtapÃpo gata÷ svargaæ pità na÷ p­thivÅpati÷ // RamS_2,98.31 // bh­tyÃnÃæ bharaïÃt samyak prajÃnÃæ paripÃlanÃt / arthÃdÃnÃc ca dhÃrmeïa pità nas tridivaæ gata÷ // RamS_2,98.32 // i«Âvà bahuvidhair yaj¤air bhogÃæÓ cÃvÃpya pu«kalÃn / uttamaæ cÃyur ÃsÃdya svar gata÷ p­thivÅpati÷ // RamS_2,98.33 // sa jÅrïaæ mÃnu«aæ dehaæ parityajya pità hi na÷ / daivÅm ­ddhim anuprÃpto brahmalokavihÃriïÅm // RamS_2,98.34 // taæ tu naivaævidha÷ kaÓcit prÃj¤a÷ Óocitum arhati / tvadvidho yadvidhaÓ cÃpi ÓrutavÃn buddhimattara÷ // RamS_2,98.35 // ete bahuvidhÃ÷ Óokà vilÃparudite tathà / varjanÅyà hi dhÅreïa sarvÃvasthÃsu dhÅmatà // RamS_2,98.36 // sa svastho bhava mà Óoco yÃtvà cÃvasa tÃæ purÅm / tathà pitrà niyukto 'si vaÓinà vadatÃæ vara // RamS_2,98.37 // yatrÃham api tenaiva niyukta÷ puïyakarmaïà / tatraivÃhaæ kari«yÃmi pitur Ãryasya ÓÃsanam // RamS_2,98.38 // na mayà ÓÃsanaæ tasya tyaktuæ nyÃyyam ariædama / tat tvayÃpi sadà mÃnyaæ sa vai bandhu÷ sa na÷ pità // RamS_2,98.39 // evam uktvà tu virate rÃme vacanam arthavat / uvÃca bharataÓ citraæ dhÃrmiko dhÃrmikaæ vaca÷ // RamS_2,98.40 // ko hi syÃd Åd­Óo loke yÃd­Óas tvam ariædama / na tvÃæ pravyathayed du÷khaæ prÅtir và na prahar«ayet // RamS_2,98.41 // saæmataÓ cÃsi v­ddhÃnÃæ tÃæÓ ca p­cchasi saæÓayÃn / yathà m­tas tathà jÅvan yathÃsati tathà sati // RamS_2,98.42 // yasyai«a buddhilÃbha÷ syÃt paritapyeta kena sa÷ / sa evaæ vyasanaæ prÃpya na vi«Åditum arhati // RamS_2,98.43 // amaropamasattvas tvaæ mahÃtmà satyasaægara÷ / sarvaj¤a÷ sarvadarÓÅ ca buddhimÃæÓ cÃsi rÃghava // RamS_2,98.44 // na tvÃm evaæ guïair yuktaæ prabhavÃbhavakovidam / avi«ahyatamaæ du÷kham ÃsÃdayitum arhati // RamS_2,98.45 // pro«ite mayi yat pÃpaæ mÃtrà matkÃraïÃt k­tam / k«udrayà tad ani«Âaæ me prasÅdatu bhavÃn mama // RamS_2,98.46 // dharmabandhena baddho 'smi tenemÃæ neha mÃtaram / hanmi tÅvreïa daï¬ena daï¬ÃrhÃæ pÃpakÃriïÅm // RamS_2,98.47 // kathaæ daÓarathÃj jÃta÷ ÓuddhÃbhijanakarmaïa÷ / jÃnan dharmam adharmi«Âhaæ kuryÃæ karma jugupsitam // RamS_2,98.48 // guru÷ kriyÃvÃn v­ddhaÓ ca rÃjà preta÷ piteti ca / tÃtaæ na parigarheyaæ daivataæ ceti saæsadi // RamS_2,98.49 // ko hi dharmÃrthayor hÅnam Åd­Óaæ karma kilbi«am / striyÃ÷ priyacikÅr«u÷ san kuryÃd dharmaj¤a dharmavit // RamS_2,98.50 // antakÃle hi bhÆtÃni muhyantÅti purÃÓruti÷ / rÃj¤aivaæ kurvatà loke pratyak«Ã sà Óruti÷ k­tà // RamS_2,98.51 // sÃdhvartham abhisaædhÃya krodhÃn mohÃc ca sÃhasÃt / tÃtasya yad atikrÃntaæ pratyÃharatu tad bhavÃn // RamS_2,98.52 // pitur hi samatikrÃntaæ putro ya÷ sÃdhu manyate / tad apatyaæ mataæ loke viparÅtam ato 'nyathà // RamS_2,98.53 // tad apatyaæ bhavÃn astu mà bhavÃn du«k­taæ pitu÷ / abhipattà k­taæ karma loke dhÅravigarhitam // RamS_2,98.54 // kaikeyÅæ mÃæ ca tÃtaæ ca suh­do bÃndhavÃæÓ ca na÷ / paurajÃnapadÃn sarvÃæs trÃtu sarvam idaæ bhavÃn // RamS_2,98.55 // kva cÃraïyaæ kva ca k«Ãtraæ kva jaÂÃ÷ kva ca pÃlanam / Åd­Óaæ vyÃhataæ karma na bhavÃn kartum arhati // RamS_2,98.56 // atha kleÓajam eva tvaæ dharmaæ caritum icchasi / dharmeïa caturo varïÃn pÃlayan kleÓam Ãpnuhi // RamS_2,98.57 // caturïÃm ÃÓramÃïÃæ hi gÃrhasthyaæ Óre«Âham ÃÓramam / Ãhur dharmaj¤a dharmaj¤Ãs taæ kathaæ tyaktum arhasi // RamS_2,98.58 // Órutena bÃla÷ sthÃnena janmanà bhavato hy aham / sa kathaæ pÃlayi«yÃmi bhÆmiæ bhavati ti«Âhati // RamS_2,98.59 // hÅnabuddhiguïo bÃlo hÅna÷ sthÃnena cÃpy aham / bhavatà ca vinà bhÆto na vartayitum utsahe // RamS_2,98.60 // idaæ nikhilam avyagraæ pitryaæ rÃjyam akaïÂakam / anuÓÃdhi svadharmeïa dharmaj¤a saha bÃndhavai÷ // RamS_2,98.61 // ihaiva tvÃbhi«i¤cantu dharmaj¤a saha bÃndhavai÷ / ­tvija÷ savasi«ÂhÃÓ ca mantravan mantrakovidÃ÷ // RamS_2,98.62 // abhi«iktas tvam asmÃbhir ayodhyÃæ pÃlane vraja / vijitya tarasà lokÃn marudbhir iva vÃsava÷ // RamS_2,98.63 // ­ïÃni trÅïy apÃkurvan durh­da÷ sÃdhu nirdahan / suh­das tarpayan kÃmais tvam evÃtrÃnuÓÃdhi mÃm // RamS_2,98.64 // adyÃrya muditÃ÷ santu suh­das te 'bhi«ecane / adya bhÅtÃ÷ pÃlayantÃæ durh­das te diÓo daÓa // RamS_2,98.65 // ÃkroÓaæ mama mÃtuÓ ca pram­jya puru«ar«abha / adya tatra bhavantaæ ca pitaraæ rak«a kilbi«Ãt // RamS_2,98.66 // Óirasà tvÃbhiyÃce 'haæ kuru«va karuïÃæ mayi / bÃndhave«u ca sarve«u bhÆte«v iva maheÓvara÷ // RamS_2,98.67 // atha và p­«Âhata÷ k­tvà vanam eva bhavÃn ita÷ / gami«yati gami«yÃmi bhavatà sÃrdham apy aham // RamS_2,98.68 // tathÃpi rÃmo bharatena tÃmyatà prasÃdyamÃna÷ Óirasà mahÅpati÷ / na caiva cakre gamanÃya sattvavÃn matiæ pitus tadvacane prati«Âhita÷ // RamS_2,98.69 // tad adbhutaæ sthairyam avek«ya rÃghave samaæ jano har«am avÃpa du÷khita÷ / na yÃty ayodhyÃm iti du÷khito 'bhavat sthirapratij¤atvam avek«ya har«ita÷ // RamS_2,98.70 // tam ­tvijo naigamayÆthavallabhÃs tathà visaæj¤ÃÓrukalÃÓ ca mÃtara÷ / tathà bruvÃïaæ bharataæ pratu«Âuvu÷ praïamya rÃmaæ ca yayÃcire saha // RamS_2,98.71 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 99 punar evaæ bruvÃïaæ tu bharataæ lak«maïÃgraja÷ / pratyuvÃca tata÷ ÓrÅmä j¤Ãtimadhye 'tisatk­ta÷ // RamS_2,99.1 // upapannam idaæ vÃkyaæ yat tvam evam abhëathÃ÷ / jÃta÷ putro daÓarathÃt kaikeyyÃæ rÃjasattamÃt // RamS_2,99.2 // purà bhrÃta÷ pità na÷ sa mÃtaraæ te samudvahan / mÃtÃmahe samÃÓrau«Åd rÃjyaÓulkam anuttamam // RamS_2,99.3 // devÃsure ca saægrÃme jananyai tava pÃrthiva÷ / samprah­«Âo dadau rÃjà varam ÃrÃdhita÷ prabhu÷ // RamS_2,99.4 // tata÷ sà saæpratiÓrÃvya tava mÃtà yaÓasvinÅ / ayÃcata naraÓre«Âhaæ dvau varau varavarïinÅ // RamS_2,99.5 // tava rÃjyaæ naravyÃghra mama pravrÃjanaæ tathà / tac ca rÃjà tathà tasyai niyukta÷ pradadau varam // RamS_2,99.6 // tena pitrÃham apy atra niyukta÷ puru«ar«abha / caturdaÓa vane vÃsaæ var«Ãïi varadÃnikam // RamS_2,99.7 // so 'haæ vanam idaæ prÃpto nirjanaæ lak«maïÃnvita÷ / ÓÅtayà cÃpratidvandva÷ satyavÃde sthita÷ pitu÷ // RamS_2,99.8 // bhavÃn api tathety eva pitaraæ satyavÃdinam / kartum