 | Book 18 Chapter 2
|
| 1 | yudhiṣṭhira uvāca
|
| 1 | neha paśyāmi vibudhā rādheyam amitaujasam
bhrātarau ca mahātmānau yudhāmanyūttamaujasau
|
| 2 | juhuvur ye śarīrāṇi raṇavahnau mahārathāḥ
rājāno rājaputrāś ca ye madarthe hatā raṇe
|
| 3 | kva te mahārathāḥ sarve śārdūlasamavikramāḥ
tair apy ayaṃ jito lokaḥ kaccit puruṣasattamaiḥ
|
| 4 | yadi lokān imān prāptās te ca sarve mahārathāḥ
sthitaṃ vitta hi māṃ devāḥ sahitaṃ tair mahātmabhiḥ
|
| 5 | kaccin na tair avāpto 'yaṃ nṛpair loko 'kṣayaḥ śubhaḥ
na tair ahaṃ vinā vatsye jñātibhir bhrātṛbhis tathā
|
| 6 | mātur hi vacanaṃ śrutvā tadā salilakarmaṇi
karṇasya kriyatāṃ toyam iti tapyāmi tena vai
|
| 7 | idaṃ ca paritapyāmi punaḥ punar ahaṃ surāḥ
yan mātuḥ sadṛśau pādau tasyāham amitaujasaḥ
|
| 8 | dṛṣṭvaiva taṃ nānugataḥ karṇaṃ parabalārdanam
na hy asmān karṇasahitāñ jayec chakro 'pi saṃyuge
|
| 9 | tam ahaṃ yatratatrasthaṃ draṣṭum icchāmi sūryajam
avijñāto mayā yo 'sau ghātitaḥ savyasācinā
|
| 10 | bhīmaṃ ca bhīmavikrāntaṃ prāṇebhyo 'pi priyaṃ mama
arjunaṃ cendrasaṃkāśaṃ yamau tau ca yamopamau
|
| 11 | draṣṭum icchāmi tāṃ cāhaṃ pāñcālīṃ dharmacāriṇīm
na ceha sthātum icchāmi satyam etad bravīmi vaḥ
|
| 12 | kiṃ me bhrātṛvihīnasya svargeṇa surasattamāḥ
yatra te sa mama svargo nāyaṃ svargo mato mama
|
| 13 | devā ūcuḥ
|
| 13 | yadi vai tatra te śraddhā gamyatāṃ putra māciram
priye hi tava vartāmo devarājasya śāsanāt
|
| 14 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 14 | ity uktvā taṃ tato devā devadūtam upādiśan
yudhiṣṭhirasya suhṛdo darśayeti paraṃtapa
|
| 15 | tataḥ kuntīsuto rājā devadūtaś ca jagmatuḥ
sahitau rājaśārdūla yatra te puruṣarṣabhāḥ
|
| 16 | agrato devadūtas tu yayau rājā ca pṛṣṭhataḥ
panthānam aśubhaṃ durgaṃ sevitaṃ pāpakarmabhiḥ
|
| 17 | tamasā saṃvṛtaṃ ghoraṃ keśaśaivalaśādvalam
yuktaṃ pāpakṛtāṃ gandhair māṃsaśoṇitakardamam
|
| 18 | daṃśotthānaṃ sajhillīkaṃ makṣikāmaśakāvṛtam
itaś cetaś ca kuṇapaiḥ samantāt parivāritam
|
| 19 | asthikeśasamākīrṇaṃ kṛmikīṭasamākulam
jvalanena pradīptena samantāt pariveṣṭitam
|
| 20 | ayomukhaiś ca kākolair gṛdhraiś ca samabhidrutam
sūcīmukhais tathā pretair vindhyaśailopamair vṛtam
|
| 21 | medorudhirayuktaiś ca chinnabāhūrupāṇibhiḥ
nikṛttodarapādaiś ca tatra tatra praveritaiḥ
|
| 22 | sa tat kuṇapadurgandham aśivaṃ romaharṣaṇam
jagāma rājā dharmātmā madhye bahu vicintayan
|
| 23 | dadarśoṣṇodakaiḥ pūrṇāṃ nadīṃ cāpi sudurgamām
asipatravanaṃ caiva niśitakṣurasaṃvṛtam
|
| 24 | karambhavālukās taptā āyasīś ca śilāḥ pṛthak
lohakumbhīś ca tailasya kvāthyamānāḥ samantataḥ
|
| 25 | kūṭaśālmalikaṃ cāpi dusparśaṃ tīkṣṇakaṇṭakam
dadarśa cāpi kaunteyo yātanāḥ pāpakarmiṇām
|
| 26 | sa taṃ durgandham ālakṣya devadūtam uvāca ha
kiyad adhvānam asmābhir gantavyam idam īdṛśam
|
| 27 | kva ca te bhrātaro mahyaṃ tan mamākhyātum arhasi
