Book 9 Chapter 53
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	kurukṣetraṃ tato dṛṣṭvā dattvā dāyāṃś ca sātvataḥ āśramaṃ sumahad divyam agamaj janamejaya
2	madhūkāmravanopetaṃ plakṣanyagrodhasaṃkulam ciribilvayutaṃ puṇyaṃ panasārjunasaṃkulam
3	taṃ dṛṣṭvā yādavaśreṣṭhaḥ pravaraṃ puṇyalakṣaṇam papraccha tān ṛṣīn sarvān kasyāśramavaras tv ayam
4	te tu sarve mahātmānam ūcū rājan halāyudham śṛṇu vistarato rāma yasyāyaṃ pūrvam āśramaḥ
5	atra viṣṇuḥ purā devas taptavāṃs tapa uttamam atrāsya vidhivad yajñāḥ sarve vṛttāḥ sanātanāḥ
6	atraiva brāhmaṇī siddhā kaumārabrahmacāriṇī yogayuktā divaṃ yātā tapaḥsiddhā tapasvinī
7	babhūva śrīmatī rājañ śāṇḍilyasya mahātmanaḥ sutā dhṛtavratā sādhvī niyatā brahmacāriṇī
8	sā tu prāpya paraṃ yogaṃ gatā svargam anuttamam bhuktvāśrame 'śvamedhasya phalaṃ phalavatāṃ śubhā gatā svargaṃ mahābhāgā pūjitā niyatātmabhiḥ
9	abhigamyāśramaṃ puṇyaṃ dṛṣṭvā ca yadupuṃgavaḥ ṛṣīṃs tān abhivādyātha pārśve himavato 'cyutaḥ skandhāvārāṇi sarvāṇi nivartyāruruhe 'calam
10	nātidūraṃ tato gatvā nagaṃ tāladhvajo balī puṇyaṃ tīrthavaraṃ dṛṣṭvā vismayaṃ paramaṃ gataḥ
11	prabhavaṃ ca sarasvatyāḥ plakṣaprasravaṇaṃ balaḥ saṃprāptaḥ kārapacanaṃ tīrthapravaram uttamam
12	halāyudhas tatra cāpi dattvā dānaṃ mahābalaḥ āplutaḥ salile śīte tasmāc cāpi jagāma ha āśramaṃ paramaprīto mitrasya varuṇasya ca
13	indro 'gnir aryamā caiva yatra prāk prītim āpnuvan taṃ deśaṃ kārapacanād yamunāyāṃ jagāma ha
14	snātvā tatrāpi dharmātmā parāṃ tuṣṭim avāpya ca ṛṣibhiś caiva siddhaiś ca sahito vai mahābalaḥ upaviṣṭaḥ kathāḥ śubhrāḥ śuśrāva yadupuṃgavaḥ
15	tathā tu tiṣṭhatāṃ teṣāṃ nārado bhagavān ṛṣiḥ ājagāmātha taṃ deśaṃ yatra rāmo vyavasthitaḥ
16	jaṭāmaṇḍalasaṃvītaḥ svarṇacīrī mahātapāḥ hemadaṇḍadharo rājan kamaṇḍaludharas tathā
17	kacchapīṃ sukhaśabdāṃ tāṃ gṛhya vīṇāṃ manoramām nṛtye gīte ca kuśalo devabrāhmaṇapūjitaḥ
18	prakartā kalahānāṃ ca nityaṃ ca kalahapriyaḥ taṃ deśam agamad yatra śrīmān rāmo vyavasthitaḥ
19	pratyutthāya tu te sarve pūjayitvā yatavratam devarṣiṃ paryapṛcchanta yathāvṛttaṃ kurūn prati
20	tato 'syākathayad rājan nāradaḥ sarvadharmavit sarvam eva yathāvṛttam atītaṃ kurusaṃkṣayam
21	tato 'bravīd rauhiṇeyo nāradaṃ dīnayā girā kim avasthaṃ tu tat kṣatraṃ ye ca tatrābhavan nṛpāḥ
22	śrutam etan mayā pūrvaṃ sarvam eva tapodhana vistaraśravaṇe jātaṃ kautūhalam atīva me
23	nārada uvāca
23	pūrvam eva hato bhīṣmo droṇaḥ sindhupatis tathā hato vaikartanaḥ karṇaḥ putrāś cāsya mahārathāḥ
24	bhūriśravā rauhiṇeya madrarājaś ca vīryavān ete cānye ca bahavas tatra tatra mahābalāḥ
25	priyān prāṇān parityajya priyārthaṃ kauravasya vai rājāno rājaputrāś ca samareṣv anivartinaḥ
26	ahatāṃs tu mahābāho śṛṇu me tatra mādhava dhārtarāṣṭrabale śeṣāḥ kṛpo bhojaś ca vīryavān aśvatthāmā ca vikrānto bhagnasainyā diśo gatāḥ
27	duryodhano hate sainye pradruteṣu kṛpādiṣu hradaṃ dvaipāyanaṃ nāma viveśa bhṛśaduḥkhitaḥ
28	śayānaṃ dhārtarāṣṭraṃ tu stambhite salile tadā pāṇḍavāḥ saha kṛṣṇena vāgbhir ugrābhir ārdayan
29	sa tudyamāno balavān vāgbhī rāma samantataḥ utthitaḥ prāg ghradād vīraḥ pragṛhya mahatīṃ gadām
30	sa cāpy upagato yuddhaṃ bhīmena saha sāṃpratam bhaviṣyati ca tat sadyas tayo rāma sudāruṇam
31	yadi kautūhalaṃ te 'sti vraja mādhava mā ciram paśya yuddhaṃ mahāghoraṃ śiṣyayor yadi manyase
32	vaiśaṃpāyana uvāca
32	nāradasya vacaḥ śrutvā tān abhyarcya dvijarṣabhān sarvān visarjayām āsa ye tenābhyāgatāḥ saha gamyatāṃ dvārakāṃ ceti so 'nvaśād anuyāyinaḥ
33	so 'vatīryācalaśreṣṭhāt plakṣaprasravaṇāc chubhāt tataḥ prītamanā rāmaḥ śrutvā tīrthaphalaṃ mahat viprāṇāṃ saṃnidhau ślokam agāyad idam acyutaḥ
34	sarasvatīvāsasamā kuto ratiḥ; sarasvatīvāsasamāḥ kuto guṇāḥ sarasvatīṃ prāpya divaṃ gatā janāḥ; sadā smariṣyanti nadīṃ sarasvatīm
35	sarasvatī sarvanadīṣu puṇyā; sarasvatī lokasukhāvahā sadā sarasvatīṃ prāpya janāḥ suduṣkṛtāḥ; sadā na śocanti paratra ceha ca
36	tato muhur muhuḥ prītyā prekṣamāṇaḥ sarasvatīm hayair yuktaṃ rathaṃ śubhram ātiṣṭhata paraṃtapaḥ
37	sa śīghragāminā tena rathena yadupuṃgavaḥ didṛkṣur abhisaṃprāptaḥ śiṣyayuddham upasthitam