arhati rÃjendraæ k«ipram evÃbhi«ecanÃt // RamS_2,99.9 // ­ïÃn mocaya rÃjÃnaæ matk­te bharata prabhum / pitaraæ trÃhi dharmaj¤a mÃtaraæ cÃbhinandaya // RamS_2,99.10 // ÓrÆyate hi purà tÃta Órutir gÅtà yaÓasvinÅ / gayena yajamÃnena gaye«v eva pit÷n prati // RamS_2,99.11 // puænÃmnà narakÃd yasmÃt pitaraæ trÃyate suta÷ / tasmÃt putra iti prokta÷ pit÷n yat pÃti và suta÷ // RamS_2,99.12 // e«Âavyà bahava÷ putrà guïavanto bahuÓrutÃ÷ / te«Ãæ vai samavetÃnÃm api kaÓcid gayÃæ vrajet // RamS_2,99.13 // evaæ rÃjar«aya÷ sarve pratÅtà rÃjanandana / tasmÃt trÃhi naraÓre«Âha pitaraæ narakÃt prabho // RamS_2,99.14 // ayodhyÃæ gaccha bharata prak­tÅr anura¤jaya / Óatrughnasahito vÅra saha sarvair dvijÃtibhi÷ // RamS_2,99.15 // pravek«ye daï¬akÃraïyam aham apy avilambayan / ÃbhyÃæ tu sahito rÃjan vaidehyà lak«maïena ca // RamS_2,99.16 // tvaæ rÃjà bhava bharata svayaæ narÃïÃæ vanyÃnÃm aham api rÃjarÃï m­gÃïÃm / gaccha tvaæ puravaram adya samprah­«Âa÷ saæh­«Âas tv aham api daï¬akÃn pravek«ye // RamS_2,99.17 // chÃyÃæ te dinakarabhÃ÷ prabÃdhamÃnaæ var«atraæ bharata karotu mÆrdhni ÓÅtÃm / ete«Ãm aham api kÃnanadrumÃïÃæ chÃyÃæ tÃm atiÓayinÅæ sukhaæ Órayi«ye // RamS_2,99.18 // Óatrughna÷ kuÓalamatis tu te sahÃya÷ saumitrir mama vidita÷ pradhÃnamitram / catvÃras tanayavarà vayaæ narendraæ satyasthaæ bharata carÃma mà vi«Ãdam // RamS_2,99.19 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 100 ÃÓvÃsayantaæ bharataæ jÃbÃlir brÃhmaïottama÷ / uvÃca rÃmaæ dharmaj¤aæ dharmÃpetam idaæ vaca÷ // RamS_2,100.1 // sÃdhu rÃghava mà bhÆt te buddhir evaæ nirarthakà / prÃk­tasya narasyeva Ãryabuddhes tapasvina÷ // RamS_2,100.2 // ka÷ kasya puru«o bandhu÷ kim Ãpyaæ kasya kenacit / yad eko jÃyate jantur eka eva vinaÓyati // RamS_2,100.3 // tasmÃn mÃtà pità ceti rÃma sajjeta yo nara÷ / unmatta iva sa j¤eyo nÃsti kÃciddhi kasyacit // RamS_2,100.4 // yathà grÃmÃntaraæ gacchan nara÷ kaÓcit kvacid vaset / uts­jya ca tam ÃvÃsaæ prati«ÂhetÃpare 'hani // RamS_2,100.5 // evam eva manu«yÃïÃæ pità mÃtà g­haæ vasu / ÃvÃsamÃtraæ kÃkutstha sajjante nÃtra sajjanÃ÷ // RamS_2,100.6 // pitryaæ rÃjyaæ samuts­jya sa nÃrhati narottama / ÃsthÃtuæ kÃpathaæ du÷khaæ vi«amaæ bahukaïÂakam // RamS_2,100.7 // sam­ddhÃyÃm ayodhyÃyÃm ÃtmÃnam abhi«ecaya / ekaveïÅdharà hi tvÃæ nagarÅ sampratÅk«ate // RamS_2,100.8 // rÃjabhogÃn anubhavan mahÃrhÃn pÃrthivÃtmaja / vihara tvam ayodhyÃyÃæ yathà Óakras trivi«Âape // RamS_2,100.9 // na te kaÓcid daÓaratas tvaæ ca tasya na kaÓcana / anyo rÃjà tvam anyaÓ ca tasmÃt kuru yad ucyate // RamS_2,100.10 // gata÷ sa n­patis tatra gantavyaæ yatra tena vai / prav­ttir e«Ã martyÃnÃæ tvaæ tu mithyà vihanyase // RamS_2,100.11 // arthadharmaparà ye ye tÃæs tä ÓocÃmi netarÃn / te hi du÷kham iha prÃpya vinÃÓaæ pretya bhejire // RamS_2,100.12 // a«ÂakÃpit­daivatyam ity ayaæ pras­to jana÷ / annasyopadravaæ paÓya m­to hi kim aÓi«yati // RamS_2,100.13 // yadi bhuktam ihÃnyena deham anyasya gacchati / dadyÃt pravasata÷ ÓrÃddhaæ na tat pathy aÓanaæ bhavet // RamS_2,100.14 // dÃnasaævananà hy ete granthà medhÃvibhi÷ k­tÃ÷ / yajasva dehi dÅk«asva tapas tapyasva saætyaja // RamS_2,100.15 // sa nÃsti param ity eva kuru buddhiæ mahÃmate / pratyak«aæ yat tad Ãti«Âha parok«aæ p­«Âhata÷ kuru // RamS_2,100.16 // satÃæ buddhiæ purask­tya sarvalokanidarÓinÅm / rÃjyaæ tvaæ pratig­hïÅ«va bharatena prasÃdita÷ // RamS_2,100.17 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 101 jÃbÃles tu vaca÷ Órutvà rÃma÷ satyÃtmanÃæ vara÷ / uvÃca parayà yuktyà svabuddhyà cÃvipannayà // RamS_2,101.1 // bhavÃn me priyakÃmÃrthaæ vacanaæ yad ihoktavÃn / akÃryaæ kÃryasaækÃÓam apathyaæ pathyasaæmitam // RamS_2,101.2 // nirmaryÃdas tu puru«a÷ pÃpÃcÃrasamanvita÷ / mÃnaæ na labhate satsu bhinnacÃritradarÓana÷ // RamS_2,101.3 // kulÅnam akulÅnaæ và vÅraæ puru«amÃninam / cÃritram eva vyÃkhyÃti Óuciæ và yadi vÃÓucim // RamS_2,101.4 // anÃryas tv ÃryasaækÃÓa÷ ÓaucÃddhÅnas tathà Óuci÷ / lak«aïyavad alak«aïyo du÷ÓÅla÷ ÓÅlavÃn iva // RamS_2,101.5 // adharmaæ dharmave«eïa yadÅmaæ lokasaækaram / abhipatsye Óubhaæ hitvà kriyÃvidhivivarjitam // RamS_2,101.6 // kaÓ cetayÃna÷ puru«a÷ kÃryÃkÃryavicak«aïa÷ / bahu maæsyati mÃæ loke durv­ttaæ lokadÆ«aïam // RamS_2,101.7 // kasya yÃsyÃmy ahaæ v­ttaæ kena và svargam ÃpnuyÃm / anayà vartamÃno 'haæ v­ttyà hÅnapratij¤ayà // RamS_2,101.8 // kÃmav­ttas tv ayaæ loka÷ k­tsna÷ samupavartate / yadv­ttÃ÷ santi rÃjÃnas tadv­ttÃ÷ santi hi prajÃ÷ // RamS_2,101.9 // satyam evÃn­Óaæsyaæ ca rÃjav­ttaæ sanÃtanam / tasmÃt satyÃtmakaæ rÃjyaæ satye loka÷ prati«Âhita÷ // RamS_2,101.10 // ­«ayaÓ caiva devÃÓ ca satyam eva hi menire / satyavÃdÅ hi loke 'smin paramaæ gacchati k«ayam // RamS_2,101.11 // udvijante yathà sarpÃn narÃd an­tavÃdina÷ / dharma÷ satyaæ paro loke mÆlaæ svargasya cocyate // RamS_2,101.12 // satyam eveÓvaro loke satyaæ padmà samÃÓrità / satyamÆlÃni sarvÃïi satyÃn nÃsti paraæ padam // RamS_2,101.13 // dattam i«Âaæ hutaæ caiva taptÃni ca tapÃæsi ca / vedÃ÷ satyaprati«ÂhÃnÃs tasmÃt satyaparo bhavet // RamS_2,101.14 // eka÷ pÃlayate lokam eka÷ pÃlayate kulam / majjaty eko hi niraya eka÷ svarge mahÅyate // RamS_2,101.15 // so 'haæ pitur nideÓaæ tu kimarthaæ nÃnupÃlaye / satyapratiÓrava÷ satyaæ satyena samayÅk­ta÷ // RamS_2,101.16 // naiva lobhÃn na mohÃd và na cÃj¤ÃnÃt tamo'nvita÷ / setuæ satyasya bhetsyÃmi guro÷ satyapratiÓrava÷ // RamS_2,101.17 // asatyasaædhasya sataÓ calasyÃsthiracetasa÷ / naiva devà na pitara÷ pratÅcchantÅti na÷ Órutam // RamS_2,101.18 // pratyagÃtmam imaæ dharmaæ satyaæ paÓyÃmy ahaæ svayam / bhÃra÷ satpuru«ÃcÅrïas tadartham abhinandyate // RamS_2,101.19 // k«Ãtraæ dharmam ahaæ tyak«ye hy adharmaæ dharmasaæhitam / k«udrair n­Óaæsair lubdhaiÓ ca sevitaæ pÃpakarmabhi÷ // RamS_2,101.20 // kÃyena kurute pÃpaæ manasà sampradhÃrya ca / an­taæ jihvayà cÃha trividhaæ karma pÃtakam // RamS_2,101.21 // bhÆmi÷ kÅrtir yaÓo lak«mÅ÷ puru«aæ prÃrthayanti hi / svargasthaæ cÃnubadhnanti satyam eva bhajeta tat // RamS_2,101.22 // Óre«Âhaæ hy anÃryam eva syÃd yad bhavÃn avadhÃrya mÃm / Ãha yuktikarair vÃkyair idaæ bhadraæ kuru«va ha // RamS_2,101.23 // kathaæ hy ahaæ pratij¤Ãya vanavÃsam imaæ guro÷ / bharatasya kari«yÃmi vaco hitvà guror vaca÷ // RamS_2,101.24 // sthirà mayà pratij¤Ãtà pratij¤Ã gurusaænidhau / prah­«ÂamÃnasà devÅ kaikeyÅ cÃbhavat tadà // RamS_2,101.25 // vanavÃsaæ vasann evaæ Óucir niyatabhojana÷ / mÆlai÷ pu«pai÷ phalai÷ puïyai÷ pit÷n devÃæÓ ca tarpayan // RamS_2,101.26 // saætu«Âapa¤cavargo 'haæ lokayÃtrÃæ pravartaye / akuha÷ ÓraddadhÃna÷ san kÃryÃkÃryavicak«aïa÷ // RamS_2,101.27 // karmabhÆmim imÃæ prÃpya kartavyaæ karma yac chubham / agnir vÃyuÓ ca somaÓ ca karmaïÃæ phalabhÃgina÷ // RamS_2,101.28 // Óataæ kratÆnÃm Ãh­tya devaràtridivaæ gata÷ / tapÃæsy ugrÃïi cÃsthÃya divaæ yÃtà mahar«aya÷ // RamS_2,101.29 // satyaæ ca dharmaæ ca parÃkramaæ ca bhÆtÃnukampÃæ priyavÃditÃæ ca / dvijÃtidevÃtithipÆjanaæ ca panthÃnam Ãhus tridivasya santa÷ // RamS_2,101.30 // dharme ratÃ÷ satpuru«ai÷ sametÃs tejasvino dÃnaguïapradhÃnÃ÷ / ahiæsakà vÅtamalÃÓ ca loke bhavanti pÆjyà munaya÷ pradhÃnÃ÷ // RamS_2,101.31 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 102 kruddham Ãj¤Ãya rÃmaæ tu vasi«Âha÷ pratyuvÃca ha / jÃbÃlir api jÃnÅte lokasyÃsya gatÃgatim / nivartayitukÃmas tu tvÃm etad vÃkyam abravÅt // RamS_2,102.1 //* imÃæ lokasamutpattiæ lokanÃtha nibodha me / sarvaæ salilam evÃsÅt p­thivÅ yatra nirmità / tata÷ samabhavad brahmà svayambhÆr daivatai÷ saha // RamS_2,102.2 //* sa varÃhas tato bhÆtvà projjahÃra vasuædharÃm / as­jac ca jagat sarvaæ saha putrai÷ k­tÃtmabhi÷ // RamS_2,102.3 // ÃkÃÓaprabhavo brahmà ÓÃÓvato nitya avyaya÷ / tasmÃn marÅci÷ saæjaj¤e marÅce÷ kaÓyapa÷ suta÷ // RamS_2,102.4 // vivasvÃn kaÓyapÃj jaj¤e manur vaivasvata÷ sm­ta÷ / sa tu prajÃpati÷ pÆrvam ik«vÃkus tu mano÷ suta÷ // RamS_2,102.5 // yasyeyaæ prathamaæ dattà sam­ddhà manunà mahÅ / tam ik«vÃkum ayodhyÃyÃæ rÃjÃnaæ viddhi pÆrvakam // RamS_2,102.6 // ik«vÃkos tu suta÷ ÓrÅmÃn kuk«ir eveti viÓruta÷ / kuk«er athÃtmajo vÅro vikuk«ir udapadyata // RamS_2,102.7 // vikuk«es tu mahÃtejà bÃïa÷ putra÷ pratÃpavÃn / bÃïasya tu mahÃbÃhur anaraïyo mahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,102.8 // nÃnÃv­«Âir babhÆvÃsmin na durbhik«aæ satÃæ vare / anaraïye mahÃrÃje taskaro vÃpi kaÓcana // RamS_2,102.9 // anaraïyÃn mahÃbÃhu÷ p­thÆ rÃjà babhÆva ha / tasmÃt p­thor mahÃrÃjas triÓaÇkur udapadyata / sa satyavacanÃd vÅra÷ saÓarÅro divaæ gata÷ // RamS_2,102.10 //* triÓaÇkor abhavat sÆnur dhundhumÃro mahÃyaÓÃ÷ / dhundhumÃrÃn mahÃtejà yuvanÃÓvo vyajÃyata // RamS_2,102.11 // yuvanÃÓvasuta÷ ÓrÅmÃn mÃndhÃtà samapadyata / mÃndhÃtus tu mahÃtejÃ÷ susaædhir udapadyata // RamS_2,102.12 // susaædher api putrau dvau dhruvasaædhi÷ prasenajit / yaÓasvÅ dhruvasaædhes tu bharato ripusÆdana÷ // RamS_2,102.13 // bharatÃt tu mahÃbÃhor asito nÃma jÃyata / yasyaite pratirÃjÃna udapadyanta Óatrava÷ / haihayÃs tÃlajaÇghÃÓ ca ÓÆrÃÓ ca ÓaÓabindava÷ // RamS_2,102.14 //* tÃæs tu sarvÃn prativyÆhya yuddhe rÃjà pravÃsita÷ / sa ca Óailavare ramye babhÆvÃbhirato muni÷ / dve cÃsya bhÃrye garbhiïyau babhÆvatur iti Óruti÷ // RamS_2,102.15 //* bhÃrgavaÓ cyavano nÃma himavantam upÃÓrita÷ / tam ­«iæ samupÃgamya kÃlindÅ tv abhyavÃdayat // RamS_2,102.16 // sa tÃm abhyavadad vipro varepsuæ putrajanmani / tata÷ sà g­ham Ãgamya devÅ putraæ vyajÃyata // RamS_2,102.17 // sapatnyà tu garas tasyai datto garbhajighÃæsayà / gareïa saha tenaiva jÃta÷ sa sagaro 'bhavat // RamS_2,102.18 // sa rÃjà sagaro nÃma ya÷ samudram akhÃnayat / i«Âvà parvaïi vegena trÃsayantam imÃ÷ prajÃ÷ // RamS_2,102.19 // asama¤jas tu putro 'bhÆt sagarasyeti na÷ Órutam / jÅvann eva sa pitrà tu nirasta÷ pÃpakarmak­t // RamS_2,102.20 // aæÓumÃn iti putro 'bhÆd asama¤jasya vÅryavÃn / dilÅpo 'æÓumata÷ putro dilÅpasya bhagÅratha÷ // RamS_2,102.21 // bhagÅrathÃt kakutsthas tu kÃkutsthà yena tu sm­tÃ÷ / kakutsthasya tu putro 'bhÆd raghur yena tu rÃghava÷ // RamS_2,102.22 // raghos tu putras tejasvÅ prav­ddha÷ puru«Ãdaka÷ / kalmëapÃda÷ saudÃsa ity evaæ prathito bhuvi // RamS_2,102.23 // kalmëapÃdaputro 'bhÆc chaÇkhaïas tv iti viÓruta÷ / yas tu tad vÅryam ÃsÃdya sahaseno vyanÅnaÓat // RamS_2,102.24 // ÓaÇkhaïasya tu putro 'bhÆc chÆra÷ ÓrÅmÃn sudarÓana÷ / sudarÓanasyÃgnivarïa agnivarïasya ÓÅghraga÷ // RamS_2,102.25 // ÓÅghragasya maru÷ putro maro÷ putra÷ praÓuÓruka÷ / praÓuÓrukasya putro 'bhÆd ambarÅ«o mahÃdyuti÷ // RamS_2,102.26 // ambarÅ«asya putro 'bhÆn nahu«a÷ satyavikrama÷ / nahu«asya ca nÃbhÃga÷ putra÷ paramadhÃrmika÷ // RamS_2,102.27 // ajaÓ ca suvrataÓ caiva nÃbhÃgasya sutÃv ubhau / ajasya caiva dharmÃtmà rÃjà daÓaratha÷ suta÷ // RamS_2,102.28 // tasya jye«Âho 'si dÃyÃdo rÃma ity abhiviÓruta÷ / tad g­hÃïa svakaæ rÃjyam avek«asva jagan n­pa // RamS_2,102.29 // ik«vÃkÆïÃæ hi sarve«Ãæ rÃjà bhavati pÆrvaja÷ / pÆrvajenÃvara÷ putro jye«Âho rÃjye 'bhi«icyate // RamS_2,102.30 // sa rÃghavÃïÃæ kuladharmam Ãtmana÷ sanÃtanaæ nÃdya vihÃtum arhasi / prabhÆtaratnÃm anuÓÃdhi medinÅæ prabhÆtarëÂrÃæ pit­van mahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,102.31 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 103 vasi«Âhas tu tadà rÃmam uktvà rÃjapurohita÷ / abravÅd dharmasaæyuktaæ punar evÃparaæ vaca÷ // RamS_2,103.1 // puru«asyeha jÃtasya bhavanti guravas traya÷ / ÃcÃryaÓ caiva kÃkutstha pità mÃtà ca rÃghava // RamS_2,103.2 // pità hy enaæ janayati puru«aæ puru«ar«abha / praj¤Ãæ dadÃti cÃcÃryas tasmÃt sa gurur ucyate // RamS_2,103.3 // sa te 'haæ pitur ÃcÃryas tava caiva paraætapa / mama tvaæ vacanaæ kurvan nÃtivarte÷ satÃæ gatim // RamS_2,103.4 // imà hi te pari«ada÷ ÓreïayaÓ ca samÃgatÃ÷ / e«u tÃta caran dharmaæ nÃtivarte÷ satÃæ gatim // RamS_2,103.5 // v­ddhÃyà