Book 13 Chapter 72
1	brahmovāca
1	yo 'yaṃ praśnas tvayā pṛṣṭo gopradānādhikāravān nāsya praṣṭāsti loke 'smiṃs tvatto 'nyo hi śatakrato
2	santi nānāvidhā lokā yāṃs tvaṃ śakra na paśyasi paśyāmi yān ahaṃ lokān ekapatnyaś ca yāḥ striyaḥ
3	karmabhiś cāpi suśubhaiḥ suvratā ṛṣayas tathā saśarīrā hi tān yānti brāhmaṇāḥ śubhavṛttayaḥ
4	śarīranyāsamokṣeṇa manasā nirmalena ca svapnabhūtāṃś ca tāṃl lokān paśyantīhāpi suvratāḥ
5	te tu lokāḥ sahasrākṣa śṛṇu yādṛgguṇānvitāḥ na tatra kramate kālo na jarā na ca pāpakam tathānyan nāśubhaṃ kiṃ cin na vyādhis tatra na klamaḥ
6	yad yac ca gāvo manasā tasmin vāñchanti vāsava tat sarvaṃ prāpayanti sma mama pratyakṣadarśanāt kāmagāḥ kāmacāriṇyaḥ kāmāt kāmāṃś ca bhuñjate
7	vāpyaḥ sarāṃsi sarito vividhāni vanāni ca gṛhāṇi parvatāś caiva yāvad dravyaṃ ca kiṃ cana
8	manojñaṃ sarvabhūtebhyaḥ sarvaṃ tatra pradṛśyate īdṛśān viddhi tāṃl lokān nāsti lokas tato 'dhikaḥ
9	tatra sarvasahāḥ kṣāntā vatsalā guruvartinaḥ ahaṃkārair virahitā yānti śakra narottamāḥ
10	yaḥ sarvamāṃsāni na bhakṣayīta; pumān sadā yāvad antāya yuktaḥ mātāpitror arcitā satyayuktaḥ; śuśrūṣitā brāhmaṇānām anindyaḥ
11	akrodhano goṣu tathā dvijeṣu; dharme rato guruśuśrūṣakaś ca yāvajjīvaṃ satyavṛtte rataś ca; dāne rato yaḥ kṣamī cāparādhe
12	mṛdur dānto devaparāyaṇaś ca; sarvātithiś cāpi tathā dayāvān īdṛgguṇo mānavaḥ saṃprayāti; lokaṃ gavāṃ śāśvataṃ cāvyayaṃ ca
13	na pāradārī paśyati lokam enaṃ; na vai gurughno na mṛṣāpralāpī sadāpavādī brāhmaṇaḥ śāntavedo; doṣair anyair yaś ca yukto durātmā
14	na mitradhruṅ naikṛtikaḥ kṛtaghnaḥ; śaṭho 'nṛjur dharmavidveṣakaś ca na brahmahā manasāpi prapaśyed; gavāṃ lokaṃ puṇyakṛtāṃ nivāsam
15	etat te sarvam ākhyātaṃ naipuṇena sureśvara gopradānaratānāṃ tu phalaṃ śṛṇu śatakrato
16	dāyādyalabdhair arthair yo gāḥ krītvā saṃprayacchati dharmārjitadhanakrītān sa lokān aśnute 'kṣayān
17	yo vai dyūte dhanaṃ jitvā gāḥ krītvā saṃprayacchati sa divyam ayutaṃ śakra varṣāṇāṃ phalam aśnute
18	dāyādyā yasya vai gāvo nyāyapūrvair upārjitāḥ pradattās tāḥ pradātṝṇāṃ saṃbhavanty akṣayā dhruvāḥ
19	pratigṛhya ca yo dadyād gāḥ suśuddhena cetasā tasyāpīhākṣayāṃl lokān dhruvān viddhi śacīpate
20	janmaprabhṛti satyaṃ ca yo brūyān niyatendriyaḥ gurudvijasahaḥ kṣāntas tasya gobhiḥ samā gatiḥ
21	na jātu brāhmaṇo vācyo yad avācyaṃ śacīpate manasā goṣu na druhyed govṛttir gonukampakaḥ
22	satye dharme ca niratas tasya śakra phalaṃ śṛṇu gosahasreṇa samitā tasya dhenur bhavaty uta
23	kṣatriyasya guṇair ebhir anvitasya phalaṃ śṛṇu tasyāpi śatatulyā gaur bhavatīti viniścayaḥ
24	vaiśyasyaite yadi guṇās tasya pañcāśataṃ bhavet śūdrasyāpi vinītasya caturbhāgaphalaṃ smṛtam
25	etac caivaṃ yo 'nutiṣṭheta yuktaḥ; satyena yukto guruśuśrūṣayā ca dāntaḥ kṣānto devatārcī praśāntaḥ; śucir buddho dharmaśīlo 'nahaṃvāk
26	mahat phalaṃ prāpnute sa dvijāya; dattvā dogdhrīṃ vidhinānena dhenum nityaṃ dadyād ekabhaktaḥ sadā ca; satye sthito guruśuśrūṣitā ca
