Book 8 Chapter 63
1	saṃjaya uvāca
1	vṛṣasenaṃ hataṃ dṛṣṭvā śokāmarṣasamanvitaḥ muktvā śokodbhavaṃ vāri netrābhyāṃ sahasā vṛṣaḥ
2	rathena karṇas tejasvī jagāmābhimukho ripūn yuddhāyāmarṣatāmrākṣaḥ samāhūya dhanaṃjayam
3	tau rathau sūryasaṃkāśau vaiyāghraparivāraṇau sametau dadṛśus tatra dvāv ivārkau samāgatau
4	śvetāśvau puruṣādityāv āsthitāv arimardanau śuśubhāte mahātmānau candrādityau yathā divi
5	tau dṛṣṭvā vismayaṃ jagmuḥ sarvabhūtāni māriṣa trailokyavijaye yattāv indravairocanāv iva
6	rathajyātalanirhrādair bāṇaśaṅkharavair api tau rathāv abhidhāvantau samālokya mahīkṣitām
7	dhvajau ca dṛṣṭvā saṃsaktau vismayaḥ samapadyata hastikakṣyāṃ ca karṇasya vānaraṃ ca kirīṭinaḥ
8	tau rathau saṃprasaktau ca dṛṣṭvā bhārata pārthivāḥ siṃhanādaravāṃś cakruḥ sādhuvādāṃś ca puṣkalān
9	śrutvā tu dvairathaṃ tābhyāṃ tatra yodhāḥ samantataḥ cakrur bāhuvalaṃ caiva tathā celavalaṃ mahat
10	ājagmuḥ kuravas tatra vāditrānugatās tadā karṇaṃ praharṣayantaś ca śaṅkhān dadhmuś ca puṣkalān
11	tathaiva pāṇḍavāḥ sarve harṣayanto dhanaṃjayam tūryaśaṅkhaninādena diśaḥ sarvā vyanādayan
12	kṣveḍitāsphoṭitotkruṣṭais tumulaṃ sarvato 'bhavat bāhughoṣāś ca vīrāṇāṃ karṇārjunasamāgame
13	tau dṛṣṭvā puruṣavyāghrau rathasthau rathināṃ varau pragṛhītamahācāpau śaraśaktigadāyudhau
14	varmiṇau baddhanistriṃśau śvetāśvau śaṅkhaśobhinau tūṇīravarasaṃpannau dvāv api sma sudarśanau
15	raktacandanadigdhāṅgau samadau vṛṣabhāv iva āśīviṣasamaprakhyau yamakālāntakopamau
16	indravṛtrāv iva kruddhau sūryācandramasaprabhau mahāgrahāv iva krūrau yugānte samupasthitau
17	devagarbhau devasamau devatulyau ca rūpataḥ sametau puruṣavyāghrau prekṣya karṇadhanaṃjayau
18	ubhau varāyudhadharāv ubhau raṇakṛtaśramau ubhau ca bāhuśabdena nādayantau nabhastalam
19	ubhau viśrutakarmāṇau pauruṣeṇa balena ca ubhau ca sadṛśau yuddhe śambarāmararājayoḥ
20	kārtavīryasamau yuddhe tathā dāśaratheḥ samau viṣṇuvīryasamau vīrye tathā bhavasamau yudhi
21	ubhau śvetahayau rājan rathapravaravāhinau sārathī pravarau caiva tayor āstāṃ mahābalau
22	tau tu dṛṣṭvā mahārāja rājamānau mahārathau siddhacāraṇasaṃghānāṃ vismayaḥ samapadyata
23	dhārtarāṣṭrās tataḥ karṇaṃ sabalā bharatarṣabha parivavrur mahātmānaṃ kṣipram āhavaśobhinam
24	tathaiva pāṇḍavā hṛṣṭā dhṛṣṭadyumnapurogamāḥ parivavrur mahātmānaṃ pārtham apratimaṃ yudhi
25	tāvakānāṃ raṇe karṇo glaha āsīd viśāṃ pate tathaiva pāṇḍaveyānāṃ glahaḥ pārtho 'bhavad yudhi
26	ta eva sabhyās tatrāsan prekṣakāś cābhavan sma te tatraiṣāṃ glahamānānāṃ dhruvau jayaparājayau
27	tābhyāṃ dyūtaṃ samāyattaṃ vijayāyetarāya vā asmākaṃ paṇḍavānāṃ ca sthitānāṃ raṇamūrdhani
28	tau tu sthitau mahārāja samare yuddhaśālinau anyonyaṃ pratisaṃrabdhāv anyonyasya jayaiṣiṇau
29	tāv ubhau prajihīrṣetām indravṛtrāv ivābhitaḥ bhīmarūpadharāv āstāṃ mahādhūmāv iva grahau