dharmaÓÅlÃyà mÃtur nÃrhasy avartitum / asyÃs tu vacanaæ kurvan nÃtivarte÷ satÃæ gatim // RamS_2,103.6 // bharatasya vaca÷ kurvan yÃcamÃnasya rÃghava / ÃtmÃnaæ nÃtivartes tvaæ satyadharmaparÃkrama // RamS_2,103.7 // evaæ madhuram uktas tu guruïà rÃghava÷ svayam / pratyuvÃca samÃsÅnaæ vasi«Âhaæ puru«ar«abha÷ // RamS_2,103.8 // yan mÃtÃpitarau v­ttaæ tanaye kuruta÷ sadà / na supratikaraæ tat tu mÃtrà pitrà ca yat k­tam // RamS_2,103.9 // yathÃÓakti pradÃnena snÃpanÃc chÃdanena ca / nityaæ ca priyavÃdena tathà saævardhanena ca // RamS_2,103.10 // sa hi rÃjà janayità pità daÓaratho mama / Ãj¤Ãtaæ yan mayà tasya na tan mithyà bhavi«yati // RamS_2,103.11 // evam uktas tu rÃmeïa bharata÷ pratyanantaram / uvÃca paramodÃra÷ sÆtaæ paramadurmanÃ÷ // RamS_2,103.12 // iha me sthaï¬ile ÓÅghraæ kuÓÃn Ãstara sÃrathe / Ãryaæ pratyupavek«yÃmi yÃvan me na prasÅdati // RamS_2,103.13 // anÃhÃro nirÃloko dhanahÅno yathà dvija÷ / Óe«ye purastÃc chÃlÃyà yÃvan na pratiyÃsyati // RamS_2,103.14 // sa tu rÃmam avek«antaæ sumantraæ prek«ya durmanÃ÷ / kuÓottaram upasthÃpya bhÆmÃv evÃstarat svayam // RamS_2,103.15 // tam uvÃca mahÃtejà rÃmo rÃjar«isattamÃ÷ / kiæ mÃæ bharata kurvÃïaæ tÃta pratyupavek«yasi // RamS_2,103.16 // brÃhmaïo hy ekapÃrÓvena narÃn roddhum ihÃrhati / na tu mÆrdhÃvasiktÃnÃæ vidhi÷ pratyupaveÓane // RamS_2,103.17 // utti«Âha naraÓÃrdÆla hitvaitad dÃruïaæ vratam / puravaryÃm ita÷ k«ipram ayodhyÃæ yÃhi rÃghava // RamS_2,103.18 // ÃsÅnas tv eva bharata÷ paurajÃnapadaæ janam / uvÃca sarvata÷ prek«ya kim Ãryaæ nÃnuÓÃsatha // RamS_2,103.19 // te tam Æcur mahÃtmÃnaæ paurajÃnapadà janÃ÷ / kÃkutstham abhijÃnÅma÷ samyag vadati rÃghava÷ // RamS_2,103.20 // e«o 'pi hi mahÃbhÃga÷ pitur vacasi ti«Âhati / ata eva na ÓaktÃ÷ smo vyÃvartayitum a¤jasà // RamS_2,103.21 // te«Ãm Ãj¤Ãya vacanaæ rÃmo vacanam abravÅt / evaæ nibodha vacanaæ suh­dÃæ dharmacak«u«Ãm // RamS_2,103.22 // etac caivobhayaæ Órutvà samyak saæpaÓya rÃghava / utti«Âha tvaæ mahÃbÃho mÃæ ca sp­Óa tathodakam // RamS_2,103.23 // athotthÃya jalaæ sp­«Âvà bharato vÃkyam abravÅt / Ó­ïvantu me pari«ado mantriïa÷ Óreïayas tathà // RamS_2,103.24 // na yÃce pitaraæ rÃjyaæ nÃnuÓÃsÃmi mÃtaram / Ãryaæ paramadharmaj¤am abhijÃnÃmi rÃghavam // RamS_2,103.25 // yadi tv avaÓyaæ vastavyaæ kartavyaæ ca pitur vaca÷ / aham eva nivatsyÃmi caturdaÓa vane samÃ÷ // RamS_2,103.26 // dharmÃtmà tasya tathyena bhrÃtur vÃkyena vismita÷ / uvÃca rÃma÷ samprek«ya paurajÃnapadaæ janam // RamS_2,103.27 // vikrÅtam Ãhitaæ krÅtaæ yat pitrà jÅvatà mama / na tal lopayituæ Óakyaæ mayà và bharatena và // RamS_2,103.28 // upadhir na mayà kÃryo vanavÃse jugupsita÷ / yuktam uktaæ ca kaikeyyà pitrà me suk­taæ k­tam // RamS_2,103.29 // jÃnÃmi bharataæ k«Ãntaæ gurusatkÃrakÃriïam / sarvam evÃtra kalyÃïaæ satyasaædhe mahÃtmani // RamS_2,103.30 // anena dharmaÓÅlena vanÃt pratyÃgata÷ puna÷ / bhrÃtrà saha bhavi«yÃmi p­thivyÃ÷ patir uttama÷ // RamS_2,103.31 // v­to rÃjà hi kaikeyyà mayà tadvacanaæ k­tam / an­tÃn mocayÃnena pitaraæ taæ mahÅpatim // RamS_2,103.32 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 104 tam apratimatejobhyÃæ bhrÃt­bhyÃæ romahar«aïam / vismitÃ÷ saægamaæ prek«ya samavetà mahar«aya÷ // RamS_2,104.1 // antarhitÃs tv ­«igaïÃ÷ siddhÃÓ ca paramar«aya÷ / tau bhrÃtarau mahÃtmÃnau kÃkutsthau praÓaÓaæsire // RamS_2,104.2 // sa dhanyo yasya putrau dvau dharmaj¤au dharmavikramau / Órutvà vayaæ hi sambhëÃm ubhayo÷ sp­hayÃmahe // RamS_2,104.3 // tatas tv ­«igaïÃ÷ k«ipraæ daÓagrÅvavadhai«iïa÷ / bharataæ rÃjaÓÃrdÆlam ity Æcu÷ saægatà vaca÷ // RamS_2,104.4 // kule jÃta mahÃprÃj¤a mahÃv­tta mahÃyaÓa÷ / grÃhyaæ rÃmasya vÃkyaæ te pitaraæ yady avek«ase // RamS_2,104.5 // sadÃn­ïam imaæ rÃmaæ vayam icchÃmahe pitu÷ / an­ïatvÃc ca kaikeyyÃ÷ svargaæ daÓaratho gata÷ // RamS_2,104.6 // etÃvad uktvà vacanaæ gandharvÃ÷ samahar«aya÷ / rÃjar«ayaÓ caiva tathà sarve svÃæ svÃæ gatiæ gatÃ÷ // RamS_2,104.7 // hlÃditas tena vÃkyena Óubhena ÓubhadarÓana÷ / rÃma÷ saæh­«Âavadanas tÃn ­«Ån abhyapÆjayat // RamS_2,104.8 // srastagÃtras tu bharata÷ sa vÃcà sajjamÃnayà / k­täjalir idaæ vÃkyaæ rÃghavaæ punar abravÅt // RamS_2,104.9 // rÃjadharmam anuprek«ya kuladharmÃnusaætatim / kartum arhasi kÃkutstha mama mÃtuÓ ca yÃcanÃm // RamS_2,104.10 // rak«ituæ sumahad rÃjyam aham ekas tu notsahe / paurajÃnapadÃæÓ cÃpi raktÃn ra¤jayituæ tathà // RamS_2,104.11 // j¤ÃtayaÓ ca hi yodhÃÓ ca mitrÃïi suh­daÓ ca na÷ / tvÃm eva pratikÃÇk«ante parjanyam iva kar«akÃ÷ // RamS_2,104.12 // idaæ rÃjyaæ mahÃprÃj¤a sthÃpaya pratipadya hi / ÓaktimÃn asi kÃkutstha lokasya paripÃlane // RamS_2,104.13 // ity uktvà nyapatad bhrÃtu÷ pÃdayor bharatas tadà / bh­Óaæ samprÃrthayÃmÃsa rÃmam evaæ priyaævada÷ // RamS_2,104.14 // tam aÇke bhrÃtaraæ k­tvà rÃmo vacanam abravÅt / ÓyÃmaæ nalinapattrÃk«aæ mattahaæsasvaraæ svayam // RamS_2,104.15 // Ãgatà tvÃm iyaæ buddhi÷ svajà vainayikÅ ca yà / bh­Óam utsahase tÃta rak«ituæ p­thivÅm api // RamS_2,104.16 // amÃtyaiÓ ca suh­dbhiÓ ca buddhimadbhiÓ ca mantribhi÷ / sarvakÃryÃïi saæmantrya sumahÃnty api kÃraya // RamS_2,104.17 // lak«mÅÓ candrÃd apeyÃd và himavÃn và himaæ tyajet / atÅyÃt sÃgaro velÃæ na pratij¤Ãm ahaæ pitu÷ // RamS_2,104.18 // kÃmÃd và tÃta lobhÃd và mÃtrà tubhyam idaæ k­tam / na tan manasi kartavyaæ vartitavyaæ ca mÃt­vat // RamS_2,104.19 // evaæ bruvÃïaæ bharata÷ kausalyÃsutam abravÅt / tejasÃdityasaækÃÓaæ pratipaccandradarÓanam // RamS_2,104.20 // adhirohÃrya pÃdÃbhyÃæ pÃduke hemabhÆ«ite / ete hi sarvalokasya yogak«emaæ vidhÃsyata÷ // RamS_2,104.21 // so 'dhiruhya naravyÃghra÷ pÃduke hy avaruhya ca / prÃyacchat sumahÃtejà bharatÃya mahÃtmane // RamS_2,104.22 // sa pÃduke te bharata÷ pratÃpavÃn svalaæk­te samparig­hya dharmavit / pradak«iïaæ caiva cakÃra rÃghavaæ cakÃra caivottamanÃgamÆrdhani // RamS_2,104.23 // athÃnupÆrvyÃt pratipÆjya taæ janaæ gurÆæÓ ca