Book 9 Chapter 21
1	saṃjaya uvāca
1	putras tu te mahārāja rathastho rathināṃ varaḥ durutsaho babhau yuddhe yathā rudraḥ pratāpavān
2	tasya bāṇasahasrais tu pracchannā hy abhavan mahī parāṃś ca siṣice bāṇair dhārābhir iva parvatān
3	na ca so 'sti pumān kaś cit pāṇḍavānāṃ mahāhave hayo gajo ratho vāpi yo 'sya bāṇair avikṣataḥ
4	yaṃ yaṃ hi samare yodhaṃ prapaśyāmi viśāṃ pate sa sa bāṇaiś cito 'bhūd vai putreṇa tava bhārata
5	yathā sainyena rajasā samuddhūtena vāhinī pratyadṛśyata saṃchannā tathā bāṇair mahātmanaḥ
6	bāṇabhūtām apaśyāma pṛthivīṃ pṛthivīpate duryodhanena prakṛtāṃ kṣiprahastena dhanvinā
7	teṣu yodhasahasreṣu tāvakeṣu pareṣu ca eko duryodhano hy āsīt pumān iti matir mama
8	tatrādbhutam apaśyāma tava putrasya vikramam yad ekaṃ sahitāḥ pārthā nātyavartanta bhārata
9	yudhiṣṭhiraṃ śatenājau vivyādha bharatarṣabha bhīmasenaṃ ca saptatyā sahadevaṃ ca saptabhiḥ
10	nakulaṃ ca catuḥṣaṣṭyā dhṛṣṭadyumnaṃ ca pañcabhiḥ saptabhir draupadeyāṃś ca tribhir vivyādha sātyakim dhanuś ciccheda bhallena sahadevasya māriṣa
11	tad apāsya dhanuś chinnaṃ mādrīputraḥ pratāpavān abhyadhāvata rājānaṃ pragṛhyānyan mahad dhanuḥ tato duryodhanaṃ saṃkhye vivyādha daśabhiḥ śaraiḥ
12	nakulaś ca tato vīro rājānaṃ navabhiḥ śaraiḥ ghorarūpair maheṣvāso vivyādha ca nanāda ca
13	sātyakiś cāpi rājānaṃ śareṇānataparvaṇā draupadeyās trisaptatyā dharmarājaś ca saptabhiḥ aśītyā bhīmasenaś ca śarai rājānam ārdayat
14	samantāt kīryamāṇas tu bāṇasaṃghair mahātmabhiḥ na cacāla mahārāja sarvasainyasya paśyataḥ
15	lāghavaṃ sauṣṭhavaṃ cāpi vīryaṃ caiva mahātmanaḥ ati sarvāṇi bhūtāni dadṛśuḥ sarvamānavāḥ
16	dhārtarāṣṭrās tu rājendra yātvā tu svalpam antaram apaśyamānā rājānaṃ paryavartanta daṃśitāḥ
17	teṣām āpatatāṃ ghoras tumulaḥ samajāyata kṣubdhasya hi samudrasya prāvṛṭkāle yathā niśi
18	samāsādya raṇe te tu rājānam aparājitam pratyudyayur maheṣvāsāḥ pāṇḍavān ātatāyinaḥ
19	bhīmasenaṃ raṇe kruddhaṃ droṇaputro nyavārayat tato bāṇair mahārāja pramuktaiḥ sarvatodiśam nājñāyanta raṇe vīrā na diśaḥ pradiśas tathā
20	tāv ubhau krūrakarmāṇāv ubhau bhārata duḥsahau ghorarūpam ayudhyetāṃ kṛtapratikṛtaiṣiṇau trāsayantau jagat sarvaṃ jyākṣepavihatatvacau
21	śakunis tu raṇe vīro yudhiṣṭhiram apīḍayat tasyāśvāṃś caturo hatvā subalasya suto vibhuḥ nādaṃ cakāra balavān sarvasainyāni kampayan
22	etasminn antare vīraṃ rājānam aparājitam apovāha rathenājau sahadevaḥ pratāpavān
