Book 8 Chapter 23
1	saṃjaya uvāca
1	putras tava mahārāja madrarājam idaṃ vacaḥ vinayenopasaṃgamya praṇayād vākyam abravīt
2	satyavrata mahābhāga dviṣatām aghavardhana madreśvara raṇe śūra parasainyabhayaṃkara
3	śrutavān asi karṇasya bruvato vadatāṃ vara yathā nṛpatisiṃhānāṃ madhye tvāṃ varayaty ayam
4	tasmāt pārthavināśārthaṃ hitārthaṃ mama caiva hi sārathyaṃ rathināṃ śreṣṭha sumanāḥ kartum arhasi
5	asyābhīśugraho loke nānyo 'sti bhavatā samaḥ sa pātu sarvataḥ karṇaṃ bhavān brahmeva śaṃkaram
6	pārthasya sacivaḥ kṛṣṇo yathābhīśugraho varaḥ tathā tvam api rādheyaṃ sarvataḥ paripālaya
7	bhīṣmo droṇaḥ kṛpaḥ karṇo bhavān bhojaś ca vīryavān śakuniḥ saubalo drauṇir aham eva ca no balam eṣām eva kṛto bhāgo navadhā pṛtanāpate
8	naiva bhāgo 'tra bhīṣmasya droṇasya ca mahātmanaḥ tābhyām atītya tau bhāgau nihatā mama śatravaḥ
9	vṛddhau hi tau naravyāghrau chalena nihatau ca tau kṛtvā nasukaraṃ karma gatau svargam ito 'nagha
10	tathānye puruṣavyāghrāḥ parair vinihatā yudhi asmadīyāś ca bahavaḥ svargāyopagatā raṇe tyaktvā prāṇān yathāśakti ceṣṭāḥ kṛtvā ca puṣkalāḥ
11	karṇo hy eko mahābāhur asmatpriyahite rataḥ bhavāṃś ca puruṣavyāghra sarvalokamahārathaḥ tasmiñ jayāśā vipulā mama madrajanādhipa
12	pārthasya samare kṛṣṇo yathābhīśuvaragrahaḥ tena yukto raṇe pārtho rakṣyamāṇaś ca pārthiva yāni karmāṇi kurute pratyakṣāṇi tathaiva te
13	pūrvaṃ na samare hy evam avadhīd arjuno ripūn ahany ahani madreśa drāvayan dṛśyate yudhi
14	bhāgo 'vaśiṣṭaḥ karṇasya tava caiva mahādyute taṃ bhāgaṃ saha karṇena yugapan nāśayāhave
15	sūryāruṇau yathā dṛṣṭvā tamo naśyati māriṣa tathā naśyantu kaunteyāḥ sapāñcālāḥ sasṛñjayāḥ
16	rathānāṃ pravaraḥ karṇo yantṝṇāṃ pravaro bhavān saṃnipātaḥ samo loke bhavator nāsti kaś cana
17	yathā sarvāsv avasthāsu vārṣṇeyaḥ pāti pāṇḍavam tathā bhavān paritrātu karṇaṃ vaikartanaṃ raṇe
18	tvayā sārathinā hy eṣa apradhṛṣyo bhaviṣyati devatānām api raṇe saśakrāṇāṃ mahīpate kiṃ punaḥ pāṇḍaveyānāṃ mātiśaṅkīr vaco mama
19	duryodhanavacaḥ śrutvā śalyaḥ krodhasamanvitaḥ triśikhāṃ bhrukuṭīṃ kṛtvā dhunvan hastau punaḥ punaḥ
20	krodharakte mahānetre parivartya mahābhujaḥ kulaiśvaryaśrutibalair dṛptaḥ śalyo 'bravīd idam
21	avamanyase māṃ gāndhāre dhruvaṃ māṃ pariśaṅkase yan māṃ bravīṣi visrabdhaṃ sārathyaṃ kriyatām iti
22	asmatto 'bhyadhikaṃ karṇaṃ manyamānaḥ praśaṃsasi na cāhaṃ yudhi rādheyaṃ gaṇaye tulyam ātmanā
23	ādiśyatām abhyadhiko mamāṃśaḥ pṛthivīpate tam ahaṃ samare hatvā gamiṣyāmi yathāgatam
24	atha vāpy eka evāhaṃ yotsyāmi kurunandana paśya vīryaṃ mamādya tvaṃ saṃgrāme dahato ripūn
25	na cābhikāmān kauravya vidhāya hṛdaye pumān asmadvidhaḥ pravarteta mā mā tvam atiśaṅkithāḥ
26	yudhi cāpy avamāno me na kartavyaḥ kathaṃ cana paśya hīmau mama bhujau vajrasaṃhananopamau