mantriprak­tÅs tathÃnujau / vyasarjayad rÃghavavaæÓavardhana÷ sthita÷ svadharme himavÃn ivÃcala÷ // RamS_2,104.24 // taæ mÃtaro bëpag­hÅtakaïÂhyo du÷khena nÃmantrayituæ hi Óeku÷ / sa tv eva mÃt÷n abhivÃdya sarvà rudan kuÂÅæ svÃæ praviveÓa rÃma÷ // RamS_2,104.25 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 105 tata÷ Óirasi k­tvà tu pÃduke bharatas tadà / Ãruroha rathaæ h­«Âa÷ Óatrughnena samanvita÷ // RamS_2,105.1 // vasi«Âho vÃmadevaÓ ca jÃbÃliÓ ca d­¬havrata÷ / agrata÷ prayayu÷ sarve mantriïo mantrapÆjitÃ÷ // RamS_2,105.2 // mandÃkinÅæ nadÅæ ramyÃæ prÃÇmukhÃs te yayus tadà / pradak«iïaæ ca kurvÃïÃÓ citrakÆÂaæ mahÃgirim // RamS_2,105.3 // paÓyan dhÃtusahasrÃïi ramyÃïi vividhÃni ca / prayayau tasya pÃrÓvena sasainyo bharatas tadà // RamS_2,105.4 // adÆrÃc citrakÆÂasya dadarÓa bharatas tadà / ÃÓramaæ yatra sa munir bharadvÃja÷ k­tÃlaya÷ // RamS_2,105.5 // sa tam ÃÓramam Ãgamya bharadvÃjasya buddhimÃn / avatÅrya rathÃt pÃdau vavande kulanandana÷ // RamS_2,105.6 // tato h­«Âo bharadvÃjo bharataæ vÃkyam abravÅt / api k­tyaæ k­taæ tÃta rÃmeïa ca samÃgatam // RamS_2,105.7 // evam uktas tu bharato bharadvÃjena dhÅmatà / pratyuvÃca bharadvÃjaæ bharato dharmavatsala÷ // RamS_2,105.8 // sa yÃcyamÃno guruïà mayà ca d­¬havikrama÷ / rÃghava÷ paramaprÅto vasi«Âhaæ vÃkyam abravÅt // RamS_2,105.9 // pitu÷ pratij¤Ãæ tÃm eva pÃlayi«yÃmi tattvata÷ / caturdaÓa hi var«Ãïi yà pratij¤Ã pitur mama // RamS_2,105.10 // evam ukto mahÃprÃj¤o vasi«Âha÷ pratyuvÃca ha / vÃkyaj¤o vÃkyakuÓalaæ rÃghavaæ vacanaæ mahat // RamS_2,105.11 // ete prayaccha saæh­«Âa÷ pÃduke hemabhÆ«ite / ayodhyÃyÃæ mahÃprÃj¤a yogak«emakare tava // RamS_2,105.12 // evam ukto vasi«Âhena rÃghava÷ prÃÇmukha÷ sthita÷ / pÃduke hemavik­te mama rÃjyÃya te dadau // RamS_2,105.13 // niv­tto 'ham anuj¤Ãto rÃmeïa sumahÃtmanà / ayodhyÃm eva gacchÃmi g­hÅtvà pÃduke Óubhe // RamS_2,105.14 // etac chrutvà Óubhaæ vÃkyaæ bharatasya mahÃtmana÷ / bharadvÃja÷ Óubhataraæ munir vÃkyam udÃharat // RamS_2,105.15 // naitac citraæ naravyÃghra ÓÅlav­ttavatÃæ vara / yad Ãryaæ tvayi ti«Âhet tu nimne v­«Âim ivodakam // RamS_2,105.16 // am­ta÷ sa mahÃbÃhu÷ pità daÓarathas tava / yasya tvam Åd­Óa÷ putro dharmÃtmà dharmavatsala÷ // RamS_2,105.17 // tam ­«iæ tu mahÃtmÃnam uktavÃkyaæ k­täjali÷ / Ãmantrayitum Ãrebhe caraïÃv upag­hya ca // RamS_2,105.18 // tata÷ pradak«iïaæ k­tvà bharadvÃjaæ puna÷ puna÷ / bharatas tu yayau ÓrÅmÃn ayodhyÃæ saha mantribhi÷ // RamS_2,105.19 // yÃnaiÓ ca ÓakaÂaiÓ caiva hayair nÃgaiÓ ca sà camÆ÷ / punar niv­ttà vistÅrïà bharatasyÃnuyÃyinÅ // RamS_2,105.20 // tatas te yamunÃæ divyÃæ nadÅæ tÅrtvormimÃlinÅm / dad­Óus tÃæ puna÷ sarve gaÇgÃæ ÓivajalÃæ nadÅm // RamS_2,105.21 // tÃæ ramyajalasampÆrïÃæ saætÅrya sahabÃndhava÷ / Ó­Çgaverapuraæ ramyaæ praviveÓa sasainika÷ // RamS_2,105.22 // Ó­ÇgaverapurÃd bhÆya ayodhyÃæ saædadarÓa ha / bharato du÷khasaætapta÷ sÃrathiæ cedam abravÅt // RamS_2,105.23 // sÃrathe paÓya vidhvastà ayodhyà na prakÃÓate / nirÃkÃrà nirÃnandà dÅnà pratihatasvanà // RamS_2,105.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 106 snigdhagambhÅragho«eïa syandanenopayÃn prabhu÷ / ayodhyÃæ bharata÷ k«ipraæ praviveÓa mahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,106.1 // bi¬ÃlolÆkacaritÃm ÃlÅnanaravÃraïÃm / timirÃbhyÃhatÃæ kÃlÅm aprakÃÓÃæ niÓÃm iva // RamS_2,106.2 // rÃhuÓatro÷ priyÃæ patnÅæ Óriyà prajvalitaprabhÃm / graheïÃbhyutthitenaikÃæ rohiïÅm iva pŬitÃm // RamS_2,106.3 // alpo«ïak«ubdhasalilÃæ gharmottaptavihaægamÃm / lÅnamÅnajha«agrÃhÃæ k­ÓÃæ girinadÅm iva // RamS_2,106.4 // vidhÆmÃm iva hemÃbhÃm adhvarÃgnisamutthitÃm / havirabhyuk«itÃæ paÓcÃc chikhÃæ vipralayaæ gatÃm // RamS_2,106.5 // vidhvastakavacÃæ rugïagajavÃjirathadhvajÃm / hatapravÅrÃm ÃpannÃæ camÆm iva mahÃhave // RamS_2,106.6 // saphenÃæ sasvanÃæ bhÆtvà sÃgarasya samutthitÃm / praÓÃntamÃrutoddhÆtÃæ jalormim iva ni÷svanÃm // RamS_2,106.7 // tyaktÃæ yaj¤Ãyudhai÷ sarvair abhirÆpaiÓ ca yÃjakai÷ / sutyÃkÃle vinirv­tte vediæ gataravÃm iva // RamS_2,106.8 // go«Âhamadhye sthitÃm ÃrtÃm acarantÅæ navaæ t­ïam / gov­«eïa parityaktÃæ gavÃæ patnÅm ivotsukÃm // RamS_2,106.9 // prabhÃkarÃlai÷ susnigdhai÷ prajvaladbhir ivottamai÷ / viyuktÃæ maïibhir jÃtyair navÃæ muktÃvalÅm iva // RamS_2,106.10 // sahasà calitÃæ sthÃnÃn mahÅæ puïyak«ayÃd gatÃm / saæh­tadyutivistÃrÃæ tÃrÃm iva divaÓ cyutÃm // RamS_2,106.11 // pu«panaddhÃæ vasantÃnte mattabhramaraÓÃlinÅm / drutadÃvÃgnivipru«ÂÃæ klÃntÃæ vanalatÃm iva // RamS_2,106.12 // saæmƬhanigamÃæ sarvÃæ saæk«iptavipaïÃpaïÃm / pracchannaÓaÓinak«atrÃæ dyÃm ivÃmbudharair v­tÃm // RamS_2,106.13 // k«ÅïapÃnottamair bhinnai÷ ÓarÃvair abhisaæv­tÃm / hataÓauï¬Ãm ivÃkÃÓe pÃnabhÆmim asaæsk­tÃm // RamS_2,106.14 // v­kïabhÆmitalÃæ nimnÃæ v­kïapÃtrai÷ samÃv­tÃm / upayuktodakÃæ bhagnÃæ prapÃæ nipatitÃm iva // RamS_2,106.15 // vipulÃæ vitatÃæ caiva yuktapÃÓÃæ tarasvinÃm / bhÆmau bÃïair vini«k­ttÃæ patitÃæ jyÃm ivÃyudhÃt // RamS_2,106.16 // sahasà yuddhaÓauï¬ena hayÃroheïa vÃhitÃm / nik«iptabhÃï¬Ãm uts­«ÂÃæ kiÓorÅm iva durbalÃm // RamS_2,106.17 // prÃv­«i pravigìhÃyÃæ pravi«ÂasyÃbhramaï¬alam / pracchannÃæ nÅlajÅmÆtair bhÃskarasya prabhÃm iva // RamS_2,106.18 // bharatas tu rathastha÷ sa¤ ÓrÅmÃn daÓarathÃtmaja÷ / vÃhayantaæ rathaÓre«Âhaæ sÃrathiæ vÃkyam abravÅt // RamS_2,106.19 // kiæ nu khalv adya gambhÅro mÆrchito na niÓamyate / yathÃpuram ayodhyÃyÃæ gÅtavÃditrani÷svana÷ // RamS_2,106.20 // vÃruïÅmadagandhÃÓ ca mÃlyagandhaÓ ca mÆrchita÷ / dhÆpitÃgarugandhaÓ ca na pravÃti samantata÷ // RamS_2,106.21 // yÃnapravaragho«aÓ ca snigdhaÓ ca hayani÷svana÷ / pramattagajanÃdaÓ ca mahÃæÓ ca rathani÷svana÷ / nedÃnÅæ ÓrÆyate puryÃm asyÃæ rÃme vivÃsite // RamS_2,106.22 //* taruïaiÓ cÃruve«aiÓ ca narair unnatagÃmibhi÷ / saæpatadbhir ayodhyÃyÃæ na vibhÃnti mahÃpathÃ÷ // RamS_2,106.23 // evaæ bahuvidhaæ jalpan viveÓa vasatiæ pitu÷ / tena