23	athānyaṃ ratham āsthāya dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ śakuniṃ navabhir viddhvā punar vivyādha pañcabhiḥ nanāda ca mahānādaṃ pravaraḥ sarvadhanvinām
24	tad yuddham abhavac citraṃ ghorarūpaṃ ca māriṣa īkṣitṛprītijananaṃ siddhacāraṇasevitam
25	ulūkas tu maheṣvāsaṃ nakulaṃ yuddhadurmadam abhyadravad ameyātmā śaravarṣaiḥ samantataḥ
26	tathaiva nakulaḥ śūraḥ saubalasya sutaṃ raṇe śaravarṣeṇa mahatā samantāt paryavārayat
27	tau tatra samare vīrau kulaputrau mahārathau yodhayantāv apaśyetāṃ parasparakṛtāgasau
28	tathaiva kṛtavarmā tu śaineyaṃ śatrutāpanam yodhayañ śuśubhe rājan balaṃ śakra ivāhave
29	duryodhano dhanuś chittvā dhṛṣṭadyumnasya saṃyuge athainaṃ chinnadhanvānaṃ vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ
30	dhṛṣṭadyumno 'pi samare pragṛhya paramāyudham rājānaṃ yodhayām āsa paśyatāṃ sarvadhanvinām
31	tayor yuddhaṃ mahac cāsīt saṃgrāme bharatarṣabha prabhinnayor yathā saktaṃ mattayor varahastinoḥ
32	gautamas tu raṇe kruddho draupadeyān mahābalān vivyādha bahubhiḥ śūraḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
33	tasya tair abhavad yuddham indriyair iva dehinaḥ ghorarūpam asaṃvāryaṃ nirmaryādam atīva ca
34	te ca taṃ pīḍayām āsur indriyāṇīva bāliśam sa ca tān pratisaṃrabdhaḥ pratyayodhayad āhave
35	evaṃ citram abhūd yuddhaṃ tasya taiḥ saha bhārata utthāyotthāya hi yathā dehinām indriyair vibho
36	narāś caiva naraiḥ sārdhaṃ dantino dantibhis tathā hayā hayaiḥ samāsaktā rathino rathibhis tathā saṃkulaṃ cābhavad bhūyo ghorarūpaṃ viśāṃ pate
37	idaṃ citram idaṃ ghoram idaṃ raudram iti prabho yuddhāny āsan mahārāja ghorāṇi ca bahūni ca
38	te samāsādya samare parasparam ariṃdamāḥ vivyadhuś caiva jaghnuś ca samāsādya mahāhave
39	teṣāṃ śastrasamudbhūtaṃ rajas tīvram adṛśyata pravātenoddhataṃ rājan dhāvadbhiś cāśvasādibhiḥ
40	rathanemisamudbhūtaṃ niḥśvāsaiś cāpi dantinām rajaḥ saṃdhyābhrakapilaṃ divākarapathaṃ yayau
41	rajasā tena saṃpṛkte bhāskare niṣprabhīkṛte saṃchāditābhavad bhūmis te ca śūrā mahārathāḥ
42	muhūrtād iva saṃvṛttaṃ nīrajaskaṃ samantataḥ vīraśoṇitasiktāyāṃ bhūmau bharatasattama upāśāmyat tatas tīvraṃ tad rajo ghoradarśanam
43	tato 'paśyaṃ mahārāja dvaṃdvayuddhāni bhārata yathāprāgryaṃ yathājyeṣṭhaṃ madhyāhne vai sudāruṇe varmaṇāṃ tatra rājendra vyadṛśyantojjvalāḥ prabhāḥ
44	śabdaḥ sutumulaḥ saṃkhye śarāṇāṃ patatām abhūt mahāveṇuvanasyeva dahyamānasya sarvataḥ