27	dhanuḥ paśya ca me citraṃ śarāṃś cāśīviṣopamān rathaṃ paśya ca me kḷptaṃ sadaśvair vātavegitaiḥ gadāṃ ca paśya gāndhāre hemapaṭṭavibhūṣitām
28	dārayeyaṃ mahīṃ kruddho vikireyaṃ ca parvatān śoṣayeyaṃ samudrāṃś ca tejasā svena pārthiva
29	tan mām evaṃvidhaṃ jānan samartham arinigrahe kasmād yunakṣi sārathye nyūnasyādhirather nṛpa
30	na nāma dhuri rājendra prayoktuṃ tvam ihārhasi na hi pāpīyasaḥ śreyān bhūtvā preṣyatvam utsahe
31	yo hy abhyupagataṃ prītyā garīyāṃsaṃ vaśe sthitam vaśe pāpīyaso dhatte tat pāpam adharottaram
32	brāhmaṇā brahmaṇā sṛṣṭā mukhāt kṣatram athorasaḥ ūrubhyām asṛjad vaiśyāñ śūdrān padbhyām iti śrutiḥ tebhyo varṇaviśeṣāś ca pratilomānulomajāḥ
33	athānyonyasya saṃyogāc cāturvarṇyasya bhārata goptāraḥ saṃgrahītāro dātāraḥ kṣatriyāḥ smṛtāḥ
34	yājanādhyāpanair viprā viśuddhaiś ca pratigrahaiḥ lokasyānugrahārthāya sthāpitā brahmaṇā bhuvi
35	kṛṣiś ca pāśupālyaṃ ca viśāṃ dānaṃ ca sarvaśaḥ brahmakṣatraviśāṃ śūdrā vihitāḥ paricārakāḥ
36	brahmakṣatrasya vihitāḥ sūtā vai paricārakāḥ na viṭśūdrasya tatraiva śṛṇu vākyaṃ mamānagha
37	so 'haṃ mūrdhāvasiktaḥ san rājarṣikulasaṃbhavaḥ mahārathaḥ samākhyātaḥ sevyaḥ stavyaś ca bandinām
38	so 'ham etādṛśo bhūtvā nehārikulamardana sūtaputrasya saṃgrāme sārathyaṃ kartum utsahe
39	avamānam ahaṃ prāpya na yotsyāmi kathaṃ cana āpṛcchya tvādya gāndhāre gamiṣyāmi yathāgatam
40	evam uktvā naravyāghraḥ śalyaḥ samitiśobhanaḥ utthāya prayayau tūrṇaṃ rājamadhyād amarṣitaḥ
41	praṇayād bahumānāc ca taṃ nigṛhya sutas tava abravīn madhuraṃ vākyaṃ sāma sarvārthasādhakam
42	yathā śalya tvam ātthedam evam etad asaṃśayam abhiprāyas tu me kaś cit taṃ nibodha janeśvara
43	na karṇo 'bhyadhikas tvattaḥ śaṅke naiva kathaṃ cana na hi madreśvaro rājā kuryād yad anṛtaṃ bhavet
44	ṛtam eva hi pūrvās te vahanti puruṣottamāḥ tasmād ārtāyaniḥ prokto bhavān iti matir mama
45	śalyabhūtaś ca śatrūṇāṃ yasmāt tvaṃ bhuvi mānada tasmāc chalyeti te nāma kathyate pṛthivīpate
46	yad eva vyāhṛtaṃ pūrvaṃ bhavatā bhūridakṣiṇa tad eva kuru dharmajña madarthaṃ yad yad ucyase
47	na ca tvatto hi rādheyo na cāham api vīryavān vṛṇīmas tvāṃ hayāgryāṇāṃ yantāram iti saṃyuge
48	yathā hy abhyadhikaṃ karṇaṃ guṇais tāta dhanaṃjayāt vāsudevād api tvāṃ ca loko 'yam iti manyate
49	karṇo hy abhyadhikaḥ pārthād astrair eva nararṣabha bhavān apy adhikaḥ kṛṣṇād aśvayāne bale tathā
50	yathāśvahṛdayaṃ veda vāsudevo mahāmanāḥ dviguṇaṃ tvaṃ tathā vettha madrarāja na saṃśayaḥ
51	śalya uvāca
51	yan mā bravīṣi gāndhāre madhye sainyasya kaurava viśiṣṭaṃ devakīputrāt prītimān asmy ahaṃ tvayi
52	eṣa sārathyam ātiṣṭhe rādheyasya yaśasvinaḥ yudhyataḥ pāṇḍavāgryeṇa yathā tvaṃ vīra manyase
53	samayaś ca hi me vīra kaś cid vaikartanaṃ prati utsṛjeyaṃ yathāśraddham ahaṃ vāco 'sya saṃnidhau
54	saṃjaya uvāca
54	tatheti rājan putras te saha karṇena bhārata abravīn madrarājasya sutaṃ bharatasattama