Valmiki (trad.): Ramayana: 2. Ayodhyakanda Original input by Muneo Tokunaga Revision by Oliver Hellwig (with occasional minor corrections according to the Southern recension) TEXT WITH PADA MARKERS ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ PADA MARKERS For a four-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ // For a six-pada verse: ........ $ ........ & ........ % ........ \ ........ # ........ // kasyacit tv atha kàlasya $ ràjà da÷arathaþ sutam & bharataü kekayãputram % abravãd raghunandanaþ // Ram_2,1.1 // ayaü kekayaràjasya $ putro vasati putraka & tvàü netum àgato vãra % yudhàjin màtulas tava // Ram_2,1.2 // ÷rutvà da÷arathasyaitad $ bharataþ kekayãsutaþ & gamanàyàbhicakràma % ÷atrughnasahitas tadà // Ram_2,1.3 // àpçcchya pitaraü ÷åro $ ràmaü càkliùñakàriõam & màtéü÷ càpi nara÷reùñhaþ % ÷atrughnasahito yayau // Ram_2,1.4 // yudhàjit pràpya bharataü $ sa÷atrughnaü praharùitaþ & svapuraü pràvi÷ad vãraþ % pità tasya tutoùa ha // Ram_2,1.5 // sa tatra nyavasad bhràtrà $ saha satkàrasatkçtaþ & màtulenà÷vapatinà % putrasnehena làlitaþ // Ram_2,1.6 // tatràpi nivasantau tau $ tarpyamàõau ca kàmataþ & bhràtarau smaratàü vãrau % vçddhaü da÷arathaü nçpam // Ram_2,1.7 // ràjàpi tau mahàtejàþ $ sasmàra proùitau sutau & ubhau bharata÷atrughnau % mahendravaruõopamau // Ram_2,1.8 // sarva eva tu tasyeùñà÷ $ catvàraþ puruùarùabhàþ & sva÷arãràd vinirvçttà÷ % catvàra iva bàhavaþ // Ram_2,1.9 // teùàm api mahàtejà $ ràmo ratikaraþ pituþ & svayambhår iva bhåtànàü % babhåva guõavattaraþ // Ram_2,1.10 // gate ca bharate ràmo $ lakùmaõa÷ ca mahàbalaþ & pitaraü devasaükà÷aü % påjayàmàsatus tadà // Ram_2,1.11 // pitur àj¤àü puraskçtya $ paurakàryàõi sarva÷aþ & cakàra ràmo dharmàtmà % priyàõi ca hitàni ca // Ram_2,1.12 // màtçbhyo màtçkàryàõi $ kçtvà paramayantritaþ & guråõàü gurukàryàõi % kàle kàle 'nvavaikùata // Ram_2,1.13 // evaü da÷arathaþ prãto $ bràhmaõà naigamàs tathà & ràmasya ÷ãlavçttena % sarve viùayavàsinaþ // Ram_2,1.14 // sa hi nityaü pra÷àntàtmà $ mçdupårvaü ca bhàùate & ucyamàno 'pi paruùaü % nottaraü pratipadyate // Ram_2,1.15 // kathaücid upakàreõa $ kçtenaikena tuùyati & na smaraty apakàràõàü % ÷atam apy àtmavattayà // Ram_2,1.16 // ÷ãlavçddhair j¤ànavçddhair $ vayovçddhai÷ ca sajjanaiþ & kathayann àsta vai nityam % astrayogyàntareùv api // Ram_2,1.17 // kalyàõàbhijanaþ sàdhur $ adãnaþ satyavàg çjuþ & vçddhair abhivinãta÷ ca % dvijair dharmàrthadar÷ibhiþ // Ram_2,1.18 // dharmàrthakàmatattvaj¤aþ $ smçtimàn pratibhàvanàn & laukike samayàcare % kçtakalpo vi÷àradaþ // Ram_2,1.19 // ÷àstraj¤a÷ ca kçtaj¤a÷ ca $ puruùàntarakovidaþ & yaþ pragrahànugrahayor % yathànyàyaü vicakùaõaþ // Ram_2,1.20 // àyakarmaõy upàyaj¤aþ $ saüdçùñavyayakarmavit & ÷raiùñhyaü ÷àstrasamåheùu % pràpto vyàmi÷rakeùv api // Ram_2,1.21 // arthadharmau ca saügçhya $ sukhatantro na càlasaþ & vaihàrikàõàü ÷ilpànàü % vij¤àtàrthavibhàgavit // Ram_2,1.22 // àrohe vinaye caiva $ yukto vàraõavàjinàm & dhanurvedavidàü ÷reùñho % loke 'tirathasaümataþ // Ram_2,1.23 // abhiyàtà prahartà ca $ senànayavi÷àradaþ & apradhçùya÷ ca saügràme % kruddhair api suràsuraiþ // Ram_2,1.24 // anasåyo jitakrodho $ na dçpto na ca matsarã & na càvamantà bhåtànàü % na ca kàlava÷ànugaþ // Ram_2,1.25 // evaü ÷reùñhair guõair yuktaþ $ prajànàü pàrthivàtmajaþ & saümatas triùu lokeùu % vasudhàyàþ kùamàguõaiþ \ buddhyà bçhaspates tulyo # vãryeõàpi ÷acãpateþ // Ram_2,1.26 // tathà sarvaprajàkàntaiþ $ prãtisaüjananaiþ pituþ & guõair viruruce ràmo % dãptaþ sårya ivàü÷ubhiþ // Ram_2,1.27 // tam evaüvçttasampannam $ apradhçùyaparàkramam & lokapàlopamaü nàtham % akàmayata medinã // Ram_2,1.28 // etais tu bahubhir yuktaü $ guõair anupamaiþ sutam & dçùñvà da÷aratho ràjà % cakre cintàü paraütapaþ // Ram_2,1.29 // eùà hy asya parà prãtir $ hçdi samparivartate & kadà nàma sutaü drakùyàmy % abhiùiktam ahaü priyam // Ram_2,1.30 // vçddhikàmo hi lokasya $ sarvabhåtànukampanaþ & mattaþ priyataro loke % parjanya iva vçùñimàn // Ram_2,1.31 // yama÷akrasamo vãrye $ bçhaspatisamo matau & mahãdharasamo dhçtyàü % matta÷ ca guõavattaraþ // Ram_2,1.32 // mahãm aham imàü kçtsnàm $ adhitiùñhantam àtmajam & anena vayasà dçùñvà % yathà svargam avàpnuyàm // Ram_2,1.33 // taü samãkùya mahàràjo $ yuktaü samuditair guõaiþ & ni÷citya sacivaiþ sàrdhaü % yuvaràjam amanyata // Ram_2,1.34 // nànànagaravàstavyàn $ pçthagjànapadàn api & samàninàya medinyàþ % pradhànàn pçthivãpatiþ // Ram_2,1.35 // atha ràjavitãrõeùu $ vividheùv àsaneùu ca & ràjànam evàbhimukhà % niùedur niyatà nçpàþ // Ram_2,1.36 // sa labdhamànair vinayànvitair nçpaiþ $ puràlayair jànapadai÷ ca mànavaiþ & upopaviùñair nçpatir vçto babhau % sahasracakùur bhagavàn ivàmaraiþ // Ram_2,1.37 // _________________________________________________________________ tataþ pariùadaü sarvàm $ àmantrya vasudhàdhipaþ & hitam uddharùaõaü cedam % uvàcàpratimaü vacaþ // Ram_2,2.1 // dundubhisvanakalpena $ gambhãreõànunàdinà & svareõa mahatà ràjà % jãmåta iva nàdayan // Ram_2,2.2 // so 'ham ikùvàkubhiþ pårvair $ narendraiþ paripàlitam & ÷reyasà yoktukàmo 'smi % sukhàrham akhilaü jagat // Ram_2,2.3 // mayàpy àcaritaü pårvaiþ $ panthànam anugacchatà & prajà nityam atandreõa % yathà÷akty abhirakùatà // Ram_2,2.4 // idaü ÷arãraü kçtsnasya $ lokasya caratà hitam & pàõóur asyàtapatrasya % chàyàyàü jaritaü mayà // Ram_2,2.5 // pràpya varùasahasràõi $ bahåny àyåüùi jãvitaþ & jãrõasyàsya ÷arãrasya % vi÷ràntim abhirocaye // Ram_2,2.6 // ràjaprabhàvajuùñàü hi $ durvahàm ajitendriyaiþ & pari÷rànto 'smi lokasya % gurvãü dharmadhuraü vahan // Ram_2,2.7 // so 'haü vi÷ramam icchàmi $ putraü kçtvà prajàhite & saünikçùñàn imàn sarvàn % anumànya dvijarùabhàn // Ram_2,2.8 // anujàto hi me sarvair $ guõair jyeùñho mamàtmajaþ & puraüdarasamo vãrye % ràmaþ parapuraüjayaþ // Ram_2,2.9 // taü candram iva puùyeõa $ yuktaü dharmabhçtàü varam & yauvaràjyena yoktàsmi % prãtaþ puruùapuügavam // Ram_2,2.10 // anuråpaþ sa vo nàtho $ lakùmãvàül lakùmaõàgrajaþ & trailokyam api nàthena % yena syàn nàthavattaram // Ram_2,2.11 // anena ÷reyasà sadyaþ $ saüyojyàham imàü mahãm & gatakle÷o bhaviùyàmi % sute tasmin nive÷ya vai // Ram_2,2.12 // iti bruvantaü muditàþ $ pratyanandan nçpà nçpam & vçùñimantaü mahàmeghaü % nardantam iva barhiõaþ // Ram_2,2.13 // tasya dharmàrthaviduùo $ bhàvam àj¤àya sarva÷aþ & åcu÷ ca manasà j¤àtvà % vçddhaü da÷arathaü nçpam // Ram_2,2.14 // anekavarùasàhasro $ vçddhas tvam asi pàrthiva & sa ràmaü yuvaràjànam % abhiùi¤casva pàrthivam // Ram_2,2.15 // iti tadvacanaü ÷rutvà $ ràjà teùàü manaþpriyam & ajànann iva jij¤àsur % idaü vacanam abravãt // Ram_2,2.16 // kathaü nu mayi dharmeõa $ pçthivãm anu÷àsati & bhavanto draùñum icchanti % yuvaràjaü mamàtmajam // Ram_2,2.17 // te tam åcur mahàtmànaü $ paurajànapadaiþ saha & bahavo nçpa kalyàõà % guõàþ putrasya santi te // Ram_2,2.18 // divyair guõaiþ ÷akrasamo $ ràmaþ satyaparàkramaþ & ikùvàkubhyo hi sarvebhyo % 'py atirakto vi÷àmpate // Ram_2,2.19 // ràmaþ satpuruùo loke $ satyadharmaparàyaõaþ & dharmaj¤aþ satyasaüdha÷ ca % ÷ãlavàn anasåyakaþ // Ram_2,2.20 // kùàntaþ sàntvayità ÷lakùõaþ $ kçtaj¤o vijitendriyaþ & mçdu÷ ca sthiracitta÷ ca % sadà bhavyo 'nasåyakaþ // Ram_2,2.21 // priyavàdã ca bhåtànàü $ satyavàdã ca ràghavaþ & bahu÷rutànàü vçddhànàü % bràhmaõànàm upàsità // Ram_2,2.22 // tenàsyehàtulà kãrtir $ ya÷as teja÷ ca vardhate & devàsuramanuùyàõàü % sarvàstreùu vi÷àradaþ // Ram_2,2.23 // yadà vrajati saügràmaü $ gràmàrthe nagarasya và & gatvà saumitrisahito % nàvijitya nivartate // Ram_2,2.24 // saügràmàt punar àgamya $ ku¤jareõa rathena và & pauràn svajanavan nityaü % ku÷alaü paripçcchati // Ram_2,2.25 // putreùv agniùu dàreùu $ preùya÷iùyagaõeùu ca & nikhilenànupårvyà ca % pità putràn ivaurasàn // Ram_2,2.26 // ÷u÷råùante ca vaþ ÷iùyàþ $ kaccit karmasu daü÷itàþ & iti naþ puruùavyàghraþ % sadà ràmo 'bhibhàùate // Ram_2,2.27 // vyasaneùu manuùyàõàü $ bhç÷aü bhavati duþkhitaþ & utsaveùu ca sarveùu % piteva parituùyati // Ram_2,2.28 // satyavàdã maheùvàso $ vçddhasevã jitendriyaþ & vatsaþ ÷reyasi jàtas te % diùñyàsau tava ràghavaþ \ diùñyà putraguõair yukto # màrãca iva ka÷yapaþ // Ram_2,2.29 // balam àrogyam àyu÷ ca $ ràmasya viditàtmanaþ & à÷aüsate janaþ sarvo % ràùñre puravare tathà // Ram_2,2.30 // abhyantara÷ ca bàhya÷ ca $ paurajànapado janaþ & striyo vçddhàs taruõya÷ ca % sàyampràtaþ samàhitàþ // Ram_2,2.31 // sarvàn devàn namasyanti $ ràmasyàrthe ya÷asvinaþ & teùàm àyàcitaü deva % tvatprasàdàt samçdhyatàm // Ram_2,2.32 // ràmam indãvara÷yàmaü $ sarva÷atrunibarhaõam & pa÷yàmo yauvaràjyasthaü % tava ràjottamàtmajam // Ram_2,2.33 // taü devadevopamam àtmajaü te $ sarvasya lokasya hite niviùñam & hitàya naþ kùipram udàrajuùñaü % mudàbhiùektuü varada tvam arhasi // Ram_2,2.34 // _________________________________________________________________ teùàm a¤jalipadmàni $ pragçhãtàni sarva÷aþ & pratigçhyàbravãd ràjà % tebhyaþ priyahitaü vacaþ // Ram_2,3.1 // aho 'smi paramaprãtaþ $ prabhàva÷ càtulo mama & yan me jyeùñhaü priyaü putraü % yauvaràjyastham icchatha // Ram_2,3.2 // iti pratyarcya tàn ràjà $ bràhmaõàn idam abravãt & vasiùñhaü vàmadevaü ca % teùàm evopa÷çõvatàm // Ram_2,3.3 // caitraþ ÷rãmàn ayaü màsaþ $ puõyaþ puùpitakànanaþ & yauvaràjyàya ràmasya % sarvam evopakalpyatàm // Ram_2,3.4 // kçtam ity eva càbråtàm $ abhigamya jagatpatim & yathoktavacanaü prãtau % harùayuktau dvijarùabhau // Ram_2,3.5 // tataþ sumantraü dyutimàn $ ràjà vacanam abravãt & ràmaþ kçtàtmà bhavatà % ÷ãghram ànãyatàm iti // Ram_2,3.6 // sa tatheti pratij¤àya $ sumantro ràja÷àsanàt & ràmaü tatrànayàücakre % rathena rathinàü varam // Ram_2,3.7 // atha tatra samàsãnàs $ tadà da÷arathaü nçpam & pràcyodãcyàþ pratãcyà÷ ca % dàkùiõàtyà÷ ca bhåmipàþ // Ram_2,3.8 // mlecchà÷ càryà÷ ca ye cànye $ vana÷ailàntavàsinaþ & upàsàücakrire sarve % taü devà iva vàsavam // Ram_2,3.9 // teùàü madhye sa ràjarùir $ marutàm iva vàsavaþ & pràsàdastho rathagataü % dadar÷àyàntam àtmajam // Ram_2,3.10 // gandharvaràjapratimaü $ loke vikhyàtapauruùam & dãrghabàhuü mahàsattvaü % mattamàtaügagàminam // Ram_2,3.11 // candrakàntànanaü ràmam $ atãva priyadar÷anam & råpaudàryaguõaiþ puüsàü % dçùñicittàpahàriõam // Ram_2,3.12 // gharmàbhitaptàþ parjanyaü $ hlàdayantam iva prajàþ & na tatarpa samàyàntaü % pa÷yamàno naràdhipaþ // Ram_2,3.13 // avatàrya sumantras taü $ ràghavaü syandanottamàt & pituþ samãpaü gacchantaü % prà¤jaliþ pçùñhato 'nvagàt // Ram_2,3.14 // sa taü kailàsa÷çïgàbhaü $ pràsàdaü narapuügavaþ & àruroha nçpaü draùñuü % saha såtena ràghavaþ // Ram_2,3.15 // sa prà¤jalir abhipretya $ praõataþ pitur antike & nàma svaü ÷ràvayan ràmo % vavande caraõau pituþ // Ram_2,3.16 // taü dçùñvà praõataü pàr÷ve $ kçtà¤jalipuñaü nçpaþ & gçhyà¤jalau samàkçùya % sasvaje priyam àtmajam // Ram_2,3.17 // tasmai càbhyudyataü ÷rãmàn $ maõikà¤canabhåùitam & dide÷a ràjà ruciraü % ràmàya paramàsanam // Ram_2,3.18 // tad àsanavaraü pràpya $ vyadãpayata ràghavaþ & svayeva prabhayà merum % udaye vimalo raviþ // Ram_2,3.19 // tena vibhràjità tatra $ sà sabhàbhivyarocata & vimalagrahanakùatrà % ÷àradã dyaur ivendunà // Ram_2,3.20 // taü pa÷yamàno nçpatis $ tutoùa priyam àtmajam & alaükçtam ivàtmànam % àdar÷atalasaüsthitam // Ram_2,3.21 // sa taü sasmitam àbhàùya $ putraü putravatàü varaþ & uvàcedaü vaco ràjà % devendram iva ka÷yapaþ // Ram_2,3.22 // jyeùñhàyàm asi me patnyàü $ sadç÷yàü sadç÷aþ sutaþ & utpannas tvaü guõa÷reùñho % mama ràmàtmajaþ priyaþ // Ram_2,3.23 // tvayà yataþ prajà÷ cemàþ $ svaguõair anura¤jitàþ & tasmàt tvaü puùyayogena % yauvaràjyam avàpnuhi // Ram_2,3.24 // kàmatas tvaü prakçtyaiva $ vinãto guõavàn asi & guõavaty api tu snehàt % putra vakùyàmi te hitam // Ram_2,3.25 // bhåyo vinayam àsthàya $ bhava nityaü jitendriyaþ & kàmakrodhasamutthàni % tyajethà vyasanàni ca // Ram_2,3.26 // parokùayà vartamàno $ vçttyà pratyakùayà tathà & amàtyaprabhçtãþ sarvàþ % prakçtã÷ cànura¤jaya // Ram_2,3.27 // tuùñànuraktaprakçtir $ yaþ pàlayati medinãm & tasya nandanti mitràõi % labdhvàmçtam ivàmaràþ \ tasmàt putra tvam àtmànaü # niyamyaiva samàcara // Ram_2,3.28 // tac chrutvà suhçdas tasya $ ràmasya priyakàriõaþ & tvaritàþ ÷ãghram abhyetya % kausalyàyai nyavedayan // Ram_2,3.29 // sà hiraõyaü ca gà÷ caiva $ ratnàni vividhàni ca & vyàdide÷a priyàkhyebhyaþ % kausalyà pramadottamà // Ram_2,3.30 // athàbhivàdya ràjànaü $ ratham àruhya ràghavaþ & yayau svaü dyutimad ve÷ma % janaughaiþ pratipåjitaþ // Ram_2,3.31 // te càpi paurà nçpater vacas tac $ chrutvà tadà làbham iveùñam àpya & narendram àmantrya gçhàõi gatvà % devàn samànarcur atãva hçùñàþ // Ram_2,3.32 // _________________________________________________________________ gateùv atha nçpo bhåyaþ $ paureùu saha mantribhiþ & mantrayitvà tata÷ cakre % ni÷cayaj¤aþ sa ni÷cayam // Ram_2,4.1 // ÷va eva puùyo bhavità $ ÷vo 'bhiùecyas tu me sutaþ & ràmo ràjãvatàmràkùo % yauvaràjya iti prabhuþ // Ram_2,4.2 // athàntargçham àvi÷ya $ ràjà da÷arathas tadà & såtam àj¤àpayàmàsa % ràmaü punar ihànaya // Ram_2,4.3 // pratigçhya sa tadvàkyaü $ såtaþ punar upàyayau & ràmasya bhavanaü ÷ãghraü % ràmam ànayituü punaþ // Ram_2,4.4 // dvàþsthair àveditaü tasya $ ràmàyàgamanaü punaþ & ÷rutvaiva càpi ràmas taü % pràptaü ÷aïkànvito 'bhavat // Ram_2,4.5 // prave÷ya cainaü tvaritaü $ ràmo vacanam abravãt & yad àgamanakçtyaü te % bhåyas tad bråhy a÷eùataþ // Ram_2,4.6 // tam uvàca tataþ såto $ ràjà tvàü draùñum icchati & ÷rutvà pramàõam atra tvaü % gamanàyetaràya và // Ram_2,4.7 // iti såtavacaþ ÷rutvà $ ràmo 'tha tvarayànvitaþ & prayayau ràjabhavanaü % punar draùñuü nare÷varam // Ram_2,4.8 // taü ÷rutvà samanupràptaü $ ràmaü da÷aratho nçpaþ & prave÷ayàmàsa gçhaü % vivikùuþ priyam uttamam // Ram_2,4.9 // pravi÷ann eva ca ÷rãmàn $ ràghavo bhavanaü pituþ & dadar÷a pitaraü dåràt % praõipatya kçtà¤jaliþ // Ram_2,4.10 // praõamantaü samutthàpya $ taü pariùvajya bhåmipaþ & pradi÷ya càsmai ruciram % àsanaü punar abravãt // Ram_2,4.11 // ràma vçddho 'smi dãrghàyur $ bhuktà bhogà mayepsitàþ & annavadbhiþ kratu÷atais % tatheùñaü bhåridakùiõaiþ // Ram_2,4.12 // jàtam iùñam apatyaü me $ tvam adyànupamaü bhuvi & dattam iùñam adhãtaü ca % mayà puruùasattama // Ram_2,4.13 // anubhåtàni ceùñàni $ mayà vãra sukhàni ca & devarùipitçvipràõàm % ançõo 'smi tathàtmanaþ // Ram_2,4.14 // na kiücin mama kartavyaü $ tavànyatràbhiùecanàt & ato yat tvàm ahaü bråyàü % tan me tvaü kartum arhasi // Ram_2,4.15 // adya prakçtayaþ sarvàs $ tvàm icchanti naràdhipam & atas tvàü yuvaràjànam % abhiùekùyàmi putraka // Ram_2,4.16 // api càdyà÷ubhàn ràma $ svapnàn pa÷yàmi dàruõàn & sanirghàtà maholkà÷ ca % patantãha mahàsvanàþ // Ram_2,4.17 // avaùñabdhaü ca me ràma $ nakùatraü dàruõair grahaiþ & àvedayanti daivaj¤àþ % såryàïgàrakaràhubhiþ // Ram_2,4.18 // pràyeõa hi nimittànàm $ ãdç÷ànàü samudbhave & ràjà và mçtyum àpnoti % ghoràü vàpadam çcchati // Ram_2,4.19 // tad yàvad eva me ceto $ na vimuhyati ràghava & tàvad evàbhiùi¤casva % calà hi pràõinàü matiþ // Ram_2,4.20 // adya candro 'bhyupagataþ $ puùyàt pårvaü punar vasum & ÷vaþ puùyayogaü niyataü % vakùyante daivacintakàþ // Ram_2,4.21 // tatra puùye 'bhiùi¤casva $ manas tvarayatãva màm & ÷vas tvàham abhiùekùyàmi % yauvaràjye paraütapa // Ram_2,4.22 // tasmàt tvayàdya vratinà $ ni÷eyaü niyatàtmanà & saha vadhvopavastavyà % darbhaprastara÷àyinà // Ram_2,4.23 // suhçda÷ càpramattàs tvàü $ rakùantv adya samantataþ & bhavanti bahuvighnàni % kàryàõy evaüvidhàni hi // Ram_2,4.24 // viproùita÷ ca bharato $ yàvad eva puràd itaþ & tàvad evàbhiùekas te % pràptakàlo mato mama // Ram_2,4.25 // kàmaü khalu satàü vçtte $ bhràtà te bharataþ sthitaþ & jyeùñhànuvartã dharmàtmà % sànukro÷o jitendriyaþ // Ram_2,4.26 // kiü tu cittaü manuùyàõàm $ anityam iti me matiþ & satàü ca dharmanityànàü % kçta÷obhi ca ràghava // Ram_2,4.27 // ity uktaþ so 'bhyanuj¤àtaþ $ ÷vobhàviny abhiùecane & vrajeti ràmaþ pitaram % abhivàdyàbhyayàd gçham // Ram_2,4.28 // pravi÷ya càtmano ve÷ma $ ràj¤oddiùñe 'bhiùecane & tasmin kùaõe vinirgatya % màtur antaþpuraü yayau // Ram_2,4.29 // tatra tàü pravaõàm eva $ màtaraü kùaumavàsinãm & vàgyatàü devatàgàre % dadar÷a yàcatãü ÷riyam // Ram_2,4.30 // pràg eva càgatà tatra $ sumitrà lakùmaõas tathà & sãtà cànàyità ÷rutvà % priyaü ràmàbhiùecanam // Ram_2,4.31 // tasmin kàle hi kausalyà $ tasthàv àmãlitekùaõà & sumitrayànvàsyamànà % sãtayà lakùmaõena ca // Ram_2,4.32 // ÷rutvà puùyeõa putrasya $ yauvaràjyàbhiùecanam & pràõàyàmena puruùaü % dhyàyamànà janàrdanam // Ram_2,4.33 // tathà saniyamàm eva $ so 'bhigamyàbhivàdya ca & uvàca vacanaü ràmo % harùayaüs tàm idaü tadà // Ram_2,4.34 // amba pitrà niyukto 'smi $ prajàpàlanakarmaõi & bhavità ÷vo 'bhiùeko me % yathà me ÷àsanaü pituþ // Ram_2,4.35 // sãtayàpy upavastavyà $ rajanãyaü mayà saha & evam çtvigupàdhyàyaiþ % saha màm uktavàn pità // Ram_2,4.36 // yàni yàny atra yogyàni $ ÷vobhàviny abhiùecane & tàni me maïgalàny adya % vaidehyà÷ caiva kàraya // Ram_2,4.37 // etac chrutvà tu kausalyà $ cirakàlàbhikàïkùitam & harùabàùpakalaü vàkyam % idaü ràmam abhàùata // Ram_2,4.38 // vatsa ràma ciraü jãva $ hatàs te paripanthinaþ & j¤àtãn me tvaü ÷riyà yuktaþ % sumitràyà÷ ca nandaya // Ram_2,4.39 // kalyàõe bata nakùatre $ mayi jàto 'si putraka & yena tvayà da÷aratho % guõair àràdhitaþ pità // Ram_2,4.40 // amoghaü bata me kùàntaü $ puruùe puùkarekùaõe & yeyam ikùvàkuràjya÷rãþ % putra tvàü saü÷rayiùyati // Ram_2,4.41 // ity evam ukto màtredaü $ ràmo bhràtaram abravãt & prà¤jaliü prahvam àsãnam % abhivãkùya smayann iva // Ram_2,4.42 // lakùmaõemàü mayà sàrdhaü $ pra÷àdhi tvaü vasuüdharàm & dvitãyaü me 'ntaràtmànaü % tvàm iyaü ÷rãr upasthità // Ram_2,4.43 // saumitre bhuïkùva bhogàüs tvam $ iùñàn ràjyaphalàni ca & jãvitaü ca hi ràjyaü ca % tvadartham abhikàmaye // Ram_2,4.44 // ity uktvà lakùmaõaü ràmo $ màtaràv abhivàdya ca & abhyanuj¤àpya sãtàü ca % jagàma svaü nive÷anam // Ram_2,4.45 // _________________________________________________________________ saüdi÷ya ràmaü nçpatiþ $ ÷vobhàviny abhiùecane & purohitaü samàhåya % vasiùñham idam abravãt // Ram_2,5.1 // gacchopavàsaü kàkutsthaü $ kàrayàdya tapodhana & ÷rãya÷oràjyalàbhàya % vadhvà saha yatavratam // Ram_2,5.2 // tatheti ca sa ràjànam $ uktvà vedavidàü varaþ & svayaü vasiùñho bhagavàn % yayau ràmanive÷anam // Ram_2,5.3 // sa ràmabhavanaü pràpya $ pàõóuràbhraghanaprabham & tisraþ kakùyà rathenaiva % vive÷a munisattamaþ // Ram_2,5.4 // tam àgatam çùiü ràmas $ tvarann iva sasaübhramaþ & mànayiùyan sa mànàrhaü % ni÷cakràma nive÷anàt // Ram_2,5.5 // abhyetya tvaramàõa÷ ca $ rathàbhyà÷aü manãùiõaþ & tato 'vatàrayàmàsa % parigçhya rathàt svayam // Ram_2,5.6 // sa cainaü pra÷ritaü dçùñvà $ sambhàùyàbhiprasàdya ca & priyàrhaü harùayan ràmam % ity uvàca purohitaþ // Ram_2,5.7 // prasannas te pità ràma $ yauvaràjyam avàpsyasi & upavàsaü bhavàn adya % karotu saha sãtayà // Ram_2,5.8 // pràtas tvàm abhiùektà hi $ yauvaràjye naràdhipaþ & pità da÷arathaþ prãtyà % yayàtiü nahuùo yathà // Ram_2,5.9 // ity uktvà sa tadà ràmam $ upavàsaü yatavratam & mantravat kàrayàmàsa % vaidehyà sahitaü muniþ // Ram_2,5.10 // tato yathàvad ràmeõa $ sa ràj¤o gurur arcitaþ & abhyanuj¤àpya kàkutsthaü % yayau ràmanive÷anàt // Ram_2,5.11 // suhçdbhis tatra ràmo 'pi $ tàn anuj¤àpya sarva÷aþ & sabhàjito vive÷àtha % tàn anuj¤àpya sarva÷aþ // Ram_2,5.12 // hçùñanàrãnarayutaü $ ràmave÷ma tadà babhau & yathà mattadvijagaõaü % praphullanalinaü saraþ // Ram_2,5.13 // sa ràjabhavanaprakhyàt $ tasmàd ràmanive÷anàt & nirgatya dadç÷e màrgaü % vasiùñho janasaüvçtam // Ram_2,5.14 // vçndavçndair ayodhyàyàü $ ràjamàrgàþ samantataþ & babhåvur abhisaübàdhàþ % kutåhalajanair vçtàþ // Ram_2,5.15 // janavçndormisaügharùa- $ harùasvanavatas tadà & babhåva ràjamàrgasya % sàgarasyeva nisvanaþ // Ram_2,5.16 // siktasaümçùñarathyà hi $ tad ahar vanamàlinã & àsãd ayodhyà nagarã % samucchritagçhadhvajà // Ram_2,5.17 // tadà hy ayodhyànilayaþ $ sastrãbàlàbalo janaþ & ràmàbhiùekam àkàïkùann % àkàïkùann udayaü raveþ // Ram_2,5.18 // prajàlaükàrabhåtaü ca $ janasyànandavardhanam & utsuko 'bhåj jano draùñuü % tam ayodhyàmahotsavam // Ram_2,5.19 // evaü taü janasambàdhaü $ ràjamàrgaü purohitaþ & vyåhann iva janaughaü taü % ÷anai ràjakulaü yayau // Ram_2,5.20 // sitàbhra÷ikharaprakhyaü $ pràsàdam adhiruhya saþ & samiyàya narendreõa % ÷akreõeva bçhaspatiþ // Ram_2,5.21 // tam àgatam abhiprekùya $ hitvà ràjàsanaü nçpaþ & papraccha sa ca tasmai tat % kçtam ity abhyavedayat // Ram_2,5.22 // guruõà tv abhyanuj¤àto $ manujaughaü visçjya tam & vive÷àntaþpuraü ràjà % siüho giriguhàm iva // Ram_2,5.23 // tad agryaveùapramadàjanàkulaü $ mahendrave÷mapratimaü nive÷anam & vidãpayaü÷ càru vive÷a pàrthivaþ % ÷a÷ãva tàràgaõasaükulaü nabhaþ // Ram_2,5.24 // _________________________________________________________________ gate purohite ràmaþ $ snàto niyatamànasaþ & saha patnyà vi÷àlàkùyà % nàràyaõam upàgamat // Ram_2,6.1 // pragçhya ÷irasà pàtrãü $ haviùo vidhivat tadà & mahate daivatàyàjyaü % juhàva jvalite 'nale // Ram_2,6.2 // ÷eùaü ca haviùas tasya $ prà÷yà÷àsyàtmanaþ priyam & dhyàyan nàràyaõaü devaü % svàstãrõe ku÷asaüstare // Ram_2,6.3 // vàgyataþ saha vaidehyà $ bhåtvà niyatamànasaþ & ÷rãmaty àyatane viùõoþ % ÷i÷ye naravaràtmajaþ // Ram_2,6.4 // ekayàmàva÷iùñàyàü $ ràtryàü prativibudhya saþ & alaükàravidhiü kçtsnaü % kàrayàmàsa ve÷manaþ // Ram_2,6.5 // tatra ÷çõvan sukhà vàcaþ $ såtamàgadhabandinàm & pårvàü saüdhyàm upàsãno % jajàpa yatamànasaþ // Ram_2,6.6 // tuùñàva praõata÷ caiva $ ÷irasà madhusådanam & vimalakùaumasaüvãto % vàcayàmàsa ca dvijàn // Ram_2,6.7 // teùàü puõyàhaghoùo 'tha $ gambhãramadhuras tadà & ayodhyàü pårayàmàsa % tåryaghoùànunàditaþ // Ram_2,6.8 // kçtopavàsaü tu tadà $ vaidehyà saha ràghavam & ayodhyànilayaþ ÷rutvà % sarvaþ pramudito janaþ // Ram_2,6.9 // tataþ paurajanaþ sarvaþ $ ÷rutvà ràmàbhiùecanam & prabhàtàü rajanãü dçùñvà % cakre ÷obhàü paràü punaþ // Ram_2,6.10 // sitàbhra÷ikharàbheùu $ devatàyataneùu ca & catuùpatheùu rathyàsu % caityeùv aññàlakeùu ca // Ram_2,6.11 // nànàpaõyasamçddheùu $ vaõijàm àpaõeùu ca & kuñumbinàü samçddheùu % ÷rãmatsu bhavaneùu ca // Ram_2,6.12 // sabhàsu caiva sarvàsu $ vçkùeùv àlakùiteùu ca & dhvajàþ samucchrità÷ citràþ % patàkà÷ càbhavaüs tadà // Ram_2,6.13 // nañanartakasaüghànàü $ gàyakànàü ca gàyatàm & manaþkarõasukhà vàcaþ % ÷u÷ruvu÷ ca tatas tataþ // Ram_2,6.14 // ràmàbhiùekayuktà÷ ca $ kathà÷ cakrur mitho janàþ & ràmàbhiùeke sampràpte % catvareùu gçheùu ca // Ram_2,6.15 // bàlà api krãóamànà $ gçhadvàreùu saügha÷aþ & ràmàbhiùekasaüyuktà÷ % cakrur eva mithaþ kathàþ // Ram_2,6.16 // kçtapuùpopahàra÷ ca $ dhåpagandhàdhivàsitaþ & ràjamàrgaþ kçtaþ ÷rãmàn % paurai ràmàbhiùecane // Ram_2,6.17 // prakà÷akaraõàrthaü ca $ ni÷àgamana÷aïkayà & dãpavçkùàüs tathà cakrur % anu rathyàsu sarva÷aþ // Ram_2,6.18 // alaükàraü purasyaivaü $ kçtvà tatpuravàsinaþ & àkàïkùamàõà ràmasya % yauvaràjyàbhiùecanam // Ram_2,6.19 // sametya saügha÷aþ sarve $ catvareùu sabhàsu ca & kathayanto mithas tatra % pra÷a÷aüsur janàdhipam // Ram_2,6.20 // aho mahàtmà ràjàyam $ ikùvàkukulanandanaþ & j¤àtvà yo vçddham àtmànaü % ràmaü ràjye 'hbiùekùyati // Ram_2,6.21 // sarve hy anugçhãtàþ sma $ yan no ràmo mahãpatiþ & ciràya bhavità goptà % dçùñalokaparàvaraþ // Ram_2,6.22 // anuddhatamanà vidvàn $ dharmàtmà bhràtçvatsalaþ & yathà ca bhràtçùu snigdhas % tathàsmàsv api ràghavaþ // Ram_2,6.23 // ciraü jãvatu dharmàtmà $ ràjà da÷aratho 'naghaþ & yatprasàdenàbhiùiktaü % ràmaü drakùyàmahe vayam // Ram_2,6.24 // evaüvidhaü kathayatàü $ pauràõàü ÷u÷ruvus tadà & digbhyo 'pi ÷rutavçttàntàþ % pràptà jànapadà janàþ // Ram_2,6.25 // te tu digbhyaþ purãü pràptà $ draùñuü ràmàbhiùecanam & ràmasya pårayàmàsuþ % purãü jànapadà janàþ // Ram_2,6.26 // janaughais tair visarpadbhiþ $ ÷u÷ruve tatra nisvanaþ & parvasådãrõavegasya % sàgarasyeva nisvanaþ // Ram_2,6.27 // tatas tad indrakùayasaünibhaü puraü $ didçkùubhir jànapadair upàgataiþ & samantataþ sasvanam àkulaü babhau % samudrayàdobhir ivàrõavodakam // Ram_2,6.28 // _________________________________________________________________ j¤àtidàsã yato jàtà $ kaikeyyàs tu sahoùità & pràsàdaü candrasaükà÷am % àruroha yadçcchayà // Ram_2,7.1 // siktaràjapathàü kçtsnàü $ prakãrõakamalotpalàm & ayodhyàü mantharà tasmàt % pràsàdàd anvavaikùata // Ram_2,7.2 // patàkàbhir varàrhàbhir $ dhvajai÷ ca samalaükçtàm & siktàü candanatoyai÷ ca % ÷iraþsnàtajanair vçtàm // Ram_2,7.3 // avidåre sthitàü dçùñvà $ dhàtrãü papraccha mantharà & uttamenàbhisaüyuktà % harùeõàrthaparà satã // Ram_2,7.4 // ràmamàtà dhanaü kiü nu $ janebhyaþ samprayacchati & atimàtraü praharùo 'yaü % kiü janasya ca ÷aüsa me \ kàrayiùyati kiü vàpi # samprahçùño mahãpatiþ // Ram_2,7.5 // vidãryamàõà harùeõa $ dhàtrã paramayà mudà & àcacakùe 'tha kubjàyai % bhåyasãü ràghave ÷riyam // Ram_2,7.6 // ÷vaþ puùyeõa jitakrodhaü $ yauvaràjyena ràghavam & ràjà da÷aratho ràmam % abhiùecayitànagham // Ram_2,7.7 // dhàtryàs tu vacanaü ÷rutvà $ kubjà kùipram amarùità & kailàsa÷ikharàkàràt % pràsàdàd avarohata // Ram_2,7.8 // sà dahyamànà kopena $ mantharà pàpadar÷inã & ÷ayànàm etya kaikeyãm % idaü vacanam abravãt // Ram_2,7.9 // uttiùñha måóhe kiü ÷eùe $ bhayaü tvàm abhivartate & upaplutamahaughena % kim àtmànaü na budhyase // Ram_2,7.10 // aniùñe subhagàkàre $ saubhàgyena vikatthase & calaü hi tava saubhàgyaü % nadyàþ srota ivoùõage // Ram_2,7.11 // evam uktà tu kaikeyã $ ruùñayà paruùaü vacaþ & kubjayà pàpadar÷inyà % viùàdam agamat param // Ram_2,7.12 // kaikeyã tv abravãt kubjàü $ kaccit kùemaü na manthare & viùaõõavadanàü hi tvàü % lakùaye bhç÷aduþkhitàm // Ram_2,7.13 // mantharà tu vacaþ ÷rutvà $ kaikeyyà madhuràkùaram & uvàca krodhasaüyuktà % vàkyaü vàkyavi÷àradà // Ram_2,7.14 // sà viùaõõatarà bhåtvà $ kubjà tasyà hitaiùiõã & viùàdayantã provàca % bhedayantã ca ràghavam // Ram_2,7.15 // akùemaü sumahad devi $ pravçttaü tvadvinà÷anam & ràmaü da÷aratho ràjà % yauvaràjye 'bhiùekùyati // Ram_2,7.16 // sàsmy agàdhe bhaye magnà $ duþkha÷okasamanvità & dahyamànànaleneva % tvaddhitàrtham ihàgatà // Ram_2,7.17 // tava duþkhena kaikeyi $ mama duþkhaü mahad bhavet & tvadvçddhau mama vçddhi÷ ca % bhaved atra na saü÷ayaþ // Ram_2,7.18 // naràdhipakule jàtà $ mahiùã tvaü mahãpateþ & ugratvaü ràjadharmàõàü % kathaü devi na budhyase // Ram_2,7.19 // dharmavàdã ÷añho bhartà $ ÷lakùõavàdã ca dàruõaþ & ÷uddhabhàve na jànãùe % tenaivam atisaüdhità // Ram_2,7.20 // upasthitaü prayu¤jànas $ tvayi sàntvam anarthakam & arthenaivàdya te bhartà % kausalyàü yojayiùyati // Ram_2,7.21 // apavàhya sa duùñàtmà $ bharataü tava bandhuùu & kàlyaü sthàpayità ràmaü % ràjye nihatakaõñake // Ram_2,7.22 // ÷atruþ patipravàdena $ màtreva hitakàmyayà & à÷ãviùa ivàïkena % bàle paridhçtas tvayà // Ram_2,7.23 // yathà hi kuryàt sarpo và $ ÷atrur và pratyupekùitaþ & ràj¤à da÷arathenàdya % saputrà tvaü tathà kçtà // Ram_2,7.24 // pàpenànçtasàntvena $ bàle nityaü sukhocite & ràmaü sthàpayatà ràjye % sànubandhà hatà hy asi // Ram_2,7.25 // sà pràptakàlaü kaikeyi $ kùipraü kuru hitaü tava & tràyasva putram àtmànaü % màü ca vismayadar÷ane // Ram_2,7.26 // mantharàyà vacaþ ÷rutvà $ ÷ayanàt sa ÷ubhànanà & evam àbharaõaü tasyai % kubjàyai pradadau ÷ubham // Ram_2,7.27 // dattvà tv àbharaõaü tasyai $ kubjàyai pramadottamà & kaikeyã mantharàü hçùñà % punar evàbravãd idam // Ram_2,7.28 // idaü tu manthare mahyam $ àkhyàsi paramaü priyam & etan me priyam àkhyàtuþ % kiü và bhåyaþ karomi te // Ram_2,7.29 // ràme và bharate vàhaü $ vi÷eùaü nopalakùaye & tasmàt tuùñàsmi yad ràjà % ràmaü ràjye 'bhiùekùyati // Ram_2,7.30 // na me paraü kiücid itas tvayà punaþ $ priyaü priyàrhe suvacaü vaco varam & tathà hy avocas tvam ataþ priyottaraü % varaü paraü te pradadàmi taü vçõu // Ram_2,7.31 // _________________________________________________________________ mantharà tv abhyasåyyainàm $ utsçjyàbharaõaü ca tat & uvàcedaü tato vàkyaü % kopaduþkhasamanvità // Ram_2,8.1 // harùaü kim idam asthàne $ kçtavaty asi bàli÷e & ÷okasàgaramadhyastham % àtmànaü nàvabudhyase // Ram_2,8.2 // subhagà khalu kausalyà $ yasyàþ putro 'bhiùekùyate & yauvaràjyena mahatà % ÷vaþ puùyeõa dvijottamaiþ // Ram_2,8.3 // pràptàü sumahatãü prãtiü $ pratãtàü tàü hatadviùam & upasthàsyasi kausalyàü % dàsãva tvaü kçtà¤jaliþ // Ram_2,8.4 // hçùñàþ khalu bhaviùyanti $ ràmasya paramàþ striyaþ & aprahçùñà bhaviùyanti % snuùàs te bharatakùaye // Ram_2,8.5 // tàü dçùñvà paramaprãtàü $ bruvantãü mantharàü tataþ & ràmasyaiva guõàn devã % kaikeyã pra÷a÷aüsa ha // Ram_2,8.6 // dharmaj¤o gurubhir dàntaþ $ kçtaj¤aþ satyavàk ÷uciþ & ràmo ràj¤aþ suto jyeùñho % yauvaràjyam ato 'rhati // Ram_2,8.7 // bhràtén bhçtyàü÷ ca dãrghàyuþ $ pitçvat pàlayiùyati & saütapyase kathaü kubje % ÷rutvà ràmàbhiùecanam // Ram_2,8.8 // bharata÷ càpi ràmasya $ dhruvaü varùa÷atàt param & pitçpaitàmahaü ràjyam % avàpsyati nararùabhaþ // Ram_2,8.9 // sà tvam abhyudaye pràpte $ vartamàne ca manthare & bhaviùyati ca kalyàõe % kimarthaü paritapyase \ kausalyàto 'tiriktaü ca # sa tu ÷u÷råùate hi màm // Ram_2,8.10 // kaikeyyà vacanaü ÷rutvà $ mantharà bhç÷aduþkhità & dãrgham uùõaü viniþ÷vasya % kaikeyãm idam abravãt // Ram_2,8.11 // anarthadar÷inã maurkhyàn $ nàtmànam avabudhyase & ÷okavyasanavistãrõe % majjantã duþkhasàgare // Ram_2,8.12 // bhavità ràghavo ràjà $ ràghavasya ca yaþ sutaþ & ràjavaü÷àt tu bharataþ % kaikeyi parihàsyate // Ram_2,8.13 // na hi ràj¤aþ sutàþ sarve $ ràjye tiùñhanti bhàmini & sthàpyamàneùu sarveùu % sumahàn anayo bhavet // Ram_2,8.14 // tasmàj jyeùñhe hi kaikeyi $ ràjyatantràõi pàrthivàþ & sthàpayanty anavadyàïgi % guõavatsv itareùv api // Ram_2,8.15 // asàv atyantanirbhagnas $ tava putro bhaviùyati & anàthavat sukhebhya÷ ca % ràjavaü÷àc ca vatsale // Ram_2,8.16 // sàhaü tvadarthe sampràptà $ tvaü tu màü nàvabudhyase & sapatnivçddhau yà me tvaü % pradeyaü dàtum icchasi // Ram_2,8.17 // dhruvaü tu bharataü ràmaþ $ pràpya ràjyam akaõñakam & de÷àntaraü nàyayitvà % lokàntaram athàpi và // Ram_2,8.18 // bàla eva hi màtulyaü $ bharato nàyitas tvayà & saünikarùàc ca sauhàrdaü % jàyate sthàvareùv api // Ram_2,8.19 // goptà hi ràmaü saumitrir $ lakùmaõaü càpi ràghavaþ & a÷vinor iva saubhràtraü % tayor lokeùu vi÷rutam // Ram_2,8.20 // tasmàn na lakùmaõe ràmaþ $ pàpaü kiücit kariùyati & ràmas tu bharate pàpaü % kuryàd iti na saü÷ayaþ // Ram_2,8.21 // tasmàd ràjagçhàd eva $ vanaü gacchatu te sutaþ & etaddhi rocate mahyaü % bhç÷aü càpi hitaü tava // Ram_2,8.22 // evaü te j¤àtipakùasya $ ÷reya÷ caiva bhaviùyati & yadi ced bharato dharmàt % pitryaü ràjyam avàpsyati // Ram_2,8.23 // sa te sukhocito bàlo $ ràmasya sahajo ripuþ & samçddhàrthasya naùñàrtho % jãviùyati kathaü va÷e // Ram_2,8.24 // abhidrutam ivàraõye $ siühena gajayåthapam & pracchàdyamànaü ràmeõa % bharataü tràtum arhasi // Ram_2,8.25 // darpàn niràkçtà pårvaü $ tvayà saubhàgyavattayà & ràmamàtà sapatnã te % kathaü vairaü na yàtayet // Ram_2,8.26 // yadà hi ràmaþ pçthivãm avàpsyati $ dhruvaü pranaùño bharato bhaviùyati & ato hi saücintaya ràjyam àtmaje % parasya càdyaiva vivàsakàraõam // Ram_2,8.27 // _________________________________________________________________ evam uktà tu kaikeyã $ krodhena jvalitànanà & dãrgham uùõaü viniþ÷vasya % mantharàm idam abravãt // Ram_2,9.1 // adya ràmam itaþ kùipraü $ vanaü prasthàpayàmy aham & yauvaràjyena bharataü % kùipram evàbhiùecaye // Ram_2,9.2 // idaü tv idànãü saüpa÷ya $ kenopàyena manthare & bharataþ pràpnuyàd ràjyaü % na tu ràmaþ kathaücana // Ram_2,9.3 // evam uktà tayà devyà $ mantharà pàpadar÷inã & ràmàrtham upahiüsantã % kaikeyãm idam abravãt // Ram_2,9.4 // hantedànãü pravakùyàmi $ kaikeyi ÷råyatàü ca me & yathà te bharato ràjyaü % putraþ pràpsyati kevalam // Ram_2,9.5 // ÷rutvaivaü vacanaü tasyà $ mantharàyàs tu kaikayã & kiücid utthàya ÷ayanàt % svàstãrõàd idam abravãt // Ram_2,9.6 // kathaya tvaü mamopàyaü $ kenopàyena manthare & bharataþ pràpnuyàd ràjyaü % na tu ràmaþ kathaücana // Ram_2,9.7 // evam uktà tayà devyà $ mantharà pàpadar÷inã & ràmàrtham upahiüsantã % kubjà vacanam abravãt // Ram_2,9.8 // tava devàsure yuddhe $ saha ràjarùibhiþ patiþ & agacchat tvàm upàdàya % devaràjasya sàhyakçt // Ram_2,9.9 // di÷am àsthàya kaikeyi $ dakùiõàü daõóakàn prati & vaijayantam iti khyàtaü % puraü yatra timidhvajaþ // Ram_2,9.10 // sa ÷ambara iti khyàtaþ $ ÷atamàyo mahàsuraþ & dadau ÷akrasya saügràmaü % devasaüghair anirjitaþ // Ram_2,9.11 // tasmin mahati saügràme $ ràjà da÷arathas tadà & apavàhya tvayà devi % saügràmàn naùñacetanaþ // Ram_2,9.12 // tatràpi vikùataþ ÷astraiþ $ patis te rakùitas tvayà & tuùñena tena dattau te % dvau varau ÷ubhadar÷ane // Ram_2,9.13 // sa tvayoktaþ patir devi $ yadeccheyaü tadà varau & gçhõãyàm iti tat tena % tathety uktaü mahàtmanà \ anabhij¤à hy ahaü devi # tvayaiva kathitaü purà // Ram_2,9.14 // tau varau yàca bhartàraü $ bharatasyàbhiùecanam & pravràjanaü ca ràmasya % tvaü varùàõi caturda÷a // Ram_2,9.15 // krodhàgàraü pravi÷yàdya $ kruddhevà÷vapateþ sute & ÷eùvàn antarhitàyàü tvaü % bhåmau malinavàsinã \ mà smainaü pratyudãkùethà # mà cainam abhibhàùathàþ // Ram_2,9.16 // dayità tvaü sadà bhartur $ atra me nàsti saü÷ayaþ & tvatkçte ca mahàràjo % vi÷ed api hutà÷anam // Ram_2,9.17 // na tvàü krodhayituü ÷akto $ na kruddhàü pratyudãkùitum & tava priyàrthaü ràjà hi % pràõàn api parityajet // Ram_2,9.18 // na hy atikramituü ÷aktas $ tava vàkyaü mahãpatiþ & mandasvabhàve budhyasva % saubhàgyabalam àtmanaþ // Ram_2,9.19 // maõimuktàsuvarõàni $ ratnàni vividhàni ca & dadyàd da÷aratho ràjà % mà sma teùu manaþ kçthàþ // Ram_2,9.20 // yau tau devàsure yuddhe $ varau da÷aratho 'dadàt & tau smàraya mahàbhàge % so 'rtho mà tvàm atikramet // Ram_2,9.21 // yadà tu te varaü dadyàt $ svayam utthàpya ràghavaþ & vyavasthàpya mahàràjaü % tvam imaü vçõuyà varam // Ram_2,9.22 // ràmaü pravràjayàraõye $ nava varùàõi pa¤ca ca & bharataþ kriyatàü ràjà % pçthivyàü pàrthivarùabhaþ // Ram_2,9.23 // evaü pravràjita÷ caiva $ ràmo 'ràmo bhaviùyati & bharata÷ ca hatàmitras % tava ràjà bhaviùyati // Ram_2,9.24 // yena kàlena ràma÷ ca $ vanàt pratyàgamiùyati & tena kàlena putras te % kçtamålo bhaviùyati \ saügçhãtamanuùya÷ ca # suhçdbhiþ sàrdham àtmavàn // Ram_2,9.25 // pràptakàlaü tu te manye $ ràjànaü vãtasàdhvasà & ràmàbhiùekasaükalpàn % nigçhya vinivartaya // Ram_2,9.26 // anartham artharåpeõa $ gràhità sà tatas tayà & hçùñà pratãtà kaikeyã % mantharàm idam abravãt // Ram_2,9.27 // kubje tvàü nàbhijànàmi $ ÷reùñhàü ÷reùñhàbhidhàyinãm & pçthivyàm asi kubjànàm % uttamà buddhini÷caye // Ram_2,9.28 // tvam eva tu mamàrtheùu $ nityayuktà hitaiùiõã & nàhaü samavabudhyeyaü % kubje ràj¤a÷ cikãrùitam // Ram_2,9.29 // santi duþsaüsthitàþ kubjà $ vakràþ paramapàpikàþ & tvaü padmam iva vàtena % saünatà priyadar÷anà // Ram_2,9.30 // uras te 'bhiniviùñaü vai $ yàvat skandhàt samunnatam & adhastàc codaraü ÷àntaü % sunàbham iva lajjitam // Ram_2,9.31 // jaghanaü tava nirghuùñaü $ ra÷anàdàma÷obhitam & jaïghe bhç÷am upanyaste % pàdau càpy àyatàv ubhau // Ram_2,9.32 // tvam àyatàbhyàü sakthibhyàü $ manthare kùaumavàsini & agrato mama gacchantã % ràjahaüsãva ràjase // Ram_2,9.33 // tavedaü sthagu yad dãrghaü $ rathaghoõam ivàyatam & matayaþ kùatravidyà÷ ca % màyà÷ càtra vasanti te // Ram_2,9.34 // atra te pratimokùyàmi $ màlàü kubje hiraõmayãm & abhiùikte ca bharate % ràghave ca vanaü gate // Ram_2,9.35 // jàtyena ca suvarõena $ suniùñaptena sundari & labdhàrthà ca pratãtà ca % lepayiùyàmi te sthagu // Ram_2,9.36 // mukhe ca tilakaü citraü $ jàtaråpamayaü ÷ubham & kàrayiùyàmi te kubje % ÷ubhàny àbharaõàni ca // Ram_2,9.37 // paridhàya ÷ubhe vastre $ devateva cariùyasi & candram àhvayamànena % mukhenàpratimànanà \ gamiùyasi gatiü mukhyàü # garvayantã dviùajjanam // Ram_2,9.38 // tavàpi kubjàþ kubjàyàþ $ sarvàbharaõabhåùitàþ & pàdau paricariùyanti % yathaiva tvaü sadà mama // Ram_2,9.39 // iti pra÷asyamànà sà $ kaikeyãm idam abravãt & ÷ayànàü ÷ayane ÷ubhre % vedyàm agni÷ikhàm iva // Ram_2,9.40 // gatodake setubandho $ na kalyàõi vidhãyate & uttiùñha kuru kalyàõaü % ràjànam anudar÷aya // Ram_2,9.41 // tathà protsàhità devã $ gatvà mantharayà saha & krodhàgàraü vi÷àlàkùã % saubhàgyamadagarvità // Ram_2,9.42 // aneka÷atasàhasraü $ muktàhàraü varàïganà & avamucya varàrhàõi % ÷ubhàny àbharaõàni ca // Ram_2,9.43 // tato hemopamà tatra $ kubjà vàkyava÷aü gatà & saüvi÷ya bhåmau kaikeyã % mantharàm idam abravãt // Ram_2,9.44 // iha và màü mçtàü kubje $ nçpàyàvedayiùyasi & vanaü tu ràghave pràpte % bharataþ pràpsyati kùitim // Ram_2,9.45 // athaitad uktvà vacanaü sudàruõaü $ nidhàya sarvàbharaõàni bhàminã & asaüvçtàm àstaraõena medinãü % tadàdhi÷i÷ye patiteva kiünarã // Ram_2,9.46 // udãrõasaürambhatamovçtànanà $ tathàvamuktottamamàlyabhåùaõà & narendrapatnã vimanà babhåva sà % tamovçtà dyaur iva magnatàrakà // Ram_2,9.47 // _________________________________________________________________ àj¤àpya tu mahàràjo $ ràghavasyàbhiùecanam & priyàrhàü priyam àkhyàtuü % vive÷àntaþpuraü va÷ã // Ram_2,10.1 // tàü tatra patitàü bhåmau $ ÷ayànàm atathocitàm & pratapta iva duþkhena % so 'pa÷yaj jagatãpatiþ // Ram_2,10.2 // sa vçddhas taruõãü bhàryàü $ pràõebhyo 'pi garãyasãm & apàpaþ pàpasaükalpàü % dadar÷a dharaõãtale // Ram_2,10.3 // kareõum iva digdhena $ viddhàü mçgayuõà vane & mahàgaja ivàraõye % snehàt parimamar÷a tàm // Ram_2,10.4 // parimç÷ya ca pàõibhyàm $ abhisaütrastacetanaþ & kàmã kamalapattràkùãm % uvàca vanitàm idam // Ram_2,10.5 // na te 'ham abhijànàmi $ krodham àtmani saü÷ritam & devi kenàbhiyuktàsi % kena vàsi vimànità // Ram_2,10.6 // yad idaü mama duþkhàya $ ÷eùe kalyàõi pàüsuùu & bhåmau ÷eùe kimarthaü tvaü % mayi kalyàõacetasi \ bhåtopahatacitteva # mama cittapramàthinã // Ram_2,10.7 // santi me ku÷alà vaidyà $ abhituùñà÷ ca sarva÷aþ & sukhitàü tvàü kariùyanti % vyàdhim àcakùva bhàmini // Ram_2,10.8 // kasya và te priyaü kàryaü $ kena và vipriyaü kçtam & kaþ priyaü labhatàm adya % ko và sumahad apriyam // Ram_2,10.9 // avadhyo vadhyatàü ko và $ vadhyaþ ko và vimucyatàm & daridraþ ko bhavatv àóhyo % dravyavàn vàpy aki¤canaþ // Ram_2,10.10 // ahaü caiva madãyà÷ ca $ sarve tava va÷ànugàþ & na te kaücid abhipràyaü % vyàhantum aham utsahe // Ram_2,10.11 // àtmano jãvitenàpi $ bråhi yan manasecchasi & yàvad àvartate cakraü % tàvatã me vasuüdharà // Ram_2,10.12 // tathoktà sà samà÷vastà $ vaktukàmà tad apriyam & paripãóayituü bhåyo % bhartàram upacakrame // Ram_2,10.13 // nàsmi viprakçtà deva $ kenacin na vimànità & abhipràyas tu me ka÷cit % tam icchàmi tvayà kçtam // Ram_2,10.14 // pratij¤àü pratijànãùva $ yadi tvaü kartum icchasi & atha tad vyàhariùyàmi % yad abhipràrthitaü mayà // Ram_2,10.15 // evam uktas tayà ràjà $ priyayà strãva÷aü gataþ & tàm uvàca mahàtejàþ % kaikeyãm ãùadutsmitaþ // Ram_2,10.16 // avalipte na jànàsi $ tvattaþ priyataro mama & manujo manujavyàghràd % ràmàd anyo na vidyate // Ram_2,10.17 // bhadre hçdayam apy etad $ anumç÷yoddharasva me & etat samãkùya kaikeyi % bråhi yat sàdhu manyase // Ram_2,10.18 // balam àtmani pa÷yantã $ na màü ÷aïkitum arhasi & kariùyàmi tava prãtiü % sukçtenàpi te ÷ape // Ram_2,10.19 // tena vàkyena saühçùñà $ tam abhipràyam àtmanaþ & vyàjahàra mahàghoram % abhyàgatam ivàntakam // Ram_2,10.20 // yathàkrameõa ÷apasi $ varaü mama dadàsi ca & tac chçõvantu trayastriü÷ad % devàþ sendrapurogamàþ // Ram_2,10.21 // candràdityau nabha÷ caiva $ grahà ràtryahanã di÷aþ & jagac ca pçthivã caiva % sagandharvà saràkùasà // Ram_2,10.22 // ni÷àcaràõi bhåtàni $ gçheùu gçhadevatàþ & yàni cànyàni bhåtàni % jànãyur bhàùitaü tava // Ram_2,10.23 // satyasaüdho mahàtejà $ dharmaj¤aþ susamàhitaþ & varaü mama dadàty eùa % tan me ÷çõvantu devatàþ // Ram_2,10.24 // iti devã maheùvàsaü $ parigçhyàbhi÷asya ca & tataþ param uvàcedaü % varadaü kàmamohitam // Ram_2,10.25 // varau yau me tvayà deva $ tadà dattau mahãpate & tau tàvad aham adyaiva % vakùyàmi ÷çõu me vacaþ // Ram_2,10.26 // abhiùekasamàrambho $ ràghavasyopakalpitaþ & anenaivàbhiùekeõa % bharato me 'bhiùicyatàm // Ram_2,10.27 // nava pa¤ca ca varùàõi $ daõóakàraõyam à÷ritaþ & cãràjinajañàdhàrã % ràmo bhavatu tàpasaþ // Ram_2,10.28 // bharato bhajatàm adya $ yauvaràjyam akaõñakam & adya caiva hi pa÷yeyaü % prayàntaü ràghavaü vane // Ram_2,10.29 // tataþ ÷rutvà mahàràja $ kaikeyyà dàruõaü vacaþ & vyathito vilava÷ caiva % vyàghrãü dçùñvà yathà mçgaþ // Ram_2,10.30 // asaüvçtàyàm àsãno $ jagatyàü dãrgham ucchvasan & aho dhig iti sàmarùo % vàcam uktvà naràdhipaþ \ moham àpedivàn bhåyaþ # ÷okopahatacetanaþ // Ram_2,10.31 // cireõa tu nçpaþ saüj¤àü $ pratilabhya suduþkhitaþ & kaikeyãm abravãt kruddhaþ % pradahann iva cakùuùà // Ram_2,10.32 // nç÷aüse duùñacàritre $ kulasyàsya vinà÷ini & kiü kçtaü tava ràmeõa % pàpe pàpaü mayàpi và // Ram_2,10.33 // sadà te jananãtulyàü $ vçttiü vahati ràghavaþ & tasyaiva tvam anarthàya % kiünimittam ihodyatà // Ram_2,10.34 // tvaü mayàtmavinà÷àya $ bhavanaü svaü prave÷ità & avij¤ànàn nçpasutà % vyàlã tãkùõaviùà yathà // Ram_2,10.35 // jãvaloko yadà sarvo $ ràmasyeha guõastavam & aparàdhaü kam uddi÷ya % tyakùyàmãùñam ahaü sutam // Ram_2,10.36 // kausalyàü và sumitràü và $ tyajeyam api và ÷riyam & jãvitaü vàtmano ràmaü % na tv eva pitçvatsalam // Ram_2,10.37 // parà bhavati me prãtir $ dçùñvà tanayam agrajam & apa÷yatas tu me ràmaü % naùñà bhavati cetanà // Ram_2,10.38 // tiùñhel loko vinà såryaü $ sasyaü và salilaü vinà & na tu ràmaü vinà dehe % tiùñhet tu mama jãvitam // Ram_2,10.39 // tad alaü tyajyatàm eùa $ ni÷cayaþ pàpani÷caye & api te caraõau mårdhnà % spç÷àmy eùa prasãda me // Ram_2,10.40 // sa bhåmipàlo vilapann anàthavat $ striyà gçhãto hçdaye 'timàtrayà & papàta devyà÷ caraõau prasàritàv % ubhàv asaüspç÷ya yathàturas tathà // Ram_2,10.41 // _________________________________________________________________ atadarhaü mahàràjaü $ ÷ayànam atathocitam & yayàtim iva puõyànte % devalokàt paricyutam // Ram_2,11.1 // anartharåpà siddhàrthà $ abhãtà bhayadar÷inã & punar àkàrayàmàsa % tam eva varam aïganà // Ram_2,11.2 // tvaü katthase mahàràja $ satyavàdã dçóhavrataþ & mama cemaü varaü kasmàd % vidhàrayitum icchasi // Ram_2,11.3 // evam uktas tu kaikeyyà $ ràjà da÷arathas tadà & pratyuvàca tataþ kruddho % muhårtaü vihvalann iva // Ram_2,11.4 // mçte mayi gate ràme $ vanaü manujapuügave & hantànàrye mamàmitre % ràmaþ pravràjito vanam // Ram_2,11.5 // yadi satyaü bravãmy etat $ tad asatyaü bhaviùyati & akãrtir atulà loke % dhruvaü paribhava÷ ca me // Ram_2,11.6 // tathà vilapatas tasya $ paribhramitacetasaþ & astam abhyagamat såryo % rajanã càbhyavartata // Ram_2,11.7 // sa triyàmà tathàrtasya $ candramaõóalamaõóità & ràj¤o vilapamànasya % na vyabhàsata ÷arvarã // Ram_2,11.8 // tathaivoùõaü viniþ÷vasya $ vçddho da÷aratho nçpaþ & vilalàpàrtavad duþkhaü % gaganàsaktalocanaþ // Ram_2,11.9 // na prabhàtaü tvayecchàmi $ mayàyaü racito '¤jaliþ & atha và gamyatàü ÷ãghraü % nàham icchàmi nirghçõàm \ nç÷aüsàü kaikeyãü draùñuü # yat kçte vyasanaü mahat // Ram_2,11.10 // evam uktvà tato ràjà $ kaikeyãü saüyatà¤jaliþ & prasàdayàmàsa punaþ % kaikeyãü cedam abravãt // Ram_2,11.11 // sàdhuvçttasya dãnasya $ tvadgatasya gatàyuùaþ & prasàdaþ kriyatàü devi % bhadre ràj¤o vi÷eùataþ // Ram_2,11.12 // ÷ånyena khalu su÷roõi $ mayedaü samudàhçtam & kuru sàdhu prasàdaü me % bàle sahçdayà hy asi // Ram_2,11.13 // vi÷uddhabhàvasya hi duùñabhàvà $ tàmrekùaõasyà÷rukalasya ràj¤aþ & ÷rutvà vicitraü karuõaü vilàpaü % bhartur nç÷aüsà na cakàra vàkyam // Ram_2,11.14 // tataþ sa ràjà punar eva mårchitaþ $ priyàm atuùñàü pratikålabhàùiõãm & samãkùya putrasya vivàsanaü prati % kùitau visaüj¤o nipapàta duþkhitaþ // Ram_2,11.15 // _________________________________________________________________ putra÷okàrditaü pàpà $ visaüj¤aü patitaü bhuvi & viveùñamànam udãkùya % saikùvàkam idam abravãt // Ram_2,12.1 // pàpaü kçtveva kim idaü $ mama saü÷rutya saü÷ravam & ÷eùe kùititale sannaþ % sthityàü sthàtuü tvam arhasi // Ram_2,12.2 // àhuþ satyaü hi paramaü $ dharmaü dharmavido janàþ & satyam à÷ritya hi mayà % tvaü ca dharmaü pracoditaþ // Ram_2,12.3 // saü÷rutya ÷aibyaþ ÷yenàya $ svàü tanuü jagatãpatiþ & pradàya pakùiõo ràja¤ % jagàma gatim uttamàm // Ram_2,12.4 // tathà hy alarkas tejasvã $ bràhmaõe vedapàrage & yàcamàne svake netre % uddhçtyàvimanà dadau // Ram_2,12.5 // saritàü tu patiþ svalpàü $ maryàdàü satyam anvitaþ & satyànurodhàt samaye % velàü svàü nàtivartate // Ram_2,12.6 // samayaü ca mamàryemaü $ yadi tvaü na kariùyasi & agratas te parityaktà % parityakùyàmi jãvitam // Ram_2,12.7 // evaü pracodito ràjà $ kaikeyyà nirvi÷aïkayà & nà÷akat pà÷am unmoktuü % balir indrakçtaü yathà // Ram_2,12.8 // udbhràntahçdaya÷ càpi $ vivarõavadano 'bhavat & sa dhuryo vai parispandan % yugacakràntaraü yathà // Ram_2,12.9 // vihvalàbhyàü ca netràbhyàm $ apa÷yann iva bhåmipaþ & kçcchràd dhairyeõa saüstabhya % kaikeyãm idam abravãt // Ram_2,12.10 // yas te mantrakçtaþ pàõir $ agnau pàpe mayà dhçtaþ & taü tyajàmi svajaü caiva % tava putraü saha tvayà // Ram_2,12.11 // tataþ pàpasamàcàrà $ kaikeyã pàrthivaü punaþ & uvàca paruùaü vàkyaü % vàkyaj¤à roùamårchità // Ram_2,12.12 // kim idaü bhàùase ràjan $ vàkyaü gararujopamam & ànàyayitum akliùñaü % putraü ràmam ihàrhasi // Ram_2,12.13 // sthàpya ràjye mama sutaü $ kçtvà ràmaü vanecaram & niþsapatnàü ca màü kçtvà % kçtakçtyo bhaviùyasi // Ram_2,12.14 // sa nunna iva tãkùõeõa $ pratodena hayottamaþ & ràjà pracodito 'bhãkùõaü % kaikeyãm idam abravãt // Ram_2,12.15 // dharmabandhena baddho 'smi $ naùñà ca mama cetanà & jyeùñhaü putraü priyaü ràmaü % draùñum icchàmi dhàrmikam // Ram_2,12.16 // iti ràj¤o vacaþ ÷rutvà $ kaikeyã tadanantaram & svayam evàbravãt såtaü % gaccha tvaü ràmam ànaya // Ram_2,12.17 // tataþ sa ràjà taü såtaü $ sannaharùaþ sutaü prati & ÷okàraktekùaõaþ ÷rãmàn % udvãkùyovàca dhàrmikaþ // Ram_2,12.18 // sumantraþ karuõaü ÷rutvà $ dçùñvà dãnaü ca pàrthivam & pragçhãtà¤jaliþ kiücit % tasmàd de÷àd apàkraman // Ram_2,12.19 // yadà vaktuü svayaü dainyàn $ na ÷a÷àka mahãpatiþ & tadà sumantraü mantraj¤à % kaikeyã pratyuvàca ha // Ram_2,12.20 // sumantra ràmaü drakùyàmi $ ÷ãghram ànaya sundaram & sa manyamànaþ kalyàõaü % hçdayena nananda ca // Ram_2,12.21 // sumantra÷ cintayàmàsa $ tvaritaü coditas tayà & vyaktaü ràmo 'bhiùekàrtham % ihàyàsyati dharmavit // Ram_2,12.22 // iti såto matiü kçtvà $ harùeõa mahatà punaþ & nirjagàma mahàtejà % ràghavasya didçkùayà // Ram_2,12.23 // tataþ purastàt sahasà vinirgato $ mahãpatãn dvàragatàn vilokayan & dadar÷a pauràn vividhàn mahàdhanàn % upasthitàn dvàram upetya viùñhitàn // Ram_2,12.24 // _________________________________________________________________ te tu tàü rajanãm uùya $ bràhmaõà vedapàragàþ & upatasthur upasthànaü % saharàjapurohitàþ // Ram_2,13.1 // amàtyà balamukhyà÷ ca $ mukhyà ye nigamasya ca & ràghavasyàbhiùekàrthe % prãyamàõàs tu saügatàþ // Ram_2,13.2 // udite vimale sårye $ puùye càbhyàgate 'hani & abhiùekàya ràmasya % dvijendrair upakalpitam // Ram_2,13.3 // kà¤canà jalakumbhà÷ ca $ bhadrapãñhaü svalaükçtam & ràma÷ ca samyagàstãrõo % bhàsvatà vyàghracarmaõà // Ram_2,13.4 // gaïgàyamunayoþ puõyàt $ saügamàd àhçtaü jalam & yà÷ cànyàþ saritaþ puõyà % hradàþ kåpàþ saràüsi ca // Ram_2,13.5 // pràgvàhà÷ cordhvavàhà÷ ca $ tiryagvàhàþ samàhitàþ & tàbhya÷ caivàhçtaü toyaü % samudrebhya÷ ca sarva÷aþ // Ram_2,13.6 // kùaudraü dadhighçtaü làjà $ darbhàþ sumanasaþ payaþ & salàjàþ kùãribhi÷ channà % ghañàþ kà¤canaràjatàþ \ padmotpalayutà bhànti # pårõàþ paramavàriõà // Ram_2,13.7 // candràü÷uvikacaprakhyaü $ pàõóuraü ratnabhåùitam & sajjaü tiùñhati ràmasya % vàlavyajanam uttamam // Ram_2,13.8 // candramaõóalasaükà÷am $ àtapatraü ca pàõóuram & sajjaü dyutikaraü ÷rãmad % abhiùekapuraskçtam // Ram_2,13.9 // pàõóura÷ ca vçùaþ sajjaþ $ pàõóurà÷va÷ ca susthitaþ & prasruta÷ ca gajaþ ÷rãmàn % aupavàhyaþ pratãkùate // Ram_2,13.10 // aùñau kanyà÷ ca maïgalyàþ $ sarvàbharaõabhåùitàþ & vàditràõi ca sarvàõi % bandina÷ ca tathàpare // Ram_2,13.11 // ikùvàkåõàü yathà ràjye $ saübhriyetàbhiùecanam & tathà jàtãyam àdàya % ràjaputràbhiùecanam // Ram_2,13.12 // te ràjavacanàt tatra $ samavetà mahãpatim & apa÷yanto 'bruvan ko nu % ràj¤o naþ prativedayet // Ram_2,13.13 // na pa÷yàma÷ ca ràjànam $ udita÷ ca divàkaraþ & yauvaràjyàbhiùeka÷ ca % sajjo ràmasya dhãmataþ // Ram_2,13.14 // iti teùu bruvàõeùu $ sàrvabhaumàn mahãpatãn & abravãt tàn idaü sarvàn % sumantro ràjasatkçtaþ // Ram_2,13.15 // ayaü pçcchàmi vacanàt $ sukham àyuùmatàm aham & ràj¤aþ saüpratibuddhasya % yac càgamanakàraõam // Ram_2,13.16 // ity uktvàntaþpuradvàram $ àjagàma puràõavit & à÷irbhir guõayuktàbhir % abhituùñàva ràghavam // Ram_2,13.17 // gatà bhagavatã ràtrir $ ahaþ ÷ivam upasthitam & budhyasva nçpa÷àrdåla % kuru kàryam anantaram // Ram_2,13.18 // bràhmaõà balamukhyà÷ ca $ naigamà÷ càgatà nçpa & dar÷anaü pratikàïkùante % pratibudhyasva ràghava // Ram_2,13.19 // stuvantaü taü tadà såtaü $ sumantraü mantrakovidam & pratibudhya tato ràjà % idaü vacanam abravãt // Ram_2,13.20 // na caiva saüprasupto 'ham $ ànayed à÷u ràghavam & iti ràjà da÷arathaþ % såtaü tatrànva÷àt punaþ // Ram_2,13.21 // sa ràjavacanaü ÷rutvà $ ÷irasà pratipåjya tam & nirjagàma nçpàvàsàn % manyamànaþ priyaü mahat // Ram_2,13.22 // prapanno ràjamàrgaü ca $ patàkàdhvaja÷obhitam & sa såtas tatra ÷u÷ràva % ràmàdhikaraõàþ kathàþ // Ram_2,13.23 // tato dadar÷a ruciraü $ kailàsasadç÷aprabham & ràmave÷ma sumantras tu % ÷akrave÷masamaprabham // Ram_2,13.24 // mahàkapàñapihitaü $ vitardi÷ata÷obhitam & kà¤canapratimaikàgraü % maõividrumatoraõam // Ram_2,13.25 // ÷àradàbhraghanaprakhyaü $ dãptaü meruguhopamam & dàmabhir varamàlyànàü % sumahadbhir alaükçtam // Ram_2,13.26 // sa vàjiyuktena rathena sàrathir $ naràkulaü ràjakulaü vilokayan & tataþ samàsàdya mahàdhanaü mahat % prahçùñaromà sa babhåva sàrathiþ // Ram_2,13.27 // tad adrikåñàcalameghasaünibhaü $ mahàvimànottamave÷masaüghavat & avàryamàõaþ pravive÷a sàrathiþ % prabhåtaratnaü makaro yathàrõavam // Ram_2,13.28 // _________________________________________________________________ sa tadantaþpuradvàraü $ samatãtya janàkulam & praviviktàü tataþ kakùyàm % àsasàda puràõavit // Ram_2,14.1 // pràsakàrmukabibhradbhir $ yuvabhir mçùñakuõóalaiþ & apramàdibhir ekàgraiþ % svanuraktair adhiùñhitàm // Ram_2,14.2 // tatra kàùàyiõo vçddhàn $ vetrapàõãn svalaükçtàn & dadar÷a viùñhitàn dvàri % stryadhyakùàn susamàhitàn // Ram_2,14.3 // te samãkùya samàyàntaü $ ràmapriyacikãrùavaþ & sahabhàryàya ràmàya % kùipram evàcacakùire // Ram_2,14.4 // prativeditam àj¤àya $ såtam abhyantaraü pituþ & tatraivànàyayàmàsa % ràghavaþ priyakàmyayà // Ram_2,14.5 // taü vai÷ravaõasaükà÷am $ upaviùñaü svalaükçtam & dadar÷a såtaþ paryaïke % sauvarõe sottaracchade // Ram_2,14.6 // varàharudhiràbheõa $ ÷ucinà ca sugandhinà & anuliptaü paràrdhyena % candanena paraütapam // Ram_2,14.7 // sthitayà pàr÷vata÷ càpi $ vàlavyajanahastayà & upetaü sãtayà bhåya÷ % citrayà ÷a÷inaü yathà // Ram_2,14.8 // taü tapantam ivàdityam $ upapannaü svatejasà & vavande varadaü bandã % niyamaj¤o vinãtavat // Ram_2,14.9 // prà¤jalis tu sukhaü pçùñvà $ vihàra÷ayanàsane & ràjaputram uvàcedaü % sumantro ràjasatkçtaþ // Ram_2,14.10 // kausalyà suprabhà deva $ pità tvàü draùñum icchati & mahiùyà saha kaikeyyà % gamyatàü tatra màciram // Ram_2,14.11 // evam uktas tu saühçùño $ narasiüho mahàdyutiþ & tataþ saümànayàmàsa % sãtàm idam uvàca ha // Ram_2,14.12 // devi deva÷ ca devã ca $ samàgamya madantare & mantrayete dhruvaü kiücid % abhiùecanasaühitam // Ram_2,14.13 // lakùayitvà hy abhipràyaü $ priyakàmà sudakùiõà & saücodayati ràjànaü % madarthaü madirekùaõà // Ram_2,14.14 // yàdç÷ã pariùat tatra $ tàdç÷o dåta àgataþ & dhruvam adyaiva màü ràjà % yauvaràjye 'bhiùekùyati // Ram_2,14.15 // hanta ÷ãghram ito gatvà $ drakùyàmi ca mahãpatim & saha tvaü parivàreõa % sukham àsva ramasva ca // Ram_2,14.16 // patisaümànità sãtà $ bhartàram asitekùaõà & àdvàram anuvavràja % maïgalàny abhidadhyuùã // Ram_2,14.17 // sa sarvàn arthino dçùñvà $ sametya pratinandya ca & tataþ pàvakasaükà÷am % àruroha rathottamam // Ram_2,14.18 // muùõantam iva cakùåüùi $ prabhayà hemavarcasam & kareõu÷i÷ukalpai÷ ca % yuktaü paramavàjibhiþ // Ram_2,14.19 // hariyuktaü sahasràkùo $ ratham indra ivà÷ugam & prayayau tårõam àsthàya % ràghavo jvalitaþ ÷riyà // Ram_2,14.20 // sa parjanya ivàkà÷e $ svanavàn abhinàdayan & niketàn niryayau ÷rãmàn % mahàbhràd iva candramàþ // Ram_2,14.21 // chattracàmarapàõis tu $ lakùmaõo ràghavànujaþ & jugopa bhràtaraü bhràtà % ratham àsthàya pçùñhataþ // Ram_2,14.22 // tato halahalà÷abdas $ tumulaþ samajàyata & tasya niùkramamàõasya % janaughasya samantataþ // Ram_2,14.23 // sa ràghavas tatra kathàpralàpaü $ ÷u÷ràva lokasya samàgatasya & àtmàdhikàrà vividhà÷ ca vàcaþ % prahçùñaråpasya pure janasya // Ram_2,14.24 // eùa ÷riyaü gacchati ràghavo 'dya $ ràjaprasàdàd vipulàïgam iùyan & ete vayaü sarvasamçddhakàmà % yeùàm ayaü no bhavità pra÷àstà \ làbho janasyàsya yad eùa sarvaü # prapatsyate ràùñram idaü ciràya // Ram_2,14.25 // sa ghoùavadbhi÷ ca hayaiþ sanàgaiþ $ puraþsaraiþ svastikasåtamàgadhaiþ & mahãyamànaþ pravarai÷ ca vàdakair % abhiùñuto vai÷ravaõo yathà yayau // Ram_2,14.26 // kareõumàtaügarathà÷vasaükulaü $ mahàjanaughaiþ paripårõacatvaram & prabhåtaratnaü bahupaõyasaücayaü % dadar÷a ràmo ruciraü mahàpatham // Ram_2,14.27 // _________________________________________________________________ sa ràmo ratham àsthàya $ samprahçùñasuhçjjanaþ & apa÷yan nagaraü ÷rãmàn % nànàjanasamàkulam // Ram_2,15.1 // sa gçhair abhrasaükà÷aiþ $ pàõóurair upa÷obhitam & ràjamàrgaü yayau ràmo % madhyenàgarudhåpitam // Ram_2,15.2 // ÷obhamànam asaübàdhaü $ taü ràjapatham uttamam & saüvçtaü vividhaiþ paõyair % bhakùyair uccàvacair api // Ram_2,15.3 // à÷ãrvàdàn bahå¤ ÷çõvan $ suhçdbhiþ samudãritàn & yathàrhaü càpi sampåjya % sarvàn eva naràn yayau // Ram_2,15.4 // pitàmahair àcaritaü $ tathaiva prapitàmahaiþ & adyopàdàya taü màrgam % abhiùikto 'nupàlaya // Ram_2,15.5 // yathà sma làlitàþ pitrà $ yathà pårvaiþ pitàmahaiþ & tataþ sukhataraü sarve % ràme vatsyàma ràjani // Ram_2,15.6 // alam adya hi bhuktena $ paramàrthair alaü ca naþ & yathà pa÷yàma niryàntaü % ràmaü ràjye pratiùñhitam // Ram_2,15.7 // ato hi na priyataraü $ nànyat kiücid bhaviùyati & yathàbhiùeko ràmasya % ràjyenàmitatejasaþ // Ram_2,15.8 // età÷ cànyà÷ ca suhçdàm $ udàsãnaþ kathàþ ÷ubhàþ & àtmasaüpåjanãþ ÷çõvan % yayau ràmo mahàpatham // Ram_2,15.9 // na hi tasmàn manaþ ka÷cic $ cakùuùã và narottamàt & naraþ ÷aknoty apàkraùñum % atikrànte 'pi ràghave // Ram_2,15.10 // sarveùàü sa hi dharmàtmà $ varõànàü kurute dayàm & caturõàü hi vayaþsthànàü % tena te tam anuvratàþ // Ram_2,15.11 // sa ràjakulam àsàdya $ mahendrabhavanopamam & ràjaputraþ pitur ve÷ma % pravive÷a ÷riyà jvalan // Ram_2,15.12 // sa sarvàþ samatikramya $ kakùyà da÷arathàtmajaþ & saünivartya janaü sarvaü % ÷uddhàntaþpuram abhyagàt // Ram_2,15.13 // tataþ praviùñe pitur antikaü tadà $ janaþ sa sarvo mudito nçpàtmaje & pratãkùate tasya punaþ sma nirgamaü % yathodayaü candramasaþ saritpatiþ // Ram_2,15.14 // _________________________________________________________________ sa dadar÷àsane ràmo $ niùaõõaü pitaraü ÷ubhe & kaikeyãsahitaü dãnaü % mukhena pari÷uùyatà // Ram_2,16.1 // sa pitu÷ caraõau pårvam $ abhivàdya vinãtavat & tato vavande caraõau % kaikeyyàþ susamàhitaþ // Ram_2,16.2 // ràmety uktvà ca vacanaü $ bàùpaparyàkulekùaõaþ & ÷a÷àka nçpatir dãno % nekùituü nàbhibhàùitum // Ram_2,16.3 // tad apårvaü narapater $ dçùñvà råpaü bhayàvaham & ràmo 'pi bhayam àpannaþ % padà spçùñveva pannagam // Ram_2,16.4 // indriyair aprahçùñais taü $ ÷okasaütàpakar÷itam & niþ÷vasantaü mahàràjaü % vyathitàkulacetasam // Ram_2,16.5 // årmimàlinam akùobhyaü $ kùubhyantam iva sàgaram & upaplutam ivàdityam % uktànçtam çùiü yathà // Ram_2,16.6 // acintyakalpaü hi pitus $ taü ÷okam upadhàrayan & babhåva saürabdhataraþ % samudra iva parvaõi // Ram_2,16.7 // cintayàmàsa ca tadà $ ràmaþ pitçhite rataþ & kiüsvid adyaiva nçpatir % na màü pratyabhinandati // Ram_2,16.8 // anyadà màü pità dçùñvà $ kupito 'pi prasãdati & tasya màm adya samprekùya % kimàyàsaþ pravartate // Ram_2,16.9 // sa dãna iva ÷okàrto $ viùaõõavadanadyutiþ & kaikeyãm abhivàdyaiva % ràmo vacanam abravãt // Ram_2,16.10 // kaccin mayà nàparàdham $ aj¤ànàd yena me pità & kupitas tan mamàcakùva % tvaü caivainaü prasàdaya // Ram_2,16.11 // vivarõavadano dãno $ na hi màm abhibhàùate & ÷àrãro mànaso vàpi % kaccid enaü na bàdhate \ saütàpo vàbhitàpo và # durlabhaü hi sadà sukham // Ram_2,16.12 // kaccin na kiücid bharate $ kumàre priyadar÷ane & ÷atrughne và mahàsattve % màtéõàü và mamà÷ubham // Ram_2,16.13 // atoùayan mahàràjam $ akurvan và pitur vacaþ & muhårtam api neccheyaü % jãvituü kupite nçpe // Ram_2,16.14 // yatomålaü naraþ pa÷yet $ pràdurbhàvam ihàtmanaþ & kathaü tasmin na varteta % pratyakùe sati daivate // Ram_2,16.15 // kaccit te paruùaü kiücid $ abhimànàt pità mama & ukto bhavatyà kopena % yatràsya lulitaü manaþ // Ram_2,16.16 // etad àcakùva me devi $ tattvena paripçcchataþ & kiünimittam apårvo 'yaü % vikàro manujàdhipe // Ram_2,16.17 // ahaü hi vacanàd ràj¤aþ $ pateyam api pàvake & bhakùayeyaü viùaü tãkùõaü % majjeyam api càrõave \ niyukto guruõà pitrà # nçpeõa ca hitena ca // Ram_2,16.18 // tad bråhi vacanaü devi $ ràj¤o yad abhikàïkùitam & kariùye pratijàne ca % ràmo dvir nàbhibhàùate // Ram_2,16.19 // tam àrjavasamàyuktam $ anàryà satyavàdinam & uvàca ràmaü kaikeyã % vacanaü bhç÷adàruõam // Ram_2,16.20 // purà devàsure yuddhe $ pitrà te mama ràghava & rakùitena varau dattau % sa÷alyena mahàraõe // Ram_2,16.21 // tatra me yàcito ràjà $ bharatasyàbhiùecanam & gamanaü daõóakàraõye % tava càdyaiva ràghava // Ram_2,16.22 // yadi satyapratij¤aü tvaü $ pitaraü kartum icchasi & àtmànaü ca nara÷reùñha % mama vàkyam idaü ÷çõu // Ram_2,16.23 // sa nide÷e pitus tiùñha $ yathà tena prati÷rutam & tvayàraõyaü praveùñavyaü % nava varùàõi pa¤ca ca // Ram_2,16.24 // sapta sapta ca varùàõi $ daõóakàraõyam à÷ritaþ & abhiùekam imaü tyaktvà % jañàcãradharo vasa // Ram_2,16.25 // bharataþ kosalapure $ pra÷àstu vasudhàm imàm & nànàratnasamàkãrõàü % savàjirathaku¤jaràm // Ram_2,16.26 // tad apriyam amitraghno $ vacanaü maraõopamam & ÷rutvà na vivyathe ràmaþ % kaikeyãü cedam abravãt // Ram_2,16.27 // evam astu gamiùyàmi $ vanaü vastum ahaü tv ataþ & jañàcãradharo ràj¤aþ % pratij¤àm anupàlayan // Ram_2,16.28 // idaü tu j¤àtum icchàmi $ kimarthaü màü mahãpatiþ & nàbhinandati durdharùo % yathàpuram ariüdamaþ // Ram_2,16.29 // manyur na ca tvayà kàryo $ devi bråhi tavàgrataþ & yàsyàmi bhava suprãtà % vanaü cãrajañàdharaþ // Ram_2,16.30 // hitena guruõà pitrà $ kçtaj¤ena nçpeõa ca & niyujyamàno vi÷rabdhaü % kiü na kuryàd ahaü priyam // Ram_2,16.31 // alãkaü mànasaü tv ekaü $ hçdayaü dahatãva me & svayaü yan nàha màü ràjà % bharatasyàbhiùecanam // Ram_2,16.32 // ahaü hi sãtàü ràjyaü ca $ pràõàn iùñàn dhanàni ca & hçùño bhràtre svayaü dadyàü % bharatàyàpracoditaþ // Ram_2,16.33 // kiü punar manujendreõa $ svayaü pitrà pracoditaþ & tava ca priyakàmàrthaü % pratij¤àm anupàlayan // Ram_2,16.34 // tad à÷vàsaya hãmaü tvaü $ kiü nv idaü yan mahãpatiþ & vasudhàsaktanayano % mandam a÷råõi mu¤cati // Ram_2,16.35 // gacchantu caivànayituü $ dåtàþ ÷ãghrajavair hayaiþ & bharataü màtulakulàd % adyaiva nçpa÷àsanàt // Ram_2,16.36 // daõóakàraõyam eùo 'ham $ ito gacchàmi satvaraþ & avicàrya pitur vàkyaü % samàvastuü caturda÷a // Ram_2,16.37 // sà hçùñà tasya tadvàkyaü $ ÷rutvà ràmasya kaikeyã & prasthànaü ÷raddadhànà hi % tvarayàmàsa ràghavam // Ram_2,16.38 // evaü bhavatu yàsyanti $ dåtàþ ÷ãghrajavair hayaiþ & bharataü màtulakulàd % upàvartayituü naràþ // Ram_2,16.39 // tava tv ahaü kùamaü manye $ notsukasya vilambanam & ràma tasmàd itaþ ÷ãghraü % vanaü tvaü gantum arhasi // Ram_2,16.40 // vrãóànvitaþ svayaü yac ca $ nçpas tvàü nàbhibhàùate & naitat kiücin nara÷reùñha % manyur eùo 'panãyatàm // Ram_2,16.41 // yàvat tvaü na vanaü yàtaþ $ puràd asmàd abhitvaran & pità tàvan na te ràma % snàsyate bhokùyate 'pi và // Ram_2,16.42 // dhik kaùñam iti niþ÷vasya $ ràjà ÷okapariplutaþ & mårchito nyapatat tasmin % paryaïke hemabhåùite // Ram_2,16.43 // ràmo 'py utthàpya ràjànaü $ kaikeyyàbhipracoditaþ & ka÷ayevàhato vàjã % vanaü gantuü kçtatvaraþ // Ram_2,16.44 // tad apriyam anàryàyà $ vacanaü dàruõodaram & ÷rutvà gatavyatho ràmaþ % kaikeyãü vàkyam abravãt // Ram_2,16.45 // nàham arthaparo devi $ lokam àvastum utsahe & viddhi màm çùibhis tulyaü % kevalaü dharmam àsthitam // Ram_2,16.46 // yad atrabhavataþ kiücic $ chakyaü kartuü priyaü mayà & pràõàn api parityajya % sarvathà kçtam eva tat // Ram_2,16.47 // na hy ato dharmacaraõaü $ kiücid asti mahattaram & yathà pitari ÷u÷råùà % tasya và vacanakriyà // Ram_2,16.48 // anukto 'py atrabhavatà $ bhavatyà vacanàd aham & vane vatsyàmi vijane % varùàõãha caturda÷a // Ram_2,16.49 // na nånaü mayi kaikeyi $ kiücid à÷aüsase guõam & yad ràjànam avocas tvaü % mame÷varatarà satã // Ram_2,16.50 // yàvan màtaram àpçcche $ sãtàü cànunayàmy aham & tato 'dyaiva gamiùyàmi % daõóakànàü mahad vanam // Ram_2,16.51 // bharataþ pàlayed ràjyaü $ ÷u÷råùec ca pitur yathà & tathà bhavatyà kartavyaü % sa hi dharmaþ sanàtanaþ // Ram_2,16.52 // sa ràmasya vacaþ ÷rutvà $ bhç÷aü duþkhahataþ pità & ÷okàd a÷aknuvan bàùpaü % praruroda mahàsvanam // Ram_2,16.53 // vanditvà caraõau ràmo $ visaüj¤asya pitus tadà & kaikeyyà÷ càpy anàryàyà % niùpapàta mahàdyutiþ // Ram_2,16.54 // sa ràmaþ pitaraü kçtvà $ kaikeyãü ca pradakùiõam & niùkramyàntaþpuràt tasmàt % svaü dadar÷a suhçjjanam // Ram_2,16.55 // taü bàùpaparipårõàkùaþ $ pçùñhato 'nujagàma ha & lakùmaõaþ paramakruddhaþ % sumitrànandavardhanaþ // Ram_2,16.56 // àbhiùecanikaü bhàõóaü $ kçtvà ràmaþ pradakùiõam & ÷anair jagàma sàpekùo % dçùñiü tatràvicàlayan // Ram_2,16.57 // na càsya mahatãü lakùmãü $ ràjyanà÷o 'pakarùati & lokakàntasya kàntatvaü % ÷ãtara÷mer iva kùapà // Ram_2,16.58 // na vanaü gantukàmasya $ tyajata÷ ca vasuüdharàm & sarvalokàtigasyeva % lakùyate cittavikriyà // Ram_2,16.59 // dhàrayan manasà duþkham $ indriyàõi nigçhya ca & pravive÷àtmavàn ve÷ma % màtur apriya÷aüsivàn // Ram_2,16.60 // pravi÷ya ve÷màtibhç÷aü mudànvitaü $ samãkùya tàü càrthavipattim àgatàm & na caiva ràmo 'tra jagàma vikriyàü % suhçjjanasyàtmavipatti÷aïkayà // Ram_2,16.61 // _________________________________________________________________ ràmas tu bhç÷am àyasto $ niþ÷vasann iva ku¤jaraþ & jagàma sahito bhràtrà % màtur antaþpuraü va÷ã // Ram_2,17.1 // so 'pa÷yat puruùaü tatra $ vçddhaü paramapåjitam & upaviùñaü gçhadvàri % tiùñhata÷ càparàn bahån // Ram_2,17.2 // pravi÷ya prathamàü kakùyàü $ dvitãyàyàü dadar÷a saþ & bràhmaõàn vedasampannàn % vçddhàn ràj¤àbhisatkçtàn // Ram_2,17.3 // praõamya ràmas tàn vçddhàüs $ tçtãyàyàü dadar÷a saþ & striyo vçddhà÷ ca bàlà÷ ca % dvàrarakùaõatatparàþ // Ram_2,17.4 // vardhayitvà prahçùñàs tàþ $ pravi÷ya ca gçhaü striyaþ & nyavedayanta tvarità % ràmamàtuþ priyaü tadà // Ram_2,17.5 // kausalyàpi tadà devã $ ràtriü sthitvà samàhità & prabhàte tv akarot påjàü % viùõoþ putrahitaiùiõã // Ram_2,17.6 // sà kùaumavasanà hçùñà $ nityaü vrataparàyaõà & agniü juhoti sma tadà % mantravat kçtamaïgalà // Ram_2,17.7 // pravi÷ya ca tadà ràmo $ màtur antaþpuraü ÷ubham & dadar÷a màtaraü tatra % hàvayantãü hutà÷anam // Ram_2,17.8 // sà cirasyàtmajaü dçùñvà $ màtçnandanam àgatam & abhicakràma saühçùñà % ki÷oraü vaóabà yathà // Ram_2,17.9 // tam uvàca duràdharùaü $ ràghavaü sutam àtmanaþ & kausalyà putravàtsalyàd % idaü priyahitaü vacaþ // Ram_2,17.10 // vçddhànàü dharma÷ãlànàü $ ràjarùãõàü mahàtmanàm & pràpnuhy àyu÷ ca kãrtiü ca % dharmaü copahitaü kule // Ram_2,17.11 // satyapratij¤aü pitaraü $ ràjànaü pa÷ya ràghava & adyaiva hi tvàü dharmàtmà % yauvaràjye 'bhiùekùyati // Ram_2,17.12 // màtaraü ràghavaþ kiücit $ prasàryà¤jalim abravãt & sa svabhàvavinãta÷ ca % gauravàc ca tadànataþ // Ram_2,17.13 // devi nånaü na jànãùe $ mahad bhayam upasthitam & idaü tava ca duþkhàya % vaidehyà lakùmaõasya ca // Ram_2,17.14 // caturda÷a hi varùàõi $ vatsyàmi vijane vane & madhumålaphalair jãvan % hitvà munivad àmiùam // Ram_2,17.15 // bharatàya mahàràjo $ yauvaràjyaü prayacchati & màü punar daõóakàraõyaü % vivàsayati tàpasam // Ram_2,17.16 // tàm aduþkhocitàü dçùñvà $ patitàü kadalãm iva & ràmas tåtthàpayàmàsa % màtaraü gatacetasam // Ram_2,17.17 // upàvçtyotthitàü dãnàü $ vaóabàm iva vàhitàm & pàü÷uguõñhitasarvàïgãü % vimamar÷a ca pàõinà // Ram_2,17.18 // sà ràghavam upàsãnam $ asukhàrtà sukhocità & uvàca puruùavyàghram % upa÷çõvati lakùmaõe // Ram_2,17.19 // yadi putra na jàyethà $ mama ÷okàya ràghava & na sma duþkham ato bhåyaþ % pa÷yeyam aham aprajà // Ram_2,17.20 // eka eva hi vandhyàyàþ $ ÷oko bhavati mànavaþ & aprajàsmãti saütàpo % na hy anyaþ putra vidyate // Ram_2,17.21 // na dçùñapårvaü kalyàõaü $ sukhaü và patipauruùe & api putre vipa÷yeyam % iti ràmàsthitaü mayà // Ram_2,17.22 // sà bahåny amanoj¤àni $ vàkyàni hçdayacchidàm & ahaü ÷roùye sapatnãnàm % avaràõàü varà satã \ ato duþkhataraü kiü nu # pramadànàü bhaviùyati // Ram_2,17.23 // tvayi saünihite 'py evam $ aham àsaü niràkçtà & kiü punaþ proùite tàta % dhruvaü maraõam eva me // Ram_2,17.24 // yo hi màü sevate ka÷cid $ atha vàpy anuvartate & kaikeyyàþ putram anvãkùya % sa jano nàbhibhàùate // Ram_2,17.25 // da÷a sapta ca varùàõi $ tava jàtasya ràghava & atãtàni prakàïkùantyà % mayà duþkhaparikùayam // Ram_2,17.26 // upavàsai÷ ca yogai÷ ca $ bahubhi÷ ca pari÷ramaiþ & duþkhaü saüvardhito moghaü % tvaü hi durgatayà mayà // Ram_2,17.27 // sthiraü tu hçdayaü manye $ mamedaü yan na dãryate & pràvçùãva mahànadyàþ % spçùñaü kålaü navàmbhasà // Ram_2,17.28 // mamaiva nånaü maraõaü na vidyate $ na càvakà÷o 'sti yamakùaye mama & yad antako 'dyaiva na màü jihãrùati % prasahya siüho rudatãü mçgãm iva // Ram_2,17.29 // sthiraü hi nånaü hçdayaü mamàyasaü $ na bhidyate yad bhuvi nàvadãryate & anena duþkhena ca deham arpitaü % dhruvaü hy akàle maraõaü na vidyate // Ram_2,17.30 // idaü tu duþkhaü yad anarthakàni me $ vratàni dànàni ca saüyamà÷ ca hi & tapa÷ ca taptaü yad apatyakàraõàt % suniùphalaü bãjam ivoptam åùare // Ram_2,17.31 // yadi hy akàle maraõaü svayecchayà $ labheta ka÷cid guruduþkhakar÷itaþ & gatàham adyaiva paretasaüsadaü % vinà tvayà dhenur ivàtmajena vai // Ram_2,17.32 // bhç÷am asukham amarùità tadà $ bahu vilalàpa samãkùya ràghavam & vyasanam upani÷àmya sà mahat % sutam iva baddham avekùya kiünarã // Ram_2,17.33 // _________________________________________________________________ tathà tu vilapantãü tàü $ kausalyàü ràmamàtaram & uvàca lakùmaõo dãnas % tat kàlasadç÷aü vacaþ // Ram_2,18.1 // na rocate mamàpy etad $ àrye yad ràghavo vanam & tyaktvà ràjya÷riyaü gacchet % striyà vàkyava÷aü gataþ // Ram_2,18.2 // viparãta÷ ca vçddha÷ ca $ viùayai÷ ca pradharùitaþ & nçpaþ kim iva na bråyàc % codyamànaþ samanmathaþ // Ram_2,18.3 // nàsyàparàdhaü pa÷yàmi $ nàpi doùaü tathàvidham & yena nirvàsyate ràùñràd % vanavàsàya ràghavaþ // Ram_2,18.4 // na taü pa÷yàmy ahaü loke $ parokùam api yo naraþ & amitro 'pi nirasto 'pi % yo 'sya doùam udàharet // Ram_2,18.5 // devakalpam çjuü dàntaü $ ripåõàm api vatsalam & avekùamàõaþ ko dharmaü % tyajet putram akàraõàt // Ram_2,18.6 // tad idaü vacanaü ràj¤aþ $ punar bàlyam upeyuùaþ & putraþ ko hçdaye kuryàd % ràjavçttam anusmaran // Ram_2,18.7 // yàvad eva na jànàti $ ka÷cid artham imaü naraþ & tàvad eva mayà sàrdham % àtmasthaü kuru ÷àsanam // Ram_2,18.8 // mayà pàr÷ve sadhanuùà $ tava guptasya ràghava & kaþ samartho 'dhikaü kartuü % kçtàntasyeva tiùñhataþ // Ram_2,18.9 // nirmanuùyàm imàü sarvàm $ ayodhyàü manujarùabha & kariùyàmi ÷arais tãkùõair % yadi sthàsyati vipriye // Ram_2,18.10 // bharatasyàtha pakùyo và $ yo vàsya hitam icchati & sarvàn etàn vadhiùyàmi % mçdur hi paribhåyate // Ram_2,18.11 // tvayà caiva mayà caiva $ kçtvà vairam anuttamam & kasya ÷aktiþ ÷riyaü dàtuü % bharatàyàri÷àsana // Ram_2,18.12 // anurakto 'smi bhàvena $ bhràtaraü devi tattvataþ & satyena dhanuùà caiva % datteneùñena te ÷ape // Ram_2,18.13 // dãptam agnim araõyaü và $ yadi ràmaþ pravekùyate & praviùñaü tatra màü devi % tvaü pårvam avadhàraya // Ram_2,18.14 // haràmi vãryàd duþkhaü te $ tamaþ sårya ivoditaþ & devã pa÷yatu me vãryaü % ràghava÷ caiva pa÷yatu // Ram_2,18.15 // etat tu vacanaü ÷rutvà $ lakùmaõasya mahàtmanaþ & uvàca ràmaü kausalyà % rudantã ÷okalàlasà // Ram_2,18.16 // bhràtus te vadataþ putra $ lakùmaõasya ÷rutaü tvayà & yad atrànantaraü tat tvaü % kuruùva yadi rocate // Ram_2,18.17 // na càdharmyaü vacaþ ÷rutvà $ sapatnyà mama bhàùitam & vihàya ÷okasaütaptàü % gantum arhasi màm itaþ // Ram_2,18.18 // dharmaj¤a yadi dharmiùñho $ dharmaü caritum icchasi & ÷u÷råùa màm ihasthas tvaü % cara dharmam anuttamam // Ram_2,18.19 // ÷u÷råùur jananãü putra $ svagçhe niyato vasan & pareõa tapasà yuktaþ % kà÷yapas tridivaü gataþ // Ram_2,18.20 // yathaiva ràjà påjyas te $ gauraveõa tathà hy aham & tvàü nàham anujànàmi % na gantavyam ito vanam // Ram_2,18.21 // tvadviyogàn na me kàryaü $ jãvitena sukhena và & tvayà saha mama ÷reyas % tçõànàm api bhakùaõam // Ram_2,18.22 // yadi tvaü yàsyasi vanaü $ tyaktvà màü ÷okalàlasàm & ahaü pràyam ihàsiùye % na hi ÷akùyàmi jãvitum // Ram_2,18.23 // tatas tvaü pràpsyase putra $ nirayaü lokavi÷rutam & brahmahatyàm ivàdharmàt % samudraþ saritàü patiþ // Ram_2,18.24 // vilapantãü tathà dãnàü $ kausalyàü jananãü tataþ & uvàca ràmo dharmàtmà % vacanaü dharmasaühitam // Ram_2,18.25 // nàsti ÷aktiþ pitur vàkyaü $ samatikramituü mama & prasàdaye tvàü ÷irasà % gantum icchàmy ahaü vanam // Ram_2,18.26 // çùiõà ca pitur vàkyaü $ kurvatà vratacàriõà & gaur hatà jànatà dharmaü % kaõóunàpi vipa÷cità // Ram_2,18.27 // asmàkaü ca kule pårvaü $ sagarasyàj¤ayà pituþ & khanadbhiþ sàgarair bhåtim % avàptaþ sumahàn vadhaþ // Ram_2,18.28 // jàmadagnyena ràmeõa $ reõukà jananã svayam & kçttà para÷unàraõye % pitur vacanakàriõà // Ram_2,18.29 // na khalv etan mayaikena $ kriyate pitç÷àsanam & pårvair ayam abhipreto % gato màrgo 'nugamyate // Ram_2,18.30 // tad etat tu mayà kàryaü $ kriyate bhuvi nànyathà & pitur hi vacanaü kurvan % na ka÷cin nàma hãyate // Ram_2,18.31 // tàm evam uktvà jananãü $ lakùmaõaü punar abravãt & tava lakùmaõa jànàmi % mayi sneham anuttamam \ abhipràyam avij¤àya # satyasya ca ÷amasya ca // Ram_2,18.32 // dharmo hi paramo loke $ dharme satyaü pratiùñhitam & dharmasaü÷ritam etac ca % pitur vacanam uttamam // Ram_2,18.33 // saü÷rutya ca pitur vàkyaü $ màtur và bràhmaõasya và & na kartavyaü vçthà vãra % dharmam à÷ritya tiùñhatà // Ram_2,18.34 // so 'haü na ÷akùyàmi pitur $ niyogam ativartitum & pitur hi vacanàd vãra % kaikeyyàhaü pracoditaþ // Ram_2,18.35 // tad enàü visçjànàryàü $ kùatradharmà÷ritàü matim & dharmam à÷raya mà taikùõyaü % madbuddhir anugamyatàm // Ram_2,18.36 // tam evam uktvà sauhàrdàd $ bhràtaraü lakùmaõàgrajaþ & uvàca bhåyaþ kausalyàü % prà¤jaliþ ÷irasànataþ // Ram_2,18.37 // anumanyasva màü devi $ gamiùyantam ito vanam & ÷àpitàsi mama pràõaiþ % kuru svastyayanàni me \ tãrõapratij¤a÷ ca vanàt # punar eùyàmy ahaü purãm // Ram_2,18.38 // ya÷o hy ahaü kevalaràjyakàraõàn $ na pçùñhataþ kartum alaü mahodayam & adãrghakàle na tu devi jãvite % vçõe 'varàm adya mahãm adharmataþ // Ram_2,18.39 // prasàdayan naravçùabhaþ sa màtaraü $ paràkramàj jigamiùur eva daõóakàn & athànujaü bhç÷am anu÷àsya dar÷anaü % cakàra tàü hçdi jananãü pradakùiõam // Ram_2,18.40 // _________________________________________________________________ atha taü vyathayà dãnaü $ savi÷eùam amarùitam & ÷vasantam iva nàgendraü % roùavisphàritekùaõam // Ram_2,19.1 // àsàdya ràmaþ saumitriü $ suhçdaü bhràtaraü priyam & uvàcedaü sa dhairyeõa % dhàrayan sattvam àtmavàn // Ram_2,19.2 // saumitre yo 'bhiùekàrthe $ mama sambhàrasambhramaþ & abhiùekanivçttyarthe % so 'stu sambhàrasambhramaþ // Ram_2,19.3 // yasyà madabhiùekàrthaü $ mànasaü paritapyate & màtà naþ sà yathà na syàt % savi÷aïkà tathà kuru // Ram_2,19.4 // tasyàþ ÷aïkàmayaü duþkhaü $ muhårtam api notsahe & manasi pratisaüjàtaü % saumitre 'ham upekùitum // Ram_2,19.5 // na buddhipårvaü nàbuddhaü $ smaràmãha kadàcana & màtéõàü và pitur vàhaü % kçtam alpaü ca vipriyam // Ram_2,19.6 // satyaþ satyàbhisaüdha÷ ca $ nityaü satyaparàkramaþ & paralokabhayàd bhãto % nirbhayo 'stu pità mama // Ram_2,19.7 // tasyàpi hi bhaved asmin $ karmaõy apratisaühçte & satyaü neti manastàpas % tasya tàpas tapec ca màm // Ram_2,19.8 // abhiùekavidhànaü tu $ tasmàt saühçtya lakùmaõa & anvag evàham icchàmi % vanaü gantum itaþ punaþ // Ram_2,19.9 // mama pravràjanàd adya $ kçtakçtyà nçpàtmajà & sutaü bharatam avyagram % abhiùecayità tataþ // Ram_2,19.10 // mayi cãràjinadhare $ jañàmaõóaladhàriõi & gate 'raõyaü ca kaikeyyà % bhaviùyati manaþsukham // Ram_2,19.11 // buddhiþ praõãtà yeneyaü $ mana÷ ca susamàhitam & tat tu nàrhàmi saükleùñuü % pravrajiùyàmi màciram // Ram_2,19.12 // kçtàntas tv eva saumitre $ draùñavyo matpravàsane & ràjyasya ca vitãrõasya % punar eva nivartane // Ram_2,19.13 // kaikeyyàþ pratipattir hi $ kathaü syàn mama pãóane & yadi bhàvo na daivo 'yaü % kçtàntavihito bhavet // Ram_2,19.14 // jànàsi hi yathà saumya $ na màtçùu mamàntaram & bhåtapårvaü vi÷eùo và % tasyà mayi sute 'pi và // Ram_2,19.15 // so 'bhiùekanivçttyarthaiþ $ pravàsàrthai÷ ca durvacaiþ & ugrair vàkyair ahaü tasyà % nànyad daivàt samarthaye // Ram_2,19.16 // kathaü prakçtisampannà $ ràjaputrã tathàguõà & bråyàt sà pràkçteva strã % matpãóàü bhartçsaünidhau // Ram_2,19.17 // yad acintyaü tu tad daivaü $ bhåteùv api na hanyate & vyaktaü mayi ca tasyàü ca % patito hi viparyayaþ // Ram_2,19.18 // ka÷cid daivena saumitre $ yoddhum utsahate pumàn & yasya na grahaõaü kiücit % karmaõo 'nyatra dç÷yate // Ram_2,19.19 // sukhaduþkhe bhayakrodhau $ làbhàlàbhau bhavàbhavau & yasya kiücit tathà bhåtaü % nanu daivasya karma tat // Ram_2,19.20 // vyàhate 'py abhiùeke me $ paritàpo na vidyate & tasmàd aparitàpaþ saüs % tvam apy anuvidhàya màm \ pratisaühàraya kùipram # àbhiùecanikãü kriyàm // Ram_2,19.21 // na lakùmaõàsmin mama ràjyavighne $ màtà yavãyasy ati÷aïkanãyà & daivàbhipannà hi vadanty aniùñaü % jànàsi daivaü ca tathà prabhàvam // Ram_2,19.22 // _________________________________________________________________ iti bruvati ràme tu $ lakùmaõo 'dhaþ÷irà muhuþ & ÷rutvà madhyaü jagàmeva % manasà duþkhaharùayoþ // Ram_2,20.1 // tadà tu baddhvà bhrukuñãü $ bhruvor madhye nararùabhaþ & ni÷a÷vàsa mahàsarpo % bilastha iva roùitaþ // Ram_2,20.2 // tasya duùprativãkùyaü tad $ bhrukuñãsahitaü tadà & babhau kruddhasya siühasya % mukhasya sadç÷aü mukham // Ram_2,20.3 // agrahas taü vidhunvaüs tu $ hastã hastam ivàtmanaþ & tiryag årdhvaü ÷arãre ca % pàtayitvà ÷irodharàm // Ram_2,20.4 // agràkùõà vãkùamàõas tu $ tiryag bhràtaram abravãt & asthàne sambhramo yasya % jàto vai sumahàn ayam // Ram_2,20.5 // dharmadoùaprasaïgena $ lokasyànati÷aïkayà & kathaü hy etad asambhràntas % tvadvidho vaktum arhati // Ram_2,20.6 // yathà daivam a÷auõóãraü $ ÷auõóãraþ kùatriyarùabhaþ & kiü nàma kçpaõaü daivam % a÷aktam abhi÷aüsasi // Ram_2,20.7 // pàpayos tu kathaü nàma $ tayoþ ÷aïkà na vidyate & santi dharmopadhàþ ÷lakùõà % dharmàtman kiü na budhyase // Ram_2,20.8 // lokavidviùñam àrabdhaü $ tvadanyasyàbhiùecanam & yeneyam àgatà dvaidhaü % tava buddhir mahãpate \ sa hi dharmo mama dveùyaþ # prasaïgàd yasya muhyasi // Ram_2,20.9 // yady api pratipattis te $ daivã càpi tayor matam & tathàpy upekùaõãyaü te % na me tad api rocate // Ram_2,20.10 // viklavo vãryahãno yaþ $ sa daivam anuvartate & vãràþ saübhàvitàtmàno % na daivaü paryupàsate // Ram_2,20.11 // daivaü puruùakàreõa $ yaþ samarthaþ prabàdhitum & na daivena vipannàrthaþ % puruùaþ so 'vasãdati // Ram_2,20.12 // drakùyanti tv adya daivasya $ pauruùaü puruùasya ca & daivamànuùayor adya % vyaktà vyaktir bhaviùyati // Ram_2,20.13 // adya matpauruùahataü $ daivaü drakùyanti vai janàþ & yad daivàd àhataü te 'dya % dçùñaü ràjyàbhiùecanam // Ram_2,20.14 // atyaïku÷am ivoddàmaü $ gajaü madabaloddhatam & pradhàvitam ahaü daivaü % pauruùeõa nivartaye // Ram_2,20.15 // lokapàlàþ samastàs te $ nàdya ràmàbhiùecanam & na ca kçtsnàs trayo lokà % vihanyuþ kiü punaþ pità // Ram_2,20.16 // yair vivàsas tavàraõye $ mitho ràjan samarthitaþ & araõye te vivatsyanti % caturda÷a samàs tathà // Ram_2,20.17 // ahaü tadà÷àü chetsyàmi $ pitus tasyà÷ ca yà tava & abhiùekavighàtena % putraràjyàya vartate // Ram_2,20.18 // madbalena viruddhàya $ na syàd daivabalaü tathà & prabhaviùyati duþkhàya % yathograü pauruùaü mama // Ram_2,20.19 // årdhvaü varùasahasrànte $ prajàpàlyam anantaram & àryaputràþ kariùyanti % vanavàsaü gate tvayi // Ram_2,20.20 // pårvaràjarùivçttyà hi $ vanavàso vidhãyate & prajà nikùipya putreùu % putravat paripàlane // Ram_2,20.21 // sa ced ràjany anekàgre $ ràjyavibhrama÷aïkayà & naivam icchasi dharmàtman % ràjyaü ràma tvam àtmani // Ram_2,20.22 // pratijàne ca te vãra $ mà bhåvaü vãralokabhàk & ràjyaü ca tava rakùeyam % ahaü veleva sàgaram // Ram_2,20.23 // maïgalair abhiùi¤casva $ tatra tvaü vyàpçto bhava & aham eko mahãpàlàn % alaü vàrayituü balàt // Ram_2,20.24 // na ÷obhàrthàv imau bàhå $ na dhanur bhåùaõàya me & nàsiràbandhanàrthàya % na ÷aràþ stambhahetavaþ // Ram_2,20.25 // amitradamanàrthaü me $ sarvam etac catuùñayam & na càhaü kàmaye 'tyarthaü % yaþ syàc chatrur mato mama // Ram_2,20.26 // asinà tãkùõadhàreõa $ vidyuccalitavarcasà & pragçhãtena vai ÷atruü % vajriõaü và na kalpaye // Ram_2,20.27 // khaóganiùpeùaniùpiùñair $ gahanà du÷carà ca me & hastya÷vanarahastoru- % ÷irobhir bhavità mahã // Ram_2,20.28 // khaógadhàrà hatà me 'dya $ dãpyamànà ivàdrayaþ & patiùyanti dvipà bhåmau % meghà iva savidyutaþ // Ram_2,20.29 // baddhagodhàïgulitràõe $ pragçhãta÷aràsane & kathaü puruùamànã syàt % puruùàõàü mayi sthite // Ram_2,20.30 // bahubhi÷ caikam atyasyann $ ekena ca bahå¤ janàn & viniyokùyàmy ahaü bàõàn % nçvàjigajamarmasu // Ram_2,20.31 // adya me 'straprabhàvasya $ prabhàvaþ prabhaviùyati & ràj¤a÷ càprabhutàü kartuü % prabhutvaü ca tava prabho // Ram_2,20.32 // adya candanasàrasya $ keyåràmokùaõasya ca & vasånàü ca vimokùasya % suhçdàü pàlanasya ca // Ram_2,20.33 // anuråpàv imau bàhå $ ràma karma kariùyataþ & abhiùecanavighnasya % kartéõàü te nivàraõe // Ram_2,20.34 // bravãhi ko 'dyaiva mayà viyujyatàü $ tavàsuhçt pràõaya÷aþ suhçjjanaiþ & yathà taveyaü vasudhà va÷e bhavet % tathaiva màü ÷àdhi tavàsmi kiükaraþ // Ram_2,20.35 // vimçjya bàùpaü parisàntvya càsakçt $ sa lakùmaõaü ràghavavaü÷avardhanaþ & uvàca pitrye vacane vyavasthitaü % nibodha màm eùa hi saumya satpathaþ // Ram_2,20.36 // _________________________________________________________________ taü samãkùya tv avahitaü $ pitur nirde÷apàlane & kausalyà bàùpasaüruddhà % vaco dharmiùñham abravãt // Ram_2,21.1 // adçùñaduþkho dharmàtmà $ sarvabhåtapriyaüvadaþ & mayi jàto da÷arathàt % katham u¤chena vartayet // Ram_2,21.2 // yasya bhçtyà÷ ca dàsà÷ ca $ mçùñàny annàni bhu¤jate & kathaü sa bhokùyate nàtho % vane målaphalàny ayam // Ram_2,21.3 // ka etacchraddadhecchrutvà $ kasya và na bhaved bhayam & guõavàn dayito ràj¤o % ràghavo yad vivàsyate // Ram_2,21.4 // tvayà vihãnàm iha màü $ ÷okàgnir atulo mahàn & pradhakùyati yathà kakùaü % citrabhànur himàtyaye // Ram_2,21.5 // kathaü hi dhenuþ svaü vatsaü $ gacchantaü nànugacchati & ahaü tvànugamiùyàmi % yatra putra gamiùyasi // Ram_2,21.6 // tathà nigaditaü màtrà $ tad vàkyaü puruùarùabhaþ & ÷rutvà ràmo 'bravãd vàkyaü % màtaraü bhç÷aduþkhitàm // Ram_2,21.7 // kaikeyyà va¤cito ràjà $ mayi càraõyam à÷rite & bhavatyà ca parityakto % na nånaü vartayiùyati // Ram_2,21.8 // bhartuþ kila parityàgo $ nç÷aüsaþ kevalaü striyàþ & sa bhavatyà na kartavyo % manasàpi vigarhitaþ // Ram_2,21.9 // yàvaj jãvati kàkutsthaþ $ pità me jagatãpatiþ & ÷u÷råùà kriyatàü tàvat % sa hi dharmaþ sanàtanaþ // Ram_2,21.10 // evam uktà tu ràmeõa $ kausalyà ÷ubhadar÷anà & tathety uvàca suprãtà % ràmam akliùñakàriõam // Ram_2,21.11 // evam uktas tu vacanaü $ ràmo dharmabhçtàü varaþ & bhåyas tàm abravãd vàkyaü % màtaraü bhç÷aduþkhitàm // Ram_2,21.12 // mayà caiva bhavatyà ca $ kartavyaü vacanaü pituþ & ràjà bhartà guruþ ÷reùñhaþ % sarveùàm ã÷varaþ prabhuþ // Ram_2,21.13 // imàni tu mahàraõye $ vihçtya nava pa¤ca ca & varùàõi paramaprãtaþ % sthàsyàmi vacane tava // Ram_2,21.14 // evam uktà priyaü putraü $ bàùpapårõànanà tadà & uvàca paramàrtà tu % kausalyà putravatsalà // Ram_2,21.15 // àsàü ràma sapatnãnàü $ vastuü madhye na me kùamam & naya màm api kàkutstha % vanaü vanyàü mçgãü yathà \ yadi te gamane buddhiþ # kçtà pitur apekùayà // Ram_2,21.16 // tàü tathà rudatãü ràmo $ rudan vacanam abravãt & jãvantyà hi striyà bhartà % daivataü prabhur eva ca \ bhavatyà mama caivàdya # ràjà prabhavati prabhuþ // Ram_2,21.17 // bharata÷ càpi dharmàtmà $ sarvabhåtapriyaüvadaþ & bhavatãm anuvarteta % sa hi dharmarataþ sadà // Ram_2,21.18 // yathà mayi tu niùkrànte $ putra÷okena pàrthivaþ & ÷ramaü nàvàpnuyàt kiücid % apramattà tathà kuru // Ram_2,21.19 // vratopavàsaniratà $ yà nàrã paramottamà & bhartàraü nànuvarteta % sà ca pàpagatir bhavet // Ram_2,21.20 // ÷u÷råùàm eva kurvãta $ bhartuþ priyahite ratà & eùa dharmaþ purà dçùño % loke vede ÷rutaþ smçtaþ // Ram_2,21.21 // påjyàs te matkçte devi $ bràhmaõà÷ caiva suvratàþ & evaü kàlaü pratãkùasva % mamàgamanakàïkùiõã // Ram_2,21.22 // pràpsyase paramaü kàmaü $ mayi pratyàgate sati & yadi dharmabhçtàü ÷reùñho % dhàrayiùyati jãvitam // Ram_2,21.23 // evam uktà tu ràmeõa $ bàùpaparyàkulekùaõà & kausalyà putra÷okàrtà % ràmaü vacanam abravãt \ gaccha putra tvam ekàgro # bhadraü te 'stu sadà vibho // Ram_2,21.24 // tathà hi ràmaü vanavàsani÷citaü $ samãkùya devã parameõa cetasà & uvàca ràmaü ÷ubhalakùaõaü vaco % babhåva ca svastyayanàbhikàïkùiõã // Ram_2,21.25 // _________________________________________________________________ sàpanãya tam àyàsam $ upaspç÷ya jalaü ÷uci & cakàra màtà ràmasya % maïgalàni manasvinã // Ram_2,22.1 // svasti sàdhyà÷ ca vi÷ve ca $ maruta÷ ca maharùayaþ & svasti dhàtà vidhàtà ca % svasti påùà bhago 'ryamà // Ram_2,22.2 // çtava÷ caiva pakùà÷ ca $ màsàþ saüvatsaràþ kùapàþ & dinàni ca muhårtà÷ ca % svasti kurvantu te sadà // Ram_2,22.3 // smçtir dhçti÷ ca dharma÷ ca $ pàntu tvàü putra sarvataþ & skanda÷ ca bhagavàn devaþ % soma÷ ca sabçhaspatiþ // Ram_2,22.4 // saptarùayo nàrada÷ ca $ te tvàü rakùantu sarvataþ & nakùatràõi ca sarvàõi % grahà÷ ca sahadevatàþ \ mahàvanàni carato # muniveùasya dhãmataþ // Ram_2,22.5 // plavagà vç÷cikà daü÷à $ ma÷akà÷ caiva kànane & sarãsçpà÷ ca kãñà÷ ca % mà bhåvan gahane tava // Ram_2,22.6 // mahàdvipà÷ ca siühà÷ ca $ vyàghrà çkùà÷ ca daüùñriõaþ & mahiùàþ ÷çïgiõo raudrà % na te druhyantu putraka // Ram_2,22.7 // nçmàüsabhojanà raudrà $ ye cànye sattvajàtayaþ & mà ca tvàü hiüsiùuþ putra % mayà sampåjitàs tv iha // Ram_2,22.8 // àgamàs te ÷ivàþ santu $ sidhyantu ca paràkramàþ & sarvasampattayo ràma % svastimàn gaccha putraka // Ram_2,22.9 // svasti te 'stv àntarikùebhyaþ $ pàrthivebhyaþ punaþ punaþ & sarvebhya÷ caiva devebhyo % ye ca te paripanthinaþ // Ram_2,22.10 // sarvalokaprabhur brahmà $ bhåtabhartà tatharùayaþ & ye ca ÷eùàþ suràs te tvàü % rakùantu vanavàsinam // Ram_2,22.11 // iti màlyaiþ suragaõàn $ gandhai÷ càpi ya÷asvinã & stutibhi÷ cànuråpàbhir % ànarcàyatalocanà // Ram_2,22.12 // yan maïgalaü sahasràkùe $ sarvadevanamaskçte & vçtranà÷e samabhavat % tat te bhavatu maïgalam // Ram_2,22.13 // yan maïgalaü suparõasya $ vinatàkalpayat purà & amçtaü pràrthayànasya % tat te bhavatu maïgalam // Ram_2,22.14 // oùadhãü càpi siddhàrthàü $ vi÷alyakaraõãü ÷ubhàm & cakàra rakùàü kausalyà % mantrair abhijajàpa ca // Ram_2,22.15 // ànamya mårdhni càghràya $ pariùvajya ya÷asvinã & avadat putra siddhàrtho % gaccha ràma yathàsukham // Ram_2,22.16 // arogaü sarvasiddhàrtham $ ayodhyàü punar àgatam & pa÷yàmi tvàü sukhaü vatsa % susthitaü ràjave÷mani // Ram_2,22.17 // mayàrcità devagaõàþ ÷ivàdayo $ maharùayo bhåtamahàsuroragàþ & abhiprayàtasya vanaü ciràya te % hitàni kàïkùantu di÷a÷ ca ràghava // Ram_2,22.18 // itãva cà÷rupratipårõalocanà $ samàpya ca svastyayanaü yathàvidhi & pradakùiõaü caiva cakàra ràghavaü % punaþ puna÷ càpi nipãóya sasvaje // Ram_2,22.19 // tathà tu devyà sa kçtapradakùiõo $ nipãóya màtu÷ caraõau punaþ punaþ & jagàma sãtànilayaü mahàya÷àþ % sa ràghavaþ prajvalitaþ svayà ÷riyà // Ram_2,22.20 // _________________________________________________________________ abhivàdya tu kausalyàü $ ràmaþ samprasthito vanam & kçtasvastyayano màtrà % dharmiùñhe vartmani sthitaþ // Ram_2,23.1 // viràjayan ràjasuto $ ràjamàrgaü narair vçtam & hçdayàny àmamantheva % janasya guõavattayà // Ram_2,23.2 // vaidehã càpi tat sarvaü $ na ÷u÷ràva tapasvinã & tad eva hçdi tasyà÷ ca % yauvaràjyàbhiùecanam // Ram_2,23.3 // devakàryaü sma sà kçtvà $ kçtaj¤à hçùñacetanà & abhij¤à ràjadharmàõàü % ràjaputraü pratãkùate // Ram_2,23.4 // pravive÷àtha ràmas tu $ svave÷ma suvibhåùitam & prahçùñajanasampårõaü % hriyà kiücid avàïmukhaþ // Ram_2,23.5 // atha sãtà samutpatya $ vepamànà ca taü patim & apa÷yac chokasaütaptaü % cintàvyàkulitendriyam // Ram_2,23.6 // vivarõavadanaü dçùñvà $ taü prasvinnam amarùaõam & àha duþkhàbhisaütaptà % kim idànãm idaü prabho // Ram_2,23.7 // adya bàrhaspataþ ÷rãmàn $ yuktaþ puùyo na ràghava & procyate bràhmaõaiþ pràj¤aiþ % kena tvam asi durmanàþ // Ram_2,23.8 // na te ÷ata÷alàkena $ jalaphenanibhena ca & àvçtaü vadanaü valgu % chattreõàbhiviràjate // Ram_2,23.9 // vyajanàbhyàü ca mukhyàbhyàü $ ÷atapattranibhekùaõam & candrahaüsaprakà÷àbhyàü % vãjyate na tavànanam // Ram_2,23.10 // vàgmino bandina÷ càpi $ prahçùñàs tvàü nararùabha & stuvanto nàdya dç÷yante % maïgalaiþ såtamàgadhàþ // Ram_2,23.11 // na te kùaudraü ca dadhi ca $ bràhmaõà vedapàragàþ & mårdhni mårdhàvasiktasya % dadhati sma vidhànataþ // Ram_2,23.12 // na tvàü prakçtayaþ sarvà $ ÷reõãmukhyà÷ ca bhåùitàþ & anuvrajitum icchanti % paurajànapadàs tathà // Ram_2,23.13 // caturbhir vegasampannair $ hayaiþ kà¤canabhåùaõaiþ & mukhyaþ puùyaratho yuktaþ % kiü na gacchati te 'grataþ // Ram_2,23.14 // na hastã càgrataþ ÷rãmàüs $ tava lakùaõapåjitaþ & prayàõe lakùyate vãra % kçùõameghagiriprabhaþ // Ram_2,23.15 // na ca kà¤canacitraü te $ pa÷yàmi priyadar÷ana & bhadràsanaü puraskçtya % yàntaü vãrapuraþsaram // Ram_2,23.16 // abhiùeko yadà sajjaþ $ kim idànãm idaü tava & apårvo mukhavarõa÷ ca % na praharùa÷ ca lakùyate // Ram_2,23.17 // itãva vilapantãü tàü $ provàca raghunandanaþ & sãte tatrabhavàüs tàtaþ % pravràjayati màü vanam // Ram_2,23.18 // kule mahati sambhåte $ dharmaj¤e dharmacàriõi & ÷çõu jànaki yenedaü % krameõàbhyàgataü mama // Ram_2,23.19 // ràj¤à satyapratij¤ena $ pitrà da÷arathena me & kaikeyyai prãtamanasà % purà dattau mahàvarau // Ram_2,23.20 // tayàdya mama sajje 'sminn $ abhiùeke nçpodyate & pracoditaþ sa samayo % dharmeõa pratinirjitaþ // Ram_2,23.21 // caturda÷a hi varùàõi $ vastavyaü daõóake mayà & pitrà me bharata÷ càpi % yauvaràjye niyojitaþ \ so 'haü tvàm àgato draùñuü # prasthito vijanaü vanam // Ram_2,23.22 // bharatasya samãpe te $ nàhaü kathyaþ kadàcana & çddhiyuktà hi puruùà % na sahante parastavam \ tasmàn na te guõàþ kathyà # bharatasyàgrato mama // Ram_2,23.23 // nàpi tvaü tena bhartavyà $ vi÷eùeõa kadàcana & anukålatayà ÷akyaü % samãpe tasya vartitum // Ram_2,23.24 // ahaü càpi pratij¤àü tàü $ guroþ samanupàlayan & vanam adyaiva yàsyàmi % sthirà bhava manasvini // Ram_2,23.25 // yàte ca mayi kalyàõi $ vanaü muniniùevitam & vratopavàsaratayà % bhavitavyaü tvayànaghe // Ram_2,23.26 // kàlyam utthàya devànàü $ kçtvà påjàü yathàvidhi & vanditavyo da÷arathaþ % pità mama nare÷varaþ // Ram_2,23.27 // màtà ca mama kausalyà $ vçddhà saütàpakar÷ità & dharmam evàgrataþ kçtvà % tvattaþ sammànam arhati // Ram_2,23.28 // vanditavyà÷ ca te nityaü $ yàþ ÷eùà mama màtaraþ & snehapraõayasambhogaiþ % samà hi mama màtaraþ // Ram_2,23.29 // bhràtçputrasamau càpi $ draùñavyau ca vi÷eùataþ & tvayà lakùmaõa÷atrughnau % pràõaiþ priyatarau mama // Ram_2,23.30 // vipriyaü na ca kartavyaü $ bharatasya kadàcana & sa hi ràjà prabhu÷ caiva % de÷asya ca kulasya ca // Ram_2,23.31 // àràdhità hi ÷ãlena $ prayatnai÷ copasevitàþ & ràjànaþ samprasãdanti % prakupyanti viparyaye // Ram_2,23.32 // aurasàn api putràn hi $ tyajanty ahitakàriõaþ & samarthàn sampragçhõanti % janàn api naràdhipàþ // Ram_2,23.33 // ahaü gamiùyàmi mahàvanaü priye $ tvayà hi vastavyam ihaiva bhàmini & yathà vyalãkaü kuruùe na kasyacit % tathà tvayà kàryam idaü vaco mama // Ram_2,23.34 // _________________________________________________________________ evam uktà tu vaidehã $ priyàrhà priyavàdinã & praõayàd eva saükruddhà % bhartàram idam abravãt // Ram_2,24.1 // àryaputra pità màtà $ bhràtà putras tathà snuùà & svàni puõyàni bhu¤jànàþ % svaü svaü bhàgyam upàsate // Ram_2,24.2 // bhartur bhàgyaü tu bhàryaikà $ pràpnoti puruùarùabha & ata÷ caivàham àdiùñà % vane vastavyam ity api // Ram_2,24.3 // na pità nàtmajo nàtmà $ na màtà na sakhãjanaþ & iha pretya ca nàrãõàü % patir eko gatiþ sadà // Ram_2,24.4 // yadi tvaü prasthito durgaü $ vanam adyaiva ràghava & agratas te gamiùyàmi % mçdnantã ku÷akaõñakàn // Ram_2,24.5 // ãrùyàroùau bahiùkçtya $ bhukta÷eùam ivodakam & naya màü vãra vi÷rabdhaþ % pàpaü mayi na vidyate // Ram_2,24.6 // pràsàdàgrair vimànair và $ vaihàyasagatena và & sarvàvasthàgatà bhartuþ % pàdacchàyà vi÷iùyate // Ram_2,24.7 // anu÷iùñàsmi màtrà ca $ pitrà ca vividhà÷rayam & nàsmi samprati vaktavyà % vartitavyaü yathà mayà // Ram_2,24.8 // sukhaü vane nivatsyàmi $ yathaiva bhavane pituþ & acintayantã trãül lokàü÷ % cintayantã pativratam // Ram_2,24.9 // ÷u÷råùamàõà te nityaü $ niyatà brahmacàriõã & saha raüsye tvayà vãra % vaneùu madhugandhiùu // Ram_2,24.10 // tvaü hi kartuü vane ÷akto $ ràma samparipàlanam & anyasyàpi janasyeha % kiü punar mama mànada // Ram_2,24.11 // phalamålà÷anà nityaü $ bhaviùyàmi na saü÷ayaþ & na te duþkhaü kariùyàmi % nivasantã saha tvayà // Ram_2,24.12 // icchàmi saritaþ ÷ailàn $ palvalàni vanàni ca & draùñuü sarvatra nirbhãtà % tvayà nàthena dhãmatà // Ram_2,24.13 // haüsakàraõóavàkãrõàþ $ padminãþ sàdhupuùpitàþ & iccheyaü sukhinã draùñuü % tvayà vãreõa saügatà // Ram_2,24.14 // saha tvayà vi÷àlàkùa $ raüsye paramanandinã & evaü varùasahasràõàü % ÷ataü vàhaü tvayà saha // Ram_2,24.15 // svarge 'pi ca vinà vàso $ bhavità yadi ràghava & tvayà mama naravyàghra % nàhaü tam api rocaye // Ram_2,24.16 // ahaü gamiùyàmi vanaü sudurgamaü $ mçgàyutaü vànaravàraõair yutam & vane nivatsyàmi yathà pitur gçhe % tavaiva pàdàv upagçhya saümatà // Ram_2,24.17 // ananyabhàvàm anuraktacetasaü $ tvayà viyuktàü maraõàya ni÷citàm & nayasva màü sàdhu kuruùva yàcanàü % na te mayàto gurutà bhaviùyati // Ram_2,24.18 // tathà bruvàõàm api dharmavatsalo $ na ca sma sãtàü nçvaro ninãùati & uvàca cainàü bahu saünivartane % vane nivàsasya ca duþkhitàü prati // Ram_2,24.19 // _________________________________________________________________ sa evaü bruvatãü sãtàü $ dharmaj¤o dharmavatsalaþ & nivartanàrthe dharmàtmà % vàkyam etad uvàca ha // Ram_2,25.1 // sãte mahàkulãnàsi $ dharme ca niratà sadà & ihàcara svadharmaü tvaü % mà yathà manasaþ sukham // Ram_2,25.2 // sãte yathà tvàü vakùyàmi $ tathà kàryaü tvayàbale & vane doùà hi bahavo % vadatas tàn nibodha me // Ram_2,25.3 // sãte vimucyatàm eùà $ vanavàsakçtà matiþ & bahudoùaü hi kàntàraü % vanam ity abhidhãyate // Ram_2,25.4 // hitabuddhyà khalu vaco $ mayaitad abhidhãyate & sadà sukhaü na jànàmi % duþkham eva sadà vanam // Ram_2,25.5 // girinirjharasambhåtà $ girikandaravàsinàm & siühànàü ninadà duþkhàþ % ÷rotuü duþkham ato vanam // Ram_2,25.6 // supyate parõa÷ayyàsu $ svayaü bhagnàsu bhåtale & ràtriùu ÷ramakhinnena % tasmàd duþkhataraü vanam // Ram_2,25.7 // upavàsa÷ ca kartavyo $ yathàpràõena maithili & jañàbhàra÷ ca kartavyo % valkalàmbaradhàriõà // Ram_2,25.8 // atãva vàtas timiraü $ bubhukùà càtra nitya÷aþ & bhayàni ca mahànty atra % tato duþkhataraü vanam // Ram_2,25.9 // sarãsçpà÷ ca bahavo $ bahuråpà÷ ca bhàmini & caranti pçthivãü darpàd % ato duþkhataraü vanam // Ram_2,25.10 // nadãnilayanàþ sarpà $ nadãkuñilagàminaþ & tiùñhanty àvçtya panthànam % ato duþkhataraü vanam // Ram_2,25.11 // pataügà vç÷cikàþ kãñà $ daü÷à÷ ca ma÷akaiþ saha & bàdhante nityam abale % sarvaü duþkham ato vanam // Ram_2,25.12 // drumàþ kaõñakina÷ caiva $ ku÷akà÷à÷ ca bhàmini & vane vyàkula÷àkhàgràs % tena duþkhataraü vanam // Ram_2,25.13 // tad alaü te vanaü gatvà $ kùamaü na hi vanaü tava & vimç÷ann iha pa÷yàmi % bahudoùataraü vanam // Ram_2,25.14 // vanaü tu netuü na kçtà matis tadà $ babhåva ràmeõa yadà mahàtmanà & na tasya sãtà vacanaü cakàra tat % tato 'bravãd ràmam idaü suduþkhità // Ram_2,25.15 // _________________________________________________________________ etat tu vacanaü ÷rutvà $ sãtà ràmasya duþkhità & prasaktà÷rumukhã mandam % idaü vacanam abravãt // Ram_2,26.1 // ye tvayà kãrtità doùà $ vane vastavyatàü prati & guõàn ity eva tàn viddhi % tava snehapuraskçtàn // Ram_2,26.2 // tvayà ca saha gantavyaü $ mayà gurujanàj¤ayà & tvadviyogena me ràma % tyaktavyam iha jãvitam // Ram_2,26.3 // na ca màü tvatsamãpasthàm $ api ÷aknoti ràghava & suràõàm ã÷varaþ ÷akraþ % pradharùayitum ojasà // Ram_2,26.4 // patihãnà tu yà nàrã $ na sà ÷akùyati jãvitum & kàmam evaüvidhaü ràma % tvayà mama vidar÷itam // Ram_2,26.5 // atha càpi mahàpràj¤a $ bràhmaõànàü mayà ÷rutam & purà pitçgçhe satyaü % vastavyaü kila me vane // Ram_2,26.6 // lakùaõibhyo dvijàtibhyaþ $ ÷rutvàhaü vacanaü gçhe & vanavàsakçtotsàhà % nityam eva mahàbala // Ram_2,26.7 // àde÷o vanavàsasya $ pràptavyaþ sa mayà kila & sà tvayà saha tatràhaü % yàsyàmi priya nànyathà // Ram_2,26.8 // kçtàde÷à bhaviùyàmi $ gamiùyàmi saha tvayà & kàla÷ càyaü samutpannaþ % satyavàg bhavatu dvijaþ // Ram_2,26.9 // vanavàse hi jànàmi $ duþkhàni bahudhà kila & pràpyante niyataü vãra % puruùair akçtàtmabhiþ // Ram_2,26.10 // kanyayà ca pitur gehe $ vanavàsaþ ÷ruto mayà & bhikùiõyàþ sàdhuvçttàyà % mama màtur ihàgrataþ // Ram_2,26.11 // prasàdita÷ ca vai pårvaü $ tvaü vai bahuvidhaü prabho & gamanaü vanavàsasya % kàïkùitaü hi saha tvayà // Ram_2,26.12 // kçtakùaõàhaü bhadraü te $ gamanaü prati ràghava & vanavàsasya ÷årasya % caryà hi mama rocate // Ram_2,26.13 // ÷uddhàtman premabhàvàd dhi $ bhaviùyàmi vikalmaùà & bhartàram anugacchantã % bhartà hi mama daivatam // Ram_2,26.14 // pretyabhàve 'pi kalyàõaþ $ saügamo me saha tvayà & ÷rutir hi ÷råyate puõyà % bràhmaõànàü ya÷asvinàm // Ram_2,26.15 // iha loke ca pitçbhir $ yà strã yasya mahàmate & adbhir dattà svadharmeõa % pretyabhàve 'pi tasya sà // Ram_2,26.16 // evam asmàt svakàü nàrãü $ suvçttàü hi pativratàm & nàbhirocayase netuü % tvaü màü keneha hetunà // Ram_2,26.17 // bhaktàü pativratàü dãnàü $ màü samàü sukhaduþkhayoþ & netum arhasi kàkutstha % samànasukhaduþkhinãm // Ram_2,26.18 // yadi màü duþkhitàm evaü $ vanaü netuü na cecchasi & viùam agniü jalaü vàham % àsthàsye mçtyukàraõàt // Ram_2,26.19 // evaü bahuvidhaü taü sà $ yàcate gamanaü prati & nànumene mahàbàhus % tàü netuü vijanaü vanam // Ram_2,26.20 // evam uktà tu sà cintàü $ maithilã samupàgatà & snàpayantãva gàm uùõair % a÷rubhir nayanacyutaiþ // Ram_2,26.21 // cintayantãü tathà tàü tu $ nivartayitum àtmavàn & krodhàviùñàü tu vaidehãü % kàkutstho bahv asàntvayat // Ram_2,26.22 // _________________________________________________________________ sàntvyamànà tu ràmeõa $ maithilã janakàtmajà & vanavàsanimittàya % bhartàram idam abravãt // Ram_2,27.1 // sà tam uttamasaüvignà $ sãtà vipulavakùasam & praõayàc càbhimànàc ca % paricikùepa ràghavam // Ram_2,27.2 // kiü tvàmanyata vaidehaþ $ pità me mithilàdhipaþ & ràma jàmàtaraü pràpya % striyaü puruùavigraham // Ram_2,27.3 // ançtaü balaloko 'yam $ aj¤ànàd yaddhi vakùyati & tejo nàsti paraü ràme % tapatãva divàkare // Ram_2,27.4 // kiü hi kçtvà viùaõõas tvaü $ kuto và bhayam asti te & yat parityaktukàmas tvaü % màm ananyaparàyaõàm // Ram_2,27.5 // dyumatsenasutaü vãra $ satyavantam anuvratàm & sàvitrãm iva màü viddhi % tvam àtmava÷avartinãm // Ram_2,27.6 // na tv ahaü manasàpy anyaü $ draùñàsmi tvadçte 'nagha & tvayà ràghava gaccheyaü % yathànyà kulapàüsanã // Ram_2,27.7 // svayaü tu bhàryàü kaumàrãü $ ciram adhyuùitàü satãm & ÷ailåùa iva màü ràma % parebhyo