30	tato 'ntarikṣe sākṣepā vivādā bharatarṣabha mitho bhedāś ca bhūtānām āsan karṇārjunāntare vyāśrayanta diśo bhinnāḥ sarvalokāś ca māriṣa
31	devadānavagandharvāḥ piśācoragarākṣasāḥ pratipakṣagrahaṃ cakruḥ karṇārjunasamāgame
32	dyaur āsīt karṇato vyagrā sanakṣatrā viśāṃ pate bhūmir viśālā pārthasya mātā putrasya bhārata
33	saritaḥ sāgarāś caiva girayaś ca narottama vṛkṣāś cauṣadhayas tatra vyāśrayanta kirīṭinam
34	asurā yātudhānāś ca guhyakāś ca paraṃtapa karṇataḥ samapadyanta khecarāṇi vayāṃsi ca
35	ratnāni nidhayaḥ sarve vedāś cākhyānapañcamāḥ sopavedopaniṣadaḥ sarahasyāḥ sasaṃgrahāḥ
36	vāsukiś citrasenaś ca takṣakaś copatakṣakaḥ parvatāś ca tathā sarve kādraveyāś ca sānvayāḥ viṣavanto mahāroṣā nāgāś cārjunato 'bhavan
37	airāvatāḥ saurabheyā vaiśāleyāś ca bhoginaḥ ete 'bhavann arjunataḥ kṣudrasarpās tu karṇataḥ
38	īhāmṛgā vyāḍamṛgā maṅgalyāś ca mṛgadvijāḥ pārthasya vijayaṃ rājan sarva evābhisaṃśritāḥ
39	vasavo marutaḥ sādhyā rudrā viśve 'śvinau tathā agnir indraś ca somaś ca pavanaś ca diśo daśa dhanaṃjayam upājagmur ādityāḥ karṇato 'bhavan
40	devās tu pitṛbhiḥ sārdhaṃ sagaṇārjunato 'bhavan yamo vaiśravaṇaś caiva varuṇaś ca yato 'rjunaḥ
41	devabrahmanṛparṣīṇāṃ gaṇāḥ pāṇḍavato 'bhavan tumburupramukhā rājan gandharvāś ca yato 'rjunaḥ
42	prāveyāḥ saha mauneyair gandharvāpsarasāṃ gaṇāḥ īhāmṛgavyāḍamṛgair dvipāś ca rathapattibhiḥ
43	uhyamānās tathā meghair vāyunā ca manīṣiṇaḥ didṛkṣavaḥ samājagmuḥ karṇārjunasamāgamam
44	devadānavagandharvā nāgā yakṣāḥ patatriṇaḥ maharṣayo vedavidaḥ pitaraś ca svadhābhujaḥ
45	tapo vidyās tathauṣadhyo nānārūpāmbaratviṣaḥ antarikṣe mahārāja vinadanto 'vatasthire
46	brahmā brahmarṣibhiḥ sārdhaṃ prajāpatibhir eva ca bhavenāvasthito yānaṃ divyaṃ taṃ deśam abhyayāt
47	dṛṣṭvā prajāpatiṃ devāḥ svayaṃbhuvam upāgaman samo 'stu deva vijaya etayor narasiṃhayoḥ
48	tad upaśrutya maghavā praṇipatya pitāmaham karṇārjunavināśena mā naśyatv akhilaṃ jagat
49	svayaṃbho brūhi tad vākyaṃ samo 'stu vijayo 'nayoḥ tat tathāstu namas te 'stu prasīda bhagavan mama
50	brahmeśānāv atho vākyam ūcatus tridaśeśvaram vijayo dhruva evāstu vijayasya mahātmanaḥ
51	manasvī balavāñ śūraḥ kṛtāstraś ca tapodhanaḥ bibharti ca mahātejā dhanurvedam aśeṣataḥ
52	atikramec ca māhātmyād diṣṭam etasya paryayāt atikrānte ca lokānām abhāvo niyato bhavet
53	na vidyate vyavasthānaṃ kṛṣṇayoḥ kruddhayoḥ kva cit sraṣṭārau hy asataś cobhau sataś ca puruṣarṣabhau
54	naranārāyaṇāv etau purāṇāv ṛṣisattamau aniyattau niyantārāv abhītau sma paraṃtapau
55	karṇo lokān ayaṃ mukhyān prāpnotu puruṣarṣabhaḥ vīro vaikartanaḥ śūro vijayas tv astu kṛṣṇayoḥ
56	vasūnāṃ ca salokatvaṃ marutāṃ vā samāpnuyāt sahito droṇabhīṣmābhyāṃ nākaloke mahīyatām
57	ity ukto devadevābhyāṃ sahasrākṣo 'bravīd vacaḥ āmantrya sarvabhūtāni brahmeśānānuśāsanāt
