 | Book 12 Chapter 39
|
| 1 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 1 | praveśane tu pārthānāṃ janasya puravāsinaḥ
didṛkṣūṇāṃ sahasrāṇi samājagmur bahūny atha
|
| 2 | sa rājamārgaḥ śuśubhe samalaṃkṛtacatvaraḥ
yathā candrodaye rājan vardhamāno mahodadhiḥ
|
| 3 | gṛhāṇi rājamārge tu ratnavanti bṛhanti ca
prākampanteva bhāreṇa strīṇāṃ pūrṇāni bhārata
|
| 4 | tāḥ śanair iva savrīḍaṃ praśaśaṃsur yudhiṣṭhiram
bhīmasenārjunau caiva mādrīputrau ca pāṇḍavau
|
| 5 | dhanyā tvam asi pāñcāli yā tvaṃ puruṣasattamān
upatiṣṭhasi kalyāṇi maharṣīn iva gautamī
|
| 6 | tava karmāṇy amoghāni vratacaryā ca bhāmini
iti kṛṣṇāṃ mahārāja praśaśaṃsus tadā striyaḥ
|
| 7 | praśaṃsāvacanais tāsāṃ mithaḥśabdaiś ca bhārata
prītijaiś ca tadā śabdaiḥ puram āsīt samākulam
|
| 8 | tam atītya yathāyuktaṃ rājamārgaṃ yudhiṣṭhiraḥ
alaṃkṛtaṃ śobhamānam upāyād rājaveśma ha
|
| 9 | tataḥ prakṛtayaḥ sarvāḥ paurajānapadās tathā
ūcuḥ kathāḥ karṇasukhāḥ samupetya tatas tataḥ
|
| 10 | diṣṭyā jayasi rājendra śatrūñ śatrunisūdana
diṣṭyā rājyaṃ punaḥ prāptaṃ dharmeṇa ca balena ca
|
| 11 | bhava nas tvaṃ mahārāja rājeha śaradāṃ śatam
prajāḥ pālaya dharmeṇa yathendras tridivaṃ nṛpa
|
| 12 | evaṃ rājakuladvāri maṅgalair abhipūjitaḥ
āśīrvādān dvijair uktān pratigṛhya samantataḥ
|
| 13 | praviśya bhavanaṃ rājā devarājagṛhopamam
śrutvā vijayasaṃyuktaṃ rathāt paścād avātarat
|
| 14 | praviśyābhyantaraṃ śrīmān daivatāny abhigamya ca
pūjayām āsa ratnaiś ca gandhair mālyaiś ca sarvaśaḥ
|
| 15 | niścakrāma tataḥ śrīmān punar eva mahāyaśāḥ
dadarśa brāhmaṇāṃś caiva so 'bhirūpān upasthitān
|
| 16 | sa saṃvṛtas tadā viprair āśīrvādavivakṣubhiḥ
śuśubhe vimalaś candras tārāgaṇavṛto yathā
|
| 17 | tān sa saṃpūjayām āsa kaunteyo vidhivad dvijān
dhaumyaṃ guruṃ puraskṛtya jyeṣṭhaṃ pitaram eva ca
|
| 18 | sumanomodakai ratnair hiraṇyena ca bhūriṇā
gobhir vastraiś ca rājendra vividhaiś ca kim icchakaiḥ
|
| 19 | tataḥ puṇyāhaghoṣo 'bhūd divaṃ stabdhveva bhārata
suhṛdāṃ harṣajananaḥ puṇyaḥ śrutisukhāvahaḥ
|
| 20 | haṃsavan neduṣāṃ rājan dvijānāṃ tatra bhāratī
śuśruve vedaviduṣāṃ puṣkalārthapadākṣarā
|
| 21 | tato dundubhinirghoṣaḥ śaṅkhānāṃ ca manoramaḥ
jayaṃ pravadatāṃ tatra svanaḥ prādurabhūn nṛpa
|
| 22 | niḥśabde ca sthite tatra tato viprajane punaḥ
rājānaṃ brāhmaṇacchadmā cārvāko rākṣaso 'bravīt
|
| 23 | tatra duryodhanasakhā bhikṣurūpeṇa saṃvṛtaḥ
sāṃkhyaḥ śikhī tridaṇḍī ca dhṛṣṭo vigatasādhvasaḥ
|
| 24 | vṛtaḥ sarvais tadā viprair āśīrvādavivakṣubhiḥ
paraṃsahasrai rājendra taponiyamasaṃsthitaiḥ
|
| 25 | sa duṣṭaḥ pāpam āśaṃsan pāṇḍavānāṃ mahātmanām
anāmantryaiva tān viprāṃs tam uvāca mahīpatim
|
