Book 9 Chapter 38
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	uṣitvā tatra rāmas tu saṃpūjyāśramavāsinaḥ tathā maṅkaṇake prītiṃ śubhāṃ cakre halāyudhaḥ
2	dattvā dānaṃ dvijātibhyo rajanīṃ tām upoṣya ca pūjito munisaṃghaiś ca prātar utthāya lāṅgalī
3	anujñāpya munīn sarvān spṛṣṭvā toyaṃ ca bhārata prayayau tvarito rāmas tīrthahetor mahābalaḥ
4	tata auśanasaṃ tīrtham ājagāma halāyudhaḥ kapālamocanaṃ nāma yatra mukto mahāmuniḥ
5	mahatā śirasā rājan grastajaṅgho mahodaraḥ rākṣasasya mahārāja rāmakṣiptasya vai purā
6	tatra pūrvaṃ tapas taptaṃ kāvyena sumahātmanā yatrāsya nītir akhilā prādurbhūtā mahātmanaḥ tatrasthaś cintayām āsa daityadānavavigraham
7	tat prāpya ca balo rājaṃs tīrthapravaram uttamam vidhivad dhi dadau vittaṃ brāhmaṇānāṃ mahātmanām
8	janamejaya uvāca
8	kapālamocanaṃ brahman kathaṃ yatra mahāmuniḥ muktaḥ kathaṃ cāsya śiro lagnaṃ kena ca hetunā
9	vaiśaṃpāyana uvāca
9	purā vai daṇḍakāraṇye rāghaveṇa mahātmanā vasatā rājaśārdūla rākṣasās tatra hiṃsitāḥ
10	janasthāne śiraś chinnaṃ rākṣasasya durātmanaḥ kṣureṇa śitadhāreṇa tat papāta mahāvane
11	mahodarasya tal lagnaṃ jaṅghāyāṃ vai yadṛcchayā vane vicarato rājann asthi bhittvāsphurat tadā
12	sa tena lagnena tadā dvijātir na śaśāka ha abhigantuṃ mahāprājñas tīrthāny āyatanāni ca
13	sa pūtinā visravatā vedanārto mahāmuniḥ jagāma sarvatīrthāni pṛthivyām iti naḥ śrutam
14	sa gatvā saritaḥ sarvāḥ samudrāṃś ca mahātapāḥ kathayām āsa tat sarvam ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām
15	āplutaḥ sarvatīrtheṣu na ca mokṣam avāptavān sa tu śuśrāva viprendro munīnāṃ vacanaṃ mahat
16	sarasvatyās tīrthavaraṃ khyātam auśanasaṃ tadā sarvapāpapraśamanaṃ siddhakṣetram anuttamam
17	sa tu gatvā tatas tatra tīrtham auśanasaṃ dvijaḥ tata auśanase tīrthe tasyopaspṛśatas tadā tacchiraś caraṇaṃ muktvā papātāntarjale tadā
18	tataḥ sa virujo rājan pūtātmā vītakalmaṣaḥ ājagāmāśramaṃ prītaḥ kṛtakṛtyo mahodaraḥ
19	so 'tha gatvāśramaṃ puṇyaṃ vipramukto mahātapāḥ kathayām āsa tat sarvam ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām
20	te śrutvā vacanaṃ tasya tatas tīrthasya mānada kapālamocanam iti nāma cakruḥ samāgatāḥ
21	tatra dattvā bahūn dāyān viprān saṃpūjya mādhavaḥ jagāma vṛṣṇipravaro ruṣaṅgorāśramaṃ tadā
22	yatra taptaṃ tapo ghoram ārṣṭiṣeṇena bhārata brāhmaṇyaṃ labdhavāṃs tatra viśvāmitro mahāmuniḥ
23	tato haladharaḥ śrīmān brāhmaṇaiḥ parivāritaḥ jagāma yatra rājendra ruṣaṅgus tanum atyajat
24	ruṣaṅgur brāhmaṇo vṛddhas taponityaś ca bhārata dehanyāse kṛtamanā vicintya bahudhā bahu
25	tataḥ sarvān upādāya tanayān vai mahātapāḥ ruṣaṅgur abravīt tatra nayadhvaṃ mā pṛthūdakam
26	vijñāyātītavayasaṃ ruṣaṅguṃ te tapodhanāḥ taṃ vai tīrtham upāninyuḥ sarasvatyās tapodhanam
27	sa taiḥ putrais tadā dhīmān ānīto vai sarasvatīm puṇyāṃ tīrthaśatopetāṃ viprasaṃghair niṣevitām
28	sa tatra vidhinā rājann āplutaḥ sumahātapāḥ jñātvā tīrthaguṇāṃś caiva prāhedam ṛṣisattamaḥ suprītaḥ puruṣavyāghra sarvān putrān upāsataḥ
29	sarasvaty uttare tīre yas tyajed ātmanas tanum pṛthūdake japyaparo nainaṃ śvomaraṇaṃ tapet
30	tatrāplutya sa dharmātmā upaspṛśya halāyudhaḥ dattvā caiva bahūn dāyān viprāṇāṃ vipravatsalaḥ
31	sasarja yatra bhagavāṃl lokāṃl lokapitāmahaḥ yatrārṣṭiṣeṇaḥ kauravya brāhmaṇyaṃ saṃśitavrataḥ tapasā mahatā rājan prāptavān ṛṣisattamaḥ
32	sindhudvīpaś ca rājarṣir devāpiś ca mahātapāḥ brāhmaṇyaṃ labdhavān yatra viśvāmitro mahāmuniḥ mahātapasvī bhagavān ugratejā mahātapāḥ
33	tatrājagāma balavān balabhadraḥ pratāpavān