hÅnÃæ narendreïa siæhahÅnÃæ guhÃm iva // RamS_2,106.24 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 107 tato nik«ipya mÃt÷n sa ayodhyÃyÃæ d­¬havrata÷ / bharata÷ Óokasaætapto gurÆn idam athÃbravÅt // RamS_2,107.1 // nandigrÃmaæ gami«yÃmi sarvÃn Ãmantraye 'dya va÷ / tatra du÷kham idaæ sarvaæ sahi«ye rÃghavaæ vinà // RamS_2,107.2 // gataÓ ca hi divaæ rÃjà vanasthaÓ ca gurur mama / rÃmaæ pratÅk«e rÃjyÃya sa hi rÃjà mahÃyaÓÃ÷ // RamS_2,107.3 // etac chrutvà Óubhaæ vÃkyaæ bharatasya mahÃtmana÷ / abruvan mantriïa÷ sarve vasi«ÂhaÓ ca purohita÷ // RamS_2,107.4 // sad­Óaæ ÓlÃghanÅyaæ ca yad uktaæ bharata tvayà / vacanaæ bhrÃt­vÃtsalyÃd anurÆpaæ tavaiva tat // RamS_2,107.5 // nityaæ te bandhulubdhasya ti«Âhato bhrÃt­sauh­de / ÃryamÃrgaæ prapannasya nÃnumanyeta ka÷ pumÃn // RamS_2,107.6 // mantriïÃæ vacanaæ Órutvà yathÃbhila«itaæ priyam / abravÅt sÃrathiæ vÃkyaæ ratho me yujyatÃm iti // RamS_2,107.7 // prah­«Âavadana÷ sarvà mÃt÷n samabhivÃdya sa÷ / Ãruroha rathaæ ÓrÅmä Óatrughnena samanvita÷ // RamS_2,107.8 // Ãruhya tu rathaæ ÓÅghraæ ÓatrughnabharatÃv ubhau / yayatu÷ paramaprÅtau v­tau mantripurohitai÷ // RamS_2,107.9 // agrato guravas tatra vasi«Âhapramukhà dvijÃ÷ / prayayu÷ prÃÇmukhÃ÷ sarve nandigrÃmo yato 'bhavat // RamS_2,107.10 // balaæ ca tad anÃhÆtaæ gajÃÓvarathasaækulam / prayayau bharate yÃte sarve ca puravÃsina÷ // RamS_2,107.11 // rathastha÷ sa tu dharmÃtmà bharato bhrÃt­vatsala÷ / nandigrÃmaæ yayau tÆrïaæ Óirasy ÃdhÃya pÃduke // RamS_2,107.12 // tatas tu bharata÷ k«ipraæ nandigrÃmaæ praviÓya sa÷ / avatÅrya rathÃt tÆrïaæ gurÆn idam uvÃca ha // RamS_2,107.13 // etad rÃjyaæ mama bhrÃtrà dattaæ saænyÃsavat svayam / yogak«emavahe ceme pÃduke hemabhÆ«ite / tam imaæ pÃlayi«yÃmi rÃghavÃgamanaæ prati // RamS_2,107.14 //* k«ipraæ saæyojayitvà tu rÃghavasya puna÷ svayam / caraïau tau tu rÃmasya drak«yÃmi sahapÃdukau // RamS_2,107.15 // tato nik«iptabhÃro 'haæ rÃghaveïa samÃgata÷ / nivedya gurave rÃjyaæ bhaji«ye guruv­ttitÃm // RamS_2,107.16 // rÃghavÃya ca saænyÃsaæ dattveme varapÃduke / rÃjyaæ cedam ayodhyÃæ ca dhÆtapÃpo bhavÃmi ca // RamS_2,107.17 // abhi«ikte tu kÃkutsthe prah­«Âamudite jane / prÅtir mama yaÓaÓ caiva bhaved rÃjyÃc caturguïam // RamS_2,107.18 // evaæ tu vilapan dÅno bharata÷ sa mahÃyaÓÃ÷ / nandigrÃme 'karod rÃjyaæ du÷khito mantribhi÷ saha // RamS_2,107.19 // sa valkalajaÂÃdhÃrÅ munive«adhara÷ prabhu÷ / nandigrÃme 'vasad vÅra÷ sasainyo bharatas tadà // RamS_2,107.20 // rÃmÃgamanam ÃkÃÇk«an bharato bhrÃt­vatsala÷ / bhrÃtur vacanakÃrÅ ca pratij¤ÃpÃragas tadà // RamS_2,107.21 // pÃduke tv abhi«icyÃtha nandigrÃme 'vasat tadà / bharata÷ ÓÃsanaæ sarvaæ pÃdukÃbhyÃæ nyavedayat // RamS_2,107.22 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 108 pratiprayÃte bharate vasan rÃmas tapovane / lak«ayÃmÃsa sodvegam athautsukyaæ tapasvinÃm // RamS_2,108.1 // ye tatra citrakÆÂasya purastÃt tÃpasÃÓrame / rÃmam ÃÓritya niratÃs tÃn alak«ayad utsukÃn // RamS_2,108.2 // nayanair bh­kuÂÅbhiÓ ca rÃmaæ nirdiÓya ÓaÇkitÃ÷ / anyonyam upajalpanta÷ ÓanaiÓ cakrur mitha÷ kathÃ÷ // RamS_2,108.3 // te«Ãm autsukyam Ãlak«ya rÃmas tv Ãtmani ÓaÇkita÷ / k­täjalir uvÃcedam ­«iæ kulapatiæ tata÷ // RamS_2,108.4 // na kaccid bhagavan kiæcit pÆrvav­ttam idaæ mayi / d­Óyate vik­taæ yena vikriyante tapasvina÷ // RamS_2,108.5 // pramÃdÃc caritaæ kaccit kiæcin nÃvarajasya me / lak«maïasyar«ibhir d­«Âaæ nÃnurÆpam ivÃtmana÷ // RamS_2,108.6 // kaccic chuÓrÆ«amÃïà va÷ ÓuÓrÆ«aïaparà mayi / pramadÃbhyucitÃæ v­ttiæ sÅtà yuktaæ na vartate // RamS_2,108.7 // athar«ir jarayà v­ddhas tapasà ca jarÃæ gata÷ / vepamÃna ivovÃca rÃmaæ bhÆtadayÃparam // RamS_2,108.8 // kuta÷ kalyÃïasattvÃyÃ÷ kalyÃïÃbhirates tathà / calanaæ tÃta vaidehyÃs tapasvi«u viÓe«ata÷ // RamS_2,108.9 // tvannimittam idaæ tÃvat tÃpasÃn prati vartate / rak«obhyas tena saævignÃ÷ kathayanti mitha÷ kathÃ÷ // RamS_2,108.10 // rÃvaïÃvaraja÷ kaÓcit kharo nÃmeha rÃk«asa÷ / utpÃÂya tÃpasÃn sarvä janasthÃnaniketanÃn // RamS_2,108.11 // dh­«ÂaÓ ca jitakÃÓÅ ca n­Óaæsa÷ puru«Ãdaka÷ / avaliptaÓ ca pÃpaÓ ca tvÃæ ca tÃta na m­«yate // RamS_2,108.12 // tvaæ yadà prabh­ti hy asminn ÃÓrame tÃta vartase / tadà prabh­ti rak«Ãæsi viprakurvanti tÃpasÃn // RamS_2,108.13 // darÓayanti hi bÅbhatsai÷ krÆrair bhÅ«aïakair api / nÃnà rÆpair virÆpaiÓ ca rÆpair asukhadarÓanai÷ // RamS_2,108.14 // apraÓastair aÓucibhi÷ saæprayojya ca tÃpasÃn / pratighnanty aparÃn k«ipram anÃryÃ÷ purata÷ sthitÃ÷ // RamS_2,108.15 // te«u te«v ÃÓramasthÃne«v abuddham avalÅya ca / ramante tÃpasÃæs tatra nÃÓayanto 'lpacetasa÷ // RamS_2,108.16 // apak«ipanti srugbhÃï¬Ãn agnÅn si¤canti vÃriïà / kalaÓÃæÓ ca pram­dnanti havane samupasthite // RamS_2,108.17 // tair durÃtmabhir Ãvi«ÂÃn ÃÓramÃn prajihÃsava÷ / gamanÃyÃnyadeÓasya codayanty ­«ayo 'dya mÃm // RamS_2,108.18 // tat purà rÃma ÓÃrÅrÃm upahiæsÃæ tapasvi«u / darÓayanti hi du«ÂÃs te tyak«yÃma imam ÃÓramam // RamS_2,108.19 // bahumÆlaphalaæ citram avidÆrÃd ito vanam / purÃïÃÓramam evÃhaæ Órayi«ye sagaïa÷ puna÷ // RamS_2,108.20 // kharas tvayy api cÃyuktaæ purà tÃta pravartate / sahÃsmÃbhir ito gaccha yadi buddhi÷ pravartate // RamS_2,108.21 // sakalatrasya saædeho nityaæ yat tasya rÃghava / samarthasyÃpi hi sato vÃso du÷kham ihÃdya te // RamS_2,108.22 // ity uktavantaæ rÃmas taæ rÃjaputras tapasvinam / na ÓaÓÃkottarair vÃkyair avaroddhuæ samutsukam // RamS_2,108.23 // abhinandya samÃp­cchya samÃdhÃya ca rÃghavam / sa jagÃmÃÓramaæ tyaktvà kulai÷ kulapati÷ saha // RamS_2,108.24 // rÃma÷ saæsÃdhya tv ­«igaïam anugamanÃd deÓÃt tasmÃt kulapatim abhivÃdyar«im / samyakprÅtais tair anumata upadi«ÂÃrtha÷ puïyaæ vÃsÃya svanilayam upasaæpede // RamS_2,108.25 // ÃÓramaæ tv ­«ivirahitaæ prabhu÷ k«aïam api na jahau sa rÃghava÷ / rÃghavaæ hi satatam anugatÃs tÃpasÃÓ cÃr«acaritadh­taguïÃ÷ // RamS_2,108.26 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 109 rÃghavas tv apayÃte«u tapasvi«u vicintayan / na tatrÃrocayad vÃsaæ kÃraïair bahubhis tadà // RamS_2,109.1 // iha me bharato d­«Âo mÃtaraÓ ca sanÃgarÃ÷ / sà ca me sm­tir anveti tÃn nityam anuÓocata÷ // RamS_2,109.2 // skandhÃvÃraniveÓena tena tasya mahÃtmana÷ / hayahastikarÅ«aiÓ ca upamarda÷ k­to bh­Óam // RamS_2,109.3 // tasmÃd anyatra gacchÃma iti saæcintya rÃghava÷ / prÃti«Âhata sa vaidehyà lak«maïena ca saægata÷ // RamS_2,109.4 // so 'trer ÃÓramam ÃsÃdya taæ vavande mahÃyaÓÃ÷ / taæ cÃpi bhagavÃn atri÷ putravat pratyapadyata // RamS_2,109.5 // svayam Ãtithyam ÃdiÓya sarvam asya susatk­tam / saumitriæ ca mahÃbhÃgÃæ sÅtÃæ ca samasÃntvayat // RamS_2,109.6 // patnÅæ ca samanuprÃptÃæ v­ddhÃm Ãmantrya satk­tÃm / sÃntvayÃmÃsa dharmaj¤a÷ sarvabhÆtahite rata÷ // RamS_2,109.7 // anasÆyÃæ mahÃbhÃgÃæ tÃpasÅæ dharmacÃriïÅm / pratig­hïÅ«va vaidehÅm abravÅd ­«isattama÷ // RamS_2,109.8 // rÃmÃya cÃcacak«e tÃæ tÃpasÅæ dharmacÃriïÅm / daÓa var«Ãïy anÃv­«Âyà dagdhe loke nirantaram // RamS_2,109.9 // yayà mÆlaphale s­«Âe jÃhnavÅ ca pravartità / ugreïa tapasà yuktà niyamaiÓ cÃpy alaæk­tà // RamS_2,109.10 // daÓavar«asahasrÃïi yayà taptaæ mahat tapa÷ / anasÆyÃvratais tÃta pratyÆhÃÓ ca nibarhitÃ÷ // RamS_2,109.11 // devakÃryanimittaæ ca yayà saætvaramÃïayà / daÓarÃtraæ k­tvà rÃtri÷ seyaæ mÃteva te 'nagha // RamS_2,109.12 // tÃm imÃæ sarvabhÆtÃnÃæ namaskÃryÃæ yaÓasvinÅm / abhigacchatu vaidehÅ v­ddhÃm akrodhanÃæ sadà // RamS_2,109.13 // evaæ bruvÃïaæ tam ­«iæ tathety uktvà sa rÃghava÷ / sÅtÃm uvÃca dharmaj¤Ãm idaæ vacanam uttamam // RamS_2,109.14 // rÃjaputri Órutaæ tv etan muner asya samÅritam / Óreyo'rtham Ãtmana÷ ÓÅghram abhigaccha tapasvinÅm // RamS_2,109.15 // anasÆyeti yà loke karmabhi÷ khyÃtim Ãgatà / tÃæ ÓÅghram abhigaccha tvam abhigamyÃæ tapasvinÅm // RamS_2,109.16 // sÅtà tv etad vaca÷ Órutvà rÃghavasya hitai«iïÅ / tÃm atripatnÅæ dharmaj¤Ãm abhicakrÃma maithilÅ // RamS_2,109.17 // ÓithilÃæ valitÃæ v­ddhÃæ jarÃpÃï¬uramÆrdhajÃm / satataæ vepamÃnÃÇgÅæ pravÃte kadalÅ yathà // RamS_2,109.18 // tÃæ tu sÅtà mahÃbhÃgÃm anasÆyÃæ pativratÃm / abhyavÃdayad avyagrà svaæ nÃma samudÃharat // RamS_2,109.19 // abhivÃdya ca vaidehÅ tÃpasÅæ tÃm aninditÃm / baddhäjalipuÂà h­«Âà paryap­cchad anÃmayam // RamS_2,109.20 // tata÷ sÅtÃæ mahÃbhÃgÃæ d­«Âvà tÃæ dharmacÃriïÅm / sÃntvayanty abravÅd dh­«Âà di«Âyà dharmam avek«ase // RamS_2,109.21 // tyaktvà j¤Ãtijanaæ sÅte mÃnam ­ddhiæ ca mÃnini / avaruddhaæ vane rÃmaæ di«Âyà tvam anugacchasi // RamS_2,109.22 // nagarastho vanastho và pÃpo và yadi vÃÓubha÷ / yÃsÃæ strÅïÃæ priyo bhartà tÃsÃæ lokà mahodayÃ÷ // RamS_2,109.23 // du÷ÓÅla÷ kÃmav­tto và dhanair và parivarjita÷ / strÅïÃm ÃryasvabhÃvÃnÃæ paramaæ daivataæ pati÷ // RamS_2,109.24 // nÃto viÓi«Âaæ paÓyÃmi bÃndhavaæ vim­Óanty aham / sarvatra yogyaæ vaidehi tapa÷ k­tam ivÃvyayam // RamS_2,109.25 // na tv evam avagacchanti guïado«am asatstriya÷ / kÃmavaktavyah­dayà bhart­nÃthÃÓ caranti yÃ÷ // RamS_2,109.26 // prÃpnuvanty ayaÓaÓ caiva dharmabhraæÓaæ ca maithili / akÃryavaÓam ÃpannÃ÷ striyo yÃ÷ khalu tadvidhÃ÷ // RamS_2,109.27 // tvadvidhÃs tu guïair yuktà d­«ÂalokaparÃvarÃ÷ / striya÷ svarge cari«yanti yathà puïyak­tas tathà // RamS_2,109.28 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 110 sà tv evam uktà vaidehÅ anasÆyÃnasÆyayà / pratipÆjya vaco mandaæ pravaktum upacakrame // RamS_2,110.1 // naitad ÃÓcaryam ÃryÃyà yan mÃæ tvam anubhëase / viditaæ tu mamÃpy etad yathà nÃryÃ÷ patir guru÷ // RamS_2,110.2 // yady apy e«a bhaved bhartà mamÃrye v­ttavarjita÷ / advaidham upacartavyas tathÃpy e«a mayà bhavet // RamS_2,110.3 // kiæ punar yo guïaÓlÃghya÷ sÃnukroÓo jitendriya÷ / sthirÃnurÃgo dharmÃtmà mÃt­vartÅ pit­priya÷ // RamS_2,110.4 // yÃæ v­ttiæ vartate rÃma÷ kausalyÃyÃæ mahÃbala÷ / tÃm eva n­panÃrÅïÃm anyÃsÃm api vartate // RamS_2,110.5 // sak­d d­«ÂÃsv api strÅ«u n­peïa n­pavatsala÷ / mÃt­vad vartate vÅro mÃnam uts­jya dharmavit // RamS_2,110.6 // ÃgacchantyÃÓ ca vijanaæ vanam evaæ bhayÃvaham / samÃhitaæ hi me ÓvaÓrvà h­daye yat sthitaæ mama // RamS_2,110.7 // pÃïipradÃnakÃle ca yat purà tv agnisaænidhau / anuÓi«Âà jananyÃsmi vÃkyaæ tad api me dh­tam // RamS_2,110.8 // navÅk­taæ tu tat sarvaæ vÃkyais te dharmacÃriïi / patiÓuÓrÆ«aïÃn nÃryÃs tapo nÃnyad vidhÅyate // RamS_2,110.9 // sÃvitrÅ patiÓuÓrÆ«Ãæ k­tvà svarge mahÅyate / tathà v­ttiÓ ca yÃtà tvaæ patiÓuÓrÆ«ayà divam // RamS_2,110.10 // vari«Âhà sarvanÃrÅïÃm e«Ã ca divi devatà / rohiïÅ ca vinà candraæ muhÆrtam api d­Óyate // RamS_2,110.11 // evaævidhÃÓ ca pravarÃ÷ striyo bhart­d­¬havratÃ÷ / devaloke mahÅyante puïyena svena karmaïà // RamS_2,110.12 // tato 'nasÆyà saæh­«Âà Órutvoktaæ sÅtayà vaca÷ / Óirasy ÃghrÃya covÃca maithilÅæ har«ayanty uta // RamS_2,110.13 // niyamair vividhair Ãptaæ tapo hi mahad asti me / tat saæÓritya balaæ sÅte chandaye tvÃæ Óucivrate // RamS_2,110.14 // upapannaæ ca yuktaæ ca vacanaæ tava maithili / prÅtà cÃsmy ucitaæ kiæ te karavÃïi bravÅhi me / k­tam ity abravÅt sÅtà tapobalasamanvitÃm // RamS_2,110.15 //* sà tv evam uktà dharmaj¤Ã tayà prÅtatarÃbhavat / saphalaæ ca prahar«aæ te hanta sÅte karomy aham // RamS_2,110.16 // idaæ divyaæ varaæ mÃlyaæ vastram ÃbharaïÃni ca / aÇgarÃgaæ ca vaidehi mahÃrham anulepanam // RamS_2,110.17 // mayà dattam idaæ sÅte tava gÃtrÃïi Óobhayet / anurÆpam asaækli«Âaæ nityam eva bhavi«yati // RamS_2,110.18 // aÇgarÃgeïa divyena liptÃÇgÅ janakÃtmaje / Óobhayi«yÃmi bhartÃraæ yathà ÓrÅr vi«ïum avyayam // RamS_2,110.19 // sà vastram aÇgarÃgaæ ca bhÆ«aïÃni srajas tathà / maithilÅ pratijagrÃha prÅtidÃnam anuttamam // RamS_2,110.20 // pratig­hya ca tat sÅtà prÅtidÃnaæ yaÓasvinÅ / Óli«ÂäjalipuÂà dhÅrà samupÃsta tapodhanÃm // RamS_2,110.21 // tathà sÅtÃm upÃsÅnÃm anasÆyà d­¬havratà / vacanaæ pra«Âum Ãrebhe kathÃæ kÃæcid anupriyÃm // RamS_2,110.22 // svayaævare kila prÃptà tvam anena yaÓasvinà / rÃghaveïeti me sÅte kathà Órutim upÃgatà // RamS_2,110.23 // tÃæ kathÃæ Órotum icchÃmi vistareïa ca maithili / yathÃnubhÆtaæ kÃrtsnyena tan me tvaæ vaktum arhasi // RamS_2,110.24 // evam uktà tu sà sÅtà tÃæ tato dharmacÃriïÅm / ÓrÆyatÃm iti coktvà vai kathayÃmÃsa tÃæ kathÃm // RamS_2,110.25 // mithilÃdhipatir vÅro janako nÃma dharmavit / k«atradharmaïy abhirato nyÃyata÷ ÓÃsti medinÅm // RamS_2,110.26 // tasya lÃÇgalahastasya kar«ata÷ k«etramaï¬alam / ahaæ kilotthità bhittvà jagatÅæ n­pate÷ sutà // RamS_2,110.27 // sa mÃæ d­«Âvà narapatir mu«Âivik«epatatpara÷ / pÃæÓuguïÂhitasarvÃÇgÅæ vismito janako 'bhavat // RamS_2,110.28 // anapatyena ca snehÃd aÇkam Ãropya ca svayam / mameyaæ tanayety uktvà sneho mayi nipÃtita÷ // RamS_2,110.29 // antarik«e ca vÃg uktÃpratimÃmÃnu«Å kila / evam etan narapate dharmeïa tanayà tava // RamS_2,110.30 // tata÷ prah­«Âo dharmÃtmà pità me mithilÃdhipa÷ / avÃpto vipulÃm ­ddhiæ mÃm avÃpya narÃdhipa÷ // RamS_2,110.31 // dattà cÃsmÅ«Âavad devyai jye«ÂhÃyai puïyakarmaïà / tayà saæbhÃvità cÃsmi snigdhayà mÃt­sauh­dÃt // RamS_2,110.32 // patisaæyogasulabhaæ vayo d­«Âvà tu me pità / cintÃm abhyagamad dÅno vittanÃÓÃd ivÃdhana÷ // RamS_2,110.33 // sad­ÓÃc cÃpak­«ÂÃc ca loke kanyÃpità janÃt / pradhar«aïÃm avÃpnoti ÓakreïÃpi samo bhuvi // RamS_2,110.34 // tÃæ dhar«aïÃm adÆrasthÃæ saæd­ÓyÃtmani pÃrthiva÷ / cintÃrïavagata÷ pÃraæ nÃsasÃdÃplavo yathà // RamS_2,110.35 // ayonijÃæ hi mÃæ j¤Ãtvà nÃdhyagacchat sa cintayan / sad­Óaæ cÃnurÆpaæ ca mahÅpÃla÷ patiæ mama // RamS_2,110.36 // tasya buddhir iyaæ jÃtà cintayÃnasya saætatam / svayaæ varaæ tanÆjÃyÃ÷ kari«yÃmÅti dhÅmata÷ // RamS_2,110.37 // mahÃyaj¤e tadà tasya varuïena mahÃtmanà / dattaæ dhanurvaraæ prÅtyà tÆïÅ cÃk«ayasÃyakau // RamS_2,110.38 // asaæcÃlyaæ manu«yaiÓ ca yatnenÃpi ca gauravÃt / tan na Óaktà namayituæ svapne«v api narÃdhipÃ÷ // RamS_2,110.39 // tad dhanu÷ prÃpya me pitrà vyÃh­taæ satyavÃdinà / samavÃye narendrÃïÃæ pÆrvam Ãmantrya pÃrthivÃn // RamS_2,110.40 // idaæ ca dhanur udyamya sajyaæ ya÷ kurute nara÷ / tasya me duhità bhÃryà bhavi«yati na saæÓaya÷ // RamS_2,110.41 // tac ca d­«Âvà dhanu÷Óre«Âhaæ gauravÃd girisaænibham / abhivÃdya n­pà jagmur aÓaktÃs tasya tolane // RamS_2,110.42 // sudÅrghasya tu kÃlasya rÃghavo 'yaæ mahÃdyuti÷ / viÓvÃmitreïa sahito yaj¤aæ dra«Âuæ samÃgata÷ // RamS_2,110.43 // lak«maïena saha bhrÃtrà rÃma÷ satyaparÃkrama÷ / viÓvÃmitras tu dharmÃtmà mama pitrà supÆjita÷ // RamS_2,110.44 // provÃca pitaraæ tatra bhrÃtarau rÃmalak«maïau / sutau daÓarathasyemau dhanurdarÓanakÃÇk«iïau / ity uktas tena vipreïa tad dhanu÷ samupÃnayat // RamS_2,110.45 //* nime«ÃntaramÃtreïa tad Ãnamya sa vÅryavÃn / jyÃæ samÃropya jhaÂiti pÆrayÃmÃsa vÅryavÃn // RamS_2,110.46 // tena pÆrayatà vegÃn madhye bhagnaæ dvidhà dhanu÷ / tasya Óabdo 'bhavad bhÅma÷ patitasyÃÓaner iva // RamS_2,110.47 // tato 'haæ tatra rÃmÃya pitrà satyÃbhisaædhinà / udyatà dÃtum udyamya jalabhÃjanam uttamam // RamS_2,110.48 // dÅyamÃnÃæ na tu tadà pratijagrÃha rÃghava÷ / avij¤Ãya pituÓ chandam ayodhyÃdhipate÷ prabho÷ // RamS_2,110.49 // tata÷ ÓvaÓuram Ãmantrya v­ddhaæ daÓarathaæ n­pam / mama pitrà ahaæ dattà rÃmÃya viditÃtmane // RamS_2,110.50 // mama caivÃnujà sÃdhvÅ Ærmilà priyadarÓanà / bhÃryÃrthe lak«maïasyÃpi dattà pitrà mama svayam // RamS_2,110.51 // evaæ dattÃsmi rÃmÃya tadà tasmin svayaævare / anuraktà ca dharmeïa patiæ vÅryavatÃæ varam // RamS_2,110.52 // _________________________________________________________________ RÃmÃyaïa, AyodhyÃkÃï¬a, 111 anasÆyà tu dharmaj¤Ã Órutvà tÃæ mahatÅæ kathÃm / parya«vajata bÃhubhyÃæ Óirasy ÃghrÃya maithilÅm // RamS_2,111.1 // vyaktÃk«arapadaæ citraæ bhëitaæ madhuraæ tvayà / yathà svayaævaraæ v­ttaæ tat sarvaæ hi Órutaæ mayà // RamS_2,111.2 // rame 'haæ kathayà te tu d­¬haæ madhurabhëiïi / ravir astaæ gata÷ ÓrÅmÃn upohya rajanÅæ ÓivÃm // RamS_2,111.3 // divasaæ pratikÅrïÃnÃm ÃhÃrÃrthaæ patatriïÃm / saædhyÃkÃle nilÅnÃnÃæ nidrÃrthaæ ÓrÆyate dhvani÷ // RamS_2,111.4 // ete cÃpy abhi«ekÃrdrà munaya÷ phalaÓodhanÃ÷ / sahità upavartante salilÃplutavalkalÃ÷ // RamS_2,111.5 // ­«ÅïÃm agnihotre«u hute«u vidhipurvakam / kapotÃÇgÃruïo dhÆmo d­Óyate pavanoddhata÷ // RamS_2,111.6 // alpaparïà hi taravo ghanÅbhÆtÃ÷ samantata÷ / viprak­«Âe 'pi ye deÓe na prakÃÓanti vai diÓa÷ // RamS_2,111.7 // rajanÅcarasattvÃni pracaranti samantata÷ / tapovanam­gà hy ete veditÅrthe«u Óerate // RamS_2,111.8 // samprav­ttà niÓà sÅte nak«atrasamalaæk­tà / jyotsnÃprÃvaraïaÓ candro d­Óyate 'bhyudito 'mbare // RamS_2,111.9 // gamyatÃm anujÃnÃmi rÃmasyÃnucarÅ bhava / kathayantyà hi madhuraæ tvayÃhaæ parito«ità // RamS_2,111.10 // alaækuru ca tÃvat tvaæ pratyak«aæ mama maithili / prÅtiæ janaya me vatsa divyÃlaækÃraÓobhinÅ // RamS_2,111.11 // sà tadà samalaæk­tya sÅtà surasutopamà / praïamya Óirasà tasyai rÃmaæ tv abhimukhÅ yayau // RamS_2,111.12 // tathà tu bhÆ«itÃæ sÅtÃæ dadarÓa vadatÃæ vara÷ / rÃghava÷ prÅtidÃnena tapasvinyà jahar«a ca // RamS_2,111.13 // nyavedayat tata÷ sarvaæ sÅtà rÃmÃya maithilÅ / prÅtidÃnaæ tapasvinyà vasanÃbharaïasrajÃm // RamS_2,111.14 // prah­«Âas tv abhavad rÃmo lak«maïaÓ ca mahÃratha÷ / maithilyÃ÷ satkriyÃæ d­«Âvà mÃnu«e«u sudurlabhÃm // RamS_2,111.15 // tatas tÃæ ÓarvarÅæ prÅta÷ puïyÃæ ÓaÓinibhÃnana÷ / arcitas tÃpasai÷ siddhair uvÃsa raghunandana÷ // RamS_2,111.16 // tasyÃæ rÃtryÃæ vyatÅtÃyÃm abhi«icya hutÃgnikÃn / Ãp­cchetÃæ naravyÃghrau tÃpasÃn vanagocarÃn // RamS_2,111.17 // tÃv Æcus te vanacarÃs tÃpasà dharmacÃriïa÷ / vanasya tasya saæcÃraæ rÃk«asai÷ samabhiplutam // RamS_2,111.18 // e«a panthà mahar«ÅïÃæ phalÃny ÃharatÃæ vane / anena tu vanaæ durgaæ gantuæ rÃghava te k«amam // RamS_2,111.19 // itÅva tai÷ präjalibhis tapasvibhir dvijai÷ k­tasvastyayana÷ paraætapa÷ / vanaæ sabhÃrya÷ praviveÓa rÃghava÷ salak«maïa÷ sÆrya ivÃbhramaï¬alam // RamS_2,111.20 //