deśo 'yaṃ kaś ca devānām etad icchāmi veditum
|
| 28 | sa saṃnivavṛte śrutvā dharmarājasya bhāṣitam
devadūto 'bravīc cainam etāvad gamanaṃ tava
|
| 29 | nivartitavyaṃ hi mayā tathāsmy ukto divaukasaiḥ
yadi śrānto 'si rājendra tvam athāgantum arhasi
|
| 30 | yudhiṣṭhiras tu nirviṇṇas tena gandhena mūrchitaḥ
nivartane dhṛtamanāḥ paryāvartata bhārata
|
| 31 | sa saṃnivṛtto dharmātmā duḥkhaśokasamanvitaḥ
śuśrāva tatra vadatāṃ dīnā vācaḥ samantataḥ
|
| 32 | bho bho dharmaja rājarṣe puṇyābhijana pāṇḍava
anugrahārtham asmākaṃ tiṣṭha tāvan muhūrtakam
|
| 33 | āyāti tvayi durdharṣe vāti puṇyaḥ samīraṇaḥ
tava gandhānugas tāta yenāsmān sukham āgamat
|
| 34 | te vayaṃ pārtha dīrghasya kālasya puruṣarṣabha
sukham āsādayiṣyāmas tvāṃ dṛṣṭvā rājasattama
|
| 35 | saṃtiṣṭhasva mahābāho muhūrtam api bhārata
tvayi tiṣṭhati kauravya yātanāsmān na bādhate
|
| 36 | evaṃ bahuvidhā vācaḥ kṛpaṇā vedanāvatām
tasmin deśe sa śuśrāva samantād vadatāṃ nṛpa
|
| 37 | teṣāṃ tad vacanaṃ śrutvā dayāvān dīnabhāṣiṇām
aho kṛcchram iti prāha tasthau sa ca yudhiṣṭhiraḥ
|
| 38 | sa tā giraḥ purastād vai śrutapūrvāḥ punaḥ punaḥ
glānānāṃ duḥkhitānāṃ ca nābhyajānata pāṇḍavaḥ
|
| 39 | abudhyamānas tā vāco dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
uvāca ke bhavanto vai kimartham iha tiṣṭhatha
|
| 40 | ity uktās te tataḥ sarve samantād avabhāṣire
karṇo 'haṃ bhīmaseno 'ham arjuno 'ham iti prabho
|
| 41 | nakulaḥ sahadevo 'haṃ dhṛṣṭadyumno 'ham ity uta
draupadī draupadeyāś ca ity evaṃ te vicukruśuḥ
|
| 42 | tā vācaḥ sā tadā śrutvā taddeśasadṛśīr nṛpa
tato vimamṛśe rājā kiṃ nv idaṃ daivakāritam
|
| 43 | kiṃ nu tat kaluṣaṃ karma kṛtam ebhir mahātmabhiḥ
karṇena draupadeyair vā pāñcālyā vā sumadhyayā
|
| 44 | ya ime pāpagandhe 'smin deśe santi sudāruṇe
na hi jānāmi sarveṣāṃ duṣkṛtaṃ puṇyakarmaṇām
|
| 45 | kiṃ kṛtvā dhṛtarāṣṭrasya putro rājā suyodhanaḥ
tathā śriyā yutaḥ pāpaḥ saha sarvaiḥ padānugaiḥ
|
| 46 | mahendra iva lakṣmīvān āste paramapūjitaḥ
kasyedānīṃ vikāro 'yaṃ yad ime narakaṃ gatāḥ
|
| 47 | sarvadharmavidaḥ śūrāḥ satyāgamaparāyaṇāḥ
kṣātradharmaparāḥ prājñā yajvāno bhūridakṣiṇāḥ
|
| 48 | kiṃ nu supto 'smi jāgarmi cetayāno na cetaye
aho cittavikāro 'yaṃ syād vā me cittavibhramaḥ
|
| 49 | evaṃ bahuvidhaṃ rājā vimamarśa yudhiṣṭhiraḥ
duḥkhaśokasamāviṣṭaś cintāvyākulitendriyaḥ
|
| 50 | krodham āhārayac caiva tīvraṃ dharmasuto nṛpaḥ
devāṃś ca garhayām āsa dharmaṃ caiva yudhiṣṭhiraḥ
|
| 51 | sa tīvragandhasaṃtapto devadūtam uvāca ha
gamyatāṃ bhadra yeṣāṃ tvaṃ dūtas teṣām upāntikam
|
| 52 | na hy ahaṃ tatra yāsmyāmi sthito 'smīti nivedyatām
matsaṃśrayād ime dūta sukhino bhrātaro hi me
|
| 53 | ity uktaḥ sa tadā dūtaḥ pāṇḍuputreṇa dhīmatā
jagāma tatra yatrāste devarājaḥ śatakratuḥ
|
| 54 | nivedayām āsa ca tad dharmarājacikīrṣitam
yathoktaṃ dharmaputreṇa sarvam eva janādhipa
|