27	vedādhyāyī goṣu yo bhaktimāṃś ca; nityaṃ dṛṣṭvā yo 'bhinandeta gāś ca ā jātito yaś ca gavāṃ nameta; idaṃ phalaṃ śakra nibodha tasya
28	yat syād iṣṭvā rājasūye phalaṃ tu; yat syād iṣṭvā bahunā kāñcanena etat tulyaṃ phalam asyāhur agryaṃ; sarve santas tv ṛṣayo ye ca siddhāḥ
29	yo 'graṃ bhaktān kiṃ cid aprāśya dadyād; gobhyo nityaṃ govratī satyavādī śānto buddho gosahasrasya puṇyaṃ; saṃvatsareṇāpnuyāt puṇyaśīlaḥ
30	ya ekaṃ bhaktam aśnīyād dadyād ekaṃ gavāṃ ca yat daśa varṣāṇy anantāni govratī gonukampakaḥ
31	ekenaiva ca bhaktena yaḥ krītvā gāṃ prayacchati yāvanti tasya proktāni divasāni śatakrato tāvac chatānāṃ sa gavāṃ phalam āpnoti śāśvatam
32	brāhmaṇasya phalaṃ hīdaṃ kṣatriye 'bhihitaṃ śṛṇu pañcavārṣikam etat tu kṣatriyasya phalaṃ smṛtam tato 'rdhena tu vaiśyasya śūdro vaiśyārdhataḥ smṛtaḥ
33	yaś cātmavikrayaṃ kṛtvā gāḥ krītvā saṃprayacchati yāvatīḥ sparśayed gā vai tāvat tu phalam aśnute lomni lomni mahābhāga lokāś cāsyākṣayāḥ smṛtāḥ
34	saṃgrāmeṣv arjayitvā tu yo vai gāḥ saṃprayacchati ātmavikrayatulyās tāḥ śāśvatā viddhi kauśika
35	alābhe yo gavāṃ dadyāt tiladhenuṃ yatavrataḥ durgāt sa tārito dhenvā kṣīranadyāṃ pramodate
36	na tv evāsāṃ dānamātraṃ praśastaṃ; pātraṃ kālo goviśeṣo vidhiś ca kālajñānaṃ vipra gavāntaraṃ hi; duḥkhaṃ jñātuṃ pāvakādityabhūtam
37	svādhyāyāḍhyaṃ śuddhayoniṃ praśāntaṃ; vaitānasthaṃ pāpabhīruṃ kṛtajñam goṣu kṣāntaṃ nātitīkṣṇaṃ śaraṇyaṃ; vṛttiglānaṃ tādṛśaṃ pātram āhuḥ
38	vṛttiglāne sīdati cātimātraṃ; kṛṣyarthaṃ vā homahetoḥ prasūtyām gurvarthaṃ vā bālasaṃvṛddhaye vā; dhenuṃ dadyād deśakāle viśiṣṭe
39	antarjātāḥ sukrayajñānalabdhāḥ; prāṇakrītā nirjitāś caukajāś ca kṛcchrotsṛṣṭāḥ poṣaṇābhyāgatāś ca; dvārair etair goviśeṣāḥ praśastāḥ
40	balānvitāḥ śīlavayopapannāḥ; sarvāḥ praśaṃsanti sugandhavatyaḥ yathā hi gaṅgā saritāṃ variṣṭhā; tathārjunīnāṃ kapilā variṣṭhā
41	tisro rātrīs tv adbhir upoṣya bhūmau; tṛptā gāvas tarpitebhyaḥ pradeyāḥ vatsaiḥ puṣṭaiḥ kṣīrapaiḥ supracārās; tryahaṃ dattvā gorasair vartitavyam
42	dattvā dhenuṃ suvratāṃ sādhuvatsāṃ; kalyāṇavṛttām apalāyinīṃ ca yāvanti lomāni bhavanti tasyās; tāvanti varṣāṇi vasaty amutra
43	tathānaḍvāhaṃ brāhmaṇāyātha dhuryaṃ; dattvā yuvānaṃ balinaṃ vinītam halasya voḍhāram anantavīryaṃ; prāpnoti lokān daśadhenudasya
44	kāntāre brāhmaṇān gāś ca yaḥ paritrāti kauśika kṣemeṇa ca vimucyeta tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu aśvamedhakratos tulyaṃ phalaṃ bhavati śāśvatam
45	mṛtyukāle sahasrākṣa yāṃ vṛttim anukāṅkṣate lokān bahuvidhān divyān yad vāsya hṛdi vartate
46	tat sarvaṃ samavāpnoti karmaṇā tena mānavaḥ gobhiś ca samanujñātaḥ sarvatra sa mahīyate
47	yas tv etenaiva vidhinā gāṃ vaneṣv anugacchati tṛṇagomayaparṇāśī niḥspṛho niyataḥ śuciḥ
48	akāmaṃ tena vastavyaṃ muditena śatakrato mama loke suraiḥ sārdhaṃ loke yatrāpi cecchati