| 26 | ime prāhur dvijāḥ sarve samāropya vaco mayi
dhig bhavantaṃ kunṛpatiṃ jñātighātinam astu vai
|
| 27 | kiṃ te rājyena kaunteya kṛtvemaṃ jñātisaṃkṣayam
ghātayitvā gurūṃś caiva mṛtaṃ śreyo na jīvitam
|
| 28 | iti te vai dvijāḥ śrutvā tasya ghorasya rakṣasaḥ
vivyathuś cukruśuś caiva tasya vākyapradharṣitāḥ
|
| 29 | tatas te brāhmaṇāḥ sarve sa ca rājā yudhiṣṭhiraḥ
vrīḍitāḥ paramodvignās tūṣṇīm āsan viśāṃ pate
|
| 30 | yudhiṣṭhira uvāca
|
| 30 | prasīdantu bhavanto me praṇatasyābhiyācataḥ
pratyāpannaṃ vyasaninaṃ na māṃ dhikkartum arhatha
|
| 31 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 31 | tato rājan brāhmaṇās te sarva eva viśāṃ pate
ūcur naitad vaco 'smākaṃ śrīr astu tava pārthiva
|
| 32 | jajñuś caiva mahātmānas tatas taṃ jñānacakṣuṣā
brāhmaṇā vedavidvāṃsas tapobhir vimalīkṛtāḥ
|
| 33 | brāhmaṇā ūcuḥ
|
| 33 | eṣa duryodhanasakhā cārvāko nāma rākṣasaḥ
parivrājakarūpeṇa hitaṃ tasya cikīrṣati
|
| 34 | na vayaṃ brūma dharmātman vyetu te bhayam īdṛśam
upatiṣṭhatu kalyāṇaṃ bhavantaṃ bhrātṛbhiḥ saha
|
| 35 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 35 | tatas te brāhmaṇāḥ sarve huṃkāraiḥ krodhamūrchitāḥ
nirbhartsayantaḥ śucayo nijaghnuḥ pāparākṣasam
|
| 36 | sa papāta vinirdagdhas tejasā brahmavādinām
mahendrāśaninirdagdhaḥ pādapo 'ṅkuravān iva
|
| 37 | pūjitāś ca yayur viprā rājānam abhinandya tam
rājā ca harṣam āpede pāṇḍavaḥ sasuhṛjjanaḥ
|
| 38 | vāsudeva uvāca
|
| 38 | brāhmaṇās tāta loke 'sminn arcanīyāḥ sadā mama
ete bhūmicarā devā vāgviṣāḥ suprasādakāḥ
|
| 39 | purā kṛtayuge tāta cārvāko nāma rākṣasaḥ
tapas tepe mahābāho badaryāṃ bahuvatsaram
|
| 40 | chandyamāno vareṇātha brahmaṇā sa punaḥ punaḥ
abhayaṃ sarvabhūtebhyo varayām āsa bhārata
|
| 41 | dvijāvamānād anyatra prādād varam anuttamam
abhayaṃ sarvabhūtebhyas tatas tasmai jagatprabhuḥ
|
| 42 | sa tu labdhavaraḥ pāpo devān amitavikramaḥ
rākṣasas tāpayām āsa tīvrakarmā mahābalaḥ
|
| 43 | tato devāḥ sametyātha brahmāṇam idam abruvan
vadhāya rakṣasas tasya balaviprakṛtās tadā
|
| 44 | tān uvācāvyayo devo vihitaṃ tatra vai mayā
yathāsya bhavitā mṛtyur acireṇaiva bhārata
|
| 45 | rājā duryodhano nāma sakhāsya bhavitā nṛpa
tasya snehāvabaddho 'sau brāhmaṇān avamaṃsyate
|
| 46 | tatrainaṃ ruṣitā viprā viprakārapradharṣitāḥ
dhakṣyanti vāgbalāḥ pāpaṃ tato nāśaṃ gamiṣyati
|
| 47 | sa eṣa nihataḥ śete brahmadaṇḍena rākṣasaḥ
cārvāko nṛpatiśreṣṭha mā śuco bharatarṣabha
|
| 48 | hatās te kṣatradharmeṇa jñātayas tava pārthiva
svargatāś ca mahātmāno vīrāḥ kṣatriyapuṃgavāḥ
|
| 49 | sa tvam ātiṣṭha kalyāṇaṃ mā te bhūd glānir acyuta
śatrūñ jahi prajā rakṣa dvijāṃś ca pratipālaya
|