58	śrutaṃ bhavadbhir yat proktaṃ bhagavadbhyāṃ jagaddhitam tat tathā nānyathā tad dhi tiṣṭhadhvaṃ gatamanyavaḥ
59	iti śrutvendravacanaṃ sarvabhūtāni māriṣa vismitāny abhavan rājan pūjayāṃ cakrire ca tat
60	vyasṛjaṃś ca sugandhīni nānārūpāṇi khāt tathā puṣpavarṣāṇi vibudhā devatūryāṇy avādayan
61	didṛkṣavaś cāpratimaṃ dvairathaṃ narasiṃhayoḥ devadānavagandharvāḥ sarva evāvatasthire rathau ca tau śvetahayau yuktaketū mahāsvanau
62	samāgatā lokavīrāḥ śaṅkhān dadhmuḥ pṛthak pṛthak vāsudevārjunau vīrau karṇaśalyau ca bhārata
63	tad bhīrusaṃtrāsakaraṃ yuddhaṃ samabhavat tadā anyonyaspardhinor vīrye śakraśambarayor iva
64	tayor dhvajau vītamālau śuśubhāte rathasthitau pṛthagrūpau samārchantau krodhaṃ yuddhe parasparam
65	karṇasyāśīviṣanibhā ratnasāravatī dṛḍhā puraṃdaradhanuḥprakhyā hastikakṣyā vyarājata
66	kapiśreṣṭhas tu pārthasya vyāditāsyo bhayaṃkaraḥ bhīṣayann eva daṃṣṭrābhir durnirīkṣyo ravir yathā
67	yuddhābhilāṣuko bhūtvā dhvajo gāṇḍīvadhanvanaḥ karṇadhvajam upātiṣṭhat so 'vadīd abhinardayan
68	utpatya ca mahāvegaḥ kakṣyām abhyahanat kapiḥ nakhaiś ca daśanaiś caiva garuḍaḥ pannagaṃ yathā
69	sukiṅkiṇīkābharaṇā kālapāśopamāyasī abhyadravat susaṃkruddhā nāgakakṣyā mahākapim
70	ubhayor uttame yuddhe dvairathe dyūta āhṛte prakurvāte dhvajau yuddhaṃ pratyaheṣan hayān hayāḥ
71	avidhyat puṇḍarīkākṣaḥ śalyaṃ nayanasāyakaiḥ sa cāpi puṇḍarīkākṣaṃ tathaivābhisamaikṣata
72	tatrājayad vāsudevaḥ śalyaṃ nayanasāyakaiḥ karṇaṃ cāpy ajayad dṛṣṭyā kuntīputro dhanaṃjayaḥ
73	athābravīt sūtaputraḥ śalyam ābhāṣya sasmitam yadi pārtho raṇe hanyād adya mām iha karhi cit kim uttaraṃ tadā te syāt sakhe satyaṃ bravīhi me
74	śalya uvāca
74	yadi karṇa raṇe hanyād adya tvāṃ śvetavāhanaḥ ubhāv ekarathenāhaṃ hanyāṃ mādhavapāṇḍavau
75	saṃjaya uvāca
75	evam eva tu goviṃdam arjunaḥ pratyabhāṣata taṃ prahasyābravīt kṛṣṇaḥ pārthaṃ param idaṃ vacaḥ
76	pated divākaraḥ sthānāc chīryetānekadhā kṣitiḥ śaityam agnir iyān na tvā karṇo hanyād dhanaṃjayam
77	yadi tv evaṃ kathaṃ cit syāl lokaparyasanaṃ yathā hanyāṃ karṇaṃ tathā śalyaṃ bāhubhyām eva saṃyuge
78	iti kṛṣṇavacaḥ śrutvā prahasan kapiketanaḥ arjunaḥ pratyuvācedaṃ kṛṣṇam akliṣṭakāriṇam mamāpy etāv aparyāptau karṇaśalyau janārdana
79	sapatākādhvajaṃ karṇaṃ saśalyarathavājinam sacchatrakavacaṃ caiva saśaktiśarakārmukam
80	draṣṭāsy adya śaraiḥ karṇaṃ raṇe kṛttam anekadhā adyainaṃ sarathaṃ sāśvaṃ saśaktikavacāyudham na hi me śāmyate vairaṃ kṛṣṇāṃ yat prāhasat purā
81	adya draṣṭāsi govinda karṇam unmathitaṃ mayā vāraṇeneva mattena puṣpitaṃ jagatīruham
82	adya tā madhurā vācaḥ śrotāsi madhusūdana adyābhimanyujananīm anṛṇaḥ sāntvayiṣyasi kuntīṃ pitṛṣvasāraṃ ca saṃprahṛṣṭo janārdana
83	adya bāṣpamukhīṃ kṛṣṇāṃ sāntvayiṣyasi mādhava vāgbhiś cāmṛtakalpābhir dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram