Book 8 Chapter 44
1	dhṛtarāṣṭra uvāca
1	nivṛtte bhīmasene ca pāṇḍave ca yudhiṣṭhire vadhyamāne bale cāpi māmake pāṇḍusṛñjayaiḥ
2	dravamāṇe balaughe ca nirākrande muhur muhuḥ kim akurvanta kuravas tan mamācakṣva saṃjaya
3	saṃjaya uvāca
3	dṛṣṭvā bhīmaṃ mahābāhuṃ sūtaputraḥ pratāpavān krodharaktekṣaṇo rājan bhīmasenam upādravat
4	tāvakaṃ ca balaṃ dṛṣṭvā bhīmasenāt parāṅmukham yatnena mahatā rājan paryavasthāpayad balī
5	vyavasthāpya mahābāhus tava putrasya vāhinīm pratyudyayau tadā karṇaḥ pāṇḍavān yuddhadurmadān
6	pratyudyayus tu rādheyaṃ pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ dhunvānāḥ kārmukāṇy ājau vikṣipantaś ca sāyakān
7	bhīmasenaḥ śiner naptā śikhaṇḍī janamejayaḥ dhṛṣṭadyumnaś ca balavān sarve cāpi prabhadrakāḥ
8	pāñcālāś ca naravyāghrāḥ samantāt tava vāhinīm abhyadravanta saṃkruddhāḥ samare jitakāśinaḥ
9	tathaiva tāvakā rājan pāṇḍavānām anīkinīm abhyadravanta tvaritā jighāṃsanto mahārathāḥ
10	rathanāgāśvakalilaṃ pattidhvajasamākulam babhūva puruṣavyāghra sainyam adbhutadarśanam
11	śikhaṇḍī ca yayau karṇaṃ dhṛṣṭadyumnaḥ sutaṃ tava duḥśāsanaṃ mahārāja mahatyā senayā vṛtam
12	nakulo vṛṣasenaṃ ca citrasenaṃ yudhiṣṭhiraḥ ulūkaṃ samare rājan sahadevaḥ samabhyayāt
13	sātyakiḥ śakuniṃ cāpi bhīmasenaś ca kauravān arjunaṃ ca raṇe yattaṃ droṇaputro mahārathaḥ
14	yudhāmanyuṃ maheṣvāsaṃ gautamo 'bhyapatad raṇe kṛtavarmā ca balavān uttamaujasam ādravat
15	bhīmasenaḥ kurūn sarvān putrāṃś ca tava māriṣa sahānīkān mahābāhur eka evābhyavārayat
16	śikhaṇḍī ca tataḥ karṇaṃ vicarantam abhītavat bhīṣmahantā mahārāja vārayām āsa patribhiḥ
17	pratirabdhas tataḥ karṇo roṣāt prasphuritādharaḥ śikhaṇḍinaṃ tribhir bāṇair bhruvor madhye vyatāḍayat
18	dhārayaṃs tu sa tān bāṇāñ śikhaṇḍī bahv aśobhata rājataḥ parvato yadvat tribhiḥ śṛṅgaiḥ samanvitaḥ
19	so 'tividdho maheṣvāsaḥ sūtaputreṇa saṃyuge karṇaṃ vivyādha samare navatyā niśitaiḥ śaraiḥ
20	tasya karṇo hayān hatvā sārathiṃ ca tribhiḥ śaraiḥ unmamātha dhvajaṃ cāsya kṣurapreṇa mahārathaḥ
21	hatāśvāt tu tato yānād avaplutya mahārathaḥ śaktiṃ cikṣepa karṇāya saṃkruddhaḥ śatrutāpanaḥ
22	tāṃ chittvā samare karṇas tribhir bhārata sāyakaiḥ śikhaṇḍinam athāvidhyan navabhir niśitaiḥ śaraiḥ
23	karṇacāpacyutān bāṇān varjayaṃs tu narottamaḥ apayātas tatas tūrṇaṃ śikhaṇḍī jayatāṃ varaḥ
24	tataḥ karṇo mahārāja pāṇḍusainyāny aśātayat tūlarāśiṃ samāsādya yathā vāyur mahājavaḥ
25	dhṛṣṭadyumno mahārāja tava putreṇa pīḍitaḥ duḥśāsanaṃ tribhir bāṇair abhyavidhyat stanāntare
26	tasya duḥśāsano bāhuṃ savyaṃ vivyādha māriṣa śitena rukmapuṅkhena bhallena nataparvaṇā
27	dhṛṣṭadyumnas tu nirviddhaḥ śaraṃ ghoram amarṣaṇaḥ duḥśāsanāya saṃkruddhaḥ preṣayām āsa bhārata
28	āpatantaṃ mahāvegaṃ dhṛṣṭadyumnasamīritam śaraiś ciccheda putras te tribhir eva viśāṃ pate
29	athāparaiḥ saptadaśair bhallaiḥ kanakabhūṣaṇaiḥ dhṛṣṭadyumnaṃ samāsādya bāhvor urasi cārdayat
30	tataḥ sa pārṣataḥ kruddho dhanuś ciccheda māriṣa kṣurapreṇa sutīkṣṇena tata uccukruśur janāḥ
31	athānyad dhanur ādāya putras te bharatarṣabha dhṛṣṭadyumnaṃ śaravrātaiḥ samantāt paryavārayat
32	tava putrasya te dṛṣṭvā vikramaṃ taṃ mahātmanaḥ vyahasanta raṇe yodhāḥ siddhāś cāpsarasāṃ gaṇāḥ
33	tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tāvakānāṃ paraiḥ saha ghoraṃ prāṇabhṛtāṃ kāle ghorarūpaṃ paraṃtapa
34	nakulaṃ vṛṣasenas tu viddhvā pañcabhir āyasaiḥ pituḥ samīpe tiṣṭhantaṃ tribhir anyair avidhyata
35	nakulas tu tataḥ kruddho vṛṣasenaṃ smayann iva nārācena sutīkṣṇena vivyādha hṛdaye dṛḍham
36	so 'tividdho balavatā śatruṇā śatrukarśanaḥ śatruṃ vivyādha viṃśatyā sa ca taṃ pañcabhiḥ śaraiḥ
37	tataḥ śarasahasreṇa tāv ubhau puruṣarṣabhau anyonyam ācchādayatām athābhajyata vāhinī
38	dṛṣṭvā tu pradrutāṃ senāṃ dhārtarāṣṭrasya sūtajaḥ nivārayām āsa balād anupatya viśāṃ pate nivṛtte tu tataḥ karṇe nakulaḥ kauravān yayau
39	karṇaputras tu samare hitvā nakulam eva tu jugopa cakraṃ tvaritaṃ rādheyasyaiva māriṣa
40	ulūkas tu raṇe kruddhaḥ sahadevena vāritaḥ tasyāśvāṃś caturo hatvā sahadevaḥ pratāpavān sārathiṃ preṣayām āsa yamasya sadanaṃ prati
41	ulūkas tu tato yānād avaplutya viśāṃ pate trigartānāṃ balaṃ pūrṇaṃ jagāma pitṛnandanaḥ
42	sātyakiḥ śakuniṃ viddhvā viṃśatyā niśitaiḥ śaraiḥ dhvajaṃ ciccheda bhallena saubalasya hasann iva
43	saubalas tasya samare kruddho rājan pratāpavān vidārya kavacaṃ bhūyo dhvajaṃ ciccheda kāñcanam
44	athainaṃ niśitair bāṇaiḥ sātyakiḥ pratyavidhyata sārathiṃ ca mahārāja tribhir eva samārdayat athāsya vāhāṃs tvaritaḥ śarair ninye yamakṣayam
45	tato 'vaplutya sahasā śakunir bharatarṣabha āruroha rathaṃ tūrṇam ulūkasya mahārathaḥ apovāhātha śīghraṃ sa śaineyād yuddhaśālinaḥ
46	sātyakis tu raṇe rājaṃs tāvakānām anīkinīm abhidudrāva vegena tato 'nīkam abhidyata
47	śaineyaśaranunnaṃ tu tataḥ sainyaṃ viśāṃ pate bheje daśa diśas tūrṇaṃ nyapatac ca gatāsuvat
48	bhīmasenaṃ tava suto vārayām āsa saṃyuge taṃ tu bhīmo muhūrtena vyaśvasūtarathadhvajam cakre lokeśvaraṃ tatra tenātuṣyanta cāraṇāḥ
49	tato 'pāyān nṛpas tatra bhīmasenasya gocarāt kurusainyaṃ tataḥ sarvaṃ bhīmasenam upādravat tatra rāvo mahān āsīd bhīmam ekaṃ jighāṃsatām
50	yudhāmanyuḥ kṛpaṃ viddhvā dhanur asyāśu cicchide athānyad dhanur ādāya kṛpaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ
51	yudhāmanyor dhvajaṃ sūtaṃ chatraṃ cāpātayat kṣitau tato 'pāyād rathenaiva yudhāmanyur mahārathaḥ
52	uttamaujās tu hārdikyaṃ śarair bhīmaparākramam chādayām āsa sahasā megho vṛṣṭyā yathācalam
53	tad yuddhaṃ sumahac cāsīd ghorarūpaṃ paraṃtapa yādṛśaṃ na mayā yuddhaṃ dṛṣṭapūrvaṃ viśāṃ pate
54	kṛtavarmā tato rājann uttamaujasam āhave hṛdi vivyādha sa tadā rathopastha upāviśat
55	sārathis tam apovāha rathena rathināṃ varam tatas tu satvaraṃ rājan pāṇḍusainyam upādravat