Book 12 Chapter 339
1	brahmovāca
1	śṛṇu putra yathā hy eṣa puruṣaḥ śāśvato 'vyayaḥ akṣayaś cāprameyaś ca sarvagaś ca nirucyate
2	na sa śakyas tvayā draṣṭuṃ mayānyair vāpi sattama saguṇo nirguṇo viśvo jñānadṛśyo hy asau smṛtaḥ
3	aśarīraḥ śarīreṣu sarveṣu nivasaty asau vasann api śarīreṣu na sa lipyati karmabhiḥ
4	mamāntarātmā tava ca ye cānye dehasaṃjñitāḥ sarveṣāṃ sākṣibhūto 'sau na grāhyaḥ kena cit kva cit
5	viśvamūrdhā viśvabhujo viśvapādākṣināsikaḥ ekaś carati kṣetreṣu svairacārī yathāsukham
6	kṣetrāṇi hi śarīrāṇi bījāni ca śubhāśubhe tāni vetti sa yogātmā tataḥ kṣetrajña ucyate
7	nāgatir na gatis tasya jñeyā bhūtena kena cit sāṃkhyena vidhinā caiva yogena ca yathākramam
8	cintayāmi gatiṃ cāsya na gatiṃ vedmi cottamām yathājñānaṃ tu vakṣyāmi puruṣaṃ taṃ sanātanam
9	tasyaikatvaṃ mahattvaṃ hi sa caikaḥ puruṣaḥ smṛtaḥ mahāpuruṣaśabdaṃ sa bibharty ekaḥ sanātanaḥ
10	eko hutāśo bahudhā samidhyate; ekaḥ sūryas tapasāṃ yonir ekā eko vāyur bahudhā vāti loke; mahodadhiś cāmbhasāṃ yonir ekaḥ puruṣaś caiko nirguṇo viśvarūpas; taṃ nirguṇaṃ puruṣaṃ cāviśanti
11	hitvā guṇamayaṃ sarvaṃ karma hitvā śubhāśubham ubhe satyānṛte tyaktvā evaṃ bhavati nirguṇaḥ
12	acintyaṃ cāpi taṃ jñātvā bhāvasūkṣmaṃ catuṣṭayam vicared yo yatir yattaḥ sa gacchet puruṣaṃ prabhum
13	evaṃ hi paramātmānaṃ ke cid icchanti paṇḍitāḥ ekātmānaṃ tathātmānam apare 'dhyātmacintakāḥ
14	tatra yaḥ paramātmā hi sa nityaṃ nirguṇaḥ smṛtaḥ sa hi nārāyaṇo jñeyaḥ sarvātmā puruṣo hi saḥ na lipyate phalaiś cāpi padmapatram ivāmbhasā
15	karmātmā tv aparo yo 'sau mokṣabandhaiḥ sa yujyate sasaptadaśakenāpi rāśinā yujyate hi saḥ evaṃ bahuvidhaḥ proktaḥ puruṣas te yathākramam
16	yat tat kṛtsnaṃ lokatantrasya dhāma; vedyaṃ paraṃ bodhanīyaṃ saboddhṛ mantā mantavyaṃ prāśitā prāśitavyaṃ; ghrātā ghreyaṃ sparśitā sparśanīyam
17	draṣṭā draṣṭavyaṃ śrāvitā śrāvaṇīyaṃ; jñātā jñeyaṃ saguṇaṃ nirguṇaṃ ca yad vai proktaṃ guṇasāmyaṃ pradhānaṃ; nityaṃ caitac chāśvataṃ cāvyayaṃ ca
18	yad vai sūte dhātur ādyaṃ nidhānaṃ; tad vai viprāḥ pravadante 'niruddham yad vai loke vaidikaṃ karma sādhu; āśīryuktaṃ tad dhi tasyopabhojyam
19	devāḥ sarve munayaḥ sādhu dāntās; taṃ prāg yajñair yajñabhāgaṃ yajante ahaṃ brahmā ādya īśaḥ prajānāṃ; tasmāj jātas tvaṃ ca mattaḥ prasūtaḥ matto jagaj jaṅgamaṃ sthāvaraṃ ca; sarve vedāḥ sarahasyā hi putra
20	caturvibhaktaḥ puruṣaḥ sa krīḍati yathecchati evaṃ sa eva bhagavāñ jñānena pratibodhitaḥ
21	etat te kathitaṃ putra yathāvad anupṛcchataḥ sāṃkhyajñāne tathā yoge yathāvad anuvarṇitam