dàtum icchasi // Ram_2,27.8 // sa màm anàdàya vanaü $ na tvaü prasthàtum arhasi & tapo và yadi vàraõyaü % svargo và syàt saha tvayà // Ram_2,27.9 // na ca me bhavità tatra $ ka÷cit pathi pari÷ramaþ & pçùñhatas tava gacchantyà % vihàra÷ayaneùv api // Ram_2,27.10 // ku÷akà÷a÷areùãkà $ ye ca kaõñakino drumàþ & tålàjinasamaspar÷à % màrge mama saha tvayà // Ram_2,27.11 // mahàvàtasamuddhåtaü $ yan màm avakariùyati & rajo ramaõa tan manye % paràrdhyam iva candanam // Ram_2,27.12 // ÷àdvaleùu yad àsiùye $ vanànte vanagocarà & kuthàstaraõatalpeùu % kiü syàt sukhataraü tataþ // Ram_2,27.13 // pattraü målaü phalaü yat tvam $ alpaü và yadi và bahu & dàsyasi svayam àhçtya % tan me 'mçtarasopamam // Ram_2,27.14 // na màtur na pitus tatra $ smariùyàmi na ve÷manaþ & àrtavàny upabhu¤jànà % puùpàõi ca phalàni ca // Ram_2,27.15 // na ca tatra gataþ kiücid $ draùñum arhasi vipriyam & matkçte na ca te ÷oko % na bhaviùyàmi durbharà // Ram_2,27.16 // yas tvayà saha sa svargo $ nirayo yas tvayà vinà & iti jànan paràü prãtiü % gaccha ràma mayà saha // Ram_2,27.17 // atha màm evam avyagràü $ vanaü naiva nayiùyasi & viùam adyaiva pàsyàmi % mà vi÷aü dviùatàü va÷am // Ram_2,27.18 // pa÷càd api hi duþkhena $ mama naivàsti jãvitam & ujjhitàyàs tvayà nàtha % tadaiva maraõaü varam // Ram_2,27.19 // idaü hi sahituü ÷okaü $ muhårtam api notsahe & kiü punar da÷avarùàõi % trãõi caikaü ca duþkhità // Ram_2,27.20 // iti sà ÷okasaütaptà $ vilapya karuõaü bahu & cukro÷a patim àyastà % bhç÷am àliïgya sasvaram // Ram_2,27.21 // sà viddhà bahubhir vàkyair $ digdhair iva gajàïganà & cirasaüniyataü bàùpaü % mumocàgnim ivàraõiþ // Ram_2,27.22 // tasyàþ sphañikasaükà÷aü $ vàri saütàpasambhavam & netràbhyàü parisusràva % païkajàbhyàm ivodakam // Ram_2,27.23 // tàü pariùvajya bàhubhyàü $ visaüj¤àm iva duþkhitàm & uvàca vacanaü ràmaþ % parivi÷vàsayaüs tadà // Ram_2,27.24 // na devi tava duþkhena $ svargam apy abhirocaye & na hi me 'sti bhayaü kiücit % svayambhor iva sarvataþ // Ram_2,27.25 // tava sarvam abhipràyam $ avij¤àya ÷ubhànane & vàsaü na rocaye 'raõye % ÷aktimàn api rakùaõe // Ram_2,27.26 // yat sçùñàsi mayà sàrdhaü $ vanavàsàya maithili & na vihàtuü mayà ÷akyà % kãrtir àtmavatà yathà // Ram_2,27.27 // dharmas tu gajanàsoru $ sadbhir àcaritaþ purà & taü càham anuvarte 'dya % yathà såryaü suvarcalà // Ram_2,27.28 // eùa dharmas tu su÷roõi $ pitur màtu÷ ca va÷yatà & ata÷ càj¤àü vyatikramya % nàhaü jãvitum utsahe // Ram_2,27.29 // sa màü pità yathà ÷àsti $ satyadharmapathe sthitaþ & tathà vartitum icchàmi % sa hi dharmaþ sanàtanaþ \ anugacchasva màü bhãru # sahadharmacarã bhava // Ram_2,27.30 // bràhmaõebhya÷ ca ratnàni $ bhikùukebhya÷ ca bhojanam & dehi cà÷aüsamànebhyaþ % saütvarasva ca màciram // Ram_2,27.31 // anukålaü tu sà bhartur $ j¤àtvà gamanam àtmanaþ & kùipraü pramudità devã % dàtum evopacakrame // Ram_2,27.32 // tataþ prahçùñà paripårõamànasà $ ya÷asvinã bhartur avekùya bhàùitam & dhanàni ratnàni ca dàtum aïganà % pracakrame dharmabhçtàü manasvinã // Ram_2,27.33 // _________________________________________________________________ tato 'bravãn mahàtejà $ ràmo lakùmaõam agrataþ & sthitaü pràggàminaü vãraü % yàcamànaü kçtà¤jalim // Ram_2,28.1 // mayàdya saha saumitre $ tvayi gacchati tad vanam & ko bhariùyati kausalyàü % sumitràü và ya÷asvinãm // Ram_2,28.2 // abhivarùati kàmair yaþ $ parjanyaþ pçthivãm iva & sa kàmapà÷aparyasto % mahàtejà mahãpatiþ // Ram_2,28.3 // sà hi ràjyam idaü pràpya $ nçpasyà÷vapateþ sutà & duþkhitànàü sapatnãnàü % na kariùyati ÷obhanam // Ram_2,28.4 // evam uktas tu ràmeõa $ lakùmaõaþ ÷lakùõayà girà & pratyuvàca tadà ràmaü % vàkyaj¤o vàkyakovidam // Ram_2,28.5 // tavaiva tejasà vãra $ bharataþ påjayiùyati & kausalyàü ca sumitràü ca % prayato nàtra saü÷ayaþ // Ram_2,28.6 // kausalyà bibhçyàd àryà $ sahasram api madvidhàn & yasyàþ sahasraü gràmàõàü % sampràptam upajãvanam // Ram_2,28.7 // dhanur àdàya sa÷araü $ khanitrapiñakàdharaþ & agratas te gamiùyàmi % panthànam anudar÷ayan // Ram_2,28.8 // àhariùyàmi te nityaü $ målàni ca phalàni ca & vanyàni yàni cànyàni % svàhàràõi tapasvinàm // Ram_2,28.9 // bhavàüs tu saha vaidehyà $ girisànuùu raüsyate & ahaü sarvaü kariùyàmi % jàgrataþ svapata÷ ca te // Ram_2,28.10 // ràmas tv anena vàkyena $ suprãtaþ pratyuvàca tam & vrajàpçcchasva saumitre % sarvam eva suhçjjanam // Ram_2,28.11 // ye ca ràj¤o dadau divye $ mahàtmà varuõaþ svayam & janakasya mahàyaj¤e % dhanuùã raudradar÷ane // Ram_2,28.12 // abhedyakavace divye $ tåõã càkùayasàyakau & àdityavimalau cobhau % khaógau hemapariùkçtau // Ram_2,28.13 // satkçtya nihitaü sarvam $ etad àcàryasadmani & sa tvam àyudham àdàya % kùipram àvraja lakùmaõa // Ram_2,28.14 // sa suhçjjanam àmantrya $ vanavàsàya ni÷citaþ & ikùvàkugurum àmantrya % jagràhàyudham uttamam // Ram_2,28.15 // tad divyaü ràja÷àrdålaþ $ satkçtaü màlyabhåùitam & ràmàya dar÷ayàmàsa % saumitriþ sarvam àyudham // Ram_2,28.16 // tam uvàcàtmavàn ràmaþ $ prãtyà lakùmaõam àgatam & kàle tvam àgataþ saumya % kàïkùite mama lakùmaõa // Ram_2,28.17 // ahaü pradàtum icchàmi $ yad idaü màmakaü dhanam & bràhmaõebhyas tapasvibhyas % tvayà saha paraütapa // Ram_2,28.18 // vasantãha dçóhaü bhaktyà $ guruùu dvijasattamàþ & teùàm api ca me bhåyaþ % sarveùàü copajãvinàm // Ram_2,28.19 // vasiùñhaputraü tu suyaj¤am àryaü $ tvam ànayà÷u pravaraü dvijànàm & abhiprayàsyàmi vanaü samastàn % abhyarcya ÷iùñàn aparàn dvijàtãn // Ram_2,28.20 // _________________________________________________________________ tataþ ÷àsanam àj¤àya $ bhràtuþ ÷ubhataraü priyam & gatvà sa pravive÷à÷u % suyaj¤asya nive÷anam // Ram_2,29.1 // taü vipram agnyagàrasthaü $ vanditvà lakùmaõo 'bravãt & sakhe 'bhyàgaccha pa÷ya tvaü % ve÷ma duùkarakàriõaþ // Ram_2,29.2 // tataþ saüdhyàm upàsyà÷u $ gatvà saumitriõà saha & juùñaü tat pràvi÷al lakùmyà % ramyaü ràmanive÷anam // Ram_2,29.3 // tam àgataü vedavidaü $ prà¤jaliþ sãtayà saha & suyaj¤am abhicakràma % ràghavo 'gnim ivàrcitam // Ram_2,29.4 // jàtaråpamayair mukhyair $ aïgadaiþ kuõóalaiþ ÷ubhaiþ & sahemasåtrair maõibhiþ % keyårair valayair api // Ram_2,29.5 // anyai÷ ca ratnair bahubhiþ $ kàkutsthaþ pratyapåjayat & suyaj¤aü sa tadovàca % ràmaþ sãtàpracoditaþ // Ram_2,29.6 // hàraü ca hemasåtraü ca $ bhàryàyai saumya hàraya & ra÷anàü càdhunà sãtà % dàtum icchati te sakhe // Ram_2,29.7 // paryaïkam agryàstaraõaü $ nànàratnavibhåùitam & tam apãcchati vaidehã % pratiùñhàpayituü tvayi // Ram_2,29.8 // nàgaþ ÷atruüjayo nàma $ màtulo yaü dadau mama & taü te gajasahasreõa % dadàmi dvijapuügava // Ram_2,29.9 // ity uktaþ sa hi ràmeõa $ suyaj¤aþ pratigçhya tat & ràmalakùmaõasãtànàü % prayuyojà÷iùaþ ÷ivàþ // Ram_2,29.10 // atha bhràtaram avyagraü $ priyaü ràmaþ priyaüvadaþ & saumitriü tam uvàcedaü % brahmeva trida÷e÷varam // Ram_2,29.11 // agastyaü kau÷ikaü caiva $ tàv ubhau bràhmaõottamau & arcayàhåya saumitre % ratnaiþ sasyam ivàmbubhiþ // Ram_2,29.12 // kausalyàü ca ya à÷ãrbhir $ bhaktaþ paryupatiùñhati & àcàryas taittirãyàõàm % abhiråpa÷ ca vedavit // Ram_2,29.13 // tasya yànaü ca dàsã÷ ca $ saumitre saüpradàpaya & kau÷eyàni ca vastràõi % yàvat tuùyati sa dvijaþ // Ram_2,29.14 // såta÷ citraratha÷ càryaþ $ sacivaþ suciroùitaþ & toùayainaü mahàrhai÷ ca % ratnair vastrair dhanais tathà // Ram_2,29.15 // ÷àlivàhasahasraü ca $ dve ÷ate bhadrakàüs tathà & vya¤janàrthaü ca saumitre % gosahasram upàkuru // Ram_2,29.16 // tataþ sa puruùavyàghras $ tad dhanaü lakùmaõaþ svayam & yathoktaü bràhmaõendràõàm % adadàd dhanado yathà // Ram_2,29.17 // athàbravãd bàùpakalàüs $ tiùñhata÷ copajãvinaþ & sampradàya bahu dravyam % ekaikasyopajãvinaþ // Ram_2,29.18 // lakùmaõasya ca yad ve÷ma $ gçhaü ca yad idaü mama & a÷ånyaü kàryam ekaikaü % yàvadàgamanaü mama // Ram_2,29.19 // ity uktvà duþkhitaü sarvaü $ janaü tam upajãvinam & uvàcedaü dhanàdhyakùaü % dhanam ànãyatàm iti \ tato 'sya dhanam àjahruþ # sarvam evopajãvinaþ // Ram_2,29.20 // tataþ sa puruùavyàghras $ tad dhanaü sahalakùmaõaþ & dvijebhyo bàlavçddhebhyaþ % kçpaõebhyo 'bhyadàpayat // Ram_2,29.21 // tatràsãt piïgalo gàrgyas $ trijaño nàma vai dvijaþ & à pa¤camàyàþ kakùyàyà % nainaü ka÷cid avàrayat // Ram_2,29.22 // sa ràjaputram àsàdya $ trijaño vàkyam abravãt & nirdhano bahuputro 'smi % ràjaputra mahàya÷aþ \ u¤chavçttir vane nityaü # pratyavekùasva màm iti // Ram_2,29.23 // tam uvàca tato ràmaþ $ parihàsasamanvitam & gavàü sahasram apy ekaü % na tu vi÷ràõitaü mayà \ parikùipasi daõóena # yàvat tàvad avàpsyasi // Ram_2,29.24 // sa ÷àñãü tvaritaþ kañyàü $ saübhràntaþ pariveùñya tàm & àvidhya daõóaü cikùepa % sarvapràõena vegitaþ // Ram_2,29.25 // uvàca ca tato ràmas $ taü gàrgyam abhisàntvayan & manyur na khalu kartavyaþ % parihàso hy ayaü mama // Ram_2,29.26 // tataþ sabhàryas trijaño mahàmunir $ gavàm anãkaü pratigçhya moditaþ & ya÷obalaprãtisukhopabçühiõãs % tad à÷iùaþ pratyavadan mahàtmanaþ // Ram_2,29.27 // _________________________________________________________________ dattvà tu saha vaidehyà $ bràhmaõebhyo dhanaü bahu & jagmatuþ pitaraü draùñuü % sãtayà saha ràghavau // Ram_2,30.1 // tato gçhãte duùprekùye $ a÷obhetàü tadàyudhe & màlàdàmabhir àsakte % sãtayà samalaükçte // Ram_2,30.2 // tataþ pràsàdaharmyàõi $ vimàna÷ikharàõi ca & adhiruhya janaþ ÷rãmàn % udàsãno vyalokayat // Ram_2,30.3 // na hi rathyàþ sma ÷akyante $ gantuü bahujanàkulàþ & àruhya tasmàt pràsàdàn % dãnàþ pa÷yanti ràghavam // Ram_2,30.4 // padàtiü varjitacchattraü $ ràmaü dçùñvà tadà janàþ & åcur bahuvidhà vàcaþ % ÷okopahatacetasaþ // Ram_2,30.5 // yaü yàntam anuyàti sma $ caturaïgabalaü mahat & tam ekaü sãtayà sàrdham % anuyàti sma lakùmaõaþ // Ram_2,30.6 // ai÷varyasya rasaj¤aþ san $ kàminàü caiva kàmadaþ & necchaty evànçtaü kartuü % pitaraü dharmagauravàt // Ram_2,30.7 // yà na ÷akyà purà draùñuü $ bhåtair àkà÷agair api & tàm adya sãtàü pa÷yanti % ràjamàrgagatà janàþ // Ram_2,30.8 // aïgaràgocitàü sãtàü $ raktacandanasevinãm & varùam uùõaü ca ÷ãtaü ca % neùyaty à÷u vivarõatàm // Ram_2,30.9 // adya nånaü da÷arathaþ $ sattvam àvi÷ya bhàùate & na hi ràjà priyaü putraü % vivàsayitum arhati // Ram_2,30.10 // nirguõasyàpi putrasya $ kathaü syàd vipravàsanam & kiü punar yasya loko 'yaü % jito vçttena kevalam // Ram_2,30.11 // ànç÷aüsyam anukro÷aþ $ ÷rutaü ÷ãlaü damaþ ÷amaþ & ràghavaü ÷obhayanty ete % ùaóguõàþ puruùottamam // Ram_2,30.12 // tasmàt tasyopaghàtena $ prajàþ paramapãóitàþ & audakànãva sattvàni % grãùme salilasaükùayàt // Ram_2,30.13 // pãóayà pãóitaü sarvaü $ jagad asya jagatpateþ & målasyevopaghàtena % vçkùaþ puùpaphalopagaþ // Ram_2,30.14 // te lakùmaõa iva kùipraü $ sapatnyaþ sahabàndhavàþ & gacchantam anugacchàmo % yena gacchati ràghavaþ // Ram_2,30.15 // udyànàni parityajya $ kùetràõi ca gçhàõi ca & ekaduþkhasukhà ràmam % anugacchàma dhàrmikam // Ram_2,30.16 // samuddhçtanidhànàni $ paridhvastàjiràõi ca & upàttadhanadhànyàni % hçtasàràõi sarva÷aþ // Ram_2,30.17 // rajasàbhyavakãrõàni $ parityaktàni daivataiþ & asmattyaktàni ve÷màni % kaikeyã pratipadyatàm // Ram_2,30.18 // vanaü nagaram evàstu $ yena gacchati ràghavaþ & asmàbhi÷ ca parityaktaü % puraü saüpadyatàü vanam // Ram_2,30.19 // bilàni daüùñriõaþ sarve $ sànåni mçgapakùiõaþ & asmattyaktaü prapadyantàü % sevyamànaü tyajantu ca // Ram_2,30.20 // ity evaü vividhà vàco $ nànàjanasamãritàþ & ÷u÷ràva ràmaþ ÷rutvà ca % na vicakre 'sya mànasam // Ram_2,30.21 // pratãkùamàõo 'bhijanaü tadàrtam $ anàrtaråpaþ prahasann ivàtha & jagàma ràmaþ pitaraü didçkùuþ % pitur nide÷aü vidhivac cikãrùuþ // Ram_2,30.22 // tat pårvam aikùvàkasuto mahàtmà $ ràmo gamiùyan vanam àrtaråpam & vyatiùñhata prekùya tadà sumantraü % pitur mahàtmà pratihàraõàrtham // Ram_2,30.23 // pitur nide÷ena tu dharmavatsalo $ vanaprave÷e kçtabuddhini÷cayaþ & sa ràghavaþ prekùya sumantram abravãn % nivedayasvàgamanaü nçpàya me // Ram_2,30.24 // _________________________________________________________________ sa ràmapreùitaþ kùipraü $ saütàpakaluùendriyaþ & pravi÷ya nçpatiü såto % niþ÷vasantaü dadar÷a ha // Ram_2,31.1 // àlokya tu mahàpràj¤aþ $ paramàkulacetasaü & ràmam evànu÷ocantaü % såtaþ prà¤jalir àsadat // Ram_2,31.2 // ayaü sa puruùavyàghra $ dvàri tiùñhati te sutaþ & bràhmaõebhyo dhanaü dattvà % sarvaü caivopajãvinàm // Ram_2,31.3 // sa tvà pa÷yatu bhadraü te $ ràmaþ satyaparàkramaþ & sarvàn suhçda àpçcchya % tvàm idànãü didçkùate // Ram_2,31.4 // gamiùyati mahàraõyaü $ taü pa÷ya jagatãpate & vçtaü ràjaguõaiþ sarvair % àdityam iva ra÷mibhiþ // Ram_2,31.5 // sa satyavàdã dharmàtmà $ gàmbhãryàt sàgaropamaþ & àkà÷a iva niùpaïko % narendraþ pratyuvàca tam // Ram_2,31.6 // sumantrànaya me dàràn $ ye kecid iha màmakàþ & dàraiþ parivçtaþ sarvair % draùñum icchàmi ràghavam // Ram_2,31.7 // so 'ntaþpuram atãtyaiva $ striyas tà vàkyam abravãt & àryo hvayati vo ràjà % gamyatàü tatra màciram // Ram_2,31.8 // evam uktàþ striyaþ sarvàþ $ sumantreõa nçpàj¤ayà & pracakramus tad bhavanaü % bhartur àj¤àya ÷àsanam // Ram_2,31.9 // ardhasapta÷atàs tàs tu $ pramadàs tàmralocanàþ & kausalyàü parivàryàtha % ÷anair jagmur dhçtavratàþ // Ram_2,31.10 // àgateùu ca dàreùu $ samavekùya mahãpatiþ & uvàca ràjà taü såtaü % sumantrànaya me sutam // Ram_2,31.11 // sa såto ràmam àdàya $ lakùmaõaü maithilãü tadà & jagàmàbhimukhas tårõaü % sakà÷aü jagatãpateþ // Ram_2,31.12 // sa ràjà putram àyàntaü $ dçùñvà dåràt kçtà¤jalim & utpapàtàsanàt tårõam % àrtaþ strãjanasaüvçtaþ // Ram_2,31.13 // so 'bhidudràva vegena $ ràmaü dçùñvà vi÷àüpatiþ & tam asaüpràpya duþkhàrtaþ % papàta bhuvi mårchitaþ // Ram_2,31.14 // taü ràmo 'bhyapatat kùipraü $ lakùmaõa÷ ca mahàrathaþ & visaüj¤am iva duþkhena % sa÷okaü nçpatiü tadà // Ram_2,31.15 // strãsahasraninàda÷ ca $ saüjaj¤e ràjave÷mani & hà hà ràmeti sahasà % bhåùaõadhvanimårchitaþ // Ram_2,31.16 // taü pariùvajya bàhubhyàü $ tàv ubhau ràmalakùmaõau & paryaïke sãtayà sàrdhaü % rudantaþ samave÷ayan // Ram_2,31.17 // atha ràmo muhårtena $ labdhasaüj¤aü mahãpatim & uvàca prà¤jalir bhåtvà % ÷okàrõavapariplutam // Ram_2,31.18 // àpçcche tvàü mahàràja $ sarveùàm ã÷varo 'si naþ & prasthitaü daõóakàraõyaü % pa÷ya tvaü ku÷alena màm // Ram_2,31.19 // lakùmaõaü cànujànãhi $ sãtà cànveti màü vanam & kàraõair bahubhis tathyair % vàryamàõau na cecchataþ // Ram_2,31.20 // anujànãhi sarvàn naþ $ ÷okam utsçjya mànada & lakùmaõaü màü ca sãtàü ca % prajàpatir iva prajàþ // Ram_2,31.21 // pratãkùamàõam avyagram $ anuj¤àü jagatãpateþ & uvàca ràjà samprekùya % vanavàsàya ràghavam // Ram_2,31.22 // ahaü ràghava kaikeyyà $ varadànena mohitaþ & ayodhyàyàs tvam evàdya % bhava ràjà nigçhya màm // Ram_2,31.23 // evam ukto nçpatinà $ ràmo dharmabhçtàü varaþ & pratyuvàcà¤jaliü kçtvà % pitaraü vàkyakovidaþ // Ram_2,31.24 // bhavàn varùasahasràya $ pçthivyà nçpate patiþ & ahaü tv araõye vatsyàmi % na me kàryaü tvayànçtam // Ram_2,31.25 // ÷reyase vçddhaye tàta $ punaràgamanàya ca & gacchasvàriùñam avyagraþ % panthànam akutobhayam // Ram_2,31.26 // adya tv idànãü rajanãü $ putra mà gaccha sarvathà & màtaraü màü ca saüpa÷yan % vasemàm adya ÷arvarãm \ tarpitaþ sarvakàmais tvaü # ÷vaþkàle sàdhayiùyasi // Ram_2,31.27 // atha ràmas tathà ÷rutvà $ pitur àrtasya bhàùitam & lakùmaõena saha bhràtrà % dãno vacanam abravãt // Ram_2,31.28 // pràpsyàmi yàn adya guõàn $ ko me ÷vastàn pradàsyati & apakramaõam evàtaþ % sarvakàmair ahaü vçõe // Ram_2,31.29 // iyaü saràùñrà sajanà $ dhanadhànyasamàkulà & mayà visçùñà vasudhà % bharatàya pradãyatàm // Ram_2,31.30 // apagacchatu te duþkhaü $ mà bhår bàùpapariplutaþ & na hi kùubhyati durdharùaþ % samudraþ saritàü patiþ // Ram_2,31.31 // naivàhaü ràjyam icchàmi $ na sukhaü na ca maithilãm & tvàm ahaü satyam icchàmi % nànçtaü puruùarùabha // Ram_2,31.32 // puraü ca ràùñraü ca mahã ca kevalà $ mayà nisçùñà bharatàya dãyatàm & ahaü nide÷aü bhavato 'nupàlayan % vanaü gamiùyàmi ciràya sevitum // Ram_2,31.33 // mayà nisçùñàü bharato mahãm imàü $ sa÷ailakhaõóàü sapuràü sakànanàm & ÷ivàü susãmàm anu÷àstu kevalaü % tvayà yad uktaü nçpate yathàstu tat // Ram_2,31.34 // na me tathà pàrthiva dhãyate mano $ mahatsu kàmeùu na càtmanaþ priye & yathà nide÷e tava ÷iùñasaümate % vyapaitu duþkhaü tava matkçte 'nagha // Ram_2,31.35 // tad adya naivànagha ràjyam avyayaü $ na sarvakàmàn na sukhaü na maithilãm & na jãvitaü tvàm ançtena yojayan % vçõãya satyaü vratam astu te tathà // Ram_2,31.36 // phalàni målàni ca bhakùayan vane $ girãü÷ ca pa÷yan saritaþ saràüsi ca & vanaü pravi÷yaiva vicitrapàdapaü % sukhã bhaviùyàmi tavàstu nirvçtiþ // Ram_2,31.37 // _________________________________________________________________ tataþ sumantram aikùvàkaþ $ pãóito 'tra pratij¤ayà & sabàùpam atiniþ÷vasya % jagàdedaü punaþ punaþ // Ram_2,32.1 // såta ratnasusampårõà $ caturvidhabalà camåþ & ràghavasyànuyàtràrthaü % kùipraü pratividhãyatàm // Ram_2,32.2 // råpàjãvà÷ca ÷àlinyo $ vaõija÷ ca mahàdhanàþ & ÷obhayantu kumàrasya % vàhinãü suprasàritàþ // Ram_2,32.3 // ye cainam upajãvanti $ ramate yai÷ ca vãryataþ & teùàü bahuvidhaü dattvà % tàn apy atra niyojaya // Ram_2,32.4 // nighnan mçgàn ku¤jaràü÷ ca $ pibaü÷ càraõyakaü madhu & nadã÷ ca vividhàþ pa÷yan % na ràjyaü saüsmariùyati // Ram_2,32.5 // dhànyako÷a÷ ca yaþ ka÷cid $ dhanako÷a÷ ca màmakaþ & tau ràmam anugacchetàü % vasantaü nirjane vane // Ram_2,32.6 // yajan puõyeùu de÷eùu $ visçjaü÷ càptadakùiõàþ & çùibhi÷ ca samàgamya % pravatsyati sukhaü vane // Ram_2,32.7 // bharata÷ ca mahàbàhur $ ayodhyàü pàlayiùyati & sarvakàmaiþ punaþ ÷rãmàn % ràmaþ saüsàdhyatàm iti // Ram_2,32.8 // evaü bruvati kàkutsthe $ kaikeyyà bhayam àgatam & mukhaü càpy agamacchoùaü % svara÷ càpi nyarudhyata // Ram_2,32.9 // sà viùaõõà ca saütrastà $ kaikeyã vàkyam abravãt & ràjyaü gatajanaü sàdho % pãtamaõóàü suràm iva \ niràsvàdyatamaü ÷ånyaü # bharato nàbhipatsyate // Ram_2,32.10 // kaikeyyàü muktalajjàyàü $ vadantyàm atidàruõam & ràjà da÷aratho vàkyam % uvàcàyatalocanàm \ vahantaü kiü tudasi màü # niyujya dhuri màhite // Ram_2,32.11 // kaikeyã dviguõaü kruddhà $ ràjànam idam abravãt & tavaiva vaü÷e sagaro % jyeùñhaü putram upàrudhat \ asama¤ja iti khyàtaü # tathàyaü gantum arhati // Ram_2,32.12 // evam ukto dhig ity eva $ ràjà da÷aratho 'bravãt & vrãóita÷ ca janaþ sarvaþ % sà ca tan nàvabudhyata // Ram_2,32.13 // tatra vçddho mahàmàtraþ $ siddhàrtho nàma nàmataþ & ÷ucir bahumato ràj¤aþ % kaikeyãm idam abravãt // Ram_2,32.14 // asama¤jo gçhãtvà tu $ krãóitaþ pathi dàrakàn & sarayvàþ prakùipann apsu % ramate tena durmatiþ // Ram_2,32.15 // taü dçùñvà nàgaràþ sarve $ kruddhà ràjànam abruvan & asama¤jaü vçõãùvaikam % asmàn và ràùñravardhana // Ram_2,32.16 // tàn uvàca tato ràjà $ kiünimittam idaü bhayam & tà÷ càpi ràj¤à saüpçùñà % vàkyaü prakçtayo 'bruvan // Ram_2,32.17 // krãóitas tv eùa naþ putràn $ bàlàn udbhràntacetanaþ & sarayvàü prakùipan maurkhyàd % atulàü prãtim a÷nute // Ram_2,32.18 // sa tàsàü vacanaü ÷rutvà $ prakçtãnàü naràdhipa & taü tatyàjàhitaü putraü % tàsàü priyacikãrùayà // Ram_2,32.19 // ity evam atyajad ràjà $ sagaro vai sudhàrmikaþ & ràmaþ kim akarot pàpaü % yenaivam uparudhyate // Ram_2,32.20 // ÷rutvà tu siddhàrthavaco $ ràjà ÷ràntatarasvanaþ & ÷okopahatayà vàcà % kaikeyãm idam abravãt // Ram_2,32.21 // anuvrajiùyàmy aham adya ràmaü $ ràjyaü parityajya sukhaü dhanaü ca & sahaiva ràj¤à bharatena ca tvaü % yathà sukhaü bhuïkùva ciràya ràjyam // Ram_2,32.22 // _________________________________________________________________ mahàmàtravacaþ ÷rutvà $ ràmo da÷arathaü tadà & anvabhàùata vàkyaü tu % vinayaj¤o vinãtavat // Ram_2,33.1 // tyaktabhogasya me ràjan $ vane vanyena jãvataþ & kiü kàryam anuyàtreõa % tyaktasaïgasya sarvataþ // Ram_2,33.2 // yo hi dattvà dvipa÷reùñhaü $ kakùyàyàü kurute manaþ & rajjusnehena kiü tasya % tyajataþ ku¤jarottamam // Ram_2,33.3 // tathà mama satàü ÷reùñha $ kiü dhvajinyà jagatpate & sarvàõy evànujànàmi % cãràõy evànayantu me // Ram_2,33.4 // khanitrapiñake cobhe $ mamànayata gacchataþ & caturda÷a vane vàsaü % varùàõi vasato mama // Ram_2,33.5 // atha cãràõi kaikeyã $ svayam àhçtya ràghavam & uvàca paridhatsveti % janaughe nirapatrapà // Ram_2,33.6 // sa cãre puruùavyàghraþ $ kaikeyyàþ pratigçhya te & såkùmavastram avakùipya % munivastràõy avasta ha // Ram_2,33.7 // lakùmaõa÷ càpi tatraiva $ vihàya vasane ÷ubhe & tàpasàc chàdane caiva % jagràha pitur agrataþ // Ram_2,33.8 // athàtmaparidhànàrthaü $ sãtà kau÷eyavàsinã & samãkùya cãraü saütrastà % pçùatã vàguràm iva // Ram_2,33.9 // sà vyapatrapamàõeva $ pratigçhya ca durmanàþ & gandharvaràjapratimaü % bhartàram idam abravãt \ kathaü nu cãraü badhnanti # munayo vanavàsinaþ // Ram_2,33.10 // kçtvà kaõñhe ca sà cãram $ ekam àdàya pàõinà & tasthau hy aku÷alà tatra % vrãóità janakàtmajà // Ram_2,33.11 // tasyàs tat kùipram àgamya $ ràmo dharmabhçtàü varaþ & cãraü babandha sãtàyàþ % kau÷eyasyopari svayam // Ram_2,33.12 // tasyàü cãraü vasànàyàü $ nàthavatyàm anàthavat & pracukro÷a janaþ sarvo % dhik tvàü da÷arathaü tv iti // Ram_2,33.13 // sa niþ÷vasyoùõam aikùvàkas $ tàü bhàryàm idam abravãt & kaikeyi ku÷acãreõa % na sãtà gantum arhati // Ram_2,33.14 // nanu paryàptam etat te $ pàpe ràmavivàsanam & kim ebhiþ kçpaõair bhåyaþ % pàtakair api te kçtaiþ // Ram_2,33.15 // evaü bruvantaü pitaraü $ ràmaþ samprasthito vanam & avàk÷irasam àsãnam % idaü vacanam abravãt // Ram_2,33.16 // iyaü dhàrmika kausalyà $ mama màtà ya÷asvinã & vçddhà càkùudra÷ãlà ca % na ca tvàü devagarhite // Ram_2,33.17 // mayà vihãnàü varada $ prapannàü ÷okasàgaram & adçùñapårvavyasanàü % bhåyaþ saümantum arhasi // Ram_2,33.18 // imàü mahendropamajàtagarbhiõãü $ tathà vidhàtuü jananãü mamàrhasi & yathà vanasthe mayi ÷okakar÷ità % na jãvitaü nyasya yamakùayaü vrajet // Ram_2,33.19 // _________________________________________________________________ ràmasya tu vacaþ ÷rutvà $ muniveùadharaü ca tam & samãkùya saha bhàryàbhã % ràjà vigatacetanaþ // Ram_2,34.1 // nainaü duþkhena saütaptaþ $ pratyavaikùata ràghavam & na cainam abhisamprekùya % pratyabhàùata durmanàþ // Ram_2,34.2 // sa muhårtam ivàsaüj¤o $ duþkhita÷ ca mahãpatiþ & vilalàpa mahàbàhå % ràmam evànucintayan // Ram_2,34.3 // manye khalu mayà pårvaü $ vivatsà bahavaþ kçtàþ & pràõino hiüsità vàpi % tasmàd idam upasthitam // Ram_2,34.4 // na tv evànàgate kàle $ dehàc cyavati jãvitam & kaikeyyà kli÷yamànasya % mçtyur mama na vidyate // Ram_2,34.5 // yo 'haü pàvakasaükà÷aü $ pa÷yàmi purataþ sthitam & vihàya vasane såkùme % tàpasàcchàdam àtmajam // Ram_2,34.6 // ekasyàþ khalu kaikeyyàþ $ kçte 'yaü kli÷yate janaþ & svàrthe prayatamànàyàþ % saü÷ritya nikçtiü tv imàm // Ram_2,34.7 // evam uktvà tu vacanaü $ bàùpeõa pihitendriyaþ & ràmeti sakçd evoktvà % vyàhartuü na ÷a÷àka ha // Ram_2,34.8 // saüj¤àü tu pratilabhyaiva $ muhårtàt sa mahãpatiþ & netràbhyàm a÷rupårõàbhyàü % sumantram idam abravãt // Ram_2,34.9 // aupavàhyaü rathaü yuktvà $ tvam àyàhi hayottamaiþ & pràpayainaü mahàbhàgam % ito janapadàt param // Ram_2,34.10 // evaü manye guõavatàü $ guõànàü phalam ucyate & pitrà màtrà ca yat sàdhur % vãro nirvàsyate vanam // Ram_2,34.11 // ràj¤o vacanam àj¤àya $ sumantraþ ÷ãghravikramaþ & yojayitvàyayau tatra % ratham a÷vair alaükçtam // Ram_2,34.12 // taü rathaü ràjaputràya $ såtaþ kanakabhåùitam & àcacakùe '¤jaliü kçtvà % yuktaü paramavàjibhiþ // Ram_2,34.13 // ràjà satvaram àhåya $ vyàpçtaü vittasaücaye & uvàca de÷akàlaj¤o % ni÷citaü sarvataþ ÷uci // Ram_2,34.14 // vàsàüsi ca mahàrhàõi $ bhåùaõàni varàõi ca & varùàõy etàni saükhyàya % vaidehyàþ kùipram ànaya // Ram_2,34.15 // narendreõaivam uktas tu $ gatvà ko÷agçhaü tataþ & pràyacchat sarvam àhçtya % sãtàyai kùipram eva tat // Ram_2,34.16 // sà sujàtà sujàtàni $ vaidehã prasthità vanam & bhåùayàmàsa gàtràõi % tair vicitrair vibhåùaõaiþ // Ram_2,34.17 // vyaràjayata vaidehã $ ve÷ma tat suvibhåùità & udyato 'ü÷umataþ kàle % khaü prabheva vivasvataþ // Ram_2,34.18 // tàü bhujàbhyàü pariùvajya $ ÷va÷rår vacanam abravãt & anàcarantãü kçpaõaü % mårdhny upàghràya maithilãm // Ram_2,34.19 // asatyaþ sarvaloke 'smin $ satataü satkçtàþ priyaiþ & bhartàraü nànumanyante % vinipàtagataü striyaþ // Ram_2,34.20 // sa tvayà nàvamantavyaþ $ putraþ pravràjito mama & tava daivatam astv eùa % nirdhanaþ sadhano 'pi và // Ram_2,34.21 // vij¤àya vacanaü sãtà $ tasyà dharmàrthasaühitam & kçtà¤jalir uvàcedaü % ÷va÷råm abhimukhe sthità // Ram_2,34.22 // kariùye sarvam evàham $ àryà yad anu÷àsti màm & abhij¤àsmi yathà bhartur % vartitavyaü ÷rutaü ca me // Ram_2,34.23 // na màm asajjanenàryà $ samànayitum arhati & dharmàd vicalituü nàham % alaü candràd iva prabhà // Ram_2,34.24 // nàtantrã vàdyate vãõà $ nàcakro vartate rathaþ & nàpatiþ sukham edhate % yà syàd api ÷atàtmajà // Ram_2,34.25 // mitaü dadàti hi pità $ mitaü màtà mitaü sutaþ & amitasya hi dàtàraü % bhartàraü kà na påjayet // Ram_2,34.26 // sàham evaügatà ÷reùñhà $ ÷rutadharmaparàvarà & àrye kim avamanyeyaü % strãõàü bhartà hi daivatam // Ram_2,34.27 // sãtàyà vacanaü ÷rutvà $ kausalyà hçdayaügamam & ÷uddhasattvà mumocà÷ru % sahasà duþkhaharùajam // Ram_2,34.28 // tàü prà¤jalir abhikramya $ màtçmadhye 'tisatkçtàm & ràmaþ paramadharmaj¤o % màtaraü vàkyam abravãt // Ram_2,34.29 // amba mà duþkhità bhås tvaü $ pa÷ya tvaü pitaraü mama & kùayo hi vanavàsasya % kùipram eva bhaviùyati // Ram_2,34.30 // suptàyàs te gamiùyanti $ navavarùàõi pa¤ca ca & sà samagram iha pràptaü % màü drakùyasi suhçdvçtam // Ram_2,34.31 // etàvad abhinãtàrtham $ uktvà sa jananãü vacaþ & trayaþ ÷ata÷atàrdhà hi % dadar÷àvekùya màtaraþ // Ram_2,34.32 // tà÷ càpi sa tathaivàrtà $ màtén da÷arathàtmajaþ & dharmayuktam idaü vàkyaü % nijagàda kçtà¤jaliþ // Ram_2,34.33 // saüvàsàt paruùaü kiücid $ aj¤ànàd vàpi yat kçtam & tan me samanujànãta % sarvà÷ càmantrayàmi vaþ // Ram_2,34.34 // jaj¤e 'tha tàsàü saünàdaþ $ krau¤cãnàm iva niþsvanaþ & mànavendrasya bhàryàõàm % evaü vadati ràghave // Ram_2,34.35 // murajapaõavameghaghoùavad $ da÷arathave÷ma babhåva yat purà & vilapitaparidevanàkulaü % vyasanagataü tad abhåt suduþkhitam // Ram_2,34.36 // _________________________________________________________________ atha ràma÷ ca sãtà ca $ lakùmaõa÷ ca kçtà¤jaliþ & upasaügçhya ràjànaü % cakrur dãnàþ pradakùiõam // Ram_2,35.1 // taü càpi samanuj¤àpya $ dharmaj¤aþ sãtayà saha & ràghavaþ ÷okasaümåóho % jananãm abhyavàdayat // Ram_2,35.2 // anvakùaü lakùmaõo bhràtuþ $ kausalyàm abhyavàdayat & atha màtuþ sumitràyà % jagràha caraõau punaþ // Ram_2,35.3 // taü vandamànaü rudatã $ màtà saumitrim abravãt & hitakàmà mahàbàhuü % mårdhny upàghràya lakùmaõam // Ram_2,35.4 // sçùñas tvaü vanavàsàya $ svanuraktaþ suhçjjane & ràme pramàdaü mà kàrùãþ % putra bhràtari gacchati // Ram_2,35.5 // vyasanã và samçddho và $ gatir eùa tavànagha & eùa loke satàü dharmo % yaj jyeùñhava÷ago bhavet // Ram_2,35.6 // idaü hi vçttam ucitaü $ kulasyàsya sanàtanam & dànaü dãkùà ca yaj¤eùu % tanutyàgo mçdheùu ca // Ram_2,35.7 // ràmaü da÷arathaü viddhi $ màü viddhi janakàtmajàm & ayodhyàm añavãü viddhi % gaccha tàta yathàsukham // Ram_2,35.8 // tataþ sumantraþ kàkutsthaü $ prà¤jalir vàkyam abravãt & vinãto vinayaj¤a÷ ca % màtalir vàsavaü yathà // Ram_2,35.9 // ratham àroha bhadraü te $ ràjaputra mahàya÷aþ & kùipraü tvàü pràpayiùyàmi % yatra màü ràma vakùyasi // Ram_2,35.10 // caturda÷a hi varùàõi $ vastavyàni vane tvayà & tàny upakramitavyàni % yàni devyàsi coditaþ // Ram_2,35.11 // taü rathaü såryasaükà÷aü $ sãtà hçùñena cetasà & àruroha varàrohà % kçtvàlaükàram àtmanaþ // Ram_2,35.12 // tathaivàyudhajàtàni $ bhràtçbhyàü kavacàni ca & rathopasthe pratinyasya % sacarmakañhinaü ca tat // Ram_2,35.13 // sãtàtçtãyàn àråóhàn $ dçùñvà dhçùñam acodayat & sumantraþ saümatàn a÷vàn % vàyuvegasamठjave // Ram_2,35.14 // prayàte tu mahàraõyaü $ ciraràtràya ràghave & babhåva nagare mårchà % balamårchà janasya ca // Ram_2,35.15 // tat samàkulasaübhràntaü $ mattasaükupitadvipam & haya÷i¤jitanirghoùaü % puram àsãn mahàsvanam // Ram_2,35.16 // tataþ sabàlavçddhà sà $ purã paramapãóità & ràmam evàbhidudràva % gharmàrtaþ salilaü yathà // Ram_2,35.17 // pàr÷vataþ pçùñhata÷ càpi $ lambamànàs tadunmukhàþ & bàùpapårõamukhàþ sarve % tam åcur bhç÷aduþkhitàþ // Ram_2,35.18 // saüyaccha vàjinàü ra÷mãn $ såta yàhi ÷anaiþ ÷anaiþ & mukhaü drakùyàmi ràmasya % durdar÷aü no bhaviùyati // Ram_2,35.19 // àyasaü hçdayaü nånaü $ ràmamàtur asaü÷ayam & yad devagarbhapratime % vanaü yàti na bhidyate // Ram_2,35.20 // kçtakçtyà hi vaidehã $ chàyevànugatà patim & na jahàti ratà dharme % merum arkaprabhà yathà // Ram_2,35.21 // aho lakùmaõa siddhàrthaþ $ satataü priyavàdinam & bhràtaraü devasaükà÷aü % yas tvaü paricariùyasi // Ram_2,35.22 // mahaty eùà hi te siddhir $ eùa càbhyudayo mahàn & eùa svargasya màrga÷ ca % yad enam anugacchasi \ evaü vadantas te soóhuü # na ÷ekur bàùpam àgatam // Ram_2,35.23 // atha ràjà vçtaþ strãbhir $ dãnàbhir dãnacetanaþ & nirjagàma priyaü putraü % drakùyàmãti bruvan gçhàt // Ram_2,35.24 // ÷u÷ruve càgrataþ strãõàü $ rudantãnàü mahàsvanaþ & yathà nàdaþ kareõånàü % baddhe mahati ku¤jare // Ram_2,35.25 // pità ca ràjà kàkutsthaþ $ ÷rãmàn sannas tadà babhau & paripårõaþ ÷a÷ã kàle % graheõopapluto yathà // Ram_2,35.26 // tato halahalà÷abdo $ jaj¤e ràmasya pçùñhataþ & naràõàü prekùya ràjànaü % sãdantaü bhç÷aduþkhitam // Ram_2,35.27 // hà ràmeti janàþ kecid $ ràmamàteti càpare & antaþpuraü samçddhaü ca % kro÷antaü paryadevayan // Ram_2,35.28 // anvãkùamàõo ràmas tu $ viùaõõaü bhràntacetasam & ràjànaü màtaraü caiva % dadar÷ànugatau pathi \ dharmapà÷ena saükùiptaþ # prakà÷aü nàbhyudaikùata // Ram_2,35.29 // padàtinau ca yànàrhàv $ aduþkhàrhau sukhocitau & dçùñvà saücodayàmàsa % ÷ãghraü yàhãti sàrathim // Ram_2,35.30 // na hi tat puruùavyàghro $ duþkhadaü dar÷anaü pituþ & màtu÷ ca sahituü ÷aktas % totràrdita iva dvipaþ // Ram_2,35.31 // tathà rudantãü kausalyàü $ rathaü tam anudhàvatãm & kro÷antãü ràma ràmeti % hà sãte lakùmaõeti ca \ asakçt praikùata tadà # nçtyantãm iva màtaram // Ram_2,35.32 // tiùñheti ràjà cukro÷a $ yàhi yàhãti ràghavaþ & sumantrasya babhåvàtmà % cakrayor iva càntarà // Ram_2,35.33 // nà÷rauùam iti ràjànam $ upàlabdho 'pi vakùyasi & ciraü duþkhasya pàpiùñham % iti ràmas tam abravãt // Ram_2,35.34 // ràmasya sa vacaþ kurvann $ anuj¤àpya ca taü janam & vrajato 'pi hayठ÷ãghraü % codayàmàsa sàrathiþ // Ram_2,35.35 // nyavartata jano ràj¤o $ ràmaü kçtvà pradakùiõam & manasàpy a÷ruvegai÷ ca % na nyavartata mànuùam // Ram_2,35.36 // yam icchet punar àyàntaü $ nainaü dåram anuvrajet & ity amàtyà mahàràjam % åcur da÷arathaü vacaþ // Ram_2,35.37 // teùàü vacaþ sarvaguõopapannaü $ prasvinnagàtraþ praviùaõõaråpaþ & ni÷amya ràjà kçpaõaþ sabhàryo % vyavasthitas taü sutam ãkùamàõaþ // Ram_2,35.38 // _________________________________________________________________ tasmiüs tu puruùavyàghre $ niùkràmati kçtà¤jalau & àrta÷abdo hi saüjaj¤e % strãõàm antaþpure mahàn // Ram_2,36.1 // anàthasya janasyàsya $ durbalasya tapasvinaþ & yo gatiþ ÷araõaü càsãt % sa nàthaþ kva nu gacchati // Ram_2,36.2 // na krudhyaty abhi÷asto 'pi $ krodhanãyàni varjayan & kruddhàn prasàdayan sarvàn % samaduþkhaþ kva gacchati // Ram_2,36.3 // kausalyàyàü mahàtejà $ yathà màtari vartate & tathà yo vartate 'smàsu % mahàtmà kva nu gacchati // Ram_2,36.4 // kaikeyyà kli÷yamànena $ ràj¤à saücodito vanam & paritràtà janasyàsya % jagataþ kva nu gacchati // Ram_2,36.5 // aho ni÷cetano ràjà $ jãvalokasya sampriyam & dharmyaü satyavrataü ràmaü % vanavàse pravatsyati // Ram_2,36.6 // iti sarvà mahiùyas tà $ vivatsà iva dhenavaþ & rurudu÷ caiva duþkhàrtàþ % sasvaraü ca vicukru÷uþ // Ram_2,36.7 // sa tam antaþpure ghoram $ àrta÷abdaü mahãpatiþ & putra÷okàbhisaütaptaþ % ÷rutvà càsãt suduþkhitaþ // Ram_2,36.8 // nàgnihotràõy ahåyanta $ sårya÷ càntaradhãyata & vyasçjan kavalàn nàgà % gàvo vatsàn na pàyayan // Ram_2,36.9 // tri÷aïkur lohitàïga÷ ca $ bçhaspatibudhàv api & dàruõàþ somam abhyetya % grahàþ sarve vyavasthitàþ // Ram_2,36.10 // nakùatràõi gatàrcãüùi $ grahà÷ ca gatatejasaþ & vi÷àkhà÷ ca sadhåmà÷ ca % nabhasi pracakà÷ire // Ram_2,36.11 // akasmàn nàgaraþ sarvo $ jano dainyam upàgamat & àhàre và vihàre và % na ka÷cid akaron manaþ // Ram_2,36.12 // bàùpaparyàkulamukho $ ràjamàrgagato janaþ & na hçùño lakùyate ka÷cit % sarvaþ ÷okaparàyaõaþ // Ram_2,36.13 // na vàti pavanaþ ÷ãto $ na ÷a÷ã saumyadar÷anaþ & na såryas tapate lokaü % sarvaü paryàkulaü jagat // Ram_2,36.14 // anarthinaþ sutàþ strãõàü $ bhartàro bhràtaras tathà & sarve sarvaü parityajya % ràmam evànvacintayan // Ram_2,36.15 // ye tu ràmasya suhçdaþ $ sarve te måóhacetasaþ & ÷okabhàreõa càkràntàþ % ÷ayanaü na jahus tadà // Ram_2,36.16 // tatas tv ayodhyà rahità mahàtmanà $ puraüdareõeva mahã saparvatà & cacàla ghoraü bhayabhàrapãóità % sanàgayodhà÷vagaõà nanàda ca // Ram_2,36.17 // _________________________________________________________________ yàvat tu niryatas tasya $ rajoråpam adç÷yata & naivekùvàkuvaras tàvat % saüjahàràtmacakùuùã // Ram_2,37.1 // yàvad ràjà priyaü putraü $ pa÷yaty atyantadhàrmikam & tàvad vyavardhatevàsya % dharaõyàü putradar÷ane // Ram_2,37.2 // na pa÷yati rajo 'py asya $ yadà ràmasya bhåmipaþ & tadàrta÷ ca viùaõõa÷ ca % papàta dharaõãtale // Ram_2,37.3 // tasya dakùiõam anvagàt $ kausalyà bàhum aïganà & vàmaü càsyànvagàt pàr÷vaü % kaikeyã bharatapriyà // Ram_2,37.4 // tàü nayena ca sampanno $ dharmeõa vinayena ca & uvàca ràjà kaikeyãü % samãkùya vyathitendriyaþ // Ram_2,37.5 // kaikeyi mà mamàïgàni $ spràkùãs tvaü duùñacàriõã & na hi tvàü draùñum icchàmi % na bhàryà na ca bàndhavã // Ram_2,37.6 // ye ca tvàm upajãvanti $ nàhaü teùàü na te mama & kevalàrthaparàü hi tvàü % tyaktadharmàü tyajàmy aham // Ram_2,37.7 // agçhõàü yac ca te pàõim $ agniü paryaõayaü ca yat & anujànàmi tat sarvam % asmiül loke paratra ca // Ram_2,37.8 // bharata÷ cet pratãtaþ syàd $ ràjyaü pràpyedam avyayam & yan me sa dadyàt pitrarthaü % mà mà tad dattam àgamat // Ram_2,37.9 // atha reõusamuddhvastaü $ tam utthàpya naràdhipam & nyavartata tadà devã % kausalyà ÷okakar÷ità // Ram_2,37.10 // hatveva bràhmaõaü kàmàt $ spçùñvàgnim iva pàõinà & anvatapyata dharmàtmà % putraü saücintya tàpasam // Ram_2,37.11 // nivçtyaiva nivçtyaiva $ sãdato rathavartmasu & ràj¤o nàtibabhau råpaü % grastasyàü÷umato yathà // Ram_2,37.12 // vilalàpa ca duþkhàrtaþ $ priyaü putram anusmaran & nagaràntam anupràptaü % buddhvà putram athàbravãt // Ram_2,37.13 // vàhanànàü ca mukhyànàü $ vahatàü taü mamàtmajam & padàni pathi dç÷yante % sa mahàtmà na dç÷yate // Ram_2,37.14 // sa nånaü kvacid evàdya $ vçkùamålam upà÷ritaþ & kàùñhaü và yadi và÷mànam % upadhàya ÷ayiùyate // Ram_2,37.15 // utthàsyati ca medinyàþ $ kçpaõaþ pàü÷uguõñhitaþ & viniþ÷vasan prasravaõàt % kareõånàm ivarùabhaþ // Ram_2,37.16 // drakùyanti nånaü puruùà $ dãrghabàhuü vanecaràþ & ràmam utthàya gacchantaü % lokanàtham anàthavat // Ram_2,37.17 // sakàmà bhava kaikeyi $ vidhavà ràjyam àvasa & na hi taü puruùavyàghraü % vinà jãvitum utsahe // Ram_2,37.18 // ity evaü vilapan ràjà $ janaughenàbhisaüvçtaþ & apasnàta ivàriùñaü % pravive÷a purottamam // Ram_2,37.19 // ÷ånyacatvarave÷màntàü $ saüvçtàpaõadevatàm & klàntadurbaladuþkhàrtàü % nàtyàkãrõamahàpathàm // Ram_2,37.20 // tàm avekùya purãü sarvàü $ ràmam evànucintayan & vilapan pràvi÷ad ràjà % gçhaü sårya ivàmbudam // Ram_2,37.21 // mahàhradam ivàkùobhyaü $ suparõena hçtoragam & ràmeõa rahitaü ve÷ma % vaidehyà lakùmaõena ca // Ram_2,37.22 // kausalyàyà gçhaü ÷ãghraü $ ràmamàtur nayantu màm & iti bruvantaü ràjànam % anayan dvàradar÷inaþ // Ram_2,37.23 // tatas tatra praviùñasya $ kausalyàyà nive÷anam & adhiruhyàpi ÷ayanaü % babhåva lulitaü manaþ // Ram_2,37.24 // tac ca dçùñvà mahàràjo $ bhujam udyamya vãryavàn & uccaiþ svareõa cukro÷a % hà ràghava jahàsi màm // Ram_2,37.25 // sukhità bata taü kàlaü $ jãviùyanti narottamàþ & pariùvajanto ye ràmaü % drakùyanti punar àgatam // Ram_2,37.26 // na tvàü pa÷yàmi kausalye $ sàdhu màü pàõinà spç÷a & ràmaü me 'nugatà dçùñir % adyàpi na nivartate // Ram_2,37.27 // taü ràmam evànuvicintayantaü $ samãkùya devã ÷ayane narendram & upopavi÷yàdhikam àrtaråpà % viniþ÷vasantã vilalàpa kçcchram // Ram_2,37.28 // _________________________________________________________________ tataþ samãkùya ÷ayane $ sannaü ÷okena pàrthivam & kausalyà putra÷okàrtà % tam uvàca mahãpatim // Ram_2,38.1 // ràghavo nara÷àrdåla $ viùam uptvà dvijihvavat & vicariùyati kaikeyã % nirmukteva hi pannagã // Ram_2,38.2 // vivàsya ràmaü subhagà $ labdhakàmà samàhità & tràsayiùyati màü bhåyo % duùñàhir iva ve÷mani // Ram_2,38.3 // atha sma nagare ràma÷ $ caran bhaikùaü gçhe vaset & kàmakàro varaü dàtum % api dàsaü mamàtmajam // Ram_2,38.4 // pàtayitvà tu kaikeyyà $ ràmaü sthànàd yatheùñataþ & pradiùño rakùasàü bhàgaþ % parvaõãvàhitàgninà // Ram_2,38.5 // gajaràjagatir vãro $ mahàbàhur dhanurdharaþ & vanam àvi÷ate nånaü % sabhàryaþ sahalakùmaõaþ // Ram_2,38.6 // vane tv adçùñaduþkhànàü $ kaikeyyànumate tvayà & tyaktànàü vanavàsàya % kà nv avasthà bhaviùyati // Ram_2,38.7 // te ratnahãnàs taruõàþ $ phalakàle vivàsitàþ & kathaü vatsyanti kçpaõàþ % phalamålaiþ kçtà÷anàþ // Ram_2,38.8 // apãdànãü sa kàlaþ syàn $ mama ÷okakùayaþ ÷ivaþ & sabhàryaü yat saha bhràtrà % pa÷yeyam iha ràghavam // Ram_2,38.9 // ÷rutvaivopasthitau vãrau $ kadàyodhyà bhaviùyati & ya÷asvinã hçùñajanà % såcchritadhvajamàlinã // Ram_2,38.10 // kadà prekùya naravyàghràv $ araõyàt punaràgatau & nandiùyati purã hçùñà % samudra iva parvaõi // Ram_2,38.11 // kadàyodhyàü mahàbàhuþ $ purãü vãraþ pravekùyati & puraskçtya rathe sãtàü % vçùabho govadhåm iva // Ram_2,38.12 // kadà pràõisahasràõi $ ràjamàrge mamàtmajau & làjair avakariùyanti % pravi÷antàv ariüdamau // Ram_2,38.13 // kadà sumanasaþ kanyà $ dvijàtãnàü phalàni ca & pradi÷antyaþ purãü hçùñàþ % kariùyanti pradakùiõam // Ram_2,38.14 // kadà pariõato buddhyà $ vayasà càmaraprabhaþ & abhyupaiùyati dharmaj¤as % trivarùa iva màü lalan // Ram_2,38.15 // niþsaü÷ayaü mayà manye $ purà vãra kadaryayà & pàtu kàmeùu vatseùu % màtéõàü ÷àtitàþ stanàþ // Ram_2,38.16 // sàhaü gaur iva siühena $ vivatsà vatsalà kçtà & kaikeyyà puruùavyàghra % bàlavatseva gaur balàt // Ram_2,38.17 // na hi tàvad guõair juùñaü $ sarva÷àstravi÷àradam & ekaputrà vinà putram % ahaü jãvitum utsahe // Ram_2,38.18 // na hi me jãvite kiücit $ sàmarthyam iha kalpyate & apa÷yantyàþ priyaü putraü % mahàbàhuü mahàbalam // Ram_2,38.19 // ayaü hi màü dãpayate samutthitas $ tanåja÷okaprabhavo hutà÷anaþ & mahãm imàü ra÷mibhir uttamaprabho % yathà nidàghe bhagavàn divàkaraþ // Ram_2,38.20 // _________________________________________________________________ vilapantãü tathà tàü tu $ kausalyàü pramadottamàm & idaü dharme sthità dharmyaü % sumitrà vàkyam abravãt // Ram_2,39.1 // tavàrye sadguõair yuktaþ $ putraþ sa puruùottamaþ & kiü te vilapitenaivaü % kçpaõaü ruditena và // Ram_2,39.2 // yas tavàrye gataþ putras $ tyaktvà ràjyaü mahàbalaþ & sàdhu kurvan mahàtmànaü % pitaraü satyavàdinàm // Ram_2,39.3 // ÷iùñair àcarite samyak $ ÷a÷vat pretya phalodaye & ràmo dharme sthitaþ ÷reùñho % na sa ÷ocyaþ kadàcana // Ram_2,39.4 // vartate cottamàü vçttiü $ lakùmaõo 'smin sadànaghaþ & dayàvàn sarvabhåteùu % làbhas tasya mahàtmanaþ // Ram_2,39.5 // araõyavàse yad duþkhaü $ jànatã vai sukhocità & anugacchati vaidehã % dharmàtmànaü tavàtmajam // Ram_2,39.6 // kãrtibhåtàü patàkàü yo $ loke bhràmayati prabhuþ & damasatyavrataparaþ % kiü na pràptas tavàtmajaþ // Ram_2,39.7 // vyaktaü ràmasya vij¤àya $ ÷aucaü màhàtmyam uttamam & na gàtram aü÷ubhiþ såryaþ % saütàpayitum arhati // Ram_2,39.8 // ÷ivaþ sarveùu kàleùu $ kànanebhyo viniþsçtaþ & ràghavaü yukta÷ãtoùõaþ % seviùyati sukho 'nilaþ // Ram_2,39.9 // ÷ayànam anaghaü ràtrau $ pitevàbhipariùvajan & ra÷mibhiþ saüspç÷a¤ ÷ãtai÷ % candramà hlàdayiùyati // Ram_2,39.10 // dadau càstràõi divyàni $ yasmai brahmà mahaujase & dànavendraü hataü dçùñvà % timidhvajasutaü raõe // Ram_2,39.11 // pçthivyà saha vaidehyà $ ÷riyà ca puruùarùabhaþ & kùipraü tisçbhir etàbhiþ % saha ràmo 'bhiùekùyate // Ram_2,39.12 // duþkhajaü visçjanty asraü $ niùkràmantam udãkùya yam & samutsrakùyasi netràbhyàü % kùipram ànandajaü payaþ // Ram_2,39.13 // abhivàdayamànaü taü $ dçùñvà sasuhçdaü sutam & mudà÷ru mokùyase kùipraü % meghalekheva vàrùikã // Ram_2,39.14 // putras te varadaþ kùipram $ ayodhyàü punar àgataþ & karàbhyàü mçdupãnàbhyàü % caraõau pãóayiùyati // Ram_2,39.15 // ni÷amya tal lakùmaõamàtçvàkyaü $ ràmasya màtur naradevapatnyàþ & sadyaþ ÷arãre vinanà÷a ÷okaþ % ÷aradgato megha ivàlpatoyaþ // Ram_2,39.16 // _________________________________________________________________ anuraktà mahàtmànaü $ ràmaü satyaparàkramam & anujagmuþ prayàntaü taü % vanavàsàya mànavàþ // Ram_2,40.1 // nivartite 'pi ca balàt $ suhçdvarge ca ràjani & naiva te saünyavartanta % ràmasyànugatà ratham // Ram_2,40.2 // ayodhyànilayànàü hi $ puruùàõàü mahàya÷àþ & babhåva guõasampannaþ % pårõacandra iva priyaþ // Ram_2,40.3 // sa yàcyamànaþ kàkutsthaþ $ svàbhiþ prakçtibhis tadà & kurvàõaþ pitaraü satyaü % vanam evànvapadyata // Ram_2,40.4 // avekùamàõaþ sasnehaü $ cakùuùà prapibann iva & uvàca ràmaþ snehena % tàþ prajàþ svàþ prajà iva // Ram_2,40.5 // yà prãtir bahumàna÷ ca $ mayy ayodhyànivàsinàm & matpriyàrthaü vi÷eùeõa % bharate sà nive÷yatàm // Ram_2,40.6 // sa hi kalyàõacàritraþ $ kaikeyyànandavardhanaþ & kariùyati yathàvad vaþ % priyàõi ca hitàni ca // Ram_2,40.7 // j¤ànavçddho vayobàlo $ mçdur vãryaguõànvitaþ & anuråpaþ sa vo bhartà % bhaviùyati bhayàpahaþ // Ram_2,40.8 // sa hi ràjaguõair yukto $ yuvaràjaþ samãkùitaþ & api càpi mayà ÷iùñaiþ % kàryaü vo bhartç÷àsanam // Ram_2,40.9 // na ca tapyed yathà càsau $ vanavàsaü gate mayi & mahàràjas tathà kàryo % mama priyacikãrùayà // Ram_2,40.10 // yathà yathà dà÷arathir $ dharmam evàsthito 'bhavat & tathà tathà prakçtayo % ràmaü patim akàmayan // Ram_2,40.11 // bàùpeõa pihitaü dãnaü $ ràmaþ saumitriõà saha & cakarùeva guõair baddhvà % janaü punar ivàsanam // Ram_2,40.12 // te dvijàs trividhaü vçddhà $ j¤ànena vayasaujasà & vayaþprakampa÷iraso % dåràd åcur idaü vacaþ // Ram_2,40.13 // vahanto javanà ràmaü $ bho bho jàtyàs turaügamàþ & nivartadhvaü na gantavyaü % hità bhavata bhartari \ upavàhyas tu vo bhartà # nàpavàhyaþ puràd vanam // Ram_2,40.14 // evam àrtapralàpàüs tàn $ vçddhàn pralapato dvijàn & avekùya sahasà ràmo % rathàd avatatàra ha // Ram_2,40.15 // padbhyàm eva jagàmàtha $ sasãtaþ sahalakùmaõaþ & saünikçùñapadanyàso % ràmo vanaparàyaõaþ // Ram_2,40.16 // dvijàtãüs tu padàtãüs tàn $ ràma÷ càritravatsalaþ & na ÷a÷àka ghçõàcakùuþ % parimoktuü rathena saþ // Ram_2,40.17 // gacchantam eva taü dçùñvà $ ràmaü saübhràntamànasàþ & åcuþ paramasaütaptà % ràmaü vàkyam idaü dvijàþ // Ram_2,40.18 // bràhmaõyaü kçtsnam etat tvàü $ brahmaõyam anugacchati & dvijaskandhàdhiråóhàs tvàm % agnayo 'py anuyànty amã // Ram_2,40.19 // vàjapeyasamutthàni $ chattràõy etàni pa÷ya naþ & pçùñhato 'nuprayàtàni % haüsàn iva jalàtyaye // Ram_2,40.20 // anavàptàtapatrasya $ ra÷misaütàpitasya te & ebhi÷ chàyàü kariùyàmaþ % svai÷ chattrair vàjapeyikaiþ // Ram_2,40.21 // yà hi naþ satataü buddhir $ vedamantrànusàriõã & tvatkçte sà kçtà vatsa % vanavàsànusàriõã // Ram_2,40.22 // hçdayeùv avatiùñhante $ vedà ye naþ paraü dhanam & vatsyanty api gçheùv eva % dàrà÷ càritrarakùitàþ // Ram_2,40.23 // na punar ni÷cayaþ kàryas $ tvadgatau sukçtà matiþ & tvayi dharmavyapekùe tu % kiü syàd dharmam avekùitum // Ram_2,40.24 // yàcito no nivartasva $ haüsa÷ukla÷iroruhaiþ & ÷irobhir nibhçtàcàra % mahãpatanapàüsulaiþ // Ram_2,40.25 // bahånàü vitatà yaj¤à $ dvijànàü ya ihàgatàþ & teùàü samàptir àyattà % tava vatsa nivartane // Ram_2,40.26 // bhaktimanti hi bhåtàni $ jaïgamàjaïgamàni ca & yàcamàneùu teùu tvaü % bhaktiü bhakteùu dar÷aya // Ram_2,40.27 // anugantum a÷aktàs tvàü $ målair uddhçtaveginaþ & unnatà vàyuvegena % vikro÷antãva pàdapàþ // Ram_2,40.28 // ni÷ceùñàhàrasaücàrà $ vçkùaikasthànaviùñhitàþ & pakùiõo 'pi prayàcante % sarvabhåtànukampinam // Ram_2,40.29 // evaü vikro÷atàü teùàü $ dvijàtãnàü nivartane & dadç÷e tamasà tatra % vàrayantãva ràghavam // Ram_2,40.30 // _________________________________________________________________ tatas tu tamasà tãraü $ ramyam à÷ritya ràghavaþ & sãtàm udvãkùya saumitrim % idaü vacanam abravãt // Ram_2,41.1 // iyam adya ni÷à pårvà $ saumitre prasthità vanam & vanavàsasya bhadraü te % sa notkaõñhitum arhasi // Ram_2,41.2 // pa÷ya ÷ånyàny araõyàni $ rudantãva samantataþ & yathànilayam àyadbhir % nilãnàni mçgadvijaiþ // Ram_2,41.3 // adyàyodhyà tu nagarã $ ràjadhànã pitur mama & sastrãpuüsà gatàn asmठ% ÷ociùyati na saü÷ayaþ // Ram_2,41.4 // bharataþ khalu dharmàtmà $ pitaraü màtaraü ca me & dharmàrthakàmasahitair % vàkyair à÷vàsayiùyati // Ram_2,41.5 // bharatasyànç÷aüsatvaü $ saücintyàhaü punaþ punaþ & nànu÷ocàmi pitaraü % màtaraü càpi lakùmaõa // Ram_2,41.6 // tvayà kàryaü naravyàghra $ màm anuvrajatà kçtam & anveùñavyà hi vaidehyà % rakùaõàrthe sahàyatà // Ram_2,41.7 // adbhir eva tu saumitre $ vatsyàmy adya ni÷àm imàm & etaddhi rocate mahyaü % vanye 'pi vividhe sati // Ram_2,41.8 // evam uktvà tu saumitraü $ sumantram api ràghavaþ & apramattas tvam a÷veùu % bhava saumyety uvàca ha // Ram_2,41.9 // so '÷vàn sumantraþ saüyamya $ sårye 'staü samupàgate & prabhåtayavasàn kçtvà % babhåva pratyanantaraþ // Ram_2,41.10 // upàsyatu ÷ivàü saüdhyàü $ dçùñvà ràtrim upasthitàm & ràmasya ÷ayanaü cakre % såtaþ saumitriõà saha // Ram_2,41.11 // tàü ÷ayyàü tamasàtãre $ vãkùya vçkùadalaiþ kçtàm & ràmaþ saumitriõà sàrdhaü % sabhàryaþ saüvive÷a ha // Ram_2,41.12 // sabhàryaü saüprasuptaü taü $ bhràtaraü vãkùya lakùmaõaþ & kathayàmàsa såtàya % ràmasya vividhàn guõàn // Ram_2,41.13 // jàgrato hy eva tàü ràtriü $ saumitrer udito raviþ & såtasya tamasàtãre % ràmasya bruvato guõàn // Ram_2,41.14 // gokulàkulatãràyàs $ tamasàyà vidårataþ & avasat tatra tàü ràtriü % ràmaþ prakçtibhiþ saha // Ram_2,41.15 // utthàya tu mahàtejàþ $ prakçtãs tà ni÷àmya ca & abravãd bhràtaraü ràmo % lakùmaõaü puõyalakùaõam // Ram_2,41.16 // asmadvyapekùàn saumitre $ nirapekùàn gçheùv api & vçkùamåleùu saüsuptàn % pa÷ya lakùmaõa sàmpratam // Ram_2,41.17 // yathaite niyamaü pauràþ $ kurvanty asmannivartane & api pràõàn asiùyanti % na tu tyakùyanti ni÷cayam // Ram_2,41.18 // yàvad eva tu saüsuptàs $ tàvad eva vayaü laghu & ratham àruhya gacchàmaþ % panthànam akutobhayam // Ram_2,41.19 // ato bhåyo 'pi nedànãm $ ikùvàkupuravàsinaþ & svapeyur anuraktà màü % vçkùamålàni saü÷ritàþ // Ram_2,41.20 // paurà hy àtmakçtàd duþkhàd $ vipramocyà nçpàtmajaiþ & na tu khalv àtmanà yojyà % duþkhena puravàsinaþ // Ram_2,41.21 // abravãl lakùmaõo ràmaü $ sàkùàd dharmam iva sthitam & rocate me mahàpràj¤a % kùipram àruhyatàm iti // Ram_2,41.22 // såtas tataþ saütvaritaþ $ syandanaü tair hayottamaiþ & yojayitvàtha ràmàya % prà¤jaliþ pratyavedayat // Ram_2,41.23 // mohanàrthaü tu pauràõàü $ såtaü ràmo 'bravãd vacaþ & udaïmukhaþ prayàhi tvaü % ratham àsthàya sàrathe // Ram_2,41.24 // muhårtaü tvaritaü gatvà $ nirvartaya rathaü punaþ & yathà na vidyuþ paurà màü % tathà kuru samàhitaþ // Ram_2,41.25 // ràmasya vacanaü ÷rutvà $ tathà cakre sa sàrathiþ & pratyàgamya ca ràmasya % syandanaü pratyavedayat // Ram_2,41.26 // taü syandanam adhiùñhàya $ ràghavaþ saparicchadaþ & ÷ãghragàm àkulàvartàü % tamasàm ataran nadãm // Ram_2,41.27 // sa saütãrya mahàbàhuþ $ ÷rãmठ÷ivam akaõñakam & pràpadyata mahàmàrgam % abhayaü bhayadar÷inàm // Ram_2,41.28 // prabhàtàyàü tu ÷arvaryàü $ pauràs te ràghavaü vinà & ÷okopahatani÷ceùñà % babhåvur hatacetasaþ // Ram_2,41.29 // ÷okajà÷ruparidyånà $ vãkùamàõàs tatas tataþ & àlokam api ràmasya % na pa÷yanti sma duþkhitàþ // Ram_2,41.30 // tato màrgànusàreõa $ gatvà kiücit kùaõaü punaþ & màrganà÷àd viùàdena % mahatà samabhiplutaþ // Ram_2,41.31 // rathasya màrganà÷ena $ nyavartanta manasvinaþ & kim idaü kiü kariùyàmo % daivenopahatà iti // Ram_2,41.32 // tato yathàgatenaiva $ màrgeõa klàntacetasaþ & ayodhyàm agaman sarve % purãü vyathitasajjanàm // Ram_2,41.33 // _________________________________________________________________ anugamya nivçttànàü $ ràmaü nagaravàsinàm & udgatànãva sattvàni % babhåvur amanasvinàm // Ram_2,42.1 // svaü svaü nilayam àgamya $ putradàraiþ samàvçtàþ & a÷råõi mumucuþ sarve % bàùpeõa pihitànanàþ // Ram_2,42.2 // na càhçùyan na càmodan $ vaõijo na prasàrayan & na cà÷obhanta paõyàni % nàpacan gçhamedhinaþ // Ram_2,42.3 // naùñaü dçùñvà nàbhyanandan $ vipulaü và dhanàgamam & putraü prathamajaü labdhvà % jananã nàbhyanandata // Ram_2,42.4 // gçhe gçhe rudantya÷ ca $ bhartàraü gçham àgatam & vyagarhayanta duþkhàrtà % vàgbhis totrair iva dvipàn // Ram_2,42.5 // kiü nu teùàü gçhaiþ kàryaü $ kiü dàraiþ kiü dhanena và & putrair và kiü sukhair vàpi % ye na pa÷yanti ràghavam // Ram_2,42.6 // ekaþ satpuruùo loke $ lakùmaõaþ saha sãtayà & yo 'nugacchati kàkutsthaü % ràmaü paricaran vane // Ram_2,42.7 // àpagàþ kçtapuõyàs tàþ $ padminya÷ ca saràüsi ca & yeùu snàsyati kàkutstho % vigàhya salilaü ÷uci // Ram_2,42.8 // ÷obhayiùyanti kàkutstham $ añavyo ramyakànanàþ & àpagà÷ ca mahànåpàþ % sànumanta÷ ca parvatàþ // Ram_2,42.9 // kànanaü vàpi ÷ailaü và $ yaü ràmo 'bhigamiùyati & priyàtithim iva pràptaü % nainaü ÷akùyanty anarcitum // Ram_2,42.10 // vicitrakusumàpãóà $ bahuma¤jaridhàriõaþ & akàle càpi mukhyàni % puùpàõi ca phalàni ca \ dar÷ayiùyanty anukro÷àd # girayo ràmam àgatam // Ram_2,42.11 // vidar÷ayanto vividhàn $ bhåya÷ citràü÷ ca nirjharàn & pàdapàþ parvatàgreùu % ramayiùyanti ràghavam // Ram_2,42.12 // yatra ràmo bhayaü nàtra $ nàsti tatra paràbhavaþ & sa hi ÷åro mahàbàhuþ % putro da÷arathasya ca // Ram_2,42.13 // purà bhavati no dåràd $ anugacchàma ràghavam & pàdacchàyà sukhà bhartus % tàdç÷asya mahàtmanaþ \ sa hi nàtho janasyàsya # sa gatiþ sa paràyaõam // Ram_2,42.14 // vayaü paricariùyàmaþ $ sãtàü yåyaü tu ràghavam & iti paurastriyo bhartén % duþkhàrtàs tat tad abruvan // Ram_2,42.15 // yuùmàkaü ràghavo 'raõye $ yogakùemaü vidhàsyati & sãtà nàrãjanasyàsya % yogakùemaü kariùyati // Ram_2,42.16 // ko nv anenàpratãtena $ sotkaõñhitajanena ca & saüprãyetàmanoj¤ena % vàsena hçtacetasà // Ram_2,42.17 // kaikeyyà yadi ced ràjyaü $ syàd adharmyam anàthavat & na hi no jãvitenàrthaþ % kutaþ putraiþ kuto dhanaiþ // Ram_2,42.18 // yayà putra÷ ca bhartà ca $ tyaktàv ai÷varyakàraõàt & kaü sà parihared anyaü % kaikeyã kulapàüsanã // Ram_2,42.19 // kaikeyyà na vayaü ràjye $ bhçtakà nivasema hi & jãvantyà jàtu jãvantyaþ % putrair api ÷apàmahe // Ram_2,42.20 // yà putraü pàrthivendrasya $ pravàsayati nirghçõà & kas tàü pràpya sukhaü jãved % adharmyàü duùñacàriõãm // Ram_2,42.21 // na hi pravrajite ràme $ jãviùyati mahãpatiþ & mçte da÷arathe vyaktaü % vilopas tadanantaram // Ram_2,42.22 // te viùaü pibatàloóya $ kùãõapuõyàþ sudurgatàþ & ràghavaü vànugacchadhvam % a÷rutiü vàpi gacchata // Ram_2,42.23 // mithyà pravràjito ràmaþ $ sabhàryaþ sahalakùmaõaþ & bharate saünisçùñàþ smaþ % saunike pa÷avo yathà // Ram_2,42.24 // tàs tathà vilapantyas tu $ nagare nàgarastriyaþ & cukru÷ur bhç÷asaütaptà % mçtyor iva bhayàgame // Ram_2,42.25 // tathà striyo ràmanimittam àturà $ yathà sute bhràtari và vivàsite & vilapya dãnà rurudur vicetasaþ % sutair hi tàsàm adhiko hi so 'bhavat // Ram_2,42.26 // _________________________________________________________________ ràmo 'pi ràtri÷eùeõa $ tenaiva mahad antaram & jagàma puruùavyàghraþ % pitur àj¤àm anusmaran // Ram_2,43.1 // tathaiva gacchatas tasya $ vyapàyàd rajanã ÷ivà & upàsya sa ÷ivàü saüdhyàü % viùayàntaü vyagàhata // Ram_2,43.2 // gràmàn vikçùñasãmàüs tàn $ puùpitàni vanàni ca & pa÷yann atiyayau ÷ãghraü % ÷arair iva hayottamaiþ // Ram_2,43.3 // ÷çõvan vàco manuùyàõàü $ gràmasaüvàsavàsinàm & ràjànaü dhig da÷arathaü % kàmasya va÷am àgatam // Ram_2,43.4 // hà nç÷aüsàdya kaikeyã $ pàpà pàpànubandhinã & tãkùõà saübhinnamaryàdà % tãkùõe karmaõi vartate // Ram_2,43.5 // yà putram ãdç÷aü ràj¤aþ $ pravàsayati dhàrmikam & vanavàse mahàpràj¤aü % sànukro÷am atandritam // Ram_2,43.6 // età vàco manuùyàõàü $ gràmasaüvàsavàsinàm & ÷çõvann atiyayau vãraþ % kosalàn kosale÷varaþ // Ram_2,43.7 // tato veda÷rutiü nàma $ ÷ivavàrivahàü nadãm & uttãryàbhimukhaþ pràyàd % agastyàdhyuùitàü di÷am // Ram_2,43.8 // gatvà tu suciraü kàlaü $ tataþ ÷ãtajalàü nadãm & gomatãü goyutànåpàm % atarat sàgaraügamàm // Ram_2,43.9 // gomatãü càpy atikramya $ ràghavaþ ÷ãghragair hayaiþ & mayårahaüsàbhirutàü % tatàra syandikàü nadãm // Ram_2,43.10 // sa mahãü manunà ràj¤à $ dattàm ikùvàkave purà & sphãtàü ràùñràvçtàü ràmo % vaidehãm anvadar÷ayat // Ram_2,43.11 // såta ity eva càbhàùya $ sàrathiü tam abhãkùõa÷aþ & haüsamattasvaraþ ÷rãmàn % uvàca puruùarùabhaþ // Ram_2,43.12 // kadàhaü punar àgamya $ sarayvàþ puùpite vane & mçgayàü paryañiùyàmi % màtrà pitrà ca saügataþ // Ram_2,43.13 // nàtyartham abhikàïkùàmi $ mçgayàü sarayåvane & ratir hy eùàtulà loke % ràjarùigaõasaümatà // Ram_2,43.14 // sa tam adhvànam aikùvàkaþ $ såtaü madhurayà girà & taü tam artham abhipretya % yayau vàkyam udãrayan // Ram_2,43.15 // _________________________________________________________________ vi÷àlàn kosalàn ramyàn $ yàtvà lakùmaõapårvajaþ & àsasàda mahàbàhuþ % ÷çïgaverapuraü prati // Ram_2,44.1 // tatra tripathagàü divyàü $ ÷ivatoyàm a÷aivalàm & dadar÷a ràghavo gaïgàü % puõyàm çùiniùevitàm // Ram_2,44.2 // haüsasàrasasaüghuùñàü $ cakravàkopakåjitàm & ÷i÷umàrai÷ ca nakrai÷ ca % bhujaügai÷ ca niùevitàm // Ram_2,44.3 // tàm årmikalilàvartàm $ anvavekùya mahàrathaþ & sumantram abravãt såtam % ihaivàdya vasàmahe // Ram_2,44.4 // avidåràd ayaü nadyà $ bahupuùpapravàlavàn & sumahàn iïgudãvçkùo % vasàmo 'traiva sàrathe // Ram_2,44.5 // lakùaõa÷ ca sumantra÷ ca $ bàóham ity eva ràghavam & uktvà tam iïgudãvçkùaü % tadopayayatur hayaiþ // Ram_2,44.6 // ràmo 'bhiyàya taü ramyaü $ vçkùam ikùvàkunandanaþ & rathàd avàtarat tasmàt % sabhàryaþ sahalakùmaõaþ // Ram_2,44.7 // sumantro 'py avatãryaiva $ mocayitvà hayottamàn & vçkùamålagataü ràmam % upatasthe kçtà¤jaliþ // Ram_2,44.8 // tatra ràjà guho nàma $ ràmasyàtmasamaþ sakhà & niùàdajàtyo balavàn % sthapati÷ ceti vi÷rutaþ // Ram_2,44.9 // sa ÷rutvà puruùavyàghraü $ ràmaü viùayam àgatam & vçddhaiþ parivçto 'màtyair % j¤àtibhi÷ càpy upàgataþ // Ram_2,44.10 // tato niùàdàdhipatiü $ dçùñvà dåràd avasthitam & saha saumitriõà ràmaþ % samàgacchad guhena saþ // Ram_2,44.11 // tam àrtaþ sampariùvajya $ guho ràghavam abravãt & yathàyodhyà tathedaü te % ràma kiü karavàõi te // Ram_2,44.12 // tato guõavadannàdyam $ upàdàya pçthagvidham & arghyaü copànayat kùipraü % vàkyaü cedam uvàca ha // Ram_2,44.13 // svàgataü te mahàbàho $ taveyam akhilà mahã & vayaü preùyà bhavàn bhartà % sàdhu ràjyaü pra÷àdhi naþ // Ram_2,44.14 // bhakùyaü bhojyaü ca peyaü ca $ lehyaü cedam upasthitam & ÷ayanàni ca mukhyàni % vàjinàü khàdanaü ca te // Ram_2,44.15 // guham eva bruvàõaü taü $ ràghavaþ pratyuvàca ha & arcità÷ caiva hçùñà÷ ca % bhavatà sarvathà vayam // Ram_2,44.16 // padbhyàm abhigamàc caiva $ snehasaüdar÷anena ca & bhujàbhyàü sàdhuvçttàbhyàü % pãóayan vàkyam abravãt // Ram_2,44.17 // diùñyà tvàü guha pa÷yàmi $ arogaü saha bàndhavaiþ & api te ku÷alaü ràùñre % mitreùu ca dhaneùu ca // Ram_2,44.18 // yat tv idaü bhavatà kiücit $ prãtyà samupakalpitam & sarvaü tad anujànàmi % na hi varte pratigrahe // Ram_2,44.19 // ku÷acãràjinadharaü $ phalamålà÷anaü ca màm & viddhi praõihitaü dharme % tàpasaü vanagocaram // Ram_2,44.20 // a÷vànàü khàdanenàham $ arthã nànyena kenacit & etàvatàtrabhavatà % bhaviùyàmi supåjitaþ // Ram_2,44.21 // ete hi dayità ràj¤aþ $ pitur da÷arathasya me & etaiþ suvihitair a÷vair % bhaviùyàmy aham arcitaþ // Ram_2,44.22 // a÷vànàü pratipànaü ca $ khàdanaü caiva so 'nva÷àt & guhas tatraiva puruùàüs % tvaritaü dãyatàm iti // Ram_2,44.23 // tata÷ cãrottaràsaïgaþ $ saüdhyàm anvàsya pa÷cimàm & jalam evàdade bhojyaü % lakùmaõenàhçtaü svayam // Ram_2,44.24 // tasya bhåmau ÷ayànasya $ pàdau prakùàlya lakùmaõaþ & sabhàryasya tato 'bhyetya % tasthau vçkùam upà÷ritaþ // Ram_2,44.25 // guho 'pi saha såtena $ saumitrim anubhàùayan & anvajàgrat tato ràmam % apramatto dhanurdharaþ // Ram_2,44.26 // tathà ÷ayànasya tato 'sya dhãmato $ ya÷asvino dà÷arather mahàtmanaþ & adçùñaduþkhasya sukhocitasya sà % tadà vyatãyàya cireõa ÷arvarã // Ram_2,44.27 // _________________________________________________________________ taü jàgratam adambhena $ bhràtur arthàya lakùmaõam & guhaþ saütàpasaütapto % ràghavaü vàkyam abravãt // Ram_2,45.1 // iyaü tàta sukhà ÷ayyà $ tvadartham upakalpità & pratyà÷vasihi sàdhv asyàü % ràjaputra yathàsukham // Ram_2,45.2 // ucito 'yaü janaþ sarvaþ $ kle÷ànàü tvaü sukhocitaþ & guptyarthaü jàgariùyàmaþ % kàkutsthasya vayaü ni÷àm // Ram_2,45.3 // na hi ràmàt priyataro $ mamàsti bhuvi ka÷cana & bravãmy etad ahaü satyaü % satyenaiva ca te ÷ape // Ram_2,45.4 // asya prasàdàd à÷aüse $ loke 'smin sumahad ya÷aþ & dharmàvàptiü ca vipulàm % arthàvàptiü ca kevalàm // Ram_2,45.5 // so 'haü priyasakhaü ràmaü $ ÷ayànaü saha sãtayà & rakùiùyàmi dhanuùpàõiþ % sarvato j¤àtibhiþ saha // Ram_2,45.6 // na hi me 'viditaü kiücid $ vane 'smiü÷ carataþ sadà & caturaïgaü hy api balaü % sumahat prasahemahi // Ram_2,45.7 // lakùmaõas taü tadovàca $ rakùyamàõàs tvayànagha & nàtra bhãtà vayaü sarve % dharmam evànupa÷yatà // Ram_2,45.8 // kathaü dà÷arathau bhåmau $ ÷ayàne saha sãtayà & ÷akyà nidrà mayà labdhuü % jãvitaü và sukhàni và // Ram_2,45.9 // yo na devàsuraiþ sarvaiþ $ ÷akyaþ prasahituü yudhi & taü pa÷ya sukhasaüviùñaü % tçõeùu saha sãtayà // Ram_2,45.10 // yo mantratapasà labdho $ vividhai÷ ca pari÷ramaiþ & eko da÷arathasyaiùa % putraþ sadç÷alakùaõaþ // Ram_2,45.11 // asmin pravrajito ràjà $ na ciraü vartayiùyati & vidhavà medinã nånaü % kùipram eva bhaviùyati // Ram_2,45.12 // vinadya sumahànàdaü $ ÷rameõoparatàþ striyaþ & nirghoùoparataü tàta % manye ràjanive÷anam // Ram_2,45.13 // kausalyà caiva ràjà ca $ tathaiva jananã mama & nà÷aüse yadi jãvanti % sarve te ÷arvarãm imàm // Ram_2,45.14 // jãved api hi me màtà $ ÷atrughnasyànvavekùayà & tad duþkhaü yat tu kausalyà % vãrasår vina÷iùyati // Ram_2,45.15 // anuraktajanàkãrõà $ sukhàlokapriyàvahà & ràjavyasanasaüsçùñà % sà purã vina÷iùyati // Ram_2,45.16 // atikràntam atikràntam $ anavàpya manoratham & ràjye ràmam anikùipya % pità me vina÷iùyati // Ram_2,45.17 // siddhàrthàþ pitaraü vçttaü $ tasmin kàle hy upasthite & pretakàryeùu sarveùu % saüskariùyanti bhåmipam // Ram_2,45.18 // ramyacatvarasaüsthànàü $ suvibhaktamahàpathàm & harmyapràsàdasampannàü % gaõikàvara÷obhitàm // Ram_2,45.19 // rathà÷vagajasambàdhàü $ tåryanàdavinàditàm & sarvakalyàõasampårõàü % hçùñapuùñajanàkulàm // Ram_2,45.20 // àràmodyànasampannàü $ samàjotsava÷àlinãm & sukhità vicariùyanti % ràjadhànãü pitur mama // Ram_2,45.21 // api satyapratij¤ena $ sàrdhaü ku÷alinà vayam & nivçtte vanavàse 'sminn % ayodhyàü pravi÷emahi // Ram_2,45.22 // paridevayamànasya $ duþkhàrtasya mahàtmanaþ & tiùñhato ràjaputrasya % ÷arvarã sàtyavartata // Ram_2,45.23 // tathà hi satyaü bruvati prajàhite $ narendraputre gurusauhçdàd guhaþ & mumoca bàùpaü vyasanàbhipãóito % jvaràturo nàga iva vyathàturaþ // Ram_2,45.24 // _________________________________________________________________ prabhàtàyàü tu ÷arvaryàü $ pçthuvçkùà mahàya÷àþ & uvàca ràmaþ saumitriü % lakùmaõaü ÷ubhalakùaõam // Ram_2,46.1 // bhàskarodayakàlo 'yaü $ gatà bhagavatã ni÷à & asau sukçùõo vihagaþ % kokilas tàta kåjati // Ram_2,46.2 // barhiõànàü ca nirghoùaþ $ ÷råyate nadatàü vane & taràma jàhnavãü saumya % ÷ãghragàü sàgaraügamàm // Ram_2,46.3 // vij¤àya ràmasya vacaþ $ saumitrir mitranandanaþ & guham àmantrya såtaü ca % so 'tiùñhad bhràtur agrataþ // Ram_2,46.4 // tataþ kalàpàn saünahya $ khaógau baddhvà ca dhanvinau & jagmatur yena tau gaïgàü % sãtayà saha ràghavau // Ram_2,46.5 // ràmam eva tu dharmaj¤am $ upagamya vinãtavat & kim ahaü karavàõãti % såtaþ prà¤jalir abravãt // Ram_2,46.6 // nivartasvety uvàcainam $ etàvaddhi kçtaü mama & yànaü vihàya padbhyàü tu % gamiùyàmo mahàvanam // Ram_2,46.7 // àtmànaü tv abhyanuj¤àtam $ avekùyàrtaþ sa sàrathiþ & sumantraþ puruùavyàghram % aikùvàkam idam abravãt // Ram_2,46.8 // nàtikràntam idaü loke $ puruùeõeha kenacit & tava sabhràtçbhàryasya % vàsaþ pràkçtavad vane // Ram_2,46.9 // na manye brahmacarye 'sti $ svadhãte và phalodayaþ & màrdavàrjavayor vàpi % tvàü ced vyasanam àgatam // Ram_2,46.10 // saha ràghava vaidehyà $ bhràtrà caiva vane vasan & tvaü gatiü pràpsyase vãra % trãül lokàüs tu jayann iva // Ram_2,46.11 // vayaü khalu hatà ràma $ ye tayàpy upava¤citàþ & kaikeyyà va÷am eùyàmaþ % pàpàyà duþkhabhàginaþ // Ram_2,46.12 // iti bruvann àtmasamaü $ sumantraþ sàrathis tadà & dçùñvà dåragataü ràmaü % duþkhàrto rurude ciram // Ram_2,46.13 // tatas tu vigate bàùpe $ såtaü spçùñodakaü ÷ucim & ràmas tu madhuraü vàkyaü % punaþ punar uvàca tam // Ram_2,46.14 // ikùvàkåõàü tvayà tulyaü $ suhçdaü nopalakùaye & yathà da÷aratho ràjà % màü na ÷ocet tathà kuru // Ram_2,46.15 // ÷okopahatacetà÷ ca $ vçddha÷ ca jagatãpatiþ & kàmabhàràvasanna÷ ca % tasmàd etad bravãmi te // Ram_2,46.16 // yad yad àj¤àpayet kiücit $ sa mahàtmà mahãpatiþ & kaikeyyàþ priyakàmàrthaü % kàryaü tad avikàïkùayà // Ram_2,46.17 // etadarthaü hi ràjyàni $ pra÷àsati nare÷varàþ & yad eùàü sarvakçtyeùu % mano na pratihanyate // Ram_2,46.18 // tad yathà sa mahàràjo $ nàlãkam adhigacchati & na ca tàmyati duþkhena % sumantra kuru tat tathà // Ram_2,46.19 // adçùñaduþkhaü ràjànaü $ vçddham àryaü jitendriyam & bråyàs tvam abhivàdyaiva % mama hetor idaü vacaþ // Ram_2,46.20 // naivàham anu÷ocàmi $ lakùmaõo na ca maithilã & ayodhyàyà÷ cyutà÷ ceti % vane vatsyàmaheti và // Ram_2,46.21 // caturda÷asu varùeùu $ nivçtteùu punaþ punaþ & lakùmaõaü màü ca sãtàü ca % drakùyasi kùipram àgatàn // Ram_2,46.22 // evam uktvà tu ràjànaü $ màtaraü ca sumantra me & anyà÷ ca devãþ sahitàþ % kaikeyãü ca punaþ punaþ // Ram_2,46.23 // àrogyaü bråhi kausalyàm $ atha pàdàbhivandanam & sãtàyà mama càryasya % vacanàl lakùmaõasya ca // Ram_2,46.24 // bråyà÷ ca hi mahàràjaü $ bharataü kùipram ànaya & àgata÷ càpi bharataþ % sthàpyo nçpamate pade // Ram_2,46.25 // bharataü ca pariùvajya $ yauvaràjye 'bhiùicya ca & asmatsaütàpajaü duþkhaü % na tvàm abhibhaviùyati // Ram_2,46.26 // bharata÷ càpi vaktavyo $ yathà ràjani vartase & tathà màtçùu vartethàþ % sarvàsv evàvi÷eùataþ // Ram_2,46.27 // yathà ca tava kaikeyã $ sumitrà càvi÷eùataþ & tathaiva devã kausalyà % mama màtà vi÷eùataþ // Ram_2,46.28 // nivartyamàno ràmeõa $ sumantraþ ÷okakar÷itaþ & tat sarvaü vacanaü ÷rutvà % snehàt kàkutstham abravãt // Ram_2,46.29 // yad ahaü nopacàreõa $ bråyàü snehàd aviklavaþ & bhaktimàn iti tat tàvad % vàkyaü tvaü kùantum arhasi // Ram_2,46.30 // kathaü hi tvadvihãno 'haü $ pratiyàsyàmi tàü purãm & tava tàta viyogena % putra÷okàkulàm iva // Ram_2,46.31 // saràmam api tàvan me $ rathaü dçùñvà tadà janaþ & vinà ràmaü rathaü dçùñvà % vidãryetàpi sà purã // Ram_2,46.32 // dainyaü hi nagarã gacched $ dçùñvà ÷ånyam imaü ratham & såtàva÷eùaü svaü sainyaü % hatavãram ivàhave // Ram_2,46.33 // dåre 'pi nivasantaü tvàü $ mànasenàgrataþ sthitam & cintayantyo 'dya nånaü tvàü % niràhàràþ kçtàþ prajàþ // Ram_2,46.34 // àrtanàdo hi yaþ paurair $ muktas tadvipravàsane & rathasthaü màü ni÷àmyaiva % kuryuþ ÷ataguõaü tataþ // Ram_2,46.35 // ahaü kiü càpi vakùyàmi $ devãü tava suto mayà & nãto 'sau màtulakulaü % saütàpaü mà kçthà iti // Ram_2,46.36 // asatyam api naivàhaü $ bråyàü vacanam ãdç÷am & katham apriyam evàhaü % bråyàü satyam idaü vacaþ // Ram_2,46.37 // mama tàvan niyogasthàs $ tvadbandhujanavàhinaþ & kathaü rathaü tvayà hãnaü % pravakùyanti hayottamàþ // Ram_2,46.38 // yadi me yàcamànasya $ tyàgam eva kariùyasi & saratho 'gniü pravekùyàmi % tyaktamàtra iha tvayà // Ram_2,46.39 // bhaviùyanti vane yàni $ tapovighnakaràõi te & rathena pratibàdhiùye % tàni sattvàni ràghava // Ram_2,46.40 // tvatkçte na mayà pràptaü $ rathacaryàkçtaü sukham & à÷aüse tvatkçtenàhaü % vanavàsakçtaü sukham // Ram_2,46.41 // prasãdecchàmi te 'raõye $ bhavituü pratyanantaraþ & prãtyàbhihitam icchàmi % bhava me patyanantaraþ // Ram_2,46.42 // tava ÷u÷råùaõaü mårdhnà $ kariùyàmi vane vasan & ayodhyàü devalokaü và % sarvathà prajahàmy aham // Ram_2,46.43 // na hi ÷akyà praveùñuü sà $ mayàyodhyà tvayà vinà & ràjadhànã mahendrasya % yathà duùkçtakarmaõà // Ram_2,46.44 // ime càpi hayà vãra $ yadi te vanavàsinaþ & paricaryàü kariùyanti % pràpsyanti paramàü gatim // Ram_2,46.45 // vanavàse kùayaü pràpte $ mamaiùa hi manorathaþ & yad anena rathenaiva % tvàü vaheyaü purãü punaþ // Ram_2,46.46 // caturda÷a hi varùàõi $ sahitasya tvayà vane & kùaõabhåtàni yàsyanti % ÷ata÷as tu tato 'nyathà // Ram_2,46.47 // bhçtyavatsala tiùñhantaü $ bhartçputragate pathi & bhaktaü bhçtyaü sthitaü sthityàü % tvaü na màü hàtum arhasi // Ram_2,46.48 // evaü bahuvidhaü dãnaü $ yàcamànaü punaþ punaþ & ràmo bhçtyànukampã tu % sumantram idam abravãt // Ram_2,46.49 // jànàmi paramàü bhaktiü $ mayi te bhartçvatsala & ÷çõu càpi yadarthaü tvàü % preùayàmi purãm itaþ // Ram_2,46.50 // nagarãü tvàü gataü dçùñvà $ jananã me yavãyasã & kaikeyã pratyayaü gacched % iti ràmo vanaü gataþ // Ram_2,46.51 // parituùñà hi sà devã $ vanavàsaü gate mayi & ràjànaü nàti÷aïketa % mithyàvàdãti dhàrmikam // Ram_2,46.52 // eùa me prathamaþ kalpo $ yad ambà me yavãyasã & bharatàrakùitaü sphãtaü % putraràjyam avàpnuyàt // Ram_2,46.53 // mama priyàrthaü ràj¤a÷ ca $ sarathas tvaü purãü vraja & saüdiùña÷ càsi yànarthàüs % tàüs tàn bråyàs tathàtathà // Ram_2,46.54 // ity uktvà vacanaü såtaü $ sàntvayitvà punaþ punaþ & guhaü vacanam aklãbaü % ràmo hetumad abravãt \ jañàþ kçtvà gamiùyàmi # nyagrodhakùãram ànaya // Ram_2,46.55 // tat kùãraü ràjaputràya $ guhaþ kùipram upàharat & lakùmaõasyàtmana÷ caiva % ràmas tenàkaroj jañàþ // Ram_2,46.56 // tau tadà cãravasanau $ jañàmaõóaladhàriõau & a÷obhetàm çùisamau % bhràtarau ràmalakùmaõau // Ram_2,46.57 // tato vaikhànasaü màrgam $ àsthitaþ sahalakùmaõaþ & vratam àdiùñavàn ràmaþ % sahàyaü guham abravãt // Ram_2,46.58 // apramatto bale ko÷e $ durge janapade tathà & bhavethà guha ràjyaü hi % duràrakùatamaü matam // Ram_2,46.59 // tatas taü samanuj¤àya $ guham ikùvàkunandanaþ & jagàma tårõam avyagraþ % sabhàryaþ sahalakùmaõaþ // Ram_2,46.60 // sa tu dçùñvà nadãtãre $ nàvam ikùvàkunandanaþ & titãrùuþ ÷ãghragàü gaïgàm % idaü lakùmaõam abravãt // Ram_2,46.61 // àroha tvaü naravyàghra $ sthitàü nàvam imàü ÷anaiþ & sãtàü càropayànvakùaü % parigçhya manasvinãm // Ram_2,46.62 // sa bhràtuþ ÷àsanaü ÷rutvà $ sarvam apratikålayan & àropya maithilãü pårvam % àrurohàtmavàüs tataþ // Ram_2,46.63 // athàruroha tejasvã $ svayaü lakùmaõapårvajaþ & tato niùàdàdhipatir % guho j¤àtãn acodayat // Ram_2,46.64 // anuj¤àya sumantraü ca $ sabalaü caiva taü guham & àsthàya nàvaü ràmas tu % codayàmàsa nàvikàn // Ram_2,46.65 // tatas tai÷ codità sà nauþ $ karõadhàrasamàhità & ÷ubhasphyavegàbhihatà % ÷ãghraü salilam atyagàt // Ram_2,46.66 // madhyaü tu samanupràpya $ bhàgãrathyàs tv anindità & vaidehã prà¤jalir bhåtvà % tàü nadãm idam abravãt // Ram_2,46.67 // putro da÷arathasyàyaü $ mahàràjasya dhãmataþ & nide÷aü pàlayatv enaü % gaïge tvadabhirakùitaþ // Ram_2,46.68 // caturda÷a hi varùàõi $ samagràõy uùya kànane & bhràtrà saha mayà caiva % punaþ pratyàgamiùyati // Ram_2,46.69 // tatas tvàü devi subhage $ kùemeõa punar àgatà & yakùye pramudità gaïge % sarvakàmasamçddhaye // Ram_2,46.70 // tvaü hi tripathagà devi $ brahmalokaü samãkùase & bhàryà codadhiràjasya % loke 'smin sampradç÷yase // Ram_2,46.71 // sà tvàü devi namasyàmi $ pra÷aüsàmi ca ÷obhane & pràptaràjye naravyàghre % ÷ivena punar àgate // Ram_2,46.72 // gavàü ÷atasahasràõi $ vastràõy annaü ca pe÷alam & bràhmaõebhyaþ pradàsyàmi % tava priyacikãrùayà // Ram_2,46.73 // tathà saübhàùamàõà sà $ sãtà gaïgàm anindità & dakùiõà dakùiõaü tãraü % kùipram evàbhyupàgamat // Ram_2,46.74 // tãraü tu samanupràpya $ nàvaü hitvà nararùabhaþ & pràtiùñhata saha bhràtrà % vaidehyà ca paraütapaþ // Ram_2,46.75 // athàbravãn mahàbàhuþ $ sumitrànandavardhanam & agrato gaccha saumitre % sãtà tvàm anugacchatu // Ram_2,46.76 // pçùñhato 'haü gamiùyàmi $ tvàü ca sãtàü ca pàlayan & adya duþkhaü tu vaidehã % vanavàsasya vetsyati // Ram_2,46.77 // gataü tu gaïgàparapàram à÷u $ ràmaü sumantraþ pratataü nirãkùya & adhvaprakarùàd vinivçttadçùñir % mumoca bàùpaü vyathitas tapasvã // Ram_2,46.78 // tau tatra hatvà caturo mahàmçgàn $ varàham ç÷yaü pçùataü mahàrurum & àdàya medhyaü tvaritaü bubhukùitau % vàsàya kàle yayatur vanaspatim // Ram_2,46.79 // _________________________________________________________________ sa taü vçkùaü samàsàdya $ saüdhyàm anvàsya pa÷cimàm & ràmo ramayatàü ÷reùñha % iti hovàca lakùmaõam // Ram_2,47.1 // adyeyaü prathamà ràtrir $ yàtà janapadàd bahiþ & yà sumantreõa rahità % tàü notkaõñhitum arhasi // Ram_2,47.2 // jàgartavyam atandribhyàm $ adya prabhçti ràtriùu & yogakùemo hi sãtàyà % vartate lakùmaõàvayoþ // Ram_2,47.3 // ràtriü kathaücid evemàü $ saumitre vartayàmahe & upàvartàmahe bhåmàv % àstãrya svayam àrjitaiþ // Ram_2,47.4 // sa tu saüvi÷ya medinyàü $ mahàrha÷ayanocitaþ & imàþ saumitraye ràmo % vyàjahàra kathàþ ÷ubhàþ // Ram_2,47.5 // dhruvam adya mahàràjo $ duþkhaü svapiti lakùmaõa & kçtakàmà tu kaikeyã % tuùñà bhavitum arhati // Ram_2,47.6 // sà hi devã mahàràjaü $ kaikeyã ràjyakàraõàt & api na cyàvayet pràõàn % dçùñvà bharatam àgatam // Ram_2,47.7 // anàtha÷ caiva vçddha÷ ca $ mayà caiva vinàkçtaþ & kiü kariùyati kàmàtmà % kaikeyyà va÷am àgataþ // Ram_2,47.8 // idaü vyasanam àlokya $ ràj¤a÷ ca mativibhramam & kàma evàrdhadharmàbhyàü % garãyàn iti me matiþ // Ram_2,47.9 // ko hy avidvàn api pumàn $ pramadàyàþ kçte tyajet & chandànuvartinaü putraü % tàto màm iva lakùmaõa // Ram_2,47.10 // sukhã bata sabhàrya÷ ca $ bharataþ kekayãsutaþ & muditàn kosalàn eko % yo bhokùyaty adhiràjavat // Ram_2,47.11 // sa hi sarvasya ràjyasya $ mukham ekaü bhaviùyati & tàte ca vayasàtãte % mayi càraõyam à÷rite // Ram_2,47.12 // arthadharmau parityajya $ yaþ kàmam anuvartate & evam àpadyate kùipraü % ràjà da÷aratho yathà // Ram_2,47.13 // manye da÷arathàntàya $ mama pravràjanàya ca & kaikeyã saumya sampràptà % ràjyàya bharatasya ca // Ram_2,47.14 // apãdànãü na kaikeyã $ saubhàgyamadamohità & kausalyàü ca sumitràü ca % samprabàdheta matkçte // Ram_2,47.15 // mà sma matkàraõàd devã $ sumitrà duþkham àvaset & ayodhyàm ita eva tvaü % kàle pravi÷a lakùmaõa // Ram_2,47.16 // aham eko gamiùyàmi $ sãtayà saha daõóakàn & anàthàyà hi nàthas tvaü % kausalyàyà bhaviùyasi // Ram_2,47.17 // kùudrakarmà hi kaikeyã $ dveùàd anyàyyam àcaret & paridadyà hi dharmaj¤e % bharate mama màtaram // Ram_2,47.18 // nånaü jàtyantare kasmin $ striyaþ putrair viyojitàþ & jananyà mama saumitre % tad apy etad upasthitam // Ram_2,47.19 // mayà hi cirapuùñena $ duþkhasaüvardhitena ca & vipràyujyata kausalyà % phalakàle dhig astu màm // Ram_2,47.20 // mà sma sãmantinã kàcij $ janayet putram ãdç÷am & saumitre yo 'ham ambàyà % dadmi ÷okam anantakam // Ram_2,47.21 // manye prãtivi÷iùñà sà $ matto lakùmaõa ÷àrikà & yasyàs tac chråyate vàkyaü % ÷uka pàdam arer da÷a // Ram_2,47.22 // ÷ocantyà÷ càlpabhàgyàyà $ na kiücid upakurvatà & putreõa kim aputràyà % mayà kàryam ariüdama // Ram_2,47.23 // alpabhàgyà hi me màtà $ kausalyà rahità mayà & ÷ete paramaduþkhàrtà % patità ÷okasàgare // Ram_2,47.24 // eko hy aham ayodhyàü ca $ pçthivãü càpi lakùmaõa & tareyam iùubhiþ kruddho % nanu vãryam akàraõam // Ram_2,47.25 // adharmabhayabhãta÷ ca $ paralokasya cànagha & tena lakùmaõa nàdyàham % àtmànam abhiùecaye // Ram_2,47.26 // etad anyac ca karuõaü $ vilapya vijane bahu & a÷rupårõamukho ràmo % ni÷i tåùõãm upàvi÷at // Ram_2,47.27 // vilapyoparataü ràmaü $ gatàrciùam ivànalam & samudram iva nirvegam % à÷vàsayata lakùmaõaþ // Ram_2,47.28 // dhruvam adya purã ràma $ ayodhyàyudhinàü vara & niùprabhà tvayi niùkrànte % gatacandreva ÷arvarã // Ram_2,47.29 // naitad aupayikaü ràma $ yad idaü paritapyase & viùàdayasi sãtàü ca % màü caiva puruùarùabha // Ram_2,47.30 // na ca sãtà tvayà hãnà $ na càham api ràghava & muhårtam api jãvàvo % jalàn matsyàv ivoddhçtau // Ram_2,47.31 // na hi tàtaü na ÷atrughnaü $ na sumitràü paraütapa & draùñum iccheyam adyàhaü % svargaü vàpi tvayà vinà // Ram_2,47.32 // sa lakùmaõasyottamapuùkalaü vaco $ ni÷amya caivaü vanavàsam àdaràt & samàþ samastà vidadhe paraütapaþ % prapadya dharmaü suciràya ràghavaþ // Ram_2,47.33 // _________________________________________________________________ te tu tasmin mahàvçkùa $ uùitvà rajanãü ÷ivàm & vimale 'bhyudite sårye % tasmàd de÷àt pratasthire // Ram_2,48.1 // yatra bhàgãrathã gaïgà $ yamunàm abhivartate & jagmus taü de÷am uddi÷ya % vigàhya sumahad vanam // Ram_2,48.2 // te bhåmim àgàn vividhàn $ de÷àü÷ càpi manoramàn & adçùñapårvàn pa÷yantas % tatra tatra ya÷asvinaþ // Ram_2,48.3 // yathàkùemeõa gacchan sa $ pa÷yaü÷ ca vividhàn drumàn & nivçttamàtre divase % ràmaþ saumitrim abravãt // Ram_2,48.4 // prayàgam abhitaþ pa÷ya $ saumitre dhåmam unnatam & agner bhagavataþ ketuü % manye saünihito muniþ // Ram_2,48.5 // nånaü pràptàþ sma sambhedaü $ gaïgàyamunayor vayam & tathà hi ÷råyate ÷abdo % vàriõo vàrighaññitaþ // Ram_2,48.6 // dàråõi paribhinnàni $ vanajair upajãvibhiþ & bharadvàjà÷rame caite % dç÷yante vividhà drumàþ // Ram_2,48.7 // dhanvinau tau sukhaü gatvà $ lambamàne divàkare & gaïgàyamunayoþ saüdhau % pràpatur nilayaü muneþ // Ram_2,48.8 // ràmas tv à÷ramam àsàdya $ tràsayan mçgapakùiõaþ & gatvà muhårtam adhvànaü % bharadvàjam upàgamat // Ram_2,48.9 // tatas tv à÷ramam àsàdya $ muner dar÷anakàïkùiõau & sãtayànugatau vãrau % dåràd evàvatasthatuþ // Ram_2,48.10 // hutàgnihotraü dçùñvaiva $ mahàbhàgaü kçtà¤jaliþ & ràmaþ saumitriõà sàrdhaü % sãtayà càbhyavàdayat // Ram_2,48.11 // nyavedayata càtmànaü $ tasmai lakùmaõapårvajaþ & putrau da÷arathasyàvàü % bhagavan ràmalakùmaõau // Ram_2,48.12 // bhàryà mameyaü vaidehã $ kalyàõã janakàtmajà & màü cànuyàtà vijanaü % tapovanam anindità // Ram_2,48.13 // pitrà pravràjyamànaü màü $ saumitrir anujaþ priyaþ & ayam anvagamad bhràtà % vanam eva dçóhavrataþ // Ram_2,48.14 // pitrà niyuktà bhagavan $ pravekùyàmas tapovanam & dharmam evàcariùyàmas % tatra målaphalà÷anàþ // Ram_2,48.15 // tasya tadvacanaü ÷rutvà $ ràjaputrasya dhãmataþ & upànayata dharmàtmà % gàm arghyam udakaü tataþ // Ram_2,48.16 // mçgapakùibhir àsãno $ munibhi÷ ca samantataþ & ràmam àgatam abhyarcya % svàgatenàha taü muniþ // Ram_2,48.17 // pratigçhya ca tàm arcàm $ upaviùñaü saràghavam & bharadvàjo 'bravãd vàkyaü % dharmayuktam idaü tadà // Ram_2,48.18 // cirasya khalu kàkutstha $ pa÷yàmi tvàm ihàgatam & ÷rutaü tava mayà cedaü % vivàsanam akàraõam // Ram_2,48.19 // avakà÷o vivikto 'yaü $ mahànadyoþ samàgame & puõya÷ ca ramaõãya÷ ca % vasatv iha bhavàn sukham // Ram_2,48.20 // evam uktas tu vacanaü $ bharadvàjena ràghavaþ & pratyuvàca ÷ubhaü vàkyaü % ràmaþ sarvahite rataþ // Ram_2,48.21 // bhagavann ita àsannaþ $ paurajànapado janaþ & àgamiùyati vaidehãü % màü càpi prekùako janaþ \ anena kàraõenàham # iha vàsaü na rocaye // Ram_2,48.22 // ekànte pa÷ya bhagavann $ à÷ramasthànam uttamam & ramate yatra vaidehã % sukhàrhà janakàtmajà // Ram_2,48.23 // etac chrutvà ÷ubhaü vàkyaü $ bharadvàjo mahàmuniþ & ràghavasya tato vàkyam % arthagràhakam abravãt // Ram_2,48.24 // da÷akro÷a itas tàta $ girir yasmin nivatsyasi & maharùisevitaþ puõyaþ % sarvataþ sukhadar÷anaþ // Ram_2,48.25 // golàïgålànucarito $ vànararkùaniùevitaþ & citrakåña iti khyàto % gandhamàdanasaünibhaþ // Ram_2,48.26 // yàvatà citrakåñasya $ naraþ ÷çïgàõy avekùate & kalyàõàni samàdhatte % na pàpe kurute manaþ // Ram_2,48.27 // çùayas tatra bahavo $ vihçtya ÷aradàü ÷atam & tapasà divam àråóhàþ % kapàla÷irasà saha // Ram_2,48.28 // praviviktam ahaü manye $ taü vàsaü bhavataþ sukham & iha và vanavàsàya % vasa ràma mayà saha // Ram_2,48.29 // sa ràmaü sarvakàmais taü $ bharadvàjaþ priyàtithim & sabhàryaü saha ca bhràtrà % pratijagràha dharmavit // Ram_2,48.30 // tasya prayàge ràmasya $ taü maharùim upeyuùaþ & prapannà rajanã puõyà % citràþ kathayataþ kathàþ // Ram_2,48.31 // prabhàtàyàü rajanyàü tu $ bharadvàjam upàgamat & uvàca nara÷àrdålo % muniü jvalitatejasam // Ram_2,48.32 // ÷arvarãü bhagavann adya $ satya÷ãla tavà÷rame & uùitàþ smeha vasatim % anujànàtu no bhavàn // Ram_2,48.33 // ràtryàü tu tasyàü vyuùñàyàü $ bharadvàjo 'bravãd idam & madhumålaphalopetaü % citrakåñaü vrajeti ha // Ram_2,48.34 // tatra ku¤jarayåthàni $ mçgayåthàni càbhitaþ & vicaranti vanànteùu % tàni drakùyasi ràghava // Ram_2,48.35 // prahçùñakoyaùñikakokilasvanair $ vinàditaü taü vasudhàdharaü ÷ivam & mçgai÷ ca mattair bahubhi÷ ca ku¤jaraiþ % suramyam àsàdya samàvasà÷ramam // Ram_2,48.36 // _________________________________________________________________ uùitvà rajanãü tatra $ ràjaputràv ariüdamau & maharùim abhivàdyàtha % jagmatus taü giriü prati // Ram_2,49.1 // prasthitàü÷ caiva tàn prekùya $ pità putràn ivànvagàt & tataþ pracakrame vaktuü % vacanaü sa mahàmuniþ // Ram_2,49.2 // athàsàdya tu kàlindãü $ ÷ãghrasrotasamàpagàm & tatra yåyaü plavaü kçtvà % taratàü÷umatãü nadãm // Ram_2,49.3 // tato nyagrodham àsàdya $ mahàntaü haritacchadam & vivçddhaü bahubhir vçkùaiþ % ÷yàmaü siddhopasevitam // Ram_2,49.4 // kro÷amàtraü tato gatvà $ nãlaü drakùyatha kànanam & palà÷abadarãmi÷raü % ràma vaü÷ai÷ ca yàmunaiþ // Ram_2,49.5 // sa panthà÷ citrakåñasya $ gataþ subahu÷o mayà & ramyo màrdavayukta÷ ca % vanadàvair vivarjitaþ \ iti panthànam àvedya # maharùiþ sa nyavartata // Ram_2,49.6 // upàvçtte munau tasmin $ ràmo lakùmaõam abravãt & kçtapuõyàþ sma saumitre % munir yan no 'nukampate // Ram_2,49.7 // iti tau puruùavyàghrau $ mantrayitvà manasvinau & sãtàm evàgrataþ kçtvà % kàlindãü jagmatur nadãm // Ram_2,49.8 // tau kàùñhasaüghàñam atho $ cakratuþ sumahàplavam & cakàra lakùmaõa÷ chittvà % sãtàyàþ sukham àsanam // Ram_2,49.9 // tatra ÷riyam ivàcintyàü $ ràmo dà÷arathiþ priyàm & ãùat saülajjamànàü tàm % adhyàropayata plavam // Ram_2,49.10 // tataþ plavenàü÷umatãü $ ÷ãghragàm årmimàlinãm & tãrajair bahubhir vçkùaiþ % saüterur yamunàü nadãm // Ram_2,49.11 // te tãrõàþ plavam utsçjya $ prasthàya yamunàvanàt & ÷yàmaü nyagrodham àseduþ % ÷ãtalaü haritacchadam // Ram_2,49.12 // kausalyàü caiva pa÷yeyaü $ sumitràü ca ya÷asvinãm & iti sãtà¤jaliü kçtvà % paryagacchad vanaspatim // Ram_2,49.13 // kro÷amàtraü tato gatvà $ bhràtarau ràmalakùmaõau & bahån medhyàn mçgàn hatvà % ceratur yamunàvane // Ram_2,49.14 // vihçtya te barhiõapåganàdite $ ÷ubhe vane vàraõavànaràyute & samaü nadãvapram upetya saümataü % nivàsam àjagmur adãnadar÷anàþ // Ram_2,49.15 // _________________________________________________________________ atha ràtryàü vyatãtàyàm $ avasuptam anantaram & prabodhayàmàsa ÷anair % lakùmaõaü raghunandanaþ // Ram_2,50.1 // saumitre ÷çõu vanyànàü $ valgu vyàharatàü svanam & sampratiùñhàmahe kàlaþ % prasthànasya paraütapa // Ram_2,50.2 // sa suptaþ samaye bhràtrà $ lakùmaõaþ pratibodhitaþ & jahau nidràü ca tandrãü ca % prasaktaü ca pathi ÷ramam // Ram_2,50.3 // tata utthàya te sarve $ spçùñvà nadyàþ ÷ivaü jalam & panthànam çùiõoddiùñaü % citrakåñasya taü yayuþ // Ram_2,50.4 // tataþ samprasthitaþ kàle $ ràmaþ saumitriõà saha & sãtàü kamalapattràkùãm % idaü vacanam abravãt // Ram_2,50.5 // àdãptàn iva vaidehi $ sarvataþ puùpitàn nagàn & svaiþ puùpaiþ kiü÷ukàn pa÷ya % màlinaþ ÷i÷iràtyaye // Ram_2,50.6 // pa÷ya bhallàtakàn phullàn $ narair anupasevitàn & phalapattrair avanatàn % nånaü ÷akùyàmi jãvitum // Ram_2,50.7 // pa÷ya droõapramàõàni $ lambamànàni lakùmaõa & madhåni madhukàrãbhiþ % saübhçtàni nage nage // Ram_2,50.8 // eùa kro÷ati natyåhas $ taü ÷ikhã pratikåjati & ramaõãye vanodde÷e % puùpasaüstarasaükañe // Ram_2,50.9 // màtaügayåthànusçtaü $ pakùisaüghànunàditam & citrakåñam imaü pa÷ya % pravçddha÷ikharaü girim // Ram_2,50.10 // tatas tau pàdacàreõa $ gacchantau saha sãtayà & ramyam àsedatuþ ÷ailaü % citrakåñaü manoramam // Ram_2,50.11 // taü tu parvatam àsàdya $ nànàpakùigaõàyutam & ayaü vàso bhavet tàvad % atra saumya ramemahi // Ram_2,50.12 // lakùmaõànaya dàråõi $ dçóhàni ca varàõi ca & kuruùvàvasathaü saumya % vàse me 'bhirataü manaþ // Ram_2,50.13 // tasya tadvacanaü ÷rutvà $ saumitrir vividhàn drumàn & àjahàra tata÷ cakre % parõa÷àlàm ariüdamaþ // Ram_2,50.14 // ÷u÷råùamàõam ekàgram $ idaü vacanam abravãt & aiõeyaü màüsam àhçtya % ÷àlàü yakùyàmahe vayam // Ram_2,50.15 // sa lakùmaõaþ kçùõamçgaü $ hatvà medhyaü pratàpavàn & atha cikùepa saumitriþ % samiddhe jàtavedasi // Ram_2,50.16 // taü tu pakvaü samàj¤àya $ niùñaptaü chinna÷oõitam & lakùmaõaþ puruùavyàghram % atha ràghavam abravãt // Ram_2,50.17 // ayaü kçùõaþ samàptàïgaþ $ ÷çtaþ kçùõamçgo yathà & devatà devasaükà÷a % yajasva ku÷alo hy asi // Ram_2,50.18 // ràmaþ snàtvà tu niyato $ guõavठjapyakovidaþ & pàpasaü÷amanaü ràma÷ % cakàra balim uttamam // Ram_2,50.19 // tàü vçkùaparõacchadanàü manoj¤àü $ yathàprade÷aü sukçtàü nivàtàm & vàsàya sarve vivi÷uþ sametàþ % sabhàü yathà devagaõàþ sudharmàm // Ram_2,50.20 // anekanànàmçgapakùisaükule $ vicitrapuùpastabakair drumair yute & vanottame vyàlamçgànunàdite % tathà vijahruþ susukhaü jitendriyàþ // Ram_2,50.21 // suramyam àsàdya tu citrakåñaü $ nadãü ca tàü màlyavatãü sutãrthàm & nananda hçùño mçgapakùijuùñàü % jahau ca duþkhaü puravipravàsàt // Ram_2,50.22 // _________________________________________________________________ kathayitvà suduþkhàrtaþ $ sumantreõa ciraü saha & ràme dakùiõakålasthe % jagàma svagçhaü guhaþ // Ram_2,51.1 // anuj¤àtaþ sumantro 'tha $ yojayitvà hayottamàn & ayodhyàm eva nagarãü % prayayau gàóhadurmanàþ // Ram_2,51.2 // sa vanàni sugandhãni $ sarita÷ ca saràüsi ca & pa÷yann atiyayau ÷ãghraü % gràmàõi nagaràõi ca // Ram_2,51.3 // tataþ sàyàhnasamaye $ tçtãye 'hani sàrathiþ & ayodhyàü samanupràpya % nirànandàü dadar÷a ha // Ram_2,51.4 // sa ÷ånyàm iva niþ÷abdàü $ dçùñvà paramadurmanàþ & sumantra÷ cintayàmàsa % ÷okavegasamàhataþ // Ram_2,51.5 // kaccin na sagajà sà÷và $ sajanà sajanàdhipà & ràmasaütàpaduþkhena % dagdhà ÷okàgninà purã \ iti cintàparaþ såtas # tvaritaþ pravive÷a ha // Ram_2,51.6 // sumantram abhiyàntaü taü $ ÷ata÷o 'tha sahasra÷aþ & kva ràma iti pçcchantaþ % såtam abhyadravan naràþ // Ram_2,51.7 // teùàü ÷a÷aüsa gaïgàyàm $ aham àpçcchya ràghavam & anuj¤àto nivçtto 'smi % dhàrmikeõa mahàtmanà // Ram_2,51.8 // te tãrõà iti vij¤àya $ bàùpapårõamukhà janàþ & aho dhig iti niþ÷vasya % hà ràmeti ca cukru÷uþ // Ram_2,51.9 // ÷u÷ràva ca vacas teùàü $ vçndaü vçndaü ca tiùñhatàm & hatàþ sma khalu ye neha % pa÷yàma iti ràghavam // Ram_2,51.10 // dànayaj¤avivàheùu $ samàjeùu mahatsu ca & na drakùyàmaþ punar jàtu % dhàrmikaü ràmam antarà // Ram_2,51.11 // kiü samarthaü janasyàsya $ kiü priyaü kiü sukhàvaham & iti ràmeõa nagaraü % pitçvat paripàlitam // Ram_2,51.12 // vàtàyanagatànàü ca $ strãõàm anvantaràpaõam & ràma÷okàbhitaptànàü % ÷u÷ràva paridevanam // Ram_2,51.13 // sa ràjamàrgamadhyena $ sumantraþ pihitànanaþ & yatra ràjà da÷arathas % tad evopayayau gçham // Ram_2,51.14 // so 'vatãrya rathàc chãghraü $ ràjave÷ma pravi÷ya ca & kakùyàþ saptàbhicakràma % mahàjanasamàkulàþ // Ram_2,51.15 // tato da÷arathastrãõàü $ pràsàdebhyas tatas tataþ & ràma÷okàbhitaptànàü % mandaü ÷u÷ràva jalpitam // Ram_2,51.16 // saha ràmeõa niryàto $ vinà ràmam ihàgataþ & såtaþ kiü nàma kausalyàü % ÷ocantãü prativakùyati // Ram_2,51.17 // yathà ca manye durjãvam $ evaü na sukaraü dhruvam & àcchidya putre niryàte % kausalyà yatra jãvati // Ram_2,51.18 // satyaråpaü tu tadvàkyaü $ ràj¤aþ strãõàü ni÷àmayan & pradãptam iva ÷okena % vive÷a sahasà gçham // Ram_2,51.19 // sa pravi÷yàùñamãü kakùyàü $ ràjànaü dãnam àturam & putra÷okaparidyånam % apa÷yat pàõóure gçhe // Ram_2,51.20 // abhigamya tam àsãnaü $ narendram abhivàdya ca & sumantro ràmavacanaü % yathoktaü pratyavedayat // Ram_2,51.21 // sa tåùõãm eva tac chrutvà $ ràjà vibhràntacetanaþ & mårchito nyapatad bhåmau % ràma÷okàbhipãóitaþ // Ram_2,51.22 // tato 'ntaþpuram àviddhaü $ mårchite pçthivãpatau & uddhçtya bàhå cukro÷a % nçpatau patite kùitau // Ram_2,51.23 // sumitrayà tu sahità $ kausalyà patitaü patim & utthàpayàmàsa tadà % vacanaü cedam abravãt // Ram_2,51.24 // imaü tasya mahàbhàga $ dåtaü duùkarakàriõaþ & vanavàsàd anupràptaü % kasmàn na pratibhàùase // Ram_2,51.25 // adyemam anayaü kçtvà $ vyapatrapasi ràghava & uttiùñha sukçtaü te 'stu % ÷oke na syàt sahàyatà // Ram_2,51.26 // deva yasyà bhayàd ràmaü $ nànupçcchasi sàrathim & neha tiùñhati kaikeyã % vi÷rabdhaü pratibhàùyatàm // Ram_2,51.27 // sà tathoktvà mahàràjaü $ kausalyà ÷okalàlasà & dharaõyàü nipapàtà÷u % bàùpaviplutabhàùiõã // Ram_2,51.28 // evaü vilapatãü dçùñvà $ kausalyàü patitàü bhuvi & patiü càvekùya tàþ sarvàþ % sasvaraü ruruduþ striyaþ // Ram_2,51.29 // tatas tam antaþpuranàdam utthitaü $ samãkùya vçddhàs taruõà÷ ca mànavàþ & striya÷ ca sarvà ruruduþ samantataþ % puraü tadàsãt punar eva saükulam // Ram_2,51.30 // _________________________________________________________________ pratyà÷vasto yadà ràjà $ mohàt pratyàgataþ punaþ & athàjuhàva taü såtaü % ràmavçttàntakàraõàt // Ram_2,52.1 // vçddhaü paramasaütaptaü $ navagraham iva dvipam & viniþ÷vasantaü dhyàyantam % asvastham iva ku¤jaram // Ram_2,52.2 // ràjà tu rajasà såtaü $ dhvastàïgaü samupasthitam & a÷rupårõamukhaü dãnam % uvàca paramàrtavat // Ram_2,52.3 // kva nu vatsyati dharmàtmà $ vçkùamålam upà÷ritaþ & so 'tyantasukhitaþ såta % kim a÷iùyati ràghavaþ \ bhåmipàlàtmajo bhåmau # ÷ete katham anàthavat // Ram_2,52.4 // yaü yàntam anuyànti sma $ padàtirathaku¤jaràþ & sa vatsyati kathaü ràmo % vijanaü vanam à÷ritaþ // Ram_2,52.5 // vyàlair mçgair àcaritaü $ kçùõasarpaniùevitam & kathaü kumàrau vaidehyà % sàrdhaü vanam upasthitau // Ram_2,52.6 // sukumàryà tapasvinyà $ sumantra saha sãtayà & ràjaputrau kathaü pàdair % avaruhya rathàd gatau // Ram_2,52.7 // siddhàrthaþ khalu såta tvaü $ yena dçùñau mamàtmajau & vanàntaü pravi÷antau tàv % a÷vinàv iva mandaram // Ram_2,52.8 // kim uvàca vaco ràmaþ $ kim uvàca ca lakùmaõaþ & sumantra vanam àsàdya % kim uvàca ca maithilã \ àsitaü ÷ayitaü bhuktaü # såta ràmasya kãrtaya // Ram_2,52.9 // iti såto narendreõa $ coditaþ sajjamànayà & uvàca vàcà ràjànaü % sabàùpaparirabdhayà // Ram_2,52.10 // abravãn màü mahàràja $ dharmam evànupàlayan & a¤jaliü ràghavaþ kçtvà % ÷irasàbhipraõamya ca // Ram_2,52.11 // såta madvacanàt tasya $ tàtasya viditàtmanaþ & ÷irasà vandanãyasya % vandyau pàdau mahàtmanaþ // Ram_2,52.12 // sarvam antaþpuraü vàcyaü $ såta madvacanàt tvayà & àrogyam avi÷eùeõa % yathàrhaü càbhivàdanam // Ram_2,52.13 // màtà ca mama kausalyà $ ku÷alaü càbhivàdanam & devi devasya pàdau ca % devavat paripàlaya // Ram_2,52.14 // bharataþ ku÷alaü vàcyo $ vàcyo madvacanena ca & sarvàsv eva yathànyàyaü % vçttiü vartasva màtçùu // Ram_2,52.15 // vaktavya÷ ca mahàbàhur $ ikùvàkukulanandanaþ & pitaraü yauvaràjyastho % ràjyastham anupàlaya // Ram_2,52.16 // ity evaü màü mahàràja $ bruvann eva mahàya÷àþ & ràmo ràjãvatàmràkùo % bhç÷am a÷råõy avartayat // Ram_2,52.17 // lakùmaõas tu susaükruddho $ niþ÷vasan vàkyam abravãt & kenàyam aparàdhena % ràjaputro vivàsitaþ // Ram_2,52.18 // yadi pravràjito ràmo $ lobhakàraõakàritam & varadànanimittaü và % sarvathà duùkçtaü kçtam \ ràmasya tu parityàge # na hetum upalakùaye // Ram_2,52.19 // asamãkùya samàrabdhaü $ viruddhaü buddhilàghavàt & janayiùyati saükro÷aü % ràghavasya vivàsanam // Ram_2,52.20 // ahaü tàvan mahàràje $ pitçtvaü nopalakùaye & bhràtà bhartà ca bandhu÷ ca % pità ca mama ràghavaþ // Ram_2,52.21 // sarvalokapriyaü tyaktvà $ sarvalokahite ratam & sarvaloko 'nurajyeta % kathaü tvànena karmaõà // Ram_2,52.22 // jànakã tu mahàràja $ niþ÷vasantã tapasvinã & bhåtopahatacitteva % viùñhità vismçtà sthità // Ram_2,52.23 // adçùñapårvavyasanà $ ràjaputrã ya÷asvinã & tena duþkhena rudatã % naiva màü kiücid abravãt // Ram_2,52.24 // udvãkùamàõà bhartàraü $ mukhena pari÷uùyatà & mumoca sahasà bàùpaü % màü prayàntam udãkùya sà // Ram_2,52.25 // tathaiva ràmo '÷rumukhaþ kçtà¤jaliþ $ sthito 'bhaval lakùmaõabàhupàlitaþ & tathaiva sãtà rudatã tapasvinã % nirãkùate ràjarathaü tathaiva màm // Ram_2,52.26 // _________________________________________________________________ mama tv a÷và nivçttasya $ na pràvartanta vartmani & uùõam a÷ru vimu¤canto % ràme samprasthite vanam // Ram_2,53.1 // ubhàbhyàü ràjaputràbhyàm $ atha kçtvàham a¤jalim & prasthito ratham àsthàya % tad duþkham api dhàrayan // Ram_2,53.2 // guhena sàrdhaü tatraiva $ sthito 'smi divasàn bahån & à÷ayà yadi màü ràmaþ % punaþ ÷abdàpayed iti // Ram_2,53.3 // viùaye te mahàràja $ ràmavyasanakar÷itàþ & api vçkùàþ parimlànaþ % sapuùpàïkurakorakàþ // Ram_2,53.4 // na ca sarpanti sattvàni $ vyàlà na prasaranti ca & ràma÷okàbhibhåtaü tan % niùkåjam abhavad vanam // Ram_2,53.5 // lãnapuùkarapattrà÷ ca $ narendra kaluùodakàþ & saütaptapadmàþ padminyo % lãnamãnavihaügamàþ // Ram_2,53.6 // jalajàni ca puùpàõi $ màlyàni sthalajàni ca & nàdya bhànty alpagandhãni % phalàni ca yathà puram // Ram_2,53.7 // pravi÷antam ayodhyàü màü $ na ka÷cid abhinandati & narà ràmam apa÷yanto % niþ÷vasanti muhur muhuþ // Ram_2,53.8 // harmyair vimànaiþ pràsàdair $ avekùya ratham àgatam & hàhàkàrakçtà nàryo % ràmàdar÷anakar÷itàþ // Ram_2,53.9 // àyatair vimalair netrair $ a÷ruvegapariplutaiþ & anyonyam abhivãkùante % vyaktam àrtataràþ striyaþ // Ram_2,53.10 // nàmitràõàü na mitràõàm $ udàsãnajanasya ca & aham àrtatayà kaücid % vi÷eùaü nopalakùaye // Ram_2,53.11 // aprahçùñamanuùyà ca $ dãnanàgaturaügamà & àrtasvaraparimlànà % viniþ÷vasitaniþsvanà // Ram_2,53.12 // nirànandà mahàràja $ ràmapravràjanàturà & kausalyà putrahãneva % ayodhyà pratibhàti mà // Ram_2,53.13 // såtasya vacanaü ÷rutvà $ vàcà paramadãnayà & bàùpopahatayà ràjà % taü såtam idam abravãt // Ram_2,53.14 // kaikeyyà viniyuktena $ pàpàbhijanabhàvayà & mayà na mantraku÷alair % vçddhaiþ saha samarthitam // Ram_2,53.15 // na suhçdbhir na càmàtyair $ mantrayitvà na naigamaiþ & mayàyam arthaþ sammohàt % strãhetoþ sahasà kçtaþ // Ram_2,53.16 // bhavitavyatayà nånam $ idaü và vyasanaü mahat & kulasyàsya vinà÷àya % pràptaü såta yadçcchayà // Ram_2,53.17 // såta yady asti te kiücin $ mayàpi sukçtaü kçtam & tvaü pràpayà÷u màü ràmaü % pràõàþ saütvarayanti màm // Ram_2,53.18 // yad yad yàpi mamaivàj¤à $ nivartayatu ràghavam & na ÷akùyàmi vinà ràmaü % muhårtam api jãvitum // Ram_2,53.19 // atha vàpi mahàbàhur $ gato dåraü bhaviùyati & màm eva ratham àropya % ÷ãghraü ràmàya dar÷aya // Ram_2,53.20 // vçttadaüùñro maheùvàsaþ $ kvàsau lakùmaõapårvajaþ & yadi jãvàmi sàdhv enaü % pa÷yeyaü saha sãtayà // Ram_2,53.21 // lohitàkùaü mahàbàhum $ àmuktamaõikuõóalam & ràmaü yadi na pa÷yàmi % gamiùyàmi yamakùayam // Ram_2,53.22 // ato nu kiü duþkhataraü $ yo 'ham ikùvàkunandanam & imàm avasthàm àpanno % neha pa÷yàmi ràghavam // Ram_2,53.23 // hà ràma ràmànuja hà $ hà vaidehi tapasvini & na màü jànãta duþkhena % mriyamàõam anàthavat \ dustaro jãvatà devi # mayàyaü ÷okasàgaraþ // Ram_2,53.24 // a÷obhanaü yo 'ham ihàdya ràghavaü $ didçkùamàõo na labhe salakùmaõam & itãva ràjà vilapan mahàya÷àþ % papàta tårõaü ÷ayane sa mårchitaþ // Ram_2,53.25 // iti vilapati pàrthive pranaùñe $ karuõataraü dviguõaü ca ràmahetoþ & vacanam anuni÷amya tasya devã % bhayam agamat punar eva ràmamàtà // Ram_2,53.26 // _________________________________________________________________ tato bhåtopasçùñeva $ vepamànà punaþ punaþ & dharaõyàü gatasattveva % kausalyà såtam abravãt // Ram_2,54.1 // naya màü yatra kàkutsthaþ $ sãtà yatra ca lakùmaõaþ & tàn vinà kùaõam apy atra % jãvituü notsahe hy aham // Ram_2,54.2 // nivartaya rathaü ÷ãghraü $ daõóakàn naya màm api & atha tàn nànugacchàmi % gamiùyàmi yamakùayam // Ram_2,54.3 // bàùpavegopahatayà $ sa vàcà sajjamànayà & idam à÷vàsayan devãü % såtaþ prà¤jalir abravãt // Ram_2,54.4 // tyaja ÷okaü ca mohaü ca $ sambhramaü duþkhajaü tathà & vyavadhåya ca saütàpaü % vane vatsyati ràghavaþ // Ram_2,54.5 // lakùmaõa÷ càpi ràmasya $ pàdau paricaran vane & àràdhayati dharmaj¤aþ % paralokaü jitendriyaþ // Ram_2,54.6 // vijane 'pi vane sãtà $ vàsaü pràpya gçheùv iva & visrambhaü labhate 'bhãtà % ràme saünyastamànasà // Ram_2,54.7 // nàsyà dainyaü kçtaü kiücit $ susåkùmam api lakùaye & uciteva pravàsànàü % vaidehã pratibhàti mà // Ram_2,54.8 // nagaropavanaü gatvà $ yathà sma ramate purà & tathaiva ramate sãtà % nirjaneùu vaneùv api // Ram_2,54.9 // bàleva ramate sãtà $ bàlacandranibhànanà & ràmà ràme hy adhãnàtmà % vijane 'pi vane satã // Ram_2,54.10 // tadgataü hçdayaü hy asyàs $ tadadhãnaü ca jãvitam & ayodhyàpi bhavet tasyà % ràmahãnà tathà vanam // Ram_2,54.11 // pathi pçcchati vaidehã $ gràmàü÷ ca nagaràõi ca & gatiü dçùñvà nadãnàü ca % pàdapàn vividhàn api // Ram_2,54.12 // adhvanà vàtavegena $ sambhrameõàtapena ca & na hi gacchati vaidehyà÷ % candràü÷usadç÷ã prabhà // Ram_2,54.13 // sadç÷aü ÷atapattrasya $ pårõacandropamaprabham & vadanaü tadvadànyàyà % vaidehyà na vikampate // Ram_2,54.14 // alaktarasaraktàbhàv $ alaktarasavarjitau & adyàpi caraõau tasyàþ % padmako÷asamaprabhau // Ram_2,54.15 // nåpurodghuùñaheleva $ khelaü gacchati bhàminã & idànãm api vaidehã % tadràgà nyastabhåùaõà // Ram_2,54.16 // gajaü và vãkùya siühaü và $ vyàghraü và vanam à÷rità & nàhàrayati saütràsaü % bàhå ràmasya saü÷rità // Ram_2,54.17 // na ÷ocyàs te na càtmà te $ ÷ocyo nàpi janàdhipaþ & idaü hi caritaü loke % pratiùñhàsyati ÷à÷vatam // Ram_2,54.18 // vidhåya ÷okaü parihçùñamànasà $ maharùiyàte pathi suvyavasthitàþ & vane ratà vanyaphalà÷anàþ pituþ % ÷ubhàü pratij¤àü paripàlayanti te // Ram_2,54.19 // tathàpi såtena suyuktavàdinà $ nivàryamàõà suta÷okakar÷ità & na caiva devã viraràma kåjitàt % priyeti putreti ca ràghaveti ca // Ram_2,54.20 // _________________________________________________________________ vanaü gate dharmapare $ ràme ramayatàü vare & kausalyà rudatã svàrtà % bhartàram idam abravãt // Ram_2,55.1 // yadyapi triùu lokeùu $ prathitaü te mahad ya÷aþ & sànukro÷o vadànya÷ ca % priyavàdã ca ràghavaþ // Ram_2,55.2 // kathaü naravara÷reùñha $ putrau tau saha sãtayà & duþkhitau sukhasaüvçddhau % vane duþkhaü sahiùyataþ // Ram_2,55.3 // sà nånaü taruõã ÷yàmà $ sukumàrã sukhocità & katham uùõaü ca ÷ãtaü ca % maithilã prasahiùyate // Ram_2,55.4 // bhuktvà÷anaü vi÷àlàkùã $ såpadaü÷ànvitaü ÷ubham & vanyaü naivàram àhàraü % kathaü sãtopabhokùyate // Ram_2,55.5 // gãtavàditranirghoùaü $ ÷rutvà ÷ubham anindità & kathaü kravyàdasiühànàü % ÷abdaü ÷roùyaty a÷obhanam // Ram_2,55.6 // mahendradhvajasaükà÷aþ $ kva nu ÷ete mahàbhujaþ & bhujaü parighasaükà÷am % upadhàya mahàbalaþ // Ram_2,55.7 // padmavarõaü suke÷àntaü $ padmaniþ÷vàsam uttamam & kadà drakùyàmi ràmasya % vadanaü puùkarekùaõam // Ram_2,55.8 // vajrasàramayaü nånaü $ hçdayaü me na saü÷ayaþ & apa÷yantyà na taü yad vai % phalatãdaü sahasradhà // Ram_2,55.9 // yadi pa¤cada÷e varùe $ ràghavaþ punar eùyati & jahyàd ràjyaü ca ko÷aü ca % bharatenopabhokùyate // Ram_2,55.10 // evaü kanãyasà bhràtrà $ bhuktaü ràjyaü vi÷àü pate & bhràtà jyeùñho variùñha÷ ca % kimarthaü nàvamaüsyate // Ram_2,55.11 // na pareõàhçtaü bhakùyaü $ vyàghraþ khàditum icchati & evam eva naravyàghraþ % paralãóhaü na maüsyate // Ram_2,55.12 // havir àjyaü puroóà÷àþ $ ku÷à yåpà÷ ca khàdiràþ & naitàni yàtayàmàni % kurvanti punar adhvare // Ram_2,55.13 // tathà hy àttam idaü ràjyaü $ hçtasàràü suràm iva & nàbhimantum alaü ràmo % naùñasomam ivàdhvaram // Ram_2,55.14 // naivaüvidham asatkàraü $ ràghavo marùayiùyati & balavàn iva ÷àrdålo % vàladher abhimar÷anam // Ram_2,55.15 // sa tàdç÷aþ siühabalo $ vçùabhàkùo nararùabhaþ & svayam eva hataþ pitrà % jalajenàtmajo yathà // Ram_2,55.16 // dvijàticarito dharmaþ $ ÷àstradçùñaþ sanàtanaþ & yadi te dharmanirate % tvayà putre vivàsite // Ram_2,55.17 // gatir ekà patir nàryà $ dvitãyà gatir àtmajaþ & tçtãyà j¤àtayo ràjaü÷ % caturthã neha vidyate // Ram_2,55.18 // tatra tvaü caiva me nàsti $ ràma÷ ca vanam à÷ritaþ & na vanaü gantum icchàmi % sarvathà hi hatà tvayà // Ram_2,55.19 // hataü tvayà ràjyam idaü saràùñraü $ hatas tathàtmà saha mantribhi÷ ca & hatà saputràsmi hatà÷ ca pauràþ % suta÷ ca bhàryà ca tava prahçùñau // Ram_2,55.20 // imàü giraü dàruõa÷abdasaü÷ritàü $ ni÷amya ràjàpi mumoha duþkhitaþ & tataþ sa ÷okaü pravive÷a pàrthivaþ % svaduùkçtaü càpi punas tadàsmarat // Ram_2,55.21 // _________________________________________________________________ evaü tu kruddhayà ràjà $ ràmamàtrà sa÷okayà & ÷ràvitaþ paruùaü vàkyaü % cintayàmàsa duþkhitaþ // Ram_2,56.1 // tasya cintayamànasya $ pratyabhàt karma duùkçtam & yad anena kçtaü pårvam % aj¤ànàc chabdavedhinà // Ram_2,56.2 // amanàs tena ÷okena $ ràma÷okena ca prabhuþ & dahyamànas tu ÷okàbhyàü % kausalyàm àha bhåpatiþ // Ram_2,56.3 // prasàdaye tvàü kausalye $ racito 'yaü mayà¤jaliþ & vatsalà cànç÷aüsà ca % tvaü hi nityaü pareùv api // Ram_2,56.4 // bhartà tu khalu nàrãõàü $ guõavàn nirguõo 'pi và & dharmaü vimç÷amànànàü % pratyakùaü devi daivatam // Ram_2,56.5 // sà tvaü dharmaparà nityaü $ dçùñalokaparàvarà & nàrhase vipriyaü vaktuü % duþkhitàpi suduþkhitam // Ram_2,56.6 // tad vàkyaü karuõaü ràj¤aþ $ ÷rutvà dãnasya bhàùitam & kausalyà vyasçjad bàùpaü % praõàlãva navodakam // Ram_2,56.7 // sa mårdhni baddhvà rudatã $ ràj¤aþ padmam ivà¤jalim & sambhramàd abravãt trastà % tvaramàõàkùaraü vacaþ // Ram_2,56.8 // prasãda ÷irasà yàce $ bhåmau nipatitàsmi te & yàcitàsmi hatà deva % hantavyàhaü na hi tvayà // Ram_2,56.9 // naiùà hi sà strã bhavati $ ÷làghanãyena dhãmatà & ubhayor lokayor vãra % patyà yà saüprasàdyate // Ram_2,56.10 // jànàmi dharmaü dharmaj¤a $ tvàü jàne satyavàdinam & putra÷okàrtayà tat tu % mayà kim api bhàùitam // Ram_2,56.11 // ÷oko nà÷ayate dhairyaü $ ÷oko nà÷ayate ÷rutam & ÷oko nà÷ayate sarvaü % nàsti ÷okasamo ripuþ // Ram_2,56.12 // ÷ayam àpatitaþ soóhuü $ praharo ripuhastataþ & soóhum àpatitaþ ÷okaþ % susåkùmo 'pi na ÷akyate // Ram_2,56.13 // vanavàsàya ràmasya $ pa¤caràtro 'dya gaõyate & yaþ ÷okahataharùàyàþ % pa¤cavarùopamo mama // Ram_2,56.14 // taü hi cintayamànàyàþ $ ÷oko 'yaü hçdi vardhate & adãnàm iva vegena % samudrasalilaü mahat // Ram_2,56.15 // evaü hi kathayantyàs tu $ kausalyàyàþ ÷ubhaü vacaþ & mandara÷mir abhåt suryo % rajanã càbhyavartata // Ram_2,56.16 // atha prahlàdito vàkyair $ devyà kausalyayà nçpaþ & ÷okena ca samàkrànto % nidràyà va÷am eyivàn // Ram_2,56.17 // _________________________________________________________________ ratibuddho muhårtena $ ÷okopahatacetanaþ & atha ràjà da÷arathaþ % sa cintàm abhyapadyata // Ram_2,57.1 // ràmalakùmaõayo÷ caiva $ vivàsàd vàsavopamam & àvive÷opasargas taü % tamaþ såryam ivàsuram // Ram_2,57.2 // sa ràjà rajanãü ùaùñhãü $ ràme pravrajite vanam & ardharàtre da÷arathaþ % saüsmaran duùkçtaü kçtam \ kausalyàü putra÷okàrtàm # idaü vacanam abravãt // Ram_2,57.3 // yad àcarati kalyàõi $ ÷ubhaü và yadi và÷ubham & tad eva labhate bhadre % kartà karmajam àtmanaþ // Ram_2,57.4 // gurulàghavam arthànàm $ àrambhe karmaõàü phalam & doùaü và yo na jànàti % sa bàla iti hocyate // Ram_2,57.5 // ka÷cid àmravaõaü chittvà $ palà÷àü÷ ca niùi¤cati & puùpaü dçùñvà phale gçdhnuþ % sa ÷ocati phalàgame // Ram_2,57.6 // so 'ham àmravaõaü chittvà $ palà÷àü÷ ca nyaùecayam & ràmaü phalàgame tyaktvà % pa÷càc chocàmi durmatiþ // Ram_2,57.7 // labdha÷abdena kausalye $ kumàreõa dhanuùmatà & kumàraþ ÷abdavedhãti % mayà pàpam idaü kçtam \ tad idaü me 'nusaüpràptaü # devi duþkhaü svayaü kçtam // Ram_2,57.8 // sammohàd iha bàlena $ yathà syàd bhakùitaü viùam & evaü mamàpy avij¤àtaü % ÷abdavedhyamayaü phalam // Ram_2,57.9 // devy anåóhà tvam abhavo $ yuvaràjo bhavàmy aham & tataþ pràvçó anupràptà % madakàmavivardhinã // Ram_2,57.10 // upàsya hi rasàn bhaumàüs $ taptvà ca jagad aü÷ubhiþ & paretàcaritàü bhãmàü % ravir àvi÷ate di÷am // Ram_2,57.11 // uùõam antardadhe sadyaþ $ snigdhà dadç÷ire ghanàþ & tato jahçùire sarve % bhekasàraïgabarhiõaþ // Ram_2,57.12 // patitenàmbhasà channaþ $ patamànena càsakçt & àbabhau mattasàraïgas % toyarà÷ir ivàcalaþ // Ram_2,57.13 // tasminn atisukhe kàle $ dhanuùmàn iùumàn rathã & vyàyàmakçtasaükalpaþ % sarayåm anvagàü nadãm // Ram_2,57.14 // nipàne mahiùaü ràtrau $ gajaü vàbhyàgataü nadãm & anyaü và ÷vàpadaü kaücij % jighàüsur ajitendriyaþ // Ram_2,57.15 // athàndhakàre tv a÷rauùaü $ jale kumbhasya påryataþ & acakùur viùaye ghoùaü % vàraõasyeva nardataþ // Ram_2,57.16 // tato 'haü ÷aram uddhçtya $ dãptam à÷ãviùopamam & amu¤caü ni÷itaü bàõam % aham à÷ãviùopamam // Ram_2,57.17 // tatra vàg uùasi vyaktà $ pràduràsãd vanaukasaþ & hà heti patatas toye % vàg abhåt tatra mànuùã \ katham asmadvidhe ÷astraü # nipatet tu tapasvini // Ram_2,57.18 // praviviktàü nadãü ràtràv $ udàhàro 'ham àgataþ & iùuõàbhihataþ kena % kasya và kiü kçtaü mayà // Ram_2,57.19 // çùer hi nyastadaõóasya $ vane vanyena jãvataþ & kathaü nu ÷astreõa vadho % madvidhasya vidhãyate // Ram_2,57.20 // jañàbhàradharasyaiva $ valkalàjinavàsasaþ & ko vadhena mamàrthã syàt % kiü vàsyàpakçtaü mayà // Ram_2,57.21 // evaü niùphalam àrabdhaü $ kevalànarthasaühitam & na ka÷cit sàdhu manyeta % yathaiva gurutalpagam // Ram_2,57.22 // nemaü tathànu÷ocàmi $ jãvitakùayam àtmanaþ & màtaraü pitaraü cobhàv % anu÷ocàmi madvidhe // Ram_2,57.23 // tad etan mithunaü vçddhaü $ cirakàlabhçtaü mayà & mayi pa¤catvam àpanne % kàü vçttiü vartayiùyati // Ram_2,57.24 // vçddhau ca màtàpitaràv $ ahaü caikeùuõà hataþ & kena sma nihatàþ sarve % subàlenàkçtàtmanà // Ram_2,57.25 // tàü giraü karuõàü ÷rutvà $ mama dharmànukàïkùiõaþ & karàbhyàü sa÷araü càpaü % vyathitasyàpatad bhuvi // Ram_2,57.26 // taü de÷am aham àgamya $ dãnasattvaþ sudurmanàþ & apa÷yam iùuõà tãre % sarayvàs tàpasaü hatam // Ram_2,57.27 // sa màm udvãkùya netràbhyàü $ trastam asvasthacetasam & ity uvàca vacaþ kråraü % didhakùann iva tejasà // Ram_2,57.28 // kiü tavàpakçtaü ràjan $ vane nivasatà mayà & jihãrùur ambho gurvarthaü % yad ahaü tàóitas tvayà // Ram_2,57.29 // ekena khalu bàõena $ marmaõy abhihate mayi & dvàv andhau nihatau vçddhau % màtà janayità ca me // Ram_2,57.30 // tau nånaü durbalàv andhau $ matpratãkùau pipàsitau & ciram à÷àkçtàü tçùõàü % kaùñàü saüdhàrayiùyataþ // Ram_2,57.31 // na nånaü tapaso vàsti $ phalayogaþ ÷rutasya và & pità yan màü na jànàti % ÷ayànaü patitaü bhuvi // Ram_2,57.32 // jànann api ca kiü kuryàd $ a÷aktir aparikramaþ & bhidyamànam ivà÷aktas % tràtum anyo nago nagam // Ram_2,57.33 // pitus tvam eva me gatvà $ ÷ãghram àcakùva ràghava & na tvàm anudahet kruddho % vanaü vahnir ivaidhitaþ // Ram_2,57.34 // iyam ekapadã ràjan $ yato me pitur à÷ramaþ & taü prasàdaya gatvà tvaü % na tvàü sa kupitaþ ÷apet // Ram_2,57.35 // vi÷alyaü kuru màü ràjan $ marma me ni÷itaþ ÷araþ & ruõaddhi mçdu sotsedhaü % tãram amburayo yathà // Ram_2,57.36 // na dvijàtir ahaü ràjan $ mà bhåt te manaso vyathà & ÷ådràyàm asmi vai÷yena % jàto janapadàdhipa // Ram_2,57.37 // itãva vadataþ kçcchràd $ bàõàbhihatamarmaõaþ & tasya tv ànamyamànasya % taü bàõam aham uddharam // Ram_2,57.38 // jalàrdragàtraü tu vilapya kçcchràn $ marmavraõaü saütatam ucchvasantam & tataþ sarayvàü tam ahaü ÷ayànaü % samãkùya bhadre subhç÷aü viùaõõaþ // Ram_2,57.39 // _________________________________________________________________ tad aj¤ànàn mahat pàpaü $ kçtvà saükulitendriyaþ & ekas tv acintayaü buddhyà % kathaü nu sukçtaü bhavet // Ram_2,58.1 // tatas taü ghañam àdàya $ pårõaü paramavàriõà & à÷ramaü tam ahaü pràpya % yathàkhyàtapathaü gataþ // Ram_2,58.2 // tatràhaü durbalàv andhau $ vçddhàv apariõàyakau & apa÷yaü tasya pitarau % lånapakùàv iva dvijau // Ram_2,58.3 // tannimittàbhir àsãnau $ kathàbhir aparikramau & tàm à÷àü matkçte hãnàv % udàsãnàv anàthavat // Ram_2,58.4 // pada÷abdaü tu me ÷rutvà $ munir vàkyam abhàùata & kiü ciràyasi me putra % pànãyaü kùipram ànaya // Ram_2,58.5 // yannimittam idaü tàta $ salile krãóitaü tvayà & utkaõñhità te màteyaü % pravi÷a kùipram à÷ramam // Ram_2,58.6 // yad vyalãkaü kçtaü putra $ màtrà te yadi và mayà & na tan manasi kartavyaü % tvayà tàta tapasvinà // Ram_2,58.7 // tvaü gatis tv agatãnàü ca $ cakùus tvaü hãnacakùuùàm & samàsaktàs tvayi pràõàþ % kiücin nau nàbhibhàùase // Ram_2,58.8 // munim avyaktayà vàcà $ tam ahaü sajjamànayà & hãnavya¤janayà prekùya % bhãto bhãta ivàbruvam // Ram_2,58.9 // manasaþ karma ceùñàbhir $ abhisaüstabhya vàgbalam & àcacakùe tv ahaü tasmai % putravyasanajaü bhayam // Ram_2,58.10 // kùatriyo 'haü da÷aratho $ nàhaü putro mahàtmanaþ & sajjanàvamataü duþkham % idaü pràptaü svakarmajam // Ram_2,58.11 // bhagavaü÷ càpahasto 'haü $ sarayåtãram àgataþ & jighàüsuþ ÷vàpadaü kiücin % nipàne vàgataü gajam // Ram_2,58.12 // tatra ÷ruto mayà ÷abdo $ jale kumbhasya påryataþ & dvipo 'yam iti matvà hi % bàõenàbhihato mayà // Ram_2,58.13 // gatvà nadyàs tatas tãram $ apa÷yam iùuõà hçdi & vinirbhinnaü gatapràõaü % ÷ayànaü bhuvi tàpasam // Ram_2,58.14 // bhagava¤ ÷abdam àlakùya $ mayà gajajighàüsunà & visçùño 'mbhasi nàràcas % tena te nihataþ sutaþ // Ram_2,58.15 // sa coddhçtena bàõena $ tatraiva svargam àsthitaþ & bhagavantàv ubhau ÷ocann % andhàv iti vilapya ca // Ram_2,58.16 // aj¤ànàd bhavataþ putraþ $ sahasàbhihato mayà & ÷eùam evaügate yat syàt % tat prasãdatu me muniþ // Ram_2,58.17 // sa tac chrutvà vacaþ kråraü $ niþ÷vasa¤ ÷okakar÷itaþ & màm uvàca mahàtejàþ % kçtà¤jalim upasthitam // Ram_2,58.18 // yady etad a÷ubhaü karma $ na sma me kathayeþ svayam & phalen mårdhà sma te ràjan % sadyaþ ÷atasahasradhà // Ram_2,58.19 // kùatriyeõa vadho ràjan $ vànaprasthe vi÷eùataþ & j¤ànapårvaü kçtaþ sthànàc % cyàvayed api vajriõam // Ram_2,58.20 // aj¤ànàddhi kçtaü yasmàd $ idaü tenaiva jãvasi & api hy adya kulaü na syàd % ràghavàõàü kuto bhavàn // Ram_2,58.21 // naya nau nçpa taü de÷am $ iti màü càbhyabhàùata & adya taü draùñum icchàvaþ % putraü pa÷cimadar÷anam // Ram_2,58.22 // rudhireõàvasitàïgaü $ prakãrõàjinavàsasam & ÷ayànaü bhuvi niþsaüj¤aü % dharmaràjava÷aü gatam // Ram_2,58.23 // athàham ekas taü de÷aü $ nãtvà tau bhç÷aduþkhitau & aspar÷ayam ahaü putraü % taü muniü saha bhàryayà // Ram_2,58.24 // tau putram àtmanaþ spçùñvà $ tam àsàdya tapasvinau & nipetatuþ ÷arãre 'sya % pità càsyedam abravãt // Ram_2,58.25 // na nv ahaü te priyaþ putra $ màtaraü pa÷ya dhàrmika & kiü nu nàliïgase putra % sukumàra vaco vada // Ram_2,58.26 // kasya vàpararàtre 'haü $ ÷roùyàmi hçdayaügamam & adhãyànasya madhuraü % ÷àstraü vànyad vi÷eùataþ // Ram_2,58.27 // ko màü saüdhyàm upàsyaiva $ snàtvà hutahutà÷anaþ & ÷làghayiùyaty upàsãnaþ % putra÷okabhayàrditam // Ram_2,58.28 // kandamålaphalaü hçtvà $ ko màü priyam ivàtithim & bhojayiùyaty akarmaõyam % apragraham anàyakam // Ram_2,58.29 // imàm andhàü ca vçddhàü ca $ màtaraü te tapasvinãm & kathaü putra bhariùyàmi % kçpaõàü putragardhinãm // Ram_2,58.30 // tiùñha mà mà gamaþ putra $ yamasya sadanaü prati & ÷vo mayà saha gantàsi % jananyà ca samedhitaþ // Ram_2,58.31 // ubhàv api ca ÷okàrtàv $ anàthau kçpaõau vane & kùipram eva gamiùyàvas % tvayà hãnau yamakùayam // Ram_2,58.32 // tato vaivasvataü dçùñvà $ taü pravakùyàmi bhàratãm & kùamatàü dharmaràjo me % bibhçyàt pitaràv ayam // Ram_2,58.33 // apàpo 'si yathà putra $ nihataþ pàpakarmaõà & tena satyena gacchà÷u % ye lokàþ ÷astrayodhinàm // Ram_2,58.34 // yànti ÷årà gatiü yàü ca $ saügràmeùv anivartinaþ & hatàs tv abhimukhàþ putra % gatiü tàü paramàü vraja // Ram_2,58.35 // yàü gatiü sagaraþ ÷aibyo $ dilãpo janamejayaþ & nahuùo dhundhumàra÷ ca % pràptàs tàü gaccha putraka // Ram_2,58.36 // yà gatiþ sarvasàdhånàü $ svàdhyàyàt tapasà ca yà & bhåmidasyàhitàgne÷ ca % ekapatnãvratasya ca // Ram_2,58.37 // gosahasrapradàtéõàü $ yà yà gurubhçtàm api & dehanyàsakçtàü yà ca % tàü gatiü gaccha putraka \ na hi tv asmin kule jàto # gacchaty aku÷alàü gatim // Ram_2,58.38 // evaü sa kçpaõaü tatra $ paryadevayatàsakçt & tato 'smai kartum udakaü % pravçttaþ saha bhàryayà // Ram_2,58.39 // sa tu divyena råpeõa $ muniputraþ svakarmabhiþ & à÷vàsya ca muhårtaü tu % pitarau vàkyam abravãt // Ram_2,58.40 // sthànam asmi mahat pràpto $ bhavatoþ paricàraõàt & bhavantàv api ca kùipraü % mama målam upaiùyataþ // Ram_2,58.41 // evam uktvà tu divyena $ vimànena vapuùmatà & àruroha divaü kùipraü % muniputro jitendriyaþ // Ram_2,58.42 // sa kçtvà tådakaü tårõaü $ tàpasaþ saha bhàryayà & màm uvàca mahàtejàþ % kçtà¤jalim upasthitam // Ram_2,58.43 // adyaiva jahi màü ràjan $ maraõe nàsti me vyathà & yac chareõaikaputraü màü % tvam akàrùãr aputrakam // Ram_2,58.44 // tvayà tu yad avij¤ànàn $ nihato me sutaþ ÷uciþ & tena tvàm abhi÷apsyàmi % suduþkham atidàruõam // Ram_2,58.45 // putravyasanajaü duþkhaü $ yad etan mama sàmpratam & evaü tvaü putra÷okena % ràjan kàlaü kariùyasi // Ram_2,58.46 // tasmàn màm àgataü bhadre $ tasyodàrasya tadvacaþ & yad ahaü putra÷okena % saütyakùyàmy adya jãvitam // Ram_2,58.47 // yadi màü saüspç÷ed ràmaþ $ sakçd adyàlabheta và & na tan me sadç÷aü devi % yan mayà ràghave kçtam // Ram_2,58.48 // cakùuùà tvàü na pa÷yàmi $ smçtir mama vilupyate & dåtà vaivasvatasyaite % kausalye tvarayanti màm // Ram_2,58.49 // atas tu kiü duþkhataraü $ yad ahaü jãvitakùaye & na hi pa÷yàmi dharmaj¤aü % ràmaü satyaparàkramam // Ram_2,58.50 // na te manuùyà devàs te $ ye càru÷ubhakuõóalam & mukhaü drakùyanti ràmasya % varùe pa¤cada÷e punaþ // Ram_2,58.51 // padmapattrekùaõaü subhru $ sudaüùñraü càrunàsikam & dhanyà drakùyanti ràmasya % tàràdhipanibhaü mukham // Ram_2,58.52 // sadç÷aü ÷àradasyendoþ $ phullasya kamalasya ca & sugandhi mama nàthasya % dhanyà drakùyanti tanmukham // Ram_2,58.53 // nivçttavanavàsaü tam $ ayodhyàü punar àgatam & drakùyanti sukhino ràmaü % ÷ukraü màrgagataü yathà // Ram_2,58.54 // ayam àtmabhavaþ ÷oko $ màm anàtham acetanam & saüsàdayati vegena % yathà kålaü nadãrayaþ // Ram_2,58.55 // hà ràghava mahàbàho $ hà mamàyàsanà÷ana & ràjà da÷arathaþ ÷oca¤ % jãvitàntam upàgamat // Ram_2,58.56 // tathà tu dãnaü kathayan naràdhipaþ $ priyasya putrasya vivàsanàturaþ & gate 'rdharàtre bhç÷aduþkhapãóitas % tadà jahau pràõam udàradar÷anaþ // Ram_2,58.57 // _________________________________________________________________ atha ràtryàü vyatãtàyàü $ pràtar evàpare 'hani & bandinaþ paryupàtiùñhaüs % tat pàrthivanive÷anam // Ram_2,59.1 // tataþ ÷ucisamàcàràþ $ paryupasthànakovidàþ & strãvarùavarabhåyiùñhà % upatasthur yathàpuram // Ram_2,59.2 // haricandanasaüpçktam $ udakaü kà¤canair ghañaiþ & àninyuþ snàna÷ikùàj¤à % yathàkàlaü yathàvidhi // Ram_2,59.3 // maïgalàlambhanãyàni $ prà÷anãyàn upaskaràn & upaninyus tathàpy anyàþ % kumàrãbahulàþ striyaþ // Ram_2,59.4 // atha yàþ kosalendrasya $ ÷ayanaü pratyanantaràþ & tàþ striyas tu samàgamya % bhartàraü pratyabodhayan // Ram_2,59.5 // tà vepathuparãtà÷ ca $ ràj¤aþ pràõeùu ÷aïkitàþ & pratisrotas tçõàgràõàü % sadç÷aü saücakampire // Ram_2,59.6 // atha saüvepamànànàü $ strãõàü dçùñvà ca pàrthivam & yat tad à÷aïkitaü pàpaü % tasya jaj¤e vini÷cayaþ // Ram_2,59.7 // tataþ pracukru÷ur dãnàþ $ sasvaraü tà varàïganàþ & kareõava ivàraõye % sthànapracyutayåthapàþ // Ram_2,59.8 // tàsàm àkranda÷abdena $ sahasodgatacetane & kausalyà ca sumitrà ca % tyaktanidre babhåvatuþ // Ram_2,59.9 // kausalyà ca sumitrà ca $ dçùñvà spçùñvà ca pàrthivam & hà nàtheti parikru÷ya % petatur dharaõãtale // Ram_2,59.10 // sà kosalendraduhità $ veùñamànà mahãtale & na babhràja rajodhvastà % tàreva gaganacyutà // Ram_2,59.11 // tat samuttrastasaübhràntaü $ paryutsukajanàkulam & sarvatas tumulàkrandaü % paritàpàrtabàndhavam // Ram_2,59.12 // sadyo nipatitànandaü $ dãnaviklavadar÷anam & babhåva naradevasya % sadma diùñàntam ãyuùaþ // Ram_2,59.13 // atãtam àj¤àya tu pàrthivarùabhaü $ ya÷asvinaü saüparivàrya patnayaþ & bhç÷aü rudantyaþ karuõaü suduþkhitàþ % pragçhya bàhå vyalapann anàthavat // Ram_2,59.14 // _________________________________________________________________ tam agnim iva saü÷àntam $ ambuhãnam ivàrõavam & hataprabham ivàdityaü % svargasthaü prekùya bhåmipam // Ram_2,60.1 // kausalyà bàùpapårõàkùã $ vividhaü ÷okakar÷ità & upagçhya ÷iro ràj¤aþ % kaikeyãü pratyabhàùata // Ram_2,60.2 // sakàmà bhava kaikeyi $ bhuïkùva ràjyam akaõñakam & tyaktvà ràjànam ekàgrà % nç÷aüse duùñacàriõi // Ram_2,60.3 // vihàya màü gato ràmo $ bhartà ca svargato mama & vipathe sàrthahãneva % nàhaü jãvitum utsahe // Ram_2,60.4 // bhartàraü taü parityajya $ kà strã daivatam àtmanaþ & icchej jãvitum anyatra % kaikeyyàs tyaktadharmaõaþ // Ram_2,60.5 // na lubdho budhyate doùàn $ kiü pàkam iva bhakùayan & kubjànimittaü kaikeyyà % ràghavàõàü kulaü hatam // Ram_2,60.6 // aniyoge niyuktena $ ràj¤à ràmaü vivàsitam & sabhàryaü janakaþ ÷rutvà % paritapsyaty ahaü yathà // Ram_2,60.7 // ràmaþ kamalapattràkùo $ jãvanà÷am ito gataþ & videharàjasya sutà % tathà sãtà tapasvinã \ duþkhasyànucità duþkhaü # vane paryudvijiùyati // Ram_2,60.8 // nadatàü bhãmaghoùàõàü $ ni÷àsu mçgapakùiõàm & ni÷amya nånaü saütrastà % ràghavaü saü÷rayiùyati // Ram_2,60.9 // vçddha÷ caivàlpaputra÷ ca $ vaidehãm anucintayan & so 'pi ÷okasamàviùño % nanu tyakùyati jãvitam // Ram_2,60.10 // tàü tataþ sampariùvajya $ vilapantãü tapasvinãm & vyapaninyuþ suduþkhàrtàü % kausalyàü vyàvahàrikàþ // Ram_2,60.11 // tailadroõyàm athàmàtyàþ $ saüve÷ya jagatãpatim & ràj¤aþ sarvàõy athàdiùñà÷ % cakruþ karmàõy anantaram // Ram_2,60.12 // na tu saükàlanaü ràj¤o $ vinà putreõa mantriõaþ & sarvaj¤àþ kartum ãùus te % tato rakùanti bhåmipam // Ram_2,60.13 // tailadroõyàü tu sacivaiþ $ ÷àyitaü taü naràdhipam & hà mçto 'yam iti j¤àtvà % striyas tàþ paryadevayan // Ram_2,60.14 // bàhån udyamya kçpaõà $ netraprasravaõair mukhaiþ & rudantyaþ ÷okasaütaptàþ % kçpaõaü paryadevayan // Ram_2,60.15 // ni÷à nakùatrahãneva $ strãva bhartçvivarjità & purã nàràjatàyodhyà % hãnà ràj¤à mahàtmanà // Ram_2,60.16 // bàùpaparyàkulajanà $ hàhàbhåtakulàïganà & ÷ånyacatvarave÷màntà % na babhràja yathàpuram // Ram_2,60.17 // gataprabhà dyaur iva bhàskaraü vinà $ vyapetanakùatragaõeva ÷arvarã & purã babhàse rahità mahàtmanà % na càsrakaõñhàkulamàrgacatvarà // Ram_2,60.18 // narà÷ ca nàrya÷ ca sametya saügha÷o $ vigarhamàõà bharatasya màtaram & tadà nagaryàü naradevasaükùaye % babhåvur àrtà na ca ÷arma lebhire // Ram_2,60.19 // _________________________________________________________________ vyatãtàyàü tu ÷arvaryàm $ àdityasyodaye tataþ & sametya ràjakartàraþ % sabhàm ãyur dvijàtayaþ // Ram_2,61.1 // màrkaõóeyo 'tha maudgalyo $ vàmadeva÷ ca kà÷yapaþ & kàtyàyano gautama÷ ca % jàbàli÷ ca mahàya÷àþ // Ram_2,61.2 // ete dvijàþ sahàmàtyaiþ $ pçthag vàcam udãrayan & vasiùñham evàbhimukhàþ % ÷reùñhaü ràjapurohitam // Ram_2,61.3 // atãtà ÷arvarã duþkhaü $ yà no varùa÷atopamà & asmin pa¤catvam àpanne % putra÷okena pàrthive // Ram_2,61.4 // svargata÷ ca mahàràjo $ ràma÷ càraõyam à÷ritaþ & lakùmaõa÷ càpi tejasvã % ràmeõaiva gataþ saha // Ram_2,61.5 // ubhau bharata÷atrughnau $ kekayeùu paraütapau & pure ràjagçhe ramye % màtàmahanive÷ane // Ram_2,61.6 // ikùvàkåõàm ihàdyaiva $ ka÷cid ràjà vidhãyatàm & aràjakaü hi no ràùñraü % na vinà÷am avàpnuyàt // Ram_2,61.7 // nàràjake janapade $ vidyunmàlã mahàsvanaþ & abhivarùati parjanyo % mahãü divyena vàriõà // Ram_2,61.8 // nàràjake janapade $ bãjamuùñiþ prakãryate & nàràjake pituþ putro % bhàryà và vartate va÷e // Ram_2,61.9 // aràjake dhanaü nàsti $ nàsti bhàryàpy aràjake & idam atyàhitaü cànyat % kutaþ satyam aràjake // Ram_2,61.10 // nàràjake janapade $ kàrayanti sabhàü naràþ & udyànàni ca ramyàõi % hçùñàþ puõyagçhàõi ca // Ram_2,61.11 // nàràjake janapade $ yaj¤a÷ãlà dvijàtayaþ & sattràõy anvàsate dàntà % bràhmaõàþ saü÷itavratàþ // Ram_2,61.12 // nàràjake janapade $ prabhåtanañanartakàþ & utsavà÷ ca samàjà÷ ca % vardhante ràùñravardhanàþ // Ram_2,61.13 // nàràjake janapade $ siddhàrthà vyavahàriõaþ & kathàbhir anurajyante % kathà÷ãlàþ kathàpriyaiþ // Ram_2,61.14 // nàràjake janapade $ vàhanaiþ ÷ãghragàmibhiþ & narà niryànty araõyàni % nàrãbhiþ saha kàminaþ // Ram_2,61.15 // nàràjake janapade $ dhanavantaþ surakùitàþ & ÷erate vivçtadvàràþ % kçùigorakùajãvinaþ // Ram_2,61.16 // nàràjake janapade $ vaõijo dåragàminaþ & gacchanti kùemam adhvànaü % bahupuõyasamàcitàþ // Ram_2,61.17 // nàràjake janapade $ caraty ekacaro va÷ã & bhàvayann àtmanàtmànaü % yatra sàyaügçho muniþ // Ram_2,61.18 // nàràjake janapade $ yogakùemaü pravartate & na càpy aràjake senà % ÷atrån viùahate yudhi // Ram_2,61.19 // yathà hy anudakà nadyo $ yathà vàpy atçõaü vanam & agopàlà yathà gàvas % tathà ràùñram aràjakam // Ram_2,61.20 // nàràjake janapade $ svakaü bhavati kasyacit & matsyà iva narà nityaü % bhakùayanti parasparam // Ram_2,61.21 // ye hi saübhinnamaryàdà $ nàstikà÷ chinnasaü÷ayàþ & te 'pi bhàvàya kalpante % ràjadaõóanipãóitàþ // Ram_2,61.22 // aho tama ivedaü syàn $ na praj¤àyeta kiücana & ràjà cen na bhavel loke % vibhajan sàdhvasàdhunã // Ram_2,61.23 // jãvaty api mahàràje $ tavaiva vacanaü vayam & nàtikramàmahe sarve % velàü pràpyeva sàgaraþ // Ram_2,61.24 // sa naþ samãkùya dvijavaryavçttaü $ nçpaü vinà ràjyam araõyabhåtam & kumàram ikùvàkusutaü vadànyaü % tvam eva ràjànam ihàbhiùi¤ca // Ram_2,61.25 // _________________________________________________________________ teùàü tadvacanaü ÷rutvà $ vasiùñhaþ pratyuvàca ha & mitràmàtyagaõàn sarvàn % bràhmaõàüs tàn idaü vacaþ // Ram_2,62.1 // yad asau màtulakule $ pure ràjagçhe sukhã & bharato vasati bhràtrà % ÷atrughnena samanvitaþ // Ram_2,62.2 // tac chãghraü javanà dåtà $ gacchantu tvaritair hayaiþ & ànetuü bhràtarau vãrau % kiü samãkùàmahe vayam // Ram_2,62.3 // gacchantv iti tataþ sarve $ vasiùñhaü vàkyam abruvan & teùàü tadvacanaü ÷rutvà % vasiùñho vàkyam abravãt // Ram_2,62.4 // ehi siddhàrtha vijaya $ jayantà÷okanandana & ÷råyatàm itikartavyaü % sarvàn eva bravãmi vaþ // Ram_2,62.5 // puraü ràjagçhaü gatvà $ ÷ãghraü ÷ãghrajavair hayaiþ & tyakta÷okair idaü vàcyaþ % ÷àsanàd bharato mama // Ram_2,62.6 // purohitas tvàü ku÷alaü $ pràha sarve ca mantriõaþ & tvaramàõa÷ ca niryàhi % kçtyam àtyayikaü tvayà // Ram_2,62.7 // mà càsmai proùitaü ràmaü $ mà càsmai pitaraü mçtam & bhavantaþ ÷aüsiùur gatvà % ràghavàõàm imaü kùayam // Ram_2,62.8 // kau÷eyàni ca vastràõi $ bhåùaõàni varàõi ca & kùipram àdàya ràj¤a÷ ca % bharatasya ca gacchata \ vasiùñhenàbhyanuj¤àtà # dåtàþ saütvarità yayuþ // Ram_2,62.9 // te hastinapure gaïgàü $ tãrtvà pratyaïmukhà yayuþ & pà¤càlade÷am àsàdya % madhyena kurujàïgalam // Ram_2,62.10 // te prasannodakàü divyàü $ nànàvihagasevitàm & upàtijagmur vegena % ÷aradaõóàü janàkulàm // Ram_2,62.11 // nikålavçkùam àsàdya $ divyaü satyopayàcanam & abhigamyàbhivàdyaü taü % kuliïgàü pràvi÷an purãm // Ram_2,62.12 // abhikàlaü tataþ pràpya $ tejo'bhibhavanàc cyutàþ & yayur madhyena vàhlãkàn % sudàmànaü ca parvatam \ viùõoþ padaü prekùamàõà # vipà÷àü càpi ÷àlmalãm // Ram_2,62.13 // te ÷ràntavàhanà dåtà $ vikçùñena satà pathà & girivrajaü puravaraü % ÷ãghram àsedur a¤jasà // Ram_2,62.14 // bhartuþ priyàrthaü kularakùaõàrthaü $ bhartu÷ ca vaü÷asya parigrahàrtham & aheóamànàs tvarayà sma dåtà % ràtryàü tu te tat puram eva yàtàþ // Ram_2,62.15 // _________________________________________________________________ yàm eva ràtriü te dåtàþ $ pravi÷anti sma tàü purãm & bharatenàpi tàü ràtriü % svapno dçùño 'yam apriyaþ // Ram_2,63.1 // vyuùñàm eva tu tàü ràtriü $ dçùñvà taü svapnam apriyam & putro ràjàdhiràjasya % subhç÷aü paryatapyata // Ram_2,63.2 // tapyamànaü samàj¤àya $ vayasyàþ priyavàdinaþ & àyàsaü hi vineùyantaþ % sabhàyàü cakrire kathàþ // Ram_2,63.3 // vàdayanti tathà ÷àntiü $ làsayanty api càpare & nàñakàny apare pràhur % hàsyàni vividhàni ca // Ram_2,63.4 // sa tair mahàtmà bharataþ $ sakhibhiþ priyavàdibhiþ & goùñhãhàsyàni kurvadbhir % na pràhçùyata ràghavaþ // Ram_2,63.5 // tam abravãt priyasakho $ bharataü sakhibhir vçtam & suhçdbhiþ paryupàsãnaþ % kiü sakhe nànumodase // Ram_2,63.6 // evaü bruvàõaü suhçdaü $ bharataþ pratyuvàca ha & ÷çõu tvaü yannimittaü me % dainyam etad upàgatam // Ram_2,63.7 // svapne pitaram adràkùaü $ malinaü muktamårdhajam & patantam adri÷ikharàt % kaluùe gomayahrade // Ram_2,63.8 // plavamàna÷ ca me dçùñaþ $ sa tasmin gomayahrade & pibann a¤jalinà tailaü % hasann iva muhur muhuþ // Ram_2,63.9 // tatas tilodanaü bhuktvà $ punaþ punar adhaþ÷iràþ & tailenàbhyaktasarvàïgas % tailam evàvagàhata // Ram_2,63.10 // svapne 'pi sàgaraü ÷uùkaü $ candraü ca patitaü bhuvi & sahasà càpi saü÷àntaü % jvalitaü jàtavedasam // Ram_2,63.11 // avadãrõàü ca pçthivãü $ ÷uùkàü÷ ca vividhàn drumàn & ahaü pa÷yàmi vidhvastàn % sadhåmàü÷ caiva parvatàn // Ram_2,63.12 // pãñhe kàrùõàyase cainaü $ niùaõõaü kçùõavàsasam & prahasanti sma ràjànaü % pramadàþ kçùõapiïgalàþ // Ram_2,63.13 // tvaramàõa÷ ca dharmàtmà $ raktamàlyànulepanaþ & rathena kharayuktena % prayàto dakùiõàmukhaþ // Ram_2,63.14 // evam etan mayà dçùñam $ imàü ràtriü bhayàvahàm & ahaü ràmo 'tha và ràjà % lakùmaõo và mariùyati // Ram_2,63.15 // naro yànena yaþ svapne $ kharayuktena yàti hi & aciràt tasya dhåmàgraü % citàyàü sampradç÷yate \ etannimittaü dãno 'haü # tan na vaþ pratipåjaye // Ram_2,63.16 // ÷uùyatãva ca me kaõñho $ na svastham iva me manaþ & jugupsann iva càtmànaü % na ca pa÷yàmi kàraõam // Ram_2,63.17 // imàü hi duþsvapnagatiü ni÷àmya tàm $ anekaråpàm avitarkitàü purà & bhayaü mahat taddhçdayàn na yàti me % vicintya ràjànam acintyadar÷anam // Ram_2,63.18 // _________________________________________________________________ bharate bruvati svapnaü $ dåtàs te klàntavàhanàþ & pravi÷yàsahyaparikhaü % ramyaü ràjagçhaü puram // Ram_2,64.1 // samàgamya tu ràj¤à ca $ ràjaputreõa càrcitàþ & ràj¤aþ pàdau gçhãtvà tu % tam åcur bharataü vacaþ // Ram_2,64.2 // purohitas tvà ku÷alaü $ pràha sarve ca mantriõaþ & tvaramàõa÷ ca niryàhi % kçtyam àtyayikaü tvayà // Ram_2,64.3 // atra viü÷atikoñyas tu $ nçpater màtulasya te & da÷akoñyas tu sampårõàs % tathaiva ca nçpàtmaja // Ram_2,64.4 // pratigçhya ca tat sarvaü $ svanuraktaþ suhçjjane & dåtàn uvàca bharataþ % kàmaiþ sampratipåjya tàn // Ram_2,64.5 // kaccit suku÷alã ràjà $ pità da÷aratho mama & kaccic càrogatà ràme % lakùmaõe và mahàtmani // Ram_2,64.6 // àryà ca dharmaniratà $ dharmaj¤à dharmadar÷inã & arogà càpi kausalyà % màtà ràmasya dhãmataþ // Ram_2,64.7 // kaccit sumitrà dharmaj¤à $ jananã lakùmaõasya yà & ÷atrughnasya ca vãrasya % sàrogà càpi madhyamà // Ram_2,64.8 // àtmakàmà sadà caõóã $ krodhanà pràj¤amàninã & arogà càpi kaikeyã % màtà me kim uvàca ha // Ram_2,64.9 // evam uktàs tu te dåtà $ bharatena mahàtmanà & åcuþ sampra÷ritaü vàkyam % idaü taü bharataü tadà \ ku÷alàs te naravyàghra # yeùàü ku÷alam icchasi // Ram_2,64.10 // bharata÷ càpi tàn dåtàn $ evam ukto 'bhyabhàùata & àpçcche 'haü mahàràjaü % dåtàþ saütvarayanti màm // Ram_2,64.11 // evam uktvà tu tàn dåtàn $ bharataþ pàrthivàtmajaþ & dåtaiþ saücodito vàkyaü % màtàmaham uvàca ha // Ram_2,64.12 // ràjan pitur gamiùyàmi $ sakà÷aü dåtacoditaþ & punar apy aham eùyàmi % yadà me tvaü smariùyasi // Ram_2,64.13 // bharatenaivam uktas tu $ nçpo màtàmahas tadà & tam uvàca ÷ubhaü vàkyaü % ÷irasy àghràya ràghavam // Ram_2,64.14 // gaccha tàtànujàne tvàü $ kaikeyã suprajàs tvayà & màtaraü ku÷alaü bråyàþ % pitaraü ca paraütapa // Ram_2,64.15 // purohitaü ca ku÷alaü $ ye cànye dvijasattamàþ & tau ca tàta maheùvàsau % bhràtarau ràmalakùmaõau // Ram_2,64.16 // tasmai hastyuttamàü÷ citràn $ kambalàn ajinàni ca & abhisatkçtya kaikeyo % bharatàya dhanaü dadau // Ram_2,64.17 // rukmaniùkasahasre dve $ ùoóa÷à÷va÷atàni ca & satkçtya kaikeyã putraü % kekayo dhanam àdi÷at // Ram_2,64.18 // tathàmàtyàn abhipretàn $ vi÷vàsyàü÷ ca guõànvitàn & dadàv a÷vapatiþ ÷ãghraü % bharatàyànuyàyinaþ // Ram_2,64.19 // airàvatàn aindra÷iràn $ nàgàn vai priyadar÷anàn & kharठ÷ãghràn susaüyuktàn % màtulo 'smai dhanaü dadau // Ram_2,64.20 // antaþpure 'tisaüvçddhàn $ vyàghravãryabalànvitàn & daüùñràyudhàn mahàkàyठ% ÷una÷ copàyanaü dadau // Ram_2,64.21 // sa màtàmaham àpçcchya $ màtulaü ca yudhàjitam & ratham àruhya bharataþ % ÷atrughnasahito yayau // Ram_2,64.22 // rathàn maõóalacakràü÷ ca $ yojayitvà paraþ÷atam & uùñrago'÷vakharair bhçtyà % bharataü yàntam anvayuþ // Ram_2,64.23 // balena gupto bharato mahàtmà $ sahàryakasyàtmasamair amàtyaiþ & àdàya ÷atrughnam apeta÷atrur % gçhàd yayau siddha ivendralokàt // Ram_2,64.24 // _________________________________________________________________ sa pràïmukho ràjagçhàd $ abhiniryàya vãryavàn & hràdinãü dårapàràü ca % pratyaksrotastaraügiõãm \ ÷atadråm atarac chrãmàn # nadãm ikùvàkunandanaþ // Ram_2,65.1 // elàdhàne nadãü tãrtvà $ pràpya càparaparpañàn & ÷ilàm àkurvatãü tãrtvà % àgneyaü ÷alyakartanam // Ram_2,65.2 // satyasaüdhaþ ÷uciþ ÷rãmàn $ prekùamàõaþ ÷ilàvahàm & atyayàt sa mahà÷ailàn % vanaü caitrarathaü prati // Ram_2,65.3 // veginãü ca kuliïgàkhyàü $ hràdinãü parvatàvçtàm & yamunàü pràpya saütãrõo % balam à÷vàsayat tadà // Ram_2,65.4 // ÷ãtãkçtya tu gàtràõi $ klàntàn à÷vàsya vàjinaþ & tatra snàtvà ca pãtvà ca % pràyàd àdàya codakam // Ram_2,65.5 // ràjaputro mahàraõyam $ anabhãkùõopasevitam & bhadro bhadreõa yànena % màrutaþ kham ivàtyayàt // Ram_2,65.6 // toraõaü dakùiõàrdhena $ jambåprastham upàgamat & varåthaü ca yayau ramyaü % gràmaü da÷arathàtmajaþ // Ram_2,65.7 // tatra ramye vane vàsaü $ kçtvàsau pràïmukho yayau & udyànam ujjihànàyàþ % priyakà yatra pàdapàþ // Ram_2,65.8 // sàlàüs tu priyakàn pràpya $ ÷ãghràn àsthàya vàjinaþ & anuj¤àpyàtha bharato % vàhinãü tvarito yayau // Ram_2,65.9 // vàsaü kçtvà sarvatãrthe $ tãrtvà cottànikàü nadãm & anyà nadã÷ ca vividhàþ % pàrvatãyais turaügamaiþ // Ram_2,65.10 // hastipçùñhakam àsàdya $ kuñikàm atyavartata & tatàra ca naravyàghro % lauhitye sa kapãvatãm \ ekasàle sthàõumatãü # vinate gomatãü nadãm // Ram_2,65.11 // kaliïganagare càpi $ pràpya sàlavanaü tadà & bharataþ kùipram àgacchat % supari÷ràntavàhanaþ // Ram_2,65.12 // vanaü ca samatãtyà÷u $ ÷arvaryàm aruõodaye & ayodhyàü manunà ràj¤à % nirmitàü sa dadar÷a ha // Ram_2,65.13 // tàü purãü puruùavyàghraþ $ saptaràtroùiñaþ pathi & ayodhyàm agrato dçùñvà % rathe sàrathim abravãt // Ram_2,65.14 // eùà nàtipratãtà me $ puõyodyànà ya÷asvinã & ayodhyà dç÷yate dåràt % sàrathe pàõóumçttikà // Ram_2,65.15 // yajvabhir guõasampannair $ bràhmaõair vedapàragaiþ & bhåyiùñham çddhair àkãrõà % ràjarùivarapàlità // Ram_2,65.16 // ayodhyàyàü purà ÷abdaþ $ ÷råyate tumulo mahàn & samantàn naranàrãõàü % tam adya na ÷çõomy aham // Ram_2,65.17 // udyànàni hi sàyàhne $ krãóitvoparatair naraiþ & samantàd vipradhàvadbhiþ % prakà÷ante mamànyadà // Ram_2,65.18 // tàny adyànurudantãva $ parityaktàni kàmibhiþ & araõyabhåteva purã % sàrathe pratibhàti me // Ram_2,65.19 // na hy atra yànair dç÷yante $ na gajair na ca vàjibhiþ & niryànto vàbhiyànto và % naramukhyà yathàpuram // Ram_2,65.20 // aniùñàni ca pàpàni $ pa÷yàmi vividhàni ca & nimittàny amanoj¤àni % tena sãdati me manaþ // Ram_2,65.21 // dvàreõa vaijayantena $ pràvi÷ac chràntavàhanaþ & dvàþsthair utthàya vijayaü % pçùñas taiþ sahito yayau // Ram_2,65.22 // sa tv anekàgrahçdayo $ dvàþsthaü pratyarcya taü janam & såtam a÷vapateþ klàntam % abravãt tatra ràghavaþ // Ram_2,65.23 // ÷rutà no yàdç÷àþ pårvaü $ nçpatãnàü vinà÷ane & àkàràs tàn ahaü sarvàn % iha pa÷yàmi sàrathe // Ram_2,65.24 // malinaü cà÷rupårõàkùaü $ dãnaü dhyànaparaü kç÷am & sastrãpuüsaü ca pa÷yàmi % janam utkaõñhitaü pure // Ram_2,65.25 // ity evam uktvà bharataþ $ såtaü taü dãnamànasaþ & tàny aniùñàny ayodhyàyàü % prekùya ràjagçhaü yayau \ tàü ÷ånya÷çïgàñakave÷marathyàü # rajo'ruõadvàrakapàñayantràm // Ram_2,65.26 // dçùñvà purãm indrapurãprakà÷àü $ duþkhena sampårõataro babhåva & bahåni pa÷yan manaso 'priyàõi % yàny anyadà nàsya pure babhåvuþ \ avàk÷irà dãnamanà na hçùñaþ # pitur mahàtmà pravive÷a ve÷ma // Ram_2,65.27 // _________________________________________________________________ apa÷yaüs tu tatas tatra $ pitaraü pitur àlaye & jagàma bharato draùñuü % màtaraü màtur àlaye // Ram_2,66.1 // anupràptaü tu taü dçùñvà $ kaikeyã proùitaü sutam & utpapàta tadà hçùñà % tyaktvà sauvarõamànasam // Ram_2,66.2 // sa pravi÷yaiva dharmàtmà $ svagçhaü ÷rãvivarjitam & bharataþ prekùya jagràha % jananyà÷ caraõau ÷ubhau // Ram_2,66.3 // taü mårdhni samupàghràya $ pariùvajya ya÷asvinam & aïke bharatam àropya % praùñuü samupacakrame // Ram_2,66.4 // adya te katicid ràtrya÷ $ cyutasyàryakave÷manaþ & api nàdhva÷ramaþ ÷ãghraü % rathenàpatatas tava // Ram_2,66.5 // àryakas te suku÷alã $ yudhàjin màtulas tava & pravàsàc ca sukhaü putra % sarvaü me vaktum arhasi // Ram_2,66.6 // evaü pçùñas tu kaikeyyà $ priyaü pàrthivanandanaþ & àcaùña bharataþ sarvaü % màtre ràjãvalocanaþ // Ram_2,66.7 // adya me saptamã ràtri÷ $ cyutasyàryakave÷manaþ & ambàyàþ ku÷alã tàto % yudhàjin màtula÷ ca me // Ram_2,66.8 // yan me dhanaü ca ratnaü ca $ dadau ràjà paraütapaþ & pari÷ràntaü pathy abhavat % tato 'haü pårvam àgataþ // Ram_2,66.9 // ràjavàkyaharair dåtais $ tvaryamàõo 'ham àgataþ & yad ahaü praùñum icchàmi % tad ambà vaktum arhati // Ram_2,66.10 // ÷ånyo 'yaü ÷ayanãyas te $ paryaïko hemabhåùitaþ & na càyam ikùvàkujanaþ % prahçùñaþ pratibhàti me // Ram_2,66.11 // ràjà bhavati bhåyiùñham $ ihàmbàyà nive÷ane & tam ahaü nàdya pa÷yàmi % draùñum icchann ihàgataþ // Ram_2,66.12 // pitur grahãùye caraõau $ taü mamàkhyàhi pçcchataþ & àhosvid amba jyeùñhàyàþ % kausalyàyà nive÷ane // Ram_2,66.13 // taü pratyuvàca kaikeyã $ priyavad ghoram apriyam & ajànantaü prajànantã % ràjyalobhena mohità \ yà gatiþ sarvabhåtànàü # tàü gatiü te pità gataþ // Ram_2,66.14 // tac chrutvà bharato vàkyaü $ dharmàbhijanavठ÷uciþ & papàta sahasà bhåmau % pitç÷okabalàrditaþ // Ram_2,66.15 // tataþ ÷okena saüvãtaþ $ pitur maraõaduþkhitaþ & vilalàpa mahàtejà % bhràntàkulitacetanaþ // Ram_2,66.16 // etat suruciraü bhàti $ pitur me ÷ayanaü purà & tad idaü na vibhàty adya % vihãnaü tena dhãmatà // Ram_2,66.17 // tam àrtaü devasaükà÷aü $ samãkùya patitaü bhuvi & utthàpayitvà ÷okàrtaü % vacanaü cedam abravãt // Ram_2,66.18 // uttiùñhottiùñha kiü ÷eùe $ ràjaputra mahàya÷aþ & tvadvidhà na hi ÷ocanti % santaþ sadasi saümatàþ // Ram_2,66.19 // sa ruditvà ciraü kàlaü $ bhåmau viparivçtya ca & jananãü pratyuvàcedaü % ÷okair bahubhir àvçtaþ // Ram_2,66.20 // abhiùekùyati ràmaü tu $ ràjà yaj¤aü nu yakùyati & ity ahaü kçtasaükalpo % hçùño yàtràm ayàsiùam // Ram_2,66.21 // tad idaü hy anyathà bhåtaü $ vyavadãrõaü mano mama & pitaraü yo na pa÷yàmi % nityaü priyahite ratam // Ram_2,66.22 // amba kenàtyagàd ràjà $ vyàdhinà mayy anàgate & dhanyà ràmàdayaþ sarve % yaiþ pità saüskçtaþ svayam // Ram_2,66.23 // na nånaü màü mahàràjaþ $ pràptaü jànàti kãrtimàn & upajighreddhi màü mårdhni % tàtaþ saünamya satvaram // Ram_2,66.24 // kva sa pàõiþ sukhaspar÷as $ tàtasyàkliùñakarmaõaþ & yena màü rajasà dhvastam % abhãkùõaü parimàrjati // Ram_2,66.25 // yo me bhràtà pità bandhur $ yasya dàso 'smi dhãmataþ & tasya màü ÷ãghram àkhyàhi % ràmasyàkliùñakarmaõaþ // Ram_2,66.26 // pità hi bhavati jyeùñho $ dharmam àryasya jànataþ & tasya pàdau grahãùyàmi % sa hãdànãü gatir mama // Ram_2,66.27 // àrye kim abravãd ràjà $ pità me satyavikramaþ & pa÷cimaü sàdhusaüde÷am % icchàmi ÷rotum àtmanaþ // Ram_2,66.28 // iti pçùñà yathàtattvaü $ kaikeyã vàkyam abravãt & ràmeti ràjà vilapan % hà sãte lakùmaõeti ca \ sa mahàtmà paraü lokaü # gato gatimatàü varaþ // Ram_2,66.29 // imàü tu pa÷cimàü vàcaü $ vyàjahàra pità tava & kàladharmaparikùiptaþ % pà÷air iva mahàgajaþ // Ram_2,66.30 // siddhàrthàs tu narà ràmam $ àgataü sãtayà saha & lakùmaõaü ca mahàbàhuü % drakùyanti punar àgatam // Ram_2,66.31 // tac chrutvà viùasàdaiva $ dvitãyàpriya÷aüsanàt & viùaõõavadano bhåtvà % bhåyaþ papraccha màtaram // Ram_2,66.32 // kva cedànãü sa dharmàtmà $ kausalyànandavardhanaþ & lakùmaõena saha bhràtrà % sãtayà ca samaü gataþ // Ram_2,66.33 // tathà pçùñà yathàtattvam $ àkhyàtum upacakrame & màtàsya yugapad vàkyaü % vipriyaü priya÷aïkayà // Ram_2,66.34 // sa hi ràjasutaþ putra $ cãravàsà mahàvanam & daõóakàn saha vaidehyà % lakùmaõànucaro gataþ // Ram_2,66.35 // tac chrutvà bharatas trasto $ bhràtu÷ càritra÷aïkayà & svasya vaü÷asya màhàtmyàt % praùñuü samupacakrame // Ram_2,66.36 // kaccin na bràhmaõadhanaü $ hçtaü ràmeõa kasyacit & kaccin nàóhyo daridro và % tenàpàpo vihiüsitaþ // Ram_2,66.37 // kaccin na paradàràn và $ ràjaputro 'bhimanyate & kasmàt sa daõóakàraõye % bhråõaheva vivàsitaþ // Ram_2,66.38 // athàsya capalà màtà $ tat svakarma yathàtatham & tenaiva strãsvabhàvena % vyàhartum upacakrame // Ram_2,66.39 // na bràhmaõadhanaü kiücid $ dhçtaü ràmeõa kasyacit & ka÷cin nàóhyo daridro và % tenàpàpo vihiüsitaþ \ na ràmaþ paradàràü÷ ca # cakùurbhyàm api pa÷yati // Ram_2,66.40 // mayà tu putra ÷rutvaiva $ ràmasyaivàbhiùecanam & yàcitas te pità ràjyaü % ràmasya ca vivàsanam // Ram_2,66.41 // sa svavçttiü samàsthàya $ pità te tat tathàkarot & ràma÷ ca sahasaumitriþ % preùitaþ saha sãtayà // Ram_2,66.42 // tam apa÷yan priyaü putraü $ mahãpàlo mahàya÷àþ & putra÷okaparidyånaþ % pa¤catvam upapedivàn // Ram_2,66.43 // tvayà tv idànãü dharmaj¤a $ ràjatvam avalambyatàm & tvatkçte hi mayà sarvam % idam evaüvidhaü kçtam // Ram_2,66.44 // tat putra ÷ãghraü vidhinà vidhij¤air $ vasiùñhamukhyaiþ sahito dvijendraiþ & saükàlya ràjànam adãnasattvam % àtmànam urvyàm abhiùecayasva // Ram_2,66.45 // _________________________________________________________________ ÷rutvà tu pitaraü vçttaü $ bhràtarau ca vivàsitau & bharato duþkhasaütapta % idaü vacanam abravãt // Ram_2,67.1 // kiü nu kàryaü hatasyeha $ mama ràjyena ÷ocataþ & vihãnasyàtha pitrà ca % bhràtrà pitçsamena ca // Ram_2,67.2 // duþkhe me duþkham akaror $ vraõe kùàram ivàdadhàþ & ràjànaü pretabhàvasthaü % kçtvà ràmaü ca tàpasam // Ram_2,67.3 // kulasya tvam abhàvàya $ kàlaràtrir ivàgatà & aïgàram upagåhya sma % pità me nàvabuddhavàn // Ram_2,67.4 // kausalyà ca sumitrà ca $ putra÷okàbhipãóite & duùkaraü yadi jãvetàü % pràpya tvàü jananãü mama // Ram_2,67.5 // nanu tv àryo 'pi dharmàtmà $ tvayi vçttim anuttamàm & vartate guruvçttij¤o % yathà màtari vartate // Ram_2,67.6 // tathà jyeùñhà hi me màtà $ kausalyà dãrghadar÷inã & tvayi dharmaü samàsthàya % bhaginyàm iva vartate // Ram_2,67.7 // tasyàþ putraü kçtàtmànaü $ cãravalkalavàsasam & prasthàpya vanavàsàya % kathaü pàpe na ÷ocasi // Ram_2,67.8 // apàpadar÷inaü ÷åraü $ kçtàtmànaü ya÷asvinam & pravràjya cãravasanaü % kiü nu pa÷yasi kàraõam // Ram_2,67.9 // lubdhàyà vidito manye $ na te 'haü ràghavaü prati & tathà hy anartho ràjyàrthaü % tvayà nãto mahàn ayam // Ram_2,67.10 // ahaü hi puruùavyàghràv $ apa÷yan ràmalakùmaõau & kena ÷aktiprabhàvena % ràjyaü rakùitum utsahe // Ram_2,67.11 // taü hi nityaü mahàràjo $ balavantaü mahàbalaþ & apà÷rito 'bhåd dharmàtmà % merur meruvanaü yathà // Ram_2,67.12 // so 'haü katham imaü bhàraü $ mahàdhuryasamudyatam & damyo dhuram ivàsàdya % saheyaü kena caujasà // Ram_2,67.13 // atha và me bhavec chaktir $ yogair buddhibalena và & sakàmàü na kariùyàmi % tvàm ahaü putragardhinãm \ nivartayiùyàmi vanàd # bhràtaraü svajanapriyam // Ram_2,67.14 // ity evam uktvà bharato mahàtmà $ priyetarair vàkyagaõais tudaüs tàm & ÷okàtura÷ càpi nanàda bhåyaþ % siüho yathà parvatagahvarasthaþ // Ram_2,67.15 // _________________________________________________________________ tàü tathà garhayitvà tu $ màtaraü bharatas tadà & roùeõa mahatàviùñaþ % punar evàbravãd vacaþ // Ram_2,68.1 // ràjyàd bhraü÷asva kaikeyi $ nç÷aüse duùñacàriõi & parityaktà ca dharmeõa % mà mçtaü rudatã bhava // Ram_2,68.2 // kiü nu te 'dåùayad ràjà $ ràmo và bhç÷adhàrmikaþ & yayor mçtyur vivàsa÷ ca % tvatkçte tulyam àgatau // Ram_2,68.3 // bhråõahatyàm asi pràptà $ kulasyàsya vinà÷anàt & kaikeyi narakaü gaccha % mà ca bhartuþ salokatàm // Ram_2,68.4 // yat tvayà hãdç÷aü pàpaü $ kçtaü ghoreõa karmaõà & sarvalokapriyaü hitvà % mamàpy àpàditaü bhayam // Ram_2,68.5 // tvatkçte me pità vçtto $ ràma÷ càraõyam à÷ritaþ & aya÷o jãvaloke ca % tvayàhaü pratipàditaþ // Ram_2,68.6 // màtçråpe mamàmitre $ nç÷aüse ràjyakàmuke & na te 'ham abhibhàùyo 'smi % durvçtte patighàtini // Ram_2,68.7 // kausalyà ca sumitrà ca $ yà÷ cànyà mama màtaraþ & duþkhena mahatàviùñàs % tvàü pràpya kuladåùiõãm // Ram_2,68.8 // na tvam a÷vapateþ kanyà $ dharmaràjasya dhãmataþ & ràkùasã tatra jàtàsi % kulapradhvaüsinã pituþ // Ram_2,68.9 // yat tvayà dhàrmiko ràmo $ nityaü satyaparàyaõaþ & vanaü prasthàpito duþkhàt % pità ca tridivaü gataþ // Ram_2,68.10 // yatpradhànàsi tat pàpaü $ mayi pitrà vinàkçte & bhràtçbhyàü ca parityakte % sarvalokasya càpriye // Ram_2,68.11 // kausalyàü dharmasaüyuktàü $ viyuktàü pàpani÷caye & kçtvà kaü pràpsyase tv adya % lokaü nirayagàminã // Ram_2,68.12 // kiü nàvabudhyase kråre $ niyataü bandhusaü÷rayam & jyeùñhaü pitçsamaü ràmaü % kausalyàyàtmasambhavam // Ram_2,68.13 // aïgapratyaïgajaþ putro $ hçdayàc càpi jàyate & tasmàt priyataro màtuþ % priyatvàn na tu bàndhavaþ // Ram_2,68.14 // anyadà kila dharmaj¤à $ surabhiþ surasaümatà & vahamànau dadar÷orvyàü % putrau vigatacetasau // Ram_2,68.15 // tàv ardhadivase ÷ràntau $ dçùñvà putrau mahãtale & ruroda putra÷okena % bàùpaparyàkulekùaõà // Ram_2,68.16 // adhastàd vrajatas tasyàþ $ suraràj¤o mahàtmanaþ & bindavaþ patità gàtre % såkùmàþ surabhigandhinaþ // Ram_2,68.17 // tàü dçùñvà ÷okasaütaptàü $ vajrapàõir ya÷asvinãm & indraþ prà¤jalir udvignaþ % suraràjo 'bravãd vacaþ // Ram_2,68.18 // bhayaü kaccin na càsmàsu $ kuta÷cid vidyate mahat & kutonimittaþ ÷okas te % bråhi sarvahitaiùiõi // Ram_2,68.19 // evam uktà tu surabhiþ $ suraràjena dhãmatà & pratyuvàca tato dhãrà % vàkyaü vàkyavi÷àradà // Ram_2,68.20 // ÷àntaü pàpaü na vaþ kiücit $ kuta÷cid amaràdhipa & ahaü tu magnau ÷ocàmi % svaputrau viùame sthitau // Ram_2,68.21 // etau dçùñvà kçùau dãnau $ såryara÷mipratàpinau & ardyamànau balãvardau % karùakeõa suràdhipa // Ram_2,68.22 // mama kàyàt prasåtau hi $ duþkhitau bhàrapãóitau & yau dçùñvà paritapye 'haü % nàsti putrasamaþ priyaþ // Ram_2,68.23 // yasyàþ putrasahasràõi $ sàpi ÷ocati kàmadhuk & kiü punar yà vinà ràmaü % kausalyà vartayiùyati // Ram_2,68.24 // ekaputrà ca sàdhvã ca $ vivatseyaü tvayà kçtà & tasmàt tvaü satataü duþkhaü % pretya ceha ca lapsyase // Ram_2,68.25 // ahaü hy apacitiü bhràtuþ $ pitu÷ ca sakalàm imàm & vardhanaü ya÷asa÷ càpi % kariùyàmi na saü÷ayaþ // Ram_2,68.26 // ànàyayitvà tanayaü $ kausalyàyà mahàdyutim & svayam eva pravekùyàmi % vanaü muniniùevitam // Ram_2,68.27 // iti nàga ivàraõye $ tomaràïku÷acoditaþ & papàta bhuvi saükruddho % niþ÷vasann iva pannagaþ // Ram_2,68.28 // saüraktanetraþ ÷ithilàmbaras tadà $ vidhåtasarvàbharaõaþ paraütapaþ & babhåva bhåmau patito nçpàtmajaþ % ÷acãpateþ ketur ivotsavakùaye // Ram_2,68.29 // _________________________________________________________________ tathaiva kro÷atas tasya $ bharatasya mahàtmanaþ & kausalyà ÷abdam àj¤àya % sumitràm idam abravãt // Ram_2,69.1 // àgataþ krårakàryàyàþ $ kaikeyyà bharataþ sutaþ & tam ahaü draùñum icchàmi % bharataü dãrghadar÷inam // Ram_2,69.2 // evam uktvà sumitràü sà $ vivarõà malinàmbarà & pratasthe bharato yatra % vepamànà vicetanà // Ram_2,69.3 // sa tu ràmànuja÷ càpi $ ÷atrughnasahitas tadà & pratasthe bharato yatra % kausalyàyà nive÷anam // Ram_2,69.4 // tataþ ÷atrughnabharatau $ kausalyàü prekùya duþkhitau & paryaùvajetàü duþkhàrtàü % patitàü naùñacetanàm // Ram_2,69.5 // bharataü pratyuvàcedaü $ kausalyà bhç÷aduþkhità & idaü te ràjyakàmasya % ràjyaü pràptam akaõñakam \ sampràptaü bata kaikeyyà # ÷ãghraü kråreõa karmaõà // Ram_2,69.6 // prasthàpya cãravasanaü $ putraü me vanavàsinam & kaikeyã kaü guõaü tatra % pa÷yati kråradar÷inã // Ram_2,69.7 // kùipraü màm api kaikeyã $ prasthàpayitum arhati & hiraõyanàbho yatràste % suto me sumahàya÷àþ // Ram_2,69.8 // atha và svayam evàhaü $ sumitrànucarà sukham & agnihotraü puraskçtya % prasthàsye yatra ràghavaþ // Ram_2,69.9 // kàmaü và svayam evàdya $ tatra màü netum arhasi & yatràsau puruùavyàghras % tapyate me tapaþ sutaþ // Ram_2,69.10 // idaü hi tava vistãrõaü $ dhanadhànyasamàcitam & hastya÷varathasampårõaü % ràjyaü niryàtitaü tayà // Ram_2,69.11 // evaü vilapamànàü tàü $ bharataþ prà¤jalis tadà & kausalyàü pratyuvàcedaü % ÷okair bahubhir àvçtàm // Ram_2,69.12 // àrye kasmàd ajànantaü $ garhase màm akilbiùam & vipulàü ca mama prãtiü % sthiràü jànàsi ràghave // Ram_2,69.13 // kçtà ÷àstrànugà buddhir $ mà bhåt tasya kadàcana & satyasaüdhaþ satàü ÷reùñho % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.14 // praiùyaü pàpãyasàü yàtu $ såryaü ca prati mehatu & hantu pàdena gàü suptàü % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.15 // kàrayitvà mahat karma $ bhartà bhçtyam anarthakam & adharmo yo 'sya so 'syàs tu % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.16 // paripàlayamànasya $ ràj¤o bhåtàni putravat & tatas tu druhyatàü pàpaü % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.17 // baliùaóbhàgam uddhçtya $ nçpasyàrakùataþ prajàþ & adharmo yo 'sya so 'syàstu % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.18 // saü÷rutya ca tapasvibhyaþ $ sattre vai yaj¤adakùiõàm & tàü vipralapatàü pàpaü % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.19 // hastya÷varathasambàdhe $ yuddhe ÷astrasamàkule & mà sma kàrùãt satàü dharmaü % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.20 // upadiùñaü susåkùmàrthaü $ ÷àstraü yatnena dhãmatà & sa nà÷ayatu duùñàtmà % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.21 // pàyasaü kçsaraü chàgaü $ vçthà so '÷nàtu nirghçõaþ & guråü÷ càpy avajànàtu % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.22 // putrair dàrai÷ ca bhçtyai÷ ca $ svagçhe parivàritaþ & sa eko mçùñam a÷nàtu % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.23 // ràjastrãbàlavçddhànàü $ vadhe yat pàpam ucyate & bhçtyatyàge ca yat pàpaü % tat pàpaü pratipadyatàm // Ram_2,69.24 // ubhe saüdhye ÷ayànasya $ yat pàpaü parikalpyate & tac ca pàpaü bhavet tasya % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.25 // yad agnidàyake pàpaü $ yat pàpaü gurutalpage & mitradrohe ca yat pàpaü % tat pàpaü pratipadyatàm // Ram_2,69.26 // devatànàü pitéõàü ca $ màtàpitros tathaiva ca & mà sma kàrùãt sa ÷u÷råùàü % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.27 // satàü lokàt satàü kãrtyàþ $ sajjuùñàt karmaõas tathà & bhra÷yatu kùipram adyaiva % yasyàryo 'numate gataþ // Ram_2,69.28 // vihãnàü patiputràbhyàü $ kausalyàü pàrthivàtmajaþ & evam à÷vàsayann eva % duþkhàrto nipapàta ha // Ram_2,69.29 // tathà tu ÷apathaiþ kaùñaiþ $ ÷apamànam acetanam & bharataü ÷okasaütaptaü % kausalyà vàkyam abravãt // Ram_2,69.30 // mama duþkham idaü putra $ bhåyaþ samupajàyate & ÷apathaiþ ÷apamàno hi % pràõàn uparuõatsi me // Ram_2,69.31 // diùñyà na calito dharmàd $ àtmà te sahalakùmaõaþ & vatsa satyapratij¤o me % satàü lokàn avàpsyasi // Ram_2,69.32 // evaü vilapamànasya $ duþkhàrtasya mahàtmanaþ & mohàc ca ÷okasaürodhàd % babhåva lulitaü manaþ // Ram_2,69.33 // làlapyamànasya vicetanasya $ pranaùñabuddheþ patitasya bhåmau & muhur muhur niþ÷vasata÷ ca dãrghaü % sà tasya ÷okena jagàma ràtriþ // Ram_2,69.34 // _________________________________________________________________ tam evaü ÷okasaütaptaü $ bharataü kekayãsutam & uvàca vadatàü ÷reùñho % vasiùñhaþ ÷reùñhavàg çùiþ // Ram_2,70.1 // alaü ÷okena bhadraü te $ ràjaputra mahàya÷aþ & pràptakàlaü narapateþ % kuru saüyànam uttaram // Ram_2,70.2 // vasiùñhasya vacaþ ÷rutvà $ bharato dhàraõàü gataþ & pretakàryàõi sarvàõi % kàrayàmàsa dharmavit // Ram_2,70.3 // uddhçtaü tailasaükledàt $ sa tu bhåmau nive÷itam & àpãtavarõavadanaü % prasuptam iva bhåmipam // Ram_2,70.4 // nive÷ya ÷ayane càgrye $ nànàratnapariùkçte & tato da÷arathaü putro % vilalàpa suduþkhitaþ // Ram_2,70.5 // kiü te vyavasitaü ràjan $ proùite mayy anàgate & vivàsya ràmaü dharmaj¤aü % lakùmaõaü ca mahàbalam // Ram_2,70.6 // kva yàsyasi mahàràja $ hitvemaü duþkhitaü janam & hãnaü puruùasiühena % ràmeõàkliùñakarmaõà // Ram_2,70.7 // yogakùemaü tu te ràjan $ ko 'smin kalpayità pure & tvayi prayàte svas tàta % ràme ca vanam à÷rite // Ram_2,70.8 // vidhavà pçthivã ràjaüs $ tvayà hãnà na ràjate & hãnacandreva rajanã % nagarã pratibhàti màm // Ram_2,70.9 // evaü vilapamànaü taü $ bharataü dãnamànasam & abravãd vacanaü bhåyo % vasiùñhas tu mahàn çùiþ // Ram_2,70.10 // pretakàryàõi yàny asya $ kartavyàni vi÷àüpateþ & tàny avyagraü mahàbàho % kriyantàm avicàritam // Ram_2,70.11 // tatheti bharato vàkyaü $ vasiùñhasyàbhipåjya tat & çtvikpurohitàcàryàüs % tvarayàmàsa sarva÷aþ // Ram_2,70.12 // ye tv agrato narendrasya $ agnyagàràd bahiùkçtàþ & çtvigbhir yàjakai÷ caiva % te hriyante yathàvidhi // Ram_2,70.13 // ÷ibikàyàm athàropya $ ràjànaü gatacetanam & bàùpakaõñhà vimanasas % tam åhuþ paricàrakàþ // Ram_2,70.14 // hiraõyaü ca suvarõaü ca $ vàsàüsi vividhàni ca & prakiranto janà màrgaü % nçpater agrato yayuþ // Ram_2,70.15 // candanàguruniryàsàn $ saralaü padmakaü tathà & devadàråõi càhçtya % citàü cakrus tathàpare // Ram_2,70.16 // gandhàn uccàvacàü÷ cànyàüs $ tatra dattvàtha bhåmipam & tataþ saüve÷ayàmàsu÷ % citàmadhye tam çtvijaþ // Ram_2,70.17 // tathà hutà÷anaü hutvà $ jepus tasya tadartvijaþ & jagu÷ ca te yathà÷àstraü % tatra sàmàni sàmagàþ // Ram_2,70.18 // ÷ibikàbhi÷ ca yànai÷ ca $ yathàrhaü tasya yoùitaþ & nagaràn niryayus tatra % vçddhaiþ parivçtàs tadà // Ram_2,70.19 // prasavyaü càpi taü cakrur $ çtvijo 'gnicitaü nçpam & striya÷ ca ÷okasaütaptàþ % kausalyàpramukhàs tadà // Ram_2,70.20 // krau¤cãnàm iva nàrãõàü $ ninàdas tatra ÷u÷ruve & àrtànàü karuõaü kàle % kro÷antãnàü sahasra÷aþ // Ram_2,70.21 // tato rudantyo viva÷à $ vilapya ca punaþ punaþ & yànebhyaþ sarayåtãram % avaterur varàïganàþ // Ram_2,70.22 // kçtodakaü te bharatena sàrdhaü $ nçpàïganà mantripurohità÷ ca & puraü pravi÷yà÷ruparãtanetrà % bhåmau da÷àhaü vyanayanta duþkham // Ram_2,70.23 // _________________________________________________________________ tato da÷àhe 'tigate $ kçta÷auco nçpàtmajaþ & dvàda÷e 'hani sampràpte % ÷ràddhakarmàõy akàrayat // Ram_2,71.1 // bràhmaõebhyo dadau ratnaü $ dhanam annaü ca puùkalam & bàstikaü bahu÷uklaü ca % gà÷ càpi ÷ata÷as tathà // Ram_2,71.2 // dàsãdàsaü ca yànaü ca $ ve÷màni sumahànti ca & bràhmaõebhyo dadau putro % ràj¤as tasyaurdhvadaihikam // Ram_2,71.3 // tataþ prabhàtasamaye $ divase 'tha trayoda÷e & vilalàpa mahàbàhur % bharataþ ÷okamårchitaþ // Ram_2,71.4 // ÷abdàpihitakaõñha÷ ca $ ÷odhanàrtham upàgataþ & citàmåle pitur vàkyam % idam àha suduþkhitaþ // Ram_2,71.5 // tàta yasmin nisçùño 'haü $ tvayà bhràtari ràghave & tasmin vanaü pravrajite % ÷ånye tyakto 'smy ahaü tvayà // Ram_2,71.6 // yathàgatir anàthàyàþ $ putraþ pravràjito vanam & tàm ambàü tàta kausalyàü % tyaktvà tvaü kva gato nçpa // Ram_2,71.7 // dçùñvà bhasmàruõaü tac ca $ dagdhàsthisthànamaõóalam & pituþ ÷arãranirvàõaü % niùñanan viùasàda ha // Ram_2,71.8 // sa tu dçùñvà rudan dãnaþ $ papàta dharaõãtale & utthàpyamànaþ ÷akrasya % yantradhvaja iva cyutaþ // Ram_2,71.9 // abhipetus tataþ sarve $ tasyàmàtyàþ ÷ucivratam & antakàle nipatitaü % yayàtim çùayo yathà // Ram_2,71.10 // ÷atrughna÷ càpi bharataü $ dçùñvà ÷okapariplutam & visaüj¤o nyapatad bhåmau % bhåmipàlam anusmaran // Ram_2,71.11 // unmatta iva ni÷cetà $ vilalàpa suduþkhitaþ & smçtvà pitur guõàïgàni % tàni tàni tadà tadà // Ram_2,71.12 // mantharàprabhavas tãvraþ $ kaikeyãgràhasaükulaþ & varadànamayo 'kùobhyo % 'majjayac chokasàgaraþ // Ram_2,71.13 // sukumàraü ca bàlaü ca $ satataü làlitaü tvayà & kva tàta bharataü hitvà % vilapantaü gato bhavàn // Ram_2,71.14 // nanu bhojyeùu pàneùu $ vastreùv àbharaõeùu ca & pravàrayasi naþ sarvàüs % tan naþ ko 'dya kariùyati // Ram_2,71.15 // avadàraõakàle tu $ pçthivã nàvadãryate & vihãnà yà tvayà ràj¤à % dharmaj¤ena mahàtmanà // Ram_2,71.16 // pitari svargam àpanne $ ràme càraõyam à÷rite & kiü me jãvitasàmarthyaü % pravekùyàmi hutà÷anam // Ram_2,71.17 // hãno bhràtrà ca pitrà ca $ ÷ånyàm ikùvàkupàlitàm & ayodhyàü na pravekùyàmi % pravekùyàmi tapovanam // Ram_2,71.18 // tayor vilapitaü ÷rutvà $ vyasanaü cànvavekùya tat & bhç÷am àrtatarà bhåyaþ % sarva evànugàminaþ // Ram_2,71.19 // tato viùaõõau ÷ràntau ca $ ÷atrughnabharatàv ubhau & dharaõyàü saüvyaceùñetàü % bhagna÷çïgàv ivarùabhau // Ram_2,71.20 // tataþ prakçtimàn vaidyaþ $ pitur eùàü purohitaþ & vasiùñho bharataü vàkyam % utthàpya tam uvàca ha // Ram_2,71.21 // trãõi dvaüdvàni bhåteùu $ pravçttàny avi÷eùataþ & teùu càparihàryeùu % naivaü bhavitum arhati // Ram_2,71.22 // sumantra÷ càpi ÷atrughnam $ utthàpyàbhiprasàdya ca & ÷ràvayàmàsa tattvaj¤aþ % sarvabhåtabhavàbhavau // Ram_2,71.23 // utthitau tau naravyàghrau $ prakà÷ete ya÷asvinau & varùàtapapariklinnau % pçthag indradhvajàv iva // Ram_2,71.24 // a÷råõi parimçdnantau $ raktàkùau dãnabhàùiõau & amàtyàs tvarayanti sma % tanayau càparàþ kriyàþ // Ram_2,71.25 // _________________________________________________________________ atra yàtràü samãhantaü $ ÷atrughno lakùmaõànujaþ & bharataü ÷okasaütaptam % idaü vacanam abravãt // Ram_2,72.1 // gatir yaþ sarvabhåtànàü $ duþkhe kiü punar àtmanaþ & sa ràmaþ sattvasampannaþ % striyà pravràjito vanam // Ram_2,72.2 // balavàn vãryasampanno $ lakùmaõo nàma yo 'py asau & kiü na mocayate ràmaü % kçtvàpi pitçnigraham // Ram_2,72.3 // pårvam eva tu nigràhyaþ $ samavekùya nayànayau & utpathaü yaþ samàråóho % nàryà ràjà va÷aü gataþ // Ram_2,72.4 // iti sambhàùamàõe tu $ ÷atrughne lakùmaõànuje & pràgdvàre 'bhåt tadà kubjà % sarvàbharaõabhåùità // Ram_2,72.5 // liptà candanasàreõa $ ràjavastràõi bibhratã & mekhalàdàmabhi÷ citrai % rajjubaddheva vànarã // Ram_2,72.6 // tàü samãkùya tadà dvàþstho $ bhç÷aü pàpasya kàriõãm & gçhãtvàkaruõàü kubjàü % ÷atrughnàya nyavedayat // Ram_2,72.7 // yasyàþ kçte vane ràmo $ nyastadeha÷ ca vaþ pità & seyaü pàpà nç÷aüsà ca % tasyàþ kuru yathàmati // Ram_2,72.8 // ÷atrughna÷ ca tad àj¤àya $ vacanaü bhç÷aduþkhitaþ & antaþpuracaràn sarvàn % ity uvàca dhçtavrataþ // Ram_2,72.9 // tãvram utpàditaü duþkhaü $ bhràtéõàü me tathà pituþ & yayà seyaü nç÷aüsasya % karmaõaþ phalam a÷nutàm // Ram_2,72.10 // evam uktà ca tenà÷u $ sakhãjanasamàvçtà & gçhãtà balavat kubjà % sà tadgçham anàdayat // Ram_2,72.11 // tataþ subhç÷asaütaptas $ tasyàþ sarvaþ sakhãjanaþ & kruddham àj¤àya ÷atrughnaü % vyapalàyata sarva÷aþ // Ram_2,72.12 // amantrayata kçtsna÷ ca $ tasyàþ sarvasakhãjanaþ & yathàyaü samupakrànto % niþ÷eùaü naþ kariùyati // Ram_2,72.13 // sànukro÷àü vadànyàü ca $ dharmaj¤àü ca ya÷asvinãm & kausalyàü ÷araõaü yàmaþ % sà hi no 'stu dhruvà gatiþ // Ram_2,72.14 // sa ca roùeõa tàmràkùaþ $ ÷atrughnaþ ÷atrutàpanaþ & vicakarùa tadà kubjàü % kro÷antãü pçthivãtale // Ram_2,72.15 // tasyà hy àkçùyamàõàyà $ mantharàyàs tatas tataþ & citraü bahuvidhaü bhàõóaü % pçthivyàü tad vya÷ãryata // Ram_2,72.16 // tena bhàõóena saükãrõaü $ ÷rãmadràjanive÷anam & a÷obhata tadà bhåyaþ % ÷àradaü gaganaü yathà // Ram_2,72.17 // sa balã balavat krodhàd $ gçhãtvà puruùarùabhaþ & kaikeyãm abhinirbhartsya % babhàùe paruùaü vacaþ // Ram_2,72.18 // tair vàkyaiþ paruùair duþkhaiþ $ kaikeyã bhç÷aduþkhità & ÷atrughnabhayasaütrastà % putraü ÷araõam àgatà // Ram_2,72.19 // tàü prekùya bharataþ kruddhaü $ ÷atrughnam idam abravãt & avadhyàþ sarvabhåtànàü % pramadàþ kùamyatàm iti // Ram_2,72.20 // hanyàm aham imàü pàpàü $ kaikeyãü duùñacàriõãm & yadi màü dhàrmiko ràmo % nàsåyen màtçghàtakam // Ram_2,72.21 // imàm api hatàü kubjàü $ yadi jànàti ràghavaþ & tvàü ca màü caiva dharmàtmà % nàbhibhàùiùyate dhruvam // Ram_2,72.22 // bharatasya vacaþ ÷rutvà $ ÷atrughno lakùmaõànujaþ & nyavartata tato roùàt % tàü mumoca ca mantharàm // Ram_2,72.23 // sà pàdamåle kaikeyyà $ mantharà nipapàta ha & niþ÷vasantã suduþkhàrtà % kçpaõaü vilalàpa ca // Ram_2,72.24 // ÷atrughnavikùepavimåóhasaüj¤àü $ samãkùya kubjàü bharatasya màtà & ÷anaiþ samà÷vàsayad àrtaråpàü % krau¤cãü vilagnàm iva vãkùamàõàm // Ram_2,72.25 // _________________________________________________________________ tataþ prabhàtasamaye $ divase 'tha caturda÷e & sametya ràjakartàro % bharataü vàkyam abruvan // Ram_2,73.1 // gato da÷arathaþ svargaü $ yo no gurutaro guruþ & ràmaü pravràjya vai jyeùñhaü % lakùmaõaü ca mahàbalam // Ram_2,73.2 // tvam adya bhava no ràjà $ ràjaputra mahàya÷aþ & saügatyà nàparàdhnoti % ràjyam etad anàyakam // Ram_2,73.3 // àbhiùecanikaü sarvam $ idam àdàya ràghava & pratãkùate tvàü svajanaþ % ÷reõaya÷ ca nçpàtmaja // Ram_2,73.4 // ràjyaü gçhàõa bharata $ pitçpaitàmahaü mahat & abhiùecaya càtmànaü % pàhi càsmàn nararùabha // Ram_2,73.5 // àbhiùecanikaü bhàõóaü $ kçtvà sarvaü pradakùiõam & bharatas taü janaü sarvaü % pratyuvàca dhçtavrataþ // Ram_2,73.6 // jyeùñhasya ràjatà nityam $ ucità hi kulasya naþ & naivaü bhavanto màü vaktum % arhanti ku÷alà janàþ // Ram_2,73.7 // ràmaþ pårvo hi no bhràtà $ bhaviùyati mahãpatiþ & ahaü tv araõye vatsyàmi % varùàõi nava pa¤ca ca // Ram_2,73.8 // yujyatàü mahatã senà $ caturaïgamahàbalà & ànayiùyàmy ahaü jyeùñhaü % bhràtaraü ràghavaü vanàt // Ram_2,73.9 // àbhiùecanikaü caiva $ sarvam etad upaskçtam & puraskçtya gamiùyàmi % ràmahetor vanaü prati // Ram_2,73.10 // tatraiva taü naravyàghram $ abhiùicya puraskçtam & àneùyàmi tu vai ràmaü % havyavàham ivàdhvaràt // Ram_2,73.11 // na sakàmàü kariùyàmi $ svàm imàü màtçgandhinãm & vane vatsyàmy ahaü durge % ràmo ràjà bhaviùyati // Ram_2,73.12 // kriyatàü ÷ilpibhiþ panthàþ $ samàni viùamàõi ca & rakùiõa÷ cànusaüyàntu % pathi durgavicàrakàþ // Ram_2,73.13 // evaü sambhàùamàõaü taü $ ràmahetor nçpàtmajam & pratyuvàca janaþ sarvaþ % ÷rãmadvàkyam anuttamam // Ram_2,73.14 // evaü te bhàùamàõasya $ padmà ÷rãr upatiùñhatàm & yas tvaü jyeùñhe nçpasute % pçthivãü dàtum icchasi // Ram_2,73.15 // anuttamaü tad vacanaü nçpàtmaja $ prabhàùitaü saü÷ravaõe ni÷amya ca & praharùajàs taü prati bàùpabindavo % nipetur àryànananetrasambhavàþ // Ram_2,73.16 // åcus te vacanam idaü ni÷amya hçùñàþ $ sàmàtyàþ sapariùado viyàta÷okàþ & panthànaü naravarabhaktimठjana÷ ca % vyàdiùñas tava vacanàc ca ÷ilpivargaþ // Ram_2,73.17 // _________________________________________________________________ atha bhåmiprade÷aj¤àþ $ såtrakarmavi÷àradàþ & svakarmàbhiratàþ ÷åràþ % khanakà yantrakàs tathà // Ram_2,74.1 // karmàntikàþ sthapatayaþ $ puruùà yantrakovidàþ & tathà vardhakaya÷ caiva % màrgiõo vçkùatakùakàþ // Ram_2,74.2 // kåpakàràþ sudhàkàrà $ vaü÷akarmakçtas tathà & samarthà ye ca draùñàraþ % puratas te pratasthire // Ram_2,74.3 // sa tu harùàt tam udde÷aü $ janaugho vipulaþ prayàn & a÷obhata mahàvegaþ % sàgarasyeva parvaõi // Ram_2,74.4 // te svavàraü samàsthàya $ vartmakarmàõi kovidàþ & karaõair vividhopetaiþ % purastàt sampratasthire // Ram_2,74.5 // latàvallã÷ ca gulmàü÷ ca $ sthàõån a÷mana eva ca & janàs te cakrire màrgaü % chindanto vividhàn drumàn // Ram_2,74.6 // avçkùeùu ca de÷eùu $ kecid vçkùàn aropayan & kecit kuñhàraiù ñaïkai÷ ca % dàtrai÷ chindan kvacit kvacit // Ram_2,74.7 // apare vãraõastambàn $ balino balavattaràþ & vidhamanti sma durgàõi % sthalàni ca tatas tataþ // Ram_2,74.8 // apare 'pårayan kåpàn $ pàüsubhiþ ÷vabhram àyatam & nimnabhàgàüs tathà kecit % samàü÷ cakruþ samantataþ // Ram_2,74.9 // babandhur bandhanãyàü÷ ca $ kùodyàn saücukùudus tadà & bibhidur bhedanãyàü÷ ca % tàüs tàn de÷àn naràs tadà // Ram_2,74.10 // acireõaiva kàlena $ parivàhàn bahådakàn & cakrur bahuvidhàkàràn % sàgarapratimàn bahån \ udapànàn bahuvidhàn # vedikàparimaõóitàn // Ram_2,74.11 // sa sudhàkuññimatalaþ $ prapuùpitamahãruhaþ & mattodghuùñadvijagaõaþ % patàkàbhir alaükçtaþ // Ram_2,74.12 // candanodakasaüsikto $ nànàkusumabhåùitaþ & bahv a÷obhata senàyàþ % panthàþ svargapathopamaþ // Ram_2,74.13 // àj¤àpyàtha yathàj¤apti $ yuktàs te 'dhikçtà naràþ & ramaõãyeùu de÷eùu % bahusvàduphaleùu ca // Ram_2,74.14 // yo nive÷as tv abhipreto $ bharatasya mahàtmanaþ & bhåyas taü ÷obhayàmàsur % bhåùàbhir bhåùaõopamam // Ram_2,74.15 // nakùatreùu pra÷asteùu $ muhårteùu ca tadvidaþ & nive÷aü sthàpayàmàsur % bharatasya mahàtmanaþ // Ram_2,74.16 // bahupàüsucayà÷ càpi $ parikhàparivàritàþ & tatrendrakãlapratimàþ % pratolãvara÷obhitàþ // Ram_2,74.17 // pràsàdamàlàsaüyuktàþ $ saudhapràkàrasaüvçtàþ & patàkà÷obhitàþ sarve % sunirmitamahàpathàþ // Ram_2,74.18 // visarpadbhir ivàkà÷e $ viñaïkàgravimànakaiþ & samucchritair nive÷às te % babhuþ ÷akrapuropamàþ // Ram_2,74.19 // jàhnavãü tu samàsàdya $ vividhadrumakànanàm & ÷ãtalàmalapànãyàü % mahàmãnasamàkulàm // Ram_2,74.20 // sacandratàràgaõamaõóitaü yathà $ nabhaþ kùapàyàm amalaü viràjate & narendramàrgaþ sa tathà vyaràjata % krameõa ramyaþ ÷ubha÷ilpinirmitaþ // Ram_2,74.21 // _________________________________________________________________ tato nàndãmukhãü ràtriü $ bharataü såtamàgadhàþ & tuùñuvur vàgvi÷eùaj¤àþ % stavair maïgalasaühitaiþ // Ram_2,75.1 // suvarõakoõàbhihataþ $ pràõadad yàmadundubhiþ & dadhmuþ ÷aïkhàü÷ ca ÷ata÷o % vàdyàü÷ coccàvacasvaràn // Ram_2,75.2 // sa tåryaghoùaþ sumahàn $ divam àpårayann iva & bharataü ÷okasaütaptaü % bhåyaþ ÷okair arandhrayat // Ram_2,75.3 // tataþ prabuddho bharatas $ taü ghoùaü saünivartya ca & nàhaü ràjeti càpy uktvà % ÷atrughnam idam abravãt // Ram_2,75.4 // pa÷ya ÷atrughna kaikeyyà $ lokasyàpakçtaü mahat & visçjya mayi duþkhàni % ràjà da÷aratho gataþ // Ram_2,75.5 // tasyaiùà dharmaràjasya $ dharmamålà mahàtmanaþ & paribhramati ràja÷rãr % naur ivàkarõikà jale // Ram_2,75.6 // ity evaü bharataü prekùya $ vilapantaü vicetanam & kçpaõaü ruruduþ sarvàþ % sasvaraü yoùitas tadà // Ram_2,75.7 // tathà tasmin vilapati $ vasiùñho ràjadharmavit & sabhàm ikùvàkunàthasya % pravive÷a mahàya÷àþ // Ram_2,75.8 // ÷àtakumbhamayãü ramyàü $ maõiratnasamàkulàm & sudharmàm iva dharmàtmà % sagaõaþ pratyapadyata // Ram_2,75.9 // sa kà¤canamayaü pãñhaü $ paràrdhyàstaraõàvçtam & adhyàsta sarvavedaj¤o % dåtàn anu÷a÷àsa ca // Ram_2,75.10 // bràhmaõàn kùatriyàn yodhàn $ amàtyàn gaõavallabhàn & kùipram ànayatàvyagràþ % kçtyam àtyayikaü hi naþ // Ram_2,75.11 // tato halahalà÷abdo $ mahàn samudapadyata & rathair a÷vair gajai÷ càpi % janànàm upagacchatàm // Ram_2,75.12 // tato bharatam àyàntaü $ ÷atakratum ivàmaràþ & pratyanandan prakçtayo % yathà da÷arathaü tathà // Ram_2,75.13 // hrada iva timinàgasaüvçtaþ $ stimitajalo maõi÷aïkha÷arkaraþ & da÷arathasuta÷obhità sabhà % sada÷aratheva babhau yathà purà // Ram_2,75.14 // _________________________________________________________________ tàm àryagaõasampårõàü $ bharataþ pragrahàü sabhàm & dadar÷a buddhisampannaþ % pårõacandràü ni÷àm iva // Ram_2,76.1 // àsanàni yathànyàyam $ àryàõàü vi÷atàü tadà & adç÷yata ghanàpàye % pårõacandreva ÷arvarã // Ram_2,76.2 // ràj¤as tu prakçtãþ sarvàþ $ samagràþ prekùya dharmavit & idaü purohito vàkyaü % bharataü mçdu càbravãt // Ram_2,76.3 // tàta ràjà da÷arathaþ $ svargato dharmam àcaran & dhanadhànyavatãü sphãtàü % pradàya pçthivãü tava // Ram_2,76.4 // ràmas tathà satyadhçtiþ $ satàü dharmam anusmaran & nàjahàt pitur àde÷aü % ÷a÷ã jyotsnàm ivoditaþ // Ram_2,76.5 // pitrà bhràtrà ca te dattaü $ ràjyaü nihatakaõñakam & tad bhuïkùva muditàmàtyaþ % kùipram evàbhiùecaya // Ram_2,76.6 // udãcyà÷ ca pratãcyà÷ ca $ dàkùiõàtyà÷ ca kevalàþ & koñyàparàntàþ sàmudrà % ratnàny abhiharantu te // Ram_2,76.7 // tac chrutvà bharato vàkyaü $ ÷okenàbhipariplutaþ & jagàma manasà ràmaü % dharmaj¤o dharmakàïkùayà // Ram_2,76.8 // sa bàùpakalayà vàcà $ kalahaüsasvaro yuvà & vilalàpa sabhàmadhye % jagarhe ca purohitam // Ram_2,76.9 // caritabrahmacaryasya $ vidyà snàtasya dhãmataþ & dharme prayatamànasya % ko ràjyaü madvidho haret // Ram_2,76.10 // kathaü da÷arathàj jàto $ bhaved ràjyàpahàrakaþ & ràjyaü càhaü ca ràmasya % dharmaü vaktum ihàrhasi // Ram_2,76.11 // jyeùñhaþ ÷reùñha÷ ca dharmàtmà $ dilãpanahuùopamaþ & labdhum arhati kàkutstho % ràjyaü da÷aratho yathà // Ram_2,76.12 // anàryajuùñam asvargyaü $ kuryàü pàpam ahaü yadi & ikùvàkåõàm ahaü loke % bhaveyaü kulapàüsanaþ // Ram_2,76.13 // yaddhi màtrà kçtaü pàpaü $ nàhaü tad abhirocaye & ihastho vanadurgasthaü % namasyàmi kçtà¤jaliþ // Ram_2,76.14 // ràmam evànugacchàmi $ sa ràjà dvipadàü varaþ & trayàõàm api lokànàü % ràghavo ràjyam arhati // Ram_2,76.15 // tad vàkyaü dharmasaüyuktaü $ ÷rutvà sarve sabhàsadaþ & harùàn mumucur a÷råõi % ràme nihitacetasaþ // Ram_2,76.16 // yadi tv àryaü na ÷akùyàmi $ vinivartayituü vanàt & vane tatraiva vatsyàmi % yathàryo lakùmaõas tathà // Ram_2,76.17 // sarvopàyaü tu vartiùye $ vinivartayituü balàt & samakùam àryami÷ràõàü % sàdhånàü guõavartinàm // Ram_2,76.18 // evam uktvà tu dharmàtmà $ bharato bhràtçvatsalaþ & samãpastham uvàcedaü % sumantraü mantrakovidam // Ram_2,76.19 // tårõam utthàya gaccha tvaü $ sumantra mama ÷àsanàt & yàtràm àj¤àpaya kùipraü % balaü caiva samànaya // Ram_2,76.20 // evam uktaþ sumantras tu $ bharatena mahàtmanà & prahçùñaþ so 'di÷at sarvaü % yathà saüdiùñam iùñavat // Ram_2,76.21 // tàþ prahçùñàþ prakçtayo $ balàdhyakùà balasya ca & ÷rutvà yàtràü samàj¤aptàü % ràghavasya nivartane // Ram_2,76.22 // tato yodhàïganàþ sarvà $ bhartén sarvàn gçhe gçhe & yàtràgamanam àj¤àya % tvarayanti sma harùitàþ // Ram_2,76.23 // te hayair gorathaiþ ÷ãghraiþ $ syandanai÷ ca manojavaiþ & saha yodhair balàdhyakùà % balaü sarvam acodayan // Ram_2,76.24 // sajjaü tu tad balaü dçùñvà $ bharato gurusaünidhau & rathaü me tvarayasveti % sumantraü pàr÷vato 'bravãt // Ram_2,76.25 // bharatasya tu tasyàj¤àü $ pratigçhya praharùitaþ & rathaü gçhãtvà prayayau % yuktaü paramavàjibhiþ // Ram_2,76.26 // sa ràghavaþ satyadhçtiþ pratàpavàn $ bruvan suyuktaü dçóhasatyavikramaþ & guruü mahàraõyagataü ya÷asvinaü % prasàdayiùyan bharato 'bravãt tadà // Ram_2,76.27 // tårõaü samutthàya sumantra gaccha $ balasya yogàya balapradhànàn & ànetum icchàmi hi taü vanasthaü % prasàdya ràmaü jagato hitàya // Ram_2,76.28 // sa såtaputro bharatena samyag $ àj¤àpitaþ saüparipårõakàmaþ & ÷a÷àsa sarvàn prakçtipradhànàn % balasya mukhyàü÷ ca suhçjjanaü ca // Ram_2,76.29 // tataþ samutthàya kule kule te $ ràjanyavai÷yà vçùalà÷ ca vipràþ & ayåyujann uùñrarathàn kharàü÷ ca % nàgàn hayàü÷ caiva kulaprasåtàn // Ram_2,76.30 // _________________________________________________________________ tataþ samutthitaþ kàlyam $ àsthàya syandanottamam & prayayau bharataþ ÷ãghraü % ràmadar÷anakàïkùayà // Ram_2,77.1 // agrataþ prayayus tasya $ sarve mantripurodhasaþ & adhiruhya hayair yuktàn % rathàn såryarathopamàn // Ram_2,77.2 // navanàgasahasràõi $ kalpitàni yathàvidhi & anvayur bharataü yàntam % ikùvàkukulanandanam // Ram_2,77.3 // ùaùñhã rathasahasràõi $ dhanvino vividhàyudhàþ & anvayur bharataü yàntaü % ràjaputraü ya÷asvinam // Ram_2,77.4 // ÷ataü sahasràõy a÷vànàü $ samàråóhàni ràghavam & anvayur bharataü yàntaü % ràjaputraü ya÷asvinam // Ram_2,77.5 // kaikeyã ca sumitrà ca $ kausalyà ca ya÷asvinã & ràmànayanasaühçùñà % yayur yànena bhàsvatà // Ram_2,77.6 // prayàtà÷ càryasaüghàtà $ ràmaü draùñuü salakùmaõam & tasyaiva ca kathà÷ citràþ % kurvàõà hçùñamànasàþ // Ram_2,77.7 // megha÷yàmaü mahàbàhuü $ sthirasattvaü dçóhavratam & kadà drakùyàmahe ràmaü % jagataþ ÷okanà÷anam // Ram_2,77.8 // dçùña eva hi naþ ÷okam $ apaneùyati ràghavaþ & tamaþ sarvasya lokasya % samudyann iva bhàskaraþ // Ram_2,77.9 // ity evaü kathayantas te $ samprahçùñàþ kathàþ ÷ubhàþ & pariùvajànà÷ cànyonyaü % yayur nàgarikàs tadà // Ram_2,77.10 // ye ca tatràpare sarve $ saümatà ye ca naigamàþ & ràmaü prati yayur hçùñàþ % sarvàþ prakçtayas tadà // Ram_2,77.11 // maõikàrà÷ ca ye kecit $ kumbhakàrà÷ ca ÷obhanàþ & såtrakarmakçta÷ caiva % ye ca ÷astropajãvinaþ // Ram_2,77.12 // màyårakàþ kràkacikà $ rocakà vedhakàs tathà & dantakàràþ sudhàkàràs % tathà gandhopajãvinaþ // Ram_2,77.13 // suvarõakàràþ prakhyàtàs $ tathà kambaladhàvakàþ & snàpakàcchàdakà vaidyà % dhåpakàþ ÷auõóikàs tathà // Ram_2,77.14 // rajakàs tunnavàyà÷ ca $ gràmaghoùamahattaràþ & ÷ailåùà÷ ca saha strãbhir % yànti kaivartakàs tathà // Ram_2,77.15 // samàhità vedavido $ bràhmaõà vçttasaümatàþ & gorathair bharataü yàntam % anujagmuþ sahasra÷aþ // Ram_2,77.16 // suveùàþ ÷uddhavasanàs $ tàmramçùñànulepanàþ & sarve te vividhair yànaiþ % ÷anair bharatam anvayuþ // Ram_2,77.17 // prahçùñamudità senà $ sànvayàt kaikayãsutam & vyavàtiùñhata sà senà % bharatasyànuyàyinã // Ram_2,77.18 // nirãkùyànugatàü senàü $ tàü ca gaïgàü ÷ivodakàm & bharataþ sacivàn sarvàn % abravãd vàkyakovidaþ // Ram_2,77.19 // nive÷ayata me sainyam $ abhipràyeõa sarva÷aþ & vi÷ràntàþ pratariùyàmaþ % ÷va idànãü mahànadãm // Ram_2,77.20 // dàtuü ca tàvad icchàmi $ svar gatasya mahãpateþ & aurdhvadehanimittàrtham % avatãryodakaü nadãm // Ram_2,77.21 // tasyaivaü bruvato 'màtyàs $ tathety uktvà samàhitàþ & nyave÷ayaüs tàü÷ chandena % svena svena pçthakpçthak // Ram_2,77.22 // nive÷ya gaïgàm anu tàü mahànadãü $ camåü vidhànaiþ paribarha÷obhinãm & uvàsa ràmasya tadà mahàtmano % vicintayàno bharato nivartanam // Ram_2,77.23 // _________________________________________________________________ tato niviùñàü dhvajinãü $ gaïgàm anvà÷ritàü nadãm & niùàdaràjo dçùñvaiva % j¤àtãn saütvarito 'bravãt // Ram_2,78.1 // mahatãyam ataþ senà $ sàgaràbhà pradç÷yate & nàsyàntam avagacchàmi % manasàpi vicintayan // Ram_2,78.2 // sa eùa hi mahàkàyaþ $ kovidàradhvajo rathe & bandhayiùyati và dà÷àn % atha vàsmàn vadhiùyati // Ram_2,78.3 // atha dà÷arathiü ràmaü $ pitrà ràjyàd vivàsitam & bharataþ kaikeyãputro % hantuü samadhigacchati // Ram_2,78.4 // bhartà caiva sakhà caiva $ ràmo dà÷arathir mama & tasyàrthakàmàþ saünaddhà % gaïgànåpe 'tra tiùñhata // Ram_2,78.5 // tiùñhantu sarvadà÷à÷ ca $ gaïgàm anvà÷rità nadãm & balayuktà nadãrakùà % màüsamålaphalà÷anàþ // Ram_2,78.6 // nàvàü ÷atànàü pa¤cànàü $ kaivartànàü ÷ataü ÷atam & saünaddhànàü tathà yånàü % tiùñhantv ity abhyacodayat // Ram_2,78.7 // yadà tuùñas tu bharato $ ràmasyeha bhaviùyati & seyaü svastimayã senà % gaïgàm adya tariùyati // Ram_2,78.8 // ity uktvopàyanaü gçhya $ matsyamàüsamadhåni ca & abhicakràma bharataü % niùàdàdhipatir guhaþ // Ram_2,78.9 // tam àyàntaü tu samprekùya $ såtaputraþ pratàpavàn & bharatàyàcacakùe 'tha % vinayaj¤o vinãtavat // Ram_2,78.10 // eùa j¤àtisahasreõa $ sthapatiþ parivàritaþ & ku÷alo daõóakàraõye % vçddho bhràtu÷ ca te sakhà // Ram_2,78.11 // tasmàt pa÷yatu kàkutstha $ tvàü niùàdàdhipo guhaþ & asaü÷ayaü vijànãte % yatra tau ràmalakùmaõau // Ram_2,78.12 // etat tu vacanaü ÷rutvà $ sumantràd bharataþ ÷ubham & uvàca vacanaü ÷ãghraü % guhaþ pa÷yatu màm iti // Ram_2,78.13 // labdhvàbhyanuj¤àü saühçùño $ j¤àtibhiþ parivàritaþ & àgamya bharataü prahvo % guho vacanam abravãt // Ram_2,78.14 // niùkuña÷ caiva de÷o 'yaü $ va¤cità÷ càpi te vayam & nivedayàmas te sarve % svake dà÷akule vasa // Ram_2,78.15 // asti målaü phalaü caiva $ niùàdaiþ samupàhçtam & àrdraü ca màüsaü ÷uùkaü ca % vanyaü coccàvacaü mahat // Ram_2,78.16 // à÷aüse svà÷ità senà $ vatsyatãmàü vibhàvarãm & arcito vividhaiþ kàmaiþ % ÷vaþ sasainyo gamiùyasi // Ram_2,78.17 // _________________________________________________________________ evam uktas tu bharato $ niùàdàdhipatiü guham & pratyuvàca mahàpràj¤o % vàkyaü hetvarthasaühitam // Ram_2,79.1 // årjitaþ khalu te kàmaþ $ kçto mama guroþ sakhe & yo me tvam ãdç÷ãü senàm % eko 'bhyarcitum icchasi // Ram_2,79.2 // ity uktvà tu mahàtejà $ guhaü vacanam uttamam & abravãd bharataþ ÷rãmàn % niùàdàdhipatiü punaþ // Ram_2,79.3 // katareõa gamiùyàmi $ bharadvàjà÷ramaü guha & gahano 'yaü bhç÷aü de÷o % gaïgànåpo duratyayaþ // Ram_2,79.4 // tasya tadvacanaü ÷rutvà $ ràjaputrasya dhãmataþ & abravãt prà¤jalir vàkyaü % guho gahanagocaraþ // Ram_2,79.5 // dà÷às tv anugamiùyanti $ dhanvinaþ susamàhitàþ & ahaü cànugamiùyàmi % ràjaputra mahàya÷aþ // Ram_2,79.6 // kaccin na duùño vrajasi $ ràmasyàkliùñakarmaõaþ & iyaü te mahatã senà % ÷aïkàü janayatãva me // Ram_2,79.7 // tam evam abhibhàùantam $ àkà÷a iva nirmalaþ & bharataþ ÷lakùõayà vàcà % guhaü vacanam abravãt // Ram_2,79.8 // mà bhåt sa kàlo yat kaùñaü $ na màü ÷aïkitum arhasi & ràghavaþ sa hi me bhràtà % jyeùñhaþ pitçsamo mama // Ram_2,79.9 // taü nivartayituü yàmi $ kàkutsthaü vanavàsinam & buddhir anyà na te kàryà % guha satyaü bravãmi te // Ram_2,79.10 // sa tu saühçùñavadanaþ $ ÷rutvà bharatabhàùitam & punar evàbravãd vàkyaü % bharataü prati harùitaþ // Ram_2,79.11 // dhanyas tvaü na tvayà tulyaü $ pa÷yàmi jagatãtale & ayatnàd àgataü ràjyaü % yas tvaü tyaktum ihecchasi // Ram_2,79.12 // ÷à÷vatã khalu te kãrtir $ lokàn anucariùyati & yas tvaü kçcchragataü ràmaü % pratyànayitum icchasi // Ram_2,79.13 // evaü sambhàùamàõasya $ guhasya bharataü tadà & babhau naùñaprabhaþ såryo % rajanã càbhyavartata // Ram_2,79.14 // saünive÷ya sa tàü senàü $ guhena paritoùitaþ & ÷atrughnena saha ÷rãmठ% ÷ayanaü punar àgamat // Ram_2,79.15 // ràmacintàmayaþ ÷oko $ bharatasya mahàtmanaþ & upasthito hy anarhasya % dharmaprekùasya tàdç÷aþ // Ram_2,79.16 // antardàhena dahanaþ $ saütàpayati ràghavam & vanadàhàbhisaütaptaü % gåóho 'gnir iva pàdapam // Ram_2,79.17 // prasrutaþ sarvagàtrebhyaþ $ svedaþ ÷okàgnisambhavaþ & yathà såryàü÷usaütapto % himavàn prasruto himam // Ram_2,79.18 // dhyànanirdara÷ailena $ viniþ÷vasitadhàtunà & dainyapàdapasaüghena % ÷okàyàsàdhi÷çïgiõà // Ram_2,79.19 // pramohànantasattvena $ saütàpauùadhiveõunà & àkrànto duþkha÷ailena % mahatà kaikayãsutaþ // Ram_2,79.20 // guhena sàrdhaü bharataþ samàgato $ mahànubhàvaþ sajanaþ samàhitaþ & sudurmanàs taü bharataü tadà punar % guhaþ samà÷vàsayad agrajaü prati // Ram_2,79.21 // _________________________________________________________________ àcacakùe 'tha sadbhàvaü $ lakùmaõasya mahàtmanaþ & bharatàyàprameyàya % guho gahanagocaraþ // Ram_2,80.1 // taü jàgrataü guõair yuktaü $ varacàpeùudhàriõam & bhràtçguptyartham atyantam % ahaü lakùmaõam abruvam // Ram_2,80.2 // iyaü tàta sukhà ÷ayyà $ tvadartham upakalpità & pratyà÷vasihi ÷eùvàsyàü % sukhaü ràghavanandana // Ram_2,80.3 // ucito 'yaü janaþ sarvo $ duþkhànàü tvaü sukhocitaþ & dharmàtmaüs tasya guptyarthaü % jàgariùyàmahe vayam // Ram_2,80.4 // na hi ràmàt priyataro $ mamàsti bhuvi ka÷cana & motsuko bhår bravãmy etad % apy asatyaü tavàgrataþ // Ram_2,80.5 // asya prasàdàd à÷aüse $ loke 'smin sumahad ya÷aþ & dharmàvàptiü ca vipulàm % arthàvàptiü ca kevalàm // Ram_2,80.6 // so 'haü priyasakhaü ràmaü $ ÷ayànaü saha sãtayà & rakùiùyàmi dhanuùpàõiþ % sarvaiþ svair j¤àtibhiþ saha // Ram_2,80.7 // na hi me 'viditaü kiücid $ vane 'smiü÷ carataþ sadà & caturaïgaü hy api balaü % prasahema vayaü yudhi // Ram_2,80.8 // evam asmàbhir uktena $ lakùmaõena mahàtmanà & anunãtà vayaü sarve % dharmam evànupa÷yatà // Ram_2,80.9 // kathaü dà÷arathau bhåmau $ ÷ayàne saha sãtayà & ÷akyà nidrà mayà labdhuü % jãvitaü và sukhàni và // Ram_2,80.10 // yo na devàsuraiþ sarvaiþ $ ÷akyaþ prasahituü yudhi & taü pa÷ya guha saüviùñaü % tçõeùu saha sãtayà // Ram_2,80.11 // mahatà tapasà labdho $ vividhai÷ ca pari÷ramaiþ & eko da÷arathasyaiùa % putraþ sadç÷alakùaõaþ // Ram_2,80.12 // asmin pravràjite ràjà $ na ciraü vartayiùyati & vidhavà medinã nånaü % kùipram eva bhaviùyati // Ram_2,80.13 // vinadya sumahànàdaü $ ÷rameõoparatàþ striyaþ & nirghoùoparataü nånam % adya ràjanive÷anam // Ram_2,80.14 // kausalyà caiva ràjà ca $ tathaiva jananã mama & nà÷aüse yadi te sarve % jãveyuþ ÷arvarãm imàm // Ram_2,80.15 // jãved api hi me màtà $ ÷atrughnasyànvavekùayà & duþkhità yà tu kausalyà % vãrasår vina÷iùyati // Ram_2,80.16 // atikràntam atikràntam $ anavàpya manoratham & ràjye ràmam anikùipya % pità me vina÷iùyati // Ram_2,80.17 // siddhàrthàþ pitaraü vçttaü $ tasmin kàle hy upasthite & pretakàryeùu sarveùu % saüskariùyanti bhåmipam // Ram_2,80.18 // ramyacatvarasaüsthànàü $ suvibhaktamahàpathàm & harmyapràsàdasampannàü % sarvaratnavibhåùitàm // Ram_2,80.19 // gajà÷varathasambàdhàü $ tåryanàdavinàditàm & sarvakalyàõasampårõàü % hçùñapuùñajanàkulàm // Ram_2,80.20 // àràmodyànasampårõàü $ samàjotsava÷àlinãm & sukhità vicariùyanti % ràjadhànãü pitur mama // Ram_2,80.21 // api satyapratij¤ena $ sàrdhaü ku÷alinà vayam & nivçtte samaye hy asmin % sukhitàþ pravi÷emahi // Ram_2,80.22 // paridevayamànasya $ tasyaivaü sumahàtmanaþ & tiùñhato ràjaputrasya % ÷arvarã sàtyavartata // Ram_2,80.23 // prabhàte vimale sårye $ kàrayitvà jañà ubhau & asmin bhàgãrathãtãre % sukhaü saütàritau mayà // Ram_2,80.24 // jañàdharau tau drumacãravàsasau $ mahàbalau ku¤jarayåthapopamau & vareùucàpàsidharau paraütapau % vyavekùamàõau saha sãtayà gatau // Ram_2,80.25 // _________________________________________________________________ guhasya vacanaü ÷rutvà $ bharato bhç÷am apriyam & dhyànaü jagàma tatraiva % yatra tac chrutam apriyam // Ram_2,81.1 // sukumàro mahàsattvaþ $ siühaskandho mahàbhujaþ & puõóarãkavi÷àlàkùas % taruõaþ priyadar÷anaþ // Ram_2,81.2 // pratyà÷vasya muhårtaü tu $ kàlaü paramadurmanàþ & papàta sahasà totrair % hçdi viddha iva dvipaþ // Ram_2,81.3 // tadavasthaü tu bharataü $ ÷atrughno 'nantarasthitaþ & pariùvajya rurodoccair % visaüj¤aþ ÷okakar÷itaþ // Ram_2,81.4 // tataþ sarvàþ samàpetur $ màtaro bharatasya tàþ & upavàsakç÷à dãnà % bhartçvyasanakar÷itàþ // Ram_2,81.5 // tà÷ ca taü patitaü bhåmau $ rudantyaþ paryavàrayan & kausalyà tv anusçtyainaü % durmanàþ pariùasvaje // Ram_2,81.6 // vatsalà svaü yathà vatsam $ upagåhya tapasvinã & paripapraccha bharataü % rudantã ÷okalàlasà // Ram_2,81.7 // putra vyàdhir na te kaccic $ charãraü paribàdhate & adya ràjakulasyàsya % tvadadhãnaü hi jãvitam // Ram_2,81.8 // tvàü dçùñvà putra jãvàmi $ ràme sabhràtçke gate & vçtte da÷arathe ràj¤i % nàtha ekas tvam adya naþ // Ram_2,81.9 // kaccin na lakùmaõe putra $ ÷rutaü te kiücid apriyam & putra và hy ekaputràyàþ % sahabhàrye vanaü gate // Ram_2,81.10 // sa muhårtaü samà÷vasya $ rudann eva mahàya÷àþ & kausalyàü parisàntvyedaü % guhaü vacanam abravãt // Ram_2,81.11 // bhràtà me kvàvasad ràtriü $ kva sãtà kva ca lakùmaõaþ & asvapac chayane kasmin % kiü bhuktvà guha ÷aüsa me // Ram_2,81.12 // so 'bravãd bharataü pçùño $ niùàdàdhipatir guhaþ & yadvidhaü pratipede ca % ràme priyahite 'tithau // Ram_2,81.13 // annam uccàvacaü bhakùàþ $ phalàni vividhàni ca & ràmàyàbhyavahàràrthaü % bahu copahçtaü mayà // Ram_2,81.14 // tat sarvaü pratyanuj¤àsãd $ ràmaþ satyaparàkramaþ & na hi tat pratyagçhõàt sa % kùatradharmam anusmaran // Ram_2,81.15 // na hy asmàbhiþ pratigràhyaü $ sakhe deyaü tu sarvadà & iti tena vayaü ràjann % anunãtà mahàtmanà // Ram_2,81.16 // lakùmaõena samànãtaü $ pãtvà vàri mahàya÷àþ & aupavàsyaü tadàkàrùãd % ràghavaþ saha sãtayà // Ram_2,81.17 // tatas tu jala÷eùeõa $ lakùmaõo 'py akarot tadà & vàgyatàs te trayaþ saüdhyàm % upàsata samàhitàþ // Ram_2,81.18 // saumitris tu tataþ pa÷càd $ akarot svàstaraü ÷ubham & svayam ànãya barhãüùi % kùipraü ràghavakàraõàt // Ram_2,81.19 // tasmin samàvi÷ad ràmaþ $ svàstare saha sãtayà & prakùàlya ca tayoþ pàdàv % apacakràma lakùmaõaþ // Ram_2,81.20 // etat tad iïgudãmålam $ idam eva ca tat tçõam & yasmin ràma÷ ca sãtà ca % ràtriü tàü ÷ayitàv ubhau // Ram_2,81.21 // niyamya pçùñhe tu talàïgulitravठ$ ÷araiþ supårõàv iùudhã paraütapaþ & mahad dhanuþ sajyam upohya lakùmaõo % ni÷àm atiùñhat parito 'sya kevalam // Ram_2,81.22 // tatas tv ahaü cottamabàõacàpadhçk $ sthito 'bhavaü tatra sa yatra lakùmaõaþ & atandribhir j¤àtibhir àttakàrmukair % mahendrakalpaü paripàlayaüs tadà // Ram_2,81.23 // _________________________________________________________________ tac chrutvà nipuõaü sarvaü $ bharataþ saha mantribhiþ & iïgudãmålam àgamya % ràma÷ayyàm avekùya tàm // Ram_2,82.1 // abravãj jananãþ sarvà $ iha tena mahàtmanà & ÷arvarã ÷ayità bhåmàv % idam asya vimarditam // Ram_2,82.2 // mahàbhàgakulãnena $ mahàbhàgena dhãmatà & jàto da÷arathenorvyàü % na ràmaþ svaptum arhati // Ram_2,82.3 // ajinottarasaüstãrõe $ varàstaraõasaücaye & ÷ayitvà puruùavyàghraþ % kathaü ÷ete mahãtale // Ram_2,82.4 // pràsàdàgravimàneùu $ valabhãùu ca sarvadà & haimaràjatabhaumeùu % varàstaraõa÷àliùu // Ram_2,82.5 // puùpasaücayacitreùu $ candanàgarugandhiùu & pàõóuràbhraprakà÷eùu % ÷ukasaügharuteùu ca // Ram_2,82.6 // gãtavàditranirghoùair $ varàbharaõaniþsvanaiþ & mçdaïgavara÷abdai÷ ca % satataü pratibodhitaþ // Ram_2,82.7 // bandibhir vanditaþ kàle $ bahubhiþ såtamàgadhaiþ & gàthàbhir anuråpàbhiþ % stutibhi÷ ca paraütapaþ // Ram_2,82.8 // a÷raddheyam idaü loke $ na satyaü pratibhàti mà & muhyate khalu me bhàvaþ % svapno 'yam iti me matiþ // Ram_2,82.9 // na nånaü daivataü kiücit $ kàlena balavattaram & yatra dà÷arathã ràmo % bhåmàv evaü ÷ayãta saþ // Ram_2,82.10 // videharàjasya sutà $ sãtà ca priyadar÷anà & dayità ÷ayità bhåmau % snuùà da÷arathasya ca // Ram_2,82.11 // iyaü ÷ayyà mama bhràtur $ idaü hi parivartitam & sthaõóile kañhine sarvaü % gàtrair vimçditaü tçõam // Ram_2,82.12 // manye sàbharaõà suptà $ sãtàsmi¤ ÷ayane tadà & tatra tatra hi dç÷yante % saktàþ kanakabindavaþ // Ram_2,82.13 // uttarãyam ihàsaktaü $ suvyaktaü sãtayà tadà & tathà hy ete prakà÷ante % saktàþ kau÷eyatantavaþ // Ram_2,82.14 // manye bhartuþ sukhà ÷ayyà $ yena bàlà tapasvinã & sukumàrã satã duþkhaü % na vijànàti maithilã // Ram_2,82.15 // sàrvabhaumakule jàtaþ $ sarvalokasukhàvahaþ & sarvalokapriyas tyaktvà % ràjyaü priyam anuttamam // Ram_2,82.16 // katham indãvara÷yàmo $ raktàkùaþ priyadar÷anaþ & sukhabhàgã ca duþkhàrhaþ % ÷ayito bhuvi ràghavaþ // Ram_2,82.17 // siddhàrthà khalu vaidehã $ patiü yànugatà vanam & vayaü saü÷ayitàþ sarve % hãnàs tena mahàtmanà // Ram_2,82.18 // akarõadhàrà pçthivã $ ÷ånyeva pratibhàti mà & gate da÷arathe svarge % ràme càraõyam à÷rite // Ram_2,82.19 // na ca pràrthayate ka÷cin $ manasàpi vasuüdharàm & vane 'pi vasatas tasya % bàhuvãryàbhirakùitàm // Ram_2,82.20 // ÷ånyasaüvaraõàrakùàm $ ayantritahayadvipàm & apàvçtapuradvàràü % ràjadhànãm arakùitàm // Ram_2,82.21 // aprahçùñabalàü nyånàü $ viùamasthàm anàvçtàm & ÷atravo nàbhimanyante % bhakùàn viùakçtàn iva // Ram_2,82.22 // adya prabhçti bhåmau tu $ ÷ayiùye 'haü tçõeùu và & phalamålà÷ano nityaü % jañàcãràõi dhàrayan // Ram_2,82.23 // tasyàrtham uttaraü kàlaü $ nivatsyàmi sukhaü vane & taü prati÷ravam àmucya % nàsya mithyà bhaviùyati // Ram_2,82.24 // vasantaü bhràtur arthàya $ ÷atrughno mànuvatsyati & lakùmaõena saha tv àryo % ayodhyàü pàlayiùyati // Ram_2,82.25 // abhiùekùyanti kàkutstham $ ayodhyàyàü dvijàtayaþ & api me devatàþ kuryur % imaü satyaü manoratham // Ram_2,82.26 // prasàdyamànaþ ÷irasà mayà svayaü $ bahuprakàraü yadi na prapatsyate & tato 'nuvatsyàmi ciràya ràghavaü % vane vasan nàrhati màm upekùitum // Ram_2,82.27 // _________________________________________________________________ vyuùya ràtriü tu tatraiva $ gaïgàkåle sa ràghavaþ & bharataþ kàlyam utthàya % ÷atrughnam idam abravãt // Ram_2,83.1 // ÷atrughottiùñha kiü ÷eùe $ niùàdàdhipatiü guham & ÷ãghram ànaya bhadraü te % tàrayiùyati vàhinãm // Ram_2,83.2 // jàgarmi nàhaü svapimi $ tathaivàryaü vicintayan & ity evam abravãd bhràtrà % ÷atrughno 'pi pracoditaþ // Ram_2,83.3 // iti saüvadator evam $ anyonyaü narasiühayoþ & àgamya prà¤jaliþ kàle % guho bharatam abravãt // Ram_2,83.4 // kaccit sukhaü nadãtãre $ 'vàtsãþ kàkutstha ÷arvarãm & kaccic ca saha sainyasya % tava sarvam anàmayam // Ram_2,83.5 // guhasya tat tu vacanaü $ ÷rutvà snehàd udãritam & ràmasyànuva÷o vàkyaü % bharato 'pãdam abravãt // Ram_2,83.6 // sukhà naþ ÷arvarã ràjan $ påjità÷ càpi te vayam & gaïgàü tu naubhir bahvãbhir % dà÷àþ saütàrayantu naþ // Ram_2,83.7 // tato guhaþ saütvaritaþ $ ÷rutvà bharata÷àsanam & pratipravi÷ya nagaraü % taü j¤àtijanam abravãt // Ram_2,83.8 // uttiùñhata prabudhyadhvaü $ bhadram astu hi vaþ sadà & nàvaþ samanukarùadhvaü % tàrayiùyàma vàhinãm // Ram_2,83.9 // te tathoktàþ samutthàya $ tvarità ràja÷àsanàt & pa¤ca nàvàü ÷atàny eva % samàninyuþ samantataþ // Ram_2,83.10 // anyàþ svastikavij¤eyà $ mahàghaõñàdharà varàþ & ÷obhamànàþ patàkinyo % yuktavàtàþ susaühatàþ // Ram_2,83.11 // tataþ svastikavij¤eyàü $ pàõóukambalasaüvçtàm & sanandighoùàü kalyàõãü % guho nàvam upàharat // Ram_2,83.12 // tàm àruroha bharataþ $ ÷atrughna÷ ca mahàbalaþ & kausalyà ca sumitrà ca % yà÷ cànyà ràjayoùitaþ // Ram_2,83.13 // purohita÷ ca tat pårvaü $ gurave bràhmaõà÷ ca ye & anantaraü ràjadàràs % tathaiva ÷akañàpaõàþ // Ram_2,83.14 // àvàsam àdãpayatàü $ tãrthaü càpy avagàhatàm & bhàõóàni càdadànànàü % ghoùas tridivam aspç÷at // Ram_2,83.15 // patàkinyas tu tà nàvaþ $ svayaü dà÷air adhiùñhitàþ & vahantyo janam àråóhaü % tadà saüpetur à÷ugàþ // Ram_2,83.16 // nàrãõàm abhipårõàs tu $ kà÷cit kà÷cit tu vàjinàm & ka÷cit tatra vahanti sma % yànayugyaü mahàdhanam // Ram_2,83.17 // tàþ sma gatvà paraü tãram $ avaropya ca taü janam & nivçttàþ kàõóacitràõi % kriyante dà÷abandhubhiþ // Ram_2,83.18 // savaijayantàs tu gajà $ gajàrohaiþ pracoditàþ & tarantaþ sma prakà÷ante % sadhvajà iva parvatàþ // Ram_2,83.19 // nàva÷ càruruhus tv anye $ plavais terus tathàpare & anye kumbhaghañais terur % anye teru÷ ca bàhubhiþ // Ram_2,83.20 // sà puõyà dhvajinã gaïgàü $ dà÷aiþ saütàrità svayam & maitre muhårte prayayau % prayàgavanam uttamam // Ram_2,83.21 // à÷vàsayitvà ca camåü mahàtmà $ nive÷ayitvà ca yathopajoùam & draùñuü bharadvàjam çùipravaryam % çtvigvçtaþ san bharataþ pratasthe // Ram_2,83.22 // _________________________________________________________________ bharadvàjà÷ramaü dçùñvà $ kro÷àd eva nararùabhaþ & balaü sarvam avasthàpya % jagàma saha mantribhiþ // Ram_2,84.1 // padbhyàm eva hi dharmaj¤o $ nyasta÷astraparicchadaþ & vasàno vàsasã kùaume % purodhàya purohitam // Ram_2,84.2 // tataþ saüdar÷ane tasya $ bharadvàjasya ràghavaþ & mantriõas tàn avasthàpya % jagàmànu purohitam // Ram_2,84.3 // vasiùñham atha dçùñvaiva $ bharadvàjo mahàtapàþ & saücacàlàsanàt tårõaü % ÷iùyàn arghyam iti bruvan // Ram_2,84.4 // samàgamya vasiùñhena $ bharatenàbhivàditaþ & abudhyata mahàtejàþ % sutaü da÷arathasya tam // Ram_2,84.5 // tàbhyàm arghyaü ca pàdyaü ca $ dattvà pa÷càt phalàni ca & ànupårvyàc ca dharmaj¤aþ % papraccha ku÷alaü kule // Ram_2,84.6 // ayodhyàyàü bale ko÷e $ mitreùv api ca mantriùu & jànan da÷arathaü vçttaü % na ràjànam udàharat // Ram_2,84.7 // vasiùñho bharata÷ cainaü $ papracchatur anàmayam & ÷arãre 'gniùu vçkùeùu % ÷iùyeùu mçgapakùiùu // Ram_2,84.8 // tatheti ca pratij¤àya $ bharadvàjo mahàtapàþ & bharataü pratyuvàcedaü % ràghavasnehabandhanàt // Ram_2,84.9 // kim ihàgamane kàryaü $ tava ràjyaü pra÷àsataþ & etad àcakùva me sarvaü % na hi me ÷udhyate manaþ // Ram_2,84.10 // suùuve yamamitraghnaü $ kausalyànandavardhanam & bhràtrà saha sabhàryo ya÷ % ciraü pravràjito vanam // Ram_2,84.11 // niyuktaþ strãniyuktena $ pitrà yo 'sau mahàya÷àþ & vanavàsã bhavetãha % samàþ kila caturda÷a // Ram_2,84.12 // kaccin na tasyàpàpasya $ pàpaü kartum ihecchasi & akaõñakaü bhoktumanà % ràjyaü tasyànujasya ca // Ram_2,84.13 // evam ukto bharadvàjaü $ bharataþ pratyuvàca ha & parya÷runayano duþkhàd % vàcà saüsajjamànayà // Ram_2,84.14 // hato 'smi yadi màm evaü $ bhagavàn api manyate & matto na doùam à÷aïker % naivaü màm anu÷àdhi hi // Ram_2,84.15 // na caitad iùñaü màtà me $ yad avocan madantare & nàham etena tuùña÷ ca % na tad vacanam àdade // Ram_2,84.16 // ahaü tu taü naravyàghram $ upayàtaþ prasàdakaþ & pratinetum ayodhyàü ca % pàdau tasyàbhivanditum // Ram_2,84.17 // tvaü màm evaü gataü matvà $ prasàdaü kartum arhasi & ÷aüsa me bhagavan ràmaþ % kva samprati mahãpatiþ // Ram_2,84.18 // uvàca taü bharadvàjaþ $ prasàdàd bharataü vacaþ & tvayy etat puruùavyàghra % yuktaü ràghavavaü÷aje \ guruvçttir dama÷ caiva # sàdhånàü cànuyàyità // Ram_2,84.19 // jàne caitan manaþsthaü te $ dçóhãkaraõam astv iti & apçcchaü tvàü tavàtyarthaü % kãrtiü samabhivardhayan // Ram_2,84.20 // asau vasati te bhràtà $ citrakåñe mahàgirau & ÷vas tu gantàsi taü de÷aü % vasàdya saha mantribhiþ \ etaü me kuru supràj¤a # kàmaü kàmàrthakovida // Ram_2,84.21 // tatas tathety evam udàradar÷anaþ $ pratãtaråpo bharato 'bravãd vacaþ & cakàra buddhiü ca tadà mahà÷rame % ni÷ànivàsàya naràdhipàtmajaþ // Ram_2,84.22 // _________________________________________________________________ kçtabuddhiü nivàsàya $ tathaiva sa munis tadà & bharataü kaikayãputram % àtithyena nyamantrayat // Ram_2,85.1 // abravãd bharatas tv enaü $ nanv idaü bhavatà kçtam & pàdyam arghyaü tathàtithyaü % vane yad upapadyate // Ram_2,85.2 // athovàca bharadvàjo $ bharataü prahasann iva & jàne tvàü prãtisaüyuktaü % tuùyes tvaü yena kenacit // Ram_2,85.3 // senàyàs tu tavaitasyàþ $ kartum icchàmi bhojanam & mama prãtir yathàråpà % tvam arho manujarùabha // Ram_2,85.4 // kimarthaü càpi nikùipya $ dåre balam ihàgataþ & kasmàn nehopayàto 'si % sabalaþ puruùarùabha // Ram_2,85.5 // bharataþ pratyuvàcedaü $ prà¤jalis taü tapodhanam & sasainyo nopayàto 'smi % bhagavan bhagavadbhayàt // Ram_2,85.6 // vàjimukhyà manuùyà÷ ca $ mattà÷ ca varavàraõàþ & pracchàdya mahatãü bhåmiü % bhagavann anuyànti màm // Ram_2,85.7 // te vçkùàn udakaü bhåmim $ à÷rameùåñajàüs tathà & na hiüsyur iti tenàham % eka evàgatas tataþ // Ram_2,85.8 // ànãyatàm itaþ senety $ àj¤aptaþ paramarùiõà & tathà tu cakre bharataþ % senàyàþ samupàgamam // Ram_2,85.9 // agni÷àlàü pravi÷yàtha $ pãtvàpaþ parimçjya ca & àtithyasya kriyàhetor % vi÷vakarmàõam àhvayat // Ram_2,85.10 // àhvaye vi÷vakarmàõam $ ahaü tvaùñàram eva ca & àtithyaü kartum icchàmi % tatra me saüvidhãyatàm // Ram_2,85.11 // pràksrotasa÷ ca yà nadyaþ $ pratyaksrotasa eva ca & pçthivyàm antarikùe ca % samàyàntv adya sarva÷aþ // Ram_2,85.12 // anyàþ sravantu maireyaü $ suràm anyàþ suniùñhitàm & aparà÷ codakaü ÷ãtam % ikùukàõóarasopamam // Ram_2,85.13 // àhvaye devagandharvàn $ vi÷vàvasuhahàhuhån & tathaivàpsaraso devãr % gandharvã÷ càpi sarva÷aþ // Ram_2,85.14 // ghçtàcãm atha vi÷vàcãü $ mi÷rake÷ãm alambusàm & ÷akraü yà÷ copatiùñhanti % brahmàõaü yà÷ ca bhàminãþ \ sarvàs tumburuõà sàrdham # àhvaye saparicchadàþ // Ram_2,85.15 // vanaü kuruùu yad divyaü $ vàso bhåùaõapattravat & divyanàrãphalaü ÷a÷vat % tat kauberam ihaiva tu // Ram_2,85.16 // iha me bhagavàn somo $ vidhattàm annam uttamam & bhakùyaü bhojyaü ca coùyaü ca % lehyaü ca vividhaü bahu // Ram_2,85.17 // vicitràõi ca màlyàni $ pàdapapracyutàni ca & suràdãni ca peyàni % màüsàni vividhàni ca // Ram_2,85.18 // evaü samàdhinà yuktas $ tejasàpratimena ca & ÷ikùàsvarasamàyuktaü % tapasà càbravãn muniþ // Ram_2,85.19 // manasà dhyàyatas tasya $ pràïmukhasya kçtà¤jaleþ & àjagmus tàni sarvàõi % daivatàni pçthakpçthak // Ram_2,85.20 // malayaü darduraü caiva $ tataþ svedanudo 'nilaþ & upaspç÷ya vavau yuktyà % supriyàtmà sukhaþ ÷ivaþ // Ram_2,85.21 // tato 'bhyavartanta ghanà $ divyàþ kusumavçùñayaþ & devadundubhighoùa÷ ca % dikùu sarvàsu ÷u÷ruve // Ram_2,85.22 // pravavu÷ cottamà vàtà $ nançtu÷ càpsarogaõàþ & prajagur devagandharvà % vãõàþ pramumucuþ svaràn // Ram_2,85.23 // sa ÷abdo dyàü ca bhåmiü ca $ pràõinàü ÷ravaõàni ca & vive÷occàritaþ ÷lakùõaþ % samo layaguõànvitaþ // Ram_2,85.24 // tasminn uparate ÷abde $ divye ÷rotrasukhe nçõàm & dadar÷a bhàrataü sainyaü % vidhànaü vi÷vakarmaõaþ // Ram_2,85.25 // babhåva hi samà bhåmiþ $ samantàt pa¤cayojanam & ÷àdvalair bahubhi÷ channà % nãlavaióåryasaünibhaiþ // Ram_2,85.26 // tasmin bilvàþ kapitthà÷ ca $ panasà bãjapårakàþ & àmalakyo babhåvu÷ ca % cåtà÷ ca phalabhåùaõàþ // Ram_2,85.27 // uttarebhyaþ kurubhya÷ ca $ vanaü divyopabhogavat & àjagàma nadã divyà % tãrajair bahubhir vçtà // Ram_2,85.28 // catuþ÷àlàni ÷ubhràõi $ ÷àlà÷ ca gajavàjinàm & harmyapràsàdasaüghàtàs % toraõàni ÷ubhàni ca // Ram_2,85.29 // sitameghanibhaü càpi $ ràjave÷ma sutoraõam & ÷uklamàlyakçtàkàraü % divyagandhasamukùitam // Ram_2,85.30 // caturasram asaübàdhaü $ ÷ayanàsanayànavat & divyaiþ sarvarasair yuktaü % divyabhojanavastravat // Ram_2,85.31 // upakalpitasarvànnaü $ dhautanirmalabhàjanam & këptasarvàsanaü ÷rãmat % svàstãrõa÷ayanottamam // Ram_2,85.32 // pravive÷a mahàbàhur $ anuj¤àto maharùiõà & ve÷ma tad ratnasampårõaü % bharataþ kaikayãsutaþ // Ram_2,85.33 // anujagmu÷ ca taü sarve $ mantriõaþ sapurohitàþ & babhåvu÷ ca mudà yuktàs % taü dçùñvà ve÷masaüvidhim // Ram_2,85.34 // tatra ràjàsanaü divyaü $ vyajanaü chattram eva ca & bharato mantribhiþ sàrdham % abhyavartata ràjavat // Ram_2,85.35 // àsanaü påjayàmàsa $ ràmàyàbhipraõamya ca & vàlavyajanam àdàya % nyaùãdat sacivàsane // Ram_2,85.36 // ànupårvyàn niùedu÷ ca $ sarve mantripurohitàþ & tataþ senàpatiþ pa÷càt % pra÷àstà ca niùedatuþ // Ram_2,85.37 // tatas tatra muhårtena $ nadyaþ pàyasakardamàþ & upàtiùñhanta bharataü % bharadvàjasya ÷àsanàt // Ram_2,85.38 // tàsàm ubhayataþ kålaü $ pàõóumçttikalepanàþ & ramyà÷ càvasathà divyà % brahmaõas tu prasàdajàþ // Ram_2,85.39 // tenaiva ca muhårtena $ divyàbharaõabhåùitàþ & àgur viü÷atisàhasrà % brahmaõà prahitàþ striyaþ // Ram_2,85.40 // suvarõamaõimuktena $ pravàlena ca ÷obhitàþ & àgur viü÷atisàhasràþ % kuberaprahitàþ striyaþ // Ram_2,85.41 // yàbhir gçhãtaþ puruùaþ $ sonmàda iva lakùyate & àgur viü÷atisàhasrà % nandanàd apsarogaõàþ // Ram_2,85.42 // nàradas tumburur gopaþ $ parvataþ såryavarcasaþ & ete gandharvaràjàno % bharatasyàgrato jaguþ // Ram_2,85.43 // alambusà mi÷rake÷ã $ puõóarãkàtha vàmanà & upànçtyaüs tu bharataü % bharadvàjasya ÷àsanàt // Ram_2,85.44 // yàni màlyàni deveùu $ yàni caitrarathe vane & prayàge tàny adç÷yanta % bharadvàjasya ÷àsanàt // Ram_2,85.45 // bilvà màrdaïgikà àsa¤ $ ÷amyàgràhà vibhãtakàþ & a÷vatthà nartakà÷ càsan % bharadvàjasya tejasà // Ram_2,85.46 // tataþ saralatàlà÷ ca $ tilakà naktamàlakàþ & prahçùñàs tatra saüpetuþ % kubjà bhåtvàtha vàmanàþ // Ram_2,85.47 // ÷iü÷apàmalakã jambår $ yà÷ cànyàþ kànane latàþ & pramadàvigrahaü kçtvà % bharadvàjà÷rame 'vasan // Ram_2,85.48 // suràü suràpàþ pibata $ pàyasaü ca bubhukùitàþ & màüsàni ca sumedhyàni % bhakùyantàü yàvad icchatha // Ram_2,85.49 // utsàdya snàpayanti sma $ nadãtãreùu valguùu & apy ekam ekaü puruùaü % pramadàþ sapta càùña ca // Ram_2,85.50 // saüvahantyaþ samàpetur $ nàryo ruciralocanàþ & parimçjya tathà nyàyaü % pàyayanti varàïganàþ // Ram_2,85.51 // hayàn gajàn kharàn uùñràüs $ tathaiva surabheþ sutàn & ikùåü÷ ca madhujàlàü÷ ca % bhojayanti sma vàhanàn \ ikùvàkuvarayodhànàü # codayanto mahàbalàþ // Ram_2,85.52 // nà÷vabandho '÷vam àjànàn $ na gajaü ku¤jaragrahaþ & mattapramattamudità % camåþ sà tatra saübabhau // Ram_2,85.53 // tarpitàþ sarvakàmais te $ raktacandanaråùitàþ & apsarogaõasaüyuktàþ % sainyà vàcam udairayan // Ram_2,85.54 // naivàyodhyàü gamiùyàmo $ na gamiùyàma daõóakàn & ku÷alaü bharatasyàstu % ràmasyàstu tathà sukham // Ram_2,85.55 // iti pàdàtayodhà÷ ca $ hastya÷vàrohabandhakàþ & anàthàs taü vidhiü labdhvà % vàcam etàm udairayan // Ram_2,85.56 // samprahçùñà vinedus te $ naràs tatra sahasra÷aþ & bharatasyànuyàtàraþ % svargo 'yam iti càbruvan // Ram_2,85.57 // tato bhuktavatàü teùàü $ tad annam amçtopamam & divyàn udvãkùya bhakùyàüs tàn % abhavad bhakùaõe matiþ // Ram_2,85.58 // preùyà÷ ceñya÷ ca vadhva÷ ca $ balasthà÷ càpi sarva÷aþ & babhåvus te bhç÷aü tçptàþ % sarve càhatavàsasaþ // Ram_2,85.59 // ku¤jarà÷ ca kharoùñra÷ ca $ go'÷và÷ ca mçgapakùiõaþ & babhåvuþ subhçtàs tatra % nànyo hy anyam akalpayat // Ram_2,85.60 // nà÷uklavàsàs tatràsãt $ kùudhito malino 'pi và & rajasà dhvastake÷o và % naraþ ka÷cid adç÷yata // Ram_2,85.61 // àjai÷ càpi ca vàràhair $ niùñhànavarasaücayaiþ & phalaniryåhasaüsiddhaiþ % såpair gandharasànvitaiþ // Ram_2,85.62 // puùpadhvajavatãþ pårõàþ $ ÷uklasyànnasya càbhitaþ & dadç÷ur vismitàs tatra % narà lauhãþ sahasra÷aþ // Ram_2,85.63 // babhåvur vanapàr÷veùu $ kåpàþ pàyasakardamàþ & tà÷ ca kàmadughà gàvo % drumà÷ càsan madhu÷cyutaþ // Ram_2,85.64 // vàpyo maireyapårõà÷ ca $ mçùñamàüsacayair vçtàþ & prataptapiñharai÷ càpi % màrgamàyårakaukkuñaiþ // Ram_2,85.65 // pàtrãõàü ca sahasràõi $ ÷àtakumbhamayàni ca & sthàlyaþ kumbhyaþ karambhya÷ ca % dadhipårõàþ susaüskçtàþ \ yauvanasthasya gaurasya # kapitthasya sugandhinaþ // Ram_2,85.66 // hradàþ pårõà rasàlasya $ dadhnaþ ÷vetasya càpare & babhåvuþ pàyasasyànte % ÷arkaràyà÷ ca saücayàþ // Ram_2,85.67 // kalkàü÷ cårõakaùàyàü÷ ca $ snànàni vividhàni ca & dadç÷ur bhàjanasthàni % tãrtheùu saritàü naràþ // Ram_2,85.68 // ÷uklàn aü÷umata÷ càpi $ dantadhàvanasaücayàn & ÷uklàü÷ candanakalkàü÷ ca % samudgeùv avatiùñhataþ // Ram_2,85.69 // darpaõàn parimçùñàü÷ ca $ vàsasàü càpi saücayàn & pàdukopànahàü caiva % yugmàn yatra sahasra÷aþ // Ram_2,85.70 // à¤janãþ kaïkatàn kårcàü÷ $ chattràõi ca dhanåüùi ca & marmatràõàni citràõi % ÷ayanàny àsanàni ca // Ram_2,85.71 // pratipànahradàn pårõàn $ kharoùñragajavàjinàm & avagàhya sutãrthàü÷ ca % hradàn sotpalapuùkaràn // Ram_2,85.72 // nãlavaióåryavarõàü÷ ca $ mçdån yavasasaücayàn & nirvàpàrthaü pa÷ånàü te % dadç÷us tatra sarva÷aþ // Ram_2,85.73 // vyasmayanta manuùyàs te $ svapnakalpaü tad adbhutam & dçùñvàtithyaü kçtaü tàdçg % bharatasya maharùiõà // Ram_2,85.74 // ity evaü ramamàõànàü $ devànàm iva nandane & bharadvàjà÷rame ramye % sà ràtrir vyatyavartata // Ram_2,85.75 // pratijagmu÷ ca tà nadyo $ gandharvà÷ ca yathàgatam & bharadvàjam anuj¤àpya % tà÷ ca sarvà varàïganàþ // Ram_2,85.76 // tathaiva mattà madirotkañà naràs $ tathaiva divyàgurucandanokùitàþ & tathaiva divyà vividhàþ sraguttamàþ % pçthakprakãrõà manujaiþ pramarditàþ // Ram_2,85.77 // _________________________________________________________________ tatas tàü rajanãm uùya $ bharataþ saparicchadaþ & kçtàtithyo bharadvàjaü % kàmàd abhijagàma ha // Ram_2,86.1 // tam çùiþ puruùavyàghraü $ prekùya prà¤jalim àgatam & hutàgnihotro bharataü % bharadvàjo 'bhyabhàùata // Ram_2,86.2 // kaccid atra sukhà ràtris $ tavàsmadviùaye gatà & samagras te janaþ kaccid % àtithye ÷aüsa me 'nagha // Ram_2,86.3 // tam uvàcà¤jaliü kçtvà $ bharato 'bhipraõamya ca & à÷ramàd abhiniùkràntam % çùim uttamatejasam // Ram_2,86.4 // sukhoùito 'smi bhagavan $ samagrabalavàhanaþ & tarpitaþ sarvakàmai÷ ca % sàmàtyo balavat tvayà // Ram_2,86.5 // apetaklamasaütàpàþ $ subhikùàþ suprati÷rayàþ & api preùyàn upàdàya % sarve sma susukhoùitàþ // Ram_2,86.6 // àmantraye 'haü bhagavan $ kàmaü tvàm çùisattama & samãpaü prasthitaü bhràtur % maitreõekùasva cakùuùà // Ram_2,86.7 // à÷ramaü tasya dharmaj¤a $ dhàrmikasya mahàtmanaþ & àcakùva katamo màrgaþ % kiyàn iti ca ÷aüsa me // Ram_2,86.8 // iti pçùñas tu bharataü $ bhràtçdar÷analàlasam & pratyuvàca mahàtejà % bharadvàjo mahàtapàþ // Ram_2,86.9 // bharatàrdhatçtãyeùu $ yojaneùv ajane vane & citrakåño giris tatra % ramyanirdarakànanaþ // Ram_2,86.10 // uttaraü pàr÷vam àsàdya $ tasya mandàkinã nadã & puùpitadrumasaüchannà % ramyapuùpitakànanà // Ram_2,86.11 // anantaraü tat sarita÷ $ citrakåña÷ ca parvataþ & tayoþ parõakuñã tàta % tatra tau vasato dhruvam // Ram_2,86.12 // dakùiõenaiva màrgeõa $ savyadakùiõam eva ca & gajavàjirathàkãrõàü % vàhinãü vàhinãpate \ vàhayasva mahàbhàga # tato drakùyasi ràghavam // Ram_2,86.13 // prayàõam iti ca ÷rutvà $ ràjaràjasya yoùitaþ & hitvà yànàni yànàrhà % bràhmaõaü paryavàrayan // Ram_2,86.14 // vepamànà kç÷à dãnà $ saha devyà sumitrayà & kausalyà tatra jagràha % karàbhyàü caraõau muneþ // Ram_2,86.15 // asamçddhena kàmena $ sarvalokasya garhità & kaikeyã tasya jagràha % caraõau savyapatrapà // Ram_2,86.16 // taü pradakùiõam àgamya $ bhagavantaü mahàmunim & adåràd bharatasyaiva % tasthau dãnamanàs tadà // Ram_2,86.17 // tataþ papraccha bharataü $ bharadvàjo dçóhavrataþ & vi÷eùaü j¤àtum icchàmi % màtéõàü tava ràghava // Ram_2,86.18 // evam uktas tu bharato $ bharadvàjena dhàrmikaþ & uvàca prà¤jalir bhåtvà % vàkyaü vacanakovidaþ // Ram_2,86.19 // yàm imàü bhagavan dãnàü $ ÷okàna÷anakar÷itàm & pitur hi mahiùãü devãü % devatàm iva pa÷yasi // Ram_2,86.20 // eùà taü puruùavyàghraü $ siühavikràntagàminam & kausalyà suùuve ràmaü % dhàtàram aditir yathà // Ram_2,86.21 // asyà vàmabhujaü ÷liùñà $ yaiùà tiùñhati durmanàþ & karõikàrasya ÷àkheva % ÷ãrõapuùpà vanàntare // Ram_2,86.22 // etasyàs tau sutau devyàþ $ kumàrau devavarõinau & ubhau lakùmaõa÷atrughnau % vãrau satyaparàkramau // Ram_2,86.23 // yasyàþ kçte naravyàghrau $ jãvanà÷am ito gatau & ràjà putravihãna÷ ca % svargaü da÷aratho gataþ // Ram_2,86.24 // ai÷varyakàmàü kaikeyãm $ anàryàm àryaråpiõãm & mamaitàü màtaraü viddhi % nç÷aüsàü pàpani÷cayàm \ yatomålaü hi pa÷yàmi # vyasanaü mahad àtmanaþ // Ram_2,86.25 // ity uktvà nara÷àrdålo $ bàùpagadgadayà girà & sa ni÷a÷vàsa tàmràkùo % nàgaþ kruddha ivàsakçt // Ram_2,86.26 // bharadvàjo maharùis taü $ bruvantaü bharataü tadà & pratyuvàca mahàbuddhir % idaü vacanam arthavat // Ram_2,86.27 // na doùeõàvagantavyà $ kaikeyã bharata tvayà & ràmapravràjanaü hy etat % sukhodarkaü bhaviùyati // Ram_2,86.28 // abhivàdya tu saüsiddhaþ $ kçtvà cainaü pradakùiõam & àmantrya bharataþ sainyaü % yujyatàm ity acodayat // Ram_2,86.29 // tato vàjirathàn yuktvà $ divyàn hemapariùkçtàn & adhyàrohat prayàõàrthã % bahån bahuvidho janaþ // Ram_2,86.30 // gajakanyàgajà÷ caiva $ hemakakùyàþ patàkinaþ & jãmåtà iva gharmànte % saghoùàþ sampratasthire // Ram_2,86.31 // vividhàny api yànàni $ mahànti ca laghåni ca & prayayuþ sumahàrhàõi % pàdair eva padàtayaþ // Ram_2,86.32 // atha yànapravekais tu $ kausalyàpramukhàþ striyaþ & ràmadar÷anakàïkùiõyaþ % prayayur muditàs tadà // Ram_2,86.33 // sa càrkataruõàbhàsàü $ niyuktàü ÷ibikàü ÷ubhàm & àsthàya prayayau ÷rãmàn % bharataþ saparicchadaþ // Ram_2,86.34 // sà prayàtà mahàsenà $ gajavàjirathàkulà & dakùiõàü di÷am àvçtya % mahàmegha ivotthitaþ \ vanàni tu vyatikramya # juùñàni mçgapakùibhiþ // Ram_2,86.35 // sà samprahçùñadvipavàjiyodhà $ vitràsayantã mçgapakùisaüghàn & mahad vanaü tat pravigàhamànà % raràja senà bharatasya tatra // Ram_2,86.36 // _________________________________________________________________ tayà mahatyà yàyinyà $ dhvajinyà vanavàsinaþ & ardità yåthapà mattàþ % sayåthàþ sampradudruvuþ // Ram_2,87.1 // çkùàþ pçùatasaüghà÷ ca $ rurava÷ ca samantataþ & dç÷yante vanaràjãùu % giriùv api nadãùu ca // Ram_2,87.2 // sa sampratasthe dharmàtmà $ prãto da÷arathàtmajaþ & vçto mahatyà nàdinyà % senayà caturaïgayà // Ram_2,87.3 // sàgaraughanibhà senà $ bharatasya mahàtmanaþ & mahãü saüchàdayàmàsa % pràvçùi dyàm ivàmbudaþ // Ram_2,87.4 // turaügaughair avatatà $ vàraõai÷ ca mahàjavaiþ & anàlakùyà ciraü kàlaü % tasmin kàle babhåva bhåþ // Ram_2,87.5 // sa yàtvà dåram adhvànaü $ supari÷ràntavàhanaþ & uvàca bharataþ ÷rãmàn % vasiùñhaü mantriõàü varam // Ram_2,87.6 // yàdç÷aü lakùyate råpaü $ yathà caiva ÷rutaü mayà & vyaktaü pràptàþ sma taü de÷aü % bharadvàjo yam abravãt // Ram_2,87.7 // ayaü giri÷ citrakåñas $ tathà mandàkinã nadã & etat prakà÷ate dåràn % nãlameghanibhaü vanam // Ram_2,87.8 // gireþ sànåni ramyàõi $ citrakåñasya samprati & vàraõair avamçdyante % màmakaiþ parvatopamaiþ // Ram_2,87.9 // mu¤canti kusumàny ete $ nagàþ parvatasànuùu & nãlà ivàtapàpàye % toyaü toyadharà ghanàþ // Ram_2,87.10 // kiünaràcaritodde÷aü $ pa÷ya ÷atrughna parvatam & hayaiþ samantàd àkãrõaü % makarair iva sàgaram // Ram_2,87.11 // ete mçgagaõà bhànti $ ÷ãghravegàþ pracoditàþ & vàyupraviddhàþ ÷aradi % megharàjir ivàmbare // Ram_2,87.12 // kurvanti kusumàpãóठ$ ÷iraþsu surabhãn amã & meghaprakà÷aiþ phalakair % dàkùiõàtyà yathà naràþ // Ram_2,87.13 // niùkåjam iva bhåtvedaü $ vanaü ghorapradar÷anam & ayodhyeva janàkãrõà % samprati pratibhàti mà // Ram_2,87.14 // khurair udãrito reõur $ divaü pracchàdya tiùñhati & taü vahaty anilaþ ÷ãghraü % kurvann iva mama priyam // Ram_2,87.15 // syandanàüs turagopetàn $ såtamukhyair adhiùñhitàn & etàn saüpatataþ ÷ãghraü % pa÷ya ÷atrughna kànane // Ram_2,87.16 // etàn vitràsitàn pa÷ya $ barhiõaþ priyadar÷anàn & etam àvi÷ataþ ÷ailam % adhivàsaü patatriõàm // Ram_2,87.17 // atimàtram ayaü de÷o $ manoj¤aþ pratibhàti mà & tàpasànàü nivàso 'yaü % vyaktaü svargapatho yathà // Ram_2,87.18 // mçgà mçgãbhiþ sahità $ bahavaþ pçùatà vane & manoj¤aråpà lakùyante % kusumair iva citritàþ // Ram_2,87.19 // sàdhu sainyàþ pratiùñhantàü $ vicinvantu ca kànanam & yathà tau puruùavyàghrau % dç÷yete ràmalakùmaõau // Ram_2,87.20 // bharatasya vacaþ ÷rutvà $ puruùàþ ÷astrapàõayaþ & vivi÷us tad vanaü ÷årà % dhåmaü ca dadç÷us tataþ // Ram_2,87.21 // te samàlokya dhåmàgram $ åcur bharatam àgatàþ & nàmanuùye bhavaty agnir % vyaktam atraiva ràghavau // Ram_2,87.22 // atha nàtra naravyàghrau $ ràjaputrau paraütapau & anye ràmopamàþ santi % vyaktam atra tapasvinaþ // Ram_2,87.23 // tac chrutvà bharatas teùàü $ vacanaü sàdhusaümatam & sainyàn uvàca sarvàüs tàn % amitrabalamardanaþ // Ram_2,87.24 // yattà bhavantas tiùñhantu $ neto gantavyam agrataþ & aham eva gamiùyàmi % sumantro gurur eva ca // Ram_2,87.25 // evam uktàs tataþ sarve $ tatra tasthuþ samantataþ & bharato yatra dhåmàgraü % tatra dçùñiü samàdadhàt // Ram_2,87.26 // vyavasthità yà bharatena sà camår $ nirãkùamàõàpi ca dhåmam agrataþ & babhåva hçùñà nacireõa jànatã % priyasya ràmasya samàgamaü tadà // Ram_2,87.27 // _________________________________________________________________ dãrghakàloùitas tasmin $ girau girivanapriyaþ & vaidehyàþ priyamàkàïkùan % svaü ca cittaü vilobhayan // Ram_2,88.1 // atha dà÷arathi÷ citraü $ citrakåñam adar÷ayat & bhàryàm amarasaükà÷aþ % ÷acãm iva puraüdaraþ // Ram_2,88.2 // na ràjyàd bhraü÷anaü bhadre $ na suhçdbhir vinàbhavaþ & mano me bàdhate dçùñvà % ramaõãyam imaü girim // Ram_2,88.3 // pa÷yemam acalaü bhadre $ nànàdvijagaõàyutam & ÷ikharaiþ kham ivodviddhair % dhàtumadbhir vibhåùitam // Ram_2,88.4 // kecid rajatasaükà÷àþ $ kecit kùatajasaünibhàþ & pãtamà¤jiùñhavarõà÷ ca % kecin maõivaraprabhàþ // Ram_2,88.5 // puùpàrkaketakàbhà÷ ca $ kecij jyotãrasaprabhàþ & viràjante 'calendrasya % de÷à dhàtuvibhåùitàþ // Ram_2,88.6 // nànàmçgagaõadvãpi- $ tarakùvçkùagaõair vçtaþ & aduùñair bhàty ayaü ÷ailo % bahupakùisamàkulaþ // Ram_2,88.7 // àmrajambvasanair lodhraiþ $ priyàlaiþ panasair dhavaiþ & aïkolair bhavyatini÷air % bilvatindukaveõubhiþ // Ram_2,88.8 // kà÷maryariùñavaraõair $ madhåkais tilakais tathà & badaryàmalakair nãpair % vetradhanvanabãjakaiþ // Ram_2,88.9 // puùpavadbhiþ phalopetai÷ $ chàyàvadbhir manoramaiþ & evamàdibhir àkãrõaþ % ÷riyaü puùyaty ayaü giriþ // Ram_2,88.10 // ÷ailaprastheùu ramyeùu $ pa÷yemàn kàmaharùaõàn & kiünaràn dvaüdva÷o bhadre % ramamàõàn manasvinaþ // Ram_2,88.11 // ÷àkhàvasaktàn khaógàü÷ ca $ pravaràõy ambaràõi ca & pa÷ya vidyàdharastrãõàü % krãóodde÷àn manoramàn // Ram_2,88.12 // jalaprapàtair udbhedair $ nisyandai÷ ca kvacit kvacit & sravadbhir bhàty ayaü ÷ailaþ % sravan mada iva dvipaþ // Ram_2,88.13 // guhàsamãraõo gandhàn $ nànàpuùpabhavàn vahan & ghràõatarpaõam abhyetya % kaü naraü na praharùayet // Ram_2,88.14 // yadãha ÷arado 'nekàs $ tvayà sàrdham anindite & lakùmaõena ca vatsyàmi % na màü ÷okaþ pradhakùyati // Ram_2,88.15 // bahupuùpaphale ramye $ nànàdvijagaõàyute & vicitra÷ikhare hy asmin % ratavàn asmi bhàmini // Ram_2,88.16 // anena vanavàsena $ mayà pràptaü phaladvayam & pitu÷ cànçõatà dharme % bharatasya priyaü tathà // Ram_2,88.17 // vaidehi ramase kaccic $ citrakåñe mayà saha & pa÷yantã vividhàn bhàvàn % manovàkkàyasaüyatàn // Ram_2,88.18 // idam evàmçtaü pràhå $ ràj¤àü ràjarùayaþ pare & vanavàsaü bhavàrthàya % pretya me prapitàmahàþ // Ram_2,88.19 // ÷ilàþ ÷ailasya ÷obhante $ vi÷àlàþ ÷ata÷o 'bhitaþ & bahulà bahulair varõair % nãlapãtasitàruõaiþ // Ram_2,88.20 // ni÷i bhànty acalendrasya $ hutà÷ana÷ikhà iva & oùadhyaþ svaprabhà lakùmyà % bhràjamànàþ sahasra÷aþ // Ram_2,88.21 // kecit kùayanibhà de÷àþ $ kecid udyànasaünibhàþ & kecid eka÷ilà bhànti % parvatasyàsya bhàmini // Ram_2,88.22 // bhittveva vasudhàü bhàti $ citrakåñaþ samutthitaþ & citrakåñasya kåño 'sau % dç÷yate sarvataþ ÷ivaþ // Ram_2,88.23 // kuùñhapuünàgatagara- $ bhårjapatrottarachadàn & kàminàü svàstaràn pa÷ya % ku÷e÷ayadalàyutàn // Ram_2,88.24 // mçdità÷ càpaviddhà÷ ca $ dç÷yante kamalasrajaþ & kàmibhir vanite pa÷ya % phalàni vividhàni ca // Ram_2,88.25 // vasvaukasàràü nalinãm $ atyetãvottaràn kurån & parvata÷ citrakåño 'sau % bahumålaphalodakaþ // Ram_2,88.26 // imaü tu kàlaü vanite vijahrivàüs $ tvayà ca sãte saha lakùmaõena ca & ratiü prapatsye kuladharmavardhinãü % satàü pathi svair niyamaiþ paraiþ sthitaþ // Ram_2,88.27 // _________________________________________________________________ atha ÷ailàd viniùkramya $ maithilãü kosale÷varaþ & adar÷ayac chubhajalàü % ramyàü mandàkinãü nadãm // Ram_2,89.1 // abravãc ca varàrohàü $ càrucandranibhànanàm & videharàjasya sutàü % ràmo ràjãvalocanaþ // Ram_2,89.2 // vicitrapulinàü ramyàü $ haüsasàrasasevitàm & kusumair upasaüpannàü % pa÷ya mandàkinãü nadãm // Ram_2,89.3 // nànàvidhais tãraruhair $ vçtàü puùpaphaladrumaiþ & ràjantãü ràjaràjasya % nalinãm iva sarvataþ // Ram_2,89.4 // mçgayåthanipãtàni $ kaluùàmbhàüsi sàmpratam & tãrthàni ramaõãyàni % ratiü saüjanayanti me // Ram_2,89.5 // jañàjinadharàþ kàle $ valkalottaravàsasaþ & çùayas tv avagàhante % nadãü mandàkinãü priye // Ram_2,89.6 // àdityam upatiùñhante $ niyamàd årdhvabàhavaþ & ete 'pare vi÷àlàkùi % munayaþ saü÷itavratàþ // Ram_2,89.7 // màrutoddhåta÷ikharaiþ $ prançtta iva parvataþ & pàdapaiþ pattrapuùpàõi % sçjadbhir abhito nadãm // Ram_2,89.8 // kaccin maõinikà÷odàü $ kaccit pulina÷àlinãm & kaccit siddhajanàkãrõàü % pa÷ya mandàkinãü nadãm // Ram_2,89.9 // nirdhåtàn vàyunà pa÷ya $ vitatàn puùpasaücayàn & poplåyamànàn aparàn % pa÷ya tvaü jalamadhyagàn // Ram_2,89.10 // tàü÷ càtivalguvacaso $ rathàïgàhvayanà dvijàþ & adhirohanti kalyàõi % niùkåjantaþ ÷ubhà giraþ // Ram_2,89.11 // dar÷anaü citrakåñasya $ mandàkinyà÷ ca ÷obhane & adhikaü puravàsàc ca % manye ca tava dar÷anàt // Ram_2,89.12 // vidhåtakaluùaiþ siddhais $ tapodama÷amànvitaiþ & nityavikùobhitajalàü % vigàhasva mayà saha // Ram_2,89.13 // sakhãvac ca vigàhasva $ sãte mandàkinãm imàm & kamalàny avamajjantã % puùkaràõi ca bhàmini // Ram_2,89.14 // tvaü paurajanavad vyàlàn $ ayodhyàm iva parvatam & manyasva vanite nityaü % sarayåvad imàü nadãm // Ram_2,89.15 // lakùmaõa÷ caiva dharmàtmà $ mannide÷e vyavasthitaþ & tvaü cànukålà vaidehi % prãtiü janayatho mama // Ram_2,89.16 // upaspç÷aüs triùavaõaü $ madhumålaphalà÷anaþ & nàyodhyàyai na ràjyàya % spçhaye 'dya tvayà saha // Ram_2,89.17 // imàü hi ramyàü gajayåthalolitàü $ nipãtatoyàü gajasiühavànaraiþ & supuùpitaiþ puùpadharair alaükçtàü % na so 'sti yaþ syàn na gatakramaþ sukhã // Ram_2,89.18 // itãva ràmo bahusaügataü vacaþ $ priyàsahàyaþ saritaü prati bruvan & cacàra ramyaü nayanà¤janaprabhaü % sa citrakåñaü raghuvaü÷avardhanaþ // Ram_2,89.19 // _________________________________________________________________ tathà tatràsatas tasya $ bharatasyopayàyinaþ & sainyareõu÷ ca ÷abda÷ ca % pràduràstàü nabhaþspç÷au // Ram_2,90.1 // etasminn antare trastàþ $ ÷abdena mahatà tataþ & ardità yåthapà mattàþ % sayåthà dudruvur di÷aþ // Ram_2,90.2 // sa taü sainyasamudbhåtaü $ ÷abdaü ÷u÷rava ràghavaþ & tàü÷ ca vipradrutàn sarvàn % yåthapàn anvavaikùata // Ram_2,90.3 // tàü÷ ca vidravato dçùñvà $ taü ca ÷rutvà sa niþsvanam & uvàca ràmaþ saumitriü % lakùmaõaü dãptatejasam // Ram_2,90.4 // hanta lakùmaõa pa÷yeha $ sumitrà suprajàs tvayà & bhãmastanitagambhãras % tumulaþ ÷råyate svanaþ // Ram_2,90.5 // ràjà và ràjamàtro và $ mçgayàm añate vane & anyad và ÷vàpadaü kiücit % saumitre j¤àtum arhasi \ sarvam etad yathàtattvam # aciràj j¤àtum arhasi // Ram_2,90.6 // sa lakùmaõaþ saütvaritaþ $ sàlam àruhya puùpitam & prekùamàõo di÷aþ sarvàþ % pårvàü di÷am avaikùata // Ram_2,90.7 // udaïmukhaþ prekùamàõo $ dadar÷a mahatãü camåm & rathà÷vagajasambàdhàü % yattair yuktàü padàtibhiþ // Ram_2,90.8 // tàm a÷vagajasampårõàü $ rathadhvajavibhåùitàm & ÷a÷aüsa senàü ràmàya % vacanaü cedam abravãt // Ram_2,90.9 // agniü saü÷amayatv àryaþ $ sãtà ca bhajatàü guhàm & sajyaü kuruùva càpaü ca % ÷aràü÷ ca kavacaü tathà // Ram_2,90.10 // taü ràmaþ puruùavyàghro $ lakùmaõaü pratyuvàca ha & aïgàvekùasva saumitre % kasyaitàü manyase camåm // Ram_2,90.11 // evam uktas tu ràmeõa $ lakùmaõo vàkyam abravãt & didhakùann iva tàü senàü % ruùitaþ pàvako yathà // Ram_2,90.12 // sampannaü ràjyam icchaüs tu $ vyaktaü pràpyàbhiùecanam & àvàü hantuü samabhyeti % kaikeyyà bharataþ sutaþ // Ram_2,90.13 // eùa vai sumahठ÷rãmàn $ viñapã saüprakà÷ate & viràjaty udgataskandhaþ % kovidàradhvajo rathe // Ram_2,90.14 // bhajanty ete yathàkàmam $ a÷vàn àruhya ÷ãghragàn & ete bhràjanti saühçùñà % gajàn àruhya sàdinaþ // Ram_2,90.15 // gçhãtadhanuùau càvàü $ giriü vãra ÷rayàvahe & api nau va÷am àgacchet % kovidàradhvajo raõe // Ram_2,90.16 // api drakùyàmi bharataü $ yatkçte vyasanaü mahat & tvayà ràghava sampràptaü % sãtayà ca mayà tathà // Ram_2,90.17 // yannimittaü bhavàn ràjyàc $ cyuto ràghava ÷à÷vatàt & sampràpto 'yam arir vãra % bharato vadhya eva me // Ram_2,90.18 // bharatasya vadhe doùaü $ nàhaü pa÷yàmi ràghava & pårvàpakàriõàü tyàge % na hy adharmo vidhãyate \ etasmin nihate kçtsnàm # anu÷àdhi vasuüdharàm // Ram_2,90.19 // adya putraü hataü saükhye $ kaikeyã ràjyakàmukà & mayà pa÷yet suduþkhàrtà % hastibhagnam iva drumam // Ram_2,90.20 // kaikeyãü ca vadhiùyàmi $ sànubandhàü sabàndhavàm & kaluùeõàdya mahatà % medinã parimucyatàm // Ram_2,90.21 // adyemaü saüyataü krodham $ asatkàraü ca mànada & mokùyàmi ÷atrusainyeùu % kakùeùv iva hutà÷anam // Ram_2,90.22 // adyaitac citrakåñasya $ kànanaü ni÷itaiþ ÷araiþ & bhinda¤ ÷atru÷arãràõi % kariùye ÷oõitokùitam // Ram_2,90.23 // ÷arair nirbhinnahçdayàn $ ku¤jaràüs turagàüs tathà & ÷vàpadàþ parikarùantu % naràü÷ ca nihatàn mayà // Ram_2,90.24 // ÷aràõàü dhanuùa÷ càham $ ançõo 'smi mahàvane & sasainyaü bharataü hatvà % bhaviùyàmi na saü÷ayaþ // Ram_2,90.25 // _________________________________________________________________ susaürabdhaü tu saumitriü $ lakùmaõaü krodhamårchitam & ràmas tu parisàntvyàtha % vacanaü cedam abravãt // Ram_2,91.1 // kim atra dhanuùà kàryam $ asinà và sacarmaõà & maheùvàse mahàpràj¤e % bharate svayam àgate // Ram_2,91.2 // pràptakàlaü yad eùo 'smàn $ bharato draùñum icchati & asmàsu manasàpy eùa % nàhitaü kiücid àcaret // Ram_2,91.3 // vipriyaü kçtapårvaü te $ bharatena kadà na kim & ãdç÷aü và bhayaü te 'dya % bharataü yo 'tra ÷aïkase // Ram_2,91.4 // na hi te niùñhuraü vàcyo $ bharato nàpriyaü vacaþ & ahaü hy apriyam uktaþ syàü % bharatasyàpriye kçte // Ram_2,91.5 // kathaü nu putràþ pitaraü $ hanyuþ kasyàücid àpadi & bhràtà và bhràtaraü hanyàt % saumitre pràõam àtmanaþ // Ram_2,91.6 // yadi ràjyasya hetos tvam $ imàü vàcaü prabhàùase & vakùyàmi bharataü dçùñvà % ràjyam asmai pradãyatàm // Ram_2,91.7 // ucyamàno hi bharato $ mayà lakùmaõa tattvataþ & ràjyam asmai prayaccheti % bàóham ity eva vakùyati // Ram_2,91.8 // tathokto dharma÷ãlena $ bhràtrà tasya hite rataþ & lakùmaõaþ pravive÷eva % svàni gàtràõi lajjayà // Ram_2,91.9 // vrãóitaü lakùmaõaü dçùñvà $ ràghavaþ pratyuvàca ha & eùa manye mahàbàhur % ihàsmàn draùñum àgataþ // Ram_2,91.10 // vanavàsam anudhyàya $ gçhàya pratineùyati & imàü vàpy eùa vaidehãm % atyantasukhasevinãm // Ram_2,91.11 // etau tau saüprakà÷ete $ gotravantau manoramau & vàyuvegasamau vãra % javanau turagottamau // Ram_2,91.12 // sa eùa sumahàkàyaþ $ kampate vàhinãmukhe & nàgaþ ÷atruüjayo nàma % vçddhas tàtasya dhãmataþ // Ram_2,91.13 // avatãrya tu sàlàgràt $ tasmàt sa samitiüjayaþ & lakùmaõaþ prà¤jalir bhåtvà % tasthau ràmasya pàr÷vataþ // Ram_2,91.14 // bharatenàtha saüdiùñà $ sammardo na bhaved iti & samantàt tasya ÷ailasya % senàvàsam akalpayat // Ram_2,91.15 // adhyardham ikùvàkucamår $ yojanaü parvatasya sà & pàr÷ve nyavi÷ad àvçtya % gajavàjirathàkulà // Ram_2,91.16 // sà citrakåñe bharatena senà $ dharmaü puraskçtya vidhåya darpam & prasàdanàrthaü raghunandanasya % virocate nãtimatà praõãtà // Ram_2,91.17 // _________________________________________________________________ nive÷ya senàü tu vibhuþ $ padbhyàü pàdavatàü varaþ & abhigantuü sa kàkutstham % iyeùa guruvartakam // Ram_2,92.1 // niviùñamàtre sainye tu $ yathodde÷aü vinãtavat & bharato bhràtaraü vàkyaü % ÷atrughnam idam abravãt // Ram_2,92.2 // kùipraü vanam idaü saumya $ narasaüghaiþ samantataþ & lubdhai÷ ca sahitair ebhis % tvam anveùitum arhasi // Ram_2,92.3 // yàvan na ràmaü drakùyàmi $ lakùmaõaü và mahàbalam & vaidehãü và mahàbhàgàü % na me ÷àntir bhaviùyati // Ram_2,92.4 // yàvan na candrasaükà÷aü $ drakùyàmi ÷ubham ànanam & bhràtuþ padmapalà÷àkùaü % na me ÷àntir bhaviùyati // Ram_2,92.5 // yàvan na caraõau bhràtuþ $ pàrthivavya¤janànvitau & ÷irasà dhàrayiùyàmi % na me ÷àntir bhaviùyati // Ram_2,92.6 // yàvan na ràjye ràjyàrhaþ $ pitçpaitàmahe sthitaþ & abhiùekajalaklinno % na me ÷àntir bhaviùyati // Ram_2,92.7 // kçtakçtyà mahàbhàgà $ vaidehã janakàtmajà & bhartàraü sàgaràntàyàþ % pçthivyà yànugacchati // Ram_2,92.8 // subhaga÷ citrakåño 'sau $ giriràjopamo giriþ & yasmin vasati kàkutsthaþ % kubera iva nandane // Ram_2,92.9 // kçtakàryam idaü durgaü $ vanaü vyàlaniùevitam & yad adhyàste mahàtejà % ràmaþ ÷astrabhçtàü varaþ // Ram_2,92.10 // evam uktvà mahàtejà $ bharataþ puruùarùabhaþ & padbhyàm eva mahàtejàþ % pravive÷a mahad vanam // Ram_2,92.11 // sa tàni drumajàlàni $ jàtàni girisànuùu & puùpitàgràõi madhyena % jagàma vadatàü varaþ // Ram_2,92.12 // sa gire÷ citrakåñasya $ sàlam àsàdya puùpitam & ràmà÷ramagatasyàgner % dadar÷a dhvajam ucchritam // Ram_2,92.13 // taü dçùñvà bharataþ ÷rãmàn $ mumoda sahabàndhavaþ & atra ràma iti j¤àtvà % gataþ pàram ivàmbhasaþ // Ram_2,92.14 // sa citrakåñe tu girau ni÷àmya $ ràmà÷ramaü puõyajanopapannam & guhena sàrdhaü tvarito jagàma % punar nive÷yaiva camåü mahàtmà // Ram_2,92.15 // _________________________________________________________________ niviùñàyàü tu senàyàm $ utsuko bharatas tadà & jagàma bhràtaraü draùñuü % ÷atrughnam anudar÷ayan // Ram_2,93.1 // çùiü vasiùñhaü saüdi÷ya $ màtén me ÷ãghram ànaya & iti tvaritam agre sa % jagàma guruvatsalaþ // Ram_2,93.2 // sumantras tv api ÷atrughnam $ adåràd anvapadyata & ràmadar÷anajas tarùo % bharatasyeva tasya ca // Ram_2,93.3 // gacchann evàtha bharatas $ tàpasàlayasaüsthitàm & bhràtuþ parõakuñãü ÷rãmàn % uñajaü ca dadar÷a ha // Ram_2,93.4 // ÷àlàyàs tv agratas tasyà $ dadar÷a bharatas tadà & kàùñhàni càvabhagnàni % puùpàõy avacitàni ca // Ram_2,93.5 // dadar÷a ca vane tasmin $ mahataþ saücayàn kçtàn & mçgàõàü mahiùàõàü ca % karãùaiþ ÷ãtakàraõàt // Ram_2,93.6 // gacchan eva mahàbàhur $ dyutimàn bharatas tadà & ÷atrughnaü càbravãd dhçùñas % tàn amàtyàü÷ ca sarva÷aþ // Ram_2,93.7 // manye pràptàþ sma taü de÷aü $ bharadvàjo yam abravãt & nàtidåre hi manye 'haü % nadãü mandàkinãm itaþ // Ram_2,93.8 // uccair baddhàni cãràõi $ lakùmaõena bhaved ayam & abhij¤ànakçtaþ panthà % vikàle gantum icchatà // Ram_2,93.9 // idaü codàttadantànàü $ ku¤jaràõàü tarasvinàm & ÷ailapàr÷ve parikràntam % anyonyam abhigarjatàm // Ram_2,93.10 // yam evàdhàtum icchanti $ tàpasàþ satataü vane & tasyàsau dç÷yate dhåmaþ % saükulaþ kçùõavartmanaþ // Ram_2,93.11 // atràhaü puruùavyàghraü $ gurusatkàrakàriõam & àryaü drakùyàmi saühçùño % maharùim iva ràghavam // Ram_2,93.12 // atha gatvà muhårtaü tu $ citrakåñaü sa ràghavaþ & mandàkinãm anupràptas % taü janaü cedam abravãt // Ram_2,93.13 // jagatyàü puruùavyàghra $ àste vãràsane rataþ & janendro nirjanaü pràpya % dhin me janma sajãvitam // Ram_2,93.14 // matkçte vyasanaü pràpto $ lokanàtho mahàdyutiþ & sarvàn kàmàn parityajya % vane vasati ràghavaþ // Ram_2,93.15 // iti lokasamàkruùñaþ $ pàdeùv adya prasàdayan & ràmasya nipatiùyàmi % sãtàyà÷ ca punaþ punaþ // Ram_2,93.16 // evaü sa vilapaüs tasmin $ vane da÷arathàtmajaþ & dadar÷a mahatãü puõyàü % parõa÷àlàü manoramàm // Ram_2,93.17 // sàlatàlà÷vakarõànàü $ parõair bahubhir àvçtàm & vi÷àlàü mçdubhis tãrõàü % ku÷air vedim ivàdhvare // Ram_2,93.18 // ÷akràyudhanikà÷ai÷ ca $ kàrmukair bhàrasàdhanaiþ & rukmapçùñhair mahàsàraiþ % ÷obhitàü ÷atrubàdhakaiþ // Ram_2,93.19 // arkara÷mipratãkà÷air $ ghorais tåõãgataiþ ÷araiþ & ÷obhitàü dãptavadanaiþ % sarpair bhogavatãm iva // Ram_2,93.20 // mahàrajatavàsobhyàm $ asibhyàü ca viràjitàm & rukmabinduvicitràbhyàü % carmabhyàü càpi ÷obhitàm // Ram_2,93.21 // godhàïgulitrair àsaktai÷ $ citraiþ kà¤canabhåùitaiþ & arisaüghair anàdhçùyàü % mçgaiþ siühaguhàm iva // Ram_2,93.22 // pràgudaksravaõàü vediü $ vi÷àlàü dãptapàvakàm & dadar÷a bharatas tatra % puõyàü ràmanive÷ane // Ram_2,93.23 // nirãkùya sa muhårtaü tu $ dadar÷a bharato gurum & uñaje ràmam àsãnaü % jañàmaõóaladhàriõam // Ram_2,93.24 // taü tu kçùõàjinadharaü $ cãravalkalavàsasam & dadar÷a ràmam àsãnam % abhitaþ pàvakopamam // Ram_2,93.25 // siühaskandhaü mahàbàhuü $ puõóarãkanibhekùaõam & pçthivyàþ sagaràntàyà % bhartàraü dharmacàriõam // Ram_2,93.26 // upaviùñaü mahàbàhuü $ brahmàõam iva ÷à÷vatam & sthaõóile darbhasaüstãrõe % sãtayà lakùmaõena ca // Ram_2,93.27 // taü dçùñvà bharataþ ÷rãmàn $ duþkhamohapariplutaþ & abhyadhàvata dharmàtmà % bharataþ kaikayãsutaþ // Ram_2,93.28 // dçùñvà ca vilalàpàrto $ bàùpasaüdigdhayà girà & a÷aknuvan dhàrayituü % dhairyàd vacanam abravãt // Ram_2,93.29 // yaþ saüsadi prakçtibhir $ bhaved yukta upàsitum & vanyair mçgair upàsãnaþ % so 'yam àste mamàgrajaþ // Ram_2,93.30 // vàsobhir bahusàhasrair $ yo mahàtmà purocitaþ & mçgàjine so 'yam iha % pravaste dharmam àcaran // Ram_2,93.31 // adhàrayad yo vividhà÷ $ citràþ sumanasas tadà & so 'yaü jañàbhàram imaü % sahate ràghavaþ katham // Ram_2,93.32 // yasya yaj¤air yathàdiùñair $ yukto dharmasya saücayaþ & ÷arãrakle÷asambhåtaü % sa dharmaü parimàrgate // Ram_2,93.33 // candanena mahàrheõa $ yasyàïgam upasevitam & malena tasyàïgam idaü % katham àryasya sevyate // Ram_2,93.34 // mannimittam idaü duþkhaü $ pràpto ràmaþ sukhocitaþ & dhig jãvitaü nç÷aüsasya % mama lokavigarhitam // Ram_2,93.35 // ity evaü vilapan dãnaþ $ prasvinnamukhapaïkajaþ & pàdàv apràpya ràmasya % papàta bharato rudan // Ram_2,93.36 // duþkhàbhitapto bharato $ ràjaputro mahàbalaþ & uktvàryeti sakçd dãnaü % punar novàca kiücana // Ram_2,93.37 // bàùpàpihitakaõñha÷ ca $ prekùya ràmaü ya÷asvinam & àryety evàbhisaükru÷ya % vyàhartuü nà÷akat tataþ // Ram_2,93.38 // ÷atrughna÷ càpi ràmasya $ vavande caraõau rudan & tàv ubhau sa samàliïgya % ràmo 'py a÷råõy avartayat // Ram_2,93.39 // tataþ sumantreõa guhena caiva $ samãyatå ràjasutàv araõye & divàkara÷ caiva ni÷àkara÷ ca % yathàmbare ÷ukrabçhaspatibhyàm // Ram_2,93.40 // tàn pàrthivàn vàraõayåthapàbhàn $ samàgatàüs tatra mahaty araõye & vanaukasas te 'pi samãkùya sarve % 'py a÷råõy amu¤can pravihàya harùam // Ram_2,93.41 // _________________________________________________________________ àghràya ràmas taü mårdhni $ pariùvajya ca ràghavaþ & aïke bharatam àropya % paryapçcchat samàhitaþ // Ram_2,94.1 // kva nu te 'bhåt pità tàta $ yad araõyaü tvam àgataþ & na hi tvaü jãvatas tasya % vanam àgantum arhasi // Ram_2,94.2 // cirasya bata pa÷yàmi $ dåràd bharatam àgatam & duùpratãkam araõye 'smin % kiü tàta vanam àgataþ // Ram_2,94.3 // kaccid da÷aratho ràjà $ ku÷alã satyasaügaraþ & ràjasåyà÷vamedhànàm % àhartà dharmani÷cayaþ // Ram_2,94.4 // sa kaccid bràhmaõo vidvàn $ dharmanityo mahàdyutiþ & ikùvàkåõàm upàdhyàyo % yathàvat tàta påjyate // Ram_2,94.5 // tàta kaccic ca kausalyà $ sumitrà ca prajàvatã & sukhinã kaccid àryà ca % devã nandati kaikayã // Ram_2,94.6 // kaccid vinayasampannaþ $ kulaputro bahu÷rutaþ & anasåyur anudraùñà % satkçtas te purohitaþ // Ram_2,94.7 // kaccid agniùu te yukto $ vidhij¤o matimàn çjuþ & hutaü ca hoùyamàõaü ca % kàle vedayate sadà // Ram_2,94.8 // iùvastravarasampannam $ artha÷àstravi÷àradam & sudhanvànam upàdhyàyaü % kaccit tvaü tàta manyase // Ram_2,94.9 // kaccid àtmasamàþ ÷åràþ $ ÷rutavanto jitendriyàþ & kulãnà÷ ceïgitaj¤à÷ ca % kçtàs te tàta mantriõaþ // Ram_2,94.10 // mantro vijayamålaü hi $ ràj¤àü bhavati ràghava & susaüvçto mantradharair % amàtyaiþ ÷àstrakovidaiþ // Ram_2,94.11 // kaccin nidràva÷aü naiùi $ kaccit kàle vibudhyase & kaccic càpararàtriùu % cintayasy arthanaipuõam // Ram_2,94.12 // kaccin mantrayase naikaþ $ kaccin na bahubhiþ saha & kaccit te mantrito mantro % ràùñraü na paridhàvati // Ram_2,94.13 // kaccid arthaü vini÷citya $ laghumålaü mahodayam & kùipram àrabhase kartuü % na dãrghayasi ràghava // Ram_2,94.14 // kaccit tu sukçtàny eva $ kçtaråpàõi và punaþ & vidus te sarvakàryàõi % na kartavyàni pàrthivàþ // Ram_2,94.15 // kaccin na tarkair yuktvà và $ ye càpy aparikãrtitàþ & tvayà và tava vàmàtyair % budhyate tàta mantritam // Ram_2,94.16 // kaccit sahasràn mårkhàõàm $ ekam icchasi paõóitam & paõóito hy arthakçcchreùu % kuryàn niþ÷reyasaü mahat // Ram_2,94.17 // sahasràõy api mårkhàõàü $ yady upàste mahãpatiþ & atha vàpy ayutàny eva % nàsti teùu sahàyatà // Ram_2,94.18 // eko 'py amàtyo medhàvã $ ÷åro dakùo vicakùaõaþ & ràjànaü ràjamàtraü và % pràpayen mahatãü ÷riyam // Ram_2,94.19 // kaccin mukhyà mahatsv eva $ madhyameùu ca madhyamàþ & jaghanyà÷ ca jaghanyeùu % bhçtyàþ karmasu yojitàþ // Ram_2,94.20 // amàtyàn upadhàtãtàn $ pitçpaitàmahठ÷ucãn & ÷reùñhठ÷reùñheùu kaccit tvaü % niyojayasi karmasu // Ram_2,94.21 // kaccit tvàü nàvajànanti $ yàjakàþ patitaü yathà & ugrapratigrahãtàraü % kàmayànam iva striyaþ // Ram_2,94.22 // upàyaku÷alaü vaidyaü $ bhçtyasaüdåùaõe ratam & ÷åram ai÷varyakàmaü ca % yo na hanti sa vadhyate // Ram_2,94.23 // kaccid dhçùña÷ ca ÷åra÷ ca $ dhçtimàn matimठ÷uciþ & kulãna÷ cànurakta÷ ca % dakùaþ senàpatiþ kçtaþ // Ram_2,94.24 // balavanta÷ ca kaccit te $ mukhyà yuddhavi÷àradàþ & dçùñàpadànà vikràntàs % tvayà satkçtya mànitàþ // Ram_2,94.25 // kaccid balasya bhaktaü ca $ vetanaü ca yathocitam & sampràptakàlaü dàtavyaü % dadàsi na vilambase // Ram_2,94.26 // kàlàtikramaõe hy eva $ bhaktavetanayor bhçtàþ & bhartuþ kupyanti duùyanti % so 'narthaþ sumahàn smçtaþ // Ram_2,94.27 // kaccit sarve 'nuraktàs tvàü $ kulaputràþ pradhànataþ & kaccit pràõàüs tavàrtheùu % saütyajanti samàhitàþ // Ram_2,94.28 // kaccij jànapado vidvàn $ dakùiõaþ pratibhànavàn & yathoktavàdã dåtas te % kçto bharata paõóitaþ // Ram_2,94.29 // kaccid aùñàda÷àny eùu $ svapakùe da÷a pa¤ca ca & tribhis tribhir avij¤àtair % vetsi tãrthàni càrakaiþ // Ram_2,94.30 // kaccid vyapàstàn ahitàn $ pratiyàtàü÷ ca sarvadà & durbalàn anavaj¤àya % vartase ripusådana // Ram_2,94.31 // kaccin na lokàyatikàn $ bràhmaõàüs tàta sevase & anarthaku÷alà hy ete % bàlàþ paõóitamàninaþ // Ram_2,94.32 // dharma÷àstreùu mukhyeùu $ vidyamàneùu durbudhàþ & buddhimàn vãkùikãü pràpya % nirarthaü pravadanti te // Ram_2,94.33 // vãrair adhyuùitàü pårvam $ asmàkaü tàta pårvakaiþ & satyanàmàü dçóhadvàràü % hastya÷varathasaükulàm // Ram_2,94.34 // bràhmaõaiþ kùatriyair vai÷yaiþ $ svakarmanirataiþ sadà & jitendriyair mahotsàhair % vçtàm àryaiþ sahasra÷aþ // Ram_2,94.35 // pràsàdair vividhàkàrair $ vçtàü vaidyajanàkulàm & kaccit samuditàü sphãtàm % ayodhyàü parirakùasi // Ram_2,94.36 // kaccic caitya÷atair juùñaþ $ suniviùñajanàkulaþ & devasthànaiþ prapàbhi÷ ca % taóàgai÷ copa÷obhitaþ // Ram_2,94.37 // prahçùñanaranàrãkaþ $ samàjotsava÷obhitaþ & sukçùñasãmà pa÷umàn % hiüsàbhir parivarjitaþ // Ram_2,94.38 // adevamàtçko ramyaþ $ ÷vàpadaiþ parivarjitaþ & kaccij janapadaþ sphãtaþ % sukhaü vasati ràghava // Ram_2,94.39 // kaccit te dayitàþ sarve $ kçùigorakùajãvinaþ & vàrttàyàü saü÷ritas tàta % loko hi sukham edhate // Ram_2,94.40 // teùàü guptiparãhàraiþ $ kaccit te bharaõaü kçtam & rakùyà hi ràj¤à dharmeõa % sarve viùayavàsinaþ // Ram_2,94.41 // kaccit striyaþ sàntvayasi $ kaccit tà÷ ca surakùitàþ & kaccin na ÷raddadhàsyàsàü % kaccid guhyaü na bhàùase // Ram_2,94.42 // kaccin nàgavanaü guptaü $ ku¤jaràõàü ca tçpyasi & kaccid dar÷ayase nityaü % manuùyàõàü vibhåùitam \ utthàyotthàya pårvàhõe # ràjaputro mahàpathe // Ram_2,94.43 // kaccit sarvàõi durgàõi $ dhanadhànyàyudhodakaiþ & yantrai÷ ca paripårõàni % tathà ÷ilpidhanurdharaiþ // Ram_2,94.44 // àyas te vipulaþ kaccit $ kaccid alpataro vyayaþ & apàtreùu na te kaccit % ko÷o gacchati ràghava // Ram_2,94.45 // devatàrthe ca pitrarthe $ bràhmaõàbhyàgateùu ca & yodheùu mitravargeùu % kaccid gacchati te vyayaþ // Ram_2,94.46 // kaccid àryo vi÷uddhàtmà $ kùàrita÷ corakarmaõà & apçùñaþ ÷àstraku÷alair % na lobhàd badhyate ÷uciþ // Ram_2,94.47 // gçhãta÷ caiva pçùña÷ ca $ kàle dçùñaþ sakàraõaþ & kaccin na mucyate coro % dhanalobhàn nararùabha // Ram_2,94.48 // vyasane kaccid àóhyasya $ durgatasya ca ràghava & arthaü viràgàþ pa÷yanti % tavàmàtyà bahu÷rutàþ // Ram_2,94.49 // yàni mithyàbhi÷astànàü $ patanty asràõi ràghava & tàni putrapa÷ån ghnanti % prãtyartham anu÷àsataþ // Ram_2,94.50 // kaccid vçddhàü÷ ca bàlàü÷ ca $ vaidyamukhyàü÷ ca ràghava & dànena manasà vàcà % tribhir etair bubhåùase // Ram_2,94.51 // kaccid guråü÷ ca vçddhàü÷ ca $ tàpasàn devatàtithãn & caityàü÷ ca sarvàn siddhàrthàn % bràhmaõàü÷ ca namasyasi // Ram_2,94.52 // kaccid arthena và dharmaü $ dharmaü dharmeõa và punaþ & ubhau và prãtilobhena % kàmena na vibàdhase // Ram_2,94.53 // kaccid arthaü ca dharmaü ca $ kàmaü ca jayatàü vara & vibhajya kàle kàlaj¤a % sarvàn bharata sevase // Ram_2,94.54 // kaccit te bràhmaõàþ ÷arma $ sarva÷àstràrthakovidàþ & à÷aüsante mahàpràj¤a % paurajànapadaiþ saha // Ram_2,94.55 // nàstikyam ançtaü krodhaü $ pramàdaü dãrghasåtratàm & adar÷anaü j¤ànavatàm % àlasyaü pa¤cavçttitàm // Ram_2,94.56 // ekacintanam arthànàm $ anarthaj¤ai÷ ca mantraõam & ni÷citànàm anàrambhaü % mantrasyàparirakùaõam // Ram_2,94.57 // maïgalasyàprayogaü ca $ pratyutthànaü ca sarva÷aþ & kaccit tvaü varjayasy etàn % ràjadoùàü÷ caturda÷a // Ram_2,94.58 // kaccit svàdukçtaü bhojyam $ eko nà÷nàsi ràghava & kaccid à÷aüsamànebhyo % mitrebhyaþ samprayacchasi // Ram_2,94.59 // _________________________________________________________________ ràmasya vacanaü ÷rutvà $ bharataþ pratyuvàca ha & kiü me dharmàd vihãnasya % ràjadharmaþ kariùyati // Ram_2,95.1 // ÷à÷vato 'yaü sadà dharmaþ $ sthito 'smàsu nararùabha & jyeùñhaputre sthite ràjan % na kanãyàn bhaven nçpaþ // Ram_2,95.2 // sa samçddhàü mayà sàrdham $ ayodhyàü gaccha ràghava & abhiùecaya càtmànaü % kulasyàsya bhavàya naþ // Ram_2,95.3 // ràjànaü mànuùaü pràhur $ devatve saümato mama & yasya dharmàrthasahitaü % vçttam àhur amànuùam // Ram_2,95.4 // kekayasthe ca mayi tu $ tvayi càraõyam à÷rite & divam àrya gato ràjà % yàyajåkaþ satàü mataþ // Ram_2,95.5 // uttiùñha puruùavyàghra $ kriyatàm udakaü pituþ & ahaü càyaü ca ÷atrughnaþ % pårvam eva kçtodakau // Ram_2,95.6 // priyeõa kila dattaü hi $ pitçlokeùu ràghava & akùayyaü bhavatãty àhur % bhavàü÷ caiva pituþ priyaþ // Ram_2,95.7 // tàü ÷rutvà karuõàü vàcaü $ pitur maraõasaühitàm & ràghavo bharatenoktàü % babhåva gatacetanaþ // Ram_2,95.8 // vàgvajraü bharatenoktam $ amanoj¤aü paraütapaþ & pragçhya bàhå ràmo vai % puùpitàgro yathà drumaþ \ vane para÷unà kçttas # tathà bhuvi papàta ha // Ram_2,95.9 // tathà hi patitaü ràmaü $ jagatyàü jagatãpatim & kålaghàtapari÷ràntaü % prasuptam iva ku¤jaram // Ram_2,95.10 // bhràtaras te maheùvàsaü $ sarvataþ ÷okakar÷itam & rudantaþ saha vaidehyà % siùicuþ salilena vai // Ram_2,95.11 // sa tu saüj¤àü punar labdhvà $ netràbhyàm àsram utsçjan & upàkràmata kàkutsthaþ % kçpaõaü bahubhàùitum // Ram_2,95.12 // kiü nu tasya mayà kàryaü $ durjàtena mahàtmanaþ & yo mçto mama ÷okena % na mayà càpi saüskçtaþ // Ram_2,95.13 // aho bharata siddhàrtho $ yena ràjà tvayànagha & ÷atrugheõa ca sarveùu % pretakçtyeùu satkçtaþ // Ram_2,95.14 // niùpradhànàm anekàgràü $ narendreõa vinàkçtàm & nivçttavanavàso 'pi % nàyodhyàü gantum utsahe // Ram_2,95.15 // samàptavanavàsaü màm $ ayodhyàyàü paraütapa & ko nu ÷àsiùyati punas % tàte lokàntaraü gate // Ram_2,95.16 // purà prekùya suvçttaü màü $ pità yàny àha sàntvayan & vàkyàni tàni ÷roùyàmi % kutaþ karõasukhàny aham // Ram_2,95.17 // evam uktvà sa bharataü $ bhàryàm abhyetya ràghavaþ & uvàca ÷okasaütaptaþ % pårõacandranibhànanàm // Ram_2,95.18 // sãte mçtas te ÷va÷uraþ $ pitrà hãno 'si lakùmaõa & bharato duþkham àcaùñe % svargataü pçthivãpatim // Ram_2,95.19 // sàntvayitvà tu tàü ràmo $ rudantãü janakàtmajàm & uvàca lakùmaõaü tatra % duþkhito duþkhitaü vacaþ // Ram_2,95.20 // ànayeïgudãpiõyàkaü $ cãram àhara cottaram & jalakriyàrthaü tàtasya % gamiùyàmi mahàtmanaþ // Ram_2,95.21 // sãtà purastàd vrajatu $ tvam enàm abhito vraja & ahaü pa÷càd gamiùyàmi % gatir hy eùà sudàruõà // Ram_2,95.22 // tato nityànugas teùàü $ viditàtmà mahàmatiþ & mçdur dànta÷ ca ÷ànta÷ ca % ràme ca dçóhabhaktimàn // Ram_2,95.23 // sumantras tair nçpasutaiþ $ sàrdham à÷vàsya ràghavam & avàtàrayad àlambya % nadãü mandàkinãü ÷ivàm // Ram_2,95.24 // te sutãrthàü tataþ kçcchràd $ upàgamya ya÷asvinaþ & nadãü mandàkinãü ramyàü % sadà puùpitakànanàm // Ram_2,95.25 // ÷ãghrasrotasam àsàdya $ tãrthaü ÷ivam akardamam & siùicus tådakaü ràj¤e % tata etad bhavatv iti // Ram_2,95.26 // pragçhya ca mahãpàlo $ jalapåritam a¤jalim & di÷aü yàmyàm abhimukho % rudan vacanam abravãt // Ram_2,95.27 // etat te ràja÷àrdåla $ vimalaü toyam akùayam & pitçlokagatasyàdya % maddattam upatiùñhatu // Ram_2,95.28 // tato mandàkinãtãràt $ pratyuttãrya sa ràghavaþ & pitu÷ cakàra tejasvã % nivàpaü bhràtçbhiþ saha // Ram_2,95.29 // aiïgudaü badarãmi÷raü $ piõyàkaü darbhasaüstare & nyasya ràmaþ suduþkhàrto % rudan vacanam abravãt // Ram_2,95.30 // idaü bhuïkùva mahàràja $ prãto yada÷anà vayam & yadannaþ puruùo bhavati % tadannàs tasya devatàþ // Ram_2,95.31 // tatas tenaiva màrgeõa $ pratyuttãrya nadãtañàt & àruroha naravyàghro % ramyasànuü mahãdharam // Ram_2,95.32 // tataþ parõakuñãdvàram $ àsàdya jagatãpatiþ & parijagràha pàõibhyàm % ubhau bharatalakùmaõau // Ram_2,95.33 // teùàü tu rudatàü ÷abdàt $ prati÷rutkàbhavad girau & bhràtéõàü saha vaidehyà % siühànàü nardatàm iva // Ram_2,95.34 // vij¤àya tumulaü ÷abdaü $ trastà bharatasainikàþ & abruvaü÷ càpi ràmeõa % bharataþ saügato dhruvam \ teùàm eva mahठ÷abdaþ # ÷ocatàü pitaraü mçtam // Ram_2,95.35 // atha vàsàn parityajya $ taü sarve 'bhimukhàþ svanam & apy ekamanaso jagmur % yathàsthànaü pradhàvitàþ // Ram_2,95.36 // hayair anye gajair anye $ rathair anye svalaükçtaiþ & sukumàràs tathaivànye % padbhir eva narà yayuþ // Ram_2,95.37 // aciraproùitaü ràmaü $ ciraviproùitaü yathà & draùñukàmo janaþ sarvo % jagàma sahasà÷ramam // Ram_2,95.38 // bhràtéõàü tvaritàs te tu $ draùñukàmàþ samàgamam & yayur bahuvidhair yànaiþ % khuranemisamàkulaiþ // Ram_2,95.39 // sà bhåmir bahubhir yànaiþ $ khuranemisamàhatà & mumoca tumulaü ÷abdaü % dyaur ivàbhrasamàgame // Ram_2,95.40 // tena vitràsità nàgàþ $ kareõuparivàritàþ & àvàsayanto gandhena % jagmur anyad vanaü tataþ // Ram_2,95.41 // varàhamçgasiühà÷ ca $ mahiùàþ sarkùavànaràþ & vyàghragokarõagavayà % vitreùuþ pçùataiþ saha // Ram_2,95.42 // rathàïgasàhvà natyåhà $ haüsàþ kàraõóavàþ plavàþ & tathà puüskokilàþ krau¤cà % visaüj¤à bhejire di÷aþ // Ram_2,95.43 // tena ÷abdena vitrastair $ àkà÷aü pakùibhir vçtam & manuùyair àvçtà bhåmir % ubhayaü prababhau tadà // Ram_2,95.44 // tàn naràn bàùpapårõàkùàn $ samãkùyàtha suduþkhitàn & paryaùvajata dharmaj¤aþ % pitçvan màtçvac ca saþ // Ram_2,95.45 // sa tatra kàü÷cit pariùasvaje naràn $ narà÷ ca kecit tu tam abhyavàdayan & cakàra sarvàn savayasyabàndhavàn % yathàrham àsàdya tadà nçpàtmajaþ // Ram_2,95.46 // tataþ sa teùàü rudatàü mahàtmanàü $ bhuvaü ca khaü cànuvinàdayan svanaþ & guhà girãõàü ca di÷a÷ ca saütataü % mçdaïgaghoùapratimo vi÷u÷ruve // Ram_2,95.47 // _________________________________________________________________ vasiùñhaþ purataþ kçtvà $ dàràn da÷arathasya ca & abhicakràma taü de÷aü % ràmadar÷anatarùitaþ // Ram_2,96.1 // ràjapatnya÷ ca gacchantyo $ mandaü mandàkinãü prati & dadç÷us tatra tat tãrthaü % ràmalakùmaõasevitam // Ram_2,96.2 // kausalyà bàùpapårõena $ mukhena pari÷uùyatà & sumitràm abravãd dãnà % yà÷ cànyà ràjayoùitaþ // Ram_2,96.3 // idaü teùàm anàthànàü $ kliùñam akliùñakarmaõàm & vane pràk kevalaü tãrthaü % ye te nirviùayãkçtàþ // Ram_2,96.4 // itaþ sumitre putras te $ sadà jalam atandritaþ & svayaü harati saumitrir % mama putrasya kàraõàt // Ram_2,96.5 // dakùiõàgreùu darbheùu $ sà dadar÷a mahãtale & pitur iïgudãpiõyàkaü % nyastam àyatalocanà // Ram_2,96.6 // taü bhåmau pitur àrtena $ nyastaü ràmeõa vãkùya sà & uvàca devã kausalyà % sarvà da÷arathastriyaþ // Ram_2,96.7 // idam ikùvàkunàthasya $ ràghavasya mahàtmanaþ & ràghaveõa pitur dattaü % pa÷yataitad yathàvidhi // Ram_2,96.8 // tasya devasamànasya $ pàrthivasya mahàtmanaþ & naitad aupayikaü manye % bhuktabhogasya bhojanam // Ram_2,96.9 // caturantàü mahãü bhuktvà $ mahendrasadç÷o vibhuþ & katham iïgudãpiõyàkaü % sa bhuïkte vasudhàdhipaþ // Ram_2,96.10 // ato duþkhataraü loke $ na kiücit pratibhàti mà & yatra ràmaþ pitur dadyàd % iïgudãkùodam çddhimàn // Ram_2,96.11 // ràmeõeïgudãpiõyàkaü $ pitur dattaü samãkùya me & kathaü duþkhena hçdayaü % na sphoñati sahasradhà // Ram_2,96.12 // evam àrtàü sapatnyas tà $ jagmur à÷vàsya tàü tadà & dadç÷u÷ cà÷rame ràmaü % svargàc cyutam ivàmaram // Ram_2,96.13 // sarvabhogaiþ parityaktaü $ ràmaü samprekùya màtaraþ & àrtà mumucur a÷råõi % sasvaraü ÷okakar÷itàþ // Ram_2,96.14 // tàsàü ràmaþ samutthàya $ jagràha caraõठ÷ubhàn & màtéõàü manujavyàghraþ % sarvàsàü satyasaügaraþ // Ram_2,96.15 // tàþ pàõibhiþ sukhaspar÷air $ mçdvaïgulitalaiþ ÷ubhaiþ & pramamàrjå rajaþ pçùñhàd % ràmasyàyatalocanàþ // Ram_2,96.16 // saumitrir api tàþ sarvà $ màtén samprekùya duþkhitaþ & abhyavàdayatàsaktaü % ÷anai ràmàd anantaram // Ram_2,96.17 // yathà ràme tathà tasmin $ sarvà vavçtire striyaþ & vçttiü da÷arathàj jàte % lakùmaõe ÷ubhalakùaõe // Ram_2,96.18 // sãtàpi caraõàüs tàsàm $ upasaügçhya duþkhità & ÷va÷råõàm a÷rupårõàkùã % sà babhåvàgrataþ sthità // Ram_2,96.19 // tàü pariùvajya duþkhàrtàü $ màtà duhitaraü yathà & vanavàsakç÷àü dãnàü % kausalyà vàkyam abravãt // Ram_2,96.20 // videharàjasya sutà $ snuùà da÷arathasya ca & ràmapatnã kathaü duþkhaü % sampràptà nirjane vane // Ram_2,96.21 // padmam àtapasaütaptaü $ parikliùñam ivotpalam & kà¤canaü rajasà dhvastaü % kliùñaü candram ivàmbudaiþ // Ram_2,96.22 // mukhaü te prekùya màü ÷oko $ dahaty agnir ivà÷rayam & bhç÷aü manasi vaidehi % vyasanàraõisambhavaþ // Ram_2,96.23 // bruvantyàm evam àrtàyàü $ jananyàü bharatàgrajaþ & pàdàv àsàdya jagràha % vasiùñhasya sa ràghavaþ // Ram_2,96.24 // purohitasyàgnisamasya tasya vai $ bçhaspater indra ivàmaràdhipaþ & pragçhya pàdau susamçddhatejasaþ % sahaiva tenopavive÷a ràghavaþ // Ram_2,96.25 // tato jaghanyaü sahitaiþ sa mantribhiþ $ purapradhànai÷ ca sahaiva sainikaiþ & janena dharmaj¤atamena dharmavàn % upopaviùño bharatas tadàgrajam // Ram_2,96.26 // upopaviùñas tu tadà sa vãryavàüs $ tapasviveùeõa samãkùya ràghavam & ÷riyà jvalantaü bharataþ kçtà¤jalir % yathà mahendraþ prayataþ prajàpatim // Ram_2,96.27 // kim eùa vàkyaü bharato 'dya ràghavaü $ praõamya satkçtya ca sàdhu vakùyati & itãva tasyàryajanasya tattvato % babhåva kautåhalam uttamaü tadà // Ram_2,96.28 // sa ràghavaþ satyadhçti÷ ca lakùmaõo $ mahànubhàvo bharata÷ ca dhàrmikaþ & vçtàþ suhçdbhi÷ ca virejur adhvare % yathà sadasyaiþ sahitàs trayo 'gnayaþ // Ram_2,96.29 // _________________________________________________________________ taü tu ràmaþ samà÷vàsya $ bhràtaraü guruvatsalam & lakùmaõena saha bhràtrà % praùñuü samupacakrame // Ram_2,97.1 // kim etad iccheyam ahaü $ ÷rotuü pravyàhçtaü tvayà & yasmàt tvam àgato de÷am % imaü cãrajañàjinã // Ram_2,97.2 // yannimittam imaü de÷aü $ kçùõàjinajañàdharaþ & hitvà ràjyaü praviùñas tvaü % tat sarvaü vaktum arhasi // Ram_2,97.3 // ity uktaþ kekayãputraþ $ kàkutsthena mahàtmanà & pragçhya balavad bhåyaþ % prà¤jalir vàkyam abravãt // Ram_2,97.4 // àryaü tàtaþ parityajya $ kçtvà karma suduùkaram & gataþ svargaü mahàbàhuþ % putra÷okàbhipãóitaþ // Ram_2,97.5 // striyà niyuktaþ kaikeyyà $ mama màtrà paraütapa & cakàra sumahat pàpam % idam àtmaya÷oharam // Ram_2,97.6 // sà ràjyaphalam apràpya $ vidhavà ÷okakar÷ità & patiùyati mahàghore % niraye jananã mama // Ram_2,97.7 // tasya me dàsabhåtasya $ prasàdaü kartum arhasi & abhiùi¤casva càdyaiva % ràjyena maghavàn iva // Ram_2,97.8 // imàþ prakçtayaþ sarvà $ vidhavà màtara÷ ca yàþ & tvatsakà÷am anupràptàþ % prasàdaü kartum arhasi // Ram_2,97.9 // tadànupårvyà yuktaü ca $ yuktaü càtmani mànada & ràjyaü pràpnuhi dharmeõa % sakàmàn suhçdaþ kuru // Ram_2,97.10 // bhavatv avidhavà bhåmiþ $ samagrà patinà tvayà & ÷a÷inà vimaleneva % ÷àradã rajanã yathà // Ram_2,97.11 // ebhi÷ ca sacivaiþ sàrdhaü $ ÷irasà yàcito mayà & bhràtuþ ÷iùyasya dàsasya % prasàdaü kartum arhasi // Ram_2,97.12 // tad idaü ÷à÷vataü pitryaü $ sarvaü sacivamaõóalam & påjitaü puruùavyàghra % nàtikramitum utsahe // Ram_2,97.13 // evam uktvà mahàbàhuþ $ sabàùpaþ kekayãsutaþ & ràmasya ÷irasà pàdau % jagràha bharataþ punaþ // Ram_2,97.14 // taü mattam iva màtaügaü $ niþ÷vasantaü punaþ punaþ & bhràtaraü bharataü ràmaþ % pariùvajyedam abravãt // Ram_2,97.15 // kulãnaþ sattvasampannas $ tejasvã caritavrataþ & ràjyahetoþ kathaü pàpam % àcaret tvadvidho janaþ // Ram_2,97.16 // na doùaü tvayi pa÷yàmi $ såkùmam apy arisådana & na càpi jananãü bàlyàt % tvaü vigarhitum arhasi // Ram_2,97.17 // yàvat pitari dharmaj¤a $ gauravaü lokasatkçte & tàvad dharmabhçtàü ÷reùñha % jananyàm api gauravam // Ram_2,97.18 // etàbhyàü dharma÷ãlàbhyàü $ vanaü gaccheti ràghava & màtàpitçbhyàm ukto 'haü % katham anyat samàcare // Ram_2,97.19 // tvayà ràjyam ayodhyàyàü $ pràptavyaü lokasatkçtam & vastavyaü daõóakàraõye % mayà valkalavàsasà // Ram_2,97.20 // evaü kçtvà mahàràjo $ vibhàgaü lokasaünidhau & vyàdi÷ya ca mahàtejà % divaü da÷aratho gataþ // Ram_2,97.21 // sa ca pramàõaü dharmàtmà $ ràjà lokagurus tava & pitrà dattaü yathàbhàgam % upabhoktuü tvam arhasi // Ram_2,97.22 // caturda÷a samàþ saumya $ daõóakàraõyam à÷ritaþ & upabhokùye tv ahaü dattaü % bhàgaü pitrà mahàtmanà // Ram_2,97.23 // yad abravãn màü naralokasatkçtaþ $ pità mahàtmà vibudhàdhipopamaþ & tad eva manye paramàtmano hitaü % na sarvaloke÷varabhàvam avyayam // Ram_2,97.24 // _________________________________________________________________ tataþ puruùasiühànàü $ vçtànàü taiþ suhçdgaõaiþ & ÷ocatàm eva rajanã % duþkhena vyatyavartata // Ram_2,98.1 // rajanyàü suprabhàtàyàü $ bhràtaras te suhçdvçtàþ & mandàkinyàü hutaü japyaü % kçtvà ràmam upàgaman // Ram_2,98.2 // tåùõãü te samupàsãnà $ na ka÷cit kiücid abravãt & bharatas tu suhçnmadhye % ràmaü vacanam abravãt // Ram_2,98.3 // sàntvità màmikà màtà $ dattaü ràjyam idaü mama & tad dadàmi tavaivàhaü % bhuïkùva ràjyam akaõñakam // Ram_2,98.4 // mahatevàmbuvegena $ bhinnaþ setur jalàgame & duràvàraü tvadanyena % ràjyakhaõóam idaü mahat // Ram_2,98.5 // gatiü khara ivà÷vasya $ tàrkùyasyeva patatriõaþ & anugantuü na ÷aktir me % gatiü tava mahãpate // Ram_2,98.6 // sujãvaü nitya÷as tasya $ yaþ parair upajãvyate & ràma tena tu durjãvaü % yaþ paràn upajãvati // Ram_2,98.7 // yathà tu ropito vçkùaþ $ puruùeõa vivardhitaþ & hrasvakena duràroho % råóhaskandho mahàdrumaþ // Ram_2,98.8 // sa yadà puùpito bhåtvà $ phalàni na vidar÷ayet & sa tàü nànubhavet prãtiü % yasya hetoþ prabhàvitaþ // Ram_2,98.9 // eùopamà mahàbàho $ tvam arthaü vettum arhasi & yadi tvam asmàn çùabho % bhartà bhçtyàn na ÷àdhi hi // Ram_2,98.10 // ÷reõayas tvàü mahàràja $ pa÷yantv agryà÷ ca sarva÷aþ & pratapantam ivàdityaü % ràjye sthitam ariüdamam // Ram_2,98.11 // tavànuyàne kàkutstha $ mattà nardantu ku¤jaràþ & antaþpuragatà nàryo % nandantu susamàhitàþ // Ram_2,98.12 // tasya sàdhv ity amanyanta $ nàgarà vividhà janàþ & bharatasya vacaþ ÷rutvà % ràmaü pratyanuyàcataþ // Ram_2,98.13 // tam evaü duþkhitaü prekùya $ vilapantaü ya÷asvinam & ràmaþ kçtàtmà bharataü % samà÷vàsayad àtmavàn // Ram_2,98.14 // nàtmanaþ kàmakàro 'sti $ puruùo 'yam anã÷varaþ & ita÷ cetarata÷ cainaü % kçtàntaþ parikarùati // Ram_2,98.15 // sarve kùayàntà nicayàþ $ patanàntàþ samucchrayàþ & saüyogà viprayogàntà % maraõàntaü ca jãvitam // Ram_2,98.16 // yathà phalànàü pakvànàü $ nànyatra patanàd bhayam & evaü narasya jàtasya % nànyatra maraõàd bhayam // Ram_2,98.17 // yathàgàraü dçóhasthåõaü $ jãrõaü bhåtvàvasãdati & tathàvasãdanti narà % jaràmçtyuva÷aü gatàþ // Ram_2,98.18 // ahoràtràõi gacchanti $ sarveùàü pràõinàm iha & àyåüùi kùapayanty à÷u % grãùme jalam ivàü÷avaþ // Ram_2,98.19 // àtmànam anu÷oca tvaü $ kim anyam anu÷ocasi & àyus te hãyate yasya % sthitasya ca gatasya ca // Ram_2,98.20 // sahaiva mçtyur vrajati $ saha mçtyur niùãdati & gatvà sudãrgham adhvànaü % saha mçtyur nivartate // Ram_2,98.21 // gàtreùu valayaþ pràptàþ $ ÷vetà÷ caiva ÷iroruhàþ & jarayà puruùo jãrõaþ % kiü hi kçtvà prabhàvayet // Ram_2,98.22 // nandanty udita àditye $ nandanty astam ite ravau & àtmano nàvabudhyante % manuùyà jãvitakùayam // Ram_2,98.23 // hçùyanty çtumukhaü dçùñvà $ navaü navam ihàgatam & çtånàü parivartena % pràõinàü pràõasaükùayaþ // Ram_2,98.24 // yathà kàùñhaü ca kàùñhaü ca $ sameyàtàü mahàrõave & sametya ca vyapeyàtàü % kàlam àsàdya kaücana // Ram_2,98.25 // evaü bhàryà÷ ca putrà÷ ca $ j¤àtaya÷ ca vasåni ca & sametya vyavadhàvanti % dhruvo hy eùàü vinàbhavaþ // Ram_2,98.26 // nàtra ka÷cid yathà bhàvaü $ pràõã samabhivartate & tena tasmin na sàmarthyaü % pretasyàsty anu÷ocataþ // Ram_2,98.27 // yathà hi sàrthaü gacchantaü $ bråyàt ka÷cit pathi sthitaþ & aham apy àgamiùyàmi % pçùñhato bhavatàm iti // Ram_2,98.28 // evaü pårvair gato màrgaþ $ pitçpaitàmaho dhruvaþ & tam àpannaþ kathaü ÷oced % yasya nàsti vyatikramaþ // Ram_2,98.29 // vayasaþ patamànasya $ srotaso vànivartinaþ & àtmà sukhe niyoktavyaþ % sukhabhàjaþ prajàþ smçtàþ // Ram_2,98.30 // dharmàtmà sa ÷ubhaiþ kçtsnaiþ $ kratubhi÷ càptadakùiõaiþ & dhåtapàpo gataþ svargaü % pità naþ pçthivãpatiþ // Ram_2,98.31 // bhçtyànàü bharaõàt samyak $ prajànàü paripàlanàt & arthàdànàc ca dhàrmeõa % pità nas tridivaü gataþ // Ram_2,98.32 // iùñvà bahuvidhair yaj¤air $ bhogàü÷ càvàpya puùkalàn & uttamaü càyur àsàdya % svar gataþ pçthivãpatiþ // Ram_2,98.33 // sa jãrõaü mànuùaü dehaü $ parityajya pità hi naþ & daivãm çddhim anupràpto % brahmalokavihàriõãm // Ram_2,98.34 // taü tu naivaüvidhaþ ka÷cit $ pràj¤aþ ÷ocitum arhati & tvadvidho yadvidha÷ càpi % ÷rutavàn buddhimattaraþ // Ram_2,98.35 // ete bahuvidhàþ ÷okà $ vilàparudite tathà & varjanãyà hi dhãreõa % sarvàvasthàsu dhãmatà // Ram_2,98.36 // sa svastho bhava mà ÷oco $ yàtvà càvasa tàü purãm & tathà pitrà niyukto 'si % va÷inà vadatàü vara // Ram_2,98.37 // yatràham api tenaiva $ niyuktaþ puõyakarmaõà & tatraivàhaü kariùyàmi % pitur àryasya ÷àsanam // Ram_2,98.38 // na mayà ÷àsanaü tasya $ tyaktuü nyàyyam ariüdama & tat tvayàpi sadà mànyaü % sa vai bandhuþ sa naþ pità // Ram_2,98.39 // evam uktvà tu virate $ ràme vacanam arthavat & uvàca bharata÷ citraü % dhàrmiko dhàrmikaü vacaþ // Ram_2,98.40 // ko hi syàd ãdç÷o loke $ yàdç÷as tvam ariüdama & na tvàü pravyathayed duþkhaü % prãtir và na praharùayet // Ram_2,98.41 // saümata÷ càsi vçddhànàü $ tàü÷ ca pçcchasi saü÷ayàn & yathà mçtas tathà jãvan % yathàsati tathà sati // Ram_2,98.42 // yasyaiùa buddhilàbhaþ syàt $ paritapyeta kena saþ & sa evaü vyasanaü pràpya % na viùãditum arhati // Ram_2,98.43 // amaropamasattvas tvaü $ mahàtmà satyasaügaraþ & sarvaj¤aþ sarvadar÷ã ca % buddhimàü÷ càsi ràghava // Ram_2,98.44 // na tvàm evaü guõair yuktaü $ prabhavàbhavakovidam & aviùahyatamaü duþkham % àsàdayitum arhati // Ram_2,98.45 // proùite mayi yat pàpaü $ màtrà matkàraõàt kçtam & kùudrayà tad aniùñaü me % prasãdatu bhavàn mama // Ram_2,98.46 // dharmabandhena baddho 'smi $ tenemàü neha màtaram & hanmi tãvreõa daõóena % daõóàrhàü pàpakàriõãm // Ram_2,98.47 // kathaü da÷arathàj jàtaþ $ ÷uddhàbhijanakarmaõaþ & jànan dharmam adharmiùñhaü % kuryàü karma jugupsitam // Ram_2,98.48 // guruþ kriyàvàn vçddha÷ ca $ ràjà pretaþ piteti ca & tàtaü na parigarheyaü % daivataü ceti saüsadi // Ram_2,98.49 // ko hi dharmàrthayor hãnam $ ãdç÷aü karma kilbiùam & striyàþ priyacikãrùuþ san % kuryàd dharmaj¤a dharmavit // Ram_2,98.50 // antakàle hi bhåtàni $ muhyantãti purà÷rutiþ & ràj¤aivaü kurvatà loke % pratyakùà sà ÷rutiþ kçtà // Ram_2,98.51 // sàdhvartham abhisaüdhàya $ krodhàn mohàc ca sàhasàt & tàtasya yad atikràntaü % pratyàharatu tad bhavàn // Ram_2,98.52 // pitur hi samatikràntaü $ putro yaþ sàdhu manyate & tad apatyaü mataü loke % viparãtam ato 'nyathà // Ram_2,98.53 // tad apatyaü bhavàn astu $ mà bhavàn duùkçtaü pituþ & abhipattà kçtaü karma % loke dhãravigarhitam // Ram_2,98.54 // kaikeyãü màü ca tàtaü ca $ suhçdo bàndhavàü÷ ca naþ & paurajànapadàn sarvàüs % tràtu sarvam idaü bhavàn // Ram_2,98.55 // kva càraõyaü kva ca kùàtraü $ kva jañàþ kva ca pàlanam & ãdç÷aü vyàhataü karma % na bhavàn kartum arhati // Ram_2,98.56 // atha kle÷ajam eva tvaü $ dharmaü caritum icchasi & dharmeõa caturo varõàn % pàlayan kle÷am àpnuhi // Ram_2,98.57 // caturõàm à÷ramàõàü hi $ gàrhasthyaü ÷reùñham à÷ramam & àhur dharmaj¤a dharmaj¤às % taü kathaü tyaktum arhasi // Ram_2,98.58 // ÷rutena bàlaþ sthànena $ janmanà bhavato hy aham & sa kathaü pàlayiùyàmi % bhåmiü bhavati tiùñhati // Ram_2,98.59 // hãnabuddhiguõo bàlo $ hãnaþ sthànena càpy aham & bhavatà ca vinà bhåto % na vartayitum utsahe // Ram_2,98.60 // idaü nikhilam avyagraü $ pitryaü ràjyam akaõñakam & anu÷àdhi svadharmeõa % dharmaj¤a saha bàndhavaiþ // Ram_2,98.61 // ihaiva tvàbhiùi¤cantu $ dharmaj¤a saha bàndhavaiþ & çtvijaþ savasiùñhà÷ ca % mantravan mantrakovidàþ // Ram_2,98.62 // abhiùiktas tvam asmàbhir $ ayodhyàü pàlane vraja & vijitya tarasà lokàn % marudbhir iva vàsavaþ // Ram_2,98.63 // çõàni trãõy apàkurvan $ durhçdaþ sàdhu nirdahan & suhçdas tarpayan kàmais % tvam evàtrànu÷àdhi màm // Ram_2,98.64 // adyàrya muditàþ santu $ suhçdas te 'bhiùecane & adya bhãtàþ pàlayantàü % durhçdas te di÷o da÷a // Ram_2,98.65 // àkro÷aü mama màtu÷ ca $ pramçjya puruùarùabha & adya tatra bhavantaü ca % pitaraü rakùa kilbiùàt // Ram_2,98.66 // ÷irasà tvàbhiyàce 'haü $ kuruùva karuõàü mayi & bàndhaveùu ca sarveùu % bhåteùv iva mahe÷varaþ // Ram_2,98.67 // atha và pçùñhataþ kçtvà $ vanam eva bhavàn itaþ & gamiùyati gamiùyàmi % bhavatà sàrdham apy aham // Ram_2,98.68 // tathàpi ràmo bharatena tàmyatà $ prasàdyamànaþ ÷irasà mahãpatiþ & na caiva cakre gamanàya sattvavàn % matiü pitus tadvacane pratiùñhitaþ // Ram_2,98.69 // tad adbhutaü sthairyam avekùya ràghave $ samaü jano harùam avàpa duþkhitaþ & na yàty ayodhyàm iti duþkhito 'bhavat % sthirapratij¤atvam avekùya harùitaþ // Ram_2,98.70 // tam çtvijo naigamayåthavallabhàs $ tathà visaüj¤à÷rukalà÷ ca màtaraþ & tathà bruvàõaü bharataü pratuùñuvuþ % praõamya ràmaü ca yayàcire saha // Ram_2,98.71 // _________________________________________________________________ punar evaü bruvàõaü tu $ bharataü lakùmaõàgrajaþ & pratyuvàca tataþ ÷rãmठ% j¤àtimadhye 'tisatkçtaþ // Ram_2,99.1 // upapannam idaü vàkyaü $ yat tvam evam abhàùathàþ & jàtaþ putro da÷arathàt % kaikeyyàü ràjasattamàt // Ram_2,99.2 // purà bhràtaþ pità naþ sa $ màtaraü te samudvahan & màtàmahe samà÷rauùãd % ràjya÷ulkam anuttamam // Ram_2,99.3 // devàsure ca saügràme $ jananyai tava pàrthivaþ & samprahçùño dadau ràjà % varam àràdhitaþ prabhuþ // Ram_2,99.4 // tataþ sà saüprati÷ràvya $ tava màtà ya÷asvinã & ayàcata nara÷reùñhaü % dvau varau varavarõinã // Ram_2,99.5 // tava ràjyaü naravyàghra $ mama pravràjanaü tathà & tac ca ràjà tathà tasyai % niyuktaþ pradadau varam // Ram_2,99.6 // tena pitràham apy atra $ niyuktaþ puruùarùabha & caturda÷a vane vàsaü % varùàõi varadànikam // Ram_2,99.7 // so 'haü vanam idaü pràpto $ nirjanaü lakùmaõànvitaþ & ÷ãtayà càpratidvandvaþ % satyavàde sthitaþ pituþ // Ram_2,99.8 // bhavàn api tathety eva $ pitaraü satyavàdinam & kartum arhati ràjendraü % kùipram evàbhiùecanàt // Ram_2,99.9 // çõàn mocaya ràjànaü $ matkçte bharata prabhum & pitaraü tràhi dharmaj¤a % màtaraü càbhinandaya // Ram_2,99.10 // ÷råyate hi purà tàta $ ÷rutir gãtà ya÷asvinã & gayena yajamànena % gayeùv eva pitén prati // Ram_2,99.11 // puünàmnà narakàd yasmàt $ pitaraü tràyate sutaþ & tasmàt putra iti proktaþ % pitén yat pàti và sutaþ // Ram_2,99.12 // eùñavyà bahavaþ putrà $ guõavanto bahu÷rutàþ & teùàü vai samavetànàm % api ka÷cid gayàü vrajet // Ram_2,99.13 // evaü ràjarùayaþ sarve $ pratãtà ràjanandana & tasmàt tràhi nara÷reùñha % pitaraü narakàt prabho // Ram_2,99.14 // ayodhyàü gaccha bharata $ prakçtãr anura¤jaya & ÷atrughnasahito vãra % saha sarvair dvijàtibhiþ // Ram_2,99.15 // pravekùye daõóakàraõyam $ aham apy avilambayan & àbhyàü tu sahito ràjan % vaidehyà lakùmaõena ca // Ram_2,99.16 // tvaü ràjà bhava bharata svayaü naràõàü $ vanyànàm aham api ràjaràõ mçgàõàm & gaccha tvaü puravaram adya samprahçùñaþ % saühçùñas tv aham api daõóakàn pravekùye // Ram_2,99.17 // chàyàü te dinakarabhàþ prabàdhamànaü $ varùatraü bharata karotu mårdhni ÷ãtàm & eteùàm aham api kànanadrumàõàü % chàyàü tàm ati÷ayinãü sukhaü ÷rayiùye // Ram_2,99.18 // ÷atrughnaþ ku÷alamatis tu te sahàyaþ $ saumitrir mama viditaþ pradhànamitram & catvàras tanayavarà vayaü narendraü % satyasthaü bharata caràma mà viùàdam // Ram_2,99.19 // _________________________________________________________________ à÷vàsayantaü bharataü $ jàbàlir bràhmaõottamaþ & uvàca ràmaü dharmaj¤aü % dharmàpetam idaü vacaþ // Ram_2,100.1 // sàdhu ràghava mà bhåt te $ buddhir evaü nirarthakà & pràkçtasya narasyeva % àryabuddhes tapasvinaþ // Ram_2,100.2 // kaþ kasya puruùo bandhuþ $ kim àpyaü kasya kenacit & yad eko jàyate jantur % eka eva vina÷yati // Ram_2,100.3 // tasmàn màtà pità ceti $ ràma sajjeta yo naraþ & unmatta iva sa j¤eyo % nàsti kàciddhi kasyacit // Ram_2,100.4 // yathà gràmàntaraü gacchan $ naraþ ka÷cit kvacid vaset & utsçjya ca tam àvàsaü % pratiùñhetàpare 'hani // Ram_2,100.5 // evam eva manuùyàõàü $ pità màtà gçhaü vasu & àvàsamàtraü kàkutstha % sajjante nàtra sajjanàþ // Ram_2,100.6 // pitryaü ràjyaü samutsçjya $ sa nàrhati narottama & àsthàtuü kàpathaü duþkhaü % viùamaü bahukaõñakam // Ram_2,100.7 // samçddhàyàm ayodhyàyàm $ àtmànam abhiùecaya & ekaveõãdharà hi tvàü % nagarã sampratãkùate // Ram_2,100.8 // ràjabhogàn anubhavan $ mahàrhàn pàrthivàtmaja & vihara tvam ayodhyàyàü % yathà ÷akras triviùñape // Ram_2,100.9 // na te ka÷cid da÷aratas $ tvaü ca tasya na ka÷cana & anyo ràjà tvam anya÷ ca % tasmàt kuru yad ucyate // Ram_2,100.10 // gataþ sa nçpatis tatra $ gantavyaü yatra tena vai & pravçttir eùà martyànàü % tvaü tu mithyà vihanyase // Ram_2,100.11 // arthadharmaparà ye ye $ tàüs tठ÷ocàmi netaràn & te hi duþkham iha pràpya % vinà÷aü pretya bhejire // Ram_2,100.12 // aùñakàpitçdaivatyam $ ity ayaü prasçto janaþ & annasyopadravaü pa÷ya % mçto hi kim a÷iùyati // Ram_2,100.13 // yadi bhuktam ihànyena $ deham anyasya gacchati & dadyàt pravasataþ ÷ràddhaü % na tat pathy a÷anaü bhavet // Ram_2,100.14 // dànasaüvananà hy ete $ granthà medhàvibhiþ kçtàþ & yajasva dehi dãkùasva % tapas tapyasva saütyaja // Ram_2,100.15 // sa nàsti param ity eva $ kuru buddhiü mahàmate & pratyakùaü yat tad àtiùñha % parokùaü pçùñhataþ kuru // Ram_2,100.16 // satàü buddhiü puraskçtya $ sarvalokanidar÷inãm & ràjyaü tvaü pratigçhõãùva % bharatena prasàditaþ // Ram_2,100.17 // _________________________________________________________________ jàbàles tu vacaþ ÷rutvà $ ràmaþ satyàtmanàü varaþ & uvàca parayà yuktyà % svabuddhyà càvipannayà // Ram_2,101.1 // bhavàn me priyakàmàrthaü $ vacanaü yad ihoktavàn & akàryaü kàryasaükà÷am % apathyaü pathyasaümitam // Ram_2,101.2 // nirmaryàdas tu puruùaþ $ pàpàcàrasamanvitaþ & mànaü na labhate satsu % bhinnacàritradar÷anaþ // Ram_2,101.3 // kulãnam akulãnaü và $ vãraü puruùamàninam & càritram eva vyàkhyàti % ÷uciü và yadi và÷ucim // Ram_2,101.4 // anàryas tv àryasaükà÷aþ $ ÷aucàddhãnas tathà ÷uciþ & lakùaõyavad alakùaõyo % duþ÷ãlaþ ÷ãlavàn iva // Ram_2,101.5 // adharmaü dharmaveùeõa $ yadãmaü lokasaükaram & abhipatsye ÷ubhaü hitvà % kriyàvidhivivarjitam // Ram_2,101.6 // ka÷ cetayànaþ puruùaþ $ kàryàkàryavicakùaõaþ & bahu maüsyati màü loke % durvçttaü lokadåùaõam // Ram_2,101.7 // kasya yàsyàmy ahaü vçttaü $ kena và svargam àpnuyàm & anayà vartamàno 'haü % vçttyà hãnapratij¤ayà // Ram_2,101.8 // kàmavçttas tv ayaü lokaþ $ kçtsnaþ samupavartate & yadvçttàþ santi ràjànas % tadvçttàþ santi hi prajàþ // Ram_2,101.9 // satyam evànç÷aüsyaü ca $ ràjavçttaü sanàtanam & tasmàt satyàtmakaü ràjyaü % satye lokaþ pratiùñhitaþ // Ram_2,101.10 // çùaya÷ caiva devà÷ ca $ satyam eva hi menire & satyavàdã hi loke 'smin % paramaü gacchati kùayam // Ram_2,101.11 // udvijante yathà sarpàn $ naràd ançtavàdinaþ & dharmaþ satyaü paro loke % målaü svargasya cocyate // Ram_2,101.12 // satyam eve÷varo loke $ satyaü padmà samà÷rità & satyamålàni sarvàõi % satyàn nàsti paraü padam // Ram_2,101.13 // dattam iùñaü hutaü caiva $ taptàni ca tapàüsi ca & vedàþ satyapratiùñhànàs % tasmàt satyaparo bhavet // Ram_2,101.14 // ekaþ pàlayate lokam $ ekaþ pàlayate kulam & majjaty eko hi niraya % ekaþ svarge mahãyate // Ram_2,101.15 // so 'haü pitur nide÷aü tu $ kimarthaü nànupàlaye & satyaprati÷ravaþ satyaü % satyena samayãkçtaþ // Ram_2,101.16 // naiva lobhàn na mohàd và $ na càj¤ànàt tamo'nvitaþ & setuü satyasya bhetsyàmi % guroþ satyaprati÷ravaþ // Ram_2,101.17 // asatyasaüdhasya sata÷ $ calasyàsthiracetasaþ & naiva devà na pitaraþ % pratãcchantãti naþ ÷rutam // Ram_2,101.18 // pratyagàtmam imaü dharmaü $ satyaü pa÷yàmy ahaü svayam & bhàraþ satpuruùàcãrõas % tadartham abhinandyate // Ram_2,101.19 // kùàtraü dharmam ahaü tyakùye $ hy adharmaü dharmasaühitam & kùudrair nç÷aüsair lubdhai÷ ca % sevitaü pàpakarmabhiþ // Ram_2,101.20 // kàyena kurute pàpaü $ manasà sampradhàrya ca & ançtaü jihvayà càha % trividhaü karma pàtakam // Ram_2,101.21 // bhåmiþ kãrtir ya÷o lakùmãþ $ puruùaü pràrthayanti hi & svargasthaü cànubadhnanti % satyam eva bhajeta tat // Ram_2,101.22 // ÷reùñhaü hy anàryam eva syàd $ yad bhavàn avadhàrya màm & àha yuktikarair vàkyair % idaü bhadraü kuruùva ha // Ram_2,101.23 // kathaü hy ahaü pratij¤àya $ vanavàsam imaü guroþ & bharatasya kariùyàmi % vaco hitvà guror vacaþ // Ram_2,101.24 // sthirà mayà pratij¤àtà $ pratij¤à gurusaünidhau & prahçùñamànasà devã % kaikeyã càbhavat tadà // Ram_2,101.25 // vanavàsaü vasann evaü $ ÷ucir niyatabhojanaþ & målaiþ puùpaiþ phalaiþ puõyaiþ % pitén devàü÷ ca tarpayan // Ram_2,101.26 // saütuùñapa¤cavargo 'haü $ lokayàtràü pravartaye & akuhaþ ÷raddadhànaþ san % kàryàkàryavicakùaõaþ // Ram_2,101.27 // karmabhåmim imàü pràpya $ kartavyaü karma yac chubham & agnir vàyu÷ ca soma÷ ca % karmaõàü phalabhàginaþ // Ram_2,101.28 // ÷ataü kratånàm àhçtya $ devaràñ tridivaü gataþ & tapàüsy ugràõi càsthàya % divaü yàtà maharùayaþ // Ram_2,101.29 // satyaü ca dharmaü ca paràkramaü ca $ bhåtànukampàü priyavàditàü ca & dvijàtidevàtithipåjanaü ca % panthànam àhus tridivasya santaþ // Ram_2,101.30 // dharme ratàþ satpuruùaiþ sametàs $ tejasvino dànaguõapradhànàþ & ahiüsakà vãtamalà÷ ca loke % bhavanti påjyà munayaþ pradhànàþ // Ram_2,101.31 // _________________________________________________________________ kruddham àj¤àya ràmaü tu $ vasiùñhaþ pratyuvàca ha & jàbàlir api jànãte % lokasyàsya gatàgatim \ nivartayitukàmas tu # tvàm etad vàkyam abravãt // Ram_2,102.1 // imàü lokasamutpattiü $ lokanàtha nibodha me & sarvaü salilam evàsãt % pçthivã yatra nirmità \ tataþ samabhavad brahmà # svayambhår daivataiþ saha // Ram_2,102.2 // sa varàhas tato bhåtvà $ projjahàra vasuüdharàm & asçjac ca jagat sarvaü % saha putraiþ kçtàtmabhiþ // Ram_2,102.3 // àkà÷aprabhavo brahmà $ ÷à÷vato nitya avyayaþ & tasmàn marãciþ saüjaj¤e % marãceþ ka÷yapaþ sutaþ // Ram_2,102.4 // vivasvàn ka÷yapàj jaj¤e $ manur vaivasvataþ smçtaþ & sa tu prajàpatiþ pårvam % ikùvàkus tu manoþ sutaþ // Ram_2,102.5 // yasyeyaü prathamaü dattà $ samçddhà manunà mahã & tam ikùvàkum ayodhyàyàü % ràjànaü viddhi pårvakam // Ram_2,102.6 // ikùvàkos tu sutaþ ÷rãmàn $ kukùir eveti vi÷rutaþ & kukùer athàtmajo vãro % vikukùir udapadyata // Ram_2,102.7 // vikukùes tu mahàtejà $ bàõaþ putraþ pratàpavàn & bàõasya tu mahàbàhur % anaraõyo mahàya÷àþ // Ram_2,102.8 // nànàvçùñir babhåvàsmin $ na durbhikùaü satàü vare & anaraõye mahàràje % taskaro vàpi ka÷cana // Ram_2,102.9 // anaraõyàn mahàbàhuþ $ pçthå ràjà babhåva ha & tasmàt pçthor mahàràjas % tri÷aïkur udapadyata \ sa satyavacanàd vãraþ # sa÷arãro divaü gataþ // Ram_2,102.10 // tri÷aïkor abhavat sånur $ dhundhumàro mahàya÷àþ & dhundhumàràn mahàtejà % yuvanà÷vo vyajàyata // Ram_2,102.11 // yuvanà÷vasutaþ ÷rãmàn $ màndhàtà samapadyata & màndhàtus tu mahàtejàþ % susaüdhir udapadyata // Ram_2,102.12 // susaüdher api putrau dvau $ dhruvasaüdhiþ prasenajit & ya÷asvã dhruvasaüdhes tu % bharato ripusådanaþ // Ram_2,102.13 // bharatàt tu mahàbàhor $ asito nàma jàyata & yasyaite pratiràjàna % udapadyanta ÷atravaþ \ haihayàs tàlajaïghà÷ ca # ÷årà÷ ca ÷a÷abindavaþ // Ram_2,102.14 // tàüs tu sarvàn prativyåhya $ yuddhe ràjà pravàsitaþ & sa ca ÷ailavare ramye % babhåvàbhirato muniþ \ dve càsya bhàrye garbhiõyau # babhåvatur iti ÷rutiþ // Ram_2,102.15 // bhàrgava÷ cyavano nàma $ himavantam upà÷ritaþ & tam çùiü samupàgamya % kàlindã tv abhyavàdayat // Ram_2,102.16 // sa tàm abhyavadad vipro $ varepsuü putrajanmani & tataþ sà gçham àgamya % devã putraü vyajàyata // Ram_2,102.17 // sapatnyà tu garas tasyai $ datto garbhajighàüsayà & gareõa saha tenaiva % jàtaþ sa sagaro 'bhavat // Ram_2,102.18 // sa ràjà sagaro nàma $ yaþ samudram akhànayat & iùñvà parvaõi vegena % tràsayantam imàþ prajàþ // Ram_2,102.19 // asama¤jas tu putro 'bhåt $ sagarasyeti naþ ÷rutam & jãvann eva sa pitrà tu % nirastaþ pàpakarmakçt // Ram_2,102.20 // aü÷umàn iti putro 'bhåd $ asama¤jasya vãryavàn & dilãpo 'ü÷umataþ putro % dilãpasya bhagãrathaþ // Ram_2,102.21 // bhagãrathàt kakutsthas tu $ kàkutsthà yena tu smçtàþ & kakutsthasya tu putro 'bhåd % raghur yena tu ràghavaþ // Ram_2,102.22 // raghos tu putras tejasvã $ pravçddhaþ puruùàdakaþ & kalmàùapàdaþ saudàsa % ity evaü prathito bhuvi // Ram_2,102.23 // kalmàùapàdaputro 'bhåc $ chaïkhaõas tv iti vi÷rutaþ & yas tu tad vãryam àsàdya % sahaseno vyanãna÷at // Ram_2,102.24 // ÷aïkhaõasya tu putro 'bhåc $ chåraþ ÷rãmàn sudar÷anaþ & sudar÷anasyàgnivarõa % agnivarõasya ÷ãghragaþ // Ram_2,102.25 // ÷ãghragasya maruþ putro $ maroþ putraþ pra÷u÷rukaþ & pra÷u÷rukasya putro 'bhåd % ambarãùo mahàdyutiþ // Ram_2,102.26 // ambarãùasya putro 'bhån $ nahuùaþ satyavikramaþ & nahuùasya ca nàbhàgaþ % putraþ paramadhàrmikaþ // Ram_2,102.27 // aja÷ ca suvrata÷ caiva $ nàbhàgasya sutàv ubhau & ajasya caiva dharmàtmà % ràjà da÷arathaþ sutaþ // Ram_2,102.28 // tasya jyeùñho 'si dàyàdo $ ràma ity abhivi÷rutaþ & tad gçhàõa svakaü ràjyam % avekùasva jagan nçpa // Ram_2,102.29 // ikùvàkåõàü hi sarveùàü $ ràjà bhavati pårvajaþ & pårvajenàvaraþ putro % jyeùñho ràjye 'bhiùicyate // Ram_2,102.30 // sa ràghavàõàü kuladharmam àtmanaþ $ sanàtanaü nàdya vihàtum arhasi & prabhåtaratnàm anu÷àdhi medinãü % prabhåtaràùñràü pitçvan mahàya÷àþ // Ram_2,102.31 // _________________________________________________________________ vasiùñhas tu tadà ràmam $ uktvà ràjapurohitaþ & abravãd dharmasaüyuktaü % punar evàparaü vacaþ // Ram_2,103.1 // puruùasyeha jàtasya $ bhavanti guravas trayaþ & àcàrya÷ caiva kàkutstha % pità màtà ca ràghava // Ram_2,103.2 // pità hy enaü janayati $ puruùaü puruùarùabha & praj¤àü dadàti càcàryas % tasmàt sa gurur ucyate // Ram_2,103.3 // sa te 'haü pitur àcàryas $ tava caiva paraütapa & mama tvaü vacanaü kurvan % nàtivarteþ satàü gatim // Ram_2,103.4 // imà hi te pariùadaþ $ ÷reõaya÷ ca samàgatàþ & eùu tàta caran dharmaü % nàtivarteþ satàü gatim // Ram_2,103.5 // vçddhàyà dharma÷ãlàyà $ màtur nàrhasy avartitum & asyàs tu vacanaü kurvan % nàtivarteþ satàü gatim // Ram_2,103.6 // bharatasya vacaþ kurvan $ yàcamànasya ràghava & àtmànaü nàtivartes tvaü % satyadharmaparàkrama // Ram_2,103.7 // evaü madhuram uktas tu $ guruõà ràghavaþ svayam & pratyuvàca samàsãnaü % vasiùñhaü puruùarùabhaþ // Ram_2,103.8 // yan màtàpitarau vçttaü $ tanaye kurutaþ sadà & na supratikaraü tat tu % màtrà pitrà ca yat kçtam // Ram_2,103.9 // yathà÷akti pradànena $ snàpanàc chàdanena ca & nityaü ca priyavàdena % tathà saüvardhanena ca // Ram_2,103.10 // sa hi ràjà janayità $ pità da÷aratho mama & àj¤àtaü yan mayà tasya % na tan mithyà bhaviùyati // Ram_2,103.11 // evam uktas tu ràmeõa $ bharataþ pratyanantaram & uvàca paramodàraþ % såtaü paramadurmanàþ // Ram_2,103.12 // iha me sthaõóile ÷ãghraü $ ku÷àn àstara sàrathe & àryaü pratyupavekùyàmi % yàvan me na prasãdati // Ram_2,103.13 // anàhàro niràloko $ dhanahãno yathà dvijaþ & ÷eùye purastàc chàlàyà % yàvan na pratiyàsyati // Ram_2,103.14 // sa tu ràmam avekùantaü $ sumantraü prekùya durmanàþ & ku÷ottaram upasthàpya % bhåmàv evàstarat svayam // Ram_2,103.15 // tam uvàca mahàtejà $ ràmo ràjarùisattamàþ & kiü màü bharata kurvàõaü % tàta pratyupavekùyasi // Ram_2,103.16 // bràhmaõo hy ekapàr÷vena $ naràn roddhum ihàrhati & na tu mårdhàvasiktànàü % vidhiþ pratyupave÷ane // Ram_2,103.17 // uttiùñha nara÷àrdåla $ hitvaitad dàruõaü vratam & puravaryàm itaþ kùipram % ayodhyàü yàhi ràghava // Ram_2,103.18 // àsãnas tv eva bharataþ $ paurajànapadaü janam & uvàca sarvataþ prekùya % kim àryaü nànu÷àsatha // Ram_2,103.19 // te tam åcur mahàtmànaü $ paurajànapadà janàþ & kàkutstham abhijànãmaþ % samyag vadati ràghavaþ // Ram_2,103.20 // eùo 'pi hi mahàbhàgaþ $ pitur vacasi tiùñhati & ata eva na ÷aktàþ smo % vyàvartayitum a¤jasà // Ram_2,103.21 // teùàm àj¤àya vacanaü $ ràmo vacanam abravãt & evaü nibodha vacanaü % suhçdàü dharmacakùuùàm // Ram_2,103.22 // etac caivobhayaü ÷rutvà $ samyak saüpa÷ya ràghava & uttiùñha tvaü mahàbàho % màü ca spç÷a tathodakam // Ram_2,103.23 // athotthàya jalaü spçùñvà $ bharato vàkyam abravãt & ÷çõvantu me pariùado % mantriõaþ ÷reõayas tathà // Ram_2,103.24 // na yàce pitaraü ràjyaü $ nànu÷àsàmi màtaram & àryaü paramadharmaj¤am % abhijànàmi ràghavam // Ram_2,103.25 // yadi tv ava÷yaü vastavyaü $ kartavyaü ca pitur vacaþ & aham eva nivatsyàmi % caturda÷a vane samàþ // Ram_2,103.26 // dharmàtmà tasya tathyena $ bhràtur vàkyena vismitaþ & uvàca ràmaþ samprekùya % paurajànapadaü janam // Ram_2,103.27 // vikrãtam àhitaü krãtaü $ yat pitrà jãvatà mama & na tal lopayituü ÷akyaü % mayà và bharatena và // Ram_2,103.28 // upadhir na mayà kàryo $ vanavàse jugupsitaþ & yuktam uktaü ca kaikeyyà % pitrà me sukçtaü kçtam // Ram_2,103.29 // jànàmi bharataü kùàntaü $ gurusatkàrakàriõam & sarvam evàtra kalyàõaü % satyasaüdhe mahàtmani // Ram_2,103.30 // anena dharma÷ãlena $ vanàt pratyàgataþ punaþ & bhràtrà saha bhaviùyàmi % pçthivyàþ patir uttamaþ // Ram_2,103.31 // vçto ràjà hi kaikeyyà $ mayà tadvacanaü kçtam & ançtàn mocayànena % pitaraü taü mahãpatim // Ram_2,103.32 // _________________________________________________________________ tam apratimatejobhyàü $ bhràtçbhyàü romaharùaõam & vismitàþ saügamaü prekùya % samavetà maharùayaþ // Ram_2,104.1 // antarhitàs tv çùigaõàþ $ siddhà÷ ca paramarùayaþ & tau bhràtarau mahàtmànau % kàkutsthau pra÷a÷aüsire // Ram_2,104.2 // sa dhanyo yasya putrau dvau $ dharmaj¤au dharmavikramau & ÷rutvà vayaü hi sambhàùàm % ubhayoþ spçhayàmahe // Ram_2,104.3 // tatas tv çùigaõàþ kùipraü $ da÷agrãvavadhaiùiõaþ & bharataü ràja÷àrdålam % ity åcuþ saügatà vacaþ // Ram_2,104.4 // kule jàta mahàpràj¤a $ mahàvçtta mahàya÷aþ & gràhyaü ràmasya vàkyaü te % pitaraü yady avekùase // Ram_2,104.5 // sadànçõam imaü ràmaü $ vayam icchàmahe pituþ & ançõatvàc ca kaikeyyàþ % svargaü da÷aratho gataþ // Ram_2,104.6 // etàvad uktvà vacanaü $ gandharvàþ samaharùayaþ & ràjarùaya÷ caiva tathà % sarve svàü svàü gatiü gatàþ // Ram_2,104.7 // hlàditas tena vàkyena $ ÷ubhena ÷ubhadar÷anaþ & ràmaþ saühçùñavadanas % tàn çùãn abhyapåjayat // Ram_2,104.8 // srastagàtras tu bharataþ $ sa vàcà sajjamànayà & kçtà¤jalir idaü vàkyaü % ràghavaü punar abravãt // Ram_2,104.9 // ràjadharmam anuprekùya $ kuladharmànusaütatim & kartum arhasi kàkutstha % mama màtu÷ ca yàcanàm // Ram_2,104.10 // rakùituü sumahad ràjyam $ aham ekas tu notsahe & paurajànapadàü÷ càpi % raktàn ra¤jayituü tathà // Ram_2,104.11 // j¤àtaya÷ ca hi yodhà÷ ca $ mitràõi suhçda÷ ca naþ & tvàm eva pratikàïkùante % parjanyam iva karùakàþ // Ram_2,104.12 // idaü ràjyaü mahàpràj¤a $ sthàpaya pratipadya hi & ÷aktimàn asi kàkutstha % lokasya paripàlane // Ram_2,104.13 // ity uktvà nyapatad bhràtuþ $ pàdayor bharatas tadà & bhç÷aü sampràrthayàmàsa % ràmam evaü priyaüvadaþ // Ram_2,104.14 // tam aïke bhràtaraü kçtvà $ ràmo vacanam abravãt & ÷yàmaü nalinapattràkùaü % mattahaüsasvaraü svayam // Ram_2,104.15 // àgatà tvàm iyaü buddhiþ $ svajà vainayikã ca yà & bhç÷am utsahase tàta % rakùituü pçthivãm api // Ram_2,104.16 // amàtyai÷ ca suhçdbhi÷ ca $ buddhimadbhi÷ ca mantribhiþ & sarvakàryàõi saümantrya % sumahànty api kàraya // Ram_2,104.17 // lakùmã÷ candràd apeyàd và $ himavàn và himaü tyajet & atãyàt sàgaro velàü % na pratij¤àm ahaü pituþ // Ram_2,104.18 // kàmàd và tàta lobhàd và $ màtrà tubhyam idaü kçtam & na tan manasi kartavyaü % vartitavyaü ca màtçvat // Ram_2,104.19 // evaü bruvàõaü bharataþ $ kausalyàsutam abravãt & tejasàdityasaükà÷aü % pratipaccandradar÷anam // Ram_2,104.20 // adhirohàrya pàdàbhyàü $ pàduke hemabhåùite & ete hi sarvalokasya % yogakùemaü vidhàsyataþ // Ram_2,104.21 // so 'dhiruhya naravyàghraþ $ pàduke hy avaruhya ca & pràyacchat sumahàtejà % bharatàya mahàtmane // Ram_2,104.22 // sa pàduke te bharataþ pratàpavàn $ svalaükçte samparigçhya dharmavit & pradakùiõaü caiva cakàra ràghavaü % cakàra caivottamanàgamårdhani // Ram_2,104.23 // athànupårvyàt pratipåjya taü janaü $ guråü÷ ca mantriprakçtãs tathànujau & vyasarjayad ràghavavaü÷avardhanaþ % sthitaþ svadharme himavàn ivàcalaþ // Ram_2,104.24 // taü màtaro bàùpagçhãtakaõñhyo $ duþkhena nàmantrayituü hi ÷ekuþ & sa tv eva màtén abhivàdya sarvà % rudan kuñãü svàü pravive÷a ràmaþ // Ram_2,104.25 // _________________________________________________________________ tataþ ÷irasi kçtvà tu $ pàduke bharatas tadà & àruroha rathaü hçùñaþ % ÷atrughnena samanvitaþ // Ram_2,105.1 // vasiùñho vàmadeva÷ ca $ jàbàli÷ ca dçóhavrataþ & agrataþ prayayuþ sarve % mantriõo mantrapåjitàþ // Ram_2,105.2 // mandàkinãü nadãü ramyàü $ pràïmukhàs te yayus tadà & pradakùiõaü ca kurvàõà÷ % citrakåñaü mahàgirim // Ram_2,105.3 // pa÷yan dhàtusahasràõi $ ramyàõi vividhàni ca & prayayau tasya pàr÷vena % sasainyo bharatas tadà // Ram_2,105.4 // adåràc citrakåñasya $ dadar÷a bharatas tadà & à÷ramaü yatra sa munir % bharadvàjaþ kçtàlayaþ // Ram_2,105.5 // sa tam à÷ramam àgamya $ bharadvàjasya buddhimàn & avatãrya rathàt pàdau % vavande kulanandanaþ // Ram_2,105.6 // tato hçùño bharadvàjo $ bharataü vàkyam abravãt & api kçtyaü kçtaü tàta % ràmeõa ca samàgatam // Ram_2,105.7 // evam uktas tu bharato $ bharadvàjena dhãmatà & pratyuvàca bharadvàjaü % bharato dharmavatsalaþ // Ram_2,105.8 // sa yàcyamàno guruõà $ mayà ca dçóhavikramaþ & ràghavaþ paramaprãto % vasiùñhaü vàkyam abravãt // Ram_2,105.9 // pituþ pratij¤àü tàm eva $ pàlayiùyàmi tattvataþ & caturda÷a hi varùàõi % yà pratij¤à pitur mama // Ram_2,105.10 // evam ukto mahàpràj¤o $ vasiùñhaþ pratyuvàca ha & vàkyaj¤o vàkyaku÷alaü % ràghavaü vacanaü mahat // Ram_2,105.11 // ete prayaccha saühçùñaþ $ pàduke hemabhåùite & ayodhyàyàü mahàpràj¤a % yogakùemakare tava // Ram_2,105.12 // evam ukto vasiùñhena $ ràghavaþ pràïmukhaþ sthitaþ & pàduke hemavikçte % mama ràjyàya te dadau // Ram_2,105.13 // nivçtto 'ham anuj¤àto $ ràmeõa sumahàtmanà & ayodhyàm eva gacchàmi % gçhãtvà pàduke ÷ubhe // Ram_2,105.14 // etac chrutvà ÷ubhaü vàkyaü $ bharatasya mahàtmanaþ & bharadvàjaþ ÷ubhataraü % munir vàkyam udàharat // Ram_2,105.15 // naitac citraü naravyàghra $ ÷ãlavçttavatàü vara & yad àryaü tvayi tiùñhet tu % nimne vçùñim ivodakam // Ram_2,105.16 // amçtaþ sa mahàbàhuþ $ pità da÷arathas tava & yasya tvam ãdç÷aþ putro % dharmàtmà dharmavatsalaþ // Ram_2,105.17 // tam çùiü tu mahàtmànam $ uktavàkyaü kçtà¤jaliþ & àmantrayitum àrebhe % caraõàv upagçhya ca // Ram_2,105.18 // tataþ pradakùiõaü kçtvà $ bharadvàjaü punaþ punaþ & bharatas tu yayau ÷rãmàn % ayodhyàü saha mantribhiþ // Ram_2,105.19 // yànai÷ ca ÷akañai÷ caiva $ hayair nàgai÷ ca sà camåþ & punar nivçttà vistãrõà % bharatasyànuyàyinã // Ram_2,105.20 // tatas te yamunàü divyàü $ nadãü tãrtvormimàlinãm & dadç÷us tàü punaþ sarve % gaïgàü ÷ivajalàü nadãm // Ram_2,105.21 // tàü ramyajalasampårõàü $ saütãrya sahabàndhavaþ & ÷çïgaverapuraü ramyaü % pravive÷a sasainikaþ // Ram_2,105.22 // ÷çïgaverapuràd bhåya $ ayodhyàü saüdadar÷a ha & bharato duþkhasaütaptaþ % sàrathiü cedam abravãt // Ram_2,105.23 // sàrathe pa÷ya vidhvastà $ ayodhyà na prakà÷ate & niràkàrà nirànandà % dãnà pratihatasvanà // Ram_2,105.24 // _________________________________________________________________ snigdhagambhãraghoùeõa $ syandanenopayàn prabhuþ & ayodhyàü bharataþ kùipraü % pravive÷a mahàya÷àþ // Ram_2,106.1 // bióàlolåkacaritàm $ àlãnanaravàraõàm & timiràbhyàhatàü kàlãm % aprakà÷àü ni÷àm iva // Ram_2,106.2 // ràhu÷atroþ priyàü patnãü $ ÷riyà prajvalitaprabhàm & graheõàbhyutthitenaikàü % rohiõãm iva pãóitàm // Ram_2,106.3 // alpoùõakùubdhasalilàü $ gharmottaptavihaügamàm & lãnamãnajhaùagràhàü % kç÷àü girinadãm iva // Ram_2,106.4 // vidhåmàm iva hemàbhàm $ adhvaràgnisamutthitàm & havirabhyukùitàü pa÷càc % chikhàü vipralayaü gatàm // Ram_2,106.5 // vidhvastakavacàü rugõa- $ gajavàjirathadhvajàm & hatapravãràm àpannàü % camåm iva mahàhave // Ram_2,106.6 // saphenàü sasvanàü bhåtvà $ sàgarasya samutthitàm & pra÷àntamàrutoddhåtàü % jalormim iva niþsvanàm // Ram_2,106.7 // tyaktàü yaj¤àyudhaiþ sarvair $ abhiråpai÷ ca yàjakaiþ & sutyàkàle vinirvçtte % vediü gataravàm iva // Ram_2,106.8 // goùñhamadhye sthitàm àrtàm $ acarantãü navaü tçõam & govçùeõa parityaktàü % gavàü patnãm ivotsukàm // Ram_2,106.9 // prabhàkaràlaiþ susnigdhaiþ $ prajvaladbhir ivottamaiþ & viyuktàü maõibhir jàtyair % navàü muktàvalãm iva // Ram_2,106.10 // sahasà calitàü sthànàn $ mahãü puõyakùayàd gatàm & saühçtadyutivistàràü % tàràm iva diva÷ cyutàm // Ram_2,106.11 // puùpanaddhàü vasantànte $ mattabhramara÷àlinãm & drutadàvàgnivipruùñàü % klàntàü vanalatàm iva // Ram_2,106.12 // saümåóhanigamàü sarvàü $ saükùiptavipaõàpaõàm & pracchanna÷a÷inakùatràü % dyàm ivàmbudharair vçtàm // Ram_2,106.13 // kùãõapànottamair bhinnaiþ $ ÷aràvair abhisaüvçtàm & hata÷auõóàm ivàkà÷e % pànabhåmim asaüskçtàm // Ram_2,106.14 // vçkõabhåmitalàü nimnàü $ vçkõapàtraiþ samàvçtàm & upayuktodakàü bhagnàü % prapàü nipatitàm iva // Ram_2,106.15 // vipulàü vitatàü caiva $ yuktapà÷àü tarasvinàm & bhåmau bàõair viniùkçttàü % patitàü jyàm ivàyudhàt // Ram_2,106.16 // sahasà yuddha÷auõóena $ hayàroheõa vàhitàm & nikùiptabhàõóàm utsçùñàü % ki÷orãm iva durbalàm // Ram_2,106.17 // pràvçùi pravigàóhàyàü $ praviùñasyàbhramaõóalam & pracchannàü nãlajãmåtair % bhàskarasya prabhàm iva // Ram_2,106.18 // bharatas tu rathasthaþ sa¤ $ ÷rãmàn da÷arathàtmajaþ & vàhayantaü ratha÷reùñhaü % sàrathiü vàkyam abravãt // Ram_2,106.19 // kiü nu khalv adya gambhãro $ mårchito na ni÷amyate & yathàpuram ayodhyàyàü % gãtavàditraniþsvanaþ // Ram_2,106.20 // vàruõãmadagandhà÷ ca $ màlyagandha÷ ca mårchitaþ & dhåpitàgarugandha÷ ca % na pravàti samantataþ // Ram_2,106.21 // yànapravaraghoùa÷ ca $ snigdha÷ ca hayaniþsvanaþ & pramattagajanàda÷ ca % mahàü÷ ca rathaniþsvanaþ \ nedànãü ÷råyate puryàm # asyàü ràme vivàsite // Ram_2,106.22 // taruõai÷ càruveùai÷ ca $ narair unnatagàmibhiþ & saüpatadbhir ayodhyàyàü % na vibhànti mahàpathàþ // Ram_2,106.23 // evaü bahuvidhaü jalpan $ vive÷a vasatiü pituþ & tena hãnàü narendreõa % siühahãnàü guhàm iva // Ram_2,106.24 // _________________________________________________________________ tato nikùipya màtén sa $ ayodhyàyàü dçóhavrataþ & bharataþ ÷okasaütapto % gurån idam athàbravãt // Ram_2,107.1 // nandigràmaü gamiùyàmi $ sarvàn àmantraye 'dya vaþ & tatra duþkham idaü sarvaü % sahiùye ràghavaü vinà // Ram_2,107.2 // gata÷ ca hi divaü ràjà $ vanastha÷ ca gurur mama & ràmaü pratãkùe ràjyàya % sa hi ràjà mahàya÷àþ // Ram_2,107.3 // etac chrutvà ÷ubhaü vàkyaü $ bharatasya mahàtmanaþ & abruvan mantriõaþ sarve % vasiùñha÷ ca purohitaþ // Ram_2,107.4 // sadç÷aü ÷làghanãyaü ca $ yad uktaü bharata tvayà & vacanaü bhràtçvàtsalyàd % anuråpaü tavaiva tat // Ram_2,107.5 // nityaü te bandhulubdhasya $ tiùñhato bhràtçsauhçde & àryamàrgaü prapannasya % nànumanyeta kaþ pumàn // Ram_2,107.6 // mantriõàü vacanaü ÷rutvà $ yathàbhilaùitaü priyam & abravãt sàrathiü vàkyaü % ratho me yujyatàm iti // Ram_2,107.7 // prahçùñavadanaþ sarvà $ màtén samabhivàdya saþ & àruroha rathaü ÷rãmठ% ÷atrughnena samanvitaþ // Ram_2,107.8 // àruhya tu rathaü ÷ãghraü $ ÷atrughnabharatàv ubhau & yayatuþ paramaprãtau % vçtau mantripurohitaiþ // Ram_2,107.9 // agrato guravas tatra $ vasiùñhapramukhà dvijàþ & prayayuþ pràïmukhàþ sarve % nandigràmo yato 'bhavat // Ram_2,107.10 // balaü ca tad anàhåtaü $ gajà÷varathasaükulam & prayayau bharate yàte % sarve ca puravàsinaþ // Ram_2,107.11 // rathasthaþ sa tu dharmàtmà $ bharato bhràtçvatsalaþ & nandigràmaü yayau tårõaü % ÷irasy àdhàya pàduke // Ram_2,107.12 // tatas tu bharataþ kùipraü $ nandigràmaü pravi÷ya saþ & avatãrya rathàt tårõaü % gurån idam uvàca ha // Ram_2,107.13 // etad ràjyaü mama bhràtrà $ dattaü saünyàsavat svayam & yogakùemavahe ceme % pàduke hemabhåùite \ tam imaü pàlayiùyàmi # ràghavàgamanaü prati // Ram_2,107.14 // kùipraü saüyojayitvà tu $ ràghavasya punaþ svayam & caraõau tau tu ràmasya % drakùyàmi sahapàdukau // Ram_2,107.15 // tato nikùiptabhàro 'haü $ ràghaveõa samàgataþ & nivedya gurave ràjyaü % bhajiùye guruvçttitàm // Ram_2,107.16 // ràghavàya ca saünyàsaü $ dattveme varapàduke & ràjyaü cedam ayodhyàü ca % dhåtapàpo bhavàmi ca // Ram_2,107.17 // abhiùikte tu kàkutsthe $ prahçùñamudite jane & prãtir mama ya÷a÷ caiva % bhaved ràjyàc caturguõam // Ram_2,107.18 // evaü tu vilapan dãno $ bharataþ sa mahàya÷àþ & nandigràme 'karod ràjyaü % duþkhito mantribhiþ saha // Ram_2,107.19 // sa valkalajañàdhàrã $ muniveùadharaþ prabhuþ & nandigràme 'vasad vãraþ % sasainyo bharatas tadà // Ram_2,107.20 // ràmàgamanam àkàïkùan $ bharato bhràtçvatsalaþ & bhràtur vacanakàrã ca % pratij¤àpàragas tadà // Ram_2,107.21 // pàduke tv abhiùicyàtha $ nandigràme 'vasat tadà & bharataþ ÷àsanaü sarvaü % pàdukàbhyàü nyavedayat // Ram_2,107.22 // _________________________________________________________________ pratiprayàte bharate $ vasan ràmas tapovane & lakùayàmàsa sodvegam % athautsukyaü tapasvinàm // Ram_2,108.1 // ye tatra citrakåñasya $ purastàt tàpasà÷rame & ràmam à÷ritya niratàs % tàn alakùayad utsukàn // Ram_2,108.2 // nayanair bhçkuñãbhi÷ ca $ ràmaü nirdi÷ya ÷aïkitàþ & anyonyam upajalpantaþ % ÷anai÷ cakrur mithaþ kathàþ // Ram_2,108.3 // teùàm autsukyam àlakùya $ ràmas tv àtmani ÷aïkitaþ & kçtà¤jalir uvàcedam % çùiü kulapatiü tataþ // Ram_2,108.4 // na kaccid bhagavan kiücit $ pårvavçttam idaü mayi & dç÷yate vikçtaü yena % vikriyante tapasvinaþ // Ram_2,108.5 // pramàdàc caritaü kaccit $ kiücin nàvarajasya me & lakùmaõasyarùibhir dçùñaü % nànuråpam ivàtmanaþ // Ram_2,108.6 // kaccic chu÷råùamàõà vaþ $ ÷u÷råùaõaparà mayi & pramadàbhyucitàü vçttiü % sãtà yuktaü na vartate // Ram_2,108.7 // atharùir jarayà vçddhas $ tapasà ca jaràü gataþ & vepamàna ivovàca % ràmaü bhåtadayàparam // Ram_2,108.8 // kutaþ kalyàõasattvàyàþ $ kalyàõàbhirates tathà & calanaü tàta vaidehyàs % tapasviùu vi÷eùataþ // Ram_2,108.9 // tvannimittam idaü tàvat $ tàpasàn prati vartate & rakùobhyas tena saüvignàþ % kathayanti mithaþ kathàþ // Ram_2,108.10 // ràvaõàvarajaþ ka÷cit $ kharo nàmeha ràkùasaþ & utpàñya tàpasàn sarvठ% janasthànaniketanàn // Ram_2,108.11 // dhçùña÷ ca jitakà÷ã ca $ nç÷aüsaþ puruùàdakaþ & avalipta÷ ca pàpa÷ ca % tvàü ca tàta na mçùyate // Ram_2,108.12 // tvaü yadà prabhçti hy asminn $ à÷rame tàta vartase & tadà prabhçti rakùàüsi % viprakurvanti tàpasàn // Ram_2,108.13 // dar÷ayanti hi bãbhatsaiþ $ krårair bhãùaõakair api & nànà råpair viråpai÷ ca % råpair asukhadar÷anaiþ // Ram_2,108.14 // apra÷astair a÷ucibhiþ $ saüprayojya ca tàpasàn & pratighnanty aparàn kùipram % anàryàþ purataþ sthitàþ // Ram_2,108.15 // teùu teùv à÷ramasthàneùv $ abuddham avalãya ca & ramante tàpasàüs tatra % nà÷ayanto 'lpacetasaþ // Ram_2,108.16 // apakùipanti srugbhàõóàn $ agnãn si¤canti vàriõà & kala÷àü÷ ca pramçdnanti % havane samupasthite // Ram_2,108.17 // tair duràtmabhir àviùñàn $ à÷ramàn prajihàsavaþ & gamanàyànyade÷asya % codayanty çùayo 'dya màm // Ram_2,108.18 // tat purà ràma ÷àrãràm $ upahiüsàü tapasviùu & dar÷ayanti hi duùñàs te % tyakùyàma imam à÷ramam // Ram_2,108.19 // bahumålaphalaü citram $ avidåràd ito vanam & puràõà÷ramam evàhaü % ÷rayiùye sagaõaþ punaþ // Ram_2,108.20 // kharas tvayy api càyuktaü $ purà tàta pravartate & sahàsmàbhir ito gaccha % yadi buddhiþ pravartate // Ram_2,108.21 // sakalatrasya saüdeho $ nityaü yat tasya ràghava & samarthasyàpi hi sato % vàso duþkham ihàdya te // Ram_2,108.22 // ity uktavantaü ràmas taü $ ràjaputras tapasvinam & na ÷a÷àkottarair vàkyair % avaroddhuü samutsukam // Ram_2,108.23 // abhinandya samàpçcchya $ samàdhàya ca ràghavam & sa jagàmà÷ramaü tyaktvà % kulaiþ kulapatiþ saha // Ram_2,108.24 // ràmaþ saüsàdhya tv çùigaõam anugamanàd $ de÷àt tasmàccit kulapatim abhivàdya rùim & samyakprãtais tair anumata upadiùñàrthaþ % puõyaü vàsàya svanilayam upasaüpede // Ram_2,108.25 // à÷ramaü tv çùivirahitaü prabhuþ $ kùaõam api na jahau sa ràghavaþ & ràghavaü hi satatam anugatàs % tàpasà÷ càrùicaritadhçtaguõàþ // Ram_2,108.26 // _________________________________________________________________ ràghavas tv apayàteùu $ tapasviùu vicintayan & na tatràrocayad vàsaü % kàraõair bahubhis tadà // Ram_2,109.1 // iha me bharato dçùño $ màtara÷ ca sanàgaràþ & sà ca me smçtir anveti % tàn nityam anu÷ocataþ // Ram_2,109.2 // skandhàvàranive÷ena $ tena tasya mahàtmanaþ & hayahastikarãùai÷ ca % upamardaþ kçto bhç÷am // Ram_2,109.3 // tasmàd anyatra gacchàma $ iti saücintya ràghavaþ & pràtiùñhata sa vaidehyà % lakùmaõena ca saügataþ // Ram_2,109.4 // so 'trer à÷ramam àsàdya $ taü vavande mahàya÷àþ & taü càpi bhagavàn atriþ % putravat pratyapadyata // Ram_2,109.5 // svayam àtithyam àdi÷ya $ sarvam asya susatkçtam & saumitriü ca mahàbhàgàü % sãtàü ca samasàntvayat // Ram_2,109.6 // patnãü ca samanupràptàü $ vçddhàm àmantrya satkçtàm & sàntvayàmàsa dharmaj¤aþ % sarvabhåtahite rataþ // Ram_2,109.7 // anasåyàü mahàbhàgàü $ tàpasãü dharmacàriõãm & pratigçhõãùva vaidehãm % abravãd çùisattamaþ // Ram_2,109.8 // ràmàya càcacakùe tàü $ tàpasãü dharmacàriõãm & da÷a varùàõy anàvçùñyà % dagdhe loke nirantaram // Ram_2,109.9 // yayà målaphale sçùñe $ jàhnavã ca pravartità & ugreõa tapasà yuktà % niyamai÷ càpy alaükçtà // Ram_2,109.10 // da÷avarùasahasràõi $ yayà taptaü mahat tapaþ & anasåyàvratais tàta % pratyåhà÷ ca nibarhitàþ // Ram_2,109.11 // devakàryanimittaü ca $ yayà saütvaramàõayà & da÷aràtraü kçtvà ràtriþ % seyaü màteva te 'nagha // Ram_2,109.12 // tàm imàü sarvabhåtànàü $ namaskàryàü ya÷asvinãm & abhigacchatu vaidehã % vçddhàm akrodhanàü sadà // Ram_2,109.13 // evaü bruvàõaü tam çùiü $ tathety uktvà sa ràghavaþ & sãtàm uvàca dharmaj¤àm % idaü vacanam uttamam // Ram_2,109.14 // ràjaputri ÷rutaü tv etan $ muner asya samãritam & ÷reyo'rtham àtmanaþ ÷ãghram % abhigaccha tapasvinãm // Ram_2,109.15 // anasåyeti yà loke $ karmabhiþ khyàtim àgatà & tàü ÷ãghram abhigaccha tvam % abhigamyàü tapasvinãm // Ram_2,109.16 // sãtà tv etad vacaþ ÷rutvà $ ràghavasya hitaiùiõã & tàm atripatnãü dharmaj¤àm % abhicakràma maithilã // Ram_2,109.17 // ÷ithilàü valitàü vçddhàü $ jaràpàõóuramårdhajàm & satataü vepamànàïgãü % pravàte kadalã yathà // Ram_2,109.18 // tàü tu sãtà mahàbhàgàm $ anasåyàü pativratàm & abhyavàdayad avyagrà % svaü nàma samudàharat // Ram_2,109.19 // abhivàdya ca vaidehã $ tàpasãü tàm aninditàm & baddhà¤jalipuñà hçùñà % paryapçcchad anàmayam // Ram_2,109.20 // tataþ sãtàü mahàbhàgàü $ dçùñvà tàü dharmacàriõãm & sàntvayanty abravãd dhçùñà % diùñyà dharmam avekùase // Ram_2,109.21 // tyaktvà j¤àtijanaü sãte $ mànam çddhiü ca mànini & avaruddhaü vane ràmaü % diùñyà tvam anugacchasi // Ram_2,109.22 // nagarastho vanastho và $ pàpo và yadi và÷ubhaþ & yàsàü strãõàü priyo bhartà % tàsàü lokà mahodayàþ // Ram_2,109.23 // duþ÷ãlaþ kàmavçtto và $ dhanair và parivarjitaþ & strãõàm àryasvabhàvànàü % paramaü daivataü patiþ // Ram_2,109.24 // nàto vi÷iùñaü pa÷yàmi $ bàndhavaü vimç÷anty aham & sarvatra yogyaü vaidehi % tapaþ kçtam ivàvyayam // Ram_2,109.25 // na tv evam avagacchanti $ guõadoùam asatstriyaþ & kàmavaktavyahçdayà % bhartçnàthà÷ caranti yàþ // Ram_2,109.26 // pràpnuvanty aya÷a÷ caiva $ dharmabhraü÷aü ca maithili & akàryava÷am àpannàþ % striyo yàþ khalu tadvidhàþ // Ram_2,109.27 // tvadvidhàs tu guõair yuktà $ dçùñalokaparàvaràþ & striyaþ svarge cariùyanti % yathà puõyakçtas tathà // Ram_2,109.28 // _________________________________________________________________ sà tv evam uktà vaidehã $ anasåyànasåyayà & pratipåjya vaco mandaü % pravaktum upacakrame // Ram_2,110.1 // naitad à÷caryam àryàyà $ yan màü tvam anubhàùase & viditaü tu mamàpy etad % yathà nàryàþ patir guruþ // Ram_2,110.2 // yady apy eùa bhaved bhartà $ mamàrye vçttavarjitaþ & advaidham upacartavyas % tathàpy eùa mayà bhavet // Ram_2,110.3 // kiü punar yo guõa÷làghyaþ $ sànukro÷o jitendriyaþ & sthirànuràgo dharmàtmà % màtçvartã pitçpriyaþ // Ram_2,110.4 // yàü vçttiü vartate ràmaþ $ kausalyàyàü mahàbalaþ & tàm eva nçpanàrãõàm % anyàsàm api vartate // Ram_2,110.5 // sakçd dçùñàsv api strãùu $ nçpeõa nçpavatsalaþ & màtçvad vartate vãro % mànam utsçjya dharmavit // Ram_2,110.6 // àgacchantyà÷ ca vijanaü $ vanam evaü bhayàvaham & samàhitaü hi me ÷va÷rvà % hçdaye yat sthitaü mama // Ram_2,110.7 // pàõipradànakàle ca $ yat purà tv agnisaünidhau & anu÷iùñà jananyàsmi % vàkyaü tad api me dhçtam // Ram_2,110.8 // navãkçtaü tu tat sarvaü $ vàkyais te dharmacàriõi & pati÷u÷råùaõàn nàryàs % tapo nànyad vidhãyate // Ram_2,110.9 // sàvitrã pati÷u÷råùàü $ kçtvà svarge mahãyate & tathà vçtti÷ ca yàtà tvaü % pati÷u÷råùayà divam // Ram_2,110.10 // variùñhà sarvanàrãõàm $ eùà ca divi devatà & rohiõã ca vinà candraü % muhårtam api dç÷yate // Ram_2,110.11 // evaüvidhà÷ ca pravaràþ $ striyo bhartçdçóhavratàþ & devaloke mahãyante % puõyena svena karmaõà // Ram_2,110.12 // tato 'nasåyà saühçùñà $ ÷rutvoktaü sãtayà vacaþ & ÷irasy àghràya covàca % maithilãü harùayanty uta // Ram_2,110.13 // niyamair vividhair àptaü $ tapo hi mahad asti me & tat saü÷ritya balaü sãte % chandaye tvàü ÷ucivrate // Ram_2,110.14 // upapannaü ca yuktaü ca $ vacanaü tava maithili & prãtà càsmy ucitaü kiü te % karavàõi bravãhi me \ kçtam ity abravãt sãtà # tapobalasamanvitàm // Ram_2,110.15 // sà tv evam uktà dharmaj¤à $ tayà prãtataràbhavat & saphalaü ca praharùaü te % hanta sãte karomy aham // Ram_2,110.16 // idaü divyaü varaü màlyaü $ vastram àbharaõàni ca & aïgaràgaü ca vaidehi % mahàrham anulepanam // Ram_2,110.17 // mayà dattam idaü sãte $ tava gàtràõi ÷obhayet & anuråpam asaükliùñaü % nityam eva bhaviùyati // Ram_2,110.18 // aïgaràgeõa divyena $ liptàïgã janakàtmaje & ÷obhayiùyàmi bhartàraü % yathà ÷rãr viùõum avyayam // Ram_2,110.19 // sà vastram aïgaràgaü ca $ bhåùaõàni srajas tathà & maithilã pratijagràha % prãtidànam anuttamam // Ram_2,110.20 // pratigçhya ca tat sãtà $ prãtidànaü ya÷asvinã & ÷liùñà¤jalipuñà dhãrà % samupàsta tapodhanàm // Ram_2,110.21 // tathà sãtàm upàsãnàm $ anasåyà dçóhavratà & vacanaü praùñum àrebhe % kathàü kàücid anupriyàm // Ram_2,110.22 // svayaüvare kila pràptà $ tvam anena ya÷asvinà & ràghaveõeti me sãte % kathà ÷rutim upàgatà // Ram_2,110.23 // tàü kathàü ÷rotum icchàmi $ vistareõa ca maithili & yathànubhåtaü kàrtsnyena % tan me tvaü vaktum arhasi // Ram_2,110.24 // evam uktà tu sà sãtà $ tàü tato dharmacàriõãm & ÷råyatàm iti coktvà vai % kathayàmàsa tàü kathàm // Ram_2,110.25 // mithilàdhipatir vãro $ janako nàma dharmavit & kùatradharmaõy abhirato % nyàyataþ ÷àsti medinãm // Ram_2,110.26 // tasya làïgalahastasya $ karùataþ kùetramaõóalam & ahaü kilotthità bhittvà % jagatãü nçpateþ sutà // Ram_2,110.27 // sa màü dçùñvà narapatir $ muùñivikùepatatparaþ & pàü÷uguõñhitasarvàïgãü % vismito janako 'bhavat // Ram_2,110.28 // anapatyena ca snehàd $ aïkam àropya ca svayam & mameyaü tanayety uktvà % sneho mayi nipàtitaþ // Ram_2,110.29 // antarikùe ca vàg uktà $ pratimàmànuùã kila & evam etan narapate % dharmeõa tanayà tava // Ram_2,110.30 // tataþ prahçùño dharmàtmà $ pità me mithilàdhipaþ & avàpto vipulàm çddhiü % màm avàpya naràdhipaþ // Ram_2,110.31 // dattà càsmãùñavad devyai $ jyeùñhàyai puõyakarmaõà & tayà saübhàvità càsmi % snigdhayà màtçsauhçdàt // Ram_2,110.32 // patisaüyogasulabhaü $ vayo dçùñvà tu me pità & cintàm abhyagamad dãno % vittanà÷àd ivàdhanaþ // Ram_2,110.33 // sadç÷àc càpakçùñàc ca $ loke kanyàpità janàt & pradharùaõàm avàpnoti % ÷akreõàpi samo bhuvi // Ram_2,110.34 // tàü dharùaõàm adårasthàü $ saüdç÷yàtmani pàrthivaþ & cintàrõavagataþ pàraü % nàsasàdàplavo yathà // Ram_2,110.35 // ayonijàü hi màü j¤àtvà $ nàdhyagacchat sa cintayan & sadç÷aü cànuråpaü ca % mahãpàlaþ patiü mama // Ram_2,110.36 // tasya buddhir iyaü jàtà $ cintayànasya saütatam & svayaü varaü tanåjàyàþ % kariùyàmãti dhãmataþ // Ram_2,110.37 // mahàyaj¤e tadà tasya $ varuõena mahàtmanà & dattaü dhanurvaraü prãtyà % tåõã càkùayasàyakau // Ram_2,110.38 // asaücàlyaü manuùyai÷ ca $ yatnenàpi ca gauravàt & tan na ÷aktà namayituü % svapneùv api naràdhipàþ // Ram_2,110.39 // tad dhanuþ pràpya me pitrà $ vyàhçtaü satyavàdinà & samavàye narendràõàü % pårvam àmantrya pàrthivàn // Ram_2,110.40 // idaü ca dhanur udyamya $ sajyaü yaþ kurute naraþ & tasya me duhità bhàryà % bhaviùyati na saü÷ayaþ // Ram_2,110.41 // tac ca dçùñvà dhanuþ÷reùñhaü $ gauravàd girisaünibham & abhivàdya nçpà jagmur % a÷aktàs tasya tolane // Ram_2,110.42 // sudãrghasya tu kàlasya $ ràghavo 'yaü mahàdyutiþ & vi÷vàmitreõa sahito % yaj¤aü draùñuü samàgataþ // Ram_2,110.43 // lakùmaõena saha bhràtrà $ ràmaþ satyaparàkramaþ & vi÷vàmitras tu dharmàtmà % mama pitrà supåjitaþ // Ram_2,110.44 // provàca pitaraü tatra $ bhràtarau ràmalakùmaõau & sutau da÷arathasyemau % dhanurdar÷anakàïkùiõau \ ity uktas tena vipreõa # tad dhanuþ samupànayat // Ram_2,110.45 // nimeùàntaramàtreõa $ tad ànamya sa vãryavàn & jyàü samàropya jhañiti % pårayàmàsa vãryavàn // Ram_2,110.46 // tena pårayatà vegàn $ madhye bhagnaü dvidhà dhanuþ & tasya ÷abdo 'bhavad bhãmaþ % patitasyà÷aner iva // Ram_2,110.47 // tato 'haü tatra ràmàya $ pitrà satyàbhisaüdhinà & udyatà dàtum udyamya % jalabhàjanam uttamam // Ram_2,110.48 // dãyamànàü na tu tadà $ pratijagràha ràghavaþ & avij¤àya pitu÷ chandam % ayodhyàdhipateþ prabhoþ // Ram_2,110.49 // tataþ ÷va÷uram àmantrya $ vçddhaü da÷arathaü nçpam & mama pitrà ahaü dattà % ràmàya viditàtmane // Ram_2,110.50 // mama caivànujà sàdhvã $ årmilà priyadar÷anà & bhàryàrthe lakùmaõasyàpi % dattà pitrà mama svayam // Ram_2,110.51 // evaü dattàsmi ràmàya $ tadà tasmin svayaüvare & anuraktà ca dharmeõa % patiü vãryavatàü varam // Ram_2,110.52 // _________________________________________________________________ anasåyà tu dharmaj¤à $ ÷rutvà tàü mahatãü kathàm & paryaùvajata bàhubhyàü % ÷irasy àghràya maithilãm // Ram_2,111.1 // vyaktàkùarapadaü citraü $ bhàùitaü madhuraü tvayà & yathà svayaüvaraü vçttaü % tat sarvaü hi ÷rutaü mayà // Ram_2,111.2 // rame 'haü kathayà te tu $ dçóhaü madhurabhàùiõi & ravir astaü gataþ ÷rãmàn % upohya rajanãü ÷ivàm // Ram_2,111.3 // divasaü pratikãrõànàm $ àhàràrthaü patatriõàm & saüdhyàkàle nilãnànàü % nidràrthaü ÷råyate dhvaniþ // Ram_2,111.4 // ete càpy abhiùekàrdrà $ munayaþ phala÷odhanàþ & sahità upavartante % salilàplutavalkalàþ // Ram_2,111.5 // çùãõàm agnihotreùu $ huteùu vidhipurvakam & kapotàïgàruõo dhåmo % dç÷yate pavanoddhataþ // Ram_2,111.6 // alpaparõà hi taravo $ ghanãbhåtàþ samantataþ & viprakçùñe 'pi ye de÷e % na prakà÷anti vai di÷aþ // Ram_2,111.7 // rajanãcarasattvàni $ pracaranti samantataþ & tapovanamçgà hy ete % veditãrtheùu ÷erate // Ram_2,111.8 // sampravçttà ni÷à sãte $ nakùatrasamalaükçtà & jyotsnàpràvaraõa÷ candro % dç÷yate 'bhyudito 'mbare // Ram_2,111.9 // gamyatàm anujànàmi $ ràmasyànucarã bhava & kathayantyà hi madhuraü % tvayàhaü paritoùità // Ram_2,111.10 // alaükuru ca tàvat tvaü $ pratyakùaü mama maithili & prãtiü janaya me vatsa % divyàlaükàra÷obhinã // Ram_2,111.11 // sà tadà samalaükçtya $ sãtà surasutopamà & praõamya ÷irasà tasyai % ràmaü tv abhimukhã yayau // Ram_2,111.12 // tathà tu bhåùitàü sãtàü $ dadar÷a vadatàü varaþ & ràghavaþ prãtidànena % tapasvinyà jaharùa ca // Ram_2,111.13 // nyavedayat tataþ sarvaü $ sãtà ràmàya maithilã & prãtidànaü tapasvinyà % vasanàbharaõasrajàm // Ram_2,111.14 // prahçùñas tv abhavad ràmo $ lakùmaõa÷ ca mahàrathaþ & maithilyàþ satkriyàü dçùñvà % mànuùeùu sudurlabhàm // Ram_2,111.15 // tatas tàü ÷arvarãü prãtaþ $ puõyàü ÷a÷inibhànanaþ & arcitas tàpasaiþ siddhair % uvàsa raghunandanaþ // Ram_2,111.16 // tasyàü ràtryàü vyatãtàyàm $ abhiùicya hutàgnikàn & àpçcchetàü naravyàghrau % tàpasàn vanagocaràn // Ram_2,111.17 // tàv åcus te vanacaràs $ tàpasà dharmacàriõaþ & vanasya tasya saücàraü % ràkùasaiþ samabhiplutam // Ram_2,111.18 // eùa panthà maharùãõàü $ phalàny àharatàü vane & anena tu vanaü durgaü % gantuü ràghava te kùamam // Ram_2,111.19 // itãva taiþ prà¤jalibhis tapasvibhir $ dvijaiþ kçtasvastyayanaþ paraütapaþ & vanaü sabhàryaþ pravive÷a ràghavaþ % salakùmaõaþ sårya ivàbhramaõóalam // Ram_2,111.20 //