Book 12 Chapter 125
1	yudhiṣṭhira uvāca
1	śīlaṃ pradhānaṃ puruṣe kathitaṃ te pitāmaha katham āśā samutpannā yā ca sā tad vadasva me
2	saṃśayo me mahān eṣa samutpannaḥ pitāmaha chettā ca tasya nānyo 'sti tvattaḥ parapuraṃjaya
3	pitāmahāśā mahatī mamāsīd dhi suyodhane prāpte yuddhe tu yad yuktaṃ tat kartāyam iti prabho
4	sarvasyāśā sumahatī puruṣasyopajāyate tasyāṃ vihanyamānāyāṃ duḥkho mṛtyur asaṃśayam
5	so 'haṃ hatāśo durbuddhiḥ kṛtas tena durātmanā dhārtarāṣṭreṇa rājendra paśya mandātmatāṃ mama
6	āśāṃ mahattarāṃ manye parvatād api sadrumāt ākāśād api vā rājann aprameyaiva vā punaḥ
7	eṣā caiva kuruśreṣṭha durvicintyā sudurlabhā durlabhatvāc ca paśyāmi kim anyad durlabhaṃ tataḥ
8	bhīṣma uvāca
8	atra te vartayiṣyāmi yudhiṣṭhira nibodha tat itihāsaṃ sumitrasya nirvṛttam ṛṣabhasya ca
9	sumitro nāma rājarṣir haihayo mṛgayāṃ gataḥ sasāra sa mṛgaṃ viddhvā bāṇena nataparvaṇā
10	sa mṛgo bāṇam ādāya yayāv amitavikramaḥ sa ca rājā balī tūrṇaṃ sasāra mṛgam antikāt
11	tato nimnaṃ sthalaṃ caiva sa mṛgo 'dravad āśugaḥ muhūrtam eva rājendra samena sa pathāgamat
12	tataḥ sa rājā tāruṇyād aurasena balena ca sasāra bāṇāsanabhṛt sakhaḍgo haṃsavat tadā
13	tīrtvā nadān nadīś caiva palvalāni vanāni ca atikramyābhyatikramya sasāraiva vane caran
14	sa tu kāmān mṛgo rājann āsādyāsādya taṃ nṛpam punar abhyeti javano javena mahatā tataḥ
15	sa tasya bāṇair bahubhiḥ samabhyasto vanecaraḥ prakrīḍann iva rājendra punar abhyeti cāntikam
16	punaś ca javam āsthāya javano mṛgayūthapaḥ atītyātītya rājendra punar abhyeti cāntikam
17	tasya marmacchidaṃ ghoraṃ sumitro 'mitrakarśanaḥ samādāya śaraśreṣṭhaṃ kārmukān niravāsṛjat
18	tato gavyūtimātreṇa mṛgayūthapayūthapaḥ tasya bāṇapathaṃ tyaktvā tasthivān prahasann iva
19	tasmin nipatite bāṇe bhūmau prajvalite tataḥ praviveśa mahāraṇyaṃ mṛgo rājāpy athādravat
20	praviśya tu mahāraṇyaṃ tāpasānām athāśramam āsasāda tato rājā śrāntaś copāviśat punaḥ
21	taṃ kārmukadharaṃ dṛṣṭvā śramārtaṃ kṣudhitaṃ tadā sametya ṛṣayas tasmin pūjāṃ cakrur yathāvidhi
22	ṛṣayo rājaśārdūlam apṛcchan svaṃ prayojanam kena bhadramukhārthena saṃprāpto 'si tapovanam
23	padātir baddhanistriṃśo dhanvī bāṇī nareśvara etad icchāma vijñātuṃ kutaḥ prāpto 'si mānada kasmin kule hi jātas tvaṃ kiṃnāmāsi bravīhi naḥ
24	tataḥ sa rājā sarvebhyo dvijebhyaḥ puruṣarṣabha ācakhyau tad yathānyāyaṃ paricaryāṃ ca bhārata
25	haihayānāṃ kule jātaḥ sumitro mitranandanaḥ carāmi mṛgayūthāni nighnan bāṇaiḥ sahasraśaḥ balena mahatā guptaḥ sāmātyaḥ sāvarodhanaḥ
26	mṛgas tu viddho bāṇena mayā sarati śalyavān taṃ dravantam anu prāpto vanam etad yadṛcchayā bhavatsakāśe naṣṭaśrīr hatāśaḥ śramakarśitaḥ
27	kiṃ nu duḥkham ato 'nyad vai yad ahaṃ śramakarśitaḥ bhavatām āśramaṃ prāpto hatāśo naṣṭalakṣaṇaḥ
28	na rājalakṣaṇatyāgo na purasya tapodhanāḥ duḥkhaṃ karoti tat tīvraṃ yathāśā vihatā mama
29	himavān vā mahāśailaḥ samudro vā mahodadhiḥ mahattvān nānvapadyetāṃ rodasyor antaraṃ yathā āśāyās tapasi śreṣṭhās tathā nāntam ahaṃ gataḥ
30	bhavatāṃ viditaṃ sarvaṃ sarvajñā hi tapodhanāḥ bhavantaḥ sumahābhāgās tasmāt prakṣyāmi saṃśayam
31	āśāvān puruṣo yaḥ syād antarikṣam athāpi vā kiṃ nu jyāyastaraṃ loke mahattvāt pratibhāti vaḥ etad icchāmi tattvena śrotuṃ kim iha durlabham
32	yadi guhyaṃ taponityā na vo brūteha māciram na hi guhyam ataḥ śrotum icchāmi dvijapuṃgavāḥ
33	bhavattapovighāto vā yena syād virame tataḥ yadi vāsti kathāyogo yo 'yaṃ praśno mayeritaḥ
34	etat kāraṇasāmagryaṃ śrotum icchāmi tattvataḥ bhavanto hi taponityā brūyur etat samāhitāḥ